بنام خدا
توسعه مدل يكپارچه ريسك پروژه ها
استاد راهنما :پروفسور سيد محمد سيد حسيني ارائه دهنده :محمد علي هاتفي
بخش اول
گزارش مقال ت تهيه شده تحت رساله شامل: دو مقاله پذيرفته شده ISI دو مقاله پذيرفته شده علمي پژوهشي دو مقاله ارائه شده در كنفرانس بين المللي داخل كشور دو مقاله ارائه شده در كنفرانس بين المللي خارج از كشور سه مقاله در مراحل داوري
مقاله 1
عنوان:
مروري بر اصول و چالش هاي فرآيند مديريت ريسك پروژه وضعيت:
در دومين كنفرانس بين المللي مديريت پروژه )ايران ،تهران (1385 ،به صورت پوستري ارائه شد.
2 مقاله
:عنوان
A GAP ANALYSIS ON THE PROJECT RISK MANAGEMENT PROCESSES :وضعيت
.( پذيرفته شده استKJSE (ISI براي چاپ در ژورنال KJSE: Kuwait Journal of Science and Engineering
( ارائه شد و در2007 ، لس وگاس، )ايالت متحدهIABE در كنفرانس .( نيز چاپ گرديدRBR) ژورنال كنفرانس IABE: International Academy of Business and Economics RBR: Review of Business Researches
3 مقاله
:عنوان
RISK RESPONSE ACTIONS SELECTION :وضعيت
. )علمي پژوهشي( پذيرفته شده استIJAMT براي چاپ در ژورنال IJAMT: International Journal of Applied Management and Technology
4 مقاله
:عنوان
A COMPARATIVE REVIEW ON THE TOOLS & TECHNIQUES FOR ASSESSMENT & SELECTION OF THE PROJECT RISK RESPONSE ACTIONS (RRA) :وضعيت
)علمي پژوهشي( ارسال شده است و در مراحلPMJ براي ژورنال پس از انجام اصلحات قابل چاپ، طبق نظرات داوران.داوري مي باشد .مي باشد PMJ: Project Management Journal
مقاله 5
عنوان:
بررسي مقايسه اي روشهاي كنترل و پايش ريسك پروژه ها وضعيت:
در س ومين كنفرانس بين المللي مديريت پروژه )ايران ،تهران(1386 ، ارائه شد و در كتاب كنفرانس ،چاپ گرديد.
6 مقاله :عنوان
TWO-POLAR CONCEPT OF PROJECT RISK MANAGEMENT (TPCRM) :وضعيت
( به صورت شفاهي ارائه2007 ، شانگهاي، )چينICMI در كنفرانس .شد و در كتاب كنفرانس چاپ گرديد ICMI: International Conference on Management Innovation . در نظر گرفته شده است،براي چاپ در كتاب مقابل New Frontiers on Risk Management, Edited by Dash Wu & David Olson, Springer Verlag
(2008 ، هوستون، )ايالت متحدهIABD براي ارائه شفاهي در كنفرانس . پذيرفته شده است،و چاپ در كتاب كنفرانس IABE: International Academy of Business Disciplines
مقاله 7
عنوان:
ارائه يك مساله جديد با عنوان مساله مجاور ت مصرف كنندگان و روشي ابتكاري براي حل آن ،به همراه تشريح كاربرد مساله براي رتبه بندي ريسك هاي پروژه وضعيت:
براي چاپ در مجله علمي و مهندسي دانشگاه علم و صنعت )علمي پژوهشي( پذيرفته شده است .
8 مقاله
:عنوان
AN ANALYTICAL INTEGRATED METHODOLOGY TO ESTIMATE THE EXPECTED IMPACTS OF PROJECT RISKS :وضعيت
، لس وگاس، )ايالت متحدهIABE براي ارائه شفاهي در كنفرانس .( پذيرفته شد2007
IABE: International Academy of Business and Economics
9 مقاله
:عنوان
AN INTEGRATED DECISION SUPPORT SYSTEM (DSS) FOR PROJECT RISK RESPONSE PLANNING :وضعيت
.( پذيرفته شده استKJSE (ISI براي چاپ در ژورنال KJSE: Kuwait Journal of Science and Engineering
مقاله 10
عنوان:
AN INTEGRATED METHODOLOGY FOR ASSESSMENT AND SELECTION OF THE PROJECT RISK RESPONSE ACTIONS وضعيت:
براي ژورنال (Risk Analysis (ISIارسال شده است و در مراحل داوري مي باشد .طبق نظرات داوران ،پس از انجام اصلحات قابل پذيرش مي باشد.
مقاله 11
عنوان:
مدل -CMSTتحليل نقش عناصر انساني در پياده سازي فرآيند مديريت ريسك
وضعيت:
براي مجله علمي و پژوهشي شريف )علمي پژوهشي( ارسال شده و در مراحل داوري مي باشد.
بخش دوم
مرور ادبيا ت موضوع
شامل: مرور فرايندهاي مديريت ريسك و توسعه مدل مفهومي يك فرايند موفق شناسايي حوزه هاي بالقوه جهت كار تحقيقاتي در حوزه مديريت ريسك پروژه مروري بر تكنيك هاي پاسخگويي به ريسك هاي پروژه
شناسايي زمينه هاي بالقوه كار تحقيقاتي در حوزه مديريت ريسك پروژه
مطالعه مراجع مديريت ريسك ،از ديدگاه موفقيت فرايند مديريت ريسك
مطالعه اغلب فرايند هاي موجود مديريت ريسك كه در حوزه هاي مختلف توسعه يافته اند ،با تكيه بر فرايند هاي موجود براي حوزه مديريت ريسك پروژه
تجزيه و تحليل فاصله بين فرايند هاي موجود مديريت ريسك و مدل مفهومي فرايند موفق مديريت ريسك
استخراج و پردازش CSFهاي فرايند مديريت ريسك
طراحي يك مدل مفهومي براي موفقيت فرايند مديريت ريسك
تمهيد و شفاف سازي حوزه هاي بالقوه براي تحقيقات آتي در حوزه مديريت ريسك ،خصوصاً مديريت ريسك پروژه CSF: Critical Success Factor
زمينه هاي بالقوه كار تحقيقاتي درحوزه مديريت ريسك پروژه
دوازده حوزه بالقوه جهت انجام كار تحقيقاتي در حوزه مديريت ريسك پروژه :
يكپارچگي فرايند
اهداف و خروجي هاي فرايند
پاسخگويي به ريسك
انعطاف پذيري
ابزارها و تكنيك ها
اثرات ريسك
مدلسازي ريسك و پاسخ
ديدگاه ها و نگرش ها
ساختار فرايند
گرايش ريسك
چابكي فرايند
يادگيري در فرايند
ابزارها و تكنيك هاي پاسخگويي به ريسك
شاخص ها
ابزارهاي نموداري و كلسه بندي
استفاده از مفهوم مرز موثر )(Efficient frontier
روش هاي مبتني بر WBSپروژه
نمونه اي از شاخص ها
اهرم كاهش ريسك ):(Risk Reduction Leverage
بعد از اقدام
) ارزش انتظاري ريسك(-
قبل از اقدام
) ارزش انتظاري ريسك(
هزينه اقدام كنترلي ريسك
= RRL
نمونه اي از ابزارهاي كلسه بندي
ماتريس احتمال و اثر ريسك ):(Probability-Impact matrix
احتمال
انتقال حذف كاهش پذيرش
اثر
استفاده از مفهوم مرز موثر
پيشنهاد Chapmanو - Wardمفهوم كارايي ريسك )(Risk efficiency
فضاي جواب
B D C
هزينه اجراي اقدام پاسخ
A
سطح ريسك
رويكرد مدل Benو Raz
هزينه كمينه هزينه كل
هزينه اجراي اقداما ت پاسخگويي
هزينه ناشي از وقوع ريسك ها
سطح منابع مورد نياز سطح بهينه منابع براي اجراي اقدامات پاسخگويي
نتايج حاصل از مطالعه ابزارها و تكنيك هاي پاسخگويي به ريسك شاخص ها صرفًا مي توانند به عنوان روش هاي سرانگشتي و سريع ،مورد استفاده قرار گيرند. تكنيك هاي كلسه بندي به تحليگر ريسك صرفًا حدود تقريبي اقدام پاسخ را پيشنهاد مي دهد. در رويكرد استفاده از مفهوم مرز موثر كار Chapmanو ،Wardدر حد يك ايده مطرح شده است و براي چگونگي تشكيل مرز و انتخاب اقدام كارا ،روشي محاسباتي ارائه نشده است .در كار ،Haimesكار Kujawskiو كار Kleinنيز مرز موثر تشكيل مي شود ولي در خصوص روش انتخاب مجموعه اقدامات نهايي بحثي نمي شود. در رويكرد هاي مبتني بر WBSپروژه ،مدل SCERTبر شناسايي پاسخ ها متمركز مي شود و فاقد تكنيك محاسباتي براي ارزيابي و انتخاب پاسخ ها مي باشد .كار Kleinو همكاران نيز فاقد تكنيك خاصي مي باشد و صرفاً براي خلصه سازي مدل SCERTارائه شده است .شايد بتوان گفت كامل ترين مدل موجود در زمينه ارزيابي و انتخاب پاسخ ها ،كار Ben و Razمي باشد كه آن هم صرفاً به موثر بودن هزينه اي ) (Cost-effectivenessپاسخ ها توجه مي كند.
تايج حاصل از مطالعه ابزارها و تكنيك هاي پاسخگويي به ريسك
تكنيكي براي انتخاب پاسخ ها با در نظز گيري هر سه عنصر كليدي پروژه وجود ندارد. يكپارچگي تكنيك هاي موجود ،صرفًا در شناسايي ريسك ها بر اساس WBSپروژه مي باشد و در فاز هاي آناليزي به اجزاي پروژه ،توجهي نمي شود. تكنيك هاي موجود ،هر كدام به يكي دو مورد از مشخصه هاي ريسك و پاسخ ،پرداخته اند .در واقع ،مدلي كه مشخصه هاي متعددي از ريسك و پاسخ را در رويكرد خود لحاظ كند ،وجود ندارد.
بخش سوم
هدف و محدوده تحقيق
فرايند مديريت ريسك
تصميم گيري در خصوص فعاليت هاي مختلفي كه در طي دور بعدي فرايند بايد انجام گيرند
شناسايي ريسك ها
فرايند مديريت ريسك تجزيه و تحليل ريسك هاي شناسايي شده
اجراي اقدامات منتخب براي پاسخگويي به ريسك ها و پايش و كنترل
تعيين اقداماتي كه بايد براي پاسخگويي به ريسك ها ،اجرا گردند
پيوستگي و تكرار در فرايند مديريت ريسك پروژه
پروژه
پايان پروژه
شروع پروژه
فرايند مديريت ريسك پروژه
هدف تحقيق
هدف رساله عبارتست از:
طراحي مدلي يكپارچه براي برنامه ريزي پاسخگويي به ريسك هاي پروژه
)Project Risk Response Planning (PRRP
كاربرد مدل PRRPدر قالب يك فرايند كامل مديريت ريسك
در طراحي مدل ، PRRPعملً سه فاز مهم يك فرايند متعارف مديريت ريسك شامل شناسايي ريسك ها ،آناليز ريسك و پاسخگويي به ريسك ،لحاظ خواهند شد؛ بنابراين مطابق شكل ذيل با در نظر گرفتن دو فاز ديگر ،يعني برنامه ريزي فرايند و اجراي پاسخ ها به همراه پايش و كنترل ريسك ها ،مي توان اين مدل را در قالب يك فرايندكامل ،در نظر گرفت.
جايگاه مدل PRRPدر فرايند كامل مديريت ريسك
مدل PRRP
برنامه ريزي فرايند
اجراي پاسخ هاي برنامه ريزي شده به همراه پايش و كنترل ريسك ها
مدل PRRP
يكپارچگي مدل پيشنهادي
سه نوع يكپارچگي ذكر شده در ادبيات موضوع مديريت ريسك پروژه: يكپارچگي با ساير نظامات سازماني مانند نظام مديريت عملكرد ،نظام مديريت دانش ،نظام مديريت ارزش كسب شده و ...
يكپارچگي با سيستم برنامه ريزي پروژه
يكپارچگي با برنامه هاي راهبردي سازمان )يكپارچگي افقي( و يكپارچگي با برنامه هاي عملياتي سازمان )يكپارچگي عمودي(
يكپارچگي مدل PRRPاشاره دارد به ارتباط تنگاتنگ بين مدل پيشنهادي و سيستم برنامه ريزي پروژه ،كه مهمترين مسير ايجاد اين يكپارچگي، ساختار شكست فعاليت هاي پروژه ) (WBSمي باشد.
نگرش سيستمي در طراحي مدل
اجزاي مدل ،PRRPبا رويكرد ساختار دهي معماري يك DSS
طراحي مي شوند .اين بدان معني نيست كه تحت رساله يك DSSطراحي مي شود بلكه طراحي مدل ،PRRPبا يك نگرشي سيستمي انجام خواهد شد به گونه اي كه اين مدل به راحتي بتواند در كالبد زير سيستم پايگاه مدل )(Model-Base Subsystem يك DSSقرار گيرد.
نوع پروژه مورد تحليل مدل PRRPبراي يك پروژه مي باشد و پروژه هاي چند گانه مطرح نيست. پروژه مورد نظر ،از نوع پروژه هاي مهندسي مي باشد كه در آنها هم اهداف و هم روش هاي انجام كار هر دو مشخص و تعريف شده هستند. نوع 4 پروژه هاي تحقيقاتي
نوع 2 روش هاي انجام كار ،به پروژه هاي توسعه اي خوبي تعريف نشده اند
نوع 3
نوع 1
پروژه هاي سيستمي
پروژه هاي مهندسي
اهداف پروژه به خوبي تعريف نشده اند
اهداف پروژه به خوبي تعريف شده اند
روش هاي انجام كار، به خوبي تعريف شده اند
تابع هدف مدل PRRP
در تابع هدف مدل ،PRRPهر سه عنصر كليدي هدف پروژه يعني زمان ،كيفيت و هزينه لحاظ خواهند شد. با توجه به اثرا ت واقعي ريسك هاي پروژه ،اين سه عنصر كليدي در قالب تابع هدف مدل با يكديگر تلفيق خواهند شد .فرض بر اين است كه تعامل ميان سه عنصر مذكور به صور ت جبراني و با نرخ تبادل واحد باشد.
ريسك و پاسخ
هر دو نوع ريسك تهديد و فرصت ،در مدل پيشنهادي در نظر گرفته خواهند شد. ريسك هاي ثانويه ناشي از اجراي اقداما ت پاسخگويي ،در مدل لحاظ مي شوند.
اثرا ت متقابل بين ريسك ها قابل لحاظ شدن مي باشند.
همواره اثر پاسخ هاي كانديد شده بر پاسخ هاي برنامه ريزي شده ،در نظر گرفته مي شود .در واقع با يك نگرش پارتويي ،اثر پاسخ ها بر پاسخ هاي مهم ،لحاظ مي شوند.
خروجي مدل PRRP خروجي مدل) PRRPحل نهايي مساله( ،مجموعه اي از اقداما ت پاسخگويي به ريسك هاي شناسايي شده پروژه مي باشد. مدل ،PRRPبا روشي ابتكاري ،خروجي مذكور را عايد مي Globalوجود سازد ،بنابراين ادعايي براي دستيابي به حل بهينه ندارد. مدل در قالب يك الگوريتم تدريجي ) ،(Greedyمجموعه پاسخ هاي نهايي را تكميل مي كند.
بخش چهارم
مدل PRRP شامل: طرح مساله مدلسازي تابع هدف ارائه مدل پيشنهادي بيان نوآوري هاي مدل
طرح مساله پروژه اي را در نظر بگيريد. هدف پروژه ) :(Project scopeدر اين پروژه هدف اين است كه محصولي با مشخصاتي تعيين شده ،تحت بودجه اي مصوب و در موعدي مقرر ،تحويل داده شود .با اين تعريف ،سه عنصر كليدي پروژه يعني زمان ،كيفيت و هزينه اجزاي لينفك هدف پروژه بوده و با برآوردن الزامات اين سه عنصر ،پروژه به هدف نهايي رسيده است .بنابراين هدف پروژه به سه جزء ذيل تقسيم مي شود:
T0
= هدف زماني پروژه )طبق زمانبندي ،مدت اجراي پروژه چقدر بايد باشد؟(
C0
= هدف هزينه اي پروژه )سطح بودجه مصوب ،چه مبلغي است؟(
Q0
= هدف كيفيتي پروژه )طبق خواسته مشتري ،كيفيت محصول نهايي پروژه چگونه بايد باشد؟( موفقيت در رعايت سطح بودجه مصوب پروژه موفقيت در دستبابي به هدف پروژه
&
موفقيت در دستيابي به مشخصات خواسته شده محصول پروژه
موفقيت در تكميل پروژه در موعد مقرر
طرح مساله
رخداد ريسك ) :(Risk Eventعبارتست از يك حادثه يا شرايطي غيرقطعي كه وقوع آن اثر منفي يا مثبت بر حداقل يكي از اجزاي هدف پروژه خواهد گذاشت ) .(PMI 2004اثرات منفي با عنوان تهديد ) (Threatو اثرات مثبت با عنوان فرصت ) (Opportunityشناخته مي شوند .بنابراين رخداد هاي ريسك ،بر عناصر كليدي پروژه تاثير مي گذارند به گونه اي كه اين تاثير ممكن است مطلوب يا نامطلوب باشد .براي مدلسازي رخداد ريسك مي توان از مجموعه اي از مشخصه ها استفاده نمود مانند احتمال ريسك ،اثرات ريسك ،قابليت كشف ريسك و ...اين مشخصه ها را با عنوان پيمانه ريسك مي شناسيم.
اقدام پاسخ ) :(Response Actionعبارتست از يك اقدام كه اجراي آن ،اثرات منفي يا مثبت بر پيمانه هاي ريسك خواهد گذاشت .اثرات منفي را با عنوان بدتر كننده ) (Deterioratorو اثرات مثبت را با عنوان بهتركننده ) (Amelioratorنامگذاري مي كنيم. همچون رخداد ريسك ،براي مدلسازي اقدامات پاسخ ،از مشخصه هاي مربوطه با عنوان پيمانه پاسخ مي توان استفاده نمود مانند هزينه اجراي اقدام پاسخ ،منابع مورد نياز اجراي اقدام پاسخ و ....
C0
طرح مساله
وقوع رخدادهاي ريسك به همراه اجراي اقدامات پاسخ ،باعث مي شود كه وضعيت انتظاري پروژه كه آن را سرانجام پروژه مي ناميم ،از هدف پروژه انحراف داشته باشد .اين انحراف ممكن است مطلوب يا نامطلوب باشد: سرانجام پروژه )" :(Project Ultimacyسرانجام پروژه" عبارتست از وضعيت انتظاري هدف پروژه ،تحت شرايطي مفروض .شرايط مفروض مي تواند وقوع رخدادهاي ريسك و يا اجراي اقدامات پاسخ باشد .مشابه هدف پروژه" ،سرانجام پروژه" نيز شامل اجزاي ذيل مي باشد:
T′
= سرانجام زماني پروژه )مقدار انتظاري مدت پروژه به ازاي شرايط مفروض(
Q′
= سرانجام كيفيتي پروژه )مقدار انتظاري كيفيت پروژه به ازاي شرايط مفروض(
C′
= سرانجام هزينه اي پروژه )مقدار انتظاري هزينه پروژه به ازاي شرايط مفروض(
طرح مساله
مساله عبارتست از انتخاب سبدي از اقداما ت پاسخگويي به ريسك هاي پروژه ،به گونه اي كه انحراف نامطلوب سرانجام پروژه از هدف پروژه كمينه و انحراف مطلوب سرانجام پروژه از هدف پروژه بيشينه گردد.
اندازه گيري انحراف سرانجام پروژه از هدف پروژه انحراف هاي نامطلوب را با علمت منفي ) (-و انحراف هاي مطلوب را با علمت مثبت )(+ نمايش مي دهيم بنابراين: ميزان انحراف سرانجام زماني پروژه از هدف زماني پروژه = ميزان انحراف سرانجام كيفيتي پروژه از هدف كيفيتي پروژه = ميزان انحراف سرانجام هزينه اي پروژه از هدف هزينه اي پروژه =
بدون ديمانسيون كردن: نسبت انحراف سرانجام زماني پروژه از هدف زماني پروژه =
نسبت انحراف سرانجام كيفيتي پروژه از هدف كيفيتي پروژه =
نسبت انحراف سرانجام هزينه اي پروژه از هدف هزينه اي پروژه =
T0 − T ′ Q′ − Q0 C0 − C ′ T0 − T ′ T0 Q′ − Q0 Q0 C0 − C ′ C0
اندازه گيري انحراف سرانجام پروژه از هدف پروژه تلفيق نسبت هاي بدست آمده در قالب يك رابطه:
T0 − T ′ Q ′ − Q0 C0 − C ′ + q × + c × SED = 100 × t × Q0 C0 T0
t q c
= ضريب وزني اهميت زمان از ديدگاه تصميم گيرندگان پروژه. = ضريب وزني اهميت كيفيت از ديدگاه تصميم گيرندگان پروژه.
t + q + c =1
= ضريب وزني اهميت هزينه از ديدگاه تصميم گيرندگان پروژه.
اين رابطه با عنوان ” انحراف انتظاري هدف“ ) (Scope Expected Deviationنامگذاري شده و عبارتست ازميزان انحراف انتظاري پيش آمده در هدف پروژه به ازاي شرايطي مفروض )وقوع رخداد هاي ريسك و يا اجراي اقدامات پاسخگويي به ريسك ها(. SEDبر حسب درصد بيان مي شود وشامل تلفيق سه عنصر كليدي پروژه از طريق يك تركيب خطي محدب مي باشد .در واقع اين فرمول از نوع مدلهاي جبراني( )Compensatory ( بوده و بر مبناي تكنيك مجموع وزين ساده Simple Additive Weightingو فرض كردن ) .نيازمندي هاي آن تكنيك ،طراحي شده است
تابع هدف مدل
تابع هدف مدل PRRPعبارتست از گزينش سبدي از اقدامات پاسخگويي به ريسك هاي پروژه ،به نحوي كه مقدار SEDبيشينه گردد:
Max SED به عبارت دقيق تر:
T0 − T ′ Q′ − Q0 C0 − C ′ + q × + c × 100 × t × Q0 C0 T0
Max
انواع شكست پروژه
شكست پروژه
شكست جزئي ) :(Partial failureشكست جزئي پروژه زماني است كه محصول پروژه به هر ترتيب به مشتري تحويل داده مي شود ،ليكن يك يا چند مورد از معيارهاي موفقيت پروژه مرتبط با زمان ،كيفيت يا هزينه دچار خدشه مي شوند.
شكست كامل ) :(Complete failureزماني واقع مي شود كه سيستم نتواند محصول پروژه را با حداقل الزمات مربوط به عناصر زمان، كيفيت يا هزينه به مشتري تحويل دهد .در چنين شرايطي مي گوييم پروژه دچار توقف كامل ) (Project terminationشده است.
در مدل ،PRRPشكست كامل پروژه ،غير قابل پذيرش بوده ،ليكن وجود شكست جزئي پروژه ،امري طبيعي تلقي مي شود.
محدوديت هاي جلوگيري از شكست كامل پروژه
الف( تعريف آستانه هاي پذيرش مربوط به سه جزء تابع هدف ،و محدوديت هاي مربوطه:
آستانه پذيرش زمانAccepted Time Level :
آستانه پذيرش كيفيتAccepted Quality Level : آستانه پذيرش هزينهAccepted Cost Level :
C ′ ≤ ACL
Q ′ ≥ AQL
T ′ ≤ ATL
ب( شناسايي و ليست كردن اجزاي بحراني محصول پروژه
اعمال محدوديت هاي جلوگيري از شكست كامل پروژه در تابع هدف:
SED − M
Max
M = 1000%
ابزارها و تكنيك هاي پاسخگويي به ريسك
تصميم گيرندگان پروژه ،بايد نقطه ترجيح خود را در مثلث آهني پروژه )(Iron triangle مشخص كنند:
t زمان
t + q + c =1
نقطه ترجيح تصميم گيرندگان پروژه
q
كيفيت
هزينه
c
در مدل PRRPبراي تعيين ضرايب وزني تابع هدف ،يعني t، qو ،cاستفاده از روش "كمترين مجذورات" پيشنهاد مي گردد.
روش كمترين مجذورا ت در روش كمترين مجذورات ،ابتدا ماتريس مقايسات زوجي بين عناصر كليدي ،مطابق عبارت ذيل تشكيل مي شود:.
c
q
a13 a 23 1
a12 1 a32
t
t 1 q a 21 c a31
پس از مدلسازي ،نوشتن تابع لكرانژ ،مشتق گيري از اين تابع و محاسبات مربوطه ،با حل دستگاه ذيل ،مقادير t ، qو cتعيين مي شوند.
1 t 0 1 q 0 × = 0 1 c 0 λ 1
− a13 − a31 − a 23 − a32 2 2 + a132 + a 23 1
− a12 − a 21 2 2 + a122 + a32 − a32 − a 23 1
2 2 2 + a 21 + a31 − a 21 − a12 −a −a 31 13 1
اندازه گيري زمان ،كيفيت و هزينه پروژه
براي اندزه گيري زمان ،كيفيت و هزينه ،تحت مدل ،PRRPاز سه ساختار شكست ،متناظر با اين سه عنصر كليدي هدف پروژه ،استفاده مي گردد .اين سه ساختار شكست عبارتند از:
(WBSساختار شكست كار )Work Breakdown Structure : (CBSساختار شكست هزينه )Cost Breakdown Structure : (QBSساختار شكست كيفيت )Quality Breakdown Structure :
اندازه گيري زمان پروژه
ساختار شكست كار ) (WBSنمايشي سلسله مراتبي از فعاليت ها و زير فعاليت هايي است كه براي تكميل پروژه نياز هستند .با كمك اين ساختار ،زمانبندي پروژه انجام شده و مدت پروژه تعيين مي گردد.
1 پروژه
1.2 قطعه يك
1.2.2 جوشكار ي
1.2.1 برشكار ي
1.1 قطعه دو
1.1.2 جوشكار ي
1.1.1 برشكار ي
T
اندازه گيري زمان پروژه
محاسبه
T0 تشكيل WBSپروژه
محاسبه
زمانبندي پروژه
تعيين مقدار
T0
T′ اعمال "شرايط مفروض“ در پروژه
بهنگام سازي WBSپروژه
زمانبندي پروژه
تعيين مقدار
T′
اندازه گيري هزينه پروژه
براي اندازه گيري هزينه ،از ساختار شكست هزينه پروژه ) (CBSاستفاده مي شود .اين ساختار كه بر مبناي WBSپروژه تشكيل مي گردد ،نمايشي سلسله مراتبي از هزينه هايي است كه در نهايت منتهي به هزينه كل پروژه مي شوند.
پروژه 11.500
مقادير پولي قطعه دو 5.000
قطعه يك 6.500
جوشكاري 4.000
0 0 0 0
برشكاري 2.500
جوشكاري 3.000
0
0
0
0
0
0
0
0
برشكاري 2.000
نيروي كار 300
تجهيزا ت 300
كارگر 200
متخصص 100
0
0
0
محاسبات پايين به بال با استفاده از تابع جمع
سربار 600
مواد 800
0
0
0
0
0
0
0
0
0
اندازه گيري هزينه پروژه
محاسبه
C0 تشكيل WBSپروژه
محاسبه
تشكيل CBSپروژه با محاسبا ت پايين به بال
تعيين مقدار
C0
C′
اعمال "شرايط مفروض“ در پروژه
بهنگام سازي WBSپروژه
بهنگام سازي +CBS محاسبا ت پايين به بال
تعيين مقدار
C′
اندازه گيري كيفيت پروژه :پيشنهاد يك ساختار جديد مي توان WBSرا مبنايي براي تشكيل ساختار كيفيت پروژه ) (QBSقرار داد .اگر فرض كنيم ارزش وزني كل مشخصه هاي فني مورد انتظار يك پروژه ،برابر 100درصد باشد ،اين ارزش مي تواند به كمك WBSپروژه ،به طور سلسله QBSنامگذاري مي كنيم .در QBSبراي خرد كردن ارزش مشخصه مراتبي به اجزاي كوچكتر شكسته شود كه آن را هاي فني محصول پروژه يعني عدد ،100ا ز دو تابع حاصل جمع و حاصل ضرب استفاده مي شود .در واقع اگر كيفيت دو جزء ساختار به هم وابسته باشند بين ارزش وزني آنها از تابع ضرب و اگر كيفيت دو جزء ساختار از هم مستقل باشند از تابع حاصل جمع ،استفاده مي شود.
D
C
كابين )(%25.00
B
موتور بالبر )(%20.00
B
A
ساخت و نصب بالبر )(%100
A
100
سيستم نگهدارنده )(%30.00 سيستم كنترل )(%25.00 25 + 20 + 30 + 25 = 100
تامين مواد )(%1.25
D
ساخت و مونتاژ )(%4.00 حمل و نقل )(%0.32 نصب )(%0.5
(1.25*4.00+0.32+0.5) * 4.30 = 25.00
طراحي )(%4.30
C
اندازه گيري كيفيت پروژه
Q0
محاسبه
با توجه به تعريفي كه از QBSشد ،خواهيم داشت:
Q0 = 100%
البته در اين مرحلهQBS ،پروژه ،از طريق انجام محاسبا ت بال به پايين ،تشكيل مي گردد.
محاسبه
Q′ اعمال "شرايط مفروض“ در پروژه
بهنگام سازي WBSپروژه
بهنگام سازي +QBS محاسبا ت پايين به بال
تعيين مقدار
Q′
كالبد مدل PRRP
رتبه بندي فعاليت هاي پروژه
انتخاب چند پاسخ برتر و افزودن آنها به فعاليت هاي پروژه
شناسايي ريسك ها
آناليز ريسك ها رتبه بندي پاسخ ها رتبه بندي ريسك ها آناليز پاسخ ها )شامل شناسايي ريسك هاي ثانويه( شناسايي پاسخ ها
ماژول هاي شش گانه مدل
ماژول ارزيابي پروژه :شامل شناسايي و آناليز فعاليت هاي پروژه. ماژول رتبه بندي پروژه :شامل رتبه بندي فعاليت هاي پروژه )اجزاي WBSپروژه(. ماژول ارزيابي ريسك :شامل شناسايي و آناليز رخداد هاي ريسك ها. ماژول رتبه بندي ريسك :شامل رتبه بندي رخدادهاي ريسك. ماژول ارزيابي پاسخ :شامل شناسايي و آناليز اقدامات پاسخ. ماژول رتبه بندي پاسخ :شامل رتبه بندي اقدامات پاسخ.
تعريف دو مجموعه
CRA (Candidate Response Actions )مجموعه اقداما ت كانديد شده( :مجموعه اقداماتي كه براي پاسخگويي به ريسك هاي پروژه ،شناسايي مي شوند. PRA (Planned Response Actions )مجموعه اقداما ت برنامه ريزي شده( :مجموعه اقداماتي كه در برنامه نهايي پاسخگويي به ريسك هاي پروژه ،قرار مي گيرند .در واقع مجموعه PRAدر ابتداي فرايند برنامه ريزي ،برابر تهي قرار داده شده و به تدريج كامل مي شود .بنابراين اين مجموعه همواره در حكم حل جزئي ) (Partial solutionمساله محسوب مي شود.
عناصر مجموعه ،PRAبه تدريج از مجموعه CRAبه آن منتقل مي شوند. طي فرايند برنامه ريزي ،مجموعه CRAدائماً در حال پردازش و بهنگام سازي مي باشد.
ماژول ارزيابي پروژه ورودي ماژول ارزيابي پروژه ،شرايط مفروض در نظر گرفته شده مي باشد
شناسايي عناصر پروژه تهيه CBS
تهيه WBS
تهيه QBS
تشكيل شبكه پروژه
تخمين هزينه پروژه )(C
تخمين كيفيت پروژه )(Q
تخمين مد ت زمان پروژه )(T
سه خروجي اصلي ماژول ارزيابي پروژه ،مقادير T ، Qو Cمي باشند
ماژول ارزيابي ريسك
شناسايي ريسك ها )تعداد كل ريسك ها برابر m است( i=1 i = i +1 تعيين سطح پيمانه هاي منتخب ريسك براي رخداد ريسك iام خير
محاسبه Wi تعديل ميزان اثرات انتظاري ريسك براي رخداد ريسك iام
i=m بله در نظرگيري وقوع تمام ريسك ها اجراي ماژول ارزيابي پروژه تغيير نام T ، Qو ،Cبه /T/ ، Qو C محاسبه SED
/
ماژول ارزيابي پاسخ
شناسايي اقدامات پاسخ )تعداد كل پاسخ ها برابر n است( j=1 j=j+1
در نظرگيري اجراي اقدام پاسخ jام
اجراي ماژول ارزيابي ريسك
خير j=n
تعيين سطح پيمانه هاي منتخب پاسخ براي اقدام پاسخ j ام
تغيير نام SEDبه SEDj
تعديل مقدار )(SED0- SEDj
محاسبه Wj
ماژول رتبه بندي پروژه در نظر گيري فعاليت اول )(w = 1 w=w+1
در نظر گيري WBSكامل پروژه در خصوص فعاليت :wتبديل مدت و هزينه فعاليت به صفر و دو برابر كردن مقدار كيفيت فعاليت
در خصوص فعاليت :wتبديل مقدار كيفيت فعاليت به صفر و دو برابر كردن مدت و هزينه فعاليت
اجراي ماژول ارزيابي پروژه
اجراي ماژول ارزيابي پروژه
تغيير نام T ، Qو ،Cبه /T/ ، Qو / C
تغيير نام T ، Qو ،Cبه /T/ ، Qو / C
محاسبه SED
محاسبه SED
تغيير نام SEDبه (SEDw(A
تغيير نام SEDبه (SEDw(D
خير
w=W
بل ه رتبه بندي فعاليت هاي پروژه بر اساس مقادير ) ((SEDw(A)- SEDw(Dبه صورت نزولي
ماژول رتبه بندي ريسك
در نظر گيري ريسك اول ) ) (i = 1تعداد كل ريسك ها برابر mاست( i=i+1
در نظر گيري پروژه بدون اعمال ريسك ها اعمال ريسك iام در پروژه اجراي ماژول ارزيابي پروژه تغيير نام T ، Qو ،Cبه /T/ ، Qو C
خير i=m
محاسبه SED تغيير نام SEDبه SEDi
بله رتبه بندي ريسك ها بر اساس قدر مطلق ) (SEDiبه صورت نزولي
/
ماژول رتبه بندي پاسخ
بهتر شدن
>0
بدتر شدن
<0
)
(
= SED j − SED0
ميزان تغيير در SEDپس از اجراي اقدام پاسخ jام.
اولين قدم عبارتست از حذف اقداماتي كه از ديدگاه تحليلگران ريسك ،بدتر كننده مي باشند .اين اقدامات با ضابطه ذيل مشخص مي شوند ) αيك حد آستانه است كه مقدار پيش فرض آن صفر مي باشد(:
− SED0 ) ≤ α
j
( SED
در ادامه ،اقدامات پاسخ ،بر اساس عبارت بال به صورت نزولي مرتب مي شوند .طبق اين عمليات رتبه بندي ،اقدام پاسخي كه باعث بيشترين بهبود در SEDشده اند ،در بالي ليست قرار مي گيرند.
حلقه اصلي فرايند برنامه ريزي راه اندازي فرايند اجراي ماژول ارزيابي پروژه تغيير نام T ، Qو ،Cبه T0 ، Q0و C0 اجراي ماژول رتبه بندي پروژه اجراي ماژول ارزيابي ريسك تغيير نام SEDبه SED0 بله توقف برنامه ريزي خاتمه
افزودن تمام پاسخ هاي برنامه ريزي شده يعني اعضاي به WBSپروژه
حلقه فرايند برنامه ريزي
خير اجراي ماژول رتبه بندي ريسك اجراي ماژول ارزيابي پاسخ اجراي ماژول رتبه بندي پاسخ
θ
عدد از بهترين پاسخ ها، انتقال به مجموعه PRA
شرط توقف فرايند برنامه ريزي
عدم توليد پاسخ جديد جهت افزودن به مجموعه پاسخ هاي برنامه ريزي شده ).(PRA رسيدن به يك سطح قابل قبول براي .SED
رسيدن به سطح بودجه مصوب براي اجراي اقدامات پاسخگويي.
محدوديت هاي زماني. عدم نقض محدوديت هاي جلوگيري از شكست كامل پروژه.
بحث
مهمترين مزاياي وجود حلقه فرايند برنامه ريزي و اضافه كردن اقدام پاسخ به WBSپروژه ،شامل موارد ذيل مي باشند: يكي از كانال هاي يكپارچگي فرايند با برنامه پروژه ،تمهيد مي گردد. تضمين مي شود كه روابط متقابل بين اقدامات پاسخگويي مهم ،در نظر گرفته شود. اگر ريسك يا پاسخي از قلم افتاده باشد ،در دور هاي آتي فرايند در نظر گرفته خواهد شد. بر اساس اطلعات دورهاي قبلي فرايند ،مي توان ليست ريسك ها و ليست پاسخ ها را پردازش نمود. تحليلگران مي توانند براي سهولت محاسبات ،به ريسك ها و پاسخ ها به طور خوشه اي توجه كنند .مثل ً در دور اول ،ريسك هاي بسيار مهم را مد نظر قرار دهند و در دور بعد ،ريسك هاي مهم و همين طور الي آخر. ريسك هاي ثانويه و در نتيجه پاسخ هاي ثانويه در مدل لحاظ خواهند شد. اجراي اقدامات پاسخگويي ،خود داراي ريسك هايي هستند كه اين ريسك ها نيز در مسير فرايند برنامه ريزي ،ارزيابي خواهند شد. تضمين مي شود كه تمام وجوه مربوط به اقدامات پاسخگويي مثل روابط پيش نيازي ،مدت اجرا ،محدوديت ها و غيره در نظر گرفته شوند .به اين ترتيب ،سه پيمانه مهم منابع پاسخ ،مدت پاسخ و كيفيت پاسخ به طور يكپارچه در پروژه قابل لحاظ شدن خواهند بود.
جايگاه مدل PRRPدر توسعه مرزهاي دانش مدل پيشنهادي به اين زمينه به طور ويژه توجه نموده است مدل پيشنهادي اين زمينه را مد نظر قرار داده است ليكن به طور عميق به موضوع نپرداخته است. براي مدل پيشنهادي در اين زمينه ،مزيت خاصي را نمي توان مطرح نمود. يكپارچگي فرايند
اهداف و خروجي هاي فرايند
پاسخگويي به ريسك
انعطاف پذيري
ابزارها و تكنيك ها
اثرات ريسك
مدلسازي ريسك و پاسخ
ديدگاه ها و نگرش ها
ساختار فرايند
گرايش ريسك
چابكي فرايند
يادگيري در فرايند
نوآوري هاي مدل
مهمترين وجوه نوآوري هاي مدل در توسعه مرزهاي دانش ،به ترتيب اهميت ،مطابق ذيل مي باشد:
طراحي تكنيكي جديد در پاسخگويي به ريسك هاي پروژه
لحاظ كردن سه عنصر كليدي پروژه در يك قالب ساختاريافته
يكپارچگي اجزا و ماژول هاي مدل ،با سيستم برنامه ريزي پروژه
لحاظ كردن تعامل بين اقدامات منتخب پاسخگويي به ريسك ها
ارائه مفهوم دوقطبي بودن مديريت ريسك )ريسك -پاسخ(
بخش پنجم
تجزيه و تحليل مدل PRRP شامل: مطالعه ميداني مقايسه ساختاري مدل پيشنهادي با نزديكترين مدل موجود
مطالعه ميداني
در اين فاز از رساله ،مدل PRRPدر يك پروژه واقعي آزمايش شد پروژه منتخب براي پياده سازي مدل ،PRRPزير پروژه اي از طرح توسعه سد مسجد سليمان با عنوان ساخت و نصب دريچه هاي راديال مي باشد .دريچه هاي راديال مشتمل هستند بر زيرمجموعه هايي شامل سازه فازي )دريچه ها و قطعات مدفون( ،تجهيزات كنترل ،تجهيزات هيدرومكانيك )بالبر( و قطعات يدكي. نتيجه مطاله ميداني :با اجراي اقدامات برنامه ريزي شده مدل ،PRRP بهبودهاي ذيل را مي توان در دستيابي به هدف پروژه ،انتظار داشت: 31.76%بهبود در دستيابي به هدف پروژه 23.12%بهبود در دستيابي به هدف زماني پروژه 20.66%بهبود در دستيابي به هدف كيفيتي پروژه 16.59%بهبود در دستيابي به هدف هزينه اي پروژه
مقايسه مدل PRRPبا كار Benو Raz
مدل Benو Raz
مدل پيشنهادي رساله
موضوع مقايسه
تمام اجزاي مدل ،با سيستم برنامه ريزي پروژه، يكپارچه مي باشد.
از ساختار شكست فعاليت ها ) (WBSصرفا ً براي شناسايي ريسك ها استفاده مي شود
زمان گير بوده و نياز به فرصت و حوصله فراوان دارد .مي توان در فاز راه اندازي با اتخاذ تصميمات مناسب ،حجم كارهاي الگوريتم را مديريت نمود
داراي حلقه تكرار مي باشد ليكن به طور نسبي فرايند سبكباري دارد
سبكباري فرآيند
زمان ،كيفيت و هزينه
هزينه
اجزاي تابع هدف
به حل بهينه محلي مي رسد
به حل بهينه محلي مي رسد
وضعيت بهينگي
هزينه هاي پروژه ،هزينه هاي وقوع ريسك و هزينه اجراي اقدامات پاسخگويي به ريسك ها
هزينه هاي وقوع ريسك و هزينه اجراي اقدامات پاسخگويي به ريسك ها
آيتم هاي هزينه
استفاده از ساختار شكست هزينه )(CBS
تكنيك محاسباتي خاصي ارائه نمي كند
تكنيك محاسبه هزينه وقوع ريسك ها
به دليل يكپارچه بودن تخمين ها در برنامه پروژه ،مشكل تكرار در تخمين هزينه ها به وجود نمي آيد
به دليل در نظر گيري جداگانه ريسكها ،امكان تكرار در تخمين هزينه ها وجود دارد
صحت تخمين هزينه ها
اثر پاسخ ها بر پاسخ هاي مهم در نظر گرفته مي شود
در نظر نمي گيرد
تعامل بين پاسخ ها
يكپارچگي
مقايسه مدل PRRPبا كار Benو Raz مدل Benو Raz
مدل پيشنهادي رساله
موضوع مقايسه
رتبه بندي فعاليت هاي پروژه
ليست فعاليت هاي پروژه
ابزار هادي در شناسايي ريسك ها
رتبه بندي ريسك ها
ليست ريسك ها
ابزار هادي در شناسايي پاسخ ها
مي توان وابستگي بين ريسك ها را در مدل ،لحاظ نمود
ريسك ها مستقل از هم در نظر گرفته مي شوند
تعامل بين ريسك ها
تمام پيمانه هاي ريسك
احتمال +اثر هزينه اي ريسك ها
پيمانه هاي ريسك
تمام پيمانه هاي پاسخ
هزينه اقدامات پاسخگويي
پيمانه هاي پاسخ
قابل انعطاف
رسيدن به نقطه تعادل هزينه هاي ريسك و پاسخ
شرايط توقف الگوريتم
استفاده از ساختار شكست كيفيت ( )QBS
بعد كيفيت را لحاظ نمي كند
كمي سازي كيفيت
لحاظ مي كند
لحاظ مي كند
ريسك هاي ثانويه
در هر حلقه از الگوريتم بهنگام مي شود
در هر حلقه از الگوريتم بهنگام مي شود
وضعيت ليست ريسك ها
در هر حلقه از الگوريتم بهنگام مي شود.
براي يك بار تهيه شده و تا آخر الگوريتم ،تغييري نمي كند.
وضعيت ليست پاسخ ها
لحاظ مي كند
در نظر نمي گيرد
پاسخ هاي ثانويه
لحاظ مي كند
در نظر نمي گيرد
ريسك هاي اجراي اقدامات پاسخگويي
با تشكر از اساتيد گرانقدر و حاضرين محترم