CAPITULUM 1 1 [Diligite justitiam, qui judicatis terram; 2 quoniam non tentantibus se invenietur. apparet se his non diffidentibus. 3 Perversae enim cogitationes separant a Deo: probata autem virtus corripit insipientes. 4 In malevolam enim animam non introibit sapientia; neque habitare in corpore peccato subjecto. 5 Spiritus enim sanctus disciplinae effugiet dolum, et auferet a cogitationibus insensatis, et non permanebit cum invenerit iniquitas. 6 Sapientia enim spiritus diligens est; et blasphemantem verba illius non absolvet: renum enim illius testis est Deus, et cordis illius scrutator verus, et linguae eius auditor. 7 Quoniam Spiritus Domini replevit orbem terrarum, et quod continet omnia, scientiam habet vocis. 8 Itaque qui loquitur iniquitatem, abscondi non potest: nec vindictam habens in punientem pertransibit. 9 Nam quæritur impiorum consilia, et sonitus verborum ejus veniet ad Dominum in manifestatione malorum suorum. 10 Auris enim zeli audit omnia, et sonitus murmurationis non est absconditus. 11 { Cavete ergo a murmuratione, quod inutile est; et a detractione compesce linguam tuam: non enim est verbum tam obscurum, quod gratis evacuetur; os autem quod mentitur occidit animam. 12 In errore vitæ tuæ noli quærere mortem, et in operibus manuum tuarum ne despicias. 13 Quoniam Deus mortem non fecit, nec lætatur in perditione vivorum. 14 Cuncta enim creavit ut essent: et sanæ sunt generationes sæculi; et venenum mortiferum non est in eis, neque regnum mortis in terra: 15 Iustitia enim immortalis est. 16 Impii autem operibus et verbis vocabant ad se: cum enim cogitaverint habere amicum suum, consumpti sunt, et fœdus
inierunt cum eo, quia digni sunt qui cum eo participent. CAPITULUM 2 1 Dixerunt enim impii apud semetipsos, sed non recte : Breve est et longum vita nostra, et non est in morte viri sanitas : neque enim erat cognitus homo ab inferis redisse. 2 In omni enim adventu nascimur, et in futurum erimus sicut non fuissemus: spiritus enim in naribus nostris sicut fumus, et scintilla parva in motu cordis nostri; 3 Quo exstincto, corpus nostrum in cinerem convertetur, et spiritus noster quasi aer mollis corrumpetur. 4 et nomen nostrum oblivioni delebitur in tempore et non erit in memoria homo opera nostra sole, et vinci calore eius. 5 Umbræ enim transitus est tempus nostrum; Consignata est, et nemo revertitur. 6 Venite ergo, fruamur bonis quæ sunt: et utamur creatura tamquam in juventute celeriter. 7 Vino pretioso et unguentis nos impleamus, et non prætereat nos flos fontis: Coronemus nos rosis antequam marcescant 9 Nemo nostrum exsors sit luxuriæ nostræ: in omni loco relinquamus signa lætitiæ nostræ, quoniam hæc est pars nostra, et hæc est sors. 10 Opprimamus pauperem justum, et non parcamus viduæ, nec revereamur canos antiquos. 11 Fortitudo nostra, lex justitiæ: in eo quod debile est, reputatum est. 12 Ideo insidiemur justis; quia non est ad nostram vicem, et contrarius est operibus nostris: exprobat nos offensa legis, et obicit infamiae nostrae delicta eruditionis nostrae. 13 Promittit se scientiam Dei habere, et filium Domini se nominat. Factus est arguere cogitationes nostras. 15 Gravis est nobis usque ad videndum: non enim sicut aliena est vita eius, aliter autem viae eius.
16 In mendacio reputati sumus: a viis nostris quasi a sordibus abstinet: finem justorum prædicat benedictum, et patrem suum Deum gloriatur. 17 Videamus si vera sunt verba eius, et probemus quid in fine illius futurum sit. 18 Si enim est verus filius Dei, suscipiet illum, et liberabit eum de manu contrariorum. 19 Cum contumelia et tormento interrogemus eum, ut sciamus mansuetudinem eius et patientiam eius faciamus. 20 Damnamus eum morte turpissima: quoniam in suo sermone servabitur. 21 Hæc cogitaverunt, et erraverunt: excæcavit enim illos malitia eorum. 22 Mysteria autem Dei non cognoverunt, neque exspectaverunt mercedem justitiæ, neque mercedem animarum sine crimine sunt. 23 Deus enim creavit hominem inmortalem, et fecit illum imaginem aeternitatis suae. 24 Invidia autem diaboli mors introivit in mundum: et qui apprehenderunt eam, inveniunt eam. CAPITULUM 3 1 Justorum autem animæ in manu Dei sunt, et non tangent illos tormentum mortis. Visi sunt oculis insipientium mori, et æstimata est afflictio exitus illorum. 3 quorum discessu a nobis ad internecionem constitutis; illi autem sunt in pace. 4 Nam etsi puniuntur in conspectu hominum, spes tamen immortalitatis plena est. 5 Et in modico castigati, in retributionem magnam: probavit enim illos Deus, et invenit illos dignos sibi. 6 Sicut aurum in fornace probavit eos, et in holocaustum dedit eos. 7 Et in tempore visitationis suæ fulgebunt, et sicut scintillae in arundineto discurrent. 8 Judicabunt gentes, et dominabuntur populis, et regnabit Dominus eorum in æternum.
9 Qui confidunt in illo intelligent veritatem, et fideles in dilectione manebunt illi, quoniam gratia et misericordia est sanctis ejus, et electis suis visitabit. 10 Impii autem secundum quæ cogitaverunt correptionem habebunt, quæ neglexerunt justum, et Dominum dereliquerunt. 11 Sapientiam enim et disciplinam qui despicit, miser est, et vana est spes eorum, labores sine fructu, et inutilia opera eorum; 12 Mulieres eorum stultae sunt, et filii eorum nequam; 13 Maledicta progenies eorum. Propterea beata sterilis, inmaculata, quæ thorum peccati nescivit: habebit fructum in visitatione animarum. 14 et spado qui non operatus est per manus suas iniquitatem, nec cogitavit adversus Deum nequissima: dabitur enim illi fidei donum speciale, et hæreditas in templo Domini acceptior animo. Bonorum enim laborum gloriosus est fructus, et quæ non concidat radix sapientiæ. 16 Filii adulterorum in bono non sunt: et semen lectus injusti eradicetur. 17 Nam etsi longævus es, in nihilo reputabitur: et sine honore erit novissima eorum aetas. 18 aut si celerius defuncti fuerint, non habebunt spem neque consolationem in die iudicii. 19 Finis enim injusti generationis horribilis. CAPITULUM 4 1 [Melius est filios non habere, et virtutem habere: memoriale enim ejus inmortale est, quia nota est apud Deum, et apud homines. 2 Cum adest, imitantur eam; et, cum abscesserit, desiderant eam: coronam gerit, et in aeternum triumphat, intemerata certans praemia victoriae. 3 Multigena autem impiorum multitudo non erit utilis, et spuria vitulamina non dabunt radices altas, nec stabile firmamentum collocabunt.
4 Nam etsi ad tempus florent in ramis; et non stantes stantes, et vi ventorum eradicentur. Fracti sunt rami imperfecti, fructus eorum inutiles, non maturi ad comedendum, et ad nihilum utile. 6 Nam ex illicitis cubilibus filii testes nequitiae contra parentes in iudicio nascuntur. 7 Justus autem cum morte præoccupatus fuerit, in refrigerio erit; 8 Aetas enim honesta, non quae diuturnitate temporis est, nec annorum numero mensuratur. 9 Canities autem est hominibus sapientia, et senectus senectutis vita inmaculata. 10 Placuit Deo, et dilectus est ab eo: ut inter peccatores translatus est. 11 Cito ablatus est ne malitia mutaret intellectum ejus, aut ne fictio deciperet animam suam. 12 Fascinatio enim nequitiae obscurat bona; et vaga concupiscentiae mentem simplicem labefactat. 13 Qui in modico tempore consummatus est, longum tempus implevit. 14 Placuit enim Domino anima eius: propterea festinavit tollere eum de medio impiorum. 15 Quod cum vidisset populus, et non intellexerunt, nec cogitaverunt, quia gratia ejus et misericordia in sanctis suis, et visitavit super electos suos. 16 Condemnat autem justus mortuus vivos impios; et juventus cito consummata multis annis et senecta iniquis. 17 Videbunt enim finem sapientis, et non intelligent quid cogitaverit de illo Deus, et quare munierit eum Dominus. 18 Videbunt, et contemnent eum; Deus autem subsannabit eos, et post haec erunt cadaver vilis et opprobrium inter mortuos usque in aeternum. 19 et scindet eos et praecipitabit eos, quoniam ipsi stupebunt. et a fundamento excutiet eos; et desolabuntur et maerebunt; et peribit memoria eorum.
20 Et cum abjecerint de peccato suo, venient cum timore, et iniquitates suas arguent eos in faciem suam. CAPITULUM 5 1 Tunc justi stabunt in magna constantia ante faciem tribulantium eum, et nullam reddentes laborum ejus. 2 Videntes turbabuntur timore horribili, et mirabuntur ab insolentia salutis ipsius, usque ad omnes quod exspectaverunt. 3 et dicent intra se pœnitentes et gementes præ angustia spiritus: Hic erat ille, quem habuimus aliquando in derisum, et in proverbium: 4 Insipientes putavimus vitam illius insaniam, et finem ejus sine honore esse. 5 Quomodo computatus est inter filios Dei, et inter sanctos sors ejus? 6 Ergo erravimus a via veritatis, et justitiae lumen non luxit nobis, et sol non est ortus nobis. 7 In via malitiæ et perditionis nos fatigavimus : et solitudines ambulavimus, ubi non erat via : viam autem Domini non cognovimus. 8 Quid nobis profuit superbia? aut divitiarum iactantia quid contulit nobis? 9 Transierunt omnia ista sicut umbra et sicut festinatio; 10 et sicut navis, quæ cum præterit aquas maris, vestigium ejus non est reperiri, neque semitam in fluctibus esse, neque semitam in sede carinae. 11 aut sicut avis transvolavit per aerem, nullum invenitur viae eius, sed alarum percussione levi percussus alarum crepitu ac motu eorum transiens; in qua postea nullum signum quo ierit, invenitur; 12 aut sicut sagitta emissa ad signum, aerem statim revertitur, ut non possit homo scire quo pertranseat; 13 sic et nos nascimur cum finem iam coepimus nullum virtutis signum ostendere sed in nostra malitia consumpti sunt.
14 Exspectatio impiorum sicut pulvis, qui vento aspiratur; tenues ut tempestas depellitur undas; sicut fumus, qui hic et illic tempestate dispergitur, et transit sicut memoria hospitis morantis dies. 15 Justi autem in perpetuum vivent; et apud Dominum est merces eorum, et cogitatio illorum apud Altissimum. 16 Ideo accipient regnum gloriæ, et coronam de manu Domini decoram: quoniam dextera sua teget eos, et brachio suo defendet illos. 17 Adsumet ad eum arma zeli sui, et faciet vindictam inimicorum suorum in manu sua. 18 Induet pro thorace justitiam, et pro galea judicium certum; 19 sumet pro scuto inexpugnabili sanctitatem 20 Gladium ira ejus acet, et pugnabit cum eo mundus contra insensatum. 21 Tunc ibit recta directio fulmina; et de nubibus quasi arcum puteum profudum ad locum fugient. 22 Et grando magna sicut arcum lapideum: et aqua maris desæviet in eos, et flumina obruent eos vehementer. 23 Et stabit contra eos spiritus fortis, et velut impetus tempestatis auferet eos, et dissipabit iniquitas omnem terram, et subvertet sedes fortium. CAPITULUM 6 1 Audite ergo, reges, et intelligite; discite, iudices finium terrae. 2 Audite, qui principes populorum, et gloriamini in multitudine nationum. 3 Quia data est tibi a Domino potestas, et potestas ab Altissimo, qui tentas opera tua, et perscrutabor consilia tua. 4 quoniam cum essetis ministri regni eius, non recte iudicastis, nec custodistis legem, nec secundum consilium Dei ambulastis. Horrende et cito veniet super vos, quoniam iudicium durissimum his qui in sublimibus erunt.
6 cito enim infimis ignoscet misericordia, et potentes potenter tormenta patientur. 7 Qui enim Dominus omnium est, personam nullius timebit, nec magnitudinis cujusquam timorem habebitis: pusillum enim et magnum ipse fecit, et æqualiter curaverit omnes. 8 sed et super potentes quoque tribulatio veniet; 9 Ad vos ergo reges loquor, ut discatis sapientiam, et non excidatis. 10 Qui enim sancte custodiunt, sancti judicabuntur: et qui talia didicerint, invenient quid respondeant. 11 Quam ob rem adficies sermones meos; desiderate ea, et erudimini. 12 Gloriosa est sapientia, et numquam marcescit: et facile videtur diligentibus se, et invenietur requirentibus eam. 13 Præoccupat qui se desiderant, indicare se illis. 14 Qui de luce vigilaverit ad illam, non laborabit: assidentem enim illam foribus suis inveniet. 15 Perfectio autem sapientiæ videtur de illa: et qui vigilaverit ad illam, cito erit sine cura. 16 Quoniam dignos se ipsa circuit quærens, in viis ostendit se illis, et in omni cogitatione occurrit eis. 17 Initium enim ejus verum est desiderium disciplinæ; Cura autem disciplinæ dilectio est. 18 Custodit Dominus legem ejus; Observatio autem legum, securitas incorruptionis; 19 et incorruptio facit nos Deo proximam 20 Concupiscentia itaque sapientiæ deducit ad regnum. 21 Si ergo delectamini sedibus et sceptris, o reges populorum, honorificate sapientiam, ut regnetis in sæcula sæculorum. 22 Sapientiam autem quæ sit et quomodo ascenderit, dicam tibi, et non abscondam abs te mysteria: sed exquiret eam ab initio nativitatis suæ, et cognoscet eam in lucem, non transibit veritatem.
23 Neque accedam cum zelo tabescentis. hic enim non erit cum sapientia. 24 Multitudo autem sapientium sanitas est orbis terrarum, et rex sapiens stabilimentum populi est. 25 Accipite ergo disciplinam in verbis meis, et faciet vobis bonum. CAPITULUM 7 1 Et ego ipse homo, similis omnibus mortalibus, et progenies primi quidem de terra facta est. 2 Et in utero matris meæ conglutinatus est in carne decem mensium tempore, compactus in sanguine, ex semine hominis, et delectamento somni. 3 Et ego natus traxi communem aerem et decidi in terram, quae similis est naturae; 4 In involumentis nutritus sum, et curis; 5 Nullus enim rex aliud habuit nativitatis initium. 6 Unus introitus est omnibus ad vitam, et similis exitus. 7 Propter quod oravi, et datus est mihi sensus: invocavi Deum, et venit ad me spiritus sapientiæ. 8 Ante sceptra et thronos praeposui eam, et in comparatione illius non addam divitias. 9 Nec contuli illi omnem lapidem pretiosum, quoniam omne aurum in circuitu eius sicut arena est, et argentum quasi lutum coram illa. 10 Super salutem et speciem dilexi illam, et proposui pro luce habere illam, quoniam inexstinguibile est lumen illius. 11 Omnia mihi bona convenerunt cum illa, et infinitae divitiae in manibus eius. 12 Et gavisus sum in omnibus, quoniam præcedebat eos sapientia, et ignorabam quod esset mater eorum. 13 Cognovi diligenter, et communicavi illi: divitias ejus non abscondo. 14 quoniam thesaurus est hominibus indeficiens: quo qui usi sunt, participes facti sunt amicitiæ Dei, propter disciplinæ dona commendati.
15 Dedit mihi Deus ex sententia loqui, et sapere de his, quae dantur mihi : quoniam ipse est qui ducit ad sapientiam, et dirigit sapientes. 16 In manu enim eius sumus et nos, et verba nostra; omnem sapientiam, et scientiam operis. 17 certam enim dedit mihi eorum quae sunt ad cognoscendum quomodo mundus factus est et operatio elementorum 18 initium et finis et medium temporum vicissitudines solis et commutationes temporum 19 circuitus annorum et locorum stellarum; 20 naturas animalium et iras bestiarum vim ventorum et cogitationes hominum differentias plantantium et virtutes radicum 21 Omnia autem quæ vel occulta sunt vel manifesta, hæc scio. 22 docuit me enim sapientia quae est omnium artifex velox, quod non potest demitti, bene facere paratus; 23 mansuetum, firmum, securum, securum, habentem omnem potestatem, prospicientes omnia, et perambulantes omnem intellectum, purum, et subtilissimum spiritum. 24 Omni enim motu mobilior est sapientia ; 25 Est enim hæc spiraculum virtutis Dei, et spiritus purus fluit de gloria Omnipotentis: nulla ergo labes in eam cadere potest. 26 Candor est enim lucis æternæ, sine macula virtutis Dei, et imago bonitatis illius. 27 Et cum sit una, omnia potest: et in se permanens omnia innovat: et per omnia saecula saeculorum in animas sanctas, amicos Dei et prophetas constituit. 28 Neminem enim diligit Deus, nisi eum, qui cum sapientia inhabitat. 29 Est enim hæc speciosior sole, et super omnem stellarum ordinem : luci comparata, prior invenitur. 30 Illi enim succedit nox; sapientia autem non praevalebit.
CAPITULUM 8 1 Sapientia de fine ad finem fortiter pervenit, et suaviter omnia disponit. 2 Hanc amavi et exquisivi a iuventute mea, sponsam volui facere eam, et amator eram pulchritudinis eius. 3 Quia cum Deo conversatur, magnificat nobilitatem suam, et dominus omnium dilexit eam. 4 Est enim conscia mysteria scientiæ Dei, et amator operum ejus. 5 Si divitiae in hac vita optandae sunt; quid sapientius, qui omnia operatur? 6 Quod si prudentia opus est; Quis horum omnium illa callidior est? 7 Et si quis diligit justitiam, labores illius sunt virtutes: sobrietatem enim et prudentiam docet, justitiam et fortitudinem. 8 Si quis multa expertus est, vetera scit, et quæ futura sunt conjicit : scit versutias sermonum, et aenigmata exponere : prævidet signa, et portenta, et eventus temporum, et temporum. 9 Cogitavi ergo eam mecum ut habitaret in me, sciens quod esset bonorum consiliarius, et solatium curarum et dolorum. 10 Propter eam in multitudine æstimabo, et gloriam cum majoribus natu, cum adhuc essem. 11 Veloces inveniar in judicio, et in conspectu magnorum admirabor. 12 Cum tacuissem, dixerint quod otium meum erat: et cum locutus fuero, audient me: si multum loquar, ponent manus super os suum. 13 Per hanc autem immortalitatem consequar, et memoriam æternam his, qui post me futuri sunt, derelinquam me. 14 disponam populum, et gentes subjicientur mihi. 15 Videbuntque me omnes qui audiunt me; videbor bonus in multitudine, et fortis in bello. 16 Postquam introivi in domum meam, conquiescam cum illa; non enim habet amaritudinem conversatio illius. et
convivere cum ea tristitiam non habet, sed laetitiam et gaudium. 17 Haec autem considerans in meipso, conferens cor meum, quoniam adnectere sapientiae immortalitas est. 18 Et magna voluntas ejus, quæ est in amicitia? et in operibus manuum ejus multae divitiae; et in exercitio colloquii cum ea prudentia; et in loquendo cum illa bona fama; Ibam quaerens quomodo eam ad me duceret. 19 Ego enim eram puer lepidus, et habens spiritum bonum. 20 Sed cum essem bonus, veni in corpus immaculatum. 21 Sed cum cognovi quoniam non possem aliter obtinere eam, nisi Deus det. sapientiae quoque illud erat scire, cuius esset; Oravi Dominum, et oravi eum, et in toto corde meo dixi. CAPITULUM 9 1 Deus patrum meorum, et Domine misericordiae, qui fecisti omnia verbo tuo. 2 et per sapientiam tuam constituisti hominem ut dominetur creaturae quae tu fecisti 3 et dispone orbem in aequitate et iustitia, et iudicium in corde recto fac: 4 Da mihi sapientiam, sedenti solio tuo; et ne repellas me a filiis tuis; 5 Ego enim servus tuus et filius ancillae tuae ego sum debilis et brevi et minor ad intellectum iudicii et legum. 6 Nam etsi perfectus est vir inter filios hominum, et si non fuerit sapientia tua cum eo, non erit in nihilum. 7 elegi me regem populi tui et iudicem filiorum tuorum et filiarum 8 Praecepisti mihi ut aedificarem templum super montem sanctum tuum et altare in civitatem, in qua habitas, similitudinem tabernaculi sancti, quod praeparasti ab initio. 9 et erat apud te sapientia, quae novit opera tua, et praesens erat quando fecisti mundum;
10 Emitte illam de caelis sanctis tuis, et de sede gloriae tuae, ut mecum laboret, ut sciam quid tibi placeat. 11 Scit enim, et intelligit omnia, et in adinventionibus meis moderabitur, et in potentia sua conservabit me. 12 Sic acceptabunt opera mea, et judicabo populum tuum juste, et dignus sedere in throno patris mei. 13 Quis est enim homo qui sciat consilium Dei? aut quis potest cogitare quid sit voluntas Domini? 14 Cogitationes enim mortalium miserae sunt, et cogitationes nostrae incertae. 15 Corpus enim, quod corrumpitur, aggravat animam, et deprimit terrena inhabitatio sensum multa cogitantem. 16 Et vix recte aestimamus quae in terra sunt, et quae ante nos sunt invenimus cum labore: sed quae in caelo sunt, quis investigavit? 17 Consilium autem tuum quis scivit, nisi tu dederis sapientiam, et mittes spiritum sanctum tuum desursum? 18 Sic enim correctae sunt viae eorum qui habitant in terra, et eruditae sunt quae tibi placent, et salvae sunt per sapientiam. CAPITULUM 10 1 Primam plasmatum patrem mundi conservavit, qui solus creatus est, et de lapsu suo eduxit illum; 2 Et dedit illi potestatem regendi omnia. 3 Sed cum ab ea recessisset iniustus in furore, etiam in furore, quo fratrem suum occiderat, deperiit. 4 Propter quod demersa est terra, iterum sapientia conservavit eam, et gubernavit justorum in ligno vili. 5 Sed et in conjuratione pessima gentes fundavit justum, et conservavit sine querela Deo, et in filii misericordia fortem custodivit. 6 Et cum periit impio, liberavit justum, qui fugit de igne, qui cecidit super quinque civitates.
7 Cujus impietatis testimonium est terra usque in præsentem diem, et herbam fructificantem, qui numquam venit ad maturitatem: columna autem salis stantem, monumentum est animæ increduli. 8 Sapientiam enim non accipientes, non solum hoc noverunt, ut ignorarent bona. sed etiam saeculo post eos reliquit stultitiae suae memoriam: ut in his, in quibus offendiculum non poterant, occultari non possent. 9 Sapientia autem hos qui se observant a doloribus liberavit. 10 Cum fugeret justum ab ira fratris sui, deduxit eum per vias rectas, et ostendit illi regnum Dei, et dedit illi scientiam sanctorum, et honestavit illum in itineribus suis, et fructum laborum suorum multiplicavit. 11 In avaritia circumvenientium illum affuit illi, et honestum fecit illum. 12 Et defendit eum ab inimicis suis, et a insidiantibus fugit, et in conflictu gravi victoriam dedit illi. ut sciret bonitatem omnibus esse fortiorem. 13 Justum autem venditum, non dereliquit eum, sed a peccato liberavit eum. 14 et non reliquit illum in vinculis, donec afferret illi sceptrum regni, et potentiam adversus eos qui eum deprimebant; 15 Hæc populum justum et semen sine querela liberavit de gente, quæ deprimebat. 16 Et introivit in animam servi Domini, et restitit regibus horribilibus, et signis et portentis. 17 Reddidit justos mercedem laborum suorum miro in via, et dedit illis in velamento diei, et in luce stellarum in nocte; 18 Transduxit eos per mare Rubrum, et transduxit eos per aquam nimiam. 19 inimicos vero eorum demersit et ab imo profundo proiecit. 20 Propter hoc justi spoliaverunt impios, et laudaverunt nomen sanctum tuum, Domine, et magnificaverunt unanimiter manum tuam, qui pugnabat pro eis. 21 Os mutorum aperuit sapientia, et disertum fecit linguas loquentes.
CAPITULUM 11 1 Direxit opera eorum in manu prophetae sancti. 2 Iter fecerunt per deserta quæ non habitabantur, et in locis desertis fixerunt casas. 3 Steterunt contra hostes, et de inimicis se vindicaverunt. 4 Sitierunt, et clamaverunt ad te: et data est eis aqua de petra altissima, et sitis de lapide duro. 5 Quibus enim rebus hostes vindicati sunt, eadem illis egere auxilio. 6 Nam pro perpetuo cursu fluvii taetro cruore vexantur; 7 ad correptionem enim mandati illius qua infantes interfecti sunt dedisti eis copiam aquae per quod non sperabant 8 indicans ergo siti quomodo adversarios tuleris. 9 Cum enim tentati sunt, sed in misericordia castigati, sciverunt quomodo judicarentur in ira impii, et cruciarentur, sitientes aliter quam justi. 10 hos enim ut patrem monuisti et probasti: hunc autem ut regem gravem, castigasti et punisti. 11 Absentes pariter an praesentes moleste ferebant. 12 Duplex enim super eos est timor, et gemitus cum memoria praeteritorum. 13 Nam cum alterum iuvari poenis suis audiebant, Dominum aliquid sentiebant. 14 Quem enim longe ante abjectum ab infantium iectione venerabantur, hunc in finem, videntes quod factum est, admirati sunt. 15 Sed propter insensatas nequitias suas, quibus seducti sunt, agentes, serpentes, et immunditias: immisisti illis multitudinem bestiarum iniquarum ad vindictam. 16 ut cognoscant quia in quo quis peccat, in hoc punietur. 17 Non enim voluit omnipotens manus tua, quæ fecit mundum, materia incomposita, ut
mitteret in eis multitudinem ursorum aut leonum sæculorum. 18 Aut ferae ignotae, rabie plena, recentes, Aut vaporem ignei spirantes, aut fumi squalentes odores, Aut horrendas micat ignibus aether: ex oculis; 19 Quibus non modo nocumenta statim amittent, sed etiam terror terrorem incutiunt. 20 Sed et sine his uno spiritu poterant occidi, persecutionem passi ultionis, et dispersi per spiritum virtutis tuæ: sed omnia in mensura, et numero, et pondere disposuisti. 21 Fortitudinem enim tuam ostende omni tempore quando vis; et potentiam brachii tui quis sustinebit? 22 Quoniam sicut momentum staterae, sic est ante te totus orbis terrarum, et quasi stilla roris matutini descendentis in terram. 23 Tu autem omnium misertus es; omnia enim potes, et hominum peccata despicis, quia emendas. 24 Diligis enim omnia quae sunt, et nihil abominaris quod fecisti: nunquam enim fecisses aliquid, si odisses. 25 Quomodo autem posset aliquid permanere, nisi tu voluisses? aut a te vocatus, vocatus? 26 Parcis autem omnibus: tua enim sunt, Domine, animarum amator. CAPITULUM 12 1 Spiritus enim tuus incorruptibilis in omnibus est. 2 Ideo eos qui peccantes paulatim corripis, et admones eos in quibus offenderint, ut relicto malitia sua credant in te, Domine. 3 Per manus enim patrum nostrorum et eos seniores terrae tuae deleri voluit. 4 quem odisti malefacientes opera tua, et scelerata sacrificia; 5 nec non et interfectores immitis filios et devoratores carnis hominum et festa sanguinis 6 cum sacerdotibus suis de medio turbae idololatriae, et parentes, qui manibus propriis occiderunt animas sine auxilio,
7 ut terra quam honorasti super omnes filios Dei reciperet coloniam 8 Sed et illis sicut hominibus pepercisti, et misisti vespas præcursores exercitus tui, ut eos paulatim exterminarent. 9 non quod non possis impios sub manu iustorum in prælio ferre, aut cum crudelibus bestiis simul conterere, aut uno verbo aspero, 10 sed sensim facientes in eis iudicia tua, pœnitentiae locum dedisti eis, ignorans quoniam generatio nequam est, et insita est in eis malitia eorum, et cogitatio eorum non mutabitur. 11 Semen enim erat maledictum ab initio. neque enim ex his, in quibus peccaverunt, cuiquam dabas eis veniam. 12 Quis enim dicet: Quid fecisti? aut quis sustinebit judicium tuum? aut quis te accusabit pro pereuntibus gentibus, quas tu fecisti? aut quis stabit contra te, ultor iniustis? 13 Nec est enim quisquam Deus, nisi tu, qui omnibus curas est, cui ostendas non esse iniustum iudicium tuum. 14 Neque rex neque tyrannus in conspectu tuo poterunt insidiari tibi in his quos perdidisti. 15 Cum ergo sis ipse justus, juste omnia disponis: non congruum existimas cum tua potestate eum qui puniri non meruit, condemnare. 16 Virtus enim tua justitiae initium est, et quia tu Dominus omnium es, omnibus te parcere facit. 17 Cum enim plenae potestatis es, non credentibus, fortitudinem tuam ostendis, et in eis qui noverunt manifestas audaciam. 18 Tu autem, dominator virtutis tuae, cum aequitate judicas, et cum magna gratia disponis nos : ut possis, cum volueris, posse. 19 sed per opera tua docuisti populum tuum ut iustus sit misericors et bonae spei fecisti filios tuos ut des paenitentiam peccatorum 20 Si enim inimicos filiorum tuorum, et damnatos ad mortem punisti, tali deliberatione præsens tempus et locum, quo liberarentur ab eorum malitia:
21 Quam cum diligentia judicasti filios tuos, quorum jurasti patres, et fecisti testamenta bonarum promissionum. 22 Cum ergo corripis nos, inimicos nostros millies plus flagellas, propterea quod diligenter consideremus bonitatem tuam cum judicamus, et cum judicamur, exspectemus misericordiam. 23 Ideo cum vixerunt homines injuste et injuste, abominationibus suis ad iracundiam provocaverunt. 24 Longe enim erraverunt in viis erroris, et tenuerunt eos pro diis, quos etiam in bestiis inimicorum suorum despiciebant, sedentes tamquam parvuli ignari. 25 Idcirco eis quasi parvulis sine ratione usus es, iudicium ad eos derisum misisti. 26 Qui autem noluerint emendari per illam correctionem, in qua eis praestiterit, dignum Dei iudicium sentient. 27 Videte enim quae invident, cum puniti fuerint, id est, pro his quos deos putaverunt; nunc in eis puniti cum viderent, agnoverunt eum esse verum Deum, quem prius nosse negaverunt: et ideo summa damnatio in eos venit. CAPITULUM 13 Vani enim sunt omnes homines natura, qui ignorant Deum, et non potuerunt ex his quae videntur bona nosse eum qui est: nec considerando opera agnoscebant artificem; 2 Sed aut ignis aut ventus aut aer volucris aut gyrum siderum aut violenta aqua aut coeli lumina sunt, qui mundum regunt, deos esse. 3 quorum si specie delectati deos esse voluerunt; Sciant quanto melius est Dominus eorum: primus enim pulchritudinis auctor creavit eos. 4 Quod si de eorum virtute ac virtute mirabuntur, intelligant, quanto sit fortior qui fecit. 5 Magnitudine enim et pulchritudine creaturarum, creator earum proportionaliter videtur.
Sed tamen in hoc minus sunt culpabiles: fortasse enim errant Deum quaerentes, et eum invenire volentes. 7 Nam conversati in operibus ejus diligenter inquirunt eum, et visum eorum credunt: quia speciosa sunt, quæ videntur. 8 Sed nec his debet ignosci. 9 Si enim tantum potuerunt scire, ut possent mundum appetere; quomodo eius Dominum non citius invenerunt? 10 miseri autem sunt et in mortuis spes eorum, qui dicunt illos deos, quae sunt opera manuum hominum, aurum et argentum, ad faciendam artem et similitudinem bestiarum, aut lapidem ad nihilum, opus. manu antiqua. 11 Faber autem ligna cecidit, postquam decidit lignum idoneus rei, et auferens omne cortex scite in circuitu, et bene operatus est, et fecit vas illud aptum ad serviendum vitae humanae; 12 Cumque abiisset opus ut faceret cibos, ipse se implevit. 13 Et tollens ipsum detrectationem in his qui nulli usui inserviebant, lignum tortuosum, et nodis plenum, diligenter sculpsit illud, cum nihil esset aliud quod faceret, et formavit illud per sollertiam prudentiae suae; hominis imaginem finxit; 14 aut sicut bestiam aliquam vilem, textam minio circumjectam, et fuco colore rubentem, et omne maculam ejus operiens; 15 Et cum ei locum idoneum fecisset, maceriam pone, et constringe eam ferro. 16 Nam ne caderet, sciens quod non poterat se adiuvare; est enim imago, et auxilio opus est; 17 Et de bonis suis orat, pro uxore et filiis, et non erubescit loqui ei qui non habet vitam. 18 Salus enim infirmum invocat, vita enim ad mortuos pertinet; nam id quod minimum habet auxilii, humiliter implorat: et pro itinere bono petit quod pedem progredi non potest: 19 Et adquirendi et acquirendi, et in manibus illius bonae voluntatis, quaerit facultatem ab eo, qui plus potest operari.
CAPITULUM 14 1 Iterum se parans navigare, et per undas furentes iturus, lignum putidius invocat quam vas, quod portat. 2 Nam et quaestus cupiditas cogitabat, et artifex artificio suo id fabricavit. 3 Sed tua providentia, pater, gubernat: nam in mari viam fecisti, et in fluctibus viam tutam; 4 Ostendens quod ab omni periculo possit salvare, et cum sine arte navigaverit homo. 5 Verumtamen non vis ut opera sapientiae tuae sint otiosae, et ideo homines vitam exiguo ligno commendant, et transeuntes mare asperum in vase infirmi salvantur. 6 Nam et olim, cum superbi gigantes perierunt, spes mundi gubernantis per manum tuam in vasculo infirmiori evasit, et semen generationis omni aetati relinquitur. 7 Beata est enim lignum quo advenit justitia. 8 Sed quod manufactum est, maledictum est et illud, et qui fecit illud. et quia corruptibilis, deus dictus est. 9 Similiter autem odio sunt Deo, et impietas, et impietas. 10 Quod enim factum est, cum ipso, qui fecit, punietur. 11 Propter hoc et in idolis Gentium visitatio erit, quia in creatura Dei abominatio facta est, et in scandalum animabus hominum, et in laqueum pedibus inprudentium. 12 Initium enim fornicationis spiritualis est exquisitio idolorum, et adinventio eorum corruptio vitæ. 13 neque enim erant ab initio, neque erunt in perpetuum. 14 per inanem enim gloriam hominum introierunt in mundum, et ideo cito finientur. 15 Nam pater immaturo luctu afflictus, cum mox raptum pueri imaginem fecerit, nunc eum pro deo, qui tum defunctus erat, honoravit, et cæremoniis et sacrificiis sub eo traditus. 16 Et sic processu temporis convalescens impia consuetudo pro lege servabatur, et mandata regum sculptilia colebantur.
17 Quem coram hominibus honorare non poterant, quia procul habitabant, speciem vultus eius de longe sumentes, et regis quem honorabant, expressam fecerunt effigiem, ut per hoc sibi blandirentur, aberat, ac si adesset. 18 Singulari diligentia artificis etiam imperitos ad superstitionem magis promovit. 19 Is enim fortasse auctoribus placere voluit omnem scientiam ad similitudinem optimorum faciendam. 20 Multitudo itaque operis per gratiam operis seducta iam eum pro deo, qui paulo ante honoratus fuerat, suscepit. 21 Et hæc fuit occasio deceptionis mundi: homines enim, aut calamitati aut tyrannidi servientes, incommunicabile nomen lapidibus et lignis ascripserunt. 22 Sed et hoc eis non erat sufficiens, quod errarent in scientia Dei. sed quia in magno inscientiae bello vixerunt, has tantas pestes pacem appellant. 23 Nam cum infantes suos immolarent in sacrificiis, aut caerimoniis occultis utebantur, aut comessationibus externorum rituum fiebant; 24 nec vitam, nec conjugia jam immaculata servaverunt, sed aut proditorie unum alterum occiderunt, aut adulterio contristaverunt. 25 ita ut regnavit in omnibus sine ulla exceptione sanguis, caedes, furtum, simulatio, corruptio, infidelitas, tumultus, periurium, 26 sollicitudo proborum virorum, oblivio bonæ voluntatis, coinquinationem animarum, transfigurationem benignitatis, inconstantiam matrimoniorum, adulteriorum, et immunditiæ. 27 Nam idolorum cultura non nominanda est omnium malorum principium, causa, et finis. 28 Aut enim insaniunt cum epulantur, aut prophetant mendacia, aut iniuste vivunt, aut leviter periurant.
29 quoniam confidunt in idolis, quae non habent vitam; quamvis falso iurant, non laedi tamen spectent. 30 Utraque autem causa juste plectetur: tum quia non bene senserunt de Deo, attendentes idolis, et juraverunt injuste in dolo, spernentes sanctitatem. 31 Non enim est potestas eorum per quos iurant: sed iusta ultio peccatorum est, qui punit semper delictum impiorum. CAPITULUM 15 1 Tu autem, Deus, clemens et verus es, longanimis et misericors omnia disponens, 2 Si enim peccaverimus, tui sumus, tui sumus, scientes virtutem tuam; 3 Nosse enim te consummata justitia est, et nosse virtutem tuam radix est immortalitatis. 4 Nam nec nos hominum decepit mala figmenta, nec varios maculosa imagine colores, infructuosum pictoris opus; 5 Cuius aspectum stultos ad concupiscendum deridet, et ideo desiderant formam imaginis mortuae, quae non habet spiritum. 6 Malorum amatores sunt, et qui faciunt ea qui volunt ea, et qui colunt; 7 Omne enim vas fictile, quod molle est, cum multo labore fabricat ad nostrum servitium; de eodem autem luto et vasa munditia, et similiter omnia quae e contrario serviunt; utriusque usus ipse figulus iudex est. 8 Et inhoneste utens, Deum de eodem luto vanum fingit, etiam qui paulo ante de ipso terreno factus est, et infra paulo post ad eumdem revertitur, quando vita ejus, quae sibi commodata est, erit. poposcerat. 9 Illius autem cura non est ei multum laborans, neque vita illius brevis est: sed studet superare aurifices, et argentarios, et conatur facere sicut ærea, et æstimat gloriam suam fingere. 10 Cineres cor ejus, terra vilior est spes ejus, et luto vilior vita ejus:
11 Quia non noverat factorem ejus, et qui inspiravit ei animam activam, et inspiravit in spiritu vivo. 12 Sed vitam nostram æstimaverunt, et tempus nostrum hic quaestus est. 13 Hic enim scit se super omnes delinquere, qui ex terreno materia fragilia vasa et sculptilia fingit. 14 Stulti sunt, et miserrimi, omnes inimici populi tui. 15 Nam cuncta gentium idola dinumeraverunt, quibus nec oculorum usus est ad videndum, nec nares ad respirandum, nec aures ad audiendum, nec digitos ad contrectandum; Pedes autem eorum pigri sunt. 16 Homo enim fecit illos, et qui spiritum suum mutuatus est: finxit autem istos, nemo sibi similem facit Deum. 17 Cum enim sit mortalis, mortuum operatur malis manibus: ipse est enim melior, quæ colit. 18 Sed et animalia quæ sunt exasperantia, coluerunt: quoniam in invicem comparata sunt, his sunt pejora. 19 Nec sunt speciosa, sicut desiderabilia in pecoribus: sed abierunt sine Dei laudibus et ejus benedictione. CAPITULUM 16 1 Ob hanc causam etiam hisdem digne vindicati sunt, et a multitudine bestiarum tormenta patientur. 2 Pro qua pœna benignus cum populo tuo parasti eis cibum alieni saporis, et coturnices ad excitandum gulam; 3 ut ad deformitatem animalium conspectum missorum inter eos, hoc ipsum quod necesse est appetant, aversantur; sed isti, ad exiguum temporis inopiam laborantes, participes facti sunt alieni gustus. 4 Oportebat enim ut eis qui tyrannidem exercebant inopem venirent, quam vitare non poterant: his autem solum ostenditur quomodo torquerentur inimici.
5 Cum enim irruit super eos horribilis bestiarum saevitia, et aculeis perversorum serpentum perierunt, ira tua non permanet in aeternum. 6 Sed turbati sunt in modico tempore, in commonitione salutis signum habentes, in memoriam præcepti legis tuæ. 7 Qui enim advertit, non per hoc quod videbat, salvus es, sed per te, qui omnium Salvator es. 8 et in hoc confiteris inimicis tuis quoniam tu es qui liberas ab omni malo 9 Illis morsus locustarum et muscarum occidit, nec repertum est remedium vitae eorum: digni enim sunt ut a talibus puniantur. Filii autem tui non vicerunt draconum venenatorum: misericordia enim tua ab ipsis semper, et sanavit eos. 11 Comprehensi sunt enim sermones tui; et cito salvati sunt, ne in altam incidentes oblivionem, bonitatis tuae semper essent memores. 12 Neque enim herba, neque malagma sanavit eos, sed verbum tuum, Domine, qui sanat omnia. 13 Potestatem enim habes vitae et mortis; tu ad portas inferi deducis et reducis. 14 Homo quidem occidit per malitiam suam: et cum exierit spiritus, non revertetur. nec recipitur anima. 15 Sed manum tuam effugere non potes. Impii enim, qui te nosse negaverunt, robore brachii tui flagellati sunt: alienis imbribus, grandibus, et imbribus persecuti sunt, ne vitare possent, et per ignem absumi. 17 Quod enim magis mirum est, plus ignis in aqua, quæ omnia exstinguit, plus valebat: mundus enim pro justo pugnat. 18 Aliquando enim mitigata est flamma, ne incenderet bestias contra impios missas; sed ipsi videant et sentiant, Dei iudicio persecutionem esse. 19 Et alias etiam in aqua super virtutem ignis exardescit, ut exstinguat iniquæ terræ fructum.
20 pro qua cibaria angelorum panibus tuis, et panem de caelo misisti eis paratum sine labore, sufficiens omni delectatione et omni gustu consentiens. 21 Substantia enim tua dulcedinem tuam, quam in filios habes, ostendebat; 22 Nix autem et glacies sustinebant ignem, et non tabescebant, ut scirent quoniam fructus inimicorum exterminabat ignis ardens in grandine et pluvia coruscans. 23 Sed hoc iterum etiam oblitus est virtutis suæ, ut nutrirentur justi. 24 Creatura enim, quæ tibi servit, factori suo addat contra injustos ad supplicium, et robur illius ad utilitatem eorum qui in te sperant sublevat. 25 propter quod et in omnes vias commutata est et obediens gratiae tuae quae nutris omnia secundum desiderium eorum qui erant necessaria 26 Ut cognoscant filii tui, quos amas, Domine, quoniam non est qui incrementum dat qui nutrit hominem, sed quia verbum tuum est, qui salvos facit sperantes in te. 27 Quod enim non exstinguit ignis, calefactus est paululum a sole, et statim tabescebat: 28 Ut notum sit, præveni nos solem ad confitendum tibi, et orare ad te orare. 29 Ingrati enim spes sicut hiemis pruina tabescet, et sicut aqua supervacua defluet. CAPITULUM 17 1 Quia magna judicia tua, et non credi possunt; 2 Cum enim impii cogitarent deprimere gentem sanctam. in domibus suis inclusi, vincti tenebrarum, et compediti vinculis longae noctis, ab aeterna providentia exulati iacebant. 3 Nam dum putant se latere in occultis delictis, tenebroso oblivionis velamento dispersi sunt, horrende attoniti, et miris phantasmatibus conturbati. 4 Neque enim poterat quod timeret eos angulus, sed sicut aquarum cadentium
murmura vox eorum, et tristes visiones cum gravibus vultu apparebant eis. 5 Ignis nulla vis poterat illis lumen praebere: nec lucidae stellae flammae illuminare poterant illam noctem horrendam. 6 Tantum autem illis exarsit ignis ex semetipso valde terribilis: multum enim cogitabant quæ videbant deteriora quam visu non videbant. 7 Magicae autem veneficii deprimebantur, et iactatio in sapientia correptus est opprobrio. 8 Illi enim qui promittebant timores et perturbationes expellere se ab anima languente, digni erant risu et timore languebant. 9 Nihil enim horum timebat eos. cum tamen bestiarum transeuntium stridorem et serpentium stridorem; 10 Perierunt prae timore, negantes se videre Aera, quod nullo latere poterat, vitari. 11 Ipsa enim timiditas est, et conscientia pressa; 12 Nihil enim est timor nisi proditio cogitationis auxiliorum. 13 Nam et exspectatio intus, cum minor sit, ignorantiam magis quam causam affert cruciatum. 14 Sed et illa nocte, quæ intolerabilis erat, dormierunt, et quæ de profundis inferni ineluctabilis fuit, supervenientibus illis, 15 Partim monstris vexabantur, et partim fatiscebant, cor eorum deficiente; 16 Itaque quicumque ibi ceciderunt, custoditus est in carcere sine vectibus ferreis. 17 Nam sive agricola, sive pastor, sive operarius in agro, oppressus est, et sustinuit necessitatem quam vitari non potuit: una enim catena tenebrarum omnes erant colligati. 18 Sive sibilus vento, seu sonitus volucrum in patulis arbusta, sive grata cadens aquae currens; 19 Aut vox horrenda saxorum, aut cursus qui cerni non potuere feris saltibus, fremitusque ferarum vel vox sævorum,
sonitusque cavo resonante montes; haec prae timore deliquium fecerunt. 20 Refulsit enim omnis mundus luce clara, et nemo impedivit laborem eorum; 21 His tantum nox invasit gravis, tenebrarum imago illarum, quae eas postea reciperent: sed tamen sibi erant graviores tenebris. CAPITULUM 18 1 Sanctis autem tuis maxima erat lux, quarum vocem audientes, et figuram non videbant, quia et ipsi non eadem passi sunt, et beatos habebant. 2 Sed cum in eos, a quibus ante injuriam acceptas, non nocerent, gratias agebant seque ab inimicis impetrant. 3 pro quo dedisti eis columnam ignis ardentis, et ducem itineris ignoti, et solem innoxium, qui honorifice eos suscipiat. 4 Digni sunt enim carere luce et carcere in tenebris, qui inclusos custodiebant filios tuos, per quos erat incorrupta lux legis danda mundo. 5 Et cum constituissent infantes sanctorum occidere, uno puero proiecto et salvato, ad arguendum eos, multitudinem filiorum abstulisti, et eos penitus in aqua forti perdidisti. 6 De nocte illa praenunciati sunt patres nostri, quod utique scientes quibus iuramentis crediderunt, bono animo postea futuri sunt. 7 Susceptaque est populi tui salus justorum, et contritio inimicorum. 8 In quo enim inimicos nostros visitasti, in ipsa nos quem vocasti glorificasti. 9 In occulto enim sacrificaverunt justi filii bonorum, et legem sanctam constituerunt unanimiter, ut essent sancti boni et mali participes, patres decantantes laudes. 10 Resonabat autem inconveniens inimicorum vox, et flebilis audiebatur planctus ploratorum infantium. 11 dominus et servus uno modo puniti sunt; et sicut rex, ita communis persona passus est.
12 Ita omnes uno genere mortis, mortui sunt innumerabiles. neque enim ad sepeliendum vivi sufficiebant, quoniam uno momento quæ erat præclarior generatio eorum exterminata est. 13 Nam cum præ veneficio aliquid crederent; perditione primogenitorum, agnoverunt hunc populum esse Dei filium. 14 Cum tacita omnia essent, nox illa in medio cursu rapido; 15 Desiliet omnipotens sermo tuus de caelo de sede regia tua, quasi vir durus belli in medio terrae; 16 quasi gladium acutus, et stans, replens omnia morte, adduxisti mandata tua. et tetigit caelum, sed stetit super terram. 17 Tunc continuo visiones somniorum horribiles conturbaverunt eos, et timores supervenerunt insperati. 18 Et alius alibi projectus semivivus, propter quam moriebatur causam demonstrabat mortis. 19 Somnia enim quae eos turbaverunt haec praemonebant, ne forte pereuntes scirent quare afflicti essent. 20 Tetigit autem et justos tentatio mortis, et interitus in eremo facta est multitudinis: sed non diu permansit ira tua. 21 Tunc festinavit vir integer, et procedebat ad defendendum illos; et ferens scutum ministerii sui, orationem, et incensum propitiationem, restitit ad iram, et ad finem perduxit calamitatem, asserens se esse servum tuum. 22 et exterminatorem non viribus corporis, non armis, devicit, sed castigantem verbo subdidit, juramenta ac foedera cum patribus imponens. 23 Nam cum mortui iam acervatim cecidissent inter se, stans inter se, distulit iram, et ad vivos divisit viam. 24 In veste enim longa erat totus mundus : et in quatuor ordinibus lapidum, gloria patrum erat sculpta, et majestas tua in diademate capitis illius.
25 His cessit qui exterminabat, et hæc extimuit: satis enim erat quod gustassent de ira. CAPITULUM 19 1 Impiis autem usque in finem sine misericordia ira facta est: sciebat enim quidnam esset facturus. 2 Illi, data sibi licentia, abeundis hostibus cito dimissis, poenitere ac persequi volunt. 3 Cum enim adhuc plangerent, et ad sepulchra mortuorum plangerent, addiderunt aliud stultam fabricam, et persecutus est eos ut fugientes, quos rogaverunt ut transgrederentur in terram. 4 Nam quibus digni erant, ad hoc traxit eos, et oblivisci fecit eorum quæ acciderant, ut pœnam, quæ deerat, adimplerent tormentis suis. 5 et populus tuus mirabiliter transiret: sed ipsi invenirent mortem alienam. 6 Nam omnis creatura in suo genere rursus formata est, serviens mandatorum suorum, quæ data sunt eis, ut filii tui sine malo custodirentur: 7 Velut nubes castra obumbrans; et ubi aqua stabat, terra arida apparuit; et de mari Rubro via sine impedimento; et de torrente viridi campus virens; 8 Unde omnis populus qui manu munitus est, videntes mirabilia tua mirabilia. 9 ambulaverunt enim quasi equi latius, et quasi agni exultaverunt laudantes te, Domine, qui liberasti eos. 10 Memores enim erant adhuc eorum quæ fiebant cum peregrinarentur in terra aliena, quomodo produxit humus muscas pro pecoribus, et flumen multitudinem ranarum pro piscibus. 11 Postea vero novam viderunt volucrum generationem, cum adducti ad appetitum petierunt cibos delicatos. 12 Coturnix enim de mari ad eos ascendebat. 13 Peccatores autem non sine priscis signis per vim tonitrui veniebant pœna: juste enim passi sunt secundum nequitiam suam, in
tantum ut durioribus et odibilis moribus ad alienos utebantur. 14 Sodomitae enim non receperunt eos, quos nesciebant quando venissent: sed hi bene merentes in servitutem redegerunt. 15 Non solum autem hoc, sed et forte aliquid horum erit, quia non utebantur alienis amicis. 16 Hi autem, quos acceperant conviviis, graviter afflixerunt, et iam cum eis eorumdem legum participes facti sunt. 17 Perculsi ergo caecitate, sicut erant ad fores justi: cum, horrendis magnis tenebris circumdati, unusquisque transitum portarum suarum quærebat. 18 Quadam enim harmonia in se elementa mutata sunt, sicut in psalterio soni nomen mutant, et tamen soni semper sunt; quod visu bene gestarum percipitur. 19 Terrena enim in aquosa conversa sunt, et prius in aqua natant, nunc in terram descendunt. 20 Ignis in aqua valebat, virtutis oblitus, et aqua extinguentis naturae oblitus. 21 Flammam e contrario corruptibilium animalium non tabescebant, cum ambularent; nec glacialem coelestem cibum naturae liquefactam dissolvebant. 22 In omnibus enim, Domine, magnificasti populum tuum, et magnificasti eos, nec sprevisti.