Os rhoi benthyg arian i'r neb o'm pobl dlawd o'th amgylch, ni byddi iddo ef yn ddefnyddiwr, ac na rodded rigol arno. Exodus 22:25 Ac ni wyneped dyn tlawd yn ei achos. Exodus 23:3 Na ddigia farn dy dlodion yn ei achos. Ond y seithfed flwyddyn byddi'n gadael iddo orffwys a gorwedd yn llonydd; fel y bwytao tlodion dy bobl: a’r hyn a adawant bwystfilod y maes, a fwytânt. Yr un modd y gwnei â'th winllan, ac â'th olewydden. Exodus 23:6,11 Ac na loffa dy winllan, ac na chasgl holl rawnwin dy winllan; yr wyt i'w gadael i'r tlawd a'r dieithr: myfi yw'r ARGLWYDD eich Duw. Na wna anghyfiawnder mewn barn: na pharcha berson y tlawd, ac na anrhydedda berson y cedyrn: eithr mewn cyfiawnder y barna dy gymydog. Lefiticus 19:10,15 A phan fedi cynhaeaf eich tir, na wna waredigaeth lân o gonglau dy faes wrth fedi, ac na chasgl unrhyw lofa o’th gynhaeaf: gad hwynt i’r tlawd, ac i’r dieithr: I ydw i'r ARGLWYDD eich Duw. Lefiticus 23:22 Os bydd dy frawd yn dlawd, ac wedi gwerthu peth o'i eiddo ef, ac os daw neb o'i berthnasau i'w brynu, yna y rhydd efe yr hyn a werthodd ei frawd. Ac os bydd dy frawd yn dlawd, ac wedi syrthio mewn pydredd gyda thi; yna tydi a ryddhaer ef : ie, er ei fod yn ddieithr, neu yn ymdeithydd; fel y byddo byw gyd â thi. Ac os tlawd fydd dy frawd yr hwn sydd yn trigo yn ymyl, ac a werthir i ti; paid â'i orfodi ef i wasanaethu fel gwas: ond fel gwas cyflog, ac fel gorymdeithiwr, efe a fydd gyda thi, ac a'th wasanaetha hyd flwyddyn y jiwbil: Ac yna efe a â oddi wrthyt, efe a'i rai. plant gydag ef, ac a ddychwel at ei deulu ei hun, ac i feddiant ei dadau y dychwel efe. Ac os bydd dieithryn neu ddieithryn yn cyfoethogi wrthyt, a'th frawd yr hwn sydd yn trigo yn ei ymyl yn dlawd, ac yn ei werthu ei hun i'r dieithr, neu i'r dieithryn o'r tu allan i ti, neu i stoc teulu'r dieithr: Wedi hynny y gwerthir ef, gellir ei adbrynu. eto; gall un o'i frodyr ei brynu: Naill ai gall ei ewythr, neu fab ei ewythr, ei brynu, neu gall unrhyw un sy'n agos at berthynas iddo o'i deulu ei brynu; neu os gall, efe a all ymwared. Lefiticus 25:25,35,39-41,47 Ar ddiwedd pob saith mlynedd y byddi'n rhyddhau. A dyma ddull y gollyngdod: Pob credydwr sy'n rhoi benthyg arian i'w gymydog, a'i rhyddha; ni chaiff ei unioni gan ei gymydog, na'i frawd; oherwydd fe'i gelwir yn ryddhad yr ARGLWYDD. O estron y cei ei unioni drachefn: ond yr hyn sydd eiddot â’th frawd, dy law a ryddha; Achub pan na byddo tlawd yn eich plith; canys yr ARGLWYDD a'th fendithia yn fawr yn y wlad y mae yr ARGLWYDD dy DDUW yn ei rhoddi iti yn etifeddiaeth i'w meddiannu: Yn unig os gwrandewi yn ofalus ar lais yr ARGLWYDD dy DDUW, i gadw yr holl orchmynion hyn yr wyf yn eu gorchymyn i ti fel hyn. Dydd. Canys yr ARGLWYDD dy DDUW a’th fendithio, fel yr addawodd efe thi: a thi a roddwch fenthyg i genhedloedd lawer, ond ni chei fenthyca; a thi a deyrnasa ar genhedloedd lawer, ond ni deyrnasant arnat ti. 7 Os bydd yn eich plith ddyn tlawd o un o'th frodyr o fewn yr un o'th byrth yn dy wlad y mae yr ARGLWYDD dy DDUW yn ei rhoddi i ti, na chaleda dy galon, ac na chae dy law oddi wrth dy frawd tlawd: ond agoryd dy law. llaw yn llydan iddo, ac yn ddiau a roddwch fenthyg digonol i'w angen, yn yr hyn a fynno. Gochel na fyddo meddwl yn dy galon ddrygionus, gan ddywedyd, Y mae y seithfed flwyddyn, blwyddyn y gollyngdod, yn nesau; a'th lygad a fydd ddrwg yn erbyn dy frawd tlawd, ac nid wyt yn
rhoi dim iddo; ac y mae efe yn llefain ar yr ARGLWYDD yn dy erbyn, ac yn bechod i ti. Dyro ef yn ddiau, a'th galon ni flina pan roddo iddo ef: oherwydd am y peth hyn y bendithia yr ARGLWYDD dy DDUW di yn dy holl weithredoedd, ac yn yr hyn oll y rhoddo dy law arno. Canys y tlawd ni phalla byth o’r wlad: am hynny yr ydwyf yn gorchymyn i ti, gan ddywedyd, Ti a agori dy law yn eang at dy frawd, i’th dlodion, ac i’th anghenus, yn dy wlad. Deuteronomium 15:1-11 Ac os tlawd fydd y gŵr, na chysga â’i adduned: Beth bynnag a roddaist iddo yr addewid drachefn pan fachludo’r haul, iddo gysgu yn ei ddillad ei hun, a’th fendithio: a chyfiawnder fydd i ti o flaen yr ARGLWYDD dy Dduw. Na orthryma was tlawd ac anghenus, pa un ai o'th frodyr, ai o'th ddieithriaid y rhai sydd yn dy wlad o fewn dy byrth: yn ei ddydd ef y rhoddi ei gyflog iddo, ac ni fachluda yr haul arno. mae'n; canys tlawd yw efe, ac a osodo ei galon arni: rhag iddo lefain i’th erbyn ar yr ARGLWYDD, ac y byddo efe yn bechod i ti. Deuteronomium 24:12-15 Yr ARGLWYDD sydd yn dlawd, ac yn cyfoethogi: yn isel ac yn dyrchafu. Efe a gyfyd y tlawd o'r llwch, ac a ddyrchafa'r cardotyn o'r dom, i'w gosod ymhlith tywysogion, ac i beri iddynt etifeddu gorseddfainc y gogoniant: canys eiddo yr ARGLWYDD yw colofnau y ddaear, ac efe a osododd y byd arnynt. 1 Samuel 2:7-8 Fel y dyddiau y gorffwysodd yr Iddewon oddi wrth eu gelynion, a’r mis y trowyd iddynt o dristwch i lawenydd, ac o alar yn ddydd da: i wneud iddynt yn ddyddiau o wledd a llawenydd, ac o anfon cyfrannau at ei gilydd. , a rhoddion i'r tlodion. Esther 9:22 Ond y mae efe yn achub y tlawd rhag y cleddyf, o'u genau, ac o law y cedyrn. Felly y tlawd a obaith, ac anwiredd a atal ei genau. Wele, gwyn ei fyd y gŵr y mae Duw yn ei gywiro: am hynny na ddirmyga gerydd yr Hollalluog: Canys efe a ddoluria, ac a rwymo: efe sydd yn clwyfo, a’i ddwylo yn iachau. Job 5:15-18 Am iddo orthrymu a gwrthod y tlawd; am iddo ddwyn ymaith yn dreisgar dŷ nid adeiladodd; Diau na theimla dawelwch yn ei fol, nid arbeda o'r hyn a ddymunai. Swydd 20:19-20 Pan glywodd y glust fi, fe'm bendithiodd; a’r llygad a’m gwelodd, efe a dystiolaethodd i mi: Am imi waredu y tlawd oedd yn llefain, a’r amddifaid, a’r hwn nid oedd ganddo i’w gynorthwyo. Bendith yr hwn oedd barod i ddarfod a ddaeth arnaf: a pharais i galon y weddw ganu yn orfoledd. Gwisgais gyfiawnder, ac fe’m gwisgodd: fy marn oedd fel mantell a derm. Llygaid i'r deillion oeddwn i, a thraed oeddwn i'r cloff. Tad i'r tlodion oeddwn i : a'r achos ni wyddwn i a chwiliais allan. A mi a dorrais enau'r drygionus, ac a dynnais yr ysbail o'i ddannedd. Job 29:11-17 Wele, nerthol yw Duw, ac nid yw yn dirmygu neb: nerthol yw efe mewn nerth a doethineb. Nid yw'n cadw einioes yr annuwiol: ond yn rhoi uniawn i'r tlawd. Nid yw yn tynnu ei lygaid oddi wrth y cyfiawn: ond gyda brenhinoedd y maent ar yr orsedd; ie, efe sydd yn eu sefydlu yn dragywydd, a hwy a ddyrchefir. Ac os rhwymir hwynt mewn llyffetheiriau, a'u dal mewn rhaffau gorthrymder; Yna y mae efe yn dangos iddynt eu gwaith, a'u camweddau a ragorasant. Y mae hefyd yn agoryd eu clust i ddysgyblaeth, ac yn gorchymyn iddynt ddychwelyd oddi wrth anwiredd. Os ufuddhant a'i wasanaethu, treuliant eu dyddiau mewn ffyniant, a'u blynyddoedd mewn
pleserau. Ond os na ufyddhant, hwy a ddifethir â'r cleddyf, a byddant feirw yn ddiarwybod. Ond y mae rhagrithwyr calon yn pentyrru digofaint: nid ydynt yn llefain pan rwymo efe hwynt. Y maent yn marw yn ieuenctyd, a'u bywyd yn mysg yr aflan. Efe a wareda y tlawd yn ei gystudd, ac a agoryd eu clustiau mewn gorthrymder. Job 36:5-15 Canys yr anghenus nid anghofir bob amser: disgwyliad y tlawd ni ddifethir yn dragywydd. Salmau 9:18 Pam yr wyt yn sefyll o bell, O ARGLWYDD? paham yr ymguddi mewn amseroedd trallodus? Y mae'r drygionus yn ei falchder yn erlid y tlawd: cymerir hwynt yn y dyfeisiau a ddychmygasant. Oherwydd y mae'r drygionus yn ymffrostio yn ei ddymuniad, ac yn bendithio'r cybyddlyd y mae'r ARGLWYDD yn ei ffieiddio. Yr annuwiol, trwy falchder ei wynepryd, ni chais Dduw: nid yw Duw yn ei holl feddyliau. Mae ei ffyrdd bob amser yn flin; pell yw dy farnedigaethau o'i olwg ef: am ei holl elynion y mae efe yn ymwrthod â hwynt. Efe a ddywedodd yn ei galon, Ni'm cyffroir: canys ni byddaf byth mewn adfyd. Ei enau sydd lawn melltith a thwyll a thwyll: dan ei dafod y mae drygioni ac oferedd. Efe sydd yn eistedd yn llechu y pentrefydd: yn y dirgel leoedd y lladd efe y diniwed: ei lygaid a osodant yn ddirgel yn erbyn y tlawd. Efe a orwedd yn ddirgel fel llew yn ei ffau: efe a orwedda i ddal y tlawd: efe a ddal y tlawd, pan dyno efe i’w rwyd. Y mae yn cwrcwd, ac yn ymostwng, fel y syrthia y tlawd gan ei rai cryfion. Efe a ddywedodd yn ei galon, Duw a anghofiodd : y mae efe yn cuddio ei wyneb; ni fydd byth yn ei weld. Cyfod, ARGLWYDD; O DDUW, dyrchafa dy law: nac anghofia y gostyngedig. Paham y dirmyga yr annuwiol Dduw? efe a ddywedodd yn ei galon, Ni fynni di ddim. Ti a'i gwelaist; canys yr wyt yn gweld drygioni a sbeitlyd, i'w dalu â'th law: y tlawd a'i traddodi ei hun i ti; ti yw cynorthwywr yr amddifaid. Dryllia fraich yr annuwiol a'r drygionus: ceisia ei ddrygioni ef, heb gael dim. Yr ARGLWYDD sydd frenin byth bythoedd: y cenhedloedd a ddifethir o’i wlad. O ARGLWYDD, clywaist ddymuniad y gostyngedig: paratoa eu calon, rho i'th glust glywed: I farnu'r amddifaid a'r gorthrymedig, rhag gorthrymu gŵr y ddaear mwyach. Salm 10 Am orthrwm y tlawd, am ochenaid yr anghenus, yn awr y cyfodaf, medd yr ARGLWYDD; Rhoddaf ef mewn diogelwch oddi wrth y sawl sy'n ymchwyddo. Salmau 12:5 Cywilyddasoch gyngor y tlawd, oherwydd yr ARGLWYDD yw ei noddfa. Salmau 14:6 Gwaeddodd y tlawd hwn, a chlywodd yr ARGLWYDD ef, ac achubodd ef o'i holl gyfyngderau. Salmau 34:6 Bydd fy holl esgyrn yn dweud, "O ARGLWYDD, pwy sydd debyg i ti, sy'n gwaredu'r tlawd rhag yr un sy'n rhy gryf iddo, ie, y tlawd a'r anghenus oddi wrth y sawl sy'n ei ysbeilio?" Salmau 35:10 Y drygionus a dynnasant y cleddyf, ac a blygasant eu bwa, i fwrw i lawr y tlawd a’r anghenus, ac i ladd y rhai uniawn. Salmau 37:14 Ond tlawd ac anghenus ydwyf fi; eto yr Arglwydd sydd yn meddwl amdanaf: ti yw fy nghymorth a’m gwaredydd; paid ag oedi, O fy Nuw. Salmau 40:17 Gwyn ei fyd yr hwn a ystyria y tlawd: yr ARGLWYDD a’i gwared ef yn amser trallod. Salmau 41:1
Dy gynulleidfa a drigodd ynddi: ti, O DDUW, a baratoaist o’th ddaioni i’r tlodion. Salmau 68:10 Ond tlawd a thrist ydwyf fi: gosod dy iachawdwriaeth, O DDUW, fi i fyny yn uchel. Oherwydd y mae'r ARGLWYDD yn gwrando ar y tlawd, ac nid yw'n dirmygu ei garcharorion. Salmau 69:29,33 Ond tlawd ac anghenus ydwyf fi: brysia ataf, O DDUW: ti yw fy nghymorth a’m gwaredydd; O ARGLWYDD, paid ag oedi. Salmau 70:5 Efe a farn dy bobl â chyfiawnder, a'th dlodion â barn. Salmau 72:2 Efe a farn dlodion y bobl, efe a achub yr anghenus, ac a ddryllia y gorthrymwr. Canys efe a wared yr anghenus pan lefao; y tlawd hefyd, a'r hwn nid oes ganddo gynorthwywr. Efe a arbed y tlawd a'r anghenus, ac a achub eneidiau'r anghenus. Salmau 72:4,12-13 Na wareda enaid dy durtur i dyrfa y drygionus: nac anghofia gynulleidfa dy dlodion yn dragywydd. Na ad i’r gorthrymedig ddychwelyd yn gywilydd: molianned y tlawd a’r anghenus dy enw. Salmau 74:19,21 Amddiffyn y tlawd a’r amddifaid: gwna gyfiawnder â’r cystuddiedig a’r anghenus. Gwared y tlawd a'r anghenus : gwared hwynt o law yr annuwiol. Salmau 82:3-4 Gostwng dy glust, ARGLWYDD, gwrando fi: oherwydd tlawd ac anghenus ydwyf. Salmau 86:1 Er hynny y mae'n gosod y tlawd yn uchel o'r gorthrymder, ac yn ei wneud yn deuluoedd fel praidd. Salmau 107:41 Canys tlawd ac anghenus ydwyf fi, a'm calon sydd glwyfus o'm mewn. Yr wyf wedi mynd fel y cysgod pan ddirywio: fe'm llusgir i fyny ac i lawr fel y locust. Gwan yw fy ngliniau trwy ympryd; a'm cnawd sydd yn pallu o frasder. Euthum hefyd yn warth iddynt: pan edrychasant arnaf yr ysgydwasant eu pennau. Cynnorthwya fi, O ARGLWYDD fy Nuw : O achub fi yn ôl dy drugaredd: Fel y gwypont mai dy law di yw hon; mai ti, ARGLWYDD, a'i gwnaeth. Melltithia hwynt, ond bendithier di: pan gyfodant, bydded cywilydd arnynt; ond llawenycha dy was. Gwisger fy ngwrthwynebwyr â gwarth, a chuddiant eu hunain â'u dryswch eu hunain, megis â mantell. Clodforaf yr ARGLWYDD yn fawr â'm genau; ie, clodforaf ef ymhlith y dyrfa. Canys efe a saif ar ddeheulaw’r tlawd, i’w achub ef rhag y rhai a gondemniant ei enaid. Salmau 109:2231 Efe a wasgarodd, efe a roddes i'r tlodion; ei gyfiawnder sydd yn dragywydd; dyrchefir ei gorn ag anrhydedd. Salmau 112:9 Efe a gyfyd y tlawd o'r llwch, ac a ddyrcha'r anghenus o'r dom; Salmau 113:7 bendithiaf ei darpariaeth yn helaeth: digonaf ei thlodion â bara. Salmau 132:15 Gwn y bydd yr ARGLWYDD yn cynnal achos y cystuddiedig, a hawl y tlawd. Salmau 140:12 Dos at y morgrugyn, ti sluggard; ystyria ei ffyrdd hi, a bydd ddoeth: Yr hwn nid oes ganddo arweinydd, na goruchwylydd, na thywysog, sydd yn darparu ei hymborth yn yr haf, ac yn
casglu ei bwyd yn y cynhaeaf. Pa hyd y cysgi, O swrth? pa bryd y cyfodaist o'th gwsg? Eto ychydig o gwsg, ychydig o gysgu, ychydig o blygu dwylaw i gysgu: Felly y daw dy dlodi fel un yn teithio, a'th eisiau fel gŵr arfog. Diarhebion 6:6-11 Efe a ddaw yn dlawd yr hwn sydd yn gwneuthur llaw llac: ond llaw y diwyd a gyfoethoga. Cyfoeth y cyfoethog yw ei ddinas gadarn: dinistr y tlawd yw eu tlodi. Diarhebion 10:4,15 Y mae'r hwn sy'n gwasgaru, ac eto'n cynyddu; ac y mae yr hwn sydd yn attal mwy nag sydd gyfaddas, ond y mae yn tueddu at dlodi. Diarhebion 11:24 Y mae'r un sy'n ei wneud ei hun yn gyfoethog, ac nid oes ganddo ddim: y mae'r un sy'n ei wneud ei hun yn dlawd, ac y mae ganddo gyfoeth mawr. Pridwerth bywyd dyn yw ei gyfoeth: ond ni wrendy y tlawd gerydd. Tlodi a gwarth fydd i'r neb a wrthodo addysg: ond y neb a edrycho gerydd, a anrhydeddir. Y mae llawer o ymborth yn nhir y tlodion: ond y mae yr hwn a ddifethir o ddiffyg barn. Diarhebion 13:78,18,23 Y tlawd a gasheir gan ei gymydog ei hun: ond y cyfoethog sydd gyfeillion lawer. Yr hwn a ddirmygo ei gymydog, sydd yn pechu: ond yr hwn a drugarhao wrth y tlawd, dedwydd yw. Y neb a orthryma y tlawd, a waradwydda ei Wneuthurwr: ond y neb a'i hanrhydedda ef a drugarha wrth y tlawd. Diarhebion 14:20-21,31 Yr hwn a watwaro y tlawd, a waradwydda ei Wneuthurwr: a'r hwn a lawenycha mewn cyfyngderau, ni bydd ddigosp. Diarhebion 17:5 Defnyddia'r tlodion gynllwynion; ond y cyfoethog a atteb yn fras. Diarhebion 18:23 Gwell yw'r tlawd a rodio yn ei uniondeb, na'r gwrthnysig yn ei wefusau, ac sydd ynfyd. Mae cyfoeth yn gwneud llawer o gyfeillion; ond y mae y tlawd wedi ei wahanu oddi wrth ei gymydog. Holl frodyr y tlodion a’i casânt ef: pa faint mwy y mae ei gyfeillion yn myned ymhell oddi wrtho? y mae yn eu hymlid â geiriau, ond y maent yn ei eisiau. Y mae'r un sy'n tosturio wrth y tlawd yn rhoi benthyg i'r ARGLWYDD; a'r hyn a roddes efe a dalo iddo drachefn. Dymuniad dyn yw ei garedigrwydd: a gwell yw dyn tlawd na chelwyddog. Diarhebion 19:1,4,7,17,22 Carwch na chwsg, rhag dyfod i dlodi; agor dy lygaid, a thi a ddigonir â bara. Diarhebion 20:13 Yr hwn a atalo ei glustiau wrth lefain y tlawd, efe hefyd a lefa ei hun, ond ni wrendy. Y neb a garo bleser, a fydd dlawd: yr hwn a garo win ac olew, ni bydd gyfoethog. Diarhebion 21:13,17 Y cyfoethog a’r tlawd a gydgyfarfyddant: yr ARGLWYDD sydd yn eu gwneuthur oll. Y mae'r cyfoethog yn llywodraethu ar y tlawd, a'r benthyciwr yn was i'r benthyciwr. Yr hwn sydd ganddo lygad hael, a fendithir; canys y mae efe yn rhoddi o'i fara i'r tlodion. Yr hwn a orthrymo y tlawd i gynyddu ei gyfoeth, a'r hwn a roddo i'r cyfoethog, a ddaw yn ddiau i eisiau. Na ladrata’r tlawd, oherwydd tlawd ydyw: ac na orthryma’r cystuddiedig yn y porth: Diarhebion 22:2,7,9,16,22
Nac ym mysg gwinwyr; ymysg bwytawyr terfysglyd cig: Canys y meddwyn a’r glwth a ddaw i dlodi: a syrthni a ddillada dyn â charpiau. Diarhebion 23:20-21 Euthum ar hyd maes y diog, a thrwy winllan y dyn gwag ddeall; Ac wele, yr oedd y cwbl wedi tyfu drosodd â drain, a danadl poethion wedi gorchuddio ei wyneb, a'i wal gerrig wedi ei chwalu. Yna mi a welais, ac a’i hystyriais yn dda: edrychais arno, a derbyniais gyfarwyddyd. Eto ychydig o gwsg, ychydig o gysgu, ychydig o blygu dwylaw i gysgu: Felly y daw dy dlodi fel un yn teithio; a'th eisiau fel gwr arfog. Diarhebion 24:30-34 Y mae'r tlawd yn gorthrymu'r tlawd fel glaw mawr heb adael dim bwyd. Gwell yw'r tlawd a rodio yn ei uniondeb, na'r gwrthnysig yn ei ffyrdd, er ei fod yn gyfoethog. Y neb a gynyddo ei sylwedd trwy ustus ac anghyfiawn, efe a'i casgl i'r hwn a dosturia wrth y tlawd. Y mae'r cyfoethog yn ddoeth yn ei dybiaeth ei hun; ond y tlawd deallus sydd yn ei chwilio ef allan. Fel llew rhuadwy, ac arth yn rhedeg; felly hefyd llywodraethwr drygionus ar y bobl dlawd. Yr hwn sydd yn trin ei wlad, a gaiff ddigonedd o fara: ond y neb a ddilyno oferion, a gaiff ddigon o dlodi. Yr hwn sydd yn prysuro i fod yn gyfoethog, y mae llygad drwg ganddo, ac nid yw'n ystyried y daw tlodi arno. Yr hwn a roddo i’r tlawd, ni bydd eisiau: ond y neb a guddia ei lygaid, a gaiff felldith lawer. Diarhebion 28:3,6,8,11,15,19,22,27 Y mae'r cyfiawn yn ystyried achos y tlawd, ond nid yw'r drygionus yn ei wybod. Y tlawd a’r twyllodrus a ymgyfarfyddant: yr ARGLWYDD a oleua eu dau lygaid. Y brenin sy'n barnu'r tlawd yn ffyddlon, fe sicrheir ei orsedd am byth. Diarhebion 29:7,13-14 Dau beth a ofynnais gennyt; paid â'm gwadu cyn marw: pell oddi wrthyf wagedd a chelwydd: na ddyro i mi na thlodi na chyfoeth; portha fi â bwyd cyfleus i mi: Rhag imi gyflawnu, a'm gwadu, a dywedyd, Pwy yw yr ARGLWYDD? neu rhag i mi fod yn dlawd, a lladrata, a chymryd enw fy Nuw yn ofer. Mae cenhedlaeth, y mae eu dannedd fel cleddyfau, a'u gên dannedd fel cyllyll, i ddifa'r tlawd oddi ar y ddaear, a'r anghenus o blith dynion. Diarhebion 30:7-9,14 Agor dy enau, barn yn gyfiawn, a dadleu achos y tlawd a'r anghenus. Hi a estyn ei llaw at y tlawd; ie, y mae hi yn estyn ei dwylo at yr anghenus. Diarhebion 31:9,20 Gwell yw plentyn tlawd a doeth na brenin hen a ffôl, na cherydd mwyach. Canys allan o garchar y mae efe yn dyfod i deyrnasu; tra hefyd y mae yr hwn a aned yn ei deyrnas ef yn myned yn dlawd. Y Pregethwr 4:13-14 Os gweli orthrwm y tlawd, a gwyrdroi barn a chyfiawnder yn ffyrnig mewn talaith, na ryfedda at y peth: canys yr hwn sydd uwch na'r goruchaf sydd yn ei ystyried; a bod yn uwch na hwy. Y Pregethwr 5:8 Canys beth sydd gan y doeth yn fwy na'r ffôl? beth sydd gan y tlawd, a wyr rodio o flaen y rhai byw? Y Pregethwr 6:8 Y ddoethineb hon a welais hefyd dan haul, ac a ymddangosodd yn fawr i mi: dinas fechan oedd, ac ychydig wŷr o'i mewn; a brenin mawr a ddaeth i’w herbyn, ac a warchaeodd arni, ac a adeiladodd ragluniaethau mawr yn ei herbyn: Yn awr cafwyd ynddi ŵr tlawd doeth, ac efe trwy ei ddoethineb a waredodd y ddinas; eto nid oedd neb yn cofio yr
un dyn tlawd. Yna y dywedais, Gwell yw doethineb na nerth: er hynny dirmygir doethineb y tlawd, ac ni chlywir ei eiriau. Clywir geiriau doethion yn dawelach yn fwy na gwaedd yr hwn sydd yn llywodraethu ymysg ffyliaid. Gwell yw doethineb nag arfau rhyfel: ond y mae un pechadur yn difetha llawer o ddaioni. Pregethwr 9:13-18 Yr ARGLWYDD a’i barn â henuriaid ei bobl, a’i thywysogion: canys y winllan a fwytasoch; ysbail y tlodion sydd yn eich tai. Beth a feddyliwch eich bod yn curo fy mhobl yn ddarnau, ac yn malu wynebau'r tlodion? medd Arglwydd DDUW y lluoedd. Eseia 3:14-15 Gwae'r rhai sy'n dyfarnu gorchmynion anghyfiawn, ac sy'n ysgrifennu'r drygioni a ragnodir ganddynt; I droi'r anghenus oddi wrth farn, a thynnu'r hawl oddi wrth dlodion fy mhobl, fel y byddo gweddwon yn ysglyfaeth iddynt, ac yr ysbeilient yr amddifad. Eseia 10:2 Ond â chyfiawnder y barna efe y tlawd, ac y cerydda efe ag uniondeb i rai addfwyn y ddaear: ac efe a drawa y ddaear â gwialen ei enau, ac ag anadl ei wefusau y lladd efe yr annuwiol. Eseia 11:4 A chyntafanedig y tlawd a ymborth, a’r anghenus a orwedd mewn diogelwch: a mi a laddaf dy wreiddyn â newyn, ac efe a ladd dy weddill. Beth gan hynny a atteb i genhadau y genedl ? Fel y sylfaenodd yr ARGLWYDD Seion, ac y bydd tlodion ei bobl yn ymddiried ynddi. Eseia 14:30,32 O ARGLWYDD, fy Nuw wyt ti; Dyrchafaf di, clodforaf dy enw; canys pethau rhyfeddol a wnaethost; ffyddlondeb a gwirionedd yw dy gyngorion gynt. Canys gwnaethost ddinas yn garn; o ddinas amddiffynedig yn adfail: palas dieithriaid i fod heb fod yn ddinas; ni chaiff ei adeiladu byth. Am hynny y bobloedd cryfion a'th ogoneddant, dinas y cenhedloedd ofnadwy a'th ofnant. Canys buost yn nerth i'r tlawd, yn nerth i'r anghenus yn ei gyfyngder, yn noddfa rhag y storm, yn gysgod rhag y gwres, pan fyddo chwyth y rhai ofnadwy fel ystorm yn erbyn y mur. Eseia 25:1-4 Ymddiriedwch yn yr ARGLWYDD am byth, oherwydd yn yr ARGLWYDD ARGLWYDD y mae nerth tragwyddol; y ddinas aruchel, y mae yn ei gosod yn isel; y mae yn ei osod yn isel, hyd y llawr; efe a'i dwg hyd y llwch. Y troed a'i sathr i lawr, sef traed y tlawd, a chamrau yr anghenus. Eseia 26:4-6 Bydd y rhai addfwyn hefyd yn cynyddu eu llawenydd yn yr ARGLWYDD, a'r tlawd ymhlith dynion yn llawenhau yn Sanct Israel. Eseia 29:19 Y mae offer yr eglwys hefyd yn ddrwg: efe a ddyfeisia ddyfeisiadau drygionus i ddifetha'r tlawd â geiriau celwyddog, pan lefaro'r anghenus yn iawn. Eseia 32:7 Pan geisiant y tlawd a'r anghenus ddu373?r, a'u tafod yn pallu gan syched, myfi yr ARGLWYDD a'u gwrendy hwynt, myfi Duw Israel ni's gadawant. Eseia 41:17 Onid dyma'r ympryd a ddewisais? i ddatod rhwymau drygioni, i ddadwneud y beichiau trymion, ac i ollwng y gorthrymedig yn rhydd, ac i chwi dorri pob iau? Onid i'r newynog y mae dy fara, ac i ddwyn y tlodion a fwrir allan i'th dŷ? pan weli y noeth, y gorchuddi di ef; ac nad ymguddi di rhag dy gnawd dy hun? Yna dy oleuni a ddryllia fel y boreu, a’th iechyd a
esgynodd yn fuan: a’th gyfiawnder a â o’th flaen; gogoniant yr ARGLWYDD fydd dy wobr. Eseia 58:6-8 Canys yr holl bethau hynny a wnaeth fy llaw i, a’r holl bethau hynny a fu, medd yr ARGLWYDD: ond ar y dyn hwn yr edrychaf, ar yr hwn sydd dlawd ac o ysbryd drwg, ac yn crynu wrth fy ngair. Eseia 66:2 Yn dy esgyll hefyd y ceir gwaed eneidiau y diniwed tlodion: ni chefais ef trwy ddirgel chwiliad, ond ar y rhai hyn oll. Jeremeia 2:34 Am hynny y dywedais, Diau fod y rhai hyn yn dlodion; ffolineb ydynt: canys ni wyddant ffordd yr ARGLWYDD, na barn eu Duw. Jeremeia 5:4 Cenwch i’r ARGLWYDD, clodforwch yr ARGLWYDD: canys gwaredodd enaid y tlawd o law y rhai drygionus. Jeremeia 20:13 Barnodd achos y tlawd a'r anghenus; yna yr oedd yn dda gydag ef: onid oedd hyn yn fy adnabod i? medd yr ARGLWYDD. Jeremeia 22:16 Yna Nebusaradan pennaeth y gwarchodlu a gaethgludodd i Babilon weddill y bobl oedd yn aros yn y ddinas, a’r rhai a syrthiasant, y rhai a syrthiasant iddo, ynghyd â gweddill y bobl oedd ar ôl. Ond gadawodd Nebusaradan pennaeth y gwarchodlu o dlodion y bobl, y rhai nid oedd ganddynt ddim, yng ngwlad Jwda, ac a roddodd iddynt yr un amser winllannoedd a meysydd. Jeremeia 39:9-10 Wele, hyn oedd anwiredd dy chwaer Sodom, balchder, cyflawnder bara, a digonedd o segurdod oedd ynddi hi ac yn ei merched, ac ni nerthodd hi law y tlawd a’r anghenus. Eseciel 16:49 Os cenhedl efe fab lleidr, tywalltwr gwaed, ac sy'n gwneud cyffelyb i unrhyw un o'r pethau hyn, ac nad yw'n gwneud dim o'r dyletswyddau hynny, ond sydd wedi bwyta ar y mynyddoedd ac yn halogi gwraig ei gymydog, A orthrymodd y tlawd a'r anghenus, a ysbeiliodd trwy drais, ni adnewyddodd yr addewid, ac a ddyrchafodd ei lygaid at yr eilunod, a ffieidddra, A roddes ar dreth, ac a gynyddodd: a fydd byw gan hynny? ni bydd byw: efe a wnaeth yr holl ffieidd-dra hyn; efe a fydd farw yn ddiau; ei waed fydd arno. Yn awr, wele, os efe a genhedlodd fab, yr hwn sydd yn gweled holl bechodau ei dad, y rhai a wnaeth efe, ac yn ystyried, ac heb wneuthur y cyffelyb, yr hwn ni fwytaodd ar y mynyddoedd, ac ni ddyrchafodd ei lygaid at eilunod y tŷ. o Israel, ni halogodd wraig ei gymydog, ni orthryma neb, ni wrthododd yr addewid, ac ni ysbeiliodd trwy drais, ond a roddodd ei fara i'r newynog, ac a orchuddiodd y noeth â dilledyn, yr hwn a dynodd ei law oddi wrth y tlawd, yr hwn ni dderbyniodd ustusiaeth na chynydd, a weithredodd fy marnedigaethau, a rodiodd yn fy neddfau; ni bydd efe farw am anwiredd ei dad, efe a fydd byw yn ddiau. Eseciel 18:10-17 Pobl y wlad a arferasant orthrymder, ac a ladradasant, ac a flinasant y tlawd a’r anghenus: ie, gorthrymasant y dieithr ar gam. Eseciel 22:29 Am hynny, O frenin, bydded fy nghyngor yn gymeradwy i ti, a dryllia dy bechodau trwy gyfiawnder, a'th anwireddau trwy drugaredd i'r tlawd; os gall fod yn estyn dy lonyddwch. Daniel 4:27
Fel hyn y dywed yr ARGLWYDD; Am dair o anwireddau Israel, ac am bedair, ni throaf ymaith ei chosb hi; am iddynt werthu y cyfiawn am arian, a'r tlawd am bâr o esgidiau; Yr hwn a ymlwybrodd ar ol llwch y ddaear ar ben y tlawd, ac a giliodd i ffordd y rhai addfwyn: a gŵr a’i dad a â i mewn at yr un forwyn, i halogi fy enw sanctaidd: Amos 2:6-7 Gwrandewch y gair hwn, chwi berthnasau Basan, y rhai ydych ym mynydd Samaria, y rhai sydd yn gorthrymu y tlawd, y rhai sydd yn dryllio yr anghenus, y rhai a ddywedant wrth eu meistriaid, Dygwch, ac yfwn. Tyngodd yr Arglwydd DDUW i’w sancteiddrwydd, wele, y dyddiau a ddaw arnat, y cymer efe di ymaith â bachau, a’th ddisgynyddion â bachau pysgod. Amos 4:1-2 Oherwydd bod eich sathru ar y tlodion, a'ch bod yn cymryd oddi wrtho feichiau o wenith: adeiladasoch dai o gerrig nadd, ond nid ydych i drigo ynddynt; planasoch winllannoedd dymunol, ond nid yfwch win ohonynt. Canys mi a adwaen dy gamweddau niferus, a’th bechodau nerthol: cystuddiant y cyfiawn, cymerant lwgrwobrwyo, a throant y tlawd yn y porth o’u Haw. Amos 5:11-12 Clywch hyn, chwi sy'n llyncu'r anghenus, i beri i dlodion y wlad pallu, Gan ddywedyd, Pa bryd yr ehed y lleuad newydd, fel y gwerthwn ni ŷd? a'r Saboth, fel y gosodom wenith, gan wneuthur yr effa yn fychan, a'r sicl yn fawr, ac yn ffugio'r clorianau trwy dwyll? Fel y prynom y tlawd am arian, a'r anghenus am bâr o esgidiau; ie, a gwerthu sbwriel y gwenith? Amos 8:4-6 Trawaist â’i drosolion ben ei bentrefi: daethant allan fel corwynt i’m gwasgaru: eu gorfoledd oedd fel i ddifa’r tlawd yn ddirgel. Habacuc 3:14 Gadawaf hefyd yn dy ganol bobl gystuddiedig a thlawd, a hwy a ymddiriedant yn enw yr ARGLWYDD. Seffaneia 3:12 Ac na orthryma y weddw, na'r amddifad, y dieithr, na'r tlawd; ac na ddychymyged neb ohonoch ddrwg yn erbyn ei frawd yn eich calon. Sechareia 7:10 A byddaf yn porthi praidd y lladdfa, sef ti, O dlodion y praidd. A chymerais i mi ddwy dros; y naill a alwais yn Beauty, a'r llall a alwais yn Bands; ac mi a borthais y praidd. A hi a ddrylliwyd y dydd hwnnw: ac felly y gwyddai tlodion y praidd oedd yn disgwyl amdanaf mai gair yr ARGLWYDD ydoedd. Sechareia 11:7,11 Gwyn eu byd y tlodion yn yr ysbryd: canys eiddot hwy yw teyrnas nefoedd. Mathew 5:3 Y deillion a dderbyniant eu golwg, a'r cloffion yn rhodio, y gwahangleifion a lanheir, a'r byddariaid a glywant, y meirw a gyfodir, a'r tlodion a bregethir iddynt yr efengyl. Mathew 11:5 Yr Iesu a ddywedodd wrtho, Os byddi perffaith, dos a gwerth yr hyn sydd gennyt, a dyro i’r tlodion, a thi a gei drysor yn y nef: a thyred, a chanlyn fi. Mathew 19:21 A phan oedd yr Iesu ym Methania, yn nhŷ Simon y gwahanglwyfus, daeth gwraig ato a chanddi focs alabastr o ennaint gwerthfawr iawn, ac a’i tywalltodd ar ei ben, fel yr oedd efe yn eistedd wrth y bwyd. Ond pan welodd ei ddisgyblion, digio a wnaethant, gan ddywedyd, I ba ddiben y mae yr anrhaith hwn? Canys gallasai yr ennaint hwn gael ei
werthu er llawer, a'i roddi i'r tlodion. Pan ddeallodd yr Iesu, efe a ddywedodd wrthynt, Paham yr ydych yn poeni y wraig? canys hi a wnaeth waith da arnaf fi. Canys y mae gennych y tlodion bob amser gyda chwi; ond myfi nid oes gennych bob amser. Canys gan iddi dywallt yr ennaint hwn ar fy nghorff, hi a'i gwnaeth i'm claddedigaeth. Yn wir meddaf i chwi, Pa le bynnag y pregethir yr efengyl hon yn yr holl fyd, dywedir hefyd yr hyn a wnaeth y wraig hon, er coffadwriaeth ohoni. Mathew 26:6-13 A’r Iesu wrth ei weled a’i carodd ef, ac a ddywedodd wrtho, Un peth sydd gennyt: dos, gwerth yr hyn sydd gennyt, a dyro i’r tlodion, a thi a gei drysor yn y nef: a thyred, cymer y groes, a chanlyn. mi. Marc 10:21 A daeth rhyw wraig weddw dlawd, a hi a daflodd ddwy widdon i mewn, y rhai a wna ffyrling. Ac efe a alwodd ato ei ddisgyblion, ac a ddywedodd wrthynt, Yn wir, meddaf i chwi, y weddw dlawd hon a fwriodd fwy i mewn, na’r rhai oll a fwriasant i’r drysorfa: Canys y cwbl oll a fwriasant i mewn o’u digonedd; ond hi o'i heisiau hi a fwriodd i mewn yr hyn oll oedd ganddi, sef ei holl fywoliaeth. Marc 12:42-44 Ysbryd yr Arglwydd sydd arnaf, am iddo fy eneinio i bregethu'r efengyl i'r tlodion; efe a’m hanfonodd i iachau’r rhai drylliedig, i bregethu ymwared i’r caethion, ac i wella golwg i’r deillion, i ryddhau’r rhai cleisiog, Luc 4:18 Ac efe a ddyrchafodd ei lygaid ar ei ddisgyblion, ac a ddywedodd, Bendigedig fyddwch chwi dlodion: canys eiddoch chwi yw teyrnas Dduw. Luc 6:20 A’r Iesu a atebodd ac a ddywedodd wrthynt, Ewch ymaith, a mynegwch i Ioan y pethau a welsoch ac a glywsoch; fel y gwel y deillion, y cloffion yn rhodio, y gwahangleifion yn cael eu glanhau, y byddariaid yn clywed, y meirw yn cael eu cyfodi, yr efengyl yn cael ei phregethu i'r tlodion. Luc 7:22 Ond pan fyddo gennyt wledd, galw y tlawd, yr anafus, y cloff, y deillion: A byddi bendigedig; canys ni allant eu had-dalu i ti: canys yn adgyfodiad y cyfiawn a delir i ti. Felly y gwas hwnnw a ddaeth, ac a fynegodd i'w arglwydd y pethau hyn. Yna digio meistr y tŷ a ddywedodd wrth ei was, Dos allan ar frys i heolydd a heolydd y ddinas, a dwg i mewn yma y tlawd, a'r anafus, a'r atalfa, a'r deillion. Luc 14:13,21 A’r Iesu, pan glybu y pethau hyn, efe a ddywedodd wrtho, Eto un peth sydd eisiau arnat: gwerth yr hyn oll sydd gennyt, a rhanna i’r tlodion, a thi a gei drysor yn y nef: a thyred, canlyn fi. Luc 18:22 A Sacheus a safodd, ac a ddywedodd wrth yr Arglwydd; Wele, Arglwydd, hanner fy eiddo a roddaf i'r tlodion; ac os cymerais ddim oddi wrth neb trwy gam-gyhuddiad, mi a'i hadferaf ef bedair gwaith. Luc 19:8 Ac efe a welodd hefyd ryw wraig weddw dlawd yn bwrw yno ddau widdon. Ac efe a ddywedodd, Yn wir, meddaf i chwi, y weddw dlawd hon a fwriodd i mewn fwy na hwynt oll: Canys y rhai hyn oll o’u digonedd a fwriodd i mewn at offrymau Duw: ond hi o’i chyfoeth hi a fwriodd yr holl rai byw oedd ganddi. Luc 21:2-4 Canys y tlodion sydd gennych bob amser gyda chwi; ond myfi nid oes gennych bob amser. Ioan 12:8
Canys rhyngodd bodd i'r rhai o Macedonia ac Achaia wneud cyfraniad arbennig i'r saint tlodion sydd yn Jerwsalem. Rhufeiniaid 15:26 Ac er i mi roddi fy holl eiddo i borthi y tlawd, ac er rhoddi fy nghorff i'w losgi, ac heb fod gennyf elusen, nid yw yn gwneud dim lles i mi. 1 Corinthiaid 13:3 Fel trist, eto yn llawen bob amser; fel tlawd, eto yn gwneuthur llawer yn gyfoethog ; fel rhai heb ddim, ac eto yn meddu pob peth. 2 Corinthiaid 6:10 Ymhellach, gyfeillion, yr ydym yn gwneuthur i chwi am y gras Duw a roddwyd i eglwysi Macedonia; Fel yr oedd helaethrwydd eu gorthrymder mewn prawf mawr o'u gorthrymder, a'u dwfn dlodi, yn helaethu hyd gyfoeth eu rhyddfrydedd. Canys chwi a wyddoch ras ein Harglwydd lesu Grist, fel, er ei fod yn gyfoethog, iddo fyned yn dlawd er eich mwyn chwi, fel y byddoch gyfoethog trwy ei dlodi ef. 2 Corinthiaid 8:1-2,9 (Megis y mae yn ysgrifenedig, Efe a wasgarodd; efe a roddodd i’r tlodion: ei gyfiawnder sydd yn dragywydd. 2 Corinthiaid 9:9) Yn unig y byddent yn cofio y tlodion; yr un peth yr oeddwn i hefyd yn awyddus i'w wneud. Galatiaid 2:10 Fy nghyfeillion, nid oes genych ffydd ein Harglwydd lesu Grist, Arglwydd y gogoniant, o ran personau. Canys os daw i'ch cynulliad ŵr â modrwy aur, mewn gwisg dda, a gŵr tlawd mewn gwisg ffiaidd yn dyfod i mewn hefyd; Ac y mae gennych barch i'r hwn sy'n gwisgo'r dillad hoyw, a dywedwch wrtho, Eistedd yma mewn lle da; a dywed wrth y tlodion, Sefwch yno, neu eisteddwch yma dan fy nghôl : Onid ydych gan hynny yn bleidiol ynoch eich hunain, ac wedi dyfod yn farnwyr meddyliau drwg? Clywch, fy nghyfeillion annwyl, Oni ddewisodd Duw dlodion y byd hwn yn gyfoethogion mewn ffydd, ac yn etifeddion y deyrnas a addawodd efe i'r rhai a'i carant ef? Iago 2:2-5 Ac at angel eglwys y Laodiceaid ysgrifenna; Y pethau hyn a ddywed yr Amen, y tyst ffyddlon a chywir, dechreuad creadigaeth Duw; Mi a wn dy weithredoedd, nad wyt nac oer na phoeth: buaswn yn oer nac yn boeth. Felly gan dy fod yn llugoer, ac heb fod yn oer nac yn boeth, fe'th ysbeiliaf o'm genau. Am dy fod yn dywedyd, Yr wyf yn gyfoethog, ac wedi cynyddu o eiddo, ac nid oes arnaf angen dim; ac oni wyddost dy fod yn druenus, ac yn druenus, ac yn dlawd, ac yn ddall, ac yn noeth: yr wyf fi yn dy gynghori i brynu i mi aur wedi ei gyweirio yn y tân, i fod yn gyfoethog; a gwisg wen, fel y’th ddillader, ac nad ymddangoso gwarth dy noethni; ac eneinia dy lygaid ag eli, fel y gwelo. Cynnifer ag a garaf, yr wyf yn ceryddu ac yn ceryddu: gan hynny byddwch yn selog, ac edifarha. Wele fi yn sefyll wrth y drws, ac yn curo: os clyw neb fy llais, ac agoryd y drws, mi a ddeuaf i mewn ato ef, ac a swperaf gydag ef, ac efe gyda mi. I'r hwn sydd yn gorchfygu, y rhoddaf fi eistedd gyda mi ar fy ngorseddfainc, fel y gorchfygais innau hefyd, ac y'm gosodir i lawr gyda'm Tad ar ei orseddfainc ef. Yr hwn sydd ganddo glust, gwrandawed beth y mae'r Ysbryd yn ei ddywedyd wrth yr eglwysi. Datguddiad 3:14-22 Ac efe a ddywedodd fel hyn, O chwi wŷr, mor gadarn yw gwin! y mae yn peri i bawb gyfeiliorni a'i hyfed: Y mae yn
gwneuthur meddwl y brenin a'r plentyn amddifad oll yn un; y caethwas a'r rhydd, y tlawd a'r cyfoethog: 1 Esdras 3:18-19 Gwna uniawn i'r weddw, barna dros yr amddifaid, dyro i'r tlawd, amddiffyn yr amddifad, gwisg y noeth, Iachau y drylliedig a'r gwan, na chwardd y cloff i wawdio, amddiffyn yr anafus, a gad. daw'r dall i olwg fy eglurdeb. 2 Esdras 2:2021 A phan welais ddigonedd o ymborth, mi a ddywedais wrth fy mab, Dos, a dwg pa ddyn tlawd bynnag a gei allan o’n brodyr ni, y rhai sydd yn meddwl yr Arglwydd; ac wele, yr wyf yn aros amdanat. Tobit 2:2 Rho elusen o'th sylwedd; a phan roddo elusen, na fydded dy lygad yn genfigenus, ac na thro dy wyneb oddi wrth neb tlawd, ac ni throdd wyneb Duw oddi wrthyt. Tobit 4:7 Ac nac ofna, fy mab, rhag i ni gael ein gwneud yn dlawd: canys y mae gennyt gyfoeth lawer, os wyt yn ofni Duw, ac yn cilio oddi wrth bob pechod, a gwneud yr hyn sydd ddymunol yn ei olwg ef. Tobit 4:21 Paid ag ymddiried yn ofn yr Arglwydd pan fyddi di'n dlawd: ac na ddod ato â chalon ddwbl. Eclesiasticus 1:28 Fy mab, paid â thwyllo tlodion ei fywoliaeth, ac na wna i lygaid anghenus ddisgwyl yn hir. Na wrthod ymbil y cystuddiedig; na thro ymaith dy wyneb oddi wrth ddyn tlawd. Na fydded i ti ymgrymu dy glust at y tlawd, a rhoi iddo ateb cyfeillgar yn addfwyn. Eclesiasticus 4:1,4,8 Ac estyn dy law at y tlawd, Fel y perffeithier dy fendith. Eclesiasticus 7:32 Pa un bynnag ai cyfoethog, bonheddig, ai tlawd, ofn yr Arglwydd yw eu gogoniant. Nid cyfaddas i ddirmygu y tlawd sydd ganddo ddeall; nid cyfleus ychwaith i fawrhau dyn pechadurus. Eclesiasticus 10:22-23 Anrhydeddir y dyn tlawd am ei fedr, a'r cyfoethog am ei gyfoeth. Yr hwn a anrhydeddir mewn tlodi, pa faint mwy mewn cyfoeth? a'r hwn sydd amharchus mewn cyfoeth, pa faint mwy mewn tlodi? Eclesiasticus 10:30-31 Y mae un yn llafurio, ac yn cymryd poenau, ac yn prysuro, ac sydd yn fwy o lawer ar ei hôl hi. Drachefn, y mae un arall yn araf, ac arno angen cymorth, yn eisiau gallu, ac yn llawn tlodi; eto llygad yr Arglwydd a edrychodd arno er daioni, ac a'i cododd o'i isel ystâd, Ac a ddyrchafodd ei ben oddi wrth drallod; fel y rhyfeddodd llawer o'r rhai a'i gwelodd ef. O'r Arglwydd y daw ffyniant ac adfyd, bywyd ac angau, tlodi a chyfoeth. O’r Arglwydd y mae doethineb, a gwybodaeth, a deall y gyfraith: oddi wrtho ef y mae cariad, a ffordd gweithredoedd da. Paid â rhyfeddu at weithredoedd pechaduriaid; eithr ymddiried yn yr Arglwydd, ac aros yn dy lafur: canys peth hawdd yng ngolwg yr Arglwydd yn ddisymwth yw gwneuthur tlawd yn gyfoethog. Eclesiasticus 11:11-15,21 Y cyfoethog a wnaeth gam, ac eto y mae efe yn bygwth yn ddiau: y tlawd a gam, a rhaid iddo yntau ymbil. Pa gytundeb sydd rhwng yr hyena a chi? a pha heddwch rhwng y cyfoethog a'r tlawd? Fel yr asyn gwyllt yn ysglyfaeth llew yn yr anialwch: felly y cyfoethog sy'n bwyta'r tlawd. Fel y balch yn casau gostyngeiddrwydd: felly y goludog a ffieiddia y tlawd.
Y mae'r cyfoethog yn dechrau cwympo gan ei gyfeillion: ond y tlawd sy'n disgyn yn cael ei wthio ymaith gan ei gyfeillion. Pan syrthia’r cyfoethog, y mae ganddo gynnorthwywyr lawer: y mae efe yn llefaru pethau nid yw i’w llefaru, ac etto dynion a’i cyfiawnha ef: y tlawd a lithrodd, ac etto hwy a’i ceryddasant ef hefyd; llefarodd yn ddoeth, ac ni allai gael lle. Pan lefaro y cyfoethog, y mae pob un yn dal ei dafod, ac, wele, yr hyn a ddywed, y maent yn ei ddyrchafu i'r cymylau: ond os llefara y tlawd, hwy a ddywedant, Pa gymrawd yw hwn? ac os baglu efe, hwy a gynnorthwyant i'w ddymchwel. Y mae cyfoeth yn dda i'r hwn nid oes ganddo bechod, a thlodi sydd ddrwg yng ngenau'r annuwiol. Eclesiasticus 13:3,18-24 Pan fydd gennyt ddigon, cofia amser newyn: a phan fyddit gyfoethog, meddwl am dlodi ac angen. Eclesiasticus 18:25 Y mae gweddi o enau tlawd yn cyrhaeddyd clustiau Duw, a'i farn ef yn dyfod yn gyflym. Eclesiasticus 21:5 Bydd ffyddlon i'th gymydog yn ei dlodi, fel y gorfoleddech yn ei ffyniant: glynwch yn gadarn wrtho yn amser ei gyfyngder, fel y byddoch etifedd ag ef yn ei etifeddiaeth: canys nid yw ystâd gymedrol i'w dirmygu bob amser. na'r cyfoethog sydd ynfyd i'w gael mewn edmygedd. Eclesiasticus 22:23
A Joseff ar ei farch a gododd ei lygaid i’r nef, ac a alwodd ac a ddywedodd, Y mae efe yn codi’r tlawd o’r llwch, ac yn codi’r anghenus o’r dom. O Arglwydd y Lluoedd, gwyn ei fyd y sawl a ymddiriedo ynot. Jasher 49:30 Ganwyd y Forwyn Fair fendigedig a bythol ogoneddus, yn tarddu o hil frenhinol a theulu Dafydd, yn ninas Nazareth, ac a addysgwyd yn Jerusalem, yn nheml yr Arglwydd. Joachim oedd enw ei thad, ac Anna ei mam. Roedd teulu ei thad o Galilea a dinas Nasareth. Yr oedd teulu ei mam o Bethlehem. Yr oedd eu bywydau yn blaen ac yn uniawn yn ngolwg yr Arglwydd, yn dduwiol a di-fai ger bron dynion. Canys hwy a rannasant eu holl sylwedd yn dair rhan: Un o ba rai a ymroddasant i’r deml a swyddogion y deml; un arall a ddosbarthent yn mysg dyeithriaid, a phersonau mewn amgylchiadau gwael ; a'r trydydd a gadwasant iddynt eu hunain a defnyddiau eu teulu eu hunain. Efengyl Genedigaeth Mair 1:1-4 Ond yr oedd Trifina wedi anfon symiau mawr o arian at Paul, a dillad hefyd gan ddwylo Thecla, er rhyddhad y tlodion. Actau Paul a Thecla 10:5
Tri math o wŷr y mae fy enaid yn eu casáu, a mi a fawr ddrwg gennyf am eu bywyd: tlawd gwr balch, gwr goludog celwyddog, a hen odinebwr yn gwneuthur. Eclesiasticus 25:2
Rhanna y cyfoethog i angenrheidrwydd y tlawd: a bendithed y tlawd Dduw, fel y rhoddes un iddo, trwy yr hwn y cyflenwir ei eisiau. Epistol Cyntaf Clement at y Corinthiaid 17:35
Pa un bynag ai cyfoethog ai tlawd fyddo dyn, os bydd ganddo galon dda tuag at yr Arglwydd, efe a lawenycha bob amser â siriol wynebpryd. Mae dau beth yn galaru fy nghalon; a'r trydydd a'm digio : gŵr rhyfel a ddioddefa dlodi; a dynion deall nad ydynt wedi eu gosod gan ; ac un yn dychwelyd oddi wrth gyfiawnder at bechod; yr Arglwydd sydd yn paratoi y cyfryw un i'r cleddyf. Eclesiasticus 26:4,28
Canys fel hyn y dywed y Sanctaidd Dafydd, Cyffesaf i'r Arglwydd, a gwell rhyngddo ef a bustach ieuanc a chanddo gyrn a charnau. Gadewch i'r tlawd ei weld a bod yn llawen. Epistol Cyntaf Clement at y Corinthiaid 22:8
Eto bydd i ti amynedd wrth ddyn tlawd, ac nac oeda i ddangos trugaredd iddo. Cynnorthwya y tlawd er mwyn y gorchymyn, ac na thro ymaith oherwydd ei dlodi. Gwell yw bywyd dyn tlawd mewn bwthyn cymedr, na bywyd tyner yn nhŷ dyn arall. Eclesiasticus 29:8-9,22 Gwell yw'r tlawd, gan ei fod yn gadarn ac yn gryf ei gyfansoddiad, na'r cyfoethog a'r cystuddiedig yn ei gorff. Eclesiasticus 30:14 Mae'r tlawd yn llafurio yn ei ystâd dlawd; a phan ymadawo efe, y mae yn anghenus o hyd. Eclesiasticus 31:4 Y mae'r un sy'n dod ag offrwm o eiddo'r tlawd yn gwneud fel un sy'n lladd y mab o flaen llygaid ei dad. Eclesiasticus 34:20 Ni dderbyn efe neb yn erbyn dyn tlawd, eithr gwrandawed weddi y gorthrymedig. Eclesiasticus 35:13 Mewn gorthrymder hefyd y mae tristwch yn aros: a bywyd y tlawd yw melltith y galon. Eclesiasticus 38:19 A’r Arglwydd a gythruddodd ar hyn, ac ar holl waith dinasoedd Sodom, oherwydd yr oedd ganddynt ddigonedd o ymborth, a llonyddwch yn eu plith, ac ni fynent gynnal y tlawd a’r anghenus, ac yn y dyddiau hynny eu gweithredoedd drygionus, a aeth pechodau yn fawr gerbron yr Arglwydd. A’r Arglwydd a anfonodd am ddau o’r angylion oedd wedi dyfod i dŷ Abraham, i ddinistrio Sodom a’i dinasoedd. Jasher 19:4445
Ond i ni y mae efe yn dywedyd ar y doeth hwn. Onid dyma'r ympryd a ddewisais, i ddatod rhwymau drygioni, i ddadwneud y beichiau trymion, ac i ollwng y gorthrymedig yn rhydd; a'ch bod yn torri pob iau? Onid i'r newynog y mae dy fara, ac i ddwyn y tlodion a fwrir allan i'th dŷ? Pan weli y noeth yr wyt yn ei orchuddio, ac nad ymguddi oddi wrth dy gnawd dy hun. Yna dy oleuni a dorrodd allan fel y bore, a'th iechyd a esgynno ar fyrder; a'th gyfiawnder a â o'th flaen, gogoniant yr Arglwydd fyddo dy wobr. Epistol Cyffredinol Barnabas 2:1618 Llafuri hefyd â'th ddwylo i roddi i'r tlodion, fel y maddeuer i ti dy bechodau. Na fynni pa un ai rhoddi : ac na, wedi rhoddi, grwgnach am dano. Epistol Cyffredinol Barnabas 14:20 A thrachefn, gwyn eu byd y tlodion, a'r rhai a erlidiant er mwyn cyfiawnder; canys eiddot hwy yw teyrnas Dduw. Epistol Polycarp at y Philipiaid 1:11 A bydded yr henuriaid yn drugarog a thrugarog wrth bawb; eu troi oddiwrth eu cyfeiliornadau ; chwilio am y rhai gwan; heb anghofio y gweddwon, yr amddifaid, a'r tlawd; ond bob amser yn darparu yr hyn sydd dda yng ngolwg Duw a dyn. Epistol Polycarp at y Philipiaid 2:15 Pan fyddo neb yn heneiddio, y mae yn anobeithio ohono ei hun o achos ei lesgedd a'i dlodi, ac nid yw yn disgwyl dim ond dydd olaf ei oes. Bugail Hermas 3:124 Nid oes dim yn well na'r pethau hyn ym mywyd dyn; pwy a geid, ac a wna y pethau hyn yn eu bywyd. Clywch nesaf beth sy'n dilyn y rhain. I weinidogaethu i'r gweddwon; i beidio dirmygu yr amddifaid a'r tlawd ; i brynnu gweision Duw rhag
anghenrheidrwydd ; i fod yn groesawgar; (canys mewn lletygarwch y mae ffrwyth mawr weithiau) i beidio bod yn ddadleuol, ond bod yn dawel. Ail Lyfr Hermas 8:9-10 Fel yr oeddwn yn cerdded i'r maes, ac yn ystyried y llwyfen a'r winwydden, ac yn meddwl â mi fy hun am eu ffrwythau, angel a ymddangosodd i mi, ac a ddywedodd wrthyf; Beth wyt ti'n meddwl amdano mor hir ynot dy hun? A dywedais wrtho, Syr, yr wyf yn meddwl am y winwydden hon a'r llwyfen hon oherwydd bod eu ffrwythau'n deg. Ac efe a ddywedodd wrthyf; Mae'r ddwy goeden hyn wedi'u gosod yn batrwm i weision Duw. A dywedais wrtho, Syr, mi a fynwn wybod beth yw patrwm y coed hyn yr wyt ti yn eu crybwyll. Gwrando, medd efe; a weli di y winwydden hon a'r llwyfen hon; Syr, dywedais, mi a'u gwelaf, Y winwydden hon, medd efe, sydd ffrwythlon, ond pren heb ffrwyth yw'r llwyfen. Er hynny ni fyddai'r winwydden hon oni bai ei bod wedi'i gosod gan y llwyfen hon, a'i chynnal ganddi, yn dwyn llawer o ffrwyth; ond byddai gorwedd ar y ddaear yn dwyn ond ffrwyth gwael, am nad oedd yn hongian ar y llwyfen; tra, o gael ei gynnal ar y llwyfen, y mae yn dwyn ffrwyth iddo ei hun ac i hyny. Gwelwch, gan hyny, fel y mae y llwyfen yn rhoddi dim llai, ond yn hytrach mwy o ffrwyth, na'r winwydden. Pa fodd, Syr, meddwn, y mae yn dwyn mwy o ffrwyth na'r winwydden ? Oherwydd, meddai, y mae'r winwydden sy'n cael ei chynnal ar y llwyfen yn rhoi llawer o ffrwythau a ffrwythau da; tra, pe gorweddai ar y ddaear, ni fyddai yn dioddef ond ychydig, a hyny yn wael iawn hefyd. Mae y gyffelybiaeth hon, gan hyny, wedi ei gosod allan i weision Duw ; ac mae'n cynrychioli'r dyn cyfoethog a thlawd. Atebais innau, Syr, gwna hyn yn amlwg i mi. Clywch, meddai; y mae gan y gwr goludog gyfoeth ; er hynny y mae efe yn dlawd tuag at yr Arglwydd; canys y mae efe 1 gymmeryd i fyny am ei gyfoeth, ac yn gweddio ond ychydig ar yr Arglwydd ; ac y mae y gweddiau a wna yn ddiog a di-rym. Felly, pan fyddo'r cyfoethog yn estyn at y tlawd y pethau a fynno, y mae'r tlawd yn gweddïo ar yr Arglwydd dros y cyfoethog; ac y mae Duw yn rhoddi i'r cyfoethog bob peth da, am fod y tlawd yn gyfoethog mewn gweddi ; a'i ddeisyfiadau ef sydd allu mawr gyda'r Arglwydd. Yna y mae'r goludog yn gweinidogaethu pob peth i'r tlodion, am ei fod yn dirnad ei fod yn cael ei glywed gan yr Arglwydd : ac efe yn fwy parod a di-amheuol, sydd yn rhoddi iddo yr hyn a fynno, ac yn gofalu na byddo dim yn ddiffygiol iddo. A’r tlawd sydd yn diolch i’r Arglwydd am y cyfoethog; am eu bod ill dau yn gwneuthur eu gwaith oddi wrth yr Arglwydd. Gyda dynion felly, ni feddylir fod y llwyfen yn rhoddi dim ffrwyth ; ac ni wyddant nac yn deall fod ei chwmni, o gael ei hychwanegu at y winwydden, yn dwyn cynnydd dwbl, iddi ei hun ac i'r llwyfen. Er hynny y tlodion yn gweddïo ar yr Arglwydd dros y cyfoethog, a glywir ganddo; ac y mae eu cyfoeth yn cynyddu, am eu bod yn gweinidogaethu i dlodion eu cyfoeth. Felly gwneir y ddau yn gyfranogion o weithredoedd da eu gilydd. Pwy bynnag, gan hynny, a wnelo'r pethau hyn, ni chaiff ei wrthod gan yr Arglwydd, ond a fydd yn ysgrifenedig yn llyfr y bywyd. Gwyn eu byd y cyfoethogion, ac a'u gwelant eu hunain yn helaethach: canys yr hwn sydd synhwyrol o hyn, a all wasanaethu rhywfaint i eraill. Trydydd Llyfr Hermas 2 Felly gwnewch felly. Wedi cyflawni'r hyn sydd wedi ei ysgrifennu o'r blaen, y dydd hwnnw yr wyt i'w ymprydio, ni fyddi'n blasu dim ond bara a dŵr; a chan gyfrif faint o fwyd a fyddi di i'w fwyta ar ddyddiau eraill, ti a osod o'r neilltu y draul a wnai y diwrnod hwnnw, a'i roi i'r weddw, yr amddifaid, a'r tlawd. Trydydd Llyfr Hermas 5:30
Syr, meddwn innau, byddwn yn gwybod, pa fath o boenau ydynt y mae pawb yn eu dioddef? Clywch, meddai; Y poenau a'r poenedigaethau niferus yw'r rhai y mae dynion yn eu dioddef bob dydd yn eu bywydau presennol. I rai dioddef colledion; tlodi eraill; mae eraill yn dargyfeirio salwch. Mae rhai yn ansefydlog; mae eraill yn dioddef anafiadau gan y rhai sy'n annheilwng; mae eraill yn dod o dan lawer o dreialon ac anhwylustod arall. Trydydd Llyfr Hermas 6:22 Yna y rhai sydd wedi eu gosod dros weinidogaethau israddol ; ac wedi amddiffyn y tlodion a'r gwragedd gweddwon ; ac a gadwasant ymddiddan didwyll bob amser: am hynny y maent hwythau hefyd yn cael eu hamddiffyn gan yr Arglwydd. Trydydd Llyfr Hermas 9:231 Estyn dy ddwylo at y tlawd yn ôl dy nerth. Paid â chuddio dy arian yn y ddaear. Cynorthwya'r ffyddlon ŵr mewn gorthrymder, ac ni chaiff loes di yn amser dy gyfyngder. Llyfr Cyfrinachau Enoch 51:1-3 Pan fydd dyn yn gwisgo'r noeth ac yn llenwi'r newynog, bydd yn cael gwobr gan Dduw. Ond os yw ei galon yn grwgnach, y mae efe yn cyflawni drygioni dwbl: difetha ohono'i hun a'r hyn y mae'n ei roi; ac iddo ef ni cheir dim gwobr o achos hynny. Ac os llenwir ei galon ei hun â’i ymborth, a’i gnawd ei hun â’i ddillad y mae yn dirmyg, ac yn fforffedu ei holl ddygnwch o dlodi, ac ni chaiff wobr o’i weithredoedd da. Y mae pob gwr balch a mawreddog yn gas gan yr Arglwydd, a phob ymadrodd celwyddog, wedi ei wisgo mewn anwiredd; fe'i torrir â llafn cleddyf angau, ac a deflir i'r tân, a bydd yn llosgi am byth. Llyfr Cyfrinachau Enoch 63 O Arglwydd Dduw, clodforaf dy enw yn llawen, Yng nghanol y rhai sy'n gwybod Dy farnau cyfiawn. Canys da a thrugarog wyt, noddfa'r tlawd; Pan lefaf arnat Ti, paid â'm diystyru'n ddistaw. Canys ni chymer neb ysbail oddi wrth ŵr cadarn; Pwy, ynteu, a all gymmeryd dim o'r hyn a wnaethost, oddieithr i Ti Dy Hun roddi ? Canys dyn a'i ran sydd ger dy fron Di yn y glorian; Ni all ychwanegu at, er mwyn helaethu, yr hyn a ragnodwyd gennyt … Adar a physgod yr wyt yn eu maethu, Yn yr hwn yr wyt yn rhoi glaw i'r paith er mwyn i laswellt dyfu i fyny, i baratoi porthiant yn y paith i bob peth byw ; Ac os newynant, atat Ti y dyrchafant eu hwyneb. Brenhinoedd a llywodraethwyr a phobloedd Ti'n maethu, O Dduw; A phwy yw cymorth y tlawd a'r anghenus, os nad Tydi, Arglwydd? A thi a wrendy, canys pwy sydd dda ac addfwyn ond tydi? Llawenha enaid y gostyngedig trwy agor Dy law mewn trugaredd … Salmau Solomon 5 ... A'r duwiol a rydd ddiolch yng nghynulliad y bobl; Ac ar y tlawd y trugarha Duw yn llawenydd Israel; Canys da a thrugarog yw Duw am byth, A chynulliadau Israel a ogoneddant enw’r Arglwydd … Salmau Solomon 10 Pan oeddwn mewn trallod y gelwais ar enw yr Arglwydd , mi a obeithiais am gymmorth Duw Jacob, ac achubwyd ; Er gobaith a lloches y tlawd wyt Ti, O Dduw… Salmau Solomon 15 ...Oherwydd os nad wyt yn rhoi nerth, pwy a all ddioddef cosbedigaeth â thlodi? Pan geryddir dyn trwy ei lygredigaeth, y mae dy brawf arno yn ei gnawd ac mewn cystudd tlodi… Salmau Solomon 16 Arglwydd, dy drugaredd sydd dros weithredoedd Dy ddwylaw yn dragywydd; Dy ddaioni sydd dros Israel ag anrheg gyfoethog. Y mae dy lygaid yn edrych arnynt, fel na byddo'r
un ohonynt yn dioddef; Gwrando dy glustiau ar weddi obeithiol y tlodion … Salmau Solomon 18 O fy mab! os bydd y cyfoethog yn bwyta neidr, dywedant,-"Trwy ei ddoethineb y mae," ac os bydd dyn tlawd yn ei bwyta, y bobl a ddywedant, "O'i newyn." O fy mab! gwna brawf ar dy fab, a'th was, cyn rhoddi dy eiddo iddynt, rhag iddynt ymneillduo â hwynt; canys y mae yr hwn sydd ganddo law lawn yn cael ei alw yn ddoeth, hyd yn nod ac yn anwybodus, a'r hwn sydd ganddo law wag a elwir yn dlawd, yn anwybodus, er ei fod yn dywysog y doethion. O fy mab! Bwytaais golocynth, a llyncu aloes, ac ni chefais ddim mwy chwerw na thlodi a phrinder. O fy mab! dysg i'th fab gynnildeb a newyn, fel y gwnelo yn dda yn rheolaeth ei deulu. O fy mhlentyn! gwell yw clun llyffant yn dy law na gŵydd yng nghrochan dy gymydog; a gwell yw dafad yn agos atat nag ych ymhell; ac y mae aderyn y to yn dy law yn well na mil o adar y to yn ehedeg; ac y mae tlodi sydd yn casglu yn well na gwasgariad llawer o ddarpariaeth ; a gwell yw llwynog byw na llew marw; ac y mae pwys o wlan yn well na phunt o gyfoeth, yr wyf yn ei olygu o aur ac arian; canys yr aur a'r arian a guddiwyd ac a orchuddir yn y ddaear, ac nis gwelir; ond y mae y gwlan yn aros yn y marchnadoedd a gwelir, ac y mae yn brydferthwch i'r hwn sydd yn ei wisgo. O fy mab! mae ffortiwn fechan yn well na ffortiwn gwasgaredig. O fy mab! gwell yw ci byw na dyn tlawd marw. O fy mab! gwell yw dyn tlawd sy'n gwneud iawn na'r cyfoethog sy'n farw mewn pechodau. O fy mab! ymwel a'r tlawd yn ei gystudd, a llefara amdano ym mhresenoldeb y Sultan, a gwna dy ddiwydrwydd i'w achub o enau'r lesu. Y mae pedwar peth na all y brenin na'i fyddin fod yn ddiogel ynddynt: gormes gan y drychwr, a llywodraeth ddrwg, a gwyrdroi ewyllys, a gormes ar y pwnc; a phedwar peth nis gellir eu cuddio : y darbodus, a'r ynfyd, a'r cyfoethog, a'r tlawd. Stori Ahikar 2:17,39-41,49-52,57,67 Canys llawer o butteindra a ddinistriasant; oherwydd, er bod dyn yn hen neu fonheddig, neu gyfoethog neu dlawd, y mae'n dwyn gwaradwydd arno'i hun gyda meibion dynion, a dirmyg gyda Beliar. Testament Reuben 2:8 Ac angel Duw a ddangosodd i mi fod gwragedd am byth yn llywodraethu ar y brenin a’r cardotyn fel ei gilydd. Ac oddi wrth y brenin y tynnant ymaith ei ogoniant ef, a chan y gwr dewr ei nerth, a chan y cardotyn hyd yn oed yr ychydig hwnnw sydd yn aros ei dlodi. Testament Jwda 3:22-23 A’r rhai a fu farw mewn galar a gyfyd mewn llawenydd, a’r tlodion er mwyn yr Arglwydd a wnaethpwyd yn gyfoethog, a’r rhai a roir i farwolaeth er mwyn yr Arglwydd a ddeffroant i fywyd. Testament Jwda 4:31 Canys i'r holl dlodion a'r gorthrymedig y rhoddais bethau da y ddaear yn undod fy nghalon. Cedwch, gan hyny, fy mhlant, gyfraith Duw, a chymerwch unplygrwydd, a rhodiwch mewn dichellion, heb chwareu y prysurdeb gyda busnes eich cymmydog, eithr carwch yr Arglwydd a'ch cymmydog, tosturiwch wrth y tlawd a'r gwan. Testament Issachar 1:31,38 Pe bai neb mewn trallod Cydunais â'm ocheneidiau, A rhannais fy mara i'r tlodion. Testament Issachar 2:11-12 Canys y tlawd, os rhydd oddi wrth genfigen y mae efe yn rhyngu bodd yr Arglwydd ym mhob peth, sydd fendigedig tu hwnt i bawb, am nad oes ganddo lafur ofer. Felly gwaredwch genfigen oddi wrth eich eneidiau, a charwch eich gilydd ag uniawnder calon. Testament Gad 2:15-16
Un arall sydd yn lladrata, yn gwneuthur yn anghyfiawn, yn ysbeilio, yn twyllo, ac yn tosturio wrth y tlawd: y mae hyn hefyd yn agwedd ddeublyg, ond y mae'r cyfan yn ddrwg. Yr hwn sydd yn twyllo ei gymydog, sydd yn cythruddo Duw, ac yn tyngu celwydd yn erbyn y Goruchaf, ac eto yn tosturio wrth y tlawd: yr Arglwydd yr hwn a orchmynnodd y gyfraith y mae efe yn anrheithio ac yn cythruddo, ac eto y mae efe yn diddanu y tlawd. Testament Asher 1:14-15 A phe bai fy arglwydd oddi cartref, nid yfais win; ac ni chymerais fy mwyd am dridiau, ond rhoddais ef i'r tlawd a'r claf. Testament Joseff 1:30 Os gogoneddir neb, nid yw yn eiddigeddus wrtho; os cyfoethogir neb, nid yw yn eiddigeddus; os bydd neb yn ddewr, efe a'i canmola ef; y gwr rhinweddol a ganmola ; ar y dyn tlawd y mae efe yn drugaredd; ar y gwan y tosturia ; i Dduw y mae yn canu mawl. Testament Benjamin 1:26