IM januari 2011

v.u. Tom De Craene I Abrikoosstraat 50 I 9000 Gent I P706146

Kiezen is verliezen Geld: haat-liefde relatie Impressies van het Startweekend

De bezielde blik

een mysterieus christusportret

Nota’s bij het Marcusevangelie

ichtus magazine 3-maandelijks I jan - feb - mrt 2011

www.ichtus.be

Inhoud Colofon Ichtus Magazine is een uitgave van Ichtus Vlaanderen vzw en heeft als doel om afgestudeerden, Ichtianen

4

Kiezen is verliezen

6

Nota’s bij het Marcusevangelie

8

Impressies van het startweekend

11

Geld: haat-liefde relatie

14

De bezielde blik -

en geïnteresseerden op de hoogte te brengen van de werking in Ichtus.

Ichtusmagazine verschijnt driemaandelijks.

Website: www.ichtus.be Redactie: Wouter Van Hoof, Rudina Coraj, Elke Couchez, Karel Strobbe, Jurie Florijn.

Wat moet ik stevig vasthouden en wat loslaten?

Een christusportret door Gustave Van de Woestyne.

Layout: Gersom Brussaard Contact: magazine@ichtus.be Giften steeds welkom op rekeningnummer 230 - 0088770 - 35 Ichtus Vlaanderen Ter Kale 14 9850 Nevele.

Ichtus Vlaanderen is aangesloten bij IFES (International Fellowship of Evangelical Students) - www.ifes.org

2

Van de redactie: We blijven op zoek naar nieuwe ideeën. Daarom blijven alle suggesties meer dan welkom. Als je zelf wilt meedenken en -schrijven laat het ons dan ook weten. Meer input kan voor een rijker magazine zorgen en als redactie zijn we dus steeds op zoek naar mensen die ons team willen versterken. Stuur ons dus zeker een mailtje, wij geven je dan verdere informatie. magazine@ichtus.be

Contactadressen Ben je student of ken je een student?

Ga je volgend jaar studeren? Hier vind je alle informatie die je nodig hebt.

Antwerpen

dinsdagavond www.ichtus.be/antwerpen

Brussel

info@ichtus.be

Brugge

Beste lezers,

dinsdagavond brugge@ichtus.be

Het 3de Lausanne Congres voor wereldevangelisatie ligt weer-

sanne, zei me: “Jezus was geen theoloog, maar God die verh-

Gent

al enkele maanden in het verleden en wat iemand voorspelde

alen vertelde.” We willen zo graag op Jezus lijken, laten we hier

voor ik ging, is waarheid aan het worden. Ik heb ‘grote’ spre-

dan van leren. Ik hoop dat Ichtus hier ook van leert en er een

kers gehoord en heel veel onderwerpen besproken, maar wat

voorbeeld in kan zijn. Ik ben benieuwd naar uw verhalen. Hoe

blijft hangen zijn de verhalen: moeilijke levenssituaties, mo-

heeft u Jezus leren kennen? Waar ziet u Hem momenteel aan

menten van ommekeer, God die inbreekt, overwinningen na

het werk? Ik zie uit naar de dag dat afgestudeerden studenten

strijd, … Nooit zal ik het verhaal vergeten van het Noord-Ko-

gaan vertellen over hun ervaringen met Ichtus en evangelisatie,

reaanse meisje dat bereid was terug te gaan naar haar land,

dat mensen op de werkvloer de Ichtianen het verhaal vertellen

woensdagavond www.ichtus.be/kortrijk

wetende wat voor haar lag (nog nooit heb ik zoveel volwassen

van hoe Christus ook Heer is van hun werksituatie.

Leuven

in Rwanda verzoening preekt en leeft, dit terwijl hij als Tutsi

Ik hoop ook dat we samen gaan leren om ons Jezus’ ver-

heel zijn familie heeft zien uitmoorden in drie vlagen van et-

halen eigen te maken. Mensen worden die Jezus’ parabels op

nisch geweld of het verhaal van Rachab, de hoer, dat tot leven

een natuurlijke en relevante manier kunnen verweven in het

kwam omdat het uitgebeeld werd door een fantastische actrice.

gesprek van alledag. Muzikanten die contextuele aanbiddings-

woensdagavond www.ichtus.be/gent

Hasselt

hasselt@ichtus.be

Kortrijk

woensdagavond www.ichtus.be/leuven

mannen gelijktijdig zien huilen) of het verhaal van Antoine, die

Studentenwerkers:

Tom De Craene - tom@ichtus.be Sem Thomas - sem@ichtus.be Rudina Coraj - rudina@ichtus.be Wouter Van Hoof - wouter@ichtus.be

liederen schrijven, niet slechts over goede doctrine, maar ook Verhalen zijn iets geks: ze leven, ze spreken, ze beklijven, ze bli-

over Gods verhaal met zijn wereld, Ichtusgroepen die het Mar-

jven hangen, ze inspireren, ze laten je de waarheid (op)nieuw of

cusverhaal brengen. Studenten die de vragen die op hen afko-

anders zien, ze zetten aan tot actie, ze geven handen en voeten

men gaan beantwoorden met: “Er was eens een vader, die had

aan theorie.

twee zonen…”

Alison Siewert, de schrijfster van alle toneelstukken op Lau-

Tom De Craene Algemeen Secretaris

3

Kiezen is verliezen Deze zomer tijdens mijn deelname aan de zeven weken durende conferentie Bible and Culture in Oostenrijk leerde ik dat deze woorden enkel in het Nederlands bekend zijn. Nochtans zit er in deze negatieve benadering veel waarheid. Heel ons leven bestaat uit het maken van keuzes, en telkens verliezen we iets. In Oostenrijk zijn we af en toe gaan wandelen en op een zeker moment kom je bij een splitsing. Je kunt verschillende kanten uitgaan. Welke kant je ook kiest, je verliest het uitzicht van de kant die je niet koos. Dit is een keuze zonder hele grote gevolgen, maar er zijn ook zoveel keuzes die ons hele leven beïnvloeden. Rianne en ik hebben ervoor gekozen om te trouwen, maar dat wil zeggen dat we een stukje vrijheid verliezen die je wel hebt als single.

Je kunt er ook voor kiezen om kinderen te krijgen, maar ook dit berooft je van een groot deel van je vrijheid. Je kunt kiezen om te studeren of om niet te studeren. Deze keuzes beïnvloeden heel ons leven.

Dat geldt ook voor de keuze om Jezus te volgen of Jezus niet te volgen. In het evangelie van Marcus stelt Jezus zelf ons voor deze keuze.

Hij riep de menigte samen met de leerlingen bij zich en zei: ‘Wie mijn volgeling wil zijn, moet zichzelf verloochenen, zijn kruis op zich nemen en zo achter mij aan komen. Want ieder die zijn leven wil behouden, zal het verliezen, maar wie zijn leven verliest omwille van mij en het evangelie, zal het behouden.

Wat heeft een mens eraan als hij de hele wereld wint, maar er het leven bij inschiet? Wat zou een mens niet overhebben voor zijn leven? Wie zich tegenover de trouweloze en zondige mensen van deze tijd schaamt voor mij en mijn woorden, zal merken dat de Mensenzoon zich ook voor hem schaamt, wanneer hij komt in het gezelschap van de heilige engelen en bekleed met de stralende luister van zijn Vader.’ (Mar. 8:34-38)

4

Jezus stelt zowel de menigte als zijn leerlingen voor de keuze om hem te volgen of hem niet te volgen. Natuurlijk analyseren we voor het maken van een keuze altijd de gevolgen van onze keuze, zodat we toch een zo goed mogelijke keuze kunnen maken. Laten we dat hier dus ook doen.

Sem Thomas

We sterven allemaal Stel dat we de oproep van Jezus compleet negeren en gewoon ons eigen leven leiden. Het enige wat dan iets uitmaakt is wat we winnen in het leven. We kunnen heel goede doelen hebben in ons leven, zoals het vinden van een geneesmiddel voor kanker of het vechten tegen de klimaatsveranderingen.

Misschien winnen we wel de Nobelprijs voor onze inspanningen in het bestrijden van armoede. De waarheid is echter dat we uiteindelijk allemaal hetzelfde lot delen. Misschien hebben we de hele wereld voor ons gewonnen, maar uiteindelijk sterven we allemaal. Deze uitkomst is voor ieder van ons, of je nu een gangster bent of een medewerker van het rode kruis. Iedere dag proberen we een beetje langer te leven, er zijn al vele pogingen ondernomen voor het maken van een levenselixir, maar dit vasthouden aan het leven leidt uiteindelijk tot doodgaan. Er is niets was je kan doen om dit te voorkomen. In vers 35 tot 37 van deze passage verteld Jezus ons dat als we ons vasthouden aan het leven, we het uiteindelijk zullen verliezen en dat is precies wat ik net uitlegde.

Alsof dat nog niet genoeg is vertelt hij ons in vers 38 nog dat hij beschaamd zal zijn zoals wij beschaamd waren voor hem. Als we ervoor kiezen om Jezus niet te volgen, vertellen we hem eigenlijk dat wat hij van ons vraagt zo vreemd is dat we ons ervoor schamen. Hij vraagt ons gewoon te veel.

Jezus volgen Jezus geeft ons nog een andere optie en deze optie is niet beperkt tot een bepaalde groep mensen: hij roept de hele menigte, iedereen, ook jou. Maar waarom?

Waarom zouden we deze man volgen, en wat betekent het om hem te volgen?

Deze twee vragen zal ik trachten te beantwoorden door het beantwoorden van een derde vraag: Wat betekent het om je kruis op te nemen? We weten dat Jezus aan het kruis stierf, dus lijkt het een nogal vreemde vraag om een kruis op te nemen.

Ons kruis.

Je patibulum dragen Een kruis bestaat uit twee houten palen. Je hebt een verticale paal die reeds in de grond stond op de plaats waar je zou worden gekruisigd, en je hebt een horizontale balk, het patibulum. Dit laatste moest je door de hele stad op je rug dragen, zodat iedereen kon zien dat je een misdadiger was en je kon bespotten en bespugen.

Iedereen wist dan dat jij het verdiende om te sterven. Je was namelijk net veroordeeld door het Romeinse hof.

Wanneer Jezus ons vraagt om ons kruis op te nemen, vraagt hij ons niet om aan het kruis te hangen. Zoals we in verschillende passages kunnen lezen heeft hij dit al gedaan in onze plaats. Hij vraagt ons om ons bewust te worden van ons zondig bestaan, onze schuld waarvoor we gekruisigd zouden moeten worden. Hij vraagt ons om onze eer en trots op te geven en door de stad te wandelen. Iedereen kan je dan zien zoals je werkelijk bent. Hij vraagt ons om onze maskers op te geven. Dit is een heel onlogisch verzoek van Jezus. Je zou eerder verwachten dat hij ons vraagt om zo goed als we kunnen te leven en dat hij ons dan ook zal oordelen naar onze daden. Wij proberen ons bestaan te vinden in het werk dat we doen, de ervaringen die we hebben, in wat we bereiken…

Wat antwoord je wanneer iemand je vraagt wie je bent? Je kunt zeggen dat je een student bent, een bankmanager, een wetenschapper… Wij proberen onze identiteit te vinden door de wereld te winnen, maar dat is niet wat Jezus ons vraagt.

Hij vraagt ons om onze identiteit in hem te zoeken. Het betekent dat je niet perfect hoeft te zijn. Het betekent dat je vertrekt van het feit dat Jezus van je houdt, wat je ook gedaan of niet gedaan hebt. Wat hij daarvoor vraagt is om de controle van ons leven aan hem te geven, over wat je ook wilt bereiken. Dit betekent niet dat je geen doelen in je leven zou moeten hebben, maar wel dat je ze geen afgod mag maken.

Dit houdt in dat we bepaalde dingen zullen moeten opgeven, dat we sommige dingen zullen moeten verduren. In landen waar er geen godsdienstvrijheid is, is je kruis opnemen vaak veel duidelijker qua betekenis, maar omdat we allen deel uitmaken van een groter geheel, moeten we verder kijken dan onze neus lang is. Iets heel simpel dat ik twee jaar geleden heb opgegeven is het drinken van Zuid-Afrikaanse en Chileense wijn omdat ik met mijn eigen ogen gezien heb hoe wijnboeren hun werknemers verslaafd maken, waardoor deze kinderen baren die geboren worden met afkickverschijnselen en psychische gevolgen.

Iets wat voor mij nog steeds veel moeite kost om op te geven is mijn trots. Vaak heb ik schrik om mijn gezicht te verliezen. Ik heb soms schrik dat mensen mijn ideeën maar niets vinden en dat ze daardoor mij ook maar niets vinden. Maar als Jezus werkelijk de controle heeft over mijn leven, dan doet het er niet toe of ik mijn gezicht verlies of niet, want ik heb mijn identiteit al gevonden in Jezus. Toch blijft dit voor mij een strijd. Jezus volgen, de controle aan hem geven maakt je vrij, omdat je niets hoeft te bereiken om vervulling te vinden. Je kunt het vinden in Jezus.

Het betekent niet dat je een gemakkelijk leven hebt. Misschien integendeel. Ook al is het hard, je kunt kracht vinden om door te gaan in Jezus. Je bent niet alleen.

Jezus wil de controle hebben.

Waarom Jezus?

Iedereen zoekt er naar begrepen te worden. Veel artiesten maken liedjes over eenzaamheid, door een gemis aan begrip van anderen. Vaak zoeken we begrip en vervulling in een job, in een relatie of zelfs in geld, maar uiteindelijk zal dat ons teleurstellen. Mensen hebben beperkingen, zo ook geld. Jezus heeft geen beperkingen. Hij begrijpt ons en wil toch de controle blijven behouden over ons leven. Wat prachtig. Dit is al deels een antwoord op de vraag waarom we hem zouden volgen. Jezus weet alles over mens zijn. Stel je voor dat je saxofoon speelt en op een gegeven moment komt de beste saxofoonspeler ter wereld naar je toe en vraagt je of je zijn student wilt zijn. Je zou natuurlijk veel leren, want hij weet beter dan wie dan ook hoe je saxofoon leert spelen. Hij kan zich voorstellen hoe jij je voelt, omdat hij in jou situatie geweest is. Jezus weet wat het is om mens te zijn. Hij kent onze worstelingen, omdat hij ze zelf ook heeft meegemaakt. Hij was in staat om deze te doorstaan en wil ook de controle over de worstelingen in ons leven. Wat een gelegenheid om te leren. Hij wil ons leren om volledig mens te zijn zoals hij dat was. Wij kunnen vervulling vinden in hem. Hij geeft ons een nieuwe kwaliteit van leven.

Kiezen is verliezen. De keuze die we allemaal hebben is het verliezen van controle over ons leven of het verliezen van ons leven. Negeer je Jezus en zoek je identiteit in wat je bereikt, of volg je Jezus en laat je hem de controle? In Oostenrijk heb ik door een dieper besef van de betekenis van deze passage keuzes gemaakt die veel verschil uitmaken voor mijn werk en ik hoop dat dit artikel ook jou mag bemoedigen om bepaalde keuzes te maken.

5

gelie n a v e s u c r a M t e h Nota’s bij raal in de at dit academiejaar cent Het Marcusevangelie sta ondinformatie.

Hier vindt u wat achtergr

Karel Strobbe

werking van Ichtus.

De meeste Bijbelwetenschappers beschouwen het Marcusevangelie als het oudste van de vier evangeliën. Het zou geschreven zijn rond 70 n.Chr., tijdens de Romeins-Joodse oorlog (64-74 n.Chr.), net voor of net na de val van Jeruzalem en de vernietiging van de tempel van Herodes de Grote. De schrijvers van de Matteüs- en Lucasevangeliën hebben ongetwijfeld gebruik gemaakt van het Marcusevangelie tijdens de redactie van hun eigen tekst. Marcus mag dus gerust doorgaan voor de uitvinder van een nieuw literair genre: het evangelie.

Over de plaats w aar het evangelie werd geschreven eensgezindheid. So bestaat evenmin mmigen, die erva n uitgaan dat er ee bestond tussen de n sterk verband auteur en de apos tel Petrus, gelove stelling in Rome pl n dat de samenaatsvond. Andere n zoeken aanwijzin concluderen dat Sy ge n in de tekst en rië aannemelijker is.

gelie Marcusevan t e h ie w r e heid ov ggaat op een duidelijk visie, die teru annes le e n o iti d a Er bestaat g e tr elt dat Joh schreven. D 9 n.Chr.), st 3 -3 heeft neerge 3 us, de 6 (2 a apostel Petr Caesare e n d a v n s a v iu r b e rbij rk Euse o u d e n h et e ste medewe a h a n n e n r e e te ch s, Marcu len dat e identiteit elen betwijfe worden gezegd over de auteur is. V an t zekerheid k dat niets me ur. van de aute

6

Emmanuel Tzanes, Sint-Marcus de Evangelist, 1657.

De auteur wilde zijn lezers – christenen die al hadden kennisgemaakt met het evangelie – nog meer informatie geven over het leven en het sterven van Jezus. Hij wilde het geloof versterken van een groep gelovigen die waarschijnlijk met vervolging af te rekenen hadden, door het verhaal te vertellen van Jezus en zijn boodschap over het Koninkrijk, van Jezus die goed nieuws verkondigt en het ook zelf is. Het is een oproep tot navolging van de Zoon van God, de Dienaar die zijn leven gaf als een losprijs voor velen.

c ht erste a e e d ur. In dstuk structu ste acht hoof een a u q oudig e l a at en op ij eenv nnen en in d selijke dood ngeliën r v s i e i he eva , een ezus ke een vre vangel arcuse ert de lezer J afstevent op ere synoptisc M t e mboom H s le ukken hter dat Jezu de twee and t met een sta arcus vliegt t s d f o c ho ie M ot t hij era serie arcus n etting. elling t ken kom is. In tegenst as) begint M historische s jving van een l, de e n ri uc se verrijze Matteüs en L schets van d et de besch , Jezus’ doop . m r n n e e e i cipelen s Dop i e d (die va verhaal of e zijn evangel d e t s s e t e eer te hann geboor n in en begin reden van Jo oeping van d r t e p e e e r m et n i s s e n : h et o n i n k r i j k e n d e o t K r t u ge b e van he diging n o k r e v

Marcu sp en een ortretteert Je zu e aankon xorcist uit G s in de eerst e alilea d digt en i e d e k p l a at s a l s e e n Is uit ove omst v r de di raël oproept profee ep t, e an to p l a at s e n word erliggende id t bekering. D het koninkr en genezer i t toch - “Op h een tip entiteit van J e auteur spre jk van JHWH et ezus. M je van e k o p e n s c m o m e nt d a t zich z de sl aar th he el stem u uren en de G ij uit het wa uier opgehev op enkele cr den t it de h u e e e ciale n e r : st als e em (Mar 1 en duif omhoogkwa : 10-11 el: ‘Jij bent m , zag h m i j n ge o p z i c h n e e ) - “ Toen ij de h rdalen liefde Z em vroeg h , e o n o ‘U ben i e n j r klonk el hun: ‘E , in jou t de m een n v wie b ind ik v essi - “ Toen reugde viel de as.’” (Mar 8: en ik volgens .’”

2 stem: ‘ s jullie? ’ Dit is m chaduw van 9) P e t r u s a nt w e i j n ge l i oordde efde Zo en wolk over : hen, en on, luis t ui er naar Het Marcusevangelie mag dan al duidelijk zijn opgebouwd, het is toch het hem!’” t de wolk klo nk een (Mar 9 evangelie bij uitstek van mysteries en geheimen. Marcus nodigt en daagt :7) de lezer uit om een geheim dat net onder de oppervlakte ligt, te vatten.

Jezus maakt in het Marcusevangelie zeer vaak gebruik van beelden en metaforen om iets te vertellen over het verhaal van Israël, de krachte n van het kwaad en over de uiteindelijke bevrijding van het volk. Meer dan in de andere evangeliën beveelt Jezus zijn leerlingen (én boze geeste n) te zwijgen over zijn ware identiteit. Men noemt dat ook wel het ‘Messiaanse Geheim’. Misschien wilde de auteur daardoor bij de lezer een antwoord uitlokken op Jezus’ vraag aan de discipelen: “En wie denken jullie dat ik ben?” (Mar 8:29) als het originele schouwen Marcus 16:8 be rs pe ap ch ns ete lw gelie zou dus Veel Bijbe Het oorspronkelijke evan . lie ge an -ev us arc M t or schrik einde van he met vluchtende en do d, ha ge en bb he de een zeer open ein n en apostelen die lege graf hadden gezie t he die en uw vro en rzen 9 tot 20 bevang nding van Jezus. De ve sta op de er ov n ve ble ristus. De onwetend de tweede eeuw na Ch uit el gs oe ev to eg vro Het meest mysterie zijn wellicht een dat de laatste twaalf uze hoofdstuk is w ze opvatting is het feit de or vo n de re ste am na ellicht 13, waarin nten uit de linglyptische taal spre voor Jezus in apocamanuscripten. Argume ekt over oorlog en te ds ou de in n ke re tb oorlogsdreiging, aa n een korter hongersnoden, va verzen on treden de hypothese va rdbevingen en lse messiassen en se aly an e ch tis lis sti t of het de komst van de M uïstiek en de gezindheid over het fei ns ensenzoon. ee en ge er ht ec at ‘Mensenzoon’ of einde bij. Er besta ‘zoon des mensen’ u bedoeld was of niet. is de meest gehant in 16:8 daadwerkelijk zo t Jezus in het Marcu slo eerde titel voor sevangelie. De titel refereert vooral aa tische Daniël 7. n het apocalyp-

Leestip:

Rhoads, D., Michie, D. en Dewey, J.

Mark as Story: an Introduction to the Narrative of a Gospel.

Fortress Press, 1999, 192 p.

7

Impressies van het startweekend Jurie Florijn

Kunst en Marcus was de titel van de workshop, leerde ik achteraf en terwijl de regen en guurte buiten aanhielden sloten wij zwijgend de gelederen in een van de vele kamers. De spreker gaf duidelijk te kennen dat hij de voorkeur gaf aan een interactieve vorm en nodigde ons uit om in dialoog te treden.

Maar voor wij daaraan konden beginnen morden wij gezamenlijk, omdat de beamer een groene vlek in het midden van elke slide projecteerde; want kunst rijmt niet met onvoorziene ongemakken.

Samen spraken wij over God en kunst, over Zijn schepping en de zondvloed en over liturgie en hoe ze wordt vormgegeven in onze eredienst. Voorzichtig dachten wij na over wat kunst is: een verderfelijkheid, een middel of misschien zelfs een plicht?

Is alles kunst of alleen zaken die door iedereen gewaardeerd worden? Is kunst duur en mogen wij als christenen ons geld aan het maken of aanschaffen van kunst uitgeven terwijl het ook aan de armen had gegeven kunnen worden?

We probeerden samen te ontdekken hoe kunst een rol zou kunnen spelen in de open kringen en Bijbelstudies. Welke films, boeken, schilderijen, liederen, voorstellingen en andere middelen zouden we kunnen aanwenden, uitdiepen dan wel in verband brengen met Marcus? (zie hiervoor ook www.marcusproject.be). Voor we het wisten was de tijd voorbij en mochten wij ons -met meer vragen dan antwoorden- naar de volgende activiteit begeven.

8

In de wandelgangen hadden we al opgevangen dat er een bijzonder iemand aanwezig zou zijn op het weekend. Een broadway-acteur luisterend naar de naam Bruce Kuhn. De meesten van ons hadden nog nooit van hem gehoord, we hadden geen idee wat hij ging doen en waarom, maar we zagen reikhalzend uit naar zijn optreden. Sommigen wisten te vertellen dat hij het Marcusevangelie van buiten had geleerd en dat hij dat voor ons ging opzeggen, maar het fijne wist niemand ervan.

Een ietwat gebogen man met grijze haren en grote ogen ving onze aandacht en hield haar vast, ons als een ooggetuige het evangelie van Marcus vertellend. Pratend met zijn handen en mimiek schilderde hij de Bijbelse taferelen; van de verlamde tot de vijgenboom, van Petrus tot de FarizeeĂŤn. Ook het verhaal van de overspelige vrouw en het begin van Handelingen werden ons bij wijze van toegift gebracht.

Ondanks de alom heersende euforie wil ik u een kritische noot -opgevangen in dezelfde wandelgangen- niet onthouden. Is de show die Bruce Kuhn opvoert echt zo bijzonder en spectaculair of komt de bejubeling voort uit een milde vorm van godsdienstwaanzin en zou onze kritiek veel scherper zijn als bijvoorbeeld de verhalen van Tolstoi opgevoerd werden in plaats van de Bijbel?

9

Geld: haat-liefde relatie

Wat moet ik stevig vasthouden en wat loslaten?

Hoe definieer je luxe?

Voor wie Maserati onbekend in de oren klinkt of geen idee heeft welke modedesigners nu echt succes boeken, zal deze vraag irrelevant lijken. De gemiddelde westerling ziet, hoewel hij naar de globale standaarden rijk is, het niveau van zijn inkomen niet bepaald als toegang tot luxe. En voor diegenen onder ons, die zichzelf beschouwen als opvolgers van een rondreizende profeet van de eerste eeuw, kan deze vraag ons doen kronkelen met heilige angst en onze chequeboekjes naar boven doen halen om nog een nul toe te voegen aan onze tienden.

Zelfs als we luxe niet als relevant of begeerlijk beschouwen, is elk van ons toch op zoek naar genot, buiten wat levensnoodzakelijk lijkt. We nemen daarom beslissingen over welk soort genot we zullen nalopen, waar, in welke mate en voor welke prijs. In een globale economie die functioneert door een uitwisseling van producten, is het belangrijk het gedrag te voorspellen dat deze beslissingen stuurt. Reclamebedrijven zouden daar een lieve duit voor over hebben.

10

De notie van iemand die ons onderbewuste probeert te manipuleren geeft de meesten van ons een ongemakkelijk gevoel. We willen niet erkennen dat we onze verlangens niet onder controle hebben, in het bijzonder als het gaat om de enorme collectie van luxueuze items die ons aangeboden worden – alledaagse ‘luxe’ inbegrepen, zoals het laatste met berglucht geparfumeerde, ultrageconcentreerde, superblekende, extra verzachtende wasmiddel. De consumentgerichte

boodschappen doorzien is een vertrekpunt om luxe met christelijk inzicht te benaderen, maar het is maar een begin, vooral als de respons het volledig afwijzen van luxe behelst. Van de laatste binnenhuis decoratiemagazines naar het Bijbelse narratief: luxe is een veel ingewikkelder onderwerp dan het lijkt.

DE NIEUWE LUXE In Domino, een lifestyle magazine, definieerde Deborah Needleman ‘de nieuwe luxe’: “De oude definitie van luxe steunt op statussymbolen als moderne handtassen en privévliegtuigen. De onze heeft betrekking op ervaringen – meer zijn i.p.v. meer hebben, of ons minder aantrekken van wat anderen denken en ons meer richten op wat ons gelukkig maakt.”

In de daaropvolgende bladzijden worden enkele voorbeelden van dergelijke persoonlijke luxe gegeven: zwemmen in de oceaan … verse bloemen … humor … geen haast hebben. “Maak je geen zorgen, we zijn nog steeds dol op objecten!” schrijft Needleman. “Maar de luxegoederen van vandaag zijn geen gewone producten, het zijn culturele artefacten”. Inderdaad, een object stelt altijd meer voor dan zijn tastbare zelf. Het stelt ideeën voor. Het is een symbool van het diepste geloof van zijn designer en consument over wie we zijn als menselijke wezens, wat ons doel is, waar we naar toe gaan. Er zit iets goed in objecten en de verbintenissen die ze symboliseren. Maar zou een verbintenis aan een ontastbaar goed het tastbare object intrinsiek valideren, ook als het bijvoorbeeld gaat over trouwringen van

een paar duizend euro? Hoe ziet gepaste luxe eruit, als zoiets al bestaat? Is er iets als gepaste luxe, die zowel concrete objecten als ontastbare ervaringen in de aard van ‘niet gehaast zijn’ behelst?

EXTRAVAGANT NARRATIEF “Extravagant” is een term die vaak in verband wordt gebracht met “luxe”, iets aanduidend dat extra is, of bovenop wat nodig is. Desondanks heeft een hedendaags loflied van Casting Crowns , waar dit woord een bijbelse connotatie krijgt, me erover doen nadenken. “Uw liefde is extravagant”, gaat het liedje. “Gespreid in de armen van Christus, is er een liefde die zonde bedekt. Groter liefde heb ik nooit gekend.” Dit lied is geen grootse poëzie, maar het verdient aandacht omdat de term “extravagant” op een verfrissende manier gebruikt wordt.

De eerste ideologische tendens van veel christenen – of dat zich in hun eigen levensstijl uit of niet - is om luxe exclusief met het materiële te associëren en het daarom weg te duwen als te werelds. In een dualistische theologisch raamwerk is geest goed en materie slecht.

Beter om luxe dan in een kast op te sluiten met een duidelijk etiket: ZONDE. M.a.w. is extravagante liefde goed, maar duur parfum niet. In de werkelijkheid zijn er weinigen van ons die dit dualisme uitleven. We passen onze standaard van materiële nood aan de dominante cultuur aan.

€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€

€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€

Hoe dan ook is het niet mogelijk – noch wenselijk – om alles wat we met onze vijf zintuigen ervaren af te wijzen voor een soort pure of geestelijke werkelijkheid. Wat zou zo een werkelijkheid kunnen betekenen voor wezens die werden geschapen uit en voor deze aarde, en de aarde voor ons? We hebben de optie om antimaterieel te zijn simpelweg niet, omdat we materie zijn, uit de aarde geschapen met de opdracht om liefdevolle rentmeesters te zijn van alles wat zichtbaar is. En datgene dat “zichtbaar” is in een wereld die uit Gods adem komt, legt de standaard voor extravagante schoonheid.

Als menselijke wezens, geschapen naar het beeld van God, proberen we goddelijke creativiteit in onze architectuur, in onze muziek en in ons eten te benaderen.

Wat we maken kan imperfect zijn, maar onze neiging om te creëren is ingebouwd in ons bestaan. Bovenop de goddelijke schepping van een goede en mooie wereld zijn er voorbeelden van luxe door de bijbel heen die niet enkel het ambachtelijk werk van God in het scheppen van de aarde bevestigen, maar ook de gepaste extravagantie als uitdrukking van de menselijke cultuur.

Door de geschiedenis van de Israëlieten heen, zien we bekwame vakmannen en zeldzame schatten die gebruikt worden voor het maken van de tabernakel en daarna de tempel als symbool van eerbied en aanbidding.

Eeuwen later moeten we horen hoe Judas Maria berispt omdat ze duur parfum ‘verspilt’ op de voeten van God-in-het-vlees. Opdat we Maria’s daad niet zouden onderwaarderen, spiegelt Debbie Blue ons in haar boek Sensual Orthodoxy het volgende voor: Stel je een halve liter parfum voor. Het is moeilijk om het je voor te stellen, want alles wat je ziet is 10 à 20ml, maar nooit een halve liter…Het is werkelijk een enorm grote hoeveelheid parfum. Het is al geen luxe meer.

€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€

Het is zo overdreven dat het obsceen wordt. Blijkbaar was het een behoorlijke jaarwedde waard. Beeld je in dat 30 000 euro aan parfum wordt uitgegoten in een afgesloten ruimte. Dit is overdadig. Dit is geen logische daad.

Geconfronteerd met zichtbare onredelijkheid zegt Judas uit wat elke redelijke mens in dezelfde ruimte zou denken. Het is echter, zoals Blue het aangeeft “interessant dat het in Judas’ mond wordt gelegd, de verrader, tot een leugen gemaakt”, en Judas wordt door Jezus berispt. Dus indien Judas een gierige leugenaar is en Maria het begrijpt, betekent dit dan dat we ons alles kunnen veroorloven, van een partijtje golf tot 2000 euro dure pumps, als we er maar in slagen een rechtvaardiging in Jezus’ naam ineen te draaien?

LUXE CADEAU We leren een heleboel over onze doelen in de wereld en Gods karakter vanaf het moment dat we ons verplaatsen in de historische context van het Bijbels verhaal.

Om een christelijke benadering van luxe te ontwikkelen moeten we onszelf eerlijk in een hedendaagse globale context plaatsen. De luxe van een ‘opgeruimde kast’ houdt een thuis in en genoeg spullen om die kast te vullen – zelfs vol te proppen. De gekozen luxe van ‘goede koffie’ houdt een zekere economische status in die toelaat om een koffiezet of zelfs een latte van een paar dollar te kopen, wat de meeste koffiekwekers zich niet kunnen veroorloven. Indien er een bijbels precedent is om van materie te houden en extravagantie te omarmen, terwijl we in een wereld vol nood leven, wat brengt ons dat dan, buiten een neurotisch bewustzijn dat heen en weer slingert tussen plezier en schuldgevoel?

Schrijfster en theologe Lauren Winner verwijst naar een hedendaagse echo van Judas’ vraag met betrek-

€€€€€€€

king tot de gepercipieerde extravagantie van het investeren in kunst: Het lijkt me geen belangrijke vraag om te stellen “Hoe komt het dat je als christen geen gebruik maakt van al je energie om armoede te verlichten?” Het is geen vraag die gesmeed is in de taal van een God van overvloed. […]Onze God is een God van overstromende creatieve vruchtbaarheid; een God, die broden en vissen vermenigvuldigt. Een van de dingen die ons als volgelingen van die God kenmerkt is het constant royaal verkwistend zijn, door tijd de verliezen met gebed en aanbidding, een activiteit die naar de standaard van de wereld niet productief is en misschien psychotisch.

Door Gods overvloed moeten christenen zich geen zorgen maken of iets productief is of niet. Integendeel, we zijn geroepen om een God te aanbidden en te eren die geïnteresseerd is in wispelturigheid en niet enkel in nut.

De mogelijkheid van een “royaal verkwistende” economie suggereert dat er een verschil is tussen heilige en onheilige luxe. Heilige luxe is niet gewoon een handig kapitaal om het materieel succes, gedefinieerd door welke dominante cultuur van het moment dan ook, te christianiseren; zo een levensstijl wordt getypeerd door competitie en isolatie. Integendeel, heilige luxe draagt vrucht in daden van extravagante vrijgevigheid die gedragen worden door takken geschapen door Gods overvloed. Het verhaal van Maria’s offer is bijzonder frappant in zijn absurde omkering van culturele normen. Haar daad was een compleet mysterie en een belediging voor degenen die de voorafschaduwing van de dood of de diepte van dankbare liefde in het offer niet konden lezen. In elke sociale context, of het nu om de armoede van nomadische evangelisten van de 1ste eeuw of om het herenhuis van een bedrijfsleider gaat, zal royale verkwisting vaak belachelijk en onverantwoord lijken.

11

Jim Forest, een katholieke collega van Dorothy Day in 1961, was een van de velen die leerde en soms in verwarring raakte van Days voorbeeld van willekeurige overvloed. In “Wat ik leerde over rechtvaardigheid door Dorothy Day” schrijft hij: Een donor komt naar Dorothy en geeft haar een diamanten ring. Later kwam een tamelijk demente mevrouw binnen, een van de meest irritante vaste bezoekers in het huis. Dorothy neemt de diamanten ring en geeft die aan de vrouw. Iemand zei tegen Dorothy “zou het niet beter zijn geweest om de ring te verkopen en met dat geld de huur van de vrouw voor één jaar te betalen?” Dorothy antwoordde dat de vrouw haar waardigheid heeft. Ze mag met de ring doen wat ze wilt. Ze kan die verkopen om de huur te betalen of een reis naar de Bahamas te boeken. Of ze kan genieten van een diamanten ring om haar vinger, net als de vrouw die het weggaf. “Ga je ervan uit“, vroeg Dorothy, “dat God diamanten enkel voor de rijken maakte?”

Het paradigma waarin Day probeerde te leven was gekenmerkt door te onderscheiden wat vastgehouden moet worden en wat losgelaten. Ze liet het idee van eigendom en heersende ideeën over verstandig gebruik van rijkdom los. Maar ze hield zich vast aan Gods beeld in alle mensen en aan de goedheid van de Schepper. Daden zoals iemand een diamanten ring geven kunnen geworteld zijn in een diepe liefde voor God en voor de ander.

HERNIEUWDE VERLANGENS De discipelen van Christus ervaren de transformatie van de Heilige Geest d.m.v. rituelen van op liefde gerichte gemeenschappen, verlangend naar de belichaming van het Koninkrijk op aarde net zoals in de hemel.

In de wereld van een arts is de mens even voorspelbaar als dieren in een laboratorium. In de wereld van God is de mens een liefdevolle vriend, het waard zichzelf

12

op te offeren, uitgenodigd tot vernieuwing van alle dingen, tastbare of ontastbare, zichtbare of onzichtbare.

Als we de identiteit als geliefden van Christus aanvaarden, dan mogen we niet vergeten om ons over te geven aan de grotere realiteit van goddelijke liefde.

Debbie Blue schrijft: Wat als een discipel zijn een authentiek antwoord is op geliefd worden?En wat als geliefd worden …eigenlijk voelt als geliefd worden? Niet zoals een abstract geloof waar we aanhangers van zijn of iets zogezegd puur geestelijk - alsof zoiets zou bestaan - maar als iets dat met dat deel van ons te maken heeft dat honger heeft en dorst, en voelt en liefheeft en huilt, onze passies, onze noden, dat wat in ons volkomen en essentieel menselijk is.

In deze context zou de code van luxe kraken betekenen een poging doen tot het begrijpen van Gods extravagante liefde voor de wereld en hoe we op zo een liefde zouden kunnen antwoorden. Vaste materie of niet, we zijn nog steeds transparante schepsels voor onze Schepper, een realiteit die rustgevend is, maar ook beangstigend. Aan de ene kant betekent het dat gierigheid met een dun laagje vrijgevigheid enkel onze mede eindige vrienden kan bedriegen. Aan de andere kant worden handelingen zoals die van Maria - zo gênant in hun overmaat en ogenschijnlijk verkeerd in hun redenering –niet met berisping begroet. Integendeel, in onze kwetsbaarheid worden we tegemoet gekomen met een nog grotere passie door een God zo extravagant dat zelfs de tijd – die even beperkt is voor mensen van alle rangen en standen – geen beperking meer is.

“Luxe” is een term die altijd gebruikt zal worden om tastbare dingen en ontastbare ideeën te verkopen, terwijl “extravagant” een spottende vaststelling van gepercipieerde overmaat zal blijven. Er is in een dieper

begrip van de goedheid van materie en het vormen van verlangens door de Heilige Geest een bevrijding van de marktgerichte manipulatie en de kortzichtige redeneringen die toegeven aan het status quo van het moment. Het onvoorspelbare van Dorothy Day of het royaal verspillen van Maria te modeleren kan een manier van leven openen die een gedeelde ervaring van onze huidige humaniteit verdiept bij het profetisch aankondigen van het Koninkrijk.

€ Kirstin Vander Giessen-Reitsma Vertaling: Rudina Coraj

door Elke Couchez

De bezielde blik.

Een mysterieus christusportret door Gustave Van de Woestyne.

Het schilderij Christus offert zijn bloed (1925) van de Vlaamse kunstenaar Gustave Van de Woestyne (1881-1947) rijmt met het jaarthema van Ichtus, namelijk Marcus. In dit evangelie wordt een figuur beschreven die zijn ware gelaat niet kan laten zien. Er is een constante spanning tussen erkenning en geheimhouding rond zijn aanwezigheid. Zijn ware gelaat moet geheim blijven. Dit enigma kenmerkt de figuur in het schilderij van Van de Woestyne.

Wie is hij toch?

Wie is deze zelfbewuste, glimlachende figuur die ons recht aankijkt?

13

Gustave Van de Woestyne inspireerde zich op Byzantijnse types van de kruisiging en Italiaanse voorbeelden uit de Middeleeuwen. Telkens worden Maria en Johannes onderaan het kruis afgebeeld. Ze vouwen hun handen of strekken ze smekend uit naar de lijdende Christus. Een constante in deze voorstellingen is het verwrongen lichaam, de gapende wond en de vooruitstekende borstkas. In deze afbeeldingen kijkt Christus zelden naar de kijker. Meestal heeft hij zijn ogen gesloten of kijkt hij richting hemel. Christus laat zich bekijken.

Van de Woestyne heeft niet getracht zijn model te flatteren. Gustaves broer, Karel van de Woestijne, beschrijft het schilderij als “zonder romantiek of medelijdenwekkende sentimentaliteit [...] het is niets meer dan een doorvoelde actie van het geloof, in de meest pakkende synthesis weergegeven.”

Van de Woestyne wou een ‘waar portret’ van Christus te maken. De waarheid ligt niet in zijn fysieke voorkomen, maar in wat achter de ogen schuilgaat. Volgens Bart Verschaffel in Kleine theorie van het portret is “de ware kunstenaar bekwaam gezichten diep te lezen: hij is gelaatskundige en psycholoog, die een beeldende, woordeloze, maar quasi-wetenschappelijke beschrijving en analyse geeft. De ware kunstenaar maakt ‘zielsportretten’” In het schilderij staren twee bloeddoorlopen ogen de kijker zo indringend aan dat hij moet wegkijken. Tussen de kijker en de afgebeelde Christus ontstaat een spel van kijken en wegkijken. Iedere voorzichtige exploratie van de fysionomie wordt opgeschort door de intensiteit van de blik van Christus. Het is alsof die blik uitdaagt, maar eveneens beschermt. Christus laat zich niet zomaar bekijken: hij kijkt ostentatief terug, maar glimlacht. Hij is zeer bewust in het beeld aanwezig en adresseert de kijker. Sterker nog, het lijkt alsof de toeschouwer door hem werd verwacht. Door het oogcontact wordt de kijker betrokken partij. Hij deelt in het mysterie dat Christus omhult.

Het is alsof Christus hem vraagt: “Wie zeggen de mensen dat ik ben?”

“Wie denkt u dat ik ben?”

14

‘‘

Maar een iemand kan toch geen verschil maken

door Wouter Van Hoof

gestuurd worden om bij ons te geraken, soms nog met omwegen naar Een sinds een aantal jaar groeiende markt is die van de zogenaamd een verwerkingsfabriek in een land met lage loonkosten en worden ‘ethische’ producten. Hiermee bedoel ik de voor de hand liggende dingen, zoals bio en fair trade, maar ook de iets minder bekende zoals bijvoorbeeld het FSC-label voor papier. Voor zowel biologische producten als producten uit eerlijke handel – twee dingen die vaak trouwens ook gedeeltelijk overlappen – bestaan gespecialiseerde winkels, maar ook supermarkten hebben hun aanbod in het afgelopen decennium serieus uitgebreid.

Ik zou het kunnen hebben over de gaten in die systemen, over het gemak waarmee sommige labels worden uitgereikt – zo is het FSC-label recent nog negatief in het nieuws gekomen – over de interne ideologische botsing in een vrijemarktsysteem en een systeem van ‘eerlijke handel’. Daar wil ik op deze ruimte echter niet op ingaan, maar ik wil het voor een gedachte verderop alvast wel hebben aangehaald.

Het systeem betreft namelijk de ethische productie, maar ik wil met u even nadenken over de andere zijde van de markt: de consumptie. Op de productie hebben u en ik maar zeer beperkt vat; over onze consumptie hebben we heel wat meer te zeggen.

Ik geloof niet dat ik er een tekening bij moet maken: de gemiddelde westerling heeft het erg goed. Daar moeten we niet stom over doen en daar hoeven we ons ook niet schuldig over te voelen. Wat we ons wel mogen afvragen is welke impact onze levensstijl heeft, op andere mensen en hun levensstijl of misschien op het milieu (wat uiteindelijk ook weer terugslaat op mensen en hun levensstijl).

Veel producten die we gebruiken hebben een grote kost: ze nemen landbouwgrond in, vaak in landen waar die beter zou kunnen worden gebruikt voor basisvoedsel, moeten vervolgens half de wereld rond

tenslotte in niet biologisch afbreekbare materialen (waarvan we dan het productieproces nog niet onder ogen hebben gehad) verpakt en in winkelrekken geplaatst aan eigenlijk behoorlijk lage prijzen. Als leek stel ik het nu trouwens waarschijnlijk nog zeer eenvoudig voor.

Een bijzonder duidelijk voorbeeld is trouwens vlees: voor de productie van veevoeder is veel landbouwgrond nodig, grond die anders zou kunnen dienen. Is het trouwens nodig om elke dag vlees te eten? Vanuit het oogpunt van je gezondheid zelfs eerder niet.

Maar het gaat niet alleen om voedsel. Je kan je ook over je manier van reizen bijvoorbeeld vragen stellen. Als je naar pakweg Berlijn of Rome zou gaan, is het dan echt nodig dat je met het vliegtuig gaat? Of kan je misschien toch wat van je kostbare tijd offeren om een minder milieubelastend alternatief te gebruiken?

Ik wil geen regels opleggen over welke consumptie we moeten terugschroeven en welke niet. Ik wil wel voorstellen dat we goed nadenken over wat we kopen en wat we doen. Dat we beseffen welke weg de producten die we kopen hebben afgelegd. Daarbij mogen we de eerlijke producten evengoed aan kritisch onderzoek onderwerpen als de – durf ik het zeggen? – oneerlijke. Een label zegt soms niet alles. Wist u bijvoorbeeld dat ‘eco’ of ‘ecologisch’ niet beschermd is en dus eender wie het op zijn product mag zetten?

Ik wil u nog een laatste, misschien wat bittere vraag meegeven: hoe komt het toch dat in die grote supermarkt de eerlijke producten zo uitzonderlijk zijn, dat zij degenen zijn met een speciaal label? Zou de eerlijke prijs niet juist de normale moeten zijn?

15

Giften welk

me

t Br am

om

va

n

Pu

230-0088770-3

5

BIC GEBABEB B iBAN BE57 2 300 0887 7035

tt

en

de

Ichtus (M.Z.) TVelar anKdaeren vzw le 9850 Nevele. 14 -

zom

er

de Schrijf je in op ef ri sb gebed blijf van Ichtus en betrokken

s.be Surf naar ichtu an) (rechts ondera

v.u. Tom De Craene I Abrikoosstraat 50 I 9000 Gent I P706146

Kiezen is verliezen Geld: haat-liefde relatie Impressies van het Startweekend

De bezielde blik

een mysterieus christusportret

Nota’s bij het Marcusevangelie

ichtus magazine 3-maandelijks I jan - feb - mrt 2011

www.ichtus.be

Inhoud Colofon Ichtus Magazine is een uitgave van Ichtus Vlaanderen vzw en heeft als doel om afgestudeerden, Ichtianen

4

Kiezen is verliezen

6

Nota’s bij het Marcusevangelie

8

Impressies van het startweekend

11

Geld: haat-liefde relatie

14

De bezielde blik -

en geïnteresseerden op de hoogte te brengen van de werking in Ichtus.

Ichtusmagazine verschijnt driemaandelijks.

Website: www.ichtus.be Redactie: Wouter Van Hoof, Rudina Coraj, Elke Couchez, Karel Strobbe, Jurie Florijn.

Wat moet ik stevig vasthouden en wat loslaten?

Een christusportret door Gustave Van de Woestyne.

Layout: Gersom Brussaard Contact: magazine@ichtus.be Giften steeds welkom op rekeningnummer 230 - 0088770 - 35 Ichtus Vlaanderen Ter Kale 14 9850 Nevele.

Ichtus Vlaanderen is aangesloten bij IFES (International Fellowship of Evangelical Students) - www.ifes.org

2

Van de redactie: We blijven op zoek naar nieuwe ideeën. Daarom blijven alle suggesties meer dan welkom. Als je zelf wilt meedenken en -schrijven laat het ons dan ook weten. Meer input kan voor een rijker magazine zorgen en als redactie zijn we dus steeds op zoek naar mensen die ons team willen versterken. Stuur ons dus zeker een mailtje, wij geven je dan verdere informatie. magazine@ichtus.be

Contactadressen Ben je student of ken je een student?

Ga je volgend jaar studeren? Hier vind je alle informatie die je nodig hebt.

Antwerpen

dinsdagavond www.ichtus.be/antwerpen

Brussel

info@ichtus.be

Brugge

Beste lezers,

dinsdagavond brugge@ichtus.be

Het 3de Lausanne Congres voor wereldevangelisatie ligt weer-

sanne, zei me: “Jezus was geen theoloog, maar God die verh-

Gent

al enkele maanden in het verleden en wat iemand voorspelde

alenvertelde.” We willen zo graag op Jezus lijken, laten we hier

voor ik ging, is waarheid aan het worden. Ik heb ‘grote’ spre-

dan van leren. Ik hoop dat Ichtus hier ook van leert en er een

kers gehoord en heel veel onderwerpen besproken, maar wat

voorbeeld in kan zijn. Ik ben benieuwd naar uw verhalen. Hoe

blijft hangen zijn de verhalen: moeilijke levenssituaties, mo-

heeft u Jezus leren kennen? Waar ziet u Hem momenteel aan

menten van ommekeer, God die inbreekt, overwinningen na

het werk? Ik zie uit naar de dag dat afgestudeerden studenten

strijd, … Nooit zal ik het verhaal vergeten van het Noord-Ko-

gaan vertellen over hun ervaringen met Ichtus en evangelisatie,

reaanse meisje dat bereid was terug te gaan naar haar land,

dat mensen op de werkvloer de Ichtianen het verhaal vertellen

woensdagavond www.ichtus.be/kortrijk

wetende wat voor haar lag (nog nooit heb ik zoveel volwassen

van hoe Christus ook Heer is van hun werksituatie.

Leuven

in Rwanda verzoening preekt en leeft, dit terwijl hij als Tutsi

Ik hoop ook dat we samen gaan leren om ons Jezus’ ver-

heel zijn familie heeft zien uitmoorden in drie vlagen van et-

halen eigen te maken. Mensen worden die Jezus’ parabels op

nisch geweld of het verhaal van Rachab, de hoer, dat tot leven

een natuurlijke en relevante manier kunnen verweven in het

kwam omdat het uitgebeeld werd door een fantastische actrice.

gesprek van alledag. Muzikanten die contextuele aanbiddings-

woensdagavond www.ichtus.be/gent

Hasselt

hasselt@ichtus.be

Kortrijk

woensdagavond www.ichtus.be/leuven

mannen gelijktijdig zien huilen) of het verhaal van Antoine, die

Studentenwerkers:

Tom De Craene - tom@ichtus.be Sem Thomas - sem@ichtus.be Rudina Coraj - rudina@ichtus.be Wouter Van Hoof - wouter@ichtus.be

liederen schrijven, niet slechts over goede doctrine, maar ook Verhalen zijn iets geks: ze leven, ze spreken, ze beklijven, ze bli-

over Gods verhaal met zijn wereld, Ichtusgroepen die het Mar-

jven hangen, ze inspireren, ze laten je de waarheid (op)nieuw of

cusverhaal brengen. Studenten die de vragen die op hen afko-

anders zien, ze zetten aan tot actie, ze geven handen en voeten

men gaan beantwoorden met: “Er was eens een vader, die had

aan theorie.

twee zonen…”

Alison Siewert, de schrijfster van alle toneelstukken op Lau-

Tom De Craene Algemeen Secretaris

3

Kiezen is verliezen Deze zomer tijdens mijn deelname aan de zeven weken durende conferentie Bible and Culture in Oostenrijk leerde ik dat deze woorden enkel in het Nederlands bekend zijn. Nochtans zit er in deze negatieve benadering veel waarheid. Heel ons leven bestaat uit het maken van keuzes, en telkens verliezen we iets. In Oostenrijk zijn we af en toe gaan wandelen en op een zeker moment kom je bij een splitsing. Je kunt verschillende kanten uitgaan. Welke kant je ook kiest, je verliest het uitzicht van de kant die je niet koos. Dit is een keuze zonder hele grote gevolgen, maar er zijn ook zoveel keuzes die ons hele leven beïnvloeden. Rianne en ik hebben ervoor gekozen om te trouwen, maar dat wil zeggen dat we een stukje vrijheid verliezen die je wel hebt als single.

Je kunt er ook voor kiezen om kinderen te krijgen, maar ook dit berooft je van een groot deel van je vrijheid. Je kunt kiezen om te studeren of om niet te studeren. Deze keuzes beïnvloeden heel ons leven.

Dat geldt ook voor de keuze om Jezus te volgen of Jezus niet te volgen. In het evangelie van Marcus stelt Jezus zelf ons voor deze keuze.

Hij riep de menigte samen met de leerlingen bij zich en zei: ‘Wie mijn volgeling wil zijn, moet zichzelf verloochenen, zijn kruis op zich nemen en zo achter mij aan komen. Want ieder die zijn leven wil behouden, zal het verliezen, maar wie zijn leven verliest omwille van mij en het evangelie, zal het behouden.

Wat heeft een mens eraan als hij de hele wereld wint, maar er het leven bij inschiet? Wat zou een mens niet overhebben voor zijn leven? Wie zich tegenover de trouweloze en zondige mensen van deze tijd schaamt voor mij en mijn woorden, zal merken dat de Mensenzoon zich ook voor hem schaamt, wanneer hij komt in het gezelschap van de heilige engelen en bekleed met de stralende luister van zijn Vader.’ (Mar. 8:34-38)

4

Jezus stelt zowel de menigte als zijn leerlingen voor de keuze om hem te volgen of hem niet te volgen. Natuurlijk analyseren we voor het maken van een keuze altijd de gevolgen van onze keuze, zodat we toch een zo goed mogelijke keuze kunnen maken. Laten we dat hier dus ook doen.

Sem Thomas

We sterven allemaal Stel dat we de oproep van Jezus compleet negeren en gewoon ons eigen leven leiden. Het enige wat dan iets uitmaakt is wat we winnen in het leven. We kunnen heel goede doelen hebben in ons leven, zoals het vinden van een geneesmiddel voor kanker of het vechten tegen de klimaatsveranderingen.

Misschien winnen we wel de Nobelprijs voor onze inspanningen in het bestrijden van armoede. De waarheid is echter dat we uiteindelijk allemaal hetzelfde lot delen. Misschien hebben we de hele wereld voor ons gewonnen, maar uiteindelijk sterven we allemaal. Deze uitkomst is voor ieder van ons, of je nu een gangster bent of een medewerker van het rode kruis. Iedere dag proberen we een beetje langer te leven, er zijn al vele pogingen ondernomen voor het maken van een levenselixir, maar dit vasthouden aan het leven leidt uiteindelijk tot doodgaan. Er is niets was je kan doen om dit te voorkomen. In vers 35 tot 37 van deze passage verteld Jezus ons dat als we ons vasthouden aan het leven, we het uiteindelijk zullen verliezen en dat is precies wat ik net uitlegde.

Alsof dat nog niet genoeg is vertelt hij ons in vers 38 nog dat hij beschaamd zal zijn zoals wij beschaamd waren voor hem. Als we ervoor kiezen om Jezus niet te volgen, vertellen we hem eigenlijk dat wat hij van ons vraagt zo vreemd is dat we ons ervoor schamen. Hij vraagt ons gewoon te veel.

Jezus volgen Jezus geeft ons nog een andere optie en deze optie is niet beperkt tot een bepaalde groep mensen: hij roept de hele menigte, iedereen, ook jou. Maar waarom?

Waarom zouden we deze man volgen, en wat betekent het om hem te volgen?

Deze twee vragen zal ik trachten te beantwoorden door het beantwoorden van een derde vraag: Wat betekent het om je kruis op te nemen? We weten dat Jezus aan het kruis stierf, dus lijkt het een nogal vreemde vraag om een kruis op te nemen.

Ons kruis.

Je patibulum dragen Een kruis bestaat uit twee houten palen. Je hebt een verticale paal die reeds in de grond stond op de plaats waar je zou worden gekruisigd, en je hebt een horizontale balk, het patibulum. Dit laatste moest je door de hele stad op je rug dragen, zodat iedereen kon zien dat je een misdadiger was en je kon bespotten en bespugen.

Iedereen wist dan dat jij het verdiende om te sterven. Je was namelijk net veroordeeld door het Romeinse hof.

Wanneer Jezus ons vraagt om ons kruis op te nemen, vraagt hij ons niet om aan het kruis te hangen. Zoals we in verschillende passages kunnen lezen heeft hij dit al gedaan in onze plaats. Hij vraagt ons om ons bewust te worden van ons zondig bestaan, onze schuld waarvoor we gekruisigd zouden moeten worden. Hij vraagt ons om onze eer en trots op te geven en door de stad te wandelen. Iedereen kan je dan zien zoals je werkelijk bent. Hij vraagt ons om onze maskers op te geven. Dit is een heel onlogisch verzoek van Jezus. Je zou eerder verwachten dat hij ons vraagt om zo goed als we kunnen te leven en dat hij ons dan ook zal oordelen naar onze daden. Wij proberen ons bestaan te vinden in het werk dat we doen, de ervaringen die we hebben, in wat we bereiken…

Wat antwoord je wanneer iemand je vraagt wie je bent? Je kunt zeggen dat je een student bent, een bankmanager, een wetenschapper… Wij proberen onze identiteit te vinden door de wereld te winnen, maar dat is niet wat Jezus ons vraagt.

Hij vraagt ons om onze identiteit in hem te zoeken. Het betekent dat je niet perfect hoeft te zijn. Het betekent dat je vertrekt van het feit dat Jezus van je houdt, wat je ook gedaan of niet gedaan hebt. Wat hij daarvoor vraagt is om de controle van ons leven aan hem te geven, over wat je ook wilt bereiken. Dit betekent niet dat je geen doelen in je leven zou moeten hebben, maar wel dat je ze geen afgod mag maken.

Dit houdt in dat we bepaalde dingen zullen moeten opgeven, dat we sommige dingen zullen moeten verduren. In landen waar er geen godsdienstvrijheid is, is je kruis opnemen vaak veel duidelijker qua betekenis, maar omdat we allen deel uitmaken van een groter geheel, moeten we verder kijken dan onze neus lang is. Iets heel simpel dat ik twee jaar geleden heb opgegeven is het drinken van Zuid-Afrikaanse en Chileense wijn omdat ik met mijn eigen ogen gezien heb hoe wijnboeren hun werknemers verslaafd maken, waardoor deze kinderen baren die geboren worden met afkickverschijnselen en psychische gevolgen.

Iets wat voor mij nog steeds veel moeite kost om op te geven is mijn trots. Vaak heb ik schrik om mijn gezicht te verliezen. Ik heb soms schrik dat mensen mijn ideeën maar niets vinden en dat ze daardoor mij ook maar niets vinden. Maar als Jezus werkelijk de controle heeft over mijn leven, dan doet het er niet toe of ik mijn gezicht verlies of niet, want ik heb mijn identiteit al gevonden in Jezus. Toch blijft dit voor mij een strijd. Jezus volgen, de controle aan hem geven maakt je vrij, omdat je niets hoeft te bereiken om vervulling te vinden. Je kunt het vinden in Jezus.

Het betekent niet dat je een gemakkelijk leven hebt. Misschien integendeel. Ook al is het hard, je kunt kracht vinden om door te gaan in Jezus. Je bent niet alleen.

Jezus wil de controle hebben.

Waarom Jezus?

Iedereen zoekt er naar begrepen te worden. Veel artiesten maken liedjes over eenzaamheid, door een gemis aan begrip van anderen. Vaak zoeken we begrip en vervulling in een job, in een relatie of zelfs in geld, maar uiteindelijk zal dat ons teleurstellen. Mensen hebben beperkingen, zo ook geld. Jezus heeft geen beperkingen. Hij begrijpt ons en wil toch de controle blijven behouden over ons leven. Wat prachtig. Dit is al deels een antwoord op de vraag waarom we hem zouden volgen. Jezus weet alles over mens zijn. Stel je voor dat je saxofoon speelt en op een gegeven moment komt de beste saxofoonspeler ter wereld naar je toe en vraagt je of je zijn student wilt zijn. Je zou natuurlijk veel leren, want hij weet beter dan wie dan ook hoe je saxofoon leert spelen. Hij kan zich voorstellen hoe jij je voelt, omdat hij in jou situatie geweest is. Jezus weet wat het is om mens te zijn. Hij kent onze worstelingen, omdat hij ze zelf ook heeft meegemaakt. Hij was in staat om deze te doorstaan en wil ook de controle over de worstelingen in ons leven. Wat een gelegenheid om te leren. Hij wil ons leren om volledig mens te zijn zoals hij dat was. Wij kunnen vervulling vinden in hem. Hij geeft ons een nieuwe kwaliteit van leven.

Kiezen is verliezen. De keuze die we allemaal hebben is het verliezen van controle over ons leven of het verliezen van ons leven. Negeer je Jezus en zoek je identiteit in wat je bereikt, of volg je Jezus en laat je hem de controle? In Oostenrijk heb ik door een dieper besef van de betekenis van deze passage keuzes gemaakt die veel verschil uitmaken voor mijn werk en ik hoop dat dit artikel ook jou mag bemoedigen om bepaalde keuzes te maken.

5

gelie n a v e s u c r a M t e h Nota’s bij raal in de at dit academiejaar cent Het Marcusevangelie sta ondinformatie.

Hier vindt u wat achtergr

Karel Strobbe

werking van Ichtus.

De meeste Bijbelwetenschappers beschouwen het Marcusevangelie als het oudste van de vier evangeliën. Het zou geschreven zijn rond 70 n.Chr., tijdens de Romeins-Joodse oorlog (64-74 n.Chr.), net voor of net na de val van Jeruzalem en de vernietiging van de tempel van Herodes de Grote. De schrijvers van de Matteüs- en Lucasevangeliën hebben ongetwijfeld gebruik gemaakt van het Marcusevangelie tijdens de redactie van hun eigen tekst. Marcus mag dus gerust doorgaan voor de uitvinder van een nieuw literair genre: het evangelie.

Over de plaats w aar het evangelie werd geschreven eensgezindheid. So bestaat evenmin mmigen, die erva n uitgaan dat er ee bestond tussen de n sterk verband auteur en de apos tel Petrus, gelove stelling in Rome pl n dat de samenaatsvond. Andere n zoeken aanwijzin concluderen dat Sy ge n in de tekst en rië aannemelijker is.

gelie Marcusevan t e h ie w r e heid ov ggaat op een duidelijk visie, die teru annes le e n o iti d a Er bestaat g e tr elt dat Joh schreven. D 9 n.Chr.), st 3 -3 heeft neerge 3 us, de 6 (2 a apostel Petr Caesare e n d a v n s a v iu r b e rbij rk Euse o u d e n h et e ste medewe a h a n n e n r e e te ch s, Marcu len dat e identiteit elen betwijfe worden gezegd over de auteur is. V an t zekerheid k dat niets me ur. van de aute

6

Emmanuel Tzanes, Sint-Marcus de Evangelist, 1657.

De auteur wilde zijn lezers – christenen die al hadden kennisgemaakt met het evangelie – nog meer informatie geven over het leven en het sterven van Jezus. Hij wilde het geloof versterken van een groep gelovigen die waarschijnlijk met vervolging af te rekenen hadden, door het verhaal te vertellen van Jezus en zijn boodschap over het Koninkrijk, van Jezus die goed nieuws verkondigt en het ook zelf is. Het is een oproep tot navolging van de Zoon van God, de Dienaar die zijn leven gaf als een losprijs voor velen.

c ht erste a e e d ur. In dstuk structu ste acht hoof een a u q oudig e l a at en op ij eenv nnen en in d selijke dood ngeliën r v s i e i he eva , een ezus ke een vre vangel arcuse ert de lezer J afstevent op ere synoptisc M t e mboom H s le ukken hter dat Jezu de twee and t met een sta arcus vliegt t s d f o c ho ie M ot t hij era serie arcus n etting. elling t ken kom is. In tegenst as) begint M historische s jving van een l, de e n ri uc se verrijze Matteüs en L schets van d et de besch , Jezus’ doop . m r n n e e e i cipelen s Dop i e d (die va verhaal of e zijn evangel d e t s s e t e eer te hann geboor n in en begin reden van Jo oeping van d r t e p e e e r m et n i s s e n : h et o n i n k r i j k e n d e o t K r t u ge b e van he diging n o k r e v

Marcu sp en een ortretteert Je zu e aankon xorcist uit G s in de eerst e alilea d digt en i e d e k p l a at s a l s e e n Is uit ove omst v r de di raël oproept profee ep t, e an to p l a at s e n word erliggende id t bekering. D het koninkr en genezer i t toch - “Op h een tip entiteit van J e auteur spre jk van JHWH et ezus. M je van e k o p e n s c m o m e nt d a t zich z de sl aar th he el stem u uren en de G ij uit het wa uier opgehev op enkele cr den t it de h u e e e ciale n e r : st als e em (Mar 1 en duif omhoogkwa : 10-11 el: ‘Jij bent m , zag h m i j n ge o p z i c h n e e ) - “ Toen ij de h rdalen liefde Z em vroeg h , e o n o ‘U ben i e n j r klonk el hun: ‘E , in jou t de m een n v wie b ind ik v essi - “ Toen reugde viel de as.’” (Mar 8: en ik volgens .’”

2 stem: ‘ s jullie? ’ Dit is m chaduw van 9) P e t r u s a nt w e i j n ge l i oordde efde Zo en wolk over : hen, en on, luis t ui er naar Het Marcusevangelie mag dan al duidelijk zijn opgebouwd, het is toch het hem!’” t de wolk klo nk een (Mar 9 evangelie bij uitstek van mysteries en geheimen. Marcus nodigt en daagt :7) de lezer uit om een geheim dat net onder de oppervlakte ligt, te vatten.

Jezus maakt in het Marcusevangelie zeer vaak gebruik van beelden en metaforen om iets te vertellen over het verhaal van Israël, de krachte n van het kwaad en over de uiteindelijke bevrijding van het volk. Meer dan in de andere evangeliën beveelt Jezus zijn leerlingen (én boze geeste n) te zwijgen over zijn ware identiteit. Men noemt dat ook wel het ‘Messiaanse Geheim’. Misschien wilde de auteur daardoor bij de lezer een antwoord uitlokken op Jezus’ vraag aan de discipelen: “En wie denken jullie dat ik ben?” (Mar 8:29) als het originele schouwen Marcus 16:8 be rs pe ap ch ns ete lw gelie zou dus Veel Bijbe Het oorspronkelijke evan . lie ge an -ev us arc M t or schrik einde van he met vluchtende en do d, ha ge en bb he de een zeer open ein n en apostelen die lege graf hadden gezie t he die en uw vro en rzen 9 tot 20 bevang nding van Jezus. De ve sta op de er ov n ve ble ristus. De onwetend de tweede eeuw na Ch uit el gs oe ev to eg vro Het meest mysterie zijn wellicht een dat de laatste twaalf uze hoofdstuk is w ze opvatting is het feit de or vo n de re ste am na ellicht 13, waarin nten uit de linglyptische taal spre voor Jezus in apocamanuscripten. Argume ekt over oorlog en te ds ou de in n ke re tb oorlogsdreiging, aa n een korter hongersnoden, va verzen on treden de hypothese va rdbevingen en lse messiassen en se aly an e ch tis lis sti t of het de komst van de M uïstiek en de gezindheid over het fei ns ensenzoon. ee en ge er ht ec at ‘Mensenzoon’ of einde bij. Er besta ‘zoon des mensen’ u bedoeld was of niet. is de meest gehant in 16:8 daadwerkelijk zo t Jezus in het Marcu slo eerde titel voor sevangelie. De titel refereert vooral aa tische Daniël 7. n het apocalyp-

Leestip:

Rhoads, D., Michie, D. en Dewey, J.

Mark as Story: an Introduction to the Narrative of a Gospel.

Fortress Press, 1999, 192 p.

7

Impressies van het startweekend Jurie Florijn

Kunst en Marcus was de titel van de workshop, leerde ik achteraf en terwijl de regen en guurte buiten aanhielden sloten wij zwijgend de gelederen in een van de vele kamers. De spreker gaf duidelijk te kennen dat hij de voorkeur gaf aan een interactieve vorm en nodigde ons uit om in dialoog te treden.

Maar voor wij daaraan konden beginnen morden wij gezamenlijk, omdat de beamer een groene vlek in het midden van elke slide projecteerde; want kunst rijmt niet met onvoorziene ongemakken.

Samen spraken wij over God en kunst, over Zijn schepping en de zondvloed en over liturgie en hoe ze wordt vormgegeven in onze eredienst. Voorzichtig dachten wij na over wat kunst is: een verderfelijkheid, een middel of misschien zelfs een plicht?

Is alles kunst of alleen zaken die door iedereen gewaardeerd worden? Is kunst duur en mogen wij als christenen ons geld aan het maken of aanschaffen van kunst uitgeven terwijl het ook aan de armen had gegeven kunnen worden?

We probeerden samen te ontdekken hoe kunst een rol zou kunnen spelen in de open kringen en Bijbelstudies. Welke films, boeken, schilderijen, liederen, voorstellingen en andere middelen zouden we kunnen aanwenden, uitdiepen dan wel in verband brengen met Marcus? (zie hiervoor ook www.marcusproject.be). Voor we het wisten was de tijd voorbij en mochten wij ons -met meer vragen dan antwoorden- naar de volgende activiteit begeven.

8

In de wandelgangen hadden we al opgevangen dat er een bijzonder iemand aanwezig zou zijn op het weekend. Een broadway-acteur luisterend naar de naam Bruce Kuhn. De meesten van ons hadden nog nooit van hem gehoord, we hadden geen idee wat hij ging doen en waarom, maar we zagen reikhalzend uit naar zijn optreden. Sommigen wisten te vertellen dat hij het Marcusevangelie van buiten had geleerd en dat hij dat voor ons ging opzeggen, maar het fijne wist niemand ervan.

Een ietwat gebogen man met grijze haren en grote ogen ving onze aandacht en hield haar vast, ons als een ooggetuige het evangelie van Marcus vertellend. Pratend met zijn handen en mimiek schilderde hij de Bijbelse taferelen; van de verlamde tot de vijgenboom, van Petrus tot de FarizeeĂŤn. Ook het verhaal van de overspelige vrouw en het begin van Handelingen werden ons bij wijze van toegift gebracht.

Ondanks de alom heersende euforie wil ik u een kritische noot -opgevangen in dezelfde wandelgangen- niet onthouden. Is de show die Bruce Kuhn opvoert echt zo bijzonder en spectaculair of komt de bejubeling voort uit een milde vorm van godsdienstwaanzin en zou onze kritiek veel scherper zijn als bijvoorbeeld de verhalen van Tolstoi opgevoerd werden in plaats van de Bijbel?

9

Geld: haat-liefde relatie

Wat moet ik stevig vasthouden en wat loslaten?

Hoe definieer je luxe?

Voor wie Maserati onbekend in de oren klinkt of geen idee heeft welke modedesigners nu echt succes boeken, zal deze vraag irrelevant lijken. De gemiddelde westerling ziet, hoewel hij naar de globale standaarden rijk is, het niveau van zijn inkomen niet bepaald als toegang tot luxe. En voor diegenen onder ons, die zichzelf beschouwen als opvolgers van een rondreizende profeet van de eerste eeuw, kan deze vraag ons doen kronkelen met heilige angst en onze chequeboekjes naar boven doen halen om nog een nul toe te voegen aan onze tienden.

Zelfs als we luxe niet als relevant of begeerlijk beschouwen, is elk van ons toch op zoek naar genot, buiten wat levensnoodzakelijk lijkt. We nemen daarom beslissingen over welk soort genot we zullen nalopen, waar, in welke mate en voor welke prijs. In een globale economie die functioneert door een uitwisseling van producten, is het belangrijk het gedrag te voorspellen dat deze beslissingen stuurt. Reclamebedrijven zouden daar een lieve duit voor over hebben.

10

De notie van iemand die ons onderbewuste probeert te manipuleren geeft de meesten van ons een ongemakkelijk gevoel. We willen niet erkennen dat we onze verlangens niet onder controle hebben, in het bijzonder als het gaat om de enorme collectie van luxueuze items die ons aangeboden worden – alledaagse ‘luxe’ inbegrepen, zoals het laatste met berglucht geparfumeerde, ultrageconcentreerde, superblekende, extra verzachtende wasmiddel. De consumentgerichte

boodschappen doorzien is een vertrekpunt om luxe met christelijk inzicht te benaderen, maar het is maar een begin, vooral als de respons het volledig afwijzen van luxe behelst. Van de laatste binnenhuis decoratiemagazines naar het Bijbelse narratief: luxe is een veel ingewikkelder onderwerp dan het lijkt.

DE NIEUWE LUXE In Domino, een lifestyle magazine, definieerde Deborah Needleman ‘de nieuwe luxe’: “De oude definitie van luxe steunt op statussymbolen als moderne handtassen en privévliegtuigen. De onze heeft betrekking op ervaringen – meer zijn i.p.v. meer hebben, of ons minder aantrekken van wat anderen denken en ons meer richten op wat ons gelukkig maakt.”

In de daaropvolgende bladzijden worden enkele voorbeelden van dergelijke persoonlijke luxe gegeven: zwemmen in de oceaan … verse bloemen … humor … geen haast hebben. “Maak je geen zorgen, we zijn nog steeds dol op objecten!” schrijft Needleman. “Maar de luxegoederen van vandaag zijn geen gewone producten, het zijn culturele artefacten”. Inderdaad, een object stelt altijd meer voor dan zijn tastbare zelf. Het stelt ideeën voor. Het is een symbool van het diepste geloof van zijn designer en consument over wie we zijn als menselijke wezens, wat ons doel is, waar we naar toe gaan. Er zit iets goed in objecten en de verbintenissen die ze symboliseren. Maar zou een verbintenis aan een ontastbaar goed het tastbare object intrinsiek valideren, ook als het bijvoorbeeld gaat over trouwringen van

een paar duizend euro? Hoe ziet gepaste luxe eruit, als zoiets al bestaat? Is er iets als gepaste luxe, die zowel concrete objecten als ontastbare ervaringen in de aard van ‘niet gehaast zijn’ behelst?

EXTRAVAGANT NARRATIEF “Extravagant” is een term die vaak in verband wordt gebracht met “luxe”, iets aanduidend dat extra is, of bovenop wat nodig is. Desondanks heeft een hedendaags loflied van Casting Crowns , waar dit woord een bijbelse connotatie krijgt, me erover doen nadenken. “Uw liefde is extravagant”, gaat het liedje. “Gespreid in de armen van Christus, is er een liefde die zonde bedekt. Groter liefde heb ik nooit gekend.” Dit lied is geen grootse poëzie, maar het verdient aandacht omdat de term “extravagant” op een verfrissende manier gebruikt wordt.

De eerste ideologische tendens van veel christenen – of dat zich in hun eigen levensstijl uit of niet - is om luxe exclusief met het materiële te associëren en het daarom weg te duwen als te werelds. In een dualistische theologisch raamwerk is geest goed en materie slecht.

Beter om luxe dan in een kast op te sluiten met een duidelijk etiket: ZONDE. M.a.w. is extravagante liefde goed, maar duur parfum niet. In de werkelijkheid zijn er weinigen van ons die dit dualisme uitleven. We passen onze standaard van materiële nood aan de dominante cultuur aan.

€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€

€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€

Hoe dan ook is het niet mogelijk – noch wenselijk – om alles wat we met onze vijf zintuigen ervaren af te wijzen voor een soort pure of geestelijke werkelijkheid. Wat zou zo een werkelijkheid kunnen betekenen voor wezens die werden geschapen uit en voor deze aarde, en de aarde voor ons? We hebben de optie om antimaterieel te zijn simpelweg niet, omdat we materie zijn, uit de aarde geschapen met de opdracht om liefdevolle rentmeesters te zijn van alles wat zichtbaar is. En datgene dat “zichtbaar” is in een wereld die uit Gods adem komt, legt de standaard voor extravagante schoonheid.

Als menselijke wezens, geschapen naar het beeld van God, proberen we goddelijke creativiteit in onze architectuur, in onze muziek en in ons eten te benaderen.

Wat we maken kan imperfect zijn, maar onze neiging om te creëren is ingebouwd in ons bestaan. Bovenop de goddelijke schepping van een goede en mooie wereld zijn er voorbeelden van luxe door de bijbel heen die niet enkel het ambachtelijk werk van God in het scheppen van de aarde bevestigen, maar ook de gepaste extravagantie als uitdrukking van de menselijke cultuur.

Door de geschiedenis van de Israëlieten heen, zien we bekwame vakmannen en zeldzame schatten die gebruikt worden voor het maken van de tabernakel en daarna de tempel als symbool van eerbied en aanbidding.

Eeuwen later moeten we horen hoe Judas Maria berispt omdat ze duur parfum ‘verspilt’ op de voeten van God-in-het-vlees. Opdat we Maria’s daad niet zouden onderwaarderen, spiegelt Debbie Blue ons in haar boek Sensual Orthodoxy het volgende voor: Stel je een halve liter parfum voor. Het is moeilijk om het je voor te stellen, want alles wat je ziet is 10 à 20ml, maar nooit een halve liter…Het is werkelijk een enorm grote hoeveelheid parfum. Het is al geen luxe meer.

€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€€

Het is zo overdreven dat het obsceen wordt. Blijkbaar was het een behoorlijke jaarwedde waard. Beeld je in dat 30 000 euro aan parfum wordt uitgegoten in een afgesloten ruimte. Dit is overdadig. Dit is geen logische daad.

Geconfronteerd met zichtbare onredelijkheid zegt Judas uit wat elke redelijke mens in dezelfde ruimte zou denken. Het is echter, zoals Blue het aangeeft “interessant dat het in Judas’ mond wordt gelegd, de verrader, tot een leugen gemaakt”, en Judas wordt door Jezus berispt. Dus indien Judas een gierige leugenaar is en Maria het begrijpt, betekent dit dan dat we ons alles kunnen veroorloven, van een partijtje golf tot 2000 euro dure pumps, als we er maar in slagen een rechtvaardiging in Jezus’ naam ineen te draaien?

LUXE CADEAU We leren een heleboel over onze doelen in de wereld en Gods karakter vanaf het moment dat we ons verplaatsen in de historische context van het Bijbels verhaal.

Om een christelijke benadering van luxe te ontwikkelen moeten we onszelf eerlijk in een hedendaagse globale context plaatsen. De luxe van een ‘opgeruimde kast’ houdt een thuis in en genoeg spullen om die kast te vullen – zelfs vol te proppen. De gekozen luxe van ‘goede koffie’ houdt een zekere economische status in die toelaat om een koffiezet of zelfs een latte van een paar dollar te kopen, wat de meeste koffiekwekers zich niet kunnen veroorloven. Indien er een bijbels precedent is om van materie te houden en extravagantie te omarmen, terwijl we in een wereld vol nood leven, wat brengt ons dat dan, buiten een neurotisch bewustzijn dat heen en weer slingert tussen plezier en schuldgevoel?

Schrijfster en theologe Lauren Winner verwijst naar een hedendaagse echo van Judas’ vraag met betrek-

€€€€€€€

king tot de gepercipieerde extravagantie van het investeren in kunst: Het lijkt me geen belangrijke vraag om te stellen “Hoe komt het dat je als christen geen gebruik maakt van al je energie om armoede te verlichten?” Het is geen vraag die gesmeed is in de taal van een God van overvloed. […]Onze God is een God van overstromende creatieve vruchtbaarheid; een God, die broden en vissen vermenigvuldigt. Een van de dingen die ons als volgelingen van die God kenmerkt is het constant royaal verkwistend zijn, door tijd de verliezen met gebed en aanbidding, een activiteit die naar de standaard van de wereld niet productief is en misschien psychotisch.

Door Gods overvloed moeten christenen zich geen zorgen maken of iets productief is of niet. Integendeel, we zijn geroepen om een God te aanbidden en te eren die geïnteresseerd is in wispelturigheid en niet enkel in nut.

De mogelijkheid van een “royaal verkwistende” economie suggereert dat er een verschil is tussen heilige en onheilige luxe. Heilige luxe is niet gewoon een handig kapitaal om het materieel succes, gedefinieerd door welke dominante cultuur van het moment dan ook, te christianiseren; zo een levensstijl wordt getypeerd door competitie en isolatie. Integendeel, heilige luxe draagt vrucht in daden van extravagante vrijgevigheid die gedragen worden door takken geschapen door Gods overvloed. Het verhaal van Maria’s offer is bijzonder frappant in zijn absurde omkering van culturele normen. Haar daad was een compleet mysterie en een belediging voor degenen die de voorafschaduwing van de dood of de diepte van dankbare liefde in het offer niet konden lezen. In elke sociale context, of het nu om de armoede van nomadische evangelisten van de 1ste eeuw of om het herenhuis van een bedrijfsleider gaat, zal royale verkwisting vaak belachelijk en onverantwoord lijken.

11

Jim Forest, een katholieke collega van Dorothy Day in 1961, was een van de velen die leerde en soms in verwarring raakte van Days voorbeeld van willekeurige overvloed. In “Wat ik leerde over rechtvaardigheid door Dorothy Day” schrijft hij: Een donor komt naar Dorothy en geeft haar een diamanten ring. Later kwam een tamelijk demente mevrouw binnen, een van de meest irritante vaste bezoekers in het huis. Dorothy neemt de diamanten ring en geeft die aan de vrouw. Iemand zei tegen Dorothy “zou het niet beter zijn geweest om de ring te verkopen en met dat geld de huur van de vrouw voor één jaar te betalen?” Dorothy antwoordde dat de vrouw haar waardigheid heeft. Ze mag met de ring doen wat ze wilt. Ze kan die verkopen om de huur te betalen of een reis naar de Bahamas te boeken. Of ze kan genieten van een diamanten ring om haar vinger, net als de vrouw die het weggaf. “Ga je ervan uit“, vroeg Dorothy, “dat God diamanten enkel voor de rijken maakte?”

Het paradigma waarin Day probeerde te leven was gekenmerkt door te onderscheiden wat vastgehouden moet worden en wat losgelaten. Ze liet het idee van eigendom en heersende ideeën over verstandig gebruik van rijkdom los. Maar ze hield zich vast aan Gods beeld in alle mensen en aan de goedheid van de Schepper. Daden zoals iemand een diamanten ring geven kunnen geworteld zijn in een diepe liefde voor God en voor de ander.

HERNIEUWDE VERLANGENS De discipelen van Christus ervaren de transformatie van de Heilige Geest d.m.v. rituelen van op liefde gerichte gemeenschappen, verlangend naar de belichaming van het Koninkrijk op aarde net zoals in de hemel.

In de wereld van een arts is de mens even voorspelbaar als dieren in een laboratorium. In de wereld van God is de mens een liefdevolle vriend, het waard zichzelf

12

op te offeren, uitgenodigd tot vernieuwing van alle dingen, tastbare of ontastbare, zichtbare of onzichtbare.

Als we de identiteit als geliefden van Christus aanvaarden, dan mogen we niet vergeten om ons over te geven aan de grotere realiteit van goddelijke liefde.

Debbie Blue schrijft: Wat als een discipel zijn een authentiek antwoord is op geliefd worden?En wat als geliefd worden …eigenlijk voelt als geliefd worden? Niet zoals een abstract geloof waar we aanhangers van zijn of iets zogezegd puur geestelijk - alsof zoiets zou bestaan - maar als iets dat met dat deel van ons te maken heeft dat honger heeft en dorst, en voelt en liefheeft en huilt, onze passies, onze noden, dat wat in ons volkomen en essentieel menselijk is.

In deze context zou de code van luxe kraken betekenen een poging doen tot het begrijpen van Gods extravagante liefde voor de wereld en hoe we op zo een liefde zouden kunnen antwoorden. Vaste materie of niet, we zijn nog steeds transparante schepsels voor onze Schepper, een realiteit die rustgevend is, maar ook beangstigend. Aan de ene kant betekent het dat gierigheid met een dun laagje vrijgevigheid enkel onze mede eindige vrienden kan bedriegen. Aan de andere kant worden handelingen zoals die van Maria - zo gênant in hun overmaat en ogenschijnlijk verkeerd in hun redenering –niet met berisping begroet. Integendeel, in onze kwetsbaarheid worden we tegemoet gekomen met een nog grotere passie door een God zo extravagant dat zelfs de tijd – die even beperkt is voor mensen van alle rangen en standen – geen beperking meer is.

“Luxe” is een term die altijd gebruikt zal worden om tastbare dingen en ontastbare ideeën te verkopen, terwijl “extravagant” een spottende vaststelling van gepercipieerde overmaat zal blijven. Er is in een dieper

begrip van de goedheid van materie en het vormen van verlangens door de Heilige Geest een bevrijding van de marktgerichte manipulatie en de kortzichtige redeneringen die toegeven aan het status quo van het moment. Het onvoorspelbare van Dorothy Day of het royaal verspillen van Maria te modeleren kan een manier van leven openen die een gedeelde ervaring van onze huidige humaniteit verdiept bij het profetisch aankondigen van het Koninkrijk.

€ Kirstin Vander Giessen-Reitsma Vertaling: Rudina Coraj

door Elke Couchez

De bezielde blik.

Een mysterieus christusportret door Gustave Van de Woestyne.

Het schilderij Christus offert zijn bloed (1925) van de Vlaamse kunstenaar Gustave Van de Woestyne (1881-1947) rijmt met het jaarthema van Ichtus, namelijk Marcus. In dit evangelie wordt een figuur beschreven die zijn ware gelaat niet kan laten zien. Er is een constante spanning tussen erkenning en geheimhouding rond zijn aanwezigheid. Zijn ware gelaat moet geheim blijven. Dit enigma kenmerkt de figuur in het schilderij van Van de Woestyne.

Wie is hij toch?

Wie is deze zelfbewuste, glimlachende figuur die ons recht aankijkt?

13

Gustave Van de Woestyne inspireerde zich op Byzantijnse types van de kruisiging en Italiaanse voorbeelden uit de Middeleeuwen. Telkens worden Maria en Johannes onderaan het kruis afgebeeld. Ze vouwen hun handen of strekken ze smekend uit naar de lijdende Christus. Een constante in deze voorstellingen is het verwrongen lichaam, de gapende wond en de vooruitstekende borstkas. In deze afbeeldingen kijkt Christus zelden naar de kijker. Meestal heeft hij zijn ogen gesloten of kijkt hij richting hemel. Christus laat zich bekijken.

Van de Woestyne heeft niet getracht zijn model te flatteren. Gustaves broer, Karel van de Woestijne, beschrijft het schilderij als “zonder romantiek of medelijdenwekkende sentimentaliteit [...] het is niets meer dan een doorvoelde actie van het geloof, in de meest pakkende synthesis weergegeven.”

Van de Woestyne wou een ‘waar portret’ van Christus te maken. De waarheid ligt niet in zijn fysieke voorkomen, maar in wat achter de ogen schuilgaat. Volgens Bart Verschaffel in Kleine theorie van het portret is “de ware kunstenaar bekwaam gezichten diep te lezen: hij is gelaatskundige en psycholoog, die een beeldende, woordeloze, maar quasi-wetenschappelijke beschrijving en analyse geeft. De ware kunstenaar maakt ‘zielsportretten’” In het schilderij staren twee bloeddoorlopen ogen de kijker zo indringend aan dat hij moet wegkijken. Tussen de kijker en de afgebeelde Christus ontstaat een spel van kijken en wegkijken. Iedere voorzichtige exploratie van de fysionomie wordt opgeschort door de intensiteit van de blik van Christus. Het is alsof die blik uitdaagt, maar eveneens beschermt. Christus laat zich niet zomaar bekijken: hij kijkt ostentatief terug, maar glimlacht. Hij is zeer bewust in het beeld aanwezig en adresseert de kijker. Sterker nog, het lijkt alsof de toeschouwer door hem werd verwacht. Door het oogcontact wordt de kijker betrokken partij. Hij deelt in het mysterie dat Christus omhult.

Het is alsof Christus hem vraagt: “Wie zeggen de mensen dat ik ben?”

“Wie denkt u dat ik ben?”

14

‘‘

Maar een iemand kan toch geen verschil maken

door Wouter Van Hoof

gestuurd worden om bij ons te geraken, soms nog met omwegen naar Een sinds een aantal jaar groeiende markt is die van de zogenaamd een verwerkingsfabriek in een land met lage loonkosten en worden ‘ethische’ producten. Hiermee bedoel ik de voor de hand liggende dingen, zoals bio en fair trade, maar ook de iets minder bekende zoals bijvoorbeeld het FSC-label voor papier. Voor zowel biologische producten als producten uit eerlijke handel – twee dingen die vaak trouwens ook gedeeltelijk overlappen – bestaan gespecialiseerde winkels, maar ook supermarkten hebben hun aanbod in het afgelopen decennium serieus uitgebreid.

Ik zou het kunnen hebben over de gaten in die systemen, over het gemak waarmee sommige labels worden uitgereikt – zo is het FSC-label recent nog negatief in het nieuws gekomen – over de interne ideologische botsing in een vrijemarktsysteem en een systeem van ‘eerlijke handel’. Daar wil ik op deze ruimte echter niet op ingaan, maar ik wil het voor een gedachte verderop alvast wel hebben aangehaald.

Het systeem betreft namelijk de ethische productie, maar ik wil met u even nadenken over de andere zijde van de markt: de consumptie. Op de productie hebben u en ik maar zeer beperkt vat; over onze consumptie hebben we heel wat meer te zeggen.

Ik geloof niet dat ik er een tekening bij moet maken: de gemiddelde westerling heeft het erg goed. Daar moeten we niet stom over doen en daar hoeven we ons ook niet schuldig over te voelen. Wat we ons wel mogen afvragen is welke impact onze levensstijl heeft, op andere mensen en hun levensstijl of misschien op het milieu (wat uiteindelijk ook weer terugslaat op mensen en hun levensstijl).

Veel producten die we gebruiken hebben een grote kost: ze nemen landbouwgrond in, vaak in landen waar die beter zou kunnen worden gebruikt voor basisvoedsel, moeten vervolgens half de wereld rond

tenslotte in niet biologisch afbreekbare materialen (waarvan we dan het productieproces nog niet onder ogen hebben gehad) verpakt en in winkelrekken geplaatst aan eigenlijk behoorlijk lage prijzen. Als leek stel ik het nu trouwens waarschijnlijk nog zeer eenvoudig voor.

Een bijzonder duidelijk voorbeeld is trouwens vlees: voor de productie van veevoeder is veel landbouwgrond nodig, grond die anders zou kunnen dienen. Is het trouwens nodig om elke dag vlees te eten? Vanuit het oogpunt van je gezondheid zelfs eerder niet.

Maar het gaat niet alleen om voedsel. Je kan je ook over je manier van reizen bijvoorbeeld vragen stellen. Als je naar pakweg Berlijn of Rome zou gaan, is het dan echt nodig dat je met het vliegtuig gaat? Of kan je misschien toch wat van je kostbare tijd offeren om een minder milieubelastend alternatief te gebruiken?

Ik wil geen regels opleggen over welke consumptie we moeten terugschroeven en welke niet. Ik wil wel voorstellen dat we goed nadenken over wat we kopen en wat we doen. Dat we beseffen welke weg de producten die we kopen hebben afgelegd. Daarbij mogen we de eerlijke producten evengoed aan kritisch onderzoek onderwerpen als de – durf ik het zeggen? – oneerlijke. Een label zegt soms niet alles. Wist u bijvoorbeeld dat ‘eco’ of ‘ecologisch’ niet beschermd is en dus eender wie het op zijn product mag zetten?

Ik wil u nog een laatste, misschien wat bittere vraag meegeven: hoe komt het toch dat in die grote supermarkt de eerlijke producten zo uitzonderlijk zijn, dat zij degenen zijn met een speciaal label? Zou de eerlijke prijs niet juist de normale moeten zijn?

15

Giften welk

me

t Br am

om

va

n

Pu

230-0088770-3

5

BIC GEBABEB B iBAN BE57 2 300 0887 7035

tt

en

de

Ichtus (M.Z.) TVelar anKdaeren vzw le 9850 Nevele. 14 -

zom

er

de Schrijf je in op ef ri sb gebed blijf van Ichtus en betrokken

s.be Surf naar ichtu an) (rechts ondera