Dignidad Issue 7

ISSUE 7 OCTOBER 2019 EDITORYAL

SANDIGAN SA PAGBANGON “Hindi ko alam kung paano ako magsisimula.�

Tulad ng marami, nabanggit mo na marahil ang retorikang ito na tila isang paghahangad sa agarang lunas sa kasalukuyang pighati. Pero higit pa ito sa isang kataga, lalo na para sa mga biktima ng krisis at mga pamilyang nawalan ng mahal sa buhay.

Mula nang magsimula ang kampanya kontra droga ng administrasyon, libu-libong pamilya ang nawalan ng pagasang makabangon muli matapos ang pagkitil sa buhay at pangarap ng kanilang kapamilya.

Sa tatlong taong pamumuno ng

Presidente, naging madugo at marahas ang kampanyang ito. Subalit hindi pa rin naman nalutas ang problema ng ating bayan. Sa halip, mas dumami ang naapektuhan at nag-iwan ito ng malalim na sugat sa maraming mahihirap nating kababayan.

Gayunpaman, hindi imposible ang pag-ahon dahil mayroong pag-asang kabiyak ang pagpapatuloy sa buhay.

Paano nga ba sisimulan ang paghilom at pagbangon?

Sa pagluluksa at pakikiramay. Imbis na magkaroon ng panahon upang magluksa, karamihan sa mga pamilyang naulila ay napilitan na doblehin ang pagkayod para mapunan ang kanilang kawalan. Ilan ay abala sa pag-iintindi ng pambayad sa utang, takot at trauma sa pangyayari, at pag-aasikaso sa pagsusustento sa kanilang pamilya. Ang iba ay abala sa pagsulong ng hustisya.

Kaya naman, mas kailangan ring paigtingin ang pagmumulat sa komunidad na may kaharap tayong krisis sa karapatang pantao at kailangan nating umaksyon para maging sandigan ng isa’t-isa. Sa pamamagitan nito, maaaring magkaisa ang bayan sa pagluluksa at pakikiramay.

May panahon ng pagpunas sa mga luha at paglarga ng sarili sa pagbangon.

Maaaring humugot ng lakas mula sa suporta sa komunidad at simbahan.

Hindi ka nag-iisa.

Bilang tugon sa mga nangyayari sa lipunan, mas tumitindig ngayon ang simbahan bilang kanlungan at sanktawaryo ng mga nangangailangan.

Bukas ang kanilang pintuan para kupkupin, gabayan at bigyang pag-asa ang mga sugatan at naulila.

Mas nagiging aktibo rin ang mga kasapi sa komunidad sa pagtaguyod ng karapatang pantao. Mula sa simpleng kapitbahay na handang makinig at dumamay, tungo sa pagiging tagapagtanggol ng karapatang pantao o human rights defenders. Marami sa kanila ay boluntaryo at walang takot na naglilingkod para sa kapwa. Bukod dito, mas pinaiigting rin ng mga organisasyon ang pagbibigay ng mga libreng tulong at suporta tulad ng psychosocial support, livelihood at legal assistance, scholarships at marami pang iba.

Sa pagkakaisa. Magkakaiba man ng pinagmulan, katayuan sa buhay at karanasan, ang bawat isa ay magkakaugnay at dinudugtong ang ating kwento ng iisang layunin sa buhay.

Lahat tayo ay minimithi ang kabutihan, kaunlaran, pag-ibig at

pag-asa. Gusto nating lahat matamasa ang ginhawa.

Sa panahon ng krisis sa karapatang pantao, kailangang palakasin ang bawat miyembro ng komunidad para siyang maging sandalan ng bawat isa.

Sa lakas na ito magmumula ang ating kakayahang ipagtanggol ang ating karapatan at kalayaan laban sa mga mapang-aping pwersa sa pamahalaan.

Tutulong ang panahon sa paghilom, pero wala itong magagawa kung hindi tayo magsisimula. Marahil nakakatakot harapin ang patlang ng pagsisimulang muli, pero nakakapukaw rin ito kung pupunuan ito ng pananalig at pananampalataya.

Kailangang maging tanglaw natin ang isa’t-isa para masimulan ang pagbuo sa bagong pag-asa. Hindi man kagyat, matutupad rin ang pangkalahatang paghilom tungo sa isang pagbangon.

2 | DIGNIDAD

ISSUE 7 | OCTOBER 2019

Aberyang dulot ng krisis sa transportasyon, patuloy parin Jerico Daracan Nanindigan si Presidential Spokesperson Salvador Panelo na “walang krisis sa mass transportation.” Ito ay sa kabila ng halos apat na oras na byahe papuntang Malacañang mula sa kanyang bahay sa Marikina.

Giit niya, normal naman ang mahirapan sa byahe at walang transportation crisis dahil nakarating naman daw siya sa kanyang destinasyon.

Noong Oktubre 11 ay naging kontrobersyal ang ‘Commute Challenge’ na tinanggap ni Panelo matapos hamunin ng grupong Bagong Alyansang Makabayan (Bayan).

Ayon kay Panelo, kailangan lamang daw maging malikhain at bumiyahe nang mas maaga upang makarating agad sa patutunguhan.

Dahil dito, binatikos siya ng mga commuters na nakikidigma sa kalbaryo nang araw-araw na pagcocommute sa Metro Manila.

Lalong naging mainit ang isyu sa lagay ng transportasyon dahil sa magkakasunod na trahedya at perwisyong sinapit ng commuters nitong mga nakaraang linggo.

Noong Oktubre 3, nagliyab ang bahagi ng Light Rail Transit Line 2 (LRT-2) sa pagitan ng Katipunan

at Anonas. Ito ay humantong sa pagkasira ng transformer ng kuryente.

Dahil dito, limang araw natigil ang serbisyo ng LRT. Sa pagbabalik ng operasyon nito, hanggang Cubao Station na lang muna ang byahe dahil sa inaayos pa ang kasunod na mga istasyon.

Tinatayang siyam na buwan pa ang gagawing repair bago muling makabalik sa normal ang operasyon.

Nagsuspinde naman ng klase ang ilang mga unibersidad at mga opisina upang makiisa sa malakihang tigilpasada noong Setyembre 30.

Ang transport strike ay isang solidong pagtutol ng libu-libong jeepney drivers at operators sa nakaambang Public Utility Vehicle (PUV) Modernization Program ng pamahalaan.

Sa nasabing proyekto, nasa 170,000 na mga jeep ang papalitan ng mga bagong modelo na aabot sa P2.5 milyon kada isang yunit. Pero ayon sa mga apektadong manggagawa, hindi nila abot-kaya ang ganitong halaga.

KALBARYO. Ito ang araw-araw na mukha ng mabagal at matinding trapik sa EDSA. Kuha ni Jerico Daracan

Biglaang nasuspende rin ang operasyon ng Metro Manila Rail Transit Line 3 (MRT-3) matapos magkaroon ng problema sa suplay ng kuryente ang northbound line ng Guadalupe station noong Setyembre 6.

Bukod sa mga pangyayaring ito, maraming mga pag-aaral at datos na rin ang nagpapatunay na malubha na ang lagay ng trapiko sa Maynila.

Inulat din ng Land Transportation Office (LTO) na mahigit 250,000 o 67% ng road space ay bilang ng mga pribadong sasakyan na dumadaan sa EDSA habang nasa 13,000 o 3% lamang ang mga bus.

Sa kabila nito, nagpatupad parin ng

provincial bus ban ang Metro Manila Development Authority (MMDA) noong Agosto.

HINDI KA NAG-IISA OFFICE OF SENATOR LEILA DE LIMA (OSLDL) Ang opisina ni Sen. Leila de Lima ay may adbokasiyang itaguyod at ipagtanggol ang karapatang pantao ng bawat mamamayan.

Layunin nilang tumugon sa mga pangangailangan ng mga sektor na nasa laylayan ng lipunan.

Mula sa pakikisalamuha sa iba’t ibang komunidad, nalalaman nila ang problemang kinakaharap nito at itinutugma ang mga proyekto nila para umaksyon dito.

Sa pakikipagtulungan sa Initiatives for Dialogue and Empowerment through Alternative Legal Services (IDEALS), Inc., nagsasagawa rin ang grupo ng mga libreng basic rights education at legal missions sa komunidad.

SUMBUNGAN NG BAYAN Kabilang ang ilan sa mga abogado ng IDEALS na sina Atty. IvyRon Quinto at Atty. Francis Mangrobang sa mga volunteer lawyers na nagbigay ng libreng konsultasyon sa Sumbungan ng Bayan ng GMA 7 noong Oktubre 22, 2019 sa Malolos Sports and Convention Center, Malolos, Bulacan. Kasama rin nila ang mga abogado mula sa Public Attorney’s Office ng Bulacan at Integrated Bar of the Philippines - Bulacan Chapter na nagboluntaryo sa nasabing libreng legal consultation | Kuha ni Patricia Leuterio

Senate Office RM 502 & 16 (New Wing 5/F) GSIS Bldg., Financial Center, Diokno Blvd., Pasay City, Philippines 807-8489 807-8580

2 | DIGNIDAD

ISSUE 7 | OCTOBER 2019

Malasakit kontra tsismis

Raevene Morillo Mayroong kasabihan, “may tenga ang lupa, may pakpak ang balita!” Kaya walang taong ligtas mula sa tsismis. Pero alam mo ba na hindi lamang ito nakapipinsala ng relasyon o imahe ng tao, kundi isang uri rin ito ng krimen ayon sa ating batas! Kaya naman, kailangan itong puksain sa ating lipunan.

Meron bang mabuting tsismis?

Kung mayroong matatawag na “white lies,” wala tayong matatawag na “white o mabuting” tsismis.

Kadalasang nagsisimula ang tsismis dahil ayaw nating kumprontahin ang tao. Kung may gustong sabihin sa kapwa, ihanda ang sasabihin at maging bukas ang isip sa paglalahad ng totoo sa harap niya mismo.

Masaya ba talagang makipagtsismisan?

Hindi natin maipagkakait na ito ay naging karaniwang gawaing sosyal o pakikihalubilo sa mga kaibigan kaya akala natin na nagbibigay saya ito. Pero ito ay maling gawain na nagdudulot lang ng panandaliang saya. Dahil sa pakikipag-tsismisan, maaaring nasasakripisyo ang pang matagalang kapayapaan ng loob.

Ano ang dapat pagkaabalahan ng oras?

Kung may labis na panahon ka para

sa tsismis, tiyak na mas marami kang dapat pagtuunan ng oras para sa makabuluhang gawain. Maikli lang ang buhay para pag-usapan ang kamalian ng ibang tao. Mas gawing produktibo ang iyong tungkulin sa sarili, pamilya at lipunan.

Sa pamamagitan ng tamang pagninilay, sadyang titibay ang ating hangarin at determinasyon na puksain ang tsismis. Maraming mga paraan para maiwasan na ang tsismis pero ang pinaka mahalagang solusyon ay ang pagkakaroon ng malasakit sa kapwa.

Huwag nating kalimutan kung sino tayo bilang “minamahal at tapagmahal.”

Kailangan nating suriin ang ating mga sarili, parehong bigyan ng

may angking lakas upang gawin ang tama.

At dahil tayo ay minamahal, kaya rin nating maging “tagapagmahal” ng iba. Nagsisimula ito sa respeto sa pangalan at ng dangal ng ating kapwa tao.

Ito ang libangan namin ng aking mga kaibigan?

Mas importante bang makisalamuha kaysa gawin ang tama? Dapat maging mabuting huwaran sa mga kaibigan at maaaring hikayatin rin sila na tigilan na ang tsismis.

Ano ba ang epekto ng tsismis?

Bagamat ito ay pananalita lamang, maraming epekto ang dulot ng maling akala. Ang dahas ay nagsisimula sa maling akala. Kung hindi ito maitatama, maaaring magbunga ito ng nakapipinsalang resulta sa buhay ng tao at problema sa lipunan.

wastong pansin ang ating kahinaan at kalakasan bilang tao. Mahalagang kilalanin ang sarili bilang “minamahal.” Dahil tayo ay minamahal ng ating pamilya, mga kaibigan at ng Diyos. Kaya tayo ay

ALAMIN NATIN!

ANO ANG EJK O EXTRAJUDICIAL KILLINGS? Francis Mangrobang

Ang EJK o extrajudicial killing ay tumutukoy sa pagkitil ng buhay ng tao na hindi dumaan sa legal na proseso ng batas. Ito ay pagpatay na isinagawa ng estado sa pamamagitan ng direktang pagkilos, pagsang-ayon o pagtanggap sa akto ng pagpatay.

Mula ang EJK sa “extralegal killings” na tumutukoy rin sa pagpatay na ginawa nang walang nararapat na proseso ng batas (due process of law) o paglilitis ng hudikatura.

Sa ngayon, ang extrajudicial killings ay napapaloob na sa kasalukuyang

batas na Republic Act No. 11188 o “Special Protection of Children in Situations of Armed Conflict Act.” Nakasaad dito na ang EJK ay tumutukoy sa lahat ng pagkilos at hindi pagkilos ng mga aktor ng Estado sa paglabag sa pangkalahatang pagkilala sa karapatang mabuhay.

Nararapat lamang na itaguyod at ipagtanggol ng Estado ang karapatang pantao ng bawat mamamayan, lalo na ang karapatan nitong mabuhay.

PAKIKIRAMAY Nakiisa ang MISEREOR sa mga benepisyaryo ng KALINGA at PAGHILOM program sa kanilang pagbisita mula sa Germany. Nagbahagi rin si Archbishop Stefan Burger ng pagpapala at pag-asa sa mga pamilyang bumabangon mula sa kanilang karanasan.

Kuha ni Dada Grifon.

HILING NG INA SA PDEA: HUWAG KAYONG MANDAMAY NG INOSENTENG TAO Sulat nina Jerico Daracan at Dada Grifon Mga kuha ni Dada Grifon

PANGUNGULILA NG INA. Palagi pa ring nakaabang si Norma sa pintuang naghihintay sa pagbalik ng kanyang bunsong anak na nadamay lamang sa isang drug raid operation.

Nangungulila pa rin si Norma Lopez sa bunsong anak na si Junjun matapos itong mawalay sa kanya dahil sa iligal na pag-aresto ng Philippine Drug Enforcement Agency (PDEA).

“Nakikiusap ako sa mga pulis na Dagdag pa niya, may kakulangan rin ‘yan, mga PDEA na nanghuli kay sa pag-iisip si Junjun kaya hindi ito Junjun, na sana makiusap na lang nasangkot sa anumang bisyo.

“Kasi pinanganak kong pitong sila na pakawalan na sana si Junjun kasi wala namang kamalay-malay buwan iyon, pitong buwan. Kaya ‘yung anak kong ‘yun,” panawagan naapektuhan ‘yung pag-iisip niya,” aniya. ni Norma.

Kasama ang 26 anyos na anak Bunso sa anim na magkakapatid sa 11 na inaresto sa isang drug raid si Junjun. Mula sa pagkabata niya, operation sa Barangay Libis, Quezon palagi na siyang tinutuksong “Junjun baliw.” Sa murang edad, natigil siya City noong Hunyo.

Limang buwan man ang lumipas, sa pag-aaral dahil raw sa kanyang hindi pa rin natitinag ang pag-asa ni kakaibang kilos at pag-iisip.

Norma sa paghihintay at pananabik Kaya naman kahit sa pagtanda sa paglaya ng anak na nakakulong nito, labis na atensyon at pagsa Quezon City Jail Annex sa Taguig aaruga ang binibigay nila sa anak mula sa pagpapakain, pagpapaligo City.

Ayon sa ina, inosente ang kanyang at maging sa pagtulog nito. anak at isa lamang ito sa mga “Nakikita naman nila sa itsura, ni nadamay sa kampanya kontra droga hindi nga siya marunong magsulat ng kasalukuyang dministrasyon. kaya iyon ang inaalala ko eh. Hindi

siya marunong magsakay-sakay sa mga sasakyan. Nadamay lang talaga,” paninindigan ni Norma.

“Sa inyong mga PDEA, mga

Tignan naman ninyo yung mga huhulihin niyo. Huwag kayo magdadamay ng mga inosenteng tao.

Maraming nadadamay na mga walang kasalanan pulis, kung kayo maghuli, tingnan naman ninyo yung mga huhulihin niyo. Huwag kayo magdadamay ng mga inosenteng tao. Maraming nadadamay na mga walang

PAGTITINDA AT

kasalanan,” ani Norma.

“Wala naman akong kasalanan” Palaging nag-aalala ang pamilya ni Norma sa kalagayan ni Junjun sa kulungan.

“Siguro nakaupo lang ‘yun sa isang sulok, naghihintay sa akin. Nagsasabi sa akin na mama nagugutom na ako dito, palabasin mo na ako dito. Siguro ganyan sasabihin niya. Yayakapin niya ako saka hahalikan niya ako na, ‘mama tulungan mo na ako dito, wala naman akong kasalanan.’”

Hindi rin naman magawang madalaw ng mga magulang si Junjun dahil sa kapos ang kanilang pera at dahil na rin sa katandaan, hindi na nila kaya ang malayuang byahe.

Naapektuhan rin ang pagtitinda ng isda ng mag-asawa dahil wala na silang puhunan.

Nalubog man lalo sa utang, ito lang daw ang paraan para mabisita

T PAGLALABADA. Mula nang makulong si Junjun, sumusubok sa iba’t-ibang paraan si Norma para kumita ng perang pantustos sa pangdalaw at pagkain ni Junjun sa kulungan.

at madalhan ng pagkain si Junjun.

“Tuwing kain namin, hinahanap ko siya, tapos sabi ko, tayo kumakain siya naghihintay ng pagkain niya kung hahatiran siya doon,” dagdag pa niya.

Kwento naman ng kapatid na si Anna Liza, tuwing dadalaw siya sa kapatid, palagi raw itong umiiyak at nagsusumbong sa kawawang kondisyon niya sa kulungan.

Madalas rin daw kasing pagdiskitahan si Junjun dahil sa estado niya. Kung hindi raw siya binubugbog, ninanakawan naman siya ng gamit.

Dahil rin sa siksikan sa selda, hindi makatulog at palaging nagkakasakit si Junjun.

Sa tulong ng Initiatives for Dialogue and Empowerment through Alternative Services (IDEALS), Inc., isang legal organization, nagsampa ang pamilya ng Motion for Psychiatric Evaluation and Hospitalization para mapalaya si Junjun.

Pag-asang makauwi sa pamilya Sa kabila nito, puno pa rin ng pananalig at pag-asa si Norma na muling mabubuo ang pamilya.

Nakipagtulungan rin sila sa Medical Action Group (MAG) para mabigyan ng psychological at medical assessment si Junjun na

Siguro nakaupo lang yun sa isang sulok, naghihintay sa akin.

Nagsasabi sa akin na "mama nagugutom na ako dito, palabasin mo na ako dito."

SAKRIPISYO. Mula nang masunugan noong nakaraang taon, ngayon pa lang sinisimulan ng pamilya ang pag-aayos ng bahay upang paupahan at makaipon pampiyansa ni Jun Jun.

siyang magpapalakas sa ebidensya na hindi dapat ito nakakulong.

Sa kasalukuyan ay hinihintay ng pamilya ang desisyon ng korte.

Hinaing naman ng tatay ni Junjun, sana hindi na maulit ang nangyari sa mga kagaya ni Junjun na may ‘deperensya.’

“Nagtataka nga ako ‘yung ibang mga may ebidensya, nakakalabas.

‘Yung may diperensya, hindi nakakalabas. Aba anong klaseng gobyerno ito?” ani Orfiano.

Umaasa ang pamilya na makakabalik na si Junjun sa kanilang tahanan bago sumapit ang pasko.

“May awa ang Diyos na palabasin na si Junjun. Basta lagi lang ako [nagdarasal], kahit naglalaba ako, sige ang ano ko, panginoon, tapos nagluluhod pa ako dyan, panginoon, tulungan mo naman si Junjun na makalabas kasi wala naman siyang kasalanan,” sabi ni Norma.

May awa ang Diyos na palabasin na si Junjun. Basta lagi lang ako [nagdarasal], kahit naglalaba ako, sige ang ano ko, panginoon, tapos nagluluhod pa ako dyan, panginoon, tulungan mo naman si Junjun na makalabas kasi wala naman siyang kasalanan.

DIGNIDAD

6 | DIGNIDAD

ISSUE 7 | OCTOBER 2019

Kami naman ang pagsilbihan niyo!

Patricia Leuterio Patuloy na pinatutunayan ng mga ‘lingkod bayan’ ng kasalukuyang Administrasyon na hindi nila prayoridad ang mga PIlipinong dapat sana ay kanilang unang pinaglilingkuran.

Sunud-sunod ang mga budget cuts o pagbawas sa pondo ng mga mahahalagang sangay ng pamahalaan.

Hindi maikakaila na ang desisyong ito ang magtutulak sa mga ordinaryong mamamayan na mas malugmok sa kahirapan lalo na ang mga kababayan nating umaasa na lamang sa mga pampublikong serbisyo para makaraos sa buhay.

Isang halimbawa nito ay ang pagtapyas ng Php 456 Milyon sa badyet ng Philippine General Hospital (PGH).

Dahil dito, tila pinagkakait ang pag-asa sa libu-libong mamamayang nagtitiis na pumila at magsakripisyo para lang makamit ang abot-kayang serbisyong

pangkalusugan. Ang Php 166.5 Bilyong pondo ng DOH ay hindi pa sasapat upang ipatupad ang universal health care (UHC).

Dagdag pasanin naman para sa mga manggagawa ang Php 1.9 Bilyong kabawasan sa badyet ng DOLE dahil matatamaan nito ang mga programa para sa mga OFWs, displaced workers at internship program para sa mga mag-aaral. Ang nasabing budget cut ay 12 porsiyentong bawas mula sa Php 16.36 Bilyong pondo ng DOLE noong nakaraang taon.

Hindi rin sinuportahan ng Pangulo ang edukasyon dahil sa malaking pagbawas sa pondo ng DepED at

Pagpupugay sa mga dakilang guro Charmen Balana

Hindi biro ang maging isang guro. Nasa kanilang mga kamay ang paghuhubog at paglilinang ng isang henerasyon.

Kamakailan lamang ay laman ng balita at social media ang isang nakakalungkot na realidad na kinakaharap ng ilang mga guro sa ating bansa.

Ginagamit na ang mga lumang palikuran bilang faculty room ng mga guro. Mula sa balitang ito, napalawak at naisatinig ang napakarami pang isyu na dinaranas ng mga guro lalo na sa mga pampublikong paaralan.

Ang ganitong sitwasyon ay isang indikasyon ng kakulangan sa pasilidad ng mga pampublikong paaralan. Bukod pa rito, matagal na ring suliranin ang mga sira-sira o kulang na mga kagamitan, libro, silid-aralan, pisara at iba pa na mas makapagpapabuti sana sa kalagayan ng edukasyon sa ating bansa. Kinakaharap rin ng mga guro

ang mababang sahod at kakulangan ng mga benepisyo. Bagamat marami nang protesta ukol dito, hindi pa rin ito dininig ng pamahalaan. Ilan lamang ito sa mga paghihirap na hindi na dapat tinitiis pa ng mga guro. Araw-araw, kaharap na nila ang mga sakripisyo sa kanilang pagtuturo. Higit limampung estudyante sa isang klase pa lamang ang kanilang ginagabayan. Nagpupuyat rin sa gabi para mapaghandaan ang mga

“

CHED. Aabot sa Php 31.8 Bilyon lamang ang pinayagang pondo ng DepEd samantalang mula sa Php 52.4 Bilyon noong 2019 ay naging Php 40.7 Bilyon na lamang ang pondo ng CHED. Sasagasaan ng budget cuts na ito ang pondo ng mga public schools, lalo na ng mga mag-aaral sa senior high at mga state universities and colleges (SUCs) na kamakailan lamang ay nagsimula nang magbigay ng libreng tuition fee para sa mga mag-aaral.

Sa kabilang banda, mas malaki naman ang pondong inilaan ng gobyerno

“

Mas matimbang dapat ang pangangailangan ng sambayanan sa pagbuo ng pondo ng bansa dahil sa atin at para sa atin ang pondo na ito.

aralin kinabukasan.

Ang pagiging guro ay hindi lamang nakukulong sa apat na sulok ng klasrum, sa loob at labas man ng paaralan ay pasan nila ang responsibilidad na magpalaganap ng kaalaman at magsilbing inspirasyon sa kanilang mga estudyante. Sila ang naghuhubog sa pagkatao at nagtutulay sa pangarap ng isang indibidwal.

Bilang mga pangalawang magulang ng mga estudyante, sila ang nagsisilbing sandigan hindi lamang sa pag-aaral, kundi sa buong karanasan sa buhay.

Kaya naman kaakibat ng pagiging guro ang hamon na magpasibol ng mga kritikal at mahuhusay na mamamayan sa lipunan.

Ngunit hindi sapat na iatang na lang sa ating mga guro ang napakalaking

Hindi nila maisasakatuparan ng maayos ang kanilang propesyon kung palaging binabalewala ng pamahalaan ang kanilang boses.

para sa Armed Forces of the Philippines (AFP) at Philippine National Police (PNP). Samantalang sa halip na ang mga ito ang mangalaga sa mga mamamayan, sila pa mismo ang siyang lumalabag sa pagtataguyod ng karapatang pantao.

Patuloy namang tumataas ang bilihin at mas lalong humihirap ang pamumuhay ng mga maralita. Malaking dagok ang pagbabawas ng pondo sa mga mahahalagang ahensiya ng gobyerno dahil lalong kikitid ang oportunidad at pakinabang ng mga serbisyong ito sa mga mamamayan.

Tungkulin at responsibilidad ng pamahalaan na mahatid ang maayos na serbisyo para sa lahat at mapangalagaan ang karapatang pantao ng bawat mamamayan. Mas matimbang dapat ang pangangailangan ng sambayanan sa pagbuo ng pondo ng bansa dahil sa atin at para sa atin ang pondo na ito.

Ngunit oo nga naman, sa panahon at pamamahala ng gobyerno ngayon, mapapatanong ka na lang: sino nga ba ang pinagsisilbihan ninyo?

responsibilidad na ito. Hindi nila maisasakatuparan ng maayos ang kanilang propesyon kung palaging binabalewala ng pamahalaan ang kanilang boses. Kailangan nila ang suporta para makamit ang kanilang adhikain.

Kung maiaangat natin ang respeto sa ating mga guro, maiaangat rin natin ang pagtingin sa kalagayan ng edukasyon.

Kaya naman, nararapat na pagtuunan ng higit pang pansin at pondo ang buong sistema ng edukasyon sa bansa.

“Para sa batang Pilipino.” Ito ang sagot ng aking kaibigang guro nang tanungin ko sya kung ano ang kanyang motibasyon sa pagsisikap na ipagpatuloy ang propesyon at paghusayin ang sarili upang maging isang mabuting guro.

Sa pagdiriwang natin ng National Teachers’ Month, sana ay higit pa sa pagkilala ang maibigay sa ating mga dakilang guro. Kailangan nila ang konkretong suporta mula sa pamahalaan. Pagpupugay at suporta para sa mga bayaning guro na nag-aalay ng sarili para sa mabuting kinabukasan ng kabataan ng ating bayan.

MAY MGA KWENTO O LARAWAN KA BANG NAIS NA IBAHAGI? TUMATANGGAP ANG DIGNIDAD NG MGA KONTRIBUSYON! Mag-text lang sa 0966 760 9397 o mag-PM sa IDEALS Inc. Facebook Page.

DIGNIDAD

NEWS / COLUMN / COMICS 7 | DIGNIDAD

ISSUE 7 | OCTOBER 2019

ITANONG MO KAY ATTORNEY Dear Attorney,

EDITORIAL STAFF

Magandang araw po! Ako po si Rico, isang waiter dito sa Quezon City. Mag dadalawang taon na po ako sa restaurant. Isang araw, matapos ako kumain at habang lunch break ko pa, minarapat ko na bumili ng energy drink sa convenience store sa kabilang kanto dahil inaantok ako. Nakabalik din ako agad makalipas ang ilang minuto. Subalit, nadatnan po ako ng aming supervisor at pinagalitan ako sa harap ng mga katrabaho ko. Ako po ay nanghingi ng tawad at sinabi niya po sa akin na first warning ko na daw iyon.

Makalipas ang ilang buwan, nahuli po ako ng sampung minuto sa pagpasok dahil sa sobrang traffic at ulan. Pinagsabihan po ako ulit ng supervisor namin.

Pero nung sumunod na araw, inabutan ako ng termination notice at ang nakalagay doon ay “habitual neglect of duty.” May pinapirma din po sa akin na papel para sa aking severance pay daw. Tama po ba yon?

Magandang araw Rico!

Hindi tama ang ginawa sa iyo ng inyong supervisor. Sa ilalim ng ating mga batas, mayroong tinatawag na “Twin-Notice Rule.”

Ang nakasaad dito ay una, dapat ikaw ay napahintulutang may paglabag ka sa mga patakaran ng restaurant at bibigyan ka ng pagkakataon na ipaliwanag ang iyong sarili. Pangalawa, dapat mayroong paglilitis ukol sa iyong kaso.

Higit sa lahat, ang pagtanggal sa isang empleyado ay hindi bastabasta lamang. Sa ating batas ang pagtanggal sa isang empleyado ay dapat nakabatay sa mga lehitimong dahilan tulad ng: 1. Kadalasang pagpapabaya sa mga tungkulin

2. Paggawa ng isang krimen 3. Sadyang pagsuway sa mga utos o patakaran; o 4.Pagkawala ng tiwala sa empleyado.

Maari ding matanggal ang isang empleyado dahil sa pagkabagsak ng negosyo, pagbabawas ng mga empleyado para makabawas sa gastusin ng negosyo, o anumang katulad na dahilan.

Ang aking payo ay pumunta ka sa pinakamalapit na National Labor Relations Commission (NLRC) at humingi ng tulong sa mga Labor Arbiter. Maari kang magfile ng kaso ng illegal dismissal. Sana ito ay nakatulong.

Gumagalang, Atty. GIFT

May mga nais ka bang itanong kay attorney? mag-text lang sa 0966 760 9397 o mag-pm sa ideals inc. facebook page.

EDITOR-IN-CHIEF Dada Grifon LAYOUT DIRECTOR Mikhaela Dimpas CARTOONIST Bladimer Usi GRAPHICS Mikhaela Dimpas WRITERS Raevene Morillo, Jerico Daracan, Bea Del Rio, Patricia Leuterio, Charmen Balana PHOTOS Patricia Leuterio, Bea Del Rio, Dada Grifon RESEARCH Francis Mangrobang, Irah Talamayan, Tuesday Lagman

Paghilom Bea Del Rio

“I, who was once wounded, was given the chance and the grace to experience God’s healing,” ani Fr. Flavie Villanueva.

Isang patunay si Fr. Flavie na hindi sagot ang karahasan sa pagsupil sa problema sa droga, bagkus pag-intindi at pagkalinga. Siya ang kasalukuyang tagapamuno ng SVD Office of Justice, Peace and Integrity of Creation (JPIC).

Bago maging pari, dati rin siyang nalulong sa paggamit ng droga at iba pang bisyo. Kaya naman, mas personal sa kanya ang pakikiisa sa mga biktima ng karahasang dulot ng kampanya kontra droga ng kasalukuyang Administrasyon.

“What better way is there but to also bring this experience to those who are wounded by greed, violence, injustice, and bring them healing,” dagdag pa niya.

Sa pangunguna ng pari ay naitaguyod ang programang PAGHILOM noong 2016. Ang PAGHILOM ay sistematiko at pangkalahatang pagtulong sa mga pamilyang biktima ng karahasan at pagpatay dulot ng tinaguriang war on drugs.

Tumutulong ang programa sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga serbisyo tulad ng livelihood support, scholarship, legal assistance, psychospiritual interventions at iba pa. Sa loob ng 12 na Sabado ay ginagabayan ang mga pamilya sa kanilang lubusang paghilom.

Malaking bahagi ng programa ang pagiging bukas sa pagbabahagi ng kanilang mga karanasan. Dito, boluntaryo nilang kinukwento ang mga nasaksihang karahasan.

“Napakahalaga nito sapagkat pinapaalala natin sa kanila na yung nangyari sa kanila ay hindi statistics lamang. ‘Yung nangyari sa kanila ay

isang kwento. At ang kwento na ito ay kabahagi ng maraming kwento,” ani Fr. Flavie.

Mula sa pakikibahagi at pakikiisa ,mas nagbibigay lakas rin daw ito sa mga naulilang pamilya.

“Kapag ito ay kanilang inilahad ng buong tapang, at minsan pa may kasamang panalangin, itong kwentong ‘to becomes a sacred story--banal na kwento--at kung ito’y kanilang sinumpaan pa, lalong higit pinatitibay ang kabanalan ng kwento nila.”

Isa sa mga natulungan ng programa ay si Randy Delos Santos na tiyuhin ni Kian delos Santos na biktima ng isang drug operation.

“Parang binagsak na mismo yung dignidad namin. Sinira na nila. Paano ako babangon?,” ani Randy.

Matapos sumailalim sa mga intervention ng PAGHILOM, isa na si Randy sa mga volunteer ng programa.

“May mga tao na pinakinggan ka, sinamahan ka hanggang sa huli na maging maayos ka. Pero hanggang ngayon, sumusuporta pa sa amin.

Malaking bagay din na maibalik ko yung ganung pakiramdam sa mga nanay na ito, o sa mga biktima na ito na kagaya ko rin ng sinapit,” dagdag pa niya.

Para naman kay Fr. Flavie, ang mga ganitong kwento ng pag-asa ang pinaghuhugutan niya ng lakas—sa mga pamilyang naulila, mga babae at matatandang nagsisikap na itaguyod ang mga anak na naiwan.

“Ngunit, patuloy sila. Sabi ko nga, sa kanila rin ako humuhugot ng inspirasyon sapagkat sa kanilang hindi natitinag na pag asa, ay nakakaranas sila ng paghilom,” ika ng pari.

Pagbabahagi ng pag-asa Bahagi rin ng programa ang theater art workshop kung saan isinasadula ang mga kwentong hango sa totoong buhay. Nagiging paraan din ito upang mabigyang kaalaman ang mga

manunuod ukol sa totoong sitwasyon ng bansa.

Ayon kay Fr. Flavie, napakahalaga nitong pandulang sining sa kanilang paghihilom sapagkat dahil dito, sila ay natututong tumindig at nagkakaroon ng lakas ng loob upang maibahagi ng kanilang banal na kwento.

“They are able to create something from their woundedness and show that there is hope for healing,” aniya.

Noong Oktubre 18, nagtanghal ang mga benepisyaryo ng PAGHILOM program sa Cuneta Astrodome. Ang pagtatanghal ay kasama sa selebrasyon ng Pista ng Misyon na inorganisa ng Archdiocese of Manila.

Nakiisa sa pagtatanghal ang iba’t ibang mga unibersidad at institusyon.

Ang hiling ni Fr. Flavie, mapalitan ang siklo ng karahasan ng siklo ng pagkalinga sa pamamagitan ng PAGHILOM program.

“I both hope and pray that as they have also experienced that healing, they also could be a wounded healer to those around them.”

Bukod sa PAGHILOM, tinatag rin ni Fr. Flavie ang KALINGA Center sa Tayuman, Manila noong 2015. Ang center ay nagbibigay ng maayos at makataong pag-aalaga sa pamamagitan ng ‘Kain, Ligo, Aruga’ para sa mga taong nasa lansangan.