TISYA HUSTISYA Rights mo, ask mo!
2 Ang papel ng bakuna sa pandemya
0953 382 6935 - Globe at TM 0951 077 4412 - Smart, TNT, at Sun
4 Barangay Ligtas
ISYU 2
HUNYO 2021
“Bakuna, Karapatan at Pananagutan Natin” atty. mario maderazo Isang malaking kabalintunaan na natatakot tayong madapuan at mamatay sa COVID-19, pero marami ring natatakot na magpabakuna. Ang takot ng karamihan na magpabakuna ay tila isa na ring epidemya na dapat nating sugpuin. Responsibilidad ang magpabakuna upang magkaroon tayo ng proteksyon at mapigilan ang pagkalat ng virus. Malinaw ang paliwanag ng mga eksperto na ang bakuna ay hindi isang agimat laban sa COVID-19. Ito ay magbibigay lamang ng dagdag na proteksyon upang kung tamaan man tayo ng sakit ay hindi magiging malubha ang epekto nito at upang magsalba ng marami pang buhay. Ang pagpapabakuna ay karapatan din natin. Pinatupad ang RA 11525 o National Vaccination Program laban sa COVID-19 kung saan nakasaad ang tungkulin ng gobyerno na maipaabot sa bawat mamamayan ang ligtas at epektibong bakuna.
Bagamat maaaring tumanggi o i-waive ang karapatang mabakunahan, mas hinihikayat pa rin ang publiko na magpabakuna, upang mas mapabagal na ang pagkalat ng virus. Kaya napakahalagang paigtingin ang pagpapalaganap ng sapat at tamang impormasyon ukol sa pagbabakuna upang ma-engganyo ang publiko na tangkilikin ang National Vaccination Program. Ngunit paano na kung ang iilang opisyal ng gobyerno pa mismo ang nagbabahagi ng maling impormasyon? Kung sila mismo ang sumasalungat sa mga protocols at hindi umaayon
sa mga medical experts? Paano kung ang mismong Pangulo at mga lingkod-bayan ang nagmamando ng maling direksyon para labanan ang pandemya? Ang mga pangyayaring ito ay nagbibigay lang lalo ng kalituhan at pangamba sa taumbayan. Sumasalamin lamang ito na bukod sa kakulangan sa pagpapalaganap ng tamang impormasyon, wala pa ring malinaw na pananagutan ang mga nanunungkulan. Ang batas ay binabalewala. Kaya bilang responsableng mamamayan, tungkulin naman nating mas maging mapanuri at kritikal sa mga impormasyong
ating pinaniniwalaan. Sa panahon ng pandemya, mas mainam na magdesisyon batay sa payo ng mga health and medical experts na bumase sa ebidensya at siyensa. Hindi sa mga pulitiko na nagsusulong lang ng interes ng iilan. Dapat maiparating ang tamang impormasyon mula sa mga eksperto sa medisina upang magabayan ang publiko sa dapat gawin. At dadaloy ang sapat at tamang impormasyon sa pamahalaang may pananagutan, at may pagkilala sa ating mga karapatan. Magpabakuna na. Karapatan at responsibilidad natin ito.
Si Atty. Mario Maderazo ay isang abogado at consultant para sa human rights program ng IDEALS, Inc. Siya rin ay isang environmental lawyer at legal counsel ng Philippine Misereor Partnership, Inc (PMPI).
“Takot mo today, I-bakuna away! Bakit hindi dapat katakutan ang bakuna?” Ang Papel ng Bakuna sa Pandemya dr. gene nisperos Sa gitna ng vaccine roll-out, nananatili pa rin ang alinlangan sa mga mamamayan tungkol sa bakuna. Ang mga agam-agam na ito, binansagang “vaccine hesitancy”, ay dahil sa maraming bagay: takot sa side effects, takot sa heringgilya, takot na maaaring makasama pa lalo ang bakuna (at pwedeng ikamatay) at kahit ang masamang karanasan sa Dengvaxia scam. Para maibsan ang takot, ating intindihin ang bakuna! ANG BAKUNA AY EPEKTIBO. Sa simula, ang habol ng karamihan sa bakuna ay mapababa ang severe cases o malalang kondisyon at pagkamatay kung sakaling mahawa ng COVID-19. Totoo pa rin yan. Pero batay sa mga datos mula sa mga bansang marami na ang nabakunahan, nakikita na bumababa ang bilang ng mga kaso, mild man, moderate o severe. Ibig sabihin, ang mga nabakunahan ay hindi na nahahawa at hindi nakakahawa ng COVID-19. ANG BAKUNA AY LIGTAS. Simula’t sapul, may alam nang mga side effects ang mga bakuna kontra COVID-19. Karamihan sa side effects, gaya ng lagnat o pananakit ng parte kung saan ininject ang bakuna, ay hindi malala at nawawala matapos ang isang araw. Kamaikailan, may mga nai-report na grabeng side effects gaya ng blood clots o pamumuo ng dugo. Gayunman, ang posibilidad ng grabeng side effects ay napakaliit. Sa blood clot, halimbawa, ang posibilidad na mangyari ito ay apat kada isang milyon o 0.0004%. Di hamak na mas malaki pa ang posibilidad ng blood clots mula sa paninigarilyo (0.18%) at higit na malaki ang posibilidad na mahawa sa COVID-19 (16.5%) kesa magka-blood clot. Ang mga nababalita na namatay matapos mabakunahan ay dahil sa COVID-19 mismo at hindi dahil sa bakuna. Karamihan sa mga namatay ay hindi pa lubusang naaabot ang proteksyon mula sa bakuna, kaya’t nahawa pa rin sila at namatay sa COVID-19. Hindi galing sa bakuna ang sakit. ANG BAKUNA AY DAGDAG PROTEKSYON. Sa panahon na hindi makontrol ang pagkalat ng COVID-19 at wala pang malinaw na gamot laban dito, ang bakuna ay nagbibigay ng isang antas ng proteksyon. Anumang paraan na magbibigay ng dagdag kaligtasan laban sa malalang COVID-19 ay nais nating makamit. Si Dr. Gene Nisperos ay isang community medicine practitioner at doktor sa Philippine General Hospital. Nagtuturo rin siya ng community medicine sa UP Manila College of Medicine.
Kilalanin ang mga Bakuna sa COVID-19
“Protektadong Sarili, Tungo sa Kaligtasan ng Pamilya at Komunidad” Kung protektado ka sa bakuna, magdudulot ito ng kaginhawaan sa pamilya mo at sa komunidad dahil alam mong maglilingkod ka ng walang agam-agam at may puso.
Irene Dela Cruz Barangay kagawad committee on health krus na ligas
Buhay ng bawat isa ang nakasalalay sa panahon ng pandemya. Pero sa mga katulad ni Irene dela Cruz na isang frontliner, mas doble ang peligrong kanyang sinasagupa sa araw-araw. “Mahirap, kasi araw-araw sumasagupa kami sa hindi namin alam. Hindi rin namin natitiyak ang mga kailangang paghandaan dahil iba-iba ang takbo at hinaharap namin bawat araw. Lagi rin kaming may risk na mahawaan, ” aniya. Si Irene ay Barangay Kagawad sa Krus na Ligas, Quezon City na namumuno sa Committee on Health ng barangay na nangangasiwa sa contact tracing, swab tests at iba pang programa na pangkalusugan. Kaya naman malaking ginhawa nang siya ay makatanggap na ng first dose ng bakuna noong Marso 22. “Bilang isang frontliner, isa sa ating mga proteksyon ang pagbabakuna. Mas kaya natin protektahan ang ating pamilya at komunidad kung tayo mismo ay protektado dahil sa bakuna,” aniya.
Hindi naman naging balakid kay Irene ang mga naranasang side effects tulad ng lagnat at sakit sa ulo, dahil patunay lang raw ito na gumagana ang bakuna. “Binantayan naman ako ng doktora ng aming health center. Chineck up naman ako kung nahihirapan ba ako huminga at kung kaya ko pa yung mga side effects. Pagkalipas ng ilang araw, gumaan naman na rin ang pakiramdam ko,” dagdag niya. Payo niya, magpabakuna na sa ngayon lalo na’t hindi pa natin alam kung kailan matatapos ang pandemya. “Mahalaga magpabakuna dahil ‘di natin alam sino makakasalamuha natin. Kung may available na bakuna, kunin natin ang pagkakataon na protektahan ang ating sarili. Hindi ibibigay ito ng mga doktor o ng gobyerno kung hindi sila sigurado na makakatulong ito sa atin.”
“Pwede na ba akong mabakunahan?” OO, PERO KAILANGAN NG KARAGDAGANG PAG-IINGAT May sakit sa pagdurugo o kasalukuyang umiinom ng blood thinners May allergy sa pagkain, itlog, o gamot May history ng asthma OO, PERO IPAGPALIBAN MUNA Kasalukuyang may impeksyon ng COVID-19 o may sintomas na May exposure sa taong confirmed o suspected na may COVID-19 sa nakaraang 14 na araw Nakakuha ng convalescent plasma o monoclonal antibodies nitong nakaraang 90 na araw Nasa unang 3 buwan ng pagbubuntis Nakakuha ng kahit na anong klaseng bakuna sa nakaraang 14 na araw Na-admit sa ospital, inatake, o nagbago ng gamot para sa co-morbidities sa nakaraang 3 buwan Hypertensive emergency o blood pressure >180/120 na may sintomas ng posibleng organ damage OO, PERO KAILANGAN NG MEDICAL CLEARANCE MULA SA DOKTOR May autoimmune disease May Human Immunodeficiency Virus (HIV) May kanser na kasalukuyang naggagamot (chemo/radio/immunotherapy) Sumailalim sa organ transplant Umiinom ng steroids Nakaratay sa kama o may sakit na hindi tataas sa anim (6) na buwan ang taning HINDI PWEDE Mas mababa sa 18 years old Allergy sa mga sangkap ng bakuna (hal: polysorbate, PEG) Malubhang reaksyon (hal: anaphylaxis) sa unang dose ng bakuna
Source: Department of Health Facebook Page (Posted on 14 April 2021) Gusto mo bang malaman ang mga karapatan mo sa kalusugan? Ano ba ang tungkulin ng gobyerno sa pandemya? Kapamilya, kapitbahay at kabarangay! Alamin ang magagawa mo para maging ligtas!
KONTAKIN: https://www.fb.com/barangayligtasph brgyligtas.ideals@gmail.com +632 2417174
Barangay na Ligtas! Frontliners BRGY. PINYAHAN Mensahe sa Ka-Barangay! Maria Cristina Peregrino - Dalupang “Sana po ay iwasan natin ang “diskriminasyon at pag-tsimis” sa mga kapit-bahay nating nagpositibo sa virus. Hindi po ito makakatulong sa kanila at nabibigyan lamang sila ng sakit sa kalooban. Pag-unawa po ang kailangan nila. [...] Para wala po tayong problema ukol sa COVID ay mag-report agad kung alam nyo na na sila ay positive o may mga sintomas. Mahirap kasi na manghuhula tayo. Kailangan alam ng barangay, CESU at DOH.”
“M paraa muni mga sarili Kung (tung
Sinimulan Marso 22. Ay barangay at n kanilang pro
Sa kanyan alamin ang im
Nitong Abril, dumami ang mga kumpirmadong kaso at bilang ng mga namatay dahil sa COVID-19 sa Barangay Pinyahan.
“Basta na buwan, pwed Kahit hindi ka na nagkukum pangalan, tir
Ayon kay Maria Cristina, malaking dahilan nito ay dahil hindi agad nagsasabi ang mga residente kung sila ay nakararanas na ng sintomas. “Minsan ang mga residente ay 5-7 days pa bago sila magreport kaya mag self -report agad para maiwasan ang emergency na hirap huminga at hirap na din ipasok ng agaran sa ospital,” aniya.
Hinihikay tayo sana lu masustan magk
Kaya naman, hinihikayat niya ang pakikiagtulungan ng mga residente para maaksyunan agad ang kanilang kondisyon. “Tandaan po ninyo na ito ay “confidential”, hindi naman po ipinagsasabi (kung sino nag nagpositibo), dapat isipin na walang tutulong kundi ang barangay kaya tulungan din nila kami.” Nitong Marso 25, sinimulan ang pagpapabakuna sa kanilang barangay. Sa ngayon, marami naman ang nagpapabakuna na hindi bababa sa 500 kada araw. “Marami ang may gusto kasi nung una pa lang, first day ng pagapa-vaccine ay marami ang nag-palista. Yung mga umayaw sa simula, after ilang weeks ay nagpapabakuna na sila.
brgy. krus na ligas Mensahe sa Ka-Barangay! jonathan sombrero
May responsibilidad tayo na alamin ang mga tamang an kung paano natin po-protektahan ang ating sarili at ating koidad. Knowledge is power nga naman. Kung alam natin ang tamang paraan kung paano natin pwedeng protektahan ang natin, tayo rin ang magiging ligtas. Maingat ang may alam. g meron mga bagay-bagay na hindi ka pa ganoon ka-sigurado gkol sa COVID o sa pagbabakuna), ‘wag ka matakot magtanong.”
n ang pagbabakuna laban sa COVID-19 sa Krus na Ligas noong Ayon kay Jonathan, sinisiguro nilang maayos ang koordinasyon ng ng health center para mas maging maayos ang pagpapatupad ng ograma.
brgy. botocan
Mensahe sa Ka-Barangay!
Gemma Galarosa “Sana iwasan ang paglabas at tulungan ang frontliners, sundin ang safety health protocols. Magsuot ng facemask at face shield kung kailangan talaga ang paglabas ng inyong bahay.”
ng palagay, kailangang maging aktibo ang mamamayan na mpormasyon tungkol sa pagpapabakuna.
akatira ang isang indibidwal dito na hindi bababa sa 6 na de sila magpalista para magpabakuna dito sa barangay.” a botante, kailangan mo lang magpasa ng letter sa barangay mpirma na ikaw ay residente. Nakasulat doon ang iyong rahan, pirma, at pirma ng landlord.
yat niya ang lahat na alagaan ang sarili, “‘Wag na po umabas kung hindi talaga kailangan. Kumain ng nsyang pagkain, at ‘wag na natin hintayin pa na kasakit tayo. Kailangan mo talaga tulungan ang sarili mo sa pag-iwas sa sakit.
Si Gemma Galarosa ay isang Community Health Worker sa Brgy. Botocan. Sa umpisa pa lang ay nasa puso na niya ang pagtulong sa kapwa. Kaya naman tiniis niya kahit wala siyang sahod at allowance noong siya ay volunteer pa lang. Bilang isang frontliner, bukod sa pagsasagawa ng COVID-19 vaccines, masigasig ring tumutugon si Gemma sa pangangailangan ng ibang pasyente mula sa walong barangay na sakop niya. Masaya siyang tumulong rin sa mga pasyenteng buntis, may Tuberculosis, pagpapabakuna ng mga bata at iba pang check-ups. “Happy ako sa trabaho ko, may enjoyment at willingness kapag nag aasikaso ka ng pasyente. Kapag nag-thank you ang pasyente, ang puso ko ay lumulundag sa tuwa,” aniya. Panalangin niya na mas maging responsable ang bawat isa at tumulong sa paglaban sa COVID-19 pandemic. “Noong minsan ay may nagsabi sa amin na ‘Thank you sa mga frontliners! Ang proseso ng pagbabakuna ay well done at maayos ang inyong trabaho’ ay talagang napakasaya ko,” dagdag niya.
LIGTAS ANG MAY ALAM! IKAW BA AY NAKARARANAS NG SINTOMAS NG COVID-19? ALAMIN ANG DAPAT MONG GAWIN!
1 2 3 4 5 6
Makipag-ugnayan sa barangay. Maaari kang tumawag sa mga numerong nakapaskil sa pahina o mag-chat sa kanilang facebook page. Hangga’t maaari ay pumunta lang sa Barangay hall kung talagang kinakailangan. Noon, pumupunta ang CESU (City Epidemiology and Surveillance Unit) sa bahay ng pasyenteng may iniindang sintomas. Pero sa ngayon may link na lang binibigay kung saan magpapa-schedule na sila ng COVID-19 test sa Amoranto testing site. Kapag nakapagpa-schedule na ay ipaalam ito sa BHERT o barangay para sila ay maasikaso, maihatid ng ambulansya ng barangay papunta at pauwi. Ibigay sa barangay ang code, time at date ng pagpapa swab testing para maasikaso ng barangay officials. Dito magsisimula na mag home quarantine hanggang hindi pa lumalabas ang resulta ng test. Mabilis lamang ang resulta kung PCR antigen ang test na isinagawa. Kapag nag-positive sa virus, gagawan kaagad ng barangay admin ng admission para i-diretso sa quarantine facility kung hindi magagawang mag-isolate sa mismong bahay ng pasyente. Ang pamilya ng nagpositibong pasyente ay papadalhan din ng link para makapagpa-test din sila. Habang naka-isolate o quarantine, may ipinaaabot na ayuda mula sa barangay.
BARANGAY CONTACT DIRECTORIES KRUS NA LIGAS
Maaaring makipag-ugnayan sa aming Kagawad Chairman sa Health at Barangay Health Emergency Response Team (BHERT). Pwede rin diretso kontakin ang hotline, email, o Facebook page ng barangay: 3434-5087 0930-384-9626 brgy.krusnaligas@quezoncity.gov.ph
PINYAHAN
Kung may nais malaman sa COVID-19 at pagpapabakuna, pumunta lamang sa barangay o kung alam ang number ng barangay ay magtanong. Ang BHERT po talaga ang naka-task sa COVID-19 at vaccination kaya maari silang kontakin sa hotline 0965-290-9006 Pwede rin kontakin ang Facebook Page ni Kap Carl Lipnica (FB name: Kap Carl Lipnica - Pinyahan)
BOTOCAN
MGA KAHULUGAN Ano ang EUA?
Ang Emergency Use Authorization o “EUA” ay isang authorization na binibigay ng Food and Drugs Authority (FDA) para sa mga gamot at bakuna na hindi rehistrado tuwing may public health emergency. Ang EUA ay hindi katumbas ng isang Certificate of Product Registration, kaya ang mga bakuna na may EUA ay hindi maaaring ibental. Ang EUA ay nangangaluhugang pumapayag ang gobyerno na gumamit ng mga bakuna na under development pa lamang, basta’t kailangan nitong sumailalim sa pagmomonitor ng holder ng EUA, ng FDA at ng Department of Health (DOH).
Ano ang ibig sabihin ng FDA approved?
Ang Food and Drug Administration (FDA) ay ahensya ng gobyerno na magsisiguro ng kaligtasan at kalidad ng mga produktong pangkalusugan na nangangailangan ng regulasyon, katulad ng pagkain at gamot. Alinsunod sa Republic Act No. 9711, o ang Food and Drug Administration Act of 2009, ang paggawa, pag-angkat, pagbenta, pamamahagi, paglipat, promosyon, pagpapatalastas o sponsorship ng produktong pangkalusugan ay kailangang aprubado at dumaan sa regulasyon ng FDA. Ang mga produktong hindi rehistrado o aprubado ng FDA ay itinuturing na ilegal at maaaring magdulot ng panganib sa kalusugan ng mga gagamit nito.
Maari po ninyo kontakin ang BHERT at Committee on Health sa 0995-425-5722. Kilalanin ang COVID RESPONSE TEAM: Jane Barrientos Sandra Fulgencio Reynante Salinas Roel Fonceca Arthur Sta. Ana Fernando Lopez
0995-435-5722 0916-408-5069 0956-460-0105 0956-358-7891 0918-409-0650 0975-036-7240
Ikaw ba ay may katanungan tungkol sa karapatan mo sa kalusugan? Rights mo, ask mo kay Tisya Hustisya! Mag-chat lang sa Tisya Hustisya FB page para sa libreng legal consultation. Pwede ka ring mag-text sa mga hotline namin: 0953 382 6935 - Globe at TM 0951 077 4412 - Smart, TNT, at Sun