İnternet, 1980'lerin başında askeri ve bilimsel
Sanal dünya, bir tıkla herkesle iletişim kurabilmek
araştırma ve geliştirme alanında, bilgisayarlar
gibi bir avantaj sağlayıp hayatı kolaylaştırırken,
yardımıyla bilgi paylaşımında büyük potansiyel
diğer bir yandan da internetin kötüye kullanımı
olduğunu gören bir grup insanın vizyoner
sonucu zarar görebileceğimiz sitelere girme,
düşüncesinin bir sonucu olarak hayatımıza girdi.
sosyal yaşamdan kopup sanal âlemde yaşama gibi
Bundan 34 yıl önce, adını bile bilmediğimiz bu
riskleri de beraberinde getiriyor. Anne ve babalar
kavram bu günlerde hayatımızın vazgeçilmez bir
için de hem gerçek dünyayı hem de çocukların
parçası haline geldi. Artık alışveriş, tatil, araştırma,
içinde bulunduğu sanal dünyayı takip etmek
çalışma gibi ihtiyaçların yanı sıra sosyalleşme gibi
güçleşiyor. Çocuğunun alkol, sigara, uyuşturucu,
psikolojik ihtiyaçlarımızı da internet aracılığıyla
cinsellik gibi konularda hazır olmadığı dönemde
sağlar
uygun olmayan içerikteki bilgilerle karşılaşacağını
olduk.
Yetişkinler
dünyasında
durum
böyleyken bizimle birlikte büyüyen çocuklar için
bilmek,
de durum pek farklı değil. Üstelik onlar, bizlerden
geçirebileceğini
farklı olarak teknoloji yönünden gelişmiş bir
yaşanabilecek hırsızlığa maruz kalma olasılığı ve
dünyanın
çocuğunun sosyal yaşamdan kopma riski gibi
içine
doğdular
ve
bu
dünyada
şiddet
içeren
oyunlarla
düşünmek,
olumsuzluklar
sohbet ve popülerlik yarışının devam ettiği
endişesi. Bunun sonucunda da anne baba olarak
fotoğraf
aklımıza şu soruların takılmaması mümkün değil;
videolarla
internet
üzerinden
yaşamlarını sürdürüyor ve ihtiyaçlarını karşılıyorlar. Bizim çocukluğumuzda sokakta, bahçede ve parklarda oluşan arkadaşlıklar ve hatta aşklar artık başka bir dünyaya taşındı. Biz bu dünyaya “ sanal dünya” diyoruz.
her
anne
ortamda
büyümeye devam ediyorlar. Oyunlar, ödevler, ve
neredeyse
sanal
zamanını
babanın
Sanal dünyayı ne kadar tanıyorum? Sanal dünyadaki kişiler ne kadar gerçek, ne kadar güvenilir? Çocuğum kimlerle iletişim kuruyor? Kimlerle neyi ne kadar paylaşıyor? İnternette güvenliğimi nasıl sağlayabilirim? Çocuğumun
internette
yaptıklarını
takip
etmeliyim? Sınırları nasıl belirleyeceğim? İnternet
kullanım
kurallarını
ve
internet
suçlarının neler olduğunu ne kadar biliyorum? Çocuğum biliyor mu?
İnternet bağımlılığının sınırları nerede başlıyor? Bu tehlikelerden kendimi ve çocuğumu nasıl koruyabilirim?
noktada duran kendimizin nasıl bir internet kullanıcısı olduğudur. Diğer konularda da olduğu gibi bu alanda da çocuğumuzu bilgilendirme ve ona model olma görevi ebeveynlerindir. Bunu sağlamak için öncelikle bu alandaki bilgimizi artırmamız ve çocuğumuzun internet kullanımı takip etmemiz gerekmektedir.
cazibesini arttırır ve çocuğumuza sağlıklı internet kullanımını öğretme fırsatını kaçırmamıza neden olur. Çocuğumuzla iletişimimiz sağlıklı olduğunda, zamanlarında,
çocuk
bize
kendiliğinden anlatacak ve bizim de takibimiz ilişki içerisinde kolaylaşacaktır. Tıpkı sokakta, kimlerle, nerede, hangi oyunları oynadığını bildiğimiz gibi internet
ortamında
uygulamaları ve gizlilik anlaşmalarını bilmek, Çocuğun
oynadığı
oyunların
özelliklerini
(çevrimiçi oyun, ücretli oyun gibi) bilmek, Şifre, parola, adres, TC kimlik numarası, anne kızlık soyadı gibi özel bilgileri paylaşmamak, Çocuğun yaş özelliğine uygun sınırlandırıcı internet paketleri satın almak, Oyun
oynamaktan
kendini
alamıyorsa,
internette geçirilen zamanı sınırlandırmak için
İnternet konusunda yasaklayıcı tutumlar internetin
paylaşım
bilmek, Facebook, Whatsapp, Vine, gibi program ve
Aslında tüm bu soruları yanıtlarken en kilit
ortak
Spam, cookie, like gibi internetin terminolojisini
çocuğunuzun
program kullanmak ya da çalar saat kurmak gibi yöntemlere başvurmak, İnternet ortamında paylaşılanların herkesin erişimine açık olacağını, Kişisel bilgilerin, resimlerin, videoların kötü niyetli kişilerce bize zarar gelebilecek biçimde kullanılabileceğini
çocuklarımıza
anlatmak
durumundayız.
oynadığı
oyunları bilmek, hatta birlikte oynamak, hangi sosyal medya araçlarını kimlerle iletişime geçmek için kullandığını bilmek önemlidir. Bu konuda çocuğunuzla
paylaşımınız
arttığında
teknoloji
konusunda ne kadar bilgili ve sanal dünyaya ne kadar hakim olduğunu görmeye hazır olun! Paylaşımlar sırasında internetin kullanım kurallarını, olası riskleri, paylaşılan bilginin ne kadar özel ve kalıcı olduğunu çocuğa anlatmak anne babanın görev ve sorumluluğudur. Bu konuda;
Kimlik Gizliliği İle İlgili İnternet Sitelerinde Kullanılan Kavramlar Kişisel Tanıtıcı Bilgiler Bu bilgiler gerçek dünyadaki kimliğimize ait olan bilgilerdir. İsminiz, ev adresiniz, telefon numaranız, okulunuz, doğum tarihiniz bu bilgiler arasındadır. Çocuğunuza girdiği internet sitelerinin bu bilgileri
isteyip istemediklerini sorun. Eğer isteniyorsa
bağımlılık
bilgileri
başlıyoruz, demektir.
ancak
bir
yetişkinin
iznini
alarak
paylaşmalarını söyleyin.
tehlikesinin
çanlarını
duyamaya
Cep telefonu, bilgisayar gibi teknolojik araçlara bağımlı yaşam sürmenin çocukların sosyal ve
Çerezler Çerezler girdiğimiz internet siteleri tarafından bilgisayarımıza/cep
telefonumuza
yerleştirilen
metin dosyalarıdır. Bu dosyalar içerdiği sayılar veya girmiş olduğumuz Kişisel Tanıtıcı Bilgiler sayesinde
bilgisayarımızı/cep
telefonumuzu
tanıyabilir. Ayrıca çerezler siteye girdiğiniz günü ve saati, sitede ne kadar kaldığınızı ve hangi sayfalara baktığınızı kaydedebilir.
iletişim becerilerinin gelişimini olumsuz etkilediği, beyindeki beyaz hücrelere zarar verdiği, algılama, dikkat ve hafıza da bozulmaya yol açtığı, beden duruşunun, göz sağlığının bozulmasına neden olarak
fiziksel
araştırmaların
sağlığa ortaya
da
zarar
koyduğu
verdiği
gerçeklerdir.
Çocuklarımızı bu olumsuz etkilerden korumak öncelikli sorumluluğumuzdur. Umuyoruz ki bu bülten ve ekteki videolar aracılığı internet kullanımı ve çocuklarımızın bu konudaki
Üçüncü Şahıs
bilgi
Çeşitli sebeplerle girdiğimiz kişisel bilgiler web
ve
farkındalıklarının
artmasına
katkımız
olabilmiştir.
sitesi sahibi tarafından başka kişilerle paylaşılabilir. Bu durum ile ilgili bilgilendirme Gizlilik Bildirimi (Privacy Notice) kısmında açıklanmalıdır.
Gizlilik Seçenekleri Gizlilik seçenekleri girdiğimiz internet sitesinin
İnsanlar ve bilgisayarlar arasındaki
bizden aldığı bilgileri nasıl kullanacağı ile ilgili
ilişkiyi ve bu ilişkinin davranışa, kültüre ve dünyaya
sunduğu
kişisel
olan etkisi üzerinde çalışmalar yapan Amber Case
bilgilerimizin üçüncü şahıslarla paylaşılmamasını
teknolojiyle birlikte evrim geçirdiğimizi, insan
bu seçeneklerle sağlayabiliriz. Facebook’un gizlilik
türünün ekran-seyreden, düğme-tıklayan yeni
seçeneklerine
versiyonu haline geldiğimizi
seçeneklerdir.
buradan
Örneğin
ulaşıp
hangi
bilgileri
kimlerle paylaştığını fark etmesini sağlayabilirsiniz.
söylüyor. Şimdi
haberleşmek, hatırlamak ve hatta ikincil hayatımızı yaşamak için "dış beyinlerimize"
yani akıllı
telefonlara ve bilgisayarlara bel bağlıyoruz. Peki Her anne-baba çocuğunun bedenen ve ruhen
bu bağlılık ya da bağımlılık nasıl şekillenecek? Bu
sağlıklı bir yaşam sürmesini ister. Sağlığın temel
makineler sonunda bizimle iletişime mi geçecek
ilkesinin “denge” olduğunu aklımızda tutarak,
yoksa bizi ele mi geçirecekler? Case’in aşağıdaki
çocuklarımızın internet /teknoloji aracılığı ile
linkten ulaşabileceğiniz Türkçe altyazılı konuşması
geçirdiği
kendi yarı-makine benliğimize şaşırtıcı bir bakış
zaman
ile
arkadaşlarıyla,
aile
büyükleriyle, spor, sanat gibi hobilerine ayırdığı zaman
arasındaki
dengeyi
gözetmek
durumundayız. Çocuğumuz zamanının çoğu sanal dünyada geçirilmeye başlamışsa, tüm yaşam neredeyse
internet
üzerinden
sürdürülüyorsa
sağlıyor. http://www.ted.com/talks/amber_case_we_are_all_ cyborgs_now.html
KAYNAKÇA Sherry Turkle, konuşmasında tekno-
http://www.batem34.com/internet.asp
lojinin yaşamımızdaki vazgeçilmez yerini kabul
Kelleci, M. (2008). İnternet, Cep Telefonu, Bilgi-
ederken, sosyal ve duygusal ihtiyaçlarımızın da
sayar Oyunlarının Çocuk ve Gençlerin Ruh
karşılandığını ve bunun ilişkiler üzerindeki etkilerini
Sağlığına
anlatıyor. Konuşmaya ulaşmak için aşağıdaki linki
Bulletin, 7(3), 253-256.
tıklayabilirsiniz.
Etkileri.
TAF
Preventive
Medicine
Ögel, K., Koç, C., Toprak, S., Bülbül, S., Uğur, S. (2013). Yok Yav, İnternet Adabı, İlkokul ve
http://www.ted.com/talks/sherry_turkle_alone_tog ether.html
Ortaokullar için Uygulayıcı Rehberi, 10.