Sevgili Anne ve Babalar,
Araştırmalar, cinsellik hakkında aileleriyle
Sizinle bu ay paylaşmayı seçtiğimiz konu birçok ebeveyn için konuşulması zor konulardan birisi. Çocuğumla cinsellik
hakkında konuşmak… Bu konuda konuşmak çocuğumun
konuşabilen
çocukların
ve
gençlerin,
erken yaşta cinsel birlikte yaşamayı tercih etmediklerini,
ileri
yaşlara
ertelemeyi
seçtiklerini söylüyor. Bu konu aile içinde konuşulmadığında temel bilgi kaynağının
merakını artırır
arkadaşlar ve internet olduğu, edindikleri
mı,bu konuya teşvik mi ederim? Hangi
güvenilir olmayan bilgilerle risk oluştu-
bilgiyi ne zaman, ne kadar anlatmalıyım?
rabilecek davranışlara daha çok yöneldik-
Ebeveynlerin yaşadığı ortak temel kaygı-
lerini vurguluyor.
lar.
Bu
nedenle
de
ertelediğimiz,
ötelediğimiz, leyleklerden yardım istediğimiz, yaşamımızın içinde olan cinsellik… Size, bu konu hakkında çocuğunuzla konuşabilmeniz için ışık tutmak istedik.
Çocukların, gençlerin kendilerini sağlıklı olarak tanımlayabilmek için cinsellik hakkında doğru bilgi edinmeleri önemlidir. Cinsellik, cinsel davranışların ötesinde bedenini tanımasını, kendisiyle ilgili algı ve yargılarını, seçimlerini, diğerleri hakkında neler düşündüğünü ifade eder. Yaşadığı dünyayı anlamasına katkı sağlar. Yani cinsellik ergenlikle birlikte gündeme gelen bir
olgu
değil,
doğumdan
itibaren
çocuğun içinde bulunduğu ve deneyimlediği bir kavramdır. Çocuk üç yaş civarında bedenini tanımaya, cinsiyetini keşfetmeye başlar ve bu dönemde cinsellik üzerine konuşmaya başlamak işinizi oldukça kolaylaştırır. Bu yaşlarda
çocukların
temel
merakları
“Bebekler nereden geliyor?” ve “Kız-oğlan
duymaz
çocuğun üreme organlarının farklılığı”
oluşturarak bu davranışı toplum içinde
üzerinedir. Sorularına anlayabileceği ka-
göstermenin uygun olmadığı mesajını da
dar somut, kısa ve öz yanıtlar vermek
almış olur.
çocuğun
zihninde
“Ben
hem
de
mahremiyet
alanı
bedenim Aklımızda olsun! Çocuğunuzla cinselliği konuşurken yararlanacağımız kavramları doğru kullanmak toplumsal
cinsiyet
konusunda
duyarlı
bireyler
yetiştirmek açısından önem taşır. Biyolojik cinsiyetten
bahsederken
yetişkinler
için
“kadın” ve “erkek” kelimelerini çocuklar içinse
hakkında ailemle konuşabilirim.” algısının oluşmasına katkı sağlar. Bedeni hızla
“kız” ve “oğlan” kelimelerini kullanabilirsiniz. Hitap kelimeleri olan “bayan” ve “ bay”
büyüyen ve değişen ergen için bedeni
kelimelerini
hakkında
uyandırıcı
kullanmamak gerekir. Çocuğunuzun eşcinsel
olabilir;
konuşmak bu
kaygı
cinsiyetten
bahsederken
yüzden
erken
çocukluk
bireylerle ilgili sorularını yanıtlarken “cinsel
beden
ve
cinselliği
tercih” tanımlaması yerine “cinsel yönelim”
döneminde
konuşabiliyor olmak hem sizin hem de çocuğunuzun işini kolaylaştırır.
tanımını kullanmak önemlidir. Aynı cinse ilgi duymanın bir tercih olarak gerçekleşmesi söz
Çocuğun cinsellik algısı bedenini yeni keşfetmeye başladığında, ebeveynlerin verdiği tepkilerle şekillenmeye başlıyor. Örneğin, cinsel organlarına dokunan bir
konusu değildir, bu bireylerin yönelimidir. Cinsel içerikli argo kelime ve küfürleri hem günlük yaşamda hem de cinsellikle ilgili
ayıp
konuşurken kullanmamak çocuğun cinsel
olduğunu ve bir daha dokunmaması
gelişimine katkıda bulunur. Örneğin, cinsel
gerektiğini
organlardan bahsederken vulva, penis gibi
çocuğa
ebeveyn
bunun
söylerse,
çok
çocuk
cinselliğe
suçluluk duygusu ile yaklaşıyor ve kendi bedenini bastırmak
keşfetmeye durumunda
ait
dürtülerini
kalıyor.
Aile,
bilimsel kelimeler tercih edilebilir. Benzer şekilde “hastalanmak” ifadesi yerine “adet
çocuğa bedenine olan merak ve ilgisinin
döngüsü” ya da “regl” kelimelerini kullanmak
doğal
bir
bu durumun bir rahatsızlık ya da hastalık
yandan da bedeninin ona ait ve özel
olduğu yanlış algısını oluşturmamak için
olduğu
mesajını
verirken
olduğunu vurgulamalıdır. Çocuk böylece vücudunu
keşfederken
hem
suçluluk
tercih edilebilir.
Bedeninin çocuğa ait ve özel olduğunu
öğrencinin ve ailesinin hazır oluşuna
konuşmak, cinsel sınır ihlalleri konusunda
katkıda bulunmak amacıyla 2009 yılından
çocukta farkındalık oluşturmaya katkı
itibaren Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması
sağlar. Çocuğun istemediği bir temas
Vakfı aracılığı ile “Büyüyorum, Değişiyo-
karşısında
rum”
duygusal
sınır ve
koyabilmesi
bedensel
ancak
farkındalığının
programı
uygulanmakta,
belli
aralıklarla veli seminerleri düzenlenmek-
gelişmiş olmasıyla mümkündür. Özgü-
tedir.
venli, kendini ortaya koyma becerisi
kaynakçanın da bu konuda size yardımcı
gelişkin çocuklar böyle durumlarla karşı-
olmasını umut ediyoruz.
laştıklarında “hayır” diyip sınır koyabilirler. Bedeni ve duyguları hakkında ailesi ile
Bu
bülten
ve
ekte
sunulan
Konuşalım ama nasıl?
rahatlıkla konuşabileceğini bilen bir güven ortamında yetişen çocuk, cinsel sınır ihlaline maruz kaldığında bu durumu bir yetişkinle paylaşabilir ve böylelikle koruyucu önlemler almak mümkün olur. Anne ve babaların da çocuğun özel alanına saygı göstermesi ve bedeninin ona ait ve özel olduğunu vurgulayarak davranması önemlidir. Odasına kapıyı çalmadan girmemek, istemediği zaman öpmemek… Özellikle büyümenin başladığı 10 yaş civarında çocuğunuzla ergenlik döneminde oluşacak değişimler hakkında konuşmak
ve
onun
sorularını
yanıtlamak
“zihinsel hazır oluşuna katkıda bulunmanız” açısından son derece önemlidir. Çocuğun cinsellikle ilgili sorular sormuyor oluşu
bu
göstermez.
konuyu
merak
Arkadaşları,
etmediğini
internet
gibi
çeşitli kaynaklardan kontrolünüz dışında bilgiler ediniyor olabilir. Bu konuda önleyici
olabilmek
için
erken
çocukluk
yaşlarından itibaren cinsel gelişim hakkında konuşmak ve sorularını yanıtlamak bu dönemdeki kontrol gücünüzü arttıracaktır.
Okulumuzda
da
bu
süreçte
Kendinizi uygun kaynaklardan da yararlanarak, zihinsel ve duygusal olarak hazır hissettiğinizde, Sakin, rahat, yargılamayan bir tavırla, Dinleyerek, Cinsel içerikli soru ve cevaplarını anlamaya gayret ederek, Cinselliğin doğal olduğuna vurgu yapıp, uygun tavrı destekleyerek, Çocuğumuzun yaş ve gelişim düzeyine uygun bilgiler vererek, Basit ve kısa cevaplarla, Beden dilinizin, mimiklerinizin farkında olarak, Çocuk hangi ebeveyne soru sorduysa onun cevabıyla, Doğru terminoloji kullanarak, Cinselliğin sevgi ve duygularla ilişkisini anlatarak,
Dokunmanın türlerini anlatarak,
Önerilmeyenler
Bedeninin kıymetli ve özel olduğuna vurgu yaparak,
Ayıplamak, susturmak, utandırmak,
Hoşlanmadığı dokunmalarla karşılaşırsa buna izin vermemesini ve nasıl yardım isteyeceğini öğreterek,
Sorularını geçiştirmek ve / veya
Cinsellik, cinsel roller hakkında kendi değerlerinizi onunla paylaşarak, Kaygılarınızı da ifade ederek, Doğru bilgi kaynaklarına ulaşmasına fırsat verip, yaşının üzerinde, yanlış, pornografi içeren kaynaklara ulaşma olasılığını kontrol ederek,
azarlamak,
yanıtsız bırakmak, Yanlış ve yalan bilgi vermek, Utanmak, aşırı kaygılanmak, gülmek, Soruyu gereksiz ayrıntılarla yanıtlamak, Çok açık davranmak, Cinsellikle ilgili olumsuz duygular aktarmak,
Mahremiyet kavramını açıklayıp, kendi mahremiyet alanının oluşmasına fırsat vererek (kendi odası ve yatağında uyuması, odasına kapıyı çalmadan girmemeniz),
Önerilen Kaynaklar
Tutarlı bilgi ve yaklaşımla,
Çocuklar ve ergenler için
Dürüst davranarak (“bilmiyorum”),
Cinsel ilişkiye tanık etmek,
Oğlanlar ve Kızlar-Brigitte Labbe – Michel Puech- Günışığı kitaplığı-
Kız-oğlan arkadaşlığını destekleyerek,
Çıtır çıtır felsefe serisi
Fiziksel temas, sıcak ve yakın ilişki ihtiyacını karşılayarak,
Labbe – Michel Puech- Günışığı
Bedeni ve cinselliği ile gurur duymasına destek olarak,
Aşk ve Dostluk- Brigitte Labbe –
Küçükler ve Büyükler- Brigitte kitaplığı
Michel Puech- Günışığı kitaplığı
Beden ve Akıl- Brigitte Labbe –
4-6 Yaş Çocuklar için Cinsel
Michel Puech- Günışığı kitaplığı
Bilgiler-Isabella Fougere-Epsilon
Ben ve Başkaları- Brigitte Labbe – Michel Puech- Günışığı kitaplığı Aşığım!-Ayşen Oy- Mandolin Yayınları Lal! Aşık oldum- Florence Dutruc Rosset- Marsylise Morel-Derin Kitap Sır versem saklar mısın?- Jennifer Moore-Mallinos- Redhouse Kidz Cinsel Tacize Hayır!-Delphine Sauilere-Timaş Çocuk Şiddete Hayır!-Dominique de Saint Mars-Timaş Çocuk Bedenim Bana Ait-Pro Familia Büyüyorum-Türkiye Aile Sağlığıve Planlaması Vakfı Çocuklar için Cinsel Eğitim Öyküleri-Yaşam Yanardağ ÇelikNet Yayıncılık Ben Nasıl Oldum?-Katerina
Yayınları 7-9 Yaş Çocuklar için Cinsel Bilgiler-Christiane Verdoux-Epsilon Yayınları Değişiyorum-Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı Bana bir şeyler oluyor (Kızlar)Susan Meredith-Sıfıraltı Yayıncılık Bana bir şeyler oluyor (Oğlanlar)Susan Meredith-Sıfıraltı Yayıncılık Bedenimle nasıl baş etsem?-Marie Bertherat-Can Yayınları Genç kız olmakla nasıl baş etsem?-Emmanuelle RigonBernadette Costa-Prades-Can Yayınları Erkek olmakla nasıl baş etsem?Jacques Arenes-Bernadette CostaPrades-Can Yayınları Çocukluktan Genç Kızlığa Değişim-Filiz Kardam-Yasemin
Janouch-Dinazor Çocuk
Akman-Veri Araştırma Yayınları
Ben Nereden Geldim?-Peter
Sen Artık Büyüdün!-Christine
Mayle-Sistem Yayıncılık Bana Neler Oluyor?-Peter MayleSistem Yayıncılık Cinsellikle İlgili Merak EttiklerinizJoanna Cole-Sistem Yayıncılık
Naumann-Villemin-Jessica Secheret-Genç Timaş Sen Bir Harikasın!-Dr. Patrice EonChloe Remiat-Genç Timaş
Hem Ye Hem Güzelleş-Michele
Cinsel Eğitim: Çocukluktan
Mira Pons-Gaelle Souppart-Genç
Ergenliğe-Pedagog Duygu Çalışır-
Timaş
Profil Yayıncılık
İnternet Acayip Bir Şey!-Jerome
Ergenlik ya da Merhaba Hüzün-
Colombain-Frederique Vayssieres-
Talat Parman-Bağlam Yayınları
Genç Timaş
Ergenliğin Yüzleri-Talat Parman-
Ebeveynler için
Bağlam Yayınları
Ergenlik: Anneler, Babalar ve
Anne bu ne? Çocuğun ve Ergenin
Uzmanlar için Nirengi Noktaları-
Cinsel Eğitimi-Jülide Sevim-Remzi
Philippe Jeammet-Bağlam
Kitapevi
Yayınları
Çocuklarımızla Cinsellik Hakkında
Ergenleri Anlama Kılavuzu:
Nasıl Konuşalım?-Prof. Dr. Z.
Yaşanmış Örnekler-Etkili
Bengi Semerci-Alfa Yayınları
Yaklaşımlar-Uzm. Psk. Özgün Kızıldağ-Elma Yayınevi
Çocuğun Cinsel Eğitimi ve Tacizden Korunma Rehberi-
Kırmızı Kar: Toplumsal ve Kültürel
Christiane Sanderson-Sistem
Açıdan Ayhali-Aylin Dikmen
Yayıncılık
Özarslan
Çocuklara Yönelik Cinsel Taciz ve
Kızım artık ergen-Prof. Dr. Attila
Koruyucu Eğitim-Prof. Dr. Turan
Büyükgebiz-47 Numara Yayıncılık
Akbaş-Dr. İsmail Sanberk-Karahan
Oğlum artık ergen- Prof. Dr. Attila Büyükgebiz-47 Numara Yayıncılık Çocuğun Cinsel Eğitimi: “Anne Ben Nasıl Doğdum?”-Necla Tuzcuoğlu-Semai TuzcuoğluMorpa Kültür Yayınları Çocuğunuzun Gelişen CinselliğiDebra Haffner-Optimist Kitap Çocuğuma Nasıl Cinsel Eğitim Verebilirim?-Prof. Dr. Helmut Kentler-Turkuaz Kitaplığı
Kitabevi