Ders çalışma sorumluluğu içinde; kendi
Değerli Velilerimiz,
başına yapabileceği işleri yardım almaksızın yapma, zamanını iyi kullanma, gününü iyi
Günümüzde annelere-babalara “Nasıl bir
planlama becerilerini de barındırır.
çocuk yetiştirmek istiyorsunuz?” sorusunu sorduğumuzda benzer
alınan
görüşleri
cevaplar
kapsıyor:
genelde
“Başarılı,
Ödevlerin gerekliliği ve yararları eğitimciler
ne
tarafından pek çok kurama göre ele alın-
istediğini bilen, özgüven sahibi, kendini iyi ifade
edebilen,
yeteneklerini
ön
mıştır. Öğrenme teorilerine göre ödevler,
plana
öğrenme süreçlerine olumlu katkı sağlamak-
çıkartabilen, mutlu, yaşadığı çevreye uyum
tadır. Yapılandırmacı
sağlayabilen...” Aynı soruya bir eğitimcinin
bilgilerin,
vereceği cevap da hiç şüphesiz temelde aynı
önceden
eğitim
teorisi
yapılanmış
yeni
bilgilerin
üzerine inşa edildiğini savunur. Bu teoriye
olacaktır.
göre öğrenme, var olan öğrenmelerle yeni öğrenmelerin arasında bağ kurmayı ve her
Annelerin-babaların ve eğitimcilerin ideal
yeni bilgiyi var olanlarla bütünleştirmeyi
insan tanımına yaklaşan kişiler yetiştire-
gerektirir.
bilmeleri için çocuklarına küçük yaşlarda kazandırmaları gereken bazı değerler vardır.
Bu noktada ise beyin, beynin yapısı ve
Bu değerler, çocuğun yetişkinlik yaşantısında
öğrenme ilişkisinin önemi söz konusudur.
önemli bir yere sahiptir çünkü bu değerler,
Beyin vücudumuzun ve vücudumuzdaki her
aynı zamanda huzurlu, mutlu ve başarılı bir
türlü fonksiyonun yöneticisidir. Adeta bir
yaşantının da temel anahtarlarıdır.
orkestra şefi gibi hareket eden beyin aynı zamanda mükemmel bir uyum sağlayan
İdeal yetişkin tanımında yer alan becerilerin
kontrol merkezidir. İnsan zekasını, duyuların
kaynağındaki değerlerden bir tanesi de
yorumunu
“sorumluluk bilinci”dir.
ve
hareketlerin
denetimini
oluşturur. Oldukça karmaşık bir yapıya sahip olan,
Öğrencilerin okulla ilgili sorumlulukları arasındaki en önemli yeri “ders çalışma ve ödev yapma sorumluluğu” alır.
araştırmalar
arttıkça
belki
de
karmaşıklığı da artan beynin en önemli özelliklerinden biri de öğrenme olayının merkezi olmasıdır. Öğrenmenin kendisi de tıpkı beyin gibi oldukça karmaşık bir süreçte ve etkileşimde ortaya çıkmakta, çok geniş bir 1
kavram
olma
özelliğini
göstermektedir.
Yeni bir bakış sağlaması ve ışık tutması
Öğrenme görme, işitme, dokunma, tat ve
dileğiyle…
doku duyguları ile algılanan uyaranların beyinde ilişkilendirme, tekrarlama gibi birden
İELEV Eğitim Kurumları
çok beyin işlemi sonucu gerçekleşir. Beyin,
Rehberlik ve Psikolojik Danışma Birimi
yapısı
gereği
öğrenmeler
gerçekleştikçe
gelişen ve geliştikçe de öğrenme olayına etki eden bir etkileşimi gerekli kılar. Anlamlı ve kalıcı öğrenme ve öğrenilen bilgi ve becerileri etkili biçimde kullanma, çalışma becerilerinin etkili bir şekilde geliştirilmesi ile mümkündür.
Çalışma becerilerini kazanma
ve bilinçli bir şekilde kullanma konusunda en önemli görev öğrenciye düşmekle beraber, öğrencinin bu süreçte her zaman öğret-
olgunluk düzeyi; sosyal beceriler, atletik
Beynin Yapısı ve Öğrenme
yetenekler ve öğrenme yetileri gibi birçok
Beynin bölümleri belli görevler açısından
niteliğe bağlı olarak farklılık gösterebilir.
ayrışmıştır. Ancak bu bölümler içi içe ve
Örneğin çocuk, matematikte başarılı olmasına
karmaşık bir yapıya sahip olmakla birlikte
rağmen Türkçede desteğe ihtiyacı olabilir
birbirleri ile iletişim halindedir. Beyin yapısı
veya beden eğitiminde iyiyken resim ve
itibari ile en basit anlamda üçe ayrılır.
menleriyle birlikte siz velilerin de desteğine ve yönlendirmesine ihtiyacı vardır. Bir çocuğun
müzikte yetersiz kalabilir. Her çocuk kendine
1.Arka beyin
özgü zeka ve kişilik özellikleriyle bağımsız bir
2.Orta beyin
bireydir.
3.Ön beyin
Çocuğun bireysel özelliklerinin yanı sıra ana-
Öğrenmede beynin bütün bölümleri etkin
babanın tutumu (aşırı otoriter, aşırı hoşgö-
olmakla birlikte bazı bölümler daha özelleş-
rülü, kayıtsız, ilgisiz) ve yakın çevre koşulları, onun davranışını ve gelişimini etkiler.
miş gibi görünmektedir. Özellikle orta ve ön
Bültenimizin giriş bölümünde beynin özellikle
alanların meydana geldiği yerler olarak
öğrenmeyi doğrudan ilgilendiren bölümleri
öğrenme ile doğrudan ilgilidir.
beyin duygular, hafıza, mantık, konuşma vb.
ve öğrenmenin nasıl gerçekleştiği ile ilgili
Orta Beyin
bilgiler bulabilirsiniz. Zaman zaman da “neler yapıldığında beynimizdeki öğrenme süreçle-
Orta beyin duygular ve hafıza ile ilgilidir.
rini etkileyebiliriz?” sorusuna değinip öneriler-
Burada
de bulunacağız. Diğer kısmında ise öğrenme
bulunan
hipokampüs
hafızanın
merkezidir. Hangi bilgilerin hafızaya geçip
süreçlerine etki eden çalışma alışkanlıklarına
geçmeyeceğine karar verir. Çeşitli öğrenme
yönelik paylaşımlara yer verdik. 2
kanallarından bize ulaşan bilgiler verdiğimiz
bulunur. Bu ağ, beynin sağ ve sol lobu
önem
kaydolmaktadır.
arasında sürekli bilgi alışverişinin yapılmasını
Merak ve ilgi duymadığımız, önemseme-
sağlayan bir köprü gibi işlev görür. Sağ beyin
diğimiz olaylarda gelen bilgiler beyinde
yaratıcılığı, duygusallığı, seslere, renklere,
düşük
gibidirler.
hayal gücüne, sezgilere ve soyut algılamalara
Dolayısıyla zayıf sinyaller gerekli olan bağları
daha yatkın çalışırken; sol beyin mantıklı ve
oluşturamaz (sinaptik bağlar) ve beyine kayıt
analitik düşünmeye, yazılara ve sayılara,
işlemi gerçekleşmez. Duyguların uyandığı
sistematik düşünmeye daha yatkın olarak
olaylarda
çalışır.
derecesine
göre
frekanstaki
ise
sinyaller
hipokampüs
merkezi
hareketlenir ve kayıt işlemi gerçekleşir (uzun süreli hafızaya aktarılır). Orta beyin öğrenme için önkoşullardan olan
Sol lob
uyanıklık ve dikkat de bu alanla ilgilidir. Eğer bu alana sabit-düzenli şiddette uyarı gelirse
Sol Beyin
Sağ lob Sağ Beyin
uykumuz gelir. Ancak değişken şiddette uyarı
Sol üst beyin
iletiler gelirse uyanık kalırız. Uyanık kalabilmek ve dolayısıyla dikkatimizi yoğunlaştırabilmek
Sağ üst beyin
için duyulardan gelen sinyallerin güçlü ve değişken olması gerekmektedir.
Ön Beyin (Üst Beyin)
Beynin Lobları ve Öğrenmeye Etkisi
Beynin en gelişmiş bölümü olan serebrum, insan beyninin farkını da oluşturan bölümdür. Serebrumun dış yüzeyine kabuk anlamına gelen korteks denir. Korteks, beynin düşünen, konuşan, yazan, yeni buluşlar yapan, merak eden, plan yapan, öğrenmenin, zekânın ve hafızanın oluştuğu bölüm olup sınırsız bir kapasiteye sahip görünmektedir. Üzerinde görme, duyma ve diğer algılama merkezleriyle ve dış dünyayla sürekli iletişim halindedir. Korteks önden arkaya doğru bir çizgiyle sağ ve sol yarımküre (lob-beyin) şeklinde iki parçaya ayrılır: Sağ yarımküre vücudun sol tarafını, sol yarımküre ise sağ tarafını kontrol eder.
Son 20 yılda yapılan araştırmalar beynin yarımkürelerine
ilgiyi
daha
da
arttırmış,
özellikle eğitim alanında önemli gelişmelerdeğişiklikler
olmuştur.
Beyinle
ilgili
bu
gelişmeler günümüzde başarılı insan ve dolayısıyla başarılı eğitim ve etkili öğrenme anlayışlarında değişikliklere yol açmıştır. Etkili öğrenme ve öğrendiklerini uygulayabilme için her iki lobun da dengeli gelişimine ve etkin kullanılmasına ihtiyaç vardır. Öyleyse hayati derecede önem taşıyan beynin bu yarımkürelerini daha yakından inceleyelim.
Yetenekleri bakımından her iki yarımküre-lob
Sağ lobun (yarımkürenin) özellikleri
farklı yeteneklere sahiptir. Ayrıca biliyoruz ki her iki lob birbirini tamamlayan fonksiyonlara sahiptir. Her iki lob arasında yoğun sinir lifinden oluşan “korpus kallosum” ağ demeti
3
Zamanlama ve zaman algısı
Sıralama ve sıraya koyma
Müzik-Resim algılama
Sözel olmayan iletişim becerileri
önemini bir kez daha kavramamızı sağla-
Sağ-sol ayırt etme
maktadır.
Empati becerisi
Duygusal davranış
Beynimizin bu iki lobunun koordineli şekilde
Sentez becerisi
nasıl çalıştığını anlayabilmek için bir örnek
Mizah becerisi
verebiliriz. Sağ lobu alınan bir insan hayal
Canlılık ve uyanıklık
ettiğimizde karşımıza şöyle bir tablo çıka-
Dikkat becerileri
caktır:
Hayal kurma
kullanmayacak, duygusal tepkilerde (coşku,
Üç boyutlu düşünme
heyecan, korku, merak vb.) bulunamayacak,
Yaratıcı düşünme
robot
Bütünsel bakış
arasında ilişki kuramayacaktır. Hayal ve sezgi
Bedenin sol kısmının hareketleri ve
gücünden yoksun kalacak, parçaları-bilgileri
kontrolü
birleştiremeyecektir. Bunlar olabileceklerden
Öncelikle
gibi
vücudunun
konuşacak,
sol
edindiği
tarafını
bilgiler
yalnızca bazılarıdır (hatta küçük bir kesimi). Öyleyse beynin bölümlerinin öğrenme üze-
Sol lobun (yarımkürenin) özellikleri
rindeki etkisi ve önemi üzerinde durduktan sonra “geliştirmek için neler yapılabilir?”
Dil becerileri (kavrama, yazılı-sözlü ifade, sembol-sözcük
hatırlama,
sorusu karşımıza çıkacaktır.
depolama,
gramer kuralları)
Analitik düşünme
Geliştirmek İçin…
Mantıklı düşünme
Detaycı düşünme
Beynin gelişiminde üç temel faktör önemli
Akademik beceriler (matematik vb.)
Problem çözme becerisi
Yabancı dil öğrenimine yatkınlık
Katı düşünme
Bedenin sağ kısmının hareketleri ve
derecede rol oynamaktadır. Bunlardan ilki iletimin davranış
hızını
belirleyen
deneyimleri
ve
myelinazasyon, beslenmeden
etkilenir. Nöron hücreleri arasındaki iletişimi sağlayan snaps oluşumu ise deneyim ve uyarandan etkilenir. Son olarak da beyin
kontrol
biyokimyası davranışların düzenlenmesi ve deneyimler yolu ile gelişir (Özmert,2005). Bu
Günümüzde bilim ve teknoloji alanındaki
bilgilerden de anladığımız gibi deneyim ve
gelişmelerde sol beynin çok önemli bir yeri
uyaranlar beyin gelişimi için ve dolayısıyla
olduğu kabul edilmektedir. Çünkü eğitimde
etkin öğrenme için önkoşul etkenlerdir.
bilgi, dil, matematik vb. sol beyni gerektirir.
Deneyim ve uyaranlar çerçevesinde beynimizi
Öğrenilen bilgilerin yaratıcı olarak kullanıl-
geliştirebilmek için yapabileceklerimizi aşağı-
ması, farklı bilgilerle ilişkilendirilmesi, gerçek
daki başlıklar altında toplayabiliriz.
hayata aktarılabilmesi, yeni bilgiler üretilebilmesinde ise sağ lob gerekli olacaktır. Aynı
Kitap okuma
zamanda sağ lobun işlevleri arasında, edi-
Kitap okuma beynin her iki lobunun birlikte
nilen bilgilerin devamı için de gerekli olan
ve dengeli bir şekilde kullanımı sonucu
öğrenme isteği ve merakın da yer alması
gerçekleşir. Çünkü sol lob ile takip edilen 4
kelimeler, sağ lob tarafından görüntülenir, yeni imge ve sözcüklere dönüştürülür. Hayal gücü devreye girer, özet ve yorumlar yapılır. Dolayısıyla
kitap
okuma
gerçekleştikçe
beyindeki bağlantılar artacak, beynin her iki lobunun kullanılması ise bu alanların gelişmesini sağlayacaktır. Öğretmenlerin sıkça üzerinde durduğu kitap okumanın alışkanlık haline gelmesi, iyi okuyabilmenin ötesinde, beyindeki bu işlevlerinden dolayı da önemle üzerinde durulmasını gerektirmektedir.
Oyun-Oyuncaklar Oyun ve oyuncaklar çocukların ve yetişkinlerin hayal gücünü kullanmalarını sağlayan, yaratıcılıklarını arttıran, sosyal-duygusal becerilerini (sağ lob işlevlerini) geliştiren materyallerdir. Bu sayede yeni nöron bağlantıları ortaya çıkar ve yeni beyin hücreleri gelişir. Dolayısıyla oyun özellikle sağ lob becerilerini geliştirecek ayrıca kişilik gelişimine de önemli etkileri olacaktır.
Spor Sporun, uzun vadede beyin gücünü geliştirdiği gerçeği son zamanlarda üzerinde sıkça durulan bir bilgidir. Fiziksel sağlığımızı olumlu yönde etkileyen her şey doğal olarak bey-
Bulmaca, satranç vb. etkinlikler
nimizi de olumlu yönde etkileyecektir. Yapılan
Bulmaca, satranç vb. oyunlar hem beyni
araştırmalar 10 dakikalık bir spordan-egzer-
çalıştıran- beyin hücrelerini geliştiren, hafı-
sizden sonra bilişsel fonksiyonlarda artış
zanın çalışmasını ve dolayısıyla kuvvetlen-
olduğunu göstermektedir. Günümüzde spo-
mesini sağlayan araçlardır. Aynı şekilde
run tercih nedeni daha çok sosyal beceriler,
özellikle çocuklar için dergilerde ve kitaplarda
hobiler olmakla birlikte temel işlevinin beynin,
yer alan bir çeşit bulmaca niteliğindeki zekâ
dolayısıyla vücudun koordineli çalışması ve bu
oyunlarının da (sağ ve sol lobun koordineli
koordinasyonu geliştirmesidir.
çalışmasını da sağlar) problem çözme ve dikkati
kullanabilme
becerisine
katkıları
Soru sormak
önemlidir. Bu katkıları yaparken eğlenceli vakit
geçirilmesini
sağlaması
da
Bu beynimizi formda tutmanın çok iyi bir
ayrıca
yoludur. Yalnızca kendi zihnimiz içerisinde
önemlidir.
kalsa bile soru sorma alışkanlığı beynimizin 5
sürekli aktif ve üretken olması için oldukça
ilgili bilgiler arttıkça bizim beynimizi kullana-
önemlidir. Zihninize gelen her şeyi sorun ve
bilme kapasitemizde artacaktır.
muhtemel cevaplar üzerinde düşünün. Dolayısıyla çocukların da soru sormasına fırsat
Çalışma Alışkanlıkları
vermek, soru sormalarını teşvik etmek, ona merak edeceği alanlar yaratmak üretken olabilmesi, yaratıcılığını kullanabilmesi için oldukça önemlidir.
Ders çalışmak birinci sınıfta başlayan çocuk için yeni bir durumdur. Adım adım ve süreç
Beslenme
halinde öğretilmelidir. Çünkü çocuk bu bece-
Yediğimiz besinlerin sağlıklı yaşam için önemi
riyi henüz kazanmamıştır ve öğrenmeye
sıkça dillendirilen ve araştırılan ayrıca bazı
ihtiyacı vardır. Bu yüzden hemen çocuktan
hastalıkları tetikleyici ya da önleyici etkileri
masaya oturmasını ve kendi başına ev
olduğu da çokça önemsenen bir konudur.
görevini yapmasını beklememeliyiz. Ders
Bilim bu konuda araştırmalarına hızla devam
çalışmanın tek bir yolu yoktur. Bu, çocuğun
ederken besinlerin beyin üzerindeki etkisi de
kişisel özelliklerine göre değişebilir. Ev görevi
bilinen bir durumdur. Özellikle protein ve
yapma sorumluluğunu öğretmek için önceleri
vitaminlerin beyindeki hafızanın gelişimi ve
birlikte
etkin kullanılması üzerinde olumlu etkileri
desteklemek ve düzenli olarak kontrol etmek
olduğu bilinmektedir.
gerekir.
Uyku
Zamanla, sizin evdeki desteğinizle, kendi
Vücudun kontrol merkezi dediğimiz ve vücudun her işlevinin yürütücüsü olan beyin için işlevlerini yerine getirebilmesi açısından dinlenmesi gerekmektedir. Bir anlamda şarj olması gerekmektedir. Özellikle çocukların ihtiyacı olan uykusunu alması, öğrenmeyi gerçekleştirebilmesi, dikkatini kullanabilmesi açısından önemlidir.
başına ev görevini yapabilir hale gelecektir.
Beynin belli bir yapısı ve belli bir işleyişi vardır.
elde edeceğini tekrar tekrar açıklayın.
Bununla birlikte her beyin kendine özgüdür.
Kesinlikle çocuğunuzun yerine ev görevlerini
Bireyin öğrenme deneyimleri zenginleştikçe,
yapmayın. Çünkü ev görevinin birincil işlevi:
farklı uyaranlarla teması arttıkça, beynin yapısı
Zamanını kullanabilme, sorumluluk alabilme,
da değişir, gelişir. Dolayısıyla öğrenme çoğal-
başladığı bir işi bitirebilme ve içsel disiplin
dıkça birey daha fazla kendine özgü olur. İşte
kazanabilmedir. Ev görevi çocuğu bilinçlen-
tam da bu noktada beyin gibi karmaşık bir
dirmek için verilir. Ayrıca tekrar ve öğre-
yapının işleyişini bilmek (var olan bilgiler
nilenlerin pekişmesinin anahtarıdır.
yapmak,
göstermek,
takıldığında
Başlarda yanlarında olup rehberlik ederek yavaş yavaş uzaklaşılmalıdır.
Çocuğunuz
okuma-yazma öğrendikten ve nispeten ev görevlerini düzenli yapma alışkanlığı kazandıktan sonra yanında bulunmayın. Yaptığı ev görevlerini kontrol etme aşamasına geçin. En önemlisi de bütün bunları yaptığında ne yarar
doğrultusunda), kendimizle ilgili farkındalık sağlamak ve bu durumu etkili öğrenme için kullanabilmek oldukça önemlidir. Beyin ile 6
landığı işi yapabilmesi için önce belirli bir süre
Ders Çalışma Alışkanlığını Kazandıralım Ama Nasıl?
ders çalışması gerekecektir. Her öğrencinin dikkat süresi farklıdır. Bu nedenle hazırlayacağınız çalışma programında dikkat süresini aşmamaya özen göstererek, çocuğunuzun ara vermesine fırsat tanıyın. Başarıda önemli bir faktör çok çalışmak değil, etkili ve verimli çalışmaktır. Bu nedenle çocuğa zamanı yönetmesini öğretin.
Planlı çalışma yapın Verimli
çalışmanın
Çalışma zamanını iyi ayarlayın:
ilk
planlan-
Çalışma zamanını öğrenci ile birlikte, onun
masıdır. Verimli çalışabilen
yorgun ve aç olabileceği veya aklını meşgul
öğrenciler, çalışmaya baş-
edebilecek TV programlarına dikkat ederek
lamadan önce genel bir
kararlaştırın.
adımı
zamanın
plan yaparlar, yavaş yavaş
Çalışma süresini saptayın ancak gerekli zamanlarda esneklikler sağlayın
bu planı belirgin bir duruma getirirler, hangi
işe ne kadar süre ayıracaklarını belirlerler. (Bu planda ders dışı uğraşılara da mutlaka zaman ayrılmalıdır.) Zamanın yanında, konuların da
Çocuğunuz sıkıldığı zaman çalışma yerinden
planlanması önemlidir. Ertesi gün ne kadar
ayrılabilir. Ama ayrılmadan önce, küçük bir
okuma, ne kadar tekrar, ne kadar ev görevi
bölüm daha bitirmek ya da bir iki dakika daha
gerekiyor, önce bunların bir planı yapılmalıdır.
masada kalmak şartı konmalıdır.
Çalışma süresini yavaş yavaş artırın
Çalışma programı ne türde olursa olsun,
izlenilmesi gereken bazı kurallar vardır. Bu kuralları yalnızca bir kez denemiş olmak,
Dikkati on dakikada dağılan ve hayal kurmaya başlayan bir çocuktan bir saat masadan kalkmamasını beklemek gereksiz bir zorlama olacaktır. Çalışma ve başarma hedefleri başlangıçta ulaşılabilecek düzeyde tutulmalıdır. Çocuk, kapasitesinin üzerinde çalışma yükünün altına girerse sıkılıp programdan vazgeçebilir.
hiçbir zaman başarılı olmak için yeterli değildir. Yöntem devamlı uygulanarak, zamanla gelişecek ve alışkanlık haline gelecektir. Ailenin en büyük payı da teşvik etmek konusunda olacaktır. Çocuğunuzla birlikte oluşturacağınız, çocuğunuzun özelliklerine ve ihtiyaçlarına uygun,
• Çalışma yerini belirleyin
her gün aynı saatte derse oturabileceği bir
Çocuğunuza rahat çalışabileceği uygun bir
program dahilinde, çocuğunuzun çalışmaya
yer belirleyin. Belirli bir çalışma yerinin olması,
başlamasını sağlayın. Eğer çalışma davranı-
çalışmaya şartlanma ve konsantrasyonu sağ-
şının sıklığını artırmak istiyorsanız, çalışmayı,
lamada etkilidir.
hoşlanılan ve sık yapılan bir başka etkinlikten önceye alın. Bu kurala göre çocuğun hoş7
Sınıf arkadaşlarına göre daha az ya da
Uygun bir çalışma ortamı nasıl olmalıdır?
daha çok zamanı ders çalışmaya ayırıyor ve iyi sonuçlar almıyorsa,
• Üzerinde çalışmak için tüm araç ve gereç-
Çalışmaya ayırdığı zamanın karşılığı olacak
lerin bulunduğu bir masa olmalıdır.
notlar almıyorsa,
• Çalışma masası sadece ders çalışmak için
Düzensiz bir tavrı olduğunu fark ettiyseniz,
kullanılmalıdır.
Nasıl çalışacağını bilmediğini söylüyorsa ya
• Çalışma ortamında dikkat dağıtabilecek
da çalışmayı öğrenmek için yardıma
nitelikte uyarıcılar olmamalıdır
ihtiyacı varsa,
• Işık, gün ışığı olmalı, olmadığında gün
bu durumlarda öğrenci ile daha yakından
ışığına yakın floresan ışığı tercih edilmeli ve
ilgilenmelisiniz.
bu ışık arkadan gelmemelidir. • Oturulan iskemle ergonomik olmalıdır.
Bütün bu bilgilerin ışığında, çocuğunuzu olduğu gibi, kendisi olarak görmeyi öğrenin.
Öğrenciler sadece başarmaya değil, olumlu geribildirim ve onaylanmaya da ihtiyaç duyar.
Annelere- Babalara İpuçları
Çocuğunuzun, hata yaptığında veya başarısız olduğunda kendini yenilgiye uğramış gibi hissetmemesi için yapıcı geribildirimler vermeniz, onun güdülenmesine yardımcı ola-
Birden fazla çocuğunuz varsa çocukların
caktır.
ev görevlerini farklı mekanlarda yapmalarını sağlayın.
Önemli olan performans değil, çabadır. Bu nedenle sonuç yerine, süreci alınan not yerine, harcanan emeği değerlendirerek çocuğunuzu övün.
Çocuğunuz ev görevini yaparken/çalışırken yardıma hazır olduğunuzu belirtin. Arada bir yanına giderek yüreklendirici sözler söyleyin ama hiçbir zaman çocuğunuzun yanında sürekli kalmayın.
Ne Zaman İlgilenmeliyim?
Çocuğunuz adına ev görevini arkada-
Bir çocuğun “çalışmayı” öğrenme konusunda
şından öğrenerek (telefonla arayarak veya
ne zaman yardıma ihtiyaç duyacağını tahmin
okula gelerek) onun yerine yapmayın.
etmek oldukça kolaydır ama bu becerileri,
Gerektiğinde okula ev görevini yapmadan
henüz bir problem yaşamadan da öğretmek
gidebilir. Bu durumda öğretmenine karşı
mümkündür.
savunmasını kendisi yapabilir. Çalışmasını / ev görevini gereken dikkat ve
Öğretmenden, çocuğunuzun gerçekten
çabayı göstererek bitirdikten sonra istediği
ders çalışıp çalışmadığını soran notlar ya
bir etkinliği yapmasına olanak tanıyın ama
da telefonlar alıyorsanız,
bitirmeden de buna izin vermeyin.
Saatlerce çalıştıktan sonra bile hâlâ çalıştığı
Sık sık derse başlaması gerektiğini hatır-
konuyu anlamadığından şikayet ediyorsa,
latmayın.
Ana noktalardan çok, önemsiz noktaları
Ev görevlerini yapmak istemiyorsa zorla-
dikkate alıyorsa,
mayın, öğretmeni bu konuda gerekli
8
uyarıları yapacaktır. Unutmayın ki, anne-
gerektiğini ona anlatmak ödev yapma
babalar öğretmen olmamalıdırlar.
alışkanlığı
kazanmasında
destek
olur.
Yapması gereken sorumlulukları yerine
Çocuğun okula başladığı ilk yıl ödevlerdeki
getirdiğinde takdir edin. (Zaten yapması
soruları ve yönergeleri anlaması için bir
gerekir diye düşünmeyin.)
büyüğünün metni ona okuması gereke-
Yapması gereken sorumlulukları unutabilir.
bilir. Burada dikkat edilmesi gereken
Çok sık tekrarlanmaması şartı ile bu sizi
nokta, çocuğa soruların yanıtlarını kendi-
endişelendirmesin, ara ara aksamalar ola-
sinin bulması için teşvik etmektir. İlk
bilir.
soruları birlikte yapıp anlamasını sağla-
Çocuğun sorumluluklarını yerine getirmesi
manız ödevin geri kalan kısmını tamamla-
için anne-baba olarak siz de örnek dav-
makta kendine olan güvenin artmasına yol
ranışlarda bulunun.
açacaktır. Çocuğunuzu, çabalarından do-
Çocuğa bir davranışta örnek olurken söz-
layı takdir etmeniz ödevlerini beklentileri-
cükleriniz hareketlerinize eşlik etsin. Dil,
nize uygun yapması konusunda motive
dikkatin en önemli aracıdır.
edecektir. Okuma-yazma ve anlama be-
Düzenli bir uyku saati ve yeterli dinlenme
cerilerinde gelişmeye başladığında birlikte
konusunda ısrar edin.
geçirilen çalışma zamanınızı azaltmanız
Odasında mutlaka bir saat bulundurun,
“tek
çalışacağı süreyi önceden söyleyin. getirin.
yapma
alışkanlığı
cuğunuza ödevini yapabileceği uygun
birlikte
çalışma ortamı sunmak ve sadece ödevini
düzenleyin. (Eski kitap ve oyuncaklarını
yapıp yapmadığını kontrol etmek yeter-
kaldırmak, kitapları sıraya koymak, araç ve
lidir. Yalnızca çocuk soru sorduğu zaman
gereçleri gruplamak…)
destek olmak daha doğru bir yaklaşımdır.
Çalışma
belirli
odasında
masasını
8-11 yaş arası: Bu yaş dönemi için ço-
ve
kütüphanesini
Çalışma
ödev
geliştirmesinde ona yardımcı olacaktır.
Çalışma odasını çocuğunuza özel bir yer haline
başına”
aralıklarla
mutlaka
bir
pano
Çocuğunuzun ihtiyaçlarını, öğrenme hızını
bulundurun. Bu panoya ders programını,
göz önünde bulundurarak birlikte bir
tatilleri veya kendisi için özel olan bilgileri
çalışma planı hazırlayabilirsiniz. Örneğin,
asması için destekleyici ve örnek olun.
uzun süre dikkatini toplamakta güçlük
Ders çalışırken masanın pencere kenarında
çeken bir öğrencinin sık aralıklarla mola
olmamasına, odasında bilgisayar, televiz-
vererek ders çalışması uygundur. Bu
yon ya da müzik setinin açık olmamasına
program sayesinde organize olma ve
özen gösterin.
zamanını iyi kullanma becerilerini geliştire-
Onu bazı özel başarıları için de övün.
bilirsiniz. Bu yaş döneminde çocuğunuzun ödevini kontrol ederken bir hatası varsa
Çalışma alışkanlığı ve ödev yapma ile ilgili yaşa göre ebeveyn desteği
bulup göstermek yerine tekrar gözden geçirmesini önererek hatasını kendisinin bulmasını sağlamak onun farkındalığını artıracaktır.
5-8 yaş arası: Bu yaş döneminde çocuğun ödevi olup olmadığını mutlaka kontrol etmek ve hangi saatler arasında çalışması 9
bir güç olacaktır, ev görevi o kadar da korkutucu olmayacaktır. Ev görevi yapmaya karşı özellikle direnen çocuklar için daha derinlemesine bir plan denemek isteyebilirsiniz. İşte bazı adımlar
Her çocuk ev görevi konusunda zaman
zaman
anne-baba
ile
1. Çocuğunuzla birlikte kazanmak istediği
tartışabilir. Eğer ev görevleri konu-
ödül ya da ayrıcalıkları bir kağıda sıralayın.
sunda sürekli tartışma çıkıyorsa bir
Günlük
yarım
saat
televizyon seyretmek, özel bir içecek,
Peki, ama bu durumu nasıl
yarım saat geç kalkmak olabilir. Haftalık
düzeltebilirsiniz?
ödüller, öğle yemeğini sevdiği bir lokantada yemek, pikniğe gitmek ya da bilgisayar oynamak olabilir. Daha uzun vadeli
değiştirmelisiniz. Ev görevlerinin çocuğunuz
ödüller ise sinemaya gitmek, akşam yeme-
için ne kadar önemli olduğunu anlarsanız
ğine arkadaşını davet etmek ya da küçük
çocuğunuza bu konuda yardımcı olmak için
bir oyuncak almak olabilir.
izlemeniz gereken aşamaları daha istekle
2. Şimdi yine çocuğunuzla birlikte, puan
takip edebilirsiniz.
kazanabileceği ev görevi ile ilgili konuları liste yapın. Ev görevlerinde yaşadığı sıkıntı
Ev görevi yapmaya karşı direnen çocuklar için ne yapmalıyız?
türüne göre bunlar, Ev görevi konularını sınıfta yazma Gerekli ev görevi malzemelerini (okuldan)
Bir kağıt parçasına sürpriz bir ödül yazın
eve getirme
ve kapalı bir zarf içine koyun, ev görevini
Ev görevine belirli zamanda başlama ya
tamamlayınca açsın.
da belli bir sürede tamamlama
Çalar saat oyunu oynayın. 10 dakikalık ev
Ev görevini tam ve düzgün yapmaya çalış-
görevini bir saatlik bir savaşa dönüştüren bu
fazladan
şeyler yapmanızın tam sırasıdır.
Önce ev görevi konusuna kendi bakışınızı
ve
ödüller
süre
içinde
hayallere
ma
dalan
Ev görevini zamanında ve tam olarak
çocuklarda kullanılır. Ev görevinin ne kadar
teslim etme
sürmesi gerektiğine karar verin ve saati
Sizin hatırlatmalarınız olmadan ev görevini
kurun. Eğer çocuğunuz bu süre içinde ev
bitirme olabilir.
görevini bitirip alarma basarsa ona bir ödül verin.
3. Bu işlerden her birinin kaç puan olacağına
Ev görevini bölümlere ayırın. Bu ev görevi
ve hangi ödülleri hak ettiğine karar verin.
çok fazla gözüküyorsa, kolay yapılacak
Nasıl bir ödül gerektiğini belirlemek için
bölümlere ayırın ve her bölüm tamam-
çocuğunuzun her gün kazanabileceğini
landıktan sonra çocuğunuzu ödüllendirin.
düşündüğünüz puanları toplayın. Üçte
3 sözcüğü hecelemeyi öğrenmek, 20
birlik bölümünü özel ayrıcalıklar için bir
sözcüğü hecelemeyi öğrenmek kadar
kenarda tutun.
yorucu olmaz. 3 sözcükten sonra verilecek küçük bir şeker, çalışmanın devamı için itici 10
4. Bir deftere beş kolon çizin ve her kolona
Kaynakça
sırayla tarih, madde, puan (başarıyla
1. Canter, L., Etkili Ana- babalık Kitapları
tamamladığı ev görevlerinden aldığı pu-
Serisi, 1998, HYB Yayıncılık.
anlar), kayıplar (kullandığı ödül puanları)
2. Çetin, F., Çocuk ve Aile Dergisi-Yıl: 6 Sayı:
ve sonuç yazın.
57- Şubat 2003. 3. Doğan Cüceloğlu. İnsan ve Davranışı
5. Ayda bir, işleri ve ödülleri gözden geçirip
4. Elif Özmert, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları
gerekirse yenileyin.
Dergisi. Cilt:48, S:2. Ankara 1995. 5. Martin, M., Cynthia Waltman Greenvood,
Başarıda ölçü başkaları değil, bireyin kendisidir. Doğru olan başkalarıyla yarışmak yerine bireyin kendisi ile yarışmasıdır.
Çocuğunuzun
Okulla
İlgili
Sorunlarını
Çözebilirsiniz - Sistem Yayıncılık, İstanbul, 2000. 6. Scıentıfıc Amerıcan. Mınd and Brain. September, 1992. 7. Türkoğlu, A., Doğanay A., Yıldırım A., Ders Çalışma
Becerileri,
Baki
Kitabevi,
1996. 8. Yavuzer, H., Okul Çağı Çocuğu, 4. basım, 2000, Remzi Kitabevi. 9. Yavuzer H. ( 1996) ‘’ Çocuk Eğitimi El Kitabı’’ , Remzi Kitabevi, İstanbul.
11