احکام نماز

‫اﺣﻜﺎم ﻧﻤﺎز‬

‫)ﺣﻨﻔﻲ(‬

‫)رﺳﺎﺋﻞ ﻋﻄﺎرﻳﻪ ﻗﺴﻤﺖ او‪‬ل(‬ ‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ از او‪‬ل ﺗﺎ آﺧﺮ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻴﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ان ﺷﺎء اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺧﻮد ﺑﺨﻮد ﭘﻴﺶ روي ﺗﺎن ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺛـﻮاب‬ ‫ﺣﺼﻮل ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬اﻧﺸﺎء اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮع ‪ 12‬رﺳﺎﺋﻞ‬ ‫ﺷﻴﺦ ﻃﺮﻳﻘﺖ‪ ،‬اﻣﻴﺮ اﻫﻠﺴﻨﺖ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻼّﻣﻪ ﻣﻮﻻﻧﺎ اﺑﻮ ﺑﻼل ﻣﺤﻤ‪‬ـﺪ اﻟﻴـﺎس ﻋﻄـﺎر‬ ‫ﻗﺎدري رﺿﻮي داﻣﺖ ﺑﺮﻛﺎﺗﻬﻢ اﻟﻌﺎﻟﻴﻪ درج ذﻳﻞ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻃﺮﻳﻘﺔ وﺿﻮء ‪0 1 ...........................................................‬‬ ‫وﺿﻮ و ﻋﻠﻮم )‪41 ...................................... (science‬‬ ‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻏﺴﻞ ‪58 .............................................................‬‬ ‫ﻓﻴﻀﺎن آذان ‪82 ..............................................................‬‬ ‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻤﺎز ‪105 ...............................................................‬‬ ‫ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺎﻓﺮ ‪189 ...............................................................‬‬ ‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻧﻤﺎز ﻫﺎي ﻗﻀﺎء ‪204 ...............................................‬‬ ‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ‪233 .....................................................‬‬ ‫ﻓﻴﻀﺎن ﺟﻤﻌﻪ ‪246 ............................................................‬‬ ‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ ‪269 ........................................................‬‬ ‫ﭼﻬﻞ وﺻﻴﺖ از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮره ‪278 ......................................‬‬ ‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻓﺎﺗﺤﻪ ‪292 .............................................................‬‬

тАля╗зя║О┘Е я╗Ыя║Шя║О╪и тАк :тАм╪зя║гя╗Ья║О┘Е я╗зя╗дя║О╪▓ )я║гя╗ия╗Фя╗▓(тАм тАля╗гя║╝я╗ия╗Т тАк :тАмя║╖я╗┤я║ж я╗Гя║оя╗│я╗Шя║ЦтАк ╪МтАм╪зя╗гя╗┤я║о ╪зя╗ля╗ая║┤я╗ия║ЦтАк╪МтАмтАм тАля║гя╗Ая║о╪к я╗Ля╗╝┘Ся╗гя╗к я╗гя╗оя╗╗я╗зя║О ╪зя║С┘Ая╗о я║С┘Ая╗╝┘Д я╗гя║дя╗дтАкюаетАм┘Ая║к ╪зя╗Яя╗┤┘Ая║О╪│ я╗Ля╗Д┘Ая║О╪▒тАм тАля╗Чя║О╪п╪▒┘К ╪▒я║┐я╗о┘К ╪п╪зя╗гя║Ц я║Ся║оя╗Ыя║Оя║Чя╗мя╗в ╪зя╗Яя╗Мя║Оя╗Яя╗┤я╗ктАм

тАля╗зя║Оя║╖я║о тАк

:тАмтАм тАл╪зя╗│я╗ж ╪▒я║│я║Оя╗Яя╗к ╪з┘К ╪зя║гя╗Ья║О┘Е я╗зя╗дя║О╪▓ ╪▒╪з ╪вя╗Чя║О┘К ╪зя╗гя╗┤я║о ╪зя╗ля╗ая║┤я╗ия║ЦтАк ╪МтАмя║╖я╗┤я║жтАм тАля╗Гя║оя╗│я╗Шя║Ц я║гя╗Ая║о╪к я╗Ля╗╝┘Ся╗гя╗к я╗гя╗оя╗╗я╗зя║О ╪зя║Ся╗о я║Ся╗╝┘Д я╗гя║дя╗дтАкюаетАмя║к ╪зя╗Яя╗┤я║О╪│ я╗Л ┘Ся╗Дя║О╪▒тАм тАля╗Чя║О╪п╪▒┘К ╪▒я║┐я╗о┘К ╪п╪зя╗гя║Ц я║Ся║оя╗Ыя║Оя║Чя╗мя╗в ╪зя╗Яя╗Мя║Оя╗Яя╗┤я╗к я║Ся║░я║Ся║О┘Ж ╪з╪▒╪п┘И я║Чя║дя║оя╗│я║о я╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘ЗтАм тАл╪зя╗зя║ктАк ╪МтАмя╗гя║ая╗ая║▓ я║Чя║оя║Яя╗дя║Ф ╪пя╗Ля╗о╪к ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ ╪зя╗│я╗ж я╗Ыя║Шя║О╪и ╪▒╪з я║Ся║░я║Ся║О┘Ж я╗Уя║О╪▒я║│я╗▓тАм тАля║Чя║оя║Яя╗дя╗к я╗зя╗дя╗о╪п┘ЗтАк ╪МтАмя║Ся╗оя║│я╗┤я╗ая╗к

╪зя║╖я║Оя╗Ля║Ц я╗зя╗дя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║ктАк .тАм╪зяоФя║о ╪п╪▒тАм тАля║Чя║оя║Яя╗дя╗к ╪зя║╖я║Шя║Тя║Оя╗ля║Оя║Чя╗▓ я║Ся╗к я╗зя╗Ия║о я║Ся║оя║│я║ктАк ╪МтАмя║зя╗о╪зя╗ля║╕я╗дя╗ия║к ╪зя║│я║Ц я╗гя║ая╗ая║▓ я║Чя║оя║Яя╗дя║ФтАм тАл)╪пя╗Ля╗о╪к ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ ( ╪▒╪з ╪вяоФя║О┘З я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАм тАля╗гя║Шя║╕я╗Ья║оя╗│я╗втАк.тАмтАм тАл тАкtranslation@dawateislami.net :тАмтАм

‫ﻋﻤﻞ اﻓﻀﻞ ﺗﺮ از ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺳﻴﺪ اﻻﻧﺒﻴﺎء ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﻣﺤﻮ ﮔﻔﺘﮕﻮ‬ ‫ﺑﺎﻳﻚ ﺻﺤﺎﺑﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ وﺣﻲ آﻣﺪ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﺼﺮوف‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ از ﻋﻤﺮش ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪،‬‬ ‫وﻗﺘﻴﻜﻪ آﻧﺤﻀﺮت ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ آن ﺻﺤﺎﺑﻲ را‬ ‫از اﻳﻦ ﺳﺨﻦ آﮔﺎه ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ زﻣﺎن ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎء آن ﺷﺨﺺ‬ ‫ﺑﻴﻘﺮار ﮔﺮدﻳﺪه ﻋﺮض ﻛﺮد‪ :‬ﻳﺎرﺳﻮل اﷲ! ﻣﺮا ﭼﻨﺎن ﻋﻤﻠﻲ ﻧﺸﺎن‬ ‫دﻫﻴﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ وﻗﺖ ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﻀﻮر ﭘﺮ ﻧﻮر‬ ‫ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬اﺷﺘﻐﻞ ﺑﺎﻟﺘﻌﻠّﻢ ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﺑﺎش ﭘﺲ او ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﮔﺮدﻳﺪ‬ ‫وﻗﺒﻞ از ﻣﻐﺮب وﻓﺎت ﻛﺮد‬ ‫راوي ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻓﻀﻞ ﺗﺮ از ﻋﻠﻢ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻣﻲ ﺑﻮد‬ ‫ﭘﺲ ﺣﻀﻮر اﻗﺪس ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ در آن وﻗﺖ‬ ‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم دادن ﻫﻤﺎن ﻋﻤﻞ ﺣﻜﻢ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ )ﺗﻔﺴﻴﺮﻛﺒﻴﺮ(‬

‫آﻳﺎ از دﻳﺪن ﺳﺘﺮ وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ ‪........‬‬

‫‪20‬‬

‫ﻋﻨﻮان‬

‫ﺻﻔﺤﻪ‬

‫وﺿﻮي ﻏﺴﻞ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ‪...................‬‬

‫‪20‬‬

‫ﻋﺸﻖ رﺳﻮلِ ﻋﺜﻤﺎن ﻏﻨﻲ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻪ‪.....‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺧﻮن در ﺗﻒ )آب دﻫﺎن( ‪...................‬‬

‫‪21‬‬

‫ﺣﻜﺎﻳﺖ رﻳﺨﺘﻦ ﮔﻨﺎ ﻫﺎن ‪....................‬‬

‫‪2‬‬

‫ادرار و اﺳﺘﻔﺮاغ ﺑﭽﺔ ﺷﻴﺮ ﺧﻮار ‪..........‬‬

‫‪21‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺧﻮاﺑﻴﺪن ﺑﺎوﺿﻮ‪......................‬‬

‫‪3‬‬

‫ﭘﻨﺞ اﺣﻜﺎم ﻣﺸﻜﻮﻛﻴﺖ وﺿﻮ‪................‬‬

‫‪22‬‬

‫ﻣﺮدة ﺑﺎوﺿﻮ ﺷﻬﻴﺪ اﺳﺖ ‪.....................‬‬

‫‪3‬‬

‫ﺗﻤﺎس ﺳﮓ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؟ ‪.............‬‬

‫‪22‬‬

‫ﻧﺴﺨﺔ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻫﺎ ‪..............‬‬

‫‪4‬‬

‫ﺷﻜﺴﺘﻦ وﻋﺪم ﺷﻜﺴﺘﻦ وﺿﻮ در اﺛﺮ ﺧﻮاب‬

‫‪23‬‬

‫ﻫﻔﺖ ﻓﻀﺎﻳﻞ ﺑﺎوﺿﻮ ﺑﻮدن ‪..................‬‬

‫‪4‬‬

‫وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﺎﺟﺪ ‪....................‬‬

‫‪25‬‬

‫ﺛﻮاب دو ﺑﺮاﺑﺮ ‪..................................‬‬

‫‪5‬‬

‫در ﻣﻨﺰل وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪................‬‬

‫‪25‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ وﺿﻮ )ﺣﻨﻔﻲ( ‪..........................‬‬

‫‪5‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ ‪..................‬‬

‫‪26‬‬

‫ﻫﺮ ﻫﺸﺖ دروازة ﺟﻨﺖ ﺑﺎز ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ‪.....‬‬

‫‪7‬‬

‫ده ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ ‪....................‬‬

‫‪27‬‬

‫ﻓﻀﺎﻳﻞ ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻮرة ﻗﺪر ﺑﻌﺪ از وﺿﻮء ‪....‬‬

‫‪8‬‬

‫ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ وﺿﻮﻳﺶ ﻧﻤﻲ اﻳﺴﺘﺪ ‪ 6‬ﺣﻜﻢ‬

‫‪28‬‬

‫ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ﻧﻈﺮ ﻫﺮﮔﺰ ﻛﻢ ﻧﻤﻴﺸﻮد ‪...............‬‬

‫‪8‬‬

‫ﻫﻔﺖ ﻣﺘﻔﺮﻗﺎت ‪.................................‬‬

‫‪30‬‬

‫ﭼﻬﺎر ﻓﺮاﻳﺾ وﺿﻮء ‪..........................‬‬

‫‪8‬‬

‫اﺳﺮاف آب در وﺿﻮء ‪........................‬‬

‫‪31‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺴﺘﻦ‪...................................‬‬

‫‪8‬‬

‫ﺑﺮ ﻧﻬﺮ ﺟﺎري ﻫﻢ اﺳﺮاف‬

‫‪32‬‬

‫‪ 12‬ﺳﻨﺖ وﺿﻮء ‪..............................‬‬

‫‪9‬‬

‫ﻓﺘﻮاي اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ‪.......................‬‬

‫‪32‬‬

‫‪ 26‬ﻣﺴﺘﺤﺒﺎت وﺿﻮء ‪........................‬‬

‫‪10‬‬

‫اﺳﺮاف ﻛﺎر ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ اﺳﺖ ‪...................‬‬

‫‪33‬‬

‫‪ 15‬ﻣﻜﺮوﻫﺎت وﺿﻮء ‪........................‬‬

‫‪12‬‬

‫ﺑﻄﻮر ﻋﻤﻠﻲ وﺿﻮ را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ ‪.............‬‬

‫‪34‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻫﻢ آب ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ ‪....................‬‬

‫‪14‬‬

‫اﺳﺮاف آب ﻣﺴﺠﺪ و ﻣﺪرﺳﻪ ‪..............‬‬

‫‪35‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.......‬‬

‫‪14‬‬

‫ﻫﻔﺖ ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﻧﺠﺎت از اﺳﺮاف ‪..............‬‬

‫‪36‬‬

‫ﭘﻨﺞ اﺣﻜﺎم ﺑﺮ آﻣﺪن ﺧﻮن از زﺧﻢ وﻏﻴﺮه‪.....‬‬

‫‪16‬‬

‫ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت از اﺳﺮاف ‪ 14‬ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ‪...‬‬

‫‪38‬‬

‫از ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮدن وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‪.....‬‬

‫‪17‬‬

‫وﺿﻮ و ﻋﻠﻮم )‪(science‬‬

‫اﺷﻚ ﭼﺸﻢ درد ‪...............................‬‬

‫‪18‬‬

‫ﻗﺒﻮل اﺳﻼم ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺣﻜﻤﺖ وﺿﻮء ‪.....‬‬

‫‪41‬‬

‫آﺑﻠﻪ و زﺧﻢ زﻳﺮ ﭘﻮﺳﺖ ‪.....................‬‬

‫‪18‬‬

‫ﺳﻴﻤﻨﺎر در آﻟﻤﺎن ﻏﺮﺑﻲ ‪......................‬‬

‫‪42‬‬

‫از اﺳﺘﻔﺮاغ ﭼﻪ وﻗﺖ وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ ‪...‬‬

‫‪19‬‬

‫وﺿﻮ و ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ‪............................‬‬

‫‪42‬‬

‫اﺣﻜﺎم ﺧﻨﺪﻳﺪن ‪................................‬‬

‫‪19‬‬

‫وﺿﻮ و ﻓﻠﺞ ‪....................................‬‬

‫‪43‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ وﺿﻮء‬

‫ﻗﺪر دان ﻣﺴﻮاك ‪...............................‬‬

‫‪43‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻏﺴﻞ )ﺣﻨﻔﻰ( ‪.........................‬‬

‫‪59‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺣﺎﻓﻈﻪ ‪...........................‬‬

‫‪44‬‬

‫ﻓﺮاﻳﺾ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﺔ ﻏﺴﻞ ‪.......................‬‬

‫‪60‬‬

‫ﺳﻪ اﺣﺎدﻳﺚ ﻣﺒﺎرﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺴﻮاك‪.‬‬

‫‪44‬‬

‫ﻏﺮﻏﺮه ﻛﺮدن ‪....................................‬‬

‫‪60‬‬

‫ﻋﻼج آﺑﻠﻪ ﻫﺎي دﻫﻦ‪..........................‬‬

‫‪45‬‬

‫درﺑﻴﻨﻰ آب اﻧﺪاﺧﺘﻦ ‪..........................‬‬

‫‪61‬‬

‫ﺿﺮرﻫﺎي ﺑﺮس دﻧﺪان ‪........................‬‬

‫‪45‬‬

‫رﻳﺨﺘﻦ آب ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﺑﺪن ‪....................‬‬

‫‪61‬‬

‫آﻳﺎ ﻣﺴﻮاك ﻛﺮده ﻣﻲ ﺗﻮاﻳﻨﺪ؟‪...............‬‬

‫‪46‬‬

‫ﺗﻮﺟ‪‬ﻬﺎت ﺑﺮاي ﻣﺮدان و زﻧﺎن ‪............‬‬

‫‪61‬‬

‫ﭼﻬﺎرده ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ‪..............................‬‬

‫‪46‬‬

‫ﺗﻮﺟﻬﺎت ﺑﺮاي زﻧﺎن ‪.........................‬‬

‫‪63‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ ﻫﺎي ﺷﺴﺘﻦ دﺳﺖ ‪...............‬‬

‫‪47‬‬

‫ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن زﺧﻢ ‪..................................‬‬

‫‪63‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ ﻫﺎي ﺷﺴﺘﻦ دﻫﺎن ‪................‬‬

‫‪48‬‬

‫‪ 5‬ﻋﻠﻞ ﻓﺮض ﺷﺪن ﻏﺴﻞ ‪.................‬‬

‫‪64‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ ﻫﺎي آب اﻧﺪاﺧﺘﻦ در ﺑﻴﻨﻲ‪.....‬‬

‫‪48‬‬

‫وﺿﺎﺣﺖ ﺿﺮورى ﻧﻔﺎس ‪..................‬‬

‫‪64‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ ﻫﺎي ﺷﺴﺘﻦ ﺻﻮرت ‪............‬‬

‫‪49‬‬

‫اﺣﻜﺎم ﺿﺮورى ‪...........................‬‬

‫‪65‬‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻛﻮري ‪...........................‬‬

‫‪50‬‬

‫ﻋﺬابِ ﻣﺸﺖ زﻧﻰ )ﺟﻠﻖ( ‪...................‬‬

‫‪66‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ ﻫﺎي ﺷﺴﺘﻦ آرﻧﺞ ﻫﺎ‪............‬‬

‫‪50‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻏﺴﻞ در آب ﺟﺎرى ‪...............‬‬

‫‪67‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺴﺢ ﮔﺮدن ‪.................‬‬

‫‪51‬‬

‫ﻓﻮ‪‬اره در ﺣﻜﻢ آب ﺟﺎرى اﺳﺖ ‪........‬‬

‫‪67‬‬

‫ﭘﺰﺷﻚ دﻳﻮاﻧﮕﺎن ‪.............................‬‬

‫‪51‬‬

‫اﺣﺘﻴﺎط در ﻓﻮاره ‪..............................‬‬

‫‪67‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ ﺷﺴﺘﻦ ﭘﺎﻫﺎ ‪........................‬‬

‫‪52‬‬

‫ﺳﻨﮓ دﺳﺘﺸﻮﺋﻰ را درﺳﺖ ﺑﻜﻨﻴﺪ ‪...‬‬

‫‪68‬‬

‫آب ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪة وﺿﻮ ‪..........................‬‬

‫‪52‬‬

‫ﻏﺴﻞ ﭼﻪ وﻗﺖ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ ‪.................‬‬

‫‪68‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﺑﺮﻛﺮة ﻣﺎه‪................................‬‬

‫‪52‬‬

‫ﻏﺴﻞ ﭼﻪ وﻗﺖ ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ ‪............‬‬

‫‪68‬‬

‫ﺑﺎزﻳﭽﺔ ﻧﻮر‪........................................‬‬

‫‪54‬‬

‫در ﻳﻚ ﻏﺴﻞ ﻧﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ‪..........‬‬

‫‪70‬‬

‫ﻣﻌﺠﺰة ﺷﻖ اﻟﻘﻤﺮ‪...............................‬‬

‫‪55‬‬

‫ﻧﻈﺮ ﻛﺮدن ﺑﻄﺮف ﻟﺒﺎس ﺗﻨـﮓ ﭘﻮﺷـﻴﺪه‬

‫ﺧﺎص ﺑﺮاي رﺿﺎي ﺧﺪا‪.....................‬‬

‫‪55‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ؟ ‪..........................................‬‬

‫وﺿﻮ ﺑﺎﻃﻨﻲ‪......................................‬‬

‫‪56‬‬

‫اﮔﺮ از ﻏﺴﻞ ﺳـﺮﻣﺎ ﺧـﻮردﮔﻰ ﺑﻮﺟـﻮد‬

‫ﺳﻨﺖ ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ ‪....‬‬

‫‪57‬‬

‫ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟ ‪............................‬‬

‫‪70‬‬

‫اﺣﺘﻴﺎط ﺑﺎآﺑﻴﻜﻪ در ﻇﺮف ﺑﺎﺷﺪ ‪..........‬‬

‫‪71‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ‪...........................‬‬

‫‪58‬‬

‫ﮔﺮه ﻣﻮﻫﺎ ‪.........................................‬‬

‫‪71‬‬

‫ﺳﺰاى ﻋﺠﻴﺐ‪....................................‬‬

‫‪58‬‬

‫آداب ده ﮔﺎﻧﻪ ﺧﻮاﻧﺪن و ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻗﺮآن‪.‬‬

‫‪71‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻏﺴﻞ )ﺣﻨﻔﻲ(‬

‫‪2‬‬

‫‪70‬‬

‫‪73‬‬

‫ﺛﻮاب ﺻﺪ ﺷﻬﻴﺪ را ﺑﺪﺳﺖ آرﻳﺪ‪..........‬‬

‫‪94‬‬

‫ﻟﻤﺲ ﻛﺮدن ﻛﺘﺐ دﻳﻨﻲ‪........................‬‬

‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻨﺎﺑﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻧﺪن‪73 .‬‬

‫اذان ‪................................................‬‬

‫‪99‬‬

‫ﺑﭽﻪ ﭼﻪ وﻗﺖ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﻴﺸﻮد ؟‪.................‬‬

‫‪74‬‬

‫دﻋﺎي اذان ‪.......................................‬‬

‫‪100‬‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ‪........................‬‬

‫‪74‬‬

‫اﻳﻤﺎن ﻣﻔﺼﻞ‪ /‬اﻳﻤﺎن ﻣﺠﻤﻞ ‪................‬‬

‫‪101‬‬

‫ﺑﺴﺘﻦ اﺷﻴﺎء در اوراق دﻳﻨﻲ‪.................‬‬

‫‪75‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻤﺎز )ﺣﻨﻔﻲ(‬

‫ﻧﻘﺶ ﻛﻌﺒﻪ ﺑﺮ ﻣﺼﻠّﻲ‪..........................‬‬

‫‪75‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ‪ ‬درود ﺷﺮﻳﻒ ‪........................‬‬

‫‪105‬‬

‫ﻋﻠﺖ وﺳﻮﺳﻪ ﻫﺎ‪...............................‬‬

‫‪75‬‬

‫از ﻫﻤﻪ او‪‬ﻟﺘﺮﻳﻦ ﺳﻮال در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ‪..‬‬

‫‪106‬‬

‫ﺑﻴﺎن ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ و ﻓﺮاﻳﺾ آن ‪.....................‬‬

‫‪75‬‬

‫ﻧﻮر ﺑﺮاي ﻧﻤﺎزي ‪..............................‬‬

‫‪106‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎى ﺗﻴﻤﻢ ده ﭼﻴﺰ اﻧﺪ ‪76 ................‬‬

‫ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﻫﻢ دﻳﮕﺮ ﺣﺸﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ‪...‬‬

‫‪106‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺗﻴﻤﻢ )ﺣﻨﻔﻰ(‪...........................‬‬

‫‪76‬‬

‫ﻧﻤﺎز در ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺪﻳﺪ زﺧﻤﻲ ﺑﻮدن ‪.....‬‬

‫‪107‬‬

‫‪ 25‬ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ﺗﻴﻴﻢ ‪...........................‬‬

‫‪77‬‬

‫اﺳﺒﺎب ﻧﻮر ﻳﺎ ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺑﺮ ﻧﻤﺎز ‪............‬‬

‫‪107‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﺒﺐ ﺧﺎﺗﻤﺔ ﺑﺪ ‪.........................‬‬

‫‪108‬‬

‫در ﻗﺒﺮ ﻛﺮم ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ ‪.........................‬‬

‫‪82‬‬

‫دزد ﻧﻤﺎز ‪........................................‬‬

‫‪108‬‬

‫ﮔﻨﺒﺪ ﻣﻮره اي ‪..................................‬‬

‫‪83‬‬

‫دو ا ﻗﺴﺎمِ دزد ‪.................................‬‬

‫‪109‬‬

‫ﮔﻨﺎه ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻌﺎف ‪............................‬‬

‫‪83‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻤﺎز )ﺣﻨﻔﻲ( ‪..........................‬‬

‫‪109‬‬

‫ﻣﺎﻫﻲ ﻫﺎ ﻫﻢ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪.............‬‬

‫‪83‬‬

‫در ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻫﺮان اﺳﻼﻣﻲ ﭼﻨـﺪ ﻓـﺮق‬

‫‪115‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺟﻮابِ اذان ‪..........................‬‬

‫‪84‬‬

‫وﺟﻮد دارد ‪....................................‬‬

‫ﻓﻴﻀﺎن اذان )ﻓﻀﺎﻳﻞ اذان(‬

‫ﺳﻲ و دو ﻣﻠﻴﻮن وﭼﻬﺎر ﺻﺪ ﻫﺰار ﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻫﺮ دو ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ )ﺧﻮاﻫﺮان وﺑﺮادران( ‪..‬‬

‫‪115‬‬

‫ﺑﺪﺳﺖ آرﻳﺪ ‪....................................‬‬

‫‪84‬‬

‫ﺷﺶ ﺷﺮاﺋﻂ ﻧﻤﺎز ‪.............................‬‬

‫‪116‬‬

‫ﺟﻮاب دﻫﻨﺪة اذان ﺟﻨﺘﻲ ﮔﺮدﻳﺪ ‪..........‬‬

‫‪85‬‬

‫ﺳﻪ وﻗﺖ ﻣﻜﺮوه ‪..............................‬‬

‫‪119‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺟﻮاب اذان و اﻗﺎﻣﺖ ‪...............‬‬

‫‪86‬‬

‫ﻫﻔﺖ ﻓﺮاﻳﺾ ﻧﻤﺎز ‪............................‬‬

‫‪ 14‬ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ اذان ‪.............................‬‬

‫‪88‬‬

‫ﺻﺤﻴﺢ اداء ﻛﺮدن ﺣﺮوف ﺿﺮوري اﺳﺖ ‪...‬‬

‫‪128‬‬

‫‪ 9‬ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ﺟﻮاب اذان ‪...................‬‬

‫‪90‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺗﻮﺟﻪ! ‪...........................‬‬

‫‪128‬‬

‫ﻫﻔﺖ ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻰ اﻗﺎﻣﺖ ‪......................‬‬

‫‪92‬‬

‫ ‪................................‬‬

‫‪129‬‬

‫‪ 11‬ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻣﻮاﻗﻊ اداي اذان ‪.............‬‬

‫‪93‬‬

‫زﻳﺎن ﻫﺎي ﻣﻮﻛﺖ ‪.............................‬‬

‫‪131‬‬

‫اذان دادن در ﻣﺴﺠﺪ ﺧﻼف ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‬

‫‪93‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﭘﺎك ﻛﺮدن ﻣﻮﻛﺖ ﻧﺎﭘﺎك ‪..........‬‬

‫‪132‬‬

‫‪3‬‬

‫‪122‬‬

‫‪154‬‬

‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 30‬واﺟﺒﺎت ﻧﻤﺎز ‪...................‬‬

‫‪133‬‬

‫در دوران ﻧﻤﺎز اﻧﺤﺮاف از ﻗﺒﻠﻪ‪............‬‬

‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 96‬ﺳﻨﺖ ﻧﻤﺎز ‪........................‬‬

‫‪136‬‬

‫ﻛﺸﺘﻦ ﻣﺎر در ﻧﻤﺎز ‪154 ............................‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ ‪..................‬‬

‫‪136‬‬

‫ﺧﺎرﻳﺪن در ﻧﻤﺎز‪155 ................................‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﻗﻴﺎم ‪...............................‬‬

‫‪137‬‬

‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت در ﮔﻔﺘﻦ اﷲ اﻛﺒﺮ‪155 .................‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي رﻛﻮع ‪..............................‬‬

‫‪138‬‬

‫‪ 33‬ﻣﻜﺮوﻫﺎت ﺗﺤﺮﻳﻤﺔ ﻧﻤﺎز‪...............‬‬

‫‪156‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﻗﻮﻣﻪ ‪..............................‬‬

‫‪139‬‬

‫ﭼﺎدر را ﺑﺮﺷﺎﻧﻬﺎ آوﻳﺰان ﻛﺮدن‪............‬‬

‫‪156‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﺳﺠﻮد ‪.............................‬‬

‫‪140‬‬

‫ﺷﺪت ﺣﺎﺟﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ ‪.......................‬‬

‫‪157‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﺟﻠﺴﻪ ‪.............................‬‬

‫‪141‬‬

‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ در ﻧﻤﺎز ‪....................‬‬

‫‪157‬‬

‫ﺳﻨﺘﻬﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن ﺑﺮاي رﻛﻌﺖ دوم ‪..‬‬

‫‪141‬‬

‫اﻧﮕﺸﺘﺎن را ﺑﺼﺪا در آوردن ‪158 ...............‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﻗﻌﺪه ‪..............................‬‬

‫‪141‬‬

‫دﺳﺖ ﺑﻜﻤﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ‪........................‬‬

‫‪159‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﺳﻼم دادن ‪.......................‬‬

‫‪142‬‬

‫ﺑﻄﺮف آﺳﻤﺎن ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ‪..................‬‬

‫‪160‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﺑﻌﺪ از ﺳﻼم دادن ‪.............‬‬

‫‪144‬‬

‫ﺑﺴﻮي ﻧﻤﺎزي ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ‪160 ...................‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﺳﻨﺖ ﺑﻌﺪﻳﻪ ‪......................‬‬

‫‪144‬‬

‫ﺻﻮرت ﻫﻤﭽﻮن ﺧﺮ ‪........................‬‬

‫‪163‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻫﻢ ﺳﻨﺘﻬﺎ ‪.......................‬‬

‫‪145‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺗﺼﺎوﻳﺮ ‪................................‬‬

‫‪164‬‬

‫ده ﺳﻨﺖ ﺑﺮاي ﺧﻮاﻫﺮان اﺳﻼﻣﻲ ‪........‬‬

‫‪146‬‬

‫‪ 32‬ﻣﻜﺮوﻫﺎت ﺗﻨﺰﻳﺔ ﻧﻤﺎز ‪.................‬‬

‫‪165‬‬

‫‪ 14‬ﻣﺴﺘﺤﺒﺎت ﻧﻤﺎز ‪..........................‬‬

‫‪147‬‬

‫ﺑﺎﻧﻴﻢ آﺳﺘﻴﻦ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﭼﮕﻮﻧﻪ؟ ‪.....‬‬

‫‪168‬‬

‫ﻋﻤﻞِ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ رﺣﻤﻪ اﷲ ‪......‬‬

‫‪149‬‬

‫ﺑﻴﺎن اﻣﺎﻣﺖ ‪.....................................‬‬

‫‪170‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﮔﺮد آﻟﻮد ‪..................‬‬

‫‪149‬‬

‫ﺳﻴﺰده ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺪاء ‪.........................‬‬

‫‪170‬‬

‫‪ 29‬ﺷﺮط ﺷﻜﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻧﻤﺎز ‪.............‬‬

‫‪149‬‬

‫ﺑﻌﺪ از اﻗﺎﻣﺖ اﻣﺎم اﻋﻼن ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪.........‬‬

‫‪171‬‬

‫در ﻧﻤﺎز ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدن ‪..........................‬‬

‫‪150‬‬

‫ﺑﻴﺎن ﺟﻤﺎﻋﺖ ‪...................................‬‬

‫‪171‬‬

‫ﺳﺮﻓﻪ ﻛﺮدن در ﻧﻤﺎز ‪151 ..........................‬‬

‫ﺑﻴﺴﺖ ﻋ‪‬ﺬر ﺗﺮك ﺟﻤﺎﻋﺖ ‪172 ..................‬‬

‫در ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﭼﻴﺰﻳﻜﻪ ﺑﻨﻈـﺮ‬

‫ﺧﻮف از ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺑﺮ ﻛﻔﺮ ‪173 ......................‬‬

‫رﺳﻴﺪ ‪152 ..............................................‬‬

‫‪ 9‬ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ﻧﻤﺎز وﺗﺮ ‪.......................‬‬

‫‪175‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﻤﻞ ﻛﺜﻴﺮ ‪152 ..............................‬‬

‫دﻋﺎ ﻗﻨﻮت ‪......................................‬‬

‫‪175‬‬

‫ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس در دوران ﻧﻤﺎز ‪............‬‬

‫‪153‬‬

‫ﺑﻴﺎن ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ‪..............................‬‬

‫‪177‬‬

‫در ﻧﻤﺎز ﭼﻴﺰي را ﻓﺮو ﺑﺮدن ‪..............‬‬

‫‪153‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ ‪..............................‬‬

‫‪179‬‬

‫‪4‬‬

‫ﺣﻜﺎﻳﺖ ‪..........................................‬‬

‫‪180‬‬

‫اﮔﺮ ﺳﻔﺮ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﺑﻮد؟ ‪.......................‬‬

‫‪194‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ‪...........................‬‬

‫‪180‬‬

‫ﺳﻔﺮ ﻣﺎﻟﻚ و ﻧﻮﻛﺮ ﺑﺎﻫﻢ ‪....................‬‬

‫‪194‬‬

‫ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﻓﺮاﻣﻮش ﮔـﺮدد ﭘـﺲ ﭼـﻪ‬

‫‪181‬‬

‫اﮔﺮ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪ ﭘﺲ ﻣﻴﺮوم! ‪.......‬‬

‫‪195‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﻔﺮ زن ‪................................‬‬

‫‪195‬‬

‫ﺳﺠﺪة ﺗﻼوت و ﺷﺎﻣﺖ ﺷﻴﻄﺎن ‪...........‬‬

‫‪181‬‬

‫ﻣﻨﺰل واﻟﺪﻳﻦ زن و ﺧﺎﻧﻮادة ﺷﻮﻫﺮ‪.......‬‬

‫‪196‬‬

‫إن ﺷﺎء اﷲ ﻫﺮ ﻣﺮاد ﻣﻴﺮﺳﺪ ‪...............‬‬

‫‪181‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻴﻜﻪ در ﻣﻤﺎﻟﻚ ﻋﺮﺑﻲ ﺑﺎوﻳﺰا‬

‫‪196‬‬

‫ﻫﺸﺖ ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ﺳﺠﺪه ﺗﻼوت ‪..........‬‬

‫‪182‬‬

‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪..................................‬‬

‫ﺧﺒﺮدار ! ﻫﺸﺪار! ‪.............................‬‬

‫‪183‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺿﺮوري ﺑﺮاي زاﺋﺮ ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪.........‬‬

‫‪197‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺳﺠﺪة ﺗﻼوت ‪........................‬‬

‫‪183‬‬

‫ﺑﺎ وﻳﺰاي ﻋﻤﺮه ﺑﺮاي اداي ﺣﺞ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬

‫‪198‬‬

‫ﺑﻴﺎن ﺳﺠﺪة ﺷﻜﺮ ‪.............................‬‬

‫‪184‬‬

‫ﺗﻮﻗّﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟ ‪..........................‬‬

‫از ﺟﻠﻮ ﻧﻤﺎز ﮔﺬار رد ﺷﺪن ﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﻲ‬

‫‪184‬‬

‫ﻗﺼﺮ واﺟﺐ اﺳﺖ ‪............................‬‬

‫‪198‬‬

‫اﺳﺖ ‪.............................................‬‬

‫در ﻋﻮض ﻗﺼﺮ ﻧﻴﺖ ﭼﻬﺎر رﻛﻌﺖ ﻛﺮده‬

‫‪199‬‬

‫ﭘــﺎﻧﺰده اﺣﻜــﺎم در ﻣــﻮرد رد ﺷــﺪن از‬

‫ﺷﻮدﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟ ‪..........................‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟ ‪........................................‬‬

‫ﺟﻠﻮي ﻧﻤﺎزي ‪................................‬‬

‫‪185‬‬

‫اﻣﺎم ﻣﺴﺎﻓﺮ وﻣﻘﺘﺪيِ ﻣﻘﻴﻢ ‪..................‬‬

‫‪199‬‬

‫ﻣﺎدر از ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه اﻳﺴﺘﺎده ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪189‬‬

‫ﻣﻘﺘﺪي ﻣﻘﻴﻢ و دو رﻛﻌﺖ ﺑﻌﺪي‬

‫‪200‬‬

‫آﻳﺎ ﺳﻨﺖ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻣﻌﺎف اﻧﺪ؟ ‪...‬‬

‫‪200‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ ‪.........................‬‬

‫‪190‬‬

‫در ﻗﻄﺎرﻳﻜﻪ در ﺣﺎﻟﺖ رﻓـﺘﻦ اﺳـﺖ ‪4‬‬

‫‪200‬‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺳﻔﺮ ﺷﺮﻋﻲ ‪..........................‬‬

‫‪191‬‬

‫ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻔﻞ ‪....................‬‬

‫ﭼﻪ وﻗﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد؟ ‪............‬‬

‫‪191‬‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺮاي رﻛﻌﺖ ﺳﻮم اﻳﺴـﺘﺎده ﺷـﺪ‬

‫ﻣﻄﻠﺐ ﺧﺎﺗﻤﻪ آﺑﺎدي ‪.........................‬‬

‫‪192‬‬

‫ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟ ‪.................................‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻨﺎي ﺷﻬﺮ ‪............................‬‬

‫‪192‬‬

‫ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻗﻀﺎء در ﺳﻔﺮ ‪....................‬‬

‫‪202‬‬

‫ﺷﺮط ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺷﺪن ‪...........................‬‬

‫‪192‬‬

‫ﻋﺬاب ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ در ﺣﻔﻆ ‪.................‬‬

‫‪203‬‬

‫اﻗﺴﺎم وﻃﻦ ‪......................................‬‬

‫‪193‬‬

‫ﺻﻮرت ﻫﺎي ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪن وﻃﻦ اﻗﺎﻣﺖ‪..‬‬

‫‪193‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ ‪204 .........................‬‬

‫ﺳﻔﺮِ دو راه ‪......................................‬‬

‫‪194‬‬

‫ﺑﺮﺑﺎدي ﻗﻀﺎء ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ‪204 .......................‬‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺗﺎ ﭼﻪ وﻗﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮ اﺳﺖ ‪..........‬‬

‫‪194‬‬

‫ﺳﺰاي ﺳﺮ ﻛﻮﺑﻴﺪن ‪205 .............................‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺎﻓﺮ‬

‫‪201‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻗﻀﺎء‬

‫‪5‬‬

‫ﺷﻌﻠﻪ ﻫﺎي آﺗﺶ در ﻗﺒﺮ ‪....................‬‬

‫‪206‬‬

‫ﭼﻬﺎر ﺳﻨﺖ ﻇﻬﺮ ﺗﺮك ﮔﺮدﻳﺪ ﭘﺲ ﭼـﻪ‬

‫اﮔﺮ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﺪ؟‪.....‬‬

‫‪207‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟‪.........................................‬‬

‫‪217‬‬

‫اﮔﺮ ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﻓﺠﺮ ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﺸﺪ ﭘـﺲ‬

‫درﺣﺎﻟﺖ ﻣﺠﺒﻮري ﺛﻮاب ﺧﻮاﻧـﺪن ﻣـﻲ‬ ‫رﺳﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟ ‪................................‬‬

‫‪207‬‬

‫ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟ ‪217 ...................................‬‬

‫ﺧﻮاﺑﻴﺪن در ﻗﺴﻤﺖ آﺧﺮ ﺷﺐ‪............‬‬

‫‪207‬‬

‫آﻳﺎ وﻗﺖ ﻣﻐﺮب ﻛﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟ ‪...........‬‬

‫‪217‬‬

‫ﺷﺐ ﺗﺎ دﻳﺮ ﺑﻴﺪار ﺑﻮدن ‪208 ......................‬‬

‫ﻗﻀﺎي ﺗﺮاوﻳﺢ راﭼﻪ ﺣﻜﻤﻲ اﺳﺖ؟‪.....‬‬

‫‪218‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ اداء ﻗﻀﺎء و واﺟﺐ اﻻﻋﺎده‪.....‬‬

‫‪208‬‬

‫ﻓﺪﻳﺔ ﻧﻤﺎز ‪........................................‬‬

‫‪218‬‬

‫ﺗﻮﺑﻪ را ﺳﻪ رﻛﻦ اﺳﺖ ‪.......................‬‬

‫‪209‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﺪﻳﺔ ﻣﺮﺣﻮﻣﻪ ‪220 ..................‬‬

‫ﺧﻮاﺑﻴــﺪه را ﺑــﺮاي ﻧﻤــﺎز ﺑﻴــﺪار ﻛــﺮدن ‪209‬‬

‫ﺣﻴﻠﺔ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ‪220 ...................................‬‬

‫واﺟﺐ اﺳﺖ ‪.....................................‬‬

‫ﺳﻮراخ ﻛﺮدن ﮔﻮش از ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ راﻳﺞ ﺷﺪ‬

‫‪221‬‬

‫وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻓﺠﺮ اﺳﺖ ﺑﻴﺪار ﺷﻮﻳﺪ ‪210 ........‬‬

‫ﺗﺤﻔﺔ ﮔﻮﺷﺖ ﮔﺎو ‪.............................‬‬

‫‪222‬‬

‫‪211‬‬

‫ﺣﻴﻠﺔ ﺷﺮﻋﻲ زﻛﻮة ‪............................‬‬

‫‪222‬‬

‫ﺣﻜﺎﻳﺖ اﺣﺴﺎس ﻛﺮدن ﺣﻘﻮق ﻋﺎﻣﻪ‪....‬‬

‫ﻗﻀﺎء را زود ﺗﺮ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ ‪212 ...............‬‬

‫ﻧﻔﺮ را ﺛﻮاب ﻣﺴﺎوي ﻣﻴﺮﺳﺪ‪223 ................‬‬

‫ﻗﻀﺎء ﺧﺎﻣﻮﺷﺎﻧﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد ‪212 .............‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻘﻴﺮ ‪224 ......................................‬‬

‫اﻧﺠﺎم دادن ﻗﻀﺎﺋﻲ ﻋﻤﺮي در ‬

‫‪213‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺴﻜﻴﻦ ‪224 .................................‬‬

‫ﺣﺴﺎب ﻛﺮدن ﻗﻀﺎء ﻋﻤﺮي‪.................‬‬

‫‪213‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻗﻀﺎء ﻛﺮدن‪213 ........................‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ ‪233 .........................‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻗﻀﺎي ﻋﻤﺮي‪..........................‬‬

‫‪214‬‬

‫ﺑﺮﻛﺖ‪ ‬ﺷﺮﻛﺖ در ﺟﻨﺎزه اوﻟﻴﺎء ‪...........‬‬

‫‪233‬‬

‫ﻗﻀﺎي ﻧﻤﺎز ﻗﺼﺮ‪...............................‬‬

‫‪214‬‬

‫ﻣﻐﻔﺮت ﻣﺮﻳﺪان‪234 ..................................‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﻫﺎي ﻣﻮﻗﻊ ارﺗﺪاد‪.......................‬‬

‫‪215‬‬

‫ﻛﻔﻦ دزد ‪..........................................‬‬

‫‪234‬‬

‫ﻧﻤﺎز وﻗﺖ ﺗﻮﻟﺪ ﺑﭽﻪ‪...........................‬‬

‫‪215‬‬

‫ﻣﻐﻔﺮت ﺟﻨﺎزه دﻫﻨﺪﮔﺎن ‪....................‬‬

‫‪235‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﻫﺎي ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ را دوﺑﺎره ﺧﻮاﻧﺪن‬

‫‪216‬‬

‫اوﻟﻴﻦ ﺗﺤﻔﻪ در ﻗﺒﺮ ‪............................‬‬

‫‪235‬‬

‫ﻟﻔﻆ ﻗﻀﺎي ﻓﺮاﻣﻮش ﮔﺮدﻳﺪ ﭘﺲ‪ ......‬؟‬

‫‪216‬‬

‫ﺟﻨﺎزة ﻳﻚ ﺟﻨﺘﻲ ‪..............................‬‬

‫‪235‬‬

‫ﺑﺠﺎي ﻧﻮاﻓﻞ ﻗﻀﺎي ﻋﻤﺮي را ﺧﻮاﻧﺪن‪.‬‬

‫‪216‬‬

‫ﺛﻮاب ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﻨﺎزه ‪...........‬‬

‫‪236‬‬

‫ﺑﻌــﺪ از ﻓﺠــﺮ وﻋﺼــﺮ ﻧﻮاﻓــﻞ ﺧﻮاﻧــﺪه‬

‫ﺛﻮاب ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻛﻮه اﺣﺪ ‪....................‬‬

‫‪236‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ‪216 ........................................‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺒﺮت اﺳﺖ ‪.........‬‬

‫‪236‬‬

‫‪6‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻏﺴﻞ دادن ﻣﻴﺖ ‪...................‬‬

‫‪237‬‬

‫ﺟﻤﻌﻪ راآﻏﺎز ﻓﺮﻣﻮد‪..........................‬‬

‫ﺟﻨﺎزه را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ‪.................‬‬

‫‪237‬‬

‫ﻣﻌﻨﻲ ﺟﻤﻌﻪ ‪248 ......................................‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ﻓﺮض ﻛﻔﺎﻳﻪ اﺳﺖ ‪...........‬‬

‫‪238‬‬

‫ﺗﺎﺟﺪارِ ﻣﺪﻳﻨـﻪ ﺟﻤﻌـﺎً ﭼﻨـﺪ ﺟﻤﻌـﻪ ادا‬

‫در ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه دو رﻛﻦ و ﺳﻪ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ ‪...‬‬

‫‪238‬‬

‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ؟ ‪248 .........................................‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه )ﺣﻨﻔﻲ( ‪................‬‬

‫‪238‬‬

‫ﻣ‪‬ﻬﺮ ﺑﺮدل ‪249 .........................................‬‬

‫دﻋﺎي ﺟﻨﺎزة ﻣﺮد و زن ﺑﺎﻟﻎ ‪..............‬‬

‫‪239‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻋﻤﺎﻣﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ‪249 ..............‬‬

‫دﻋﺎي ﭘﺴﺮ ﻧﺎﺑﺎﻟﻎ‪...............................‬‬

‫‪239‬‬

‫ﺷﻔﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪249 ..........................‬‬

‫دﻋﺎي دﺧﺘﺮ ﻧﺎﺑﺎﻟﻎ ‪............................‬‬

‫‪240‬‬

‫ﺗﺎ ده روز از ﺑﻼﻫﺎ ﻣﺤﻔﻮظ‪.................‬‬

‫‪249‬‬

‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺟﻨﺎزه ﺑﺎﻛﻔﺸﻬﺎ ‪.....................‬‬

‫‪240‬‬

‫ﺳﺒﺐ ﻛﻤﻲ در رزق‪250 ............................‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزة ﻏﺎﺋﺒﺎﻧﻪ ‪...........................‬‬

‫‪240‬‬

‫ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎ اﺳﻢ ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪان را ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪...‬‬

‫‪250‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻤﺎز ﭼﻨﺪ ﺟﻨﺎزه ﺑﺎﻫﻢ ‪.............‬‬

‫‪240‬‬

‫ﺟﻮش و ﺧﺮوش ﺟﻤﻌﻪ در ﺻﺪي او‪‬ل‬

‫‪251‬‬

‫در ﺟﻨﺎزه ﭼﻨﺪ ﺻﻒ اﺳﺖ؟ ‪...............‬‬

‫‪241‬‬

‫ﺣﺞ ﻣﺴﻜﻴﻨﺎن ‪..................................‬‬

‫‪252‬‬

‫ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ زود ﺑﺮآﻣﺪن ﺣﺞ اﺳﺖ ‪....‬‬

‫‪252‬‬

‫ﺛﻮاب ﺣﺞ وﻋﻤﺮه ‪.............................‬‬

‫‪252‬‬

‫ﺳﻴﺪ اﻻﻳﺎم )ﺳﺮدار ﻫﻤﻪ روزﻫﺎ( ‪.........‬‬

‫‪253‬‬

‫اﮔﺮ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﻜﻤﻞ در ﺟﻨـﺎزه ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﻧﺸﺪه ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟ ‪..........................‬‬

‫‪241‬‬

‫ﺟﻨﺎزه دﻳﻮاﻧﻪ ﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧـﻮد ﻛﺸـﻲ‬

‫‪247‬‬

‫ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ ‪.......................................‬‬

‫‪242‬‬

‫دﻋﺎء ﻗﺒﻮل ﻣﻲ ﺷﻮد ‪253 ..........................‬‬

‫اﺣﻜﺎم ﻧﻮ زاد ﻣﺮده ‪...........................‬‬

‫‪242‬‬

‫ﺑﻴﻦ ﻋﺼﺮ و ﻣﻐﺮب را در ﻳﺎﺑﻴﺪ‪............‬‬

‫‪254‬‬

‫ﺛﻮاب ﺑﺪوش ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﻨﺎزه ‪................‬‬

‫‪242‬‬

‫ارﺷﺎد ﺻﺎﺣﺐِ ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ ‪..............‬‬

‫‪254‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺷﺎﻧﻪ دادن ﺑﺮﺗﺎﺑﻮت ‪................‬‬

‫‪243‬‬

‫ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻮﻟﻴﺖ دﻋﺎ ﻛﺪام اﺳﺖ ‪..........‬‬

‫‪254‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺟﻨﺎزة ﺑﭽﻪ‪.................‬‬

‫‪243‬‬

‫ﻫﺮ ﺟﻤﻌﻪ ‪ 14،400،000‬ﺟﻬﻨﻤـﻲ آزاد‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﺎزه ‪............‬‬

‫‪243‬‬

‫ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ‪.................................‬‬

‫‪255‬‬

‫از ﻋﺬاب ﻗﺒﺮ ﻣﺤﻔﻮظ‪........................‬‬

‫‪256‬‬

‫ﺑﺨﺸﻴﺪن ﮔﻨﺎﻫﺎن از ﺟﻤﻌﻪ ﺗﺎ ﺟﻤﻌﻪ دﻳﮕﺮ‪....‬‬

‫‪256‬‬

‫ﺛﻮاب ﻋﺒﺎدت دوﻳﺴﺖ‪ 200‬ﺳﺎل‪...........‬‬

‫‪256‬‬

‫آﻳﺎ ﺷﻮﻫﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺟﻨـﺎزة زﻧـﺶ را‬ ‫ﺑﺪوش ﮔﻴﺮد؟ ‪...................................‬‬

‫‪244‬‬

‫ﻓﻴﻀﺎن ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫ﻓﻀﻴﻠﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ در روز ﺟﻤﻌﻪ ‪...‬‬

‫ﻫﺮ ﺟﻤﻌـﻪ اﻋﻤـﺎل ﻓﺮزﻧـﺪ ﺑـﻪ واﻟـﺪﻳﻦ‬

‫‪246‬‬

‫ﻣﺮﺣﻮﻣﺶ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪257 ..................‬‬

‫آﻗﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﭼﻪ وﻗﺖ ﻧﻤـﺎز‬ ‫‪7‬‬

‫ﭘﻨﺞ ﻋﻤﻞ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺟﻤﻌﻪ ‪.................‬‬

‫‪257‬‬

‫ﺑﻌــﺪ از اذان اول ﺟﻤﻌــﻪ ﻛﺎروﺑــﺎر ﻫــﻢ‬

‫ﺑﻬﺸﺖ واﺟﺐ ﮔﺮدﻳﺪ ‪.........................‬‬

‫‪258‬‬

‫ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ ‪....................................‬‬

‫‪266‬‬

‫روزه را ﺧﺎص در روز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﺪارﻳﺪ‪..‬‬

‫‪258‬‬

‫ﻫﻔﺖ ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ﺧﻄﺒﻪ ‪.......................‬‬

‫‪267‬‬

‫ﺛﻮاب روزه ﻫﺎي ده ﻫﺰار ﺳﺎل ‪..........‬‬

‫‪258‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻬﻢ اﻣﺎﻣﺖ در ﺟﻤﻌﻪ ‪..............‬‬

‫‪268‬‬

‫ﺛﻮاب ﺣﺎﺿﺮي ﺑﺮ ﻗﺒﺮ ﻣـﺎدر وﭘـﺪر در‬ ‫روز ﺟﻤﻌﻪ ‪.......................................‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ )ﺣﻨﻔﻲ(‬ ‫‪259‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ ‪.......................‬‬

‫‪269‬‬

‫دل زﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ‪............................‬‬

‫‪269‬‬

‫ﻗﺒﺮ واﻟﺪﻳﻦ ‪.......................................‬‬

‫‪259‬‬

‫ﺟﻨﺖ واﺟﺐ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪......................‬‬

‫‪269‬‬

‫ﺳﻪ ﻫﺰار ﻣﻐﻔﺮت ‪..............................‬‬

‫‪259‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎى ﻗﺒﻞ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻋﻴﺪﮔﺎه‪...‬‬

‫‪270‬‬

‫ارواح ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ‪......................‬‬

‫‪260‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي رﻓﺘﻦ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ از ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ ‪...‬‬

‫‪270‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺳﻮرة ﻛﻬﻒ ‪..........................‬‬

‫‪260‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ)ﺣﻨﻔﻲ(‪.......‬‬

‫‪270‬‬

‫ﻧﻮر ﺑﻴﻦ دو ﺟﻤﻌﻪ ‪.............................‬‬

‫‪260‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ ﺑﺮ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪271‬‬

‫ﻧﻮر ﺗﺎ ﻛﻌﺒﻪ ‪......................................‬‬

‫‪261‬‬

‫ﺧﻄﺒﺔ ﻋﻴﺪ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪......................‬‬

‫‪272‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺳﻮرة ﺣﻢ اﻟﺪﺧﺎن ‪.................‬‬

‫‪261‬‬

‫وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪﻳﻦ ‪............................‬‬

‫‪272‬‬

‫اﺳﺘﻐﻔﺎرِﻫﻔﺘﺎد ﻫﺰار ﻓﺮﺷﺘﻪ ‪..................‬‬

‫‪261‬‬

‫ﺟﻤﺎﻋـﺖ ﻋﻴــﺪ اﮔــﺮ ﻧــﺎﻗﺺ ﺷــﺪ ﭼــﻪ‬

‫ﺑﺨﺸﻴﺪن ﻫﻤﺔ ﮔﻨﺎﻫﺎن ‪........................‬‬

‫‪261‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟ ‪....................................‬‬

‫ﺑﻌﺪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ‪.................................‬‬

‫‪262‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻋﻴﺪ ﻧﺮﺳـﻴﺪ ﭘـﺲ ﭼـﻪ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ در ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻠﻢ ‪.....................‬‬

‫‪262‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟ ‪........................................‬‬

‫‪273‬‬

‫ﻳﺎز ده ﺷﺮوط ﻓﺮﺿﻴﺖ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ‪...‬‬

‫‪263‬‬

‫اﺣﻜﺎم ﺧﻄﺒﻪ ﻫﺎي ﻋﻴﺪ ‪....................‬‬

‫‪273‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﺟﻤﻌﻪ ‪.............................‬‬

‫‪264‬‬

‫‪ 20‬آداب وﺳﻨﺖ ﻫﺎي روز ﻋﻴﺪ‪.........‬‬

‫‪274‬‬

‫وﻗﺖ ﻏﺴﻞ ﺟﻤﻌﻪ ‪.............................‬‬

‫‪264‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻋﻴﺪ ﻗﺮﺑﺎن ‪...................‬‬

‫‪276‬‬

‫ﻏﺴﻞ ﺟﻤﻌﻪ ﺳﻨﺖ ﻏﻴﺮ ﻣﺆﻛﺪه اﺳﺖ ‪.....‬‬

‫‪265‬‬

‫‪ 8‬ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺸﺮﻳﻖ ‪.................‬‬

‫‪276‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﺮاي اﺳﺘﻤﺎع ﺧﻄﺒﻪ‬

‫‪265‬‬

‫ﺧﺎﻣﻮﺷﺎﻧﻪ اﺳﺘﻤﺎع ﺧﻄﺒﻪ ﻓﺮض اﺳﺖ‬

‫‪265‬‬

‫ﻓﻀــﻴﻠﺖ‪ ‬ﺗــﻼوت ﻛــﺮدن ﻳﺎﺳــﻴﻦ ﺑــﺮ‬

‫وﺻﻴﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪﻧﻲ‬

‫ﺳﺎﻣﻌﻴﻦ ﺧﻄﺒـﻪ درود ﺷـﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻧـﺪه‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬

‫‪272‬‬

‫‪266‬‬ ‫‪8‬‬

‫ﭼﻬﻞ وﺻﻴﺖ از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮره ‪..............‬‬

‫‪278‬‬

‫وﺻﻴﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻐﻔﺮت ‪........................‬‬

‫‪286‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺗﺠﻬﻴﺰ و ﺗﻜﻔﻴﻦ‪........................‬‬

‫‪286‬‬

‫ﻛﻔﻦ ﻣﺴﻨﻮن ﻣﺮد ‪...............................‬‬

‫‪286‬‬

‫ﻣﻨﺘﻈﺮ اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ‪...........................‬‬

‫‪294‬‬

‫ﻛﻔﻦ ﻣﺴﻨﻮن زن ‪................................‬‬

‫‪286‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ دﻋﺎي ﻣﻐﻔﺮت‪.......................‬‬

‫‪295‬‬

‫ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻛﻔﻦ ‪......................................‬‬

‫‪287‬‬

‫ﻧﺴﺨﺔ آﺳﺎن ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻧﻴﻜﻲ ﻫـﺎي‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻏﺴﻞ ﻣﻴﺖ ‪.............................‬‬

‫‪287‬‬

‫ﺑﻴﺸﻤﺎر ‪............................................‬‬

‫‪295‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻛﻔﻦ ﭘﻮﺷﻨﺪن ﻣﺮد‪....................‬‬

‫‪288‬‬

‫ﻟﺒﺎس ﻧﻮراﻧﻲ ‪...................................‬‬

‫‪296‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﻛﻔﻦ زن‪....................‬‬

‫‪288‬‬

‫ﺳﻴﻨﻲ ﻧﻮراﻧﻲ ‪...................................‬‬

‫‪296‬‬

‫ﺑﻌﺪ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ﺗﺪﻓﻴﻦ ‪......................‬‬

‫‪289‬‬

‫اﺟﺮ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺗﻌﺪاد ﻣﺮدﮔﺎن ‪.............‬‬

‫‪296‬‬

‫ﺛﻮاب ﺳﻮرة اﺧﻼص‪..........................‬‬

‫‪297‬‬

‫ﺛﻮاب ﺣﺞ ﻣﻘﺒﻮل ‪..............................‬‬

‫‪292‬‬

‫ﭼﺎﻫﻲ ﺑﺮاي اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ام ﺳﻌﺪ ‪.......‬‬

‫‪297‬‬

‫ﺛﻮاب ده ﺣﺞ ‪..................................‬‬

‫‪292‬‬

‫ﻫﻔﺪه ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ‪..............‬‬

‫‪298‬‬

‫ﺧﻴﺮات از ﻃﺮف واﻟﺪﻳﻦ ‪....................‬‬

‫‪293‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب‪............................‬‬

‫‪302‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﺑﻲ ﺑﺮﻛﺘﻲ رزق ‪.........................‬‬

‫‪293‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻣﺮوﺟﺔ اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ‪...............‬‬

‫‪302‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ زﻳﺎرت ﻗﺒﺮ در روز ﺟﻤﻌﻪ ‪.....‬‬

‫‪293‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻓﺎﺗﺤﻪ ﻛﺮدن اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ‪........‬‬

‫‪306‬‬

‫ﻛﻔﻦ ﭘﺎره ﺷﺪ ‪..................................‬‬

‫‪293‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ دﻋﺎ ﻛﺮدن ﺑﺮاي اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب‪....‬‬

‫‪307‬‬

‫ﺑﺮﻛﺖ دﻋﺎﻫﺎ ‪....................................‬‬

‫‪294‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺣﺎﺿﺮي ﻣﺰار‪.........................‬‬

‫‪309‬س‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻓﺎﺗﺤﻪ‬

‫‪9‬‬

‫

‬ ‫

‬ ‫‪ !" #$ % & ' ( ) * #+ % & ,- ./ & +0‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ وﺿﻮء)ﺣﻨﻔﻲ(‬ ‫اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ را از اول ﺗﺎ آﺧﺮ ﻣﻜﻤﻞ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري‬ ‫از اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﺷﻤﺎ در ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ‬ ‫ﺴﻢ‪ ،‬ﺷﺎه ﺑﻨﻲ آدم ‪ 1 2 3 % 4‬ارﺷﺎد‬ ‫آﻗﺎي دو ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻧﻮر ﻣﺠ ‪‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﺷﺐ و روزي از روي ﺷﻮق و ﻣﺤﺒﺖ ﺳﻪ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﺮ ﻣﻦ‬ ‫درود ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻨﺎه ﻫﻤﺎن ﺷﺐ و روز آن ﺷﺨﺺ را‬ ‫ﺑﺒﺨﺸﺪ)‪.(1‬‬

‫‪ 8 2 3 % 4‬‬

‫‪! 5 6 - 4‬‬

‫ﻋﺸﻖ رﺳﻮلِ ﻋﺜﻤﺎن ﻏﻨﻲ‬ ‫

‬ ‫ﺑﺎري ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ ﻋﺜﻤﺎن ﻏﻨﻲ ;‪ 9 2 3 % :‬در ﻳﻚ ﺟﺎي رﺳﻴﺪ‪ ،‬آب‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ و وﺿﻮ ﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﻳﻜﺎﻳﻚ از رﻓﻘﺎء ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲ زد و ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻲ‬ ‫داﻧﻴﺪ ﻣﻦ ﭼﺮا ﻟﺒﺨﻨﺪ زدم؟ ﺑﻌﺪاً ﺟﻮاب ﺳﻮاﻟﺶ را ﺧﻮدش داد‪ ،‬وﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻳﻜﺒﺎر‬ ‫آﻗﺎي ﻧﺎﻣﺪار ‪ 1 2 3 % 4‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ وﺿﻮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﻮد وﺑﻌﺪ از‬ ‫ﻓﺮاﻏﺖ وﺿﻮء ﻟﺒﺨﻨﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻲ داﻧﻴﺪ ﻣﻦ ﭼﺮا ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲ زﻧﻢ‪ ،‬ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻋﺮض‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬واﷲ و رﺳﻮﻟﻪ اﻋﻠﻢ )اﷲ و رﺳﻮﻟﺶ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ( ﺣﻀﺮت ﻣﺼﻄﻔﻲ ‪ 4‬‬ ‫)‪ <=9 >?@ A 5 B C <5 D C 5 B C (1‬ج‪ ،2‬ص‪ ،328‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(23‬‬ ‫‪1‬‬

тАл тАк 1 2 3 %тАмя╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАмя╗ля╗ияоХя║Оя╗гя╗▓ я╗Ыя╗к ╪зя╗зя║┤я║О┘Ж ┘Ия║┐я╗о╪б я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия║к я║Ся║Оя║╖я║┤я║Шя╗ж ╪пя║│я║Шя╗мя║ОтАм тАляоФя╗ия║Оя╗ля║О┘Ж ╪пя║│я║ЦтАк ╪МтАмя║Ся║Оя║╖я║┤я║Шя╗ж я║╗я╗о╪▒╪к яоФя╗ия║Оя╗ля║О┘Ж я║╗я╗о╪▒╪ктАк ╪МтАмя║Ся║Оя╗гя║┤я║в я╗Ыя║о╪п┘Ж я║│я║о яоФя╗ия║Оя╗ля║О┘Ж я║│я║о ┘ИтАм тАля║Ся║Оя║╖я║┤я║Шя╗ж янШя║Оя╗ля║О яоФя╗ия║Оя╗ля║О┘Ж янШя║О я╗гя╗▓ ╪▒я╗│я║░я╗зя║к)тАк.(1тАмтАм

тАлтАк 8 2 3 % 4тАмтАм

тАлтАк! 5 6 - 4тАмтАм

тАля║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж я╗Ля║░я╗│я║░ ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓! я╗гя║╕я║Оя╗ля║к┘З я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗│я║к я╗Ыя╗к я║╗я║дя║Оя║Ся╗к я╗Ыя║о╪з┘Е я╗ля║о ╪з╪п╪з╪б ┘И я╗ля║о я║│я╗ия║ЦтАм тАля║зя╗┤я║о╪зя╗╗я╗зя║О┘Е тАк 1 2 3 % 4тАм╪▒╪з ╪пя╗│я╗о╪зя╗зя╗к ┘И╪з╪▒ я╗Ля╗дя╗Ю я║зя╗о╪п я╗гя╗▓ ╪п╪зя╗зя║┤я║Шя╗ия║к ┘ИтАм тАля╗ля╗дян╜я╗ия╗┤я╗ж ╪з╪▓ ╪зя╗│я╗ж ╪▒┘И╪зя╗│я║Ц я╗зя║┤я║ия║Ф я║╖я║┤я║Шя╗ж яоФя╗ия║О┘З я╗гя╗Мя╗ая╗о┘Е яоФя║о╪пя╗│я║ктАк ╪МтАм╪зя╗Яя║дя╗дя║кя╖▓ ╪п╪▒ ┘Ия║┐я╗о ╪з╪▓тАм тАля╗гя╗Ая╗дя╗Ая╗к я╗│я╗Мя╗ия╗▓ я║╖я║┤я║Шя╗ж ╪пя╗ля║О┘ЖтАк ╪МтАм╪зя║│я║Шя╗ия║╕я║О┘В я╗│я╗Мя╗ия╗▓ я║╖я║┤я║Шя╗ж я║Ся╗┤я╗ия╗▓тАк ╪МтАмя║╖я║┤я║Шя╗ж я╗ля╗дя║Ф я║╗я╗о╪▒╪ктАм тАля║Ся║ОянШя╗ая╗Ъ я╗ля║ОтАк ╪МтАмя║╖я║┤я║Шя╗ж ╪пя║│я║Шя╗мя║О я║Ся╗мя╗дя║о╪з┘З я╗зя║Оя║зя╗ж я╗ля║ОтАк ╪МтАмя╗гя║┤я║в я║│я║о я║Ся║О яоФя╗оя║╖я╗мя║О ┘И я║╖я║┤я║Шя╗ж янШя║О я║Чя║О ╪▓я╗│я║отАм тАля╗зя║Оя║зя╗ж я╗ля║О┘К янШя║О я╗ля╗дя║Ф яоФя╗ия║Оя╗ля║О┘Ж я╗гя╗▓ ╪▒я╗│я║░я╗зя║ктАк.тАмтАм

тАля║гя╗Ья║Оя╗│я║Ц ╪▒я╗│я║ия║Шя╗ж яоФя╗ия║О я╗ля║О┘ЖтАм тАля║гя╗Ая║о╪к я╗Ля║Тя║к ╪зя╗Яя╗оя╗ля║О╪и я║╖я╗Мя║о╪зя╗зя╗▓ я╗Чя║к╪│ я║│я║о┘С┘З ╪зя╗Яя╗ия╗о╪▒╪зя╗зя╗▓ я╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАмя╗│я╗Ья║Тя║О╪▒ я║│я╗┤я║кя╗зя║ОтАм тАл╪зя╗гя║О┘Е ╪зя╗Ля╗Ия╗в ╪зя║Ся╗о я║гя╗ия╗┤я╗Фя╗к ;тАк 9 2 3 % :тАм╪п╪▒ ┘Ия║┐я╗о я║зя║Оя╗зя║Ф я╗гя║┤я║ая║к я║Яя║Оя╗гя╗К я╗Ыя╗оя╗Уя╗к я║Чя║╕я║оя╗│я╗ТтАм тАля║Ся║о╪пя╗зя║ктАк ╪МтАмя║Яя╗о╪зя╗зя╗▓ ╪▒╪з ╪п╪▒ я║гя║О┘Д ┘Ия║┐я╗о яоФя║оя╗Уя║Шя╗ж ╪пя╗│я║кя╗зя║к я╗Ыя╗к я╗Чя╗Дя║о╪з╪ктАк юажтАм╪в╪и ╪зя║│я║Шя╗Мя╗дя║О┘Д я║╖я║к╪йтАм тАл┘Ия║┐я╗оя╗│я║╢ я╗гя╗▓ ╪▒я╗│я║ия║Шя╗ия║ктАк ╪МтАмя║гя╗Ая║о╪к ╪зя╗гя║О┘Е ;тАк 9 2 3 % :тАм╪з╪▒я║╖я║О╪п я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАм╪з┘К янШя║┤я║о! ╪з╪▓тАм тАля╗зя║Оя╗Уя║оя╗гя║Оя╗зя╗▓ я╗гя║О╪п╪▒ ┘ИянШя║к╪▒ я║Чя╗оя║Ся╗к я╗Ыя╗жтАк .тАм╪в┘Ж я║Яя╗о╪з┘Ж я╗Уя╗о╪▒тАкюагтАм╪з я╗Ля║о╪╢ я╗Ыя║о╪птАк :тАмя╗гя╗ж я║Чя╗оя║Ся╗к я╗Ыя║о╪п┘ЕтАк ╪МтАм╪п╪▒тАм тАл┘Ия║┐я╗о┘К я╗│я╗Ъ я║╖я║ия║║ ╪пя╗│яоХя║оя╗ля╗в я╗Чя╗Дя║о╪з╪к ┘Ия║┐я╗о я╗гя╗▓ ╪▒я╗│я║ия║Шя╗ия║ктАк ╪МтАм╪в┘Ж ╪▒╪з я╗ля╗в я╗Уя║оя╗гя╗о╪птАк :тАм╪з┘КтАм тАля║Ся║о╪з╪п╪▒┘Е я║Чя╗о ╪з╪▓ ╪▓я╗зя║О я║Чя╗оя║Ся╗к я╗Ыя╗жтАк ╪МтАм╪в┘Ж я║╖я║ия║║ я╗Ля║о╪╢ я╗Ыя║о╪птАк :тАмя║Чя╗оя║Ся╗к я╗Ыя║о╪п┘ЕтАк ╪МтАмя╗Чя╗Дя║о╪з╪к ┘Ия║┐я╗о┘КтАм тАля║╖я║ия║║ ╪пя╗│яоХя║о┘К ╪▒╪з ╪пя╗│я║к ╪з┘И ╪▒╪з я╗ля╗в я╗Уя║оя╗гя╗о╪птАк :тАм╪з╪▓ я║╖я║о╪з╪и я╗зя╗оя║╖я╗▓ ┘ИяоФя╗о╪┤ ╪п╪з╪п┘Ж я║Ся╗к я║Чя║о╪зя╗зя╗ктАм тАля╗ля║О┘К я╗гя║Тя║Шя║м┘Д я║Чя╗оя║Ся╗к я╗Ыя╗жтАк .тАм╪з┘И я╗Ля║о╪╢ я╗Ыя║о╪птАк :тАмя╗гя╗ж я║Чя╗оя║Ся╗к я╗Ыя║о╪п┘ЕтАк ╪МтАмян╝я╗оя╗зя╗Ья╗к я║│я╗┤я║кя╗зя║О ╪зя╗гя║О┘Е ╪зя╗Ля╗Ия╗втАм тАл)тАк <( E #& ( > 9 + <F69! #& $0 + 9 + (1тАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк ╪М130тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й я║гя║кя╗│я║Ъ)тАк.(415тАмтАм тАлтАк2тАмтАм

‫اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻛﺸﻔﻴﺎﺗﺶ ﻋﻴﻮب ﻣﺮدم ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﺷﺪ؛ ﻟﻬﺬا آن ﺣﻀﺮت ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎرﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪي دﻋﺎ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻔﻴﺎت ﺧﺎﺗﻤﻪ ﮔﺮدد‪ ،‬اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ دﻋﺎﻳﺶ را‬ ‫ﻗﺒﻮل ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ ﭘﺲ از آن رﻳﺨﺘﻦ ﮔﻨﺎه وﺿﻮ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﻧﻈﺮ اﻣﺎم ﻏﺎﺋﺐ ﮔﺸﺖ)‪.(1‬‬

‫‪ 8 2 3 % 4‬‬

‫‪! 5 6 - 4‬‬

‫ﺗﻤﺎم ﺑﺪن ﭘﺎك ﺷﺪ‬ ‫ﺧﻼﺻﺔ دو ﺣﺪﻳﺚ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﻢ اﷲ ﮔﻔﺘﻪ وﺿﻮ ﻛﺮده‪ ،‬ﺗﻤﺎم‬ ‫ﺑﺪﻧﺶ از ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎ ﭘﺎك ﮔﺮدﻳﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺪون ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺴﻢ اﷲ وﺿﻮ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه از ﺑﺪﻧﺶ ﻛﻪ آب ﺑﺮآن رﺳﻴﺪه ﭘﺎك ﻣﻲ ﮔﺮدد)‪.(2‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺧﻮاﺑﻴﺪن ﺑﺎوﺿﻮ‬ ‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺷﺮﻳﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎوﺿﻮ ﺧﻮاﺑﻴﺪن ﻣﺜﻞ ﻋﺒﺎدت در ﺣﺎل روزه داﺷﺘﻦ‬ ‫اﺳﺖ)‪.(3‬‬

‫ﻣﺮدة ﺑﺎوﺿﻮ ﺷﻬﻴﺪ اﺳﺖ‬ ‫ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ 1 2 3 % 4‬ﺣﻀﺮت اﻧﺲ ;‪ 9 2 3 % :‬‬ ‫را ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﭘﺴﺮم! اﮔﺮ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﺳﺘﻄﺎﻋﺖ ﺑﺎوﺿﻮ ﺑﻮدن را داري ﭘﺲ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻤﻞ‬ ‫را اﻧﺠﺎم ﺑﺪه؛ زﻳﺮا ﻣﻠﻚ اﻟﻤﻮت روح آن ﺑﻨﺪه اي را ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ وﺿﻮ ﻗﺒﺾ ﻣﻲ‬ ‫ﻛﻨﺪ ﺑﺮاﻳﺶ درﺟﺔ ﺷﻬﺎدت ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ)‪،(4‬‬

‫)‪ <GHI ( J (1‬ج‪ ،1‬ص‪،130‬‬ ‫)‪ < K) C? <L)M N #9 (2‬ج‪ ،1‬ص‪ ،108‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(228‬‬ ‫)‪ < K) FO/ A P Q 6 < K) C? <P J 9? (3‬ج‪ ،9‬ص‪ ،123‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(25994‬‬ ‫)‪ <R-;- A S > 6 < K) C? <P J 9? (4‬ج‪ ،9‬ص‪ ،135‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(26060‬‬ ‫‪3‬‬

‫آﻗﺎﻳﻢ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ﺧﺎن ‪ 9 2 3 % T$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎوﺿﻮ‬ ‫)‪.(1‬‬

‫ﺑﻮدن ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ‬

‫ﻧﺴﺨﺔ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻫﺎ‬ ‫اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻲ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم را ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬اي ﻣﻮﺳﻲ! اﮔﺮ در‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻲ وﺿﻮﺋﻲ ﻫﺮﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑﺮﺳﺪ ﭘﺲ ﺧﻮدت ﺧﻮد را ﻣﻼﻣﺖ ﻗﺮار ﺑﺪه‪.‬‬ ‫وﻧﻴﺰ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ﺧﺎن ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎوﺿﻮ ﺑﻮدن ﺳﻨﺖ اﺳﻼم اﺳﺖ)‪.(2‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﻔﺖ ﺣﺮوف "اﺣﻤﺪ رﺿﺎ"‬ ‫ﻫﻔﺖ ﻓﻀﺎﻳﻞ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎوﺿﻮ ﺑﻮدن‬ ‫ﺳ ‪‬ﻴﺪي ﺣﻀﺮت اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ﺧﺎن ‪ 9 2 3 % T$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﻌﻀﻲ‬ ‫ﻋﺎرﻓﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎوﺿﻮ ﺑﺎﺷﺪ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ او را ﻣﺸﺮّف ﺑﻪ ﻫﻔﺖ‬ ‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﻣﻼﺋﻜﻪ رﻏﺒﺖ ﺑﻪ ﺻﺤﺒﺖ او ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (2‬ﻗﻠﻢ ﻧﻴﻜﻲ ﻫﺎﻳﺶ را ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (3‬اﻋﻀﺎﻳﺶ ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (4‬ﺗﻜﺒﻴﺮ اوﻟﻲ از دﺳﺘﺶ ﻧﻢ ﻳﺮود‪،‬‬ ‫)‪ (5‬از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ او را از ﺷ ّﺮ ﺟﻦ واﻧﺲ‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (6‬ﺳﻜﺮات ﻣﻮت ﺑﺮآن آﺳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫)‪ (7‬ﺗﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎوﺿﻮ ﺑﺎﺷﺪ در اﻣﺎن اﻟﻬﻲ اﺳﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.702‬‬ ‫)‪ (2‬ﻣﺮﺟﻊ ﺳﺎﺑﻖ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوى رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،702‬ﺗﺎ ‪.703‬‬ ‫‪4‬‬

‫ﺛﻮاب دو ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﻳﻘﻴﻨﺎً در ﻣﻮﻗﻊ ﺳﺮدي و ﺑﻴﻤﺎري زﻛﺎم‪ ،‬ﻧﺰﻟﻪ و درد ﺳﺮ وﺿﻮ ﻛﺮدن دﺷﻮار ﺳﺖ‬ ‫ﻣﮕﺮ ﺑﺎزﻫﻢ درﭼﻨﻴﻦ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ وﺿﻮ ﻛﺮدن دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ ﻛﺴﻲ وﺿﻮ ﺑﻜﻨﺪ او را ﺑﻪ‬ ‫ﺣﻜﻢ ﺣﺪﻳﺚ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺛﻮاب ﻣﻴﺮﺳﺪ)‪.(1‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ وﺿﻮ )ﺣﻨﻔﻲ(‬ ‫رو ﺑﻄﺮف ﻗﺒﻠﻪ ﻛﺮده در ﺟﺎي ﺑﻠﻨﺪي ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺖ ﻛﺮدن ﺑﺮاي‬ ‫وﺿﻮ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺖ ارادة دل را ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ در دل ﻧﻴﺖ ﻛﺮده ﺷﻮد و ﺑﺰﺑﺎن ﮔﻔﺘﻦ‬ ‫اﻓﻀﻞ ﺗﺮ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﻴﺖ ﺑﺰﺑﺎن اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم دادن ﺣﻜﻢ‬ ‫اﻟﻬﻲ وﺑﺪﺳﺖ آوردن ﭘﺎﻛﻲ وﺿﻮ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺴﻢ اﷲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻨﻬﻢ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ اﮔﺮ ﺑﺴﻢ اﷲ واﻟﺤﻤﺪ ﷲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎوﺿﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﺮآن‬ ‫ﻧﻴﻜﻲ ﻫﺎ ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﻫﺮ دو دﺳﺖ را ﺳﻪ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺗﺎ ﺑﻨﺪﻫﺎ ﺑﺸﻮﻳﺪ )ﺷﻴﺮ را‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ( اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻫﺮ دو دﺳﺖ ﺧﻼل ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻢ از ﻛﻢ ﺳﻪ ﺳﻪ ﺑﺎر دﻧﺪاﻧﻬﺎ ﺑﺴﻤﺖ‬ ‫راﺳﺖ ﭼﭗ ﭘﺎﺋﻴﻦ و ﺑﺎﻻ ﻣﺴﻮاك ﻛﺮده ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﺮ ﺑﺎر ﻣﺴﻮاك ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪TU! .‬‬ ‫ ‪ Q‬اﻣﺎم ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪ ﻏﺰاﻟﻲ رﺣﻤﻪ اﷲ ﻓﺮﻣﻮده‪ :‬در وﻗﺖ ﻣﺴﻮاك ﻛﺮدن ﺑﺮاي ﻗﺮأت‪‬‬ ‫ﻗﺮآن ﻣﺠﻴﺪ در ﻧﻤﺎز و ذﻛﺮ اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﻧﻴﺖ ﭘﺎك ﻛﺮدن دﻫﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ)‪ .(2‬ﺣﺎل ﺑﺎ‬ ‫ﺳﻪ ﻣﺸﺖ آب ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺖ راﺳﺖ ﺳﻪ ﺑﺎر ﻃﻮري در دﻫﺎن آب ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﺑﺎر‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺼﺔ دﻫﺎن آب ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ روزه ﻧﺒﻮد ﻏﺮﻏﺮه ﻫﻢ ﻛﺮده ﺷﻮد‪) ،‬ﻫﺮ ﺑﺎر ﺷﻴﺮ‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد( ﺑﻌﺪ ﺳﻪ ﻣﺸﺖ آب ﺑﺎدﺳﺖ راﺳﺖ )ﻫﺮ ﺑﺎر ﻧﻴﻢ ﻣﺸﺖ آب ﻛﺎﻓﻴﺴﺖ( ﺳﻪ‬ ‫ﺑﺎر در ﺑﻴﻨﻲ ﺗﺎ ﻧﺮﻣﻲ اﺳﺘﺨﻮان‪ ،‬آب ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و اﮔﺮ روزه ﻧﺒﻮد ﺗﺎ ﺑﻴﺦ اﺳﺘﺨﻮان آب‬ ‫)‪ (1‬ﻣﻠﺨﺼﺎ اﻟﻤﻌﺠﻢ اﻷوﺳﻂ‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪ ،106‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(5366‬‬ ‫)‪ ،R-;- T E ? <T' R OM N1 & < K) 0 C? < - R !@ (2‬ج‪ ،1‬ص‪.182‬‬ ‫‪5‬‬

‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺑﺎدﺳﺖ ﭼﭗ ﺑﻴﻨﻲ ﺻﺎف ﻛﺮده ﺷﻮد و اﻧﮕﺸﺖ ﻛﻮﭼﻚ را در ﺳﻮراخ‬ ‫ﻫﺎي ﺑﻴﻨﻲ ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﺳﻪ ﺑﺎر ﻫﻤﺔ ﺻﻮرت را ﻃﻮري ﺑﺸﻮﻳﺪ ﻛﻪ از آن ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻋﺎدﺗﺎ‬ ‫رﺷﺪ ﻣﻮﻫﺎي ﺳﺮ ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮد ﺷﺮوع ﻛﺮده ﺗﺎ زﻳﺮ ﭼﺎﻧﻪ و از ﻧﺮﻣﺔ ﻳﻚ ﮔﻮش‬ ‫ﺗﺎ ﻧﺮﻣﺔ ﮔﻮش دﻳﮕﺮ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ آب ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ رﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ و اﺣﺮام ﻧﺒﺴﺘﻪ اﺳﺖ‬ ‫ﻃﻮري ﺧﻼل ﺷﻮد ﻛﻪ اﻧﮕﺸﺘﺎن را از ﻃﺮف ﮔﻠﻮ داﺧﻞ ﻧﻤﻮده ﺑﻄﺮف ﺻﻮرت ﺑﻴﺮون‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ او‪‬ل دﺳﺖ راﺳﺖ را از اﻧﮕﺸﺘﻬﺎ ﺷﺮوع ﻛﺮده ﺗﺎ ﺑﻬﻤﺮاه آرﻧﺞ ﺳﻪ ﺑﺎر‬ ‫ﺑﺸﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻌﺪ دﺳﺖ ﭼﭗ ﻫﻢ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد ﺷﺴﺘﻦ ﻫﺮ دو دﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﺼﻒ‬ ‫ﺑﺎزو ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ‪ ،‬اﻛﺜﺮ ﻣﺮدم در ﻣﺸﺘﻬﺎ آب ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺑﻨﺪ دﺳﺖ ﺗﺎ آرﻧﺞ آب را‬ ‫ﻣﻲ رﻳﺰﻧﺪ از اﻧﺠﺎم دادن اﻳﻦ ﻋﻤﻞ اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻧﺮﺳﻴﺪن آب ﺑﻪ آرﻧﺞ ﻫﺎ و اﻃﺮاف دﺳﺖ‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﻬﺬا ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻫﺎي ﺑﻴﺎن ﺷﺪه دﺳﺘﻬﺎ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن اﺣﺘﻴﺎط ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺮ ﻛﺮدن ﻣﺸﺘﻬﺎ از آب و رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ آرﻧﺠﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﺳﺮاف آب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬اﻵن‬ ‫ﺷﻴﺮ آب را ﺑﺴﺘﻪ( ﻣﺴﺢ ﺳﺮ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﺮده ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ دو اﻧﮕﺸﺖ اﺑﻬﺎم و دو‬ ‫اﻧﮕﺸﺖ ﺷﻬﺎدت را ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺑﻬﻢ رﺳﺎﻧﺪن ﺳﺮِ ﺳﻪ اﻧﮕﺸﺖ دﻳﮕﺮ دﺳﺖ ﻫﺎ را ﺑﺮ‬ ‫ﻣﻮﻫﺎ وﻳﺎ ﭘﻮﺳﺖ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺗﺎ آﺧﺮ ﺳﺮ ﻃﻮري ﻛﺸﻴﺪه ﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﻒ دﺳﺘﻬﺎ از‬ ‫ﺳﺮ ﺟﺪا ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺣﺼﺔ آﺧﺮ ﺳﺮ ﻛﻒ دﺳﺘﻬﺎ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﻮد ﺗﺎ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬دراﻳﻦ زﻣﺎن اﻧﮕﺸﺘﻬﺎي ﺷﻬﺎدت و اﺑﻬﺎم ﺑﺎ ﺳﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ‬ ‫اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺷﻬﺎدت ﺳﻄﺢ داﺧﻠﻲ ﮔﻮﺷﻬﺎ و ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺘﺎن اﺑﻬﺎم ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﻲ ﮔﻮش ﻫﺎ‬ ‫ﻣﺴﺢ ﻛﺮده ﺷﻮﻧﺪ و اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺪاﺧﻞ ﺳﻮراخ ﮔﻮﺷﻬﺎ ﺑﺮده ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬وﺑﺎﭘﺸﺖ‬ ‫اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺣﺼﺔ ﻋﻘﺐ ﮔﺮدن ﻣﺴﺢ ﻛﺮده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ اﺷﺨﺎص ﮔﻠﻮ را و آرﻧﺞ ﻫﺎي‬ ‫ﺷﺴﺘﻪ ﻫﺮ دو دﺳﺖ و ﺳﺎق دﺳﺘﻬﺎ را ﻣﺴﺢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ اﻳﻦ ﺳﻨﺖ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺒﻞ از‬ ‫ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن ﺳﺮ ﺑﺴﺘﻦ ﺷﻴﺮ آب را ﺑﺼﻮرت ﺧﻮب ﻋﺎدت ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪون‬ ‫ﺿﺮورت ﺷﻴﺮ را ﺑﺎز ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻳﺎ ﻧﻴﻢ ﺑﺴﺘﻦ ﻛﻪ آب ﺑﺮﻳﺰد ﮔﻨﺎﻫﺴﺖ‪ ،‬اﻛﻨﻮن او‪‬ل ﭘﺎي‬ ‫‪6‬‬

тАл╪▒╪зя║│я║Ц ┘И я║Ся╗Мя║к янШя║О┘К ян╝янЧ ╪▒╪з я╗ля║о я║Ся║О╪▒ ╪з╪▓ ╪зя╗зяоХя║╕я║Шя║О┘Ж я║╖я║о┘И╪╣ я║Чя║О я║Ся║Оя╗╗┘К я║╖я║Шя║Оя╗Яя╗ияоХя╗мя║О я║Ся╗ая╗Ья╗к я║Чя║ОтАм тАля╗зя║╝я╗Т я║│я║О┘В янШя║О я║│я╗к я║Ся║О╪▒ я║╖я║┤я║Шя╗ж я╗гя║┤я║Шя║дя║Р ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАмя║зя╗╝┘Д я╗Ыя║о╪п┘Ж ╪зя╗зяоХя║╕я║Шя║О┘Ж я╗ля║о ╪п┘И янШя║О я║│я╗ия║ЦтАм тАл╪зя║│я║Ц )╪п╪▒ ╪▓я╗гя║О┘Ж я║зя╗╝┘Д я║╖я╗┤я║о я║Ся║┤я║Шя╗к я║╖я╗о╪п( я╗Гя║оя╗│я╗Шя╗к я╗гя║┤я║Шя║дя║Р ╪зя╗│я╗ия║┤я║Ц я╗Ыя╗к я║Ся║О ╪зя╗зяоХя║╕я║ЦтАм тАля╗Ыя╗оян╝я╗Ъ ╪пя║│я║Ц ян╝янЧ я║зя╗╝┘Д ╪зя╗зяоХя║╕я║Ц я╗Ыя╗оян╝я╗Ъ янШя║О┘К ╪▒╪зя║│я║Ц я║╖я║о┘И╪╣ ┘И я║Ся║о ╪зя╗зяоХя║╕я║Ц я║Ся║░╪▒┌птАм тАля║Чя╗дя║О┘Е я║╖я╗о╪п ┘И я║Ся║Оя╗ля╗дя╗┤я╗ж ╪зя╗зяоХя║╕я║Ц я╗Ыя╗оян╝я╗Ъ ╪пя║│я║Ц ян╝янЧ я║зя╗╝┘Д ╪зя╗зяоХя║╕я║Ц я║Ся║░╪▒┌п янШя║О┘К ян╝янЧтАм тАля║╖я║о┘И╪╣ ┘Ия║Ся╗к ╪зя╗зяоХя║╕я║Ц я╗Ыя╗оян╝я╗Ъ я║зя║Оя║Чя╗дя╗к я╗│я║Оя║Ся║к)тАк.(1тАмтАм тАл!тАк Q TUтАм╪зя╗гя║О┘Е я╗гя║д тАкюаетАмя╗дя║к я╗Пя║░╪зя╗Яя╗▓ ;тАк 9 2 3 % :тАмя╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║ктАк :тАмя╗гя╗оя╗Чя╗К я║╖я║┤я║Шя╗жтАм тАля╗ля║о я╗Ля╗Ая╗о ╪зя╗│я╗ж ╪зя╗гя╗┤я║к ╪▒╪з ╪п╪зя║╖я║Шя╗к я║Ся║Оя║╖я╗┤я║к я╗Ыя╗к яоФя╗ия║О┘З ╪зя╗│я╗ж я╗Ля╗Ая╗о я╗гя╗ж я║зя║О╪▒╪м я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п)тАк.(2тАмтАм

тАлтАк 8 2 3 % 4тАмтАм

тАлтАк! 5 6 - 4тАмтАм

тАля║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ ┘Ия║┐я╗о╪б ╪зя╗│я╗ж ╪пя╗Ля║О╪б я╗ля╗в я║зя╗о╪зя╗зя║к┘З я║╖я╗о╪птАм тАл)╪з┘И┘Д ┘И ╪вя║зя║о ╪п╪▒┘И╪п я║╖я║оя╗│я╗Т(тАм

тАля║зя║к╪зя╗│я║О я╗гя╗ж ╪▒╪з ╪з╪▓ я║Чя╗оя║Ся╗к я╗Ыя╗ия╗ия║кяоФя║О┘Ж я║Ся║┤я║О╪▓ ┘ИтАм

тАл тАк: WY X ' X #X & "-C" #X + : 9 W X ' " KVтАмтАм тАл)тАк(3тАмтАм тАлтАк#X \ K Z )[ CX V W #X +тАмтАм

тАля╗гя╗ж ╪▒╪з ╪п╪▒ я║Яя╗дя╗ая║Ф янШя║О я╗Ыя║О┘Ж я║╖я║Оя╗гя╗Ю яоФя║о╪п╪з┘ЖтАк.тАмтАм

тАля╗ля║о я╗ля║╕я║Ц ╪п╪▒┘И╪з╪▓╪й я║Яя╗ия║Ц я║Ся║О╪▓ я╗гя╗▓ яоФя║о╪пя╗зя║ктАм тАл╪п╪▒ я║гя║кя╗│я║Ъ я║╖я║оя╗│я╗Т ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к я╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к я║зя╗о╪и ┘Ия║┐я╗о я╗Ыя║о╪п ┘И я║Ся╗Мя║к я╗зяоХя║Оя╗ля║╢ ╪▒╪з я║Ся║┤я╗о┘КтАм тАл╪вя║│я╗дя║О┘Ж я║Ся╗ая╗ия║к я╗Ыя║о╪п ┘И я╗Ыя╗ая╗дя║Ф я║╖я╗мя║О╪п╪к ╪▒╪з я║зя╗о╪зя╗зя║к я║Ся║о╪зя╗│я║╢ я╗ля║о я╗ля║╕я║Ц ╪п╪▒┘И╪з╪▓╪й я║Ся╗мя║╕я║Ц я║Ся║О╪▓ я╗гя╗▓тАм тАля║╖я╗оя╗зя║к ╪з╪▓ я╗ля║о я╗Ыя║к╪з┘Е я╗Ыя╗к ╪пя╗Яя║╢ я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗ля║к ╪п╪зя║зя╗Ю я║╖я╗о╪п)тАк.(4тАмтАм

тАл)тАк (1тАмя╗Ля║Оя╗гя║Ф я╗Ыя║Шя║РтАк.тАмтАм тАл)тАк (2тАмя╗гя╗ая║ия║║ ╪з╪▓ @! тАк.(183/1) <R-;- T E ? < K) C? < - RтАмтАм тАл)тАк ╪МR-;- & P ]\ / & < K) -& <^_+ 3 `+ ' (3тАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк ╪М121тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й я║гя║кя╗│я║Ъ)тАк.(55тАмтАм тАл)тАк (4тАмя╗гя╗ая║ия║║ ╪з╪▓ тАк <R-;- 5] 5aC ?_ & < C? < + b a4тАм╪╡тАк ╪М144тАм╪зя╗Яя║дя║кя╗│я║Ъ )тАк.(234тАмтАм тАлтАк7тАмтАм

‫ﻓﻀﺎﻳﻞ ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻮرة ﻗﺪر ﺑﻌﺪ از وﺿﻮء‬ ‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﺒﺎرﻛﻪ ﻫﺴﺖ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از وﺿﻮء ﻳﻜﺒﺎر ﺳﻮرة ﻗﺪر را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‬ ‫او از ﺟﻤﻠﺔ ﺻﺪﻳﻘﻴﻦ ﻫﺴﺖ و اﮔﺮ دو ﺑﺎر ﺑﺨﻮاﻧﺪ از ﺟﻤﻠﺔ ﺷﻬﺪاء ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲ رود و‬ ‫اﮔﺮ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﺨﻮاﻧﺪ اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ در ﻣﻴﺪان ﻣﺤﺸﺮ او را ﺑﺎ اﻧﺒﻴﺎء اش ﺣﺸﺮ ﻣﻲ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ)‪.(1‬‬

‫ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ﻧﻈﺮ ﻫﺮﮔﺰ ﻛﻢ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از وﺿﻮ ﺑﻄﺮف آﺳﻤﺎن ﻧﮕﺎه ﻛﺮده ﺳﻮرة اﻧﺎ اﻧﺰﻟﻨﻪ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‬ ‫ان ﺷﺎء اﷲ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ اش ﻫﺮﮔﺰ ﻛﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ)‪.(2‬‬

‫‪ 8 2 3 % 4‬‬

‫‪! 5 6 - 4‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﭼﻬﺎر ﺣﺮوف ﻟﻔﻆ "اﷲ" ﭼﻬﺎر ﻓﺮاﻳﺾ وﺿﻮء‬ ‫)‪ (1‬ﺷﺴﺘﻦ ﺻﻮرت‪،‬‬ ‫)‪ (2‬ﺷﺴﺘﻦ ﻫﺮ دو دﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﺮاه آرﻧﺞ ﻫﺎ‪،‬‬ ‫)‪ (3‬ﻣﺴﺢ ﭼﻬﺎرم ﺣﺼﻪ ﺳﺮ‪،‬‬ ‫)‪ (4‬ﺷﺴﺘﻦ ﻫﺮ دو ﭘﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﺮاه ﺷﺘﺎﻟﻨﮓ ﻫﺎ)‪.(3‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺴﺘﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﺷﺴﺘﻦ ﻫﺮ ﻋﻀﻮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﺮ ﺣﺼﺔ آن ﻋﻀﻮ ﻛﻢ از ﻛﻢ دو ﻗﻄﺮه‬ ‫آب ﺑﺮﺳﺪ ﻣﺤﺾ ﺧﻴﺲ ﻛﺮدن ﻳﺎ ﻣﺜﻞ روﻏﻦ ﺑﺎ آب ﭼﺮب ﻛﺮدن ﻳﺎ ﻳﻚ ﻗﻄﺮه آب‬ ‫رﺳﺎﻧﺪن ﺷﺴﺘﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮز وﺿﻮء ﻳﺎ ﻏﺴﻞ اداء ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ)‪.(4‬‬ ‫)‪ <R-;- N1 A S > F E < K) C? <P J 9? (1‬ج‪ ،9‬ص‪ ،132‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(26085‬‬ ‫)‪ (2‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ص‪.291‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.3‬‬ ‫)‪ <^ )a) T c ! + d E :M + (4‬ص‪ ،57‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.218‬‬ ‫‪8‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 12‬ﺣﺮوف "ﻳﺎاﻟﻪ اﻟﻌﻠﻤﻴﻦ" ‪ 12‬ﺳﻨﺖ وﺿﻮء‬ ‫در ﻃﺮﻳﻘﺔ وﺿﻮ ﺣﻨﻔﻲ ﺑﻌﻀﻲ ﺳﻨﺖ ﻫﺎ وﻣﺴﺘﺤﺒﺎت ﺑﻴﺎن ﮔﺮدﻳﺪه اﻧﺪ‪ ،‬وﺿﺎﺣﺖ‬ ‫ﻣﺰﻳﺪ آﻧﺮا ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﻧﻴﺖ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺴﻢ اﷲ اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از وﺿﻮء ﺑﺴﻢ اﷲ واﻟﺤﻤﺪﷲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬ ‫)‪.(1‬‬

‫ﺑﺎوﺿﻮ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﻧﻴﻜﻲ ﻫﺎ را ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‬ ‫)‪ (3‬ﺳﻪ ﺑﺎر ﺷﺴﺘﻦ ﻫﺮ دو دﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻨﺪﻫﺎ‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﺳﻪ ﺑﺎر ﻣﺴﻮاك ﻛﺮدن‪.‬‬

‫)‪ (5‬ﺑﺎ ﺳﻪ ﻣﺸﺖ آب ﺳﻪ ﺑﺎر در دﻫﺎن آب ﮔﺮداﻧﺪن‪.‬‬ ‫)‪ (6‬اﮔﺮ روزه ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻏﺮﻏﺮه ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (7‬ﺑﺎ ﺳﻪ ﻣﺸﺖ آب ﺳﻪ ﺑﺎر در ﺑﻴﻨﻲ آب رﻳﺨﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (8‬اﮔﺮ رﻳﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ)در ﺻﻮرت ﻧﺒﻮدن در اﺣﺮام( آﻧﺮا ﺧﻼل ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (9‬اﻧﮕﺸﺖ ﻫﺎي دﺳﺖ و ﭘﺎ را ﺧﻼل ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (10‬ﺗﻤﺎم ﺳﺮ را ﻳﻜﺒﺎر ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (11‬ﮔﻮﺷﻬﺎ را ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (12‬رﻋﺎﻳﺖ ﻛﺮدن ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻓﺮاﻳﺾ ﻳﻌﻨﻲ در ﻓﺮض اﻋﻀﺎء او‪‬ل ﺻﻮرت ﺑﻌﺪ‬ ‫دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﺎ آرﻧﺞ ﻫﺎ ﺷﺴﺘﻦ ﺑﻌﺪ ﺳﺮ را ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن و ﺑﻌﺪ ﺷﺴﺘﻦ ﭘﺎﻫﺎ و ﭘﻲ‬ ‫در ﭘﻲ وﺿﻮ ﻛﺮدن ﻳﻌﻨﻲ ﻳﻚ ﻋﻀﻮ ﺗﺎ ﺷﺴﺘﻦ ﻋﻀﻮ دﻳﮕﺮ ﺧﺸﻚ ﻧﮕﺮدد)‪.(2‬‬

‫)‪ <R-;- 9 T C & < K) C? < e J ` f (1‬ج‪ ،1‬ص‪.(1112) ،513‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،235‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص ‪.6‬‬ ‫‪9‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 26‬ﺣﺮوف "اي ﺷﻬﻨﺸﺎه ﻣﺪﻳﻨﻪ اﻟﺼﻠﻮ واﻟﺴﻼم"‬ ‫‪ 26‬ﻣﺴﺘﺤﺒﺎت وﺿﻮء‬ ‫)‪ (1‬رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ درﺟﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻧﺸﺴﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬وﻗﺖ رﻳﺨﺘﻦِ آب دﺳﺖ را ﺑﺮ اﻋﻀﺎء ﭼﺮﺧﺎﻧﺪن‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن وﺿﻮء ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﺑﺮ اﻋﻀﺎي وﺿﻮء او‪‬ل آب ﻣﺎﻟﻴﺪن ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﻣﻮﻗﻊ ﺳﺮدي‪.‬‬ ‫)‪ (5‬در ﻣﻮﻗﻊ وﺿﻮ ﻛﺮدن ﺑﺪون ﺿﺮورت از ﻛﺴﻲ ﻛﻤﻚ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (6‬ﺑﺎدﺳﺖ راﺳﺖ آب را در دﻫﺎن ﭼﺮﺧﺎﻧﺪن‪.‬‬ ‫)‪ (7‬ﺑﺎدﺳﺖ راﺳﺖ آب در ﺑﻴﻨﻲ ﺑﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (8‬ﺑﺎ دﺳﺖ ﭼﭗ ﺑﻴﻨﻲ را ﺻﺎف ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (9‬اﻧﮕﺸﺖ ﻛﻮﭼﻚ دﺳﺖ ﭼﺐ را در ﺑﻴﻨﻲ ﺑﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (10‬ﺑﺎ ﭘﺸﺖ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﭘﺸﺖ ﮔﺮدن را ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (11‬در ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن ﮔﻮﺷﻬﺎ اﻧﮕﺸﺖ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺧﻴﺲ ﺷﺪه را در ﺳﻮراخ‬ ‫ﻫﺎي ﮔﻮﺷﻬﺎ داﺧﻞ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (12‬ﺗﻜﺎن دادن اﻧﮕﺸﺘﺮ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ آزاد ﺑﺎﺷﺪ وﮔﻤﺎن رﻓﺘﻦ آب در زﻳﺮ آن ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺤﻜﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺮﻛﺖ داده ﺷﻮد ﻛﻪ رﺳﺎﻧﺪن آب در زﻳﺮ اﻧﮕﺸﺘﺮ ﻓﺮض‬ ‫اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (13‬اﮔﺮ ﻣﻌﺬور ﺷﺮﻋﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع وﻗﺖ ﻧﻤﺎز وﺿﻮ ﻛﺮده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)اﺣﻜﺎم ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ اﻳﻦ را در ﺻﻔﺤﺎت ]‪ [28‬ﺗﺎ ]‪ [30‬ﻫﻤﻴﻦ رﺳﺎﻟﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ(‬ ‫)‪ <G CE T4 g (1‬ج‪ ،1‬ص‪.23‬‬ ‫‪10‬‬

‫)‪ (14‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ وﺿﻮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻃﻮرﻳﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﺟﺎي از رﺳﻴﺪن آب‬ ‫ﺧﺎﻟﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎزﻫﻢ آﺧﺮﻳﻦ ﺣﺼﺔ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻛﻨﺞ ﭼﺸﻢ ﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ﭘﺎﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﻛﻒ ﭘﺎﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺼﺔ ﻋﻘﺐ ﭘﺎﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻧﮕﺸﺘﺎن وآرﻧﺞ ﻫﺎ را ﺑﻄﻮر ﺧﺎص‬ ‫ﺟﻪ ﺑﻮد و ﺑﺮﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻲ ﺧﻴﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻓﺮض اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﺣﺼﻪ ﻫﺎ را‬ ‫ﻣﺘﻮ ‪‬‬ ‫ﺻﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﻛﺜﺮاً دﻳﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ ﺟﺎﻫﺎي ﻣﺘﺬﻛﺮه ﺧﺸﻚ‬ ‫ﺧﺼﻮ ‪‬‬ ‫ﻣﺎﻧﺪه اﻧﺪ و اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺣﺮام اﺳﺖ‬ ‫ﺟﻪ ﺑﺮ آن ﻓﺮض)‪.(1‬‬ ‫وﺗﻮ ‪‬‬ ‫)‪ (15‬آﻓﺘﺎﺑﺔ وﺿﻮ را ﺑﺴﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﮕﺬارﻳﺪ واﮔﺮ ﺑﺎﺗﺸﺖ ﻳﺎ دﻳﮓ وﻏﻴﺮه وﺿﻮ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ آﻧﺮا ﺑﺴﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (16‬در وﻗﺖ ﺷﺴﺘﻦ ﺻﻮرت ﺑﺮﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﻃﻮري آب رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﺼﻪ ﺑﺎﻻﺋﻲ‬ ‫ﻫﻢ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (17‬روﺷﻨﻲ ﺻﻮرت و دﺳﺖ و ﭘﺎ را ﺗﻮﺳﻴﻊ دادن ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺎ ﺟﺎﺋﻴﻜﻪ آب رﺳﺎﻧﺪن‬ ‫ﻓﺮض اﺳﺖ در اﻃﺮاف آن ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد ﻣﺜﻼً از آرﻧﺞ دﺳﺘﻬﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬ ‫ﺗﺎ ﻧﺼﻒ ﺑﺎزو و ﭘﺎﻫﺎ از ﻗﻮزك ﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﺗﺮ ﺗﺎ ﻧﺼﻒ ﺳﺎق ﭘﺎ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (18‬ﺷﺴﺘﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎ ﻫﺮ دو دﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (19‬در ﺷﺴﺘﻦ دﺳﺖ و ﭘﺎﻫﺎ از اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺷﺮوع ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (20‬ﺑﻌﺪ از ﺷﺴﺘﻦ ﻫﺮ ﻋﻀﻮ دﺳﺖ ﺑﺮ آن ﻛﺸﻴﺪه ﻗﻄﺮات را رﻳﺨﺘﻦ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺑﺪن ﻳﺎ‬ ‫ﻟﺒﺎس ﻧﻴﻔﺘﻨﺪ ﺧﺼﻮﺻﺎً وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻪ ﺑﺮ ﻓﺮش ﻣﺴﺠﺪ‬ ‫اﻓﺘﺎدن ﻗﻄﺮات آب ﻣﻜﺮوه ﺗﺤﺮﻳﻤﻲ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (21‬در وﻗﺖ ﺷﺴﺘﻦ ﻫﺮ ﻋﻀﻮ ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن ﻧﻴﺖ وﺿﻮ را ﺣﺎﺿﺮ داﺷﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.19‬‬ ‫)‪ (2‬ﺧﻼﺻﻪ از اﻟﺒﺤﺮاﻟﺮاﺋﻖ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ ،530‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.20‬‬ ‫‪11‬‬

‫)‪ (22‬در اﺑﺘﺪاء ﺑﺎ ﺑﺴﻢ اﷲ درود ﺷﺮﻳﻒ و ﻛﻠﻤﺔ ﺷﻬﺎدت را ﺧﻮاﻧﺪن‪.‬‬ ‫)‪ (23‬اﻋﻀﺎي وﺿﻮ را ﺑﻼﺿﺮورت ﺧﺸﻚ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﺸﻚ ﻛﺮدﻳﺪ ﺑﺎزﻫﻢ‬ ‫ﺑﻼﺿﺮورت ﻛﺎﻣﻼً ﺧﺸﻚ ﻧﻨﻤﺎﺋﻴﺪ اﻧﺪﻛﻲ ﺧﻴﺲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ در‬ ‫ﺑﻴﻦ ﻧﻴﻜﻲ ﻫﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (24‬ﺑﻌﺪ از وﺿﻮء دﺳﺘﻬﺎ ﺗﻜﺎن داده ﻧﺸﻮد ﻛﻪ ﭘﻨﻜﺔ ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (25‬ﺑﻌﺪ از وﺿﻮء ﺑﺮآن ﺣﺼﺔ ﺷﻠﻮار ﻛﻪ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ادرارﮔﺎه اﺳﺖ آب ﭘﺎﺷﻴﺪن)‪،(2‬‬ ‫وﻗﺖ ﭘﺎﺷﻴﺪن آب را زﻳﺮ داﻣﻦ ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺮدن ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺰ وﻗﺖ‬ ‫ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ را ﺑﺎ داﻣﻦ ﻳﺎ ﭼﺎدر وﻏﻴﺮه ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺮدن ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﺣﻴﺎء‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (26‬اﮔﺮ وﻗﺖ ﻣﻜﺮوه ﻧﺒﻮد دو رﻛﻌﺖ ﻧﻔﻞ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد ﻛﻪ ‪ R-;- T h‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد)‪.(3‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 15‬ﺣﺮوف "ﺑﺎوﺿﻮ ﺑﻮدن ﺛﻮاﺑﺴﺖ"‬ ‫ﭘﺎﻧﺰده ﻣﻜﺮوﻫﺎت وﺿﻮء‬ ‫)‪ (1‬ﻫﻨﮕﺎم وﺿﻮء ﺑﺮﺟﺎي ﻧﺠﺲ ﻧﺸﺴﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬آب وﺿﻮء را ﺑﺮﺟﺎي ﻧﺠﺲ رﻳﺨﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬از اﻋﻀﺎي وﺿﻮء ﻗﻄﺮات در اﻓﺘﺎﺑﻪ وﻏﻴﺮه رﻳﺨﺘﻦ )در وﻗﺖ ﺷﺴﺘﻦ ﺻﻮرت در‬ ‫ﺟﻪ‬ ‫ﻣﺸﺖ ﻫﺎي ﭘﺮ از آب ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻗﻄﺮه ﻫﺎي آب از ﺻﻮرت ﻣﻴﺮﻳﺰﻧﺪ ﺑﺮآن ﺗﻮ ‪‬‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ(‪.‬‬ ‫)‪ <R-;- N1 A i > F E < K) C? <P J 9? (1‬ج‪ ،9‬ص‪ ،136‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(26133‬‬ ‫)‪<R-;- N1 A i > F E < K) C? <P J 9? (2‬ج‪ ،9‬ص‪ ،134‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(26101‬‬ ‫)‪ (3‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.266‬‬ ‫‪12‬‬

‫)‪ (4‬ﺑﻄﺮف ﻗﺒﻠﻪ ﺗﻒ ﻳﺎ ﺑﻠﻐﻢ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻳﺎ آب دﻫﺎن رﻳﺨﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬آب زﻳﺎد ﻣﺼﺮف ﻛﺮدن )ﺣﻀﺮت ﺻﺪر اﻟﺸﺮﻳﻌﻪ ﻋﻼﻣﻪ ﻣﻔﺘﻲ اﻣﺠﺪ ﻋﻠﻲ‬ ‫اﻋﻈﻤﻲ در ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ :‬درﻫﻨﮕﺎم رﻳﺨﺘﻦ آب در ﺑﻴﻨﻲ ﻧﻴﻢ ﻣﺸﺖ‬ ‫ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﭘﺲ اﻛﻨﻮن ﻣﺸﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺳﺮاف اﺳﺖ(‪.‬‬ ‫)‪ (6‬آﻧﻘﺪر آب ﻛﻢ ﻣﺼﺮف ﻛﺮدن ﻛﻪ ﺳﻨﺖ اداء ﻧﮕﺮدد )ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﺷﻴﺮآب ﻧﻪ آﻧﻘﺪر‬ ‫زﻳﺎد ﺑﺎز ﺷﻮد ﻛﻪ آب ﺑﻴﺶ از ﺿﺮورت ﺑﺮﻳﺰد‪ ،‬ﻧﻪ اﻧﻘﺪر ﻛﻢ ﺑﺎز ﮔﺮدد ﻛﻪ ﺳﻨﺖ‬ ‫اداء ﻧﺸﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺘﻮ ‪‬ﺳﻂ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬ ‫)‪ (7‬آب ﺑﺮ ﺻﻮرت زدن‪.‬‬ ‫)‪ (8‬ﻣﻮﻗﻊ آب ﺑﺮ ﺻﻮرت رﻳﺨﺘﻦ ﻓﻮت ﻛﺮدن آب‪.‬‬ ‫)‪ (9‬ﺷﺴﺘﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎ ﻳﻚ دﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ رواﻓﺾ و ﻫﻨﺪوﻫﺎ ﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (10‬ﮔﺮدن را ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (11‬ﺑﺎ دﺳﺖ ﭼﭗ آب در دﻫﺎن ﻛﺮدن ﻳﺎ در ﺑﻴﻨﻲ آب ﺑﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (12‬ﺑﺎدﺳﺖ راﺳﺖ ﺑﻴﻨﻲ را ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (13‬از ﺳﻪ ﻧﻮع آب ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺮ را ﺳﻪ ﺑﺎر ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (14‬ﺑﺎ آب ﮔﺮمِ آﻓﺘﺎب وﺿﻮ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (15‬ﻟﺒﻬﺎ ﻳﺎ ﭼﺸﻢ ﻫﺎ را ﺑﺰور ﺑﺴﺘﻦ و اﮔﺮ ﻛﻤﻲ از آن ﺧﺸﻚ ﺑﻤﺎﻧﺪ وﺿﻮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺮك ﻛﺮدن ﻫﺮ ﺳﻨﺖ‪ ‬وﺿﻮء ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺮك ﻫﺮ ﻣﻜﺮوه‬ ‫ﺳﻨﺖ اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫)‪ (1‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.22‬‬ ‫‪13‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻫﻢ آب ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ‬ ‫اﮔﺮ دﺳﺖ ﻳﺎ اﻧﮕﺸﺖ ﺷﺨﺺ ﺑﻲ وﺿﻮء ﻣﻜ ‪‬ﻤﻞ ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻦ ﻳﺎ آن ﺣﺼﺔ از ﺑﺪن‬ ‫ﻛﻪ در وﺿﻮء ﺷﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻋﻤﺪاً ﻳﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده در آب ﻛﻤﺘﺮ از ده در ده‬ ‫)ﻳﻌﻨﻲ ﺻﺪ دﺳﺖ‪/100‬ﭘﻨﺠﺎه وﭘﻨﺞ ‪ 55‬ﮔﺰ‪/‬دوﻳﺴﺖ و ﺑﻴﺴﺖ وﭘﻨﺞ ‪ 225‬ﻓﺖ‬ ‫)‪(1‬ﻣﺜﻼً ﺳﻄﻞ ﭘﺮ از آب ﻳﺎ آﻓﺘﺎﺑﻪ( داﺧﻞ ﺷﻮد آب ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ ﮔﺮدﻳﺪ و اﻛﻨﻮن ﺳﺰاوار‬ ‫وﺿﻮء و ﻏﺴﻞ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻏﺴﻞ ﺑﺮآن ﻓﺮض ﺑﻮد ﻳﻚ‬ ‫ﺣﺼﺔ ﻧﺎﺷﺴﺘﺔ ﺟﺴﻤﺶ ﺑﺮ آب ﺗﻤﺎس ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﭘﺲ آن آب ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدن وﺿﻮء‬ ‫وﻏﺴﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻲ اﮔﺮ دﺳﺖ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺑﺪن ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪه در آب‬ ‫داﺧﻞ ﺷﻮد اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ)‪) .(2‬ﺑﺮاي آﻣﻮزش اﺣﻜﺎم ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ آب ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ‬ ‫و وﺿﻮء و ﻏﺴﻞ ﺑﺨﺶ دوم ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ(‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬ ‫آﻗﺎي ﻣﻦ اﻣﺎم اﻫﻠﺴﻨﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﻌﻤﺖ‪ ،‬ﻋﻈﻴﻢ اﻟﺒﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻋﻈﻴﻢ اﻟﻤﺮﺗﺒﺖ‪ ،‬ﭘﺮواﻧﺔ‬ ‫ﺷﻤﻊِ رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺠﺪ‪‬د دﻳﻦ و ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻣﻲ ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺣﻲ ﺑﺪﻋﺖ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺮ‬ ‫ﻃﺮﻳﻘﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻴﺮ و ﺑﺮﻛﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﻼﻣﻪ ﻣﻮﻻﻧﺎ اﻟﺤﺎج اﻟﺤﺎﻓﻆ اﻟﻘﺎري اﻟﺸﺎه‬ ‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺿﺎﺧﺎن ‪ #$ T$‬ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪ :‬ﻣﻌﺘﺎد ﺑﻜﺜﺮت ﭘﺎن ﺧﺼﻮﺻﺎً‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در دﻧﺪاﻧﻬﺎ اﺷﻐﺎل ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ذرات رﻳﺰ و ﺗﻜﻪ ﻫﺎي‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﭘﺎن ﻃﻮري در اﻃﺮاف و اﻛﻨﺎف دﻫﺎن ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ در‬ ‫ﮔﻮﺷﻪ ﻫﺎي آﺧﺮي دﻫﺎن و ﺧﺎﻟﻴﮕﺎه دﻧﺪاﻧﻬﺎ داﺧﻞ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﺑﻨﺎء‪ ‬ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﻠﻜﻪ ﮔﺎﻫﻲ‬ ‫ده اﻟﻲ دوازده ﺑﺎر دﻫﺎن ﺑﺎ آب ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﺎزﻫﻢ ﺗﺼﻔﻴﺔ ﺗﺎم آن ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي ﻣﺼﻄﻔﻮﻳﻪ‪ ،‬ص ‪.139‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.48‬‬ ‫‪14‬‬

тАл╪вя╗зя╗мя║О ╪▒╪з я╗зя╗к я║зя╗╝┘Д я║Ся║о ╪в┘И╪▒╪п┘З я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя║к ┘Ия╗зя╗к я╗гя║┤я╗о╪з┘Г я║Ся║к┘И┘Ж я║Чя╗Ья║О┘Ж ╪п╪з╪п┘Ж┘Р ╪в╪и ╪п╪▒ ╪пя╗ля║О┘Ж я╗Ыя╗ктАм тАл╪в╪и ╪п╪▒ я║│я╗о╪▒╪з╪о я╗ля║О ╪п╪зя║зя╗Ю я║╖я║к┘З ┘И я║Ся║Оя║гя║оя╗Ыя║Ц ╪п╪з╪п┘Ж ╪▓я╗│я║О╪п ╪в╪и ╪░╪▒╪з╪к я║Ся║О╪▒я╗│я╗Ъ яоФя╗┤я║о ╪зя╗Уя║Шя║О╪п┘ЗтАм тАля║Ся║Шя║к╪▒я╗│я║Ю я╗Ыя╗в я╗Ыя╗в я║Ся╗┤я║о┘И┘Ж я║зя╗о╪зя╗ля╗ия║к ╪вя╗гя║ктАк ╪МтАмя║Ся║о╪зя╗│я╗ж я╗ля╗в ╪зя╗зя║к╪з╪▓┘З яоФя╗┤я║о┘К я║Яя║кя╗│я║к┘К я╗зя║╕я║к┘З ╪зя║│я║Ц ┘ИтАм тАля║Чя║╝я╗Фя╗┤я╗к я╗Ыя║Оя╗гя╗Ю ╪в┘Ж я╗гя║Ж ┘Ся╗Ыя║к я║│я║ЦтАк.тАмтАм тАл╪п╪▒ ╪зя║гя║О╪пя╗│я║Ъ я╗гя║Шя╗Мя║к╪п ╪з╪▒я║╖я║О╪п я║╖я║к┘З ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗к я║Ся╗ия║к┘З я║Ся║о я╗зя╗дя║О╪▓ ╪зя╗│я║┤я║Шя║О╪п┘З я╗гя╗▓тАм тАля║╖я╗о╪п я╗Уя║оя║╖я║Шя╗к ╪пя╗ля║О┘Ж я║зя╗о╪п ╪▒╪з я║Ся║кя╗ля║О┘Ж ╪в┘Ж я╗зя╗дя║О╪▓ яоФя║м╪з╪▒ я╗гя╗┤яоХя║м╪з╪▒╪птАк ╪МтАм╪в┘Ж ян╝я╗┤я║░я╗│я║о╪з я╗Ыя╗к я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗зя║ктАм тАл╪з╪▓ ╪пя╗ля║О┘Ж ╪з┘И я║Ся║о╪вя╗гя║к┘З ╪п╪▒ ╪пя╗ля║О┘Ж я╗Уя║оя║╖я║Шя╗к ╪п╪зя║зя╗Ю я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪птАк ╪МтАм╪п╪▒ ╪в┘Ж я╗гя╗оя╗Чя╗К ╪зяоФя║о я╗ля║о ян╝я╗┤я║░┘К ╪з╪▓тАм тАля╗Пя║м╪з ╪п╪▒ ╪пя╗зя║к╪зя╗зя╗мя║О┘К я╗зя╗дя║О╪▓ яоФя║м╪з╪▒ я║Ся╗о╪п┘З я║Ся║Оя║╖я║к я╗гя╗╝я║Ля╗Ья╗к ╪з╪▓ ╪в┘Ж ян╝я╗ия║О┘Ж я║Чя╗Ья╗ая╗┤я╗Т я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п я╗Ыя╗к ╪з╪▓тАм тАля╗ля╗┤ян╗ ян╝я╗┤я║░ ╪пя╗│яоХя║о┘К я╗зя║ия╗о╪зя╗ля║к я║╖я║к)тАк.(1тАмтАм тАля║┤я╗втАк ╪МтАмя║╖я║О┘З я║Ся╗ия╗▓ ╪в╪п┘ЕтАк ╪МтАм╪▒я║│я╗о┘Д я╗гя║дя║Шя║╕я╗в тАк 1 2 3 % 4тАмтАм тАля║гя╗Ая╗о╪▒ ╪зя╗Ыя║о┘ЕтАк ╪МтАмя╗зя╗о╪▒ я╗гя║а тАкюаетАмтАм тАл╪з╪▒я║╖я║О╪п я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАмя╗ля╗ияоХя║Оя╗гя╗▓ я╗Ыя╗к я╗Ыя║┤я╗▓ ╪з╪▓ я║╖я╗дя║О ╪п╪▒ я║╖я║Р я║Ся║о╪з┘К я╗зя╗дя║О╪▓ я╗гя╗▓ ╪зя╗│я║┤я║Шя║к я╗╗╪▓┘Е ╪зя║│я║ЦтАм тАля╗Ыя╗к я╗гя║┤я╗о╪з┘Г я║Ся╗Ья╗ия║к╪Ы ян╝я║о╪з я╗Ыя╗к ┘Ия╗Чя║Шя╗▓ ╪п╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓╪┤ я╗Чя║о╪г╪к я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия║к я╗Уя║оя║╖я║Шя╗к ╪пя╗ля║О┘Ж я║зя╗о╪п ╪▒╪зтАм тАля║Ся║о╪пя╗ля║Оя╗зя║╢ я╗гя╗┤яоХя║м╪з╪▒╪п ┘И ╪зяоФя║о ян╝я╗┤я║░┘К ╪з╪▓ ╪пя╗ля║О┘Ж ╪з┘И я║Ся╗┤я║о┘И┘Ж я║╖я╗о╪п я║Ся║кя╗ля║О┘Ж я╗Уя║оя║╖я║Шя╗к ╪п╪зя║зя╗Ю я╗гя╗▓тАм тАля║╖я╗о╪п)тАк ╪М(2тАм┘Ия╗Гя║Тя║о╪зя╗зя╗▓ ╪п╪▒ я╗Ыя║Тя╗┤я║о ╪з╪▓ я║гя╗Ая║о╪к ╪зя║Ся╗о ╪зя╗│я╗о╪и ╪зя╗зя║╝я║О╪▒┘К ╪▒┘И╪зя╗│я║Ц я╗Ыя║о╪п┘З ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к я║Ся║оя╗ля║отАм тАл╪п┘И я╗Уя║оя║╖я║Шя╗к я║Ся╗┤я║╕я║Шя║о ╪з╪▓ ╪в┘Ж я╗ля╗┤ян╗ ян╝я╗┤я║░┘К я║│я╗ияоХя╗┤я╗ж я╗зя║ия╗о╪зя╗ля║к я║Ся╗о╪п я╗Ыя╗к ╪з┘И ╪п┘Ия║│я║Шя║╢ ╪▒╪з ╪п╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓тАм тАля║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж я║Ся║Тя╗┤я╗ия║к я╗Ыя╗к ╪п╪▒ ╪пя╗зя║к╪зя╗зя╗мя║Оя╗│я║╢ я║зя║о╪п┘З я╗ля║О┘К я╗Пя║м╪з я╗гя║Оя╗зя║к┘З я║Ся║Оя║╖я║к)тАк.(3тАмтАм

тАля╗зя║┤я║ия║Ф я╗Ля╗Ия╗┤я╗в я╗гя║кя╗зя╗▓ я║Чя║╝я╗о┘БтАм тАл!тАк Q TUтАм╪зя╗гя║О┘Е я╗гя║д тАкюаетАмя╗дя║к я╗Пя║░╪зя╗Яя╗▓ тАк 2 3 % T$тАмя╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║ктАк :тАмя║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я╗Уя║о╪зя╗Пя║ЦтАм тАл┘Ия║┐я╗о╪б ┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗к я║╖я╗дя║О я║Ся╗Дя║о┘Б я╗зя╗дя║О╪▓ я╗гя║Шя╗оя║Яя╗к я╗гя╗▓ я║╖я╗оя╗│я║к ╪п╪▒ ╪зя╗│я╗ия╗оя╗Чя║Ц ╪зя╗│я╗ж я║Чя║╝я╗о╪▒ я║Ся║Оя╗│я║к я║╖я║ктАм тАл)тАк (1тАмя╗Уя║Шя║О┘И┘К ╪▒я║┐я╗оя╗│я╗к я║Яя║кя╗│я║ктАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.624╪М625тАмтАм тАл)тАк ╪М138/9 <R-;- N1 A i > F E < K) C?<P J 9?(2тАм╪зя╗Яя║дя║кя╗│я║Ъ )тАк.(26173тАмтАм тАл)тАк <j6I U (3тАм╪мтАк ╪М4тАм╪╡тАк ╪М177тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й я║гя║кя╗│я║Ъ )тАк.(4061тАмтАм тАлтАк15тАмтАм

тАля╗Ыя╗к я║Ся║о╪в┘Ж ╪зя╗Ля╗Ая║О┘К я╗Зя║Оя╗ля║о┘К ╪зя╗│я╗Ья╗к я╗зя╗Ия║о я╗гя║о╪п┘Е я╗гя╗▓ ╪зя╗Уя║Шя║к ╪в┘Ж я╗Зя║Оя╗ля║о┘Л╪з я╗Гя║Оя╗ля║о я║╖я║к┘З я╗гяоХя║о я║Ся║к┘И┘ЖтАм тАлянШя║О┘Г я╗Ыя║о╪п┘Ж ╪п┘Д ╪п╪▒ я║Ся║О╪▒яоФя║О┘З ╪зя╗Яя╗мя╗▓ я╗гя╗ия║Оя║Яя║О╪к я╗Ыя║о╪п┘Ж я║зя╗╝┘Б я║гя╗┤я║О╪б ╪зя║│я║Ц╪Ы ян╝я║о╪з я╗Ыя╗к ╪зя╖▓тАм тАля╗Ля║░┘Ия║Яя╗Ю я║Ся╗┤я╗ия╗ия║к╪й ╪пя╗Яя╗мя║О я╗ля╗в я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║к я║Ся║О╪▓я╗ля╗в я╗гя╗┤я╗Фя║оя╗гя║Оя╗│я║ктАк :тАм┘Ия║┐я╗о╪б я╗Ыя╗ия╗ия║кяоФя║О┘Ж я╗Зя║Оя╗ля║о┘К ╪зя╗│я╗жтАм тАля║│я║ия╗ж ╪▒╪з я║Ся║Оя╗│я║к я║Ся║ия║Оя╗Гя║о ╪п╪зя║╖я║Ц я╗Ыя╗к я╗Гя╗мя║О╪▒╪ктАк юажтАм╪п┘Д я║Чя╗оя║Ся╗к я╗Ыя║о╪п┘Ж ┘И янШя║оя╗ля╗┤я║░ я╗Ыя║о╪п┘Ж ╪з╪▓ яоФя╗ия║Оя╗ля║О┘ЖтАм тАл┘И╪зя║зя╗╝┘В я║зя╗о╪и я║Ся║о я║зя╗о╪п ╪зя║зя║Шя╗┤я║О╪▒ я╗Ыя║о╪п┘Ж ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАмя║╖я║ия║╝я╗┤я╗Ья╗к ╪п┘Д ╪▒╪з ╪з╪▓ ╪вя╗Яя╗о╪пяоФя╗▓ яоФя╗ия║Оя╗ля║О┘ЖтАм тАля╗Гя║Оя╗ля║о я╗зя╗Ья║о╪п┘З я╗Уя╗Шя╗В я║Ся║о я╗Гя╗мя║О╪▒╪к я╗Зя║Оя╗ля║о┘К ┘И ╪▓я╗│я║Р ┘И ╪▓я╗│я╗ия║Ц ╪зя╗Ыя║Шя╗Фя║О╪б я╗зя╗дя╗о╪п┘З ╪зя╗гя║Ья║О┘Д ╪в┘Ж я╗гя║Ья╗ЮтАм тАл╪в┘Ж я║╖я║ия║╝я╗▓ ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к янШя║О╪пя║╖я║О┘З ╪▒╪з ╪пя╗Ля╗о╪к я╗Ыя║о╪п┘З ┘И я║зя║Оя╗зя╗к ╪з╪┤ ╪▒╪з ╪з╪▓ я║Ся╗┤я║о┘И┘Ж я║зя╗о╪и я║Чя║░я║Ля╗┤я╗жтАм тАл┘И ╪▒я╗зяоУ ┘И ╪▒┘Ия╗Пя╗ж я╗Ыя║о╪п┘З ╪зя║│я║Ц я╗гяоХя║о я║Ся║к╪зя║зя╗Ю я║зя║Оя╗зя╗к я╗ля╗┤ян╗ я║Чя╗оя║Яя╗мя╗▓ я╗зя║к╪з╪п┘З я║Ся║Оя║╖я║ктАк ╪МтАм┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗ктАм тАлянШя║О╪пя║╖я║О┘З ╪п╪▒ ╪п╪зя║зя╗Ю я║зя║Оя╗зя╗к ╪з╪┤ я║Ся╗┤я║Оя╗│я║к ┘И ╪в┘Ж яоФя╗ия║кяоФя╗▓ я╗ля║О ╪▒╪з я║Ся║Тя╗┤я╗ия║к я║зя╗оя║╖я║дя║О┘Д я║зя╗о╪зя╗ля║к я║╖я║к я╗│я║ОтАм тАля╗зя║О╪▒╪зя║гя║Ц╪Я ╪зя╗│я╗ж ╪▒╪з я╗ля║о я║Ся║О я║╖я╗Мя╗о╪▒ я║зя╗о╪п ╪п╪▒┘Г я║зя╗о╪зя╗ля║к я╗Ыя║о╪п)тАк.(1тАмтАм

тАля║Ся╗к я╗зя║┤я║Тя║Ц янШя╗ия║Ю я║гя║о┘И┘Б я╗Ыя╗ая╗дя║Ф "я║╗я║Тя║о я╗Ыя╗ж" янШя╗ия║Ю ╪зя║гя╗Ья║О┘ЕтАм тАля║Ся║о ╪вя╗гя║к┘Ж я║зя╗о┘Ж ╪з╪▓ ╪▓я║зя╗в ┘Ия╗Пя╗┤я║о┘ЗтАм тАл)тАк (1тАмя║зя╗о┘ЖтАк ╪МтАм╪▒я╗│я╗в я╗│я║О ╪▓╪▒╪п ╪в╪и ╪з╪▓ я║Яя║О┘К я║Ся║о ╪вя╗гя║к┘З я║Яя║О╪▒┘К я║╖я║к ┘И ╪п╪▒ я║Яя║оя╗│я║Оя╗зя║╢ я╗Чя║Оя║Ся╗ая╗┤я║ЦтАм тАл╪▒я║│я╗┤я║к┘Ж я║Ся║ая║О┘К я║Ся╗о╪п я╗Ыя╗к я║╖я║┤я║Шя╗ж ╪в┘Ж ╪п╪▒ ┘Ия║┐я╗о╪б я╗│я║О я╗Пя║┤я╗Ю я╗Уя║о╪╢ ╪зя║│я║Ц янШя║▓ ┘Ия║┐я╗о╪бтАм тАля║╖я╗Ья║┤я║Шя╗к ╪зя║│я║Ц)тАк.(2тАмтАм тАл)тАк (2тАмя║зя╗о┘Ж ╪зяоФя║о я║Ся║о╪вя╗гя║к ┘И ╪пя╗│я║к┘З я║╖я║к ┘И я║Яя║О╪▒┘К я╗зяоХя║о╪пя╗│я║к я╗гя║Ья╗Ю я╗зя╗о┘Г я║│я╗о╪▓┘Ж я╗│я║О ян╝я║Оя╗Чя╗о я║Ся║ая║О┘КтАм тАля║зя╗о╪▒╪п┘З ┘И ╪з╪▓ ╪в┘Ж я║зя╗о┘Ж я╗Зя║Оя╗ля║о я║╖я║к я╗│я║О ╪п╪▒ ┘Ия╗Чя║Ц я║зя╗╝┘Д я╗│я║О я╗гя║┤я╗о╪з┘Г я╗Ыя║о╪п┘Ж я╗│я║ОтАм тАля║Ся║О╪зя╗зяоХя║╕я║Ц ╪пя╗зя║к╪з┘Ж я║зя╗о┘Ж я║╖я║к я╗│я║О я║Ся║О╪пя╗зя║к╪з┘Ж я║│я╗┤я║Р ян╝я╗┤я║░┘К ╪пя╗│яоХя║о┘К ╪▒╪з я║╖я╗Ья║┤я║Шя╗к я║Ся║о ╪в┘Ж ╪зя║Ыя║отАм тАля║зя╗о┘Ж я╗Зя║Оя╗ля║о яоФя║о╪пя╗│я║к я║Ся║О ╪зя╗зяоХя║╕я║Ц ╪п╪▒ я║Ся╗┤я╗ия╗▓ я╗Ыя║о╪п┘З я║Ся║о ╪в┘Ж я║│я║оя║зя╗▓ я║зя╗о┘Ж ╪вя╗гя║к я╗гяоХя║о ╪в┘ЖтАм тАля║зя╗о┘Ж я╗Чя║Оя║Ся╗Ю я║Яя║оя╗│я║О┘Ж я╗зя║Тя╗о╪п ┘Ия║┐я╗о я╗зя║╕я╗Ья║┤я║Шя╗к ╪зя║│я║ЦтАк.тАмтАм тАл)тАк < K) 0 C? < - R !@ (1тАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.185тАмтАм тАл)тАк (2тАм╪п╪▒я╗гя║ия║Шя║О╪▒ я╗гя╗Мя╗к ╪▒╪п ╪зя╗Яя╗дя║дя║Шя║О╪▒тАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.286тАмтАм тАлтАк16тАмтАм

‫)‪ (3‬اﮔﺮ ﺧﻮن ﺟﺎري ﺷﺪ ا ‪‬ﻣﺎ در ﺟﺎﺋﻴﻜﻪ ﺷﺴﺘﻦ آن در ﻏﺴﻞ ﻳﺎ وﺿﻮء ﻓﺮض اﺳﺖ‬ ‫ﻧﺮﺳﻴﺪ ﻣﺜﻼً در ﭼﺸﻢ داﻧﻪ اي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺮ ﺑﺎز ﻛﺮد ﺑﺪاﺧﻞ ﭼﺸﻢ وﭘﺨﺶ ﮔﺮدﻳﺪ‬ ‫و ﺑﻴﺮون ﻧﺸﺪ ﻳﺎ ﺧﻮن ﻳﺎ رﻳﻢ در داﺧﻞ ﺳﻮراخ ﮔﻮش ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻴﺮون ﻧﮕﺮدﻳﺪ در‬ ‫اﻳﻦ ﺻﻮرﺗﻬﺎ وﺿﻮ ﻧﺸﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (4‬زﺧﻢ ﺑﺰرگ ﺑﻮده و رﻃﻮﺑﺖ آن ﻇﺎﻫﺮ ﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺗﺎزﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﺟﺎري ﻧﺸﺪه وﺿﻮ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﺧﻮنِ زﺧﻢ را ﺑﺎر ﺑﺎر ﺧﺸﻚ ﻣﻲ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﺪ ﭘﺲ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد‬ ‫ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻨﻘﺪر ﺧﻮن ﺧﺸﻚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺧﺸﻚ ﻧﻤﻲ ﺷﺪ ﺟﺎري ﻣﻲ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ وﺿﻮ ﺷﻜﺴﺘﻪ واﮔﺮ ﮔﻤﺎن ﺑﺮﻋﺪم ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮد ﻧﺸﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫از ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮدن وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬ ‫)‪ (1‬از ﺗﺰرﻳﻖ در ﮔﻮﺷﺖ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺑﻤﻘﺪار ﺟﺎري ﺷﺪن ﺧﻮن ﺑﺮ آﻣﺪ وﺿﻮ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬از ﺗﺰرﻳﻖ ورﻳﺪ ﭼﻮن در ﻣﺮﺣﻠﺔ او‪‬ل ﻣﻘﺪاري ﺧﻮن ﺑﺒﺎﻻ ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺪازه ﺟﺎري ﺷﺪن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻟﻬﺬا وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﻨﮕﺎم وﺻﻞ ﻛﺮدن ‪‬ﺳﺮُم ﻧﻴﺰ وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﻤﻘﺪار‬ ‫ﺟﺎري ﺷﺪن ﺧﻮن داﺧﻞ ‪‬ﺳﺮَﻧﮓ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻲ اﮔﺮ ﺑﺎﻟﻔﺮض ﺑﻤﻘﺪار ﺟﺎري‬ ‫ﺷﺪن ﺧﻮن ﺑﺪاﺧﻞ ﺳﺮﻧﮓ ﻧﻴﺎﻣﺪ وﺿﻮء ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﺗﻮ ‪‬ﺳﻂ ﺳﺮﻧﮓ ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺶ ﺧﻮن ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬درﻳﻦ ﺻﻮرت وﺿﻮ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻜﻨﺪ؛ ﭼﺮا ﻣﻘﺪار آن ﺑﻪ اﻧﺪازة ﺟﺎري ﺷﺪن اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺧﻮن ﻣﺜﻞ‬ ‫ادرار ﻛﺜﻴﻒ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻴﺸﺔ ﭘﺮ از اﻳﻦ ﺧﻮن ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز در ﺟﻴﺐ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬ﻣﻠﺨﺺ از ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.280‬‬ ‫‪17‬‬

‫اﺷﻚ ﭼﺸﻢ درد‬ ‫)‪ (1‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﻴﻤﺎري اﺷﻚ از ﭼﺸﻢ ﺟﺎري ﺷﺪ ﻧﺎﭘﺎك اﺳﺖ و وﺿﻮ را ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻜﻨﺪ)‪،(1‬‬ ‫اﻓﺴﻮس ﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﻣﺮدم از اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ واﻗﻒ ﻧﺒﻮده و اﺷﻚ ﺟﺎري را ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‬ ‫زﺧﻢ از ﭼﺸﻢ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آﻳﺪ ﻣﺜﻞ ﺳﺎﻳﺮ اﺷﻚ ﻫﺎ ﻣﻴﺸﻤﺎرﻧﺪ ﺑﺎ آﺳﺘﻴﻦ ﻳﺎ داﻣﻦ‬ ‫ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮده ﻟﺒﺎس را ﻧﺠﺲ وﻧﺎﭘﺎك ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﭼﺸﻢ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ رﻃﻮﺑﺘﻲ ﻛﻪ از‬ ‫ﺑﺎﺑﺖ ﻣﺮض ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آﻳﺪ ﻧﺎﭘﺎك ﺑﻮده از آن وﺿﻮ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (2‬رﻃﻮﺑﺘﻲ ﻛﻪ از ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﺑﻴﺮون آﻣﺪ و وﺿﻮ را ﻧﺸﻜﺴﺖ ﻧﺎﭘﺎك ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪،(3‬‬ ‫ﻣﺜﻼً ﺧﻮن ﻳﺎ رﻳﻢ )ﭼﺮك( ﺑﺎ ﺟﺎري ﺷﺪن ﺑﻴﺮون ﻧﻴﺎﻣﺪ ﻳﺎ ﻛﻤﻲ ﻗﻲ ﻛﻪ دﻫﺎن ﭘﺮ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻃﺎﻫﺮ و ﭘﺎك اﺳﺖ‪.‬‬

‫آﺑﻠﻪ و زﺧﻢ زﻳﺮ ﭘﻮﺳﺖ‬ ‫)‪ (1‬اﮔﺮ ﭘﻮﺳﺖ آﺑﻠﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ و آب آن ﺟﺎري ﺷﺪ ﭘﺲ وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ وﮔﺮ‬ ‫ﻧﻪ ﺧﻴﺮ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (2‬زﺧﻢ زﻳﺮ ﭘﻮﺳﺖ ﻛﺎﻣﻼً درﺳﺖ ﺷﺪه و ﭘﻮﺳﺖ ﻣﺮده اش ﺑﺎﻗﻴﺴﺖ ﻛﻪ در‬ ‫ﺑﺎﻻﻳﺶ دﻫﺎن و داﺧﻠﺶ ﺧﻼ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ اﮔﺮ در آن ﭘﺮ از آب ﮔﺮدﻳﺪ و‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺸﺎر آب ﺑﻴﺮون آﻣﺪ ﻧﻪ وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ و ﻧﻪ آﺑﺶ ﻧﺠﺲ اﺳﺖ )‪ .(5‬ﺑﻠﻲ‬

‫)‪ (1‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.554‬‬ ‫)‪ (2‬ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺟﻊ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﻣﺎﺧﻮذ از ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺗﺨﺮﻳﺞ ﺷﺪه‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.280‬‬ ‫)‪ (4‬ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.34‬‬ ‫)‪ <^ CE T4 g (5‬ج‪ ،1‬ص‪.17‬‬ ‫‪18‬‬

‫اﮔﺮ داﺧﻠﺶ ﻛﻤﻲ ﻧﻤﻲ از ﺧﻮن وﻏﻴﺮه ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﭘﺲ ﻫﻢ وﺿﻮ ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﻫﻢ‬ ‫آب آن ﻧﺠﺲ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (3‬اﮔﺮ در ﺧﺎرش ﻳﺎ ورم رﻃﻮﺑﺖ ﺟﺎري ﻧﺒﻮد ﻣﺤﺾ ﭼﺴﭙﻴﺪه ﺑﻮد و ﺑﺎر ﺑﺎر‬ ‫ﻟﺒﺎس ﺑﻪ آن ﺗﻤﺎس ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻫﺮ ﻗﺪر آﻟﻮده ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎزﻫﻢ ﭘﺎك اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (4‬در وﻗﺖ ﺻﺎف ﻛﺮدن ﺑﻴﻨﻲ اﮔﺮ از آن ﺧﻮن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺮ آﻣﺪ وﺿﻮ ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ ا ‪‬ﻣﺎ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ وﺿﻮ ﻛﺮده ﺷﻮد)‪.(3‬‬

‫از اﺳﺘﻔﺮاغ ﭼﻪ وﻗﺖ وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‬ ‫ﻗﻲ ﻛﺮدن ﻛﻪ دﻫﺎن ﭘﺮ ﺷﻮد آب ﻳﺎ زرد آب ﺗﻠﺦ وﺿﻮء را ﻣﻲ ﺷﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ‬ ‫اﺳﺘﻔﺮاغ ﺑﺪون ﻛﻮﺷﺶ و زﺣﻤﺖ اﻳﺴﺘﺎده ﻧﺸﺪ آﻧﺮا ﭘﺮي دﻫﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ اﺳﺘﻔﺮاغ‬ ‫ﭘﺮي دﻫﺎن ﻣﺜﻞ ادرار ﻧﺠﺲ اﺳﺖ از ﻗﻄﺮات آن ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻟﺒﺎس و ﺑﺪن‬ ‫ﺿﺮورﻳﺴﺖ)‪.(4‬‬

‫اﺣﻜﺎم ﺧﻨﺪﻳﺪن‬ ‫)‪ (1‬در ﻧﻤﺎزﻳﻜﻪ داراي رﻛﻮع و ﺳﺠﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻟﻐﻲ ﻗﻬﻘﻬﻪ زد ﻳﻌﻨﻲ ﻃﻮري ﺧﻨﺪﻳﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﻃﺮاﻓﻴﺎﻧﺶ ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ در اﻳﻨﺼﻮرت وﺿﻮ و ﻧﻤﺎز ﻫﺮ دو ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻨﻘﺪر‬ ‫ﺧﻨﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﺻﺪاﻳﺶ را ﺷﻨﻴﺪ ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ا ‪‬ﻣﺎ وﺿﻮ ﺑﺎﻗﻴﺴﺖ از‬ ‫ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻧﻪ ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻧﻪ وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ در ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻗﻄﻌﺎً‬ ‫آواز ﻧﻴﺴﺖ ﻓﻘﻂ داﻧﺪاﻧﻬﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺗﺨﺮﻳﺞ ﺷﺪه‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.356‬‬ ‫)‪ (2‬ﻣﺎﺧﻮذ از ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺗﺨﺮﻳﺞ ﺷﺪه‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.280‬‬ ‫)‪ (3‬اﻳﻀﺎً‪ ،‬ص‪.281‬‬ ‫)‪ (4‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.289‬‬ ‫‪19‬‬

‫)‪ (2‬ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻟﻎ در ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ﻗﻬﻘﻬﻪ زد ﻧﻤﺎز ﺷﻜﺴﺖ و وﺿﻮ ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﻼوه از ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﻗﻬﻘﻬﻪ وﺿﻮ ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﺗﺠﺪﻳﺪ وﺿﻮ ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ)‪،(2‬‬ ‫ﺳﻴﺪ و آﻗﺎي ﻣﺎ ﺣﻀﺮت ﻣﺼﻄﻔﻲ ‪ 1 2 3 % 4‬ﻫﻴﭻ وﻗﺖ‬ ‫ﻗﻬﻘﻬﻪ ﻧﻔﺮﻣﻮده اﻧﺪ؛ ﻟﻬﺬا ﻣﺎﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻨﺖ را زﻧﺪه ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻪ‬ ‫آواز ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻨﺪه ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺼﻄﻔﻲ ‪ 1 2 3 % 4‬اﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬

‫ ! ! ‬ ‫ ‪." # $‬‬

‫ﺗﺒﺴﻢ از ﻃﺮف اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ اﺳﺖ‬ ‫و ﻗﻘﻬﻘﻪ از ﻃﺮف ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ)‪.(3‬‬

‫آﻳﺎ از دﻳﺪن ﺳﺘﺮ وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‬ ‫در ﻋﻮام ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪن زاﻧﻮﻫﺎ ﻳﺎ ﺳﺘﺮ ﺧﻮد ﻳﺎ دﻳﮕﺮي را‬ ‫دﻳﺪن وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎﻣﻼً اﺷﺘﺒﺎﻫﺴﺖ)‪ ،(4‬ﺑﻠﻲ آداب وﺿﻮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از‬ ‫ّ‬ ‫ﺷﻮد)‪ ،(5‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻌﺪ از اﺳﺘﻨﺠﺎء ﻓﻮرا‬ ‫ﻧﺎف ﺷﺮوع ﺑﻬﻤﺮاه ﻫﺮ دو زاﻧﻮ ﻫﻤﻪ ﺳﺘﺮ ﭘﻮﺷﻴﺪه‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎز داﺷﺘﻦ ﺳﺘﺮ ﺑﺪون ﺿﺮورت ﻣﻤﻨﻮع و روﺑﺮوي دﻳﮕﺮان‬ ‫ﺳﺘﺮ ﺑﺎز ﻛﺮدن ﺣﺮام اﺳﺖ‪.‬‬

‫وﺿﻮي ﻏﺴﻞ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‬ ‫وﺿﻮﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻏﺴﻞ ﻛﺮده ﺷﺪه ﻫﻤﺎن ﻛﺎﻓﻴﺴﺖ ﺧﻮاه ﺑﺮﻫﻨﻪ ﻏﺴﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ‬ ‫از ﻏﺴﻞ دوﺑﺎره ﻏﺴﻞ ﻛﺮدن ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ اﮔﺮ وﺿﻮﻫﻢ ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎزﻫﻢ‬

‫)‪.91l <^ )a) T c ! + d E :M + (1‬‬ ‫)‪ <^ )a) T c ! + d E :M + (2‬ص‪.84‬‬ ‫)‪ < 8 m #+ <S H) jn U (3‬ج‪ ،2‬ص‪.104‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﺎﺧﻮذ از ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.352‬‬ ‫)‪ <: C T 9B (5‬ص‪.30‬‬ ‫‪20‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺴﻞ ﻛﺮدن ﺑﺮ اﻋﻀﺎي وﺿﻮء ﻫﻢ آب رﺳﻴﺪه اﺳﺖ؛ ﻟﻬﺬا وﺿﻮ ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻋﻮض ﻛﺮدن ﻟﺒﺎس ﻫﻢ وﺿﻮ ﻧﺸﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﻮن در ﺗﻒ)آب دﻫﺎن(‬ ‫)‪ (1‬ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻒ اﻧﺪاﺧﺘﻦ از دﻫﺎن ﺧﻮن ﺑﺮآﻣﺪ اﮔﺮ ﺑﺮ ﺗﻒ ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ وﺿﻮء ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻜﻨﺪ ورﻧﻪ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻓﻬﻤﻴﺪن ﻏﻠﺒﻪ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ رﻧﮓ ﺗﻒ ﺳﺮخ ﺑﻮد ﭘﺲ ﺧﻮن‬ ‫ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻮده وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ اﻳﻦ ﺗﻒ ﺳﺮخ ﻧﺎﭘﺎك ﻫﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻒ زرد‬ ‫ﺑﻮد ﭘﺲ ﺗﻒ ﺑﺮ ﺧﻮن ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻮده؛ ﻟﻬﺬا ﻧﻪ وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ و ﻧﻪ اﻳﻦ ﺗﻒ زرد‬ ‫ﻧﺎﭘﺎك اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (2‬از دﻫﺎن آﻧﻘﺪر ﺧﻮن آﻣﺪ ﻛﻪ ﺗﻒ ﺳﺮخ ﺷﺪه و ﺑﺎدﻫﺎن از اﻓﺘﺎﺑﻪ ﻳﺎ ﻟﻴﻮان آب‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬اﻓﺘﺎﺑﻪ ﻳﺎ ﻟﻴﻮان و ﻫﻤﺔ آب داﺧﻞ آن ﻧﺎﭘﺎك ﮔﺮدﻳﺪ؛ ﻟﻬﺬا در ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﺖ ﻫﺎ آب ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط دﻫﺎن ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد و اﻳﻨﺮاﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اﺣﺘﻴﺎط ﻛﺮد ﻛﻪ ﻗﻄﺮه ﻫﺎي آب دﻫﺎن ﺑﺮ ﻟﺒﺎس وﻏﻴﺮه ﻧﻴﻔﺘﺪ‪.‬‬

‫ادرار و اﺳﺘﻔﺮاغ ﺑﭽﺔ ﺷﻴﺮ ﺧﻮار‬ ‫)‪ (1‬ادرار ﺑﭽﻪ اﻳﻜﻪ ﻳﻚ روز ﻫﻢ ﺷﻴﺮﺧﻮرده ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺜﻞ ادرار دﻳﮕﺮان ﻧﺠﺲ ﻣﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﭽﺔ ﺷﻴﺮ ﺧﻮار ﺑﻤﻘﺪار ‪‬ﭘﺮي دﻫﺎن ﺷﻴﺮِ ﻗﻲ ﻛﺮد‪ ،‬اﻳﻨﻬﻢ ﻣﺜﻞ ادرار ﻧﺠﺲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻠﻲ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﻴﺮ ﺗﺎ ﻣﻌﺪه ﻧﺮﺳﻴﺪه ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﺳﻴﻨﻪ رﺳﻴﺪه ﺑﺮﮔﺸﺖ اﻳﻦ ﻃﺎﻫﺮ اﺳﺖ‬ ‫ﻧﺠﺲ ﻧﻴﺴﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (1‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ، 1‬ص‪.291‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.574‬‬ ‫)‪ (3‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.29‬‬ ‫‪21‬‬

‫ﭘﻨﺞ اﺣﻜﺎم ﻣﺸﻜﻮﻛﻴﺖ وﺿﻮ‬ ‫)‪ (1‬اﮔﺮ در اﺛﻨﺎي وﺿﻮ در ﺷﺴﺘﻦ ﻳﻚ ﻋﻀﻮي ﺷﻚ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ واﮔﺮ اﻳﻦ او‪‬ﻟﻴﻦ‬ ‫واﻗﻌﻪ در زﻧﺪﮔﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد و اﮔﺮ اﻛﺜﺮ ﺷﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﭘﺲ ﺑﻄﺮف‬ ‫آن ﺗﻮﺟﻪ داده ﻧﺸﻮد و اﮔﺮ ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻌﺪ از وﺿﻮ ﻫﻢ ﻣﺸﻜﻮك ﮔﺮدد ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎوﺿﻮ ﺑﻮدﻳﺪ اﻛﻨﻮن ﺷﻚ آﻣﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ وﺿﻮ دارم ﻳﺎ ﻧﺪارم در‬ ‫اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺷﻤﺎ ﺑﺎوﺿﻮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ وﺿﻮ از ﺷﻚ ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (3‬در ﺻﻮرت وﺳﻮﺳﻪ اﺣﺘﻴﺎﻃﺎً وﺿﻮ ﮔﺮدد اﺣﺘﻴﺎط ﻧﺸﻮد اﺗﺒﺎع ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺷﻤﺎ ﺗﺎ آﻧﻮﻗﺖ ﺑﺎوﺿﻮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﻪ در ﺷﻜﺴﺘﻦ وﺿﻮ ﭼﻨﻴﻦ ﻳﻘﻴﻦ‬ ‫ﻧﺸﻮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻲ ﻗﺴﻢ ﺑﺨﻮري‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﺑﺨﺎﻃﺮ آﻣﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻋﻀﻮي ﺷﺴﺘﻪ ﻧﺸﺪه ﻣﮕﺮ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻋﻀﻮ ﺑﻮده‬ ‫ﭘﺲ ﭘﺎي ﭼﭗ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد)‪.(2‬‬

‫ﺗﻤﺎس ﺳﮓ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬ ‫از ﺗﻤﺎس ﺳﮓ ﻟﺒﺎس ﻧﺎﭘﺎك ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺟﺴﻢ ﺳﮓ ﺧﻴﺲ ﺑﺎﺷﺪ)‪،(3‬‬ ‫ﺑﻠﻲ ﻟﻌﺎب دﻫﺎن ﺳﮓ ﻧﺠﺲ اﺳﺖ)‪.(4‬‬

‫)‪ (1‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.309‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.309‬‬ ‫)‪ (3‬ﻣﺎﺧﻮذ از ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.452‬‬ ‫)‪ (4‬اﻟﺪراﻟﻤﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.425‬‬ ‫‪22‬‬

‫ﺑﻴﺎن ﺷﻜﺴﺘﻦ وﻋﺪم ﺷﻜﺴﺘﻦ وﺿﻮ دراﺛﺮ ﺧﻮاب‬ ‫در ﺷﻜﺴﺘﻦ وﺿﻮ از ﺧﻮاب دو ﺷﺮط اﺳﺖ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﻫﺮ دو ‪‬ﺳﺮﻳﻦ ﺧﻮب ﺟﺎم ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ از ﺧﻮابِ ﻏﻔﻠﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺷﺮط ﺑﺎﻫﻢ اﻧﺠﺎم داده ﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺮﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻄﻮر درﺳﺖ ﺟﺎم‬ ‫ﻧﺒﻮده و در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ از ﺧﻮاب ﻏﻔﻠﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاب‬ ‫وﺿﻮ را ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﺷﺮط اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪ و دوﻣﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪ وﺿﻮ ﻧﻤﻲ‬ ‫ﺷﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫ده ‪10‬ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮاب رﻓﺘﻦ ﻛﻪ وﺿﻮ از آن ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ‬ ‫)‪ (1‬ﻃﻮري ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺳﺮﻳﻦ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﻮده و ﻫﺮ دو ﭘﺎ ﻳﻜﻄﺮف دراز ﻛﺸﻴﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼً )ﺻﻨﺪﻟﻲء ﻗﻄﺎر و ﺻﻨﺪﻟﻲ اﺗﻮﺑﻮس ﻫﻢ درﻳﻦ ﺣﻜﻢ اﺳﺖ(‬ ‫)‪ (2‬ﻃﻮري ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ‪‬ﺳﺮﻳﻦ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﻮده وﭘﺎﻫﺎ را ﺑﺎ ﻫﺮ دو دﺳﺖ در‬ ‫ﺣﻠﻘﻪ در آورده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه دﺳﺖ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺳﺮ ﺑﺮ زاﻧﻮ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬در ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻬﺎر زاﻧﻮ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺧﻮاه ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﺗﺨﺖ ﻳﺎ ﭼﻬﺎرﭘﺎﺋﻲ وﻏﻴﺮه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (4‬دو زاﻧﻮ راﺳﺖ ﻧﺸﺴﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﺑﺮ ﻗﺎﻃﺮ ﻳﺎ اﺳﺐ وﻏﻴﺮه زﻳﻦ ﻧﻬﺎده ﺳﻮار ﺷﺪن‪.‬‬ ‫)‪ (6‬ﺑﺮ ﭘﺸﺖ‪ُ ‬ﻟﺨﺖ ﺳﻮار ﺑﻮدن‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺣﻴﻮان ﺑﻄﺮف ﺳﺮ ﺑﺎﻻﺋﻲ ﺑﺮود ﻳﺎ راه‬ ‫ﻫﻤﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (7‬ﺑﺮ ﺑﺎﻟﺶ ﺗﻜﻴﻪ داده ﻃﻮري ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻳﻦ ﺟﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ از‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺑﺎﻟﺶ ﺑﻴﻔﺘﺪ‪.‬‬ ‫‪23‬‬

‫)‪ (8‬اﻳﺴﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (9‬در ﺣﺎﻟﺖ رﻛﻮع ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (10‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺳﻨﺖ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﺮد ﺳﺠﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﺠﺪه ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺷﻜﻢ از ران ﻫﺎ و ﺑﺎزوﻫﺎ از ﭘﻬﻠﻮﻫﺎ ﺟﺪا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺻﻮرﺗﻬﺎي ﻣﺬﻛﻮر ﭼﻪ در ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﺮون از ﻧﻤﺎز‪ ،‬وﺿﻮ ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ و‬ ‫ﻧﻤﺎزﻫﻢ ﻓﺎﺳﺪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﻗﺼﺪاً ﺑﺨﻮاﺑﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻛﻼ‪ ‬رﻛﻨﻲ را در ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫ﺧﻮاب اداء ﻧﻤﺎﻳﺪ اﻋﺎدة آن ﻳﻌﻨﻲ دوﺑﺎره اداء ﻛﺮدن ﺿﺮورﻳﺴﺖ و اﮔﺮ در ﺣﺎل‬ ‫ﺑﻴﺪاري ﺷﺮوع ﻧﻤﻮد ﺑﻌﺪ ﺧﻮاب آﻣﺪ ﭘﺲ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در ﺑﻴﺪاري اداء ﻧﻤﻮده درﺳﺖ‬ ‫اﺳﺖ و ﺑﻘﻴﻪ دوﺑﺎره اداء ﺷﻮد‪.‬‬

‫آن ده ‪ 10‬ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮاب ﻛﻪ از آن وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‬ ‫)‪ (1‬ﻛﻒ ﭘﺎ ﻫﺎ ﻃﻮري ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ زاﻧﻮﻫﺎ راﺳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﺮ ﭘﺸﺖ دراز ﻛﺸﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﺑﺮ ﺷﻜﻢ دراز ﻛﺸﻴﺪه‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﺑﺮ ﭘﻬﻠﻮي راﺳﺖ ﻳﺎ ﭼﭗ دراز ﻛﺸﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﺑﺮ ﻳﻚ دﺳﺖ ﺗﻜﻴﻪ داده ﺧﻮاب ﺑﺮود‪.‬‬ ‫)‪ (6‬ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻃﻮري ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻄﺮف اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﻳﻚ ﻳﺎ‬ ‫ﻫﺮ دو ﺳﺮﻳﻦ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (7‬ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﻟﺨﺖ ﺳﻮار ﺑﻮده و ﺣﻴﻮان ﺑﻄﺮف ﭘﺴﺘﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻲ رود‪.‬‬ ‫)‪ (8‬ﺷﻜﻢ ﺑﺮ راﻧﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻃﻮري دو زاﻧﻮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﺨﻮاﺑﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺳﺮﻳﻦ ﺟﺎم‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (9‬ﻃﻮري ﭼﻬﺎر زاﻧﻮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺮ ﺑﺮ راﻧﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪24‬‬

‫)‪ (10‬ﻃﻮرﻳﻜﻪ زﻧﻬﺎ ﺳﺠﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ درﻫﻤﺎن ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺪازة ﺳﺠﺪه ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﻛﻪ ﺷﻜﻢ‬ ‫ﺑﺮ راﻧﻬﺎ و ﺑﺎزو ﺑﺮ ﭘﻬﻠﻮﻫﺎ ﺑﭽﺴﭙﺪ‬ ‫در ﺣﺎﻻت ذﻛﺮ ﺷﺪه ﭼﻪ در ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﺮون از ﻧﻤﺎز وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ‬ ‫اﮔﺮ در اﻳﻦ ﺻﻮرﺗﻬﺎ ﻗﺼﺪاً ﺧﻮاﺑﻴﺪ ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﮔﺮ ﺑﻼ ﻗﺼﺪ ﺧﻮاﺑﻴﺪ ﭘﺲ‬ ‫وﺿﻮ ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻗﻴﺴﺖ ﺑﻌﺪ از وﺿﻮ )ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺼﻮﺻﻪ( ﺑﻘﻴﺔ ﻧﻤﺎز را از‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ ﺧﻮاب رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد ﺑﺎﻳﺪ از اول‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ)‪.(1‬‬

‫وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﺎﺟﺪ‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت از اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺴﻮاك دﻧﺪاﻧﻬﺎ ﺧﻮن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﻒ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ‬ ‫ﺳﺮخ ﺷﺪن ﻧﺠﺲ وﻧﺎﭘﺎك ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻓﺴﻮس ﻛﻪ اﺣﺘﻴﺎط ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬وﺿﻮ‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻫﻢ اﻛﺜﺮاً ﻛﻢ ﻋﻤﻖ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻗﻄﺮه ﻫﺎي ﺳﺮخ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ آب دﻫﺎن را ﻣﻲ رﻳﺰﻧﺪ ﺑﺮ ﻟﺒﺎس ﻳﺎ ﺑﺪن ﻣﻲ اﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮ ﻓﺮش ﭘﺨﺘﺔ ﺣﻤﺎم‬ ‫ﻣﻨﺰل در وﻗﺖ وﺿﻮ از اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﻄﺮات ﺳﺮخ ﻣﻲ رﻳﺰﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﻨﺰل وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺴﺎزﻳﺪ‬ ‫اﻣﺮوز وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ دﺳﺘﺸﻮﺋﻲ اﻳﺴﺘﺎده راﻳﺞ ﮔﺮدﻳﺪه ﻛﻪ ﺧﻼف ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻣﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺴﻮس! ﻣﺮدم ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﭘﺮآﺳﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ا ‪‬ﻣﺎ در آن وﺿﻮ‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻤﻲ ﺳﺎزﻧﺪ از ﺑﺮادران اﺳﻼﻣﻲ اﻳﻜﻪ درد‪ ‬ﺳﻨﺖ ﻫﺎ را دارﻧﺪ اﻟﺘﺠﺎ ﻣﺪﻧﻲ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﻢ از ﻛﻢ ﻳﻚ وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺴﺎزﻧﺪ و در آن اﻳﻦ اﺣﺘﻴﺎط‬ ‫ﺿﺮورﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﺷﻴﺮ آب ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺠﺎي اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﻒ ﺑﺮﻳﺰد ﻃﻮري ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫)‪ (1‬ﻣﺎﺧﻮذ از ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺗﺨﺮﻳﺞ ﺷﺪه‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.366،365‬‬ ‫‪25‬‬

‫ﻧﺼﺐ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ دﻫﻠﻮان ﺑﺮﻳﺰد ورﻧﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﺮﻳﺪن ﻗﻄﺮات ﺧﻮن دﻧﺪاﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ وﺿﻮ ﺧﺎﻧﺔ ﻣﺤﺘﺎط ﺑﺴﺎزﻳﺪ از ﻧﻘﺸﺔ داده ﺷﺪة ﻗﺴﻤﺖ آﺧﺮ‬ ‫اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ راﻫﻨﻤﺎﺋﻲ ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪ ،‬در ﺳﻨﮓ‪ ‬دﺳﺘﺸﻮﺋﻲ )‪ (wc‬در وﻗﺖ اﺳﺘﻨﺠﺎء‬ ‫ﻛﺮدن ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻗﻄﺮﻫﺎ ﺑﺴﻮي ﺷﺘﺎﻟﻨﮓ ﭘﺎﻫﺎ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ ﻟﻬﺬا ﺑﻌﺪ از ﻓﺮاﻏﺖ اﺣﺘﻴﺎﻃﺎً اﻳﻦ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﻫﺎ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﺴﺎﺣﺖ وﺿﻮ ﺧﺎﻧﺔ ﺧﺎﻧﮕﻲ ﭼﻬﻞ ﭼﻬﻞ اﻧﭻ ﻃﻮل و ﻋﺮض و ‪ 14‬اﻧﭻ ﺑﻠﻨﺪي‬ ‫از زﻣﻴﻦ ﺑﺎﻻي آن ُﻧﻪ ‪ 9‬اﻧﭻ ﺑﻠﻨﺪي ﺑﺮاي ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻛﻪ ﻋﺮض آن ده و ﻧﻴﻢ )‪(10/5‬‬ ‫اﻧﭻ و ﻃﻮل آن از ﻳﻚ ﻛﻨﺎري ﺗﺎ ﻛﻨﺎر دﻳﮕﺮش ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺜﻞ راه ﭘﻠﻪ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﺔ اﻳﻦ‬ ‫ﻧﺸﺴﺘﮕﺎه و دﻳﻮار رو ﺑﺮوﻳﺶ‪ 24‬اﻧﭻ ﺑﻄﺮف ﺟﻠﻮ ﻃﻮري ﺷﻴﺐِ آب ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‬ ‫ﻛﻪ آﺑﺮَو از ‪ 3/5‬اﻧﭻ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﭘﺎﻫﺎ از ﻣﻘﺪار درازي ﻗﺪم اﻧﺪ ﻛﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺜﻼ ﻛﻼ )‪ (11/5‬اﻧﭻ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ در ﺣﺼﺔ درﻣﻴﺎﻧﻲ ﻫﺮ دو ﻗﺪم ﺑﻄﺮف داﺧﻞ )‪ (4/5‬اﻧﭻ ﺷﻴﺐ آﺑﺮو ﻳﺎ زﻣﻴﻦ‬ ‫ﻃﻮري ﺑﺮده ﺷﻮد ﻛﻪ آﺑﺮو از )‪ (3/5‬اﻧﭻ زﻳﺎده ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﺷﻴﺐ آب ﺑﻠﻨﺪي‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺷﻴﺮ ﻣﻜﺴﭽﺮ)‪ (L‬ﻣﺎﻧﻨﺪ از آﺑﺮو زﻣﻴﻦ)‪ (32‬اﻧﭻ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر اﻳﻦ‬ ‫آب ﺑﺮ روي ﺷﻴﺐ آﺑﺮَو ﻣﻴﺮﻳﺰد و ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺷﻤﺎ از ﺧﻮن دﻧﺪاﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻟﺒﺎس‬ ‫ﻫﺎي ﺗﺎن ان ﺷﺎء اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ آﺳﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺮﻣﻴﻢ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻧﻤﻮده در ﻣﺴﺎﺟﺪ‬ ‫روي اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫‪26‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ده ﺣﺮوف "ﻳﺎرﺳﻮل اﷲ"‬ ‫ده ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ‬ ‫)‪ (1‬اﮔﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ از ﻧﻘﺸﺔ ﺑﺨﺶ آﺧﺮ اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ رﻫﻨﻤﺎﺋﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮده در‬ ‫ﻣﻨﺰل ﺧﻮد وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﺪون ﺷﻨﻴﺪن دﻻﻳﻞ ﻣﻌﻤﺎر ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻘﺸﺔ داده ﺷﺪه ﻓﺮش ﺑﺎﻻﺋﻲ )ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺎي‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﭘﺎﻫﺎ( وﺿﻮ ﺧﺎﻧﺔ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازة دو اﻧﭻ ﺷﻴﺐ دار ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬اﮔﺮ از ﻳﻚ ﺷﻴﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺼﺐ ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺑﻴﻦ دو ﺷﻴﺮ را )‪ (25‬اﻧﭻ‬ ‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (4‬در ﺷﻴﺮ وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ ﺣﺴﺐ ﺿﺮورت ﺗﻮر ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬اﮔﺮ ﻟﻮﻟﻪ را ﺑﻴﺮون دﻳﻮار ﻧﺼﺐ ﻛﺮدﻳﺪ ﭘﺲ ﺣﺴﺐ ﺿﺮورت ﺟﺎي ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻳﻚ‬ ‫ﻳﺎ دو اﻧﭻ ﻓﺎﺻﻠﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (6‬ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ او‪‬ل ﺧﺎم ﻛﺎرﻛﺮده ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺑﺮآن ﻧﺸﺴﺘﻪ وﺿﻮ ﻛﺮده‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﻃﻤﻴﻨﺎن‪ ،‬آﻧﺮا ﭘﺨﺘﻪ ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (7‬در ﻛﻒ وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺣﻤﺎم وﻏﻴﺮه اﮔﺮ ﻛﺎﺷﻲ ﻳﺎ ﺳﺮاﻣﻴﻚ ﻣﻲ ﮔﺬارﻳﺪ ﺳﻌﻲ‬ ‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺻﺎف ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ ﻟﻐﺰش ﺑﺮآن ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (8‬ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻮزاﺋﻴﻚ ﭼﺎر ﺧﺎﻧﻪ اي ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻂ دار ﻛﺎر‬ ‫ﺷﻮد ﺗﺎﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﻟﻐﺰش ﺑﺮآن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (9‬اﮔﺮ ﻣﻮزاﺋﻚ ﺧﻂ دار ﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪ ﭘﺲ ﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﭘﺎﻫﺎ و ﺷﻴﺐ ﺑﻌﺪ از آن‬ ‫ﻛﻢ از ﻛﻢ دو دو اﻧﭻ ﺳﻨﮕﻲ و ﺧﻮب درﺷﺖ و ﮔﺮد ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎﻛﻪ ﺿﺮورﺗﺎ‬ ‫ﭘﺎﻫﺎ ﻣﺎﻟﻴﺪه ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﺮك ﭘﺎ ﻫﺎ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮوﻧﺪ‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫)‪ (10‬ﻛﻒ آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺣﻤﺎم‪ ،‬ﺑﻴﺖ اﻟﺨﻼء ﺻﺤﻦ ﺑﺰرگ و ﺑﺎز‪ ،‬ﺳﻘﻒ‪ ‬وﺿﻮ ﺧﺎﻧﺔ‬ ‫ﻣﺴﺠﺪ و درﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻟﺰوم رﻳﺨﺘﻦ و ﺟﺮﻳﺎن آب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ ﻛﻒ آن‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎ ﺷﻴﺐ دار آﻧﭽﻪ ﻣﻌﻤﺎر ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ و ﻧﻴﻢ ﺑﺮاﺑﺮ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻣﺜﻼ اﮔﺮ ﻣﻌﻤﺎر ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬دو اﻧﭻ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ‪ 3‬اﻧﭻ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬آب‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﻲ رود ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻗﻄﺮه ﻫﻢ ﻧﻤﻲ اﻳﺴﺘﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺣﺮف ﻣﻌﻤﺎر ﻋﻤﻞ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻴﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻟﻬﺬا ﺑﺮ ﻛﻼم او ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ان ﺷﺎء اﷲ‬ ‫ﻓﺎﺋﺪه اش را ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﻳﺪه اﻛﺜﺮ ﺟﺎﻫﺎ ﺑﺮ‬ ‫ﻛﻒ وﺿﻮ ﺧﺎﻧﻪ وﻏﻴﺮه آب اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ وﺿﻮﻳﺶ ﻧﻤﻲ اﻳﺴﺘﺪ ‪ 6‬ﺣﻜﻢ اﺳﺖ‬ ‫)‪ (1‬ﺑﺎ ﻗﻄﺮه آﻣﺪن‪ ،‬ﺑﺎﺧﺎرج ﺷﺪن ﻫﻮا از ﻋﻘﺐ‪ ،‬از زﺧﻢ ﺟﺎري‪ ،‬ﺑﺎﺑﺖ ﻣﺮض اﺷﻜﻲ‬ ‫ﻛﻪ از درد ﭼﺸﻢ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮآﻣﺪن آب از ﮔﻮش‪ ،‬ﺑﻴﻨﻲ و ﭘﺴﺘﺎن‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ‬ ‫ﺟﺎري از داﻧﺔ ﻧﺎﺳﻮر آﻣﺪن و از اﺳﻬﺎل وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ را اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ‬ ‫ﻣﺮﻳﻀﻲ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺑﺎﺷﺪ و از ﺷﺮوع ﺗﺎ آﺧﺮ ﻳﻚ زﻣﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﺳﭙﺮي ﺷﺪه‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎوﺿﻮ ﻧﻤﺎز ﻓﺮض را اداء ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ آن ﺷﺨﺺ ﺷﺮﻋﺎ ﻣﻌﺬورﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﻳﻚ وﺿﻮء در ﻫﻤﺎن وﻗﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ وﺿﻮﻳﺶ از اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺮض ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﻜﺴﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (2‬اوﻗﺎت ﻧﻤﺎز ﻓﺮض ﻓﻮت ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ووﺿﻮء ﻣﻌﺬور ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻜﻢ وﻗﺘﻲ‬ ‫واﻗﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﻋﺬر ﻣﻌﺬور در دوران وﺿﻮء ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از وﺿﻮء ﻇﺎﻫﺮ ﮔﺮدد‪،‬‬ ‫اﮔﺮ اﻳﻨﻄﻮر ﻧﺒﻮده و ﺣﺪث دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﻣﻠﺤﻖ ﻧﮕﺮدﻳﺪه ﭘﺲ ﺑﺎ رﻓﺘﻦ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز‬

‫)‪ <^ )a) T c ! + d E :M + (1‬ص ‪.149‬‬ ‫‪28‬‬

‫ﻓﺮض وﺿﻮ ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ)‪ ،(1‬ﺑﺎ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻓﺮض وﺿﻮء ﻣﻌﺬور ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻜﻨﺪ ﻣﺜﻼ ﻛﺴﻲ در وﻗﺖ ﻋﺼﺮ وﺿﻮ ﻛﺮده ﺑﻮد ﭘﺲ ﻣﻮﻗﻊ ﻏﺮوب آﻓﺘﺎب‬ ‫وﺿﻮﻳﺶ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ و اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﻌﺪ از ﺑﺮآﻣﺪن آﻓﺘﺎب وﺿﻮ ﻛﺮد ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻇﻬﺮ ﺗﻤﺎم ﻧﺸﻮد وﺿﻮ ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺗﺎ ﻛﻨﻮن وﻗﺖ ﻫﻴﭻ ﻧﻤﺎز ﻓﺮﺿﻲ ﻓﻮت‬ ‫ﻧﮕﺮدﻳﺪه)‪.(2‬‬ ‫)‪ (3‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻋﺬر ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪ ﭘﺲ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ زﻣﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻤﺎز ﻳﻜﺒﺎر ﻫﻢ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰ دﻳﺪه ﺷﻮد ﻣﻌﺬور ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻼ از ﻛﺴﻲ ﺗﻤﺎم وﻗﺖ ﻗﻄﺮه ﻣﻲ‬ ‫آﻳﺪ و اﻳﻨﻘﺪر ﻫﻢ ﻣﻬﻠﺖ ﻧﻴﺎﻓﺖ ﻛﻪ وﺿﻮ ﻧﻤﻮده ﻓﺮض را اداء ﻧﻤﺎﻳﺪ ﭘﺲ ﻣﻌﺬور‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺎل در اوﻗﺎت دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻘﺪر ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ وﺿﻮ ﻛﺮده ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻣﮕﺮ ﻳﻚ ﻗﻄﺮة ﻛﻮﭼﻜﻲ آﻣﺪ اﻛﻨﻮن ﻫﻢ ﻣﻌﺬورﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻲ اﮔﺮ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺳﭙﺮي ﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﺒﺎر ﻫﻢ ﻗﻄﺮه ﻧﻴﺎﻣﺪ ﭘﺲ ﻣﻌﺬور ﻧﮕﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬ ‫اﻧﺪﻛﻲ ﺣﺎﻟﺖ او‪‬ل ﺑﺮﮔﺸﺖ )ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﻪ وﻗﺖ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﻣﺮﻳﺾ ﺑﻮد( ﭘﺲ ﻣﻌﺬور‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (4‬وﺿﻮء ﻣﻌﺬور از ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﻋﺬر آن اﺳﺖ ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻲ اﮔﺮ ﭼﻴﺰ‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﻜﺴﺘﻦ وﺿﻮ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﭘﺲ وﺿﻮ ﺷﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺜﻼ ﺷﺨﺼﻲ را ﻣﺮض ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻫﻮا اﺳﺖ‪ ،‬از ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻗﻄﺮه وﺿﻮﻳﺶ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ و اﮔﺮ ﻛﺴﻲ را ﻣﺮض ﺧﺮوج ﻗﻄﺮه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻫﻮا‬ ‫وﺿﻮﻳﺶ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪ (1‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.556‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﻬﺪاﻳﻪ ﻣﻌﻪ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ص‪ ،1‬ص ‪.160‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص ‪.41‬‬ ‫‪29‬‬

‫)‪ (5‬ﻣﻌﺬور ﺑﻌﺪ از ﺣﺪث )ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻤﻞ ﺷﻜﻨﻨﺪة وﺿﻮ( وﺿﻮ ﻛﺮد و در وﻗﺖ وﺿﻮ‬ ‫ﻛﺮدن آن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺳﺒﺐ آن ﻣﻌﺬور اﺳﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و ﺑﻌﺪ‪‬ا ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰ‬ ‫دﻳﺪه ﺷﺪ ﭘﺲ وﺿﻮ ﺷﻜﺴﺖ‪) .‬اﻳﻦ ﺣﻜﻢ در ﺻﻮرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺬور ﺑﺠﺎي‬ ‫ﻋﺬرش از ﺑﺎﺑﺖ ﻋﻠﺖ دﻳﮕﺮ وﺿﻮ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎﺑﺖ ﻋﺬرش وﺿﻮ ﻛﺮد ﭘﺲ‬ ‫در ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﻫﺪة ﻋﺬر ﺑﻌﺪ از وﺿﻮ ﻛﺮدن وﺿﻮﻳﺶ ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ( ﻣﺜﻼً از‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﻄﺮه ﻣﻲ آﻣﺪ از آن ﻫﻮا ﺧﺎرج ﺷﺪ و وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﻄﺮه ﻗﻄﻊ ﺑﻮد وﺿﻮ‬ ‫ﻛﺮد و ﺑﻌﺪ از وﺿﻮ ﻛﺮدن ﻗﻄﺮه آﻣﺪ ﭘﺲ وﺿﻮ ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻲ! اﮔﺮ وﻗﺖ وﺿﻮ‬ ‫ﻛﺮدن ﻗﻄﺮه ﺟﺎري ﺑﻮد ﭘﺲ وﺿﻮ ﻧﺸﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (6‬ﻣﻌﺬور ﭼﻨﺎن ﻋﺬري داﺷﺖ ﻛﻪ از ﺳﺒﺐ آن ﻟﺒﺎس ﻧﺠﺲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﭘﺲ اﮔﺮ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﻚ درﻫﻢ ﻧﺠﺲ ﮔﺮدﻳﺪ و ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻘﺪر وﻗﺖ دارم ﻛﻪ ﻟﺒﺎس را‬ ‫ﺑﺸﻮﻳﻢ و ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﭘﺎك ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻢ در آﻧﺼﻮرت ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﭘﺎك ﻧﻤﺎز ﻓﺮض‬ ‫اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺎزﻫﺎ ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻌﺪ اﻳﻨﻘﺪر ﻧﺎﭘﺎك ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻛﻨﻮن‬ ‫ﺷﺴﺘﻦ آن ﺿﺮوري ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺼﻠﻲ ﻫﻢ آﻟﻮده‬ ‫ﮔﺮدد ﺑﺎز ﻫﻢ ﻧﻤﺎزش اداء ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(2‬‬ ‫)ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ وﺿﻮء ﻣﻌﺬور را در ﺣﺼﺔ ‪ 2‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ(‬

‫ﻫﻔﺖ ﻣﺘﻔﺮﻗﺎت‬ ‫)‪ (1‬ادرار‪ ،‬ﻏﺎﺋﻄﻪ‪ ،‬ود‪‬ي‪ ،‬ﻣﺬي‪ ،‬ﻣﻨﻲ‪ ،‬ﻛﺮم ﻳﺎ ﺳﻨﮓ از ﻋﻘﺐ ﻳﺎ ﺟﻠﻮ ﻣﺮد ﻳﺎ زن‬ ‫ﺧﺎرج ﮔﺮدﻳﺪ ﭘﺲ وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪ (1‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.557‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .556‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.375‬‬ ‫‪30‬‬

‫)‪ (2‬از ﻋﻘﺐ ﻣﺮد ﻳﺎ زن اﻧﺪﻛﻲ ﻫﻮا ﺧﺎرج ﮔﺮدﻳﺪ وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ)‪ ،(1‬اﮔﺮ از ﺟﻠﻮ‬ ‫ﻣﺮد ﻳﺎ زن ﻫﻮا ﺧﺎرج ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬وﺿﻮ ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬از ﺑﻲ ﻫﻮﺷﻲ وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (4‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ از ﻧﺎم ﺑﺮدن ﺧﻨﺰﻳﺮ وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬دوران وﺿﻮء اﮔﺮ ﻫﻮا ﺧﺎرج ﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋ ّﻠﺖ دﻳﮕﺮي وﺿﻮ ﺑﺸﻜﻨﺪ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ از‬ ‫او‪‬ل وﺿﻮء ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻋﻀﺎء ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد آﻧﻬﻢ ﺑﺎﻃﻞ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (6‬ﺑﻲ وﺿﻮ ﻗﺮآن ﭘﺎك ﻳﺎ آﻳﺔ آن را ﻳﺎ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻗﺮآن ﭘﺎك ﺑﺎ ﻫﺮ زﺑﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫دﺳﺖ زدن ﺣﺮام اﺳﺖ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (7‬آﻳﺘﻲ را ﺑﺪون دﺳﺖ زدن دﻳﺪه ﻳﺎ زﺑﺎﻧﻲ ﺑﻲ وﺿﻮ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻳﺎ رب‪ ‬ﻣﺼﻄﻔﻲ ‪ 1 2 3 % 4‬ﻣﺎ را از اﺳﺮاف ﻧﺠﺎت داده‬ ‫ﺑﺎوﺿﻮء ﺷﺮﻋﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎوﺿﻮﺋﻲ ﻧﺼﻴﺐ ﻓﺮﻣﺎ!‬

‫اﺳﺮاف آب در وﺿﻮء‬ ‫اﻣﺮوز ﻣﺮدم در وﺿﻮء ﺷﻴﺮ آب را ﺗﺎ آﺧﺮ ﺑﺎز ﻛﺮده ﺑﻲ ﭘﺮوا آب ﻣﺼﺮف ﻣﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﻌﻀﻲ در وﺿﻮء ﺧﺎﻧﻪ آﻣﺪه او‪‬ل ﺷﻴﺮ را ﺑﺎز ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ آﺳﺘﻴﻦ ﻫﺎ را‬ ‫ﺑﺎﻻ ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﻮﻗﺖ آب ﺑﻴﻔﺎﺋﺪه ﺿﺎﻳﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺴﺢ‬ ‫ﻛﺮدن ﻫﻢ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺷﻴﺮ را ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﺪا ﺗﺮﺳﻴﺪه و از اﺳﺮاف‬

‫)‪ (1‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.286‬‬ ‫)‪ (2‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص ‪.12‬‬ ‫)‪ (3‬ﻣﺎﺧﻮذ از ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺗﺨﺮﻳﺞ ﺷﺪه‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.255‬‬ ‫)‪ (4‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص ‪.38‬‬ ‫‪31‬‬

тАля║СянЩя║оя╗ля╗┤я║░я╗│я╗втАк ╪МтАм╪п╪▒ ╪▒┘И╪▓ я╗Чя╗┤я║Оя╗гя║Ц ╪░╪▒┘З ╪░╪▒┘З ┘И я╗Чя╗Дя║о┘З я╗Чя╗Дя║о┘З я║гя║┤я║О╪и я║зя╗о╪зя╗ля║к я║╖я║к ╪п╪▒ я╗гя║мя╗гя║ЦтАм тАл╪зя║│я║о╪з┘Б ян╝я╗мя║О╪▒ ╪зя║гя║О╪пя╗│я║Ъ я╗гя║Тя║О╪▒я╗Ыя╗к ╪▒╪з я║Ся║╕я╗ия╗оя╗│я║к ┘И╪з╪▓ я║зя╗о┘Б я║зя║к╪з┘Ия╗зя║к┘К я║Ся║Шя║оя║│я╗┤я║ктАк.тАмтАм

тАля║Ся║о я╗зя╗мя║о я║Яя║О╪▒┘К я╗ля╗в ╪зя║│я║о╪з┘БтАм тАл╪▒я║│я╗о┘Д я╗гя║О я╗гя║дя║Тя╗о╪и я║зя║к╪з тАк 1 2 3 % 4тАмя║Ся║о я║гя╗Ая║о╪к я║│я╗Мя║к ;тАк:тАмтАм тАл тАк 9 2 3 %тАмяоФя║м╪▒ я╗Уя║оя╗гя╗о╪п я╗Ыя╗к ╪з┘И ┘Ия║┐я╗о╪б я╗гя╗▓ я╗Ыя║о╪птАк ╪МтАм╪з╪▒я║╖я║О╪п я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАм╪зя╗│я╗ж ╪зя║│я║о╪з┘Б ян╝я╗к╪ЯтАм тАля╗Ля║о╪╢ я╗Ыя║о╪птАк :тАм╪п╪▒ ┘Ия║┐я╗о я╗ля╗в ╪зя║│я║о╪з┘Б ╪зя║│я║Ц╪Я я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАмя║Ся╗ая╗▓ ╪зяоФя║оян╝я╗к я║Ся║о я╗зя╗мя║о я║Яя║О╪▒┘К я╗ля╗втАм тАля║Ся║Оя║╖я╗┤я║к)тАк.(1тАмтАм

тАля╗Уя║Шя╗о╪з┘К ╪зя╗гя║О┘Е ╪зя║гя╗дя║к ╪▒я║┐я║О тАк %тАмтАм тАл╪вя╗Чя║О┘К я╗гя╗ж ╪зя╗Ля╗ая╗▓ я║гя╗Ая║о╪ктАк ╪МтАм╪зя╗гя║О┘Е ╪зя╗ля╗Ю я║│я╗ия║Ц тАк 2 3 % T$тАмя║Чя║дя║Ц ╪зя╗│я╗ж я║гя║кя╗│я║ЪтАм тАля╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║ктАк :тАмя║гя║кя╗│я║Ъ я║╖я║оя╗│я╗Т ╪п╪▒ я╗зя╗мя║о я║Яя║О╪▒┘К я╗ля╗в ╪зя║│я║о╪з┘Б ╪▒╪з я║Ыя║Оя║Ся║Ц я╗Уя║оя╗гя╗о╪п ┘И ╪зя║│я║о╪з┘Б ╪п╪▒тАм

тАл тАм тАл тАкX /тАмтАм тАлтАк V W 5тАмтАм тАля║╖я║о╪╣ я╗гя║мя╗гя╗оя╗гя║О┘О ╪вя╗гя║к┘З ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАм╪вя╗│я║Ф я╗Ыя║оя╗│я╗дя╗к тАкp aV\ Q[ V q"@ oтАмтАм

тАлтАк ]rтАм╪зя╗╖я╗зя╗Мя║О┘Е тАк[141 :тАмтАм

тАл)я╗│я╗Мя╗ия╗▓ я║Ся╗▓ я║╖я╗Ъ я╗гя║╝я║о┘Б я╗Ыя╗ия╗ия║кяоФя║О┘Ж я║Ся╗┤я║ая║О ╪з┘И ╪▒╪з янШя║┤я╗ия║к я╗зя╗дя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║к( я╗гя╗Дя╗ая╗Ц ╪зя║│я║Ц янШя║▓ ╪зя╗│я╗жтАм тАл╪зя║│я║о╪з┘Б я╗ля╗в я╗гя║мя╗гя╗о┘Е ┘И я╗гя╗дя╗ия╗о╪╣ я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║к я║Ся╗ая╗Ья╗к я║зя╗о╪п ╪зя║│я║о╪з┘Б ╪п╪▒ ┘Ия║┐я╗о я║Ся╗к я║╗я╗┤я╗Ря║Ф я╗зя╗мя╗▓тАм тАл╪вя╗гя║к┘З ┘И я╗зя╗мя╗▓ я╗гя╗Фя╗┤я║к я║Чя║дя║оя╗│я╗в)тАк) .(2тАмя╗│я╗Мя╗ия╗▓ ╪п╪▒ ┘Ия║┐я╗о я║гя╗Ья╗в я╗зя╗мя╗▓ ╪зя║│я║о╪з┘Б ╪вя╗гя║к┘З ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАм┘И ╪п╪▒тАм тАля║гя╗Шя╗┤я╗Шя║Ц я║гя╗Ья╗в я╗гя╗дя║Оя╗зя╗Мя║Ц я║Чя║дя║оя╗│я╗дя╗▓ ╪▒╪з я╗Уя║Оя║Ля╗┤я║к┘З я╗гя╗▓ ╪пя╗ля║к(тАм тАля║гя╗Ая║о╪к я╗гя╗Фя║Шя╗▓ ╪зя║гя╗дя║к я╗│я║О╪▒ я║зя║О┘Ж я╗зя╗Мя╗┤я╗дя╗▓ тАк 2 3 % T$тАмя║Чя║дя║Ц ╪вя╗│я║Ф я╗Ыя║оя╗│я╗дя╗к я╗Ыя╗ктАм тАля╗Чя║Тя╗╝ ╪░я╗Ыя║о я║╖я║к┘З ╪зя║│я║Ц я║Чя╗Фя║╝я╗┤я╗Ю ╪зя║│я║о╪з┘Б ╪▒╪з я║Ся╗┤я║О┘Ж я╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║ктАк:тАмтАм тАл╪п╪▒ я║Яя║О┘К я╗зя║Оя║Яя║Оя║Ля║░ я║зя║о┌Ж я╗Ыя║о╪п┘Ж я╗ля╗в я╗гя║╝я║о┘Б я║Ся╗┤я╗мя╗о╪п┘З ╪зя║│я║Ц ┘И я║Чя╗дя║О┘Е ╪зя╗гя╗о╪з┘Д я║зя╗о╪п ╪▒╪зтАм тАля║зя║о┌Ж я╗Ыя║о╪п┘Ж ┘И╪в┘Д ┘Ия╗Ля╗┤я║О┘Д я║зя╗о╪п ╪▒╪з я╗Уя╗Шя╗┤я║о я║│я║Оя║зя║Шя╗к ╪зя╗│я╗ия╗мя╗в я║Ся╗┤я╗мя╗о╪п┘З я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║ктАк ╪МтАмя║Ся╗┤я║╢ ╪з╪▓тАм тАл)тАк <R-;- A ] A R ' + & < K) C? < ' + #& #9 (1тАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк ╪М254тАм╪зя╗Яя║дя║кя╗│я║ЪтАк.425тАмтАм тАл)тАк (2тАмя╗Уя║Шя║О┘И┘К ╪▒я║┐я╗оя╗│я╗к я║Чя║ия║оя╗│я║Ю я║╖я║к┘ЗтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.731тАмтАм тАлтАк32тАмтАм

‫ﺿﺮورت ﻫﻢ ﻣﺼﺮف ﻛﺮدن ﺑﻴﻬﻮده اﺳﺖ ﻟﻬﺬا اﻋﻀﺎي وﺿﻮ را ﺑﻼ اﺟﺎزت ﺷﺮﻋﻲ‬ ‫ﭼﻬﺎر ﺑﺎر ﺷﺴﺘﻦ ﻫﻢ اﺳﺮاف ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫اﺳﺮاف ﻣﻜﻦ‬ ‫ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪ اﷲ اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ;‪ K9 2 3 % :‬ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب ﺧﺪا‬ ‫‪ 1 2 3 % 4‬ﺷﺨﺼﻲ را در ﺣﺎل وﺿﻮ ﻛﺮدن دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬ ‫اﺳﺮاف ﻣﻜﻦ‪ ،‬اﺳﺮاف ﻣﻜﻦ)‪.(2‬‬

‫اﺳﺮاف ﻛﺎر ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ اﺳﺖ‬ ‫از ﺣﻀﺮت اﻧﺲ ;‪ 9 2 3 % :‬رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬در وﺿﻮ رﻳﺨﺘﻦ آب‬ ‫زﻳﺎد ﺧﻴﺮي ﻧﻴﺴﺖ و اﻳﻦ ﻋﻤﻞ از ﻃﺮف ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ)‪.(3‬‬

‫ﻗﺼﺮ ﺳﻔﻴﺪ در ﺟﻨﺖ را ﺧﻮاﺳﺘﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ؟‬ ‫ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪ اﷲ اﺑﻦ ﻣﻐﻔﻞ ;‪ 9 2 3 % :‬از ﭘﺴﺮش اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ دﻋﺎ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻦ را ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻟﻬﻲ ﻣﻦ از ﺗﻮ ﻗﺼﺮ ﺳﻔﻴﺪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ وﻗﺘﻲ‬ ‫ﻛﻪ در ﺟﻨﺖ داﺧﻞ ﻣﻲ ﺷﻮم‪ ،‬ﭘﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﭘﺴﺮم از ﺧﺪا ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﺨﻮاه و از‬ ‫ﺟﻬﻨﻢ ﭘﻨﺎه او را ﺑﺨﻮاه‪ ،‬ﻣﻦ از رﺳﻮل اﷲ ﺻﻠﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳ ّﻠﻢ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬درﻳﻦ اﻣﺖ ﻗﻮﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در وﺿﻮ و دﻋﺎ از ﺣﺪ ﺗﺠﺎوز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ)‪.(4‬‬

‫)‪ (1‬ﻧﻮراﻟﻌﺮﻓﺎن‪ ،‬ص ‪.232‬‬ ‫)‪<R-;- A ] A R ' + & < K) C? < ' + #& #9 (2‬ج‪ ،1‬ص‪ ،254‬اﻟﺤﺪﻳﺚ‬ ‫)‪.(424‬‬ ‫)‪ <R-;- v -u8 A F E < K) C? <P J 9? (3‬ج‪ ،9‬ص‪ ،144‬رﻗﻢ )‪.(26255‬‬ ‫)‪ <R A x y & < K) C? <Nz N w0 #9 (4‬ج‪ ،1‬ص‪ ، 68‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(96‬‬ ‫‪33‬‬

‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! ﻣﻔﺴﺮ ﺷﻬﻴﺮ ﺣﻀﺮت ﻣﻔﺘﻲ اﺣﻤﺪ ﻳﺎر ﺧﺎن ﻧﻌﻴﻤﻲ‬ ‫ ‪ 2 3 % T$‬در ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺗﺠﺎوز در دﻋﺎ ﻳﻌﻨﻲ از ﺣﺪ‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﺨﻨﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﺿﺮورت آن ﻧﺒﻮده ﻣﺜﻞ دﻋﺎي آن‬ ‫ﺻﺎﺣﺒﺰاده ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮدوس )ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﺑﻬﺸﺖ اﻋﻠﻲ اﺳﺖ( ﺧﻮاﺳﺘﻦ‬ ‫آن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺨﺼﻲ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻘﺮر ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺣﻜﻢ اﻳﻦ داده‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬در وﺿﻮ ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﺣﺪ ﺑﺪو‪ 2‬ﻗﺴﻢ ﺷﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ (1)،‬ﺑﺠﺎي ﺳﻪ ﺑﺎر ﺷﺴﺘﻦ‬ ‫در ﺗﻌﺪاد ﺣﺪ آن ﮔﺬﺷﺘﻦ و)‪ (2‬زﻳﺎدﺗﻲ در ﺣﺪ اﻋﻀﺎء ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭘﺎﻫﺎ را ﺗﺎ زاﻧﻮ‬ ‫ﺷﺴﺘﻦ و دﺳﺘﻬﺎرا ﺗﺎ زﻳﺮ ﺑﻐﻞ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﺮ دو ﻋﻤﻞ ﻣﻤﻨﻮع اﻧﺪ)‪.(1‬‬

‫ﺑﺪ ﻛﺮدي ﻇﻠﻢ ﻛﺮدي‬ ‫ﻳﻚ اﻋﺮاﺑﻲ در ﺧﺪﻣﺖ اﻗﺪس ﺣﻀﻮر اﻛﺮم ‪ 1 2 3 % 4‬‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪه درﺑﺎرة وﺿﻮء ﺳﻮال ﻛﺮد‪ ،‬ﺣﻀﻮر اﻗﺪس ‪ 1 2 3 % 4‬‬ ‫ﻋﻤﻼ وﺿﻮ ﻛﺮدن را ﺑﻪ او آﻣﻮﺧﺖ ﻃﻮرﻳﻜﻪ ﻫﺮ ﻋﻀﻮ را ﺳﻪ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺷﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬وﺿﻮ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﮔﺮ از اﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﻛﻨﺪ ﺑﺪ ﻛﺮد و‬ ‫ﻇﻠﻢ ﻛﺮد)‪.(2‬‬

‫ﺑﻄﻮر ﻋﻤﻠﻲ وﺿﻮ را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ‬ ‫ﺑﺮدران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ از ﺣﺪﻳﺚ ﻓﻮق ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻣﻮزش دادن ﺑﻄﻮر‬ ‫ﻋﻤﻠﻲ ﺧﻮد ﻛﺮده دﻳﮕﺮان را ﻧﺸﺎن دادن از ﺳﻨﺖ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺒ ّﻠﻐﻴﻦ را ﻻزﻣﺴﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده ﺑﺪون اﺳﺮاف ﺣﺴﺐ ﺿﺮورت آب را ﺑﺎز ﻛﺮده اﻋﻀﺎء را ﺳﻪ‬ ‫ﺳﻪ ﺑﺎر ﺷﺴﺘﻪ وﺿﻮ ﻛﺮده ﺑﺮادران اﺳﻼﻣﻲ را ﻧﺸﺎن دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺿﺮورت ﺷﺮﻋﻲ‬ ‫)‪ < + (1‬ج‪ ،1‬ص‪.239‬‬ ‫)‪ ،R-;- A R C y <R-;- { / & < K) C? <:e q #9 (2‬ص‪ ،2095‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(140‬‬ ‫‪34‬‬

тАля╗Ля╗Ая╗о┘К ╪▒╪з я╗ля║ояоФя║░ ян╝я╗мя║О╪▒ я║Ся║О╪▒ я╗зя║╕я╗оя║Ля╗┤я║ктАк ╪МтАмя║Ся║кя╗│я╗ж я║╗я╗о╪▒╪к я║Чя╗оя║Яя╗к ╪п╪зя║╖я║Шя╗к я║Ся║Оя║╖я╗┤я║ктАк ╪МтАмя║Ся╗Мя║к я║Ся╗дя╗┤я╗ЮтАм тАля║зя╗о╪п я╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к ╪зя║╗я╗╝╪н я║зя╗о╪п ╪▒╪з я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗ля║к ╪з┘И я╗ля╗в ┘Ия║┐я╗о я╗Ыя║о╪п┘З я╗гя║Т ┘Ся╗ая╗О ╪▒╪з я╗зя║╕я║О┘Ж ╪пя╗ля║к ┘ИтАм тАл╪зя║╖я║Шя║Тя║Оя╗ля║О╪к я║зя╗о╪п ╪▒╪з ╪з╪▓ я║Ся╗┤я╗ж я║Ся║Тя║о╪птАк ╪МтАм╪п╪▒ я╗Чя║Оя╗Уя╗ая╗к я╗ля║О┘К я╗гя║кя╗зя╗▓ ╪пя╗Ля╗о╪к ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ я║Ся║о╪з┘К я║Чя║оя║Ся╗┤я║ЦтАм тАля║│я╗ия║Ц я╗ля║О ╪п╪▒ я║╗я║дя║Тя║ЦтАк юажтАмя╗Ля║Оя║╖я╗Шя║О┘Ж ╪▒я║│я╗о┘Д тАк 1 2 3 % 4тАм╪зя╗│я╗ж ╪зя║гя╗Ья║О┘Е ╪пя╗│я╗ия╗▓тАм тАля║Ся╗Дя║оя╗│я╗Ц ╪зя║гя║┤я╗ж ╪зя╗зя║ая║О┘Е я║╖я║к┘З я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя║ктАк ╪МтАмя║гя║Шя╗дя║О┘Л ┘И я║┐я║о┘И╪▒я║Чя║О┘Л я║Ся╗Дя╗о╪▒ ╪п╪▒я║│я║Ц ┘Ия║┐я╗о я╗Ыя║о╪п┘Ж ╪▒╪зтАм тАля║Ся╗┤я║Оя╗гя╗о╪▓я╗│я║ктАк ╪МтАм╪зя╗│я╗ж я║зя╗┤я╗ая╗▓ я╗гя║╕я╗Ья╗Ю я║зя╗о╪зя╗ля║к я║Ся╗о╪п я╗Ыя╗к ╪п╪▒я╗│я╗Ъ ┘Ия╗Чя║Ц я╗зя║Оян╝я╗┤я║░ ╪з╪▓ я╗гя╗Дя║Оя╗Яя╗Мя╗к я╗Гя║оя╗│я╗Шя║ФтАм тАл┘Ия║┐я╗о╪б я║Ся╗Дя╗о╪▒ я║╗я║дя╗┤я║в ┘Ия║┐я╗о я╗Ыя║о╪п┘Ж ╪▒╪з ╪вя╗гя╗оя║зя║Ц янШя║▓ я║Ся║Оя╗│я║к я║Ся║О╪▒ я║Ся║О╪▒ я║Чя╗дя║оя╗│я╗ж я╗Ля╗дя╗ая╗▓ яоФя║о╪п╪птАк.тАмтАм

тАл╪зя║│я║о╪з┘Б ╪в╪и я╗гя║┤я║ая║к ┘И я╗гя║к╪▒я║│я╗ктАм тАл╪в╪и ┘Ия║┐я╗о я║зя║Оя╗зя╗к я╗ля║О┘К я╗гя║┤я║ая║к ┘И я╗гя║к╪▒я║│я╗к ╪п╪▒ я║гя╗Ья╗в ┘Ия╗Чя╗Фя║┤я║ЦтАк ╪МтАм╪п╪▒ я║гя╗Ья╗в ╪зя╗│я╗ж ┘И ╪в╪итАм тАля╗гя╗ия║░┘Д я╗Уя║о┘В ┘Ия║Яя╗о╪п ╪п╪з╪▒╪птАк ╪МтАмя╗Ыя║┤я║Оя╗зя╗▓ я╗Ыя╗к ╪п╪▒ ┘Ия║┐я╗о я║зя║Оя╗зя║Ф я╗гя║┤я║ая║к ╪в╪и ╪▒╪з я║Ся╗Дя╗о╪▒ я║Ся╗▓ ╪п╪▒╪п┘К ┘ИтАм тАля║Ся╗▓ ╪зя║гя║┤я║Оя║│я╗▓ я║Ся║О╪▓ я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║к ян╝я╗ия║Оя╗зян╜я╗к я║Ся╗к я║│я║Тя║Р я╗Пя╗Фя╗ая║Ц ┘И я║Яя╗мя║Оя╗Яя║Ц ╪п╪▒ ┘Ия║┐я╗о я║Ся╗╝я║┐я║о┘И╪▒╪ктАм тАл╪зя╗Ля╗Ая║О ╪▒╪з я║Ся╗┤я║╢ ╪з╪▓ я║│я╗к я║Ся║О╪▒ я╗гя╗▓ я║╖я╗оя╗│я╗ия║к ╪вя╗зя╗мя║О я║Ся║Оя╗│я║к я║Ся╗к ╪зя╗│я╗ж я╗Уя║Шя╗о┘К я╗гя║Тя║О╪▒я╗Ыя╗к я║зя╗о╪и я╗Уя╗Ья║отАм тАля╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк ╪МтАм╪з╪▓ я║зя╗о┘Б я║зя║к╪з я║Ся║Шя║оя║│я╗┤я║к ┘И я║Чя╗оя║Ся╗к я╗Ыя╗ия╗┤я║ктАк ╪МтАм╪зя╗гя║О┘Е ╪зя╗ля╗Ю я║│я╗ия║Ц я║гя╗Ая║о╪к я║╖я║О┘З ╪зя║гя╗дя║ктАм тАл╪▒я║┐я║О я║зя║О┘Ж тАк #$ T$тАмя╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я║ктАк :тАм╪зяоФя║о ╪з╪▓ ╪в╪и ┘Ия╗Чя╗Т ┘Ия║┐я╗о я╗Ыя║о╪птАк ╪МтАмянШя║▓ я╗гя║╝я║о┘БтАм тАл╪▓я╗│я║О╪п ╪в╪и я║Ся║Оя╗╗я║Чя╗Фя║О┘В я║гя║о╪з┘Е ╪зя║│я║Ц╪Ы ян╝я║о╪з я╗Ыя╗к ╪п╪▒╪зя╗│я╗ж я╗гя╗о╪▒╪п я╗гя║╝я║о┘Б ╪▓я╗│я║О╪п ╪зя║Яя║О╪▓┘З ╪п╪з╪п┘З я╗зя║╕я║к┘ЗтАм тАл┘И ╪в╪и я╗гя║к╪з╪▒╪│ я╗ля╗в ╪з╪▓ я╗ля╗дя╗┤я╗ж я╗зя╗о╪╣ я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║к ┘Ия╗Уя╗Шя╗В я║Ся║о╪з┘К ╪зя║╖я║ия║Оя║╗я╗▓ ┘Ия╗Чя╗Т яоФя║о╪пя╗│я║к┘З я╗Ыя╗ктАм тАля║Ся╗Дя╗о╪▒ я║╖я║оя╗Ля╗▓ ┘Ия║┐я╗о я╗гя╗▓ я╗зя╗дя║Оя╗│я╗ия║к)тАк.(1тАмтАм тАля║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж я╗Ля║░я╗│я║░ ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ ╪зяоФя║о я╗Ыя║┤я╗▓ я╗зя╗дя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя║к я║зя╗о╪п ╪▒╪з ╪з╪▓ ╪зя║│я║о╪з┘Б я╗зя║ая║О╪к ╪пя╗ля║ктАк ╪МтАм╪вя╗зя║о╪зтАм тАля╗╗╪▓я╗гя║┤я║Ц я╗Ыя╗к ╪з╪▓ ╪в╪и я╗гя╗дя╗ая╗оя╗Ыя║Ф я║зя╗о╪п я╗│я╗Мя╗ия╗▓)╪з╪▓ я╗гя╗ая╗Ья╗┤я║Ц я║зя╗о╪п╪┤( я╗гя║Ья╗╝ ╪з╪▓ ╪в╪и я║зя║Оя╗зя╗к ╪з╪┤тАм тАл┘Ия║┐я╗о я╗Ыя╗ия║к я╗гя╗Мя║О╪░ ╪зя╖▓ я╗гя╗Шя║╝я║к ╪зя╗│я╗ж я╗зя╗┤я║┤я║Ц я╗Ыя╗к ╪зя║│я║о╪з┘Б ╪в╪и я║╖я║ия║╝я╗▓ ╪в╪▓╪з╪п ╪зя║│я║Ц я║Ся╗ая╗Ья╗к ╪п╪▒тАм тАл)тАк (1тАмя╗Уя║Шя║О┘И┘К ╪▒я║┐я╗оя╗│я╗к я║Чя║ия║оя╗│я║Ю я║╖я║к┘ЗтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.658тАмтАм тАлтАк35тАмтАм

‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﺧﻮب ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﺮده وﺿﻮ ﺷﺮﻋﻲ را ﺑﻴﺎﻣﻮزد ﺗﺎﻛﻪ از ﺳﺒﺐ اﺳﺮاف آب‬ ‫ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺣﺮام ﻧﮕﺮدد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﻔﺖ ﺣﺮوف "اﺣﻤﺪ رﺿﺎ" از ﻃﺮف‬ ‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺿﺎ رﺣﻤﻪ اﷲ ﻫﻔﺖ ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﻧﺠﺎت از اﺳﺮاف‬ ‫)‪ (1‬ﺑﻌﻀﻲ اﺷﺨﺎص در ﻣﺸﺖ ﻫﺎ ﻃﻮري آب ﻣﻲ رﻳﺰﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﻬﻮده ﻣﻲ رود‬ ‫ﺣﺎﻻﻧﻜﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ رﻳﺨﺖ ﺑﻴﻬﻮده رﻓﺖ؛ ﻟﻬﺬا اﺣﺘﻴﺎط ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﭘﺮ ﻛﺮدن ﻫﺮ ﻣﺸﺖ ﺿﺮوري ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻴﺪارﻳﺪ ﺑﻬﻤﺎن‬ ‫اﻧﺪازه ﺑﺮدارﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ در ﺑﻴﻨﻲ ﺗﺎ ﻧﺮﻣﻲ اﺳﺘﺨﻮان آب رﺳﺎﻧﺪن ﻣﺸﺖ ‪‬ﭘﺮ ﻻزم‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺼﻒ ﻫﻢ ﻛﺎﻓﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺸﺖ ﭘﺮ ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﻦ دﻫﺎن ﻫﻢ ﺿﺮوري‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﻟﻮﻟﺔ آﻓﺘﺎﺑﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮ ‪‬ﺳﻂ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻪ آﻧﻘﺪر ﺗﻨﮓ ﻛﻪ آب دﻳﺮ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﻧﻪ آﻧﻘﺪر‬ ‫ﮔﺸﺎد ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﺣﺎﺟﺖ ﺑﺮﻳﺰد‪ ،‬ﻓﺮق آن ﻃﻮري ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻇﺮﻓﻲ‬ ‫آب ﺑﺮداﺷﺘﻪ وﺿﻮء ﺷﻮد ﻛﻪ زﻳﺎد ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد ﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻟﻮﻟﺔ ﮔﺸﺎده ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻛﻪ از آن آب زﻳﺎد رﻳﺨﺘﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺼﺮف زﻳﺎد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ اﻓﺘﺎﺑﻪ داراي ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺸﺎده ﺑﻮد اﺣﺘﻴﺎط ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎﻫﻤﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻧﺮﻳﺰد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎرﻳﻚ‪) .‬در ﺑﺎز‬ ‫ﻛﺮدن ﺷﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻜﺎت را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ(‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﻗﺒﻞ از ﺷﺴﺘﻦ اﻋﻀﺎء دﺳﺖ ﺧﻴﺲ ﺷﺪه ﺑﺮآن ﺑﻜﺸﻴﺪ ﻛﻪ آب زود ﺗﺮ ﺑﺮآن ﻣﻲ‬ ‫ﭼﺮﺧﺪ وآبِ ﻛﻢ ﻋﻤﻞِ آب ﺑﺴﻴﺎر را ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎ در ﻓﺼﻞ ﺳﺮﻣﺎ ﺑﺮآن‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺣﺘﻴﺎج اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻛﻪ درﻣﻴﺎن اﻋﻀﺎء ﺧﺸﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺟﺮﻳﺎنِ آب‬ ‫درﻣﻴﺎن ﺟﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﻳﺪه‪.‬‬

‫‪36‬‬

тАл)тАк (5тАм╪зяоФя║о я║Ся║о я║│я║О┘В ╪пя║│я║Шя╗мя║О я╗гя╗о я║Ся║Оя║╖я║к я║Чя║о╪зя║╖я╗┤я║к┘З я║╖я╗о╪п я╗Ыя╗к я║Ся╗о╪п┘Ж ╪в┘Ж ╪в╪и ╪▓я╗│я║О╪п я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗ля║к ┘ИтАм тАл╪з╪▓ я║Чя║о╪зя║╖я╗┤я║к┘Ж я╗гя╗о я║│я║ия║Ц я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п ┘Ия║Чя║о╪зя║╖я╗┤я║к┘Ж я║Ся║О╪пя║│я║ШяоХя║О┘З я║Ся╗мя║Шя║о ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к я║зя╗о╪и я║╗я║О┘БтАм тАля╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия║к ┘И ╪з╪▓ я╗ля╗дя╗к я║Ся╗мя║Шя║о ┘И ╪зя╗Уя║╝я╗Ю я╗зя╗о╪▒┘З ╪зя║│я║Ц )я╗зя╗о╪▒┘З я╗│я╗Ья╗ия╗о╪╣ янШя╗о╪п╪▒ я║╗я║О┘Б я╗Ыя╗ия╗ия║к╪й я╗гя╗отАм тАл╪зя║│я║Ц( я╗Ыя╗к ╪п╪▒ ╪в┘Ж ╪зя╗Ля╗Ая║О╪б ╪зя╗│я╗ж ╪з╪▓ я║│я╗ия║Ц я║Ыя║Оя║Ся║ЦтАк ╪МтАмян╝я╗ия║Оя╗зян╜я╗к ╪з┘Е ╪зя╗Яя╗дя║Жя╗гя╗ия╗┤я╗ж ╪з┘Е я║│я╗ая╗дя╗к я╗гя╗▓тАм тАля╗Уя║оя╗гя╗о╪птАк :тАм┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗к ╪▒я║│я╗о┘Д ╪зя╖▓ я║╗я╗ая╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗ая╗в я╗зя╗о╪▒┘З ╪зя║│я║Шя╗Мя╗дя║О┘Д я╗гя╗▓тАм тАля╗Уя║оя╗гя╗о╪п я║Ся║оя║│я║Шя║о я╗гя╗Шя║к╪│ я║Ся║О╪пя║│я║Ц я╗гя║Тя║О╪▒┘Г я║зя╗о╪п я╗гя╗▓ ╪▓╪пя╗зя║к ┘И ╪п╪▒ я║Яя║Оя╗ля║О┘К ╪пя╗│яоХя║о я║Ся║к┘ЖтАм тАл╪з╪▓┘И╪з╪м я╗гя╗Дя╗мя║о╪з╪к ;тАк # K9 2 3 % :тАмя╗гя╗▓ ╪▓╪пя╗зя║к ┘И ╪зяоФя║о ян╝я╗ия╗┤я╗ж я╗зя╗Ья║о╪пя╗│я║к янШя║▓ я╗Чя║Тя╗Ю ╪з╪▓тАм тАля║╖я║┤я║Шя╗ж я║Ся║О ╪в╪и я║зя╗о╪и я║зя╗┤я║▓ я╗Ыя║о╪п┘З я╗Ыя╗к я╗ля╗дя╗к я╗гя╗оя╗ля║О я║Ся║ия╗о╪зя║Ся╗ия║к ┘И╪▒я╗зя╗к ╪п╪▒ я║Ся╗┤я║ж я╗гя╗оя╗ля║О┘КтАм тАл╪зя╗│я║┤я║Шя║О╪п┘З ╪в╪и ╪▒я║│я╗┤я║к┘З ┘И я║Ся║о я╗зя╗о┘Г ╪вя╗зя╗мя║О я╗зя║оя║│я╗┤я║к ┘Ия║┐я╗о я╗зя║ия╗о╪зя╗ля║к я║╖я║к)тАк.(1тАмтАм тАл)тАк (6тАм╪зяоФя║о я║Ся║О ╪вя╗Уя║Шя║Оя║Ся╗к я║Ся║о╪пя║│я║Ц ┘И янШя║О ╪в╪и я║Ся║оя╗│я║░╪п янШя║▓ ╪з╪▓ я╗зя║Оя║зя╗ия╗мя║О я║Чя║О ╪в╪▒я╗зя║Ю ╪пя║│я║Ц я╗│я║О я║Чя║О я║Ся║Оя╗╗┘КтАм тАля║╖я║Шя║Оя╗Яя╗ияоУ янШя║Оя╗ля║О я║Ся╗Дя╗о╪▒ янШя╗▓ ╪п╪▒ янШя╗▓ я║Ся║оя╗│я║░╪п я╗Ыя╗к ╪п╪▒ я╗│я╗Ья║Тя║О╪▒ ╪п╪▒ я╗ля║о я║Яя║О я║Ся║оя╗│я║░╪п ┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗ктАм тАл╪в╪и я╗гя╗▓ ╪▒я╗│я║░я╗│я║к ┘И ╪пя║│я║Шя╗мя║О ╪вя╗ля║┤я║Шя╗к я║Чя╗Ья║О┘Ж ╪п╪з╪п┘З я║╖я╗о╪п янШя║▓ я╗гя╗Ья║о┘С╪▒ ╪п╪▒ я╗│я╗Ья║ая║О ╪в╪и я╗гя╗▓тАм тАл╪▒я╗│я║░╪п я╗Ыя╗к ╪п╪▒я╗│я╗ж я║╗я╗о╪▒╪к ╪зя║│я║о╪з┘Б я║Ся╗оя║Яя╗о╪п я╗гя╗▓ ╪вя╗│я║ктАк.тАмтАм тАл)тАк (7тАмя║Ся╗Мя╗Ая╗▓ ╪зя║╖я║ия║Оя║╗я╗▓ ян╝я╗ия╗┤я╗ж я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║к я╗Ыя╗к ╪з╪▓ я╗зя║Оя║зя╗ж я║Чя║О ╪в╪▒я╗зя║Ю я╗│я║О я║Чя║О я║╖я║Шя╗ия║Оя╗Яя╗ияоУ янШя║Оя╗ля║О ╪в╪итАм тАл╪▒я╗│я║ия║Шя╗к я║│янЩя║▓ ╪п┘Ия║Ся║О╪▒┘З ┘И я║│я╗к я║Ся║О╪▒┘З я║Ся╗Дя║о┘Б я╗зя║Оя║зя╗ж я╗гя╗▓ я║Ся║оя╗зя║ктАк ╪МтАм╪пя║│я║Ц ╪▒╪з я║Чя╗оя╗Чя╗Т я╗зя║к╪з╪п┘З ┘ИтАм тАл╪в╪и ╪▒╪з я║Яя║О╪▒┘К яоФя║м╪зя║╖я╗к ян╝я╗ия╗┤я╗ж я╗зя║Тя║Оя╗│я║к я╗Ыя║о╪п я╗Ыя╗к ╪п╪▒ я╗Ля╗о╪╢ я║│я╗к я║Ся║О╪▒ я║Ся╗ая╗Ья╗к янШя╗ия║Ю я║Ся║О╪▒ я╗гя╗▓тАм тАля║╖я╗о╪п я╗Ыя╗к я╗ля║о я║Ся║О╪▒ я║Чя║О ╪в╪▒я╗зя║Ю я╗│я║О я║Чя║О я║╖я║Шя║Оя╗Яя╗ияоУ янШя║Оя╗ля║О ╪в┘И╪▒╪п┘З ╪в╪и я║Яя╗ая╗о яоФя╗┤я║о┘К я║╖я╗о╪п ┘ИтАм тАл╪пя║│я║Ц я╗гя║Шя╗оя╗Чя╗Т ╪▒╪з я║Чя║О я╗зя║Оя║зя╗ж я╗ля║О я║Ся║о╪п┘З ┘И ╪з╪▓ ╪вя╗зя║ая║О ╪п┘Ия║Ся║О╪▒┘З ╪▒я╗│я║ия║Шя╗ж ╪в╪и ╪▒╪з я║╖я║о┘И╪╣ я╗Ыя╗ия╗┤я║ктАм тАля╗Ыя╗к я║│я╗ия║Ц ╪зя╗│я╗ж ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪з╪▓ я╗зя║Оя║зя╗ж я║Чя║О ╪в╪▒я╗зя║Ю я╗│я║О я║Чя║О я╗Пя╗о╪▓┘Г янШя║О ╪в╪и я║Ся║оя╗│я║░╪п я╗зя╗к я╗Ля╗Ья║▓ ╪в┘ЖтАм тАл)я╗│я╗Мя╗ия╗▓ ╪з╪▓ ╪в╪▒я╗зя║Ю я╗│я║О я║╖я║Шя║Оя╗Яя╗ияоУ я║Ся╗Дя║о┘Б я╗зя║Оя║зя╗ж ╪в╪и я║Ся║о╪п┘Ж я║│я╗ия║Ц я╗зя╗┤я║┤я║Ц( я╗Чя╗о┘Д я║Яя║Оя╗гя╗К ╪зя╗│я╗жтАм тАл╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪з╪▓ я║│я╗ая╗┤я╗Шя╗к я╗Ыя║О╪▒ яоФя║оя╗Уя║ЦтАк ╪МтАм╪зя╗гя║О┘Е я║╖я║Оя╗Уя╗Мя╗▓ тАк 2 3 % T$тАмян╝я╗к я║зя╗о╪и я╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║ктАк:тАмтАм тАл)тАк < -9 & R }y & < N| C? < ' + #& #9 (1тАм╪мтАк ╪М4тАм╪╡тАк ╪М225тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й я║гя║кя╗│я║Ъ )тАк.(3751тАмтАм тАлтАк37тАмтАм

‫ﺑﺎﺳﻠﻴﻘﻪ ﺑﺎﻻ ﻛﻦ ﻛﻪ ﻛﻤﻲ ﻫﻢ ﻛﺎﻓﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و از ﺑﺪ ﺳﻠﻴﻘﮕﻲ ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد ﻫﻢ‬ ‫ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد)‪.(1‬‬

‫ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت از اﺳﺮاف ‪ 14‬ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ‬ ‫)‪ (1‬ﺗﺎ اﻣﺮوز ﻫﺮ اﻧﺪازه اﺳﺮاف ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ اﻧﺠﺎم داده از آن ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮده ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت‬ ‫آﻳﻨﺪه ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﻏﻮر و ﻓﻜﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻣﺘﻌﻴﻦ ﮔﺮدد ﺗﺎ وﺿﻮ و ﻏﺴﻞ ﻫﻢ ﻣﻄﺎﺑﻖ‬ ‫ﺳﻨﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدد و آب ﻫﻢ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺼﺮف ﮔﺮدد ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﺮس اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ در‬ ‫روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺣﺴﺎب و ﻛﺘﺎب ذره ذره و ﻗﻄﺮه ﻗﻄﺮه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬در وﻗﺖ وﺿﻮ ﻛﺮدن ﺷﻴﺮ آب را ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط ﺑﺎز ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻊ وﺿﻮ در ﺻﻮرت‬ ‫ﻣﻤﻜﻨﻪ ﻳﻚ دﺳﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺷﻴﺮ آب ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺠﺎم ﺿﺮورت ﺑﺎر ﺑﺎر ﺷﻴﺮ‬ ‫را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (4‬اﮔﺮ ﺑﺎ آﻓﺘﺎﺑﻪ وﺿﻮ ﮔﺮدد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻴﺮ آب ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺼﺮف ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ آﻓﺘﺎﺑﻪ وﺿﻮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺪون ﺷﻴﺮ ﮔﺬاره ﻧﺸﻮد ﭘﺲ در‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻤﻜﻨﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ ﺷﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻪ در ﺷﺴﺘﻦ اﻋﻀﺎﺋﻲ ﻛﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫آﻧﺮا ﺑﺎ آﻓﺘﺎﺑﻪ ﺑﺸﻮﺋﻴﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﻴﺮﻫﻢ وﺿﻮ ﻛﺮدن ﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﺮ‬ ‫ﺻﻮرت از اﺳﺮاف ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬در ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺴﻮاك‪ ،‬ﻣﻀﻤﻀﻪ‪ ،‬ﻏﺮﻏﺮه‪ ،‬ﺻﺎف ﻛﺮدن ﺑﻴﻨﻲ ﺧﻼل رﻳﺶ و اﻧﮕﺸﺘﺎن‬ ‫دﺳﺖ و ﭘﺎ و ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن ﺳﺮﻳﻚ ﻗﻄﺮه ﻫﻢ ﺑﻲ ﻫﻮده ﻧﺮﻳﺰد اﻳﻦ ﻋﺎدت ﺑﺴﺘﻦ‬ ‫ﺷﻴﺮ را ﺑﺼﻮرت ﺧﻮب ﻋﺎدت ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫)‪ (1‬از اﻓﺎدات ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ 765‬ﺗﺎ‪.770‬‬ ‫‪38‬‬

‫)‪ (6‬ﺑﺎﻟﺨﺼﻮص در ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺮدي وﺿﻮ ﻳﺎ ﻏﺴﻞ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﻦ‬ ‫ﻇﺮف و ﻟﺒﺎس وﻏﻴﺮه ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺣﺼﻮل آب ﮔﺮم ﺑﺠﺎي ﺑﺎز ﻛﺮدن آب ﺳﺮدي ﻛﻪ‬ ‫در ﻟﻮﻟﻪ ذﺧﻴﺮه ﮔﺮدﻳﺪه ﻗﺒﻼ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮداﺷﺘﻦ آب را در ﻇﺮﻓﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ‬ ‫داﺷﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (7‬ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﻦ دﺳﺖ ﻳﺎ ﺻﻮرت ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﺎﺑﻮن آب ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط ﻣﺼﺮف‬ ‫ﮔﺮدد ﻣﺜﻼ ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﻦ دﺳﺘﻬﺎ در ﻣﺸﺖ ﻫﺎ ﭼﻨﺪ ﻗﻄﺮه آب رﻳﺨﺘﻪ ﺻﺎﺑﻮن را‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻛﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﺒﻼ ﺻﺎﺑﻮن را در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ آب‬ ‫ﻣﻲ رﻳﺰﻳﺪ درﻳﻦ ﺻﻮرت آب ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (8‬ﺑﻌﺪ از اﺳﺘﻔﺎده ﺻﺎﺑﻮن را در ﺟﺎﺻﺎﺑﻮﻧﻲ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ در آن آب اﺻﻼً ﻧﺒﺎﺷﺪ‬ ‫ﻋﻤﺪاً در آب ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻧﺸﻮد ﻛﻪ ﺻﺎﺑﻮن ﻧﺮم ﺷﺪه از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود ﺑﺮ روي‬ ‫دﺳﺘﺸﻮﺋﻲ ﻫﻢ ﺻﺎﺑﻮن را ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ از ﺳﺒﺐ آب ﻧﺮم و ﺿﺎﻳﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫)‪ (9‬آﺑﻲ ﻛﻪ در ﻟﻴﻮان ﺑﻌﺪ از ﻧﻮﺷﻴﺪن ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه و ﻧﻴﺰ ﺑﻌﺪ از ﺧﻮردن ﻏﺬا و آﺑﻲ ﻛﻪ‬ ‫در ﭘﺎرچ وﻏﻴﺮه ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﺑﺠﺎي اﻳﻦ ﻛﻪ آن را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره‬ ‫آن را در ﻓﻼﻛﺲ ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (10‬در ﻣﻮﻗﻊ ﺷﺴﺘﻦ ﻟﺒﺎس‪ ،‬ﻇﺮف و ﻓﺮش ﺣﺘﻲ ﻟﻴﻮان ﭼﺎﻳﺨﻮري ﻳﺎ ﻳﻚ ﻗﺎﺷﻖ‬ ‫ﻫﻢ اﻣﺮوزه آن ﻗﺪر رﻳﺨﺘﻦ آب زﻳﺎد ﺑﺪون ﺿﺮورت رواج اﺳﺖ ﻛﻪ آﺗﺶ در‬ ‫دل ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ا ‪‬ﻣﺎ اﻧﺴﺎن آن را در ﻧﻈﺮ ﻧﺪارد‪ ،‬اي ﻛﺎش ﺣﺮﻓﻢ در دﻟﻬﺎ ﻓﺮو ﻣﻲ‬ ‫ﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (11‬در اﻛﺜﺮ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺧﻮاﻫﻲ ﻧﺨﻮاﻫﻲ ﺷﺐ و روز ﻻﻣﭗ ﻫﺎ روﺷﻦ و ﭘﻨﻜﻪ ﻫﺎ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم ﺣﺎﺟﺖ ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﻻﻣﭗ ﻫﺎ و ﭘﻨﻜﻪ وﻏﻴﺮه را‬ ‫ﻋﺎدت ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻤﻪ از ﺣﺴﺎب آﺧﺮت ﺗﺮﺳﻴﺪن و در ﻫﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﻦ‬ ‫از اﺳﺮاف ﻻزﻣﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪39‬‬

‫)‪ (12‬در اﺳﺘﻨﺠﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ از آﻓﺘﺎﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻛﻪ در ﻃﻬﺎرت آب ﻓﻮاره ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻛﺜﺮ ﭘﺎﻫﺎ ﻫﻢ آﻟﻮده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻜﻲ ﺑﻌﺪ‬ ‫از رﻓﻊ ﺣﺎﺟﺖ آﻓﺘﺎﺑﺔ آب ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻛﻤﻲ در اﻃﺮاف ﺳﻨﮓ دﺳﺘﺸﻮﺋﻲ ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‬ ‫ﺑﻌﺪ اﻧﺪﻛﻲ از ﺑﺎﻻ داﺧﻞ ﺳﻮراخ آن ﻫﻢ ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ ان ﺷﺎء اﷲ ﺑﺪﺑﻮﺋﻲ و ﻣﻴﻜﺮوب‬ ‫از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود‪ ،‬در ﺗﺎﻧﻜﺮ ﻓﺸﺎري آب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (13‬آﺑﻲ ﻛﻪ از ﺷﻴﺮ ﺑﺼﻮرت ﻗﻄﺮه ﻣﻲ رﻳﺰد ﻓﻮرا راه ﺣﻞ آن را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ ورﻧﻪ‬ ‫آب زﻳﺎد ﺿﺎﻳﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺎ اوﻗﺎت از ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﻣﺪارس ﻗﻄﺮه‬ ‫ﻫﺎ ﻣﻲ رﻳﺰﻧﺪ اﻣﺎ دﻟﺴﻮزي دﻳﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺧﻮد را‬ ‫درك ﻛﺮده ﺑﺮاي ﺑﻬﺘﺮي آﺧﺮت ﺧﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻮراً دراﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ در ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫)‪ (14‬در ﺧﻮردن ﻏﺬا‪ ،‬ﻧﻮﺷﻴﺪن ﭼﺎي ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﻣﺸﺮوﺑﺎت‪ ،‬ﺧﻮرد ﻛﺮدن ﻣﻴﻮه وﻏﻴﺮه‬ ‫ﺧﻮب اﺣﺘﻴﺎط ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ ﺗﺎﻛﻪ ﻫﺮ داﻧﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ذرة ﻏﺬاﺋﻲ و ﻫﺮ ﻗﻄﺮه اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻳﺎرب‪ ‬ﻣﺼﻄﻔﻲ ‪ 1 2 3 % 4‬ﻣﺎ را از اﺳﺮاف ﻧﺠﺎت داده و‬ ‫ّﻫﻤﻴﺸﻪ اوﻗﺎت وﺿﻮ ﺷﺮﻋﻲ را ﻧﺼﻴﺐ ﻣﺎ ﺑﻔﺮﻣﺎ‪.‬‬ ‫آﻣﻴﻦ ﺑﺠﺎه اﻟﻨﺒﻲ اﻻﻣﻴﻦ ‪. 1 2 3 % 4‬‬

‫‪40‬‬

‫

‬ ‫

‬ ‫‪ !" #$ % & ' ( ) * #+ % & ,- ./ & +0‬‬

‫وﺿﻮ و ﻋﻠﻮم )‪(science‬‬ ‫اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ را از اول ﺗﺎ آﺧﺮ ﻣﻜﻤﻞ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ان ﺷﺎء اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ در ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺣﻴﺮت اﻧﮕﻴﺮ زﻳﺎدﺗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ‬ ‫ﻣﺤﺒﻮب ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺎص ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺧﺪاي ﻋﺰوﺟﻞ ﺑﺎ ﻳﻚ دﻳﮕﺮ ﻣﺤﺒﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻫﻢ‬ ‫ﻣﻼﻗﺎت و ﻣﺼﺎﻓﺤﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮ ﻧﺒﻲ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ درود ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺒﻞ‬ ‫از ﺟﺪا ﺷﺪن ﺷﺎن ﮔﻨﺎﻫﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ وآﻳﻨﺪه آﻧﻬﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ)‪.(1‬‬

‫‪ 5 6 7 % 3‬‬

‫‪! 1 2 - 3‬‬

‫ﻗﺒﻮل اﺳﻼم ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺣﻜﻤﺖ وﺿﻮء‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ :‬در ﻛﺸﻮر ﺑﻠﮋﻳﻚ داﻧﺸﺠﻮﺋﻲ را ﺑﻪ اﺳﻼم دﻋﻮت دادم‪،‬‬ ‫اﻳﺸﺎن ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ :‬در وﺿﻮ ﭼﻪ ﺣﻜﻤﺖ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ وﺟﻮد دارد؟ ﻣﻦ ﻻﺟﻮاب‬ ‫ﻣﺎﻧﺪم؛ ﻟﻬﺬا او را ﻧﺰد ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺑﺮدم او ﻫﻢ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺪاﺷﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﺷﺨﺺ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻓﻮاﺋﺪ وﺿﻮ را ﺗﺎ ﺣﺪ‪ ‬ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاﻳﺶ روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﮕﺮ او ﻫﻢ از‬ ‫ﺣﻜﻤﺖ ﻣﺴﺢ ﮔﺮدن ﻗﺎﺻﺮ ﺷﺪ‪ ،‬آن داﻧﺸﺠﻮ رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻲ دوﺑﺎره آﻣﺪ وﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﻣﺎ در اﺛﻨﺎي ﺗﺪرﻳﺲ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ در ﭘﺸﺖ ﮔﺮدن و اﻃﺮاف آن روزاﻧﻪ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻗﻄﺮه آب زده ﺷﻮد از اﻣﺮاﺿﻲ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺧﺮاﺑﻲ ﺳﺘﻮن و ﻓﻘﺮات ﻧﺨﺎع ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ ﺟﻠﻮ ﮔﻴﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻴﺎن را ﺷﻨﻴﺪم در وﺿﻮ ﺣﻜﻤﺖ ﻣﺴﺢ‬ ‫)‪ 9: ; <0 8 + (1‬ج‪،3‬ص ‪ ،95‬ﺣﺪﻳﺚ )‪.(2951‬‬ ‫‪41‬‬

‫ﮔﺮدن ﻣﻮرد ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻣﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ؛ ﻟﻬﺬا ﻣﻦ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮم وﻣﺴﻠﻤﺎن‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﻤﻨﺎر در آﻟﻤﺎن ﻏﺮﺑﻲ‬ ‫در ﻛﺸﻮر ﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﻣﺮض اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻳﻌﻨﻲ)‪ (Depression‬رو ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻋﺼﺎب ﺧﺮاب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺗﻴﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻬﺎ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻄﺐِّ‬ ‫ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺼﻴﻦ ﻣﻐﺰ و اﻋﺼﺎب ﻣﺮﻳﻀﺎن ﺻﻒ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬در اﻟﻤﺎن ﻏﺮب ﺳﻴﻤﻨﺎري داﻳﺮ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع اش اﻳﻦ ﺑﻮد‪" :‬ﻋﻼج اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﺎﺳﺘﺜﻨﺎي دارو از ﭼﻪ راه ﻫﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻣﻤﻜﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟" دﻛﺘﺮي در ﻣﻘﺎﻟﻪ اش اﻳﻦ ﻛﺸﻒ ﺣﻴﺮت اﻧﮕﻴﺰ را‬ ‫ﻧﻤﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﻳﺾ اﻓﺴﺮدﮔﻲ را روزي ﭘﻨﺞ ﺑﺎر ﺑﺎﺷﺴﺘﻦ دﻫﺎن ﻣﻮرد‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار دادم‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻴﻤﺎري اﻳﺸﺎن ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ روزاﻧﻪ ﭘﻨﺞ ﺑﺎر‬ ‫دﺳﺖ وﺻﻮرت وﭘﺎﻫﺎي ﻳﻚ ﮔﺮوه دﻳﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮﻳﺾ ﻫﺎي را ﺷﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺮض‬ ‫ﺷﺎن ﺗﺨﻔﻴﻒ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ دﻛﺘﺮ در ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻘﺎﻟﻪ اش اﻋﺘﺮاف ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ :‬در ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬ ‫ﻣﺮض اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻛﻤﺘﺮ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﭼﺮا ﻛﻪ آﻧﻬﺎ روزاﻧﻪ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر دﺳﺖ و ﺻﻮرت‬ ‫و ﭘﺎي ﺧﻮد را ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻨﺪ )ﻳﻌﻨﻲ وﺿﻮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ(‬

‫وﺿﻮ و ﻓﺸﺎر ﺧﻮن‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻗﻠﺐ ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮﻳﻀﻲ را ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﺧﻮﻧﺶ‬ ‫ﺑﺎﻻ اﺳﺖ اول وﺿﻮ ﺑﺪﻫﻴﺪ وﺑﻌﺪ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن او را آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻨﻴﺪ ﺣﺘﻤﺎً ﻓﺸﺎرش‬ ‫ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﺎر ﻳﻚ ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺺ ﻣﻐﺰ و اﻋﺼﺎب ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﺼﺼﻴﻦ ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺮ ﺑﺪن ﺑﻴﻤﺎران رواﻧﻲ روزاﻧﻪ‬ ‫ﻋﻼج اﻣﺮاض روان وﺿﻮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﺨ ‪‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺿﻮ آب ﻣﻲ زﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪42‬‬

‫وﺿﻮ و ﻓﻠﺞ‬ ‫در وﺿﻮ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﺴﺘﻦ اﻋﻀﺎء ﻫﻢ ﺧﺎﻟﻲ از ﺣﻜﻤﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اول از ﺷﺴﺘﻦ‬ ‫دﺳﺘﻬﺎ ﻧﻈﺎم ﻋﺼﺒﻲ ﺟﺴﻢ ﻣﻄﻠﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻌﺪ آﻫﺴﺘﻪ آﻫﺴﺘﻪ اﺛﺮات آن ﺑﻪ ﻃﺮف‬ ‫رﮔﻬﺎي ﺻﻮرت و اﻋﺼﺎب ﻣﻲ رﺳﺪ در وﺿﻮ اول ﺷﺴﺘﻦ دﺳﺖ ﺑﻌﺪ ﺷﺴﺘﻦ دﻫﺎن‬ ‫ﺑﻌﺪ آب در ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮدن و ﺑﻌﺪ ﺷﺴﺘﻦ ﺻﻮرت و دﻳﮕﺮ اﻋﻀﺎء ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺟﺮا‬ ‫ﮔﺮدد ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻓﻠﺞ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ از ﺷﺴﺘﻦ ﺻﻮرت و ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن‬ ‫ﺷﺮوع ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺪن ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي زﻳﺎدي ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺪر دان ﻣﺴﻮاك‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! در وﺿﻮ ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدﻳﺴﺖ وﻫﺮ ﺳﻨﺖ ﻣﺨﺰن‬ ‫ﺣﻜﻤﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﻮاك را ﺣﺘﻤﺎً اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ ﻛﻪ در وﺿﻮ‬ ‫ﻣﺴﻮاك ﻛﺮدن ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺮﻛﺎت اﻳﻦ ﺳﻨﺖ ﺑﻴﺶ از ﮔﻔﺘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺨﺺ‬ ‫ﺗﺎﺟﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﺳﻮوﻳﺲ ﻳﻚ ﻧﻮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ را ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮدم‪ ،‬ﻣﻦ او را ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺴﻮاك ﻫﺪﻳﻪ دادم‪ ،‬او ﺑﺎﺧﻮﺷﻲ آﻧﺮا ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﻮﺳﻴﺪه و ﺑﺮ ﭼﺸﻢ ﻫﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺖ و‬ ‫ﻓﻮراً اﺷﻚ از ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺟﺎري ﺷﺪ‪ ،‬از ﺟﻴﺐ اش ﭘﺎرﭼﺔ را در آورد ﻛﻪ در آن‬ ‫ﻳﻚ ﺗﻜﺔ ﻣﺴﻮاك ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺖ اﺳﻼم آوردﻧﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻣﻦ‬ ‫ﻫﺪﻳﻪ دادﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺑﺴﻴﺎر اﺣﺘﻴﺎط از اﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﺮدم‪ ،‬اﻵن درﺣﺎل ﺗﻤﺎم ﺷﺪن‬ ‫ﻫﺴﺖ؛ ﻟﻬﺬا ﻣﻦ در ﺗﺸﻮﻳﺶ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ ﻛﺮم ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ و ﺷﻤﺎ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺴﻮاك را ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻓﺮﻣﻮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪاً ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻳﻚ ﻣﺪﺗﻲ دﭼﺎر درد دﻧﺪان و ﺑﻴﺮة دﻧﺪان‬ ‫ﺑﻮدم ﻛﻪ دﻛﺘﺮ دﻧﺪان ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ آﻧﺮا ﻋﻼج ﻛﻨﺪ؛ ﻟﻬﺬا وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻣﺴﻮاك‬ ‫را ﺷﺮوع ﻛﺮدم‪ ،‬اﻧﺪك زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ درد ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬و ﻧﺰد دﻛﺘﺮ رﻓﺘﻢ‪ ،‬دﻛﺘﺮ‬ ‫ﻣﺘﺤﻴ‪‬ﺮ ﮔﺮدﻳﺪه ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬از داروﻫﺎي ﻣﻦ ﺑﻴﻤﺎري ات ﺑﻪ اﻳﻦ زودي ﻋﻼج ﺷﺪه ﻧﻤﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺪان ﻛﻪ دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮي وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﻮب ﻓﻜﺮ ﻛﺮدم‬ ‫‪43‬‬

‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه ام و اﻳﻦ ﻫﻤﻪ از ﺑﺮﻛﺎت اﺳﺘﻔﺎدة از ﻣﺴﻮاك ﺑﻮده‬ ‫اﺳﺖ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﻮاك را ﺑﻪ دﻛﺘﺮ ﻧﺸﺎن دادم او ﻫﻢ ﺑﻪ ﺣﻴﺮت اﻓﺘﺎد‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺣﺎﻓﻈﻪ‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! در ﻣﺴﻮاك ﻓﻮاﺋﺪ ﺑﺴﻴﺎر دﻳﻨﻲ و دﻧﻴﻮي ﻫﺴﺖ‪ ،‬در آن‬ ‫اﺟﺰاي ﻣﺘﻌﺪد ﻛﻴﻤﻴﺎﺋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻧﺪان ﻫﺎ را از ﻫﺮ ﻧﻮع ﻣﺮﻳﻀﻲ ﻧﺠﺎت ﻣﻴﺪﻫﺪ‪،‬‬ ‫ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻻ ﻋﻠﻲ اﻟﻤﺮﺗﻀﻲ ﺷﻴﺮ ﺧﺪا ﻛﺮّم اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ وﺟﻬﻪ اﻟﻜﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻄﺎ‬ ‫رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻪ و ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪاﷲ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻬﻤﺎ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬از‬ ‫ﻣﺴﻮاك ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬درد ﺳﺮ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود‪ ،‬رﮔﻬﺎي ﺳﺮ ﺗﺴﻜﻴﻦ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻐﻢ ﺻﺎف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻴﻨﺎﺋﻲ زﻳﺎد‪ ،‬ﻣﻌﺪه درﺳﺖ وﻏﺬا ﻫﻀﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻘﻞ‬ ‫زﻳﺎد‪ ،‬ﺗﻮ ّﻟﺪ ﺑﭽﻪ ﻫﺎ زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺮي دﻳﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﻛﻤﺮ ﻣﺘﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد)‪.(1‬‬

‫ﺳﻪ اﺣﺎدﻳﺚ ﻣﺒﺎرﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺴﻮاك‬ ‫)‪ (1‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﺟﺪارِ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ وارد ﻣﻨﺰل ﻣﺒﺎرﻛﺶ ﻣﻲ ﺷﺪ‬ ‫از ﻫﻤﻪ اول ﻣﺴﻮاك ﻣﻲ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (2‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺣﻀﻮر اﻗﺪس از ﺧﻮاب ﺑﻴﺪار ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻣﺴﻮاك ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (3‬ﺷﻤﺎ ﻣﺴﻮاك را ﻻزم ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﻴﺰ ﻛﻨﻨﺪة دﻫﻦ و راﺿﻲ ﻛﻨﻨﺪة رب‪ ‬ﺗﻌﺎﻟﻲ‬ ‫اﺳﺖ)‪.(4‬‬

‫)‪ 9B )?) @ A ! = > + (1‬ص ‪. 68‬‬ ‫)‪ 9C - & 9 D) EF 9 + G ?3 (2‬ص ‪ ،152‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(253-44‬‬ ‫)‪ 9H I J # C - & 9 D) EF 9KL K <0 #8 (3‬ج‪ ،1‬ص‪ ،54‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(57‬‬ ‫)‪ 9 )M #& #& % 2 8 + 9 $0 +N 8 + (4‬ج‪،2‬ص‪ ،438‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(5869‬‬ ‫‪44‬‬

‫ﻋﻼج آﺑﻠﻪ ﻫﺎي دﻫﻦ‬ ‫اﻃﺒﺎء ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت از اﺛﺮ ﮔﺮﻣﻲ و ﺗﻴﺰاﺑﻴﺖ ﻣﻌﺪه در دﻫﺎن آﺑﻠﻪ ﻫﺎ‬ ‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻴﻜﺮوب ﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ در دﻫﺎن ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن اﻳﻦ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎ در دﻫﺎن از ﻣﺴﻮاك ﺗﺎزه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده ﻟﻌﺎب آن‬ ‫را ﻛﻤﻲ دﻳﺮ در دﻫﺎن ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪه ﺷﻮد ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮﻳﺾ ﻫﺎي‬ ‫زﻳﺎدي ﺷﻔﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺿﺮر ﻫﺎي ﻣﺴﻮاك دﻧﺪان )ﺑﺮس دﻧﺪان(‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺼﻴﻦ‪ 80‬درﺻﺪ اﻣﺮاض ﻣﻌﺪه از ﺧﺮاﺑﻲ دﻧﺪان ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً از ﻋﺪم ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ ﺻﻔﺎﺋﻲ دﻧﺪان ﻫﺎ در ﻟﺜﻪ ﻫﺎ اﻧﻮاع ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎ‬ ‫ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻌﺪ داﺧﻞ ﻣﻌﺪه ﺷﺪه ﺑﺎﻋﺚ اﻧﻮاع اﻣﺮاض ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﻮاك دﻧﺪان ﻫﺮﮔﺰ ﺟﺎي ﮔﺰﻳﻦ ﻣﺴﻮاك ﺳﻨﺘﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺼﻴﻦ اﻋﺘﺮاف ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﺒﺎر از ﻣﺴﻮاك دﻧﺪان اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدد ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎي ﻛﻪ در آن ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪه ﺑﺎ آب ﻫﻢ از ﺑﻴﻦ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻠﻜﻪ در ﻫﻤﺎ ﻧﺠﺎ رﺷﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﺴﻮاك دﻧﺪان زﻳﺒﺎﺋﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ روي دﻧﺪان از ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺮود‪.‬‬ ‫)‪ (3‬از اﺳﺘﻔﺎدة ﻣﺴﻮاك دﻧﺪان ﻟﺜﻪ ﻫﺎ آﻫﺴﺘﻪ ﺟﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮده ﻛﻪ از آن ﺑﻴﻦ دﻧﺪان‬ ‫ﻫﺎ وﻟﺜﻪ ﻫﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ و در آن ذرات ﻏﺬا داﺧﻞ و ﭘﻮﺳﻴﺪه ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻴﻜﺮوب ﻫﺎ در آن ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي دﻳﮕﺮ‬ ‫و ﻧﻴﺰ اﻧﻮاع اﻣﺮاض ﭼﺸﻢ ﻫﻢ ﮔﺮدﻳﺪه ﻛﻪ از آن ﺑﻴﻨﺎﺋﻲ ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﺑﺎﻋﺚ ﻛﻮري اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪45‬‬

‫آﻳﺎ ﻣﺴﻮاك ﻛﺮده ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ؟‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ذﻫﻦ ﺗﺎن ﺗﺼﻮر ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻣﻦ از ﻣﺴﻮاك اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﺮده ام ﻣﮕﺮ دﻧﺪان و ﺷﻜﻢ ﻣﻦ ﻫﺮ دو ﺧﺮاب ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮادران ﻣﺤﺒﻮب اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫ﻣﻦ! اﻳﻦ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻣﺴﻮاك ﻧﻪ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه ام‬ ‫ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ در ﺻﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر درﺳﺖ از ﻣﺴﻮاك اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬ ‫اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﺎ اﻧﺪﻛﻲ ﻣﺴﻮاك را ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داده زود ﺗﺮ ﻋﻤﻞ وﺿﻮ را اﻧﺠﺎم‬ ‫داده ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺴﻮاك ﻧﻪ ﺑﻠﻜﻪ رﺳﻢ ﻣﺴﻮاك را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫ﭼﻬﺎرده ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﻣﺴﻮاك ﻛﺮدن‬ ‫)‪ (1‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﺴﻮاك ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ ﻛﻮﭼﻚ دﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﻣﺴﻮاك از ﻳﻚ وﺟﺐ دراز ﺗﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺮآن ﻣﻲ ﻧﺸﻴﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬رﻳﺸﻪ ﻫﺎﻳﺶ ﻧﺮم ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ رﻳﺸﻪ ﻫﺎي زِﺑ‪‬ﺮ ﺑﻴﻦ دﻧﺪاﻧﻬﺎ وﻟﺜﻪ ﻫﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ )‪(Gap‬‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (4‬اﮔﺮ ﻣﺴﻮاك ﺗﺎزه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ وﮔﺮﻧﻪ ﻣﺪﺗﻲ در ﻟﻴﻮان آب ﺧﻴﺴﺎﻧﺪه ﺗﺎ ﻧﺮم‬ ‫ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫)‪ (5‬رﻳﺸﻪ ﻫﺎﻳﺶ روزاﻧﻪ ﺑﺮﻳﺪه ﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﻛﻪ رﻳﺸﻪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻠﺨﻲ در آن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (6‬در ﻋﺮض دﻧﺪاﻧﻬﺎ از ﻣﺴﻮاك اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫)‪ (7‬ﺣﺪ اﻗﻞّ ﺳﻪ ﺑﺎر از ﻣﺴﻮاك اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (8‬ﻫﺮ ﺑﺎر ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (9‬ﻣﺴﻮاك ﺑﺎدﺳﺖ راﺳﺖ ﻃﻮري ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻧﮕﺸﺖ ﻛﻮﭼﻚ در زﻳﺮ آن‬ ‫وﺳﻪ اﻧﮕﺸﺖ وﺳﻂ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻ و اﻧﮕﺸﺖ اﺑﻬﺎم در ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺮِ ﻣﺴﻮاك ﻗﺮار‬ ‫ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪46‬‬

‫)‪ (10‬او‪‬ل دﻧﺪان ﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﺳﻤﺖ راﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ دﻧﺪاﻧﻬﺎي ﺑﺎﻻي ﺳﻤﺖ ﭼﭗ‪ ،‬ﺑﻌﺪ‬ ‫دﻧﺪان ﻫﺎي ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ دﻧﺪان ﻫﺎي ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﺴﻮاك‬ ‫ﻛﺮده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (11‬ﺑﺮ ﭘﺸﺖ اﻓﺘﺎده ﻣﺴﻮاك ﻛﺮدن ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺰرگ ﺷﺪن ﺳﭙﺮز ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (12‬ﻣﺴﻮاك را ﺑﺎﻣﺸﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدن ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺮض ﺑﻮاﺳﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫)‪ (13‬ﻣﺴﻮاك ﺳﻨﺖ ﻗﺒﻠﻴﺔ وﺿﻮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ وﻗﺘﻲ ﺳﻨﺖ ﻣﺆﻛﺪه ﻫﺴﺖ ﻛﻪ در دﻫﺎن‬ ‫ﺑﺪﺑﻮﺋﻲ ﭘﻴﺪا ﺷﻮد)‪.(1‬‬ ‫)‪ (14‬ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ رﻳﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﻮاك اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ‬ ‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮد زﻳﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ آﻟﺔ اداي ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬در ﮔﻮﺷﻪ اي ﺑﺎاﺣﺘﻴﺎط‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﻳﺎ دﻓﻦ ﮔﺮدد و ﻳﺎ در درﻳﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ ﻫﺎي ﺷﺴﺘﻦ دﺳﺖ‬ ‫در وﺿﻮ ﻗﺒﻞ از ﻫﻤﻪ دﺳﺖ ﻫﺎ ﺷﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻜﻤﺖ ﻫﺎﻳﺶ ﻣﻼﺣﻈﻪ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ اﺷﻴﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺳ‪‬ﻂ دﺳﺘﻬﺎ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﻟﻬﺬا دﺳﺘﻬﺎ ﺑﺎاﺟﺰاي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻴﻤﻲ وﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎ آﻟﻮده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ در ﻫﻤﺔ روز ﺷﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﭘﺲ‬ ‫دﺳﺘﻬﺎ ﺑﻪ اﻣﺮاض ﺟﻠﺪي ذﻳﻞ ﻣﺒﺘﻼ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‬ ‫)‪ (1‬داﻧﻪ ﻫﺎي ﮔﺮﻣﻲ دﺳﺖ ﻫﺎ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﺧﺎرش ﺟﻠﺪي‪.‬‬ ‫)‪ (3‬اﻳﮕﺰﻳﻤﺎ‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﺗﻐ ‪‬ﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺟﻠﺪ وﻏﻴﺮه وﻗﺘﻲ ﻛﻪ دﺳﺘﻬﺎ را ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻴﻢ از ﺳﺮ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺷﻌﺎع‬ ‫ﻫﺎي ﺑﺮآﻣﺪه ﭼﻨﺎن ﺣﻠﻘﻪ اي ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آورﻧﺪ ﻛﻪ از آن ﻧﻈﺎم ﺑﺮﻗﻲ ﺑﺪن‬ ‫ﻣﺘﺤﺮك ﮔﺮدﻳﺪه ﺗﺎ ﺣﺪ ﻛﺎﻓﻲ در دﺳﺘﻬﺎي ﻣﺎ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬ﻣﺎﺧﻮذ از ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ج‪1‬ص‪.223‬‬ ‫‪47‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ ﻫﺎي ﺷﺴﺘﻦ دﻫﺎن‬ ‫اول دﺳﺘﻬﺎ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ از ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎ ﭘﺎك ﮔﺮدﻧﺪ و ﮔﺮﻧﻪ ﺑﺬرﻳﻌﺔ ﻣﻀﻤﻀﻤﻪ‬ ‫در دﻫﺎن و ﺑﻌﺪ در ﺷﻜﻢ رﻓﺘﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻣﺮاض ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ‪‬ﺳﻂ ﻫﻮا ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻛﺜﻴﺮ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎي ﻣ‪‬ﻬﻠﻚ و ﺑﺎ اﺟﺰاي ﻏﺬا در دﻫﺎن و دﻧﺪان ﻫﺎي ﻣﺎ ﺗﻮﺳ‪‬ﻂ‬ ‫ﻟﻌﺎب ﺟﺎي ﮔﺰﻳﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در وﺿﻮ ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ ﻣﺴﻮاك و ﻣﻀﻤﻀﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﺻﻔﺎﻳﻲ دﻫﺎن ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬اﮔﺮ دﻫﺎن ﺷﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮد ﭘﺲ ﺧﻄﺮ اﻳﻦ اﻣﺮاض ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬اﻳﺪز ﻛﻪ در ﻋﻼﻣﺎت اﺑﺘﺪاﻳﻲ اش زرد آب دﻫﺎن ﻫﻢ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﺗﺮﻛﻴﺪﻧﻲ در اﻃﺮاف دﻫﺎن‪.‬‬ ‫)‪ (3‬در دﻫﺎن واﻃﺮاف آن ﺟﻠﺒﻚ وآﺑﻠﻪ وﻏﻴﺮه ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫اﮔﺮ روزه ﻧﺒﻮد ﭘﺲ ﺑﺎ ﻣﻀﻤﻀﻪ ﻏﺮﻏﺮه ﻛﺮدن ﻫﻢ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ واداﻣﻪ دادن‬ ‫ﻏﺮﻏﺮه از ﺑﺰرگ ﺷﺪن ﻟﻮزه ﻫﺎ و از ﺑﺴﻴﺎري اﻣﺮاض دﻳﮕﺮ ﮔﻠﻮ ﺣ ّﺘﻲ ﻛﻪ از ﺳﺮﻃﺎن‬ ‫ﮔﻠﻮﻫﻢ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ ﻫﺎي آب اﻧﺪاﺧﺘﻦ در ﺑﻴﻨﻲ )اﺳﺘﻨﺸﺎق(‬ ‫ﺷﺶ ﻫﺎ را ﻫﻮاي ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎ‪ ،‬دود‪ ،‬ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﭘﺎك ﺑﺎﺷﺪ و‬ ‫در آن ﻫﺸﺘﺎد‪ 80‬در ﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 90‬درﺟﺔ ﻓﺎرﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻻزم اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻫﻮا ﺧﺪاي ﻋﺰوﺟﻞ ﻧﻌﻤﺖ ﺑﻴﻨﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻓﺮﻣﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺮﻃﻮب ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﻮاي ﺑﻴﻨﻲ روزاﻧﻪ رﻃﻮﺑﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻫﺎي‬ ‫ﺳﻮراخ ﺑﻴﻨﻲ ﻫﻮا را ﺻﺎف ﻛﺮده و ﻛﺎر ﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ در ﺑﻴﻨﻲ‬ ‫ﻳﻚ ﺟﺎ روي ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ آن ﻣﻮادي ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﻜﺮوب‬ ‫ﻫﺎي را ﻛﻪ ﺗﻮ ‪‬ﺳﻂ ﻫﻮا داﺧﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ ،‬وﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﻧﻈﺎم دﻓﺎﻋﻲ‬ ‫‪48‬‬

‫دﻳﮕﺮي ﻫﻢ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ آن ﺑﻴﻨﻲ ﭼﺸﻤﻬﺎ را از ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﻪ ﻣﻲ‬ ‫دارد‪ ،‬اﻟﺤﻤﺪﷲ در ﺑﻴﻨﻲ وﺿﻮ ﻛﻨﻨﺪه آﺑﻴﻜﻪ رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد از آن اﻳﻦ ﻋﻀﻮ اﻫﻢ ﺑﺪن‬ ‫ﺗﻤﻴﺰ ﻣﻲ ﮔﺮدد وﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺒﺮﻛﺖ وﺿﻮ از اﻣﺮاض ﺑﻲ ﺷﻤﺎر ﺑﻴﻨﻲ ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﻲ ﮔﺮدد‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﺰﻟﻪ و زﻛﺎم داﺋﻤﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺮﻳﻀﺎن زﺧﻢ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺴﺘﻦ ﺑﻴﻨﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ ﻫﺎي ﺷﺴﺘﻦ ﺻﻮرت‬ ‫در ﻓﻀﺎي زﻧﺪﮔﻲ اﻣﺮوزي آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﺎي دود وﻏﻴﺮه رو ﺑﻪ اﻓﺮاﻳﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮاد‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻴﻤﻴﺎﺋﻲ وﻏﻴﺮه ﺑﺼﻮرت ﭼﺮك داﺧﻞ ﭼﺸﻢ ﺑﺮﺻﻮرت وﻏﻴﺮه ﭼﺴﭙﻴﺪه ﻛﻪ‬ ‫اﮔﺮ ﺻﻮرت ﺷﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮد ﭘﺲ ﺻﻮرت و ﭼﺸﻢ ﻫﺎ ﺑﻪ اﻣﺮاض ﮔﻮﻧﺎ ﮔﻮن دﭼﺎر‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ دﻛﺘﺮ اروﭘﺎﺋﻲ ﻣﻘﺎﻟﻪ اي را ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﭼﺸﻢ‪ ،‬آب‪ ،‬ﺻﺤﺖ‬ ‫)‪ (Eye .Water .Health‬ﺑﻮد‪ ،‬او در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺸﻢ ﻫﺎ‬ ‫ﻳﺘﺎن را در ﻫﺮ روز ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺸﻮﺋﻴﺪ وﮔﺮﻧﻪ دﭼﺎر اﻣﺮاض ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬از ﺷﺴﺘﻦ روي در ﺻﻮرت داﻧﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و ﻳﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺼﻴﻦ ﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﺘﻔﻖ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺮﻳﻢ وﻏﻴﺮه ﺑﺮﺻﻮرت داغ ﻫﺎي ﻣﻲ‬ ‫ﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ا ‪‬ﻣﺎ ﺑﺮاي ﺧﻮﺑﻲ ﺻﻮرت روزاﻧﻪ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺷﺴﺘﻦ ﺻﻮرت ﺑﻬﺘﺮ وﻻزﻣﻲ‬ ‫اﺳﺖ "ﺑﻴﭽﺮ" ﻳﻜﻲ از اﻋﻀﺎي اﺗﺤﺎدﻳﺔ آراﻳﺶ ﮔﺮان اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﭼﻪ اﻧﻜﺸﺎف ﺧﻮﺑﻲ‬ ‫ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻫﻴﭻ ﻧﻮع داروي ﮔﺎﻫﻲ اﺣﺘﻴﺎج ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ‬ ‫روزاﻧﻪ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر در وﺿﻮ ﺻﻮرت را ﺷﺴﺘﻪ از اﻧﻮاع ﻣﺮﻳﻀﻲ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺼﻴﻦ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪ :‬ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت از ﺣﺴﺎﺳﻴ‪‬ﺖ در ﺻﻮرت آن را‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎر ﺑﺎر ﺷﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ در وﺿﻮ ﻣﻤﻜﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻟﺤﻤﺪﷲ ﻋﺰوﺟﻞ در‬ ‫وﺿﻮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺷﺴﺘﻦ ﺻﻮرت ﻣﺎﺳﺎژ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻮن در ﺻﻮرت اﻧﺠﺎم‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮك و آﻟﻮدﮔﻲ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود و زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺻﻮرت دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪49‬‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻛﻮري‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! ﺑﻨﺪه از ﻳﻚ ﻣﺮض ﭼﺸﻤﻲ ﺷﻤﺎ را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ‬ ‫ﻛﻪ در آن رﻃﻮﺑﺖ اﺻﻠﻴﻪ ﭼﺸﻢ ﻫﺎ ﻛﻢ و ﻳﺎ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود و ﻣﺮﻳﺾ آﻫﺴﺘﻪ آﻫﺴﺘﻪ‬ ‫ﻛﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﺻﻮل ﻃﺒﻲ دﻳﺪه ﻫﺎ را ﮔﺎه ﮔﺎﻫﻲ ﺧﻴﺲ ﻛﺮدن ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫ﻧﺠﺎت از اﻳﻦ ﻣﺮض ﺧﻮﻓﻨﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻟﺤﻤﺪﷲ در وﺿﻮ ﺻﻮرت ﺷﺴﺘﻪ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ دﻳﺪه ﻫﺎ ﻫﻢ ﺧﻴﺲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﺳﻌﺎدت رﻳﺶ‬ ‫داﺷﺘﻦ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪﺳﺖ ﮔﻮش ﻓﺮا دﻫﺪ ﻛﻪ‪ :‬دﻛﺘﺮ ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﺟﺎرج اﻳﻞ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺴﺘﻦ ﺻﻮرت ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎ داﺧﻞ ﻣﻮﻫﺎي رﻳﺶ ﻣﻲ رﻳﺰﻧﺪ و از رﺳﺎﻧﺪن آب ﺗﺎ ﺗﻪ‬ ‫ﻣﻮﻫﺎ رﻳﺸﻪ ﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﺑﺮﻛﺖ اداي ﺳﻨﺖ ﺧﻼل ﻛﺮدن ﺣﺸﺮات‬ ‫ﻣﻀﺮّ ﻫﻢ از ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺮوﻧﺪ‪ ،‬از اﺛﺮ ﺧﻴﺲ ﺷﺪن رﻳﺶ ﮔﻠﻮ و ﮔﺮدن از اﻧﻮاع اﻣﺮاض‬ ‫ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ ﻫﺎي ﺷﺴﺘﻦ آرﻧﺞ ﻫﺎ‬ ‫آرﻧﺞ ﻫﺎ داراي ﺳﻪ رگ ﺑﺰرگ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎط ﺷﺎن ﺑﺎدل‪ ،‬ﺟﮕﺮ و‬ ‫اﻋﺼﺎب اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﺟﺴﻢ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﻮده اﮔﺮ آب و ﻫﻮا ﺑﻪ آن‬ ‫ﻧﺮﺳﺪ ﭘﺲ اﻣﺮاض ﻣﺘﻌﺪد ﻋﺼﺒﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ ،‬در وﺿﻮ از ﺷﺴﺘﻦ دﺳﺘﻬﺎ‬ ‫ﺗﺎ آرﻧﺞ‪ ،‬دل‪ ،‬ﺟﮕﺮ واﻋﺼﺎب ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ از اﻣﺮاض ﻣﺤﻔﻮظ‬ ‫ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮاﻳﻦ از ﺷﺴﺘﻦ دﺳﺖ ﺗﺎ آرﻧﺞ ﻫﺎ ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻧﻮر‬ ‫ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه در ﺳﻴﻨﺔ آن ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ از آن ﻳﻚ ﻧﻮراﻧﻴﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ وﺟﻮد‬ ‫ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﻤﺎم ﻋﻀﻼت دﺳﺘﻬﺎ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪50‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺴﺢ ﮔﺮدن‬ ‫در ﺑﻴﻦ ﺳﺮ و ﮔﺮدن "ﺣﺒﻞ اﻟﻮرﻳﺪ" ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻪ رگ ﺑﻮده ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﺳﺘﻮن‬ ‫ﻓﻘﺮات وﺣﺮام ﻣﻐﺰ وﺑﺎﻣﻔﺎﺻﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺪن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ وﺿﻮ ﻛﻨﻨﺪه ﮔﺮدن را‬ ‫ﻣﺴﺢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﻚ ﺗﺤﺮّك ﺑﺮﻗﻲ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻪ رگ رﺳﻴﺪه ذﺧﻴﺮه ﻣﻲ ﮔﺮدد‬ ‫و ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ ﺳﺘﻮن ﻓﻘﺮات ﺗﻤﺎم ﻧﻈﺎم ﻋﺼﺒﻲ ﺟﺴﻢ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﻤﻮده ﻛﻪ از آن ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺎم ﻋﺼﺒﻲ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺰﺷﻚ دﻳﻮاﻧﮕﺎن‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﻳﻚ ﺟﺎي ﻣﺼﺮوف وﺿﻮ ﻛﺮدن‬ ‫ﺑﻮدم ﺷﺨﺼﻲ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد وﺑﻪ ﻏﻮر ﺳﻮي ﻣﻦ ﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﻛﺮد وﻗﺘﻲ ﻛﻪ از وﺿﻮ ﻓﺎرغ‬ ‫ﺷﺪم از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ واﻫﻞ ﻛﺠﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ؟ ﻣﻦ ﺟﻮاب دادم‪ :‬ﻣﻦ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ام‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬در ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭼﻘﺪر ﺗﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺑﺎ اﻳﻦ‬ ‫ﺳﻮال ﻋﺠﻴﺐ وﻏﺮﻳﺐ ﻣﻦ ﻣﺘﻌﺠ‪‬ﺐ ﺷﺪم ﻣﮕﺮ ﺑﺎزﻫﻢ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬دو اﻟﻲ ﭼﻬﺎر ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬اﻛﻨﻮن ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻋﻤﻠﻲ اﻧﺠﺎم دادﻳﺪ؟ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ وﺿﻮ ﻛﺮدم ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬آﻳﺎ‬ ‫روزاﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻴﺪ؟ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻠﻲ ﺑﻠﻜﻪ ﭘﻨﺞ ﺑﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﺤﻴﺮﮔﺸﺖ وﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ در ﺗﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن )‪ (Mental Hospital‬ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺺ ﻫﺴﺘﻢ‬ ‫وﻇﻴﻔﻪ ام ﺗﺤﻘﻴﻖ اﺳﺒﺎب دﻳﻮاﻧﮕﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺤﻘﻴﻘﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻋﺼﺐ‬ ‫)دﻣﺎغ( ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﺪن دﺳﺘﻮر ﻣﻲ رﺳﺪ و اﻋﻀﺎء ﺷﺮوع ﺑﻜﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻋﺼﺎب ﻣﺎ‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﻣﺎﻳﻌﻲ ﺷﻨﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻟﻬﺬا ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻃﺮف ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ وﺑﻪ اﻋﺼﺎب‬ ‫ﻫﻴﭻ ﺧﻠﻠﻲ ﻧﻤﻴﺮﺳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ آن ﭼﻴﺰي ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﻮد ﻣﻲ ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺪادي رﮔﻬﺎي‬ ‫ﺑﺎرﻳﻜﻲ از ﭘﺸﺖ ﮔﺮدن ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﺪن وﺻﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻮﻫﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺰرگ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ و ﭘﺸﺖ ﮔﺮدن ﺧﺸﻚ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ در آن رگ ﻫﺎ ﺧﺸﻜﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎرﻫﺎ از ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮارد دﻣﺎغ اﻧﺴﺎن از ﻛﺎر ﻣﻲ اﻓﺘﺪ و او دﻳﻮاﻧﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﻟﻬﺬا ﻣﻦ در‬ ‫‪51‬‬

‫ﻓﻜﺮ اﻳﻦ ﺑﻮدم ﻛﻪ روزاﻧﻪ دو اﻟﻲ ﭼﻬﺎر ﺑﺎر ﭘﺸﺖ ﮔﺮدن ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﺲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻵن دﻳﺪم‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺴﺘﻦ دﺳﺖ و ﺻﻮرت ﻣﺘﺼﻼً ﺷﻤﺎ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﮔﺮدن ﻫﻢ ﭼﻴﺰي ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬واﻗﻌﺎً‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻫﺮﮔﺰ دﻳﻮاﻧﻪ ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ و ﻋﻼوه از اﻳﻦ ﺑﺎ ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن از ﺗﺐِ ﺑﺰرگ ﻫﻢ‬ ‫ﻧﺠﺎت ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ ﺷﺴﺘﻦ ﭘﺎﻫﺎ‬ ‫ﭘﺎﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﺑﺎﺧﺎك آﻟﻮده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻔﻮﻧﺖ و آﻟﻮدﮔﻲ اول در ﺑﻴﻦ‬ ‫اﻧﮕﺸﺘﻬﺎي ﭘﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ در وﺿﻮ ﺑﺎﺷﺴﺘﻦ ﭘﺎﻫﺎ ﻏﺒﺎر و ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ‬ ‫روﻧﺪ و ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎي ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪة ﺑﻴﻦ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺑﺎﺧﻼل ﻛﺮدن ﻧﺎﺑﻮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ؛ ﻟﻬﺬا‬ ‫در وﺿﻮ ﺑﺎﺷﺴﺘﻦ ﭘﺎﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﺑﻲ ﺧﻮاﺑﻲ ﺧﺸﻜﻲ اﻋﺼﺎب‪ ،‬ﺗﺮس و اﻓﺴﺮدﮔﻲ و‬ ‫دﻳﮕﺮ اﻣﺮاض ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺤﻮ و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫آب ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪة وﺿﻮ‬ ‫در ﺧﻮردن آب ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪة وﺿﻮ ﺷﻔﺎﺋﺴﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﮔﻔﺘﺎرِ ﻳﻚ ﭘﺰﺷﻚ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬او‪‬ﻟﻴﻦ اﺛﺮش ﺑﺮ ﻣﺜﺎﻧﻪ ﺑﻮده ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ادرار ﺑﺮﻃﺮف ﮔﺮدﻳﺪه وادرار‬ ‫ﺑﺪرﺳﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﺷﻬﻮت ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻧﺠﺎت ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﮔﺮﻣﻲ‬ ‫ﺟﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻌﺪه و ﻣﺜﺎﻧﻪ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود‪ ،‬در رواﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻇﺮﻓﻲ ﻛﻪ وﺿﻮ ﻛﺮده ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد ﭘﺲ آب ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه اش را رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ اﻳﺴﺘﺎده ﻧﻮﺷﻴﺪن ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﺑﺮﻛﺮة ﻣﺎه‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! ﻣﻮﺿﻮع وﺿﻮ و ﻋﻠﻮم ﺟﺎري ﺑﻮده‪ ،‬اﻣﺮوز ﻣﺮدم ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺴﻴﺎري اﻓﺮاد در زﻧﺪﮔﻲ دﻳﻨﻮي ﻃﻮري‬ ‫ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻛﻪ از ﻣﺤﻘّﻘﻴﻦ و داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺣﺮاس اﻧﺪ‪ ،‬در‬ ‫)‪ (1‬ﺗﺒﻴﻦ اﻟﺤﻘﺎﺋﻖ‪ ،‬ج‪،1‬ص‪.44‬‬ ‫‪52‬‬

‫ﺧﺪﻣﺖ ﭼﻨﻴﻦ اﺷﺨﺎص ﻋﺮض اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺣﻘﺎﻳﻖ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫در ﺗﻼش آن داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﻪ در ﺳﺮ اﻓﺘﺎده اﻧﺪ و ﺳﻴﺪ و آﻗﺎي ﻣﺎ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﺼﻄﻔﻲ‬ ‫ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﻗﺒﻼً اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﻫﺎ را ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻣﻮدده اﻧﺪ‪ ،‬ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﮔﺮدد داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﻄﺎﺑﻖ ادﻋﺎي ﺷﺎن اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻛﺮة ﻣﺎه رﺳﻴﺪه اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺤﺒﻮب‬ ‫رب‪ ‬اﻟﻌﻠﻤﻴﻦ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 1425‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ در‬ ‫ﺳﻔﺮ ﻣﻌﺮاج ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻛﺮة ﻣﺎه ﺗﺸﺮﻳﻒ ﻓﺮﻣﺎ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺰرگ داﺷﺖ وﻓﺎت‬ ‫ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻻﻧﺎ اﺣﻤﺪ ﻳﺎر ﺧﺎن رﺣﻤﻪ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻛﻪ در داراﻟﻌﻠﻮم اﻣﺠﺪﻳﻪ ﻛﺮاﭼﻲ‬ ‫ﻣﻨﻌﻘﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬در ﻳﻚ ﻣﺸﺎﻋﺮه ﻛﻪ ﺑﻨﺪه را ﻣﻮﻗﻊ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺼﻴﺐ ﮔﺮدﻳﺪه ﺑﻮد‪ ،‬در‬ ‫آن از ﺣﺪاﺋﻖ ﺑﺨﺸﺶ اﻳﻦ ﻣﺼﺮع ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪،‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ؤہ ‪ : a8‬ے ں ‪ h êë‬ن ‪ 8‬‬ ‫‪ a8‬‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﻌﺮ‪ :‬ﺳﺮ آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻗﺪﻣﻬﺎﻳﺖ ﻗﺮﺑﺎن ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺴﺮ ﻗﺮآن ﺣﻀﺮت ﻋﻼﻣﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻤﺼﻄﻔﻲ‬ ‫ﺷﻬﺰاده ﻣﻮﻻﻧﺎ اﻣﺠﺪ ﻋﻠﻲ اﻋﻈﻤﻲ ﻣﻔ ‪‬‬ ‫ازﻫﺮي رﺣﻤﻪ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ در اﻳﻦ ﻣﺸﺎﻋﺮه ﻛﻼم ﻣﺒﺎرﻛﺶ را ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﺮده ﻳﻚ ﺷﻌﺮ آن‬ ‫را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪:‬‬

‫(‬ ‫ ‬ ‫(‬ ‫ ‪ -. ) êë %& ' "ñ $‬ا‪ *+‬ن ‪ 8‬‬ ‫! ‬

‫(‬ ‫‪h:‬ش ا‪ 2 34 /‬ؤراء = < ;‪ 7 89 5 ê‬ن ‪ 8‬‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﻌﺮ‪ :‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ در ﺳﻄﺢ ﻣﺎه اﻧﺴﺎن رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻃﻴﺒﻪ‬

‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻋﺮش اﻋﻈﻢ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ادﻋﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻛﻨﻮن اﻧﺴﺎن ﺑﺮﻛﺮة ﻣﺎه رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬راﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎه ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺮﻳﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن ﻋﻈﻴﻢ اﻟﺸﺎن ﻣﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺷﻬﻨﺸﺎه زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎن‪،‬‬ ‫رﺣﻤﺖ ﻋﺎﻟﻤﻴﺎن‪ ،‬ﺳﺮدار دو ﺟﻬﺎن ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ در ﺷﺐ ﻣﻌﺮاج ﻣﺎه را‬ ‫رد ﻛﺮده از ﻋﺮش اﻋﻈﻢ ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﺸﺮﻳﻒ ﻓﺮﻣﺎ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪53‬‬

‫ﺑﺎزﻳﭽﺔ ﻧﻮر‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﻣﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻘﻘّﻴﻦ ادﻋﺎي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن را‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﺎه ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺮﻣﺎن آﻗﺎي ﻋﺰﻳﺰم‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺧﺼﺎﺋﺺ ﻛﺒﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻮي ﺳﻠﻄﺎن دو ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺣﻀﺮت‬ ‫ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﻣﻦ در ﺑﺎرﮔﺎه رﺳﺎﻟﺖ ﻋﺮض ﻛﺮدم ﻳﺎرﺳﻮل‬ ‫اﷲ! ﻣﻦ در زﻣﺎن ﻃﻔﻮﻟﻴﺖ ﺷﻤﺎ ﭼﻨﺎن اﻓﻌﺎﻟﻲ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮده ﺑﻮدم ﻛﻪ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ‬ ‫ﻧﺒﻮت ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﻛﺮد و ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻳﻜﻲ از اﺳﺒﺎب اﻳﻤﺎن آوردﻧﻢ ﮔﺮدﻳﺪه ﺑﻮد‪،‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻦ دﻳﺪه ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﮔﻬﻮاره دراز ﻛﺸﻴﺪه ﺑﻮدﻳﺪ و ﺑﺎﻣﺎه ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲ‬ ‫ﻛﺮدﻳﺪ و ﺑﻪ ﻫﺮ ﻃﺮﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ اﺷﺎره ﻣﻲ ﻓﺮﻣﻮدﻳﺪ ﻣﺎه ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻃﺮف ﻗﺮار‬ ‫ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻛﺎر ﻧﺎﻣﺪار ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺎ آن ﺻﺤﺒﺖ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﺮدم و او ﺑﺎﻣﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲ ﻛﺮد و او ﻣﺮا از ﮔﺮﻳﻪ ﺑﺎز ﻣﻴﺪاﺷﺖ وﻣﻦ ﺻﺪاي‬ ‫اﻓﺘﺎدن آن را ﻣﻲ ﺷﻨﻴﺪم زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﻋﺮش اﻟﻬﻲ ﺑﻪ ﺳﺠﺪه ﻣﻲ اﻓﺘﺎد)‪.(1‬‬ ‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪:‬‬

‫(‬ ‫‪ D‬‬ ‫ ‬ ‫(‬ ‫ ) >?‪ aI ) ) J‬ا‪ -FGH‬ا‪"ñ@ AB C ?E‬‬

‫( (‬ ‫

‬ ‫ ‪O ?E N) LM 8‬ا‪ 9‬رؤں ‪ @ PA! :‬ر ‪ 5‬‬

‫ﻣﻌﻨﻲ اﺷﻌﺎر‪ :‬ﻫﺮ ﻃﺮﻓﻲ ﻛﻪ در ﻣﻬﺪ آن ﺣﻀﺮت ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ‬ ‫وﺳﻠّﻢ اﺷﺎره ﻣﻲ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻣﺎه ﻣﻲ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ رﻓﺖ ﺑﺎﺷﺎره ﺑﺎزﻳﭽﺔ ﻧﻮر ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪه اي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫ ‬ ‫ٓ ‬ ‫‪( E

YZ‬‬ ‫ ‬ ‫ ) ‪ "ñ@ Tñ V9 2‬ا ا ‪ R 9‬‬ ‫ ‪X‬‬ ‫ ‪ R‬‬

‫ ‬ ‫( (‬ ‫(‬ ‫ ‪ ،‬ؤہ ‪ @ P?Z‬ر ‪ 5‬‬ ‫‪a8‬ا @ ر ‪XE‬‬ ‫ ‪êë‬‬ ‫ ‬

‫ﺑﺎزي ﻣﻲ ﻛﺮد ﺑﺎﻣﺎه آﻗﺎ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮد ﺳﺮاﭘﺎ ﻧﻮر ﺑﻮد و او ﺑﺎزﻳﭽﺔ ﻧﻮر ﺑﻮد‪.‬‬

‫)‪ 9R D+ I -S % 3 7 T 8+ I & 9UVW XY M (1‬ج‪ ،1‬ص‪.91‬‬ ‫‪54‬‬

тАля╗гя╗Мя║ая║░╪й я║╖я╗Ц ╪зя╗Яя╗Шя╗дя║отАм тАлян╝я╗о┘Ж я╗Ыя╗Фя║О╪▒ я╗гя╗Ья╗к ╪▒╪з я╗гя╗Мя╗ая╗о┘Е я║╖я║к я╗Ыя╗к я║Яя║О╪п┘И я║Ся║о я╗гя║О┘З ┘Ия║│я║Шя║О╪▒яоФя║О┘Ж ╪зя║Ыя║о я╗зя╗дя╗▓ я╗Ыя╗ия║к ┘И ╪п╪▒тАм тАляоФя╗дя║О┘Ж я║Ся║Оя╗Гя╗ая║Ф я║зя╗о╪п я║гя╗Ая║о╪к янШя╗┤я╗Ря╗дя║Тя║о я║╗я╗а┘Ся╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗в ╪▒╪з я╗гя╗Мя║О╪░ ╪зя╖▓ я║Яя║О╪п┘ИяоФя║отАм тАля╗гя╗▓ ╪п╪зя╗зя║┤я║Шя╗ия║ктАк ╪МтАмя║Ся╗ия║О я║Ся║о╪зя╗│я╗ж ╪▒┘И╪▓┘К я║Ся║Оя╗ля╗в я║Яя╗дя╗К я║╖я║к┘З ╪п╪▒ я║зя║кя╗гя║Ц ╪в┘Ж я║гя╗Ая║о╪к я║гя║Оя║┐я║отАм тАляоФя║о╪пя╗│я║кя╗зя║к ┘И я╗зя║╕я║Оя╗зя╗▓ ╪з┘К я╗зя║Тя╗о╪к ╪▒╪з я║зя╗о╪зя║│я║Шя╗ия║ктАк ╪МтАмя║гя╗Ая╗о╪▒┘Р ╪зя╗Чя║к╪│ я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАмян╝я╗к я╗гя╗▓тАм тАля║зя╗о╪зя╗ля╗┤я║к╪Я яоФя╗Фя║Шя╗ия║ктАк :тАм╪зяоФя║о я║╖я╗дя║О ╪▒╪зя║│я║Ц я╗гя╗▓ яоФя╗оя║Ля╗┤я║ктАк ╪МтАмянШя║▓ я╗гя║О┘З ╪▒╪з ╪п┘И я║Чя╗Ья╗к я╗Ыя║о╪п┘З я║Чя║О я║Ся║Тя╗┤я╗ия╗┤я╗втАк╪МтАмтАм тАля╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАмя║Ся║┤я╗о┘К ╪вя║│я╗дя║О┘Ж я╗зя╗Ия║о я╗Ыя╗ия╗┤я║к ┘И я║Ся║О ╪зя╗зяоХя║╕я║Ц я╗гя║О┘З ╪▒╪з ╪зя║╖я║О╪▒┘З я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАмянШя║▓ ╪в┘Ж ╪п┘ИтАм тАля║Чя╗Ья╗к я║╖я║ктАк ╪МтАмя╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАмяоФя╗о╪з┘З я║Ся║Оя║╖я╗┤я║ктАк ╪МтАм╪зя╗│я║╕я║О┘Ж яоФя╗Фя║Шя╗ия║ктАк :тАмя╗гя║дя╗дтАкюаетАмя║к я╗гя║О╪▒╪з я╗зя╗Ия║о я║Ся╗ия║к я╗Ыя║о╪п┘З ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАм╪зя╖▓тАм тАля║Чя║Тя║О╪▒┘Г ┘Ия║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ ╪п╪▒ я║│я╗о╪▒╪й я╗Чя╗дя║отАк ╪МтАм┘╛тАк 22тАм╪п╪▒ ╪вя╗│я╗к я╗ля║О┘К ╪з┘И┘Д ┘И ╪п┘И┘Е ╪з╪▒я║╖я║О╪п я╗Уя║оя╗гя╗о┘З ╪зя╗зя║ктАк:тАмтАм тАл ^тАк[ ` [ @a [ " b[& [ E[JтАмтАм тАл [тАк.(1) Z h EтАмтАм тАл? тАк +c dтАмтАм тАл* "_ ^ \] [ тАк -a -a];[ [ -Ze ;Z @= ;[f [ ;[ ( g [ Z ZтАмтАм тАля║Чя║оя║Яя╗дя║Ф я╗Ыя╗ия║░╪зя╗╗я╗│я╗дя║О┘ЖтАк :тАмя║╖я║о┘И╪╣ я║Ся╗ия║О┘Е я║зя║к╪з┘Ия╗зя║к┘К я╗Ыя╗к я║Ся║┤я╗┤я║О╪▒ я╗гя╗мя║оя║Ся║О┘Ж ┘И я╗зя╗мя║Оя╗│я║Ц я║Ся║О ╪▒я║гя╗втАм тАл╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАмя╗зя║░╪пя╗│я╗Ъ я║╖я║к я╗Чя╗┤я║Оя╗гя║Ц ┘И я╗гя║О┘З я║╖я╗Ц яоФя║о╪пя╗│я║к ┘И ╪зяоФя║о я╗зя║╕я║Оя╗зя╗▓ ╪зя╗│я║о╪з я╗гя╗▓ я║Ся╗┤я╗ия╗ия║к ╪▒┘И яоФя║о╪п╪з┘ЖтАм тАля╗гя╗▓ я║╖я╗оя╗зя║к ┘И я╗гя╗▓ яоФя╗оя╗│я╗ия║к ╪зя╗│я╗ж я║Яя║О╪п┘Ия║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪зя╗зя║ая║О┘Е я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п тАк.тАмтАм

тАля║зя║О╪╡ я║Ся║о╪з┘К ╪▒я║┐я║О┘К я║зя║к╪зтАм тАля║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж я╗Ля║░я╗│я║░ ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓! я╗Уя╗о╪зя║Ля║к я╗Гя║Тя╗▓ ┘Ия║┐я╗о ╪▒╪з я║╖я╗ия╗┤я║к┘З я║зя╗оя║╖я║дя║О┘Д я╗гя╗▓ я║╖я╗оя╗│я║к я╗гяоХя║отАм тАля╗Ля║о╪╢ я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗в я╗Ыя╗к я╗ля╗дя║Ф я╗Уя╗ж┘С я╗Гя║РтАк юаетАмя╗гя║Тя╗ия╗▓ я║Ся║о я╗Зя╗ж ╪зя║│я║Ц я║Чя║дя╗Шя╗┤я╗Шя║О╪к я║Чя╗Ья╗ия╗оя╗Яя╗о┌Ш┘К ┘Ия╗Ля╗ая╗дя╗▓тАм тАля╗ля╗в я║гя║Шя╗дя╗▓ я╗зя╗дя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║ктАк ╪МтАмя╗ля╗дя╗к ╪зя╗Уя╗Ья║О╪▒ я╗Ля╗о╪╢ я╗гя╗▓ я║╖я╗оя╗зя║ктАк ╪МтАмя║Ся╗ая╗▓ ╪зя║гя╗Ья║Оя╗гя║О╪к ╪зя╖▓ ┘И ╪▒я║│я╗о┘ДтАм тАлянШя║Оя╗│я║к╪з╪▒ ╪зя║│я║Ц ┘И я║Чя╗Ря╗┤я╗┤я║о я╗зя║ия╗о╪зя╗ля║к я╗│я║Оя╗Уя║ЦтАк ╪МтАмя╗гя╗Шя║╝я║к ╪зя║╗я╗ая╗▓ я╗гя║О ╪п╪▒я╗│я║Оя╗Уя║Ц я╗Ля╗дя╗Ю я╗Гя║ТтАкюаетАмя╗▓ я║│я╗ия║Ц я╗ля║ОтАм тАля╗зя║Тя╗о╪п┘З я║Ся╗ая╗Ья╗к я║Ся║кя║│я║Ц ╪в┘И╪▒╪п┘Ж ╪▒я║┐я║О┘К я║зя║к╪з я╗Ля║░┘Ия║Яя╗Ю я║зя╗о╪зя╗ля║к я║Ся╗о╪п╪Ы я╗Яя╗мя║м╪з ┘Ия║┐я╗о я╗Ыя║о╪п┘ЖтАм тАля║Ся║ия║Оя╗Гя║о ╪зя╗│я╗ия╗Ья╗к я╗Уя║╕я║О╪▒ я║зя╗о┘Ж я╗гя║О я╗гя╗Мя║Шя║к┘Д яоФя║о╪п╪п я╗│я║О ╪зя╗│я╗ия╗Ья╗к я╗зя╗Фя║┤я╗▓ я║Чя║О╪▓┘З я║Ся╗Ья║╕я╗в я╗│я║О ╪▒┘И╪▓┘З я╗гя╗▓тАм тАл)тАк (1тАмя╗гя║Оя║зя╗о╪░ ╪з╪▓ я║Чя╗Фя║┤я╗┤я║о ╪зя╗Яя║Тя║дя║о ╪зя╗Яя╗дя║дя╗┤я╗ВтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М8тАм╪╡ тАк.171тАмтАм тАлтАк55тАмтАм

тАляоФя╗┤я║оя╗│я╗в я║Ся║ия║Оя╗Гя║о ╪зя╗│я╗ия╗Ья╗к я╗Уя╗о╪зя║Ля║к яоФя║оя║│я╗ияоХя╗▓ ╪▒╪з ╪п╪▒я╗│я║Оя║Ся╗┤я╗втАк ╪МтАмя║│я╗Фя║о я╗гя║кя╗│я╗ия╗к я║Ся║ия║Оя╗Гя║о я║Чя║Тя║кя╗│я╗ая╗▓ ╪в╪и ┘ИтАм тАля╗ля╗о╪з я║╗я╗о╪▒╪к яоФя╗┤я║о╪п ┘И ян╝я╗ия║к ╪▒┘И╪▓┘К ╪з╪▓ я║Яя╗ия║ая║О┘Д я╗гя║╕я╗Ья╗╝╪к ╪▓я╗зя║кяоФя╗▓ ┘И я╗Ыя║О╪▒┘Ия║Ся║О╪▒ я║│я╗Ья╗о┘ЖтАм тАля╗│я║Оя║Ся╗┤я╗в я╗│я║О я╗гя╗Дя║Оя╗Яя╗Мя║О╪к ╪пя╗│я╗ия╗▓ я║Ся║ия║Оя╗Гя║о я║│я║ояоФя║оя╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║к я║Ся║О ╪зя╗│я╗ияоХя╗оя╗зя╗к я╗зя╗┤я║Ц ┘И я║зя╗о╪зя╗ля║╕я║О╪к ян╝яоХя╗оя╗зя╗ктАм тАля║Ыя╗о╪з╪и я╗зя║╝я╗┤я║Р я║зя╗о╪зя╗ля║к я║╖я║к╪Я ╪зяоФя║о я╗гя║О я║Ся║ия║Оя╗Гя║о ╪▒я║┐я║Оя╗гя╗ия║к┘К я║зя║к╪з я╗Ля╗дя╗ая╗▓ ╪зя╗зя║ая║О┘Е я╗гя╗▓ ╪пя╗ля╗┤я╗втАк╪МтАмтАм тАлянШя║▓ я║Ыя╗о╪з╪и я╗ля╗в я╗гя╗▓ ╪▒я║│я║к ┘И ╪з╪▓ я╗Уя╗о╪зя║Ля║к ╪в┘Ж я╗ля╗в я║Ся║оя║зя╗о╪▒ ╪п╪з╪▒ я╗гя╗▓ я║╖я╗оя╗│я╗в╪Ы я╗Яя╗мя║м╪з ╪в╪п╪з╪итАм тАля╗Зя║Оя╗ля║о┘К ┘И я║Ся║Оя╗Гя╗ия╗▓ ╪▒╪з ╪п╪▒ я╗зя╗Ия║о ╪п╪зя║╖я║Шя╗к ┘Ия║┐я╗о ╪▒╪з я║зя║О╪╡ я║Ся║оя║┐я║Оя╗гя╗ия║к┘К я║зя║к╪з┘Ия╗зя║к я╗Ля║░┘Ия║Яя╗ЮтАм тАл╪зя╗зя║ая║О┘Е ╪пя╗ля╗┤я╗втАк.тАмтАм

тАл┘Ия║┐я╗о я║Ся║Оя╗Гя╗ия╗▓тАм тАл!тАк i @jтАмя║гя╗Ая║о╪к я║│я╗┤я║кя╗зя║О ╪зя╗гя║О┘Е я╗Пя║░╪зя╗Яя╗▓ ╪п╪▒ ╪зя║гя╗┤я║О╪б ╪зя╗Яя╗Мя╗ая╗о┘Е я╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАм┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗ктАм тАл╪з╪▓ ┘Ия║┐я╗о я╗Уя║О╪▒╪║ ┘И я╗гя║Шя╗оя║Яя╗к я╗зя╗дя║О╪▓ я╗гя╗▓ я║╖я╗оя╗│я║к янШя║▓ я║│я╗Мя╗▓ я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п я╗Ыя╗к ╪в┘Ж я╗Чя║┤я╗дя║Ц я╗ля║О┘К ╪з╪▓тАм тАля║Ся║к┘Ж я╗Ыя╗к ╪п╪▒ я╗зя╗Ия║о я╗гя║о╪п┘Е я╗Чя║о╪з╪▒ я╗гя╗▓ яоФя╗┤я║о╪п янШя║Оя╗Ыя╗▓ я╗Зя║Оя╗ля║о┘К ╪в┘Ж я║╗я╗о╪▒╪к яоФя║оя╗Уя║Шя╗к я║Ся║Оя║╖я║ктАм тАля║гя║Оя╗╗я╗зя╗Ья╗к ╪п┘Д я║Яя║О┘К ╪пя╗│я║кяоФя║О┘З ╪▒╪и я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║к я║Ся║к┘И┘Ж янШя║Оя╗Ыя╗▓ ╪в┘Ж ╪п╪▒ я╗гя╗ия║Оя║Яя║О╪к я╗Ыя║о╪п┘ЖтАм тАля║Ся║О╪▒┘К я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я║гя╗┤я║О╪б я╗╗╪▓┘Е ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАмя╗Гя╗мя║О╪▒╪к ╪п┘Д ╪з╪▓ я║Чя╗оя║Ся╗к я╗Ыя║о╪п┘Ж ┘И я║Чя║о┘Г ╪п╪з╪п┘Ж ╪зя╗Ля╗дя║О┘Д я║Ся║ктАм тАля║гя║Оя║╗я╗Ю я║зя╗о╪зя╗ля║к я║╖я║к ┘И ╪зя║зя║Шя╗┤я║О╪▒ я╗Ыя║о╪п┘Ж ╪зя║зя╗╝┘В я║зя╗о╪и ╪з╪▓ я╗ля╗дя╗к я║Ся╗мя║Шя║о╪зя║│я║ЦтАк╪МтАмтАм тАля╗Ыя║┤я║Оя╗зя╗▓ я╗Ыя╗к я╗Гя╗мя║О╪▒╪к я╗Зя║Оя╗ля║о┘К я╗Ыя║о╪п┘З ┘И ╪з╪▓ я╗Гя╗мя║О╪▒╪к я║Ся║Оя╗Гя╗ия╗▓ я╗гя║дя║о┘И┘Е ╪зя╗зя║ктАк ╪МтАмя╗гя║Ья╗ЮтАм тАля║╖я║ия║╝я╗▓ ╪зя╗зя║к я╗Ыя╗к янШя║О╪пя║╖я║О┘З ╪▒╪з ╪пя╗Ля╗о╪к ╪п╪з╪п┘З ┘И я║Ся║о╪з┘К я║Чя║╕я║оя╗│я╗Т ╪в┘И╪▒┘К ┘Ия║зя╗┤я║о я╗гя╗Шя║к┘Е ╪в┘ЖтАм тАля╗Чя║┤я╗дя║Ц я╗ля║О┘К я║Ся╗┤я║о┘И┘Ж я╗гя╗ия║░┘Д ╪▒╪з ╪▒я╗зяоУ ┘И ╪▒┘Ия╗Пя╗ж я╗Ыя║о╪п┘З ┘И я║Ся║о╪з┘К я╗зя╗Ия║Оя╗Уя║Ц ╪п╪зя║зя╗ая╗▓ я╗гя╗ия║░┘Д я╗ля╗┤ян╗тАм тАля║Чя╗оя║ЯтАкюаетАмя╗мя╗▓ я╗ля╗в я╗зя╗Ья║о╪п┘З я╗гя╗ия║░┘Д я╗гя╗дя╗ая╗о ╪з╪▓ я╗Ыя║Ья║Оя╗Уя║О╪к я║Ся║Оя║╖я║ктАк ╪МтАмянШя║▓ ╪зя╗│я╗ж я║╖я║ия║║ я╗гя║┤я║Шя║дя╗Ц ╪зя╗зя╗Мя║О┘Е ┘ИтАм тАл╪зя╗Ыя║о╪з┘Е я╗зя║Тя╗о╪п┘З я║Ся╗ая╗Ья╗к я╗гя║┤я║Шя║дя╗Ц я╗Чя╗мя║о янШя║О╪пя║╖я║О┘З я║зя╗о╪зя╗ля║к я║Ся╗о╪п)тАк.(1тАмтАм

тАл)тАк 9 - k !g (1тАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.160тАмтАм тАлтАк56тАмтАм

‫ﺳﻨﺖ ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي وﻋﻠﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺳﻨﺖ آﻗﺎي ﻣﺎ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﺼﻄﻔﻲ‬ ‫ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي وﻋﻠﻤﻲ ﻧﺒﻮده و ﻣﻘﺼﻮد ﻣﺎ‬ ‫اﺗﺒﺎع ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﺗﺒﺎع ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺳﺎﻟﻬﺎ‬ ‫ﻋﺮق رﻳﺰي و زﺣﻤﺖ ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺼﻴﻦ اروﭘﺎﺋﻲ درﻳﭽﻪ اي ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺧﻮد را ﺑﺎز‬ ‫ﻛﺮده ﻧﻮراﻓﺸﺎﻧﻲ ﺳﻨﺖ ﻣﺼﻄﻔﻮي در ﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬در دﻧﻴﺎ ﺻﺪﻫﺎ ﺳﻴﺮ و‬ ‫ﺳﻴﺎﺣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ اﻧﺪازه ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻴﺶ و ﻋﺸﺮت وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻣﮕﺮ‬ ‫ﺴﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻜﻮن دل ﺧﺎص در ذﻛﺮ ﺧﺪاي‬ ‫راﺣﺖ ﺣﻘﻴﻘﻲ در دﻟﻬﺎي ﺷﻤﺎ ﻣﻴ ‪‬‬ ‫ﻋﺰوﺟﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺴ ّﻠﻲ وآرام ﻗﻠﺐ ﺑﺎ ﻋﺸﻖ ﺳﺮور ﻛﻮﻧﻴﻦ‪ ،‬ﺟﺪ‪ ‬اﻟﺤﺴﻦ‬ ‫واﻟﺤﺴﻴﻦ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬راﺣﺖ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺗﻮﺳ‪‬ﻂ‬ ‫آﻻت ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻧﻪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ اﺗﺒﺎع ﺳﻨﺖ ﻧﺼﻴﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ واﻗﻌﺎً ﺳﻌﺎدت ﻫﺮ‬ ‫دو ﺟﻬﺎن را ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز و ﺳﻨﺖ ﻫﺎ اﻫﺘﻤﺎم ورزﻳﺪ و ﺑﺮاي‬ ‫آﻣﻮﺧﺘﻦ آن ﺳﻔﺮ در ﻗﺎﻓﻠﻪ ﻫﺎي ﻣﺪﻧﻲ دﻋﻮت اﺳﻼﻣﻲ را ﻣﻌﻤﻮل ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ‬ ‫ﺑﺮادر اﺳﻼﻣﻲ اﻳﻦ ﻧﻴﺖ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻢ از ﻛﻢ ﻳﻜﺒﺎر در ﺳﺎل و در‬ ‫‪ 12‬ﻣﺎه ﺳﻲ روز و در ﻫﺮ ﻣﺎه ‪ 3‬روز در ﻗﺎﻓﻠﻪ ﻫﺎي ﻣﺪﻧﻲ آﻣﻮزش ﺳﻨﺖ ﻫﺎ ﺳﻔﺮ ﻣﻲ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ ان ﺷﺎء اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ‪.‬‬

‫‪57‬‬

тАл

тАм тАл

тАм тАлтАк !" #$ % & ' ( ) * #+ % & ,- ./ & +0тАмтАм

тАля╗Гя║оя╗│я╗Шя║Ф я╗Пя║┤я╗Ю )я║гя╗ия╗Фя╗▓(тАм тАл╪зя╗│я╗ж ╪▒я║│я║Оя╗Яя╗к ╪▒╪з ╪з╪▓ ╪з┘И┘Д я║Чя║О ╪вя║зя║о я╗гя╗Ья╗дя╗Ю я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗┤я║ктАк ╪МтАм╪зя╗гя╗Ья║О┘Ж я╗Чя╗о┘К я╗Ыя╗к я║Ся║┤я╗┤я║О╪▒┘КтАм тАл╪з╪▓ ╪зя║╖я║Шя║Тя║Оя╗ля║О╪к я║╖я╗дя║О ╪п╪▒ я╗зя╗Ия║о я║зя╗о╪зя╗ля║к ╪вя╗гя║ктАк.тАмтАм

тАля╗Уя╗Ая╗┤я╗ая║Ц ╪п╪▒┘И╪п я║╖я║оя╗│я╗ТтАм тАля║Чя║Оя║Яя║к╪з╪▒ я╗гя║кя╗│я╗ия╗ктАк ╪МтАмя╗Чя║о╪з╪▒ я╗Чя╗ая║Р ┘Ия║│я╗┤я╗ия╗ктАк ╪МтАмя╗Уя╗┤я║╛ яоФя╗ия║ая╗┤я╗ия╗к я║╗ ┘Ся╗ая╗░ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│ ┘Ся╗ая╗втАм тАл╪з╪▒я║╖я║О╪п я╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║ктАк :тАмя║Ся╗к я╗Ыя║Ья║о╪к я║Ся║оя╗гя╗ж ╪п╪▒┘И╪п я║Ся╗Фя║оя║│я║Шя╗┤я║ктАк ╪МтАмя║Ся╗╝я║╖я╗Ъ ╪зя╗│я╗ж ╪п╪▒┘И╪п я║Ся║о╪з┘Й я║╖я╗дя║ОтАм тАля╗Гя╗мя║О╪▒╪к ╪зя║│я║Ц)тАк.(1тАмтАм

тАля║│я║░╪з┘Й я╗Ля║ая╗┤я║РтАм тАля║гя╗Ая║о╪к я║Яя╗ия╗┤я║к я║Ся╗Ря║к╪з╪п┘Й тАк 1 2 % 3$тАмя╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАм╪зя║Ся╗ж ╪зя╗Яя╗Ья║оя╗│я║ТтАкюавтАмя╗░ тАк% 3$тАмтАм тАлтАк 1 2тАмя╗гя╗▓ яоФя╗оя╗│я║ктАк :тАмя║╖я║Тя╗░ ╪зя║гя║Шя╗╝┘Е яоФя║о╪пя╗│я║к┘ЕтАк ╪МтАм╪з╪▒╪з╪п┘З я╗зя╗дя╗о╪п┘Е я╗Ыя╗к я╗Уя╗о╪▒╪з я╗Пя║┤я╗Ю я╗зя╗дя║Оя╗│я╗в ян╝я╗оя╗зя╗Ья╗ктАм тАля╗Уя║╝я╗Ю я║│я║оя╗гя║О я║Ся╗о╪п я╗зя╗Фя║▓ я╗Пя╗Фя╗ая║Ц я╗зя╗дя╗о╪п┘З я║Ся╗дя╗ж я╗гя║╕я╗о╪▒╪к ╪п╪з╪п я╗Ыя╗к я╗ля╗ия╗о╪▓ я║╖я║Р я║Ся║Оя╗Чя╗▓ ╪зя║│я║Ц ╪зя╗│я╗жтАм тАля╗Чя║к╪▒ я╗Ля║ая╗ая╗к ян╝я║о╪з╪Я я║Ся║Оя╗│я║к я╗гя╗оя╗Чя╗К я║╗я║Тя║в я║Ся║О ╪зя╗Гя╗дя╗┤я╗ия║О┘Ж я╗Ыя║Оя╗гя╗Ю я╗Пя║┤я╗Ю я╗зя╗дя╗о╪птАк .тАмя║Ся╗ия║О я║Ся║оя╗│я╗ж я╗зя╗Фя║▓ ╪▒╪зтАм тАля╗Уя╗о╪▒╪з┘Л я╗│я╗Ъ я║│я║░╪з┘Й я╗Ля║ая╗┤я║Р ╪п╪з╪п┘ЕтАк ╪МтАм┘Ия║│я╗ояоФя╗ия║к я╗│я║О╪п я╗Ыя║о╪п┘Е я╗Ыя╗к ╪п╪▒ я╗ля╗дя╗┤я╗ж я║╖я║Р я║Ся║О я╗Яя║Тя║О╪│ я╗Пя║┤я╗ЮтАм тАля║Ся║Оя╗│я║к я╗Ыя║о╪п ┘И я╗Яя║Тя║О╪│ я╗ля║О ╪▒╪з я╗ля╗в я║зя║╕я╗Ъ я╗зя║ия╗о╪зя╗ля╗в я╗Ыя║о╪п я║Чя║О я║Ся║о я║Ся║кя╗зя╗в я║зя║╕я╗Ъ я║╖я╗оя╗зя║к ян╝я╗ия║Оя╗зян╜я╗ктАм тАля╗ля╗дя╗┤я╗ж я╗Ыя║о╪п┘ЕтАк.тАмтАм тАл┘И╪зя╗Чя╗Мя║О┘Л ╪зяоФя║о ╪п╪▒ я╗Ыя║О╪▒я╗ля║О┘Й ╪▒я║┐я║О┘Й я║зя║к╪з┘Ия╗зя║к я╗Пя╗Фя╗ая║Ц ┘Ия║│я║┤я║Шя╗░ ╪▒╪з ╪п╪▒ я║зя╗о╪п ╪▒╪з┘З я║Ся║кя╗ля╗┤я╗втАм тАля║Яя║░╪з┘Й я╗зя╗Фя║▓ ╪зя╗гтАкюаетАмя║О╪▒┘З ян╝я╗ия╗┤я╗ж я║зя╗о╪зя╗ля║к я║Ся╗о╪п)тАк.(2тАмтАм тАл)тАк 7 4 50 6 + (1тАм╪мтАк ╪М5тАм╪╡тАк ╪М458тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪йя║гя║кя╗│я║Ъ )тАк.(6383тАмтАм тАл)тАк (2тАмя╗Ыя╗┤я╗дя╗┤я║Оя║Ля╗▓ я║│я╗Мя║О╪п╪ктАк ╪МтАмя╗гя╗Шя║О┘Е ян╝я╗мя║О╪▒┘Е ╪п╪▒ я╗гя╗Мя║Оя╗Чя║Тя║Ц я╗зя╗Фя║▓тАк ╪МтАм╪мтАк ╪М2тАм╪╡тАк.892тАмтАм тАлтАк58тАмтАм

тАля║Яя╗к я╗Ыя╗ия╗┤я║к я╗Ыя╗к ╪зя║│я╗╝┘Б я║Ся║░╪▒яоФя╗о╪з╪▒ я╗гя║О ╪▒я║гя╗дя╗мя╗в ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗░тАм тАля║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж я╗Ля║░я╗│я║░ ╪зя║│я╗╝я╗гя╗░! я║Чя╗о тАкюаетАмтАм тАля║Ся║о╪з┘Й я║│я║оя╗Ыя╗оя║Ся╗░ я╗зя╗Фя║▓ я║зя╗о╪п ян╝я╗к я╗гя║╝я╗┤я║Тя║Ц я╗ля║О┘Й ╪▒╪з я║Ся║о╪п╪зя║╖я║Ц я╗Ыя║о╪п┘З ╪зя╗зя║ктАк ╪МтАмянШя║▓ я╗гя║О я║Ся║Оя╗│я║к ╪з╪▓тАм тАл╪вя╗зя╗мя║О ╪п╪▒╪│ я║СяоХя╗┤я║оя╗│я╗втАк.тАмтАм тАл┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗к ян╝я╗ия╗┤я╗ж я║┐я║о┘И╪▒я║Чя╗░ я║Ся║о я╗гя║О ╪▒╪о я╗гя╗▓ ╪пя╗ля║к я║Ся║О ╪зя║│я║Шя╗Шя║Оя╗гя║Ц я╗Ыя║Оя╗гя╗Ю ╪вя║зя║о╪к ╪▒╪з ╪п╪▒тАм тАля╗зя╗Ия║о ╪п╪зя║╖я║Шя╗к я║Ся║ия║Оя╗Гя║о я╗Пя║┤я╗Ю я╗зя╗Ья║о╪п┘Ж я║Яя╗дя║Оя╗Ля║Ц я║╗я║Тя║в ╪▒╪з я╗│я║О я╗гя╗Мя║О╪░╪зя╖▓ я╗зя╗дя║О╪▓ я║╗я║Тя║в ╪▒╪з ╪з╪▓ ╪пя║│я║ЦтАм тАл╪п╪з╪п┘З я╗Чя╗Ая║О╪б я╗зя╗дя║Оя║Ля╗┤я╗в ┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗к я╗Пя║┤я╗Ю я╗Уя║о╪╢ яоФя║о╪пя╗│я║к я╗Уя╗о╪▒╪з┘Л я║Ся║Оя╗│я║к я╗Пя║┤я╗Ю я╗зя╗дя╗о╪птАк .тАм╪п╪▒ я║гя║кя╗│я║ЪтАм тАля║╖я║оя╗│я╗Т ╪вя╗гя║к┘З ╪зя║│я║Ц! ╪п╪▒я║зя║Оя╗зя╗к ╪з┘К я╗Ыя╗к я║Чя║╝я╗оя╗│я║о )я╗Ля╗Ья║▓(тАк ╪МтАмя║│яоУ ┘И я║Яя╗ия║Р я║Ся║Оя║╖я║к я╗Уя║оя║╖я║Шя╗к я╗ля║ОтАм тАл╪п╪▒ ╪в┘Ж ╪п╪зя║зя╗Ю я╗зя║ия╗о╪зя╗ля╗ия║к я║╖я║к)тАк.(1тАмтАм

тАля╗Гя║оя╗│я╗Шя║Ф я╗Пя║┤я╗Ю я║гя╗ия╗Фя╗░тАм тАля║Ся║к┘И┘Ж яоФя╗Фя║Шя╗ж я║Ся╗к ╪▓я║Ся║О┘Ж ╪п╪▒ ╪п┘Д я╗зя╗┤я║Ц я╗Ыя║о╪п┘З я║╖я╗о╪п я╗Ыя╗к я║Ся║о╪з┘Й янШя║Оя╗Ыя╗░ я║Ся║к┘Ж я╗Пя║┤я╗Ю я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗втАм тАл╪з┘ИтАкюаетАм┘Д я╗ля║о ╪п┘И ╪пя║│я║Ц ╪▒╪з я║Чя║О я║Ся╗ия║кя╗ля║О я║│я╗к я║Ся║О╪▒ я║Ся║╕я╗оя║Ля╗┤я║ктАк ╪МтАмя║Ся╗Мя║к ╪зя║│я║Шя╗ия║ая║О╪б я╗Ыя║о╪п┘З я╗зя║ая║Оя║│я║Ц ╪з╪▓ я║Ся║к┘ЖтАм тАлянШя║О┘Г я║╖я╗о╪птАк ╪МтАмя║Ся╗Мя║к я╗гя║Ья╗Ю ┘Ия║┐я╗о╪бтАк юажтАмя╗зя╗дя║О╪▓ яоФя║оя╗Уя║Шя╗к ┘ИянШя║Оя╗ля║О я║╖я║┤я║Шя╗к я╗зя║╕я╗о╪п ╪зяоФя║о я║Ся║оян╝я╗┤я║░┘К я╗зя║╕я║Шя╗к я║Ся╗о╪птАм тАля║Ся║Оя╗│я║к янШя║Оя╗ля║О я╗ля╗ияоХя║О┘Е ┘Ия║┐я╗о я║Ся║Оя║Чя║оя║Чя╗┤я║Р я║╖я║┤я║Шя╗к я║╖я╗о╪птАк ╪МтАмя║Ся╗Мя║к я║Ся║о я║Чя╗дя║О┘Е я║Ся║к┘Ж ╪в╪и ╪▒я╗│я║ия║Шя╗к я║╖я╗о╪п я╗Ыя╗ктАм тАл╪п╪▒я╗│я╗ж ╪зя║Ыя╗ия║О я║╗я║Оя║Ся╗о┘Ж я╗зя╗┤я║░ ╪зя║│я║Шя╗Фя║О╪п┘З я║╖я║к┘З я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя║ктАк ╪МтАмя║Ся╗Мя║к╪з┘Л я║│я╗к я║Ся║О╪▒ я║Ся║о я║╖я║Оя╗зя║Ф ╪▒╪зя║│я║Ц ┘И я║│я╗к я║Ся║О╪▒тАм тАля║Ся║о я║╖я║Оя╗зя║Ф ян╝янЧ ┘И я║│я╗к я║Ся║О╪▒ я║Ся║о я║│я║о ┘И я║Чя╗дя║О┘Е я║Ся║к┘Ж ╪в╪и ╪▒я╗│я║ия║Шя╗к я║╖я╗о╪п я║│янЩя║▓ ╪з╪▓ я╗гя║дя╗Ю я╗Пя║┤я╗ЮтАм тАля╗Ыя╗ия║О╪▒ ╪▒я╗Уя║Шя╗к янШя║Оя╗ля║О ╪зяоФя║о я╗Чя║Тя╗╝┘Л я║╖я║┤я║Шя╗к я╗зя╗к я║Ся╗о╪п я║Ся║╕я╗оя╗│я║ктАк ╪МтАм╪п╪▒ я╗ля╗ияоХя║О┘Е ╪з╪п╪з┘Й я╗Пя║┤я╗Ю я║│я╗Мя╗░ яоФя║о╪п╪п я║Чя║ОтАм тАл╪▒┘И я║Ся║о┘И┘Й я╗Чя║Тя╗ая╗к ╪зя╗│я║┤я║Шя║О╪п┘З я╗зя║╕я╗оя╗│я║ктАк ╪МтАмя║Чя╗дя║О┘Е я║Ся║к┘Ж ╪▒╪з я║Ся║О╪пя║│я║Ц я║зя╗о╪и я║╖я║┤я║Шя╗к я║Чя║Оя║Яя║О┘Й я║зя║╕я╗ЪтАм тАля╗зя╗дя║Оя╗зя║ктАк ╪МтАмя║Ся║Оя╗│я║к ╪п╪▒ я║Яя║Оя║Ля╗░ янШя╗ия╗мя║О┘Ж ╪п┘И╪▒ ╪з╪▓ ╪зя╗зя╗Ия║О╪▒ я╗гя║о╪п┘Е я╗Пя║┤я╗Ю я║╖я╗о╪п ┘И ╪зяоФя║о ╪зя╗│я╗ж ╪зя╗гя╗Ья║О┘Ж я╗гя╗┤я║┤я║отАм тАля╗зя║Тя╗о╪п я║Ся║О янШя║О╪▒ян╝я╗к ╪з┘К я║┐я║ия╗┤я╗дя╗▓ я╗Ля╗о╪▒╪к я║зя╗о╪п ╪▒╪з ╪з╪▓ я╗зя║О┘Б я║Чя║О ╪▓╪зя╗зя╗оя╗ля║О я║СянЩя╗оя║╖я║Оя╗зя╗┤я║к╪Ы ╪▓я╗│я║о╪з я╗Ыя╗к ╪зяоФя║отАм тАлянШя║О╪▒ян╝я╗к я╗зя║О╪▓┘Г я║Ся║Оя║╖я║к я╗ля╗ияоХя║О┘Е я║зя╗┤я║▓ я║╖я║к┘Ж я║Ся╗к я║Ся║к┘Ж я╗гя╗▓ ян╝я║┤янЩя║к ┘Ия╗гя╗Мя║О╪░╪зя╖▓ ╪▒я╗зяоУ╪бяоФя╗оя║╖я║ЦтАм тАл)тАк 7B C :;4 <6= > & 7 ?) @A 789 8 50 #6 (1тАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк ╪М109тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪йя║гя║кя╗│я║Ъ )тАк.(227тАмтАм тАлтАк59тАмтАм

‫وزاﻧﻮﻫﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺎن را ﺑﻴﺶ ازﻳﻦ اﺣﺘﻴﺎط ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ ،‬زﻣﺎن ﻏﺴﻞ‬ ‫ﻛﺮدن ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭻ دﻋﺎﺋﻰ ﻫﻢ ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم ﻏﺴﻞ‬ ‫ﺑﺪن را ﺧﺸﻚ ﻛﺮده ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﻴﺪه واﮔﺮ وﻗﺖ ﻣﻜﺮوه ﻧﺒﻮد ﺧﻮاﻧﺪن دو رﻛﻌﺖ ﻧﻔﻞ‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ)‪. (1‬‬

‫ﻓﺮاﻳﺾ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﺔ ﻏﺴﻞ از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‬ ‫)‪ (1‬آب در دﻫﺎن ﻛﺮده ﺧﻮب ﻏﺮﻏﺮه ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ آﺧﺮِﮔﻠﻮ آب ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬اﺳﺘﻨﺸﺎق ﻳﻌﻨﻰ آب درﺑﻴﻨﻰ ﻛﺮده ﻛﻪ ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﺣﺼﺔ ﺑﻴﻨﻰ ﺧﺸﻚ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﺷﺴﺘﻦ ﺗﻤﺎم ﺑﺪن)‪.(2‬‬ ‫)‪ (1‬ﻣﻀﻤﻀﻪ ﻳﺎ ﻏﺮﻏﺮه ﻛﺮدن‬ ‫ﻣﻀﻤﻀﻪ ﺑﻤﺠﺮّد آب در دﻫﺎن ﻛﺮدن و دوﺑﺎره اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد)‪ (3‬ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫در ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎى دﻫﺎن ﻳﻌﻨﻰ از ﻟﺐ ﺗﺎ آﺧﺮ ﺣﻠﻖ آب ﺑﺮﺳﺪ)‪ ،(4‬اﮔﺮ روزه‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ ﻏﺮﻏﺮه ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ اﮔﺮ در دﻧﺪان ﻫﺎ رﻳﺸﺔ ﮔﻮﺷﺘﻰ ﻳﺎ داﻧﺔ ﻧﺨﻮدى‬ ‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺻﺎف ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺻﺎف ﻛﺮدن اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ اﻣﻜﺎن‬ ‫ﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎﻋﺚ ﺿﺮر ﮔﺮدد ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﺪارد‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از ﻏﺴﻞ در ﺑﻴﺦ دﻧﺪاﻧﻬﺎ‬ ‫ﭼﻴﺰى ﻣﺤﺴﻮس ﻧﺸﺪه وﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ وﺑﻌﺪ از اداى ﻧﻤﺎز اﮔﺮ ﻣﺤﺴﻮس ﮔﺮدﻳﺪ‬ ‫ﻛﻪ رﻳﺸﺔ ﮔﻮﺷﺘﻰ وﻏﻴﺮه در ﺑﻴﺦِ دﻧﺪان ﺑﺎﻗﻰ اﺳﺖ ﺷﺴﺘﻦ دﻫﺎن ﻓﺮض اﺳﺖ و‬ ‫ﻧﻤﺎزي ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ﺻﺤﻴﺢ ودرﺳﺖ اﺳﺖ)‪ .(5‬اﮔﺮ دﻧﺪاﻧﻰ ﻣﺼﻨﻮﻋﻰ روﻛﺶ‬

‫)‪ (1‬ﻋﺎﻣﻪ ﻛﺘﺐ ﺣﻨﻔﻴﻪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ، 1‬ص ‪.13‬‬ ‫)‪ 7D-@E 3F : (3‬ج‪ ، 1‬ص ‪.21‬‬ ‫)‪ (4‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪. 254‬‬ ‫)‪ (5‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،441‬و‪.206‬‬ ‫‪60‬‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎﺳﻴﻤﻰ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﻪ زﻳﺮ روﻛﺶ ﻳﺎ زﻳﺮ ﺳﻴﻢ آب‬ ‫ﻧﺮﺳﺪ)‪ (1‬ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﺪارد ﻏﺴﻞ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪(2‬اﺳﺘﻨﺸﺎق ﻳﺎ درﺑﻴﻨﻰ آب اﻧﺪاﺧﺘﻦ‬ ‫اﺳﺘﻨﺸﺎق ﻳﺎ در ﺑﻴﻨﻰ آب اﻧﺪاﺧﺘﻦ آن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻧﻮك آن ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫ﺗﺎﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻧﺮم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺎ ﺷﺮوع اﺳﺘﺨﻮان ﺳﺨﺖ ﺷﺴﺘﻦ ﺑﻴﻨﻰ ﻻزﻣﻲ‬ ‫اﺳﺖ)‪ ،(2‬آب در ﺑﻴﻨﻲ ﻃﻮرى اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﻛﻪ آن را ﺧﻮب ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﻜﺸﻴﺪ ﺗﺎﻛﻪ‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻴﻨﻰ ﺧﺸﻚ ﻧﻤﺎﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﻛﻪ ﺷﺴﺘﻦ آن ﻓﺮض اﺳﺖ)‪ .(3‬و ﻧﻴﺰ ﻣﻮى‬ ‫داﺧﻞ ﺑﻴﻨﻰ ﺧﺸﻚ ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﺧﻮب ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد)‪ ،(4‬واﮔﺮ ﺧﻮب ﺷﺴﺘﻪ ﻧﻪ ﺷﻮد ﻏﺴﻞ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺬﻛﺮﺿﺮوري‪ :‬ﺳﻌﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺪاﺧﻞ ﺑﻴﻨﻲ ﺧﺎك وﻏﺒﺎر اﺿﺎﻓﻲ ﺧﺸﻚ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﺣﺘﻤﺎً در آورده وﺻﺎف ﮔﺮدد‪.‬‬

‫)‪(3‬رﻳﺨﺘﻦ آب ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﺑﺪن‬ ‫از ﻣﻮى ﺳﺮ ﺗﺎ ﻛﻒ ﭘﺎ ﺑﺘﻤﺎم ﺑﺪن آب رﺳﺎﻧﺪن ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻛﻮﭼﻚ‬ ‫ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻀﻮى از ﺑﺪن اﻧﺴﺎن آب ﻧﺮﺳﺪ ﻏﺴﻞ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬اﮔﺮ ﻣﻮﻫﺎى ﺳﺮ ﻣﺮد ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎز ﺷﻮد ﺗﺎ از ﺑﻴﺦ ﺗﺎ ﺳﺮِ ﻣﻮ ﻫﻤﻪ ﺷﺴﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺮض ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاى زن ‪‬ﺑﻦِ ﻣﻮﻫﺎ را ﺧﻴﺲ ﻛﺮدن ﺿﺮوري اﺳﺖ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﺧﻴﻠﻰ ﻓﺸﺮده ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﻜﺎن ﺧﻴﺲ ﺷﺪن ﻧﻪ ﺑﻮد ﺑﺎز ﻛﺮدن ﺿﺮوري‬ ‫اﺳﺖ)‪.(5‬‬ ‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.453‬‬ ‫)‪ 7D @E 3F : (2‬ج‪ ،1‬ص‪.21‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.13‬‬ ‫)‪ (4‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.34‬‬ ‫)‪ (5‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج ‪ ، 1‬ص ‪.14 ،13‬‬ ‫‪61‬‬

‫)‪ (2‬اﮔﺮ در ﮔﻮش ﮔﻮﺷﻮاره و ﻳﺎ در ﺑﻴﻨﻰ اﺷﻜﻮﻓﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮب ﺗﻜﺎن‬ ‫داده ﺷﻮد ﺗﺎ ﺳﻮراخ آﻧﻬﺎ ﺧﺸﻚ ﻧﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در وﺿﻮ ﺗﻨﻬﺎ اﺷﻜﻮﻓﻪ ﺑﻴﻨﻰ ﺗﻜﺎن‬ ‫داده ﺷﻮد ﺗﺎ در ﺳﻮراخ آن آب ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﻣﻮﻫﺎى رﻳﺶ وﺳﺒﻴﻞ ﺣﺘﻰ ﭘﻮﺳﺖ زﻳﺮﻣﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮب ﺧﻼل وﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ اي از ﮔﻮش ﺣﺘﻰ داﺧﻞ ﺳﻮراخ آن ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﻣﻮﻫﺎى ﭘﺸﺖ ﮔﻮش را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده زﻳﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (6‬آﺧﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺣﻠﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (7‬زﻳﺮ ﺑﻐﻞ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻪ دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﺎﻻ ﻛﺮده ﺧﻮب ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (8‬ﺑﺎزوﻫﺎ ﺧﻮب ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (9‬ﺗﻤﺎم ﺷﻜﻢ وﻗﺴﻤﺖ ﺗﻴﺮ ﭘﺸﺖ ﺧﻮب ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (10‬در ﺳﻮراخ ﻧﺎف اﻧﮕﺸﺖ ﺧﻮب ﭼﺮﺧﺎﻧﺪه ﺷﻮد ﺗﺎ داﺧﻞ ﻧﺎف ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (11‬ﺷﻜﻢ اﮔﺮ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﺎﻻ ﺑﺮده ﺷﻮده ﺗﺎ ﺧﻮب ﺷﺴﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (12‬ران ﻫﺎ ﺧﻮب ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺳﻌﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻏﺴﻞ ﻛﺮدﻳﺪ ﺧﺎﻟﻴﮕﺎه‬ ‫زﻳﺮ زاﻧﻮ ﻛﻪ ﺑﺎ ران وﺻﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮب ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻗﺴﻤﺖ وﺻﻞ‬ ‫ﺷﻜﻢ وران ﺧﺸﻚ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮ ﻧﺎف ﺣﺘﻰ ﺷﺮﻣﮕﺎه ﻧﻴﺰ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (13‬اﻃﺮاف ﭘﺎﻫﺎ ﮔﺮدا ﮔﺮد ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (14‬أﻧﺜﻴﻴﻦ و ﻗﺴﻤﺖ زﻳﺮﻳﻦ آن ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫)‪ (15‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻋﺬر ﺷﺮﻋﻰ ﺧﺘﻨﻪ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮﺳﺖ اﺿﺎﻓﻰ را‬ ‫ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻗﺴﻤﺖ زﻳﺮ آن ﺧﻮب ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد و اﮔﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﺪاﺧﻞ آن آب ﺑﺮﺳﺪ‪،‬‬

‫‪62‬‬

‫)‪ (16‬وﺳﻂ ﻫﺮ دو ﺳ‪‬ﺮﻳﻦ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺸﺴﺘﮕﺎه ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﺴﺘﺎده ﻏﺴﻞ ﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺧﻮب اﺣﺘﻴﺎط ﮔﺮدد ﺗﺎ ﺧﺸﻚ ﻧﻤﺎﻧﺪ)‪.(1‬‬

‫ﺟﻬﺎت ذﻳﻞ را در ﻏﺴﻞ رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‬ ‫زﻧﺎن ﺗﻮ ‪‬‬ ‫)‪ (1‬ﺳﻌﻰ ﺷﻮد ﺗﺎ زﻳﺮ ﭘﺴﺘﺎن ﺑﺨﻮﺑﻰ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد ﻳﻌﻨﻰ ﻗﺴﻤﺖ زﻳﺮﻳﻦ ﭘﺴﺘﺎن‬ ‫ﺧﺸﻚ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻴﺮوﻧﻰ و دروﻧﻰ ﺷﺮﻣﮕﺎه ﻛﺎﻣﻼً آب ﺑﺮﺳﺪ و ﺧﻮب ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻜﺮّر‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﺴﺘﻦ داﺧﻞ ﺷﺮﻣﮕﺎه ﻓﺮض ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (3‬ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺮاﻏﺖ از ﺣﻴﺾ ﻳﺎ ﻧﻔﺎس ﺧﻮن داﺧﻞ ﺷﺮﻣﮕﺎه ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎرﭼﺔ ﺗﻤﻴﺰ‬ ‫ﺻﺎف ﮔﺮدد و ﺑﻌﺪ ﻏﺴﻞ ﺷﻮد)‪.(2‬‬ ‫)‪ (4‬رﻧﮓ ﻧﺎﺧﻦ را ﺻﺎف ﻛﺮدن ﻓﺮض اﺳﺖ وﮔﺮﻧﻪ ﻏﺴﻞ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ رﻧﮓ‬ ‫ﺣﻨﺎ ازﻳﻦ ﺷﺮط ﺑﻴﺮون اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن زﺧﻢ‬ ‫اﮔﺮ در اﻋﻀﺎى ﺑﺪن زﺧﻤﻰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن ﺷﺪه ﺑﺮ روى آن‬ ‫ﻣﺴﺢ ﺷﻮد و ﻧﻴﺰ اﮔﺮ ﺟﺎى از اﻋﻀﺎء‪ ‬ﺑﺪن درد و ﻳﺎ ﻣﺮﻳﻀﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ آب رﺳﺎﻧﺪن‬ ‫ﻣﻀﺮّ ﺑﺎﺷﺪ آﻧﻬﻢ ﻣﺴﺢ ﻛﺮده ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ زﺧﻢ ﻃﻮرى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن ﺟﺎﻫﺎى ﺳﺎﻟﻢ‬ ‫ﻋﻀﻮ زﺧﻤﻰ را اﺣﺎﻃﻪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺜﻼً ﺑﺮ روى ﺑﺎزو زﺧﻢ ﺑﻮده وﭘﺎﻧﺴﻤﺎن زﻳﺮ ﺑﺎزو‬ ‫را ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﮔﺮ ﺑﺎز ﺷﺪن ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎز‬ ‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺴﺘﻦ ﻋﻀﻮ ﺳﺎﻟﻢ ﻓﺮض اﺳﺖ واﮔﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﺎ ﺑﺎز ﺷﺪن ﻣﻤﻜﻦ‬

‫)‪ (1‬ﻣﻠﺨﺺ از ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ ‪ ،2‬ص ‪.34‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ ‪ ،2‬ص ‪.35‬‬ ‫‪63‬‬

‫ﻫﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺗﺮس از اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﻗﺒﻞ ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و از اﻳﻦ‬ ‫ﺳﺒﺐ ﺧﻄﺮ ﺿﺮر ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﭘﺲ ﺑﺮﻫﻤﺔ ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫ﻋﻠﻞ ﻓﺮض ﺷﺪن ﻏﺴﻞ‬ ‫)‪ (1‬ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻣﻨﻰ از ﻣﺤﻞ اﺻﻠﻰ اش ﺑﻄﻮر ﺷﻬﻮت)‪.(2‬‬ ‫)‪ (2‬اﺣﺘﻼم ﻳﻌﻨﻰ ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻣﻨﻰ در ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮاب ﺑﻮدن)‪.(3‬‬ ‫)‪ (3‬داﺧﻞ ﺷﺪن ﺳﺮِ ذﻛﺮ در ﺷﺮﻣﮕﺎه زن اﮔﺮ ﺷﻬﻮت ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻏﺴﻞ ﺑﺮ ﻫﺮ‬ ‫دو ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺮد و زن ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺮاﻏﺖ از ﺣﻴﺾ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺮاﻏﺖ از ﻧﻔﺎس)‪ ،(4‬ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻌﺪ از زاﻳﻤﺎن ﻛﺮدن اﮔﺮ ﺧﻮن ﻗﻄﻊ ﮔﺮدد‬ ‫ﻏﺴﻞ ﻓﺮض اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺜﺮ زﻧﺎن ﺑﻌﺪ از زاﻳﻤﺎن ﺗﺎ ﭼﻬﻞ روز ﻏﺴﻞ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ درﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﻄﻔﺎً وﺿﺎﺣﺖ ﺿﺮوري ﻧﻔﺎس را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪:‬‬

‫وﺿﺎﺣﺖ ﺿﺮورى ﻧﻔﺎس‬ ‫ﺧﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﻮ ّﻟﺪ ﺑﭽﻪ ﺟﺮﻳﺎن دارد ﻧﻔﺎس ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺪ‪ ‬اﻛﺜﺮ ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫آن ﭼﻬﻞ روز اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﭼﻬﻞ روز ﺗﻤﺎم ﻧﺸﺪ ﭘﺲ ﻣﺮض دﻳﮕﺮ اﺳﺖ؛ ﻟﻬﺬا‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﭼﻬﻞ روز ﻏﺴﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﺗﻮ ّﻟﺪ ﺑﭽﻪ ﻣﺪت ﻳﻜﺪﻗﻴﻘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬ ‫و ﺧﻮن ﺑﻨﺪ ﺷﺪ از ﻫﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ ﻏﺴﻞ ﮔﺮدد و ﻧﻤﺎز وروزه ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ در‬ ‫ﺣﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﺎز وروزه ودﻳﮕﺮ ﻓﺮاﻳﺾ در آﺧﺮﻳﻦ روز ﺑﻌﺪ از وﻻدت ﻳﻌﻨﻰ در‬ ‫)‪ 7G E HI + D )J) 3 K ! (1‬ص ‪.143‬‬ ‫)‪ (2‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج ‪ ، 1‬ص ‪.4‬‬ ‫)‪ 7D @E 3F : (3‬ج‪ ، 1‬ص ‪.13‬‬ ‫)‪ 7D )J) 3 K ! + G E HI + (4‬ص‪.97‬‬ ‫‪64‬‬

‫روز ﭼﻬﻠﻢ ﻟﻜﻪ اي ازﺧﻮن دﻳﺪه ﺷﺪ ﭘﺲ ﻫﻤﺔ ﭼﻬﻞ روز ﻧﻔﺎس ﺣﺴﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﺜﻼً دو دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻌﺪ از وﻻدت ﺧﻮن ﺗﻤﺎم ﺷﺪه آن زن ﻏﺴﻞ ﻛﺮده ﻧﻤﺎز و روزه را‬ ‫اداﻣﻪ داد ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دو دﻗﻴﻘﻪ از روز ﭼﻬﻠﻢ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد و دوﺑﺎره ﺧﻮن‬ ‫دﻳﺪه ﺷﺪ ﺗﻤﺎم ﭼﻬﻞ روز ﻧﻔﺎس ﺑﻮده‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻧﻤﺎز و روزه ﺑﻴﻬﻮده ﮔﺮدﻳﺪ وا ﮔﺮ در‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺪت ﻗﻀﺎﺋﻲ ﻧﻤﺎز و روزة ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ اﻳﺎم اداء ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن ﻗﻀﺎﺋﻲ ﻫﺎ را‬ ‫دوﺑﺎره اداء ﻧﻤﺎﻳﺪ)‪.(1‬‬

‫اﺣﻜﺎم ﺿﺮورى‬ ‫)‪ (1‬ﻣﻨﻰ ﺗﻮ ‪‬ﺳﻂ ﺷﻬﻮت از ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺟﺪا ﻧﮕﺮدﻳﺪه ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮداﺷﺘﻦ‬ ‫وزﻧﻲ ﻳﺎ اﻓﺘﺎدن از ﺟﺎي ﻳﺎ در ﺻﻮرت ﻓﺸﺎر ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺣﺎﺟﺖ ﺧﺎرج ﮔﺮدﻳﺪه‬ ‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻏﺴﻞ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ اﻣ‪‬ﺎ وﺿﻮ ﻣﻰ ﺷﻜﻨﺪ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (2‬اﮔﺮ ﻣﻨﻰ ﺑﺎ ادرار ﺑﻼ ﺷﻬﻮت ﺑﺼﻮرت ﻗﻄﺮه ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻏﺴﻞ ﻻزم ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (3‬اﮔﺮ ﺑﺨﺎﻃﺮ آﻣﺪ ﻛﻪ اﺣﺘﻼم ﺷﺪه وﻟﻰ اﺛﺮى از ﻣﻨﻰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﮕﺮدﻳﺪ ﻏﺴﻞ ﻻزم‬ ‫ﻧﻤﻰ ﺷﻮد)‪.(4‬‬ ‫)‪ (4‬اﮔﺮ در ﻧﻤﺎز ﺷﻬﻮت ﻏﺎﻟﺐ آﻣﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻨﻰ ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه ﺑﻌﺪ از اداى ﻧﻤﺎز ﻣﻨﻰ‬ ‫ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ ﭘﺲ ﻧﻤﺎز اداء ﮔﺮدﻳﺪ ﻟﻴﻜﻦ ﻏﺴﻞ ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(5‬‬ ‫)‪ (5‬اﮔﺮ ﻣﺎده ﻣﻨﻰ ﺗﻮ ‪‬ﺳﻂ دﺳﺖ ﺧﺎرج ﺷﺪ ﻏﺴﻞ ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ا ‪‬ﻣﺎ ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺪﻳﺚ ﺷﺮﻳﻒ آﻣﺪه ﻛﻪ ﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ ﻋﻤﻞ زﺷﺖ ﻣﻠﻌﻮن اﺳﺖ)‪.(6‬‬ ‫)‪ (1‬ﻣﺎﺧﻮذ از ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص‪.354‬‬ ‫)‪ 7D )J) 3 K ! + G E HI + (2‬ص‪.96‬‬ ‫)‪ (3‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ ‪ ، 2‬ص ‪.38‬‬ ‫)‪ (4‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.15‬‬ ‫)‪ (5‬ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ ج ‪ ،1‬ص‪.54‬‬ ‫)‪ 7D )J) 3 K ! + G E HI + (6‬ص‪.96‬‬ ‫‪65‬‬

тАл╪з╪▓ ян╝я╗ия╗┤я╗ж я╗Ля╗дя╗Ю ╪▓я║╖я║Ц ╪п╪▒ ╪зя╗зя║┤я║О┘Ж я╗Ыя╗дя║░┘И╪▒┘Й я║Ся╗оя║Яя╗о╪п я╗гя╗▓ ╪вя╗│я║к я║гя║Шя╗░ я║Ся║О╪▒я╗ля║О ╪пя╗│я║к┘ЗтАм тАля║╖я║к┘З я╗Ыя╗к ╪зя╗зя║┤я║О┘Ж ╪▒╪з ╪з╪▓ я╗гя║о╪п┘Й я╗гя║дя║о┘И┘Е я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия║ктАк.тАмтАм

тАля╗Ля║м╪з╪и┘Р я╗гя║╕я║Ц ╪▓я╗зя╗░ )я║Яя╗ая╗Ц(тАм тАля║╖я║ия║╝я╗░ я║зя║кя╗гя║Ц ╪зя╗гя║О┘Е ╪зя╗ля╗Ю я║│я╗ия║Ц я║гя╗Ая║о╪к я╗гя╗оя╗Яя╗┤я╗ия║О ╪зя║гя╗дя║к ╪▒я║┐я║О я║зя║О┘Ж тАк1 2 % 3$тАмтАм тАл я╗Ля║о╪╢ я╗Ыя║о╪п я╗гя║о╪п┘Й я╗ля╗дя╗┤я║╕я╗к я╗Ля╗дя╗Ю я║Яя╗ая╗Ц ╪зя╗зя║ая║О┘Е я╗гя╗▓ ╪пя╗ля║к я╗ля║о ян╝я╗ия║к я║Ся╗к ╪з┘И яоФя╗Фя║Шя╗к я║╖я║к┘ЗтАм тАл╪з╪▓ ╪зя╗│я╗ж я╗Ля╗дя╗Ю ╪пя║│я║Ц я║Ся║о╪п╪з╪▒ я╗зя╗┤я║┤я║Ц я╗Яя╗Дя╗Фя║О┘Л я║Чя║дя║оя╗│я║о я╗Уя║оя╗гя║Оя║Ля╗┤я║к я╗Ыя╗к я║гя║╕я║о ╪зя╗│я╗ж я╗гя║о╪п ян╝яоХя╗оя╗зя╗ктАм тАля║зя╗о╪зя╗ля║к я║Ся╗о╪п ┘И ян╝я╗к ╪пя╗Ля║О┘Й я║Ся║ия╗о╪зя╗зя║к я║Чя║О ╪з╪▓ я╗Ля╗дя╗Ю я╗гя║мя╗Ыя╗о╪▒ янШя║оя╗ля╗┤я║░ я╗Ыя╗ия║к╪ЯтАм тАл╪зя╗Ля╗ая╗▓ я║гя╗Ая║о╪к ╪з╪▒я║╖я║О╪п я╗Уя║оя╗гя╗оя╗зя║ктАк :тАм╪в┘Ж я║╖я║ия║║ я╗Ля║Оя║╗я╗░ ┘И ╪п╪▒ ╪зя║Ыя║о я║Чя╗Ья║о╪з╪▒ я╗гя║оя║Чя╗Ья║Р яоФя╗ия║О┘ЗтАм тАля╗Ыя║Тя╗┤я║о┘З ┘И я╗Уя║Оя║│я╗Ц ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАм╪п╪▒ я║гя║╕я║о я╗Ыя╗Т ╪пя║│я║Ц я╗ля║О┘К я╗Ля║Оя╗гя╗Ю ╪зя╗│я╗ж я╗Ля╗дя╗Ю ╪▓я║╖я║Ц ╪п╪▒ я║гя║Оя╗Яя║ЦтАм тАл╪вя║Ся║┤я║Шя╗ж я╗Чя╗┤я║О┘Е я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия║ктАк ╪МтАм┘Ия╗Гя╗о╪▒┘Й ╪зя╗│я║┤я║Шя║О╪п┘З я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п я╗Ыя╗к я║Ся╗┤я╗ж я╗гя║ая╗дя╗К ╪зя╗Ля╗Ия╗в ╪▒я║│я╗о╪з я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪птАм тАл╪зяоФя║о я║Чя╗оя║Ся╗к я╗зя╗Ья╗ия║ктАк ╪МтАм┘И ╪зя╖▓ я╗Ля║░┘Ия║Яя╗Ю я╗ля║оя╗Ыя║о╪з я║зя╗о╪зя╗ля║к я╗гя╗▓ я║Ся║ия║╕я║к ┘Ия╗ля║оя╗Ыя║о╪з я║зя╗о╪зя╗ля║к я╗Ля║м╪з╪и я╗гя╗▓тАм тАл╪пя╗ля║ктАк ╪МтАм╪з┘И я╗ля╗дя╗┤я║╕я╗к я║Ся║Оя╗│я║к я╗╗я║гя╗о┘Д ╪▒╪з я║Ся╗Ья║Ья║о╪к я║Ся║ия╗о╪зя╗зя║ктАк ╪МтАм┘И ┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗к я║╖я╗┤я╗Дя║О┘Ж ╪з┘И ╪▒╪з я║Ся║о╪з┘КтАм тАл╪зя╗зя║ая║О┘Е ╪п╪з╪п┘Ж ╪зя╗│я╗ж я╗Ля╗дя╗Ю я║Чя║дя║оя╗│я╗Ъ я╗Ыя║о╪п я╗Уя╗о╪▒╪з┘Л я╗Чя╗ая║Тя║О┘Л я╗гя║Шя╗оя║Яя╗к я║зя║к╪з яоФя║о╪пя╗│я║к┘З я╗╗я║гя╗о┘Д я║Ся║ия╗о╪зя╗зя║ктАк╪МтАмтАм тАлянШя║Оя╗│я║Тя╗ия║к я╗зя╗дя║О╪▓ янШя╗ия║аяоХя║Оя╗зя╗к я║Ся║Оя║╖я║ктАк ╪МтАм┘Ия║Ся╗╝ я╗зя║Оя╗Пя╗к я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я╗зя╗дя║О╪▓ я║╗я║Тя║в я║│я╗о╪▒┘З ╪зя║зя╗╝╪╡ ╪▒╪з ┘И╪▒╪птАм тАля╗зя╗дя║Оя╗│я║ктАк .тАм┘И╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗░ ╪зя╗Ля╗ая╗в )тАк.(1тАмтАм тАл)╪п╪▒ я║╖я║ая║о┘З я╗Л ┘Ся╗Дя║О╪▒я╗│я╗к ╪вя╗гя║к┘З я╗Ыя╗к ╪зяоФя║о я╗ля║о я║╗я║Тя║в я║│я╗о╪▒╪й ╪зя║зя╗╝╪╡тАк 11тАмя║Ся║О╪▒ я║Ся║ия╗о╪зя╗зя║ктАк╪МтАмтАм тАля║╖я╗┤я╗Дя║О┘Ж ╪зяоФя║о я║Ся║Оя╗Яя║╕я╗Ья║о╪┤ ╪з┘И ╪▒╪з ╪пя╗Ля╗о╪к я║Ся╗к ╪зя╗зя║ая║О┘Е яоФя╗ия║О┘З я║Ся║кя╗ля║к я║Ся║О╪▓я╗ля╗в я╗зя╗дя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя║к я║Чя║Оя╗Ыя╗ктАм тАля║зя╗о╪п╪┤ ╪зя╗зя║ая║О┘Е я╗зя║кя╗ля║ктАк.тАмтАм тАля║Ся║о╪з┘К я╗зя╗Шя║╝я║Оя╗зя║О╪к ╪зя╗гя║о╪п янШя║┤я╗ия║к┘К я╗гя╗╝я║гя╗Ия╗к я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я║к я║│яоУ я╗гя║кя╗│я╗ия║Ф ╪▒я║│я║Оя╗Яя╗ктАм тАл" я╗зя╗Шя║╝я║Оя╗зя║О╪ктАк юажтАм╪зя╗гя║о╪п янШя║┤я╗ия║к┘К"(тАк.тАмтАм тАл)тАк (1тАмя╗Уя║Шя║О┘И┘К ╪▒я║┐я╗оя╗│я╗к я║Яя║кя╗│я║ктАк ╪МтАм╪мтАк ╪М22тАм╪╡тАк.244тАмтАм тАлтАк66тАмтАм

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻏﺴﻞ در آب ﺟﺎرى‬ ‫اﮔﺮ در آب روان ﻳﻌﻨﻰ ﻧﻬﺮ ﻳﺎ درﻳﺎ ﻏﺴﻞ ﻛﺮده ﺷﻮد ﻛﻤﻰ در آن ﺗﻮﻗﻒ ﻛﺮده‪،‬‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎى ﻏﺴﻞ )ﺷﺴﺘﻦ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﺪن‪ ،‬ﺗﺮﺗﻴﺐ و ﻏﻴﺮه( و وﺿﻮ ﻫﻤﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻋﻀﻮ را ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﺸﻮﻳﺪ اﮔﺮ در آب اﻳﺴﺘﺎدة ﻳﻌﻨﻰ اﺳﺘﺨﺮ‬ ‫ﻏﺴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ اﻋﻀﺎ را ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﺎ ﺗﻐﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺣﺮﻛﺖ داده ﺑﺸﻮﻳﺪ ﺳﻨﺖ ﻫﺎى ﺳﻪ ﮔﺎﻧﺔ‬ ‫ﻏﺴﻞ و وﺿﻮ اداء ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮ ﻓﻮارة دوش ﻳﺎ ﺑﺎران اﻳﺴﺘﺎدن ﺣﻜﻢ آب ﺟﺎري را‬ ‫دارد)‪ ،(1‬در وﺿﻮ از روي ﺳﻨﺖ و در ﻏﺴﻞ از روي ﻓﺮض ﻣﻀﻤﻀﻪ و اﺳﺘﻨﺸﺎق‬ ‫ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻮ‪‬اره در ﺣﻜﻢ آب ﺟﺎرى اﺳﺖ‬ ‫در ﻓﺘﺎواى اﻫﻞ ﺳﻨﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﺴﻞ در زﻳﺮ آب ﻟﻮﻟﻪ ﻳﺎ دوش ﺣﻜﻢ‬ ‫آب ﺟﺎري را دارد؛ ﻟﻬﺬا ﺳﻨﺖ ﻫﺎى ﺳﻪ ﮔﺎﻧﺔ ﻏﺴﻞ و وﺿﻮ در ﻣﺪت ﺟﺮﻳﺎن آب‬ ‫اداء ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در "درﻣﺨﺘﺎر" ﺗﺤﺮﻳﺮ ﮔﺮدﻳﺪه ﻛﻪ اﮔﺮ در آب ﺟﺎرى ﻳﺎ‬ ‫آب ﺣﻮض ﻳﺎ زﻳﺮ ﻗﻄﺮﻫﺎى ﺑﺎران ﻏﺴﻞ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد ﺗﻤﺎم ﺳﻨﺖ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ)‪ .(2‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ دراﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺮﻏﺮه و اﺳﺘﻨﺸﺎق ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫اﺣﺘﻴﺎط در ﻓﻮاره )ﻳﺎ دوش(‬ ‫اﮔﺮ در ﺣﻤﺎم در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮﻫﻨﻪ زﻳﺮ دوش ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺘﻴﺎط ﺷﻮد ﻛﻪ‬ ‫رو ﻳﺎ ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ اﻳﺴﺘﺎده ﻧﺸﻮﻳﻢ‪ ،‬درﻫﻨﮕﺎم رﻓﻊ ﺣﺎﺟﺖ ﻧﻴﺰ اﺣﺘﻴﺎط ﺷﻮد ﻛﻪ رو‬

‫)‪ (1‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.320‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.291‬‬ ‫‪67‬‬

‫ﻳﺎ ﭘﺸﺖ ﺑﻄﺮف ﻗﺒﻠﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ اﻛﺜﺮاً اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺟﺰﺋﻰ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ ﻛﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻰ‬ ‫ادﺑﻰ ﻣﺤﺾ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ رو ﻳﺎ ﭘ‪‬ﺸﺖ ﺑﻄﺮف ﻗﺒﻠﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻴﻦ زاوﻳﺔ ‪ 45‬درﺟﻪ ﻗﺮار‬ ‫ﮔﻴﺮد؛ ﻟﻬﺬا )ﻏﺴﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ اﺳﺘﻨﺠﺎء ﻛﻨﻨﺪه( را اﺣﺘﻴﺎط ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ از زاوﻳﺔ ‪45‬‬ ‫درﺟﻪ ﺑﻴﺮون ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ W.C‬ﺳﻨﮓ دﺳﺘﺸﻮﺋﻰ رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬ ‫ﻟﻄﻔﺎً ! از روي ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﺳﻨﮓ‪ ‬ﻣﺴﺘﺮاح و ﻓﻮارة ﻣﻨﺰل وﻏﻴﺮه را ذرﻳﻌﺔ ﭘﺮﻛﺎر ﻳﺎ‬ ‫آﻟﺔ دﻳﮕﺮ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار داده اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮد آن را اﺻﻼح ﺳﺎزﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﻛﻪ در آﺧﺮت ﻣﻮرد ﺧﻮف و ﻏﻀﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺣﺘﻴﺎط در اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ )‪ (w.c‬ﺳﻨﮓ ﻣﺴﺘﺮاح از ﻗﺒﻠﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازة ‪ 90‬درﺟﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫ﻃﻮري ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ وﻗﺖ ﺳﻼم ﮔﺮداﻧﻴﺪن ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ روي ﻧﻤﺎزي ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎران و ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ اﻣﺮوزى در ﻓﻜﺮ زﻳﺒﺎﺋﻰ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﻣﺘ‪Ĥ‬ﺳﻔﺎﻧﻪ‬ ‫در ﻓﻜﺮ آداب ﻗﺒﻠﻪ ﻧﻤﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻟﻬﺬا ﺑﺮ ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺠﺎى زﻳﺒﺎﺋﻰ و‬ ‫ﺑﻬﺘﺮى ﺣﺎﺿﺮ در ﻓﻜﺮ زﻳﺒﺎﺋﻰ و ﺑﻬﺘﺮى آﺧﺮت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻏﺴﻞ ﭼﻪ وﻗﺖ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‬ ‫ﻏﺴﻞ روز ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﻋﻴﺪ اﻟﻔﻄﺮ‪ ،‬ﻋﻴﺪ اﻟﻀﺤﻰ‪ ،‬ﻋﺮﻓﺎت و اﺣﺮام اداى ﺣﺞ و ﻋﻤﺮه‬ ‫ﺳﻨﺖ اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫ﻏﺴﻞ ﻣﺴﺘﺤﺐ‬ ‫)‪ (1‬وﻗﻮف‪ ‬ﻋﺮﻓﺎت‪،‬‬ ‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.16‬‬ ‫‪68‬‬

‫)‪ (2‬وﻗﻮف‪ ‬ﻣﺰدﻟﻔﻪ‪،‬‬ ‫)‪ (3‬ﺣﺎﺿﺮىءﺣﺮم‪،‬‬ ‫)‪ (4‬ﺣﺎﺿﺮيء ﺳﺮﻛﺎرِﻋﺎﻟﻢ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‪،‬‬ ‫)‪ (5‬ﻃﻮاف‪،‬‬ ‫)‪ (6‬دﺧﻮلِ ﻣﻨﻰ‪،‬‬ ‫)‪ (7‬در ﺳﻪ روز ﺟﻤﺮات‪،‬‬ ‫)‪ (8‬ﺷﺐِ ﺑﺮاءت‪،‬‬ ‫)‪ (9‬ﺷﺐِ ﻗﺪر‪،‬‬ ‫)‪ (10‬ﺷﺐِ ﻋﺮﻓﻪ‪،‬‬ ‫)‪ (11‬ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻴﻼد اﻟﻨﺒﻰ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‪،‬‬ ‫)‪ (12‬دﻳﮕﺮ ﻣﺠﺎﻟﺲِ ﺧﻴﺮﻳﻪ‪،‬‬ ‫)‪ (13‬ﺑﻌﺪ از ﻏﺴﻞ ﻣﻴﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (14‬دﻳﻮاﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻫﻮش ﺑﻴﺎﻳﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (15‬ﺑﻌﺪ از ﺑﻲ ﻫﻮﺷﻲ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻪ ﻫﻮش آﻣﺪن‪،‬‬ ‫)‪ (16‬ﺑﻌﺪ از ﻧﺸﻪ ﺑﻮدن‪،‬‬ ‫)‪ (17‬ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﺑﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن‪،‬‬ ‫)‪ (18‬ﻫﻨﮕﺎم ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس ﻧﻮ‪،‬‬ ‫)‪ (19‬از ﺳﻔﺮ رﺳﻴﺪن‪،‬‬ ‫)‪ (20‬ﺑﻌﺪ از ﺧﻮن اﺳﺘﺤﺎﺿﻪ‪،‬‬ ‫)‪ (21‬ﻧﻤﺎز ﺧﺴﻮف وﻛﺴﻮف‪،‬‬ ‫)‪ (22‬ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز اﺳﺘﺴﻘﺎء‪،‬‬ ‫)‪ (23‬ﺑﺮاى ﺧﻮف از ﺗﺎرﻳﻜﻰ‪،‬‬ ‫)‪ (24‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﺪن ﻧﺠﺎﺳﺖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻮده)‪.(1‬‬ ‫)‪ (1‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،3‬ص‪،41‬‬ ‫‪69‬‬

‫در ﻳﻚ ﻏﺴﻞ ﻧﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮآن ﭼﻨﺪ ﻏﺴﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺜﻼً ﺷﺨﺼﻰ اﺣﺘﻼم ﺷﺪه‪ ،‬روز ﻋﻴﺪ ﻫﻢ ﻣﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻤﻌﻪ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺮدن ﻧﻴﺖ ﺳﻪ ﻏﺴﻞ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻏﺴﻞ در ﻳﻚ وﻗﺖ اداء‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺛﻮاب ﻫﻤﻪ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(1‬‬ ‫رو ﺑﺮوى ﻣﺮدم ﻋﺮﻳﺎن ﻏﺴﻞ ﻛﺮدن ﺣﺮام اﺳﺖ)‪.(2‬‬

‫ﻧﻈﺮ ﻛﺮدن ﺑﻄﺮف ﻟﺒﺎس ﺗﻨﮓ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬ ‫اﮔﺮ ﻟﺒﺎس ﺗﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ آب ﺧﻮرده ﺑﻪ ﺑﺪن ﭼﺴﭙﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻟﺒﺎس‬ ‫ﺿﺨﻴﻢ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎى اﻋﻀﺎء ﻣﺴﺘﻮر ﻣﺜﻼً ﺣﺼﻪ ﻫﺎى ران‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻧﻈﺮ ﻛﺮدن دﻳﮕﺮان ﺑﺮآن ﺟﺎﺋﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫وﻗﺖ ﻟﺨﺖ ﺣﻤﺎم ﻛﺮدن ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮب اﺣﺘﻴﺎط ﺷﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ در ﺣﻤﺎم ﺗﻨﻬﺎ ﻟﺨﺖ‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ دﻗﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﺗﺎ ر‪‬و و ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻗﺒﻠﻪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫اﮔﺮ از ﻏﺴﻞ ﺳﺮﻣﺎ ﺧﻮردﮔﻰ و ﻣﺮﻳﻀﻰ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‬ ‫ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﺷﻮد ﻛﻪ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺷﺴﺘﻦ ﺳﺮ ﻣﺮﻳﻀﻰ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ‬ ‫ﺷﺨﺺ ﻣﺮﻳﺾ اﺳﺖ و ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺮﻳﻀﻰ اش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻏﺮﻏﺮه و آب در ﺑﻴﻨﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و از ﮔﺮدن ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻏﺴﻞ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺗﻤﺎم ﺳﺮ را ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺢ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻴﺲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻏﺴﻞ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از‬ ‫ﺻﺤﺖ ﺳﺮ را ﺑﺸﻮﻳﺪ و ﺗﻤﺎم ﺑﺪن ﻏﺴﻞ ﻛﺮدن ﺿﺮورى ﻧﻴﺴﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (1‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.341‬‬ ‫)‪ (2‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص‪.306‬‬ ‫)‪ (3‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.36‬‬ ‫‪70‬‬

‫اﺣﺘﻴﺎط ﺑﺎ آﺑﻲ ﻛﻪ در ﻇﺮف ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻇﺮف آب ﻏﺴﻞ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺧﻴﻠﻰ اﺣﺘﻴﺎط ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻗﻄﺮه‬ ‫ﻫﺎى آب ﺑﺪن در ﻇﺮف ﻧﺮﻳﺰﻧﺪ‪ ،‬وﺑﺮاي اﺣﺘﻴﺎط ﻇﺮف ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ‬ ‫ﺣﻤﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد و ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻇﺮﻓﻲ ﻛﻪ آب ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬ ‫ﻧﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﮔﺮه ﻣﻮﻫﺎ‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻮﻫﺎ ﮔﺮه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ در ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺴﻞ ﺑﺎز ﻛﺮدن ﮔﺮه و ﺑﺮآن آب رﺳﺎﻧﺪن‬ ‫ﺿﺮورى ﻧﻴﺴﺖ)‪.(1‬‬

‫آداب ده ﮔﺎﻧﻪ ﺧﻮاﻧﺪن و ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻗﺮآن درﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎﭘﺎﻛﻰ‬ ‫)‪ (1‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮآن ﻏﺴﻞ ﻓﺮض ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﺴﺠﺪ رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﻃﻮاف ﺧﺎﻧﺔ ﻛﻌﺒﻪ ﻛﺮدن‪،‬‬ ‫ﻗﺮآن را ﻟﻤﺲ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬آﻳﺔ از ﻗﺮآن ﻧﻮﺷﺘﻦ‪ ،‬ﺗﻌﻮﻳﺬ ﻧﻮﺷﺘﻦ آﻳﺔ‬ ‫ﻗﺮآﻧﻰ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ درآن ﺻﻮرت ﺣﺮام اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺎﻏﺬ‬ ‫ﻟﻤﺲ ﮔﺮدد‪ ،‬اﮔﺮﻃﻮري ﺗﺤﺮﻳﺮ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺎ دﺳﺖ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺗﻤﺎس ﻧﮕﻴﺮد‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﻟﻤﺲ ﻧﺸﻮد ﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ)‪ ،(2‬ﺗﻌﻮﻳﺬ ﺑﮕﺮدن ﻧﻬﺎدن ﺑﺪون ﺟﻠﺪ ﻳﺎ اﻧﮕﺸﺘﺮي ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮآن آﻳﺔ ﻗﺮآن ﻳﺎ ﺣﺮوف ﻣﻘﻄﻌﺎت ﻗﺮآﻧﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺮام اﺳﺖ)‪ .(3‬اﮔﺮ در ﺑﻴﻦ‬ ‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﺪه ﻳﺎ در ﺑﻴﻦ ﭘﺎرﭼﻪ و ﻳﺎ ﭼﺮﻣﻰ دوﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﻮﻳﺬ‬ ‫را ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫)‪ (1‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.36‬‬ ‫)‪ (2‬ﻓﺘﺎوي اﻫﻠﺴﻨﺖ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻣﻄﺒﻮﻋﻪ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.343‬‬ ‫‪71‬‬

‫)‪ (2‬اﮔﺮ ﻗﺮآن ﭘﺎك در ﭘﺎرﭼﻪ اي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﺑﻰ وﺿﻮ و ﺑﺪون ﻏﺴﻞ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ آن ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻳﺎ وﺻﻞ ﺑﻪ ﻗﺮآن ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺮ ﺑﺪن ﻳﺎ‬ ‫ﺳﺮ ﺑﺮدارﻧﺪه ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﮕﺎه ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻗﺮآن ﺗﻮ ‪‬ﺳﻂ ﻫﻤﺎن ﭘﺎرﭼﻪ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (3‬اﮔﺮ ﻗﺮآن داﺧﻞ ﭘﺎرﭼﻪ ﻏﻴﺮ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮداﺷﺘﻦ آن ﻧﻴﺰ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (4‬ﺑﺎ آﺳﺘﻴﻦ ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﻳﺎ ﮔﻮﺷﻪ ﭼﺎدر ﻗﺮآن را دﺳﺖ زدن و ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺣﺮام اﺳﺖ‬ ‫زﻳﺮاﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻣﻠﺒﺲ ﺑﻪ وﺟﻮد آن ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (5‬آﻳﻪ از ﻗﺮآن را ﺑﺼﻮرت دﻋﺎ ﻳﺎ ﺗﺒﺮك ﻣﺜﻼً ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﻳﺎ ﺑﺮاى‬ ‫اداى ﺷﻜﺮ اﻟﺤﻤﺪ ﷲ رب اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ ﻳﺎ ﺟﻬﺖ ﺧﺒﺮ زﻳﺎن ﻳﺎ ﻣﻮت ﻛﺴﻰ إﻧﺎ ﷲ وإﻧﺎ‬ ‫إﻟﻴﻪ راﺟﻌﻮن ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﺛﻨﺎء ﺗﻤﺎم ﺳﻮرة ﺣﻤﺪ ﻳﺎ آﻳﺔ ﻛﺮﺳﻰ ﻳﺎ ﺳﻪ آﻳﺎت آﺧﺮى‬ ‫ﺳﻮرة ﺣﺸﺮ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﺎﻧﻌﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (6‬ﺳﻪ ﻗﻞ را ﺑﻼ ﻟﻔﻆ ﻗﻞ ﺑﻄﻮر ﺛﻨﺎء ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻟﻔﻆ ﻗﻞ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﺛﻨﺎء‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﻞ ﻗﺮآن ﺑﻮدن ﻣﺘﻌﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺖ را دﺧﻠﻰ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد)‪.(5‬‬ ‫)‪ (7‬ﺑﻰ وﺿﻮ ﻗﺮآن را ﻟﻤﺲ ﻛﺮدن ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﻟﻤﺲ زﺑﺎﻧﻰ ﻳﺎ از دور دﻳﺪن‬ ‫و ﺧﻮاﻧﺪن ﺟﺮﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ)‪.(6‬‬

‫)‪ ، 4 L M@/ + 34 N (1‬ج‪ ،1‬ص‪.149‬‬ ‫)‪ (2‬از رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.248‬‬ ‫)‪ (3‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،537‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.42‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﺎﺧﻮذ از ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.38‬‬ ‫)‪ (5‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.43‬‬ ‫)‪ (6‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .352‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.43‬‬ ‫‪72‬‬

‫)‪ (8‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻇﺮﻓﻰ ﻳﺎ ﺳﻴﻨﻰ اي ﻛﻪ ﺑﺮآن آﻳﺔ ﻗﺮآن ﺗﺤﺮﻳﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪون ﻏﺴﻞ‬ ‫و وﺿﻮ ﺟﺎﺋﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺮام اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (9‬اﺳﺘﻔﺎدة آن ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ اراده ﺷﻔﺎء در آن آب ﻛﺮده ﺑﺨﻮرﻳﺪ‬ ‫ﺧﻮب اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (10‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻗﺮآن ﭘﺎك ﺑﻪ ﻫﺮ زﺑﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻳﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻦ آن ﻧﻴﺰ ﺣﻜﻢ‬ ‫ﻗﺮآن را دارد)‪.(3‬‬

‫ﻟﻤﺲ ﻛﺮدن ﻛﺘﺐ دﻳﻨﻲ‬ ‫ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻏﺴﻞ ﺑﺮآن ﻓﺮض ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ وﺿﻮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮاﻧﺪن و ﻟﻤﺲ‬ ‫ﻛﺮدن ﻛﺘﺐ دﻳﻨﻲ ﻣﺜﻞ ﻓﻘﻪ و ﺗﻔﺴﻴﺮ و اﺣﺎدﻳﺚ ﻣﻜﺮوه ﺗﻨﺰﻳﻬﻰ اﺳﺖ و اﮔﺮ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ‬ ‫ﭘﺎرﭼﻪ اى ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻣﻠﺒﺲ ﺑﻪ آن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮدارد و ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﮔﻨﺎﻫﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ آﻳﺖ‬ ‫ﻗﺮآﻧﻰ ﻳﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪ اش را دﺳﺖ زدن در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻨﺎﺑﺖ ﺣﺮام اﺳﺖ)‪ (4‬در ﺧﻮاﻧﺪن و‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺘﺐ اﺳﻼﻣﻲ رﺳﺎﻻت و روزﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﺑﺪون وﺿﻮ ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺘﻴﺎط ﻧﻤﻮد؛ زﻳﺮا‬ ‫ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً در آﻧﻬﺎ آﻳﺎت و ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻨﺎﺑﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻧﺪن‬ ‫)‪ (1‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻏﺴﻞ ﺑﺮآن ﻓﺮض ﮔﺸﺘﻪ اﮔﺮ درﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ درود ﻳﺎ دﻋﺎ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻌﻰ‬ ‫ﻧﺪارد ﻣﮕﺮ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ وﺿﻮ و ﻏﺮﻏﺮه ﻧﻤﺎﻳﺪ)‪.(5‬‬

‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺷﺮﻳﻒ ‪ ،‬ج ‪ ، 1‬ص‪.39‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.43‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.39‬‬ ‫)‪ (4‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.43‬‬ ‫)‪ (5‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.43‬‬ ‫‪73‬‬

‫)‪ (2‬ﺟﻮاب دادن آذان ﺑﺮآن ﺷﺨﺺ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎى را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ زﻳﺮ ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎى ﺷﺎن ﭘﺮ از‬ ‫ذرات ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﺎ رﻧﮓ اﻟﻮده اﺳﺖ و ﻧﺎﺧﻦ ﺧﺒﺎز ﺑﺎ آرد واﺷﺨﺎص ﻋﺎم‬ ‫ﺑﻪ ﭼﻴﺰ ﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﺼﺮوف ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻏﺴﻞ درﺳﺖ ﻣﻲ‬ ‫ﮔﻴﺮد)‪ (2‬اﮔﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪه ﻟﻴﻜﻦ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻌﺪاً ﺟﺎى آﻧﻬﺎ را ﺑﺸﻮﻳﻨﺪ‬ ‫و ﻧﻤﺎزي ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ)‪.(3‬‬

‫ﺑﭽﻪ ﭼﻪ وﻗﺖ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﻲ ﺷﻮد ؟‬ ‫ﭘﺴﺮ از ﺳﻦ ‪ 12‬اﻟﻰ ‪ 15‬ﺳﺎﻟﮕﻰ اوﻟﻴﻦ اﺣﺘﻼم ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺑﻼﻏﺖ و دﺧﺘﺮ از‬ ‫ﺳﻦ ‪ 9‬إﻟﻰ ‪ 15‬ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺑﺎﻟﻎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪى اﺣﻜﺎم ﺷﺮﻳﻌﺖ‬ ‫ﻻزم ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﻟﻬﺬا در ﺻﻮرت اﻇﻬﺎر اﺣﺘﻼم ﺑﺮ ﭘﺴﺮ و ﺣﻴﺾ ﺑﺮ دﺧﺘﺮ ﻏﺴﻞ‬ ‫ﻓﺮض ﻣﻲ ﮔﺮدد واﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻼﻣﺎﺗﻰ ﺑﺮآﻧﻬﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﮕﺮدﻳﺪ ﭘﺲ از ﺣﺴﺎب ﺳﺎل‬ ‫ﻫﺠﺮى )ﻗﻤﺮي( ﺳﻦ ‪ 15‬ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺳﻦ ﺑﻠﻮغ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪.(4‬‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ‬ ‫)‪ (1‬ﻗﺮآن ﺷﺮﻳﻒ را ﺑﺎﻻى ﻫﻤﻪ ﻛﺘﺐ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻌﺪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﻌﺪ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻌﺪ ﻓﻘﻪ وﺑﻌﺪ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻛﺘﺐ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﻟﺘﺮﺗﻴﺐ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ)‪. (5‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﺮ روى ﻛﺘﺐ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﺣﺘﻰ ﻗﻠﻤﻰ ﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.38‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.316‬‬ ‫)‪ (3‬ﺟﺪ اﻟﻤﻤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص ‪.111‬‬ ‫)‪ 7 @O G K > P (4‬ج‪ ،2‬ص‪.16‬‬ ‫)‪ (5‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.354‬‬ ‫‪74‬‬

тАлян╝я╗ия║Оя╗зян╜я╗к ╪п╪▒ я║╗я╗ия║к┘Ия╗Чя╗▓ я╗Ыя╗к я╗Ыя║Шя║Оя║Ся╗мя║О я║Ся║Оя║╖я╗ия║к я║Ся║о ╪▒┘И┘Й ╪вя╗зя╗мя╗в ян╝я╗┤я║░┘Й я╗зя║Тя║Оя╗│я║к яоФя║м╪зя║╖я║ЦтАк.тАмтАм

тАля║Ся║┤я║Шя╗ж ╪зя║╖я╗┤я║О╪б ╪п╪▒ ╪з┘И╪▒╪з┘В ╪пя╗│я╗ия╗▓тАм тАл)тАк (1тАм╪п╪▒ ╪з┘И╪▒╪з┘В я╗гя║┤я║Оя║Ля╗Ю ╪пя╗│я╗ия╗░ ян╝я╗┤я║░┘Й я║Ся║┤я║Шя╗ж ┘И я║Ся╗┤я╗ж ╪пя║│я║Шя║оя║зя╗о╪зя╗зя╗▓ я╗Ыя╗к ╪зя║╖я╗Мя║О╪▒ ┘Иян╝я╗┤я║░я╗ля║О┘ЙтАм тАля╗зя╗оя║╖я║Шя╗к я║Ся║Оя║╖я║к я╗гя║Ья╗Ю я╗зя║О┘Е я╗Ыя║О╪▒я║зя║Оя╗зя╗к ┘Ия╗Пя╗┤я║о┘З ╪зя║│я║Шя╗Мя╗дя║О┘Д ╪в┘Ж я╗гя╗дя╗ия╗о╪╣ ╪зя║│я║Ц)тАк.(1тАмтАм тАля║ая╗░ я╗ля║о ╪▓я║Ся║О┘Ж я║┐я║о┘И╪▒┘Й ╪зя║│я║Ц)тАк.(2тАмтАм тАл)тАк (2тАм╪з╪п╪и ┘И ╪зя║гя║Шя║о╪з┘Е я║гя║о┘И┘Б я║Чя╗м тАкюаетАмтАм тАл)тАк (3тАмя╗Ля╗дя╗оя╗гя║О┘Л ╪п╪▒я╗Ыя╗ия║О╪▒ я╗гя║╝я╗ая▒ая╗░ я╗ля║О я╗зя║О┘Е я╗Ыя║О╪▒я║зя║Оя╗зя╗к ┘И я║Чя║Тя╗ая╗┤я╗Ря║О╪к ╪пя╗│яоХя║о я║Чя║дя║оя╗│я║о я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п я╗Ыя╗к ╪вя╗зя╗мя║ОтАм тАл╪▒╪з я║Ся║Оя╗│я║к я║Ся║о╪п╪зя║╖я║Ц ┘И я║Ся╗Мя║к я║Ся║о ╪в┘Ж я╗зя╗дя║О╪▓ я║зя╗о╪зя╗зя║к ╪в┘Ж я╗гя║╝я╗ая╗░ ╪з┘К я╗Ыя╗к я║Ся║о╪в┘Ж я╗зя╗Шя║╢ я╗Ыя╗Мя║Тя╗к ┘ИтАм тАля╗│я║О яоФя╗ия║Тя║к я║зя╗Ая║о╪з╪б я║Чя║оя║│я╗┤я╗в я║╖я║к┘З я║Ся║Оя║╖я║к ╪п╪▒ ┘Ия╗Чя║Ц ╪зя║│я║Шя╗Фя║О╪п┘З ╪з╪▓ ╪в┘Ж я║│я╗Мя╗░ я║╖я╗о╪п я║Чя║О янШя║О я╗ля║О я║Ся║отАм тАля╗зя║╕я║О┘Ж я╗ля║О┘Й я╗гя╗Шя║кя║│я╗к яоФя║м╪зя║╖я║Шя╗к я╗зя║╕я╗оя╗зя║к ╪зяоФя║о ╪п╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓ ян╝я╗ия╗┤я╗ж я╗гя║╝я╗ая╗░ я╗ля║О╪▒╪з я╗гя╗о╪▒╪п ╪зя║│я║Шя╗Фя║О╪п┘ЗтАм тАля╗Чя║о╪з╪▒ я╗зя║кя╗ля╗┤я║к я║Ся╗мя║Шя║о ╪зя║│я║Ц)тАк.(3тАмтАм

тАля╗Ля╗ая║Ц ┘Ия║│я╗оя║│я╗к я╗ля║ОтАм тАл╪з╪▓ ╪з╪п╪▒╪з╪▒ я╗Ыя║о╪п┘Ж ╪п╪▒ я╗Пя║┤я╗Ю я║зя║Оя╗зя╗к ┘Ия║│я╗оя║│я╗к я║Ся╗оя║Яя╗о╪п я╗гя╗▓ ╪вя╗│я║ктАк .тАм╪з╪▓ я║гя╗Ая║о╪к я╗Ля║Тя║к╪зя╖▓ я║Ся╗жтАм тАля╗гя╗Ря╗Фя╗Ю ╪▒я║┐я╗░ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗░ я╗Ля╗ия╗к ╪▒┘И╪зя╗│я║Ц ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪▒я║│я╗о┘Д ╪зя╗Ыя║о┘Е я║╗ ┘Ся╗ая╗░ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗░ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│ ┘Ся╗ая╗втАм тАля╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАм╪з╪▓ ╪з╪п╪▒╪з╪▒ я╗Ыя║о╪п┘Ж ╪п╪▒ я╗Пя║┤я╗Ю я║зя║Оя╗зя╗к я║СянЩя║оя╗ля╗┤я║░я╗│я║к я╗Ыя╗к я║Ся╗▓ я║╖я╗Ъ ╪з╪▓ ╪зя╗│я╗ж я╗Ля╗дя╗Ю ┘Ия║│я╗оя║│я╗ктАм тАля╗ля║О я║Ся╗оя║Яя╗о╪п я╗гя╗░ ╪вя╗│я║к)тАк.(4тАмтАм

тАля║Ся╗┤я║О┘Ж я║Чя╗┤я╗дя╗в ┘И я╗Уя║о╪зя╗│я║╛ ╪в┘ЖтАм тАл╪п╪▒ я║Чя╗┤я╗дя╗в я║│я╗к я╗Уя║о╪╢ ╪зя║│я║ЦтАм тАл)тАк (1тАмя╗гя║Оя║зя╗о╪░ ╪з╪▓ ╪зя╗Яя║к╪▒я╗гя║ия║Шя║О╪▒ я╗гя╗Мя╗к ╪▒╪п ╪зя╗Яя╗дя║дя║Шя║О╪▒тАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.356╪М355тАмтАм тАл)тАк (2тАм╪▒╪п ╪зя╗Яя╗дя║дя║Шя║О╪▒тАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.607тАмтАм тАл)тАк (3тАмя╗Уя║Шя║О┘И┘К ╪зя╗ля╗ая║┤я╗ия║ЦтАк.тАмтАм тАл)тАк ╪М98/1 7B @C > S-P 3 T A > U ' + & 7 ?) -&0 7DQ+ 2 R+ ' (4тАм╪зя╗Яя║дя║кя╗│я║Ъ )тАк.(21тАмтАм тАлтАк75тАмтАм

‫)‪ (1‬ﻧﻴﺖ‬ ‫)‪ (2‬دﺳﺖ ﺑﺮﻫﻤﻪ ﺻﻮرت ﻛﺸﻴﺪن‬ ‫)‪ (3‬دﺳﺖ ﻫﺎ راﺗﺎ آرﻧﺞ ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎى ﺗﻴﻤﻢ ده ﭼﻴﺰ اﻧﺪ‬ ‫)‪ (1‬ﺑﺴﻢ اﷲ ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬دﺳﺖ ﻫﺎ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ زدن‪.‬‬ ‫)‪ (3‬دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﺰﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻴﺪن ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻘﺐ و ﺟﻠﻮ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (4‬اﻧﮕﺸﺖ ﻫﺎ را ﺑﺎز داﺷﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﺗﻜﺎن دادن دﺳﺘﻬﺎ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻦ اﻧﮕﺸﺖ ﺷﺼﺖ ﻫﺮ دو دﺳﺖ را ﺑﻬﻢ زدن‪ ،‬ﻣﮕﺮ‬ ‫اﺣﺘﻴﺎط ﮔﺮدد ﺗﺎ آواز ﻛﻒ زدن ﺑﺮ ﻧﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (6‬او‪‬ل ﺻﻮرت و ﺑﻌﺪ دﺳﺘﻬﺎ را ﻣﺴﺢ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (7‬ﻣﺴﺢ ﻫﺮ دو دﺳﺖ ﻣﺘﺼﻞ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫)‪ (8‬اول دﺳﺖ راﺳﺖ و ﺑﻌﺪ دﺳﺖ ﭼﭗ ﻣﺴﺢ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫)‪ (9‬ﺧﻼل ﻛﺮدن رﻳﺶ‪.‬‬ ‫)‪ (10‬ﺧﻼل اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺗﺎ ﻛﻪ ﻏﺒﺎر ﺑﺮآن ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻏﺒﺎر ﻧﺮﺳﻴﺪ ﻳﻌﻨﻰ دﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻨﮕﻰ و ﻳﺎ اﻣﺜﺎل آن زده ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻏﺒﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻼل ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﺮاى ﺧﻼل ﻛﺮدن دوﺑﺎره دﺳﺖ ﺑﺮزﻣﻴﻦ زدن ﺿﺮورى ﻧﻴﺴﺖ)‪.(2‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺗﻴﻤﻢ )ﺣﻨﻔﻰ(‬ ‫ﻧﻴﺖ ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﻛﺮده ﺷﻮد )ﻧﻴﺖ ارادة دل اﺳﺖ واﮔﺮ ﺑﺰﺑﺎن ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﻬﺘﺮ‬ ‫اﺳﺖ( ﻣﺜﻼً ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺑﺮاى ﭘﺎﻛﻰ از ﺑﻰ وﺿﻮﺋﻰ ﻳﺎ ﺑﻰ ﻏﺴﻠﻲ و ﻳﺎ ﻫﺮ دو ﺗﻴﻤ‪‬ﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‬ ‫ﺗﺎ ﻧﻤﺎزم روا ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺴﻢ اﷲ ﺑﮕﻮﻳﺪ و اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻫﺮ دو دﺳﺖ را ﻛﺸﺎده و ﺑﺮ ﭼﻴﺰي‬ ‫)‪ (1‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.65‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.67‬‬ ‫‪76‬‬

‫ﻛﻪ از ﻧﻮع زﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺜﻼً )ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺧﺸﺖ‪ ،‬دﻳﻮار‪ ،‬ﺧﺎك وﻏﻴﺮه( ﺑﻤﺎﻟﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻏﺒﺎر‬ ‫زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ دﺳﺘﻬﺎ را ﺗﻜﺎن دﻫﺪ و ﺑﻌﺪ ﺗﻤﺎم ﺻﻮرت را ﻃﻮرى ﻣﺴﺢ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺎى‬ ‫ﺣﺘﻰ ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻣﻮ‪ ،‬ﺧﺎﻟﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر دوﺑﺎره دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ زده و از‬ ‫ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎ ﺷﺮوع ﺗﺎ آرﻧﺞ دﺳﺘﻬﺎ ﻣﺴﺢ ﻛﺮده ﺷﻮﻧﺪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻼوه اﻧﮕﺸﺖ اﺑﻬﺎم‬ ‫)ﺷﺼﺖ( ﭼﻬﺎر اﻧﮕﺸﺖ دﻳﮕﺮ دﺳﺖ ﭼﭗ را از ﭘﺸﺖ اﻧﮕﺸﻬﺎى دﺳﺖ راﺳﺖ ﺗﺎ‬ ‫آرﻧﺞ آن ﺑﺮده و ﺑﻌﺪ ﺑﺎﻛﻒ دﺳﺖ ﭼﭗ ﻗﺴﻤﺖ داﺧﻠﻰ دﺳﺖ راﺳﺖ را ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﺮز ﻛﻒ دﺳﺖ ﻣﺴﺢ ﻛﺮده و ﺑﺎ ﻗﺴﻤﺖ داﺧﻠﻰ اﻧﮕﺸﺖ ﺑﺰرگ ﭼﭗ ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻘﺐ‬ ‫اﻧﮕﺸﺖ ﺑﺰرگ راﺳﺖ را ﻣﺴﺢ ﻛﻨﺪ ﺑﻌﺪ ﻣﺴﺢ دﺳﺖ ﭼﭗ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺻﻮرت‬ ‫ﮔﻴﺮد)‪ .(1‬و اﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﻧﮕﺸﺘﺎن و ﻛﻒ دﺳﺖ ﻣﺴﺢ ﻛﺮده ﺷﻮد ﺑﺎزﻫﻢ ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ از آرﻧﺞ ﺷﺮوع ﺗﺎ اﻧﮕﺸﺘﺎن و ﻳﺎ از اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺗﺎ آرﻧﺞ ﻣﺴﺢ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ا ‪‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﺧﻼف ﺳﻨﺖ اﺳﺖ و در ﺗﻴﻤﻢ ﺳﺮ و ﭘﺎ ﻫﺎ ﻣﺴﺢ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ)‪.(2‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 25‬ﺻﻔﺮ اﻟﻤﻈﻔﺮ ﻳﻮم اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺿﺎ‬ ‫‪ 25‬ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ﺗﻴﻴﻢ‬ ‫)‪ (1‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺎ آﺗﺶ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﻳﺎ ﻧﺮم ﻳﺎ ذوب ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬از ﺟﻨﺲ زﻣﻴﻦ ﻣﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ وﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﺑﺮآن ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ ﻣﺜﻞ )رﻳﮓ‪ ،‬آﻫﻚ‪ ،‬ﺳﺮﻣﻪ‪ ،‬ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﻓﻴﺮوزه‪ ،‬ﻋﻘﻴﻖ‬ ‫وﻏﻴﺮه( ﺑﺮ ﺟﻮاﻫﺮ ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮآن ﮔﺮد ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﺎ ﺧﺸﺖ ﭘﺨﺘﻪ )آﺟﺮ( ﻇﺮف ﭼﻴﻨﻰ ﻧﻴﺰ ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ ا ‪‬ﻣﺎ اﮔﺮ از ﺟﺮم ﺷﻴﺸﻪ‬ ‫وﻏﻴﺮه ﻛﻪ از ﺟﻨﺲ زﻣﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي ﺗﺎﺗﺎر ﺧﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.227‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋﺎﻣﻪ ﻛﺘﺐ ﻓﻘﻪ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬اﻟﺒﺤﺮ اﻟﺮاﺋﻖ‪ ،‬ج‪،1‬ص‪.256‬‬ ‫)‪ (4‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.27‬‬ ‫‪77‬‬

‫)‪ (3‬ﭘﺎك ﺑﻮدن اﺷﻴﺎء ﻛﻪ ﺑﺮآن ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺮآن اﺛﺮى از‬ ‫ﻧﺠﺎﺳﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ)‪ ،(1‬ﺑﺮ زﻣﻴﻦ دﻳﻮار و ﻳﺎ ﻏﺒﺎري ﻛﻪ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه اﮔﺮ‬ ‫ﻧﺠﺲ ﺷﻮد و ﺑﻌﺪ در اﺛﺮ آﻓﺘﺎب ﺧﺸﻚ ﮔﺮدد ﻛﻪ اﺛﺮ ﻧﺠﺎﺳﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﻮد ﭘﺎك‬ ‫وﻃﺎﻫﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮآن ﻧﻤﺎز ﺟﺎﻳﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﺟﺎﺋﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (4‬اﮔﺮ ﺷﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻧﺠﺲ ﺑﻮده اﻳﻦ ﺷﻚ اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫)‪ (5‬اﮔﺮ ﺑﺮ ﭘﺎرﭼﻪ ﻳﺎ ﭼﻮب ﻳﺎ دروازه ﭼﻨﺎن ﺧﺎك ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ ﺑﺮآن ﻣﻌﻠﻮم‬ ‫ﺷﻮد ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (6‬دﻳﻮار آﺟﺮى ﻳﺎ ﺧﺎﻛﻰ اﮔﺮ از ﻣﺴﺠﺪ و ﻳﺎ از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﺑﺮآن ﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺸﺮﻃﻰ ﻛﻪ ﺑﺮآن ﺗﻴﻞ‪ ،‬رﻧﮓ ﻳﺎ ﻛﺎﻏﺬ دﻳﻮارى و ﭼﻴﺰي ﻛﻪ از ﺟﻨﺲ زﻣﻴﻦ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ دﻳﺪه ﻧﺸﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮ دﻳﻮار ﺳﻨﮓ ﻛﺎر ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﺴﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺗﻴﻤ‪‬ﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫)‪ (7‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮآن وﺿﻮ و ﻳﺎ ﻏﺴﻞ ﻻزم ﺷﺪه وآب ﻣﻴ ‪‬‬ ‫ﺑﻜﻨﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (8‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﻣﺮﻳﺾ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻄﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺮﻳﻀﻰ آن در وﺿﻮ و ﻳﺎ ﻏﺴﻞ ﻣﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻳﻚ دﻛﺘﺮ و ﻃﺒﻴﺐ ﻣﺴﻠﻤﺎن واﻗﻌﻰ ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮاً ﻓﺎﺳﻖ ﺑﻨﻈﺮ ﻧﻴﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ از ﻏﺴﻞ و ﻳﺎ وﺿﻮ ﻣﺮﻳﻀﻰ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ زﻳﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﻟﻬﺬا ﺗﻴﻤ‪‬ﻢ‬ ‫ﻛﺮده ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (9‬اﮔﺮ در ﻏﺴﻞ اﺣﺴﺎس ﺿﺮر در ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ از ﮔﻠﻮ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻏﺴﻞ و‬ ‫ﺳﺮ را ﻣﺴﺢ ﻛﻨﺪ)‪.(5‬‬ ‫)‪ (1‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.435‬‬ ‫)‪ (2‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.27‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي ﻗﺎﺿﻲ ﺧﺎن ﻣﻊ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.53‬‬ ‫)‪ (4‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.441‬‬ ‫)‪ (5‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.60‬‬ ‫‪78‬‬

‫)‪ (10‬ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﭼﺎر ﻃﺮف ﺑﻪ اﻧﺪازة ﭼﻬﺎر ﻣﻴﻞ آب دﻳﺪه ﻧﺸﺪ ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﺟﺎﻳﺰ‬ ‫اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (11‬اﮔﺮ ﺑﻪ اﻧﺪازه وﺿﻮ آب زم زم در ﻧﺰد ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻴﻤﻢ ﺟﺎﺋﺰ ﻧﻴﺴﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (12‬اﮔﺮ ﻫﻮا ﭼﻨﺎن ﺳﺮد ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﺮگ اﺣﺴﺎس ﺷﻮد و ﺑﻌﺪ از ﻏﺴﻞ ﭼﻴﺰى‬ ‫ﺑﺮاى ﻧﺠﺎت از ﺳﺮدى ﻫﻢ ﻧﺪارد ﺗﻴﻤﻢ ﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (13‬اﮔﺮ ﺷﺨﺺ زﻧﺪاﻧﻰ را اﺟﺎزه وﺿﻮ داده ﻧﺸﻮد ﭘﺲ ﺗﻴﻤﻢ ﻛﺮده ﻧﻤﺎز را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‬ ‫و ﺑﻌﺪ اﻋﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﮔﺮ دﺷﻤﻦ و ﻳﺎ زﻧﺪاﻧﺒﺎن او را ﺑﻪ اداى ﻧﻤﺎزﻫﻢ ﻧﮕﺬارد ﺑﻪ‬ ‫اﺷﺎره ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﻌﺪ اﻋﺎده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (14‬اﮔﺮ ﮔﻤﺎن اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺗﻼش ﻛﺮدن آب ﻗﺎﻓﻠﻪ از ﻧﻈﺮ ﻏﺎﺋﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد و‬ ‫ﻳﺎ ﻗﻄﺎر ﻣﻲ رود ﺗﻴﻤﻢ ﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (15‬اﮔﺮ در ﻣﺴﺠﺪ ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﺑﻮد و ﻏﺴﻞ ﺑﺮآن ﻻزم ﮔﺸﺖ در ﻫﻤﺎن ﺟﺎ ﻓﻮراً ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ‬ ‫ﻛﻨﺪ)‪ ،(4‬ﺑﻌﺪ ﺑﻴﺮون ﺑﺮود؛ زﻳﺮا ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻛﺮدن ﺣﺮام اﺳﺖ)‪.(5‬‬ ‫)‪ (16‬وﻗﺖ ﭼﻨﺎن ﺗﻨﮓ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻏﺴﻞ ﻛﺮدن و وﺿﻮ ﻛﺮدن ﻧﻤﺎز ﻗﻀﺎء ﻣﻲ ﺷﻮد‬ ‫ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﻛﺮده ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺑﻌﺪ وﺿﻮ ﻳﺎ ﻏﺴﻞ ﻛﺮده و ﻧﻤﺎز را اﻋﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ)‪.(6‬‬ ‫)‪ (17‬زن از ﺣﻴﺾ و ﻳﺎ ﻧﻔﺎس ﭘﺎك ﮔﺮدﻳﺪ و ﻗﺎدر ﺑﻪ آب ﻧﻴﺴﺖ ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﻛﻨﺪ)‪.(7‬‬

‫)‪ (1‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.441‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.61‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.28‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﺎﺧﻮذ از ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص‪.492‬‬ ‫)‪ (5‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.28‬‬ ‫)‪ (6‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص‪،307‬‬ ‫)‪ (7‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.64‬‬ ‫‪79‬‬

‫ﺴﺮ ﻣﻲ‬ ‫)‪ (18‬اﮔﺮ در ﺟﺎى ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ آب ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺧﺎك ﭘﺎك ﻣﻴ ‪‬‬ ‫ﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻪ در وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﺗﻤﺎم ﺣﺮﻛﺎت ﻧﻤﺎز را ﺑﺠﺎ آورده و در ﺣﻴﻦ ﺑﺪﺳﺖ‬ ‫آوردن آب و ﻳﺎ ﺧﺎك ﭘﺎك وﺿﻮ و ﻳﺎ ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﻛﺮده ﻧﻤﺎز را ﺑﺎزﻫﻢ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (19‬ﻃﺮﻳﻘﻪ ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ وﺿﻮ و ﻏﺴﻞ ﻫﺮدو ﻳﻜﻰ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (20‬ﺑﺮﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻏﺴﻞ ﻓﺮض ﮔﺮدﻳﺪه ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻏﺴﻞ ﺟﺪا و ﺑﺮاى‬ ‫وﺿﻮ ﺟﺪا ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻫﺮ دو ﻳﻚ ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ درﺳﺖ اﺳﺖ و ﻳﺎ اﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻧﻴﺖ‬ ‫ﻛﺮد ﻳﺎ ﺑﺮاى وﺿﻮ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﻏﺴﻞ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻛﺎﻓﻰ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (21‬از ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ وﺿﻮ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ و ﻳﺎ ﻏﺴﻞ ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد از ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰﻫﺎ‬ ‫ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﻫﻢ ﻣﻰ ﺷﻜﻨﺪ و ﻧﻴﺰ ﺑﺎدﺳﺘﺮﺳﻰ ﺑﻪ آب ﺗﻴﻤﻢ ﻣﻰ ﺷﻜﻨﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (22‬اﮔﺮ در ﺑﻴﻨﻰ زن اﺷﻜﻮﻓﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ در آورده ﺷﻮد ورﻧﻪ ﺟﺎى اﺷﻜﻮﻓﻪ ﻣﺴﺢ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (23‬آن ﻗﺴﻤﺖ از ﻟﺒﻬﺎ ﻛﻪ ﻋﺎدﺗﺎً در ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺴﺘﻦ دﻫﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﺴﺢ‬ ‫ﻛﺮدن آن ﺿﺮوري اﺳﺖ واﮔﺮ در وﻗﺖ ﻣﺎﻟﻴﺪن دﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻟﺒﻬﺎ را ﺑﺰور‬ ‫در دﻫﺎن ﻓﺮو ﺑﺮد ﻛﻪ ﺑﺨﻮﺑﻰ ﻣﺴﺢ ﻧﺸﻮد ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬ ‫اﮔﺮ ﭼﺸﻢ ﻫﺎ ﺑﺰور ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد ﻧﻴﺰ ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (24‬اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺳﺎﻋﺖ و ﭼﻴﺰﻫﺎى دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺮدﺳﺖ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ در آورده‬ ‫و زﻳﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺢ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﻓﺮض ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪ ،(5‬ﺧﻮاﻫﺮان اﺳﻼﻣﻰ ﻧﻴﺰ ﻟﻨﮕﻮرا‬

‫)‪ (1‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪،65‬‬ ‫)‪ (2‬ﻓﺘﺎوي ﻗﺎﺿﻲ ﺧﺎن ﻣﻊ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ، 1‬ص‪.53‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي ﺗﺎﺗﺎر ﺧﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ج ‪ ، 1‬ص ‪.249‬‬ ‫)‪ (4‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،2‬ص‪.66‬‬ ‫)‪ 7D )J) 3 K ! + G E HI + (5‬ص‪.120‬‬ ‫‪80‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ درآورد و ﻳﺎ از ﺟﺎﻳﺶ ﻃﻮرى ﺗﻜﺎن دﻫﺪ ﻛﻪ زﻳﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺢ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﺣﺘﻴﺎط در ﺗﻴﻤﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ از وﺿﻮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (25‬ﻣﺮﻳﺾ و ﺑﻰ دﺳﺖ و ﭘﺎ ﺗﻴﻤ‪‬ﻢ ﻛﺮده ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺴﻰ دﻳﮕﺮ ﺑﺮ آن اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‬ ‫ﭘﺲ ﺗﻴﻤﻢ دﻫﻨﺪه را ﻧﻴ‪‬ﺖ ﺿﺮوري ﻧﻴﺴﺖ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺗﻴ ‪‬ﻤﻢ ﻣﻰ دﻫﻨﺪ ﻧﻴﺖ آن‬ ‫ﺷﺮط اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫ﻳﺎ رب ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺻﻠﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠﻢ ﻣﺎرا ﺗﻮﻓﻴﻖ آﻣﻮﺧﺘﻦ ﻏﺴﻞ و‬ ‫آﻣﻮزش دادن ﺑﺪﻳﮕﺮان ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺳﻨﺖ ﻫﺎى ﻧﺒﻮى ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﺎ‬ ‫آﻣﻴﻦ ﺑﺠﺎه اﻟﻨﺒﻰ اﻻﻣﻴﻦ ﺻﻠﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬ ‫ﻃﺎﻟﺐ ﻏﻢ ﻣﺪﻳﻨﻪ و ﺑﻘﻴﻊ و ﻣﻐﻔﺮت‬ ‫‪ 19‬رﺟﺐ اﻟﻤﺮﺟﺐ ‪1426‬ﻫـ ق‬

‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.26‬‬ ‫‪81‬‬

‫

‬ ‫

‬ ‫‪ !" #$ % & ' ( ) * #+ % & ,- ./ & +0‬‬

‫ﻓﻴﻀﺎن اذان‬

‫)ﻓﻀﺎﻳﻞ اذان(‬

‫اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ را از اول ﺗﺎ آﺧﺮ ﻣﻜﻤﻞ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﺷﻤﺎ در ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ‬ ‫ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن ﺑﺎﻗﺮﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻗﺮارِ ﻗﻠﺐ وﺳﻴﻨﻪ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺮآن ﭘﺎك را ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻤﺪ رب ﺗﻌﺎﻟﻰ را ﺑﺠﺎ آورد و‬ ‫ﺑﺮ ﻧﺒﻲ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ درود ﺷﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻧﺪ و از رب ﺧﻮد ﻣﻐﻔﺮت را‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻃﻠﺐ ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﻛﻪ آن ﺷﺨﺺ ﻧﻴﻜﻲ ﻫﺎ را در ﺟﺎي ﺧﻮد ﻧﺸﺴﺘﻪ درﻳﺎﻓﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫‪! 1 2 - 3‬‬

‫‪ 5 6 7 % 3‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﭼﻬﺎر ﺣﺮوف "اذان" ﭼﻬﺎر رواﻳﺎت‬ ‫ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﻓﻀﺎﻳﻞ اذان‬ ‫)‪ (1‬در ﻗﺒﺮ ﻛﺮم ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ‬ ‫ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬اذان دﻫﻨﺪة ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺛﻮاب اذان ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺷﻬﻴﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪﻧﺶ آﻟﻮده ﺑﺎﺧﻮﻧﺴﺖ و‬ ‫وﻗﺘﻴﻜﻪ ﻣﻲ ﻣﻴﺮد در ﻗﺒﺮ ﺑﺮﺟﺴﻤﺶ ﻛﺮم ﻗﺮار ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ <(= > ?@ A B C, <D ; - < -:; 8 97 (1‬ج ‪ ،8‬ص ‪.698‬‬ ‫)‪ ،112/1 < F/ G A ' + ( ,H G 1 E ? < ?C <1 I ? 1 E ? (2‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(24‬‬ ‫‪82‬‬

‫)‪ (2‬ﮔﻨﺒﺪ ﻣﻮره اي‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن رﺣﻤﺖ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺷﺎه ﺑﻨﻲ آدم ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻦ در ﺟﻨﺖ‬ ‫رﻓﺘﻢ‪ ،‬درآن ﮔﻨﺒﺪ ﻣﻮره اي دﻳﺪم ﻛﻪ ﺧﺎﻛﺶ ‪‬ﻣﺸﻚ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪم اي ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ! اﻳﻦ‬ ‫‪1‬‬

‫ﮔﻨﺒﺪ ﺑﺮاي ﻛﻴﺴﺖ؟ ﻋﺮض ﻛﺮد‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺆذﻧﺎن و أﺋﻤﻪ اﻣﺖ ﺷﻤﺎ اﺳﺖ) (‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﮔﻨﺎه ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻌﺎف‬ ‫ارﺷﺎد ﮔﺮاﻣﻲ ﻗﺪر ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ اﺳﺖ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬ ‫اذان ﭘﻨﺞ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز را ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻳﻤﺎن و ﺑﻪ ارادة ﺛﻮاب ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻗﺒﻠﻲ اش‬ ‫ﺑﺨﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻳﻤﺎن و ﺣﺼﻮل ﺛﻮاب در ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ‬ ‫دوﺳﺘﺎﻧﺶ را اﻣﺎﻣﺖ ﻛﻨﺪ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ ازﻳﻦ اﻧﺠﺎم داده ﻣﻌﺎف ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ان ﺷﺎء‬ ‫‪2‬‬

‫اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ) (‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﺎﻫﻲ ﻫﺎ ﻫﻢ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺷﺮﻳﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اذان دﻫﻨﺪه ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻋﺎي ﻣﻐﻔﺮت ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺎﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻲ ﻫﺎي ﺑﻴﻦ درﻳﺎ ﻫﻢ دﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺆذن اذان ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‬ ‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻫﻢ ﺗﻜﺮار ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و وﻗﺘﻴﻜﻪ از اذان ﻓﺎرغ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺗﺎ ﻗﻴﺎﻣﺖ‬ ‫ﺑﺮاﻳﺶ دﻋﺎء ﻣﻐﻔﺮت ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ در ﺣﺎل ﻣﺆذﻧﻲ ﺑﻤﻴﺮد ﺑﺮآن ﻋﺬابِ ﻗﺒﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺑﻮد و ﻣﺆذن از ﻋﺬاب ﺟﺎن ﻛﻨﻲ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬از ﺳﺨﺘﻲ و ﺗﻨﮕﻲِ ﻗﺒﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﺄﻣﻮن‬ ‫‪3‬‬

‫)ﻣﺤﻔﻮظ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ) (‪.‬‬

‫)‪ ،278/7 < / 1 E ? ( ,0 G J& K 9 < ?C <L M ;C (1‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(20896‬‬ ‫)‪ (2‬ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ص )‪ ،(279‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(20902‬‬ ‫)‪ (3‬ﻣﻠﺨﺺ از ‪ N MO P -Q - 8 97‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ ،‬ص‪.21‬‬ ‫‪83‬‬

тАля╗Уя╗Ая╗┤я╗ая║Ц я║Яя╗о╪з╪и┘Р ╪з╪░╪з┘ЖтАм тАля║Чя║Оя║Яя║к╪з╪▒ я╗гя║кя╗│я╗ия╗к я║╗я╗а┘Ся╗░ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗░ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗в я╗│я╗Ья║Тя║О╪▒ я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАм╪з┘К ╪▓я╗зя║О┘Ж! ┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗ктАм тАля║╖я╗дя║О ╪з╪░╪з┘Ж ┘И╪зя╗Чя║Оя╗гя║Ц ╪▒╪з ╪з╪▓ я║Ся╗╝┘Д ╪▒я║┐я╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗░ я╗Ля╗ия╗к я╗гя╗▓ я║╖я╗ия╗оя╗│я║ктАк ╪МтАмя╗ля╗дя║О┘Ж я╗Гя╗о╪▒┘К я╗Ыя╗к ╪з┘И я╗гя╗▓тАм тАляоФя╗оя╗│я║к я║╖я╗дя║О я╗ля╗в я║СяоХя╗оя║Ля╗┤я║ктАк ╪МтАм╪зя╖▓ я╗Ля║░┘Ия║Яя╗Ю ╪п╪▒ я╗Ля╗о╪╢ я╗ля║о я╗Ыя╗ая╗дя╗к я║Ся║о╪з┘К я║╖я╗дя║О я║╗я║к я╗ля║░╪з╪▒ я╗зя╗┤я╗Ья╗▓тАм тАля╗гя╗▓ я╗зя╗оя╗│я║┤я║к ┘И я╗│я╗Ъ я╗ля║░╪з╪▒ ╪п╪▒я║Яя║О╪к я║Ся╗ая╗ия║к я╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я║к ┘И я╗│я╗Ъ я╗ля║░╪з╪▒ яоФя╗ия║О┘З ╪▒╪з я║╗я║О┘Б я╗гя╗▓тАм тАля╗Ыя╗ия║ктАк ╪МтАм╪▓я╗зя║О┘Ж ╪зя╗│я╗ж я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я║╕я║О╪к ╪▒╪з я║╖я╗ия╗┤я║кя╗зя║ктАк ╪МтАмя╗Ля║о╪╢ я╗Ыя║о╪пя╗зя║ктАк :тАм╪зя╗│я╗ж я║Ся║о╪з┘К ╪▓я╗зя║О┘Ж ╪зя║│я║Ц янШя║▓ я║Ся║о╪з┘КтАм тАлтАк1тАмтАм

тАля╗гя║о╪п╪з┘Ж ян╝я╗┤я║┤я║Ц╪Я я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАмя╗гя║о╪п╪з┘Ж ╪▒╪з ╪п┘И я║Ся║о╪зя║Ся║о ╪зя╗│я╗ж ╪зя║│я║Ц) (тАк.тАмтАм

тАля║│я╗▓ ┘И ╪п┘И я╗гя╗ая╗┤я╗о┘Ж ┘Иян╝я╗мя║О╪▒ я║╗я║к я╗ля║░╪з╪▒ я╗зя╗┤я╗Ья╗▓ я║Ся║кя║│я║Ц ╪в╪▒я╗│я║ктАм тАля║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж я╗Ля║░я╗│я║░ ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓! я╗Чя║оя║Ся║О┘Ж ╪▒я║гя╗дя║Ц я╗ля║О┘К я║зя║к╪з┘К я╗Ля║░┘Ия║Яя╗Ю я╗Ыя╗к я║Ся║о╪з┘К я║Ся║кя║│я║ЦтАм тАл╪в┘И╪▒╪п┘Ж я╗зя╗┤я╗Ья╗▓ я╗ля║ОтАк ╪МтАмя║Ся╗ая╗ия║к┘К ╪п╪▒я║Яя║О╪к ┘И я║Ся║ия║╕я║╢ яоФя╗ия║Оя╗ля║О┘Ж я╗гя║О ян╝я╗Шя║к╪▒ я║Ся║оя╗гя║О ╪вя║│я║Оя╗зя╗▓ я╗Ля╗ия║Оя╗│я║ЦтАм тАля╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║ктАк ╪МтАмя╗гяоХя║о ╪зя╗Уя║┤я╗о╪│ я╗Ыя╗к я║Ся║О┘Ия║Яя╗о╪п ╪зя╗│я╗ж ╪вя║│я║Оя╗зя╗▓ я╗ля║О я║Ся║О╪▓ я╗ля╗в я╗гя║О я║╖я╗Ья║О╪▒ я╗Пя╗Фя╗ая║Ц я╗Чя║о╪з╪▒тАм тАляоФя║оя╗Уя║Шя╗к ╪зя╗│я╗втАк ╪МтАм╪п╪▒ я║гя║кя╗│я║Ъ я╗гя║Тя║О╪▒я╗Ыя╗к ╪зя╗│я╗Ья╗к я╗Чя║Тя╗╝┘Л ╪░я╗Ыя║о я║╖я║ктАк ╪МтАмя╗Уя╗Ая╗┤я╗ая║Ц я║Яя╗о╪з╪и ╪з╪░╪з┘Ж я║Ся╗┤я║О┘Ж яоФя║о╪пя╗│я║к┘ЗтАм тАля║Ся╗о╪птАк ╪МтАм╪зя╗Ыя╗ия╗о┘Ж я║Чя╗Фя║╝я╗┤я╗Ю ╪в┘Ж ╪▒╪з я╗гя╗╝я║гя╗Ия╗к я╗Уя║оя╗гя║Оя║Ля╗┤я║ктАк:тАмтАм тАл╪зя╖▓ ╪зя╗Ыя║Тя║о ╪зя╖▓ ╪зя╗Ыя║Тя║о ╪зя╗│я╗ж ╪п┘И я╗Ыя╗ая╗дя╗к ╪зя╗зя║ктАк ╪МтАмя║Ся╗мя╗дя╗┤я╗ж я║Чя║оя║Чя╗┤я║Р ╪п╪▒ ╪з╪░╪з┘Ж я╗гя╗Ья╗дя╗╝┘Л тАк 15тАмя╗Ыя╗ая╗дя║О╪к я╗гя╗▓тАм тАля║Ся║Оя║╖я╗ия║ктАк ╪МтАм╪зяоФя║о я╗│я╗Ъ я║зя╗о╪зя╗ля║о ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ я╗│я╗Ъ ╪з╪░╪з┘Ж ╪▒╪з я║Яя╗о╪з╪и ╪п╪з╪п я╗│я╗Мя╗ия╗▓ ян╝я╗┤я║░┘К я╗Ыя╗к я╗гя║Ж╪░┘Ж я╗гя╗▓тАм тАляоФя╗оя╗│я║к я║Чя╗Ья║о╪з╪▒ я╗зя╗дя║Оя╗│я║к ╪в┘Ж ╪▒╪з тАк 1500000/тАмя╗зя╗┤я╗Ья╗▓ я╗гя╗▓ ╪▒я║│я║к янШя║Оя╗зя║░╪п┘З я╗ля║░╪з╪▒ ╪п╪▒я║Яя║О╪к я║Ся╗ая╗ия║ктАм тАля╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п ┘И янШя║Оя╗зя║░╪п┘З я╗ля║░╪з╪▒ яоФя╗ия║О┘З я║Ся║ия║╕я╗┤я║к┘З я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п ┘И я║Ся║о╪з┘К я║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ ╪зя╗│я╗ж я╗ля╗дя╗к ╪п┘ИтАм тАля║Ся║о╪зя║Ся║о я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║ктАк ╪МтАм╪п╪▒ ╪з╪░╪з┘Ж я╗Уя║ая║о ╪п┘И я║Ся║О╪▒

я╗ля║┤я║ЦтАк ╪МтАмянШя║▓ ╪з╪░╪з┘Ж я╗Уя║ая║отАм тАля╗ля╗Фя║к┘З я╗Ыя╗ая╗дя║О╪к я║╖я║кя╗зя║к ┘И╪п╪▒ я║Яя╗о╪з╪и ╪з╪░╪з┘Ж я╗Уя║ая║о тАк 1700000 /тАмя╗зя╗┤я╗Ья╗▓тАк 17 ╪МтАмя╗ля║░╪з╪▒ я║Ся╗ая╗ия║к┘КтАм тАл╪п╪▒я║Яя║О╪к ┘И тАк 17тАмя╗ля║░╪з╪▒ я║Ся║ия║╕я║╢ яоФя╗ия║Оя╗ля║О┘Ж ╪▒я║│я╗┤я║к ┘И я║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ ╪▒╪з ╪п┘И я║Ся║о╪зя║Ся║отАк ╪МтАм╪п╪▒тАм тАл)тАк ╪М287/7 < / 1 E ? ( ,0 G J& K 9 < ?C <L M ;C (1тАм╪зя╗Яя║дя║кя╗│я║Ъ )тАк.(21005тАмтАм тАлтАк84тАмтАм

тАл╪зя╗Чя║Оя╗гя║Ц ╪п┘Ия║Ся║О╪▒"тАк " S+ R RтАмя╗ля╗в я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║к я╗Ыя╗к ╪зя╗│я╗ж я╗ля╗в тАк 17тАмя╗Ыя╗ая╗дя║О╪к яоФя║о╪пя╗│я║к ┘И ╪п╪▒тАм тАл╪зя╗Чя║Оя╗гя║Ц я╗ля╗в я║Ыя╗о╪з╪и я╗ля╗дя║О┘Ж ╪з╪░╪з┘Ж я╗Уя║ая║о я╗гя╗▓ ╪▒я║│я║ктАк ╪МтАм╪зя╗Яя║дя║Оя║╗я╗Ю ╪зяоФя║о я║зя╗о╪зя╗ля║о ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ ╪з┘КтАм тАля║Ся║О╪зя╗ля║Шя╗дя║О┘Е ╪п╪▒ я║Яя╗о╪з╪и ╪з╪░╪з┘Ж янШя╗ия║аяоХя║Оя╗зя╗к ┘И╪зя╗Чя║Оя╗гя║Ц я╗зя╗дя║О╪▓ янШя╗ия║аяоХя║Оя╗зя║Ф ╪▒┘И╪▓╪зя╗зя╗к я╗гя╗оя╗Уя╗Ц яоФя║о╪пя╗│я║к янШя║▓тАм тАл╪з┘И ╪▒╪з ╪▒┘И╪▓╪зя╗зя╗к я║Ся╗▓ я║╖я╗дя║О╪▒ я╗зя╗┤я╗Ья╗▓ я╗ля║О я╗гя╗▓ ╪▒я║│я║ктАк ╪МтАмя║Ся╗▓ я║╖я╗дя║О╪▒ ╪п╪▒я║Яя║О╪к я║Ся╗ая╗ия║к я╗гя╗▓ я║╖я╗оя╗зя║к ┘И я║Ся╗▓тАм тАля║╖я╗дя║О╪▒ яоФя╗ия║Оя╗ля║О┘Ж я╗гя╗Мя║О┘Б я╗гя╗▓ яоФя║о╪пя╗зя║ктАк ╪МтАмя╗ля╗дян╜я╗ия╗┤я╗ж я║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ ╪зяоФя║о ╪зя╗│я╗ж я╗Ля╗дя╗Ю ╪▒╪з ╪зя╗зя║ая║О┘ЕтАм тАл╪пя╗ля╗ия║к ╪зя║Яя║о я║╖я║О┘Ж ╪п┘И я║Ся║о╪зя║Ся║о я║зя╗о╪зя╗ля║о╪з┘Ж я║зя╗о╪зя╗ля║к я║Ся╗о╪птАк.тАмтАм

тАля║Яя╗о╪з╪и ╪пя╗ля╗ия║к╪й ╪з╪░╪з┘Ж я║Яя╗ия║Шя╗▓ яоФя║о╪пя╗│я║ктАм тАля║гя╗Ая║о╪к ╪зя║Ся╗о я╗ля║оя╗│я║о┘З ╪▒я║┐я╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗░ я╗Ля╗ия╗к я╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я║к я╗Ыя╗ктАк :тАмя╗│я╗Ъ я║╖я║ия║╝я╗▓ я╗Ыя╗к ╪в┘Ж я╗Чя║к╪▒тАм тАл╪▓я╗│я║О╪п я╗зя╗┤я╗Ъ я╗Ля╗дя╗Ю я╗зя║Тя╗о╪п я╗Уя╗о╪к яоФя║о╪пя╗│я║ктАк ╪МтАм╪▒я║│я╗о┘Д ╪зя╖▓ я║╗я╗а┘Ся╗░ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗░ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗в ╪п╪▒ я║гя╗Ая╗о╪▒тАм тАля║╗я║дя║Оя║Ся║Ф я╗Ыя║о╪з┘Е ╪▒я║┐я╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗░ я╗Ля╗ия╗мя╗в я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАм╪вя╗│я║О я╗гя╗┤я║к╪зя╗зя╗┤я║к я╗Ыя╗к ╪в┘Ж я║╖я║ия║║ ╪▒╪з я║зя║к╪з┘Ия╗зя║ктАм тАля╗Ля║░┘Ия║Яя╗Ю я║Ся╗к я║Ся╗мя║╕я║Ц ╪п╪зя║зя╗Ю я╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║к╪Я я║╗я║дя║Оя║Ся╗к я╗гя║Шя╗Мя║ая║Р яоФя║о╪пя╗│я║кя╗зя║к╪Ы ╪▓я╗│я║о╪зя╗Ыя╗к я║Ся╗к я╗Зя║Оя╗ля║отАм тАл╪зя╗│я╗ж я║╖я║ия║║ ╪в┘Ж я╗Чя║к╪▒ я╗зя╗┤я╗Ъ я╗Ля╗дя╗Ю я║Ся╗ия╗Ия║о я╗зя╗дя╗▓ ╪▒я║│я╗┤я║к╪Ы я╗Яя╗мя║м╪з я╗│я╗Ъ я║╗я║дя║Оя║Ся╗▓ ╪▒я║┐я╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗░ я╗Ля╗ия╗ктАм тАля║Ся║ия║Оя╗зя╗к ╪з╪┤ ╪▒я╗Уя║Ц ┘И ╪з╪▓ ╪▓┘Ж я║Ся╗┤я╗о┘З ╪з╪┤ янШя║оя║│я╗┤я║к я╗Ыя╗к ╪зяоФя║о я║╖я╗оя╗ля║о╪к я╗│я╗Ъ я╗Ля╗дя╗Ю я║зя║Оя║╗я╗▓ ╪зя╗зя║ая║О┘ЕтАм тАл╪п╪з╪п┘З я║Ся║о╪зя╗│я╗в я║СяоХя╗оя║Ля╗┤я║ктАк ╪МтАм╪в┘Ж ╪▓┘Ж я║Яя╗о╪з╪и ╪п╪з╪птАк :тАмя╗гя╗ж ╪з╪▓ ╪з┘И ян╝я╗ия║О┘Ж я╗Ля╗дя╗Ю я║зя║Оя║╗я╗▓ я╗зя║кя╗│я║к┘З ╪з┘ЕтАк ╪МтАм╪з тАкюаетАмя╗гя║ОтАм тАлян╝я╗┤я║░┘К я╗Ыя╗к ╪з╪▓ ╪з┘И ╪пя╗│я║к┘З ╪з┘Е ╪зя╗│я╗ж ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗к я║╗я║к╪з┘К ╪з╪░╪з┘Ж ╪▒╪з я╗гя╗▓ я║╖я╗ия╗┤я║к ╪зяоФя║о я║╖я║РтАм тАлтАк1тАмтАм

тАля║Ся╗о╪п ┘И я╗│я║О ╪▒┘И╪▓ я║гя║Шя╗дя║О┘Л я║Яя╗о╪з╪и ╪з╪░╪з┘Ж ╪▒╪з я╗гя╗┤я║к╪з╪п) (тАк╪МтАмтАм тАл╪зя╖▓ я╗Ля║░┘Ия║Яя╗Ю ╪з┘И ╪▒╪з ╪▒я║гя╗дя║Ц я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я║к ┘И я║Ся╗к я║│я║Тя║Р ╪з┘И я╗гя║О ╪▒╪з я╗гя╗Ря╗Фя║о╪к я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я║ктАк.тАмтАм

тАл)тАк (1тАмя╗гя╗ая║ия║║ ╪з╪▓ ╪зя║Ся╗ж я╗Ля║┤я║Оя╗Ыя║отАк ╪МтАм╪мтАк ╪М40тАм╪╡ тАк.413╪М412тАмтАм тАлтАк85тАмтАм

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺟﻮاب اذان و اﻗﺎﻣﺖ‬ ‫ﻣﺆذن را ﻻزﻣﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﻠﻤﺎت اذان را ﻃﻮري ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ درﻣﻴﺎن ﻛﻠﻤﺎت ﻛﻤﻲ‬ ‫ﺗﻮﻗﻒ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﷲ اﻛﺒﺮ اﷲ اﻛﺒﺮ ﻫﺮ دو را ﻳﻜﺠﺎ ﺑﺎﻫﻢ ادا ﻧﻤﺎﻳﺪ )ﺑﺪون ﺳﻜﺘﻪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد( ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ اﺳﺖ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ دو ﻛﻠﻤﻪ ﺗﻮﻗﻒ‬ ‫ﻧﻤﻮده )ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد( واﻧﺪاز ﺗﻮﻗﻒ اﻳﻨﻘﺪر ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﻮاب دﻫﻨﺪه ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﺮار ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺮك ﺳﻜﺘﻪ ﻣﻜﺮوﻫﺴﺖ واﻋﺎد ﭼﻨﻴﻦ اذان ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ) (‪ ،‬ﺟﻮاب‬ ‫دﻫﻨﺪه را ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻣﺆذن اﷲ اﻛﺒﺮ‪ ،‬اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺖ وﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ‬ ‫اﷲ اﻛﺒﺮ اﷲ اﻛﺒﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻠﻤﺎت دﻳﮕﺮ را ﺟﻮاب دﻫﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻴﻜﻪ ﻣﺆذن‬ ‫ﺑﺎر اول اﺷﻬﺪ ان ﻣﺤﻤﺪا رﺳﻮل اﷲ ﮔﻔﺖ ﺟﻮاب دﻫﻨﺪه ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪.%‬‬ ‫‪Z LW - Y V QV X‬‬ ‫‪V W V %‬‬ ‫‪U 3‬‬

‫ﻣﻌﻨﻲ‪ :‬درود ﺑﺎد ﺑﺮ ﺗﻮ ﻳﺎرﺳﻮل اﷲ‬

‫وﻗﺘﻴﻜﻪ ﺑﺎردوم ﮔﻔﺖ‪ :‬أﺷﻬﺪ أنّ ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪ‪‬ا رﺳﻮل اﷲ ﺟﻮاب دﻫﻨﺪه ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫)‪(2‬‬

‫‪%‬‬ ‫‪Z LW -Y V VQ X‬‬ ‫]‪V & \ ; V ] " R‬‬

‫ﻣﻌﻨﻲ‪ :‬ﻳﺎرﺳﻮل اﷲ از ﻳﺎد ﮔﺮاﻣﻲ ﺗﻮ‬ ‫ﭼﺸﻢ ﻫﺎﻳﻢ ﺳﺮد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫وﻫﺮ ﺑﺎر ﻧﺎﺧﻦ اﻧﮕﺸﺖ ﻫﺎي ﺳﺒﺎﺑﻪ )ﺷﺼﺖ( را ﺑﻮﺳﻴﺪه ﺑﺮ ﭼﺸﻢ ﻫﺎ ﺑﺒﺮﻳﺪ و در‬ ‫آﺧﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫ ‬ ‫ ‪V 2V V J‬‬ ‫ ‪" & \ ; ?_+V " ^Y‬‬

‫ﻣﻌﻨﻲ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﺮا از ﻧﻴﺮوي ﺷﻨﻮاﺋﻲ‬ ‫و ﺑﻴﻨﺎﺋﻲ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎ‪.‬‬

‫)‪ (1‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.66‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.293‬‬ ‫‪86‬‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮد ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ = 6 7 % 3‬او را ﺑﺎﺧﻮد ﺑﻪ‬ ‫‪1‬‬

‫\ ‪ ` 9‬ﻫﺮ ﭼﺎر‬ ‫ﺑﻬﺸﺖ داﺧﻞ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ) (‪ ،‬در ﺟﻮاب ! \ ! ‬ ‫ﺑﺎر ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ % & a -R a L-!a :‬و ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دو را ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻳﻌﻨﻲ آﻧﭽﻪ‬ ‫ﻣﺆذّن ﮔﻮﻳﺪ آن را ﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﺪ ‪ L-!a‬ﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﺪ واﻳﻦ را ﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪.d *V QV W V+ V (W WC %‬‬ ‫‪U Ab Vc V+‬‬ ‫‪.(2)# e] QV W‬‬

‫ﻣﻌﻨﻲ‪ :‬آﻧﭽﻪ اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪ‬ ‫و آﻧﭽﻪ ﻧﺨﻮاﺳﺖ ﻧﺸﺪ‪.‬‬

‫درﺟﻮاب @‪ -; #+ 8‬ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪h _ g‬‬ ‫‪V d & V f‬‬ ‫‪V V &V V S‬‬ ‫‪V Rd V 3‬‬ ‫‪V‬‬ ‫)‪(3‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪V >d )W iV‬‬

‫ﻣﻌﻨﻲ‪ :‬ﺗﻮ راﺳﺖ وﻧﻴﻜﻮ ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻲ‬ ‫وﺗﻮ ﺣﻖ ﮔﻔﺘﻪ اي‪.‬‬

‫ﺟﻮاب اﻗﺎﻣﺖ ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ ﺟﻮاب آن ﻫﻢ ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻮده‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﺮق اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ درﺟﻮاب ‪ S+ R R‬ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪S+V BV +V ^V +V BV 0W V %‬‬ ‫‪U ^V +V RW0W‬‬ ‫)‪(4‬‬ ‫‪j‬‬ ‫‪Y Hb V f‬‬ ‫ ‪Y V V‬‬ ‫ "‬

‫ﻣﻌﻨﻲ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ را ﻗﺎﺋﻢ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ زﻣﻴﻦ وآﺳﻤﺎن‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪ (1‬اﻳﻀ ًﺎ‬ ‫)‪ (2‬در ﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ ،82‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.57‬‬ ‫)‪ (3‬اﻳﻀﺎً‪ ،‬ص‪.83‬‬ ‫)‪ (4‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.57‬‬ ‫‪87‬‬

‫‪ 14‬ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ اذان‬ ‫)‪ (1‬اﮔﺮ ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻓﺮض در ﭘﻨﺞ وﻗﺖ ﺑﺸﻤﻮل ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺎﺟﻤﺎﻋﺖ اوﻟﻲ در‬ ‫ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ وﻗﺖ ﻣﻌ ‪‬ﻴﻦ اداء ﺷﻮد ﺑﺮاي آن اذان ﺳﻨﺖ ﻣﺆ ّﻛﺪه اﺳﺖ و ﺣﻜﻢ آن‬ ‫ﻣﺜﻞ واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ در آﻧﺠﺎ اذان ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﻮد ﺗﻤﺎم ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ آن ﮔﻨﻬﮕﺎر ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (2‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ در ﺑﻴﻦ ﺷﻬﺮ درﺧﺎﻧﻪ اش ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ اذان ﻣﺴﺠﺪ ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻞ‬ ‫ﺑﺮاﻳﺶ ﻛﺎﻓﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ اذان ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺎزﻫﻢ ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (3‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻴﺮون از ﺷﻬﺮ در روﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺑﺎغ ﻳﺎ ﻛﺸﺘﺰار وﻏﻴﺮه ﺑﺎﺷﺪ و آن ﻣﺤﻞ‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﭘﺲ اذان ﺷﻬﺮ ﻳﺎ روﺳﺘﺎ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﺎزﻫﻢ اذان ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮ‬ ‫اﺳﺖ واﮔﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﺒﻮد اذان ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺣﺪ‪ ‬ﻗﺮﻳﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺪاي اذان‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺪاﻧﺠﺎ ﺷﻨﻴﺪه ﺷﻮد)‪.(3‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﺴﺎﻓﺮ اﮔﺮ اذان واﻗﺎﻣﺖ ﻧﮕﻔﺖ ﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ اﻗﺎﻣﺖ ﻧﮕﻔﺖ ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ واﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫اﻗﺎﻣﺖ ﮔﻔﺖ ﭘﺲ ﻣﻜﺮوه ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اذان ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد اﮔﺮ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ وﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮﻗﻲ ﻧﺪارد)‪.(4‬‬ ‫)‪ (5‬اذان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺮوع وﻗﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از وﻗﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺷﺮوع ﺷﺪه‬ ‫ودوران وﻗﺖ اذان ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬در ﻫﺮ دو ﺻﻮرت اذان دوﺑﺎره اﻋﺎده ﺷﻮد)‪ .(5‬ﺑﺮ‬ ‫ﻣﺆذﻧﺎن ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﺸﺔ ﻧﻈﺎم اﻻوﻗﺎت را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻌﻀﻲ‬ ‫ﻣﺆذﻧﻴﻦ ﻗﺒﻞ از وﻗﺖ ﻣﻌﻴﻨﻪ اذان را ﺷﺮوع ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ اﻣﺎﻣﺎن ﻣﺤﺘﺮم و‬ ‫)‪ (1‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪62‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.62‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.54‬‬ ‫)‪ (4‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.78‬‬ ‫)‪ (5‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.54‬‬ ‫‪88‬‬

‫اﻧﺘﻈﺎﻣﻴﺔ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﺪﻧﻲ اﻟﺘﺠﺎء اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (6‬زﻧﺎن اﮔﺮ ﻧﻤﺎز ﺧﻮد را و ﻳﺎ ﻗﻀﺎﺋﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻦ اذان واﻗﺎﻣﺖ ﺑﺮآﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﻜﺮوﻫﺴﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (7‬زﻧﺎن را ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻜﺮوه ﺗﺤﺮﻳﻤﻴﺴﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (8‬ﭘﺴﺮ ﺑﭽﺔ ﻫﻮﺷﻴﺎر وﺳﻨﺠﻴﺪه ﻫﻢ اذان داده ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (9‬اذان ﺑﻲ وﺿﻮ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﮔﻔﺘﻦ ﻛﻠﻤﺎت اذان ﺑﻲ وﺿﻮء ﻣﻜﺮوﻫﺴﺖ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (10‬اذان ﺧﻨﺜﻲ‪ ،‬ﻓﺎﺳﻖ اﮔﺮﭼﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺸﻪ ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬دﻳﻮاﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻲ ﻏﺴﻞ وﺑﭽﺔ‬ ‫ﻧﺎﺳﻨﺠﻴﺪه ﻣﻜﺮوه ﺑﻮده اذان ﻫﻤﺔ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻋﺎده ﮔﺮدد)‪.(5‬‬ ‫)‪ (11‬اﮔﺮ ﻣﺆذن اﻣﺎم ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ)‪.(6‬‬ ‫)‪ (12‬ﺑﻴﺮون از ﻣﺴﺠﺪ رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ اﻳﺴﺘﺎده ﺷﺪه اﻧﮕﺸﺘﻬﺎ را در ﮔﻮش ﻫﺎ ﺑﺮده ﺑﻪ‬ ‫آواز ﺑﻠﻨﺪ اذان ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ از اﻧﺪازة ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ ﺻﺪا را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدن‬ ‫ﻣﻜﺮوﻫﺴﺖ)‪.(7‬‬ ‫)‪ (13‬ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﻦ !\ دﻫﻦ ﺑﺴﻤﺖ راﺳﺖ و ﮔﻔﺘﻦ ﺣﻲ ﻋﻠﻲ اﻟﻔﻼح‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﮔﺮداﻧﺪه ﺷﻮد اﮔﺮﭼﻪ اذان ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﻤﺎز ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﺜﻼً در ﮔﻮش‬ ‫ﺑﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد اﻳﻦ ﮔﺮداﻧﺪن ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي دﻫﺎن اﺳﺖ ﻫﻤﺔ ﺑﺪن ﮔﺮداﻧﺪه ﻧﺸﻮد)‪.(8‬‬ ‫)‪ <k ?9 l3 @ (1‬ج‪ ، 1‬ص ‪.48‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﺒﺤﺮ اﻟﺮاﺋﻖ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.614‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.54‬‬ ‫)‪ <k )g) l c ! + ` 9 \R + (4‬ص‪ ،199‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ج‪ ،5‬ص‪.373‬‬ ‫)‪ (5‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.75‬‬ ‫)‪ (6‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ . 88‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.54‬‬ ‫)‪ (7‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.55‬‬ ‫)‪ (8‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.66‬‬ ‫‪89‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺆذﻧﻴﻦ ﻫﻨﮕﺎم رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺻﻼ و ﻓﻼح ﺑﺎ ﻧﺎز و ﻧﺰاﻛﺖ ﭼﻬﺮه را ﺑﺴﻤﺖ‬ ‫راﺳﺖ و ﭼﭗ ﻛﻤﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ روش اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺪازة درﺳﺖ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اول ﺑﻄﻮر ﺻﺤﻴﺢ ﺻﻮرت )ﭼﻬﺮه( ﺑﻄﺮف راﺳﺖ و ﭼﭗ ﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه‬ ‫ﺑﻌﺪ ﻟﻔﻆ ﺣﻲ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (14‬در اذان ﻓﺠﺮ ﺑﻌﺪ از ﺣﻲ ﻋﻠﻲ اﻟﻔﻼح ﮔﻔﺘﻦ ] @‪ -; #+ 8‬ﻣﺴﺘﺤﺐ‬ ‫اﺳﺖ)‪ .(1‬اﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﻮد ﺑﺎزﻫﻢ اذان اداء ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(2‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 9‬ﺣﺮوف اذان ﺑﻼﻟﻲ ‪ 9‬ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ﺟﻮاب اذان‬ ‫)‪ (1‬ﻋﻼوه از اذانِ ﻧﻤﺎز ﺟﻮاب اذان ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﻢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻼً اذان وﻗﺖ‬ ‫ﺑﭽﻪ ﻧﻮزاد)‪.(3‬‬ ‫)‪ (2‬ﻣﻘﺘﺪي ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮاب اذان ﺧﻄﺒﻪ ﻫﺎ را ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎط ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻲ‬ ‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﺟﻮاب اذان ﻳﺎ دﻋﺎي ﺑﻴﻦ دو ﺧﻄﺒﻪ در دل ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد وﺑﺎ زﺑﺎن اﺻﻼً‬ ‫ﺗﻠﻔﻆ ﻧﮕﺮدد اﺷﻜﺎﻟﻲ در اﻳﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬واﮔﺮ اﻣﺎم ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻄﻴﺐ ﺑﺎ زﺑﺎن ﻫﻢ‬ ‫ﺟﻮاب اذان را ﺑﺪﻫﺪ ﻳﺎ دﻋﺎ ﻛﻨﺪ ﺑﻼ ﺷﺒﻪ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (3‬ﺑﺮﺷﻨﻮﻧﺪة اذان ﺟﻮاب دادن آن ﺣﻜﻢ اﺳﺖ)‪ ،(5‬ﺟﻨﺐ ﻳﻌﻨﻲ )ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ‬ ‫ﺟﻤﺎع ﻳﺎ اﺣﺘﻼم ﺑﺮآن ﻏﺴﻞ ﻻزم اﺳﺖ( ﻫﻢ اذان را ﺟﻮاب ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ زﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ داراي ﺣﻴﺾ وﻧﻔﺎس ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن ﺧﻄﺒﻪ ﻣﺼﺮوف اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺴﻲ‬

‫)‪ (1‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.67‬‬ ‫)‪ (2‬ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ص ‪.77‬‬ ‫)‪ (3‬رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.82‬‬ ‫)‪ (4‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ج ‪ ، 8‬ص‪.301،330‬‬ ‫)‪ (5‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.57‬‬ ‫‪90‬‬

‫ﻛﻪ ﻣﺼﺮوف ﺑﻪ اداي ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه اﺳﺖ وﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﻗﻀﺎي ﺣﺎﺟﺖ ﻳﺎ‬ ‫درﺣﺎﻟﺖ ﺟﻤﺎع ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮآﻧﻬﺎ ﺟﻮاب اذان ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (4‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اذان ﺷﺮوع ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺪت اداي اذان‪ ،‬ﺳﻼم وﻛﻼم‪ ،‬ﺟﻮاب ﺳﻼم وﺗﻤﺎم‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺗﻼوت ﻗﺮآن ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اذان را ﺧﻮب ﺑﺎ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺟﻮاب داده ﺷﻮد‪ ،‬در اﻗﺎﻣﺖ ﻫﻢ ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﻜﻮت رﻋﺎﻳﺖ ﮔﺮدد)‪.(2‬‬ ‫)‪ (5‬در ﺟﺮﻳﺎن اذان‪ ،‬رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﮔﺸﺘﻦ‪ ،‬ﻏﺬا ﺧﻮردن‪ ،‬ﻇﺮف ﻳﺎ ﭼﻴﺰي را ﺑﺮداﺷﺘﻦ‪،‬‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎﺑﭽﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎزي ﻛﺮدن‪ ،‬ﺑﺎ اﺷﺎره ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻛﺮدن وﻏﻴﺮه ﻫﻤﻪ را‬ ‫ﻣﺘﻮ ّﻗﻒ ﻛﺮدن ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (6‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﺟﺮﻳﺎن اذان ﻣﺸﻐﻮل ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺎﺗﻤﺔ آن ﺷﺨﺺ ﻣﻌﺎذاﷲ‬ ‫ﺑﺪﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (7‬در راه ﻣﺼﺮوف رﻓﺘﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺻﺪاي اذان را ﺷﻨﻴﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺧﺘﻢ‬ ‫اذان اﻳﺴﺘﺎده ﺷﺪه ﺧﺎﻣﻮﺷﺎﻧﻪ ﺑﻪ اذان ﮔﻮش داده ﺟﻮاب ﺑﺪﻫﺪ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (8‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﭼﻨﺪ اذان ﺷﻨﻴﺪ ﺑﺮ آن ﺟﻮاب دادن اذان او‪‬ل اﺳﺖ واﮔﺮ ﺟﻮاب ﻫﻤﻪ‬ ‫را ﺑﺪﻫﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (9‬اﮔﺮ در وﻗﺖ اذان ﺟﻮاب ﻧﺪاد‪ ،‬اﮔﺮ زﻳﺎد دﻳﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺟﻮاب ﺑﺪﻫﺪ)‪.(5‬‬

‫)‪ <k )g) l c ! + ` 9 \R + (1‬ص‪.203‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ . 86‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.57‬‬ ‫)‪ (3‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،3‬ص‪.36‬‬ ‫)‪ (4‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.57‬‬ ‫)‪ (5‬رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.81‬‬ ‫‪91‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﻔﺖ ﺣﺮوف ﻳﺎ ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻫﻔﺖ ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻰ اﻗﺎﻣﺖ‬ ‫)‪ (1‬اﮔﺮ اﻗﺎﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪه در ﻣﺴﺠﺪ ﻋﻘﺐ اﻣﺎم ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﭘﺸﺖ اﻣﺎم ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‬ ‫اﮔﺮ ﻋﻘﺐ اﻣﺎم ﺟﺎي ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻗﺮار داﺷﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ‬ ‫اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (2‬اﻗﺎﻣﺖ از اذان ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻨﺖ ﺗﺎﻛﻴﺪي اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (3‬اﻗﺎﻣﺖ را ﺟﻮاب دادن ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (4‬ﻛﻠﻤﺎت اﻗﺎﻣﺖ زود زود ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و در ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺳﻜﺘﻪ ﻧﺸﻮد)‪.(4‬‬ ‫)‪ (5‬در اﻗﺎﻣﺖ ﻧﻴﺰ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﻦ ﺣﻲ ﻋﻠﻲ اﻟﺼﻼ وﺣﻲ ﻋﻠﻲ اﻟﻔﻼح ﭼﻬﺮه ﺑﻪ راﺳﺖ‬ ‫و ﭼﭗ ﮔﺮداﻧﺪه ﺷﻮد)‪.(5‬‬ ‫)‪ (6‬اﻗﺎﻣﺖ ﺣﻖ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اذان ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎاﺟﺎزة اذان دﻫﻨﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ دﻳﮕﺮي‬ ‫اﻗﺎﻣﺖ ﻛﻨﺪ واﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺪون اﺟﺎزه اﻗﺎﻣﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﺆذن ﮔﺮدﻳﺪ‬ ‫ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ)‪.(6‬‬ ‫)‪ (7‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ در وﻗﺖ اﻗﺎﻣﺖ آﻣﺪ ﭘﺲ ﺑﺮآن اﻳﺴﺘﺎده اﻧﺘﻈﺎر ﻛﺮدن ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان در ﻣﺴﺠﺪ ﻗﺮار دارﻧﺪ او ﻫﻢ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و آن‬ ‫\ ‪ ` 9‬ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻜﻢ ﺑﺮ اﻣﺎم‬ ‫وﻗﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻜ ‪‬ﺒﺮ ﺑﺮ ﻛﻠﻤﺔ ! ‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )‪.(7‬‬ ‫)‪ (1‬ﻣﻠﺨﺺ از ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ، 5‬ص‪.372‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.68‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.57‬‬ ‫)‪ (4‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.68‬‬ ‫)‪ (5‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.66‬‬ ‫)‪ (6‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.54‬‬ ‫)‪ (7‬اﻳﻀﺎً ص‪.55‬‬ ‫‪92‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻳﺎزده ‪ 11‬ﺣﺮوف "ﻳﺎ ﻏﻮث اﻻﻋﻈﻢ"‬ ‫‪ 11‬ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻣﻮاﻗﻊ اداي اذان‬ ‫)‪ (1‬درﮔﻮش ﺑﭽﻪ ﻧﻮزاﺋﻴﺪه‪،‬‬ ‫)‪ (2‬درﮔﻮش ﻏﻢ زده‪،‬‬ ‫)‪ (3‬وﻓﺎﻟﺞ زده‪،‬‬ ‫)‪ (4‬واﻧﺴﺎن ﺑﺪ اﺧﻼق وﻏﻀﺒﻨﺎك‪،‬‬ ‫)‪ (5‬وﺣﻴﻮان دﻳﻮاﻧﻪ‪،‬‬ ‫)‪ (6‬وﻗﺖ ﺷﺪ‪‬ت ﺟﻨﮓ‪،‬‬ ‫)‪ (7‬وﻗﺖ آﺗﺶ ﺳﻮزي‪،‬‬ ‫)‪ (8‬ﺑﻌﺪ از دﻓﻦ ﻣ ‪‬ﻴﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (9‬وﻗﺖ ﺳﺮ ﻛﺸﻲ ﺟﻦ‪،‬‬ ‫)‪ (10‬راه در ﺟﻨﮕﻞ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه اﺳﺖ وﻛﺴﻲ ﺑﺮاي رﻫﻨﻤﺎﺋﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (11‬وﻗﺖ ﻓﺮاﮔﻴﺮي وﺑﺎ ﻧﻴﺰ اذان دادن ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫اذان دادن در ﻣﺴﺠﺪ ﺧﻼف ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‬ ‫در ﻋﺼﺮ و زﻣﺎن اﻣﺮوزي اذان دادن اﻛﺜﺮًا داﺧﻞ ﻣﺴﺎﺟﺪ راﻳﺞ ﮔﺮدﻳﺪه ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫اﻣﺮ ﺧﻼف ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﺎﻟﻢ ﮔﻴﺮي وﻏﻴﺮه اﺳﺖ ﻛﻪ اذان ﺑﻴﺮون از ﻣﺴﺠﺪ ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬در ﻣﺴﺠﺪ اذان داده ﻧﺸﻮد)‪.(2‬‬ ‫آﻗﺎي ﻣﻦ‪ ،‬اﻣﺎم اﻫﻞ ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻼﻣﻪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ﺧﺎن ‪#$ l$‬‬ ‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﻫﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﺮدﻳﺪه ﻛﻪ ﺣﻀﻮر اﻗﺪس ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫)‪ (1‬اﻟﺪرﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.50‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.55‬‬ ‫‪93‬‬

‫در داﺧﻞ ﻣﺴﺠﺪ اﺟﺎزة اذان داده ﺑﺎﺷﺪ)‪ ، .(1‬ﺳﻴﺪي اﻋﻠﻲ ﺣﻀﺮت ‪ 6 7 % l$‬‬ ‫ﺑﺎزﻫﻢ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬در داﺧﻞ ﻣﺴﺠﺪ اذان دادن ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ در درﺑﺎر اﻟﻬﻲ وﻣﺴﺠﺪ‬ ‫اﺳﺖ)‪ ،(2‬ﭘﺎﺋﻴﻦ از ﺻﺤﻦ ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻛﻔﺶ ﻫﺎ در آورده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺠﺎ‬ ‫ﺧﺎرج از ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻮده در آﻧﺠﺎ اذان دادن ﺑﻼﺗﻜﻠﻒ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ)‪ .(3‬اذان ﺛﺎﻧﻲ‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ ﻛﻪ درﻳﻦ زﻣﺎن )ﻗﺒﻞ از ﺧﻄﺒﻪ( ﺑﺪاﺧﻞ ﻣﺴﺠﺪ رو ﺑﺮوي ﻣﻨﺒﺮ ﺧﻄﻴﺐ اداء ﻣﻲ‬ ‫ﮔﺮدد اﻳﻦ ﻫﻢ ﺧﻼف ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اذان ﺛﺎﻧﻲ ﺟﻤﻌﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺮون از ﻣﺴﺠﺪ ﺧﻮاﻧﺪه‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺆذن رو ﺑﺮوي ﺧﻄﻴﺐ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد)‪.(4‬‬

‫ﺛﻮاب ﺻﺪ ﺷﻬﻴﺪ را ﺑﺪﺳﺖ آرﻳﺪ‬ ‫ﺳﻴﺪي اﻋﻠﻲ ﺣﻀﺮت ‪ 6 7 % l$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﺣﻴﺎي ﺳﻨﺖ ﺑﺮ ﻋﻠﻤﺎء‬ ‫ﺑﺎﻻﺧﺺ ﻓﺮض و وﻇﻴﻔﺔ اﻳﺸﺎن اﺳﺖ و ﺑﺮ ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ آن‬ ‫ﺣﻜﻢ ﻋﺎم اﺳﺖ ﺑﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﺮ ﺷﻬﺮ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﻬﺮ ﺧﻮد ﻳﺎ ﻛﻢ از ﻛﻢ در‬ ‫ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻣﺤ ّﻠﻲ ﺧﻮد اﻳﻦ ﺳﻨﺖ اذان ﻧﻤﺎز و اذان ﺛﺎﻧﻲ ﺟﻤﻌﻪ را در ﺑﻴﺮون از ﻣﺴﺎﺟﺪ‬ ‫زﻧﺪه ﻛﺮده ﺛﻮاب ﺻﺪ‪ ،‬ﺻﺪ ﺷﻬﻴﺪ را درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ)‪.(5‬‬ ‫ارﺷﺎد ﺑﺎﺳﻌﺎدت رﺳﻮل اﷲ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ در‬ ‫وﻗﺖ ﻓﺴﺎد اﻣﺖ ﺳﻨﺖ ﻣﺮا ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آن را ﺛﻮاب ﺻﺪ ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻲ رﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻬﻘﻲ اﻳﻦ را در زﻫﺪ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ)‪،(6‬‬ ‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺗﺨﺮﻳﺞ ﺷﺪه ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.214‬‬ ‫)‪ (2‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺗﺨﺮﻳﺞ ﺷﺪه ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.411‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺗﺨﺮﻳﺞ ﺷﺪه ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.408‬‬ ‫)‪ (4‬ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.29‬‬ ‫)‪ (5‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺗﺨﺮﻳﺞ ﺷﺪه ‪ ،‬ج‪ ، 5‬ص‪.403‬‬ ‫)‪ <m : K 9 <l; ?e & ? n & <( on ?C <p & e*+ (6‬ص‪.30‬‬ ‫‪94‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻔﺼﻴﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﺘﺎواي رﺿﻮﻳﻪ ' ‪ l+ Ra ( ,a & q‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺒﻞ از اذان اﻳﻦ درود ﭘﺎك را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫ﻗﺒﻞ از اذان و اﻗﺎﻣﺖ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﺧﻮاﻧﺪه اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﺻﻴﻐﺔ درود‬ ‫ﺳﻼم را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬

‫ ‪% LW - Q X‬‬ ‫‪% 1‬‬ ‫ = ‪V 2! Q X& g30 X‬‬ ‫ ‪% \V 2 iV Q X‬‬ ‫ = ‪% V -i Q X& g30 X‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﺑﺮاي ﻓﺼﻞ ﺑﻴﻦ درود وﺳﻼم واذان اﻳﻦ اﻋﻼن ﻛﺮده ﺷﻮد‪:‬‬ ‫اﺣﺘﺮام اذان را داﺷﺘﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ وﻛﺎروﺑﺎر را ﻣﺘﻮ ّﻗﻒ ﺳﺎزﻳﺪ وﺟﻮاب اذان را‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﻧﻴﻜﻲ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪﺳﺖ آرﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از آن اذان دﻫﻴﺪ‪ ،‬درﻣﻴﺎن درود وﺳﻼم واﻗﺎﻣﺖ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ اﻋﻼن ﺑﺸﻮد‪:‬‬ ‫ﻧﻴﺖ اﻋﺘﻜﺎف ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺒﺎﻳﻞ ﻫﻤﺮاه دارﻳﺪ ﺧﺎﻣﻮش ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺒﻞ از اذان واﻗﺎﻣﺖ ﺗﺴﻤﻴﻪ وﭼﻬﺎر ﺻﻴﻐﺔ ﻣﺨﺼﻮص درود وﺳﻼم را ﺑﺎ ﺷﻮق‬ ‫ﻣﺪﻧﻲ اﻟﺘﺠﺎء ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﺮاي ﺑﻨﺪه ﻧﻴﺰ اﻧﺪﻛﻲ وﺳﻴﻠﺔ ﺛﻮاب ﺟﺎرﻳﻪ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدد‪ ،‬وﻣﺸﻮرة ﻓﺼﻞ ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ درود وﺳﻼم واذان را از ﻓﻴﻀﺎن‬ ‫ﻓﺘﺎواي رﺿﻮﻳﻪ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻧﻤﻮده ام‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺟﻮاب ﻳﻚ اﺳﺘﻔﺘﺎء اﻣﺎم اﻫﻞ ﺳﻨﺖ‬ ‫ ‪ 6 7 % l$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬درود ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺒﻞ از اﻗﺎﻣﺖ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد اﻣﺎ ﻗﺒﻞ از‬ ‫اﻗﺎﻣﺖ ﻓﺼﻞ )ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻳﺎ ﻋﻠﻴﺤﺪﮔﻲ( ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺻﺪاي درود ﺷﺮﻳﻒ از‬ ‫ﺻﺪاي اﻗﺎﻣﺖ ﻣﺜﻼً ﺻﺪاي درود ﺷﺮﻳﻒ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ اﻗﺎﻣﺖ اﻧﺪﻛﻲ ﭘﺴﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ‬

‫‪95‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻓﺮق ﺑﻴﻦ درود واﻗﺎﻣﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﻮام را درود ﺷﺮﻳﻒ ﺟﺰء اﻗﺎﻣﺖ ﻣﻌﻠﻮم‬ ‫ﻧﺸﻮد)‪.(1‬‬ ‫وﺳﻮﺳﻪ‪:‬‬ ‫در زﻣﺎن ﺣﻴﺎت ﻇﺎﻫﺮي ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ وﺧﻠﻔﺎي‬ ‫راﺷﺪﻳﻦ ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺮﺿﻮان ﻗﺒﻞ از اذان درود ﺷﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﺪ؛ ﻟﻬﺬا اﻳﻦ ﻋﻤﻞ‬ ‫ﺑﺪﻋﺖ ﺳﻴﺌﻪ وﮔﻨﺎه اﺳﺖ )ﻣﻌﺎذ اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ(‪.‬‬ ‫ﺟﻮاب وﺳﻮﺳﻪ‪:‬‬ ‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﺮده ﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺎري ﻛﻪ در آن زﻣﺎن ﻧﺸﺪه واﻛﻨﻮن اﻧﺠﺎم‬ ‫دادن آن ﺑﺪﻋﺖ ﺳﻴﺌﻪ وﮔﻨﺎه اﺳﺖ ﭘﺲ ﻧﻈﺎم ﺟﻬﺎن درﻫﻢ و ﺑﺮﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬از‬ ‫ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي زﻳﺎدي ﻛﻪ در اﻳﻨﻤﻮرد وﺟﻮد دارد ﻓﻘﻂ ‪ 12‬ﻣﺜﺎل را ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ در‬ ‫زﻣﺎن ﻣﺒﺎرك ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ واﺻﺤﺎب ﻛﺮام رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻬﻢ‬ ‫ﻧﺒﻮده واﻵن ﻫﻤﻪ آن را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻻزم ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﻧﻘﻄﻪ ﮔﺬاري واﻋﺮاب را ﺣﺠﺎج ﺑﻦ ﻳﻮﺳﻒ در ﺳﻨﺔ ‪ 95‬ﻫـ ق‬ ‫اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﺷﺪن آﻳﺎت ﺑﻄﻮر ﻋﻼﻣﺎت ﻧﻘﻄﻪ ﮔﺬاري ﻛﺮد‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﻗﺮآن ﭘﺎك را ﭼﺎپ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫)‪ (4‬در وﺳﻂ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮاي اﻳﺴﺘﺎدن اﻣﺎم در آن زﻣﺎن ﻣﺤﺮاب ﻧﺒﻮد‪ ،‬در زﻣﺎن وﻟﻴﺪ‬ ‫ﻣﺮواﻧﻲ ﺳﻴﺪﻧﺎ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰﻳﺰ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ اﻳﺠﺎد ﻛﺮد ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻫﻴﭻ‬ ‫ﻣﺴﺠﺪي از آن ﺧﺎﻟﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﺷﺶ ﻛﻠﻤﻪ‪،‬‬ ‫)‪ (6‬ﻋﻠﻢ ﺻﺮف وﻧﺤﻮ‪،‬‬ ‫)‪ (7‬ﻋﻠﻢ ﺣﺪﻳﺚ و اﻗﺴﺎم اﺣﺎدﻳﺚ‪،‬‬ ‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺗﺨﺮﻳﺞ ﺷﺪه ‪ ،‬ج‪ ، 5‬ص‪.286‬‬ ‫‪96‬‬

‫)‪ (8‬درس ﻧﻈﺎﻣﻲ‪،‬‬ ‫)‪ (9‬ﭼﻬﺎر ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻃﺮﻳﻘﺖ وﺷﺮﻳﻌﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (10‬ﻧﻴﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﺮ زﺑﺎن‪،‬‬ ‫)‪ (11‬ﺳﻔﺮ ﺣﺞ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻫﻮا ﭘﻴﻤﺎ‬ ‫)‪ (12‬ﺟﻬﺎد ﺗﻮ ‪‬ﺳﻂ ﺳﻼح ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎ در آن زﻣﺎن ﻣﺒﺎرك ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ اﻣﺮوز ﻛﺴﻲ اﻳﻨﻬﺎ را ﮔﻨﺎه ﻧﻤﻲ‬ ‫ﮔﻮﻳﺪ ﭘﺲ ﻗﺒﻞ از اذان درود وﺳﻼم ﺑﺮ ﺳﻴﺪ وآﻗﺎي ﻋﺎﻟﻤﻴﺎن ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ‬ ‫وﺳﻠّﻢ ﺧﻮاﻧﺪن ﭼﺮا ﺑﺪﻋﺖ ﺳﻴﺌﻪ وﮔﻨﺎه ﺑﺎﺷﺪ! ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬ ‫اي ﻛﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮ ﻋﺪم ﺟﻮاز آن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ اﻳﻦ ﺧﻮد دﻟﻴﻞ ﺑﺮ‬ ‫ﺟﻮاز آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ آن ﭼﻴﺰ ﺟﺪﻳﺪي را ﻛﻪ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻣﻤﻨﻮع ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻋﺖ‬ ‫ﺣﺴﻨﻪ وﻣﺒﺎح ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺪﻋﺖ ﻧﻴﻚ وﺟﺎﺋﺰ ﺳﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﻠّﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﺪن‬ ‫درود ﺷﺮﻳﻒ ﻗﺒﻞ از اذان در ﻫﻴﭻ ﺣﺪﻳﺜﻲ ﻧﻬﻲ ﻧﮕﺮدﻳﺪه؛ ﻟﻬﺬا اﻳﻦ ﺧﻮد دﻟﻴﻞ ﺑﺮ‬ ‫اﺟﺎزت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﺠﺎد ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻔﻴﺪ و ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮب را در اﺳﻼم‪،‬‬ ‫ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺳﻴﺪ اﻻﻧﺒﻴﺎء ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﺧﻮدش ارﺷﺎد وﺗﺮﻏﻴﺐ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ در ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺎب ﻛﺘﺎب اﻟﻌﻠﻢ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﺎن اﺟﺎزت ﻧﺸﺎن‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن‬ ‫دو ﺟﻬﺎن ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺖ‪:‬‬

‫ ‬ ‫» ‬ ‫‪1 0 / "( .- , +‬‬ ‫ ! " ‪ * )( ' & # %$ #‬‬ ‫‪ 6 9‬‬ ‫ ‪ 8( 6 7 5 4 .%$ # " ! 2‬‬ ‫(‪.(1)«?> = < ; : 0 /‬‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن روش‬ ‫ﻧﻴﻜﻲ را ﺟﺎري ﻛﺮد‪ ،‬وﭘﺲ از آن ﺑﺮآن‬ ‫روش ﻋﻤﻞ ﮔﺮدﻳﺪ اﺟﺮ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪة آن‬ ‫روش ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎري ﻛﻨﻨﺪة آن‬ ‫ﻓﻌﻞ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد واز ﺛﻮاب ﻛﻨﻨﺪة‬ ‫آن ﻫﻴﭻ ﻛﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫)‪ <sr n G # #+ & < ?C < + p g3 (1‬ص ‪ ،1438‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(1017-15‬‬ ‫‪97‬‬

‫ﻣﻄﻠﺐ اﻳﻦ ﻛﻪ اﮔﺮ در اﺳﻼم روش ﺧﻮﺑﻲ را ﻛﺴﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻣﺴﺘﺤﻖ‬ ‫ﺛﻮاب ﺑﺰرﮔﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻼﺷﻚ آن ﺧﻮش ﻧﺼﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﺪن درود وﺳﻼم‬ ‫را ﻗﺒﻞ از اذان و اﻗﺎﻣﺖ راﺋﺞ ﻧﻤﻮده ﻣﺴﺘﺤﻖ اﺟﺮ ﺑﻮده‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﺎ ﻗﻴﺎﻣﺖ‬ ‫ﺑﺮاﻳﻦ راه و روش ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ اﻳﺸﺎن را ﻫﻢ ﺛﻮاب ﻣﻴﺮﺳﺪ وﺟﺎري ﻛﻨﻨﺪه را ﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲ رﺳﺪ و در ﺛﻮاب ﻫﺮ دو ﮔﺮوه ﻛﻤﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﻣﻤﻜﻦ در ذﻫﻦ ﻛﺴﻲ اﻳﻦ ﺳﻮال ﺧﻄﻮر ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﺣﺪﻳﺚ‬ ‫ﺷﺮﻳﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،(1) ; G l t K C l t l & K C :‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﺑﺪﻋﺖ ﮔﻤﺮاﻫﻲ‬ ‫اﺳﺖ و ﻫﺮ ﮔﻤﺮاﻫﻲ در ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬و در ﻳﻚ ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪ ،(2)l t l & K C u v 5 -+H c‬وﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻮﭘﻴﺪا ﻛﺮده‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﺮ ﺑﺪﻋﺖ ﺳﺒﺐ ﮔﻤﺮاﻫﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺟﻮاﺑﺶ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﺷﺮﻳﻒ ﺣﻖ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺮاد از ﺑﺪﻋﺖ ﺳﻴﺌﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺪﻋﺖ‬ ‫ﺑﺪ اﺳﺖ وﻳﻘﻴﻨﺎً ﻫﺮ آن ﺑﺪﻋﺖ ﮔﻨﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻼف ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺳﻨﺘﻲ را ﻣﺤﻮ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﻴﺪﻧﺎ ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺪ اﻟﺤﻖ ﻣﺤﺪث دﻫﻠﻮي ‪ 6 7 % l$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﺪاﻧﻜﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﭘﻴﺪا ﺷﺪه ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠﻢ ﺑﺪﻋﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬وازآﻧﭽﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ آن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪﻋﺖ وﺿﻼﻟﺖ ﺧﻮاﻧﻨﺪ ‪ l t l & K C‬ﻣﺤﻤﻮل‬ ‫ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ)‪.(3‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺪﻋﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎ اﺻﻮل وﻗﻮاﻋﺪ ﺳﻨﺖ وﻣﻄﺎﺑﻖ آن ﻗﻴﺎس ﺷﺪه اﺳﺖ‬ ‫)ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻼف ﺷﺮﻳﻌﺖ و ﺳﻨﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ( آن را ﺑﺪﻋﺖ ﺣﺴﻨﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ واﮔﺮ ﺧﻼف‬ ‫آن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻋﺖ و ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ <l2)x P C & <#Q 3 ?C <\w ; #; (1‬ص‪ ،2193‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(1579‬‬ ‫)‪ <l2)x P 9y & <l z ?C < + p g3 (2‬ص‪ ،430‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪-43‬‬ ‫‪.(867‬‬ ‫)‪ <L H K 9 <l; ?e & ? n & <( on ?C<f l c (3‬ج‪ ،1‬ص‪.135‬‬ ‫‪98‬‬

‫اذان‬ ‫ ‪ Y 2VCd 0W %‬‬ ‫‪U‬‬

‫ ‪ Y 2VCd 0W U%‬‬

‫{‬

‫ ‪ Y 2VCd 0W U%‬‬

‫{‬

‫{‬

‫ ‪ Y 2VCd 0W %‬‬ ‫‪U‬‬

‫{‬

‫ﺧﺪا از ﻫﻤﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪا از ﻫﻤﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪا از ﻫﻤﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪا از ﻫﻤﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮاﺳﺖ‪،‬‬

‫‪%‬‬ ‫‪U a r V | r aW (d 0W Y ^V c 0W %‬‬ ‫‪U a r V | r aW (d 0W Y ^V c 0W‬‬ ‫{‬

‫{‬

‫ﻣﻦ ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻴﺪﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺠﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻌﺒﻮد دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻴﺪﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺠﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻌﺒﻮد دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬

‫‪%Z L] -Y " } " gV +Y (~ 0W Y ^V c 0W %Z L] -Y " } " gV +Y (~ 0W Y ^V c 0W‬‬ ‫{‬

‫ﻣﻦ ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻴﺪﻫﻢ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ رﺳﻮل ﺧﺪا اﺳﺖ‪،‬‬

‫ ‪ W‬‬ ‫ ‪b‬‬ ‫‪" W V \" !V‬‬ ‫ﺑﺮ‬

‫ﺧﻮاﻧﺪن‬

‫ﻧﻤﺎز‬

‫ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ‪،‬‬

‫`‬ ‫ ‬ ‫‪W 9W d W V \" !V‬‬ ‫ﺑﺮاي‬

‫رﺳﺘﮕﺎري‬

‫ ‪ Y 2VCd 0W %‬‬ ‫‪U‬‬

‫{‬

‫ﺧﺪا از ﻫﻤﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪،‬‬

‫ط‬

‫ط‬

‫ﻣﻦ ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻴﺪﻫﻢ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ رﺳﻮل ﺧﺪا اﺳﺖ‪،‬‬

‫ ‪ W‬‬ ‫ ‪b‬‬ ‫‪" W V \" !V‬‬ ‫ﺑﺮ‬

‫ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ‪،‬‬

‫`‬ ‫ ‬ ‫‪W 9W d W V \" !V‬‬

‫ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ‪،‬‬

‫ ‪ Y 2VCd 0W %‬‬ ‫‪U‬‬

‫ﻧﻤﺎز‬

‫ﺧﻮاﻧﺪن‬

‫ﺑﺮاي‬ ‫{‬

‫ﺧﺪا از ﻫﻤﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪99‬‬

‫رﺳﺘﮕﺎري‬

‫ط‬

‫ط‬

‫ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ‪،‬‬

‫‪%‬‬ ‫‪U a r V | r aW‬‬ ‫ﺑﺠﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻌﺒﻮد دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ‬

‫{‬

‫دﻋﺎي اذان‬ ‫ﺑﻌﺪ از اذان ﻣﺆذن وﺳﺎﻣﻌﻴﻦ درود ﺷﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻧﺪه اﻳﻦ دﻋﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ ‪lV w W> V l"+ "? V- " |I‬‬ ‫ ‪" V " ^Y‬‬ ‫اي‬

‫اﷲ‬

‫)ﻋﺰوﺟﻞ(‬

‫و‬

‫اي‬

‫ﻣﺎﻟﻚ‬

‫اﻳﻦ‬

‫دﻋﻮت‬

‫ﻛﺎﻣﻠﻪ‬

‫و‬

‫ﻧﻤﺎز‬

‫ﻗﺎﺋﻤﻪ‬

‫‪lW V /" lW 'V V " V lW W FW9 d V lW W V- d ( V " g‬‬ ‫=‪Y +V iV V V f‬‬ ‫اا‬

‫ﺳﻴﺪ و آﻗﺎي ﻣﺎ ﺣﻀﺮت ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪ )ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ( را وﺳﻴﻠﻪ و ﻓﻀﻴﻠﺖ و درﺟﻪ ﻋﺎﻟﻴﻪ ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﺎ‬

‫‪l+V V> d V - QV Y ?V V 9W cV ;VRd Y V Y 7" V V k ~ Z( BV - Y g +V }+ >W +Y Y :d V & V‬‬ ‫واو را در آﻧﻤﻘﺎم ﻣﺤﻤ‪‬ﻮد ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻓﺮﻣﺎ ﻛﻪ ذات اﻗﺪﺳﺖ او را وﻋﺪه ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻔﺎﻋﺖ او را در ﻣﺤﺸﺮ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﺎ ﺑﻔﺮﻣﺎ‬

‫‪.#V ! V V !V 0W QV X‬‬ ‫‪V ? V ! V & BV V d P‬‬ ‫ ‪Y‬‬ ‫‪ 7Ya X‬‬ ‫ ‪V i"r‬‬ ‫{‬

‫ﺑﻴﺸﻚ ﺗﻮ وﻋﺪه ﺧﻼﻓﻲ ﻧﻤﻴﻜﻨﻲ‪ .‬ﺑﺮ ﻣﺎ رﺣﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎ رﺣﻢ ﻛﻨﻨﺪة ﺑﺎﻻ ﺗﺮ از ﻫﻤﻪ‪.‬‬

‫‪100‬‬

‫‪ ! " # | ! " %‬‬ ‫ ‪Z‬‬ ‫ & ‬ ‫ﺑﻨﺎم اﷲ ﺷﺮوع ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺨﺸﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺼﻞ‬ ‫اﻳﻤﺎن ﻣﻔ ‪‬‬ ‫‪ @ - V d V Y Y V 2 ?YC] V ?WewW +V V %‬‬ ‫‪Z & S‬‬ ‫= ‪Y ; +V‬‬ ‫اﻳﻤﺎن آوردم ﺑﺨﺪا و ﻣﻼﺋﻜﻪ ﻫﺎﻳﺶ وﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺶ وﺑﺮ رﺳﻮﻻن او ﺑﺮ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‬

‫‪f - V d V &V 2V d V |6 V 7V %‬‬ ‫ ‪Z #V + _ Vc V @V >W d V‬‬

‫{‬

‫ ‬

‫و ﺑــﺮ آﻧﻜــﻪ ﺧﻴــﺮ و ﺷــﺮ از ﻃــﺮف ﺧــﺪا ﻫﺴــﺖ و ﺑــﺮ زﻧــﺪه ﺷــﺪن ﺑﻌــﺪ از ﻣــﻮت‬

‫ﻤﻞ‬ ‫ﺠ ‪‬‬ ‫اﻳﻤﺎن ‪‬ﻣ ‪‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪Y d 2 RW V 7 9W 3 V w V .W& -V IY V CW %‬‬ ‫‪Z & S‬‬ ‫= ‪Y ; +V‬‬ ‫اﻳﻤﺎن آوردم ﺑﺮ ﺧﺪا ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ذات ﭘﺎﻛﺶ ﺑﺎ ﻧﺎم و ﺻﻔﺎﺗﺶ ﻫﺴﺖ و ﻗﺒﻮل ﻛﺮدم‬

‫‪1‬‬ ‫ ‪ d >W d & h Q 7V V ( V‬‬ ‫'‪_ & V Rd r + We! 0W JV V‬‬

‫ ‬

‫ﺗﻤــــﺎم اﺣﻜــــﺎم او را‪ .‬ﺑﺰﺑــــﺎن اﻗــــﺮار ﻣــــﻲ ﻛــــﻨﻢ و ﺑــــﺪل ﺗﺼــــﺪﻳﻖ ﻣــــﻲ ﻛــــﻨﻢ‬

‫‪101‬‬

‫او‪‬ل ﻛﻠﻤﺔ ﻃ ‪‬ﻴﺐ‬ ‫‪%‬‬ ‫‪Z L] - Y " " g‬‬ ‫‪V +Y %‬‬ ‫‪U a~ r V | r aW‬‬ ‫ﺑﺠﺰ اﷲ ﻣﻌﺒﻮد دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ )ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ( رﺳﻮل ﺧﺪا اﺳﺖ‪.‬‬

‫دوم ﻛﻠﻤﻪ ﺷﻬﺎدت‬ ‫‪ Y W X‬‬ ‫‪V Q cV aW Y V ! V %‬‬ ‫‪U a r V | r a~ (d 0W Y ^V c 0W‬‬

‫{‬

‫ﻣــﻦ ﮔــﻮاﻫﻲ ﻣﻴــﺪﻫﻢ ﻛــﻪ ﺑﺠــﺰ اﷲ ﻣﻌﺒــﻮد دﻳﮕــﺮي ﻧﻴﺴــﺖ‪ ،‬او ﺗﻨﻬــﺎ ﺳــﺖ ﻫــﻴﭻ ﺷــﺮﻳﻜﻲ او را ﻧﻴﺴــﺖ‬

‫‪ Y ]- Y V V Y Y 2 V } " g‬‬ ‫‪V +Y (~ 0W Y ^V c 0W‬‬ ‫و ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻴﺪﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻲ ﺷﻚ ﻣﺤﻤﺪ )ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ( ﺑﻨﺪة ﺧﺪا و رﺳﻮل او ﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻮم ﻛﻠﻤﻪ ﺗﻤﺠﻴﺪ‬ ‫ ‪ Y V2Cd 0W %‬‬ ‫‪V %‬‬ ‫‪U a r V | r aW V %‬‬ ‫‪Z Y g‬‬ ‫‪V d V %‬‬ ‫‪Z (W Vg2 Y‬‬ ‫ ‪U‬‬

‫{‬

‫اﷲ ﭘﺎك اﺳﺖ وﻫﻤﺔ ﺧﻮﺑﻲ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺧﺪا اﺳﺖ وﺑﺠﺰ اﷲ ﻣﻌﺒﻮد دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ واﷲ از ﻫﻤﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪ V d \ _ V d %‬‬ ‫‪Z & a r W -" R]aW V LW - !V aW V‬‬

‫{‬

‫اا‬

‫ﻃﺎﻗﺖ ﻧﺠﺎت از ﮔﻨﺎﻫﺎن وﺗﻮﻓﻴﻖ ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮدن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ از ﻃﺮف ﺧﺪاي ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﺑﻠﻨﺪ وﺑﺎﻋﻈﻤﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪102‬‬

‫ﭼﻬﺎرم ﻛﻠﻤﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ‬ ‫‪ Y g‬‬ ‫‪V d Y W V X‬‬ ‫‪Y d Y d Y W Y W X‬‬ ‫‪V Q cV aW Y V ! V %‬‬ ‫‪U a~ r V | r aW‬‬ ‫{‬

‫ﺑﺠﺰ اﷲ ﻣﻌﺒﻮد دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬او ﺗﻨﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬او را ﺷﺮﻳﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬او را اﺳﺖ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ و ﻫﻤﺔ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي اوﺳﺖ‪،‬‬

‫ ‪L‬‬ ‫ ‪W‬‬ ‫‪V d ], &V0W &V0W f‬‬ ‫‪Y - Y QVaW \ !V -V IY V S‬‬ ‫‪Y YQ V \ g‬‬ ‫‪ QY‬‬ ‫{‬

‫اا‬

‫او زﻧــﺪه ﻣﻴﻜﻨــﺪ و ﻣــﻲ ﻣﻴﺮاﻧــﺪ و او زﻧــﺪه اﺳــﺖ ﻫﺮﮔــﺰ ﻧﻤــﻲ ﻣﻴــﺮد‪ ،‬ﺻــﺎﺣﺐ ﺟﻼﻟــﺖ‬

‫ ‪ Q WR A \ cV K _ C] | V -V IY V Y‬‬ ‫ ‪V d V & V Cd n V‬‬ ‫{‬

‫و ﺑﺰرﮔﻴﺴﺖ‪،‬‬

‫{‬

‫ﻧﻴﻜﻲ ﻫﺎ ﺑﺪﺳﺖ اوﺳﺖ و او ﺑﺮ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﻗﺎدر اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻨﺠﻢ ﻛﻠﻤﻪ اﺳﺘﻐﻔﺎر‬ ‫‪.})W @V 0W } V Y ?Y2 iV,d 0W 1‬‬ ‫‪ i ,W K _ C] # + \ & _ V %‬‬ ‫‪b Y 9 O?V 0W‬‬ ‫ﻣﻦ از اﷲ ﺑﺨﺸﺶ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻫﺮ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﻪ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم دادم وﻳﺎ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ )اﺷﺘﺒﺎﻫﺎً(‬

‫‪ Y W 0W k‬‬ ‫‪ ~ 1‬‬ ‫ ‪ i ~ #V + Wr‬‬ ‫ ‪Y - 7Y0W V l} "i‬‬ ‫ } ‪W V 0W‬‬ ‫اا‬

‫ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم دادم ﻳﺎ آﺷﻜﺎرا‬

‫ﻣﻴﺪاﻧﻢ‬

‫وﺑﻪ ﺑﺎرﮔﺎه او ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ از آن ﮔﻨﺎﻫﻴﻜﻪ‬

‫‪S‬‬ ‫‪V i 0W X‬‬ ‫‪V i"r Y W 0W aW k‬‬ ‫‪ ~ 1‬‬ ‫‪ i ~ #V + V‬‬ ‫از‬

‫و‬

‫ﻧﻤﻴﺪاﻧﻢ‪،‬‬

‫آن ﮔﻨﺎﻫﻴﻜﻪ‬

‫اي اﷲ ﺑﻲ ﺷﻚ ﺗﻮ‬

‫ ‬ ‫ ‪ - iY ] Y ~9EW V‬‬ ‫ ‪ - Y Y d Y "? V V‬‬ ‫ ‪ - YOY d Y‬‬ ‫‪~ V‬‬

‫اا‬

‫داﻧﺎﺋﻲ‬

‫ﻏﻴﻮب ﻫﺴﺘﻲ‬

‫و ﭘﻮﺷﻨﺪة‬

‫ﻋﻴﺒﻬﺎﺋﻲ‬

‫و ﺑﺨﺸﻨﺪة ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ‬

‫‪ V d \ _ V d %‬‬ ‫‪Z & a r W -" R]aW V LW - !V aW V‬‬

‫وﻃﺎﻗﺖ ﻧﺠﺎت از ﮔﻨﺎﻫﺎن و ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻧﺠﺎم دادن ﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ اﷲ ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﺎﻋﻈﻤﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪103‬‬

‫ﺷﺸﻢ ﻛﻠﻤﻪ رد‪ ‬ﻛﻔﺮ‬ ‫‪ & Y W 0W Vi0W V } cV X‬‬ ‫‪V & V c 0] (d 0W # + X‬‬ ‫ ‪V & ,] - Y 0W \ i _r " ^Y‬‬ ‫اي اﷲ ﻣﻦ ﭘﻨﺎه ﺗﺮا ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ از ان ﻛﻠﻤﻪ اي ﻛﻪ ﭼﻴﺰي را ﺑﺮ ﺗﻮ ﺷﺮﻳﻚ ﺳﺎزم و درﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻢ آﻧﺮا‬

‫‪ 9e #V + f‬‬ ‫‪Y 0d " 2V7V V Y ; V S‬‬ ‫‪Y 2 7Y & Y W 0W aW V V Y 9 O?V 0W‬‬ ‫اا‬

‫و ﺑﺨﺸﺶ ﻣﻲ ﺧـﻮاﻫﻢ از ﺗـﻮ از آن ﺷـﺮﻛﻲ ﻛـﻪ ﻧﻤﻴـﺪاﻧﻢ آﻧـﺮا ﺗﻮﺑـﻪ ﻛـﺮدم از آن و ﺑﻴـﺰار ﺷـﺪم از ﻛﻔـﺮ‬

‫ ‪l V ;" V l V 2 d V l2V O d V‬‬ ‫ * ‪ d e d V‬‬ ‫واز دروغ‬

‫و از ﺷﺮك‬

‫واز ﻏﻴﺒﺖ‬

‫واز ﺑﺪﻋﺖ واز ﻧﻤﺎﻣﻲ)ﺳﺨﻦ ﭼﻴﻨﻲ(‬

‫‪S‬‬ ‫ ‪Y W 0W V V^ _C] \ 3 V V d V ( ?V^ 2Y V‬‬ ‫‪ ! -V 9W d V‬‬ ‫اا‬

‫و از ﺑﻴﺤﻴـــﺎﺋﻲ ﻫـــﺎ‬

‫و از ﺑﻬﺘـــﺎن‬

‫و از ﺗﻤـــﺎم ﮔﻨﺎﻫـــﺎن‬

‫و ﻣـــﻦ اﺳـــﻼم آوردم‬

‫‪%‬‬ ‫‪Z L] - Y " " g‬‬ ‫‪V +Y %‬‬ ‫‪U a r V | r aW L] - R]0W V‬‬

‫وﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ ﺑﻐﻴﺮ از ﺧﺪا ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﺳﺰاوار ﻋﺒﺎدت ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺤﻤﺪ )ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ( ﻓﺮﺳﺘﺎدة ﺧﺪا ﻫﺴﺖ‪.‬‬

‫‪104‬‬

‫

‬ ‫

‬ ‫‪ !" #$ % & ' ( ) * #+ % & ,- ./ & +0‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻤﺎز )ﺣﻨﻔﻲ(‬ ‫ﻟﻄﻔﺎً اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ را ﻣﻜ ‪‬ﻤﻞ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ إن ﺷﺎء اﷲ ﻋﺰ وﺟﻞ ﻓﻮاﺋﺪش را ﺧﻮاﻫﺪ دﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ‪ ‬درود ﺷﺮﻳﻒ‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﺑﻪ آﻧﻜﻪ ﺣﻤﺪ وﺛﻨﺎء و درود ﺷﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬دﻋﺎ‬ ‫ﺑﺨﻮاه ﻗﺒﻮل ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺳﺆال ﻛﻦ داده ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(1‬‬ ‫‪ 1 2 3 % 4‬‬ ‫‪5 67 - 4‬‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! در ﻗﺮآن و اﺣﺎدﻳﺚ ﻓﻀﺎﺋﻞ ﺑﻴﺸﻤﺎر ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن و‬ ‫ﺳﺰاي ﺳﺨﺖ ﻧﺨﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز وارد اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در آﻳﻪ ‪ ،9‬ﺳﻮرة ﻣﻨﺎﻓﻘﻮن پ‪،2‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮده‪:‬‬

‫‪ DC C 8-+ 0B DC @ E 3;: -;<+8 = #8 9>? 8@9A0B 98‬‬

‫اي ﻣﺆﻣﻨﺎن اﻣﻮال ﺷﻤﺎ واوﻻد ﺷﻤﺎ‬

‫ ‪#8+ 8 ? FE , #8 FC G; : 0B :8‬‬

‫ﻏﺎﻓﻞ ﻧﮕﺮداﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ را از ذﻛﺮ اﻟﻬﻲ‪،‬‬

‫‪(B ; 8K E ; L; H‬‬ ‫‪8 M C./B H‬‬ ‫‪8 B, IE 8 JE 98‬‬

‫و اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮد ﭘﺲ آن‬ ‫ﮔﺮوه در زﻳﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ذﻫﺒﻲ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ ﻛﺮام ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﻛﻪ در اﻳﻦ آﻳﺔ ﻣﺒﺎرﻛﻪ ﻣﻄﻠﺐ از ذﻛﺮاﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﭘﻨﺞ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ در ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش اﻣﻮال‪ ،‬ﻣﻌﻴﺸﺖ و روزﮔﺎر‪ ،‬ﺳﺎز و ﺳﺎﻣﺎن و‬ ‫)‪ = 2 3 % 4 N< O P & Q-@ PF QRS < #< (1‬‬ ‫‪ ، T‬ص‪ ،2170‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(1285‬‬ ‫‪105‬‬

‫اوﻻد ﻣﺼﺮوف ﺑﻮده و ﻧﻤﺎز را در وﻗﺖ ﻣﻌﻴﻦ اش اداء ﻧﻜﻨﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﺴﺎرت‬ ‫دﻳﺪﮔﺎن اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫از ﻫﻤﻪ او‪‬ﻟﺘﺮﻳﻦ ﺳﻮال در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‬ ‫ﺗﺎﺟﺪارِﻣﺪﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻗﺮار ﻗﻠﺐ وﺳﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻓﻴﺾ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪ :‬در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻗﺒﻞ از ﻫﻤﻪ اﻋﻤﺎل ﺑﻨﺪه ﺳﻮال از ﻧﻤﺎز ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد اﮔﺮ ﺟﻮاب درﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ در ﻓﻼح و ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ اﺳﺖ و اﮔﺮ درﺳﺖ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ‬ ‫ﺟﻮاب دﻫﺪ ﭘﺲ رﺳﻮاء ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و او در زﻳﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪.(2‬‬

‫ﻧﻮر ﺑﺮاي ﻧﻤﺎزي‬ ‫ﺴﻢ‪ ،‬ﺷﺎه ﺑﻨﻲ آدم ‪ = 2 3 % 4‬‬ ‫آﻗﺎي دوﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻧﻮر ﻣﺠ ‪‬‬ ‫ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪ :‬ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻧﻤﺎز ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻮر و دﻟﻴﻞ ﻧﺠﺎﺗﺶ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ آن را ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي آن‬ ‫در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻧﻪ ﻧﻮري اﺳﺖ و ﻧﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺠﺎت‪ ،‬وآن ﺷﺨﺺ در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺎ ﻓﺮﻋﻮن‪،‬‬ ‫ﻗﺎرون‪ ،‬ﻫﺎﻣﺎن و اﺑﻲ اﺑﻦ ﺧﻠﻒ ﺣﺸﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد)‪.(3‬‬

‫ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﻫﻢ دﻳﮕﺮ ﺣﺸﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ اﻣﺎم ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪ ﺑﻦ اﺣﻤﺪ ذﻫﺒﻲ ﺣﻜﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﻋﻠﻤﺎء ﻛﺮام رﺣﻤﻬﻢ اﷲ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﻛﻪ ﺗﺎرك ﻧﻤﺎز ﺑﺎ اﻳﻦ ﭼﻬﺎر‬ ‫ﻛﺲ )ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬ﻗﺎرون‪ ،‬ﻫﺎﻣﺎن و اﺑﻲ اﺑﻦ ﺧﻠﻒ( از اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬ ‫)‪ (1‬ﻛﺘﺎب اﻟﻜﺒﺎﺋﺮ‪ ،‬ص‪.20‬‬ ‫)‪ Q IU/ T V W I J Q PF QV X <F (2‬ج‪ ،7‬ص‪ ،115‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(18883‬‬ ‫)‪ Q Y / & Q PF Q S X Z [ (3‬ج‪ ،2‬ص‪ ،21‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(1611‬‬ ‫‪106‬‬

‫ﻣﺮدم ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺨﺎﻃﺮ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬وزارت و ﺗﺠﺎرت ﻧﻤﺎز را ﺗﺮك ﻣﻲ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﺒﺐ ﻣﺸﻐﻮﻟﻴﺖ‪ ‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻤﺎز ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻧﺪ ﺣﺸﺮ آن ﺑﺎ ﻓﺮﻋﻮن‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮِ دوﻟﺖ ﻧﻤﺎز را ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺣﺸﺮش ﺑﺎ ﻗﺎرون ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﺮك ﻧﻤﺎزش وزارت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ وزﻳﺮ ﻓﺮﻋﻮن ﻫﺎﻣﺎن‬ ‫ﺣﺸﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﮔﺮ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﺼﺮوﻓﻴﺖ ﺗﺠﺎرت ﻧﻤﺎز را ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺣﺸﺮش‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺎﺟﺮ ﻛﺎﻓﺮ ﺑﺰرگ ﻣﻜﻪ ﻣﻜﺮّﻣﻪ اﺑﻲ اﺑﻦ ﺧﻠﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد)‪.(1‬‬

‫ﻧﻤﺎز در ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺪﻳﺪ زﺧﻤﻲ ﺑﻮدن‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﻴﺪﻧﺎ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق \‪ < 2 3 % R‬ﺣﻤﻠﺔ ﻗﺎﺗﻼﻧﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺮض‬ ‫ﺷﺪ اي اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺑﻠﻲ! ﮔﻮش ﻓﺮادﻫﻴﺪ! ﺷﺨﺺ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻤﺎز را ﺿﺎﻳﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ آن را در اﺳﻼم ﻫﻴﭻ ﺳﻬﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﺳ ‪‬ﻴﺪﻧﺎ ﻋﻤﺮ‬ ‫ﻓﺎروق ﺑﺎوﺟﻮد ﺷﺪﻳﺪ زﺧﻤﻲ ﺑﻮدﻧﺶ ﻧﻤﺎر را اداء ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ)‪.(2‬‬

‫اﺳﺒﺎب ﻧﻮر ﻳﺎ ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺑﺮ ﻧﻤﺎز‬ ‫از ﺣﻀﺮت ﺳ ‪‬ﻴﺪﻧﺎ ﻋﺒﺎده ﺑﻦ ﺻﺎﻣﺖ \‪ < 2 3 % R‬رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺒﻲ‬ ‫رﺣﻤﺖ‪ ،‬ﺷﻔﻴﻊ اﻣﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺟﺪار رﺳﺎﻟﺖ ‪ = 2 3 % 4‬ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪:‬‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر درﺳﺖ وﺿﻮ ﻛﺮده ﺑﻌﺪ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎده ﺷﺪ ﻗﺮاﺋﺖ‪ ،‬رﻛﻮع‬ ‫و ﺳﺠﻮد آن را ﻣﻜ ‪‬ﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﭘﺲ آن ﻧﻤﺎز ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺷﻤﺎ را ﺣﻔﺎﻇﺖ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻮ از ﻣﻦ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺮدي ﺑﻌﺪ آن ﻧﻤﺎز ﺑﻄﺮف آﺳﻤﺎن ﺑﺮده ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد و ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻮري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺮاي آن دروازه ﻫﺎي آﺳﻤﺎن ﺑﺎز ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ ﺣﺘﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻲ ﮔﺮدد وآن ﻧﻤﺎز ﺷﻔﺎﻋﺖ آن ﺷﺨﺺ‬ ‫)‪ (1‬ﻛﺘﺎب اﻟﻜﺒﺎﺋﺮ‪ ،‬ص‪21.‬‬

‫)‪ (2‬ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺟﻊ‪.‬‬ ‫‪107‬‬

тАля╗зя╗дя║О╪▓┘К ╪▒╪з я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия║к ┘И ╪зяоФя║о ╪з┘И ╪▒я╗Ыя╗о╪╣тАк ╪МтАмя║│я║ая╗о╪п ┘И я╗Чя║о╪зя║Ля║Ц я╗зя╗дя║О╪▓ ╪▒╪з я╗гя╗Ь тАкюаетАмя╗дя╗Ю я╗зя╗Ья╗ия║к янШя║▓тАм тАля╗зя╗дя║О╪▓╪┤ я╗гя╗▓ яоФя╗оя╗│я║ктАк :тАмя║зя║к╪з┘Ия╗зя║к я║Чя╗о ╪▒╪з ╪▒я╗ля║О я╗Ыя╗ия║к ян╝я╗ия║Оя╗зян╜я╗к я║Чя╗о я╗гя║о╪з я║┐я║Оя╗│я╗К я╗Ыя║о╪п┘КтАк ╪МтАмя║Ся╗Мя║к╪в┘ЖтАм тАля╗зя╗дя║О╪▓ ╪▒╪з я╗ля╗дя╗┤я╗ж я║Чя║оя║Чя╗┤я║Р я║Ся╗Дя║о┘Б ╪вя║│я╗дя║О┘Ж я╗гя╗▓ я║Ся║оя╗зя║к я╗Ыя╗к я║Ся║о╪в┘Ж я║Чя║О╪▒я╗│я╗Ья╗▓ я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п ┘И я║Ся║о╪в┘ЖтАм тАл╪п╪▒┘И╪з╪▓┘З я╗ля║О┘К ╪вя║│я╗дя║О┘Ж я║Ся║┤я║Шя╗к я╗гя╗▓ я║╖я╗оя╗зя║ктАк ╪МтАмя║Ся╗Мя║к ╪в┘Ж ╪▒╪з я╗гя║Ья╗Ю янШя║О╪▒ян╝я║Ф я╗Ыя╗мя╗ия║Ф янШя╗┤ян╜я╗┤я║к┘З я║Ся║отАм тАл╪пя╗ля║О┘Ж я╗ля╗дя║О┘Ж я╗зя╗дя║О╪▓┘К ╪▓╪п┘З я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п)тАк.(1тАмтАм

тАля╗│я╗Ъ я║│я║Тя║Р я║зя║Оя║Чя╗дя║Ф я║Ся║ктАм тАля║гя╗Ая║о╪к я║│ тАкюаетАмя╗┤я║кя╗зя║О ╪зя╗гя║О┘Е я║Ся║ия║О╪▒┘К тАк 2 3 % ]$тАмя╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАмя║гя╗Ая║о╪ктАм тАля║гя║мя╗│я╗Фя╗к я║Ся╗ж я╗│я╗дя║О┘Ж \тАк < 2 3 % RтАмя║╖я║ия║╝я╗▓ ╪▒╪з ╪пя╗│я║к я╗Ыя╗к я╗зя╗дя║О╪▓ я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗зя║ктАк ╪МтАм╪▒я╗Ыя╗о╪╣ ┘ИтАм тАля║│я║ая╗о╪п ╪▒╪з ╪п╪▒я║│я║Ц ╪з╪п╪з╪б я╗зя╗дя╗▓ я╗Ыя║о╪птАк ╪МтАмя╗Уя║оя╗гя╗о╪птАк :тАмя╗зя╗дя║О╪▓я╗│я╗Ья╗к я║╖я╗дя║О я║зя╗о╪зя╗зя║кя╗│я║к ╪зяоФя║о ╪п╪▒ я║гя║Оя╗Яя║ЦтАм тАля╗ля╗дя╗┤я╗ж я╗зя╗дя║О╪▓ я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж ┘Ия╗Уя║О╪к я╗Ыя║о╪п┘К янШя║▓ я╗гя╗о╪к я║╖я╗дя║О я║Ся╗к я╗Гя║оя╗│я╗Шя║Ф я║│я╗┤я║кя╗зя║О я╗гя║д тАкюаетАмя╗дя║ктАм тАля╗гя║╝я╗Дя╗Фя╗▓ тАк = 2 3 % 4тАм┘И╪зя╗Чя╗К я╗зя║ия╗о╪зя╗ля║к я║╖я║к)тАк .(2тАм╪п╪▒ ╪▒┘И╪зя╗│я║Ц я║│я╗ия╗жтАм тАля╗зя║┤я║Оя║Ля╗▓ ╪зя╗│я╗ия╗мя╗в ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪в┘Ж я║гя╗Ая║о╪к янШя║оя║│я╗┤я║кя╗зя║ктАк :тАмя║╖я╗дя║О ╪з╪▓ я╗Ыя╗▓ я║Чя║О я║гя║Оя╗╗ ян╝я╗ия╗┤я╗ж я╗зя╗дя║О╪▓┘КтАм тАл╪▒╪з ╪з╪п╪з╪б я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗┤я║к╪Я ╪в┘Ж я║╖я║ия║║ яоФя╗Фя║ЦтАк :тАмян╝я╗мя╗Ю я║│я║О┘Д ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪зя╗│я╗ия╗Дя╗о╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓ я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗зя╗втАк╪МтАмтАм тАля╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАм╪п╪▒я╗│я╗ж ян╝я╗мя╗Ю я║│я║О┘Д я║╖я╗дя║О я╗зя╗дя║О╪▓┘К я╗зя║ия╗о╪зя╗зя║к┘З ╪зя╗│я║к ┘И ╪зяоФя║о ╪п╪▒ ╪зя╗│я╗ж я║гя║Оя╗Яя║Ц я╗гя║ояоФя║ЦтАм тАл┘И╪зя╗Чя╗К я║╖я╗о╪птАк ╪МтАмя║Ся║о╪пя╗│я╗ж я╗гя║д тАкюаетАмя╗дя║к┘К я╗зя╗дя╗▓ я╗гя╗┤я║о┘К)тАк.(3тАмтАм

тАл╪п╪▓╪п я╗зя╗дя║О╪▓тАм тАл╪з╪▓ я║гя╗Ая║о╪к ╪зя║Ся╗о я╗Чя║Шя║О╪п┘З \тАк < 2 3 % RтАм╪▒┘И╪зя╗│я║Ц ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к я║Чя║Оя║Яя║к╪з╪▒ ╪▒я║│я║Оя╗Яя║ЦтАк╪МтАмтАм тАлтАк = 2 3 % 4тАм╪з╪▒я║╖я║О╪п я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАмя║Ся║к я║Чя║оя╗│я╗ж ╪п╪▓╪п ╪п╪▒ я║Ся╗┤я╗ж я║╖я╗дя║О ╪в┘ЖтАм тАл)тАк Q IS U/ T ^ _ I J Q PF QV ; X <F (1тАм╪мтАк ╪М7тАм╪╡тАк ╪М129тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й я║гя║кя╗│я║Ъ )тАк╪М(19049тАмтАм тАл)тАк Q`G-O P9 a ,b & Q PF Qc K6 d 74 (2тАм╪м тАк ╪М1тАм╪╡тАк ╪М284тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й я║гя║кя╗│я║Ъ )тАк.(808тАмтАм тАл)тАк Q e J)3 & Q-@ PF QRS < #< (3тАм╪╡ тАк ╪М2173тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й я║гя║кя╗│я║Ъ )тАк.(1313тАмтАм тАлтАк108тАмтАм

тАл╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪п╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓╪┤ ╪п╪▓╪п┘К я╗Ыя╗ия║ктАк ╪МтАмя╗Ля║о╪╢ я╗Ыя║о╪пя╗зя║ктАк :тАмя╗│я║О╪▒я║│я╗о┘Д ╪зя╖▓! ╪п╪▓╪п я╗зя╗дя║О╪▓ я╗Ыя╗┤я║┤я║Ц╪ЯтАм тАля╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАм╪вя╗зя║┤я║Ц я╗Ыя╗к ╪▒я╗Ыя╗о╪╣ ┘Ия║│я║ая║к┘З я╗зя╗дя║О╪▓ ╪▒╪з я╗Ыя║Оя╗гя╗Ю я╗зя╗к я╗Ыя╗ия║к)тАк.(1тАмтАм

тАл╪п┘И ╪зя╗Чя║┤я║О┘Е┘Р ╪п╪▓╪птАм тАля╗гя╗Фя║┤я║о я║╖я╗мя╗┤я║отАк ╪МтАмя║гя╗Ья╗┤я╗в ╪зя╗╗я╗гя║Ц я║гя╗Ая║о╪к я╗гя╗Фя║Шя╗▓ ╪зя║гя╗дя║к я╗│я║О╪▒ я║зя║О┘Ж тАк 2 3 % ]$тАмтАм тАля║Чя║дя║Ц ╪зя╗│я╗ж я║гя║кя╗│я║Ъ я╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАмя╗гя╗Мя╗ая╗о┘Е я║╖я║к я╗Ыя╗к ╪п╪▓╪п я╗зя╗дя║О╪▓ ╪з╪▓ ╪п╪▓╪п ╪зя╗гя╗о╪з┘Д я║Ся║кя║Чя║оя╗ля║┤я║ЦтАм тАлян╝я║о╪з я╗Ыя╗к ╪п╪▓╪п я╗гя║О┘Д ╪зяоФя║о я║Яя║░╪з╪б ╪п╪з╪п┘З я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪птАк ╪МтАмян╝я╗┤я║░┘К я╗зя╗Фя╗К я╗ля╗в я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия║ктАк ╪МтАмя╗гяоХя║о ╪п╪▓╪птАм тАля╗зя╗дя║О╪▓ я║│я║░╪з┘К я╗гя╗Ь тАкюаетАмя╗дя╗Ю ╪п╪з╪п┘З я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п ┘И я║Ся║о╪в┘Ж ╪п╪▒ я╗ля╗┤ян╗ я║╗я╗о╪▒я║Чя╗▓ я╗зя╗Фя╗Мя╗▓ ┘Ия║Яя╗о╪п я╗зя║к╪з╪▒╪птАк╪МтАмтАм тАл╪п╪▓╪п я╗гя║О┘Д я║гя╗Ц я║Ся╗ия║к┘З ╪▒╪з я╗гя╗▓ я║зя╗о╪▒╪п ┘И ╪п╪▓╪п я╗зя╗дя║О╪▓ ╪п╪▒ я║гя╗Ц я║зя║к╪з┘Ия╗зя║к я║зя╗┤я║Оя╗зя║Ц я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия║ктАк╪МтАмтАм тАля╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к я╗зя╗дя║О╪▓ ╪▒╪з я╗зя║Оя╗Чя║║ ╪з╪п╪з╪б я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия║к ╪зя╗│я╗ж ╪зя║│я║Ц я║гя║О┘Д ┘И┘КтАк ╪МтАм╪з╪▓ ╪зя╗│я╗ж я╗зя╗Ья║Шя╗к я║Ся║Оя╗│я║ктАм тАля╗Ыя║┤я║Оя╗зя╗▓ я╗Ля║Тя║о╪к я║СяоХя╗┤я║оя╗зя║к я╗Ыя╗к я╗зя╗дя║О╪▓ ╪▒╪з ╪зя║╗я╗╝┘Л ╪з╪п╪з╪б я╗зя╗дя╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║к)тАк.(2тАмтАм тАля║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж я╗Ля║░я╗│я║░ ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓! ╪з┘ИтАкюаетАм┘Д ╪зя╗│я╗ия╗Ья╗к я╗гя║о╪п┘Е я╗зя╗дя║О╪▓ я╗зя╗дя╗▓ я║зя╗о╪зя╗зя╗ия║к ┘И ╪зяоФя║о я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗зя╗ия║ктАм тАл╪зя╗Ыя║Ья║оя╗│я║Ц ╪з╪▓ я║│я║Тя║Р я╗зя╗┤я║Оя╗гя╗оя║зя║Шя╗ж ╪п╪▒я║│я║Ц я║│я╗ия║Ц я╗ля║О ╪зя╗гя║о┘И╪▓ ╪з╪▓ я╗Гя║оя╗│я╗Шя║Ф ╪п╪▒я║│я║Ц я║зя╗о╪зя╗зя║к┘ЖтАм тАля╗зя╗дя║О╪▓ я╗гя║дя║о┘И┘Е ╪зя╗зя║ктАк .тАм╪п╪▒ ╪зя╗│я╗ия║ая║О я╗Гя║оя╗│я╗Шя║Ф я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж я╗зя╗дя║О╪▓ я╗гя║ия║Шя║╝я║о╪з┘Л я║Чя╗Шя║кя╗│я╗в я╗гя╗▓ яоФя║о╪п╪птАк╪МтАмтАм тАля║Ся║ия║Оя╗Гя║о ╪▒я║┐я║О┘К ╪зя╖▓ я╗Ля║░┘Ия║Яя╗Ю я╗зя╗дя║О╪▓ ╪▒╪з я║зя╗о╪и я║Ся╗Фя╗Ья║о я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗┤я║к ┘И я╗зя╗дя║О╪▓я╗ля║О┘К я║зя╗о╪п ╪▒╪зтАм тАл╪зя║╗я╗╝╪н я╗Уя║оя╗гя║Оя║Ля╗┤я║ктАк.тАмтАм

тАля╗Гя║оя╗│я╗Шя║Ф я╗зя╗дя║О╪▓ я║гя╗ия╗Фя╗▓тАм тАля║Ся║О┘Ия║┐я╗о ╪▒┘И я║Ся╗к я╗Чя║Тя╗ая╗к я╗Гя╗о╪▒┘К ╪зя╗│я║┤я║Шя║О╪п┘З я║╖я╗оя╗│я║к я╗Ыя╗к я╗Уя║Оя║╗я╗ая╗к я║Ся╗┤я╗ж ╪зя╗зяоХя║╕я║Шя║О┘Ж я╗ля║о ╪п┘И янШя║ОтАм тАля║Ся╗к ╪зя╗зя║к╪з╪▓╪й ян╝я╗мя║О╪▒ ╪зя╗зяоХя║╕я║Ц я║Ся║Оя║╖я║к ┘И я╗ля║о ╪п┘И ╪пя║│я║Ц ╪▒╪з я║Чя║О яоФя╗оя║╖я╗мя║О я║Ся║Оя╗╗ я║Ся║о╪п┘З я╗Ыя╗к я╗ля║о ╪п┘ИтАм тАл╪зя╗зяоХя║╕я║Ц ╪зя║Ся╗мя║О┘Е я║Ся╗к я╗зя║оя╗гя║Ф яоФя╗о╪┤ я║Чя╗дя║О╪│ яоФя╗┤я║оя╗зя║к ┘И ╪зя╗зяоХя║╕я║Шя║О┘Ж я╗зя╗к я║Ся║Оя╗ля╗в ян╝я║┤янЩя╗┤я║к┘З ┘Ия╗зя╗ктАм тАл)тАк Q fW < + QI6<! #& $0 +g < (1тАм╪мтАк ╪М8тАм╪╡тАк ╪М386тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й я║гя║кя╗│я║Ъ )тАк.(22705тАмтАм тАл)тАк ╪Мh _ I J Qi-F & Q @) PF Qd ' < + (2тАм╪мтАк ╪М2тАм╪╡тАк.78тАмтАм тАлтАк109тАмтАм

тАля║зя╗┤я╗ая╗▓ я║Ся║О╪▓ я║Ся╗ая╗Ья╗к я║Ся║дя║Оя╗Яя║Ц я╗гя╗Мя╗дя╗оя╗Яя╗▓ )тАк (NORMALтАмя║СяоХя║м╪з╪▒я╗│я║к ┘И я╗Ыя╗Т ╪пя║│я║Шя╗мя║О я║Ся║┤я╗о┘КтАм тАля╗Чя║Тя╗ая╗к я║Ся║Оя║╖я╗ия║ктАк ╪МтАмя╗зя╗Ия║о я║Ся║ая║О┘К я║│я║ая║к┘З я║Ся║Оя║╖я║ктАк ╪МтАм╪зя╗Ыя╗ия╗о┘Ж я╗зя╗дя║О╪▓┘К ╪▒╪з я╗Ыя╗к я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗зя╗┤я║к я╗зя╗┤я║Ц ╪в┘ЖтАм тАля╗│я╗Мя╗ия╗▓ ╪п╪▒ ╪п┘Д ╪з╪▒╪з╪п╪й я╗Ыя║Оя╗гя╗Ю я╗зя╗дя╗о╪п┘ЗтАк ╪МтАмя║Чя╗о тАкюаетАмя║│я╗В ╪▓я║Ся║О┘Ж я╗ля╗в яоФя╗Фя║Шя╗к я║╖я╗о╪п я║Ся╗мя║Шя║о ╪зя║│я║Ц я╗гя║Ья╗╝┘Л )я╗зя╗┤я║ЦтАм тАля╗Ыя║о╪п┘Е я╗Ыя╗к я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗в ян╝я╗мя║О╪▒ ╪▒я╗Ыя╗Мя║Ц я╗Уя║о╪╢┘Р я╗Зя╗мя║отАк ╪МтАм╪зяоФя║о я║Ся║Оя║Яя╗дя║Оя╗Ля║Ц я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗зя║к янШя║▓ ╪зя╗│я╗ж ╪▒╪зтАм тАля╗ля╗в я║СяоХя╗оя╗│я║к янШя║╕я║Ц я║│я║о ╪зя╗│я╗ж ╪зя╗гя║О┘Е( ╪зя╗Ыя╗ия╗о┘Ж я║Чя╗Ья║Тя╗┤я║о я║Чя║дя║оя╗│я╗дя╗к я╗│я╗Мя╗ия╗▓ ╪зя╖▓ ╪зя╗Ыя║Тя║о яоФя╗Фя║Шя╗к я║╖я╗о╪п ┘ИтАм тАл╪пя║│я║Шя╗мя║О ╪▒╪з янШя║Оя║Ля╗┤я╗ж ╪в┘И╪▒╪п┘З ╪▓я╗│я║о я╗зя║О┘Б я╗Гя╗о╪▒┘К я║Ся║Тя╗ия║к╪п я╗Ыя╗к я╗Ыя╗Т ╪пя║│я║Ц ╪▒╪зя║│я║Ц я║Ся║о я╗гян╗ ╪пя║│я║ЦтАм тАлян╝янЧ ┘Ия║│я╗к ╪зя╗зяоХя║╕я║Ц ┘Ия║│я╗В я║Ся║оянШя║╕я║Ц я╗гян╗ ╪пя║│я║Ц ян╝янЧ ╪зя╗зяоХя║╕я║Ц ╪зя║Ся╗мя║О┘Е я╗Ыя╗оян╝я╗Ъ я║Ся╗к ╪п┘И╪▒тАм тАл╪в┘Ж я║гя╗ая╗Шя╗к я║╖я║к┘З я║Ся╗Мя║к я║Ыя╗ия║О╪б я║╖я║о┘И╪╣ я║╖я╗о╪п я║Ся║кя╗│я╗ж я║Чя║оя║Чя╗┤я║РтАк:тАмтАм

тАлтАкj8 7тАмтАм тАлтАк8 & " @; HтАмтАм тАл; тАк8 f8 876тАмтАм тАлтАкj8 A '8 k 8 38 8 HтАмтАм тАлтАк8 ; j8 8 8638 8тАмтАм тАлтАкj8 ; lB 8 k b :B 8тАмтАм

тАлянШя║Оя╗Ыя╗▓ я╗ля║┤я║Шя╗▓ ╪з┘К ╪зя╖▓ я║╖я╗дя║О ┘И я╗гя╗жтАм тАля║Чя╗Мя║оя╗│я╗Т я║╖я╗дя║О ╪▒╪з я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗в ┘И я║Ся║О я║Ся║оя╗Ыя║ЦтАм тАл╪зя║│я║Ц я╗зя║О┘Е┘Р я║╖я╗дя║О ┘И я╗Ля╗Ия╗дя║ЦтАк юажтАмя║╖я╗дя║О я║Ся╗ая╗ия║ктАм тАл╪зя║│я║Ц ┘И я╗зя╗┤я║┤я║Ц я╗Пя╗┤я║о ╪з╪▓ я║Чя╗о я╗гя╗Мя║Тя╗о╪п┘КтАк.тАмтАм

тАля║Ся╗Мя║к я║Чя╗Мя╗отАкюайтАм╪░ я║Ся║ия╗о╪зя╗зя║ктАк:тАмтАм

тАл* тАк ' " ( )BтАмтАм тАлтАк" #8 + & ,C -; 0BтАмтАм

тАля╗гя╗ж ╪п╪▒ янШя╗ия║О┘З я║зя║к╪з┘Ия╗зя║к я╗гя╗▓ ╪вя╗│я╗в ╪з╪▓тАм тАля║╖я╗┤я╗Дя║О┘Ж я╗гя║о╪п┘И╪птАм

тАля║Ся╗Мя║к я║Чя║┤я╗дя╗┤я╗к я║Ся║ия╗о╪зя╗зя║ктАк:тАмтАм

тАлтАк !" # ! " %тАмтАм тАл тАкmтАмтАм тАл & тАм

тАля║╖я║о┘И╪╣ я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗в я║Ся╗ия║О┘Е я║зя║к╪зя║Ля╗┤я╗Ья╗к я║Ся║┤я╗┤я║О╪▒тАм тАля╗гя╗мя║оя║Ся║О┘Ж ┘И я║Ся╗▓ я╗зя╗мя║Оя╗│я║Ц я║Ся║О╪▒я║гя╗в ╪зя║│я║ЦтАк.тАмтАм

тАля║Ся╗Мя║к я║│я╗о╪▒╪й я╗Уя║Оя║Чя║дя╗ктАк:тАмтАм тАлтАк110тАмтАм

‫ ‬ ‫‪o 8 ; 7‬‬ ‫ ‪8 E‬‬

‫ ‪1 Z‬‬ ‫ ‪8 B 8 E‬‬

‫ " ! ‪H 8+ p Z !" #‬‬ ‫ ‪j8 "9b ; 6; f8 j8 "9b r Z # 9‬‬ ‫‪q - 98‬‬

‫ﺗﻤﺎم ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﺧﺪاي را اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺎﻟﻚ ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن‬ ‫و ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎرﺣﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ روز ﺟﺰا‪،‬‬ ‫ﺧﺎص ﺗﺮا ﻋﺒﺎدت ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ وﺧﺎص‬

‫‪t‬‬ ‫ ‪B 8 q 8f L s Z‬‬ ‫ ‪; 8P‬‬ ‫‪ f8‬‬

‫از ﺗﻮ ﻣﺪد ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎرا ﺑﺮاه‬

‫ ‪ C‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪8 8 fB0 #8 9>? t‬‬ ‫ ‪B 8 4 v Z 8 u8P‬‬

‫راﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻓﺮﻣﺎ‪ ،‬راه آﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ‬

‫ ‪ @ B 8‬‬ ‫‪ -;Uy 8 E lB x Z @ B 8‬‬

‫اﻳﺸﺎن اﺣﺴﺎن ﻛﺮده اﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻪ آﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ‬

‫‪8 q "U :B 8‬‬ ‫ ‪ z Z‬‬

‫ﺑﺮآن ﻏﻀﺐ ﻛﺮده اﻳﺪ وﻧﻪ ﮔﻤﺮاﻫﺎن‪.‬‬

‫ﺳﻮرة ﻓﺎﺗﺤﻪ را ﺗﻤﺎم ﻛﺮده آﻫﺴﺘﻪ آﻣﻴﻦ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺳﻪ آﻳﺎت ﻛﻮﭼﻚ ﻳﺎ‬ ‫ﻳﻚ آﻳﻪ ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻪ آﻳﺎت ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺳﻮره اي ﻣﺜﻼً اﺧﻼص را‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬

‫‪ ; ? -8 L; IE |C‬‬ ‫ ‪ ; 8‬‬ ‫ "‬

‫‪p Z‬‬

‫ ‪} Z‬‬ ‫‪{ 8!0B‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﺑﻔﺮﻣﺎﺋﻴﺪ آن اﷲ ﻳﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪،‬‬

‫ ? ; ‬

‫اﷲ ﺑﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ او را‬

‫‪ B -;9 B 8 89 B‬‬

‫ﻓﺮزﻧﺪﻳﺴﺖ و ﻧﻪ او از ﻛﺴﻲ ﭘﻴﺪا‬

‫‪ s Z { !8 0B ~-CJFC ; ? #CD98 B 8 r Z‬‬ ‫‪%‬‬ ‫اﻛﻨﻮن ‬

‫ﺷﺪه و ﻧﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﺜﻞ او اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 68F‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ رﻛﻮع ﺑﺮوﻳﺪ و زاﻧﻮﻫﺎ را ﻃﻮري ﺑﺎدﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‬ ‫‪E 0B‬‬

‫ﻛﻪ ﻛﻒ دﺳﺘﻬﺎ ﺑﺮ زاﻧﻮ و اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺧﻮب دورش را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺻﺎف‬ ‫‪111‬‬

‫ﺑﻮده ﺳﺮ ﺑﺎ ﭘﺸﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮده ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻳﺎ ﺑﺎﻻ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻗﺪﻣﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﻢ از‬

‫‪# 8 %‬‬ ‫‪ 8 E R8 & q 8 (B 7‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ ‪ Z8 8‬‬ ‫ﻛﻢ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺗﺴﺒﻴﺢ رﻛﻮع ﻳﻌﻨﻲ ; ‪8 6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫! ‪ `; 8‬ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﻛﺎﻣﻼً راﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻳﺴﺘﺎدن را ﻗﻮﻣﻪ ﻣﻲ‬ ‫‪ 68F‬ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫‪E 0B %‬‬ ‫‪ ; 7‬ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ‬ ‫‪8 E H‬‬ ‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻮدﻳﺪ ﺑﻌﺪ از آن ‪8 B <8&" 8‬‬ ‫ﻃﻮري ﺑﻪ ﺳﺠﺪه ﻣﻴﺮوﻳﺪ ﻛﻪ او‪‬ل زاﻧﻮﻫﺎ ﺑﺰﻣﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ دﺳﺘﻬﺎ ﺑﻌﺪ‬ ‫درﻣﻴﺎن ﻫﺮ دو دﺳﺖ ﻃﻮري ﺳﺮ را ﻣﻲ ﮔﺬارﻳﺪ ﻛﻪ او‪‬ل ﺑﻴﻨﻲ ﺑﻌﺪ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ وﺗﻮﺟﻪ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻮك ﺑﻴﻨﻲ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﻪ اﺳﺘﺨﻮان ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﺨﻮرد و ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ‬ ‫ﭼﺴﭙﻴﺪه‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻮي ﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎزوﻫﺎ را از ﭘﻬﻠﻮﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻜﻢ را از راﻧﻬﺎ وراﻧﻬﺎ را‬ ‫از ﺳﺎق ﭘﺎﻫﺎ ﺟﺪا ﺳﺎزﻳﻢ )ﺑﻠﻲ اﮔﺮ در ﺻﻒ ﺑﻮدﻳﺪ ﺑﺎزو را ﺑﺎ ﭘﻬﻠﻮ ﺑﭽﺴﭙﺎﻧﻴﺪ( و‬ ‫روي ﻫﺮ ده اﻧﮕﺸﺖ ﭘﺎﻫﺎ ﻃﻮري ﺑﺴﻮي ﻗﺒﻠﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻒ‪ ‬ﻫﺮ ده اﻧﮕﺸﺖ‬ ‫ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻒ‪ ‬دﺳﺘﻬﺎ ﭘﺨﺶ ﺷﺪه واﻧﮕﺸﺘﺎن رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺳﺎق‬

‫ﻫﺎ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻧﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﻛﻢ از ﻛﻢ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺳﺠﺪه ﻳﻌﻨﻲ ; ‪(B 876‬‬ ‫‪ W R‬ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺳﺮ را ﻃﻮري ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ او‪‬ل ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﺑﻌﺪ ﺑﻴﻨﻲ‬ ‫‪8 & q 8‬‬ ‫وﺑﻌﺪ دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻗﺪمِ راﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎده واﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺶ رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻗﺪمِ ﭼﭗ ﺧﻮاﺑﻴﺪه‪ ،‬ﺧﻮب ﺑﺮآن راﺳﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ وﻛﻒ‪ ‬دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﺮ راﻧﻬﺎ‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ زاﻧﻮﻫﺎ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻃﻮري ﻛﻪ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻫﺮ دو دﺳﺖ ﺑﺠﺎﻧﺐ ﻗﺒﻠﻪ و ﺳﺮ‬ ‫اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻧﺰدﻳﻚ زاﻧﻮﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﻴﻦ دو ﺳﺠﺪه را ﺟﻠﺴﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ‬ ‫ﻛﻢ از ﻛﻢ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻳﻜﺒﺎر ﺳﺒﺤﺎن اﷲ ﮔﻔﺘﻦ ﺗﻮ ّﻗﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ وﻗﻔﻪ ﮔﻔﺘﻦ‬

‫ ;@ " ‪R JlE‬‬

‫)ﻳﻌﻨﻲ اي اﷲ ﻣﺮا ﻣﻐﻔﺮت ﻛﻦ( ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ‬

‫‪ 68FE 0B %‬‬ ‫ ‬

‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺜﻞ ﺳﺠﺪة او‪‬ل ﺳﺠﺪة دو‪‬م ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻛﻨﻮن او‪‬ل ﺳﺮ را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده ﺑﻌﺪ‬ ‫دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﺮ زاﻧﻮﻫﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﻧﻮك ﭘﻨﺠﻪ ﻫﺎ راﺳﺖ اﻳﺴﺘﺎده و در زﻣﺎن ﺑﻠﻨﺪ‬ ‫‪112‬‬

‫ﺷﺪن ﺑﺪون ﻋﺬر دﺳﺖ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺗﻜﻴﻪ ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ رﻛﻌﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﻜ ‪‬ﻤﻞ‬ ‫ﺷﺪه‪ ،‬اﻛﻨﻮن در رﻛﻌﺖ دو‪‬م ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﺧﻮاﻧﺪه اﻟﺤﻤﺪ و ﺳﻮره اي‬ ‫را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﻣﺜﻞ او‪‬ل رﻛﻮع و ﺳﺠﺪه ﻛﺮده ﺑﻌﺪ از ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺳﺮ از ﺳﺠﺪة دو‪‬م‬ ‫ﻗﺪمِ راﺳﺖ را ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ داﺷﺘﻪ و ﻗﺪم ﭼﭗ را ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪه ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﻌﺪ‬ ‫از ﺳﺠﺪة دو‪‬م دو رﻛﻌﺖ ﻗﻌﺪه ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻛﻨﻮن در ﻗﻌﺪه ﺗﺸ ‪‬ﻬﺪ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫ ‬ ‫‪; -8 " 8 %‬‬ ‫ ‪m‬‬ ‫ "‪; " 7P‬‬ ‫‪H‬‬ ‫ ; ‪8 B 8‬‬ ‫ ‪B " .‬‬ ‫‪; 86 q)? 8‬‬ ‫‪%‬‬ ‫‪m ]C 8 !

8 8 RA 6 <" 8@9A0B‬‬ ‫ ; ‪k 8 8 <8 B 8‬‬ ‫ ‪B‬‬ ‫‪" . ; 3; FB 8 &8 8‬‬ ‫ ‪(E 0B ; @8 0B #8 7‬‬ ‫‪" %‬‬ ‫ ‪m G 68‬‬ ‫‪(? 0B ; @8 0B 8 %‬‬ ‫‪ :B b 8 k b :B‬‬ ‫‪. ; C- ; 8 8 `; ; 6 8 " 7‬‬ ‫;‪8 +‬‬

‫ﺗﻤﺎم ﻋﺒﺎدات ﻗﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻓﻌﻠﻲ و ﻣﺎﻟﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﺪاي ﻋﺰوﺟﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻼم‬ ‫ﺑﺎد ﺑﺮ ﺗﻮ اي ﻧﺒﻲ و رﺣﻤﺎت‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﺮﻛﺎﺗﺶ‪ ،‬ﺳﻼم ﺑﺎد ﺑﺮ ﻣﺎ‬ ‫ﻫﻤﻪ و ﺑﺮﺑﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﻚ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻦ‬ ‫ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻲ دﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺠﺰ اﷲ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮدي ﻧﻴﺴﺖ و ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻲ‬ ‫دﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻨﺪة او و رﺳﻮﻟﺶ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در ﺗﺸﻬﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻟﻔﻆ )‪ (:‬رﺳﻴﺪﻳﺪ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺖ وﺳﻂ دﺳﺖ راﺳﺖ‬ ‫را ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ اﺑﻬﺎم ﺣﻠﻘﻪ ﻧﻤﻮده و اﻧﮕﺸﺖ ﻛﻮﭼﻚ را ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ ﻛﻨﺎرش ﺑﺮﻛﻒ‬ ‫( ( ﺑﺎﮔﻔﺘﻦ ﻟﻔﻆ )‪ (:‬اﻧﮕﺸﺖ ﺷﻬﺎدت را‬ ‫دﺳﺖ ﭼﺴﭙﺎﻧﺪه و ﻓﻮراً ﺑﻌﺪ از )‪? 0B ; @8 0B‬‬ ‫ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ آن را اﻳﻦ ﻃﺮف ﻳﺎ آن ﻃﺮف ﻧﭽﺮﺧﻮاﻧﻴﺪ و ﺑﺮ ﻟﻔﻆ‬

‫)‪(:b‬‬

‫ﻓﻮراً ﭘﺎﺋﻴﻦ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻫﻤﻪ اﻧﮕﺸﺘﺎن را راﺳﺖ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن اﮔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از دو‬ ‫‪113‬‬

тАл╪▒я╗Ыя╗Мя║Ц я║зя╗о╪зя╗зя║к я╗зя╗┤я║┤я║Ц янШя║▓ ╪зя╖▓ ╪зя╗Ыя║Тя║о яоФя╗Фя║Шя╗к я║Ся╗ая╗ия║к я║╖я╗оя╗│я║ктАк ╪МтАм╪зяоФя║о я╗зя╗дя║О╪▓ я╗Уя║о╪╢ ╪▒╪з я╗гя╗▓тАм тАля║зя╗о╪зя╗зя╗┤я║к ╪п╪▒ я╗Чя╗┤я║О┘Е ╪▒я╗Ыя╗Мя║Ц я║│я╗о┘Е ┘И ян╝я╗мя║О╪▒┘Е я║Ся║┤я╗в ╪зя╖▓ ╪зя╗Яя║оя║гя╗дя╗ж ╪зя╗Яя║оя║гя╗┤я╗в ┘И ╪зя╗Яя║дя╗дя║кя║╖я║оя╗│я╗ТтАм тАл╪▒╪з я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗┤я║к ┘И я║┐я╗в я╗Ыя║о╪п┘Ж я║│я╗о╪▒╪й ╪пя╗│яоХя║о я╗╗╪▓┘Е я╗зя╗┤я║┤я║ЦтАк .тАм╪зя╗Уя╗Мя║О┘Д ╪пя╗│яоХя║о ╪▒╪з я║Ся╗мя╗дя╗┤я╗ж я║Чя║оя║Чя╗┤я║РтАм тАл╪зя╗зя║ая║О┘Е ╪пя╗ля╗┤я║к ┘И ╪зяоФя║о я║│я╗ия║Ц ┘И я╗зя╗Фя╗Ю я║Ся╗о╪п янШя║▓ я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я║│я╗о╪▒╪й я╗Уя║Оя║Чя║дя╗к я║│я╗о╪▒┘З ╪з┘К ┘И я╗│я║О я║│я╗ктАм тАл╪вя╗│я╗к ╪пя╗│яоХя║о я║Ся║О ╪в┘Ж я║┐я╗в я╗Ыя╗ия╗┤я║ктАк ╪МтАмя║Ся╗ая╗▓ ╪зяоФя║о янШя║╕я║Ц я║│я║о ╪зя╗гя║О┘Е я╗зя╗дя║О╪▓ я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗зя╗┤я║к янШя║▓ ╪п╪▒ я╗Чя╗┤я║О┘ЕтАм тАля╗ля╗┤ян╗ ╪▒я╗Ыя╗Мя║Шя╗▓ я╗Чя║о╪зя║Ля║Ц я║зя╗о╪зя╗зя║к┘З я╗зя╗дя╗▓ я║╖я╗о╪птАк ╪МтАмя║Ся╗ая╗Ья╗к я║зя║Оя╗гя╗о╪┤ я╗гя╗▓ ╪зя╗│я║┤я║Шя╗┤я║ктАк ╪МтАмя║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я║Чя╗Ья╗дя╗┤я╗ЮтАм тАлян╝я╗мя║О╪▒ ╪▒я╗Ыя╗Мя║Ц ╪п╪▒ я╗Чя╗Мя║к╪й ╪зя║зя╗┤я║о┘З я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я║Чя║╕я╗мя║к ╪п╪▒┘И╪п ╪зя║Ся║о╪зя╗ля╗┤я╗дя╗▓ ╪▒╪з я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗┤я║ктАк:тАмтАм

тАлтАкV = k 8 8 ┬Ж " 7тАмтАм тАлтАк8 +; k 8 I q 4тАмтАм тАл ;@ " тАк8тАмтАм тАлтАк 8 L 8 & b k 8 wтАмтАм тАлтАк8 ?4тАмтАм тАлтАк8 8 FB ┬Ж " 7тАмтАм тАл;тАк8 +тАмтАм тАлтАк { 8! HтАмтАм тАлтАк8 f"b 8 L 8 & b V = k 8 8тАмтАм тАлтАк ┬Ж " 7тАмтАм тАлтАк8 +; k 8 j 8& " @; Q{ OтАмтАм тАлтАк +8тАмтАм тАлтАкwтАмтАм тАлтАк8 FE 8 8& 8 FB ┬Ж " 7тАмтАм тАлтАк8 +; V = k 8 8тАмтАм тАл тАк 8 L 8 & b V = k 8 8 8 L 8 & b k 8тАмтАм тАлтАк. { OтАмтАм тАлтАк +8 { 8! HтАмтАм тАл тАк8 f"bтАмтАм

тАл╪з┘К ╪зя╖▓ ╪п╪▒┘И╪п я║Ся╗Фя║оя║│я║Ц я║Ся║о)я║│я║о╪п╪з╪▒ я╗гя║О(тАм тАля╗гя║дя╗дтАкюаетАмя║к ┘И я║Ся║о ╪в┘Д┘Р я╗гя║дя╗дтАкюаетАмя║к ян╝я╗ия║Оя╗зян╜я╗к ╪п╪▒┘И╪птАм тАля╗Уя║оя║│я║Шя║О╪п┘К я║Ся║о я║гя╗Ая║о╪к ╪зя║Ся║о╪зя╗ля╗┤я╗в ┘И я║Ся║о ╪в┘ДтАм тАл╪зя║Ся║о╪зя╗ля╗┤я╗втАк ╪МтАмя║Ся╗▓ я║╖я╗Ъ я║Чя╗о я║│я║Шя║Оя║Ля╗┤я║╢ я║╖я║к┘З ┘ИтАм тАля║Ся║░╪▒яоФя╗▓тАк .тАмя║Ся║О╪▒ я║зя║к╪зя╗│я║О я║Ся║оя╗Ыя║Ц я╗зя║О╪▓┘Д я╗Уя║оя╗гя║О я║Ся║отАм тАля║│я║о╪п╪з╪▒ я╗гя║О я╗гя║дя╗дтАкюаетАмя║к ┘И я║Ся║о ╪в┘Д я╗гя║дя╗дтАкюаетАмя║ктАм тАлян╝я╗ия║Оя╗зян╜я╗к я║Ся║оя╗Ыя║Ц я╗зя║О╪▓┘Д я╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘К я║Ся║отАм тАл╪зя║Ся║о╪зя╗ля╗┤я╗в ┘И ╪в┘Д ╪зя║Ся║о╪зя╗ля╗┤я╗в я║Ся╗▓ я║╖я╗Ъ я║Чя╗о я╗Чя║Оя║Ся╗ЮтАм тАля║│я║Шя║Оя║Ля╗┤я║╢ ┘И я║Ся║░╪▒яоФя╗▓тАк.тАмтАм

тАля║Ся╗Мя║к я╗│я╗Ья╗▓ ╪з╪▓ ╪пя╗Ля║О я║Ля╗▓ я╗гя║Оя║Ыя╗о╪▒┘З я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗┤я║к я╗гя║Ья╗╝┘Л ╪зя╗│я╗ж ╪пя╗Ля║О ╪▒╪з я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗┤я║ктАк:тАмтАм

тАл ;@ " тАк 8 f A R / 8<3k <"& 8тАмтАм тАл тАк]~ <8 8 !8 8 ┬Зk: R/8 ]~ <8тАмтАм тАлтАк8 !8тАмтАм тАл <" тАм тАл тАк8 B> 8 8<|8тАмтАм

тАл╪з┘К я║зя║к╪зя╗│я║О ╪з┘К ╪▒╪и я╗гя║О я╗гя║О╪▒╪з ╪п╪▒ ╪пя╗зя╗┤я║ОтАм тАля║Ся╗мя║Шя║о┘К я╗Ля╗Дя║О я╗Уя║оя╗гя║О ┘И ╪п╪▒ ╪вя║зя║о╪к я║Ся╗мя║Шя║о┘КтАм тАля╗Ля╗Дя║О я╗Уя║оя╗гя║О ┘И я╗зя║ая║О╪к ╪п┘З я╗гя║О╪▒╪з ╪з╪▓ ╪вя║Чя║╢тАм тАля║Яя╗мя╗ия╗втАк.тАмтАм тАлтАк114тАмтАм

тАля║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ ╪зя║зя║Шя║Шя║О┘Е┘Р я╗зя╗дя║О╪▓ ╪з┘ИтАкюаетАм┘Д я║Ся╗Дя║о┘Б я║╖я║Оя╗зя╗к ╪▒╪зя║│я║Ц ╪▒┘И я╗Ыя║о╪п┘ЗтАм

тАлтАк]C 8 !

8 8тАмтАм

тАл ; тАк DC B 8тАмтАм тАл "тАм

тАл тАкmтАмтАм тАлтАк %тАмя╗гя╗▓ яоФя╗оя║Ля╗┤я║ктАк ╪МтАм┘И я║Ся╗мя╗дя╗┤я╗ж я║Чя║оя║Чя╗┤я║Р я║Ся║┤я╗дя║Ц ян╝янЧтАк ╪МтАм╪зя╗Ыя╗ия╗о┘Ж я╗зя╗дя║О╪▓ я║Чя╗дя║О┘Е я║╖я║к)тАк.(1тАмтАм

тАл╪п╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓ я║зя╗о╪зя╗ля║о╪з┘Ж ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ ян╝я╗ия║к я╗Уя║о┘В ┘Ия║Яя╗о╪п ╪п╪з╪▒╪птАм тАля║зя╗о╪зя╗ля║о╪з┘Ж ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ я╗ля╗ияоХя║О┘Е я║Чя╗Ья║Тя╗┤я║о я║Чя║дя║оя╗│я╗дя╗к ╪пя║│я║Шя╗мя║О ╪▒╪з я║Чя║О я║╖я║Оя╗зя╗к я║Ся╗ая╗ия║к я╗зя╗дя║Оя╗│я╗ия║к ┘И ╪з╪▓тАм тАлян╝я║О╪п╪▒ я║Ся╗┤я║о┘И┘Ж я╗зя╗Ья╗ия╗ия║к)тАк ╪М(2тАм╪п╪▒ я╗Чя╗┤я║О┘Е я╗Ыя╗ТтАк юаетАм╪пя║│я║Ц ян╝янЧ ╪▒╪з я║Ся║о я║│я╗┤я╗ия╗к яоФя║м╪зя║╖я║Шя╗к я║Ся║о ╪▒┘И┘К ╪в┘ЖтАм тАля╗Ыя╗Т ╪пя║│я║Ц ╪▒╪зя║│я║Ц ╪▒╪з я║СяоХя║м╪з╪▒я╗зя║ктАк ╪МтАм╪п╪▒ ╪▒я╗Ыя╗о╪╣ я╗Ыя╗дя╗▓ я║зя╗в я║╖я╗оя╗зя║к я╗│я╗Мя╗ия╗▓ ╪зя╗│я╗ж я╗Чя║к╪▒ я╗Ыя╗к ╪пя║│я║ЦтАм тАля║Ся║о ╪▓╪зя╗зя╗о я║СяоХя║м╪з╪▒я╗зя║ктАк ╪МтАмя╗Уя║╕я║О╪▒ я╗зя║кя╗ля╗ия║к ┘И ╪▓╪зя╗зя╗оя╗ля║О ╪▒╪з я╗зяоХя╗┤я║оя╗зя║к ┘И╪зя╗зяоХя║╕я║Шя║О┘Ж ╪▒╪з ян╝я║┤янЩя║Оя╗зя║к┘З ┘И янШя║Оя╗ля║ОтАм тАл╪▒╪з я║Ся║о ╪▓я╗гя╗┤я╗ж янШя║ия║╢ я╗Ыя║о╪п┘З ┘И я╗гя║Ья╗Ю я╗гя║о╪п╪з┘Ж ╪▒╪зя║│я║Ц я╗зяоХя║м╪з╪▒я╗зя║к)тАк ╪М(3тАм╪п╪▒ я╗ля╗ияоХя║О┘Е я║│я║ая║к┘ЗтАм тАл╪пя║│я║Шя╗мя║О ╪▒╪з я║Яя╗дя╗К я╗Ыя╗ия╗ия║к я╗│я╗Мя╗ия╗▓ я║Ся║О╪▓┘Ия╗ля║О я║Ся╗к янШя╗мя╗ая╗отАк ╪МтАмя║╖я╗Ья╗в я║Ся╗к ╪▒╪з┘Ж ┘И ╪▒╪з┘Ж я║Ся╗к я║│я║О┘В я╗ля║О ┘ИтАм тАля║│я║Оя╗Чя╗мя║О я║Ся║░я╗гя╗┤я╗ж ян╝я║┤янЩя╗┤я║к┘З я║Ся║Оя║╖я║к)тАк ╪М(4тАм┘И я╗ля║о ╪п┘И янШя║О ╪▒╪з я║Ся╗к я╗Ля╗Шя║Р я║Ся╗Ья║╕я║Оя╗зя╗ия║к ┘И ╪п╪▒ я╗Чя╗Мя║к┘З я╗ля║отАм тАл╪п┘И янШя║О ╪▒╪з я║Ся╗Дя║о┘Б ╪▒╪зя║│я║Ц я║Ся╗┤я║о┘И┘Ж ╪в┘И╪▒╪п┘З ┘И я║Ся║о я║│я║оя╗│я╗ж ян╝янЧ я╗зя║╕я║┤я║Шя╗к ╪пя║│я║ЦтАк юажтАм╪▒╪зя║│я║Ц ╪▒╪зтАм тАл╪п╪▒ ┘Ия║│я╗В ╪▒╪з┘Ж ╪▒╪зя║│я║Ц ┘И ╪пя║│я║Ц ян╝янЧ ╪▒╪з ╪п╪▒ ┘Ия║│я╗В ╪▒╪з┘Ж ян╝янЧ я║СяоХя║м╪з╪▒я╗зя║ктАк ╪МтАм╪пя╗│яоХя║о ╪зя╗Ля╗дя║О┘ДтАм тАля╗гя║Ья╗Ю я╗гя║о╪п╪з┘Ж ╪зя╗зя║ая║О┘Е я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п)тАк.(5тАмтАм

тАля║Яя╗к я║Ся║Оя║╖я╗┤я║к ) я║зя╗о╪зя╗ля║о╪з┘Ж ┘И я║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж (тАм тАля╗ля║о ╪п┘И я╗гя║Шя╗о тАкюаетАмтАм тАл╪п╪▒ ╪зя╗│я╗ж ╪пя║│я║Шя╗о╪▒╪з╪к ╪п╪з╪п┘З я║╖я║к╪й я╗зя╗дя║О╪▓ я║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж ┘И я║зя╗о╪з╪▒я╗ля║о╪з┘Ж ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ я║Ся╗Мя╗Ая╗▓тАм тАл╪зя╗Уя╗Мя║О┘Д я╗Уя║о╪╢ я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я╗ия║к я╗Ыя╗к я║Ся║к┘И┘Ж ╪зя╗зя║ая║О┘Е ╪п╪з╪п┘Ж ╪в┘Ж я╗зя╗дя║О╪▓ я╗ля║ояоФя║░ ╪з╪п╪з╪б я╗зя║ия╗о╪зя╗ля║к я║╖я║ктАк╪МтАмтАм тАл)тАк Qc )7) ] ┬В ! + ┬И J R| + (1тАм╪╡тАк QR P ] <l .278тАм╪╡тАк╪М261тАмтАм тАл)тАк (2тАм╪зя╗Яя╗мя║к╪зя╗│я╗к я╗гя╗Мя╗к я╗Уя║Шя║в ╪зя╗Яя╗Шя║кя╗│я║отАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк246тАмтАм тАл)тАк (3тАмя╗Уя║Шя║О┘И┘Й я╗Ля║Оя╗Яя╗дяоХя╗┤я║о┘КтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М 1тАм╪╡тАк.74тАмтАм тАл)тАк (4тАм╪зя╗Яя╗мя║к╪зя╗│я╗к я╗гя╗Мя╗к я╗Уя║Шя║в ╪зя╗Яя╗Шя║кя╗│я║отАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡ тАк267тАмтАм тАл)тАк (5тАмя╗гя║оя║Яя╗К я║│я║Оя║Ся╗ЦтАк ╪МтАм╪╡тАк.272тАмтАм тАлтАк115тАмтАм

‫ﺑﻌﻀﻲ واﺟﺐ ﻛﻪ ﻋﻤﺪاً ﺗﺮك دادن آن ﮔﻨﺎه و ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮدن و اﻋﺎدة ﻧﻤﺎز واﺟﺐ‬ ‫اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺳﻬﻮاً ﺗﺮك داده ﺷﻮد ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ واﺟﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﺳﻨﺖ‬ ‫ﻣﺆﻛﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺮك دادن آﻧﻬﺎ ﻋﺎدﺗﺎً ﮔﻨﺎه اﺳﺖ و ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬ ‫اﻧﺠﺎم دادﻧﺶ ﺛﻮاب و ﺗﺮك دادن اش ﮔﻨﺎه ﻧﻴﺴﺖ)‪.(1‬‬

‫ﺑﻨﺴﺒﺖ ‪ 4‬ﺣﺮوف “ﻳﺎاﷲ” ﺷﺶ ﺷﺮاﺋﻂ ﻧﻤﺎز‬ ‫)‪ (1‬ﻃﻬﺎرت‪ :‬ﻟﺒﺎس و ﺑﺪن ﻧﻤﺎزي و ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ ﭘﺎك ﺑﻮدن آن‬ ‫از ﻫﺮ ﻧﻮع ﻧﺠﺎﺳﺖ ﺿﺮورﻳﺴﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (2‬ﺳﺘﺮﻋﻮرت‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﺑﺮاي ﻣﺮد از زﻳﺮ ﻧﺎف ﺗﺎ زاﻧﻮﻫﺎ ﺗﻤﺎم ﺣﺼﻪ ﻫﺎي ﺑﺪن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺘﻮر ﮔﺮدد‪،‬‬ ‫ﻣﮕﺮ زن را ﺑﺎﺳﺘﺜﻨﺎي اﻳﻦ ﭘﻨﺞ ﻋﻀﻮ‪ :‬ﺻﻮرت‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻛﻒ دﺳﺖ و ﻛﻒ ﻫﺮ‬ ‫دو ﭘﺎ( ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻫﻤﻪ ﺑﺪن ﻻزم اﺳﺖ اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ دو دﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻨﺪﻫﺎ و ﻫﺮ دو ﭘﺎ‬ ‫ﺗﺎ ﺷﺘﺎﻟﻨﮓ ﻣﻜ ‪‬ﻤﻞ ﻇﺎﻫﺮ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻗﻮل ﻳﻚ ﻣﻔﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز درﺳﺖ‬ ‫اﺳﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (2‬اﮔﺮ ﭼﻨﺎن ﻟﺒﺎس ﻧﺎزك ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن‪ ،‬آن ﺣﺼﺔ از ﺟﺴﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﭘﻮﺷﻴﺪن آن در ﻧﻤﺎز ﻓﺮض اﺳﺖ ﻇﺎﻫﺮ ﮔﺮدد ﻳﺎ رﻧﮓ ﭘﻮﺳﺖ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد‬ ‫ﻧﻤﺎز درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ)‪.(4‬‬

‫)‪ (1‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،3‬ص‪.66‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! + J R| + (2‬ص‪207‬‬ ‫)‪ (3‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪93‬‬ ‫)‪ (4‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ، 1‬ص‪.58‬‬ ‫‪116‬‬

‫)‪ (3‬اﻣﺮوز ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس ﻧﺎزك رواج ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎرﭼﻪ ﻫﺎي ﻧﺎزك‬ ‫ﺷﻠﻮار ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻛﻪ از آن ران ﻳﺎ ﺣﺼﺔ دﻳﮕﺮي از ﺳﺘﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﮔﺮدد ﻋﻼوه از‬ ‫ﻧﻤﺎز ﭘﻮﺷﻴﺪن آن ﺣﺮام اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (4‬ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس ﺿﺨﻴﻢ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺪن از آن ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﭼﻨﺎن ﺑﻪ ﺑﺪن‬ ‫ﺨﺺ ﻣﻴﮕﺮدد‪ ،‬ﺑﺎﭼﻨﻴﻦ ﻟﺒﺎﺳﻲ اﮔﺮﭼﻪ‬ ‫ﭼﺴﭙﻴﺪه ﻛﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﺻﻠﻲ اﻋﻀﺎء ﻣﺸ ّ‬ ‫ﻧﻤﺎز اداء ﻣﻲ ﺷﻮد ﻟﻴﻜﻦ ﺑﻄﺮف اﻋﻀﺎء ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن دﻳﮕﺮآن ﺟﺎﺋﺰ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪ ،(2‬ﻟﻬﺬا ﭘﻮﺷﻴﺪن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻟﺒﺎس در ﻣﺤﻀﺮ دﻳﮕﺮان ﻣﻤﻨﻮع و‬ ‫زﻧﺎن را ﺑﻪ درﺟﻪ اوﻟﻲ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ اﺳﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (5‬ﺑﻌﻀﻲ ﺧﺎﻧﻢ ﻫﺎ در ﻧﻤﺎز ﭼﺎدر ﻫﺎي ﻧﺎزك ﺑﺴﺮ ﻛﺮده ﻛﻪ از آن ﺳﻴﺎﻫﻲ ﻣﻮﻫﺎ‬ ‫ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻳﺎ ﭼﻨﺎن ﻟﺒﺎﺳﻲ ﻣﻲ ﭘﻮﺷﻨﺪ ﻛﻪ رﻧﮓ اﻋﻀﺎء ﺑﺪن ﻇﺎﻫﺮ اﺳﺖ‬ ‫درﭼﻨﻴﻦ ﻟﺒﺎﺳﻲ ﻫﻢ ﻧﻤﺎز ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (3‬اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻗﺒﻠﻪ‪ :‬در ﻧﻤﺎز رو ﺑﻄﺮف ﻗﺒﻠﻪ ﻳﻌﻨﻲ ‪ % ]6 F‬ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (1‬ﺷﺨﺺ ﻧﻤﺎز ﮔﺬار ﺑﻼﻋﺬر ﻗﺼﺪاً ﺳﻴﻨﺔ ﺧﻮد را از ﻗﺒﻠﻪ ﺑﻄﺮف دﻳﮕﺮي‬ ‫ﮔﺮداﻧﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﻓﻮراً ﺑﻄﺮف ﻗﺒﻠﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﮔﺮدﻳﺪ و اﮔﺮ ﺑﻼ ﻗﺼﺪ‬ ‫ﮔﺮداﻧﻴﺪه و ﻗﺒﻞ از وﻗﻔﺔ ﺑﻪ اﻧﺪازة ﺳﻪ ﺑﺎر ﺳﺒﺤﺎن اﷲ ﮔﻔﺘﻦ دوﺑﺎره ﻗﺒﻠﻪ رخ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ ﭘﺲ ﻧﻤﺎز اش ﻓﺎﺳﺪ ﻧﺸﺪ)‪.(4‬‬

‫)‪ (2‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،3‬ص‪.42‬‬ ‫)‪ (2‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.103‬‬ ‫)‪ (4‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،3‬ص‪.42‬‬ ‫)‪ (4‬اﻟﺒﺤﺮ اﻟﺮاﺋﻖ‪ ،‬ج‪،1‬ص‪498‬‬ ‫‪117‬‬

‫)‪ (2‬اﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ رو از ﻗﺒﻠﻪ ﮔﺸﺖ‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻮراً ﺑﺮﮔﺮدد و ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻧﻤﻲ‬ ‫ﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﺑﻼﻋﺬر ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮدن ﻣﻜﺮوه ﺗﺤﺮﻳﻤﻲ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (3‬اﮔﺮ در ﺟﺎي ﻗﺮار دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻗﺒﻠﻪ وﺳﻴﻠﻪ اي وﺟﻮد ﻧﺪارد و‬ ‫ﻧﻪ ﭼﻨﺎن ﺷﺨﺺ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ او ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺮدد درﻳﻦ‬ ‫ﻣﻮﻗﻊ از ﺗﻔ ّﻜﺮ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻬﺮ ﻃﺮﻓﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﻞ دل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد ﺑﻬﻤﺎن ﺳﻤﺖ رو‬ ‫ﻛﺮده در ﺣﻖ ﺷﻤﺎ ﻫﻤﺎن ﻗﺒﻠﻪ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (4‬ﻓﻜﺮ ﻛﺮده ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﻌﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ رو ﺑﻘﺒﻠﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﺪه اﻳﺪ‬ ‫ﻧﻤﺎز اداء ﮔﺮدﻳﺪه اﻋﺎدة آن ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ)‪.(3‬‬ ‫ﺟﻪ و ﻓﻜﺮ ﻛﺮده در ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد دﻳﮕﺮي او‬ ‫)‪ (5‬ﺷﺨﺼﻲ در ﻣﻮرد ﻗﺒﻠﻪ ﺗﻮ ‪‬‬ ‫را ﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﻛﺮد در ﻧﻈﺮ اﻳﻦ ﻧﻤﺎز اش رو ﺑﻄﺮف ﻗﺒﻠﻪ اداء ﻧﻤﻴﺸﺪ ﭘﺲ ﺑﺮاي‬ ‫ﺴﺲ و ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪.(4‬‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻢ ﺣﻜﻢ ﺗﺠ ‪‬‬ ‫)‪ (4‬وﻗﺖ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻤﺎزﻳﻜﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻴﺪ وﻗﺖ آن ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ‬ ‫اﻣﺮوز را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻴﺪ ﭘﺲ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺖ ﻋﺼﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﺒﻞ‬ ‫از ﺷﺮوع وﻗﺖ ﻋﺼﺮ ﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز اداء ﻧﮕﺮدﻳﺪ)‪.(5‬‬

‫)‪ QR P ] <l (1‬ص‪222‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﻬﺪاﻳﺔ ﻣﻌﻪ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ج‪ 1‬ص‪236‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.46‬‬ ‫)‪ (4‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.143‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (5‬ص‪.224‬‬ ‫‪118‬‬

‫)‪ (1‬ﻋﻤﻮﻣﺎً در ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻧﻘﺸﺔ ﻧﻈﺎم اوﻗﺎت ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻮ ‪‬ﺳﻂ وﻗﺖ ﺷﻨﺎس ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﺗﺼﺪﻳﻖ ﻋﻠﻤﺎي اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻣﺮ ّﺗﺐ ﺷﺪه ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم ﻛﺮدن اوﻗﺎت ﻧﻤﺎز در آن ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﺮاي ﺧﻮاﻫﺮان اﺳﻼﻣﻲ اداء ﻛﺮدن ﻧﻤﺎز ﻓﺠﺮ در او‪‬ل وﻗﺖ ﻣﺴﺘﺤﺐ و در‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎزﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺮدان ﺑﻮده وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺷﺪ ﺑﻌﺪ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ)‪.(1‬‬

‫ﺳﻪ وﻗﺖ ﻣﻜﺮوه‬ ‫)‪ (1‬از وﻗﺖ ﻃﻠﻮع آﻓﺘﺎب ﺗﺎ ‪ 20‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻌﺪ از آن‪.‬‬ ‫)‪ 20 (2‬دﻗﻴﻘﻪ ﻗﺒﻞ از ﻏﺮوب آﻓﺘﺎب‪.‬‬ ‫)‪ (3‬از ﻧﺼﻒ اﻟﻨﻬﺎر ﻳﻌﻨﻲ ﺿﺤﻮة ﻛﺒﺮي ﺷﺮوع ﺗﺎ زوال آﻓﺘﺎب‪.‬‬ ‫درﻳﻦ ﺳﻪ وﻗﺖ ﻫﻴﭻ ﻧﻤﺎزي ﺟﺎﺋﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﺮض ﻧﻪ واﺟﺐ‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﻔﻞ ﻧﻪ‬ ‫ﻗﻀﺎء‪ ،‬ﺑﻠﻲ اﮔﺮ ﻧﻤﺎزِ ﻋﺼﺮ ﻫﻤﻴﻦ روز را ﻧﺨﻮاﻧﺪه ﺑﻮد و وﻗﺖ ﻣﻜﺮوه ﺷﺮوع‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ ﭘﺲ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻛﺮدن ﺣﺮام اﺳﺖ)‪ .(2‬اﮔﺮ در زﻣﺎن ﻧﻤﺎز وﻗﺖ‬ ‫ﻣﻜﺮوه داﺧﻞ ﺷﺪ ﭘﺲ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟ ﻛﻢ از ﻛﻢ‪ 20‬دﻗﻴﻘﻪ ﻗﺒﻞ از ﻏﺮوب آﻓﺘﺎب‬

‫ﺳﻼم ﮔﺮداﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ﺧﺎن ‪% ]$‬‬ ‫‪ 2 3‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬در ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻛﺮدن اﻓﻀﻞ اﺳﺖ ﺑﺸﺮط‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺒﻞ از رﺳﻴﺪن اوﻗﺎت ﻣﻜﺮوه ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد)‪ ،(3‬ﭘﺲ اﮔﺮ اﺣﺘﻴﺎط ﻛﺮد و‬ ‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.30‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ .40‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،3‬ص‪.23‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪156‬‬ ‫‪119‬‬

‫ﻧﻤﺎز را ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ وﻗﺖ ﻛﺮاﻫﺖ در وﺳﻂ ﻧﻤﺎز آﻣﺪ ﺑﺎزﻫﻢ ﺑﺮآن اﻋﺘﺮاض‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (5‬ﻧﻴﺖ‪ :‬ﻧﻴﺖ ﻧﺎم ارادة ﻣﺘﻴﻦ دل اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (1‬ﻧﻴﺖ ﻛﺮدن ﺑﻪ زﺑﺎن ﺣﺘﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ اﻟﺒﺘﻪ در دل ﻧﻴﺖ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪه ﺑﻪ زﺑﺎن‬ ‫ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ)‪ ،(3‬ﮔﻔﺘﻦ در ﻋﺮﺑﻲ ﻫﻢ ﺣﺘﻤﻲ ﻧﺒﻮده ﭼﻪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن‬ ‫ﻓﺎرﺳﻲ و زﺑﺎﻧﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (2‬در ﻧﻴﺖ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺎ زﺑﺎن ﻣﻮرد اﻋﺘﺒﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ در دل ﻣﺜﻼً ﻧﻴﺖ ﻧﻤﺎز‬ ‫ﻇﻬﺮ ﺑﻮد و از زﺑﺎن ﻟﻔﻆ ﻋﺼﺮ ﺑﺮآﻣﺪ ﺑﺎزﻫﻢ ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ اداء ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(5‬‬ ‫)‪ (3‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ درﺟﺔ ﻧﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ در آن وﻗﺖ ﻛﺴﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﭼﻪ‬ ‫وﻗﺖ را ﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ؟ ﻓﻮراً ﮔﻔﺘﻪ ﻓﻼن وﻗﺖ )ﻇﻬﺮ‪ ،‬ﻋﺼﺮ وﻏﻴﺮه( اﮔﺮ ﺑﺨﺎﻃﺮ‬ ‫ﻧﺪارﻳﺪ و ﺑﻌﺪ از اﻧﺪﻛﻲ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن ﺟﻮاب دﻫﻴﺪ ﭘﺲ ﻧﻤﺎز اداء ﻧﮕﺮدﻳﺪه)‪.(6‬‬ ‫)‪ (4‬در ﻧﻤﺎز ﻓﺮض ﻧﻴﺖ ﻓﺮض ﻫﻢ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻣﺜﻼً در دل اﻳﻦ ﻧﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎز ﻓﺮض ﻇﻬﺮ اﻣﺮوز را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻢ)‪.(7‬‬ ‫)‪ (5‬در ﻧﻤﺎز ﻧﻔﻞ‪ ،‬ﺳﻨﺖ و ﺗﺮاوﻳﺢ اﺻﺢ‪ ‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﺮاي اﺣﺘﻴﺎط در ﻧﻤﺎز ﺗﺮاوﻳﺢ ﻧﻴﺖ ﺗﺮاوﻳﺢ ﻳﺎ ﺳﻨﺖ وﻗﺖ‬ ‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪139‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! (2‬ص‪.215‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.65‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﻠﺨﺺ از درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.113‬‬ ‫)‪ (5‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.112‬‬ ‫)‪ (6‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.65‬‬ ‫)‪ (7‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.116‬‬ ‫‪120‬‬

‫ﻣﺬﻛﻮره ﻛﺮده ﺷﻮد و در ﺑﺎﻗﻲ ﺳﻨﺖ ﻫﺎ ﺳﻨﺖ ﻳﺎ ﻧﻴﺖ ﻣﺘﺎﺑﻌﺖ رﺳﻮل اﷲ‬ ‫‪ = 2 3 % 4‬ﻛﺮده ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺸﺎﺋﺦ رﺣﻤﻬﻢ اﷲ‬ ‫در آن ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺖ ﻧﻤﺎز را ﻧﺎ ﻛﺎﻓﻲ ﻗﺮار داده اﻧﺪ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (6‬در ﻧﻤﺎز ﻧﻔﻞ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻧﻴﺖ ﻧﻤﺎز ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻔﻞ در ﻧﻴﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (7‬اﻳﻦ ﻧﻴﺖ ﻛﻪ روي ﻣﻦ ﺑﻄﺮف ﻗﺒﻠﻪ ﺷﺮﻳﻒ اﺳﺖ ﺷﺮط ﻧﻴﺴﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (8‬در اﻗﺘﺪاء ﻣﻘﺘﺪي اﻳﻦ ﻧﻴﺖ ﻫﻢ ﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬آن ﻧﻤﺎزي ﻛﻪ ﺑﺮ اﻣﺎم‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻫﻢ ﻫﻤﺎن اﺳﺖ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (9‬ﻧﻴﺖ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه اﻳﻦ اﺳﺖ “ﻧﻤﺎز ﺑﺮاي ﺧﺪا و دﻋﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻴﺖ”)‪.(5‬‬ ‫)‪ (10‬در واﺟﺐ ﻧﻴﺖ واﺟﺐ ﺿﺮوري اﺳﺖ وآﻧﺮا ﻣﻌ ‪‬ﻴﻦ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﻋﻴﺪ‬ ‫اﻟﻔﻄﺮ‪ ،‬ﻋﻴﺪ اﻻﺿﺤﻲ‪ ،‬ﻧﺬر ﻧﻤﺎز ﺑﻌﺪ ﻃﻮاف)واﺟﺐ اﻟﻄﻮاف( ﻳﺎ آن ﻧﻤﺎز ﻧﻔﻠﻲ‬ ‫ﻛﻪ آﻧﺮا ﻗﺼﺪاً ﻓﺎﺳﺪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻗﻀﺎﺋﻲ آن ﻫﻢ واﺟﺐ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫)‪ (11‬ﺳﺠﺪة ﺷﻜﺮ اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻔﻞ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ در آن ﻫﻢ ﻧﻴﺖ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼً‬ ‫در دل اﻳﻦ ﻧﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺳﺠﺪة ﺷﻜﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻢ)‪.(6‬‬ ‫)‪ (12‬در ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﻫﻢ ﻧﺰد ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻬﺮ اﻟﻔﺎﻳﻖ ﻳﻚ ﻧﻴﺖ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫در آن وﻗﺖ در دل اﻳﻦ ﻧﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻢ‪.‬‬ ‫)‪ QR P ] <l + R ] <+ (1‬ص‪.245‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.166‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.66‬‬ ‫)‪ (4‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.126‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! (5‬ص‪.222‬‬ ‫)‪ (6‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.120‬‬ ‫‪121‬‬

‫)‪ (6‬ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻤﺎز را ﺑﺎﮔﻔﺘﻦ "اﷲ اﻛﺒﺮ" ﺷﺮوع ﻛﺮدن ﺿﺮوري‬ ‫اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﻔﺖ ﺣﺮوف "ﺑﺴﻢ اﷲ"‬ ‫ﻫﻔﺖ ﻓﺮاﻳﺾ ﻧﻤﺎز‬ ‫)‪ (1‬ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ )‪ (2‬ﻗﻴﺎم )‪ (3‬ﻗﺮاءت )‪ (4‬رﻛﻮع )‪ (5‬ﺳﺠﻮد‬ ‫)‪ (6‬ﻗﻌﺪة اﺧﻴﺮه )‪ (7‬ﺧﺮوج ﺑﺼﻨﻌﻪ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ‪ :‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ )ﺗﻜﺒﻴﺮ اوﻟﻲ( از ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﻤﺎز‬ ‫اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺎاﻓﻌﺎل ﻧﻤﺎز ﻛﺎﻣﻼً ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮده؛ ﻟﻬﺬا از ﻓﺮاﻳﺾ ﻧﻤﺎز ﺑﺸﻤﺎر‬ ‫رﻓﺘﻪ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (1‬اﮔﺮ ﻣﻘﺘﺪي ﻟﻔﻆ " اﷲ " را در ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ ﺑﺎ اﻣﺎم ﮔﻔﺖ ﻣﮕﺮ " اﻛﺒﺮ "‬ ‫را ﻗﺒﻞ از اﻣﺎم ﺗﻤﺎم ﻛﺮد ﭘﺲ ﻧﻤﺎزش اداء ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (2‬اﮔﺮ ﺑﻪ اﻣﺎم در رﻛﻮع ﻣﻠﺤﻖ ﺷﺪه و ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺮﻛﻮع رﻓﺖ ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫ﺗﻜﺒﻴﺮ وﻗﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﻛﻪ دﺳﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﺎ زاﻧﻮﻫﺎ ﺑﺮﺳﺪ ﻧﻤﺎز اداء ﻧﻤﻲ‬ ‫ﺷﻮد)‪ .(4‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻋﺪه او‪‬ل اﻳﺴﺘﺎده ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ از آن اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺮﻛﻮع ﺑﺮود‪ ،‬ﺑﺎ اﻣﺎم اﮔﺮ اﻧﺪﻛﻲ در رﻛﻮع‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﮔﺮدﻳﺪ ﭘﺲ رﻛﻌﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از رﻛﻮعِ ﺷﻤﺎ اﻣﺎم رﻛﻮع‬ ‫را ﺗﻤﺎم ﻛﺮد ﭘﺲ رﻛﻌﺖ از ﺷﻤﺎ ﻓﻮت ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (7‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.68‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (2‬ص‪253‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.68‬‬ ‫)‪ ، PJ ]4 (4‬ج‪ ،1‬ص‪.83‬‬ ‫‪122‬‬

‫)‪ (3‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻠﻔﻆ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻧﺒﻮد ﻣﺜﻼً ﻻل ﺑﻮد ﻳﺎ ﺑﻌﻠﺖ دﻳﮕﺮي‬ ‫زﺑﺎﻧﺶ ﺑﻨﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ او ﺗﻠﻔﻆ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ارادة دل ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (4‬ﻟﻔﻆ اﷲ را آﷲ ﻳﺎ اﻛﺒﺮ را آﻛﺒﺮ و ﻳﺎ اﻛﺒﺎر ﮔﻔﺖ ﻧﻤﺎز اداء ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻌﻨﻲ ﻓﺎﺳﺪة آن را ﻓﻬﻤﻴﺪه و ﻋﻤﺪاً ﺑﮕﻮﻳﺪ ﭘﺲ ﻛﺎﻓﺮ اﺳﺖ)‪ .(2‬در‬ ‫ﺻﻮرت زﻳﺎد ﺑﻮدن ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﺎزي ﻫﺎ اﻣﺮوز اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﻜ ‪‬ﺒﺮﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ‬ ‫رﺳﺎﻧﺪن آواز در ﺻﻒ ﻫﺎي آﺧﺮ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺒﺐ ﻛﻢ ﻋﻠﻤﻲ "‬ ‫اﻛﺒﺮ" را "اﻛﺒﺎر" ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﻤﺎز ﺧﻮدش ﻫﻢ ﻓﺎﺳﺪ وآﻧﻬﺎﺋﻴﻜﻪ‬ ‫ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ارﻛﺎن ﻧﻤﺎز را اداء ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻧﻤﺎزﻫﺎﻳﺸﺎن‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻓﺎﺳﺪ اﺳﺖ ﻟﻬﺬا ﺑﺪون آﻣﻮزش ﻛﺴﻲ ﻣﻜ ‪‬ﺒﺮ ﺷﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬رﻛﻮع رﻛﻌﺖ او‪‬ل ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﭘﺲ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺗﻜﺒﻴﺮ اوﻟﻲ را درﻳﺎﻓﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (2‬ﻗﻴﺎم‪:‬‬ ‫)‪ (1‬اﻧﺪازة ﻛﻢ ﻗﻴﺎم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺳﺘﻬﺎ دراز ﺷﺪه ﺑﻪ زاﻧﻮﻫﺎ ﻧﺮﺳﻨﺪ و ﻗﻴﺎم ﻣﻜ ‪‬ﻤﻞ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ راﺳﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﻗﻴﺎم ﺗﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﺮاﺋﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻗﺮاءت‪ ‬ﻓﺮض ﻗﻴﺎم ﻫﻢ‬ ‫ﻓﺮض‪ ،‬ﺑﻘﺪر واﺟﺐ واﺟﺐ‪ ،‬و ﺑﻘﺪر ﺳﻨﺖ ﺳﻨﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬در ﻓﺮض‪ ،‬وﺗﺮ‪ ،‬ﻋﻴﺪﻳﻦ و ﺳﻨﺖ‪ ‬ﻓﺠﺮ ﻗﻴﺎم ﻓﺮض اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺪون‬ ‫ﻋﺬر ﺷﺮﻋﻲ اﻳﻦ ﻧﻤﺎزﻫﺎ را ﻧﺸﺴﺘﻪ اداء ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ)‪.(4‬‬

‫)‪ (1‬ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻟﺤﻘﺎﺋﻖ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.109‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.177‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.69‬‬ ‫)‪ (4‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.163‬‬ ‫‪123‬‬

‫)‪ (4‬از اﻳﺴﺘﺎدن در ﻗﻴﺎم اﻧﺪﻛﻲ اذﻳﺖ ﺷﺪن ﻋﺬر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻗﻴﺎم وﻗﺘﻲ ﺳﺎﻗﻂ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در اﻳﺴﺘﺎده ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻳﺎ ﺳﺠﺪه ﻛﺮده ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻳﺎ در اﻳﺴﺘﺎدن ﻳﺎ‬ ‫ﺳﺠﺪه ﻛﺮدن زﺧﻢ ﺟﺎري ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ در اﻳﺴﺘﺎدن ﻗﻄﺮه ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ‬ ‫ﭼﻬﺎرم‪ 1/4‬ﺳﺘﺮ ﺑﺎز ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ از ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺮاءت ﻣﺠﺒﻮر ﻣﺤﺾ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪،‬‬ ‫ﻳﺎ اﻳﺴﺘﺎده ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﮕﺮ ﻣﺮﻳﻀﻲ اش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﻬﺒﻮدي اش ﻃﻮﻳﻞ‬ ‫ﻣﻴﮕﺮدد و ﻳﺎ اذﻳﺖ را ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﺮده ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (5‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ ﺧﻮد اﻳﺴﺘﺎده ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ دادن ﺑﻪ ﻋﺼﺎ ﻳﺎ‬ ‫دﻳﻮار وﻏﻴﺮه و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ اﻳﺴﺘﺎدن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺮ آن‬ ‫ﻓﺮض اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز را اﻳﺴﺘﺎده ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (6‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻗﺪر اﻳﺴﺘﺎدن ﺑﺮ آن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ را ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻓﺮض اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﺴﺘﺎده اﷲ اﻛﺒﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ واﻛﻨﻮن اﮔﺮ اﻳﺴﺘﺎدن ﺑﺮ‬ ‫آن ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﭘﺲ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺸﺪار! ﺑﻌﻀﻲ اﺷﺨﺎص ﺑﻪ اﻧﺪك زﺣﻤﺘﻲ ﻳﺎ ﺑﻌ ّﻠﺖ زﺧﻤﻲ ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻓﺮض‬ ‫را ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﻲ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻘﺪار‬ ‫ﻧﻤﺎزﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎوﺟﻮد ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ ﻗﻴﺎم ﻧﺸﺴﺘﻪ اداء ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬اﻋﺎدة آﻧﻬﺎ ﻓﺮض‬ ‫اﺳﺖ)‪ ،(2‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ ﺧﻮد اﻳﺴﺘﺎده ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ دادن‬ ‫ﺑﻪ ﻋﺼﺎ ﻳﺎ دﻳﻮار وﻏﻴﺮه و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ اﻳﺴﺘﺎدن ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ا ‪‬ﻣﺎ‬ ‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ ﭘﺲ ﻧﻤﺎزﻫﺎي او ﻫﻢ اداء ﻧﮕﺮدﻳﺪه‪ ،‬اﻋﺎدة ﺷﺎن ﻓﺮض‬

‫)‪ QR P ] <l (1‬ص‪،258‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (2‬ص‪.259‬‬ ‫‪124‬‬

тАл╪зя║│я║Ц)тАк ╪М(1тАмя║Ся║о ╪▓я╗зя║О┘Ж я╗зя╗┤я║░ я╗ля╗дя╗┤я╗ж я║гя╗Ья╗в ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАм╪зя╗│я╗ия╗мя║О я╗ля╗в я║Ся║к┘И┘Ж ╪зя║Яя║О╪▓╪й я║╖я║оя╗Ля╗▓ я╗зя╗дя║О╪▓я╗ля║О ╪▒╪зтАм тАля╗зя║╕я║┤я║Шя╗к я╗зя╗дя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя╗ия║к я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗ия║ктАк.тАмтАм тАл)тАк (7тАм╪п╪▒ я║Ся╗Мя╗Ая╗▓ я╗гя║┤я║Оя║Яя║к я║╗я╗ия║кя╗Яя╗▓ я╗ля║Оя╗│я╗▓ ╪▒╪з яоФя║м╪зя║╖я║Шя╗к ╪зя╗зя║к я╗Ыя╗к я║Ся╗Мя╗Ая╗▓ янШя╗┤я║о я╗гя║о╪п╪з┘Ж я║Ся║о╪в┘ЖтАм тАля╗зя║╕я║┤я║Шя╗к я╗зя╗дя║О╪▓ я╗Уя║о╪╢ ╪▒╪з я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗зя╗ия║ктАк ╪МтАм╪п╪▒ я║гя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ыя╗к я║Чя║О я╗гя║┤я║ая║к ╪вя╗гя║к┘З я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя╗ия║ктАк╪МтАмтАм тАля║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я╗зя╗дя║О╪▓ ╪зя╗│я║┤я║Шя║О╪п┘З я║Ся║О я╗│я╗Ъ ╪пя╗│яоХя║о я║╗я║дя║Тя║Ц я╗ля║О┘К ╪пя╗зя╗┤я╗о┘К я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║ктАк ╪МтАмян╝я╗ия╗┤я╗жтАм тАл╪зя║╖я║ия║О╪╡ ╪зяоФя║о я║Ся║к┘И┘Ж ╪зя║Яя║О╪▓╪й я║╖я║оя╗Ля╗▓ я╗зя╗дя║О╪▓я╗ля║О ╪▒╪з я╗зя║╕я║┤я║Шя╗к я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗зя╗ия║к янШя║▓тАм тАля╗зя╗дя║О╪▓я╗ля║О┘К я║╖я║О┘Ж ╪п╪▒я║│я║Ц я╗зя╗┤я║┤я║ЦтАк.тАмтАм тАл)тАк (8тАм╪п╪▒я║гя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ыя╗к я╗Чя║к╪▒╪к я╗зя╗дя║О╪▓ я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж ╪▒╪з я║Ся╗Дя╗о╪▒ ╪зя╗│я║┤я║Шя║О╪п┘З ╪п╪з╪▒я╗зя║к я║Ся║О╪▓я╗ля╗в я╗зя║╕я║┤я║Шя╗к я╗зя╗Фя╗ЮтАм тАля║зя╗о╪зя╗зя║к┘З я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя╗ия║к ╪зя╗гтАкюаетАмя║О ╪зя╗│я║┤я║Шя║О╪п┘З я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж ╪зя╗Уя╗Ая╗Ю ╪зя║│я║ЦтАк.тАмтАм тАл╪з╪▓ я║гя╗Ая║о╪к я╗Ля║Тя║к╪зя╖▓ я║Ся╗ж я╗Ля╗дя║о ╪▒я║┐я╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗░ я╗Ля╗ия╗к я╗гя║о┘И┘К ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪▒я║гя╗дя║ЦтАкюажтАмтАм тАля╗Ля║Оя╗Яя╗втАк ╪МтАмя╗зя╗о╪▒я╗гя║ая║┤я╗втАк ╪МтАмя║╖я║О┘З я║Ся╗ия╗▓ ╪в╪п┘Е тАк = 2 3 % 4тАм╪з╪▒я║╖я║О╪п я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк:тАмтАм тАля║Ыя╗о╪з╪и я╗зя╗дя║О╪▓ ╪п╪▒ я║гя║Оя╗Яя║Ц я╗зя║╕я║┤я║Шя╗ж я║Ся║о╪зя║Ся║о я║Ся║О я╗зя║╝я╗Т я╗зя╗дя║О╪▓┘К ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪зя╗│я║┤я║Шя║О╪п┘З я║зя╗о╪зя╗зя║к┘З я╗гя╗▓тАм тАля║╖я╗о╪п)тАк.(2тАмтАм тАл╪зя╗Яя║Тя║Шя╗к я║Ся╗М ┘Ся╗ая║Ц я╗Ля║м╪▒ я║╖я║оя╗Ля╗▓ ╪п╪▒ я║Ыя╗о╪з╪и я╗зя║╕я║┤я║Шя╗к я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж я╗Ыя╗дя╗▓ я╗зя║ия╗о╪зя╗ля║к я║Ся╗о╪птАк ╪МтАм╪зя╗гя║о┘И╪▓тАм тАля╗зя║╕я║┤я║Шя╗к я╗зя╗Фя╗Ю я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж я╗Ля╗дя╗оя╗гя║О┘Л ╪▒┘И╪з╪м яоФя║о╪пя╗│я║к┘З я╗Зя║Оя╗ля║о╪з┘Л ян╝я╗ия╗┤я╗ж я║Ся╗ия╗Ия║о я╗гя╗▓ ╪▒я║│я║к я╗Ыя╗к я║╖я║Оя╗│я║ктАм тАля╗зя║╕я║┤я║Шя╗к я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж ╪▒╪з ╪зя╗Уя╗Ая╗Ю я╗гя╗▓ ╪п╪зя╗зя╗ия║к ╪зя╗гтАкюаетАмя║О ╪зя╗│я╗ж я║зя╗┤я║О┘Д ╪зя║╖я║Шя║Тя║О┘З ╪зя║│я║Ц ┘И ╪п┘И ╪▒я╗Ыя╗Мя║Шя╗▓ я╗Ыя╗ктАм тАля║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ ┘Ия║Чя║о я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗зя╗ия║к я║гя╗Ья╗дя║╢ я╗зя╗┤я║░ я╗ля╗дя╗┤я╗ж ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪зя╗│я║┤я║Шя║О╪п┘З я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж ╪зя╗Уя╗Ая╗ЮтАм тАл╪зя║│я║Ц)тАк.(3тАмтАм тАл)тАк (1тАмя╗гя╗ая║ия║║ ╪з╪▓ я║Ся╗мя║О╪▒ я║╖я║оя╗│я╗Мя║ЦтАк ╪МтАмя║гя║╝я╗ктАк ╪М3тАм╪╡тАк.64тАмтАм тАл)тАк Q┬Лb ~ | ~ S | IJ< ┬К -' & Q L | #9 / 4 PFQ + d 74 (2тАм╪╡тАк╪М370тАмтАм тАля║╖я╗дя║О╪▒╪й я║гя║кя╗│я║ЪтАк.(735)-120тАмтАм тАл)тАк (3тАмя║Ся╗мя║О╪▒ я║╖я║оя╗│я╗Мя║ЦтАк ╪МтАмя║гя║╝я╗ктАк ╪М4тАм╪╡тАк.17тАмтАм тАлтАк125тАмтАм

‫)‪ (3‬ﻗﺮاﺋﺖ‬ ‫)‪ (1‬ﻗﺮاﺋﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺣﺮوف ﺑﺎ ﻣﺨﺎرج درﺳﺖ اداء ﮔﺮدﻧﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ‬ ‫ﺣﺮف از ﺣﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﻄﻮر ﺻﺤﻴﺢ ﻓﺮق ﮔﺮدد)‪.(1‬‬ ‫)‪ (2‬در آﻫﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻗﺪر ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﺑﺸﻨﻮد)‪.(2‬‬ ‫)‪ (3‬اﮔﺮ ﺣﺮوف را ﺻﺤﻴﺢ اداء ﻧﻤﻮده ﻣﮕﺮ ﭼﻨﺎن آﻫﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻫﻢ ﻧﺸﻨﻴﺪه‬ ‫و ﻫﻴﭻ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻳﺎ ﺳﺮ و ﺻﺪاﺋﻲ و ﺛﻘﻞ ﺳﻤﺎﻋﺖ ﻛﻢ ﺷﻨﻮاﺋﻲ ﻫﻢ وﺟﻮد‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﭘﺲ ﻧﻤﺎز اداء ﻧﮕﺮدﻳﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (4‬اﮔﺮﭼﻪ ﺷﻨﻴﺪن ﺧﻮد ﻧﻤﺎز ﮔﺬار ﺿﺮوري اﺳﺖ اﻣ‪‬ﺎ اﻳﻨﻬﻢ ﺑﺎﻳﺪ رﻋﺎﻳﺖ ﮔﺮدد‬ ‫ﻛﻪ در ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﺳﺮّي ﺻﺪاي ﻗﺮاﺋﺖ ﺑﺪﻳﮕﺮان ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در‬ ‫ﺗﺴﺒﻴﺤﺎت وﻏﻴﺮه ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺘﻴﺎط ﻛﺮد‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﻋﻼوه از ﻧﻤﺎز ﻧﻴﺰ درﺟﺎﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﻳﺎ ﺧﻮاﻧﺪن ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻣﻌ ‪‬ﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪه‬ ‫ﺻﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮري ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻓﺎﻋﻞ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺸﻨﻮد ﻣﺜﻼً ﻃﻼق دادن‪ ،‬آزاد‬ ‫ﻛﺮدن ﻳﺎ ﺑﺮاي ذﺑﺢ ﻛﺮدن ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﻧﺎم ﺑﺮدن اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ اﻳﻦ ﻗﺪر آواز‬ ‫ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺸﻨﻮد)‪ .(4‬در ﺧﻮاﻧﺪن درود ﺷﺮﻳﻒ ﻳﺎ‬ ‫دﻳﮕﺮ اوراد ﻧﻴﺰ آواز ﻛﻢ از ﻛﻢ ﻃﻮري ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﺸﻨﻮد ﺑﺎزﻫﻢ ﺧﻮاﻧﺪن‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫)‪ (1‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.69‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (2‬ص‪.271‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.69‬‬ ‫)‪ (4‬ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫‪126‬‬

‫)‪ (6‬ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺧﻮاﻧﺪن ﻳﻚ آﻳﻪ در دو رﻛﻌﺖ ﻓﺮض و در ﻫﺮ رﻛﻌﺖ‪ ‬وﺗﺮ ﺳﻨﻦ و‬ ‫ﻧﻮاﻓﻞ ﺑﺮ اﻣﺎم و ﻣﻨﻔﺮد ﻓﺮض ﻫﺴﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (7‬ﻣﻘﺘﺪي را در ﻧﻤﺎز ﻗﺮاﺋﺖ ﺟﺎﺋﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﻮرة ﻓﺎﺗﺤﻪ‪ ،‬ﻧﻪ آﻳﻪ‪ ،‬ﻧﻪ در ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺳﺮّي و ﻧﻪ در ﺟﻬﺮي‪ ،‬ﻗﺮاﺋﺖ‪ ‬اﻣﺎم ﻣﻘﺘﺪي را ﻫﻢ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (8‬در ﻫﻴﭻ رﻛﻌﺘﻲ از ﻓﺮض ﻗﺮاﺋﺖ ﻧﺸﺪ ﻳﺎ ﻓﻘﻂ در ﻳﻚ رﻛﻌﺖ ﻗﺮاﺋﺖ ﮔﺮدﻳﺪ‬ ‫ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (9‬در ﻓﺮﺿﻬﺎ آﻫﺴﺘﻪ آﻫﺴﺘﻪ ﻗﺮاﺋﺖ ﮔﺮدد و در ﺗﺮاوﻳﺢ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮ ‪‬ﺳﻂ و در‬ ‫ﻧﻮاﻓﻞ ﺷﺐ زود ﺧﻮاﻧﺪن ﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﭼﻨﺎن ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺑﻔﻬﻤﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﻢ از ﻛﻢ درﺟﺔ ﺗﻠ ّﻔﻆ ﻣﺪ‪ ‬را ﻛﻪ ﻗﺎرﻳﺎن درﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ اداء‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﻳﺮﻧﻪ ﺣﺮاﻣﺴﺖ زﻳﺮا ﻛﻪ در ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪن ﺣﻜﻢ ﺗﺮﺗﻴﻞ اﺳﺖ)‪،(4‬‬ ‫ﺣ ّﻔﺎظ ﻃﻮري ﻗﺮآن ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻠ ّﻔﻆ ﻛﺮدن ﻣﺪ‪ ‬ﺣﺮف ﺑﺰرﮔﻲ‬ ‫اﻣﺮوز اﻛﺜﺮ ‪‬‬ ‫اﺳﺖ ﺣﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺠﺰ ﻳﻌﻤﻠﻮن و ﺗﻌﻤﻠﻮن دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﻟﻔﻈﻲ ﻓﻬﻤﻴﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ‬ ‫ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺣﺮوف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ اﻟﻔﺎظ ﺑﻠﻜﻪ در ﺳﺮﻳﻊ ﺧﻮاﻧﺪن ﻟﻔﻆ روي ﻟﻔﻆ‬ ‫ﺧﻮرده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻔﺎﺧﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﻼن ﺣﺎﻓﻆ ﺧﻴﻠﻲ زود ﻣﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪ ﺣﺎﻻﻧﻜﻪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﺨﺖ ﺣﺮام اﺳﺖ)‪.(5‬‬

‫)‪.226 Qc )7) ] ! + J R| + (1‬‬ ‫)‪ (2‬ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ص ‪227‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.69‬‬ ‫)‪ (4‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.363‬‬ ‫)‪ (5‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،3‬ص‪.87 ،86‬‬ ‫‪127‬‬

тАля║╗я║дя╗┤я║в ╪з╪п╪з╪б я╗Ыя║о╪п┘Ж я║гя║о┘И┘Б я║┐я║о┘И╪▒┘К ╪зя║│я║ЦтАм тАл╪зя╗Ыя║Ья║о ╪зя║╖я║ия║О╪╡ ╪п╪▒ я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж я║Ся╗┤я╗ж )╪╖ ╪ктАк ╪МтАм╪│ ╪╡ ╪лтАк ╪МтАм╪б ╪╣тАк ╪МтАмя╗л┘А ╪нтАк ╪МтАм╪╢ ╪░тАк╪МтАмтАм тАля║ая╗▓ я║Яя║О я║Ся║ая║Оя║Ля╗▓тАм тАл╪╕( я╗ля╗┤ян╗ я╗Уя║оя╗Чя╗▓ я╗зя╗дя╗▓ яоФя║м╪з╪▒я╗зя║к я║Ся║ия║Оя╗Гя║о я║Ся║Оя╗│я║к ╪п╪зя║╖я║Ц я╗Ыя╗к! ╪зяоФя║о ╪п╪▒ я║Чя╗м тАкюаетАмтАм

тАля║гя║о┘И┘Б я╗гя╗Мя╗ия╗▓ я║Чя╗Р тАкюаетАмя╗┤я║о я╗Ыя║о╪птАк ╪МтАмянШя║▓ я╗зя╗дя║О╪▓ ╪з╪п╪з╪б я╗зяоХя║о╪пя╗│я║к)тАк ╪М(1тАмя╗гя║Ья╗╝┘Л я╗Ыя║┤я╗▓ ╪п╪▒ " тАкR&

( 76тАмтАм тАл ┬А " я╗Ля╗Ия╗┤я╗в ╪▒╪з я╗Ля║░я╗│я╗в )я║Ся║ая║Оя║Ля╗▓ ╪╕тАк╪МтАм╪▓( я║зя╗о╪зя╗зя║к я╗зя╗дя║О╪▓ я╗Уя║Оя║│я║к я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п╪Ы я╗Яя╗мя║м╪з я╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗ктАм тАля╗Ля╗Ия╗┤я╗в ╪▒╪з я║╗я║дя╗┤я║в я║Чя╗ая╗Фя╗Ж я╗Ыя║о╪п┘З я╗зя╗дя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя║к тАк ┬Н D ┬О ( 76тАмя║Ся║ия╗о╪зя╗зя║к)тАк.(2тАмтАм

тАля║Чя╗оя║Яя╗к я║Чя╗оя║Яя╗к я║Чя╗оя║Яя╗к !тАм тАля╗Ыя║┤я╗┤я╗Ья╗к я║гя║о┘И┘Б ╪▒╪з ╪п╪▒я║│я║Ц ╪з╪п╪з╪б я╗Ыя║о╪п┘З я╗зя╗дя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя║к я║Ся║о╪зя╗│я║╢ ╪зя╗зя║кя╗Ыя╗▓ я║Чя╗дя║оя╗│я╗ж я╗Ыя║о╪п┘ЖтАм тАля╗Ыя║Оя╗Уя╗▓ я╗зя║Тя╗о╪п я║Ся╗ая╗Ья╗к я╗╗╪▓┘Е ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к я║╖я║Р ┘И ╪▒┘И╪▓ я║Ся║о╪з┘К ╪вя╗гя╗оя║зя║Шя╗ж я║│я╗Мя╗▓ ┘И╪▒╪▓╪п ┘И ╪зяоФя║о я║Ся╗ктАм тАл╪зя╗гя║Оя╗гя║Ц я╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к ╪п╪▒я║│я║Ц я║зя╗о╪зя╗зя║к┘З я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя║к я╗зя╗дя║О╪▓ ╪▒╪з я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя║к я║Ся║ия╗о╪зя╗зя║к янШя║▓ я╗Уя║о╪╢тАм тАл╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к янШя║╕я║Ц я║│я║о ╪в┘Ж я║Ся║ия╗о╪зя╗зя║ктАк ╪МтАм┘И╪▒я╗зя╗к ╪вя╗│я╗к я╗ля║Оя╗│я╗▓ ╪▒╪з я╗Ыя╗к я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя║к я║╗я║дя╗┤я║в я║Чя╗ая╗Фя╗ЖтАм тАля╗зя╗дя║Оя╗│я║к я║Ся║ия╗о╪зя╗зя║к ┘И ╪зяоФя║о ╪зя╗│я╗ж я╗ля║о ╪п┘И я║╗я╗о╪▒╪к я╗зя║Оя╗гя╗дя╗Ья╗ж я║Ся╗о╪п янШя║▓ ╪п╪▒ ╪зя╗│я║О┘Е я╗Ыя╗оя║╖я║╢тАм тАля╗зя╗дя║О╪▓╪┤ ╪з╪п╪з╪б я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪птАк ╪МтАм╪зя╗гя║о┘И╪▓ ╪зя╗Ыя║Ья║оя╗│я║Ц я║Ся╗мя╗дя╗┤я╗ж я╗гя║о╪╢ я╗гя║Тя║Шя╗╝ ╪зя╗зя║к я╗Ыя╗к я╗зя╗к я╗Чя║о╪в┘Ж ╪▒╪зтАм тАл╪п╪▒я║│я║Ц я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя╗ия║к я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗ия║к ┘И я╗зя╗к ╪п╪▒ ╪вя╗гя╗о╪▓╪┤ я║│я╗Мя╗▓ я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║ктАк ╪МтАмя║Ся║ия║Оя╗Гя║о я║Ся║Оя╗│я║к ╪п╪зя║╖я║ЦтАм тАля╗Ыя╗к ╪зя╗│я╗ж яоФя╗оя╗зя╗к я╗зя╗дя║О╪▓я╗ля║О я║Ся║оя║Ся║О╪п я╗ля╗о╪з ╪▒я╗Уя║Шя╗к ╪зя╗зя║к)тАк ╪М(3тАмя╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к я║╖я║Р ┘И ╪▒┘И╪▓ я╗Ыя╗оя║╖я║╢ я╗Ыя║о╪п┘ЗтАм тАля╗гяоХя║о ╪п╪▒ ╪вя╗гя╗о╪▓╪┤ я╗гя╗о ┘Ся╗Уя╗Ц я╗зя║╕я║к┘З ян╝я╗ия║Оя╗зян╜я╗к я║Ся╗Мя╗Ая╗▓ я╗ля║О ╪п╪▒ ╪з╪п╪з╪б ╪п╪▒я║│я║Ц я║гя║о┘И┘Б я║Чя╗о╪зя╗зя║Оя║Ля╗▓тАм

тАл)тАк (1тАмя║Ся╗мя║О╪▒я║╖я║оя╗│я╗Мя║ЦтАк ╪МтАмя║гя║╝я╗ктАк ╪М3тАм╪╡тАк.108тАмтАм тАл)тАк (2тАмя╗Чя║Оя╗зя╗о┘Ж я║╖я║оя╗│я╗Мя║ЦтАк ╪МтАмя║гя║╝я╗к ╪з┘И┘ДтАк ╪МтАм╪╡тАк.119тАмтАм тАл)тАк (3тАмя╗гя╗ая║ия║║ ╪з╪▓ я║Ся╗мя║О╪▒я║╖я║оя╗│я╗Мя║ЦтАк ╪МтАмя║гя║╝я╗ктАк ╪М3тАм╪╡тАк116тАмтАм тАлтАк128тАмтАм

‫ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﺎزﻫﻢ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺮدن ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن در زﻣﺎن ﻛﻮﺷﺶ‬ ‫ﻣﻌﺬور اﻧﺪ ﻧﻤﺎز ﺧﻮد ﺷﺎن اداء ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﮕﺮ اﻣﺎﻣﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻧﻨﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﻛﺮده ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻲ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﺧﻮدش ﺣﺮوف را ﻏﻠﻂ‬ ‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ ﭘﺲ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ در ﻛﻮﺷﺶ آﻣﻮﺧﺘﻦ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ او‬ ‫را اﻣﺎﻣﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬واﮔﺮ ﻛﻮﺷﺶ ﻫﻢ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﭘﺲ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﺧﻮدش درﺳﺖ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ دﻳﮕﺮي را ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻣﺎﻣﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﻧﻤﺎز ﻣﻘﺘﺪي ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺑﻮد)‪.(1‬‬

‫ ‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! اﻫﻤﻴﺖ ﻗﺮاﺋﺖ را ﺧﻮب دﻳﺪﻳﺪ و ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ واﻗﻌﺎً‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪن را درﺳﺖ ﻧﻤﻲ آﻣﻮزد ﺑﺪ ﺑﺨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﺤﻤﺪﷲ‬ ‫ﻣﺪارس ﺑﻲ ﺷﻤﺎر ﺟﻨﺒﺶ ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻗﺮآن وﺳﻨﺖ دﻋﻮت‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻨﺎم ‪ <9 ] +‬ﺑﺮﭘﺎ ﮔﺮدﻳﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ در آن دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان ﻣﺪﻧﻲ‬ ‫ﻗﺮآن ﭘﺎك ﺣﻔﻆ و ﻧﺎﻇﺮه راﻳﮕﺎن ﺗﻌﻠﻴﻢ داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺰرگ ﺳﺎﻻن‬ ‫و ﺟﻮاﻧﺎن را ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎء درس اداء‪ ‬ﺻﺤﻴﺢ ﺣﺮوف و ﺗﺮﺑﻴﺖ‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺎش ﺗﻌﻠﻴﻢ در ﻫﺮ ﻣﻨﺰل اﺳﺘﻘﺒﺎل و ﻋﻤﻠﻲ ﮔﺮدد‪،‬‬ ‫ﻛﺎش! ﻫﺮ آن ﺑﺮادر اﺳﻼﻣﻲ اي ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺮآن را ﺧﻮب ﻣﻲ داﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮادر‬ ‫دﻳﮕﺮ اﺳﻼﻣﻲ را آﻣﻮزش دﻫﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻫﺮان اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻤﻞ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻮاﻫﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺮآن درﺳﺖ ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺧﻮاﻫﺮان دﻳﮕﺮ ﻛﻪ‬ ‫)‪ (1‬ﻣﺎﺧﻮذ از ﻓﺘﺎوى رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،6‬ص‪.254‬‬ ‫‪129‬‬

‫ﺧﻮب ﻣﻲ داﻧﻨﺪ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ إن ﺷﺎء اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﻫﺮ ﻃﺮف ﺑﻬﺎر ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻗﺮآن‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ و ﻣﻌ ّﻠﻤﻴﻦ و ﻣﺘﻌ ّﻠﻤﻴﻦ ﻗﺮآن را اﻧﺒﺎر ﺛﻮاب ﻧﺼﻴﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ٓ‬ ‫ ٓ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ م‬ ‫ ‬ ‫ن‬ ‫‪h‬ا‬ ‫ > ‬ ‫ ‬ ‫ ارزؤ ‬

‫ ‬ ‫‪#‬‬ ‫*‬ ‫ ‬ ‫‪-$‬ؤث >وق ' ‪ !" $%:‬را ‪ 5‬م ‬

‫ﻣﻌﻨﻲ ﺷﻌﺮ‪ :‬ﻫﻤﻴﻦ آرزو اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻗﺮآن ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و‬ ‫ﺗﻼوت ﺑﺎﺷﻮق ﻛﺎر ﻣﺎ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫)‪ (4‬رﻛﻮع‪ :‬ﻃﻮري ﻛﻪ ﻛﻤﺮ ﺧﻢ ﮔﺮدد ﻛﻪ دﺳﺘﻬﺎ ﺑﺰاﻧﻮ ﺑﺮﺳﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ‬ ‫درﺟﺔ رﻛﻮع اﺳﺖ‬

‫)‪(1‬‬

‫و رﻛﻮع ﻣﻜ ‪‬ﻤﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺸﺖ ﺻﺎف ﮔﺮدد)‪،(2‬‬

‫ارﺷﺎد ﮔﺮاﻣﻲ ﻗﺪر ﺳ ‪‬ﻴﺪ اﻟﺤﺮﻣﻴﻦ ‪ = 2 3 % 4‬اﺳﺖ ﻛﻪ!‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ ﺑﺮ ﭼﻨﺎن ﻧﻤﺎز ﺑﻨﺪه ﻛﻪ در آن ﻣﻴﺎن رﻛﻮع و ﺳﺠﻮد ﻛﻤﺮ‬ ‫راﺳﺖ ﻧﮕﺮدد ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (5‬ﺳﺠﺪه‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﺗﺎﺟﺪار دو ﺟﻬﺎن ‪ = 2 3 % 4‬ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺑﺮ ﻣﻦ ﺣﻜﻢ ﺷﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﻔﺖ اﺳﺘﺨﻮان ﺳﺠﺪه را اﻧﺠﺎم دﻫﻢ‪ ،‬ﺻﻮرت )اﺳﺘﺨﻮان ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ(‪ ،‬ﻫﺮ‬ ‫دو دﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ دو زاﻧﻮ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺔ ﻫﺮ دو ﭘﺎ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻟﺒﺎس و‬ ‫ﻣﻮﻫﺎ را در ﻫﻢ ﻧﻪ ﭘﻴﭽﻢ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (2‬در ﻫﺮ رﻛﻌﺖ دو ﺑﺎر ﺳﺠﺪه ﻓﺮض اﺳﺖ)‪.(5‬‬

‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.166‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! (2‬ص‪.229‬‬ ‫)‪ Q 9 L 0 < + Q $0 +b < + (3‬ج‪ ،3‬ص‪ ،617‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(10803‬‬ ‫)‪ Q b G-O U 0 & Q PFQ + d 74 (4‬ص‪ ،755‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ‪-230‬‬ ‫)‪.(490‬‬ ‫)‪ (5‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.168‬‬ ‫‪130‬‬

‫)‪ (3‬در ﺳﺠﺪه ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ را ﺑﺰﻣﻴﻦ ﭼﺴﭙﺎﻧﺪن ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻣﻌﻨﻲ ﭼﺴﭙﺎﻧﺪن زﻣﻴﻦ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺨﺘﻲ زﻣﻴﻦ اﺣﺴﺎس ﮔﺮدد‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺳﺠﺪه ﻛﺮد ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ‬ ‫ﺟﺎم ﻧﺸﺪ ﭘﺲ ﺳﺠﺪه اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮدﻳﺪ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (4‬ﺑﺮ ﭼﻴﺰ ﻧﺮﻣﻲ ﻣﺜﻼً ﻋﻠﻒ ﻛﻪ در ﺑﺎﻏﻬﺎ ﻣﻲ روﻳﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻟﻲ وﻏﻴﺮه ﻛﺴﻲ ﺳﺠﺪه‬ ‫ﻛﺮد اﮔﺮ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﺟﺎم ﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ آن ﻗﺪر ﻓﺸﺎر داده ﺷﺪ ﻛﻪ اﻵن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺸﺎر‬ ‫داده ﻧﺸﺪ ﭘﺲ ﺳﺠﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ورﻧﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد)‪.(2‬‬ ‫)‪ (5‬اﻣﺮوز در ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻓﺮش ﻗﺎﻟﻴﻦ راﺋﺞ ﮔﺮدﻳﺪه )ﺑﻠﻜﻪ در ﺑﻌﻀﻲ ﺟﺎﻫﺎ زﻳﺮ‬ ‫ﻗﺎﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎي اﺑﺮي ﻫﻢ ﻓﺮش ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ( ﺑﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮش ﻫﺎ در وﻗﺖ ﺳﺠﺪه‬ ‫ﻛﺮدن ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﺑﺼﻮرت درﺳﺖ ﺟﺎم ﮔﺮدد ورﻧﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎز درﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و اﮔﺮ اﺳﺘﺨﻮان ﺑﻴﻨﻲ ﻓﺸﺎر داده ﻧﺸﻮد ﭘﺲ ﻧﻤﺎز‬ ‫ﻣﻜﺮوه ﺗﺤﺮﻳﻤﻲ و واﺟﺐ اﻻﻋﺎده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (6‬ﺑﺮد‪‬ﺷﻚ ﻫﺎي ﻓﻨﺮ دار ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﺧﻮب ﺟﺎم ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد؛ ﻟﻬﺬا ﻧﻤﺎز ﻧﻤﻲ‬ ‫ﺷﻮد)‪.(3‬‬

‫زﻳﺎن ﻫﺎي ﻣﻮﻛﺖ‬ ‫ﺑﺮ ﻣﻮﻛﺖ ﻳﻜﻲ اﻳﻦ ﻛﻪ در ﺳﺠﺪه دﺷﻮاري ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ و در ﻣﻌﻨﻲ‬ ‫درﺳﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻈﺎﻓﺖ آن ﺧﻮب ﺻﻮرت ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻏﺒﺎر وﻏﻴﺮه ﺑﺮآن ﺟﻤﻊ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪه ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎ ﺟﺎي ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﺳﺠﺪه ﺑﺬرﻳﻌﻪ ﺗﻨ ّﻔﺲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬﺎ ﮔﺮد‬ ‫وﻏﻴﺮه داﺧﻞ ﺑﺪن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻫﺎي روي ﻓﺮش و ﻣﻮﻛﺖ در ﺷﺶ ﻫﺎ رﻓﺘﻪ ﻣﻲ‬ ‫)‪ (1‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.70‬‬ ‫)‪ (2‬ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻟﺤﻘﺎﺋﻖ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.117‬‬ ‫)‪ (3‬ﻣﻠﺨﺺ از ﺑﻬﺎرﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،3‬ص‪71‬‬ ‫‪131‬‬

‫ﭼﺴﭙﻨﺪ ﻛﻪ از اﺛﺮ آن ﺳﺮﻃﺎن ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺎ اوﻗﺎت ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﺑﺮﻓﺮش‬ ‫اﺳﺘﻔﺮاغ ﻳﺎ ادرار ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﮔﺮﺑﻪ ﻫﺎ ﻛﺜﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺷﻬﺎ و ﭼﻠﭙﺎﺳﻪ )ﻣﺎرﻣﻮﻟﻚ(‬ ‫ﻫﺎ ﻛﺜﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ در ﺻﻮرت ﻧﺠﺲ ﺷﺪن ﻣﻮﻛﺖ ﻳﺎ ﻓﺮش ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺮاي ﭘﺎك‬ ‫ﻛﺮدن آن ﻛﺴﻲ ﺧﻮد را ﺑﺰﺣﻤﺖ ﻫﻢ ﻧﻤﻲ اﻧﺪازد ﺗﺎ ﺗﻤﻴﺰ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻛﺎش! رواج‬ ‫ﻓﺮش ﻛﺮدن ﻣﻮﻛﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻟﻴﻦ وﻏﻴﺮه از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪.‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﭘﺎك ﻛﺮدن ﻣﻮﻛﺖ ﻧﺎﭘﺎك‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻧﺎﭘﺎك ﻳﻚ ﺑﺎر ﺷﺴﺘﻪ آوﻳﺰان ﮔﺮدد ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﻄﺮه ﻫﺎي آن‬ ‫ﭼﻜﻴﺪه وﺗﻤﺎم ﺷﻮد‪ ،‬دو ﺑﺎره ﺷﺴﺘﻪ و آوﻳﺰان ﮔﺮدد ﺣﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﻄﺮه ﻫﺎ ﺗﻤﺎم‬ ‫ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑﺎر ﺳﻮم ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﺴﺘﻪ و آوﻳﺰان ﺷﺪه ﺗﺎ ﻗﻄﺮه ﻫﺎﻳﺶ ﺗﻤﺎم‬ ‫ﮔﺮدد ﺑﻌﺪ ﭘﺎك ﻣﻲ ﺷﻮد ﺣﺼﻴﺮ‪ ،‬ﻛﻔﺶ و آن ﻇﺮف ‪‬ﮔﻠﻲ اي ﻛﻪ در آن آب‬ ‫ﺟﺬب ﻣﻲ ﺷﻮد ﻧﻴﺰ ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻤﻴﺰ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻮﻛﺖ ﻳﺎ ﻟﺒﺎس وﻏﻴﺮه‬ ‫در آب ﺟﺎري ﻣﺜﻼً )درﻳﺎ‪ ،‬ﻧﻬﺮ ﻳﺎ زﻳﺮ ﺷﻴﺮ آب( اﻳﻦ ﻗﺪر دﻳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ‬ ‫ﺑﮕﻤﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻮﺟﻮد آﻳﺪ ﻛﻪ آب ﻧﺠﺎﺳﺖ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺮده اﺳﺖ ﺑﺎﻻﺧﺮه‬ ‫ﭘﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮ ﻓﺮش ﻳﺎ ﻣﻮﻛﺖ ﺑﭽﻪ اي ادرار ﻛﺮد ﭘﺲ ﺑﺎ اﻧﺪك‬ ‫ﭘﺎﺷﻴﺪن آب ﺗﻤﻴﺰ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ! ادرار ﭘﺴﺮ ﻳﺎ دﺧﺘﺮ ﻳﻚ‬ ‫روزه ﻫﻢ ﻧﺠﺲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﺮاي ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﻗﺴﻤﺖ دوم ﺑﻬﺎر‬ ‫ﺷﺮﻳﻌﺖ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ(‪.‬‬ ‫)‪ (6‬ﻗﻌﺪة اﺧﻴﺮه‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻌﺪ از ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﺮدن رﻛﻌﺖ ﻫﺎي ﻧﻤﺎز اﻳﻦ ﻗﺪر دﻳﺮ‬ ‫ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻛﻪ ﺗﺸ ‪‬ﻬﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﻳﻌﻨﻲ اﻟﺘﺤﻴﺎت ﺗﺎ رﺳﻮﻟﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد ﻓﺮض‬

‫‪132‬‬

‫اﺳﺖ)‪ ،(1‬در ﻓﺮض ﭼﻬﺎر رﻛﻌﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از رﻛﻌﺖ ﭼﻬﺎرم ﻗﻌﺪه ﻧﻜﺮد و‬ ‫رﻛﻌﺖ ﭘﻨﺠﻢ را ﺷﺮوع ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﺠﺪة رﻛﻌﺖ ﭘﻨﺠﻢ را ﻧﻜﺮده‬ ‫ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و اﮔﺮ ﺳﺠﺪة ﭘﻨﺠﻢ را اﻧﺠﺎم داد ﻳﺎ در ﻓﺠﺮ در رﻛﻌﺖ دوم ﻗﻌﺪه را‬ ‫ﺗﺮك داده ﺳﺠﺪة رﻛﻌﺖ ﺳﻮم را ﻛﺮد ﻳﺎ در ﻣﻐﺮب ﺑﻌﺪ از رﻛﻌﺖ ﺳﻮم ﻗﻌﺪه‬ ‫ﻧﻜﺮد و ﺳﺠﺪة رﻛﻌﺖ ﭼﻬﺎرم را اﻧﺠﺎم داد درﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺻﻮرﺗﻬﺎ ﻓﺮض ﺑﺎﻃﻞ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪه ﺑﺎﺳﺘﺜﻨﺎي ﻣﻐﺮب در ﻧﻤﺎزي ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻳﻚ رﻛﻌﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺿﻢ‬ ‫ﻛﻨﺪ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (7‬ﺧﺮوج ﺑﺼﻨﻌﻪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻌﺪ از ﻗﻌﺪة اﺧﻴﺮه ﺳﻼم ﻳﺎ ﮔﻔﺘﮕﻮ و دﻳﮕﺮ ﻓﻌﻠﻲ‬ ‫را ﻗﺼﺪاً اﻧﺠﺎم دادن ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ آن از ﻧﻤﺎز ﺧﺎرج ﮔﺮدد‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﺑﺎﺳﺘﺜﻨﺎي ﺳﻼم‬ ‫ﻫﺮ ﻓﻌﻞ دﻳﮕﺮي را در ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ ﭘﺲ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ اﻻﻋﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و اﮔﺮ‬ ‫ﺑﻼﻗﺼﺪ ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﺮ ﻓﻌﻞ دﻳﮕﺮي را اﻧﺠﺎم داد ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻃﻞ ﮔﺮدﻳﺪ)‪.(3‬‬

‫ﺑﻨﺴﺒﺖ ‪ 30‬ﺣﺮوف‬ ‫“درﻗﻴﺎﻣﺖ ﻗﺒﻞ از ﻫﻤﻪ ﺳﻮال از ﻧﻤﺎز ﻣﻲ ﺷﻮد”‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 30‬واﺟﺒﺎت ﻧﻤﺎز‬ ‫)‪ (1‬در ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ ﻟﻔﻆ " ‪ " F %‬ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬

‫)‪ (1‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.70‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (2‬ص‪284‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (3‬ص‪286‬‬ ‫‪133‬‬

‫)‪ (2‬ﺑﺎﺳﺘﺜﻨﺎي رﻛﻌﺖ ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم ﻓﺮﺿﻬﺎ در ﻫﻤﻪ رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎزﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬ ‫ﺳﻮرة ﻓﺎﺗﺤﻪ ﺑﺎ ﺳﻮرة دﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﻳﻚ آﻳﻪ ﺑﺰرگ از ﻗﺮآن ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﻪ آﻳﻪ‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺳﻪ آﻳﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﺳﻮرة ﻓﺎﺗﺤﻪ او‪‬ل ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﺑﻴﻦ اﻟﺤﻤﺪ ﺷﺮﻳﻒ و ﺳﻮره اي ﺑﻌﺪ ﺑﺎﺳﺘﺜﻨﺎي آﻣﻴﻦ و ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ‬ ‫اﻟﺮﺣﻴﻢ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (5‬رﻛﻮع ﻛﺮدن ﻓﻮراً ﺑﻌﺪ از ﻗﺮاﺋﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (6‬ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ ﺳﺠﺪه ﺑﺎﻟﺘﺮﺗﻴﺐ ﺳﺠﺪة دوم را اﻧﺠﺎم دادن‪.‬‬ ‫)‪ (7‬ﺗﻌﺪﻳﻞ ارﻛﺎن ﻳﻌﻨﻲ در رﻛﻮع‪ ،‬ﺳﺠﻮد‪ ،‬ﻗﻮﻣﻪ و ﺟﻠﺴﻪ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻛﻢ از ﻛﻢ‬ ‫ﺑﻤﻘﺪار ﻳﻜﺒﺎر ﺳﺒﺤﺎن اﷲ ﮔﻔﺘﻦ وﺗﻮﻗﻒ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (8‬ﻗﻮﻣﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻌﺪ از رﻛﻮع راﺳﺖ اﻳﺴﺘﺎدن‪) .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻛﻤﺮ را راﺳﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ درﻳﻨﺼﻮرت واﺟﺐ آﻧﻬﺎ ﺗﺮك داده ﻣﻲ ﺷﻮد(‪.‬‬ ‫)‪ (9‬ﺟﻠﺴﻪ ﻳﻌﻨﻲ درﻣﻴﺎن دو ﺳﺠﺪه راﺳﺖ ﻧﺸﺴﺘﻦ )ﺑﻌﻀﻲ ﻫﺎ ﺑﻌﻠﺖ ﻋﺠﻠﻪ ﻛﺮدن‬ ‫ﻗﺒﻞ از راﺳﺖ ﻧﺸﺴﺘﻦ در ﺳﺠﺪه دوم ﻣﻲ روﻧﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ واﺟﺐ آن‬ ‫ﺗﺮك داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻌﺠﻴﻞ زﻳﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺎزﻫﻢ راﺳﺖ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ ورﻧﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻜﺮوه ﺗﺤﺮﻳﻤﻲ واﺟﺐ اﻻﻋﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬ ‫)‪ (10‬ﻗﻌﺪة اوﻟﻲ واﺟﺐ اﺳﺖ اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻔﻞ ﺑﺎﺷﺪ )دراﺻﻞ ﻫﺮ ﻗﻌﺪة دو رﻛﻌﺖ ﻧﻔﻞ‬ ‫ﻗﻌﺪة آﺧﻴﺮه اﺳﺖ؛ ﻟﻬﺬا ﻓﺮض ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﻌﺪة اﺧﻴﺮه را ﻧﻜﺮده و ﺳﻬﻮاً‬ ‫ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ ﭘﺲ ﺗﺎوﻗﺘﻲ ﻛﻪ آن رﻛﻌﺖ را اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده ﺑﺮﮔﺮدد ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ)‪ ،(1‬اﮔﺮ رﻛﻌﺖ ﺳﻮم ﻧﻔﻞ را ﺳﺠﺪه ﻛﺮد ﭘﺲ ﭼﻬﺎر رﻛﻌﺖ ﺗﻜﻤﻴﻞ‬ ‫)‪ (1‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،4‬ص‪.52‬‬ ‫‪134‬‬

‫ﻛﺮده ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﻛﻨﺪ ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ از اﻳﻦ ﺳﺒﺐ واﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ اﮔﺮﭼﻪ در‬ ‫ﻧﻔﻞ ﺑﻌﺪ از ﻫﺮ دو رﻛﻌﺖ ﻗﻌﺪه ﻓﺮض اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﻌﺪ از ﺳﺠﺪه ﻛﺮدن رﻛﻌﺖ‬ ‫ﺳﻮم ﻳﺎ ﭘﻨﺠﻢ ﻗﻌﺪة اوﻟﻲ ﺑﺠﺎي ﻓﺮض واﺟﺐ ﮔﺸﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (11‬در ﻓﺮض و ﺳﻨﺖ ﻣﺆﻛﺪه ﺑﻌﺪ از ﺗﺸ ‪‬ﻬﺪ ﭼﻴﺰي اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻜﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (12‬در ﻫﺮ دو ﻗﻌﺪه ﻫﺎ ﺗﺸ ‪‬ﻬﺪ را ﻣﻜﻤﻞ ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻟﻔﻈﻲ ﻫﻢ ﺧﻮاﻧﺪه‬ ‫ﻧﺸﺪ ﭘﺲ واﺟﺐ ﺗﺮك داده ﺷﺪه ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ واﺟﺐ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫)‪ (13‬در ﻗﻌﺪة اوﻟﻲ ﻓﺮض‪ ،‬وﺗﺮ و ﺳﻨﺖ ﻣﺆﻛﺪه ﺑﻌﺪ از ﺗﺸﻬﺪ در ﺣﺎل ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ‬ ‫ @ ‪ 1 I 4‬ﻳﺎ @ ‪ f I 4‬ﮔﻔﺖ ﭘﺲ ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ‬ ‫واﺟﺐ ﮔﺮدﻳﺪ و اﮔﺮ ﻗﺼﺪاً ﮔﻔﺖ ﭘﺲ اﻋﺎدة ﻧﻤﺎز واﺟﺐ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (14‬وﻗﺖ ﺳﻼم دادن در ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﻟﻔﻆ " " ﻫﺮ دو ﺑﺎر واﺟﺐ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻟﻔﻆ " ‪ " D‬واﺟﺐ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (15‬در وﺗﺮ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻗﻨﻮت ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (16‬ﺧﻮاﻧﺪن دﻋﺎء ﻗﻨﻮت‪.‬‬ ‫)‪ (17‬ﺷﺶ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻋﻴﺪﻳﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (18‬ﺗﻜﺒﻴﺮ رﻛﻮع رﻛﻌﺖ دوم در ﻋﻴﺪﻳﻦ و ﺑﻮدن ﻟﻔﻆ اﷲ اﻛﺒﺮ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺗﻜﺒﻴﺮ‪.‬‬ ‫)‪ (19‬در ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﺟﻬﺮي ﻣﺜﻼً رﻛﻌﺖ او‪‬ل و دوم ﻣﻐﺮب و ﻋﺸﺎء و ﻓﺠﺮ‪،‬‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﻋﻴﺪﻳﻦ ﺗﺮاوﻳﺢ و ﻫﺮ رﻛﻌﺖ وﺗﺮ در رﻣﻀﺎن ﻗﺮاﺋﺖ ﺟﻬﺮي اﻣﺎم‬ ‫)ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﻗﺪر آواز ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻢ از ﻛﻢ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﺘﻮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (20‬در ﻧﻤﺎز ﻏﻴﺮ ﺟﻬﺮي ﻣﺜﻼ ) ﻇﻬﺮ و ﻋﺼﺮ( آﻫﺴﺘﻪ ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ Qc 7 ~ K + (1‬ص‪.466‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر ‪،‬ج‪ ،2‬ص‪.269‬‬ ‫‪135‬‬

‫)‪ (21‬ﻫﺮ ﻓﺮض و واﺟﺐ را ﺑﺠﺎﻳﺶ اﻧﺠﺎم دادن‪.‬‬ ‫)‪ (22‬در ﻫﺮ رﻛﻌﺖ ﻳﻜﺒﺎر رﻛﻮع ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (23‬در ﻫﺮ رﻛﻌﺖ دو ﺑﺎر ﺳﺠﺪه ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (24‬ﻗﺒﻞ از رﻛﻌﺖ دوم ﻗﻌﺪه ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (25‬در رﻛﻌﺖ ﺳﻮم ﻧﻤﺎز ﭼﻬﺎر رﻛﻌﺘﻲ ﻗﻌﺪه ﻧﻜﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (26‬ﺑﻌﺪ از ﺧﻮاﻧﺪن آﻳﺔ ﺳﺠﺪه ﺳﺠﺪة ﺗﻼوت ﻛﺮدن‬ ‫)‪ (27‬ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ واﺟﺐ ﮔﺮدﻳﺪ ﭘﺲ ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (28‬درﻣﻴﺎن در ﻓﺮض ﻳﺎ دو واﺟﺐ ﻳﺎ ﻓﺮض و واﺟﺐ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺳﻪ ﺗﺴﺒﻴﺢ‬ ‫)ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺳﺒﺤﺎن اﷲ ﮔﻔﺘﻦ( ﻧﺒﻮدن وﻗﻔﻪ‪.‬‬ ‫)‪ (29‬ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻮدن ﻣﻘﺘﺪي در وﻗﺖ ﻗﺮاﺋﺖ اﻣﺎم ﺧﻮاه ﺑﻪ آواز ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ‬ ‫آﻫﺴﺘﻪ‪.‬‬ ‫)‪ (30‬ﺑﺎﺳﺘﺜﻨﺎي ﻗﺮاﺋﺖ در ﺗﻤﺎم واﺟﺒﺎت اﻣﺎم را ﭘﻴﺮوي ﻛﺮدن)‪.(1‬‬

‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 96‬ﺳﻨﺖ ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ‬ ‫)‪ (1‬ﺑﺮاي ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (2‬اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ را ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻬﻢ ﭼﺴﭙﺎﻧﺪن‬ ‫ﻧﻪ ﺑﻴﻦ ﺷﺎن ﮔﺸﺎدﮔﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﻛﻒ دﺳﺘﻬﺎ و ﺷﻜﻢ اﻧﮕﺸﺘﺎن رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﺑﻮدن‪.‬‬ ‫)‪ (4‬وﻗﺖ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻧﻜﺮدن ﺳﺮ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ ،181‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.71‬‬ ‫‪136‬‬

‫)‪ (5‬ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﻛﺮدن ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻫﺮ دو دﺳﺖ را ﺗﺎ ﮔﻮش ﻫﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (6‬ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻗﻨﻮت‪.‬‬ ‫)‪ (7‬در ﺗﻜﺒﻴﺮات ﻋﻴﺪﻳﻦ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻨﺖ ﻫﺎﻳﻨﺪ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (8‬اﻣﺎم را ﺑﻪ آواز ﺑﻠﻨﺪ اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (9‬ﺳﻤﻊ اﷲ ﻟﻤﻦ ﺣﻤﺪه ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (10‬ﺳﻼم ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (11‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻓﻮراً دﺳﺖ ﺑﺴﺘﻦ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ )ﺑﻌﻀﻲ ﻫﺎ ﺑﻌﺪ از ﺗﻜﺒﻴﺮ اوﻟﻲ‬ ‫دﺳﺘﻬﺎ را آوﻳﺰان ﻛﺮده ﺑﻌﺪ از ﻋﻘﺐ ﺑﺮدن آرﻧﺞ ﻫﺎ دﺳﺖ ﻫﺎرا ﻣﻲ ﺑﻨﺪﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻌﻞ آﻧﻬﺎ ﺧﻼف ﺳﻨﺖ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﻗﻴﺎم‬ ‫)‪ (12‬ﻣﺮد زﻳﺮ ﻧﺎف ﻛﻒ دﺳﺖ راﺳﺖ را ﺑﺮ ﺑﻨﺪ دﺳﺖ ﭼﭗ اﻧﮕﺸﺖ ﻛﻮﭼﻚ و‬ ‫اﺑﻬﺎم را ﺑﺪور ﺑﻨﺪ ﺣﻠﻘﻪ ﻛﺮده و اﻧﮕﺸﺘﺎن دﻳﮕﺮ را ﺑﺮﭘﺸﺖ ﺑﻨﺪ ﻗﺮار دﻫﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (13‬او‪‬ل ﺛﻨﺎء ﺧﻮاﻧﺪن‪.‬‬ ‫)‪ (14‬ﺑﻌﺪ ﺗﻌﻮ‪‬ذ )ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻮاﻧﺪن اﻋﻮذ ﺑﺎﷲ ﻣﻦ اﻟﺸﻴﻄﻦ اﻟﺮﺟﻴﻢ(‪.‬‬ ‫)‪ (15‬ﺗﺴﻤﻴﻪ ﺧﻮاﻧﺪن )ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ(‪.‬‬ ‫)‪ (16‬آن ﻫﺮ ﺳﻪ را ﻓﻮراً ﻳﻜﻲ را ﺑﻌﺪ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (17‬آن ﻫﻤﻪ را آﻫﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻧﺪن)‪.(4‬‬ ‫)‪ (18‬آﻣﻴﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.207‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.229‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (3‬ص‪.294‬‬ ‫)‪ (4‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.210‬‬ ‫‪137‬‬

‫)‪ (19‬آن را ﻫﻢ آﻫﺴﺘﻪ ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (20‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻜﺒﻴﺮ اوﻟﻲ ﻓﻮراً ﺛﻨﺎء ﺧﻮاﻧﺪن ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻧﻤﺎز ﺗﻌﻮذ و ﺗﺴﻤﻴﻪ ﺗﺎﺑﻊ‬ ‫ﻗﺮاﺋﺖ ان و ﺑﺮ ﻣﻘﺘﺪي ﻗﺮاءت ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻟﻬﺬا ﺗﻌﻮذ و ﺗﺴﻤﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻣﻘﺘﺪي‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻲ ﻣﻘﺘﺪي اي ﻛﻪ رﻛﻌﺘﻲ از آن ﻓﻮت ﮔﺮدﻳﺪه در وﻗﺖ‬ ‫اداء ﻛﺮدن ﻓﻮت ﺷﺪه اش آن ﻫﺮ دو را ﺑﺨﻮاﻧﺪ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (21‬ﺗﻌﻮذ ﺗﻨﻬﺎ در رﻛﻌﺖ اول اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (22‬ﺗﺴﻤﻴﻪ در او‪‬ل ﻫﺮ رﻛﻌﺖ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي رﻛﻮع‬ ‫)‪ (23‬ﺑﺮاي رﻛﻮع اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻦ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (24‬در رﻛﻮع ﺳﻪ ﺑﺎر ﺳﺒﺤﺎن رﺑﻲ اﻟﻌﻈﻴﻢ ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (25‬ﻣﺮد را ﮔﺮﻓﺘﻦ زاﻧﻮﻫﺎ ﺑﺎدﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (26‬واﻧﮕﺸﺘﺎن را ﺧﻮب ﺑﺎز ﮔﺬاﺷﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (27‬در رﻛﻮع ﭘﺎ ﻫﺎ را راﺳﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻦ )ﺑﻌﻀﻲ ﻫﺎ ﻣﺜﻞ ﻛﻤﺎن ﭘﺎ ﭘﺎ را ﻛﺞ ﻣﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (28‬در رﻛﻮع ﻛﻤﺮ ﺧﻮب ﻫﻤﻮار ﮔﺮدد ﺣﺘﻲ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻳﻚ ﻟﻴﻮان آب ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬ ‫)‪(5‬‬

‫ﺷﻮد ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‬

‫)‪ (1‬اﻟﻬﺪاﻳﻪ ﻣﻊ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.253‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪74‬‬ ‫)‪ (3‬اﻟﻬﺪاﻳﻪ ﻣﻊ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.258‬‬ ‫)‪ (4‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.74‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! + J R| + (5‬ص‪.266‬‬ ‫‪138‬‬

‫)‪ (29‬در رﻛﻮع ﺳﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻳﺎ ﺑﺎﻻ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ‬ ‫‪ = 2 3 % 4‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در رﻛﻮع و ﺳﺠﻮد‬ ‫ﻛﻤﺮ را راﺳﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﻧﻤﺎز ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪ ،(1‬ﺑﺎزﻫﻢ آن ﺣﻀﺮت‬ ‫‪ = 2 3 % 4‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬رﻛﻮع و ﺳﺠﻮد را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺨﺪا ﻗﺴﻢ ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را از ﭘﺸﺖ ﺳﺮم ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻢ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (30‬ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺮﻛﻮع ﺑﺮوﻳﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬ ‫رﻛﻮع ﺧﺘﻢ ﺷﺪن ﺷﺮوع ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ اﺗﻤﺎم آن ﺗﻤﺎم ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﻻم اﷲ را ﻛﺸﻴﺪه و ﺑﺎء‪ ‬اﻛﺒﺮ را ﺑﺎﻫﻤﺔ ﺣﺮوف دﻳﮕﺮش زود‬ ‫اداء ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ آﷲ ﻳﺎ آﻛﺒﺮ ﻳﺎ اﻛﺒﺎر ﮔﻔﺘﻴﺪ ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(3‬‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﻗﻮﻣﻪ‬ ‫)‪ (31‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ از رﻛﻮع ﺳﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدﻳﺪ دﺳﺘﻬﺎ را آوﻳﺰان ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (32‬ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن از رﻛﻮع اﻣﺎم را ) ‪ (` $ # % Z‬ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (33‬وﻣﻘﺘﺪي را ﮔﻔﺘﻦ‪. H <&

@ :‬‬ ‫)‪ (34‬ﺑﺮ ﻣﻨﻔﺮد ﮔﻔﺘﻦ ﻫﺮ دو ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﮔﻔﺘﻦ

&< ‪ H‬ﻫﻢ ﺳﻨﺖ اداء‬ ‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻌﺪ از رﺑﻨﺎ ﺣﺮف "و" ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ " اﻟ ّﻠﻬﻢ‪ "‬را ﮔﻔﺘﻦ از آن‬

‫)‪ ،126/2 Qi-F T ]< f. & Q PF QRu@ 6 D #< (1‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(2570‬‬ ‫)‪ Q 7P& +W & Q PF Q + d 74 (2‬ص‪ ،227‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪-111‬‬ ‫‪.(425‬‬ ‫)‪ (3‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ ‪ ،72/3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،69/1 ،‬در ﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر ‪.232/1‬‬ ‫‪139‬‬

‫ﻫﻢ ﺑﻬﺘﺮ و ﮔﻔﺘﻦ ﻫﺮ دو ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ @

&< ‪ H‬ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮد)‪.(1‬‬ ‫)‪ (35‬ﺑﺎ ﺳﻤﻊ اﷲ ﻟﻤﻦ ﺣﻤﺪه ﮔﻔﺘﻦ از رﻛﻮع ﺑﻠﻨﺪ ﮔﺮدد وﻗﺘﻲ ﻛﻪ راﺳﺖ اﻳﺴﺘﺎده‬ ‫ﺷﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ @

&< ‪.(2) H‬‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﺳﺠﻮد‬ ‫)‪ (36‬ﺑﺮاي رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﺠﺪه اﷲ اﻛﺒﺮ و‪.‬‬ ‫)‪ (37‬ﺑﺮاي ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن از ﺳﺠﺪه اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (38‬در ﺳﺠﺪه ﺳﻪ ﺑﺎر ‪ W ( 76‬ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (39‬در ﺳﺠﺪه ﻛﻒ دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (40‬اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺘﻬﺎ ﺑﻬﻢ ﭼﺴﭙﻴﺪه رو ﻗﺒﻠﻪ ﺑﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (41‬ﻫﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﺠﺪة او‪‬ل ﮔﺬاﺷﺘﻦ زاﻧﻮﻫﺎ ﺑﺮزﻣﻴﻦ‪،‬‬ ‫)‪ (42‬ﺑﻌﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻫﺮ دو دﺳﺖ‪،‬‬ ‫)‪(43‬و ﺑﻌﺪ ﺑﻴﻨﻲ‪،‬‬ ‫)‪ (44‬وﺑﻌﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫)‪ (45‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ از ﺳﺠﺪه ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ ﺑﺮﻋﻜﺲ آن ﻋﻤﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫)‪ (46‬او‪‬ل ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫)‪ (47‬ﺑﻌﺪ ﺑﻴﻨﻲ‪،‬‬ ‫)‪ (48‬ﺑﻌﺪ دﺳﺘﻬﺎ‪،‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (1‬ص‪.310‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.74‬‬ ‫‪140‬‬

‫)‪ (49‬ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدن زاﻧﻮﻫﺎ‪،‬‬ ‫)‪ (50‬ﺑﺮ ﻣﺮد در ﺳﺠﺪه ﺳﻨﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎزو از ﭘﻬﻠﻮﻫﺎ ﺟﺪا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (51‬راﻧﻬﺎ از ﺷﻜﻢ ﺟﺪا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (52‬ﺳﺎق دﺳﺘﻬﺎ )ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺼﺔ ﭘﺎﺋﻴﻦ آرﻧﺞ ﺗﺎ ﺑﻨﺪ دﺳﺖ( ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬ ‫ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻲ اﮔﺮ در ﺻﻒ ﺑﻮدﻳﺪ ﺑﺎزوﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮﻫﺎ ﭼﺴﭙﻴﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (53‬در ﺳﺠﺪه ﻫﺮ ده اﻧﮕﺸﺖ ﭘﺎﻫﺎ ﻗﺒﻠﻪ رخ ﺑﻮده ﺷﻜﻢ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ)‪.(1‬‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﺟﻠﺴﻪ‬ ‫)‪ (54‬ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﻴﻦ دو ﺳﺠﺪه ﺟﻠﺴﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (55‬در ﺟﻠﺴﻪ ﻗﺪم راﺳﺖ اﻳﺴﺘﺎده و ﻗﺪم ﭼﭗ را ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪه ﺑﺮآن ﻧﺸﺴﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (56‬اﻧﮕﺸﺘﺎن ﭘﺎي راﺳﺖ ﻗﺒﻠﻪ رخ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (57‬ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻫﺮ دو دﺳﺖ ﺑﺮ راﻧﻬﺎ)‪.(2‬‬ ‫ﺳﻨﺘﻬﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن ﺑﺮاي رﻛﻌﺖ دوم‬ ‫)‪ (58‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺳﺠﺪه اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﭘﻨﺠﻪ ﻫﺎي ﭘﺎ راﺳﺖ ﺑﻮده‪.‬‬ ‫)‪ (59‬ﺑﺮ زاﻧﻮﻫﺎ دﺳﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن ﺳﻨﺖ اﺳﺖ ﺑﻠﻲ! اﮔﺮ ﻧﺎﺗﻮان ﺑﻮد ﻳﺎ‬ ‫ﺗﻜﻠﻴﻒ در ﭘﺎ ﻳﺎ ﻋﺬر دﻳﮕﺮ داﺷﺘﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن دﺳﺖ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‬ ‫را ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ)‪.(3‬‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﻗﻌﺪه‬ ‫)‪ (60‬ﻣﺮد ﺳﺠﺪه ﻫﺎي رﻛﻌﺖ دوم را اﻧﺠﺎم داده ﭘﺎي ﭼﭗ را ﺑﺨﻮاﺑﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (61‬ﻫﺮ دو ﺳﺮﻳﻦ را ﺑﺮآن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻧﺸﺴﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬ﻣﺎﺧﻮذ از اﻟﻬﺪاﻳﻪ ﻣﻌﻪ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ 261‬ﺗﺎ ‪ ،267‬و رد اﻟﻤﺤﺘﺎر ج‪ ،2‬ص‪. 257‬‬ ‫)‪ (2‬ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻟﺤﻘﺎﺋﻖ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.111‬‬ ‫)‪ (3‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.262‬‬ ‫‪141‬‬

‫)‪ (62‬ﻗﺪم ﭘﺎي راﺳﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (63‬اﻧﮕﺸﺘﺎن ﭘﺎي راﺳﺖ را ﻗﺒﻠﻪ رخ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (64‬دﺳﺖ راﺳﺖ را ﺑﺮ ران راﺳﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (65‬دﺳﺖ ﭼﭗ را ﺑﺮ ران ﭼﭗ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (66‬اﻧﮕﺸﺘﺎن را ﺑﺤﺎﻟﺖ ﻋﺎدي آن ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎز و ﻧﻪ ﺑﺎﻫﻢ‬ ‫ﭼﺴﭙﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (67‬ﺳﺮ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻧﺰدﻳﻚ زاﻧﻮﻫﺎ ﺑﻮدن ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﺎ آن زاﻧﻮﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﻧﺸﻮﻧﺪ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (68‬در اﻟﺘﺤﻴﺎت ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ ﺷﻬﺎدت اﺷﺎره ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ اﻧﮕﺸﺖ ﻛﻮﭼﻚ و‬ ‫اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻛﻨﺎرش ﺑﺸﻜﻞ ﻳﻚ ﻣﺸﺖ ﺑﺴﺘﻪ و اﻧﮕﺸﺖ اﺑﻬﺎم را ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ‬ ‫وﺳﻂ ﺣﻠﻘﻪ ﻛﺮده ﺑﻌﺪ ﺑﺮ “ ﻻ” اﻧﮕﺸﺖ ﺷﻬﺎدت را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (69‬در ﻗﻌﺪة دوم ﻫﻢ ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺗﺸ ‪‬ﻬﺪ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (70‬ﺑﻌﺪ از ﺗﺸ ‪‬ﻬﺪ درود ﺷﺮﻳﻒ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن درود اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ اﻓﻀﻞ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (71‬درﻗﻌﺪة اوﻟﻲ ﻧﻔﻞ و ﺳﻨﺖ ﻏﻴﺮ ﻣﺆﻛﺪه ﻫﻢ ﺑﻌﺪ از ﺗﺸﻬﺪ ﺧﻮاﻧﺪن درود‬ ‫ﺷﺮﻳﻒ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (72‬ﺑﻌﺪ از درود ﺷﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻧﺪن دﻋﺎﻫﺎي ﻣﺴﻨﻮﻧﻪ)‪.(3‬‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﺳﻼم دادن‬ ‫)‪ (73‬ﺑﺎ اﻳﻦ اﻟﻔﺎظ دوﺑﺎر ﺳﻼم دادن‪% ]$ D :‬‬ ‫)‪ (1‬اﻟﻬﺪاﻳﻪ ﻣﻌﻪ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.75‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ 266‬و اﻟﻬﺪاﻳﻪ ﻣﻌﻪ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.274‬‬ ‫)‪ (3‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،85/3 ،‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ QR P ] <l ،282/2 ،‬ص‪.322‬‬ ‫‪142‬‬

‫)‪ (74‬او‪‬ل ﺑﺴﻤﺖ راﺳﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (75‬ﺑﻌﺪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ رو ﮔﺮداﻧﺪن‪.‬‬ ‫)‪ (76‬ﺑﺮ اﻣﺎم ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﺑﻪ آواز ﺑﻠﻨﺪ ﮔﻔﺘﻦ ﺳﻼم ﺳﻨﺖ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ دوﻣﻲ را‬ ‫ﻛﻤﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (77‬در ﺳﻼم ﺑﺎر او‪‬ل ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ “ﺳﻼم” اﻣﺎم از ﻧﻤﺎز ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ‬ ‫ﻋﻠﻴﻜﻢ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬درﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺷﺮﻳﻚ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺷﺪ اﻗﺘﺪاء‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻲ! اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﺳﻼم اﻣﺎم ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﻛﺮد ﺑﺸﺮط اﻳﻦ ﻛﻪ‬ ‫ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﺑﺮآن ﻻزم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ اﻗﺘﺪاء درﺳﺖ ﮔﺮدﻳﺪ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (78‬اﻣﺎم در ﺳﻼم ﺳﻤﺖ راﺳﺖ آن ﻣﻘﺘﺪي ﻫﺎي را ﻛﻪ در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ او ﻣﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار دﻫﺪ و در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﻘﺘﺪي ﻫﺎي ﺳﻤﺖ ﭼﭗ‬ ‫را‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻧﻴﺖ زﻧﺎن را ﻧﻜﻨﺪ اﮔﺮﭼﻪ ﺷﺮﻳﻚ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻫﺮ‬ ‫دو ﺳﻼم ﻛﺮاﻣﺎً ﻛﺎﺗﺒﻴﻦ و ﻣﻼﺋﻜﻪ ﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ او‬ ‫ﻣﺆ ّﻇﻒ ﮔﺮداﻧﻴﺪه ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار دﻫﺪ و در ﻧﻴﺖ ﺗﻌﺪاد را ﻣﻌ ‪‬ﻴﻦ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (79‬ﻣﻘﺘﺪي ﻫﻢ در ﺳﻼم ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﺑﺮادران ﺳﻤﺖ راﺳﺖ و ﭼﭗ و ﻣﻼﺋﻜﻪ‬ ‫را و ﻧﻴﺰ اﮔﺮ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ اﻣﺎم ﺑﻮد در ﺳﻼم ﭼﭗ اﻣﺎم را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬ ‫اﮔﺮ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﻮد در ﺳﻼم راﺳﺖ اﻣﺎم را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ و اﮔﺮ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ‬ ‫اﻣﺎم ﻗﺮار داﺷﺖ در ﻫﺮ دو ﺳﻼم اﻣﺎم را ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار دﻫﺪ و ﻣﻨﻔﺮد‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻴﺖ ﻫﻤﺎن ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (80‬ﻣﻘﺘﺪي در ﺗﻤﺎم اﻧﺘﻘﺎﻻت )ﻳﻌﻨﻲ رﻛﻮع‪ ،‬ﺳﺠﻮد وﻏﻴﺮه( ﺑﺎ اﻣﺎم ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.283‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.76‬‬ ‫‪143‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﺑﻌﺪ از ﺳﻼم دادن‬ ‫)‪ (81‬ﺑﻌﺪ از ﺳﻼم ﺑﺮ اﻣﺎم ﺳﻨﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ رو ﺑﻄﺮف راﺳﺖ ﻳﺎ ﭼﭗ ﻛﺮده اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﺑﻄﺮف راﺳﺖ اﻓﻀﻞ اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﺎن رو ﺑﻄﺮف ﻣﻘﺘﺪﻳﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻛﺮده ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺻﻒ آﺧﺮ ﻛﺴﻲ رو ﺑﺮوﻳﺶ در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (82‬ﻣﻨﻔﺮد ﺑﺪون رو ﮔﺮداﻧﺪن اﮔﺮ درﻫﻤﺎن ﺟﺎﻳﺶ دﻋﺎ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﺳﻨﺖ ﺑﻌﺪﻳﻪ‬ ‫ﻓﺮﺿﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﺳﻨﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻌﺪ از آن ﻓﺮض ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻴﻦ ﻓﺮض و‬ ‫ﺳﻨﺖ ﺻﺤﺒﺖ و ﻛﻼم ﻛﺮدن ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﺳﻨﺖ اداء ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﮕﺮ‬ ‫ﺛﻮاب ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻫﻢ درﺳﻨﺖ ﻫﺎ ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ؛ ﻟﻬﺬا ﺑﻌﺪ از اداي‬ ‫ﻓﺮض اوراد ﻃﻮﻳﻞ ﺧﻮاﻧﺪن اﺟﺎزه ﻧﻴﺴﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪) (84‬ﺑﻌﺪ از ﻓﺮﺿﻬﺎ( ﻗﺒﻞ از ﺳﻨﺘﻬﺎ ﺑﺮ دﻋﺎي ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد ورﻧﻪ‬ ‫ﺛﻮاب ﺳﻨﺘﻬﺎ ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(4‬‬

‫)‪ (1‬رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ 352‬ﺗﺎ ‪.356‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.77‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (3‬ص‪ ،331‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.300‬‬ ‫)‪ (4‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،3‬ص‪.81‬‬ ‫‪144‬‬

‫)‪ (85‬در ﻣﻮرد ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدن ﺑﻴﻦ ﻓﺮض و ﺳﻨﺖ ﻫﺎ اﺻﺢ‪ ‬ﻳﻌﻨﻲ )درﺳﺖ ﺗﺮﻳﻦ(‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻨﺖ ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺛﻮاب ﻛﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻜﻢ‬ ‫ﻫﺮ آن ﻛﺎري را اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻲ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (86‬ﺳﻨﺘﻬﺎ را در ﻫﻤﺎن ﺟﺎي او‪‬ﻟﻲ ﻧﺨﻮاﻧﺪه ﺑﻠﻜﻪ از ﺟﺎي ﺧﻮد ﺳﻤﺖ راﺳﺖ‬ ‫ﻳﺎ ﭼﭗ و ﻳﺎ ﻋﻘﺐ ﻳﺎ ﺟﻠﻮ ﻛﻤﻲ ﺟﺎ را ﻋﻮض ﻛﺮده ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ)‪ ،(2‬اﮔﺮ ﺳﻨﺖ‬ ‫ﻫﺎ را در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻓﺮض و ﺳﻨﺖ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬ ‫ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻋﻮض ﻛﺮدن ﺟﺎي ﻳﺎ رﻓﺘﻦ ﺑﺨﺎﻧﻪ از ﺟﻠﻮي ﻧﻤﺎز‬ ‫ﮔﺬاران رد ﺷﺪن و ﻳﺎ رو ﺑﻄﺮف آﻧﻬﺎ ﻛﺮدن ﮔﻨﺎه اﺳﺖ؛ ﻟﻬﺬا اﮔﺮ ﺑﻴﺮون‬ ‫رﻓﺘﻦ و ﺗﻐﻴﺮ ﺟﺎي ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﻮد ﭘﺲ ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﺳﻨﺘﻬﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻫﻢ ﺳﻨﺘﻬﺎ‬ ‫ﺑﺮادران اﺳﻼﻣﻲ اي ﻛﻪ ﺳﻨﺖ ﻗﺒﻠﻲ ﻳﺎ ﺳﻨﺖ ﺑﻌﺪي را ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺮوع ﺑﻪ‬ ‫رﻓﺖ و آﻣﺪ و ﻳﺎ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ ﻓﺘﻮاي ﻣﺒﺎرﻛﻪ اﻋﻠﻲ ﺣﻀﺮت‬ ‫درس ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺟﻮاب ﻳﻚ اﺳﺘﻔﺘﺎء ارﺷﺎد اﺳﺖ‪ :‬در ﺳﻨﺖ‬ ‫ﻗﺒﻠﻴﻪ او‪‬ل وﻗﺖ اوﻟﻲ اﺳﺖ ﺑﺸﺮﻃﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻓﺮض و ﺳﻨﺖ ﻛﻼم و ﻳﺎ ﻓﻌﻠﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻲ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺷﺪ اﻧﺠﺎم داده ﻧﺸﻮد و در ﺳﻨﺖ ﺑﻌﺪﻳﻪ اﺗﺼﺎل ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻬﺎ ﻣﺴﺘﺤﺐ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ از ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺑﺨﻮاﻧﺪ در ﻓﺼﻞ ) ﻓﺎﺻﻠﻪ( ﻣﺎﻧﻌﻲ‬

‫)‪ (1‬ﺗﻨﻮﻳﺮ اﻻﺑﺼﺎر ﻣﻌﻪ رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.558‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.77‬‬ ‫‪145‬‬

‫ﻧﻴﺴﺖ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺎ اﻓﻌﺎل دﻳﮕﺮ ﻓﺼﻞ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺛﻮاب ﺳﻨﺖ ﻗﺒﻠﻴﻪ و‬ ‫ﺑﻌﺪﻳﻪ ﻫﺮ دو را ﺳﺎﻗﻂ و از ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻣﺴﻨﻮﻧﻪ ﺧﺎرج ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ)‪.(1‬‬ ‫ﺑﺎ ﺑﻴﺎن ‪ 86‬ﺳﻨﺖ ﻗﺒﻠﻲ ﺿﻤﻨﺎً ﺑﺮاي ﺧﻮاﻫﺮان اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻢ ﺳﻨﺘﻬﺎي ﻫﺴﺖ‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ده ﺣﺮوف “ﻋﺎﺋﺸﻪ ﺻﺪﻳﻘﻪ”‬ ‫ده ﺳﻨﺖ ﺑﺮاي ﺧﻮاﻫﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫)‪ (1‬ﺑﺮاي ﺧﻮاﻫﺮان اﺳﻼﻣﻲ در ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ و ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻗﻨﻮت ﺳﻨﺖ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ‬ ‫دﺳﺘﻬﺎ را ﺗﺎ ﺷﺎﻧﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻨﺪ)‪.(2‬‬ ‫ﺜﻲ ﻛﻒ‪ ‬دﺳﺖ ﭼﭗ را ﺑﺮ ﺳﻴﻨﻪ زﻳﺮ ﭘﺴﺘﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﺮ‬ ‫ﺧ ْﻨ ‪k‬‬ ‫)‪ (2‬در ﻗﻴﺎم زن و ُ‬ ‫ﭘﺸﺖ آن ﻛﻒ دﺳﺖ راﺳﺖ را ﺑﮕﺬارد)‪.(3‬‬ ‫)‪ (3‬ﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺮان اﺳﻼﻣﻲ در رﻛﻮع ﺑﺮ زاﻧﻮﻫﺎ دﺳﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻦ و اﻧﮕﺸﺘﺎن را ﺑﺎز‬ ‫ﻧﻜﺮدن ﺳﻨﺖ اﺳﺖ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (4‬در رﻛﻮع ﻛﻤﻲ ﺧﻢ ﺷﻮد ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ﻗﺪري ﻛﻪ دﺳﺖ ﺗﺎ زاﻧﻮﻫﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺮ را‬ ‫راﺳﺖ ﻧﻜﻨﺪ و ﺑﺮ زاﻧﻮ ﻓﺸﺎر ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ دﺳﺖ ﺑﺮ زاﻧﻮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ واﻧﮕﺸﺖ ﻫﺎ‬ ‫را ﺑﺎﻫﻢ ﭼﺴﭙﺎﻧﺪه و ﭘﺎ ﻫﺎ را ﻣﺎﻳﻞ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﻣﺜﻞِ ﻣﺮدان ﭘﺎﻫﺎ را راﺳﺖ‬ ‫ﻧﻜﻨﺪ)‪.(5‬‬ ‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.139‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﻬﺪاﻳﻪ ﻣﻌﻪ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.236‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (3‬ص‪.294‬‬ ‫)‪ (4‬اﻟﻬﺪاﻳﻪ ﻣﻌﻪ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.258‬‬ ‫)‪ (5‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.74‬‬ ‫‪146‬‬

‫)‪ (5‬دﺳﺖ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮ ﭼﺴﭙﺎﻧﺪه ﺳﺠﺪه ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (6‬ﺷﻜﻢ را ﺑﺎ راﻧﻬﺎ‪،‬‬ ‫)‪ (7‬و راﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﺳﺘﺨﻮان ﭘﺎﻫﺎ‪،‬‬ ‫)‪ (8‬و اﺳﺘﺨﻮان ﭘﺎﻫﺎ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﭽﺴﭙﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (9‬ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم ﺳﺠﺪه ﻫﺎي رﻛﻌﺖ دوم ﻫﺮ دو ﭘﺎ را ﺑﻪ ﻃﺮف راﺳﺖ ﺑﻴﺮون‬ ‫ﻛﺸﻴﺪه‪،‬‬ ‫)‪ (10‬و ﺑﺮ ﺳﺮﻳﻦ ﭼﭗ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ)‪.(1‬‬

‫‪ 14‬ﻣﺴﺘﺤﺒﺎت ﻧﻤﺎز‬ ‫)‪ (1‬اﻟﻔﺎظ ﻧﻴﺖ را ﺑﻪ زﺑﺎن ﮔﻔﺘﻦ)‪ ،(2‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در دل ﻫﻢ ﻧﻴﺖ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ ورﻧﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎز ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬در ﻗﻴﺎم ﺑﻴﻦ ﭘﻨﺠﻪ ﻫﺎي ﻫﺮ دو ﭘﺎ ﭼﻬﺎر اﻧﮕﺸﺖ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻮدن)‪.(3‬‬ ‫)‪ (3‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻴﺎم ﺟﺎي ﺳﺠﺪه را ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (4‬در رﻛﻮع ﭘﺸﺖ ﻫﺮ دو ﭘﺎ را ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (5‬در ﺳﺠﺪه ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﻴﻨﻲ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن‪،‬‬ ‫)‪ (6‬در ﻗﻌﺪه درﻣﻴﺎن زاﻧﻮﻫﺎ‪،‬‬ ‫)‪ (7‬در ﺳﻼمِ او‪‬ل ﺑﻄﺮف ﺷﺎﻧﺔ راﺳﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (8‬و در ﺳﻼمِ دوم ﺑﻄﺮف ﺷﺎﻧﺔ ﭼﭗ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن)‪.(1‬‬ ‫)‪ (1‬اﻟﻬﺪاﻳﻪ ﻣﻌﻪ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.75‬‬ ‫)‪ (2‬ﺗﻨﻮﻳﺮ اﻻﺑﺼﺎر ﻣﻌﻪ رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.113‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪73‬‬ ‫‪147‬‬

‫)‪ (9‬ﻣﻨﻔﺮد را در رﻛﻮع و ﺳﺠﻮد ﺑﻴﺶ از ﺳﻪ ﺑﺎر ﻳﻌﻨﻲ ﻋﺪد ﻓﺮد ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺜﻼً ﭘﻨﺞ‪،‬‬ ‫ﻫﻔﺖ‪ُ ،‬ﻧﻪ‪ ‬ﺑﺎر ﺗﺴﺒﻴﺢ ﮔﻔﺘﻦ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (10‬در ﺣﻠﻴﻪ وﻏﻴﺮه از ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪاﷲ اﺑﻦ ﻣﺒﺎرك ‪ 2 3 % ]$‬و ﺑﺰرﮔﺎن‬ ‫دﻳﮕﺮ رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم را ﭘﻨﺞ ﺑﺎر ﮔﻔﺘﻦ ﺗﺴﺒﻴﺤﺎت ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (11‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ را ﺳﺮﻓﻪ آﻣﺪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﺳﺮﻓﻪ‬ ‫ﻧﻜﻨﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (12‬اﮔﺮ ﺧﻤﻴﺎزه آﻣﺪ دﻫﺎن را ﺑﺒﻨﺪد و اﮔﺮ ﻣﺎﻧﻊ ﻧﮕﺮدﻳﺪ ﭘﺲ ﻟﺐ را زﻳﺮ دﻧﺪان‬ ‫ﻓﺸﺎر دﻫﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻫﻢ ﺑﻨﺪ ﻧﺸﺪ ﭘﺲ در ﻗﻴﺎم ﭘﺸﺖ دﺳﺖ راﺳﺖ را و‬ ‫در ﻏﻴﺮ ﻗﻴﺎم ﭘﺸﺖ دﺳﺖ ﭼﭗ را ﺑﺮدﻫﺎن ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺑﻨﺪ ﻛﺮدن‬ ‫ﺧﻤﻴﺎزه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در دل اﻳﻦ ﻓﻜﺮ را ﻛﺮده ﻛﻪ ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪% 4‬‬ ‫‪ = 2 3‬و دﻳﮕﺮاﻧﺒﻴﺎء @ ‪ -‬را ﺧﻤﻴﺎزه ﻫﺮﮔﺰ‬ ‫ﻧﻤﻲ آﻣﺪ ان ﺷﺎء اﷲ ﻓﻮراً از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود)‪.(4‬‬ ‫)‪ (13‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻜ ‪‬ﺒﺮ ﺣﻲ ﻋﻠﻲ اﻟﻔﻼح ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ اﻣﺎم و ﻣﻘﺘﺪي ﻫﻤﻪ اﻳﺴﺘﺎده‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ)‪.(5‬‬ ‫)‪ (14‬ﺳﺠﺪه ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﻼﺣﺎﺋﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪن)‪.(6‬‬ ‫)‪ (1‬ﺗﻨﻮﻳﺮ اﻻﺑﺼﺎر ﻣﻌﻪ رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪214‬‬ ‫)‪ (2‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.246‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! + J R| + (3‬ص‪.277‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﻠﺨﺼﺎ درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.215 ،‬‬ ‫)‪ (5‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.57‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! + J R| + (6‬ص‪.371‬‬ ‫‪148‬‬

тАля╗Ля╗дя╗Ю┘Р я╗Ля╗дя║о я║Ся╗ж я╗Ля║Тя║к╪зя╗Яя╗Мя║░я╗│я║░тАм тАл!тАк : ]OтАмя║гя╗Ая║о╪к ╪зя╗гя║О┘Е я╗гя║дя╗дя║к я╗Пя║░╪зя╗Яя╗▓ я║гя╗Ья║Оя╗│я║Ц я╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАмя║гя╗Ая║о╪ктАм тАля╗Ля╗дя║о я║Ся╗ж я╗Ля║Тя║к╪зя╗Яя╗Мя║░я╗│я║░ \тАк < 2 3 % RтАмя╗ля╗дя╗┤я║╕я╗к я║Ся║о ╪▓я╗гя╗┤я╗ж я║│я║ая║к┘З я╗гя╗▓ я╗Ыя║о╪пя╗зя║к я╗│я╗Мя╗ия╗▓тАм тАл╪п╪▒ я║Яя║О┘К я║│я║ая║к┘З я╗гя║╝ ┘Ся╗ая╗▓ ┘Ия╗Пя╗┤я║о┘З янШя╗мя╗ж я╗зя╗дя╗▓ я╗Ыя║о╪п)тАк.(1тАмтАм

тАля╗Уя╗Ая╗┤я╗ая║Ц янШя╗┤я║╕я║Оя╗зя╗▓ яоФя║о╪п ╪вя╗Яя╗о╪птАм тАл╪з╪▓ я║гя╗Ая║о╪к ┘И╪зя║Ыя╗ая╗к я║Ся╗ж ╪зя║│я╗Шя╗К \тАк < 2 3 % RтАм╪▒┘И╪зя╗│я║Ц ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к я║гя╗Ая╗о╪▒ ╪зя╗Ыя║о┘ЕтАм тАлтАк = 2 3 % 4тАм╪з╪▒я║╖я║О╪п я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАмя╗ля╗┤ян╗ я║╖я║ия║╝я╗▓ ╪з╪▓ я║╖я╗дя║О я║Чя║О ┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗ктАм тАля╗зя╗дя║О╪▓ ╪▒╪з я║Чя╗дя║О┘Е я╗зя╗Ья║о╪п┘З я║зя║О┘Г янШя╗┤я║╕я║Оя╗зя╗▓ ╪з╪┤ ╪▒╪з я║Чя╗дя╗┤я║░ я╗зя╗Ья╗ия║к╪Ы ╪▓я╗│я║о╪з я╗Ыя╗к я║Чя║О┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗ктАм тАля║Ся║оянШя╗┤я║╕я║Оя╗зя╗▓ ╪з┘И я║зя║О┘Г я║│я║ая║к┘З я╗зя╗дя║О╪▓ я╗гя╗оя║Яя╗о╪п┘З ╪зя║│я║Ц я╗Уя║оя║╖я║Шя╗к я╗ля║О я║Ся║о╪зя╗│я║╢ ╪пя╗Ля║О┘К я╗гя╗Ря╗Фя║о╪ктАм тАля╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║к)тАк.(2тАмтАм тАля║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж я╗Ля║░я╗│я║░ ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓! я╗гя╗оя╗Чя╗К я╗зя╗дя║О╪▓ я║Чя╗дя╗┤я║░ я╗Ыя║о╪п┘Ж я║зя║Оя╗Ыя╗мя║О ╪з╪▓ янШя╗┤я║╕я║Оя╗зя╗▓ я║зя╗о╪итАм тАля╗зя╗┤я║┤я║Ц ┘И я╗гя╗Мя║О╪░╪зя╖▓ я║Ся╗Дя╗о╪▒ я║Чя╗Ь тАкюаетАмя║Тя║о я║Чя╗дя╗┤я║░ я╗Ыя║о╪п┘Ж янШя╗┤я║╕я║Оя╗зя╗▓ яоФя╗ия║Оя╗ля║┤я║ЦтАк ╪МтАм╪зяоФя║о я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я╗зя╗дя║О╪▓тАм тАля╗гя╗Мя║О╪░╪зя╖▓ я║зя║Оя╗Ыя╗мя║О ╪▒╪з я║Ся║ия║Оя╗Гя║о ╪зя╗│я╗ия╗Ья╗к я╗гя║о╪п┘Е я║Ся║Тя╗┤я╗ия╗ия║к я║Ся║о янШя╗┤я║╕я║Оя╗зя╗▓ я║СяоХя║м╪з╪▒я╗│я║к я║Чя║О я║СяоХя╗оя╗│я╗ия║к ╪зя╗│я╗жтАм тАля║╖я║ия║║ я╗зя╗дя║О╪▓ яоФя║м╪з╪▒ ╪зя║│я║Ц ╪зя╗│я╗ж ╪▒я╗│я║О я╗Ыя║О╪▒┘К ┘И я╗гя║┤я║Шя║дя╗Ц я║Яя╗мя╗ия╗в я║зя╗о╪зя╗ля║к я║Ся╗о╪птАк ╪МтАм╪зяоФя║о я╗Ыя║┤я╗▓тАм

тАл)тАк Q ┬У @+ 0 PF Q - ┬П ! (1тАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.204тАмтАм тАл)тАк QG-O & Q PF Q S X Z [ (2тАм╪мтАк ╪М2тАм╪╡тАк ╪М310тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й я║гя║кя╗│я║Ъ )тАк.(2761тАмтАм тАлтАк149тАмтАм

‫را ﺧﻮف‪ ‬رﻳﺎ ﻛﺎري ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﻻزﻣﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﺧﺎك ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ را ﺗﻤﻴﺰ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 29‬ﺷﺮط ﺷﻜﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻧﻤﺎز‬ ‫)‪ (1‬ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدن)‪.(1‬‬ ‫)‪ (2‬ﻛﺴﻲ را ﺳﻼم دادن‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﺟﻮاب ﺳﻼم را دادن)‪.(2‬‬ ‫)‪ (4‬ﺟﻮاب ﻋﻄﺴﻪ را دادن‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﻤﺎز ﮔﺬار ﺧﻮدش ﻋﻄﺴﻪ زد ﭘﺲ ﺧﺎﻣﻮش‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻟﺤﻤﺪﷲ ﮔﻔﺖ ﺑﺎز اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد و اﮔﺮ در آﻧﻮﻗﺖ ﻧﮕﻔﺖ ﭘﺲ ﺑﻌﺪ‬ ‫از ﻓﺮاﻏﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﺧﻮش ﺧﺒﺮي ﺷﻨﻴﺪه ﺟﻮاﺑﺎً اﻟﺤﻤﺪ ﷲ ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (6‬ﺧﺒﺮ ﺑﺪي و ﻳﺎ ﺧﺒﺮِ ﻣﻮت ﻛﺴﻲ را ﺷﻨﻴﺪه إﻧﺎ ﷲ و إﻧﺎ إﻟﻴﻪ راﺟﻌﻮن ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (7‬ﺟﻮاب اذان دادن)‪.(3‬‬ ‫)‪ (8‬ﻧﺎم اﷲ را ﺷﻨﻴﺪه ﺟﻮاﺑﺎً ﺟﻞّ ﺟﻼﻟﻪ ﮔﻔﺘﻦ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (9‬اﺳﻢ ﮔﺮاﻣﻲ ﺳﻴﺪ اﻻﻧﺒﻴﺎء ‪ = 2 3 % 4‬را ﺷﻨﻴﺪه ﺟﻮاﺑﺎً درود‬ ‫ﺷﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺜﻼً ‪ = 2 3 % 4‬ﮔﻔﺘﻦ)‪.(5‬‬

‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.445‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! + J R| + (2‬ص‪.322‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.100‬‬ ‫)‪ ،R P ] <l (4‬ص‪.420‬‬ ‫)‪ (5‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.99‬‬ ‫‪150‬‬

‫)اﮔﺮ ‪ = 2 3 % 4‬ﻳﺎ ﺟﻞ و ﺟﻼﻟﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﺟﻮاب ﻧﮕﻔﺖ ﭘﺲ‬ ‫ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد(‬

‫در ﻧﻤﺎز ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدن‬ ‫)‪ (10‬ﺑﻌ ّﻠﺖ‪ ‬ﻳﺎ درد ﻳﺎ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ اﻳﻦ اﻟﻔﺎظ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ “ آه‪ ،‬اوه‪ ،‬اف” ﻳﺎ در ﮔﺮﻳﻪ‬ ‫ﺨﺺ ﺷﻮد ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد)‪ ،(1‬واﮔﺮ در‬ ‫ﻛﺮدن از آواز ﻳﻚ ﺣﺮف ﻣﺸ ّ‬ ‫ﮔﺮﻳﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﺷﻚ ﺑﺮآﻣﺪ‪ ،‬آواز و ﺣﺮوف ﺑﺮ ﻧﻴﺎﻣﺪ ﭘﺲ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮ‬ ‫در ﻧﻤﺎز از ﺧﻮاﻧﺪن آواز اﻣﺎم ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮد و ﺑﺮ زﺑﺎن “آري” ﺟﺎري ﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎزﻫﻢ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻳﻦ از ﺳﺒﺐ ﺧﺸﻮع ﻫﺴﺖ و اﮔﺮ از ﺳﺒﺐ ﺧﻮش‬ ‫اﻟﺤﺎﻧﻲ اﻣﺎم اﻳﻦ اﻟﻔﺎظ را ﮔﻔﺖ ﭘﺲ ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﮔﺮدﻳﺪ)‪.(2‬‬

‫ﺳﺮﻓﻪ ﻛﺮدن در ﻧﻤﺎز‬ ‫)‪ (11‬از زﺑﺎن ﻣﺮﻳﺾ ﺑﻲ اﺧﺘﻴﺎر آه‪ ،‬اوه ﺑﺮآﻣﺪ ﻧﻤﺎز ﻧﺸﻜﺴﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻋﻄﺴﻪ‪،‬‬ ‫ﺳﺮﻓﻪ آروغ‪ ،‬ﺧﻤﻴﺎزه وﻏﻴﺮه ﺣﺮوﻓﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﺒﻮراً ﺑﺮآﻳﺪ ﻣﻌﺎف اﻧﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (12‬در ُﻓﻮت ﻛﺮدن اﮔﺮ آواز ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ ﭘﺲ ﻣﺜﻞ ﻧﻔﺲ ﺑﻮده ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻧﻤﻲ‬ ‫ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻗﺼﺪاً ﻓﻮت ﻛﺮدن ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ و اﮔﺮ دو ﺣﺮوف ﻇﺎﻫﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‬ ‫ﻣﺜﻞ اف‪ ،‬ﺗﻒ ﭘﺲ ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﮔﺮدﻳﺪ)‪،(4‬‬ ‫)‪ (13‬در ﮔﻠﻮ ﺻﺎف ﻛﺮدن اﮔﺮ دو ﺣﺮوف ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ ﻣﺜﻞ اَخ ﭘﺲ ﻣﻔﺴﺪ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻲ! اﮔﺮ ﻋﺬر ﻳﺎ ﻣﻘﺼﺪ ﺻﺤﻴﺤﻲ ﺑﻮد ﻣﺜﻼً ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻮد ﻳﺎ ﺑﺮاي‬ ‫)‪ (1‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.101‬‬ ‫)‪ (2‬در ﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.456‬‬ ‫)‪ (3‬در ﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.416‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (4‬ص‪.427‬‬ ‫‪151‬‬

‫ﺻﺎف ﻛﺮدن آواز ﺧﻮد ﻳﺎ ﻣﻘﺼﺪ ﻓﺘﺢ دادن اﻣﺎم ﺑﻮد ﻳﺎ ﻛﺴﻲ از ﺟﻠﻮ رد‬ ‫ﻣﻲ ﺷﺪ او را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻛﺮدن ﺑﻮد ﺑﻨﺎ ﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺎس در ﺳﺮﻓﻪ ﻛﺮدن ﻫﻴﭻ‬ ‫اﻳﺮادي ﻧﻴﺴﺖ)‪.(1‬‬

‫در ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﭼﻴﺰ ﻳﻜﻪ ﺑﻨﻈﺮ رﺳﻴﺪ‬ ‫)‪ (14‬ﺑﺮ ﻛﺎﻏﺬي ﻳﺎ ﻣﺼﺤﻒ ﺷﺮﻳﻒ ﻳﺎ در ﻣﺤﺮاب وﻏﻴﺮه ﻧﻮﺷﺘﻪ اي را دﻳﺪه‬ ‫ﻗﺮآن ﺷﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻧﺪ )ﺑﻠﻲ اﮔﺮ از ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ و ﻣﺼﺤﻒ ﻳﺎ ﻣﺤﺮاب و‬ ‫ﺑﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن اﺳﺖ ﭘﺲ اﻳﺮادي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮ ﻛﺎﻏﺬي‬ ‫وﻏﻴﺮه آﻳﺎت ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ آن را دﻳﺪ و ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻣﮕﺮ ﻧﺨﻮاﻧﺪ در آن ﻫﻢ‬ ‫اﻳﺮادي ﻧﻴﺴﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (15‬ﻛﺘﺎب ﻳﺎ ﻣﻀﻤﻮﻧﻲ اﺳﻼﻣﻲ در دوران ﻧﻤﺎز ﻋﻤﺪاً ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن و ارادﺗﺎً درك‬ ‫ﻛﺮدن ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ)‪ ،(3‬اﮔﺮ ﻣﻀﻤﻮن دﻧﻴﻮي ﺑﻮد ﭘﺲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺮاﻫﻴﺖ دارد‪،‬‬ ‫ﻟﻬﺬا در ﻧﻤﺎز ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﻧﺰدﻳﻚ ﺧﻮد را ﻳﺎ ﭘﺎﻛﺖ ﺗﺤﺮﻳﺮي‪ ،‬ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﻳﺎ ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫وﻏﻴﺮه را ﻃﻮري ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﺷﺎن ﻧﻈﺮ ﻧﻴﻔﺘﺪ ﻳﺎ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﭘﺎرﭼﻪ اي اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﺴﺘﻮر ﮔﺮدﻧﺪ و ﻧﻴﺰ در دوران ﻧﻤﺎز اﻋﻼﻣﻴﻪ و ﻧﻮﺷﺘﻪ‬ ‫ﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺘﻮﻧﻬﺎ ﻧﺼﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ از ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪.‬‬

‫)‪ (1‬در ﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.455‬‬ ‫)‪ (2‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.464‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.101‬‬ ‫‪152‬‬

тАля║Чя╗Мя║оя╗│я╗Т я╗Ля╗дя╗Ю я╗Ыя║Ья╗┤я║отАм тАл)тАк (16тАмя╗Ля╗дя╗Ю я╗Ыя║Ья╗┤я║о я╗зя╗дя║О╪▓ ╪▒╪з я╗Уя║Оя║│я║к я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия║к ╪зяоФя║о ╪з╪▓ ╪зя╗Ля╗дя║О┘Д я╗зя╗дя║О╪▓ я╗зя║Тя║Оя║╖я║к ┘Ия╗зя╗к я╗ля╗в я║Ся║о╪з┘КтАм тАл╪зя║╗я╗╝╪н я╗зя╗дя║О╪▓ ╪зя╗зя║ая║О┘Е я║╖я║к┘З я║Ся║Оя║╖я║ктАк ╪МтАмян╝я╗ия║Оя╗зян╜я╗к я╗Ыя╗ия╗ия║к╪й ╪зя╗│я╗ж я╗Ля╗дя╗Ю ╪з╪▓ ╪п┘И╪▒ ╪пя╗│я║к┘З я║╖я║к ┘ИтАм тАля╗Гя╗о╪▒┘К я║Ся╗ия╗Ия║о ╪▒я║│я╗┤я║к┘З я╗Ыя╗к ╪зя╗│я╗ж ╪п╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓ я╗зя╗┤я║┤я║ЦтАк ╪МтАмя║Ся╗ая╗Ья╗к ╪зяоФя║о яоФя╗дя║О┘Ж я╗ля╗в я╗Пя║Оя╗Яя║Р я║Ся║отАм тАл╪зя╗│я╗ж я║Ся╗о╪п я╗Ыя╗к ╪п╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓ я╗зя╗┤я║┤я║Ц я║Ся║О╪▓я╗ля╗в я╗Ля╗дя╗Ю я╗Ыя║Ья╗┤я║о ╪зя║│я║Ц ┘И ╪зяоФя║о я║Ся╗┤я╗ия╗ия║к┘З ╪▒╪з ╪з╪▓ ╪п┘И╪▒тАм тАля║╖я╗Ъ ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪п╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓ ╪зя║│я║Ц я╗│я║О я║зя╗┤я║о╪Я янШя║▓ я╗Ля╗дя╗Ю я╗Чя╗ая╗┤я╗Ю ╪зя║│я║Ц ┘И я╗зя╗дя║О╪▓ я╗Уя║Оя║│я║ктАм тАля╗зя╗дя╗▓ я║╖я╗о╪п)тАк.(1тАмтАм

тАлянШя╗оя║╖я╗┤я║к┘Ж я╗Яя║Тя║О╪│ ╪п╪▒ ╪п┘И╪▒╪з┘Ж я╗зя╗дя║О╪▓тАм тАл)тАк (17тАм╪п╪▒ ╪п┘И╪▒╪з┘Ж я╗зя╗дя║О╪▓ янШя╗┤я║о╪зя╗ля╗ж я╗│я║О я║╖я╗ая╗о╪з╪▒ янШя╗оя║╖я╗┤я║к┘Ж я╗│я║О я╗Яя╗ияоУ ╪▒╪з я║Ся║┤я║Шя╗жтАк.тАмтАм тАл)тАк (18тАм╪п╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓ я║│я║Шя║о я║Ся║О╪▓ я║╖я║к┘Ж ┘И ╪▒я╗Ыя╗ия╗▓ ╪▒╪з ╪п╪▒я╗│я╗ж я║гя║Оя╗Яя║Ц ╪зя╗зя║ая║О┘Е ╪п╪з╪п┘Ж я╗│я║О я╗гя╗Шя║к╪з╪▒ я║│я╗ктАм тАля║Ся║О╪▒ я║│я║Тя║дя║О┘Ж ╪зя╖▓ яоФя╗Фя║Шя╗ж ┘Ия╗Чя╗Фя╗к я║СяоХя║м╪▒╪п)тАк.(2тАмтАм

тАл╪п╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓ ян╝я╗┤я║░┘К ╪▒╪з я╗Уя║о┘И я║Ся║о╪п┘ЖтАм тАл)тАк (19тАмян╝я╗┤я║░ я║зя╗о╪▒╪пя╗зя╗▓ я╗│я║О я╗зя╗оя║╖я╗┤я║кя╗зя╗▓ я╗гя╗Мя╗дя╗оя╗Яя╗▓ ╪▒╪з я╗гя║Ья╗╝┘Л ┘Пя╗Ыя╗ия║ая║к┘К ╪▒╪з я║Ся║к┘И┘Ж я║Яя╗оя╗│я║к┘Ж я╗Уя║о┘ИтАм тАлтАкюабтАмя║Ся║о╪п я╗│я║О я╗Чя╗Дя║о┘З ╪з┘К ╪п╪▒ ╪пя╗ля╗ж ╪зя╗Уя║Шя║О╪п ┘И я╗Уя║о┘И ╪▒я╗Уя║Ц)тАк.(3тАмтАм тАл)тАк (20тАмя╗Чя║Тя╗Ю ╪з╪▓ я║╖я║о┘И╪╣ я╗зя╗дя║О╪▓ ян╝я╗┤я║░┘К ╪п╪▒ ╪пя╗зя║к╪зя╗зя╗мя║О я╗гя╗оя║Яя╗о╪п я║Ся╗о╪п┘З ╪в┘Ж ╪▒╪з я╗Уя║о┘И я║Ся║о╪п ╪зяоФя║отАм тАл╪зя╗зя║к╪з╪▓╪й я╗│я╗Ъ я╗зя║ия╗о╪п я╗│я║О я║Ся╗┤я║╕я║Шя║о ╪з╪▓ ╪в┘Ж я║Ся╗о╪п янШя║▓ я╗зя╗дя║О╪▓ я╗Уя║Оя║│я║к ┘И ╪зяоФя║о я╗Ыя╗дя║Шя║о ╪з╪▓ я╗зя║ия╗о╪птАм тАля║Ся╗о╪п я╗гя╗Ья║о┘И┘З ╪зя║│я║Ц)тАк.(4тАмтАм тАл)тАк (1тАм╪п╪▒ я╗гя║ия║Шя║О╪▒ я╗гя╗Мя╗к ╪▒╪п ╪зя╗Яя╗дя║дя║Шя║О╪▒тАк ╪МтАм╪мтАк ╪М2тАм╪╡тАк.464тАмтАм тАл)тАк (2тАм╪п╪▒я╗гя║ия║Шя║О╪▒ я╗гя╗Мя╗к ╪▒╪п ╪зя╗Яя╗дя║дя║Шя║О╪▒тАк ╪МтАм╪мтАк ╪М2тАм╪╡тАк.467тАмтАм тАл)тАк QR P ] <l (3тАм╪╡тАк.418тАмтАм тАл)тАк Qc )7) ] ┬В ! + ┬И J R| + (4тАм╪╡тАк.341тАмтАм тАлтАк153тАмтАм

‫)‪ (21‬ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﺎز ﭼﻴﺰ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ را ﺧﻮرده ﺑﻮد اﻛﻨﻮن اﺟﺰاي آن در دﻫﺎن ﺑﺎﻗﻲ‬ ‫ﻧﻤﺎﻧﺪه ﻣﮕﺮ در ﻟﻌﺎب دﻫﺎن از اﺛﺮ آن ﭼﻴﺰي ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ از ﻓﺮو ﺑﺮدن آن‬ ‫ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (22‬در دﻫﺎن ﺷﻜﺮ وﻏﻴﺮه ﺑﻮد ﻛﻪ آب ﺷﺪ و در ﺣﻠﻖ رﺳﻴﺪه ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ‬ ‫ﺷﺪ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (23‬از دﻧﺪاﻧﻬﺎ ﺧﻮن ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻒ ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﭘﺲ از ﻓﺮو ﺑﺮدن ﻧﻤﺎز‬ ‫ﻓﺎﺳﺪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ورﻧﻪ ﻓﺎﺳﺪ اﺳﺖ)‪) ،(2‬ﻋﻼﻣﺖ ﻏﻠﺒﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ در‬ ‫ﺣﻠﻖ ﻣﺰه ﻣﺤﺴﻮس ﮔﺮدﻳﺪ ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪه در ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻧﻤﺎز اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺰه‬ ‫اﺳﺖ و در ﺷﻜﺴﺘﻦ وﺿﻮ اﻋﺘﺒﺎر رﻧﮓ؛ ﻟﻬﺬا وﺿﻮ وﻗﺘﻲ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫رﻧﮓ ﺗﻒ ﻗﺮﻣﺰ ﮔﺮدد و اﮔﺮ ﺗﻒ زرد ﺑﻮد ﭘﺲ وﺿﻮء ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ(‬

‫در دوران ﻧﻤﺎز اﻧﺤﺮاف از ﻗﺒﻠﻪ‬ ‫)‪ (24‬ﺑﻼ ﻋﺬر ﺳﻴﻨﻪ را از ﺳﻤﺖ ﻛﻌﺒﻪ ‪ 45‬درﺟﻪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن ﮔﺮداﻧﺪن ﻧﻤﺎز‬ ‫ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد اﮔﺮ از ﻋﺬري ﺑﻮد ﭘﺲ ﻓﺎﺳﺪ ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد ﻣﺜﻼً ﺣﺪث )ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫ﺷﻜﺴﺘﻦ وﺿﻮ( ﺷﺪ و رو ﮔﺮداﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﻤﺎن اﺷﺘﺒﺎه ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ ﭘﺲ اﮔﺮ‬ ‫از ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻴﺮون ﻧﺸﺪه ﺑﻮد ﭘﺲ ﻓﺎﺳﺪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد)‪.(3‬‬

‫ﻛﺸﺘﻦ ﻣﺎر در ﻧﻤﺎز‬

‫)‪ Qc PJ ]4 (1‬ج‪ ،1‬ص‪.127‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.102‬‬ ‫)‪ (3‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.468‬‬ ‫‪154‬‬

‫)‪ (25‬از ﻛﺸﺘﻦ ﻣﺎر و ﻋﻘﺮب ﻧﻤﺎز ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ ﺗﺎﻛﻪ ﺳﻪ ﻗﺪم رﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮد و‬ ‫ﺣﺎﺟﺖ ﺳﻪ ﺿﺮب ﻧﺒﺎﺷﺪ ورﻧﻪ ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد)‪ ،(1‬ﻛﺸﺘﻦ ﻣﺎر و ﻋﻘﺮب‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻣﺒﺎح اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺟﻠﻮ ﺑﮕﺬرد و ﺧﻮف اﻳﺬا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻧﺪﻳﺸﺔ ﺿﺮر‬ ‫رﺳﺎﻧﺪن ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﻛﺸﺘﻦ ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (26‬ﺳﻪ ﻣﻮ را ﭘﻲ در ﭘﻲ از ﺟﺎ در آوردن ﻳﺎ ﺳﻪ ﺷﭙﺶ را ﻛﺸﺘﻲ ﻳﺎ ﻳﻚ‬ ‫ﺷﭙﺶ را در ﺳﻪ ﺿﺮب ﻛﺸﺘﻦ ﻧﻤﺎز را ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و اﮔﺮ ﭘﻲ در ﭘﻲ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد اﻣ‪‬ﺎ ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ)‪.(2‬‬

‫ﺧﺎرﻳﺪن در ﻧﻤﺎز‬ ‫)‪ (27‬در ﻳﻚ رﻛﻦ از ﺳﻪ ﺑﺎر ﺧﺎرﻳﺪن ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻴﺸﻮد ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﺎرﻳﺪ‬ ‫و دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺖ دوﺑﺎره ﺧﺎرﻳﺪ و دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺖ اﻳﻦ دوﺑﺎر ﺷﺪ اﻛﻨﻮن اﮔﺮ‬ ‫ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﺑﺎر ﺳﻮم ﻫﻢ ﺧﺎرﻳﺪ ﭘﺲ ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻳﻜﺒﺎر دﺳﺖ‬ ‫را ﮔﺬاﺷﺖ و ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺣﺮﻛﺖ داد ﭘﺲ اﻳﻦ ﻳﻜﺒﺎر ﺧﺎرﻳﺪن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد)‪.(3‬‬

‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت در ﮔﻔﺘﻦ اﷲ اﻛﺒﺮ‬ ‫)‪ (28‬در ﺗﻜﺒﻴﺮات اﻧﺘﻘﺎﻻت اﻟﻒ اﷲ اﻛﺒﺮ را ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﺮد ﻳﻌﻨﻲ آﷲ اﻛﺒﺮ ﻳﺎ آﻛﺒﺮ‬ ‫ﮔﻔﺖ ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از “ب” اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد ﻳﻌﻨﻲ “ اﻛﺒﺎر” ﮔﻔﺖ ﭘﺲ ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ و اﮔﺮ در ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮد ﭘﺲ ﻧﻤﺎز ﻫﺮﮔﺰ ﺷﺮوع ﻧﮕﺮدﻳﺪه‬

‫)‪ QR P ] <l (1‬ص‪.423‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.103‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،104‬ﻏﻨﻴﺔ اﻟﻤﺘﻤﻠّﻲ‪ ،‬ص‪423‬‬ ‫‪155‬‬

‫اﺳﺖ)‪ ،(1‬اﻛﺜﺮ ﻣﻜﺒ‪‬ﺮﻳﻦ )ﻳﻌﻨﻲ در ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺮ ﺗﻜﺒﻴﺮات اﻣﺎم ﺑﺎ آواز ﺑﻠﻨﺪ‬ ‫ﺗﻜﺒﻴﺮات را رﺳﺎﻧﺪن( اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎه را ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ و اﻳﺸﺎن ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺧﻮد را و ﻧﻤﺎز دﻳﮕﺮان را ﻏﺎرت ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻟﻬﺬا ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺣﻜﺎم را‬ ‫ﺧﻮب ﻧﻤﻲ داﻧﺪ او را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻜﺒ‪‬ﺮ ﻗﺮار داد‪.‬‬ ‫)‪ (29‬در ﻗﺮاﺋﺖ ﻳﺎ اذﻛﺎر ﻧﻤﺎز ﭼﻨﺎن اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ ﻛﻪ از آن ﻣﻌﻨﻲ ﻓﺎﺳﺪ ﺷﻮد ﻧﻤﺎز‬ ‫ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(2‬‬

‫‪ 33‬ﻣﻜﺮوﻫﺎت ﺗﺤﺮﻳﻤﺔ ﻧﻤﺎز‬ ‫)‪ (1‬ﺑﺎرﻳﺶ‪ ،‬ﺑﺪن‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﺑﺎزي ﻛﺮدن)‪.(3‬‬ ‫)‪ (2‬ﻟﺒﺎس را ﺟﻤﻊ ﻛﺮدن ﻳﺎ ﭘﻬﻦ ﻛﺮدن ﻃﻮري ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﻌﻀﻲ ﻫﺎ وﻗﺖ رﻓﺘﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺠﺪه ﺷﻠﻮار را از ﺟﻠﻮ ﻳﺎ ﻋﻘﺐ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ)‪ ،(4‬اﮔﺮ ﻟﺒﺎس ﺑﺮ ﺑﺪن‬ ‫ﺑﭽﺴﭙﺪ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﻜﺪﺳﺖ ﺑﺎز ﻛﺮدﻧﺶ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﭼﺎدر را ﺑﺮﺷﺎﻧﻬﺎ آوﻳﺰان ﻛﺮدن‬ ‫)‪ (3‬ﺳﺪ‪‬ل ﻳﻌﻨﻲ آوﻳﺰان ﻛﺮدن ﻟﺒﺎس ﻣﺜﻼً ﺑﺮ ﺳﺮ ﻳﺎ ﺷﺎﻧﻪ ﭼﺎدر ﻳﺎ ﺷﺎل را‬ ‫ﻃﻮري اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻛﻨﺎرش آوﻳﺰان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻲ اﮔﺮ ﻳﻚ ﺳﺮِ ﺷﺎل را‬

‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪177‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪473‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.104‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (4‬ص‪.337‬‬ ‫‪156‬‬

‫ﺑﺮ ﺷﺎﻧﺔ دﻳﮕﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﻳﻚ ﺳﺮ دﻳﮕﺮش در ﺟﻠﻮ آوﻳﺰان ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ‬ ‫اﻳﺮادي ﻧﺪارد)‪.(1‬‬ ‫)‪ (4‬اﻣﺮوز ﺑﻌﻀﻲ اﺷﺨﺎص ﺑﺮ ﻳﻚ ﺷﺎﻧﻪ ﻃﻮري ﺷﺎل ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺮ‬ ‫آن ﺑﺮ ﺷﻜﻢ آوﻳﺰان اﺳﺖ و دﻳﮕﺮش ﺑﺮ ﭘﺸﺖ آوﻳﺰان اﺳﺖ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻜﺮوه ﺗﺤﺮﻳﻤﻲ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (5‬از دو آﺳﺘﻴﻦ اﮔﺮ ﻳﻜﻲ ﻫﻢ از ﻧﺼﻒ ﺑﻨﺪ دﺳﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﻧﻤﺎز ﻣﻜﺮوه‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻤﻲ اﺳﺖ)‪.(3‬‬

‫ﺷﺪت ﺣﺎﺟﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ‬ ‫)‪ (6‬ﺷﺪت ادرار‪ ،‬ﻏﺎﺋﻂ ﻳﺎ ﺑﺎد اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﻧﻤﺎز ﺑﻮد ﭘﺲ در ﺻﻮرت‬ ‫وﺳﻌﺖ وﻗﺖ ﺷﺮوع ﻛﺮدن ﻧﻤﺎز ﮔﻨﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻲ! اﮔﺮ وﻗﺖ ﭼﻨﺎن ﺗﻨﮓ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از رﻓﻊ ﺣﺎﺟﺖ و وﺿﻮ ﻛﺮدن ﻧﻤﺎز ﻗﻀﺎء ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﻤﺎز را‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ واﮔﺮ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ در اﺛﻨﺎي ﻧﻤﺎز ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ ﺑﻨﺎء‪ ‬اﮔﺮ در وﻗﺖ‬ ‫ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﺑﻮد ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ درﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﮔﻨﻬﮕﺎر‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(4‬‬

‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ در ﻧﻤﺎز‬ ‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.488‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﻬﺎرﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،3‬ص‪.165‬‬ ‫)‪ (3‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ 488‬ﺗﺎ ‪.490‬‬ ‫)‪ (4‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪492‬‬ ‫‪157‬‬

‫)‪ (7‬در اﺛﻨﺎي ﻧﻤﺎز ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻣﻜﺮوه ﺗﺤﺮﻳﻤﻲ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫ﺣﻀﺮت ﺟﺎﺑﺮ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﻟﻤﺲ ﻛﺮدن‬ ‫ﺳﻨﮕﻬﺎ در اﺛﻨﺎي ﻧﻤﺎز از ﺑﺎرﮔﺎه رﺳﺎﻟﺖ ﺳﻮال ﻛﺮدم‪ ،‬ارﺷﺎد ﮔﺮدﻳﺪ‪ :‬ﻳﻜﺒﺎر و اﮔﺮ‬ ‫ازﻳﻦ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ ﭘﺲ از ﻳﻜﺼﺪ ﺷﺘﺮ ﺳﻴﺎه ﭼﺸﻢ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫ﺑﻠﻲ! اﮔﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺳﻨﺖ ﺳﺠﺪه اداء ﺷﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭘﺲ ﻳﻜﺒﺎر اﺟﺎزة‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺑﺪون ﺑﺮداﺷﺘﻦ واﺟﺐ اداء ﻧﻤﻲ ﺷﺪ ﭘﺲ ﺑﺮداﺷﺘﻦ واﺟﺐ‬ ‫اﺳﺖ اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳﻜﺒﺎر ﺣﺎﺟﺖ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫اﻧﮕﺸﺘﺎن را ﺑﺼﺪا در آوردن‬ ‫)‪ (8‬در ﻧﻤﺎز اﻧﮕﺸﺘﺎن را ﺑﺼﺪا در آوردن)‪.(3‬‬ ‫ﺧﺎﺗﻢ اﻟﻤﺤﻘﻘﻴﻦ ﺣﻀﺮت ﻋﻼﻣﻪ اﺑﻦ ﻋﺎﺑﺪﻳﻦ ﺷﺎﻣﻲ ‪ 2 3 % ]$‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪ :‬رواﻳﺖ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ = 2 3 % 4‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬در ﻧﻤﺎز اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﺪا در ﻧﻴﺎورﻳﺪ‬

‫)‪(4‬‬

‫ﺑﺤﻮاﻟﻪ ﻣﺠﺘﺒﻲ‬

‫ﺣﻜﺎﻳﺖ ﮔﺮدﻳﺪه ﺳﻠﻄﺎن دوﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺷﻬﻨﺸﺎه ﻛﻮن وﻣﻜﺎن‪ ،‬رﺣﻤﺖ ﻋﺎﻟﻤﻴﺎن ‪ 4‬‬ ‫ ‪ = 2 3 %‬در ﻣﻮﻗﻊ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤﺎز از ﺑﻪ ﺻﺪا در آوردن اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻣﻨﻊ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻣﺰﻳﺪ در ﻳﻚ رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮﻗﻊ رﻓﺘﻦ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز از ﺻﺪا در‬ ‫آوردن اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻣﻨﻊ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ از اﻳﻦ اﺣﺎدﻳﺚ ﻣﺒﺎرﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻪ ﺣﻜﻢ ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ‪:‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (1‬ص‪338‬‬ ‫)‪ ،52/2 QR d + T ] & Q T 6 V /W Q X #& d 74 (2‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(897‬‬ ‫)‪ (3‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.493‬‬ ‫)‪ ،514/1 Q T ` D9 + & Q PF Q ' + #& #< (4‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(965‬‬ ‫‪158‬‬

‫)اﻟﻒ( در اﺛﻨﺎي ﻧﻤﺎز و ﺗﻮاﺑﻊ آن ﻣﺜﻼً در ﺣﺎل رﻓﺘﻦ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز در اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺑﻮدن اﻧﮕﺸﺘﺎن را ﺑﻪ ﺻﺪا در آوردن ﻣﻜﺮوه ﺗﺤﺮﻳﻤﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)ب( ﺑﻴﺮون از ﻧﻤﺎز )ﻳﻌﻨﻲ در ﺗﻮاﺑﻊ ﻧﻤﺎز ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ( ﺑﺪون ﺣﺎﺟﺖ ﺑﻪ ﺻﺪا‬ ‫درآوردن اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻣﻜﺮوه ﺗﻨﺰﻳﻬﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)ج( ﺑﻴﺮون از ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺣﺎﺟﺘﻲ ﻣﺜﻼً ﺑﺮاي آرام ﺑﺨﺸﻴﺪنِ اﻧﮕﺸﺘﺎن اﻧﮕﺸﺘﺎن‬ ‫را ﺑﻪ ﺻﺪا در آوردن ﻣﺒﺎح )ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻼﻛﺮاﻫﺖ ﺟﺎﺋﺰ( اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (9‬اﻧﮕﺸﺘﺎن را درﻫﻢ ﭘﻴﭽﺎﻧﺪن )ﻳﻌﻨﻲ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻳﻜﺪﺳﺖ را در اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ‬ ‫)‪(2‬‬

‫دﻳﮕﺮ داﺧﻞ ﻛﺮدن( ‪ ،‬ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬

‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ارادة رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻴﺮون ﺷﺪ ﭘﺲ اﻧﮕﺸﺘﺎن‬ ‫ﻳﻜﺪﺳﺖ را در اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ دﻳﮕﺮ داﺧﻞ ﻧﻜﻨﺪ ﺑﻲ ﺷﻚ اﻳﻦ ﻫﻢ در‬ ‫ﺣﻜﻢ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ)‪ ،(3‬وﻗﺖ رﻓﺘﻦ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز و در اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤﺎز ﺑﻮدن ﻫﻢ در‬ ‫اﻳﻦ ﻫﺮ دو ﻣﻜﺮوه ﺗﺤﺮﻳﻤﻲ اﺳﺖ)‪.(4‬‬

‫دﺳﺖ ﺑﻜﻤﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‬ ‫)‪ (10‬ﺑﺪون ﻧﻤﺎز ﻫﻢ )ﺑﻼﻋﺬر( ﺑﺮ ﻛﻤﺮ )ﻳﻌﻨﻲ در وﺳﻂ ﻫﺮ دو ﭘﻬﻠﻮ ﻧﺒﺎﻳﺪ دﺳﺖ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ)‪ ،(5‬ﻣﺤﺒﻮبِ ﺧﺪا ﻋﺰوﺟﻞ و ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻣﻲ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬دﺳﺖ ﺑﺮ ﻛﻤﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻦ راﺣﺖ ﻛﺮدن ﺟﻬﻨﻤﻴﺎن اﺳﺖ)‪ ،(6‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ‬ ‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.409‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (2‬ص‪.338‬‬ ‫)‪ ،320/6 Q O #& 5 F h9 ! Q /-D < + QI6<! #& $ + < + (3‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(18126‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! + J R| + (4‬ص‪.346‬‬ ‫)‪ (5‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪494‬‬ ‫)‪ ،408/2 Q T KP ] L F & Q PF QRu@ 6 c D #< (6‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(3566‬‬ ‫‪159‬‬

тАля╗Уя╗Мя╗Ю я╗│я╗мя╗о╪пя╗│я║О┘Ж ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪вя╗зя╗мя║О я║Яя╗мя╗ия╗дя╗▓ ╪зя╗зя║к ┘И╪▒я╗зя╗к я║Ся║о╪з┘К я║Яя╗мя╗ия╗дя╗▓ я╗ля║О ╪п╪▒ я║Яя╗мя╗ия╗в ян╝я╗ктАм тАл╪▒╪зя║гя║Шя╗▓ ╪зя║│я║Ц!)тАк.(1тАмтАм

тАля║Ся╗к я╗Гя║о┘Б ╪вя║│я╗дя║О┘Ж я╗зяоХя║О┘З я╗Ыя║о╪п┘ЖтАм тАл)тАк(2тАмтАм

тАл)тАк (11тАмя║Ся╗к я╗Гя║о┘Б ╪вя║│я╗дя║О┘Ж я╗зяоХя║О┘З я╗Ыя║о╪п┘Ж тАк .тАмя╗гя║дя║Тя╗о╪и я║зя║к╪з я║╗я╗а┘Ся╗░ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗░ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│ ┘Ся╗ая╗втАм

тАля╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАмян╝я╗к я║зя╗о╪зя╗ля║к я║Ся╗о╪п я║гя║О┘Д ╪в┘Ж я╗Ыя║┤я║Оя╗зя╗▓ я╗Ыя╗к ╪п╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓ ян╝я║╕я╗дя║О┘Ж я║╖я║О┘Ж ╪▒╪зтАм тАля║Ся╗Дя║о┘Б ╪вя║│я╗дя║О┘Ж я║Ся╗ая╗ия║к я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║к ╪з╪▓я╗│я╗ж я╗Ля╗дя╗Ю я║СянЩя║оя╗ля╗┤я║░я╗зя║к я╗│я║О ян╝я║╕я╗дя║О┘Ж я║╖я║О┘Ж ╪з╪▓ я║Ся╗┤я╗жтАм тАля║Ся║о╪п┘З я║зя╗о╪зя╗ля║к я║╖я║к)тАк.(3тАмтАм тАл)тАк (12тАм╪▒┘И┘К я║Ся╗мя║о я╗Гя║о┘Б я╗Ыя║о╪п┘З я╗зяоХя║О┘З я╗Ыя║о╪п┘ЖтАк ╪МтАмян╝я╗к я╗ля╗дя║Ф ╪▒┘И┘К ╪▒╪з яоФя║╕я║Шя║Оя╗зя║к я╗│я║О ╪зя╗зя║кя╗Ыя╗▓тАм тАля║╗я╗о╪▒╪к ╪▒╪з яоФя║о╪п╪зя╗зя║к я╗│я║О я║Ся║к┘И┘Ж яоФя║о╪п╪зя╗зя║к┘Ж ╪▒┘И┘К я║Чя╗ия╗мя║О ян╝я║╕я╗в я╗ля║О ╪▒╪з я╗ля║о я╗Гя║о┘Б я╗Ыя║о╪п┘ЗтАм тАля║Ся╗╝ я║┐я║о┘И╪▒╪к я╗зяоХя║О┘З я╗Ыя║о╪п┘Ж я╗гя╗Ья║о┘И┘З я║Чя╗ия║░я╗│я╗мя╗▓ ╪зя║│я║Ц ┘И ╪зяоФя║о я║Ся╗ия║О я║Ся║о я║┐я║о┘И╪▒я║Чя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║ктАм тАл)тАк(4тАмтАм

тАл╪зя╗│я║о╪з╪п┘К я╗зя║к╪з╪▒╪п тАк ╪МтАмя║Чя║Оя║Яя║к╪з╪▒ я╗гя║кя╗│я╗ия╗к я╗Чя║о╪з╪▒ я╗Чя╗ая║Р ┘И я║│я╗┤я╗ия╗к я║╗я╗а┘Ся╗░ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗░ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗втАм

тАл┘Ия║│я╗а┘Ся╗в я╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАм╪в┘Ж я║Ся╗ия║к┘З ╪з┘К я╗Ыя╗к ╪п╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓ я║Ся╗о╪п┘З ┘Ия║Чя║О╪▓я╗гя║Оя╗зя╗▓ я╗Ыя╗к ╪зя╗│я╗ия╗Дя║о┘Б ┘ИтАм тАля║Яя╗к я╗гя╗▓тАм тАл╪вя╗зя╗Дя║о┘Б я╗зяоХя║О┘З я╗зя╗дя╗▓ я╗Ыя╗ия║к ╪▒я║гя╗дя║Ц я╗ля║О┘К я║зя║к╪з┘Ия╗зя║к я║зя║О╪╡ я║Ся║┤я╗о┘К ╪з┘И я╗гя║Шя╗о тАкюаетАмтАм тАляоФя║о╪пя╗зя║ктАк ╪МтАм┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗к ╪в┘Ж я║Ся╗ия║к┘З ╪▒┘И┘К яоФя║о╪п╪зя╗зя║к ╪▒я║гя╗дя║Ц я║зя║к╪з┘Ия╗зя║к я╗ля╗в ╪з╪▓ ╪з┘И я║Ся║о я╗гя╗▓тАм тАляоФя║о╪п╪п)тАк0(5тАмтАм тАл)тАк (1тАмя║гя║Оя║╖я╗┤я╗к я║Ся╗мя║О╪▒ я║╖я║оя╗│я╗Мя║ЦтАк ╪МтАмя║гя║╝я╗ктАк ╪М3тАм╪╡тАк.115тАмтАм тАл)тАк (2тАм╪зя╗Яя║Тя║дя║о ╪зя╗Яя║о╪зя║Ля╗ЦтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М2тАм╪╡тАк.38тАмтАм тАл)тАк ╪М265/1 Q T ┬П ┬Хb 6 Z/ & Q( ,W PF Qc ┬Ц d 74 (3тАм╪зя╗Яя║дя║кя╗│я║Ъ )тАк.(750тАмтАм тАл)тАк (4тАмя╗Ля║Оя╗Яя╗дяоХя╗┤я║о┘КтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.106тАмтАм тАл)тАк Q T ┬Б JP : & Q PF QG┬Ч G ┬О0 #< (5тАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк ╪М344тАм╪зя╗Яя║дя║кя╗│я║Ъ )тАк.(909тАмтАм тАлтАк160тАмтАм

‫)‪ (13‬ﻣﺮد را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳﺎق دﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫ﺑﺴﻮي ﻧﻤﺎزي ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن‬ ‫)‪ (14‬رو ﺑﺮوي ﻛﺴﻲ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ روي ﺑﻄﺮف ﻧﻤﺎزي ﻛﺮدن‬ ‫ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ و ﮔﻨﺎه اﺳﺖ اﮔﺮ روي ﻛﺴﻲ ﻗﺒﻼً ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﺮف ﺑﻮده و اﻛﻨﻮن‬ ‫ﻛﺴﻲ رو ﺑﺮوي او ﻧﻤﺎز را ﺷﺮوع ﻧﻤﺎﻳﺪ ﭘﺲ ﺷﺮوع ﻛﻨﻨﺪة ﻧﻤﺎز ﮔﻨﻬﮕﺎر‬ ‫ﺑﻮده و ﺑﺮ ﻫﻤﺎن ﻧﻤﺎزي ﻛﺮاﻫﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ورﻧﻪ ﺑﺮ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻨﺪه ﮔﻨﺎه و‬ ‫ﻛﺮاﻫﺖ اﺳﺖ)‪ ،(2‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺳﻼم دادن ﺟﻤﺎﻋﺖ روي ﺑﻄﺮف ﻛﺴﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ آن ﻧﻤﺎز ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ ﻛﺮده او را ﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻐﺮض ﺑﻴﺮون‬ ‫رﻓﺘﻦ رو ﺑﺮوي آن اﻳﺴﺘﺎده ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺮّد ﺳﻼم ﮔﺮداﻧﻴﺪن او رد ﺑﺸﻮم ﻳﺎ رو‬ ‫ﺑﺮوي ﻧﻤﺎزي ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻳﺎ اﻳﺴﺘﺎده اﻋﻼن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬درس ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲ‬ ‫ﻛﻨﺪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺷﺨﺎص ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (15‬در ﻧﻤﺎز ﺑﻴﻨﻲ و دﻫﻦ را ﺑﺴﺘﻦ)‪.(3‬‬ ‫)‪(4‬‬

‫)‪ (16‬ﺑﻼﺿﺮورت ﺑﻠﻐﻢ را ﺑﻴﺮون آوردن‬

‫)‪ (17‬ﻗﺼﺪاً ﺧﻤﻴﺎزه ﻛﺮدن)‪) (5‬اﮔﺮ ﺧﻮد ﺑﺨﻮد آﻣﺪ اﻳﺮادي ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻛﻨﺘﺮل‬ ‫ﻛﺮدن ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ( ﻣﺤﺒﻮب ﺧﺪا ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﻣﻲ‬

‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.496‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.496‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.106‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (4‬ص‪.339‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! + J R| + (5‬ص‪.354‬‬ ‫‪161‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ را در ﻧﻤﺎز ﺧﻤﻴﺎزه آﻣﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﺋﻴﻜﻪ اﻣﻜﺎن دارد‬ ‫ﺟﻠﻮ ﮔﻴﺮي وﺿﺒﻂ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎن در دﻫﻦ داﺧﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(1‬‬ ‫)‪ (18‬ﻗﺮآن را ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺜﻼً در رﻛﻌﺖ او‪‬ل ﺳﻮرة ﺗ ‪‬ﺒﺖ را ﺧﻮاﻧﺪه و در‬ ‫رﻛﻌﺖ دوم اذا ﺟﺎء را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (19‬واﺟﺒﻲ را ﺗﺮك ﻛﺮدن)‪ (2‬ﻣﺜﻼً در ﻗﻮﻣﻪ و ﺟﻠﺴﻪ ﻗﺒﻞ از راﺳﺖ ﻛﺮدن ﻛﻤﺮ‬ ‫ﺑﺮﻛﻮع ﻳﺎ ﺳﺠﺪة دوم رﻓﺘﻦ)‪ ،(3‬درﻳﻦ ﮔﻨﺎه ﺗﻌﺪاد ﺧﺎص ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻠﻮث‬ ‫ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺖ! آﻧﭽﻪ ﻧﻤﺎزﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺧﻮاﻧﺪه‬ ‫ﺷﺪه اﻧﺪ اﻋﺎدة ﻫﻤﻪ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (20‬ﻋﻼوه از ﻗﻴﺎم در ﻣﻮﻗﻊ دﻳﮕﺮي ﻗﺮآن ﻣﺠﻴﺪ را ﺧﻮاﻧﺪن)‪.(4‬‬ ‫)‪ (21‬ﺑﻪ ﻣﺠﺮد رﻓﺘﻦ ﺑﺮﻛﻮع ﻗﺮاﺋﺖ را ﺗﻤﺎم ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (22‬ﻣﻘﺘﺪي ﻗﺒﻞ از اﻣﺎم ﺑﺮﻛﻮع و ﺳﺠﻮد رﻓﺘﻦ ﻳﺎ ﺳﺮ را ﻗﺒﻞ از اﻣﺎم ﺑﻠﻨﺪ‬ ‫ﻛﺮدن)‪.(5‬‬ ‫ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ اﻣﺎم ﻣﺎﻟﻚ از ﺳﻴﺪﻧﺎ اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ رواﻳﺖ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ = 2 3 % 4‬ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ‬ ‫از اﻣﺎم ﺳﺮ را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده و ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻛﺮده ﻣﻮي ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ او در دﺳﺖ ﺷﻴﻄﺎن‬ ‫اﺳﺖ)‪ ،(6‬از ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ رواﻳﺖ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫)‪ Q w *3 & Q S | LX PF Q + d 74 (1‬ص‪ ،1597‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(2995-59‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! + J R| + (2‬ص‪.345‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪،1‬ص‪.107‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! + J R| + (4‬ص‪.351‬‬ ‫)‪ (5‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪، 2‬ص‪.513‬‬ ‫)‪ ،102/1 Q + I6| 0 Z/ #+ I J9 + & Q PF QH + + + (6‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(212‬‬ ‫‪162‬‬

тАля╗гя║дя║Тя╗о╪и я║зя║к╪з тАк = 2 3 % 4тАмя╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАмя║╖я║ия║╝я╗▓ я╗Ыя╗к я╗Чя║Тя╗Ю ╪з╪▓ ╪зя╗гя║О┘ЕтАм тАля║│я║о ╪▒╪з я║Ся╗ая╗ия║к я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия║к ╪з╪▓ ╪зя╗│я╗ж я╗зя╗дя╗▓ я║Чя║оя║│я║к я╗Ыя╗к я║зя║к╪з┘Ия╗зя║к я║│я║о╪┤ ╪▒╪з ян╝я╗о┘Ж я║│я║о┘Р я║зя║отАм тАляоФя║о╪п╪зя╗зя║к)тАк.(1тАмтАм

тАля║╗я╗о╪▒╪к я╗ля╗дян╜я╗о┘Ж я║зя║отАм тАля║гя╗Ая║о╪к я║│я╗┤я║кя╗зя║О ╪зя╗гя║О┘Е ┘Оя╗зя╗отАкюаатАм┘И┘Р┘К тАк 2 3 % ]$тАмя║Ся║о╪з┘К ╪вя╗гя╗оя║зя║Шя╗ж я║гя║кя╗│я║ЪтАм тАля╗зя║░╪пя╗│я╗Ъ я║╖я║ия║║ я║зя╗┤я╗ая╗▓ я╗гя║╕я╗мя╗о╪▒┘К я║Ся╗к ╪пя╗гя║╕я╗Ц ╪▒я╗Уя║Ц ╪в┘Ж я║╖я║ия║║ я║Ся║о я║╗я╗о╪▒я║Чя║╢ янШя║о╪п┘ЗтАм тАл╪зя╗зя║к╪зя║зя║Шя╗к я║Чя║к╪▒я╗│я║▓ я╗гя╗▓ я╗Ыя║о╪птАк ╪МтАмя╗гя║кя║Чя╗мя║О я╗зя║░╪п ╪з┘И я╗Ыя╗в ┘И я║Ся╗┤я║╢ ╪зя║гя║О╪пя╗│я║Ъ ╪вя╗гя╗оя║зя║Ц я╗гяоХя║отАм тАля║╗я╗о╪▒╪к ╪зя║│я║Шя║О╪п╪┤ ╪▒╪з я╗зя║кя╗│я║к я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ яоФя║мя║╖я║Ц я╗гя║к╪к я╗гя║кя╗│я║к┘К ╪в┘Ж я╗гя║дя║ктАкюаетАм╪л ╪пя╗│я║к я╗Ыя╗к ╪зя╗гя║О┘ЕтАм тАля╗зя╗о┘И┘К тАк 2 3 % ]$тАм╪▒╪з я║зя╗┤я╗ая╗▓ я║зя╗о╪зя╗ля║╢ я╗Ля╗ая╗в┘Р я║гя║кя╗│я║Ъ ╪зя║│я║Ц янШя║▓ я╗│я╗Ъ ╪▒┘И╪▓тАм тАлянШя║о╪п┘З ╪▒╪з ╪з╪▓ я║╗я╗о╪▒я║Чя║╢ я║Ся║о╪п╪зя║╖я║ЦтАк ╪МтАм╪зя╗гя║О┘Е я╗зя╗о┘И┘К тАк 2 3 % ]$тАм╪пя╗│я║к я╗Ыя╗к ╪зя╗│я╗жтАм тАлян╝я╗┤я║┤я║Ц! я║╗я╗о╪▒╪к я╗ля╗дян╜я╗о┘Ж я║зя║о! ╪в┘Ж я╗гя║дя║к╪л я╗Уя║оя╗гя╗о╪птАк :тАм╪з┘К я║╗я║Оя║гя║Тя║░╪з╪п┘З! ╪п╪▒ ╪зя║Ыя╗ия║О┘КтАм тАля║Яя╗дя║Оя╗Ля║Ц ╪з╪▓ я║│я║Тя╗Шя║Ц я╗Ыя║о╪п┘Ж ╪зя╗гя║О┘Е я║Ся║Шя║о╪│ я╗Ыя╗к ┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗к ╪зя╗│я╗ж я║гя║кя╗│я║Ъ я║Ся║кя║│я║Шя╗в ╪▒я║│я╗┤я║к я╗гя╗жтАм тАл╪в┘Ж ╪▒╪з я║Ся║Оя╗Ля║Ъ я╗Ля║к┘Е я║╗я║дя║Ц я║Ся╗Мя╗Ая╗▓ ╪▒╪з┘Ия╗│я║О┘Ж ╪п┘И╪▒ ╪з╪▓ я╗Чя╗┤я║О╪│ ╪п╪зя╗зя║┤я║Шя╗в╪Ы я║Ся╗ия║О я║Ся║оя╗│я╗ж я╗гя╗жтАм тАля╗Чя║╝я║к╪з┘Л я║Ся║о╪зя╗гя║О┘Е я║│я║Тя╗Шя║Ц я║Яя║┤я║Шя╗втАк ╪МтАмянШя║▓ я║╗я╗о╪▒я║Чя╗в ян╝я╗ия╗┤я╗ж яоФя║о╪пя╗│я║к я╗Ыя╗к я║╖я╗дя║О я╗гя╗╝я║гя╗Ия╗к я╗гя╗▓тАм тАля╗Уя║оя╗гя║Оя║Ля╗┤я║к)тАк.(2тАмтАм тАл)тАк (23тАмя║Ся║О┘Ия║Яя╗о╪п ╪п╪зя║╖я║Шя╗ж я╗Яя║Тя║О╪│ ╪пя╗│яоХя║о я║Чя╗ия╗мя║О я║Ся║Оя║╖я╗ая╗о╪з╪▒ я╗│я║О я╗Яя╗ияоУ я╗зя╗дя║О╪▓ я║зя╗о╪зя╗зя║к┘ЖтАк.тАмтАм

тАл)тАк Q ┬Л ..i-F & +┬Ы ┬Щ6 ┬Н ┬Ь & Q PF Q + d 74 (1тАм╪╡тАк ╪М228тАм╪зя╗Яя║дя║кя╗│я║Ъ )тАк.(427-114тАмтАм тАл)тАк (2тАмя║Ся╗мя║О╪▒ я║╖я║оя╗│я╗Мя║ЦтАк ╪МтАмя║гя║╝я╗ктАк ╪М3тАм╪╡тАк.95тАмтАм тАлтАк163тАмтАм

‫)‪ (24‬ﺑﺨﺎﻃﺮِ آﻣﺪن دوﺳﺘﻲ ﻃﻮﻳﻞ ﻛﺮدن ﻧﻤﺎز ﺗﻮ ‪‬ﺳﻂ اﻣﺎم‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻋﺎﻧﺖ در‬ ‫ﻧﻤﺎز آن ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻗﺪر ﻳﻚ ﻳﺎ دو ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻃﻮل داد ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (25‬ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻣﻐﻀﻮﺑﻪ ﻳﻌﻨﻲ )زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﺰور ﻏﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ( ﻳﺎ‪،‬‬ ‫)‪ (26‬ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻗﺎﺑﻞ زرع دﻳﮕﺮي ﻛﻪ در آن ﻛﺸﺎورزي ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻳﺎ‪،‬‬ ‫)‪ (27‬ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺷﺨﻢ ﺷﺪه ﻛﺸﺎورزي)‪،(2‬‬ ‫)‪ (28‬ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن رو ﺑﺮوي ﻗﺒﺮ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﮔﺬار و ﻗﺒﺮ ﺳﺘﺮه اي ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ )‪.(3‬‬ ‫)‪ (29‬در ﻋﺒﺎدت ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﻔﺎر ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﻠﻜﻪ رﻓﺘﻦ ﻫﻢ در آﻧﺠﺎ ﻣﻤﻨﻮع‬ ‫اﺳﺖ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (30‬ﻟﺒﺎس ﺑﺮ ﻋﻜﺲ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻳﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺮده ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن‪.‬‬ ‫)‪ (31‬ﻳﻘﺔ ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﺑﺎز ﺑﻮدن ﻃﻮري ﻛﻪ ﺳﻴﻨﻪ دﻳﺪه ﺷﻮد ﻣﻜﺮوه ﺗﺤﺮﻳﻤﻲ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻲ اﮔﺮ در زﻳﺮ آن ﻟﺒﺎس دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮاﺳﻄﺔ آن ﺳﻴﻨﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬ ‫ﭘﺲ ﻣﻜﺮوه ﺗﻨﺰﻳﻬﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز و ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬ ‫)‪ (32‬ﻟﺒﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﻋﻜﺲ )ﺗﺼﻮﻳﺮ( ﺟﺎﻧﺪار ﺑﺎﺷﺪ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن‬ ‫ﻣﻜﺮوه ﺗﺤﺮﻳﻤﻲ اﺳﺖ)‪.(5‬‬ ‫)‪ (1‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ، 1‬ص‪.107‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! + J R| + (2‬ص‪ ،258‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.52‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.107‬‬ ‫)‪ (4‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.53‬‬ ‫)‪ (5‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.502‬‬ ‫‪164‬‬

‫)‪ (33‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﻤﺎز ﮔﺬار ﻳﺎ ﺟﺎي ﺳﺠﺪه ﻳﺎ ﺟﻠﻮ ﻳﺎ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻳﺎ ﭼﭗ ﺗﺼﻮﻳﺮ‬ ‫ﺟﺎﻧﺪار آوﻳﺰان ﺑﻮدن ﻣﻜﺮوه ﺗﺤﺮﻳﻤﻲ اﺳﺖ و در ﻋﻘﺐ ﻧﻤﺎز ﮔﺬارﻫﻢ‬ ‫ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ ﻣﮕﺮ از ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻛﻤﺘﺮ اﮔﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺮ ﻓﺮش اﺳﺖ و‬ ‫ﺑﺮآن ﺳﺠﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﭘﺲ ﻛﺮاﻫﺖ ﻧﻴﺴﺖ و اﮔﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻏﻴﺮ ﺟﺎﻧﺪار ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻣﺜﻞ درﻳﺎ‪ ،‬ﻛﻮه وﻏﻴﺮه ﭘﺲ در آن اﻳﺮادي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﻘﺪري‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده ﻧﮕﺎه ﻛﺮدﻳﺪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ‬ ‫اﻋﻀﺎء ﺷﺨﺺ ﻧﮕﺮدﻳﺪ )ﻣﺜﻞ ﺗﺼﻮﻳﺮﻫﺎي ﻣﻨﻈﺮ ﻃﻮاف ﻛﻌﺒﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻮﭼﻚ‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ ﺗﺼﺎوﻳﺮ( ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺮاﻫﺖ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ)‪ ،(1‬ﺑﻠﻲ اﮔﺮ در ﺗﺼﻮﻳﺮ‬ ‫ﻃﻮاف ﻛﻌﺒﻪ ﻳﻚ ﭼﻬﺮة ﻫﻢ واﺿﺢ ﮔﺮدﻳﺪ ﭘﺲ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫داﺷﺖ ﺑﺎﺳﺘﺜﻨﺎي ﺻﻮرت اﻋﻀﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﺜﻼً دﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎ‪ ،‬ﻛﻤﺮ‪ ،‬ﺣﺼﺔ ﻋﻘﺐ‬ ‫ﺳﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﭼﺸﻢ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻟﺒﻬﺎ و اﻋﻀﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﻤﻪ ﺧﺎك‬ ‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﺎوﻳﺮ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 32‬ﺣﺮوف‪‬‬ ‫"ﻳﺎرب‪ ‬ﺳﻌﺎدت ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﭘﺴﻨﺪ ﺧﻮدت ﻋﻄﺎ ﻛﻦ"‬ ‫)‪ (32‬ﺳﻲ و دو ﻣﻜﺮوﻫﺎت ﺗﻨﺰﻳﻬﺔ ﻧﻤﺎز‬ ‫)‪(2‬‬ ‫ﺴﺮ ﺑﻮدن ﻟﺒﺎسِ دﻳﮕﺮ در ﻟﺒﺎس ﻛﺎر ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ‪ ،‬در دﻫﺎن‬ ‫)‪ (1‬ﺑﺎوﺟﻮد ﻣﻴ ‪‬‬ ‫ﭼﻴﺰي را داﺷﺘﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﻗﺮاﺋﺖ ﻫﻢ ﺷﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﺎ ﭼﻨﺎن‬ ‫اﻟﻔﺎﻇﻲ از دﻫﻦ ﺑﺮ آﻳﺪ ﻛﻪ در ﻗﺮآن ﭘﺎك ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(1‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (1‬ص‪ ،348‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.503‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (2‬ص‪.337‬‬ ‫‪165‬‬

‫)‪ (2‬از ﺗﻨﺒﻠﻲ ﺳﺮ ﺑﺮﻫﻨﻪ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن)‪ ،(2‬اﮔﺮ در ﻧﻤﺎز ﻛﻼه ﻳﺎ ﻋﻤﺎﻣﻪ اﻓﺘﺎد ﭘﺲ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﻓﻀﻞ اﺳﺖ)‪ (3‬ﻃﻮري ﻛﻪ ﺣﺎﺟﺖ ﻋﻤﻞ ﻛﺜﻴﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ورﻧﻪ ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ‬ ‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺎر ﺑﺎر ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﭘﺲ ﺑﮕﺬار واﮔﺮ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺧﺸﻮع و‬ ‫ﺧﻀﻮع ﺑﻮد ﭘﺲ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻦ اﻓﻀﻞ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺳﺮ ﺑﺮﻫﻨﻪ در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﻮد ﻳﺎ ﻛﻼﻫﺶ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﭘﺲ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﻛﻼﻫﺶ را ﺑﺮﺳﺮش‬ ‫ﻧﻨﻬﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬در رﻛﻮع ﻳﺎ ﺳﺠﻮد ﺑﻼ ﺿﺮورت ﻛﻤﺘﺮ از ﺳﻪ ﺑﺎر ﺗﺴﺒﻴﺢ ﮔﻔﺘﻦ )اﮔﺮ وﻗﺖ‬ ‫ﺗﻨﮓ ﺑﻮد ﻳﺎ ﺗﺮس از رﻓﺘﻦ ﻗﻄﺎر ﺑﻮد ﭘﺲ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻘﺘﺪي ﺳﻪ ﺑﺎر‬ ‫ﺗﺴﺒﻴﺢ را ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺳﺮش را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد ﭘﺲ اﻣﺎم را ﻫﻤﺮاﻫﻲ‬ ‫ﻛﻨﺪ(‬ ‫)‪ (4‬در ﻧﻤﺎز ﺧﺎك ﻳﺎ ﻛﺎﻫﻲ )ﻋﻠﻔﻲ( را از ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﺻﺎف ﻛﺮدن‪ ،‬ﺑﻠﻲ اﮔﺮ از ﺑﺎﺑﺖ‬ ‫ﺟﻪ از ﻧﻤﺎز ﻣﻨﺤﺮف ﺷﻮد ﭘﺲ در ﺻﺎف ﻛﺮدن آن ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ)‪.(4‬‬ ‫آن ﺗﻮ ‪‬‬ ‫)‪ (5‬در ﺳﺠﺪه وﻏﻴﺮه اﻧﮕﺸﺘﺎن را از ﻗﺒﻠﻪ ﮔﺮداﻧﺪن)‪.(5‬‬ ‫)‪ (6‬ﭼﺴﭙﺎﻧﺪن ران ﺑﺎ ﺷﻜﻢ ﻣﺮد در ﺳﺠﺪه)‪.(6‬‬ ‫)‪ (7‬در ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺷﺎرة دﺳﺖ ﻳﺎ ﺳﺮ ﺟﻮاب ﺳﻼم را دادن)‪ ،(7‬ﺑﺎ زﺑﺎن ﺟﻮاب دادن‬ ‫ﻣﻔﺴﺪ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.106‬‬ ‫)‪ (3‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.491‬‬ ‫)‪(223) (4‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.106‬‬ ‫)‪ (5‬ﻓﺘﺎوي ﻗﺎﺿﻲ ﺧﺎن ﻣﻌﻪ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.119‬‬ ‫)‪ (6‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.109‬‬ ‫)‪ (7‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.497‬‬ ‫‪166‬‬

‫)‪ (8‬در ﻧﻤﺎز ﺑﻼ ﻋﺬر ﭼﻬﺎر زاﻧﻮ ﻧﺸﺴﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (9‬ﺳﺴﺘﻲ ﻳﺎ ﻛﺴﺎﻟﺖ ﺑﺪن را دور ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫)‪ (10‬ارادﺗﺎً ﺳﺮﻓﻪ ﻛﺮدن ﻳﺎ ﺻﺎف ﻛﺮدن ﮔﻠﻮ)‪ ،(1‬اﮔﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (11‬ﻣﻮﻗﻊ ﺳﺠﺪه رﻓﺘﻦ ﺑﻼﻋﺬر ﻗﺒﻞ از زاﻧﻮﻫﺎ دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (12‬وﻗﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن ﺑﻼﻋﺬر ﻗﺒﻞ از دﺳﺖ زاﻧﻮ را از زﻣﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (13‬در رﻛﻮع ﺳﺮ را از ﻛﻤﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻳﺎ ﺑﺎﻻ ﻛﺮدن)‪.(2‬‬ ‫)‪ (14‬در ﻧﻤﺎز ﺛﻨﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻮ‪‬ذ‪ ،‬ﺗﺴﻤﻴﻪ و آﻣﻴﻦ را ﺑﻠﻨﺪ ﮔﻔﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (15‬ﺑﺪون ﻋﺬر ﺑﺮ دﻳﻮار وﻏﻴﺮه ﺗﻜﻴﻪ دادن‪.‬‬ ‫)‪ (16‬در رﻛﻮع ﺑﺮ زاﻧﻮﻫﺎ‪،‬‬ ‫)‪ (17‬و در ﺳﺠﻮد ﺑﺮ زﻣﻴﻦ دﺳﺖ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻦ‪.‬‬ ‫)‪ (18‬ﺑﺮاﺳﺖ و ﭼﭗ ﺗﻜﺎن دادن )ﺗﺮاو‪‬ح ﻳﻌﻨﻲ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮ ﭘﺎي راﺳﺖ و ﮔﺎﻫﻲ‬ ‫ﺑﺮﭘﺎي ﭼﭗ ﻓﺸﺎر دادن ﺳﻨﺖ اﺳﺖ( و ﻫﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﺠﺪه ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬ ‫راﺳﺖ ﻓﺸﺎر دادن و ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن ﺑﺴﻤﺖ ﭼﭗ ﻓﺸﺎر دادن ﻣﺴﺘﺤﺐ‬ ‫اﺳﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (19‬در ﻧﻤﺎز ﭼﺸﻢ ﻫﺎ را ﺑﺴﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻲ اﮔﺮ ﺧﺸﻮع آﻣﺪ ﭘﺲ ﭼﺸﻢ ﻫﺎ را ﺑﺴﺘﻦ‬ ‫اﻓﻀﻞ اﺳﺖ)‪.(4‬‬

‫)‪ QR P ] <l (1‬ص‪.340‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ص‪ QR P ] <l Q107‬ص‪ 335‬ﺗﺎ ص‪.338‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ص‪101‬‬ ‫)‪ (4‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.499‬‬ ‫‪167‬‬

‫)‪ (20‬رو ﺑﺮوي آﺗﺶ روﺷﻦ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﻊ ﻳﺎ ﭼﺮاغ رو ﺑﺮو ﺑﻮد‬ ‫ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (21‬رو ﺑﺮو ﭼﻴﺰي ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﻪ از آن ﺗﺸﻮﻳﺶ آﻳﺪ ﻣﺜﻼ زﻳﻨﺖ و ﻟﻬﻮ و‬ ‫ﻟﻌﺐ وﻏﻴﺮه)‪.(2‬‬ ‫)‪ (22‬ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز دوﻳﺪن‪.‬‬ ‫)‪ (23‬راه ﻋﺎم‪،‬‬ ‫)‪ (24‬ﺟﺎي رﻳﺨﺘﻦ آﺷﻐﺎل‪،‬‬ ‫)‪ (25‬ﻣﺬﺑﺢ ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ذﺑﺢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫)‪ (26‬اﺻﻄﺒﻞ ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺎي ﺑﺴﺘﻦ اﺳﭙﻬﺎ‪،‬‬ ‫)‪ (27‬ﻏﺴﻞ ﺧﺎﻧﻪ‪،‬‬ ‫)‪ (28‬ﻣﻮﻳﺸﻲ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺷﺘﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫)‪ (29‬ﺑﺮ ﺳﻘﻒ اﺳﺘﻨﺠﺎﺧﺎﻧﻪ‪،‬‬ ‫)‪ (30‬در ﺻﺤﺮا ﺑﻼ ﺳﺘﺮه ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﭘﻴﺶ روي اﻣﻜﺎن ﻋﺒﻮر و ﻣﺮور ﻣﺮدم‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ در آﻧﺠﺎ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن)‪.(3‬‬ ‫)‪ (31‬ﺑﻼ ﻋﺬر ﺑﺎدﺳﺖ ﻣﮕﺲ و ﭘﺸﻪ را ﭘﺮواز دادن)‪،(4‬‬ ‫)اﮔﺮ در ﻧﻤﺎز ﺷﭙﺶ ﻳﺎ ﭘﺸﻪ اﻳﺬا ﻣﻲ رﺳﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮﻓﺘﻦ و در ﻛﺸﺘﻦ آن ﻣﺎﻧﻌﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ از ﻋﻤﻞ ﻛﺜﻴﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ()‪.(5‬‬ ‫)‪ (1‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.108‬‬ ‫)‪ (2‬رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.439‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (3‬ص‪.339‬‬ ‫)‪ (4‬ﻓﺘﺎوي ﻗﺎﺿﻲ ﺧﺎن ﻣﻌﻪ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.118‬‬ ‫)‪ (5‬ﺑﻬﺎرﺷﺮﻳﻌﺖ‪.‬‬ ‫‪168‬‬

тАл)тАк (32тАмя╗ля║о ╪в┘Ж я╗Ля╗дя╗Ю я╗Чя╗ая╗┤я╗Ю я╗Ыя╗к я║Ся║о╪з┘К я╗зя╗дя║О╪▓┘К я╗гя╗Фя╗┤я║к я║Ся║Оя║╖я║к я║Яя║Оя║Ля║░ ┘И ╪зяоФя║о я╗гя╗Фя╗┤я║к я╗зя║Тя║Оя║╖я║ктАм тАля╗гя╗Ья║о┘И┘З ╪зя║│я║Ц)тАк.(1тАмтАм

тАля║Ся║Оя╗зя╗┤я╗в ╪вя║│я║Шя╗┤я╗ж я╗зя╗дя║О╪▓ я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж ян╝яоХя╗оя╗зя╗к╪ЯтАм тАлянШя╗┤я║о╪зя╗ля╗ж я╗│я║О я╗Ыя║оя║Чя║О я╗зя╗┤я╗в ╪вя║│я║Шя╗┤я╗ж янШя╗оя║╖я╗┤я║к┘З я╗зя╗дя║О╪▓ я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж я╗гя╗Ья║о┘И┘З я║Чя╗ия║░я╗│я╗мя╗▓ ╪зя║│я║Ц ╪п╪▒тАм тАля║╗я╗о╪▒я║Чя╗▓ я╗Ыя╗к я╗зя║░╪п ╪з┘И я╗Яя║Тя║О╪│ ╪пя╗│яоХя║о я╗гя╗оя║Яя╗о╪п я║Ся║Оя║╖я║ктАк ╪МтАмя║гя╗Ая║о╪к я║╗я║к╪▒ ╪зя╗Яя║╕я║оя╗│я╗Мя╗к я╗гя╗Фя║Шя╗▓тАм тАл╪зя╗гя║ая║к я╗Ля╗ая╗▓ ╪зя╗Ля╗Ия╗дя╗▓ тАк 2 3 % ]$тАмя╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАмя╗зя║░╪п я╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к я╗Яя║Тя║О╪│ я╗гя╗оя║Яя╗о╪птАм тАля║Ся║Оя║╖я║к ┘И я╗Уя╗Шя╗В ╪вя║│я╗┤я║Шя╗ж я╗Ыя╗оя║Чя║О┘З я╗│я║О ╪▓я╗│я║о янШя╗о╪┤ янШя╗оя║╖я╗┤я║к┘З я╗зя╗дя║О╪▓ я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗зя║к янШя║▓ я╗Ыя║о╪зя╗ля║ЦтАм тАля║Чя╗ия║░я╗│я╗мя╗▓ ╪зя║│я║Ц ┘И╪зяоФя║о я╗Яя║Тя║О╪│ я╗гя╗оя║Яя╗о╪п я╗зя║Тя║Оя║╖я║к янШя║▓ я╗Ыя║о╪зя╗ля║Ц я╗ля╗в я╗зя╗┤я║┤я║Ц()тАк ╪М(2тАмя╗гя╗Фя║Шя╗▓ я║Ся║░╪▒┌птАм тАлянШя║Оя╗Ыя║┤я║Шя║О┘Ж я║гя╗Ая║о╪к я╗гя╗Фя║Шя╗▓ ┘Ия╗Чя║О╪▒ ╪зя╗Яя║кя╗│я╗ж я╗Чя║О╪п╪▒┘К ╪▒я║┐я╗о┘К тАк c-u ]$тАмя╗гя╗▓тАм тАля╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАмя╗Ыя║оя║Чя║О┘К ╪вя║│я║Шя╗┤я╗ж я╗Ыя╗оя║Чя║О┘ЗтАк ╪МтАмянШя╗┤я║о╪зя╗ля╗ж ╪вя║│я║Шя╗┤я╗ж я╗Ыя╗оя║Чя║О┘З я╗│я║О я║Ся╗ая╗┤я║░ ╪п╪▒ я╗Яя║Тя║О╪│ я╗Ыя║О╪▒┘Ия║Ся║О╪▒тАм тАл╪п╪зя║зя╗Ю ╪зя╗зя║ктАк) ╪МтАмя╗Ыя╗к я╗Яя║Тя║О╪│ я╗Ыя║О╪▒ ╪▒╪з янШя╗оя║╖я╗┤я║к┘З ╪зя╗зя║┤я║О┘Ж я║зя║кя╗гя║Ц ╪п┘Ия║│я║Шя║О┘Ж я╗Ля║░я║Чя╗дя╗ия║к я╗гя╗▓ ╪▒┘И╪птАм тАля║╖я║оя╗гя╗ия║к┘З я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п( я║Ся╗ия║О я║Ся║о╪зя╗│я╗ж я╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к я╗Яя║Тя║О╪│ ╪вя║│я║Шя╗┤я╗ж я╗Ыя╗оя║Чя║О┘З янШя╗оя║╖я╗┤я║к┘З я╗зя║░╪п ╪пя╗│яоХя║о╪з┘ЖтАм тАл╪▒я╗Уя║Шя╗ж ╪▒╪з я╗гя╗ия║Оя║│я║Р я╗зя╗дя╗▓ ╪п╪зя╗зя║к я╗зя╗дя║О╪▓ ╪зя╗│я║╕я║О┘Ж я╗гя╗Ья║о┘И┘З я║Чя╗ия║░я╗│я╗мя╗▓ ╪зя║│я║Ц ┘И я╗Ыя║┤я║Оя╗зя╗▓ я╗Ыя╗к ян╝я╗ия╗┤я╗жтАм тАля╗Яя║Тя║О╪│ янШя╗оя║╖я╗┤я║к┘З я╗зя║░╪п ╪пя╗│яоХя║о╪з┘Ж ╪▒я╗Уя║Шя╗к ╪зя║гя║┤я║О╪│ я╗Ыя╗дя║Шя║о┘К я╗зя╗дя╗▓ я╗Ыя╗ия║к я╗зя╗дя║О╪▓ я║╖я║О┘Ж я╗гя╗Ья║о┘И┘ЗтАм тАля╗зя╗┤я║┤я║Ц)тАк.(3тАмтАм тАля║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я╗Зя╗мя║о ян╝я╗мя║О╪▒ ╪▒я╗Ыя╗Мя║Ц я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж я╗гя║┤я║Шя║дя║Р ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪п╪▒ я║гя║кя╗│я║Ъ я║╖я║оя╗│я╗ТтАм тАля╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАмя╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к я╗Чя║Тя╗Ю ╪з╪▓ я╗Зя╗мя║о я║Ся║о ян╝я╗мя║О╪▒ ┘И я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ ╪в┘Ж я║Ся║о ян╝я╗мя║О╪▒ я╗гя║дя║Оя╗Уя╗Ия║Ц я╗Ыя║о╪п ╪зя╖▓тАм

тАл)тАк (1тАмя╗Ля║Оя╗Яя╗дяоХя╗┤я║о┘КтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.109тАмтАм тАл)тАк (2тАмя╗Уя║Шя║О┘И┘К ╪зя╗гя║ая║кя╗│я╗ктАк ╪МтАмя║гя║╝я╗ктАк ╪М1тАм╪╡тАк.193тАмтАм тАл)тАк (3тАм┘Ия╗Чя║О╪▒ ╪зя╗Яя╗Фя║Шя║О┘И┘КтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М2тАм╪╡тАк.246тАмтАм тАлтАк169тАмтАм

‫ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺑﺮآن آﺗﺶ را ﺣﺮام ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ)‪ ،(1‬ﻋﻼﻣﻪ ﺳﻴﺪ ﻃﺤﻄﺎوي ‪c-u ]$‬‬ ‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ در آﺗﺶ داﺧﻞ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬او ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ ﭘﺎك ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫وﺑﺮآن ﻫﻤﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺣﻖ ﺗﻠﻔﻲ ﺑﻨﺪﮔﺎن را آﻧﭽﻪ ﺣﻘﻮق اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻪ‬ ‫ﻃﻠﺒﮕﺎران او را راﺿﻲ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ ﻳﺎ او را ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ آن‬ ‫ﺳﺰا داده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻼﻣﻪ ﺷﺎﻣﻲ ‪ 2 3 % ]$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﻛﻪ ﺑﺮاي او اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺸﺎرت اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﺗﻤﻪ اش ﺑﺮ ﺳﻌﺎدت ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺪوزخ ﻧﻤﻲ رود)‪ .(2‬ﺑﺮادران‬ ‫ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! در ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ده رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻴﺪ در ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﺑﻌﺪاً‬ ‫دو رﻛﻌﺖ ﻣﺰﻳﺪ ﻧﻔﻞ ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻨﺴﺒﺖ ‪12‬رﺑﻴﻊ اﻻو‪‬ل در ﺧﻮاﻧﺪن ‪12‬رﻛﻌﺖ وﻗﺘﻲ‬ ‫زﻳﺎدي را ﻫﻢ در ﺑﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ ﻟﻬﺬا ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺖ اداي دو رﻛﻌﺖ‬ ‫ﻧﻔﻞ را ﻫﻢ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺎن اﻣﺎﻣﺖ‬ ‫ﺑﺮاي اﻣﺎﻣﺖ ﻣﺮد ﻏﻴﺮ ﻣﻌﺬور ﺷﺶ ﺷﺮط اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺻﺤﻴﺢ اﻟﻌﻘﻴﺪه ﺑﻮدن )‪ (2‬ﺑﺎﻟﻎ ﺑﻮدن )‪ (3‬ﻋﺎﻗﻞ ﺑﻮدن )‪ (4‬ﻣﺮد‬ ‫ﺑﻮدن )‪ (5‬ﻗﺮاﺋﺖ درﺳﺖ ﺧﻮاﻧﺪن )‪ (6‬ﻣﻌﺬور ﻧﺒﻮدن)‪.(3‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 13‬ﺣﺮوف “ﻳﺎ اﻣﺎم اﻻﻧﺒﻴﺎ” ﺳﻴﺰده ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺪاء‪.‬‬ ‫)‪ (1‬ﻧﻴﺖ‬

‫)‪ Q ...RUu9 + & Q @< i-)3 I | PF QRS f #< (1‬ص‪ ،2208‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(1817‬‬ ‫)‪ (2‬ﺷﺎﻣﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.452‬‬ ‫)‪ (3‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.284‬‬ ‫‪170‬‬

‫)‪ (2‬اﻗﺘﺪاء‪ ،‬و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺖ ﻛﻪ اﻗﺘﺪاء ﺑﺎ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮدن ﻳﺎ ﻗﺒﻞ از‬ ‫ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ ﺑﻮدن ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻗﺒﻞ ﺑﻮدﻧﺶ از ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ ﻛﺎر‬ ‫دﻳﮕﺮي ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪة ﻧﻴﺖ و ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬اﻣﺎم و ﻣﻘﺘﺪي ﻫﺮ دو را در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدن‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﻧﻤﺎز ﻫﺮ دو ﻳﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﻤﺎز اﻣﺎم ﻧﻤﺎز ﻣﻘﺘﺪي را در ﺿﻤﻦ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻤﺎز اﻣﺎم ﺑﺎ ﻣﺬﻫﺐ ﻣﻘﺘﺪي درﺳﺖ ﺑﻮدن‪.‬‬ ‫)‪ (6‬و اﻣﺎم و ﻣﻘﺘﺪي ﻫﺮ دو را ﺻﺤﻴﺢ داﻧﺴﺘﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﺬﻫﺐ‪،‬‬ ‫)‪ (7‬ﺑﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮدن ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ زن ﻧﺒﻮدن‪.‬‬ ‫)‪ (8‬ﻣﻘﺘﺪي را ﻣﻘﺪ‪‬م ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻴﺶ از اﻣﺎم ﻧﺒﻮدن‪.‬‬ ‫)‪ (9‬اﻣﺎم را ﻋﻠﻢ از اﻧﺘﻘﺎﻻت ﺑﻮدن‪.‬‬ ‫)‪ (10‬ﻣﻘﻴﻢ ﻳﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﻮدن اﻣﺎم ﻣﻌﻠﻮم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (11‬در اﻧﺠﺎم دادن ارﻛﺎن ﺑﺎﻫﻢ ﺷﺮﻳﻚ ﺑﻮدن‪.‬‬ ‫)‪ (12‬در اداء ارﻛﺎن ﻣﻘﺘﺪي ﻣﺜﻞ اﻣﺎم ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ از آن‪.‬‬ ‫)‪ (13‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻘﺘﺪي در ﺷﺮاﻳﻂ از اﻣﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ)‪.(1‬‬

‫ﺑﻌﺪ از اﻗﺎﻣﺖ اﻣﺎم اﻋﻼن ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‬ ‫ﻗﺪﻣﻬﺎ‪ ،‬ﮔﺮدﻧﻬﺎ و ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺗﺎن را ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺮده ﺻﻒ را راﺳﺖ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﺑﻴﻦ دو ﻧﻔﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﮔﻨﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺴﭙﺎﻧﺪن ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎ واﺟﺐ‪ ،‬راﺳﺖ ﻛﺮدن‬ ‫ﺻﻒ واﺟﺐ و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺻﻒ او‪‬ل ﺗﺎ آﺧﺮ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﺸﺪه ﻋﻤﺪاً در ﻋﻘﺐ‬

‫)‪ (1‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪284‬ﺗﺎ‪.285‬‬ ‫‪171‬‬

‫ﺷﺮوع ﻛﺮدن ﻧﻤﺎز ﺗﺮك واﺟﺐ‪ ،‬ﺣﺮام وﮔﻨﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﭽﻪ ﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ از ﭘﺎﻧﺰده‬ ‫ﺳﺎل را در ﺻﻒ ﻫﺎ ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را در ﺳﻤﺖ آﺧﺮ ﻫﻢ ﻧﻔﺮﺳﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺻﻒ ﺑﭽﻪ‬ ‫ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻧﺎﺑﺎﻟﻎ ازﻫﻤﻪ آﺧﺮ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫) ﺑﺮاي ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ج ‪ 7‬ص ‪ 219‬ﺗﺎ ‪ 225‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ(‬

‫ﺑﻴﺎن ﺟﻤﺎﻋﺖ‬ ‫ﺑﺮ ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻟﻎ آزاد و ﺗﻮاﻧﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ اوﻟﻲ ﻣﺴﺠﺪ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻼﻋﺬر‬ ‫ﻳﻜﺒﺎرﻫﻢ ﺗﺎرك ﺟﻤﺎﻋﺖ ﮔﻨﻬﮕﺎر و ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺳﺰا ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و اﮔﺮ اﻛﺜﺮ اوﻗﺎت‬ ‫ﺗﺮك دﻫﺪ ﭘﺲ ﻓﺎﺳﻖ‪ ،‬ﻣﺮدود اﻟﺸﻬﺎد )ﻳﻌﻨﻲ ﮔﻮاﻫﻲ اش ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ( و‬ ‫او را ﺳﺰاي ﺷﺪﻳﺪ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﻫﺎ ﺳﻜﻮت را اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮدﻧﺪ ﭘﺲ‬ ‫آﻧﻬﺎﻫﻢ ﮔﻨﻬﮕﺎر ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ)‪ ،(1‬ﺑﻌﻀﻲ ﻓﻘﻬﺎي ﻛﺮام رﺣﻤﻬﻢ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ آذان را ﺷﻨﻴﺪه در ﺧﺎﻧﻪ اﻧﺘﻈﺎر اﻗﺎﻣﺖ را ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﭘﺲ او ﮔﻨﻬﮕﺎر‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﮔﻮاﻫﻲ او ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻲ ﺷﻮد)‪.(2‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻴﺴﺖ ﺣﺮوف “ﻳﺎرﺳﻮل اﷲ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻃﻠﺐ ﻛﻦ”‬ ‫ﺑﻴﺴﺖ ‪‬ﻋﺬر ﺗﺮك ﺟﻤﺎﻋﺖ‬ ‫)‪ (1‬ﻣﺮﻳﺾ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ رﻓﺘﻦ او ﺗﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (2‬ﻣﻌﺬور ﻛﻠّﻲ‬ ‫)‪ (3‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﻫﺎﻳﺶ ﻗﻄﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.287‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﺒﺤﺮ اﻟﺮاﺋﻖ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪451‬ﺗﺎ‪.604‬‬ ‫‪172‬‬

‫)‪ (4‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮض ﻓﻠﺞ ﮔﺮﻓﺘﺎر اﺳﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (5‬ﺷﻴﺦ ﻓﺎﻧﻲ ﻛﻪ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻋﺎﺟﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (6‬ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﺪﻧﺶ ﺗﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﻛﺴﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (7‬ﺑﺎران ﺷﺪﻳﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (8‬ﮔﻞ زﻳﺎد ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﮔﺮدد‪،‬‬ ‫)‪ (9‬ﺳﺮﻣﺎي ﺷﺪﻳﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (10‬ﺧﻴﻠﻲ ﺗﺎرﻳﻜﻲ‪،‬‬ ‫)‪ (11‬ﻃﻮﻓﺎن ﺷﺪﻳﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (12‬ﺗﺮس ﺿﺎﻳﻊ ﺷﺪن ﻣﺎل ﻳﺎ ﭼﻴﺰ ﺧﻮراﻛﻲ‪،‬‬ ‫)‪ (13‬ﻃﻠﺒﮕﺎر ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و او ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (14‬ﺧﻮف از ﻇﺎﻟﻢ‪،‬‬ ‫)‪ (15‬ﺷﺪت ﻏﺎﺋﻂ‪،‬‬ ‫)‪ (16‬ﺷﺪت ادرار‪،‬‬ ‫)‪ (17‬ﺷﺪت رﻳﺢ در ﺷﻜﻢ‪،‬‬ ‫)‪ (19‬ﺗﺮس رﻓﺘﻦ ﻗﺎﻓﻠﻪ‪،‬‬ ‫)‪ (20‬ﺗﻴﻤﺎرداري از ﻣﺮﻳﻀﻲ ﻛﻪ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ او را ﺗﻜﻠﻴﻒ و ﺗﺮس‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﺮاي ﺗﺮك ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻋﺬر اﻧﺪ)‪.(1‬‬

‫ﺧﻮف از ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺑﺮ ﻛﻔﺮ‬ ‫ﺑﺮاي رﻓﺘﻦ ﺑﺪﻋﻮت اﻓﻄﺎري‪ ،‬دﻋﻮت ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻌﺖ ﺧﻮاﻧﻲ وﻧﻴﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ‬ ‫اوﻟﻲ ﻣﺴﺠﺪ را در ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻓﺮض ﺗﺮك دادن ﻫﺮﮔﺰ اﺟﺎزت ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﺋﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺮدم در ﻣﺤﻮﻃﺔ ﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻫﺎل ﻳﺎ آﭘﺎرﺗﻤﺎن وﻏﻴﺮه ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺗﺮاوﻳﺢ ﺑﺮﭘﺎ‬ ‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪292‬ﺗﺎ‪.293‬‬ ‫‪173‬‬

тАля╗зя╗дя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║к ┘И ╪п╪▒ я╗Чя║оя╗│я║Р ╪в┘Ж я╗гя║┤я║ая║к я╗гя╗оя║Яя╗о╪п ╪зя║│я║Ц янШя║▓ я║Ся║о ╪вя╗зя╗мя║О ┘И╪зя║Яя║Р ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪з┘ИтАкюаетАм┘ДтАм тАля╗зя╗дя║О╪▓ я╗Уя║о╪╢ ╪▒╪з я║Ся╗мя╗дя║о╪з┘З я║Яя╗дя║Оя╗Ля║Ц ╪з┘Ия╗Яя╗▓ ╪п╪▒ я╗гя║┤я║ая║к я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗ия║ктАк .тАмя╗Ыя║┤я║Оя╗зя╗▓ я╗Ыя╗к я║Ся╗╝ я╗Ля║м╪▒тАм тАля║╖я║оя╗Ля╗▓ я║Ся║О┘Ия║Яя╗о╪п я╗Чя║к╪▒╪к я╗зя╗дя║О╪▓ я╗Уя║о╪╢ ╪▒╪з ╪п╪▒ я╗гя║┤я║ая║к я║Ся║Оя║Яя╗дя║Оя╗Ля║Ц ╪з┘Ия╗Яя╗▓ ╪з╪п╪з╪б я╗зя╗дя╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║ктАм тАл╪вя╗зя╗мя║О ╪▒╪з я║Чя║оя║│я║Оя╗зя║к┘Ж я╗╗╪▓┘Е ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к я║Чя║Оя║Яя║к╪з╪▒ я╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк = 2 3 % 4тАмтАм тАля╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║ктАк :тАм╪зяоФя║о я╗Ыя║┤я╗▓ ╪п┘Ия║│я║Ц ╪п╪з╪▒╪п я╗Ыя╗к я╗Уя║о╪п╪з я╗гя║┤я╗ая╗дя║О┘Ж я║Ся╗о╪п┘З я║зя║к╪з┘К я╗Ля║░┘Ия║Яя╗Ю ╪▒╪зтАм тАля╗гя╗╝я╗Чя║О╪к я╗Ыя╗ия║к янШя║▓ ╪п╪▒ я║Яя║Оя║Ля╗▓ я╗Ыя╗к ╪з╪░╪з┘Ж я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п я║Ся║о я╗зя╗дя║О╪▓я╗ля║О┘К янШя╗ия║аяоХя║Оя╗зя╗к я║Ся║Оя║Яя╗дя║Оя╗Ля║ЦтАм тАл╪п╪▒ я╗ля╗дя║Оя╗зя║ая║О янШя║Оя╗│я║Тя╗ия║к я║Ся║Оя║╖я║к ян╝я║о╪з я╗Ыя╗к я║зя║к╪з┘К я╗Ля║░┘Ия║Яя╗Ю я║Ся║о я╗зя║Тя╗▓ я║╖я╗дя║О я║│я╗ия╗ж я╗ля║ктАкkтАм┘К ╪▒╪зтАм тАля╗гя║╕я║о┘И╪╣ яоФя║о╪п╪зя╗зя╗┤я║к ┘И╪зя╗│я╗ж я╗зя╗дя║О╪▓я╗ля║О┘К я║Ся║Оя║Яя╗дя║Оя╗Ля║Ц я╗ля╗в ╪з╪▓ я║│я╗ия╗ж я╗ля║к┘К я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║к ┘И ╪зяоФя║отАм тАля║╖я╗дя║О я║│я╗ия║Ц я╗зя║Тя╗▓ я║зя╗о╪п ╪▒╪з я║Чя║о┘Г я╗гя╗▓ ╪пя╗ля╗┤я║к янШя║▓ яоФя╗дя║о╪з┘З я║зя╗о╪зя╗ля╗┤я║к я║╖я║к)тАк .(1тАм╪з╪▓ ╪зя╗│я╗жтАм тАля║гя║кя╗│я║Ъ я║╖я║оя╗│я╗Т ╪зя║╖я║О╪▒┘З я║Ся║о╪в┘Ж ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к я║зя║Оя║Чя╗дя╗к я║╖я║оя╗Ыя║Ц я╗Ыя╗ия╗ия║кяоФя║О┘Ж я╗ля╗дя╗┤я║╕яоХя╗▓ я║Яя╗дя║Оя╗Ля║ЦтАм тАл╪з┘Ия╗Яя╗▓ я║Ся║Оя╗Яя║ия╗┤я║о я║зя╗о╪зя╗ля║к я║Ся╗о╪п ┘И я╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к я║Ся╗╝я╗Ля║м╪▓ я║╖я║оя╗Ля╗▓ я║Яя╗дя║Оя╗Ля║Ц ╪з┘Ия╗Яя╗▓ я╗гя║┤я║ая║к ╪▒╪зтАм тАля║Чя║о┘Г я╗гя╗┤я║кя╗ля║к я╗гя╗Мя║О╪░ ╪зя╖▓ я║Ся║о╪в┘Ж я║Чя║о╪│ я║зя║Оя║Чя╗дя╗к я║Ся║о я╗Ыя╗Фя║о ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАм╪вя╗зя╗мя║Оя║Ля╗┤я╗Ья╗к ╪з╪▓ я║Чя╗ия║Тя╗ая╗▓ я╗Ыя║Оя╗гя╗╝┘ЛтАм тАля║Яя╗дя║Оя╗Ля║Ц ╪▒╪з я║гя║Оя║╗я╗Ю я╗зя╗дя╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║к я║Ся║Оя╗│я║к я║Чя╗оя║Яя╗к я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║к я╗Ыя╗к я║гя╗Ая║о╪к ╪зя╗гя║О┘Е ╪зя╗ля╗Ю я║│я╗ия║ЦтАм тАля╗гя╗оя╗╗я╗зя║О я║╖я║О┘З ╪зя║гя╗дя║к╪▒я║┐я║Оя║зя║О┘Ж тАк 2 3 % ]$тАмя╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАм╪п╪▒ я║Ся║дя║о ╪зя╗Яя║о╪зя║Ля╗Ц ┘И я╗Чя╗ия╗┤я╗ктАм тАл╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗ктАк :тАм╪зяоФя║о ╪з╪░╪з┘Ж ╪▒╪з я║╖я╗ия╗┤я║к┘З я║Ся║о╪з┘К ╪пя║зя╗о┘Д я║Ся╗к я╗гя║┤я║ая║к ╪п╪▒ ╪зя╗зя║Шя╗Ия║О╪▒ ╪зя╗Чя║Оя╗гя║Ц я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║ктАм тАлянШя║▓ яоФя╗ия╗мяоХя║О╪▒ я║зя╗о╪зя╗ля║к я║╖я║к)тАк ╪М(2тАм╪п╪▒ я╗ля╗дя║О┘Ж я║╗я╗Фя║дя║Ф я╗Уя║Шя║О┘И┘К ╪▒я║┐я╗оя╗│я╗к ╪зя║│я║Ц я║╖я║ия║╝я╗▓ я╗Ыя╗ктАм тАл╪з╪░╪з┘Ж ╪▒╪з я║╖я╗ия╗┤я║к┘З ╪п╪▒ я║зя║Оя╗зя╗к ╪зя╗зя║Шя╗Ия║О╪▒ ╪зя╗Чя║Оя╗гя║Ц я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия║к я║╖я╗мя║О╪п╪к ╪в┘Ж я║╖я║ия║║ я╗Чя║Тя╗о┘ДтАм тАля╗зя╗┤я║┤я║Ц)тАк.(3тАмтАм тАл)тАкQ┬Й ┬Ю #< #+ ] ┬Я 4 & Q Z\ -+ ' PF Q + d 74 (1тАмтАм

тАл╪╡тАк ╪М328тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й я║гя║кя╗│я║Ъ )тАк.(654-257тАмтАм тАл)тАк (2тАмя╗Уя║Шя║О┘И┘К ╪▒я║┐я╗оя╗│я╗ктАк ╪МтАм╪мтАк ╪М7тАм╪╡тАк ╪М102тАм╪зя╗Яя║Тя║дя║о ╪зя╗Яя║о╪зя║Ля╗ЦтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.604тАмтАм тАл)тАк (3тАм╪зя╗Яя║Тя║дя║о ╪зя╗Яя║о╪зя║Ля╗ЦтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.451тАмтАм тАлтАк174тАмтАм

‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ وﻗﺖ ﺷﺮوع اﻗﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻤﻲ آﻳﺪ‬ ‫ﻧﺰد ﻓﻘﻬﺎي ﻛﺮام رﺣﻤﻬﻢ اﷲ ﮔﻨﻬﮕﺎر و ﻣﺮدود اﻟﺸﻬﺎدت اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻼﻋﺬر در ﺧﺎﻧﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺮﭘﺎ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺪون ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﻌﺎذاﷲ‬ ‫اﺻﻼً ﻧﻤﺎز ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻧﺪ ﺣﺎﻟﺶ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد! ﻳﺎرب ﻣﺼﻄﻔﻲ! ﻣﺎ را در‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺟﻤﺎﻋﺖ اوﻟﻲ در ﺻﻒ او‪‬ل ﺑﺎ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬ ‫ﺳﻌﺎدت ﻧﺼﻴﺐ ﻓﺮﻣﺎ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 9‬ﺣﺮوف“ﻳﺎرﺳﻮل ﭘﺎك” ‪ 9‬ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ﻧﻤﺎز وﺗﺮ‬ ‫)‪ (1‬ﻧﻤﺎز وﺗﺮ واﺟﺐ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (2‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺗﺮك داده ﺷﻮد ﻗﻀﺎء آن ﻻزم اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (3‬وﻗﺖ وﺗﺮ ﺑﻌﺪ از ﻓﺮض ﻋﺸﺎء ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﺻﺎدق اﺳﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (4‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﺮ ﺑﻴﺪار ﺷﺪن ﭘﺲ از ﺧﻮاب ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاﻳﺶ اﻓﻀﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫در ﻗﺴﻤﺖ آﺧﺮ ﺷﺐ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه او‪‬ل ﺗﻬﺠﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺑﻌﺪ وﺗﺮ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (5‬وﺗﺮ ﺳﻪ رﻛﻌﺖ اﺳﺖ)‪.(5‬‬ ‫)‪ (1‬اﻟﺒﺤﺮ اﻟﺮاﺋﻖ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.66‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.532‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! + J R| + (3‬ص‪.178‬‬ ‫)‪ QR P ] <l (4‬ص‪.403‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! + J R| + (5‬ص‪.375‬‬ ‫‪175‬‬

‫)‪ (6‬در وﺗﺮ ﻗﻌﺪة اوﻟﻲ واﺟﺐ اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺸﻬﺪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (7‬ﺑﻌﺪ از ﻗﺮاﺋﺖ رﻛﻌﺖ ﺳﻮم ﮔﻔﺘﻦ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻗﻨﻮت واﺟﺐ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (8‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ او‪‬ل دﺳﺖ ﺗﺎ ﮔﻮﺷﻬﺎ‬ ‫ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه ﺑﻌﺪ اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد)‪.(2‬‬ ‫)‪ (9‬ﺑﻌﺪ دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﺴﺘﻪ دﻋﺎي ﻗﻨﻮت ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪.‬‬ ‫دﻋﺎ ﻗﻨﻮت‬

‫ ‪j8 ; Jy P8‬‬ ‫‪ f8 8 H‬‬ ‫ ‪8 <; 8P‬‬ ‫ ‪ f8 "fb " @; k‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪8 B 8 IC F? -8 P8f8 8 H‬‬ ‫‪8 & #; + f; 8‬‬ ‫* ‪j8 ; DC‬‬ ‫‪ f8 8 8 K‬‬ ‫‪8 E H‬‬ ‫‪8 B 8 R < _Ef; 8‬‬ ‫‪# +8 j8 ; P f8 8 Z; BK‬‬ ‫‪ f8 8 j8 ; JC DE f8:B 8‬‬ ‫‪ ; ;6 f8 j8 "9b " @; k .j8 ; O‬‬ ‫‪; JE 98‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪8 Bb 8 ; O‬‬ ‫ ;‬ ‫ ‪ f8 8 R q‬‬ ‫‪8 f; H‬‬ ‫‪8 B 8‬‬ ‫‪- '; f8 8 ; JC 7‬‬ ‫ ‪ f8 8 k‬‬ ‫‪ f8‬‬ ‫‪(? b H‬‬ ‫‪8 &8 >B 8 k*K‬‬ ‫‪ f8 8 H‬‬ ‫‪8 P8 8 !

8‬‬ ‫‪ 7 E +; J ? DC E & H‬‬ ‫‪8 &8 >B 8‬‬

‫ﺧﺪاﻳﺎ از ﺗﻮ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ و از‬ ‫ﺗﻮ ﺑﺨﺸﺶ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ و ﺑﺮ ﺗﻮ اﻳﻤﺎن‬ ‫ﻣﻲ آورﻳﻢ و ﺑﺮ ﺗﻮ ﺗﻮ ّﻛﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‬ ‫وﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮب ﺗﺮا ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و‬ ‫ﺷﻜﺮ ﺗﺮا ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﻧﺎﺷﻜﺮي ﺗﺮا ﻧﻤﻲ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ و ﺟﺪاﺋﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﺗﺮك ﻣﻲ‬ ‫دﻫﻴﻢ آن ﺷﺨﺼﻲ را ﻛﻪ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺗﺮا‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﺎ ﺧﺎص ﺗﺮا ﻋﺒﺎدت‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﺧﺎص ﺑﺮاي ﺗﻮ ﻧﻤﺎز ﻣﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻧﻴﻢ و ﺳﺠﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺴﻮي ﺗﻮ‬ ‫ﻣﻲ دوﻳﻢ و ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺖ ﺣﺎﺿﺮﻳﻢ و‬ ‫اﻣﻴﺪوار رﺣﻤﺖ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻴﻢ و از ﻋﺬاب‬ ‫ﺗﻮ ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺑﻲ ﺷﻚ ﻋﺬاب ﺗﻮ‬ ‫ﻛﺎﻓﺮان را در ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫)‪ (10‬ﺑﻌﺪ از دﻋﺎي ﻗﻨﻮت ﺧﻮاﻧﺪن درود ﺷﺮﻳﻒ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ)‪،(1‬‬ ‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.533‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! (2‬ص‪.376‬‬ ‫‪176‬‬

‫)‪ (11‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دﻋﺎي ﻗﻨﻮت را ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺲ اﻳﻦ دﻋﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪:‬‬ ‫اي اﷲ اي ربِّ ﻣﺎ ﻣﺎرا در دﻧﻴﺎ ﻧﻌﻤﺖ‬

‫ ‪ 8 f A R / 8<3= 8<&" 8 " @; k‬‬ ‫ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﺎ و در آﺧﺮت ﻫﻢ ﻧﻌﻤﺖ ﻋﻄﺎ‬ ‫ ‪]~ <8 8 !8 8 R/8 ]~ <8‬‬ ‫‪8 !8‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎ و ﻣﺎرا از ﻋﺬاب دوزخ ﻧﺠﺎت‬ ‫ <" ‬ ‫ ‪8 B> 8 8<|8‬‬ ‫ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﺎ‬ ‫)‪(2‬‬ ‫ﻳﺎ اﻳﻨﺮا ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ :‬اﻟﻠﻬﻢ‪ Jl ‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﻐﻔﺮﺗﻢ ﻛﻦ‬ ‫)‪ (11‬اﮔﺮ ﺧﻮاﻧﺪن دﻋﺎي ﻗﻨﻮت را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮد و ﺑﺮﻛﻮع رﻓﺖ ﭘﺲ ﺑﺮ ﻧﮕﺮدد‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﻛﻨﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (12‬وﺗﺮ را ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ )ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ رﻣﻀﺎن اﻟﻤﺒﺎرك ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ( و‬ ‫ﻣﻘﺘﺪي ﻗﻨﻮت را ﺗﻤﺎم ﻧﻜﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﻪ رﻛﻮع رﻓﺖ ﭘﺲ ﻣﻘﺘﺪي ﻫﻢ ﺑﻪ‬ ‫رﻛﻮع ﺑﺮود)‪.(4‬‬

‫ﺑﻴﺎن ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ‬ ‫)‪ (1‬اﮔﺮ از واﺟﺒﺎت داﺧﻞ ﻧﻤﺎزﻳﻜﻲ در اﺛﺮ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺗﺮك ﮔﺮدد ﻳﺎ واﺟﺒﺎت و‬ ‫ﻓﺮاﻳﺾ داﺧﻞ ﻧﻤﺎز از ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﮔﺮدد ﭘﺲ ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ واﺟﺐ‬ ‫اﺳﺖ)‪.(5‬‬

‫)‪ QR P ] <l (1‬ص‪.402‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! + J R| + (2‬ص‪.385‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.110‬‬ ‫)‪ (4‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،110‬ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻟﺤﻘﺎﺋﻖ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.171‬‬ ‫)‪ (5‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.655‬‬ ‫‪177‬‬

‫)‪ (2‬اﮔﺮ ﺑﺎوﺟﻮد واﺟﺐ ﺷﺪن ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪ ﭘﺲ اﻋﺎدة ﻧﻤﺎز واﺟﺐ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﻗﺼﺪاً واﺟﺐ را ﺗﺮك داد ﭘﺲ ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ دوﺑﺎره اﻋﺎدة‬ ‫ﻧﻤﺎز واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (4‬اﮔﺮ ﭼﻨﺎن واﺟﺒﻲ ﺗﺮك داده ﺷﺪ ﻛﻪ از واﺟﺒﺎت ﻧﻤﺎز ﻧﺒﻮده ﺑﻠﻜﻪ وﺟﻮﺑﺶ‬ ‫از اﻣﺮ ﺧﺎرج ﺑﻮد ﭘﺲ ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺜﻼً ﺧﻼف ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺮآن‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺗﺮك واﺟﺐ )وﮔﻨﺎه اﺳﺖ( ﻣﮕﺮ ﺗﻌﻠﻖ آن ﺑﺎ واﺟﺒﺎت ﻧﻤﺎز ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ از واﺟﺒﺎت ﺗﻼوت اﺳﺖ ﻟﻬﺬا ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﻧﻴﺴﺖ )اﻟﺒﺘﻪ از آن ﺗﻮﺑﻪ‬ ‫ﻛﻨﺪ()‪.(1‬‬ ‫)‪ (5‬از ﺗﺮك دادن ﻓﺮض ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺗﻼﻓﻲ آن ﺑﺎ ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﺷﺪه‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻟﻬﺬا دوﺑﺎره ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (6‬از ﺗﺮك دادن ﺳﻨﺖ ﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﺴﺘﺤﺒﺎت ﻣﺜﻼً ﺛﻨﺎء‪ ،‬ﺗﻌﻮذ‪ ،‬ﺗﺴﻤﻴﻪ‪ ،‬آﻣﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﺗﻜﺒﻴﺮات اﻧﺘﻘﺎﻻت و ﺗﺴﺒﻴﺤﺎت ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ واﺟﺐ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻤﺎز اداء‬ ‫ﺷﺪ)‪ ،(2‬ﻣﮕﺮ دوﺑﺎره ﺧﻮاﻧﺪن آن ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﺳﻬﻮاً و ﻳﺎ ﻗﺼﺪاً‬ ‫ﺗﺮك داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (7‬در ﻧﻤﺎز اﮔﺮﭼﻪ ده واﺟﺐ ﻫﻢ ﺗﺮك ﺷﺪه ﺑﻮد ﻫﻤﻴﻦ دو ﺳﺠﺪه ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ‬ ‫ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ)‪.(3‬‬

‫)‪ (1‬ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺟﻊ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.438‬‬ ‫)‪ (3‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.655‬‬ ‫‪178‬‬

‫)‪ (8‬ﺗﻌﺪﻳﻞ ارﻛﺎن )ﻣﺜﻼً ﺑﻌﺪ از رﻛﻮع راﺳﺖ اﻳﺴﺘﺎدن ﻳﺎ درﻣﻴﺎن دو ﺳﺠﺪه ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻘﺪار ﻳﻜﺒﺎر ﺳﺒﺤﺎن اﷲ ﮔﻔﺘﻦ راﺳﺖ ﻧﺸﺴﺘﻦ( ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ‬ ‫واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (9‬ﻗﻨﻮت ﻳﺎ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻗﻨﻮت ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪ ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ واﺟﺐ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (10‬ﻗﺮاﺋﺖ وﻏﻴﺮه در ﻫﺮ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺳﻪ ﺑﺎر ﺳﺒﺤﺎن اﷲ ﮔﻔﺘﻦ در ﻓﻜﺮ‬ ‫ﺑﻮدن وﻗﻔﻪ ﺷﺪ ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ واﺟﺐ ﮔﺮدﻳﺪ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (11‬ﺑﻌﺪ از ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﻫﻢ ﺧﻮاﻧﺪن اﻟﺘﺤﻴﺎت واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﺘﺤﻴﺎت ﺧﻮاﻧﺪه‬ ‫ﺳﻼم داده ﺷﻮد و ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﺮ دو ﻗﻌﺪﻫﺎ )ﻳﻌﻨﻲ ﻗﺒﻞ از ﺳﺠﺪة‬ ‫ﺳﻬﻮ و ﺑﻌﺪ از آن( درود ﺷﺮﻳﻒ ﻫﻢ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد)‪.(3‬‬ ‫)‪ (12‬از اﻣﺎم ﺳﻬﻮ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﻛﺮد ﺑﺮ ﻣﻘﺘﺪي ﻫﻢ ﺳﺠﺪه واﺟﺐ‬ ‫اﺳﺖ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (13‬اﮔﺮ از ﻣﻘﺘﺪي ﺑﺤﺎﻟﺖ اﻗﺘﺪاء ﺳﻬﻮ ﮔﺮدﻳﺪ ﭘﺲ ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ واﺟﺐ ﻧﺒﻮده‬ ‫واﻋﺎدة ﻧﻤﺎز ﻫﻢ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ)‪.(5‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ‬ ‫اﻛﺜﺮ ﺑﺮادران اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻋﺪم ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻧﻤﺎز ﺧﻮد را ﺿﺎﻳﻊ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‬ ‫ﻟﻬﺬا اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.127‬‬ ‫)‪ (2‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.655‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.125‬‬ ‫)‪ (4‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.658‬‬ ‫)‪ (5‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.128‬‬ ‫‪179‬‬

тАл)тАк (14тАмя╗гя║┤я║Тя╗о┘В )я╗│я╗Мя╗ия╗▓ я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я╗Уя╗о╪к я║╖я║к┘Ж я╗│я╗Ъ я╗│я║О ян╝я╗ия║к ╪▒я╗Ыя╗Мя║Ц ╪п╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓ я║╖я║Оя╗гя╗ЮтАм тАляоФя║о╪пя╗│я║к┘З( ╪▒╪з я║Ся║О ╪зя╗гя║О┘Е я║│я╗╝┘Е ╪п╪з╪п┘Ж я║Яя║Оя║Ля║░ я╗зя╗┤я║┤я║ЦтАк ╪МтАм╪зяоФя║о я╗Чя║╝я║к╪з┘Л я║│я╗╝┘Е я╗гя╗▓ ╪пя╗ля║к янШя║▓тАм тАля╗зя╗дя║О╪▓ я╗Уя║Оя║│я║к я╗гя╗▓ яоФя║о╪п╪п ┘И ╪зяоФя║о я╗Уя║о╪зя╗гя╗о╪┤ я╗Ыя║о╪п┘З я║Ся║О ╪зя╗гя║О┘Е я║Ся╗╝┘Ия╗Чя╗Фя╗к я╗Уя╗о╪▒╪з┘Л я║│я╗╝┘Е ╪п╪з╪птАм тАлянШя║▓ я╗гя║Оя╗зя╗Мя╗▓ я╗зя║ия╗о╪зя╗ля║к я║Ся╗о╪п я╗Яя╗┤я╗Ья╗ж ╪зя╗│я╗ж я║зя╗┤я╗ая╗▓ я╗Ыя╗в ┘И╪зя╗Чя╗К я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п ┘И ╪зяоФя║о я╗Уя║о╪зя╗гя╗о╪┤тАм тАля╗Ыя║о╪п┘З ╪зя╗зя║кя╗Ыя╗▓ я╗ля╗в я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ ╪зя╗гя║О┘Е я║│я╗╝┘Е ╪п╪з╪п янШя║▓ я║Ся╗ая╗ия║к я║╖я╗о╪п я╗зя╗дя║О╪▓╪┤ ╪▒╪з я║Чя╗Ья╗дя╗┤я╗ЮтАм тАля╗Ыя║о╪п┘З я║│я║ая║к╪й я║│я╗мя╗о я╗Ыя╗ия║к)тАк.(1тАмтАм тАл)тАк (15тАмя╗гя║┤я║Тя╗о┘В я║Ся║О ╪зя╗гя║О┘Е я║│я║ая║к╪й я║│я╗мя╗о я╗Ыя╗ия║к ╪зяоФя║оян╝я╗к я╗Чя║Тя╗Ю ╪з╪▓ ╪в┘Ж ╪зя╗гя║О┘Е я║│я╗мя╗о я║╖я║к┘З я║Ся╗о╪п ┘ИтАм тАл╪зяоФя║о я║Ся║О ╪зя╗гя║О┘Е я║│я║ая║к╪й я║│я╗мя╗о я╗зя╗Ья║о╪п ┘И я║Ся║о я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж я║Ся╗Шя╗┤я╗к ╪з╪┤ ╪зя╗│я║┤я║Шя║О╪п┘З я║╖я║к янШя║▓ ╪п╪▒тАм тАл╪вя║зя║о я║│я║ая║к╪й я║│я╗мя╗о я╗Ыя╗ия║к ┘И ╪зяоФя║о я╗ля╗дя╗┤я╗ж я╗гя║┤я║Тя╗о┘В ╪п╪▒ я║Ся╗Шя╗┤я╗к я╗зя╗дя║О╪▓╪┤ я╗ля╗в я║│я╗мя╗о яоФя║о╪пя╗│я║ктАм тАлянШя║▓ ╪п╪▒ ╪вя║зя║о я╗ля╗дя╗┤я╗ж я║│я║ая║к╪й я║│я╗мя╗о ╪зя╗гя║О┘Е я╗ля╗в я╗Ыя║Оя╗Уя╗▓ ╪зя║│я║Ц)тАк.(2тАмтАм тАл)тАк (16тАм╪п╪▒ я╗Чя╗Мя║к┘З ╪з┘Ия╗Яя╗▓ я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я║Чя║╕ тАкюаетАмя╗мя║к ╪зя╗│я╗ж я╗Чя║к╪▒ я║зя╗о╪зя╗ля║к тАЬ╪зя╗Яя╗ая╗мя╗втАк юаетАмя║╗я╗Ю┘С я╗Ля╗ая╗▓ я╗гя║д тАкюаетАмя╗дя║ктАЭтАм тАлянШя║▓ я║│я║ая║к╪й я║│я╗мя╗о ┘И╪зя║Яя║Р ╪зя║│я║Ц я╗Л ┘Ся╗ая║Ц ╪в┘Ж ╪зя╗│я╗ж я╗зя╗┤я║┤я║Ц я╗Ыя╗к ╪п╪▒┘И╪п я║╖я║оя╗│я╗Т я║зя╗о╪зя╗зя║ктАм тАля║Ся╗ая╗Ья╗к я╗Ля╗ая║Шя║╢ ╪зя╗│я╗ж ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪п╪▒ я╗Чя╗┤я║О┘Е ╪▒я╗Ыя╗Мя║Ц я║│я╗о┘Е я║Чя║Оя║зя╗┤я║о яоФя║о╪пя╗│я║ктАк ╪МтАмя╗Яя╗мя║м╪з ╪зяоФя║отАм тАля║Ся╗мя╗дя╗┤я╗ж я╗гя╗Шя║к╪з╪▒ я║зя║Оя╗гя╗о╪┤ я║Ся║Оя║╖я║к я║Ся║О╪▓я╗ля╗в я║│я║ая║к╪й я║│я╗мя╗о ┘И╪зя║Яя║Р ╪зя║│я║ЦтАк.тАмтАм

тАля║гя╗Ья║Оя╗│я║ЦтАм тАля║гя╗Ая║о╪к я║│ тАкюаетАмя╗┤я║кя╗зя║О ╪зя╗гя║О┘Е ╪зя╗Ля╗Ия╗в ╪зя║Ся╗о я║гя╗ия╗┤я╗Фя╗к \тАк < 2 3 % RтАм╪▒╪з ╪п╪▒ я║зя╗о╪з╪итАм тАл╪пя╗│я║к╪з╪▒ я║Ся║Оя║│я╗Мя║О╪п╪к я║Чя║Оя║Яя║к╪з╪▒ я╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк = 2 3 % 4тАмя╗зя║╝я╗┤я║Р яоФя║о╪пя╗│я║ктАк╪МтАмтАм тАля║гя╗Ая╗о╪▒ янШя║о я╗зя╗о╪▒ тАк = 2 3 % 4тАм╪зя║│я║Шя╗Фя║┤я║О╪▒ я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАмя║Ся║оя║зя╗о╪зя╗зя╗ия║к╪й ╪п╪▒┘И╪птАм тАля╗Чя╗Мя║к╪й ╪з┘ИтАкюаетАм┘Д я║Чя╗о ян╝я║о╪з я║│я║ая║к┘З ╪▒╪з ┘И╪зя║Яя║Р я╗Ыя║о╪п┘К╪Я я╗Ля║о╪╢ я╗Ыя║о╪пя╗зя║ктАк :тАмя║Ся║ия║Оя╗Гя║о ╪зя╗│я╗ж я╗Ыя╗к ╪в┘ЖтАм тАл)тАк (1тАм╪п╪▒я╗гя║ия║Шя║О╪▒ я╗гя╗Мя╗к ╪▒╪п ╪зя╗Яя╗дя║дя║Шя║О╪▒тАк ╪МтАм╪мтАк ╪М2тАм╪╡тАк.659тАмтАм тАл)тАк (2тАмя╗Ля║Оя╗Яя╗дяоХя╗┤я║о┘КтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.128тАмтАм тАлтАк180тАмтАм

тАля║╖я║ия║║ ╪п╪▒┘И╪п я║╖я║оя╗│я╗Т ╪▒╪з ╪з╪▓ я╗Пя╗Фя╗ая║Ц я║зя╗о╪зя╗зя║ктАк ╪МтАмя║Чя║Оя║Яя║к╪з╪▒ ╪п┘И я╗Ля║Оя╗Яя╗втАк ╪МтАмя╗зя║Тя╗▓ я╗гя╗Ья║о┘С┘ЕтАм тАлтАк = 2 3 % 4тАм╪зя╗│я╗ж я║Яя╗о╪з╪и ╪▒╪з янШя║┤я╗ия║к я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║к)тАк.(1тАмтАм тАл)тАк (17тАм╪п╪▒ я╗ля║о я╗Чя╗Мя║к┘З ╪зяоФя║о ╪зя╗зя║кя╗Ыя╗▓ ╪з╪▓ я║Чя║╕ тАкюаетАмя╗мя║к я║зя╗о╪зя╗зя║к┘З я╗зя║╕я║к янШя║▓ я║│я║ая║к╪й я║│я╗мя╗о ┘И╪зя║Яя║РтАм тАл╪зя║│я║Ц ян╝я╗к я╗зя╗Фя╗Ю я║Ся║Оя║╖я║к я╗│я║О я╗Уя║о╪╢)тАк.(2тАмтАм

тАля╗Гя║оя╗│я╗Шя║Ф я║│я║ая║к╪й я║│я╗мя╗отАм тАл╪зя╗Яя║Шя║д тАкюаетАмя╗┤я║О╪к ╪▒╪з я║зя╗о╪зя╗зя║к┘З я║Ся╗ая╗Ья╗к ╪зя╗Уя╗Ая╗Ю ╪зя╗│я╗ж ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪п╪▒┘И╪п я║╖я║оя╗│я╗Т я╗ля╗в я║зя╗о╪зя╗зя║к┘ЗтАм тАля║╖я╗о╪п я║Ся║┤я╗дя║Ц ╪▒╪зя║│я║Ц я║│я╗╝┘Е ╪п╪з╪п┘З ╪п┘И я║│я║ая║к┘З я║╖я╗о╪п я║Ся╗Мя║к я║Чя║╕ тАкюаетАмя╗мя║к ╪п╪▒┘И╪п я║╖я║оя╗│я╗Т ┘И ╪пя╗Ля║ОтАм тАля║зя╗о╪зя╗зя║к┘З я║│я╗╝┘Е ╪п╪з╪п┘З я║╖я╗о╪п)тАк.(3тАмтАм

тАля║│я║ая║к╪й я║│я╗мя╗о я╗Уя║о╪зя╗гя╗о╪┤ яоФя║о╪п╪п янШя║▓ ян╝я╗к я║Ся║Оя╗│я║к я╗Ыя║о╪п╪ЯтАм тАля║│я║ая║к╪й я║│я╗мя╗о я╗Ыя║о╪пя╗зя╗▓ я║Ся╗о╪п я╗гяоХя║о я╗Уя║о╪зя╗гя╗о╪┤ я╗Ыя║о╪п┘З я║│я╗╝┘Е ╪п╪з╪п янШя║▓ я║Чя║О ╪▓я╗гя║Оя╗зя╗▓ я╗Ыя╗к ╪з╪▓тАм тАля╗гя║┤я║ая║к я║Ся╗┤я║о┘И┘Ж я╗зя║╕я║к┘З я║│я║ая║к┘З я╗Ыя╗ия║ктАк ╪МтАм╪зяоФя║о я║Ся╗┤я║о┘И┘Ж ╪з╪▓ я╗гя║┤я║ая║к я║Ся╗о╪п янШя║▓ я║Чя║О ┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗к ╪з╪▓тАм тАля║╗я╗Фя╗мя║О я╗гя║Шя║ая║О┘И╪▓ я╗зя║╕я║к┘З ┘И я╗│я║О ╪зяоФя║о я║Ся╗Дя║о┘Б я║Яя╗ая╗о я║Ся║о┘И╪п ╪з╪▓ я║Яя║О┘К я║│я║ая║к┘З ╪з╪┤ я║Чя║ая║О┘И╪▓тАм тАля╗зя╗Ья║о╪п┘З я║Ся║Оя║╖я║к я║│я║ая║к┘З я╗зя╗дя║Оя╗│я║к ян╝я╗┤я║░┘К я╗Ыя╗к я╗гя║Оя╗зя╗К я║Ся╗ия║О ╪зя║│я║Ц я╗гя║Ья╗╝┘Л я╗Ыя╗╝┘Е ┘Ия╗Пя╗┤я║о┘З я╗гя╗ия║Оя╗Уя╗▓ я╗зя╗дя║О╪▓тАм тАл╪зяоФя║о я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я║│я╗╝┘Е ╪зя╗│я╗ж я╗Ля╗дя╗Ю ╪▒╪з ╪зя╗зя║ая║О┘Е ╪п╪з╪п янШя║▓ я║│я║ая║к╪й я║│я╗мя╗о я║╖я║к┘З я╗зя╗дя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя║к)тАк.(4тАмтАм

тАля║│я║ая║к╪й я║Чя╗╝┘И╪ктАм

тАл)тАк (1тАм╪п╪▒я╗гя║ия║Шя║О╪▒ я╗гя╗Мя╗к ╪▒╪п ╪зя╗Яя╗дя║дя║Шя║О╪▒тАк ╪МтАм╪мтАк ╪М2тАм╪╡тАк.657тАмтАм тАл)тАк (2тАмя╗Ля║Оя╗Яя╗дяоХя╗┤я║о┘КтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.127тАмтАм тАл)тАк (3тАмя╗Уя║Шя║О┘И┘К я╗Чя║Оя║┐я╗▓ я║зя║О┘Ж я╗гя╗Мя╗к я╗Ля║Оя╗Яя╗дяоХя╗┤я║о┘КтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.121тАмтАм тАл)тАк (4тАм╪п╪▒я╗гя║ия║Шя║О╪▒ я╗гя╗Мя╗к ╪▒╪п ╪зя╗Яя╗дя║дя║Шя║О╪▒тАк ╪МтАм╪мтАк ╪М2тАм╪╡тАк.556тАмтАм тАлтАк181тАмтАм

‫ﻣﺤﺒﻮب رب اﻟﻌﻠﻴﻤﻦ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن آﻳﺖ ﺳﺠﺪه ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻌﺪ ﺳﺠﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺷﻴﻄﺎن دور رﻓﺘﻪ و‬ ‫ﮔﺮﻳﻪ ﻛﻨﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺎي ﺑﺮﺑﺎد و ﺗﺒﺎه ﺷﺪم! اﺑﻦ آدم را ﺣﻜﻢ ﺳﺠﺪه ﺷﺪ او‬ ‫ﺳﺠﺪه ﻛﺮد ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ و ﺑﺮ ﻣﻦ ﺣﻜﻢ ﮔﺮدﻳﺪ ﻣﻦ اﻧﻜﺎر ﻛﺮدم ﺑﺮاي ﻣﻦ‬ ‫دوزخ اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫إن ﺷﺎء اﷲ ﻫﺮ ﻣﺮاد ﻣﻲ رﺳﺪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﻘﺼﺪ در ﻳﻚ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻤﺎم ‪ 14‬آﻳﺎت ﺗﻼوت را ﺧﻮاﻧﺪه ﺳﺠﺪه‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﻣﻘﺼﺪش را ﻣﻜﻤﻞ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﺧﻮاه ﻫﺮ آﻳﻪ را ﺧﻮاﻧﺪه ﺳﺠﺪه‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﺎ ﻫﻤﻪ را ﺧﻮاﻧﺪه در آﺧﺮ ﭼﻬﺎر ده ﺳﺠﺪه ﻧﻤﺎﻳﺪ)‪.(2‬‬

‫ﺑﻨﺴﺒﺖ ﻫﺸﺖ ﺣﺮوف “ﻗﺮآن ﻣﺠﻴﺪ”‬ ‫ﻫﺸﺖ ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ﺳﺠﺪه ﺗﻼوت‬ ‫)‪ (1‬از ﺧﻮاﻧﺪن ﻳﺎ ﺷﻨﻴﺪن آﻳﺖ ﺳﺠﺪه‪ ،‬ﺳﺠﺪه واﺟﺐ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬در ﺧﻮاﻧﺪن‬ ‫ﺷﺮط اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺪا اﻳﻦ ﻗﺪر ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻋﺬري ﻧﺒﻮد ﭘﺲ ﺧﻮد‬ ‫ﺑﺸﻨﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎﻣﻊ اﻳﻦ ﺿﺮوري ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻟﻘﺼﺪ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ از ﺷﻨﻴﺪن‬ ‫ﺑﻼﻗﺼﺪ ﻫﻢ ﺳﺠﺪه واﺟﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (2‬در ﻫﺮ زﺑﺎﻧﻲ ﺗﺮﺟﻤﺔ آﻳﺖ ﺳﺠﺪه ﺑﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪه و ﺷﻨﻮﻧﺪه ﺳﺠﺪه واﺟﺐ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻨﻮﻧﺪه اﻳﻦ را داﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺟﻤﺔ آﻳﺖ ﺳﺠﺪه‬ ‫)‪ Q.. JD ¡ & Q( PF Q + d 74 (1‬ص‪ ،56‬ﺷﻤﺎرةﺣﺪﻳﺚ )‪.(81-133‬‬ ‫)‪ Q] <l (2‬درﻣﺨﺘﺎروﻏﻴﺮﻫﻤﺎ‪.‬‬ ‫‪182‬‬

‫اﺳﺖ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ او را ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد ﭘﺲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺮﺟﻤﺔ آﻳﺖ ﺳﺠﺪه ﺑﻮد و اﮔﺮ ﺧﻮد آﻳﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد ﭘﺲ ﻻزم‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪه را از ﺑﻮدن آﻳﺖ ﺳﺠﺪه ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد)‪.(1‬‬ ‫)‪ (3‬ﺑﺮاي واﺟﺐ ﺷﺪن ﺳﺠﺪه ﺧﻮاﻧﺪن ﺗﻤﺎم آﻳﺖ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻟﻴﻜﻦ ﻧﺰد‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺘﺄﺧﺮﻳﻦ آن ﻟﻔﻈﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﺎدة ﺳﺠﺪه دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺎ‬ ‫آن ﻫﺮ ﻟﻔﻈﻲ ﻗﺒﻠﻲ ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از آن را ﺑﺎ آن ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ ﭘﺲ ﺳﺠﺪة‬ ‫ﺗﻼوت واﺟﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﻬﺬا اﺣﺘﻴﺎط اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﺮ دو ﺻﻮرت‬ ‫ﺳﺠﺪة ﺗﻼوت ﻛﺮده ﺷﻮد)‪.(2‬‬ ‫)‪ (4‬آﻳﺖ ﺳﺠﺪه ﺑﻴﺮون ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ ﭘﺲ ﻓﻮراً ﺳﺠﺪه ﻛﺮدن واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ وﺿﻮء ﺑﻮد ﭘﺲ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻣﻜﺮوه ﺗﻨﺰﻳﻬﻲ اﺳﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (5‬در ﻧﻤﺎز ﻓﻮراً ﺳﺠﺪة ﺗﻼوت ﻛﺮدن واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻛﺮد ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﻪ آﻳﻪ ﺧﻮاﻧﺪ ﭘﺲ ﮔﻨﻬﮕﺎر ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در ﻧﻤﺎز ﻫﺴﺖ‬ ‫ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از ﺳﻼم دادن ﻓﻌﻠﻲ را ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻲ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺷﺪ اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده ﭘﺲ ﺳﺠﺪة‬ ‫ﺗﻼوت ﻛﺮده ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﺑﺠﺎ آورد)‪.(4‬‬

‫ﺧﺒﺮدار ! ﻫﺸﺪار !‬ ‫)‪ (6‬در رﻣﻀﺎن اﻟﻤﺒﺎرك در ﺗﺮاوﻳﺢ ﻳﺎ ﺷﺒﻴﻨﻪ اﮔﺮﭼﻪ ﺷﺮﻳﻚ ﻧﺒﻮدﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ و ﺟﺪا‬ ‫ﻧﻤﺎز ﺧﻮد را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻴﺪ از ﺷﻨﻴﺪن آﻳﺖ ﺳﺠﺪه ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺳﺠﺪة ﺗﻼوت‬ ‫)‪ (1‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.133‬‬ ‫)‪ (2‬ﻣﻠﺨﺼﺎ ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،8‬ص‪.233 223‬‬ ‫)‪ (3‬ﺗﻨﻮﻳﺮ اﻷﺑﺼﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪،‬ج‪ ،2‬ص‪.583‬‬ ‫)‪ (4‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.584‬‬ ‫‪183‬‬

‫واﺟﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬از ﻛﺎﻓﺮ ﻳﺎ ﻧﺎﺑﺎﻟﻐﻲ آﻳﺖ ﺳﺠﺪه ﺷﻨﻴﺪه ﺷﺪ ﺑﺎزﻫﻢ ﺳﺠﺪه‬ ‫ﺗﻼوت واﺟﺐ ﮔﺮدﻳﺪ ﺑﻌﺪ از ﺑﻠﻮغ ﻫﺮ ﻗﺪر آﻳﺎت ﺳﺠﺪه ﺷﻨﻴﺪه و ﺗﺎ ﺣﺎل‬ ‫ﺳﺠﺪه ﻧﻜﺮده اﻳﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﻏﻠﺒﺔ ﻇﻦّ ﺣﺴﺎب ﻛﺮده ﺑﻬﻤﺎن اﻧﺪازه‬ ‫ﺑﺎوﺿﻮ ﺳﺠﺪة ﺗﻼوت ﻛﺮده ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺳﺠﺪة ﺗﻼوت‬ ‫)‪ (7‬اﻳﺴﺘﺎده ﺷﺪه اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺴﺠﺪه ﺑﺮوﻳﺪ و ﻛﻢ از ﻛﻢ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺳﺒﺤﺎن رﺑﻲ‬ ‫اﻷﻋﻠﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ اﻳﺴﺘﺎده ﺷﻮﻳﺪ ﻗﺒﻞ از ﺳﺠﺪه و ﺑﻌﺪ از آن ﻫﺮ‬ ‫دو ﺑﺎر اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻦ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ و اﻳﺴﺘﺎده ﺷﺪه ﺑﺴﺠﺪه رﻓﺘﻦ و ﺑﻌﺪ از‬ ‫ﺳﺠﺪه اﻳﺴﺘﺎدن اﻳﻦ ﻫﺮ دو ﻗﻴﺎم ﻣﺴﺘﺤﺐ اﻧﺪ )‪.(1‬‬ ‫)‪ (8‬ﺑﺮاي ﺳﺠﺪة ﺗﻼوت وﻗﺖ اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻧﻪ در‬ ‫آن ﺗﺸﻬﺪ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺳﻼم)‪.(2‬‬

‫ﺑﻴﺎن ﺳﺠﺪة ﺷﻜﺮ‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ ﻳﺎ ﻣﺎل ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ ﻳﺎ ﭼﻴﺰ ﮔﻤﺸﺪه ﭘﻴﺪا ﺷﺪ ﻳﺎ ﻣﺮﻳﺾ‬ ‫ﺷﻔﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻳﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮ دوﺑﺎره آﻣﺪ اﻟﻐﺮض ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮدن ﻫﺮ ﻧﻌﻤﺘﻲ ﺳﺠﺪة ﺷﻜﺮ‬ ‫ﻛﺮدن ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ)‪ ،(3‬ﻃﺮﻳﻘﺔ آن ﻣﺜﻞ ﺳﺠﺪة ﺗﻼوت اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻌﻤﺘﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ ﻳﺎ ﺧﻮﺷﺨﺒﺮي رﺳﻴﺪ ﭘﺲ ﺳﺠﺪة ﺷﻜﺮ ﻛﺮدن ﻛﺎر ﺛﻮاﺑﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻣﺜﻼً وﻳﺰة زﻳﺎرت ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮره ﻧﺼﻴﺐ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬در اﺛﺮ ﻛﻮﺷﺶ‬ ‫اﻧﻔﺮادي ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ و او ﺑﺮاي ﺳﻔﺮ ﻛﺮدن در ﻗﺎﻓﻠﻪ ﻫﺎي‬ ‫)‪ (1‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.135‬‬ ‫)‪ (2‬ﺗﻨﻮﻳﺮ اﻷﺑﺼﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.580‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.136‬‬ ‫‪184‬‬

‫ﻣﺪﻧﻲ دﻋﻮت اﺳﻼﻣﻲ ﺟﻬﺖ آﻣﻮﺧﺘﻦ ﺳﻨﺖ ﻫﺎ آﻣﺎده ﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺎرت ﻳﻚ ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫ﺑﺎﻋﻤﻞ ﺳﻨﻲ ﻧﺼﻴﺐ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮاب ﻣﺒﺎرﻛﻲ ﺑﻨﻈﺮ آﻣﺪ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻢ دﻳﻦ در اﻣﺘﺤﺎن‬ ‫ﻛﺎﻣﻴﺎب ﺷﺪ‪ ،‬آﻓﺖ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم ﻣﺮد‪.‬‬

‫از ﺟﻠﻮ ﻧﻤﺎز ﮔﺬار رد ﺷﺪن ﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‬ ‫)‪ (1‬ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲ‬ ‫داﻧﺴﺖ ﻛﻪ از ﺟﻠﻮي ﺷﺨﺺ ﻧﻤﺎز ﮔﺬار رد ﺷﺪن ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﭘﺲ ﺻﺪ‬ ‫ﺳﺎل اﻳﺴﺘﺎدن را از رﻓﺘﻦ آن ﻳﻚ ﻗﺪم ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ داﻧﺴﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (2‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﻣﺎﻟﻚ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ‪ :‬ارﺷﺎد‪ ‬ﺣﻀﺮت ﻛﻌﺐ‬ ‫اﻻﺣﺒﺎر رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ اﺳﺖ رد ﺷﻮﻧﺪه از ﺟﻠﻮي ﻧﻤﺎز ﮔﺬار اﮔﺮ ﻣﻲ‬ ‫داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﭼﻪ ﮔﻨﺎه اﺳﺖ ﭘﺲ ﻓﺮورﻓﺘﻦ در زﻣﻴﻦ را از رد ﺷﺪن‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ داﻧﺴﺖ)‪ ،(2‬رد‪ ‬ﺷﻮﻧﺪه از ﺟﻠﻮي ﻧﻤﺎز ﮔﺬار ﺑﻲ ﺷﻚ ﮔﻨﻬﮕﺎر اﺳﺖ‬ ‫ﻣﮕﺮ در ﻧﻤﺎز ﻧﻤﺎزي ﻫﻴﭻ ﻓﺮﻗﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻧﻤﻲ آﻳﺪ)‪.(3‬‬

‫ﺑﻨﺴﺒﺖ ﭘﺎﻧﺰده ﺣﺮوف "ﻳﺎرﺳﻮل ﺧﺪا ﻧﻈﺮ ﻛﺮم"‬ ‫ﭘﺎﻧﺰده اﺣﻜﺎم در ﻣﻮرد رد ﺷﺪن از ﺟﻠﻮي ﻧﻤﺎزي‬ ‫)‪ (1‬در ﻣﻴﺪان و ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺰرگ از ﻗﺪم ﻧﻤﺎزي ﺗﺎ ﻣﻮﺿﻊ ﺳﺠﻮد آن رد ﺷﺪن‬ ‫ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ ﻣﺮاد از ﻣﻮﺿﻊ ﺳﺠﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻴﺎم ﺑﺠﺎي‬ ‫ﺳﺠﺪه ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ اي ﻛﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ اﻓﺘﺪ آن ﻣﻮﺿﻊ ﺳﺠﻮد اﺳﺖ در‬ ‫)‪ ،506/1 QR c 9 & & Q ]+ | PF Q ' + #& #< (1‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(946‬‬ ‫)‪QR c 9 & ! (0 T 9 *P & Q J T | PF QH + + + (2‬‬ ‫ج‪ ،1‬ص‪ ،154‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(371‬‬ ‫)‪ (3‬ﻣﻠﺨﺺ از ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪.254‬‬ ‫‪185‬‬

‫ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ رد ﺷﺪن ﺟﺎﺋﺰ ﻧﻴﺴﺖ)‪ ،(1‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻣﻮﺿﻊ ﺳﺠﻮد از‬ ‫ﻗﺪﻣﮕﺎه ﻧﻤﺎز ﺗﺎ ﺳﻪ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‬

‫)‪(2‬‬

‫؛ﻟﻬﺬا در ﻣﻴﺪان از ﺟﺎي ﻗﺪم ﻧﻤﺎزي ﺑﻪ‬

‫اﻧﺪازة ﺳﻪ ﻣﺘﺮ ﺑﻌﺪ رد ﺷﺪن ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫)‪ (2‬در ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺴﺠﺪ ﻛﻮﭼﻚ در ﺟﻠﻮي ﻧﻤﺎز اﮔﺮ ﺳﺘﺮه ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭘﺲ از ﻗﺪم‬ ‫ﻧﻤﺎزي ﺗﺎ دﻳﻮار ﻗﺒﻠﻪ از ﻫﺮ ﺟﺎي ﮔﺬﺷﺘﻦ ﺟﺎﺋﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (3‬در ﺟﻠﻮي ﻧﻤﺎزي اﮔﺮ ﺳﺘﺮه ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﺑﻌﺪ از آن ﺳﺘﺮه رد ﺷﺪن‬ ‫ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﺪارد)‪.(3‬‬ ‫)‪ (4‬ﺳﺘﺮه ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻧﻴﻢ ﮔﺰ ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻳﻚ اﻧﮕﺸﺖ ﺿﺨﺎﻣﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (5‬ﺳﺘﺮه اﻣﺎم ﻣﻘﺘﺪي راﻫﻢ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ در ﺟﻠﻮي اﻣﺎم ﺳﺘﺮه ﺑﻮد ﭘﺲ اﮔﺮ‬ ‫ﻛﺴﻲ از ﺟﻠﻮي ﻣﻘﺘﺪي رد ﺷﻮد ﮔﻨﻬﮕﺎر ﻧﻤﻲ ﺷﻮد)‪.(5‬‬ ‫)‪ (6‬درﺧﺖ درﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎن و ﺣﻴﻮان وﻏﻴﺮه ﺳﺘﺮه ﺷﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ)‪.(6‬‬ ‫)‪ (7‬اﻧﺴﺎن در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﺸﺖ او ﺑﻄﺮف ﻧﻤﺎزي ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺳﺘﺮه ﺷﺪه ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ)‪ ،(7‬اﮔﺮ رو ﺑﺮوي ﻧﻤﺎزي ﻛﺴﻲ روي ﺧﻮد را ﮔﺮداﻧﺪ ﭘﺲ اﻛﻨﻮن‬ ‫ﻛﺮاﻫﺖ ﺑﺮ ﻧﻤﺎزي ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﺮآن ﻧﻈﺮ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ؛ ﻟﻬﺬا ﺑﻌﺪ از ﺳﻼم دادن اﻣﺎم‬ ‫در ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻄﺮف ﻋﻘﺐ اﺣﺘﻴﺎط ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﺳﺮﺗﺎن‬

‫)‪ (1‬ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻟﺤﻘﺎﺋﻖ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.160‬‬ ‫)‪ (2‬ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ اول‪ ،‬ص‪.131‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.104‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! + J R| + (4‬ص‪.365‬‬ ‫)‪ (5‬رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.484‬‬ ‫)‪ (6‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.104‬‬ ‫)‪ Qc )7) ] ! (7‬ص‪ ،265‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.496‬‬ ‫‪186‬‬

‫اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﺼﺮوف ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﻘﻴﻪ ﻧﻤﺎزش ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﻤﺎ ﺑﻄﺮف او روي‬ ‫ﮔﺮداﻧﺪه ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﭘﺲ ﮔﻨﻬﮕﺎر ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (8‬ﺷﺨﺼﻲ از ﺟﻠﻮي ﻧﻤﺎزي ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ رد ﺷﻮد و در ﭘﻬﻠﻮي آن ﺷﺨﺺ‬ ‫دﻳﮕﺮي او را ﺳﺘﺮه ﻗﺮار داده ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ او رد ﻣﻲ ﺷﻮد ﭘﺲ ﺷﺨﺺ او‪‬ل‬ ‫ﮔﻨﻬﮕﺎر ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺨﺺ او‪‬ل ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ دوم ﺳﺘﺮه ﻫﻢ ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (9‬در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺎوﺟﻮد ﺟﺎي در ﺻﻒ او‪‬ل ﻛﺴﻲ در ﻋﻘﺐ ﻧﻤﺎز را ﺷﺮوع‬ ‫ﻛﺮد ﭘﺲ ﺷﺨﺺ ﺑﻌﺪ از آن از ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﺶ رد ﺷﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ زﻳﺮا ﻛﻪ آن‬ ‫ﺷﺨﺺ ﺧﻮدش ﺣﺮﻣﺖ ﺧﻮد را ﭘﺎﻳﻤﺎل ﻛﺮد‪.‬‬ ‫)‪ (10‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺮ ﭼﻨﺎن ﻣﻜﺎن ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻧﻤﺎز ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ اﻋﻀﺎء رد ﺷﻮﻧﺪه از‬ ‫ﺟﻠﻮي ﻧﻤﺎز ﺧﻮب دﻳﺪه ﻧﺸﻮﻧﺪ ﭘﺲ او ﮔﻨﻬﮕﺎر ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫)‪ (11‬دو ﻧﻔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ از ﺟﻠﻮي ﻧﻤﺎزي رد ﺷﻮﻧﺪ ﻃﺮﻳﻘﻪ اش اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﭘﺸﺖ ﺑﻄﺮف ﻧﻤﺎزي ﻛﺮده رو ﺑﺮوﻳﺶ اﻳﺴﺘﺎده ﺷﻮد اﻛﻨﻮن او‬ ‫ﺳﺘﺮه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ دوﻣﻲ رد ﺷﻮد ﺑﻌﺪ دوﻣﻲ در ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺷﺨﺺ او‪‬ل ﭘﺸﺖ‬ ‫ﺧﻮد را رو ﺑﺮوي ﻧﻤﺎزي ﻗﺮار داده اﻳﺴﺘﺎده ﺷﻮد اﻛﻨﻮن او‪‬ﻟﻲ رد ﺷﻮد ﺑﻌﺪ‬ ‫آن دوﻣﻲ از ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ آﻣﺪه ﺑﻮده ﺑﻬﻤﺎن ﻃﺮف ﻋﻘﺐ ﺑﺮود)‪.(2‬‬ ‫)‪ (12‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ از ﭘﻴﺶ روي ﻧﻤﺎزي رد ﺷﻮد ﭘﺲ ﻧﻤﺎزي را اﺟﺎزة‬ ‫ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ او اﺳﺖ ﺧﻮاه ﺳﺒﺤﺎن اﷲ ﮔﻮﻳﺪ ﻳﺎ ﺑﺼﺪاي ﺑﻠﻨﺪ ﻗﺮاءت ﻛﻨﺪ ﻳﺎ‬ ‫ﺑﺎاﺷﺎرة دﺳﺖ ﻳﺎ ﺳﺮ ﻳﺎ ﭼﺸﻢ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻛﻨﺪ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ اﺟﺎزه ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺜﻼً‬ ‫)‪ (1‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.483‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.104‬‬ ‫‪187‬‬

‫ﺑﺎ ﻟﺒﺎس او را زدن وﻏﻴﺮه‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﮔﺮ ﻋﻤﻞ ﻛﺜﻴﺮ ﮔﺮدﻳﺪ ﭘﺲ ﻧﻤﺎزﻫﻢ ﻓﺎﺳﺪ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(1‬‬ ‫)‪ (13‬ﺗﺴﺒﻴﺢ و اﺷﺎره ﻫﺮ دو را ﺟﻤﻊ ﻛﺮدن ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (14‬اﮔﺮ از ﭘﻴﺶ روي زن رد ﺷﻮد ﭘﺲ زن ﺑﺎ ﺗﺼﻔﻴﻖ ﻣﻨﻊ ﻛﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ اﻧﮕﺸﺘﺎن‬ ‫دﺳﺖ راﺳﺖ را ﺑﺮ ﭘﺸﺖ دﺳﺖ ﭼﭗ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮد ﺗﺼﻔﻴﻖ ﻛﺮد و زن‬ ‫ﺗﺴﺒﻴﺢ ﮔﻮﻳﺪ ﭘﺲ ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻧﺸﺪه ﻣﮕﺮ ﺧﻼف ﺳﻨﺖ اﺳﺖ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (15‬ﻃﻮاف ﻛﻨﻨﺪه را در دوران ﻃﻮاف از ﺟﻠﻮي ﻧﻤﺎزي رد ﺷﺪن ﺟﺎﺋﺰ‬ ‫اﺳﺖ)‪.(3‬‬

‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ Qc )7) ] ! + J R| + ،483‬ص‪.467‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.486‬‬ ‫)‪ (3‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.482‬‬ ‫‪188‬‬

тАля╗Ыя╗оя║╖я║╢ ╪зя╗зя╗Фя║о╪з╪п┘К я║╗я║Оя║гя║Р я╗гя║░╪з╪▒тАм тАля║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж я╗Ля║░я╗│я║░ ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓! ╪зя╗Яя║дя╗дя║кя╖▓ ╪п╪▒ я╗гя║Оя║гя╗о┘Д я╗гя║кя╗зя╗▓ ╪пя╗Ля╗о╪к ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ я║Ся╗▓тАм тАля╗зя╗мя║Оя╗│я║Ц ╪з╪п╪и я║Ся║░╪▒яоФя║О┘Ж я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪птАк ╪МтАмя║Ся╗ая╗Ья╗к я║гя╗Шя╗┤я╗Шя║Ц ╪зя╗│я╗ж ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪з╪▓ я╗Ля╗ия║Оя╗│я║Ц ╪зя╖▓тАм тАл╪▒╪итАк юаетАм╪зя╗Яя╗Мя║░╪к ╪пя╗Ля╗о╪к ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ я║Ся║к┘Ия╗Яя║Ц я╗Уя╗┤я╗Ая║О┘Ж ╪з┘Ия╗Яя╗┤я║О╪б я╗ля╗в янШя║Оя╗│я╗ия║к┘З ╪зя║│я║Ц ян╝я╗ия║Оя╗зян╜я╗к я╗│я╗ЪтАм тАл┘И╪зя╗Чя╗Мя║Ф ╪зя╗│я╗дя║О┘Ж ╪зя╗Уя║о┘И╪▓ я║Ся║о╪з╪п╪▒ ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ ╪▒╪з я╗Ыя╗к ╪п╪▒ я╗гя╗о╪▒╪п я╗Ыя╗оя║╖я║╢ ╪зя╗зя╗Фя║о╪з╪п┘К я╗│я╗Ъ я║╗я║Оя║гя║РтАм тАля╗гя║░╪з╪▒ ┘Ия╗Яя╗▓ ╪зя╖▓ я║Ся║о╪з┘К ╪▒я╗Уя║Шя╗ж ╪п╪▒ я╗Чя║Оя╗Уя╗ая║Ф я╗гя║кя╗зя╗▓ я╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║к я║Ся╗┤я║О┘Ж я╗Ыя║о╪п┘З я║зя║кя╗гя║Ц я║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘ЖтАм тАля║Чя╗Шя║кя╗│я╗в я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗втАк:тАмтАм тАл╪зя╗Яя║дя╗дя║кя╖▓ я╗Ля║░┘Ия║Яя╗Ю я╗│я╗Ъ я╗Чя║Оя╗Уя╗ая║Ф я╗гя║кя╗зя╗▓ я╗Ля║Оя║╖я╗Шя║О┘Ж┘Р ╪▒я║│я╗о┘Д ╪з╪▓ ян╝я╗Ья╗о╪з┘Д янШя╗ия║ая║О╪итАм тАлянШя║Оя╗Ыя║┤я║Шя║О┘Ж я║Ся╗к я╗гя╗Ия╗Фя║о ╪вя║Ся║О╪п ┘И ╪▒┘Ия║│я║Шя║Оя╗ля║О┘К ╪зя╗Гя║о╪з┘Б ╪в┘Ж я║Ся╗мя║О╪▒ я║│я╗ия║Ц я╗ля║О ╪▒╪з я║Ся╗мя╗дя║о╪з┘З ╪п╪зя║╖я║Шя╗ктАм тАл╪п╪▒ я╗гя╗Шя║О┘Е ╪зя╗зя╗о╪з╪▒ я║╖я║оя╗│я╗Т ┘И╪з╪▒╪п яоФя║о╪пя╗│я║к ╪з╪▓ ╪вя╗зя║ая║О ян╝я╗мя║О╪▒ я║Ся║о╪з╪п╪▒ ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ ╪пя║│я║Ц я║Ся╗мя╗втАм тАл╪▒я║│я║Оя╗зя║к┘З я║Ся║о╪з┘К я║│я╗к ╪▒┘И╪▓ ╪п╪▒ я╗Чя║Оя╗Уя╗ая║Ф я╗гя║кя╗зя╗▓ я║Ся╗мя╗дя║о╪зя╗ля╗▓ я╗Ля║Оя║╖я╗Шя║О┘Ж ╪▒я║│я╗о┘Д ╪п╪▒ я║│я╗Фя║о я║╖я║оя╗│я╗ЪтАм тАля║╖я║кя╗зя║к ╪з╪▓ ╪в┘Ж ян╝я╗мя║О╪▒ я╗зя╗Фя║оя╗│я╗Ья╗▓ я╗Уя║о╪▓я╗зя║к я║зя║Оя╗зя╗о╪з╪п╪й я║╗я║Оя║гя║Р я╗гя║░╪з╪▒ ╪зя╗зя╗о╪з╪▒ я║╖я║оя╗│я╗Т я╗ля╗в я║Ся╗о╪птАм тАля╗Чя║Оя╗Уя╗ая║Ф я╗гя║кя╗зя╗▓ я║Ся║О я║Яя╗о╪┤ ┘И я║зя║о┘И╪┤ ╪пя╗Ля╗о╪к я╗зя╗┤я╗Ья╗▓ я║Ся╗к "яоФя║оя╗ля╗▓ ╪п┘ИянШя║Шя╗к" ╪▒я║│я╗┤я║ктАк ╪МтАм┘Ия╗Чя║Шя╗▓тАм тАля╗Ыя╗к я║│я╗к ╪▒┘И╪▓ ╪в┘Ж ян╝я╗мя║О╪▒ я╗зя╗Фя║о ╪зя╗зя╗о╪з╪▒ я║╖я║оя╗│я╗Т я╗гя╗Ь тАкюаетАмя╗дя╗Ю яоФя║о╪пя╗│я║к ╪в┘Ж я╗зя╗Фя║о┘К я╗Ыя╗к ╪з╪▓ я║зя║Оя╗зя╗о╪з╪п╪йтАм тАля║╗я║Оя║гя║Р я╗гя║░╪з╪▒ я║Ся╗о╪п ╪з╪▓ ╪▒я╗Уя║Шя╗ж я║Ся╗к я║зя║Оя╗зя╗к ╪зя╗зя╗Ья║О╪▒ я╗Ыя║о╪п ┘И яоФя╗Фя║ЦтАк :тАм╪зя╗гя║╕я║Р я╗гя╗ж я║гя╗Ая║о╪ктАм тАля╗гя║оя║╖я║к┘Е ╪▒╪з ╪п╪▒ я║зя╗о╪з╪и ╪пя╗│я║к┘Е я╗Ыя╗к я╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя╗о╪птАк :тАмя╗Уя║о╪▓я╗зя║к┘Е! ╪з╪▓ ╪▒я╗Уя║Шя╗ж я║Ся║ия║Оя╗зя╗к я║СянЩя║оя╗ля╗┤я║░я╗│я║к ┘ИтАм тАля║Ся║Оя║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж я╗Чя║Оя╗Уя╗ая║Ф я╗гя║кя╗зя╗▓ я╗гя║░я╗│я║к я║│я╗Фя║о╪к ╪▒╪з ╪з╪п╪зя╗гя╗к я║Ся║кя╗ля╗┤я║ктАк ╪МтАм╪зя╗│я╗ж ┘И╪зя╗Чя╗Мя║Ф я╗Ыя╗оя║╖я║╢ ╪зя╗зя╗Фя║о╪з╪п┘КтАм тАля║╗я║Оя║гя║Р я╗гя║░╪з╪▒ тАк 2 3 % ]$тАм╪▒╪з я║╖я╗ия╗┤я║к┘З я╗гя╗о╪м я║зя╗оя║╖я╗▓ я╗Чя║Оя╗Уя╗ая║Ф я╗гя║кя╗зя╗▓ ян╝я╗ия║О┘ЖтАм тАля║│я║оя╗Ля║Ц яоФя║оя╗Уя║Ц я╗Ыя╗к ╪вя╗зя╗мя║О ╪▒╪з я║Ся╗┤я║╢ ╪з╪▓ янШя╗┤я║╢ я║Ся║Оя║гя╗оя║╗я╗ая╗к ┘Ия╗зя╗┤я║о┘Ия╗гя╗ия║к яоФя║о╪п╪зя╗зя╗┤я║к ┘И я╗ля║о ян╝я╗мя║О╪▒тАм тАля║Ся║о╪з╪п╪▒ ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ ╪з┘К я╗Ыя╗к ╪з╪▓ ╪зя╗зя╗о╪з╪▒ я║╖я║оя╗│я╗Т ╪вя╗гя║к┘З я║Ся╗о╪пя╗зя║к ╪пя║│я║Ц я║Ся╗мя╗в ╪п╪з╪п┘З ╪п╪▒ я╗Чя║Оя╗Уя╗ая║Ф я╗гя║кя╗зя╗▓тАм тАля║Ся╗┤я║╢ ╪з╪▓ янШя╗┤я║╢ ╪▒╪з я╗ля╗▓ я║│я╗Фя║о яоФя║о╪пя╗│я║кя╗зя║ктАк.тАмтАм тАлтАк189тАмтАм

‫ﻣﺎدر از ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه اﻳﺴﺘﺎده ﺷﺪ‬ ‫ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻴﺎن ﻳﻚ ﺑﺮادر اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎب اﻟﻤﺪﻳﻨﻪ ﻛﺮاﭼﻲ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﺎدر ﻋﺰﻳﺰم ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﺮﻳﻀﻲ ﺷﺪﻳﺪ از ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن روي ﺗﺨﺖ ﻣﻌﺬور ﺑﻮد و دﻛﺘﺮﻫﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﺟﻮاب داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدم ﻛﻪ از ﺳﻔﺮ ﻛﺮدن ﺑﺎﻋﺎﺷﻘﺎن رﺳﻮل ‪2 3 % 4‬‬ ‫ = در ﻗﺎﻓﻠﻪ ﻫﺎي ﻣﺪﻧﻲ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺳﻨﺖ ﻫﺎي دﻋﻮت اﺳﻼﻣﻲ دﻋﺎﻫﺎ ﻗﺒﻮل ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ از ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺮوﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﺎ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﮔﺎه ﻗﺎﺋﻢ ﺷﺪة ﻣﺮﻛﺰ‬ ‫ﻧﻮر اﻓﺮوز ﻓﻴﻀﺎن ﻣﺪﻳﻨﺔ دﻋﻮت اﺳﻼﻣﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺳﻪ روز در ﻗﺎﻓﻠﺔ ﻣﺪﻧﻲ ارادة‬ ‫ﺳﻔﺮ ﻛﺮدم‪ ،‬ﺑﺮادران اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﻧﻬﺎﻳﺖ ﺷﻔﻘﺖ دﺳﺖ ﺑﻬﻢ داده ﺑﻤﻌﻴﺖ )ﺑﻬﻤﺮاﻫﻲ( ﻋﺎﺷﻘﺎن‬ ‫رﺳﻮل ‪ = 2 3 % 4‬ﻗﺎﻓﻠﻪ ﻣﺪﻧﻲ ﻣﺎ در ﻳﻚ روﺳﺘﺎي ﻗﺮﻳﺐ ﺻﺤﺮاي ﻣﺪﻳﻨﻪ‬ ‫ﺑﺎب اﻻﺳﻼم ﺳﻨﺪ رﺳﻴﺪ‪ ،‬در اﺛﻨﺎي ﺳﻔﺮ در ﺧﺪﻣﺖ ﻋﺎﺷﻘﺎن رﺳﻮل ‪ = 2 3 % 4‬‬ ‫ ﻣﻦ درﺧﻮاﺳﺖ دﻋﺎ ﻛﺮدم و ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺸﻮﻳﺸﻨﺎك ﻣﺎدر ﻋﺰﻳﺰم را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮدم‪ ،‬اﻳﺸﺎن‬ ‫ﺑﺮاي ﺻﺤﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﻣﺎدر ﻋﺰﻳﺰم دﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﺮا ﺗﺴﻠﻲ ﻣﻲ دادﻧﺪ‪ ،‬اﻣﻴﺮ ﻗﺎﻓﻠﻪ ﺑﺎﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻧﺮﻣﻲ ﻛﻮﺷﺶ اﻧﻔﺮادي ﻛﺮده ﺑﻨﺪه را ﻣﺰﻳﺪ ﺑﺮاي‪ 30‬روز ﺳﻔﺮ در ﻗﺎﻓﻠﺔ ﻣﺪﻧﻲ آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺖ‬ ‫ﻣﻦ ﻫﻢ اراده ﻛﺮدم‪ ،‬درﻳﻦ اﺛﻨﺎء ﺑﺮاي ﺻﺤﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﻣﺎدر ﺟﺎﻧﻢ ﺧﻮب ﺑﺎﮔﺮﻳﻪ و زاري دﻋﺎ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﺮدم‪ ،‬درﻫﻤﻴﻦ ﻗﺎﻓﻠﺔ ﻣﺪﻧﻲ ﺳﻪ روزه‪ ،‬در ﺷﺐ ﺳﻮم ﻳﻚ ﺑﺰرگ را ﺑﺎﭼﻬﺮة ﻧﻮراﻧﻲ اش‬ ‫در ﺧﻮاب زﻳﺎرت ﻛﺮدم‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻓﻜﺮ ﻣﺎدر ﻋﺰﻳﺰت را ﻣﻜﻦ إن ﺷﺎء اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ‬ ‫او ﺻﺤﺖ ﻳﺎب ﻣﻲ ﮔﺮدد از ﺳﻲ روز ﻗﺎﻓﻠﺔ ﻣﺪﻧﻲ ﻓﺎرغ ﺷﺪم ﺑﺨﺎﻧﻪ آﻣﺪم در را زدم‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﻜﻪ دروازه ﺑﺎز ﺷﺪ ﻣﻦ در ﺣﻴﺮت اﻳﺴﺘﺎده ﺧﺸﻚ ﻣﺎﻧﺪم ﭼﺮا ﻛﻪ آن ﻣﺎدر ﻋﺰﻳﺰ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرم را دﻳﺪم ﻛﻪ از ﺗﺨﺖ ﺧﻮاب ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻛﻨﻮن در را ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﺎز ﻛﺮده ﺑﻮد‪،‬‬ ‫از ﻓﺮط ﻣﺴﺮت ﻗﺪﻣﻬﺎي ﻣﺎدر را ﺑﻮﺳﻴﺪم و ﺧﻮاﺑﻲ را ﻛﻪ در ﻗﺎﻓﻠﺔ ﻣﺪﻧﻲ دﻳﺪه ﺑﻮدم ﺗﻌﺮﻳﻒ‬ ‫ﻛﺮدم‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺎدر اﺟﺎزه ﺧﻮاﺳﺘﻢ و ﺑﺮاي ﻣﺪت‪ 30‬روز دﻳﮕﺮ ﺑﻬﻤﺮاﻫﻲ ﻋﺎﺷﻘﺎن رﺳﻮل‬ ‫‪ = 2 3 % 4‬در ﻗﺎﻓﻠﺔ ﻣﺪﻧﻲ ﻋﺎزم ﺳﻔﺮ ﺷﺪم‪.‬‬ ‫‪190‬‬

‫

‬ ‫

‬ ‫‪ !" #$ % & ' ( ) * #+ % & ,- ./ & +0‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺎﻓﺮ‬

‫)ﺣﻨﻔﻲ(‬

‫اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ را از اول ﺗﺎ آﺧﺮ ﻣﻜﻤﻞ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﺷﻤﺎ در ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ‬ ‫ﻓﻀﺎﻳﻞ درود ﺷﺮﻳﻒ‪ :‬ﻓﺮﻣﺎن ﺳﻠﻄﺎن دوﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺳﺮورِ ذﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب رﺣﻤﻦ‬ ‫ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ در روزِ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎى را‬ ‫ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺪ ﻛﻪ در دﺳﺖ اﻳﺸﺎن ﻛﺎﻏﺬ‪ ‬ﻧﻘﺮه و ﻗﻠﻢِ ﻃﻼ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ ﻛﻪ روزِ‬ ‫ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ و ﺷﺐِ ﺟﻤﻌﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﻣﻦ درود ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ)‪. (1‬‬

‫‪! 1 2 - 3‬‬

‫‪ 5 6 7 % 3‬‬

‫ﺧﺪاي ﻋﺰ وﺟﻞ در آﻳﻪ )‪ (101‬ﺳﻮرة ﻧﺴﺎء ارﺷﺎد ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫< ; ‪ 98 :‬‬ ‫= ‪; :/:‬‬ ‫‪ ?> @/ BA& ; C‬‬ ‫; ‪; :,D‬‬ ‫ ‪(E D :‬‬ ‫ ‪" #; + E A‬‬ ‫‪A FE 7; (:0 H‬‬ ‫‪G ;I'A‬‬ ‫‪(J D E A K: N: #; LO J A 98 I;BEKL; (:0 BAKE M‬‬ ‫ ‪. PI 2+Q P A ; 98 : E-AR :N #; L / :9 E‬‬

‫و وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در زﻣﻴﻦ ﺳﻔﺮ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﻧﻤﺎزﻫﺎ را ﻗﺼﺮ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ اﻧﺪﻳﺸﺔ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻛﺎﻓﺮان ﺷﻤﺎ را اﻳﺬاء ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ ﺑﻲ ﺷﻚ آﻧﻬﺎ‬ ‫دﺷﻤﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه ﺷﻤﺎ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺻﺪر اﻻﻓﺎﺿﻞ ﺣﻀﺮت ﻋﻼﻣﻪ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺳ ‪‬ﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻌﻴﻢ اﻟﺪﻳﻦ ﻣﺮادآﺑﺎدي ﻣﻲ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﺧﻮف‪ ‬ﻛﻔﺎر ﺑﺮاي ﻗﺼﺮ ﻧﻤﺎز ﺷﺮط ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ ‪‬ﻳ ‪‬ﻌ َﻠﻲ ﺑﻦ اﻣﻴﻪ‬ ‫رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ ﺧﺪﻣﺖ‪ ‬ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ ﻓﺎروق اﻋﻈﻢ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ ﻋﺮض‬ ‫)‪ (1‬ﻛﻨﺰ اﻟﻌﻤﺎل‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻷذﻛﺎر‪ ،‬اﻟﺒﺎب اﻟﺴﺎدس‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،250‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(2174‬‬ ‫‪190‬‬

‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﻣﺎ در اﻣﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﭘﺲ ﭼﺮا ﻧﻤﺎز را ﻗﺼﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻴﻢ؟ ﺣﻀﺮت‬ ‫ﻓﺎروق اﻋﻈﻢ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ اي‬ ‫ﻋﺠﻴﺐ ﺑﻮد؛ ﻟﻬﺬا از ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ ،‬راﺣﺖ ﻗﻠﺐ وﺳﻴﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪ‪ .‬آﻧﺤﻀﺮت ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮاي‬ ‫ﺷﻤﺎ از ‪ V' W % T U‬ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﺻﺪﻗﻪ را ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻴﺪ)‪.(1‬‬ ‫ام اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺣﻀﺮت ﻋﺎﺋﺸﻪ ﺻﺪﻳﻘﻪ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻬﺎ رواﻳﺖ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎز دو رﻛﻌﺖ ﻓﺮض ﺷﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﺟﺪار دو ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻫﺠﺮت ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﻬﺎر رﻛﻌﺖ ﻓﺮض ﮔﺮدﻳﺪ و ﻧﻤﺎز در ﺳﻔﺮ ﻫﻤﺎن دو رﻛﻌﺖ ﻗﺒﻠﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ)‪.(2‬‬ ‫از ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪ اﷲ اﺑﻦ ﻋﻤﺮ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻬﻤﺎ رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺒﻴﺐ ﺧﺪا‬ ‫ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ در ﺳﻔﺮ ﻧﻤﺎز دو رﻛﻌﺖ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻈﺎﻫﺮ دو‬ ‫رﻛﻌﺖ ﻛﻢ ﮔﺮدﻳﺪه ا ‪‬ﻣﺎ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺛﻮاب ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﭼﻬﺎر رﻛﻌﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ)‪. (3‬‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺳﻔﺮ ﺷﺮﻋﻲ‬ ‫ﺷﺮﻋﺎً ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ارادة ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 57/5‬ﻣﻴﻞ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‬ ‫)‪92‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ( از ﻣﻘﺎم اﻗﺎﻣﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺜﻼً ﺷﻬﺮ ﻳﺎ روﺳﺘﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻴﺮون ﺑﺸﻮد)‪.(4‬‬

‫ﭼﻪ وﻗﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد؟‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﻧﻴﺖ ﺳﻔﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ وﻗﺘﻲ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ از آﺑﺎدي‬ ‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻴﺮون ﮔﺮدد‪ ،‬اﮔﺮ در ﺷﻬﺮ ﺳﻜﻮﻧﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ از آﺑﺎدي‬ ‫اﻳﻜﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ ﺑﻴﺮون ﮔﺮدد)‪.(5‬‬ ‫)‪ X#L / 3 & X#L / 3 BN X + Y Z3 (1‬ص‪ ،347‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(686 -4‬‬ ‫)‪ ،604/2 X#L ' [ \+ ]D & X R? 1] I+ BN X^ _ Y Z3 (2‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(3935‬‬ ‫)‪ ،56/2 X K a 7- a ` ' + & X \+ ]D BN X ' + #& #I (3‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(1194‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﻠﺨﺼﺎ ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،8‬ص‪،270‬‬ ‫)‪ (5‬درﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.599‬‬ ‫‪191‬‬

‫ﻣﻄﻠﺐ ﺧﺎﺗﻤﻪ آﺑﺎدي‬ ‫ﻣﺮاد از ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻦ آﺑﺎدي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از آﻧﺠﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ آﺑﺎدي‬ ‫ﺧﺘﻢ ﮔﺮدد اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮاﺑﺮ آن ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ آﺑﺎدي ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ و ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻧﺸﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ)‪.(1‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻨﺎي ﺷﻬﺮ‬ ‫ﻓﻨﺎي ﺷﻬﺮ روﺳﺘﺎ ﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺼﻞ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻬﺮ ﻧﺸﻴﻦ ﻫﺎ از آن روﺳﺘﺎﻫﺎ‬ ‫ﺑﻴﺮون ﺷﺪن ﺷﺮط ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺜﻼً ﺑﺎﻏﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ اﺳﺖ اﮔﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻫﻤﺎن‬ ‫ﺑﺎغ و درآن ﺳﺎﻛﻦ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از آن ﺑﺎغ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻦ ﺷﺮط ﻧﻴﺴﺖ)‪ ،(2‬ﻓﻨﺎي ﺷﻬﺮ آن‬ ‫ﺟﺎﻫﺎﺋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻫﺎي ﻫﻤﺎن ﺷﻬﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻣﻴﺪان ﺑﺎزي‪،‬‬ ‫ﻣﻴﺪان اﺳﺐ دواﻧﻲ و ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ و ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ در آن زﺑﺎﻟﻪ ﻫﺎ را ﻣﻴﺮﻳﺰﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺟﺎﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﺘﺼﻞ اﻧﺪ ﭘﺲ ﺑﻴﺮون ﺷﺪن از آﻧﻬﺎ ﺿﺮوري اﺳﺖ و اﮔﺮ از ﺷﻬﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺿﺮوري ﻧﻴﺴﺖ)‪.(3‬‬

‫ﺷﺮط ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺷﺪن‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﻔﺮ اﻳﻦ ﺷﺮط ﻫﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ازآن ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد ﺳﻪ روز راه‬ ‫رﻓﺘﻦ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ارادة ﻣﺴﺎﻓﺖ ‪ 92‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ راه دو روز ﻳﻌﻨﻲ ﻛﻤﺘﺮ از‬ ‫)‪92‬ﻛﻴﻠﻮ ﻣﺘﺮ( را اراده ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ آﻧﺠﺎ رﺳﻴﺪ و ﺑﺎزﻫﻢ اراده ﻛﻤﺘﺮ از ﺳﻪ روز‬ ‫را ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 92‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ و ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﮔﺮ ﻫﻤﺔ دﻧﻴﺎ را‬

‫)‪ X@ B \ Ib (1‬ص‪.536‬‬ ‫)‪ (2‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.599‬‬ ‫)‪ (3‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.600‬‬ ‫‪192‬‬

‫ﺳﻔﺮ ﻛﻨﺪ ﺑﺎزﻫﻢ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻧﻴﺴﺖ)‪ ،(1‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﺷﺮط اﺳﺖ ﻛﻪ ارادة ﺳﻔﺮ ﺳﻪ روز ﻣﺘﺼﻞ‬ ‫را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اراده ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ دو روز راه ﺑﺮود و در آﻧﺠﺎ ﻛﺎري اﻧﺠﺎم‬ ‫دﻫﺪ وﻣﺪﺗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺑﻌﺪ ﻳﻚ روز دﻳﮕﺮ را ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ارادة راه ﺳﻪ روز‬ ‫ﻣﺘﺼﻞ ﻧﺸﺪ ﭘﺲ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪.(2‬‬

‫اﻗﺴﺎم وﻃﻦ‬ ‫وﻃﻦ دو ﻗﺴﻢ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬وﻃﻦ اﺻﻠﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ ّﻟﺪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻮاده اش در آن ﺟﺎ زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ در آﻧﺠﺎ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﻛﺮده و اراده اش اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲ‬ ‫رود‪.‬‬ ‫)‪ (2‬وﻃﻦ اﻗﺎﻣﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ در آن ارادة اﻗﺎﻣﺖ ‪ 15‬روز و ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬ ‫آن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ)‪.(3‬‬

‫ﺻﻮرت ﻫﺎي ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪن وﻃﻦ اﻗﺎﻣﺖ‬ ‫وﻃﻦ اﻗﺎﻣﺖ ﺟﺪﻳﺪ اﻗﺎﻣﺖ وﻃﻦ او‪‬ل را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ اراده ﭘﺎﻧﺰده‬ ‫روز در ﻳﻚ ﺟﺎ ﮔﺬراﻧﺪ ﺑﻌﺪ درﺟﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻫﻤﻴﻦ ﭘﺎﻧﺰده روز ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن‬ ‫ﺟﺎي او‪‬ل وﻃﻦ اﻗﺎﻣﺖ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ در ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺳﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫وﻃﻦ اﻗﺎﻣﺖ از وﻃﻦ اﺻﻠﻲ و ﺳﻔﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد)‪.(4‬‬

‫)‪ (1‬در ﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.209‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،4‬ص‪.77‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.145‬‬ ‫)‪ (4‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.145‬‬ ‫‪193‬‬

‫ﺳﻔﺮِ دو راه‬ ‫ﺑﺮاي رﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﺟﺎ دو راه ﻗﺮار دارد از ﻳﻜﻲ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺳﻔﺮ اﺳﺖ واز دﻳﮕﺮش‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻫﻤﺎن راﻫﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻣﻲ رود ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﺒﺎر اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ از راه‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ رﻓﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻧﻴﺴﺖ واز دور اﮔﺮ رﻓﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮ اﺳﺖ اﮔﺮﭼﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮدن‬ ‫اﻳﻦ راه ﻫﻴﭻ ﻣﻄﻠﺒﻲ از آن درﺳﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ)‪.(1‬‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺗﺎ ﭼﻪ وﻗﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮ اﺳﺖ‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﻜﻦ اﺻﻠﻲ اش ﻧﺮﺳﺪ ﻣﺴﺎﻓﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ در آﻧﺠﺎﺋﻲ ﻛﻪ‬ ‫رﻓﺘﻪ ﻛﺎﻣﻼً اﻗﺎﻣﺖ ‪ 15‬روز را ﻧﻴﺖ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ آﻧﻮﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺳﻪ روز راه‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ‪ 92‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از رﺳﻴﺪن ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺳﻪ ﻣﻨﺰل ﻳﻌﻨﻲ ‪92‬‬ ‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ارادة ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ را ﺑﻜﻨﺪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻧﺸﺪ اﮔﺮﭼﻪ در ﺟﻨﮕﻞ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ)‪.(2‬‬

‫اﮔﺮ ﺳﻔﺮ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﺑﻮد؟‬ ‫ﺳﻔﺮ اﮔﺮ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻛﺎر ﺟﺎﺋﺰ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ در ﻫﺮ دو ﺻﻮرت اﺣﻜﺎم ﻣﺴﺎﻓﺮ‬ ‫ﺟﺎري اﺳﺖ)‪.(3‬‬

‫ﺳﻔﺮ ﻣﺎﻟﻚ و ﻧﻮﻛﺮ ﺑﺎﻫﻢ‬ ‫ﻧﻮﻛﺮ ﻗﺮار دادي ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ و ﻳﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﺎﻟﻚ ﺧﻮد ﺳﻔﺮ ﻛﻨﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻚ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار ﺗﺎﺑﻊ ﭘﺪر و ﺷﺎﮔﺮدي ﻛﻪ ﻏﺬاﻳﺶ از ﻃﺮف اﺳﺘﺎد ﻣﻴﺮﺳﺪ ﺗﺎﺑﻊ‬ ‫اﺳﺘﺎد اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﻴﺖ ﻣﺘﺒﻮع ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از اﻣﺮش ﻣﺘﺎﺑﻌﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (1‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،138‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.603‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.604‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.139‬‬ ‫‪194‬‬

‫ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺘﺒﻮع ﺑﭙﺮﺳﺪ آﻧﭽﻪ او ﺟﻮاب دﻫﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ آن ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺘﺒﻮع‬ ‫ﺟﻮاﺑﻲ ﻧﻪ داد‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ ﻛﻪ او ﻣﻘﻴﻢ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻘﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮد را ﻫﻢ‬ ‫ﻣﻘﻴﻢ ﺣﺴﺎب ﻛﻨﺪ و اﮔﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮد را ﻫﻢ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺣﺴﺎب ﻛﻨﺪ‪ ،‬واﻳﻦ ﻫﻢ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﺳﻪ روز راه ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻌﺪ از ‪ 92‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺳﻔﺮ ﻃﻲ ﻛﺮدن ﻗﺼﺮ ﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻗﺒﻞ از آن ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬واﮔﺮ ﺳﻮال ﻛﺮده ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺣﻜﻢ ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻮال‬ ‫ﻛﺮده و ﺟﻮاب ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫اﮔﺮ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪ ﭘﺲ ﻣﻴﺮوم!‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم دادن ﻛﺎري ﻳﺎ در اﻧﺘﻈﺎر اﺣﺒﺎب دو ﻳﺎ ﭼﻬﺎر ﻳﺎ ﺳﻴﺰده‬ ‫ﭼﻬﺎرده روز اﻗﺎﻣﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﻳﺎ اراده اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﺑﺮﻣﻴﮕﺮدم در ﻫﺮ دو‬ ‫ﺻﻮرت اﮔﺮ اﻣﺮوز و ﻓﺮدا ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﮕﺬرد ﺑﺎزﻫﻢ ﻣﺴﺎﻓﺮ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﺎز را ﻗﺼﺮ ﺑﺨﻮاﻧﺪ)‪.(2‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﻔﺮ زن‬ ‫ﺤﺮم ﻳﺎ ﺑﭽﻪ ﻧﺎﺑﺎﻟﻎ و ﻳﺎ ﻧﻴﻢ ﻋﻘﻞ ﻓﺎﺻﻠﺔ ‪92‬‬ ‫زن را ﺟﺎﺋﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻏﻴﺮ ‪‬ﻣ ‪‬‬ ‫ﺤﺮم ﺑﺎﻟﻎ ﻳﺎ ﺷﻮﻫﺮ‬ ‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺳﻪ روز و ﻳﺎ ﻳﻚ روز راه ﺳﻔﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻫﻤﺮاﻫﻲ ‪‬ﻣ ‪‬‬ ‫ﺤﺮم ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن‬ ‫ﺿﺮوري اﺳﺖ)‪ ،(3‬زن ﺑﺎ ﭘﺴﺮ ﻣﺮاﻫﻖ ﻳﻌﻨﻲ ﻗﺮﻳﺐ اﻟﺒﻠﻮغ ﻛﻪ ‪‬ﻣ ‪‬‬ ‫ﺤﺮم ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﺳﻖ‪ ،‬ﺑﻴﺒﺎك و ﻏﻴﺮ ﻣﺎﻣﻮن‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺳﻔﺮ ﻛﺮده ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ)‪ ،(4‬ﺑﺮاي ‪‬ﻣ ‪‬‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻣﺮاﻫﻖ در ﺣﻜﻢ ﺑﺎﻟﻎ اﺳﺖ)‪.(5‬‬ ‫)‪ (1‬ﻣﻠﺨﺼﺎ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.617 ،616‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.139‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.142‬‬ ‫)‪ (4‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.219‬‬ ‫)‪ (5‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،4‬ص‪.84‬‬ ‫‪195‬‬

‫ﻣﻨﺰل واﻟﺪﻳﻦ زن و ﺧﺎﻧﻮادة ﺷﻮﻫﺮ‬ ‫زﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﺮوﺳﻲ ﻛﺮد و در ﺧﺎﻧﺔ ﺷﻮﻫﺮ زﻧﺪﮔﻲ اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮد ﻣﻨﺰلِ واﻟﺪﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮاﻳﺶ وﻃﻦ اﺻﻠﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻨﺰل ﺧﺎﻧﻮادة ﺷﻮﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺎﻫﻢ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫ﺑﻪ اﻧﺪازة ﺳﻪ ﻣﻨﺰل )‪92‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ( ﻓﺎﺻﻠﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و از آﻧﺠﺎ زن ﺑﺨﺎﻧﻪ واﻟﺪﻳﻦ‬ ‫ﺳﻔﺮ ﻛﺮد و ﭘﺎﻧﺰده روز ﻧﻴﺖ ﻧﻜﺮد ﻧﻤﺎز را ﻗﺼﺮ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و اﮔﺮ در ﺧﺎﻧﺔ ﻣﺎدر و ﭘﺪر‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ دارد و ﺷﻮﻫﺮ ﺑﻄﻮر ﻣﻬﻤﺎﻧﻲ او را ﺑﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺔ ﭘﺪر‬ ‫وﻣﺎدر رﺳﻴﺪ ﺳﻔﺮ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﻤﺎز را ﻣﻜﻤﻞ ﺑﺨﻮاﻧﺪ)‪.(1‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﻤﺎﻟﻚ ﻋﺮﺑﻲ ﺑﺎوﻳﺰا‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫در زﻧﺪﮔﻲ اﻣﺮوزه ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﻛﺎروﺑﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﺧﺎﻧﻮاده از ﻛﺸﻮر ﺧﻮد در‬ ‫ﺧﺎرج ﻣﻲ روﻧﺪ ﻛﻪ در ﻧﺰد آﻧﻬﺎ ﻳﻚ وﻳﺰاي ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺜﻼً در اﻣﺎرات‬ ‫ﻋﺮب وﻳﺰاي رﻫﺎﻳﺸﻲ ﺳﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﻣﻲ رﺳﺪ( اﻳﻦ ﻳﻚ وﻳﺰاي ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻮ ّﻗﺘﻲ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻫﺮ ﺳﻪ ﺳﺎل ﻳﻚ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻮل ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ وﻳﺰا ﺑﺮاي ﻣﺪت‬ ‫ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻟﻬﺬا اﮔﺮﭼﻪ ﺑﭽﻪ ﻫﺎ و ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ زﻧﺪﮔﻲ در اﻣﺎرات‬ ‫ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻴﻬﻮده ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬واﮔﺮ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺎ ﺻﺪ ﺳﺎل ﻫﻢ اﻣﺎرات وﻃﻦ‬ ‫اﺻﻠﻲ اش ﺷﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎء‪ ‬ﻫﺮ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ از ﺳﻔﺮ ﺑﺮ ﮔﺮدد وﻗﻴﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻧ ‪‬ﻴﺖ اﻗﺎﻣﺖ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼً در دﺑﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺳﻨﺖ ﻫﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺪﻧﻲ ﻗﺎﻓﻠﻪ ﻫﻤﺮاه ﻋﺎﺷﻘﺎن رﺳﻮل ﺻ ّﻠﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳ ّﻠﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً )‪(150‬‬ ‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ دور از دﺑﻲ ﻳﻌﻨﻲ در دار اﻟﺨﻼﻓﻪ اﺑﻮﻇﺒﻲ ﺳﻔﺮ اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮد‪ ،‬اﻛﻨﻮن اﮔﺮ‬ ‫)‪ (1‬ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺟﻊ‪.‬‬ ‫‪196‬‬

‫دوﺑﺎره ﺑﻪ دﺑﻲ ﺑﺮ ﮔﺮدد ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻴﺖ اﻗﺎﻣﺖ ‪ 15‬روز را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ورﻧﻪ اﺣﻜﺎم‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺮ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻲ اﮔﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﺣﺎل ﻳﻌﻨﻲ )ﻃﻲ ﺷﺪه( اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ‪15‬‬ ‫روز ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن در دﺑﻲ ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﺪ درﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﻘﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻃﺮح ﻛﺎروﺑﺎر آن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻜ ‪‬ﻤﻞ ﭘﺎﻧﺰده ‪ 15‬ﺷﺐ و روز ﻧﻤﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ در دﺑﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﺎً ﻓﻮﻗﺘﺎً ﺳﻔﺮ ﺷﺮﻋﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﮔﺮ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻧﺰد‬ ‫ﺑﭽﻪ ﻫﺎﻳﺶ رﻓﺖ وآﻣﺪ ﺑﻜﻨﺪ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻤﺎز را ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺼﺮ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬اي‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت و ﺗﻮزﻳﻊ اﻣﻮال از ﻳﻚ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ دﻳﮕﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﺎي دور‬ ‫را ﻃﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ و آﻗﺎﻳﺎن راﻧﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﺤﺘﺮم ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﺣﻜﺎم را در ذﻫﻦ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺿﺮوري ﺑﺮاي زاﺋﺮ ﻣﺪﻳﻨﻪ‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺖ اﻗﺎﻣﺖ ﻛﺮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ داﻧﺪ ﭘﺎﻧﺰده روز اﻗﺎﻣﺖ ﻛﺮده ﻧﻤﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﻴﺖ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﺑﺮاي اداي ﺣﺞ رﻓﺘﻪ و ﺑﺎوﺟﻮد ﺷﺮوع ﺷﺪن‬ ‫ﻣﺎه ذي !‪ \c‬ارادة اﻗﺎﻣﺖ ﭘﺎﻧﺰده روز را در ﻣﻜﻪ اﻟﻤﻜﺮﻣﻪ ﻛﺮد‪ ،‬اﻳﻦ اراده‬ ‫ﺑﻴﻬﻮده اﺳﺖ؛ زﻳﺮا وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ارادة ﺣﺞ ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻧﺰده روز ﺑﺮاﻳﺶ وﻗﺖ‬ ‫ﺴﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ‪ 8‬ذي !‪ \c‬رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻲ و در روز ﻧﻬﻢ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻴ ‪‬‬ ‫ﻋﺮﻓﺎت ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭘﺎﻧﺰده روز ﻣﺴﻠﺴﻞ ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻣﻜﻪ ﻣﻌﻈﻤﻪ اﻗﺎﻣﺖ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد! اﮔﺮ از ﻣﻨﻲ ﺷﺮﻳﻒ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺖ ﻛﻨﺪ درﺳﺖ اﺳﺖ)‪ ،(1‬در ﺻﻮرﺗﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﭘﺎﻧﺰده روز ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن در ﻣﻜﺔ ﻣﻌ ّﻈﻤﻪ اﻗﺎﻣﺖ ﻛﺮده ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻇﻦّ‬ ‫ﻏﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در دوران ﭘﺎﻧﺰده روز ﻋﺎزم ﻣﺪﻳﻨﺔ ﻣﻨﻮ‪‬ره ﻳﺎ وﻃﻦ اﺻﻠﻲ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد ﺑﻨﺎء‪ ‬اﻛﻨﻮن ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬در ﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ ،729‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.140‬‬ ‫‪197‬‬

‫ﺑﺎ وﻳﺰاي ﻋﻤﺮه ﺑﺮاي اداي ﺣﺞ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮ ّﻗﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮي اداي ﺣﺞ‪ ‬ﺑﺎ وﻳﺰاي ﻋﻤﺮه ﺑﻄﻮر ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺗﻮ ّﻗﻒ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ در‬ ‫ﻛﺸﻮري دﻳﮕﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﻌﺪ از ﻣﺪت وﻳﺰاي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﻴﺖ و اراده اي ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﺗﻤﺎم وﻳﺰا ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻗﺎﻣﺖ ﺑﻴﻬﻮده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا اﻛﻨﻮن در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮدش ﻧﺒﻮده و ﺗﺎﺑﻊ اﻧﺘﻈﺎﻣﻴﻪ ﻫﻤﺎن ﻛﺸﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎء‪ ‬اﮔﺮ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﮕﺬراﻧﺪ ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪،‬‬ ‫در دﻧﻴﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻼف‪ ‬ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺑﺎﺧﻼف ورزي آن اﻧﺪﻳﺸﺔ ﺗﺬﻟﻴﻞ‪،‬‬ ‫رﺷﻮت‪ ،‬دروغ وآﻓﺎت دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻃﺎﻋﺖ از آن واﺟﺐ اﺳﺖ)‪(1‬؛‬ ‫ﻟﻬﺬا ﺑﺪون وﻳﺰا در ﻛﺸﻮر دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﺪن ﻳﺎ ﺑﺮاي اداي ﺣﺞ‪ ‬ﻣﺨﻔﻲ ﺷﺪن ﺟﺎﻳﺰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮاي اداي ﺣﺞ‪ ‬ﺑﻄﻮر ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ رﻓﺘﻦ و آن را ﻛﺮم اﷲ و رﺳﻮﻟﺶ داﻧﺴﺘﻦ‬ ‫ﺑﻲ ﺑﺎﻛﻲ و ﮔﻨﺎه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﺼﺮ واﺟﺐ اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮ واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز را ﻗﺼﺮ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻬﺎر رﻛﻌﺖ را دو رﻛﻌﺖ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ در ﺣﻖ وي ﻫﻤﺎن ﻧﻤﺎز ﻛﺎﻣﻞ ﺣﺴﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬واﮔﺮ ﻗﺼﺪاً ﭼﻬﺎر رﻛﻌﺖ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪ و در دو رﻛﻌﺖ ﻗﻌﺪه ﻛﺮد ﻓﺮض ادا ﻣﻲ ﺷﻮد وآن دو رﻛﻌﺖ ﺑﻌﺪي ﻧﻔﻞ ﺑﻮده‬ ‫ﻣﮕﺮ ﮔﻨﻬﮕﺎر و ﺣﻘﺪار ﻋﺬاب ﻧﺎر ﻣﻴﺸﻮد؛ زﻳﺮا ﻛﻪ واﺟﺐ را ﺗﺮك داده؛ ﻟﻬﺬا ﺗﻮﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از دو رﻛﻌﺖ ﻗﻌﺪه ﻧﺨﻮاﻧﺪ ﭘﺲ ﻓﺮض اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ وآن ﻧﻤﺎز‬ ‫ﻛﺎﻣﻼً ﻧﻔﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬ﻣﻠﺨﺼﺎ ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،17‬ص‪.370‬‬ ‫‪198‬‬

‫ﺑﻠﻲ اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از ﺳﺠﺪه رﻛﻌﺖ ﺳﻮم ﻧﻴﺖ اﻗﺎﻣﺖ ﻛﺮد ﭘﺲ ﻓﺮض ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﻣﮕﺮ ﻗﻴﺎم و رﻛﻮع رﻛﻌﺖ ﺳﻮم را ﺑﺎﻳﺪ اﻋﺎده ﺷﻮد و اﮔﺮ در ﺳﺠﺪة رﻛﻌﺖ ﺳﻮم ﻧﻴﺖ‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﺎل ﻓﺮض ادا ﻧﺸﺪ‪ ،‬اﮔﺮ در ﻫﺮ دو رﻛﻌﺖ اول ﻳﺎ در ﻳﻜﻲ از آن دو‬ ‫رﻛﻌﺖ ﻗﺮاﺋﺖ ﻧﻜﺮد ﻧﻤﺎز ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪.(1‬‬

‫در ﻋﻮض ﻗﺼﺮ ﻧﻴﺖ ﭼﻬﺎر رﻛﻌﺖ ﻛﺮده ﺷﻮد‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺠﺎي دو رﻛﻌﺖ ﻓﺮض ﻧﻴﺖ ﭼﻬﺎر رﻛﻌﺖ ﻛﺮد ﺑﻌﺪ از آن در دو رﻛﻌﺖ‬ ‫ﻳﺎدش آﻣﺪ و ﺑﻬﻤﺎن دو رﻛﻌﺖ ﺳﻼم داد‪ ،‬ﻧﻤﺎز درﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻘﻴﻢ‬ ‫ﺑﺠﺎي ﭼﻬﺎر رﻛﻌﺖ ﻧﻴﺖ دو رﻛﻌﺖ ﺑﺴﺘﻪ و ﺑﻌﺪ از اداي ﭼﻬﺎر رﻛﻌﺖ ﺳﻼم داد ﻧﻤﺎز‬ ‫او ﻫﻢ درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﻘﻬﺎي ﻛﺮام رﺣﻤﻬﻢ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬در ﻧﻴﺖ ﻧﻤﺎز ﺗﻌﻴﻴﻦ رﻛﻌﺎت ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺷﺮط ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ ﺿﻤﻨﺎً ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ ،‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻬﻮ ﺷﺪن ﮔﻔﺘﻦِ ﺗﻌﺪاد‬ ‫رﻛﻌﺎت ﺑﻪ زﺑﺎن زﻳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﺎﻧﺪ)‪.(2‬‬

‫اﻣﺎم ﻣﺴﺎﻓﺮ وﻣﻘﺘﺪيِ ﻣﻘﻴﻢ‬ ‫ﺑﺮاي درﺳﺖ ﺑﻮدن اﻗﺘﺪا ﻳﻚ ﺷﺮط اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﻮدنِ اﻣﺎم در ﺷﺮوع‬ ‫ﻧﻤﺎز و ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از آن ﻣﻌﻠﻮم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎم را ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻪ در وﻗﺖ ﺷﺮوع ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺎﻓﺮ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺶ را اﻋﻼن ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ در ﺷﺮوع ﻧﻤﺎز اﻋﻼن ﻧﻜﺮده اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻌﺪ از اداي‬ ‫ﻧﻤﺎز اﻋﻼن ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮادران ﻣﻘﻴﻢ اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﺧﻮد را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ)‪ ،(3‬و‬ ‫)‪ (1‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.139‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.98 ،97‬‬ ‫)‪ (3‬درﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.612 ،611‬‬ ‫‪199‬‬

‫اﮔﺮ در ﺷﺮوع ﻧﻤﺎز اﻋﻼن ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎزﻫﻢ ﺑﻌﺪ از اداي ﻧﻤﺎز ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ‬ ‫در آن وﻗﺖ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮده اﻧﺪ ﺑﺮاي ﺷﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﻮدن اﻣﺎم ﻇﺎﻫﺮ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎزﻫﻢ اﻋﻼن ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫ﻣﻘﺘﺪي ﻣﻘﻴﻢ و دو رﻛﻌﺖ ﺑﻌﺪي‬ ‫در ﻧﻤﺎز ﻗﺼﺮ ﺑﻌﺪ از ﺳﻼمِ اﻣﺎم ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻣﻘﺘﺪي ﻣﻘﻴﻢ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه‬ ‫اش را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ در رﻛﻌﺎت ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم ﻓﺮض ﺑﺠﺎي ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻮره ﻓﺎﺗﺤﻪ‬ ‫ﺑﻬﻤﺎن اﻧﺪازه ﺳﺎﻛﺖ اﻳﺴﺘﺎده ﺷﻮد)‪.(2‬‬

‫آﻳﺎ ﺳﻨﺖ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻣﻌﺎف اﻧﺪ ؟‬ ‫در ﺳﻨﺖ ﻫﺎ ﻗﺼﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻜ ‪‬ﻤﻞ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و در ﺣﺎﻟﺖ اﺿﻄﺮاري‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻨﺖ ﻫﺎ ﻣﻌﺎف و در ﻏﻴﺮ آن ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﭼﻬﺎر ﺣﺮوف "ﻧﻤﺎز" در ﻗﻄﺎرﻳﻜﻪ در ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫رﻓﺘﻦ اﺳﺖ ‪ 4‬ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻔﻞ‬ ‫)‪ (1‬ﺑﻴﺮون از ﺷﻬﺮ ﻳﻌﻨﻲ)ﻣﺮاد از آﻧﺠﺎي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻧﻤﺎز ﻗﺼﺮ واﺟﺐ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد( در ﺳﻮاري )ﻣﺜﻼً ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﻮاري‪ ،‬اﺗﻮﺑﻮس‪ ،‬ﻗﻄﺎر وﻏﻴﺮه( ﻧﻤﺎز ﻧﻔﻞ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و در آن ﺻﻮرت اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻗﺒﻠﻪ ﺷﺮط ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻮاري ﻳﺎ‬ ‫ﻗﻄﺎر ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺳﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ رود رو ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻃﺮف ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ آن ﻃﺮف رو‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻧﻤﺎز ﺟﺎﺋﺰ ﻧﻴﺴﺖ و در وﻗﺖ ﺷﺮوع ﻛﺮدن رو ﺑﻄﺮف ﻗﺒﻠﻪ ﻫﻢ ﺷﺮط‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺮ ﻃﺮﻓﻲ ﻛﻪ ﺳﻮاري ﻳﺎ ﻗﻄﺎر ﻣﻲ رود ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻃﺮف رو ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.735 ،‬‬ ‫)‪ (2‬ﻣﻠﺨﺼﺎ از ﺑﻬﺎر ﺷﺮ ﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ ‪،4‬ص‪.82‬‬ ‫‪200‬‬

‫رﻛﻮع و ﺳﺠﻮد ﺑﺎ اﺷﺎره ﻛﺮده ﺷﻮد و ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ اﺷﺎرة ﺳﺠﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫رﻛﻮع ﭘﺴﺖ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ اﻧﺪازه ﻛﻪ در رﻛﻮع ﺳﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺷﺪ ﺑﺮاي ﺳﺠﺪه از‬ ‫آن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﮔﺮدد)‪ ،(1‬در ﻗﻄﺎر و ﻳﺎ ﺳﻮاري اي ﻛﻪ ﺟﺎي ﺑﺎﺷﺪ در آن ﻗﺒﻠﻪ‬ ‫رخ ﺣﺴﺐ ﻗﺎﻋﺪة ﺷﺮﻋﻴﻪ ﻧﻮاﻓﻞ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در روﺳﺘﺎ زﻧﺪﮔﻲ دارد وﻗﺘﻲ ﻛﻪ از روﺳﺘﺎ ﺑﻴﺮون ﮔﺮدﻳﺪ در ﺑﻴﻦ‬ ‫ﺳﻮاري ﻳﺎ ﻗﻄﺎر ﻧﻔﻞ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (3‬در ﺑﻴﺮون ﺷﻬﺮ ﺑﻴﻦ ﺳﻮاري و ﻳﺎ ﻗﻄﺎر ﻧﻤﺎز را ﺷﺮوع ﻛﺮده ﺑﻮد در ﺣﺎل‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن داﺧﻞ ﺷﻬﺮ ﮔﺮدﻳﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﺎﻧﻪ ﻧﺮﺳﻴﺪه ﻧﻤﺎز را ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻜﻤﻴﻞ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (4‬در ﻗﻄﺎر روان ﺑﻼ ﻋﺬر ﺷﺮﻋﻲ ﻓﺮض وﺳﻨﺖ‪ ‬ﻓﺠﺮ وﺗﻤﺎم واﺟﺒﺎت ﻣﺜﻞ وﺗﺮ و‬ ‫آن ﻧﻔﻠﻲ ﻛﻪ آﻧﺮا ﻗﺒﻼً ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺳﺠﺪه ﺗﻼوت در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ آﻳﺖ ﺳﺠﺪه در‬ ‫زﻣﻴﻦ ﺗﻼوت ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اداء ﺷﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ و اﮔﺮ ﺑﺎﻋﺬر ﺷﺮﻋﻲ ﺑﺎﺷﺪ در ﺗﻤﺎم‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺷﺮط اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ رو ﺑﻄﺮف ﻗﺒﻠﻪ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﺨﻮاﻧﺪ وﮔﺮ ﻧﻪ‬ ‫در ﻫﺮ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﺑﺎﺷﺪ درﺳﺖ اﺳﺖ)‪.(4‬‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺮاي رﻛﻌﺖ ﺳﻮم اﻳﺴﺘﺎده ﺷﺪ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮ در ﻧﻤﺎز ﻗﺼﺮ رﻛﻌﺖ ﺳﻮم را ﺷﺮوع ﺑﻜﻨﺪ در آن دو ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﺑﻘﺪر ﺗﺸ ‪‬ﻬﺪ ﻗﻌﺪة اﺧﻴﺮه ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﺠﺪة رﻛﻌﺖ ﺳﻮم را ﻧﻜﺮده‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﻛﺮده ﺳﻼم ﺑﺪﻫﺪ و اﮔﺮ ﻧﻪ ﻧﺸﻴﻨﺪ و اﻳﺴﺘﺎده ﺳﻼم‬ ‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.487‬‬ ‫)‪ (2‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 486‬‬ ‫)‪ (3‬درﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.488‬‬ ‫)‪ (4‬درﻣﺨﺘﺎر ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.488‬‬ ‫‪201‬‬

‫ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﻣﻲ ﺷﻮد اﻣ‪‬ﺎ ﺳﻨﺖ ﺗﺮك ﮔﺮدﻳﺪه‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﺠﺪة رﻛﻌﺖ ﺳﻮم را ﻛﺮده‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﻳﻚ رﻛﻌﺖ دﻳﮕﺮﻫﻢ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻧﻤﺎز اداء ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد و دو رﻛﻌﺖ آﺧﺮي ﻧﻔﻞ ﺣﺴﺎب ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﺪون ﻗﻌﺪة اﺧﻴﺮه اﻳﺴﺘﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﺠﺪة رﻛﻌﺖ ﺳﻮم را اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده‬ ‫دوﺑﺎره ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﻛﺮده ﺳﻼم ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﺠﺪه رﻛﻌﺖ ﺳﻮم را اﻧﺠﺎم‬ ‫داد ﭘﺲ ﻓﺮض ﺑﺎﻃﻞ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻳﻚ رﻛﻌﺖ دﻳﮕﺮ ﺧﻮاﻧﺪه ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﻛﻨﺪ‬ ‫و ﻧﻤﺎز را ﻣﻜ ‪‬ﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻬﺎر رﻛﻌﺖ ﻧﻔﻞ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲ رود‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺧﻮاﻧﺪن دو‬ ‫رﻛﻌﺖ ﻓﺮض ﺑﻪ ﻋﻬﺪة او ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﻫﺎي ﻗﻀﺎء در ﺳﻔﺮ‬ ‫ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻗﻀﺎء ﺷﺪه در ﺣﺎﻟﺖ اﻗﺎﻣﺖ‪ ،‬در ﺳﻔﺮ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻗﻀﺎء ﺷﺪة ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻣﻘﻴﻢ ﺷﺪن ﻧﻴﺰ ﻗﺼﺮ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫)‪ (1‬ﻣﺎﺧﻮز از درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ ردا ﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 550‬‬ ‫‪202‬‬

‫ﻋﺬاب ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ در ﺣﻔﻆ‬ ‫ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺣﻔﻆ ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﺛﻮابِ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ا ‪‬ﻣﺎ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺣﻔﻆ‬ ‫ﻛﺮدن آﺳﺎن اﺳﺖ ﻟﻴﻜﻦ در ﻫﻤﺔ ﻋﻤﺮ آن را ﻳﺎد داﺷﺘﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﻔﺎظ‬ ‫وﺣﺎﻓﻈﺎت را ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ روزاﻧﻪ ﻛﻢ از ﻛﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﭘﺎره را ﺗﻼوت ﻛﻨﻨﺪ ﺣ ّﻔﺎﻇﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒﻞ از رﺳﻴﺪن رﻣﻀﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺷﻨﻮاﻧﺪن ﻣﺼ ّﻠﻲ ﻣﻨﺰل را ﺗﻜﺮار ﻣﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻌﺪ از آن در ﺗﻤﺎم ﺳﺎل ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻏﻔﻠﺖ ﭼﻨﺪﻳﻦ آﻳﺎت را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎر ﺑﺎر ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻳﻚ آﻳﺘﻲ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده اﻧﺪ ﺑﺎزﻫﻢ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ واز ﮔﻨﺎه ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺻﺪﻗﺎً ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ )ﺑﻌﺪ از ﺣﻔﻆ آﻳﺎت( ﻗﺮان را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﺪ ﺑﺮوز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻄﻮر‬ ‫ﻛﻮر)ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ( ﺣﺸﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد)‪.(1‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫)‪ (2‬ﺛﻮاب ﻫﺎي اﻣﺖ ﻣﻦ در ﺣﻀﻮرم ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ذرة ﺧﺴﻲ را از‬ ‫ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻴﺮون ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ و ﮔﻨﺎه ﻫﺎي اﻣﺖ‪ ‬ﻣﻦ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺗﻘﺪﻳﻢ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪه‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از آن ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻳﻚ ﺳﻮره و ﻳﺎ ﻳﻚ آﻳﻪ اي از‬ ‫ﻗﺮآن را ﻳﺎد داﺷﺘﻪ و آﻧﺮا ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺪﻳﺪه ام)‪.(2‬‬ ‫)‪ (3‬ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﻗﺮآن را ﺧﻮاﻧﺪ ﺑﻌﺪ آن را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮد در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺧﺪا )ﻋﺰوﺟﻞ( را‬ ‫در ﺷﻜﻞ ﺟﺬاﻣﻲ ﻣﻼﻗﺎت ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد)‪.(3‬‬

‫)‪ (1‬ﻣﺎﺧﺬ‪ ،‬پ‪ ،16‬ﻃﻪ ‪.126 ،125‬‬ ‫)‪ X(d F Ve f/ BN X^O+ 7 g+ ' (2‬ﺑﺎب )‪ ،(19‬ج‪ 4‬ص ‪ ،420‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ)‪.(2925‬‬ ‫)‪ ،107/2 X R k (d F lK! # / L *B & X 7- BN Xhi h j0 #I (3‬ﺣﺪﻳﺚ )‪.(1474‬‬ ‫‪203‬‬

‫)‪ (4‬در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ اﻣﺘﻢ را ﺟﺰاي آن ﮔﻨﺎه ﻣﻜ ‪‬ﻤﻞ داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻮره اي را‬ ‫ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻌﺪ آن را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ ( 5‬اﻋﻠﻲ ﺣﻀﺮت‪ ،‬اﻣﺎم اﻫﻞ ﺳﻨﺖ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ﺧﺎن ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺮﺣﻤﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫از آن ﻧﺎدان ﺗﺮ ﻛﻴﺴﺖ؟ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﭼﻨﺎن ﻫﻤﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺮآن‬ ‫ﺑﺰرگ را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﺪر ﺣﻔﻆ اﻳﻦ ﻗﺮآن ﭘﺎك را ﻣﻲ داﻧﺴﺖ وﺛﻮاب و در‬ ‫ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﺮآن وﻋﺪه داده ﺷﺪه از آن واﻗﻒ ﻣﻲ ﺑﻮد آن را از ﺟﺎن و دل ﻋﺰﻳﺰ‬ ‫ﺗﺮ ﻣﻲ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎزﻫﻢ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ :‬ﺗﺎ ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ در ﺗﻌﻠﻴﻢ آن و‬ ‫ﺣﻔﻆ آن ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ آن ﺛﻮاﺑﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮ آن وﻋﺪه داده ﺷﺪه ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‬ ‫و در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ از ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻮر وﺟﺬام ﺣﺸﺮ ﺷﺪن ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﻴﺪ)‪.(2‬‬

‫)‪ (1‬ﻛﻨﺰاﻟﻌﻤﺎل‪ X B m -n5 a o / X N,? BN ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،306‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ‬ ‫)‪.(2843‬‬ ‫)‪ (2‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج ‪ ،23‬ص‪،645‬‬ ‫‪204‬‬

‫

‬ ‫

‬ ‫‪ !" #$ % & ' ( ) * #+ % & ,- ./ & +0‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه‬ ‫ﻟﻄﻔﺎً اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ را ﻣﻜﻤ‪‬ﻞ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ إن ﺷﺎء اﷲ ﻋﺰ وﺟﻞ ﻓﻮاﺋﺪش را ﺧﻮاﻫﺪ دﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ‬ ‫ﺳﺮدار دو ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن ﻧﺒ ‪‬ﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب رﺣﻤﻦ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫ارﺷﺎد ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﺒﺎر ﺑﺮ ﻣﻦ درود ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﺮاﻳﺶ ﻳﻚ‬ ‫ﻗﻴﺮاط اﺟﺮ ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬و ﻗﻴﺮاط ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻛﻮه اﺣﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪.(1‬‬

‫‪! 3 4 - 5‬‬

‫‪ 7 8 9 % 5‬‬

‫ﺑﺮﻛﺖ‪ ‬ﺷﺮﻛﺖ در ﺟﻨﺎزه اوﻟﻴﺎء‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ در ﺟﻨﺎزة ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ ﺳﺮّي ﺳﻘﻄﻲ ‪ 8 9 % :$‬ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮد‪،‬‬ ‫درﻫﻤﺎن ﺷﺐ ﺣﻀﺮت ﺳﺮي ﺳﻘﻄﻲ ‪ 8 9 % :$‬را در ﺧﻮاب زﻳﺎرت ﻛﺮد‪،‬‬ ‫ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻓﻌﻞ اﷲ ﺑﻚ؟ ﻳﻌﻨﻲ اﷲ ﻋﺰّ و ﺟﻞّ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻛﺮدﻧﺪ؟ ﺟﻮاب داد‪ :‬اﷲ‬ ‫ﻋﺰّوﺟﻞّ ﻣﻦ و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ در ﺟﻨﺎزه ام ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻐﻔﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬آن‬ ‫ﻣﺮد ﻋﺮض ﻛﺮد‪ :‬ﻣﻦ ﻫﻢ در ﺟﻨﺎزة ﺷﻤﺎ ﺷﺮﻳﻚ ﺑﻮده ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬آن‬ ‫وﻟﻲ اﷲ ﻳﻚ ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﮕﺮ ﻧﺎم آن ﺷﺨﺺ در آن دﻳﺪه ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺧﻮب‬ ‫ﻧﮕﺎه ﻛﺮدﻧﺪ در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻧﺎﻣﺶ را ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ)‪.(2‬‬

‫)‪ ; < )= #+ >-?- 3@A< + & ; B) CD ;E F 4 GH + (1‬ج‪ ،1‬ص‪ ،39‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ)‪.(153‬‬ ‫)‪ ;QR...I- J0 #+ 4K0 #+ A4L M & ; N O (2‬ص‪.293‬‬ ‫‪233‬‬

‫ﻣﻐﻔﺮت ﻣﺮﻳﺪان‬ ‫ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻦ ‪‬ﻣ َﻨ ‪‬ﺒﻪ‪ ‬ﺣﻀﺮت ﺑﺸﺮ ﺣﺎﻓﻲ ‪ 8 9 % :$‬را در ﺧﻮاب دﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪:‬‬ ‫‪ ST& % U / +‬ﻳﻌﻨﻲ اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﺮد؟ ﺟﻮاب داد‪ :‬اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ‬ ‫ﻣﺮا ﺑﺨﺸﻴﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﺑﺸﺮ! ﺗﺮا و آﻧﻬﺎي را ﻛﻪ درﺟﻨﺎزه ات ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‬ ‫ﻫﻢ ﺑﺨﺸﻴﺪم‪ ،‬ﻣﻦ ﻋﺮض ﻛﺮدم ﻛﻪ! ﻳﺎرب ﻣﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮا ﻫﻢ ﻣﻐﻔﺮت ﻓﺮﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺤﺮ‬ ‫رﺣﻤﺖ رب‪ ‬اﻟﻌﺰت ﺑﻪ ﺟﻮش آﻣﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﻧﻬﺎي را ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﺤﺒﺖ دارﻧﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪم)‪.(1‬‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! دوﺳﺘﻲ ﺑﺎ اوﻟﻴﺎء اﷲ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻌﺎدت و ذﻛﺮ ﺧﻴﺮ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺰول رﺣﻤﺖ‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﻛﺖ در ﻫﺮ دو ﺟﻬﺎن‪ ،‬زﻳﺎرت ﻗﺒﻮر آﻧﻬﺎ‬ ‫درﻣﺎن اﻣﺮاض ﻣﻌﺼﻴﺖ و ﻣﺮﻳﺪي آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺠﺎت آﺧﺮت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺤﻤﺪ ﷲ ﻣﺎرا ﺑﺎ اوﻟﻴﺎي ﻛﺮام ﻋﻘﻴﺪت و ﺑﺎ وﻟﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺣﻀﺮت ﺑﺸﺮ ﺣﺎﻓﻲ‬ ‫ ‪ 8 9 % :$‬ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺻﺪﻗﺔ آن ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﺎرا ﻣﻐﻔﺮت ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻔﻦ دزد‬ ‫در ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزة ﻳﻚ زن ﻳﻚ ﻛﻔﻦ دزد ﺷﺮﻳﻚ ﺑﻮد‪ ،‬در ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن رﻓﺘﻪ ﻗﺒﺮ آن‬ ‫زن را ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ ﻛﺮد‪ ،‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺐ آن دزد ﻗﺒﺮ را ﺑﺎز ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن از زن ﺻﺪا‬ ‫ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ! ﺳﺒﺤﺎن اﷲ! ﻳﻚ ﻣﺮد ﻣﻐﻔﻮر ﻛﻔﻦِ ﻳﻚ زن ﻣﻐﻔﻮره را دزدي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﺸﻨﻮ‪:‬‬ ‫ﺧﺪاي ﻋﺰوﺟﻞ ﻣﺮا ﺑﻬﻤﺮاه ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺟﻨﺎزة ﻣﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻐﻔﺮت ﻧﻤﻮده‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺷﻤﺎ را ﻫﻢ ﻣﻐﻔﺮت ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﺷﻨﻴﺪ ﻓﻮراً ﺑﺮ ﻗﺒﺮ ﺧﺎك اﻧﺪاﺧﺖ‬ ‫و از ﺻﻤﻴﻢ ﻗﻠﺐ ﺗﺎﺋﺐ ﮔﺮدﻳﺪ)‪.(2‬‬

‫)‪... 9- V0 #+ 4K0 #+ A4L M & ; N O (1‬إﻟﺦ‪ ،‬ص ‪.289‬‬ ‫)‪ ;QR... 9- V0 #+ 4K0 #+ A4L M & N O (2‬ص ‪.208‬‬ ‫‪234‬‬

‫ﻣﻐﻔﺮت ﺟﻨﺎزه دﻫﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! ﺷﺮﻛﺖ در ﺟﻨﺎزة ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﻚ ﺧﺪا ﺟﻞّ ﺟﻼﻟﻪ را‬ ‫دﻳﺪﻳﺪ! ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪي ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﻨﺎزه ﺑﺮادران ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺣﺘﻲ‬ ‫اﻟﻤﻘﺪور ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﺷﺮﻛﺖ در ﺟﻨﺎزة ﻧﻴﻚ ﻣﺮدان ﺧﺪا ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫ﻣﻐﻔﺮت ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاي رﺣﻤﻦ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻐﻔﺮت‪ ‬ﻳﻚ ﻣﺮده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺣﺎﻣﻠﻴﻦ ﺟﻨﺎزة آن را ﻫﻢ ﻣﻐﻔﺮت ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪ اﷲ اﺑﻦ‬ ‫ﻋﺒﺎس رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻬﻤﺎ رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻣﺆﻣﻦ را ﺑﻌﺪ از ﻣﺮﮔﺶ ﻗﺒﻞ از ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﺟﺰا داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻤﺎم‬ ‫ﺷﺮﻛﺎي ﺟﻨﺎزه اش ﻣﻐﻔﺮت ﮔﺮدﻳﺪه اﻧﺪ)‪.(1‬‬

‫اوﻟﻴﻦ ﺗﺤﻔﻪ در ﻗﺒﺮ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎنِ ﻣﻐﻔﺮت ﻧﺸﺎن ﺣﻀﺮت ﺳﺮور ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻦ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در ﻗﺒﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد او‪‬ﻟﻴﻦ ﺗﺤﻔﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻋﺮض ﻣﻲ‬ ‫ﮔﺮدد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﻨﺎزه اش ﻣﻐﻔﺮت ﺷﺪه اﻧﺪ)‪.(2‬‬

‫ﺟﻨﺎزة ﻳﻚ ﺟﻨﺘﻲ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن ﻋﺎﻓﻴﺖ ﻧﺸﺎن ﺣﻀﺮت ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﺑﻬﺸﺘﻲ وﻓﺎت ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ را ﺣﻴﺎء ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺣﺎﻣﻠﻴﻦ ﺟﻨﺎزه وﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه‬ ‫را اداء ﻛﺮده اﻧﺪ ﻣﻐﻔﺮت ﻧﻔﺮﻣﺎﻳﺪ)‪.(3‬‬ ‫)‪ ;: 4X U@0 #+ Y + #+ M & ;( Z[ 3 O (1‬ج‪ ،7‬ص‪ ،7‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ)‪.(9258‬‬ ‫)‪ ;\ ] M ^& U _ ;Y- CD ;` a HD (2‬ج‪ ،15‬ص‪،246‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ)‪.(42255‬‬ ‫)‪ ;168g ;fb ;G c & ; 4Kc d e / (3‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ)‪.(1115‬‬ ‫‪235‬‬

тАля║Ыя╗о╪з╪и я╗ля╗дя║о╪зя╗ля╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║кяоФя║О┘Ж я║Яя╗ия║О╪▓┘ЗтАм тАля║гя╗Ая║о╪к я║│я╗┤я║кя╗зя║О ╪п╪з╪д╪п тАк -тАм╪п╪▒я║Ся║О╪▒яоФя║О┘З я║зя║к╪з┘Ия╗зя║к┘К я╗Ля║о╪╢ я╗Ыя║о╪пя╗зя║ктАк :тАмя╗│я║О ╪зя╖▓тАм тАля╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к я╗гя║дя║╛ ╪▒я║┐я║О┘К я║Чя╗о я║Яя╗ия║О╪▓┘З ╪з┘К ╪▒╪з я╗ля╗дя║о╪зя╗ля╗▓ я╗Ыя║о╪п я║Яя║░╪зя╗│я║╢ ян╝я╗к я║зя╗о╪зя╗ля║к я║Ся╗о╪п╪ЯтАм тАл╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАм╪▒┘И╪▓┘К я╗Ыя╗к ╪в┘Ж я║╖я║ия║║ я╗гя╗▓ я╗гя╗┤я║о╪п я╗Уя║оя║╖я║ШяоХя║О┘Ж я║Яя╗ия║О╪▓┘З ╪з╪┤ ╪▒╪з я╗ля╗дя║о╪зя╗ля╗▓тАм тАля╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║к ┘И я╗гя╗ж я╗гя╗Ря╗Фя║о╪к ╪вя╗зя╗мя║О ╪▒╪з я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗в)тАк.(1тАмтАм

тАля║Ыя╗о╪з╪и я║Ся╗к ╪зя╗зя║к╪з╪▓╪й я╗Ыя╗о┘З ╪зя║гя║ктАм тАля║гя╗Ая║о╪к ╪зя║Ся╗о я╗ля║оя╗│я║о┘З ╪▒я║┐я╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ия╗к я╗гя╗▓ яоФя╗оя╗│я║ктАк ╪МтАмя║│я║оя╗Ыя║О╪▒ я╗гя║кя╗│я╗ия╗ктАк ╪МтАмя╗Чя║о╪з╪▒ я╗Чя╗ая║Р ┘Ия║│я╗┤я╗ия╗ктАм тАля║╗я╗а┘Ся╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗в ╪з╪▒я║╖я║О╪п я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАмя╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к )я║Ся╗к я║Чя╗Шя║Оя║┐я║О┘К ╪зя╗│я╗дя║О┘Ж ┘И я╗зя╗┤я║ЦтАм тАля║гя║╝я╗о┘Д я║Ыя╗о╪з╪и( ╪з╪▓ я║зя║Оя╗зя╗к ╪з╪┤ я║Ся╗┤я║о┘И┘Ж ╪▒я╗Уя║Шя╗к ┘И я║Яя╗ия║О╪▓┘З ╪з┘К ╪▒╪з я╗ля╗дя║о╪зя╗ля╗▓ я╗зя╗дя╗о╪п┘З ┘И я╗зя╗дя║О╪▓тАм тАля║Яя╗ия║О╪▓┘З я║зя╗о╪зя╗зя║к┘З ┘И я║Чя║О я╗ля╗ияоХя║О┘Е ╪пя╗Уя╗ж я╗Ыя║о╪п┘Ж я║гя║Оя║┐я║о я║Ся╗о╪п┘З я║Ся║Оя║╖я║к я║Ся║о╪зя╗│я║╢ ╪п┘И я╗Чя╗┤я║о╪з╪╖ я║Ыя╗о╪з╪и я╗гя╗▓тАм тАл╪▒я║│я║ктАк ╪МтАмя╗ля║о я╗Чя╗┤я║о╪з╪╖ я║Ся╗к ╪зя╗зя║к╪з╪▓╪й я╗Ыя╗о┘З ╪зя║гя║к я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║к ┘И ╪зяоФя║о я║╖я║ия║╝я╗▓ я╗Уя╗Шя╗В я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗ия║О╪▓┘ЗтАм тАля║зя╗о╪зя╗зя║к┘З ┘И ╪п╪▒ я║Чя║кя╗Уя╗┤я╗ж я║╖я║оя╗Ыя║Ц я╗зя╗Ья║о╪п┘З я║Ся╗к я║зя║Оя╗зя╗к ╪з╪┤ я║Ся║ояоФя║╕я║Ц я║Ся║о╪зя╗│я║╢ я╗│я╗Ъ я╗Чя╗┤я║о╪з╪╖ я║Ыя╗о╪з╪итАм тАля╗гя╗▓ ╪▒я║│я║к)тАк.(2тАмтАм

тАля╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗ия║О╪▓┘З я║Ся║Оя╗Ля║Ъ я╗Ля║Тя║о╪к ╪зя║│я║ЦтАм тАля║гя╗Ая║о╪к я║│я╗┤я║кя╗зя║О ╪зя║Ся╗о ╪░╪▒ я╗Пя╗Фя║О╪▒┘К ╪▒я║┐я╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ия╗к ╪з╪▒я║╖я║О╪п я╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк ╪МтАмя║гя╗Ая║о╪ктАм тАля║┤я╗втАк ╪МтАмя║╖я║О┘З я║Ся╗ия╗▓ ╪в╪п┘Е ┘И ╪▒я║│я╗о┘Д я╗гя║дя║Шя║╕я╗в я║╗я╗а┘Ся╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗втАм тАля║Чя║Оя║Яя║к╪з╪▒ ╪п┘И я╗Ля║Оя╗Яя╗втАк ╪МтАмя╗зя╗о╪▒ я╗гя║а тАкюаетАмтАм

тАля╗гя║О╪▒╪з ╪пя║│я║Шя╗о╪▒ ╪п╪з╪пя╗зя║ктАк :тАм╪▓я╗│я║О╪▒╪к я╗Чя║Тя║оя╗ля║О ╪▒╪з я║Ся╗Ья╗ия╗┤я║к я║Чя║О я╗Ыя╗к я║Ся╗┤я║О╪п ╪вя║зя║о╪к я║Ся║Оя║╖я╗┤я║ктАк ╪МтАм┘Ия╗гя║о╪п┘З ╪▒╪з я╗Пя║┤я╗ЮтАм тАл╪пя╗ля╗┤я║к я╗Ыя╗к ╪пя║│я║Ц ╪▓╪п┘Ж я║Ся╗к я║Яя║┤я╗в я╗гя║о╪п┘З я╗зя║╝я╗┤я║дя║Ц я║Ся║░╪▒яоФя╗▓ ╪зя║│я║Ц ┘И я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗ия║О╪▓┘З ╪▒╪з я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗┤я║ктАм

тАл)тАк ; F Hh M ij ]*+ & ; N O (1тАм╪╡тАк.97тАмтАм тАл)тАк ; F Hh Uk/ & ;aj Hh CD ; + l m5 (2тАм╪╡тАк ╪М471тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й я║гя║кя╗│я║Ъ )тАк.(945тАмтАм тАлтАк236тАмтАм

‫ﺗﺎﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻤﺎ را ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻛﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻏﻤﮕﻴﻦ زﻳﺮ ﺳﺎﻳﺔ رب‪ ‬ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬ ‫و ﻛﺎر ﻧﻴﻜﻮ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﺪ)‪.(1‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻏﺴﻞ دادن ﻣﻴﺖ‬ ‫از ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻻﺋﻲ ﻛﺎﺋﻨﺎت‪ ،‬ﺳﻴﺪﻧﺎ ﻋﻠﻲ اﻟﻤﺮﺗﻀﻲ ﺷﻴﺮِﺧﺪا ﻛﺮّم اﷲ وﺟﻬﻪ اﻟﻜﺮﻳﻢ‬ ‫رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻠﻄﺎن دوﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺷﻬﻨﺸﺎه ﻛﻮن و ﻣﻜﺎن‪ ،‬رﺣﻤﺖ ﻋﺎﻟﻤﻴﺎن‬ ‫ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣ ‪‬ﻴﺖ را ﻏﺴﻞ داد‪ ،‬ﻛﻔﻦ ﭘﻮﺷﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﻮ زد‪ ،‬ﺟﻨﺎزه اش را ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮآن ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ و اﮔﺮ ﻧﻘﺺ وﻋﻴﺒﻲ را دﻳﺪ و‬ ‫آن را ﭘﻮﺷﻴﺪ‪ ،‬از ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ ﭼﻨﺎن ﭘﺎك ﮔﺮدﻳﺪ ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﺎزه از ﻣﺎدر ﺗﻮ ّﻟﺪ ﺷﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ)‪.(2‬‬

‫ﺟﻨﺎزه را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﺣﻀﺮت ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ اﻧﺲ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻪ را ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت در ﺧﻮاب‬ ‫دﻳﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ ST& % U / + :‬ﻳﻌﻨﻲ اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﺳﻠﻮك ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ اي ﻛﻪ از ﺳﻴﺪﻧﺎ ﻋﺜﻤﺎن ﻏﻨﻲ )رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻪ( ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدم ﻛﻪ‬ ‫‪ Y‬ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺎك اﺳﺖ‬ ‫‪n - n <o[p J‬‬ ‫‪ A s ] r m‬‬ ‫‪o q (p m‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم دﻳﺪن ﺟﻨﺎزه اي ﻣﻲ ﻓﺮﻣﻮد‪o 4 n :‬‬ ‫آن ذاﺗﻲ ﻛﻪ زﻧﺪه اﺳﺖ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲ ﻣﻴﺮد؛ ﻟﻬﺬا ﻣﻦ ﻫﻢ ﻫﺮ وﻗﺖ ﺟﻨﺎزه اي را ﻣﻲ‬ ‫دﻳﺪم‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﮔﻔﺘﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا ﻣﻐﻔﺮت‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد)‪.(3‬‬ ‫)‪ ;% Uu M #<a & ;aj Hh CD ; D m t C ( 1‬ج‪ ،1‬ص‪ ،711‬ﺷﻤﺎرة‬ ‫ﺣﺪﻳﺚ)‪.(1435‬‬ ‫)‪ ;\ U v M > ' + & ;aj Hh CD ; ' + #& #H ( 2‬ج‪ ،2‬ص‪ ،201‬ﺷﻤﺎرة‬ ‫ﺣﺪﻳﺚ)‪.(1462‬‬ ‫)‪ ;wj * Y ' H+ & ;Y- D, CD ; - > !R x + (3‬ج‪ ،5‬ص‪.266‬‬ ‫‪237‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ﻓﺮض ﻛﻔﺎﻳﻪ اﺳﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ﻓﺮض ﻛﻔﺎﻳﻪ اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد ﺑﺨﻮاﻧﺪ از ذﻣﺔ ﻏﺎﺋﺐ‬ ‫ﺳﺎﻗﻂ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ورﻧﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻄﻠﻊ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻜﺮد ﮔﻨﺎﻫﮕﺎر ﻣﻲ ﮔﺮدد)‪،(1‬‬ ‫ﺑﺮاي آن ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺷﺮط ﻧﻴﺴﺖ)‪ ،(2‬ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻫﻢ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻓﺮض اداء ﮔﺮدﻳﺪ‪،‬‬ ‫اﻧﻜﺎر ﻛﺮدن ﻓﺮﺿﻴﺖ آن ﻫﻢ ﻛﻔﺮ اﺳﺖ)‪.(3‬‬

‫در ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه دو رﻛﻦ و ﺳﻪ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‬ ‫دو رﻛﻦ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه اﻳﻦ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﭼﻬﺎر ﺑﺎر اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻦ )‪ (2‬ﻗﻴﺎم‪.‬‬ ‫ﺳﻪ ﺳﻨﺖ ﻣﺆﻛﺪه از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﺛﻨﺎء )‪ (2‬درود ﺷﺮﻳﻒ )‪ (3‬دﻋﺎي ﻣﻴﺖ)‪.(4‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه )ﺣﻨﻔﻲ(‬ ‫ﻣﻘﺘﺪي ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﻴﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺖ ﻛﺮدم ﻛﻪ اداء ﺳﺎزم ﭼﻬﺎر ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺟﻨﺎزه‪ ،‬ﺛﻨﺎء ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ ﺧﺪاي را‪ ،‬درود ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ ﺑﺮﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫ودﻋﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣ ‪‬ﻴﺖ‪ ،‬اﻗﺘﺪا ﻛﺮدم ﺑﻪ اﻣﺎم ﺣﺎﺿﺮ)‪ ،(5‬اﻛﻨﻮن اﻣﺎم و ﻣﻘﺘﺪي دﺳﺖ ﺗﺎ‬ ‫ﮔﻮش ﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮده اﷲ اﻛﺒﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ و دﺳﺖ ﻫﺎ را زﻳﺮ ﻧﺎف ﺣﺴﺐ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺴﺘﻪ‬ ‫‪ t‬ﻣﻲ‬ ‫‪ " Bn T‬را ﺗﺎ ‪ to z 'o y8 o 9o o‬ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻌﺪ از آن ‪o n vp o y R [p o to >| Ho{p Us 'o o‬‬ ‫‪o Lo m‬‬ ‫‪o 4 n‬‬ ‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي ﺗﺎﺗﺎرﺧﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.153‬‬ ‫)‪ (2‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي ج‪ ،1‬ص‪.162‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي ﺗﺎﺗﺎرﺧﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.154‬‬ ‫)‪ (4‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.124‬‬ ‫)‪ (5‬ﻓﺘﺎوي ﺗﺎﺗﺎرﺧﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.153‬‬ ‫‪238‬‬

‫ﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮد ﺗﻜﺒﻴﺮ اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻌﺪ‬ ‫درود اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺳﻮم اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ دﺳﺖ‬ ‫ﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ودﻋﺎي ﻣﻴﺖ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎم ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎ را ﺑﻪ آواز ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲ‬ ‫ﮔﻮﻳﺪ و ﻣﻘﺘﺪي آﻫﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ و ﺑﺎﻗﻲ ﺗﻤﺎم دﻋﺎ و اذﻛﺎر آﻫﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻌﺪ از دﻋﺎ دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﺎز ﺷﺪه و ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﺳﻼم داده ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(1‬‬

‫دﻋﺎي ﺟﻨﺎزة ﻣﺮد و زن ﺑﺎﻟﻎ‬

‫‪ oHC r+o o Ho rm‬‬ ‫ ‪o _vq " Bn y‬‬ ‫‪ Lo }5‬‬ ‫‪o o Ho4 j vp o Lo @ Oo o‬‬ ‫‪ oL pL 0~ o Lo Dp ,p o Lo 4 Dp o‬‬ ‫ ‪ ! .p/p H"+ n Co o! 0p # +o " Bn y‬‬ ‫ ‪ n oC /s-o 9o # +o o‬‬ ‫‪p p o‬‬ ‫‪.( o < p o n /s-o Co/p H"+‬‬

‫اﻟﻬﻲ ﻣﻐﻔﺮت ﺑﻔﺮﻣﺎ ﻫﺮ زﻧﺪه و ﻫﺮ‬ ‫ﻣﺮدة ﻣﺎ را و ﻫﺮ ﺣﺎﺿﺮ و ﻫﺮ ﻏﺎﺋﺐ‬ ‫ﻣﺎرا وﻫﺮ ﻛﻮﭼﻚ و ﻫﺮ ﺑﺰرگ ﻣﺎرا‬ ‫و ﻫﺮ ﻣﺮد وﻫﺮ زن ﻣﺎرا‪ ،‬اﻟﻬﻲ ﻛﺴﻲ‬ ‫را ﻛﻪ از ﻣﺎ زﻧﺪه ﻣﻲ ﮔﺬاري ﭘﺲ‬ ‫زﻧﺪه ﮔﺮدان او را ﺑﺮ اﺳﻼم وﻫﺮ‬ ‫ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﻓﻮت ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﻲ از ﻣﺎ‬ ‫ﭘﺲ ﺑﻤﻴﺮان او را ﺑﺎ اﻳﻤﺎن‪.‬‬

‫دﻋﺎي ﭘﺴﺮ ﻧﺎﺑﺎﻟﻎ‬

‫ ‪ o /p oH p n q o ' " Bn y‬‬ ‫‪ K,~ o ' 0p Ho p n q o ' o‬‬ ‫* ‪ _s‬‬ ‫‪o +n o / Oo Ho p n q o ' o‬‬

‫اﻟﻬﻲ اﻳﻦ ﭘﺴﺮ را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺳﺒﺐ‬ ‫ﺧﻮﺷﻲ ﺑﮕﺮدان و او را ﺑﺮاي ﻣﺎ‬ ‫ﺳﺒﺐ اﺟﺮ وذﺧﻴﺮة ﺧﻮب ﺑﮕﺮدان‪،‬‬ ‫و او را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺳﻔﺎرش ﻛﻨﻨﺪه‬

‫)‪ ،J )m : O ! (1‬ص‪.584‬‬ ‫‪239‬‬

‫ﮔﺮدان و ﺷﻔﺎﻋﺖ اورا ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻔﺮﻣﺎ‪.‬‬

‫دﻋﺎي دﺧﺘﺮ ﻧﺎﺑﺎﻟﻎ‬

‫ ‪ o /p oH p Bo q o ' " Bn y‬‬ ‫‪ K,~ o ' 0p Ho p Bo q o ' o‬‬ ‫* ‪: o _s‬‬ ‫‪o +n o : o / Oo Ho p Bo q o ' o‬‬

‫اﻟﻬﻲ اﻳﻦ دﺧﺘﺮ را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺳﺒﺐ‬ ‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺑﮕﺮدان و اورا ﺑﺮاي ﺳﺒﺐ‬ ‫اﺟﺮ و ذﺧﻴﺮه آﺧﺮت ﺑﮕﺮدان و او‬ ‫را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺳﻔﺎرش ﻛﻨﻨﺪه ﺑﮕﺮدان و‬ ‫ﺷﻔﺎﻋﺘﺶ را ﻗﺒﻮل ﺑﻔﺮﻣﺎ)‪.(1‬‬

‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺟﻨﺎزه ﺑﺎﻛﻔﺸﻬﺎ‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ اﺷﺨﺎص ﺑﺎ ﻛﻔﺶ ﻫﺎ ﺑﺮاي اداي ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه اﻳﺴﺘﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻔﺶ ﻫﺎ و زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﺮآن اﻳﺴﺘﺎده ﻫﺮ دو ﭘﺎك ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬واﮔﺮ ﺑﺮ‬ ‫روي ﻛﻔﺶ ﻫﺎ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻔﺶ ﻫﺎ ﭘﺎك ﺑﺎﺷﻨﺪ)‪ ،(2‬اﺣﺘﻴﺎط ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎﻛﻔﺶ ﻫﺎ و ﻳﺎ ﺑﺮﻛﻔﺶ ﻫﺎ اﻳﺴﺘﺎده ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﺎرﭼﻪ اي ﺗﻤﻴﺰي را زﻳﺮ ﭘﺎ‬ ‫ﻫﺎ ﺑﻴﺎﻧﺪازد اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزة ﻏﺎﺋﺒﺎﻧﻪ‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدن ﻣ ‪‬ﻴﺖ در ﭘﻴﺶ روي ﻻزﻣﻲ اﺳﺖ؛ ﻟﻬﺬا ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزة ﻏﺎﺋﺒﺎﻧﻪ ﻫﺮﮔﺰ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد)‪ ،(3‬ﻣﺴﺘﺤﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻴﻨﺔ ﻣ ‪‬ﻴﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ)‪.(4‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻤﺎز ﭼﻨﺪ ﺟﻨﺎزه ﺑﺎﻫﻢ‬ ‫)‪ ،l & i*+ (1‬ص‪ ،146‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪164‬‬ ‫)‪ ;J )m : O ! (2‬ص‪.582‬‬ ‫)‪ (3‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.123‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﺮاﻗﻲ اﻟﻔﻼح ﻣﻌﻪ ﺣﺎﺷﻴﺔ ﻃﺤﻄﺎوي‪ ،‬ص‪.583‬‬ ‫‪240‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﭼﻨﺪ ﺟﻨﺎزه را ﺑﺎﻫﻢ در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن و زﻣﺎن ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻴﺘﻮان ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬در آن‬ ‫اﺧﻴﺘﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم آﻧﻬﺎ را ﻋﻘﺐ وﺟﻠﻮ ﻃﻮري ﻛﻪ اﻣﺎم ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻴﻨﺔ ﻫﻤﻪ ﻗﺮار‬ ‫ﮔﻴﺮد ﮔﺬاﺷﺖ و ﻳﺎ ﻗﻄﺎر ﻃﻮري ﻛﻪ ﺳﺮ ﻳﻜﻲ ﻧﺰد ﭘﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ راﺳﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮد)‪.(1‬‬

‫در ﺟﻨﺎزه ﭼﻨﺪ ﺻﻒ اﺳﺖ؟‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟﻨﺎزه ﺳﻪ ﺻﻒ اﻳﺴﺘﺎده ﺷﻮد ﻛﻪ در ﺣﺪﻳﺚ ﺷﺮﻳﻒ آﻣﺪه‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺟﻨﺎزه اش ﺑﺎ ﺳﻪ ﺻﻒ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ ﻣﻐﻔﺮت آن ﻣﻲ ﺷﻮد)‪ ،(2‬اﮔﺮ ﺗﻤﺎم ﻫﻔﺖ‬ ‫ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﻜﻲ اﻣﺎم ﺷﻮد و ﺳﻪ ﻧﻔﺮ در ﺻﻒ اول‪ ،‬دو ﻧﻔﺮ در ﺻﻒ دوم و ﻳﻚ ﻧﻔﺮ در‬ ‫ﺻﻒ ﺳﻮم ﻗﺮار ﮔﻴﺮد)‪ ،(3‬در ﺟﻨﺎزه ﺻﻒ آﺧﺮي از ﺗﻤﺎم ﺻﻒ ﻫﺎ اﻓﻀﻞ ﺗﺮ اﺳﺖ)‪.(4‬‬

‫اﮔﺮ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﻜ ‪‬ﻤﻞ در ﺟﻨﺎزه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪه ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟‬ ‫ﻣﺴﺒﻮق )ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎ از او ﻓﻮت ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ( ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻜﺒﻴﺮ‬ ‫ﻫﺎي از دﺳﺖ داده ﺷﺪه را ﺑﻌﺪ از ﺳﻼم دادن اﻣﺎم ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ‬ ‫اﮔﺮ دﻋﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻣﻤﻜﻦ ﻗﺒﻞ از آن ﻣﻴﺖ را ﺑﺮدارﻧﺪ ﭘﺲ ﺧﻮاﻧﺪن دﻋﺎ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد)‪ ،(5‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻌﺪ از ﺗﻜﺒﻴﺮ ﭼﻬﺎرم‬ ‫رﺳﻴﺪ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺳﻼم ﻧﺪاده ﻧﻤﺎز را ﺑﮕﻴﺮد ﺑﻌﺪ ﺳﻪ ﺑﺎر اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺳﻼم‬ ‫دﻫﺪ)‪.(6‬‬

‫)‪ (1‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ ‪ ،4‬ص‪157‬‬ ‫)‪ ;\ M `-X< + & ;aj Hh CD ;JA+ 9 ^+ ' (2‬ج‪ ،2‬ص‪ ،314‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪(1026‬‬ ‫)‪ ،] C : Hv (3‬ص‪541‬‬ ‫)‪ (4‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.131‬‬ ‫)‪ ، ] C : Hv (5‬ص ‪537‬‬ ‫)‪ (6‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪136‬‬ ‫‪241‬‬

‫ﺟﻨﺎزه دﻳﻮاﻧﻪ ﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻛﺸﻲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺎدر زادي دﻳﻮاﻧﻪ ﺑﻮد ﻳﺎ ﻗﺒﻞ از ﺑﻠﻮغ دﻳﻮاﻧﻪ ﺷﺪ و در ﻫﻤﺎن ﺣﺎﻟﺖ‪ ‬ﺟﻨﻮن‬ ‫ﻓﻮت ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬دﻋﺎي ﻧﺎﺑﺎﻟﻎ درﺟﻨﺎزه اش ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد)‪ ،(1‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻛﺸﻲ‬ ‫ﻛﺮد ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ﺑﺮآن ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(2‬‬

‫اﺣﻜﺎم ﻧﻮ زاد ﻣﺮده‬ ‫ﻧﻮ زاد ﻣﺴﻠﻤﺎن زﻧﺪه ﺑﺪﻧﻴﺎ آﻣﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮ ّﻟﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺼﺔ از ﺑﺪﻧﺶ ﺑﻴﺮون‬ ‫آﻣﺪه و زﻧﺪه ﺑﻮده ﺑﻌﺪ ‪‬ﻣﺮد آن را ﺑﺎﻳﺪ ﻏﺴﻞ وﻛﻔﻦ ﻧﻤﻮد و ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ﺑﺮآن ﺧﻮاﻧﺪه‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ورﻧﻪ آﻧﺮا ﻏﺴﻞ داده داﺧﻞ ﻳﻚ ﭘﺎرﭼﺔ ﭘﻴﭽﻴﺪه دﻓﻦ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي آن ﻏﺴﻞ و‬ ‫ﻛﻔﻦ ﺑﻄﺮﻳﻘﺔ ﺳﻨﺖ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺮآن ﻧﻤﺎز ﻫﻢ ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺪار اﻛﺜﺮ در‬ ‫ﻧﻮزاد از ﺳﺮ ﺷﺮوع ﺗﺎ ﺳﻴﻨﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﺮِ ﻧﻮ زاد ﺑﻴﺮون ﺑﻮد و آواز داد اﻣ‪‬ﺎ ﻗﺒﻞ از‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪن ﺳﻴﻨﻪ ﻓﻮت ﺷﺪ ﻧﻤﺎز ﺑﺮآن ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬از ﻃﺮف ﭘﺎﻫﺎ ﻣﻘﺪار اﻛﺜﺮ‬ ‫ﺗﺎ ﻛﻤﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﭽﻪ زﻧﺪه و ﻳﺎ ﻣﺮده ﺑﺪﻧﻴﺎ آﻣﺪ ﺑﺮآن ﻧﺎم ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺬاﺷﺖ ﻛﻪ در روز‬ ‫ﻗﻴﺎﻣﺖ زﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(3‬‬

‫ﺛﻮاب ﺑﺪوش ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﻨﺎزه‬

‫)‪ ،J )m) : O ! (1‬ص‪.587‬‬ ‫)‪ (2‬در ﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.108‬‬ ‫)‪ (3‬در ﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬رد اﻟﻤﺤﺘﺎر ج‪ 3‬ص‪.152‬‬ ‫‪242‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺟﻨﺎزه را ﺗﺎ ﭼﻬﻞ ﻗﺪم ﺑﺪوش ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺒﺮد ﭼﻬﻞ ﮔﻨﺎه‬ ‫ﻛﺒﻴﺮه اش ﺑﺨﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد)‪ ،(1‬و ﻧﻴﺰ در ﺣﺪﻳﺚ ﺷﺮﻳﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻫﺮ ﭼﺎر ﭘﺎﻳﺔ‬ ‫ﺗﺎﺑﻮت را ﺑﺪوش ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﺣﺘﻤﻲ ﻣﻐﻔﺮت او را ﻣﻲ ﻛﻨﺪ)‪.(2‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺷﺎﻧﻪ دادن ﺑﺮﺗﺎﺑﻮت‬ ‫ﺟﻨﺎزه را ﺑﺮ ﺷﺎﻧﻪ ﺑﺪوش ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻨﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻬﺎر ﭘﺎﻳﺔ‬ ‫ﺗﺎﺑﻮت را ﻳﻜﻲ ﺑﻌﺪ دﻳﮕﺮي ﺑﺮ ﺷﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺖ و ﻫﺮ ﺑﺎر ده ده ﻗﺪم ﺑﺮود )‪ ،(3‬ﺳﻨﺖ‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اول ﭘﺎﻳﺔ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺮِ ﺟﻨﺎزه‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ‬ ‫ﭘﺎﻫﺎ را‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻃﺮف ﭼﭗ ﺳﺮ را وﺑﻌﺪ ﻃﺮف ﭼﭗ ﭘﺎﻫﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻪ ده ده ﻗﺪم ﺑﺮود‪،‬‬ ‫ﭼﻬﻞ ﻗﺪم ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد )‪ ،(4‬ﺑﻌﻀﻲ ﻫﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎزه اﻋﻼن ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫دو دو ﻗﺪم ﺑﺮدارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻫﺮ ﭘﺎﻳﻪ را ﻛﻪ ﺑﺮﺷﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﻣﻲ دارﻳﺪ ده ده ﻗﺪم‬ ‫ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺟﻨﺎزة ﺑﭽﻪ‬ ‫ﺟﻨﺎزة ﺑﭽﺔ ﻛﻮﭼﻚ را اﮔﺮ ﻳﻜﻲ ﺑﺮدﺳﺘﻬﺎ ﺑﺮدارد و ﺑﺒﺮد اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد واﮔﺮ‬ ‫ﺑﻌﺪ دﻳﮕﺮي ﺑﺮدﺳﺘﻬﺎ ﺑﺮدارد ﻫﻢ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ)‪ ،(5‬زﻧﺎن را در ﺟﻨﺎزه ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدن‬ ‫)ﺑﭽﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺰرگ( ﻧﺎﺟﺎﻳﺰ وﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ)‪.(6‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﺎزه‬ ‫)‪ ، [ M ) (1‬ج‪ ،4‬ص‪ ،260‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ)‪.(5920‬‬ ‫)‪ ، H @-h (2‬ج‪ ،1‬ص‪.139‬‬ ‫)‪ (3‬ﺗﺎﺗﺎرﺧﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.150‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﺮاﻗﻲ اﻟﻔﻼح ﻣﻌﻪ ! ‪ J )m) : O‬ص‪.604‬‬ ‫)‪ (5‬اﻟﺒﺤﺮ اﻟﺮاﺋﻖ ج‪ ،2‬ص‪.335‬‬ ‫)‪ (6‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رداﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.162‬‬ ‫‪243‬‬

‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺟﻨﺎزه ﺑﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪون ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺮآن ﺑﺮ ﻧﮕﺮدد وﺑﻌﺪ‬ ‫از ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه از اوﻟﻴﺎي ﻣﻴ‪‬ﺖ اﺟﺎزه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮﮔﺮدد وﺑﻌﺪ از دﻓﻦ‬ ‫اﺣﺘﻴﺎﺟﻲ ﺑﻪ اﺟﺎزه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ)‪.(1‬‬

‫آﻳﺎ ﺷﻮﻫﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻨﺎزة زﻧﺶ را ﺑﺪوش ﮔﻴﺮد؟‬ ‫ﺷﻮﻫﺮ ﺟﻨﺎزه زﻧﺶ را ﺑﺪوش ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬در ﻗﺒﺮ ﻫﻢ او را ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺻﻮرﺗﺶ را ﻫﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ او را ﻏﺴﻞ و ﺑﺪﻧﺶ را ﻟﻤﺲ ﻛﺮده‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ)‪ ،(2‬زن ﺷﻮﻫﺮش را ﻏﺴﻞ داده ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ)‪.(3‬‬

‫ﺟﻨﺎزة ﻛﺎﻓﺮ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ در ﺟﻨﺎزة ﻛﺎﻓﺮ و ﻣﺮﺗﺪ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺛﻮاب داﻧﺴﺘﻦ ﻛﻔﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎم اﻫﻞ‬ ‫ﺳﻨﺖ ﺣﻀﺮت اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ﺧﺎن ‪ 8 9 % :$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺪﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻨﺎزة آن ﻛﺎﻓﺮ ﻻﻳﻖ ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ ،‬آن ﺷﺨﺺ ﻛﺎﻓﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫واﮔﺮ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺟﻨﺎزة ﻛﺎﻓﺮي را‬ ‫دﻳﺪﻳﺪ ﻛﻨﺎر ﺑﺮوﻳﺪ ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎن ﺷﻌﻠﻪ ﻫﺎي آﺗﺶ را در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﭘﻴﺶ ﭘﻴﺶ‬ ‫آن ﻣﺮده ﺑﺎ ﻣﺴﺮّت ﻗﺪم ﻣﻲ زﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻣﺤﻨﺖ‪ ‬ﻣﻦ ﺑﻴﻬﻮده ﻧﺸﺪه‬ ‫اﺳﺖ)‪.(4‬‬

‫ﻧﻜﺎح ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪ‬ ‫)‪ (1‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.165‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.105‬‬ ‫)‪ (3‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻌﻪ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.107‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﻠﻔﻮﻇﺎت‪ ،‬ﺣﺼﻪ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ص‪359‬‬ ‫‪244‬‬

‫ﺑﺮاي ﻃﻤﻊ دﻧﻴﻮي در ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزة ﻣﺮﺗﺪ ﻳﺎ ﻛﺎﻓﺮي ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدن ﺣﺮام ﻗﻄﻌﻲ‬ ‫اﺳﺖ واز ﻧﻈﺮ دﻳﻨﻲ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزة ﻣﺮﺗﺪ و ﻳﺎ ﻛﺎﻓﺮ را ﺛﻮاب داﻧﺴﺘﻪ و در ﺣﻖ آن‬ ‫دﻋﺎي ﻣﻐﻔﺮت ﺧﻮاﺳﺘﻦ‪ ،‬ﺧﻮد ﻛﺎﻓﺮ و ﻧﻜﺎح اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺺ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺠﺪﻳﺪ اﺳﻼم و ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻜﺎح ﻛﻨﺪ)‪.(1‬‬ ‫اﷲ ﺗﺒﺎرك و ﺗﻌﺎﻟﻲ در ﺳﻮرة ﺗﻮﺑﻪ آﻳﺖ‪ 84‬ارﺷﺎد ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫ ‪ nBH r+ !o 0p p o U r‬‬ ‫‪o 9n [p o‬‬ ‫‪ 4 p o p o X~ 9o [p o o&0p Y‬‬ ‫‪o "+‬‬ ‫ ‪ - n o o & q n _p Dp Bn L"R‬‬ ‫‪(p - X~ p/ @n o q-n9 o+ o‬‬

‫وﺑﺮ ﻫﻴﭻ ﻳﻜﻲ از ﻣﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﺎز‬ ‫ﻧﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﺑﺮ ﻗﺒﺮ آن اﻳﺴﺘﺎده‬ ‫ﻧﺸﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻲ ﺷﻚ اﻳﺸﺎن در ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫اﻧﻜﺎر ﻛﺮدن از ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ در‬ ‫ﻓﺴﻖ وﻛﻔﺮ ﻣﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺻﺪر اﻻﻓﺎﺿﻞ ﺣﻀﺮت ﻋﻼﻣﻪ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺳ ‪‬ﻴﺪ ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪ ﻧﻌﻴﻢ اﻟﺪﻳﻦ ﻣﺮاد آﺑﺎدي‬ ‫ ‪ 8 9 % :$‬ﺗﺤﺖ اﻳﻦ آﻳﺖ ﻛﺮﻳﻤﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬از آﻳﺔ ﻛﺮﻳﻤﺔ ﻓﻮق ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ﺑﺮ ﻛﺎﻓﺮ در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺮ ﻗﺒﺮ ﻛﺎﻓﺮ ﺑﺮاي دﻓﻦ و‬ ‫زﻳﺎرت اﻳﺴﺘﺎدن ﺷﺮﻋﺎً ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ)‪.(2‬‬

‫ﻋﻴﺎدت ﻛﻔﺎر را ﻧﻜﻨﻴﺪ‬

‫)‪ (1‬ﻣﻠﺨﺺ از ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،9‬ص‪173‬‬ ‫)‪ (2‬ﺧﺰاﺋﻦ اﻟﻌﺮﻓﺎن‪ ،‬ص‪321‬‬ ‫‪245‬‬

‫از ﺣﻀﺮت ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻬﻤﺎ رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮدار ﻣﻜﺔ‬ ‫ﻣﻜﺮﻣﻪ‪ ،‬ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﺔ ﻣﻨﻮره ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬اﮔﺮ‬ ‫ﻛﺎﻓﺮ ﻣﺮﻳﺾ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻋﻴﺎدﺗﺶ ﻧﺮوﻳﺪ و اﮔﺮ ﻣ‪‬ﺮد ﺑﻪ ﺟﻨﺎزه اش ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻜﻨﻴﺪ)‪.(1‬‬

‫)‪ (1‬ﺳﻨﻦ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﻤﻘﺪﻣﻪ‪ ،‬ﺑﺎب ﻓﻲ اﻟﻘﺪر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،70‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(92‬‬ ‫‪246‬‬

‫

‬ ‫

‬ ‫‪ !" #$ % & ' ( ) * #+ % & ,- ./ & +0‬‬

‫ﻓﻴﻀﺎن ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ را از اول ﺗﺎ آﺧﺮ ﻣﻜﻤﻞ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و اﻳﻤﺎن ﺧﻮد را ﻗﻮي ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ در روز ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮﻛﺖ ﻧﺸﺎنِ ﻣﺤﺒﻮبِ رﺣﻤﻦ‪ ،‬رﺣﻤﺖ ﻋﺎﻟﻤﻴﺎن ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ روز ﺟﻤﻌﻪ دوﻳﺴﺖ ﺑﺎر درود ﺑﺮ ﻣﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﮔﻨﺎﻫﺎن دوﻳﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ‬ ‫اش ﻣﻌﺎف ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(1‬‬

‫‪! 1 2 - 3‬‬

‫‪ 5 6 7 % 3‬‬

‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! ﭼﻘﺪر ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاي ﻋﺰوﺟﻞ ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﺧﻮد ﻣﺎ را ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺰرگ ' ‪ 8 2 9‬ﺳﺮﻓﺮاز‬ ‫ﻓﺮﻣﻮﻧﺪ‪ .‬اﻓﺴﻮس! ﻣﺎ ﻗﺪر اﻳﻦ روز ﺑﺰرگ را ﻧﻤﻲ داﻧﻴﻢ‪ ،‬روز ﺟﻤﻌﻪ را ﻣﺜﻞ‬ ‫روزﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻏﻔﻠﺖ ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﻴﻢ ﺣﺎﻻﻧﻜﻪ ﺟﻤﻌﻪ ﺳ ‪‬ﻴﺪاﻻﻳﺎم و روزِ ﻋﻴﺪ اﺳﺖ‬ ‫در روزِ ﺟﻤﻌﻪ آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺷﺐِ ﺟﻤﻌﻪ دروازة دوزخ ﺑﺎز‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬روز ﺟﻌﻤﻪ در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻋﺮوس آراﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﺆﻣﻦ ﺳﻌﺎدت‬ ‫ﻣﻨﺪي ﻛﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ وﻓﺎت ﻧﻤﺎﻳﺪ درﺟﺔ ﺷﻬﻴﺪ را ﻛﺴﺐ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و از ﻋﺬاب‬ ‫ﻗﺒﺮ ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻜﻴﻢ اﻻﻣﺖ ﺣﻀﺮت ﻣﻔﺘﻲ اﺣﻤﺪ ﻳﺎر ﺧﺎن ‪ 6 7 % 9$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ‬ ‫ﺣﺞ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻫﻔﺘﺎد ﺣﺞ دﻳﮕﺮ ﺛﻮاب دارد‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻴﻜﻲ در‬ ‫)‪ ،255/1 < B C 2 < ;,D :; <= ?> @ ;A (1‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(2236‬‬ ‫‪246‬‬

‫روز ﺟﻤﻌﻪ ﻫﻔﺘﺎد ﮔﻨﻪ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد)‪) ،(1‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺷﺮف اﻳﻦ روز ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد‬ ‫اﺳﺖ ﻟﻬﺬا( اﻧﺠﺎم دادن ﮔﻨﺎه در روز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻫﻔﺘﺎد ﮔﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪.(2‬‬ ‫ﻓﻀﺎﻳﻞ ‪ 8 2 9 E‬ﭼﻨﺎن زﻳﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺎم اﻳﻦ روز ﻣﻴﻤﻮن و ﺧﺠﺴﺘﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﺳﻮره اي در ﻗﺮآن ﻧﺎزل ﮔﺮدﻳﺪه ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در آﻳﺔ ‪ ،9‬ﺳﻮرة ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ‬ ‫ارﺷﺎد ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫ ‬ ‫ ‪A‬‬ ‫‪" G‬‬ ‫‪F H->I A,J ->@+F B #F KLM FNKO0A FK‬‬ ‫‪ M ;P , A J - F A/ 9F > Q‬‬ ‫‪> P - K" #+‬‬ ‫‪ :>@R; ( J SR M T UF SR A, VF 2F P > ,A F‬‬ ‫‪[9 : 9 X ] (A -> A 7F‬‬

‫اي ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز آذان ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺴﻮي‬ ‫ذﻛﺮ ﺧﺪا ﻋﺠﻠﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ و ﺧﺮﻳﺪ و‬ ‫ﻓﺮوش را ﺑﮕﺬارﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫آﻗﺎي ﻣﺎ ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﭼﻪ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ را آﻏﺎز ﻓﺮﻣﻮد‬ ‫ﺻﺪر اﻻﻓﺎﺿﻞ ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪ ﻧﻌﻴﻢ اﻟﺪﻳﻦ ﻣﺮاد آﺑﺎدي ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺣﻀﻮر اﻛﺮم‬ ‫ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﺠﺮت ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻤﺪﻳﻨﺔ ﻃﻴﺒﻪ ﺗﺸﺮﻳﻒ آوردﻧﺪ‬ ‫در روزِ دوﺷﻨﺒﻪ ‪ 12‬رﺑﻴﻊ اﻻول وﻗﺖ ﻧﻬﺎر ﺑﻤﻘﺎم ﻗﺒﺎ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬در آﻧﺠﺎ ﺗﺎ روز‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ اﻗﺎﻣﺖ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ ،‬روز ﺟﻤﻌﻪ از آﻧﺠﺎ ﻋﺎزم ﻣﺪﻳﻨﺔ ﻣﻨﻮره ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﻄﻦ‬ ‫واديء ﺑﻨﻲ ﺳﺎﻟﻢ اﺑﻦ ﻋﻮف وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻓﺮارﺳﻴﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺮدم ﻣﺴﺠﺪي‬

‫)‪ ،^ & S*+ _ ` C ^ ' @ B + ] [ \ + (1‬ج‪ ،2‬ص ‪325 ،323‬‬ ‫)‪ ،^ ' @ B + (2‬ج‪ ،2‬ص‪236‬‬ ‫‪247‬‬

тАля║│я║Оя║зя║Шя╗ия║ктАк ╪МтАм╪вя╗зя║дя╗Ая║о╪к я║╗я╗а┘Ся╗░ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗в ╪п╪▒ я╗ля╗дя║Оя╗зя║ая║О я║зя╗Дя║Тя╗к ┘И я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к ╪з╪п╪зтАм тАля╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║к)тАк.(1тАмтАм тАл╪зя╗Ыя╗ия╗о┘Ж я║Ся╗ия║О┘Е я╗гя║┤я║ая║к я║Яя╗дя╗Мя╗к я╗гя║╕я╗мя╗о╪▒ ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪▓╪зя║Ля║оя╗│я╗ж я║Ся║о╪з┘К я║гя║╝я╗о┘Д я║Ся║оя╗Ыя║О╪к ╪в┘ЖтАм тАля╗гя║┤я║ая║к ╪▒╪з ╪▓я╗│я║О╪▒╪к я╗зя╗дя╗о╪п┘З ┘И ╪п╪▒╪в┘Ж я╗зя╗о╪зя╗Уя╗Ю ╪з╪п╪з я╗гя╗▓ я╗зя╗дя║Оя╗│я╗ия║ктАк ╪МтАм╪зя╗Яя║дя╗дя║кя╖▓ я║Ся╗ия║к┘З я╗гя║мя╗зя║Р я║│яоУтАкюажтАмтАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к ╪▒╪з я╗ля╗в ян╝я╗ия║к я║Ся║О╪▒ ╪▓я╗│я║О╪▒╪к ╪в┘Ж я╗гя║┤я║ая║к я║╖я║оя╗│я╗Т я╗зя║╝я╗┤я║Р яоФя║о╪пя╗│я║к┘З ╪зя║│я║ЦтАк.тАмтАм

тАля╗гя╗Мя╗ия╗▓ я║Яя╗дя╗Мя╗ктАм тАля║┤я║о я║╖я╗мя╗┤я║о я╗гя╗Фя║Шя╗▓ ╪зя║гя╗дя║к я╗│я║О╪▒ я║зя║О┘Ж я╗зя╗Мя╗┤я╗дя╗▓ тАк 6 7 % 9$тАмтАм тАля║гя╗Ья╗┤я╗в ╪зя╗╗я╗гя║Ц ┘И я╗гя╗Ф тАкюаетАмтАм тАля╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я║ктАк :тАмян╝я╗о┘Ж ╪п╪▒ ╪зя╗│я╗ж ╪▒┘И╪▓ я║Чя╗дя║О┘Е я╗гя║ия╗ая╗оя╗Чя║О╪к я║Ся╗оя║Яя╗о╪п ╪вя╗гя║кя╗зя║ктАк ╪МтАмя╗│я╗Ъ я╗гя║ая║Шя╗дя╗К я╗Ля╗Ия╗┤я╗втАм тАля║Чя║╕я╗Ья╗┤я╗Ю я║╖я║ктАк ╪МтАмя║Чя╗Ья╗дя╗┤я╗Ю я║зя╗ая╗Ц ╪п╪▒ я╗ля╗дя╗┤я╗ж ╪▒┘И╪▓ яоФя║о╪пя╗│я║ктАк ╪МтАмя╗ля╗дян╜я╗ия╗┤я╗ж я║зя║О┘Г я║гя╗Ая║о╪к ╪в╪п┘ЕтАм тАл ╪п╪▒ я╗ля╗дя╗┤я╗ж ╪▒┘И╪▓ я║Яя╗дя╗К ╪в┘И╪▒┘К яоФя║о╪пя╗│я║ктАк ╪МтАм┘Ия╗зя╗┤я║░ ╪п╪▒ я╗ля╗дя╗┤я╗ж ╪▒┘И╪▓ я╗гя║о╪п┘ЕтАм тАля║Яя╗дя╗К я║╖я║к┘З я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к ╪з╪п╪з╪б я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║к╪Ы я╗Яя╗мя║м╪з ╪зя╗│я╗ж ╪▒┘И╪▓ ╪▒╪з я║Яя╗дя╗Мя╗к я╗зя║О┘Е я╗зя╗мя║О╪пя╗зя║ктАк ╪МтАмя╗Чя║Тя╗Ю ╪з╪▓тАм тАл╪зя║│я╗╝┘Е я╗Ля║о╪и ╪зя╗│я╗ж ╪▒┘И╪▓ ╪▒╪з я║Ся╗ия║О┘Е я╗Ля║о┘Ия║Ся╗к я╗│я║О╪п я╗гя╗▓ я╗Ыя║о╪пя╗зя║к)тАк.(2тАмтАм

тАля║Чя║Оя║Яя║к╪з╪▒┘Р я╗гя║кя╗│я╗ия╗к я║Яя╗дя╗Мя║О┘Л ян╝я╗ия║к я║Яя╗дя╗Мя╗к ╪з╪п╪з я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║к╪ЯтАм тАля╗зя║Тя╗▓ я╗Ыя║оя╗│я╗в ╪▒╪д┘Б ╪▒я║гя╗┤я╗в я║╗я╗а┘Ся╗░ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗в я║Чя╗Шя║оя╗│я║Тя║О┘Л янШя║Оя╗зя║╝я║к я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к ╪з╪п╪зтАм тАля╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║ктАк ╪МтАмян╝я╗оя╗зя╗Ья╗к я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я╗ля║ая║о╪к я║╖я║о┘И╪╣ я║╖я║к ┘И ╪вя╗зя║дя╗Ая║о╪ктАм тАля║╗я╗а┘Ся╗░ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗в я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я╗ля║ая║о╪к я╗гя║к╪к ╪п┘З я║│я║О┘Д я║гя╗┤я║О╪к я╗Зя║Оя╗ля║о┘К ╪п╪зя║╖я║Шя╗ия║ктАк╪МтАмтАм тАля╗Яя╗мя║м╪з ╪п╪▒╪зя╗│я╗ж я╗Ля║оя║╗я╗к я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к ╪зя╗│я╗ж я╗Чя║к╪▒ я║зя╗о╪зя╗ля║к я║╖я║ктАк.тАмтАм

тАл)тАк (1тАмя║зя║░╪зя║Ля╗ж ╪зя╗Яя╗Мя║оя╗Уя║О┘ЖтАк ╪МтАм╪╡тАк.667тАмтАм тАл)тАк ╪М^ ' @ B + (2тАм╪мтАк ╪М2тАм╪╡тАк346тАмтАм тАлтАк248тАмтАм

‫ﻣ‪‬ﻬﺮ ﺑﺮدل‬ ‫ﻣﺤﺒﻮب ﺧﺪا ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻏﻔﻠﺖ ﺳﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ را ﻋﻤﺪاً ﺗﺮك ﻛﺮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ‬ ‫ﺑﺮدﻟﺶ ‪‬ﻣﻬﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد)‪ ،(1‬ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻓﺮضِ ﻋﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﺿﻴﺖ آن در ﻫﻨﮕﺎم‬ ‫ﻇﻬﺮ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﮔﺮدﻳﺪه ﻣﻨﻜﺮ آن ﻛﺎﻓﺮ اﺳﺖ)‪.(2‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻋﻤﺎﻣﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫ارﺷﺎد ﮔﺮاﻣﻲ ﺣﻀﺮت ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻓﻴﺾ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﺑﻲ ﺷﻚ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ و ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎﻳﺶ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮ ﻋﻤﺎﻣﻪ داران درود‬ ‫ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪ)‪.(3‬‬

‫ﺷﻔﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬ ‫اﺑﻦ ﺣﻤﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻬﻤﺎ از ﭘﺪر ﺑﺰرﮔﻮارش رواﻳﺖ ﻣﻲ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ :‬ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎﻳﺶ را ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮﻳﻀﻲ‬ ‫ﻫﺎﻳﺶ را ﺷﻔﺎ ﻣﻲ دﻫﺪ)‪.(4‬‬

‫ﺗﺎ ده روز از ﺑﻼﻫﺎ ﻣﺤﻔﻮظ‬ ‫ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻻﻧﺎ اﻣﺠﺪ ﻋﻠﻲ ‪ 6 7 % 9$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬در ﺣﺪﻳﺚ ﺷﺮﻳﻒ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎﻳﺶ را ﻛﻮﺗﺎه ﻛﻨﺪ اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ آن ﺷﺨﺺ‬ ‫را ﺗﺎ ﺟﻤﻌﺔ دﻳﮕﺮ از ﺑﻼﻫﺎ ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﻲ دارد و درﺟﺎي دﻳﮕﺮ ﺳﻪ روز اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ‬

‫)‪ ،9 X # a \: K *: & <9 X :; <8 : (1‬ج‪ ،1‬ص‪ ،589‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪.(1120‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.3‬‬ ‫)‪ ،9 Q b 2 & < :; < c ? V d (3‬ج‪ ،2‬ص‪ ،394‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(3075‬‬ ‫)‪ ، jkD 9 l@7 C (gh) & <9 X :; < 2 ` e0 #& a@ + (4‬ج‪ ،2‬ص‪ ،65‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(5‬‬ ‫‪249‬‬

тАля║Ся║Оя║╖я║к я╗│я╗Мя╗ия╗▓ я║Чя║О ╪п┘З ╪▒┘И╪▓ )тАк ╪М(1тАм┘И я╗зя╗┤я║░ я║Ся║о╪в┘Ж я║╖я║ия║║ ╪▒я║гя╗дя║Ц я╗зя║О╪▓┘Д я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п ┘И яоФя╗ия║Оя╗ля║╢тАм тАл╪▓╪зя╗│я╗Ю я╗гя╗▓ яоФя║о╪п╪п)тАк ╪М(2тАмя╗гя╗оя╗ля║О┘К ╪зя║┐я║Оя╗Уя╗▓ ╪▒╪з ┘И я╗зя║Оя║зя╗ж ╪▒╪з я║Ся╗Мя║к я║Яя╗дя╗Мя╗к яоФя║оя╗Уя║Шя╗ж ╪зя╗Уя╗Ая╗Ю ╪зя║│я║Ц)тАк.(3тАмтАм

тАля║│я║Тя║Р я╗Ыя╗дя╗▓ ╪п╪▒ ╪▒╪▓┘ВтАм тАля║╗я║к╪▒ ╪зя╗Яя║╕я║оя╗│я╗Мя╗ктАк ╪МтАмя║Ся║к╪▒ ╪зя╗Яя╗Дя║оя╗│я╗Шя╗к я║гя╗Ая║о╪к я╗гя╗оя╗╗я╗зя║О ╪зя╗гя║ая║к я╗Ля╗ая╗░ ╪зя╗Ля╗Ия╗дя╗▓ ╪▒я║гя╗дя╗к ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓тАм тАля╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я║ктАк :тАм╪зя║╗я╗╝╪н┘Р я╗зя║Оя║зя╗ж ╪п╪▒ ╪▒┘И╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к я╗гя║┤я║Шя║дя║Р ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАм╪зя╗гя║О ╪зяоФя║о я║зя╗┤я╗ая╗▓ я║Ся║░╪▒┌птАм тАля║╖я╗оя╗зя║к ╪зя╗зя║Шя╗Ия║О╪▒ я║Яя╗дя╗Мя╗к я╗зя║Тя║Оя╗│я║к я╗Ыя║о╪п╪Ы ╪▓я╗│я║о╪з я╗Ыя╗к я║Ся║░╪▒┌п я║╖я║к┘Ж я╗зя║Оя║зя╗ж я║Ся║Оя╗Ля║Ъ я║Чя╗ияоХя╗▓ ╪▒╪▓┘В я╗гя╗▓тАм тАля║╖я╗о╪п)тАк.(4тАмтАм

тАля╗Уя║оя║╖я║Шя╗к я╗ля║О ╪зя║│я╗в я║│я╗Мя║О╪пя║Чя╗дя╗ия║к╪з┘Ж ╪▒╪з я╗гя╗▓ я╗зя╗оя╗│я║┤я╗ия║ктАм тАл╪з╪▒я║╖я║О╪п яоФя║о╪зя╗гя╗▓ я║Чя║Оя║Яя║к╪з╪▒ я╗гя║кя╗│я╗ия╗ктАк ╪МтАмя╗Чя║о╪з╪▒ я╗Чя╗ая║Р ┘Ия║│я╗┤я╗ия╗к я║╗я╗а┘Ся╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗втАм тАл╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗ктАк :тАм╪п╪▒ ╪▒┘И╪▓┘Р я║Яя╗дя╗Мя╗к я╗Уя║оя║╖я║Шя╗к я╗ля║О я║Ся║о я╗ля║о ╪п╪▒┘И╪з╪▓╪й я╗гя║┤я║ая║к я╗гя║Дя╗гя╗о╪▒ я╗гя╗▓ я║╖я╗оя╗зя║к я║Чя║О ╪зя║│я╗втАм тАля╗Ыя║┤я║Оя╗зя╗▓ ╪▒╪з я╗Ыя╗к я║Ся║о╪з┘К ╪з╪п╪з┘К я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к я╗гя╗▓ ╪вя╗│я╗ия║к я║Ся╗ия╗оя╗│я║┤я╗ия║ктАк) ╪МтАмя╗Яя╗мя║м╪з я╗зя║Оя╗гя╗мя║О┘К ╪вя╗зя╗мя║О я║Ся║О ╪зя║Яя║отАм тАл╪вя╗зя╗мя║О я║Чя║дя║оя╗│я║о я╗гя╗▓ я║╖я╗оя╗зя║к(тАк ╪МтАм╪зя║╖я║ия║Оя║╗я╗▓ я╗Ыя╗к ╪з┘ИтАкюаетАм┘Д я╗гя╗▓ ╪вя╗│я╗ия║к я╗зя║О┘Е ╪вя╗зя╗мя║О ╪▒╪з янШя╗┤я║╕я║Шя║о я╗гя╗▓ я╗зя╗оя╗│я║┤я╗ия║ктАк╪МтАмтАм тАля╗Ыя║┤я║Оя╗зя╗▓ я╗Ыя╗к ╪з┘ИтАкюаетАмя╗Яя║Шя║о ╪з╪▓ я╗ля╗дя╗к я╗гя╗▓ ╪вя╗│я╗ия║к я╗гя║Ья╗Ю я╗Ыя║┤я║Оя╗зя╗▓ ╪зя╗зя║к я╗Ыя╗к ╪п╪▒ ╪▒╪з┘З я║зя║к╪з я║╖я║Шя║о┘К я║╗я║кя╗Чя╗к я╗Ыя║о╪п┘ЗтАм тАл╪зя╗зя║ктАк ╪МтАм╪зя║╖я║ия║О╪╡ я║Ся╗Мя║к┘К я╗гя║Ья╗Ю ╪вя╗зя╗мя║Оя║Ля╗▓ ╪зя╗зя║к я╗Ыя╗к яоФя║О┘И┘К ╪п╪▒ ╪▒╪з┘З я║зя║к╪з я║╗я║кя╗Чя╗к я╗Ыя║о╪п┘З я║Ся║Оя║╖я╗ия║ктАк╪МтАмтАм тАл╪зя║╖я║ия║О╪╡ я║Ся╗Мя║к┘К я╗гя║Ья╗Ю ╪зя╗│я╗ия╗Ья╗к яоФя╗оя║│я╗Фя╗ия║к┘К ╪п╪▒ ╪▒╪з┘З я║зя║к╪з я║╗я║кя╗Чя╗к ╪п╪з╪п┘З ╪зя╗зя║ктАк ╪МтАм╪зя║╖я║ия║О╪╡ я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓тАм тАл╪в┘Ж я╗гя║Ья╗Ю ╪зя╗│я╗ия╗Ья╗к я╗гя║оя╗Пя╗▓ ╪п╪▒ ╪▒╪з┘З я║зя║к╪з я║╗я║кя╗Чя╗к ╪п╪з╪п┘З ╪зя╗зя║к ┘Ия║╖я║ия║║ я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ ╪з┘Ж я╗гя║Ья╗Ю я╗Ыя║┤я╗▓тАм

тАл)тАк ╪Мm l #&n o -p- ;L7 (1тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й тАк.865тАмтАм тАл)тАк ╪М= D q j <1) 9@K? b 2 :; <9 -/ 9 K * 9K? @7 (2тАм╪мтАк ╪М2тАм╪╡тАк.269тАмтАм тАл)тАк (3тАм╪п╪▒я╗гя║ия║Шя║О╪▒ я╗гя╗К ╪▒╪п ╪зя╗Яя╗дя║дя║Шя║О╪▒ тАк ╪МтАм╪мтАк ╪М9тАм╪╡тАк.581тАмтАм тАл)тАк (4тАмя║Ся╗мя║О╪▒ я║╖я║оя╗│я╗Мя║ЦтАк ╪МтАмя║гя║╝я╗к тАк ╪М4тАм╪╡тАк.195тАмтАм тАлтАк250тАмтАм

тАл╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к я║Чя║ия╗в я╗гя║оя╗Пя╗▓ ╪▒╪з я║╗я║кя╗Чя╗к ╪п╪з╪п┘З ╪зя║│я║ЦтАк .тАм╪зя╗гя║О ┘Ия╗Чя║Шя╗▓ я╗Ыя╗к ╪зя╗гя║О┘Е я║зя╗Дя║Тя╗к ╪▒╪з ╪вя╗Пя║О╪▓ я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия║ктАм тАл╪в┘Ж я╗Уя║оя║╖я║Шя╗к я╗ля║О я╗ля╗в ╪зя╗Ля╗дя║Оя╗Яя╗ия║Оя╗гя╗к я╗ля║О ╪▒╪з я║Ся║┤я║Шя╗к ┘И я║Ся║о╪з┘К я║╖я╗ия╗┤я║к┘Ж я║зя╗Дя║Тя╗к я╗гя╗▓ ╪вя╗│я╗ия║к)тАк.(1тАмтАм тАля║гя╗Ая║о╪к я╗гя╗Фя║Шя╗▓ ╪зя║гя╗дя║к я╗│я║О╪▒ я║зя║О┘Ж я╗зя╗Мя╗┤я╗дя╗▓ тАк 6 7 % 9$тАмя╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я║ктАк:тАмтАм тАля║Ся╗Мя╗Ая╗▓ я╗Ля╗ая╗дя║О╪б я╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║к я╗Ыя╗к я╗гя╗╝я║Ля╗┤я╗Ья╗к ╪п╪▒ ╪▒┘И╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я╗Гя╗ая╗о╪╣ я╗Уя║ая║о я║Ся╗ктАм тАл╪зя║│я║Шя╗Шя║Тя║О┘Д я╗гя║о╪п┘Е ╪зя╗│я║┤я║Шя║О╪п┘З я╗гя╗▓ я║╖я╗оя╗зя║ктАк ╪МтАм╪з тАкюаетАмя╗гя║О ╪п╪▒ я╗зя║░╪п я║Ся╗Мя╗Ая╗▓ я╗Ля╗ая╗дя║О╪б я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я║Ся║о╪вя╗гя║к┘Ж ╪вя╗Уя║Шя║О╪итАм тАл╪зя║│я║Ц я╗гяоХя║о я║гя╗Ц ╪зя╗│я╗ж ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪з╪▓ я╗ля╗ияоХя║О┘Е ╪▓┘И╪з┘Д┘Р ╪вя╗Уя║Шя║О╪и я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║к╪Ы ╪▓я╗│я║о╪з я╗Ыя╗к я║Яя╗дя╗Мя╗к ╪з╪▓тАм тАля╗ля╗дя║О┘Ж ┘Ия╗Чя║Ц я║╖я║о┘И╪╣ я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪птАк ╪МтАмянШя║▓ я╗гя╗Мя╗ая╗о┘Е я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п я╗Ыя╗к я╗Уя║оя║╖я║Шя╗к я╗ля║О я╗зя║О┘Е я╗ля╗дя╗к ╪▒╪з я╗гя╗▓тАм тАл╪п╪зя╗зя╗ия║ктАк ╪МтАмя║Ся║ия║Оя╗Гя║о я║Ся║Оя╗│я║к ╪п╪зя║╖я║Ц я╗Ыя╗к ╪зяоФя║о ╪з┘ИтАкюаетАмя╗╗┘Л я║╗я║к я╗зя╗Фя║о я╗гя║ая║Шя╗дя╗Мя║О┘Л ╪п╪▒ я╗гя║┤я║ая║к ╪п╪зя║зя╗Ю я║╖я╗оя╗зя║ктАк ╪МтАмянШя║▓тАм тАл╪вя╗зя╗мя║О я╗ля╗дя╗к ╪з┘ИтАкюаетАм┘Д яоФя╗Фя║Шя╗к я╗гя╗▓ я║╖я╗оя╗зя║к)тАк.(2тАмтАм

тАля║Яя╗о╪┤ ┘И я║зя║о┘И╪┤ я║Яя╗дя╗Мя╗к ╪п╪▒ я║╗я║к┘К ╪з┘ИтАкюаетАм┘ДтАм тАля║гя╗Ая║о╪к ╪зя╗гя║О┘Е я╗гя║дя╗дя║к я╗Пя║░╪зя╗Яя╗▓ тАк 6 7 % 9$тАмя╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я║ктАк :тАм╪п╪▒ я║╗я║к┘К ╪з┘И┘Д я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓тАм тАля╗Уя║ая║о я╗ля╗дя║Ф я╗Ыя╗оян╝я╗к ┘И я║зя╗┤я║Оя║Ся║О┘Ж я╗ля║О тАкюабтАмянШя║о ╪з╪▓ я╗гя║о╪п┘Е ╪пя╗│я║к┘З я╗гя╗▓ я║╖я║к я╗Ыя╗к ян╝я║о╪з╪║ ╪п╪▒ ╪пя║│я║Ц яоФя║оя╗Уя║Шя╗ктАм тАля║Ся║о╪з┘К ╪з╪п╪з┘К я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к я╗гя╗▓ ╪▒я╗Уя║Шя╗ия║к ┘И я╗гя║Ья╗Ю ╪зя╗│я╗ж я╗Ыя╗к ╪▒┘И╪▓ я╗Ля╗┤я║к я║Ся║Оя║╖я║к ╪зя║гя║┤я║О╪│ я║╖я║О╪пя╗гя║Оя╗зя╗▓тАм тАля╗гя╗▓ я╗Ыя║о╪пя╗зя║к я║гя║Шя╗▓ я╗Ыя╗к ╪зя╗│я╗ж я║│я╗ая║┤я╗ая╗к я║Ся╗к янШя║Оя╗│я║О┘Ж ╪▒я║│я╗┤я║ктАк ╪МтАмянШя║▓ яоФя╗Фя║Шя╗к я║╖я║к ╪в┘Ж я║Ся║кя╗Ля║Ц я╗Чя║Тя╗ая╗▓ я╗Ыя╗ктАм тАл╪п╪▒ ╪зя║│я╗╝┘Е ╪▒╪зя╗│я║Ю я║Ся╗о╪птАк ╪МтАм╪▒я╗Уя║Шя╗ж я║Ся╗Дя║о┘Б я╗гя║┤я║ая║к я║Яя║Оя╗гя╗К ╪▒╪з я╗Уя║о╪зя╗гя╗о╪┤ я╗Ыя║о╪п┘З ╪зя╗зя║ктАк .тАм╪зя╗Уя║┤я╗о╪│! я╗Ыя╗ктАм тАл╪зя╗гя║о┘И╪▓ я╗гя║┤я╗ая╗дя║О┘Ж ╪з╪▓ я╗│я╗мя╗о╪п┘К я╗ля║О я║гя╗┤я║О╪б я╗зя╗дя╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║к я╗Ыя╗к ╪вя╗зя╗мя║О ╪п╪▒ ╪▒┘И╪▓ я╗ля║О┘К я║╖я╗ия║Тя╗к ┘И я╗│я╗Ья║╕я╗ия║Тя╗ктАм тАля║╗я║Тя║в ╪▓┘И╪п я║Ся╗Дя║о┘Б я╗Ля║Тя║О╪п╪к я║зя║Оя╗зя╗к я╗ля║О┘К я║зя╗о╪п я╗гя╗▓ ╪▒┘Ия╗зя║ктАк ╪МтАм╪зя╗гя║О я╗гя║┤я╗ая╗дя║Оя╗зя║О┘Ж я║Ся╗Ья║О╪▒я╗ля║О┘К ╪пя╗зя╗┤я╗о┘КтАм тАля║╗я║Тя║в ╪▓┘И╪п ╪п╪▒ я║Чя╗Ъ ┘И ╪п┘И я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я╗ия║к ┘И я╗Ля║Тя║О╪п╪к я║зя║Оя╗зя╗к я╗ля║О ╪▒╪з я╗Уя║о╪зя╗гя╗о╪┤ я╗Ыя║о╪п┘З ╪зя╗зя║к ┘И я╗Гя╗ая║РтАм тАля╗Ыя╗ия╗ия║кяоФя║О┘Ж┘Р ╪вя║зя║о╪к ян╝я║о╪з я║Ся║О ╪вя╗зя╗мя║О я╗гя╗Шя║Оя║Ся╗ая╗к я╗зя╗дя╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║к!)тАк.(3тАмтАм тАл)тАк ╪М9 X qr/ & <9 X :; <G s ^ t3 (1тАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.127тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й я║гя║кя╗│я║Ъ )тАк.(881тАмтАм тАл)тАк ╪М^ ' @ B + (2тАм╪мтАк ╪М2тАм╪╡тАк.345тАмтАм тАл)тАк ╪М9 X HB ( & & < 0 :; < - u ! (3тАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.246тАмтАм тАлтАк251тАмтАм

тАля║гя║Ю я╗гя║┤я╗Ья╗┤я╗ия║О┘ЖтАм тАл╪з╪▓ я║гя╗Ая║о╪к я╗Ля║Тя║к╪зя╖▓ ╪зя║Ся╗ж я╗Ля║Тя║О╪│ ╪▒я║┐я╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ия╗мя╗дя║О ╪▒┘И╪зя╗│я║Ц ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗ктАк ╪МтАм╪вя╗Чя║О┘К я╗зя║Оя╗гя║к╪з╪▒тАм тАл ┬лтАм тАля╗гя║дя║Тя╗о╪и янШя║о┘И╪▒╪пяоФя║О╪▒ я║╗я╗а┘Ся╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗в ╪з╪▒я║╖я║О╪п я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк

┬╗ :тАмтАм тАл тАк ┬л ┬╗ 9v K CтАмя╗│я╗Мя╗ия╗▓ я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к я║гя║Ю я╗гя║┤я║Оя╗Ыя╗┤я╗ж ╪зя║│я║Ц ┘И ╪п╪▒ ╪▒┘И╪зя╗│я║Ц ╪пя╗│яоХя║отАм тАля╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к я║гя║Ю ╪п╪▒я╗гя║Оя╗зя║кяоФя║О┘Ж ╪зя║│я║Ц)тАк.(1тАмтАм

тАля║Ся║о╪з┘К я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к ╪▓┘И╪п я║Ся║о╪вя╗гя║к┘Ж я║гя║Ю ╪зя║│я║ЦтАм тАл╪▒я║│я╗о┘Д я║зя║к╪з я║╗я╗а┘Ся╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗в ╪з╪▒я║╖я║О╪п я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║ктАк :тАмя║Ся╗▓ я║╖я╗Ъ я╗ля║о ╪▒┘И╪▓тАм тАля║Яя╗дя╗Мя╗к я║Ся║о╪з┘К я║╖я╗дя║О я╗│я╗Ъ я║гя║Ю ┘И я╗│я╗Ъ я╗Ля╗дя║о┘З я║зя╗о╪зя╗ля║к я║Ся╗о╪п╪Ы я╗Яя╗мя║м╪з я║Ся║о╪з┘К я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к ╪▓┘И╪птАм тАля║Ся╗┤я║о┘И┘Ж ╪▒я╗Уя║Шя╗ж ╪з╪▓ я║зя║Оя╗зя╗к ┘Ия║Ся╗Дя║о┘Б я╗гя║┤я║ая║к я║╖я║Шя║О╪и я╗Ыя║о╪п┘Ж я║гя║Ю ╪зя║│я║Ц ┘Ия║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗ктАм тАл╪зя╗зя║Шя╗Ия║О╪▒ я╗Ыя║╕я╗┤я║к┘Ж я║Ся║о╪з┘К я╗зя╗дя║О╪▓ я╗Ля║╝я║о я╗Ля╗дя║о┘З ╪зя║│я║Ц)тАк.(2тАмтАм

тАля║Ыя╗о╪з╪и я║гя║Ю ┘Ия╗Ля╗дя║о┘ЗтАм тАл!тАк n 9QтАмя║гя╗Ая║о╪к ╪зя╗гя║О┘Е я╗гя║дя╗дя║к я╗Пя║░╪зя╗Яя╗▓ тАк 6 7 % $тАмя╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘З ╪зя╗зя║ктАк :тАмя║Ся╗Мя║к ╪з╪▓тАм тАля╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к я║Чя║О я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж я╗зя╗дя║О╪▓ я╗Ля║╝я║о ╪п╪▒ я╗гя║┤я║ая║к я╗зя║╕я║┤я║Шя╗ж ┘И╪зяоФя║о я║Чя║О я╗зя╗дя║О╪▓ я╗гя╗Ря║о╪и я║Ся║Оя║╖я║ктАм тАл╪зя╗Уя╗Ая╗Ю ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАм┘ИяоФя╗Фя║Шя╗к я║╖я║к┘З я╗Ыя╗к я╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ ╪з╪п╪з┘К я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к ╪п╪▒ я╗гя║┤я║ая║к я║Яя║Оя╗гя╗КтАм тАля║Ся╗ия║╕я╗┤я╗ия║к ┘И я╗зя╗дя║О╪▓ я╗Ля║╝я║о ╪▒╪з я║Ся║ия╗о╪зя╗зя║к я║Ся║о╪зя╗│я║╢ я║Ыя╗о╪з╪и я║гя║Ю ┘И ╪зяоФя║о я║Ся║О╪▓я╗ля╗в я║Ся╗ия║╕я╗┤я╗ия║к ┘Ия╗зя╗дя║О╪▓ я╗гя╗Ря║о╪итАм тАл╪▒╪з ╪п╪▒ я╗ля╗дя║О┘Ж я╗гя║┤я║ая║к я║Ся║ия╗о╪зя╗зя║к я║Ся║о╪зя╗│я║╢ я║Ыя╗о╪з╪и я║гя║Ю ┘И я╗Ля╗дя║о┘З я╗гя╗▓ ╪▒я║│я╗┤я║к)тАк ╪М(3тАмя║Яя║Оя║Ля╗▓ я╗Ыя╗к я╗зя╗дя║О╪▓тАм тАля║Яя╗дя╗Мя╗к я║зя╗о╪зя╗зя║к┘З я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪п я╗гя║┤я║ая║к я║Яя║Оя╗гя╗К я║Ся║Оя║╖я║ктАк.тАмтАм

тАл)тАк (1тАмя╗Ыя╗ия║░ ╪зя╗Яя╗Мя╗дя║О┘Д тАк ╪МтАмя╗Ыя║Шя║О╪и ╪зя╗Яя║╝я╗╝╪йтАк ╪МтАмя║Ся║О╪и ╪зя╗Яя║┤я║О╪п╪│ я╗Уя╗▓ я║╗я╗╝╪й ╪зя╗Яя║ая╗дя╗Мя║ФтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М7тАм╪│тАк ╪М290тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й )тАк.(21027тАмтАм тАл)тАк (2тАм╪зя╗Яя║┤я╗ия╗ж ╪зя╗Яя╗Ья║Тя║о┘К я╗Яя╗ая║Тя╗┤я╗мя╗Шя╗▓тАк ╪МтАмя╗Ыя║Шя║О╪и ╪зя╗Яя║ая╗дя╗Мя║ФтАк ╪МтАмя║Ся║О╪и я╗гя║О ╪▒┘И┘К я╗Уя╗▓ ╪зя╗зя║Шя╗Ия║О╪▒ ╪зя╗Яя╗Мя║╝я║о я║Ся╗Мя║к ╪зя╗Яя║ая╗дя╗Мя║ФтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М3тАм╪╡тАк ╪М342тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й )тАк.(5950тАмтАм тАл)тАк (3тАм╪зя║гя╗┤я║О╪б ╪зя╗Яя╗Мя╗ая╗о┘ЕтАк ╪МтАмя╗Ыя║Шя║О╪и ╪гя║│я║о╪з╪▒ ╪зя╗Яя║╝я╗╝╪йтАк ╪МтАмя║Ся║О╪и я║Ся╗┤я║О┘Ж ╪в╪п╪з╪и ╪зя╗Яя║ая╗дя╗Мя║ФтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.249тАмтАм тАлтАк252тАмтАм

‫ﺳﻴﺪ اﻻﻳﺎم )ﺳﺮدار ﻫﻤﻪ روزﻫﺎ(‬ ‫ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬روز ﺟﻤﻌﻪ ﺳﺮدار‬ ‫ﻫﻤﻪ روزﻫﺎ ﺳﺖ و در ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ روز ﺟﻤﻌﻪ ﺣﺘﻲ از روز ﻋﻴﺪ اﻟﻀﺤﻲ‬ ‫و ﻋﻴﺪ اﻟﻔﻄﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در روز ﺟﻤﻌﻪ ﭘﻨﺞ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﺣﻀﺮت آدم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم را ﺧﺪاوﻧﺪ درﻫﻤﻴﻦ روز ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪.‬‬ ‫)‪ (2‬در ﻫﻤﻴﻦ روز آدم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬ ‫)‪ (3‬در ﻫﻤﻴﻦ روز آدم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم وﻓﺎت ﻛﺮد‪.‬‬ ‫)‪ (4‬در اﻳﻦ روز ﻳﻚ وﻗﺖ ﺧﺎص ﺑﺮاي ﻗﺒﻮﻟﻴﺖ دﻋﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪه ﻛﻪ‬ ‫درﻫﻤﺎن ﺳﺎﻋﺖ آﻧﭽﻪ ﺑﻨﺪه از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ ﻛﻨﺪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻲ رﺳﺪ ﺑﺸﺮﻃﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺳﻮال ﭼﻴﺰ ﺣﺮام ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬درﻫﻤﻴﻦ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻳﻜﻲ از ﻣﻮﺟﻮدات ﻣﺜﻞ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎي‬ ‫ﻣﻘﺮّب‪ ،‬آﺳﻤﺎن‪ ،‬زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻮه‪ ،‬درﻳﺎ و ﺑﺎد ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ از روزِ ﺟﻤﻌﻪ در ﻫﺮاس‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ)‪ ،(1‬در ﻳﻚ رواﻳﺖ دﻳﮕﺮ ﺣﻀﺮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻧﻮري ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ در وﻗﺖ ﺻﺒﺢ روز‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ ﺗﺎ ﻃﻠﻮع آﻓﺘﺎب از ﺗﺮس ﻗﻴﺎﻣﺖ در ﮔﺮﻳﻪ و ﻓﺮﻳﺎد ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺟﻦّ‬ ‫و آدﻣﻴﺰاد)‪.(2‬‬

‫دﻋﺎء ﻗﺒﻮل ﻣﻲ ﺷﻮد‬ ‫ﺗﺎﺟﺪارِﻣﻜﺔ ﻣﻜﺮﻣﻪ وﺳﺮدارﻣﺪﻳﻨﺔ ﻣﻨﻮره ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻣﻲ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬در روز ﺟﻤﻌﻪ ﭼﻨﺎن وﻗﺖ ﻣﻌﻴﻦ ﺑﺮاي ﻗﺒﻮﻟﻴﺖ دﻋﺎء وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﮔﺮ‬ ‫)‪ (1‬ﺳﻨﻦ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻗﺎﻣﺔ اﻟﺼﻼة‪ ،‬ﺑﺎب ﻓﻲ ﻓﻀﻞ اﻟﺠﻤﻌﺔ ج‪ ،2‬ص‪ ،8‬ﺷﻤﺎرة )‪.(1084‬‬ ‫)‪ (2‬ﻣﺆﻃﺎ اﻣﺎم ﻣﺎﻟﻚ‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﺠﻤﻌﺔ‪ ،‬ﺑﺎب ﻣﺎ ﺟﺎء ﻓﻲ ﺳﺎﻋﺔ اﻟﺘﻲ ﻓﻲ ﻳﻮم اﻟﺠﻤﻌﺔ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،115‬ﺷﻤﺎرة )‪.(246‬‬ ‫‪253‬‬

‫ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ آن ﺳﺎﻋﺖ را درﻳﺎﻓﺖ آﻧﭽﻪ از ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ او داده ﻣﻲ ﺷﻮد و آن‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )‪.(1‬‬

‫ﺑﻴﻦ ﻋﺼﺮ و ﻣﻐﺮب را در ﻳﺎﺑﻴﺪ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺮ ﺳﺮور‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﭘﺮ ﻧﻮر و ﺷﺎﻓﻊ ﻳﻮم اﻟﻨﺸﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻮﻟﻴﺖ را اﮔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ آﻧﺮا ﺑﻌﺪ از ﻋﺼﺮ ﺗﺎ ﻏﺮوب آﻓﺘﺎب ﺗﻼش‬ ‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ)‪.(2‬‬

‫ارﺷﺎد ﺻﺎﺣﺐِ ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‬ ‫ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻣﺤﻤﺪ اﻣﺠﺪ ﻋﻠﻲ اﻋﻈﻤﻲ ‪ 6 7 % 9$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫درﺑﺎرة ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻮﻟﻴﺖ دﻋﺎ دو ﻗﻮل ﻗﻮي ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬از ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺮاي ﺧﻄﺒﺔ اﻣﺎم ﺗﺎ ﺧﺘﻢ ﻧﻤﺎز‪،‬‬ ‫)‪ (2‬آﺧﺮﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ اﺧﺘﺘﺎم ِﺟﻤﻌﻪ)‪.(3‬‬

‫ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻮﻟﻴﺖ دﻋﺎ ﻛﺪام اﺳﺖ‬ ‫ﺣﻜﻴﻢ اﻻﻣﺖ ﺣﻀﺮت ﻣﻔﺘﻲ اﺣﻤﺪ ﻳﺎر ﺧﺎن ﻧﻌﻴﻤﻲ ‪ 6 7 % 9$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫در ﻫﺮ ﺷﺐ ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻮﻟﻴﺖ دﻋﺎي روزاﻧﻪ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ در روزﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺳﺎﻋﺖ‪ ‬ﻗﺒﻮﻟﻴﺖ ﺑﻄﻮر ﻳﻘﻴﻨﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً در‬ ‫ﻣﻴﺎن دو ﺧﻄﺒﺔ ﺟﻤﻌﻪ و ﻳﺎ اﻧﺪﻛﻲ ﻗﺒﻞ از ﻣﻐﺮب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺤﺖ‪ ‬ﻳﻚ ﺣﺪﻳﺚ‬

‫)‪ (1‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﺠﻤﻌﺔ‪ ،‬ﺑﺎب ﻓﻲ اﻟﺴﺎﻋﺔ اﻟﺘﻲ ﻓﻲ ﻳﻮم اﻟﺠﻤﻌﺔ‪ ،‬ص‪.424‬ﺷﻤﺎرةﺣﺪﻳﺚ )‪-15‬‬ ‫‪.(852‬‬ ‫)‪ (2‬ﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮﻣﺬي‪ ،‬ﻛﺘﺘﺎب اﻟﺠﻤﻌﺔ‪ ،‬ﺑﺎب ﻣﺎ ﺟﺎء ﻓﻲ اﻟﺴﺎﻋﺔ اﻟﺘﻲ ﺗﺮﺟﻲ ﻓﻲ ﻳﻮم اﻟﺠﻤﻌﺔ‪ ،30/2 ،‬ﺷﻤﺎرة )‪.(489‬‬ ‫)‪ (3‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،4‬ص‪.86‬‬ ‫‪254‬‬

‫دﻳﮕﺮ ﺟﻨﺎب ﻣﻔﺘﻲ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻬﻞ ﻗﻮل از ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﺎت‬ ‫ﻋﻠﻤﺎي ﺑﺰرﮔﻮار وﺟﻮد دارد ﻛﻪ از آن دو ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺎﺋﻴﺪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬درﻣﻴﺎن دو ﺧﻄﺒﺔ ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫)‪ (2‬وﻗﺖ ﻏﺮوب آﻓﺘﺎب‬

‫ﺣﻜﺎﻳﺖ‬ ‫ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﺗﻨﺎ ‪ u w? 9 x /‬رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻬﺎ ﺧﻮدش داﺧﻞ ﺣﺠﺮه اش‬ ‫ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺧﺎدﻣﻪ اش ﻓﻀّﻪ را دﺳﺘﻮر ﻣﻲ داد ﺗﺎ ﺑﻴﺮون ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻊ آﻓﺘﺎب‬ ‫ﻏﺮوب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺎدﻣﻪ از ﻏﺮوب آﻓﺘﺎب ﺧﺒﺮ ﻣﻲ داد ﺣﻀﺮت زﻫﺮاء‬ ‫دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﺮاي دﻋﺎ ﻛﺮدن ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﻛﺮد؛ ﻟﻬﺬا ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﻗﺖ دﻋﺎء ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ دﻋﺎي ﻗﺮآﻧﻲ)‪:(1‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻛﻨﺰاﻻﻳﻤﺎن‪ :‬اي رب ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺎ را در‬

‫ ‪y/ " 9[ @F‬‬ ‫‪F !F F I O y/ F@7B F@&" F‬‬ ‫ @" ‪.‬‬ ‫ ‪F AL F F@{ " 9[ @F‬‬ ‫ ‪F !F F Uz‬‬

‫دﻧﻴﺎ ﻧﻴﻜﻲ و در آﺧﺮت ﻧﻴﻜﻲ ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﺎ‬

‫]اﻟﺒﻘﺮة ‪[201 :‬‬

‫و ﻣﺎ را از ﻋﺬاب دوزخ ﻧﺠﺎت ده‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﻴ‪‬ﺖ دﻋﺎ درود ﺷﺮﻳﻒ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ درود ﻫﻢ ﻳﻚ دﻋﺎي‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ اﻟﺸﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﻓﻀﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻫﺮ دو ﺧﻄﺒﻪ ﺑﺪون دﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدن‬ ‫دﻋﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﺟﻤﻌﻪ ‪ 14،400،000‬ﺟﻬﻨﻤﻲ آزاد ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‬

‫)‪ ،^ ' @ B + ] [ \ + (1‬ج ‪ ،2‬ص ‪ 319‬ﺗﺎ ‪.3235‬‬ ‫‪255‬‬

‫ارﺷﺎد ﮔﺮاﻣﻲ ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬در ﺷﺐ‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ ﻛﻪ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ در ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻞّ ﺟﻼﻟﻪ ﺷﺸﺼﺪ ﻫﺰار‬ ‫ﺟﻬﻨﻤﻲ را ﻛﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ واﺟﺐ ﮔﺮدﻳﺪه آزاد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ)‪.(1‬‬

‫از ﻋﺬاب ﻗﺒﺮ ﻣﺤﻔﻮظ‬ ‫ﺗﺎﺟﺪار ﻛﻮن وﻣﻜﺎن ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در‬ ‫ﺷﺐ ﻳﺎ روز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﻲ ﻣﻴﺮد از ﻋﺬاب ﻗﺒﺮ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻄﻮري‬ ‫ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮآن ﻣﻬﺮ ﺷﻬﺪاء ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺜﻞ ﺷﻬﺪاء ﺑﺮ ﻣﻲ ﺧﻴﺰد()‪.(2‬‬

‫ﺑﺨﺸﻴﺪن ﮔﻨﺎﻫﺎن از ﺟﻤﻌﻪ ﺗﺎ ﺟﻤﻌﻪ دﻳﮕﺮ‬ ‫از ﺣﻀﺮت ﺳﻠﻤﺎن ﻓﺎرﺳﻲ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن دوﺟﻬﺎن‪،‬‬ ‫رﺣﻤﺖ ﻋﺎﻟﻤﻴﺎن‪ ،‬ﺷﻬﻨﺸﺎه ﻛﻮن و ﻣﻜﺎن ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫ﻏﺴﻞ ﻧﻤﻮده‪ ،‬و ﻃﻬﺎرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬و روﻏﻦ ﺑﻤﺎﻟﺪ‪ ،‬و ﺧﻮﺷﺒﻮي ﻛﻪ‬ ‫در ﺧﺎﻧﻪ دارد ﺑﻤﺎﻟﺪ و ﺑﺮاي اداي ﻧﻤﺎز از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺮون ﺷﻮد و دو ﺷﺨﺺ را از ﻫﻢ‬ ‫ﺟﺪا ﻧﻜﺮده ﻛﻪ در وﺳﻂ آﻧﻬﺎ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻧﻤﺎز را اداء ﻧﻤﺎﻳﺪ ودرﻫﻨﮕﺎم ﺧﻄﺒﺔ اﻣﺎم‬ ‫ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ ﻛﻪ در ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﺟﻤﻌﻪ و ﺟﻤﻌﺔ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﻣﻐﻔﺮت ﻣﻲ ﮔﺮدد)‪.(3‬‬

‫ﺛﻮاب ﻋﺒﺎدت دوﻳﺴﺖ‪ 200‬ﺳﺎل‬

‫)‪ (1‬ﻣﺴﻨﺪ اﺑﻲ ﻳﻌﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻨﺪ أﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ ،235‬ﺷﻤﺎرة )‪.(3471‬‬ ‫)‪ ،u n 9 ! (2‬ج‪ ،3‬ص‪ ،181‬ﺷﻤﺎرة )‪.(3629‬‬ ‫)‪ (3‬ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري‪ <9 Q #w & <9 X :; ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،306‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(883‬‬ ‫‪256‬‬

‫ﺣﻀﺮت ﺻﺪﻳﻖ اﻛﺒﺮ و ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮان ﺑﻦ ﺣﺼﻴﻦ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻬﻤﺎ رواﻳﺖ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﺟﺪار ﻣﻜﻪ و ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ‬ ‫ﻛﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﻏﺴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺎﻳﺎ و ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ ﺑﺨﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻲ رود ﻫﺮ ﻗﺪﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻲ دارد ﺑﻴﺴﺖ‪ 20‬ﻧﻴﻜﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد)‪ ،(1‬و در رواﻳﺖ دﻳﮕﺮي آﻣﺪه ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﺮ ﻗﺪﻣﺶ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﻚ ﺑﻴﺴﺖ‪ 20‬ﺳﺎل‬ ‫ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ از ﻧﻤﺎز ﻓﺎرغ ﻣﻲ ﮔﺮدد آن را اﺟﺮ دوﻳﺴﺖ‬ ‫ﺳﺎل ﻣﻲ رﺳﺪ)‪.(2‬‬

‫ﻫﺮ ﺟﻤﻌﻪ اﻋﻤﺎل ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻪ واﻟﺪﻳﻦ ﻣﺮﺣﻮﻣﺶ‬ ‫ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻲ ﮔﺮدد‬ ‫ﻣﺤﺒﻮب ﭘﺮوردﮔﺎر ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻫﺮ دو ﺷﻨﺒﻪ و‬ ‫ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ اﻋﻤﺎل ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺣﻀﻮر اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﻋﻤﺎل ﺑﻪ اﻧﺒﻴﺎي‬ ‫ﻛﺮام و واﻟﺪﻳﻦ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﺔ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﻚ ﺧﻮﺷﺤﺎل‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺻﻔﺎﺋﻲ و ﺗﺎﺑﺶ ﭼﻬﺮه ﻫﺎي ﺷﺎن زﻳﺎد ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﭘﺲ از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ و‬ ‫رﻓﺘﮕﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎﻫﺎن رﻧﺞ ﻧﺪﻫﻴﺪ)‪.(3‬‬

‫ﭘﻨﺞ ﻋﻤﻞ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ اﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻪ رواﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﺟﺪار دوﻋﺎﻟﻢ‬ ‫ﺷﺎه ﺑﻨﻲ آدم ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﻨﺞ ﭼﻴﺰ را‬ ‫درﻳﻚ روز اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ او را ﺟﻨﺘﻲ ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬اﻟﻤﻌﺠﻢ اﻟﻜﺒﻴﺮ‪ ،( # u ' e0 # I -&0 ،‬ج‪ ،18‬ص‪ ،139‬ﺷﻤﺎرة )‪.(292‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﻤﻌﺠﻢ اﻻوﺳﻂ ﻟﻠﻄﺒﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻦ ا ﺳﻤﻪ ﺟﺒﺮون‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ ،314‬ﺷﻤﺎرة )‪.(3397‬‬ ‫)‪ (3‬ﻧﻮادر اﻻﺻﻮل ﻟﻠﺘﺮﻣﺬي‪ ،‬ص‪.213‬‬ ‫‪257‬‬

‫)‪ (1‬ﺑﻌﻴﺎدت ﻣﺮﻳﻀﻲ ﺑﺮود‪،‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه اي ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫)‪ (3‬روزه ﺑﮕﻴﺮد‪،‬‬ ‫)‪ (4‬ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ادا ﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (5‬ﻏﻼﻣﻲ را آزاد ﻧﻤﺎﻳﺪ)‪.(1‬‬

‫ﺑﻬﺸﺖ واﺟﺐ ﮔﺮدﻳﺪ‬ ‫از ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ اﺑﻮ اﻣﺎﻣﻪ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﻋﺎﻟﻴﺸﺎن‬ ‫ﺳﺮدار دو ﺟﻬﺎن ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ را‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن روز را روزه داﺷﺖ‪ ،‬از ﻣﺮﻳﻀﻲ ﻋﻴﺎدت ﻛﺮد‪ ،‬در ﺟﻨﺎزه اي ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﻧﻤﻮد و در ﻧﻜﺎح ﻛﺴﻲ ﻫﻢ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮاﻳﺶ واﺟﺐ ﮔﺮدﻳﺪ)‪.(2‬‬

‫روزه را ﺧﺎص در روز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﺪارﻳﺪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ در روز ﺟﻤﻌﻪ و ﻳﺎ روز ﺷﻨﺒﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﺨﺘﺺ روزه داﺷﺘﻦ ﻣﻜﺮوه ﺗﻨﺰﻳﻬﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﻴﻨﻪ ﺟﻤﻌﻪ و ﻳﺎﺷﻨﺒﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺪ ﻛﺮاﻫﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‬ ‫ﺷﻌﺒﺎن‪ 27 ،‬رﺟﺐ اﻟﻤﺮﺟﺐ وﻏﻴﺮه‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎنِ ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ روز ﻋﻴﺪ اﺳﺖ اﻳﻦ روز را روزه ﻧﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ‬ ‫ﻳﻚ روز ﻗﺒﻞ ﻳﺎ ﻳﻚ روز ﺑﻌﺪ از آن روزه ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ)‪.(3‬‬

‫ﺛﻮاب روزه ﻫﺎي ده ﻫﺰار ﺳﺎل‬ ‫)‪ (1‬اﻹﺣﺴﺎن ﺑﺘﺮﺗﻴﺐ ﺻﺤﻴﺢ اﺑﻦ ﺣﺒﺎن‪ ،9 X 3 & ،‬ج‪ ،4‬ص‪ ،191‬ﺷﻤﺎرة )‪.(2760‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﻤﻌﺠﻢ اﻟﻜﺒﻴﺮ‪ ،9+ +0 e0 # ( + #& U ،‬ج‪ ،8‬ص‪ ،97‬ﺣﺪﻳﺚ )‪.(7484‬‬ ‫)‪ (3‬اﻟﺘﺮﻏﻴﺐ واﻟﺘﺮﻫﻴﺐ‪ ،‬اﻟﺼﻮم‪ ،‬ﺑﺎب اﻟﺘﺮﻏﻴﺐ ﻓﻰ ﺻﻮم اﻷرﺑﻌﺎء‪.....‬إﻟﺦ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ ،81‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ‬ ‫)‪.(11‬‬ ‫‪258‬‬

‫اﻋﻠﻲ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ﺧﺎن ‪ 6 7 % 9$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﻣﺮوي‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ روزة ﺟﻤﻌﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن روز ﻗﺒﻞ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ و روز ﺑﻌﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻨﺒﻪ‬ ‫ﻣﺘﺼﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺛﻮاب ده ﻫﺰار ﺳﺎل روزه داﺷﺘﻦ اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫ﺛﻮاب ﺣﺎﺿﺮي ﺑﺮ ﻗﺒﺮ ﻣﺎدر وﭘﺪر در روز ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎنِ ﺧﻮﺷﮕﻮار ﺳ ‪‬ﻴﺪ اﻻﺑﺮار ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬ ‫در روز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮ ﻗﺒﺮ ﭘﺪر وﻣﺎدر و ﻳﺎ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﺣﺎﺿﺮي دﻫﺪ‪ ،‬اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ‬ ‫ﮔﻨﺎﻫﺶ را ﺑﺨﺸﻴﺪه و او را در ﺷﻤﺎرِ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮداران واﻟﺪﻳﻦ ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ)‪.(2‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ‪ ‬ﺗﻼوت ﻛﺮدن ﻳﺎﺳﻴﻦ ﺑﺮﻗﺒﺮ واﻟﺪﻳﻦ‬ ‫ﺣﻀﻮر اﻛﺮم ﻧﻮر ﻣﺤﺘﺸﻢ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺷﺨﺼﻲ‬ ‫ﻛﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﻗﺒﺮ واﻟﺪﻳﻦ و ﻳﺎ ﻗﺒﺮ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ را زﻳﺎرت ﻛﺮده و ﺳﻮرة ﻳﺎﺳﻴﻦ‬ ‫را ﺑﺮآن ﺗﻼوت ﻛﻨﺪ ﺑﺨﺸﻮده ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(3‬‬

‫ﺳﻪ ﻫﺰار ﻣﻐﻔﺮت‬ ‫ﺳﻴﺪ اﻟﻜﻮﻧﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن اﻟﺤﺮﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺟﺪ‪‬اﻟﺤﺴﻨﻴﻦ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﻗﺒﺮ واﻟﺪﻳﻦ ﻳﺎ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ را زﻳﺎرت ﻛﺮده ﺑﺮآن‬

‫)‪ (1‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ج‪ ،10‬ص‪.653‬‬ ‫)‪ (2‬ﻧﻮادر اﻻﺻﻮل ﻟﻠﺘﺮﻣﺬي‪ ،‬اﻷﺻﻞ ﻓﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ اﻟﺘﻬﺪﻳﺪ ﻋﻠﻰ زوارات اﻟﻘﺒﻮر‪ ،‬ص‪ ،97‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(130‬‬ ‫)‪ (3‬اﻟﻜﺎﻣﻞ ﻓﻲ ﺿﻌﻔﺎء اﻟﺮﺟﺎل‪ ،‬ﻋﻤﺮو ﺑﻦ زﻳﺎد ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﻦ ﺛﻮﺑﺎن‪ ،‬ج‪ ،6‬ص‪.260‬‬ ‫‪259‬‬

‫ﻳﺎﺳﻴﻦ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺗﻌﺪاد ﺣﺮوف ﻳﺎﺳﻴﻦ ﺷﺮﻳﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻐﻔﺮﺗﺶ را ﻣﻲ‬ ‫ﻛﻨﺪ)‪.(1‬‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! در روز ﺟﻤﻌﻪ ﺷﺮﻳﻒ ﺑﺮ ﻗﺒﻮر واﻟﺪﻳﻦ و ﻳﺎ ﻗﺒﺮ ﻳﻜﻲ از‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪه ﺳﻮرة ﻳﺎﺳﻴﻦ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ﻣﻐﻔﺮت ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪.،‬‬ ‫اﻟﺤﻤﺪ ﷲ ﺳﻮرة ﻳﺎﺳﻴﻦ ﺷﺮﻳﻒ ﭘﻨﺞ‪ 5‬رﻛﻮع‪ ،‬ﻫﺸﺘﺎد و ﺳﻪ‪ 83‬آﻳﺎت‪ ،‬ﻫﻔﺘﺼﺪ‬ ‫وﺑﻴﺴﺖ و ُﻧﻪ‪ 729‬ﻛﻠﻤﺎت وﺳﻪ ﻫﺰار‪ 3000‬ﺣﺮوف اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺣﺴﺎب ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ان ﺷﺎء اﷲ ﺛﻮاب ﻣﻐﻔﺮت ﺳﻪ ﻫﺰار ﮔﻨﺎه را ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ارواح ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‬ ‫در ﺷﺐ و روز ﺟﻤﻌﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻳﺎﺳﻴﻦ ﺷﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻧﺪ ﻣﻐﻔﺮت ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬در‬ ‫روز ﺟﻤﻌﻪ ارواح ﺑﺎﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﻟﻬﺬا در اﻳﻦ روز ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺰﻳﺎرت ﻗﺒﻮر رﻓﺖ و‬ ‫دراﻳﻦ روز ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮﭘﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ)‪ .(2‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ﺧﺎن ‪ 6 7 % 9$‬‬ ‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬وﻗﺖ اﻓﻀﻞ ﺑﺮاي زﻳﺎرت ﻗﺒﻮر روز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ ﻣﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ)‪.(3‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺳﻮرة ﻛﻬﻒ‬ ‫از ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ ﻋﺒﺪ اﷲ اﺑﻦ ﻋﻤﺮ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻬﻤﺎ رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺒﻲ‬ ‫رﺣﻤﺖ‪ ،‬ﺷﻔﻴﻊ اﻣﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺟﺪارِ رﺳﺎﻟﺖ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﺳﻮرة ﻛﻬﻒ را ﺗﻼوت ﻛﻨﺪ از ﻗﺪﻣﻬﺎﻳﺶ ﺗﺎ آﺳﻤﺎن ﻧﻮر‬

‫)‪ (1‬اﺗﺤﺎف اﻟﺴﺎدة اﻟﻤﺘﻘﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺎب ذﻛﺮ اﻟﻤﻮت‪ ،} u -2l K] & ،‬ج‪ ،14‬ص‪.272‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،4‬ص‪.104‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،9‬ص‪.523‬‬ ‫‪260‬‬

‫ﺑﺎﻻ ﻣﻲ رود ﻛﻪ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺮاﻳﺶ روﺷﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد وﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ دو ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫اﻧﺠﺎم داده ﺑﺨﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ)‪.(1‬‬

‫ﻧﻮر ﺑﻴﻦ دو ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫از ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ اﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻪ ﻣﺮوي اﺳﺖ ﺣﻀﻮر ﺳﺮاﭘﺎ ﻧﻮر‬ ‫ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﺳﻮرة ﻛﻬﻒ‬ ‫را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻮر روﺷﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد )‪.(2‬‬

‫ﻧﻮر ﺗﺎ ﻛﻌﺒﻪ‬ ‫در رواﻳﺘﻲ آﻣﺪه ﻛﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺷﺐ ﺟﻤﻌﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ روز ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ و‬ ‫روز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﻮرة ﻛﻬﻒ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﺶ از ﻫﻤﺎن ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻼوت‬ ‫ﻧﻤﻮده ﺗﺎ ﻛﻌﺒﻪ ﻧﻮر روﺷﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد)‪.(3‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺳﻮرة ﺣﻢ اﻟﺪﺧﺎن‬ ‫از ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ اﺑﻮ اﻣﺎﻣﻪ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻪ ﻣﺮوي اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﺳﺮاﭘﺎي ﻧﻮر‬ ‫ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮﻧﺪ‪ :‬ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﺮوز ﺟﻤﻌﻪ ﻳﺎ ﺷﺐ ﺟﻤﻌﻪ‬

‫)‪ (1‬اﻟﺘﺮﻏﻴﺐ واﻟﺘﺮﻫﻴﺐ‪ ،aNS - u { C 1 ~ : & <9 X :; ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،298‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(2‬‬ ‫)‪ (2‬اﻟﺘﺮﻏﻴﺐ واﻟﺘﺮﻫﻴﺐ‪ ،aNS - u { C 1 ~ : & <9 X :; ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،297‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(1‬‬ ‫)‪ (3‬ﺳﻨﻦ اﻟﺪارﻣﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﻓﻀﺎﺋﻞ اﻟﻘﺮآن‪ ،aNS - qr/ C & ،‬ج‪ ،2‬ص‪ ،546‬ﺷﻤﺎرة ‪.3407‬‬ ‫‪261‬‬

‫ﺳﻮرة ﺣﻢ اﻟﺪﺧﺎن را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﺶ در ﺟﻨﺖ ﺧﺎﻧﻪ اي ﻣﻲ ﺳﺎزد)‪،(1‬‬ ‫وﻳﻚ رواﻳﺖ دﻳﮕﺮاﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻐﻔﺮت ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(2‬‬

‫اﺳﺘﻐﻔﺎرِﻫﻔﺘﺎد ﻫﺰار ﻓﺮﺷﺘﻪ‬ ‫ارﺷﺎد دﻟﻨﺸﻴﻦ‪ ،‬اﻣﺎم اﻻﻧﺼﺎر واﻟﻤﻬﺎﺟﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺤﺐ‪ ‬اﻟﻔﻘﺮاء واﻟﻤﺴﺎﻛﻴﻦ‪ ،‬ﺟﻨﺎب‬ ‫ ‪ 9$‬ﻟﻠﻌﺎﻟﻤﻴﻦ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺷﺐ ﺟﻤﻌﻪ ﺳﻮرة‬ ‫ﺣﻢ اﻟﺪﺧﺎن را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻫﻔﺘﺎد ﻫﺰار ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﺮآن اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ)‪.(3‬‬

‫ﺑﺨﺸﻴﺪن ﻫﻤﺔ ﮔﻨﺎﻫﺎن‬ ‫از ﺳﻴﺪﻧﺎ اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻪ ﻣﺮوي اﺳﺖ‪ :‬ارﺷﺎد ﻣﻐﻔﺮت‪ ‬ﻧﺸﺎن‪،‬‬ ‫رﺣﻤﺖ ﻋﺎﻟﻤﻴﺎن‪ ،‬ﺷﻬﻨﺸﺎه ﻛﻮن وﻣﻜﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﻗﺒﻞ از‬ ‫ ‪ AJ‬را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ‬ ‫‪> -7>0A F -F w> nA J F J nA G‬‬ ‫‪ L M %‬‬ ‫ﻧﻤﺎز ﻓﺠﺮ ﺳﻪ ﺑﺎر ‪ > j :F 0A‬‬ ‫ﺑﺨﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ اﮔﺮﭼﻪ از ﻛﻒ اﻣﻮاج درﻳﺎ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ)‪.(4‬‬

‫ﺑﻌﺪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺒﺎرك وﺗﻌﺎﻟﻲ در آﻳﺔ ‪ 10‬ﺳﻮرة ﺟﻤﻌﻪ پ‪ 28‬ارﺷﺎد ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫ ‪y/ > *F:I A/ R‬‬ ‫ ‪A‬‬ ‫‪" }F rR{ A, /A‬‬ ‫‪ M q r‬‬ ‫ ‪ /A #+ -> :F& F‬‬ ‫ ‪ D‬‬ ‫ ‪.(A ->t Pj7> SR M F M [ A; F M > ;R ,P F‬‬

‫ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻛﻨﺰاﻻﻳﻤﺎن‪ :‬ﭘﺲ ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ در زﻣﻴﻦ‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﻮﻳﺪ و ﻓﻀﻞ ﺧﺪا را در‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ و ﺧﺪا را ﺑﻜﺜﺮت ﻳﺎد‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﻴﺪ اﻳﻦ ﻛﻪ رﺳﺘﮕﺎر ﺑﺎﺷﻴﺪ‬

‫)‪ (1‬اﻟﻤﻌﺠﻢ اﻟﻜﺒﻴﺮ ﻟﻠﻄﺒﺮاﻧﻲ‪ ،9+ +0 e0 # 2' #& = r/ ،‬ج‪ ،8‬ص‪ ،264‬ﺣﺪﻳﺚ‪.8026‬‬ ‫)‪ (2‬ﺟﺎﻣﻊ اﻟﺘﺮﻣﺬي‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﻓﻀﺎﺋﻞ اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ﺑﺎب ﻣﺎ ﺟﺎء ﻓﻲ ﻓﻀﻞ ﺣﻢ اﻟﺪﺧﺎن‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪ ،407‬ﺷﻤﺎرة )‪.(2898‬‬ ‫)‪ (3‬ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ﺷﻤﺎرة )‪.(2897‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺰواﺋﺪ‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﺼﻼة‪ ،9 X -K ^2 3 q2{ =-lK + & ،‬ج‪ ،2‬ص‪ ،380‬ﺣﺪﻳﺚ‪.3019‬‬ ‫‪262‬‬

тАля║╗я║к╪▒ ╪зя╗╗я╗Уя║Оя║┐я╗Ю я║гя╗Ая║о╪к я╗гя╗оя╗╗я╗зя║О я╗зя╗Мя╗┤я╗в ╪зя╗Яя║кя╗│я╗ж я╗гя║о╪з╪п ╪вя║Ся║О╪п┘К тАк 6 7 % 9$тАмя║Чя║дя║ЦтАм тАл╪зя╗│я╗ж ╪вя╗│я╗к ╪п╪▒ я║Чя╗Фя║┤я╗┤я║о я║зя║░╪зя║Ля╗ж ╪зя╗Яя╗Мя║оя╗Уя║О┘Ж я╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАм╪зя╗Ыя╗ия╗о┘Ж я╗│я╗Мя╗ия╗▓ я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к я║Ся║отАм тАля║╖я╗дя║О ╪зя║Яя║О╪▓┘З ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪п╪▒я╗Ыя║О╪▒я╗ля║О┘К я╗гя╗Мя║О╪┤ я╗гя║╕я╗Ря╗о┘Д я║╖я╗оя╗│я║к я╗│я║О ╪п╪▒ я╗Гя╗ая║Р я╗Ля╗ая╗в я╗│я║О я╗Ля╗┤я║О╪п╪ктАкюажтАмтАм тАля╗гя║оя╗│я║╛ ┘Ия╗│я║О я║╖я║оя╗Ыя║Ц ╪п╪▒я║Яя╗ия║О╪▓┘ЗтАк ╪МтАм╪▓я╗│я║О╪▒╪к я╗Ля╗ая╗дя║О╪б ┘И я║Ся║О ╪зя╗гя║Ья║О┘Д ╪зя╗│я╗ж я╗Ыя║О╪▒я╗ля║О я╗гя║╕я╗Ря╗о┘Д я║╖я║к┘ЗтАм тАля╗зя╗┤я╗Ья╗▓ я╗ля║О┘К я║Ся╗▓ я║╖я╗дя║О╪▒ я║гя║Оя║╗я╗Ю я╗Ыя╗ия╗┤я║ктАк.тАмтАм

тАля║╖я║оя╗Ыя║Ц ╪п╪▒ я╗гя║ая╗ая║▓ я╗Ля╗ая╗втАм тАля║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к ╪п╪▒ я╗гя║ая║Оя╗Яя║▓ я╗Ля╗ая╗дя╗▓ я║╖я║оя╗Ыя║Ц я╗Ыя║о╪п┘Ж я╗гя║┤я║Шя║дя║Р ╪зя║│я║Ц)тАк (1тАмян╝я╗ия║Оя╗зян╜я╗ктАм тАля║гя╗Ая║о╪к я║│я╗┤я║кя╗зя║О ╪зя╗гя║О┘Е я╗гя║д тАкюаетАмя╗дя║к я╗Пя║░╪зя╗Яя╗▓ тАк 6 7 % 9$тАмя╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║к я╗Ыя╗ктАк :тАмя║гя╗Ая║о╪к я║│я╗┤я║кя╗зя║ОтАм тАл╪зя╗зя║▓ я║Ся╗ж я╗гя║Оя╗Яя╗Ъ ╪▒я║┐я╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ия╗к я╗Уя║оя╗гя╗о╪пя╗зя║к я╗Ыя╗ктАк :тАм╪п╪▒ ╪зя╗│я╗ж ╪вя╗│я╗к я║Чя╗ия╗мя║О я╗гя║о╪з╪п ╪з╪▓ я║зя║оя╗│я║к ┘ИтАм тАля╗Уя║о┘Ия║зя║Ц ┘Ия╗Ыя║┤я║Р ╪пя╗зя╗┤я║О я╗зя╗┤я║┤я║Ц я║Ся╗ая╗Ья╗к я╗Гя╗ая║Р я╗Ля╗ая╗втАк ╪МтАм╪▓я╗│я║О╪▒╪к я║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓тАк ╪МтАмя╗Ля╗┤я║О╪п╪ктАм тАля╗гя║оя╗│я║╛ я╗ля║ОтАк ╪МтАмя║╖я║оя╗Ыя║Ц ╪п╪▒ я║Яя╗ия║О╪▓┘З я╗гя║┤я╗ая╗дя╗┤я╗ж ┘И╪пя╗│яоХя║о я╗Ыя║О╪▒ я╗ля║О┘К я╗зя╗┤я╗Ъ ╪зя║│я║Ц )тАк.(2тАмтАм тАля║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж я╗Ля║░я╗│я║░ ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓! я║Ся║о╪з┘К ╪з╪п╪з┘К я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗к я╗│я║О╪▓╪п┘З я║╖я║о╪╖ я╗гя╗оя║Яя╗о╪п ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАм╪зяоФя║отАм тАля╗│я╗Ья╗▓ ╪з╪▓ ╪вя╗зя╗мя║О я╗Ыя╗в я║Ся║Оя║╖я║к я╗Уя║о╪╢ я╗зя╗┤я║┤я║ЦтАк ╪МтАмя║Ся║О╪▓я╗ля╗в ╪зяоФя║о я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗┤я║к ╪з╪п╪з я╗гя╗▓ я║╖я╗о╪птАк ╪МтАмя║Ся╗ая╗Ья╗к я║Ся║о╪з┘КтАм тАля╗гя║о╪п я╗Ля║Оя╗Чя╗Ю ┘Ия║Ся║Оя╗Яя╗О я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Ж я║Яя╗дя╗Мя╗к ╪зя╗Уя╗Ая╗Ю ╪зя║│я║Ц я║Ся║о я╗зя║Оя║Ся║Оя╗Яя╗О я╗Уя║о╪╢ я╗зя╗┤я║┤я║Ц янШя║▓ ╪зяоФя║о я║Ся║ия╗о╪зя╗зя║ктАм тАля╗зя╗Фя╗Ю я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║к)тАк.(3тАмтАм

тАля║Ся╗к я╗зя║┤я║Тя║Ц тАк 11тАмя║гя║о┘И┘Б "я╗│я║О я╗Пя╗о╪л ╪зя╗╗я╗Ля╗Ия╗в" я╗│я║О╪▓ ╪п┘З я║╖я║о┘И╪╖тАм тАля╗Уя║оя║┐я╗┤я║Ц я╗зя╗дя║О╪▓ я║Яя╗дя╗Мя╗ктАм тАл)тАк (1тАмя╗гя╗Шя╗┤я╗в я║Ся╗о╪п┘Ж ╪п╪▒ я║╖я╗мя║отАк╪МтАмтАм тАл)тАк (1тАмя║Чя╗Фя║┤я╗┤я║о я╗гя╗Ия╗мя║о┘КтАк ╪МтАм╪мтАк ╪М9тАм╪╡тАк.418тАмтАм тАл)тАк (2тАмя╗Ыя╗┤я╗дя╗┤я║Оя║Ля╗▓ я║│я╗Мя║О╪п╪ктАк ╪МтАмя╗Ыя║Шя║О╪и ╪зя║╗я╗Ю ян╝я╗мя║О╪▒┘Е ╪п╪▒ я╗зя╗дя║О╪▓ ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАмя║Ся║О╪и ╪в╪п╪з╪и я║Яя╗дя╗Мя╗ктАк ╪МтАм╪мтАк ╪М1тАм╪╡тАк.191тАмтАм тАл)тАк (3тАм╪п╪▒я╗гя║ия║Шя║О╪▒ я╗гя╗К ╪▒╪п ╪зя╗Яя╗дя║дя║Шя║О╪▒тАк ╪МтАм╪мтАк ╪М3тАм╪╡тАк 26тАмя║Чя║О тАк.29тАмтАм тАлтАк263тАмтАм

‫)‪ (2‬ﺻﺤﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﺮﻳﺾ ﺟﻤﻌﻪ ﻓﺮض ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺮاد آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫رﻓﺘﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻳﺎ اﮔﺮ ﺑﺮود ﻣﺮﻳﻀﻲ اش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻓﺎﻧﻲ در ﺣﻜﻢ‬ ‫ﻣﺮﻳﺾ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬آزاد ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮ ﻏﻼم ﻓﺮض ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ آﻗﺎﻳﺶ او را ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ؛ زﻳﺮا ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ او را ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﺮد ﺑﻮدن‪،‬‬ ‫)‪ (5‬ﺑﺎﻟﻎ ﺑﻮدن‪،‬‬ ‫)‪ (6‬ﻋﺎﻗﻞ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺑﻮدن‪ ،‬اﻳﻦ دو ﺷﺮط ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ ﻫﺮ ﻋﺒﺎدت‬ ‫ﻋﻘﻞ و ﺑﻠﻮغ ﺷﺮط اﺳﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (7‬ﺑﻴﻨﺎ ﺑﻮدن‪،‬‬ ‫)‪ (8‬ﻗﺎدر ﺑﺮاه رﻓﺘﻦ‪،‬‬ ‫)‪ (9‬زﻧﺪاﻧﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (10‬ﺧﻮف ﺣﺎﻛﻢ ﻳﺎ دزد وﻇﺎﻟﻤﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (11‬ﻧﺒﻮدن ﺑﺎران‪ ،‬ﻃﻮﻓﺎن ﻳﺎ ﺗﮕﺮگ و ﻳﺎ ﺳﺮدي ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﻗﺪر ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ از آن‬ ‫اﺣﺴﺎس ﺧﻮف ﻳﺎ ﺿﺮر ﺑﺎﺷﺪ)‪.(1‬‬ ‫ﺑﺮ آﻧﻬﺎي ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻓﺮض ﺑﻮده وﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻋﺬر ﺷﺮﻋﻲ دﻳﮕﺮي ﺟﻤﻌﻪ ﻓﺮض ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ ﺑﺮآﻧﻬﺎ ﻓﺮض اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ در اول وﻗﺖ رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﻣﺴﻮاك ﻛﺮدن‪ ،‬ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس ﺧﻮب و‬ ‫ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﻮ زدن و در ﺻﻒ اول ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻣﺴﺘﺤﺐ و ﻏﺴﻞ ﻛﺮدن ﺳﻨﺖ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (1‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ 26‬ﺗﺎ ‪.29‬‬ ‫‪264‬‬

‫وﻗﺖ ﻏﺴﻞ ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫ﺣﻜﻴﻢ اﻻﻣﺖ ﺣﻀﺮت ﻣﻔﺘﻲ اﺣﻤﺪ ﻳﺎر ﺧﺎن ‪ # $ 9$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ ﻋﻠﻤﺎي ﻛﺮام رﺣﻤﻬﻢ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﻏﺴﻞ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز‬ ‫ﻣﺴﻨﻮن اﺳﺖ ﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ روز ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺮ آﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻓﺮض ﻧﻴﺴﺖ ﻏﺴﻞ‬ ‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺳﻨﺖ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﻋﻠﻤﺎي ﻛﺮام رﺣﻤﻬﻢ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﻏﺴﻞ‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ ﻗﺮﻳﺐ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺣﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎوﺿﻮي آن ﺟﻤﻌﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ در ﺣﻘﻴﻘﺖ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﺴﻞ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ از ﻃﻠﻮع ﻓﺠﺮ ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮد )‪ ،(2‬ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮ زن‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺮ وﻏﻴﺮه ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻓﺮض ﻧﻴﺴﺖ ﻏﺴﻞ ﺟﻤﻌﻪ ﻫﻢ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻏﺴﻞ ﺟﻤﻌﻪ ﺳﻨﺖ ﻏﻴﺮ ﻣﺆﻛﺪه اﺳﺖ‬ ‫ﺣﻀﺮت ﻋﻼﻣﻪ اﺑﻦ ﻋﺎﺑﺪﻳﻦ ﺷﺎﻣﻲ ‪ 6 7 % 9$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻏﺴﻞ ﻛﺮدن‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ از ﺳﻨﻦ زواﺋﺪ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺗﺮك آن ﻋﺘﺎب ﻧﻴﺴﺖ)‪.(3‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﺮاي اﺳﺘﻤﺎع ﺧﻄﺒﻪ‬ ‫از ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ ﺳﻤﺮه ﺑﻦ ﺟﻨﺪب رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻪ ﻣﺮوي اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺣﻀﻮراﻛﺮم ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬در وﻗﺖ ﺧﻄﺒﻪ ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫ﺷﻮﻳﺪ وﺑﻪ اﻣﺎم ﻗﺮﻳﺐ ﺷﻮﻳﺪ؛ زﻳﺮا ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻫﻤﺎن ﻗﺪر ﻛﻪ دور ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه‬ ‫در ﺟﻨﺖ ﻋﻘﺐ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ اﮔﺮﭼﻪ او )ﻣﺴﻠﻤﺎن( ﺣﺘﻤﺎً در ﺟﻨﺖ داﺧﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(4‬‬ ‫)‪ (1‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.149‬‬ ‫)‪ (2‬ﻣﺮاة‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.334‬‬ ‫)‪ ، : H V+ : H (3‬ج‪ ،1‬ص‪.308‬‬

‫)‪ ،9 - @ + #+ -I & < :; <H H e0 #@ (4‬ج‪ ،1‬ص‪ ،410‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(1108‬‬ ‫‪265‬‬

‫ﺛﻮاب ﺟﻤﻌﻪ ﻧﻤﻲ رﺳﺪ‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻄﺒﺔ ﺟﻤﻌﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ)ﺑﻪ ﺧﻄﺒﻪ ﮔﻮش ﻓﺮا‬ ‫ﻧﻤﻲ دﻫﺪ ﻣﺜﻞ ﺧﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎر ﺑﺮدوش دارد‪ ،‬و اﮔﺮ در اﺛﻨﺎي ﺧﻄﺒﺔ اﻣﺎم ﺣﺘﻲ‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﭘﻬﻠﻮﻳﺶ را ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺎﻣﻮش ﺑﺎش‪ ،‬ﺑﺮآن ﻫﻢ ﺛﻮاب ﺟﻤﻌﻪ ﻧﻤﻲ رﺳﺪ)‪.(1‬‬

‫ﺧﺎﻣﻮﺷﺎﻧﻪ اﺳﺘﻤﺎع ﺧﻄﺒﻪ ﻓﺮض اﺳﺖ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ در ﻧﻤﺎز ﺣﺮام اﻧﺪ ﻣﺜﻼً ﺧﻮردن‪ ،‬ﻧﻮﺷﻴﺪن‪ ،‬ﺳﻼم وﺟﻮاب ﺳﻼم‬ ‫وﻏﻴﺮه ﻫﻤﺔ اﻳﻨﻬﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻄﺒﻪ ﻫﻢ ﺣﺮام اﻧﺪ ﺗﺎﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ دﻋﻮت دادن ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻄﻴﺐ دﻋﻮت ﻧﻴﻜﻲ داده ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﻄﺒﻪ‬ ‫ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ واﺳﺘﻤﺎع آن ﺑﺮ ﻫﻤﺔ ﺣﺎﺿﺮﻳﻦ ﻓﺮض اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺮدم از اﻣﺎم ﭼﻨﺎن‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺻﺪاي ﺧﻄﺒﺔ اﻣﺎم را ﻧﻤﻲ ﺷﻨﻮﻧﺪ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ‬ ‫واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ را دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ در ﻟﻬﻮ و ﻟﻌﺐ ﻣﺼﺮوف اﺳﺖ آن را ﺑﺎ اﺷﺎرة‬ ‫دﺳﺖ ﻳﺎ ﺳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻨﻊ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ زﺑﺎن ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ)‪.(2‬‬

‫ﺳﺎﻣﻌﻴﻦ ﺧﻄﺒﻪ درود ﺷﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫وﻗﺘﻴﻜﻪ ﻧﺎم ﻣﺒﺎرك ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ را ﺳﺎﻣﻌﻴﻦ از اﻣﺎم‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻨﻮﻧﺪ در دل ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ درود ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آواز ﺑﻠﻨﺪ در وﻗﺖ ﺧﻄﺒﻪ ﺟﺎﻳﺰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ وﻫﻤﭽﻨﺎن در آن ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺎﺷﻨﻴﺪن ﻧﺎم اﺻﺤﺎب ﻛﺮام )رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻬﻢ( ﮔﻔﺘﻦ‬ ‫ﻫﻢ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ)‪.(3‬‬

‫اﺳﺘﻤﺎع ﺧﻄﺒﺔ ﻧﻜﺎح واﺟﺐ اﺳﺖ‬ ‫)‪ <b 2 #& % 2 @ + <q2@! #& $ + @ + (1‬ج‪ ،1‬ص‪ ،494‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(2033‬‬ ‫)‪ (2‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.36،35‬‬ ‫)‪ (3‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.32‬‬ ‫‪266‬‬

‫ﻋﻼوه از ﺧﻄﺒﺔ ﺟﻤﻌﻪ ﺷﻨﻴﺪن ﺧﻄﺒﻪ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ واﺟﺐ اﺳﺖ ﻣﺜﻼً ﺧﻄﺒﺔ‬ ‫ﻋﻴﺪﻳﻦ و ﻧﻜﺎح وﻏﻴﺮﻫﻤﺎ)‪.(1‬‬

‫ﺑﻌﺪ از آذان اول ﺟﻤﻌﻪ ﻛﺎروﺑﺎر ﻫﻢ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اذان اول ﺟﻤﻌﻪ ﺷﻨﻴﺪه ﺷﺪ ﺳﻌﻲ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻊ)ﺧﺮﻳﺪ وﻓﺮوﺧﺖ( را ﺗﺮك دادن ﻧﻴﺰ واﺟﺐ اﺳﺖ ﺗﺎﺟﺎي ﻛﻪ در‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن راه ﻫﻢ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻧﺎﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻣﺴﺠﺪ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﺷﺪﻳﺪاً‬ ‫ﮔﻨﺎه اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺣﺎل ﺧﻮردن ﻏﺬا ﺑﻮد ﻛﻪ آذان ﺟﻤﻌﻪ را ﺷﻨﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ‬ ‫ﮔﻤﺎن ﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻏﺬا ﺑﺨﻮرم ﺟﻤﻌﻪ ﻓﻮت ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻏﺬا را ﺗﺮك‬ ‫داده ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮود‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﺎﻣﻞ رﻓﺖ)‪ ،(2‬اﻣﺮوز وﻗﺖ‬ ‫دوري ﻛﺮدن از ﻋﻠﻢ دﻳﻦ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺮدم ﻣﺜﻞ ﻋﺒﺎدات دﻳﮕﺮ در اﺛﻨﺎي ﺷﻨﻴﺪن‬ ‫ﺧﻄﺒﻪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎدت ﻋﻈﻴﻤﻲ اﺳﺖ ﻣﺮﺗﻜﺐ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت وﮔﻨﺎﻫﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﻟﻬﺬا‬ ‫اﻟﺘﺠﺎء ﻣﺪﻧﻲ ﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺛﻮاب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻄﻴﺐ ﻫﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﻗﺒﻞ‬ ‫از آذان ﺧﻄﺒﻪ ﻗﺒﻞ از رﻓﺘﻦ ﺑﺮ ﻣﻨﺒﺮ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﻫﺎ را اﻋﻼن ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﻔﺖ ﺣﺮوف ﺑﺴﻢ اﷲ ﻫﻔﺖ ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ ﺧﻄﺒﻪ‬ ‫)‪ (1‬در ﺣﺪﻳﺚ ﺷﺮﻳﻒ اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮﮔﺮدن ﻫﺎي ﻣﺮدم رد‪ ‬ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮف ﺟﻬﻨﻢ ﭘﻠﻲ ﺳﺎﺧﺖ)‪ ،(3‬ﻳﻚ ﻣﻌﻨﻲ آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮ آن‬ ‫ﺳﻮار ﺷﺪه ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ داﺧﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬رو ﺑﺮوي ﺧﻄﻴﺐ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺳﻨﺖ‪ ‬ﺻﺤﺎﺑﻪ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (1‬ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺟﻊ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،149‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.38‬‬

‫)‪ ،9 X -K y)\: 9 w ; C u ' + & <9 X :; <GL+ 7 V+ ' (3‬ج‪ ،2‬ص‪ ،48‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(513‬‬ ‫‪267‬‬

‫)‪ (3‬ﺑﺰرﮔﺎن دﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ ﻫﻨﮕﺎم اداي ﺧﻄﺒﻪ دو زاﻧﻮ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻃﻮري ﻛﻪ در‬ ‫ﺟﻪ‬ ‫ﺧﻄﺒﺔ اول دﺳﺘﻬﺎ ﺑﺴﺘﻪ و در ﺧﻄﺒﺔ دوم دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﺮ دو زاﻧﻮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ وﻣﺘﻮ ‪‬‬ ‫ﺧﻄﺒﻪ ﺑﻮده ان ﺷﺎء اﷲ ﺛﻮاب دو رﻛﻌﺖ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (4‬اﻋﻠﻲ ﺣﻀﺮت اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ﺧﺎن ‪ 6 7 % 9$‬ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬در ﺧﻄﺒﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﻴﺪن اﺳﻢ ﻣﺒﺎرك ﺣﻀﻮر اﻗﺪس ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ در دل ﺑﺮآن‬ ‫درود ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﻓﺮض اﺳﺖ)‪.(3‬‬ ‫)‪ (5‬در درﻣﺨﺘﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺛﻨﺎي ﮔﻔﺘﻦ ﺧﻄﺒﻪ ﺧﻮردن‪ ،‬ﻧﻮﺷﻴﺪن‪ ،‬ﻛﻼم اﮔﺮﭼﻪ‬ ‫ﺳﺒﺤﺎن اﷲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد وﺟﻮاب ﺳﻼم دادن و ﻳﺎﺣﺮف ﻧﻴﻜﻲ ﮔﻔﺘﻦ ﺣﺮام اﺳﺖ)‪.(4‬‬ ‫)‪ (6‬اﻋﻠﻲ ﺣﻀﺮت ‪ 6 7 % 9$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﻄﺒﻪ راه رﻓﺘﻦ‬ ‫ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻤﺎي ﻛﺮام ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ در وﻗﺖ ﺷﺮوع ﺷﺪن‬ ‫ﺧﻄﺒﻪ در ﻣﺴﺠﺪ رﺳﻴﺪﻳﺪ در ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ وﺟﻠﻮﺗﺮ ﻧﺮوﻳﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎل‬ ‫ﺧﻄﺒﻪ ﺷﻨﻴﺪن اﻧﺠﺎم دادن ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻠﻲ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (7‬اﻋﻠﻲ ﺣﻀﺮت ‪ 6 7 % 9$‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬درﻫﻨﮕﺎم ﺧﻄﺒﻪ ﺑﻪ اﻃﺮاف ﺧﻮد‬ ‫ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺣﺮام اﺳﺖ )‪.(5‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻬﻢ اﻣﺎﻣﺖ در ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫ﺟﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮآن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻳﻚ اﻣﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ و ﺿﺮوري اي ﻛﻪ ﺗﻮ ‪‬‬ ‫ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ را ﻣﺜﻞ ﻧﻤﺎزﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺟﻤﻌﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮﭘﺎ‬ ‫)‪ (1‬ﻣﻠﺨﺺ از ‪ ،aK ` -S*+‬ص‪.123‬‬ ‫)‪ (2‬ﻣﺮاة ﺷﺮح ﻣﺸﻜﻮة‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.338‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،8‬ص‪.365‬‬ ‫)‪ (4‬درﻣﺨﺘﺎر ﻣﻊ رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.35‬‬ ‫)‪ (5‬ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،8‬س‪.334‬‬ ‫‪268‬‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﻣﺎﻣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺎﺟﺎﻳﺰ ﻫﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻛﻪ در ﻗﺎﺋﻢ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﻤﻌﻪ اﻣﺮ ﺣﺎﻛﻢ ﻳﺎ ﻧﺎﺋﺐ آن ﺿﺮوري اﺳﺖ واﮔﺮ در ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﺎري ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺣﻜﺎم ﺷﺮﻋﻲ ﻳﻚ ﻋﺎﻟﻢ و ﻓﻘﻴﻬﻲ ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم ﺳﻠﻄﺎن اﺳﻼم اﺳﺖ؛ ﻟﻬﺬا او ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻤﻌﻪ را ﻗﺎﺋﻢ ﺳﺎزد‪،‬‬ ‫ﺑﺪون اﺟﺎزة او ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬واﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻛﺴﻲ‬ ‫را ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ اﻣﺎم ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ ورﻧﻪ از ﻃﺮف ﺧﻮد ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﻛﺴﻲ را اﻣﺎم ﺳﺎزﻧﺪ وﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻪ دو‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺷﺨﺺ ﻛﺴﻲ را اﻣﺎم‬ ‫ﻣﻘﺮر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻤﻌﻪ اي در ﻫﻴﭻ ﺟﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﺮدﻳﺪه)‪.(1‬‬

‫)‪ (1‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،4‬ص‪.y K & ` 9@K + ،95‬‬ ‫‪269‬‬

‫

‬ ‫

‬ ‫! *) ( ' & ‪"+ ,.- / '0 ( " " # $ %‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ‬ ‫اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ را از اول ﺗﺎ آﺧﺮ ﻣﻜﻤﻞ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ان ﺷﺎء اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﻓﻮاﺋﺪش را ﺧﻮاﻫﺪ دﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﻴﻠﺖ درود ﺷﺮﻳﻒ‬ ‫ﻣﺎﻟﻚ وﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب ﭘﺮوردﮔﺎر )ﻋﺰوﺟﻞ و ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ( ارﺷﺎد‬ ‫‪100‬‬

‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ روزِ ﺟﻤﻌﻪ وﺷﺐِ ﺟﻤﻌﻪ ﺻﺪ‬

‫ﺑﺎر درود ﺷﺮﻳﻒ‬

‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻳﻜﺼﺪ‪ 100‬ﺣﺎﺟﺖ او را رﻓﻊ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻔﺘﺎد‪ 70‬در آﺧﺮت و‬ ‫ﺳﻲ‪ 30‬در دﻧﻴﺎ)‪.(1‬‬ ‫‪! 1 2 * 3‬‬

‫‪ 7 5 6 ( 3‬‬

‫دل زﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬ ‫ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻗﺮار ﻗﻠﺐ وﺳﻴﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﺐ ﻫﺎى ﻋﻴﺪﻳﻦ ﻳﻌﻨﻲ )ﻋﻴﺪ اﻟﻔﻄﺮ وﻋﻴﺪ اﻟﻀﺤﻲ( را ﺑﺮاى ﻃﻠﺐ ﺛﻮاب ﻗﻴﺎم ﻛﺮد‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ در ﻋﺒﺎدت ﮔﺬراﻧﺪ در آن روزﻳﻜﻪ دلِ دﻳﮕﺮان ﻣﻲ ﻣﻴﺮد دل آن ﺷﺨﺺ ﻧﻤﻲ‬ ‫ﻣﻴﺮد)‪.(2‬‬

‫ﺟﻨﺖ واﺟﺐ ﻣﻴﮕﺮدد‬ ‫در ﻳﻚ ﻣﻘﺎم دﻳﮕﺮ از ﻣﻌﺎذ ﺑﻦ ﺟﺒﻞ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ رواﻳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﻨﺞ ﺷﺐ را ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﺑﺮآن ﺷﺨﺺ ﺟﻨﺖ واﺟﺐ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺷﺐ‬ ‫ﻫﺎى ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻬﻢ ودﻫﻢ ذواﻟﺤﺠﻪ‪ ،‬ﺷﺐ ﻋﻴﺪ اﻟﻔﻄﺮ وﺷﺐ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺷﻌﺒﺎن اﻟﻤﻌﻈﻢ)‪.(3‬‬ ‫)‪ 8 *9: ; < =6 (1‬ج‪ ،6‬ص‪.654‬‬ ‫)‪ ،'> ? @ ' 8 AB 8 # ' ': (2‬ج‪ ،2‬ص ‪ ،365‬رﻗﻢ )‪.(1782‬‬ ‫)‪ (3‬اﻟﺘﺮﻏﻴﺐ واﻟﺘﺮﻫﻴﺐ‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﻌﻴﺪﻳﻦ واﻷﺿﺤﻴﺔ‪ ،‬ﺑﺎب اﻟﺘﺮﻏﻴﺐ ﻓﻲ إﺣﻴﺎء ﻟﻴﻠﺘﻲ اﻟﻌﻴﺪﻳﻦ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ ،98‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(2‬‬ ‫‪269‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎى ﻗﺒﻞ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻋﻴﺪﮔﺎه‬ ‫از ﺣﻀﺮت ﺑﺮﻳﺪه رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻀﻮر اﻧﻮر‪ ،‬ﺷﺎﻓﻊ ﻣﺤﺸﺮ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺪ ﺑﺤﺮوﺑﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب رب‪ ‬اﻛﺒﺮ ‪ " C 5 6 ( 3‬در روز ﻋﻴﺪ اﻟﻔﻄﺮ ﭼﻴﺰي‬ ‫ﺗﻨﺎول ﻓﺮﻣﻮده وﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ ﺗﺸﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺑﺮدﻧﺪ و در روز ﻋﻴﺪ اﻟﻀﺤﻲ ﺗﺎ از ﻧﻤﺎز‬ ‫ﻓﺎرغ ﻧﻤﻲ ﮔﺮدﻳﺪ ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲ ﺧﻮرد)‪.(1‬‬ ‫در ﺑﺨﺎري ﺷﺮﻳﻒ از ﺳﻴﺪﻧﺎ اﻧﺲ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻨﻪ رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻀﻮر‬ ‫‪ " C 5 6 ( 3‬در روز ﻋﻴﺪ اﻟﻔﻄﺮ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻋﺪد ﺧﺮﻣﺎ ﺗﻨﺎول ﻧﻤﻲ ﻓﺮﻣﻮد ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻴﺪﮔﺎه ﺗﺸﺮﻳﻒ ﻧﻤﻲ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﺗﻌﺪاد ﺧﺮﻣﺎى ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻃﺎق ﺑﻮدﻧﺪ)‪.(2‬‬

‫ﺳﻨﺖ ﻫﺎي رﻓﺘﻦ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ از ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ‬ ‫از ﺳﻴﺪﻧﺎ اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه ‪ : 5 6 ( DE‬رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻗﺎي ﻣﺎ ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ‬ ‫‪ " C 5 6 ( 3‬ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ از ﻳﻚ راﻫﻲ ﻣﻲ رﻓﺘﻨﺪ و از راه دﻳﮕﺮي‬ ‫ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺸﺘﻨﺪ)‪.(3‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ )ﺣﻨﻔﻲ(‬ ‫ﻧﻴﺖ ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪ :‬ﻧﻴﺖ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻢ دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز‬ ‫ﻋﻴﺪاﻟﻔﻄﺮ ﻳﺎ ﻋﻴﺪاﻻﺿﺤﻲ ﺑﺎ ﺷﺶ ﺗﻜﺒﻴﺮ زواﺋﺪ آن ﺧﺎص ﺑﻪ رﺿﺎى ﺧﺪا‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ‬ ‫اﻣﺎم ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻌﺪ دﺳﺘﻬﺎ را ﺗﺎ ﮔﻮش ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده ﺗﻜﺒﻴﺮ اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺴﺐ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮل دﺳﺖ ﻫﺎ زﻳﺮ ﻧﺎف ﺑﺴﺘﻪ ﺛﻨﺎء ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ دﺳﺖ ﻫﺎ ﺗﺎ ﮔﻮش ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه‬ ‫اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد وﺑﻌﺪ از اداى ﺗﻜﺒﻴﺮ دﺳﺘﻬﺎ آوﻳﺰان ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎز ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (1‬ﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮﻣﺬي‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﻌﻴﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎب ﻣﺎﺟﺎء ﻓﻲ أﻛﻞ ﻳﻮم اﻟﻔﻄﺮﻗﺒﻞ اﻟﺨﺮوج‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ ،70‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(542‬‬ ‫)‪ (2‬ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﻌﻴﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎب اﻷﻛﻞ ﻳﻮم اﻟﻔﻄﺮ ﻗﺒﻞ اﻟﺨﺮوج‪ ،‬ج‪ ،1‬ص ‪ ،328‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(953‬‬ ‫)‪ (3‬ﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮﻣﺬي‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﻌﻴﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎب ﻣﺎﺟﺎء ﻓﻲ ﺧﺮوج اﻟﻨﺒﻲ إﻟﻲ اﻟﻌﻴﺪ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ ،69‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(541‬‬ ‫‪270‬‬

‫ﺑﺎزﻫﻢ ﺗﻜﺒﻴﺮ اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ دﺳﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﻣﻴﺮوﻧﺪ و ﺑﺎز ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎر‬ ‫ﺳﻮم ﻧﻴﺰ ﺗﻜﺒﻴﺮ اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ روﻧﺪ و ﺑﻌﺪ دﺳﺘﻬﺎ ﺑﺴﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻜﺒﻴﺮ اول ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه دﺳﺖ ﻫﺎ را ﺑﺴﺘﻪ ﺛﻨﺎء ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ودر‬ ‫ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎى دوم وﺳﻮم دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﺎز ﺑﻮده وﺑﺎﮔﻔﺘﻦ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﭼﻬﺎرم دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻗﻴﺎم اﻣﺎم ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪) ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺖ‪ ،‬آن ﺟﺎي ﻛﻪ‬ ‫در ﻗﻴﺎم ﺑﻌﺪ از ﺗﻜﺒﻴﺮ ﭼﻴﺰي ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺟﺎي ﻛﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد دﺳﺖ ﻫﺎ آوﻳﺰان ﺑﺎﺷﺪ)‪ ،((1‬و ﺑﻌﺪ رﻛﻮع و ﺳﺠﺪه رﻛﻌﺖ اول‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬در رﻛﻌﺖ دوم اﻣﺎم ﺳﻮرة ﺣﻤﺪ و آﻳﺎﺗﻲ ﭼﻨﺪ از ﻗﺮآن را ﻗﺮاﺋﺖ‬ ‫ﻧﻤﻮده ﺑﻌﺪ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻪ دﺳﺖ ﺗﺎ ﮔﻮش ﻫﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه و در ﺗﻜﺒﻴﺮ ﭼﻬﺎرم‬ ‫ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮوﻧﺪ اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ رﻛﻮع ﺑﺮوﻳﺪ وﻣﺜﻞ روش ﻫﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎز را ﻣﻜﻤﻞ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺗﺸ ‪‬ﻬﺪ ﺧﻮاﻧﺪه ﻗﻌﺪه ﺗﻤﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬در ﻣﻴﺎن‬ ‫ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎي ﺳﻪ ﮔﺎﻧﺔ رﻛﻌﺖ او‪‬ل و دوم ﺑﻪ اﻧﺪازة ﺳﺒﺤﺎن اﷲ ﮔﻔﺘﻦ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ)‪.(2‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ ﺑﺮ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ واﺟﺐ اﺳﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪﻳﻦ واﺟﺐ اﺳﺖ)‪ (3‬ﻣﮕﺮ ﻧﻪ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﻤﻌﻪ واﺟﺐ‬ ‫اﺳﺖ )‪ (4‬در ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪﻳﻦ آذان و اﻗﺎﻣﺖ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪.(5‬‬

‫)‪(1‬‬ ‫)‪(2‬‬ ‫)‪(3‬‬ ‫)‪(4‬‬ ‫)‪(5‬‬

‫ﻣﺎﺧﻮذ از درﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.66‬‬ ‫ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.150‬‬ ‫ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.149‬‬ ‫اﻟﻬﺪاﻳﻪ ﻣﻌﻪ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.39‬‬ ‫ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،4‬ص‪.106‬‬ ‫‪271‬‬

‫ﺧﻄﺒﺔ ﻋﻴﺪ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻄﺒﺔ ﻋﻴﺪﻳﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺧﻄﺒﺔ ﺟﻤﻌﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ا ‪‬ﻣﺎ ﻓﺮق اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺧﻄﺒﻪ در ﺟﻤﻌﻪ ﺷﺮط و در ﻋﻴﺪﻳﻦ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﻤﻌﻪ ﺧﻄﺒﻪ ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﺎز و در‬ ‫ﻋﻴﺪﻳﻦ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(1‬‬

‫وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪﻳﻦ‬ ‫ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻫﺮ دو ﻋﻴﺪ ﺑﻌﺪ از ﺑﺮآﻣﺪن آﻓﺘﺎب ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻳﻚ ﻧﻴﺰه ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮد‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ )ﺑﻌﺪ از ‪ 20‬اﻟﻲ ‪ 25‬دﻗﻴﻘﻪ از ﻃﻠﻮع آﻓﺘﺎب( ﺿﺤﻮة ﻛﺒﺮي ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺎ ﻧﺼﻒ اﻟﻨﻬﺎر‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪ ،(2‬ﻣﮕﺮ در ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ اﻟﻔﻄﺮ ﺗﺎﺧﻴﺮ و ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ اﻟﻀﺤﻲ ﺗﻌﺠﻴﻞ‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ)‪.(3‬‬

‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻋﻴﺪ اﮔﺮ ﻧﺎﻗﺺ ﺷﺪ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟‬ ‫ﻣﻘﺘﺪي در رﻛﻌﺖ او‪‬ل ﺑﻌﺪ از ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎ رﺳﻴﺪ‪ ،‬در ﻫﻤﺎن وﻗﺖ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ را‬ ‫ﺑﺎ ﺳﻪ ﺗﻜﺒﻴﺮ زواﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ اﻣﺎم ﻗﺮاﺋﺖ را ﺷﺮوع ﻛﺮده اﺳﺖ ﺑﺎزﻫﻢ ﻣﻘﺘﺪي‬ ‫ﺳﻪ ﺗﻜﺒﻴﺮ زواﻳﺪ را ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻣﺎم از ﺳﻪ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﻘﺘﺪي آﻧﻬﺎ را‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ واﻣﺎم ﺑﻪ رﻛﻮع رﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻣﺎم ﺑﻪ رﻛﻮع ﺑﺮود و اﻳﺴﺘﺎده‬ ‫ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ و در رﻛﻮع ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎ را ﺑﮕﻮﻳﺪ و اﮔﺮ اﻣﺎم را در رﻛﻮع ﻳﺎﻓﺖ‬ ‫و ﮔﻤﺎن ﻏﺎﻟﺐ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎ را ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎ را اﻳﺴﺘﺎده اداء‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻌﺪ رﻛﻮع ﻛﻨﺪ ورﻧﻪ اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ رﻛﻮع ﺑﺮود و در رﻛﻮع ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎ را‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎ را در رﻛﻮع اﻧﺠﺎم داده ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم از رﻛﻮع ﺳﺮ ﺑﻠﻨﺪ‬ ‫)‪ (1‬ﺧﻼﺻﺔ اﻟﻔﺘﺎوي ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.213‬‬ ‫)‪ (2‬ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻟﺤﻘﺎﺋﻖ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،225‬ﻣﻠﺘﺎن‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﺧﻼﺻﺔ اﻟﻔﺘﺎوي‪،‬ج‪ ،1‬ص‪.214‬‬ ‫‪272‬‬

‫ﻛﺮد دراﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﺳﺎﻗﻂ ﮔﺮدﻳﺪ )ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻫﺎي ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه را اﻛﻨﻮن ﻧﮕﻮﻳﺪ(‬ ‫و اﮔﺮ اﻣﺎم را ﺑﻌﺪ از رﻛﻮع درﻳﺎﻓﺖ اﻛﻨﻮن ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻧﮕﻮﻳﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻌﺪ از ﺳﻼم دادن‬ ‫اﻣﺎم ﺣﻴﻨﻴﻜﻪ ﺑﻘﻴﺔ ﻧﻤﺎز را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬و در رﻛﻮع‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﺒﻼً ﺗﺬﻛﺮ ﮔﺮدﻳﺪ اﮔﺮ ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮده ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ‬ ‫در رﻛﻌﺖ دو‪‬م اﻣﺎم را درﻳﺎﻓﺖ درﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎي رﻛﻌﺖ او‪‬ل را ﻧﮕﻮﻳﺪ ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي رﻛﻌﺖ اول ﻓﻮت ﺷﺪه اش ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ در آﻧﻮﻗﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ اﮔﺮ ﺗﻜﺒﻴﺮﻫﺎي‬ ‫رﻛﻌﺖ دوم را ﺑﺎ اﻣﺎم درﻳﺎﻓﺖ ﭘﺲ ﺧﻮب‪ ،‬ورﻧﻪ درآن ﻫﻢ ﻫﻤﺎن ﺗﻔﺼﻴﻞ رﻛﻌﺖ او‪‬ل‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد)‪.(1‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻋﻴﺪ ﻧﺮﺳﻴﺪ ﭘﺲ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟‬ ‫اﻣﺎم ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ را ﺗﻤﺎم ﻛﺮد و ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻌﺪ از آن رﺳﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﺎز ﺷﺪه و‬ ‫ﻳﺎ ﻧﺸﺪه در ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻤﺎزش ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﺟﺎي دﻳﮕﺮي درﻳﺎﻓﺖ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ ورﻧﻪ ﺑﺪون ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﭼﻬﺎر‬ ‫رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﭼﺎﺷﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ)‪.(2‬‬

‫اﺣﻜﺎم ﺧﻄﺒﻪ ﻫﺎي ﻋﻴﺪ‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز دو ﺧﻄﺒﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺧﻄﺒﺔ ﺟﻤﻌﻪ ﺳﻨﺖ اﻧﺪ در اﻳﻦ‬ ‫ﻫﻢ ﺳﻨﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ درآن ﻣﻜﺮوه ﺑﻮده در اﻳﻦ ﻫﻢ ﻣﻜﺮوه اﻧﺪ‪ ،‬ا ‪‬ﻣﺎ‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ دو ﻓﺮق ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻲ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺧﻄﺒﺔ او‪‬ل ﺟﻤﻌﻪ ﻧﺸﺴﺘﻦِ‬ ‫ﺧﻄﻴﺐ ﺳﻨﺖ ﺑﻮد و در اﻳﻦ ﻳﻌﻨﻲ)ﺧﻄﺒﺔ ﻋﻴﺪ( اﻳﺴﺘﺎدن ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬دوم اﻳﻦ ﻛﻪ در‬

‫)‪(1‬ﻣﺎﺧﻮذ از درﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪. 57،56،55‬‬ ‫)‪ (2‬در ﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪. 59،58‬‬ ‫‪273‬‬

‫ﻧﻤﺎزِ ﻋﻴﺪ ﻗﺒﻞ از ﺧﻄﺒﺔ اول ُﻧﻪ‪ 9‬ﺑﺎر وﻗﺒﻞ از ﺧﻄﺒﺔ دوم ﻫﻔﺖ‪ 7‬ﺑﺎر و ﻗﺒﻞ از ﭘﺎﺋﻴﻦ‬ ‫آﻣﺪن از ﻣﻨﺒﺮ ﭼﻬﺎرده‪ 14‬ﺑﺎر اﷲ اﻛﺒﺮ ﮔﻔﺘﻦ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ و در ﺟﻤﻌﻪ ﻧﻴﺴﺖ)‪.(1‬‬

‫آداب وﺳﻨﺖ ﻫﺎي روز ﻋﻴﺪ‬ ‫در روز ﻋﻴﺪ اﻳﻦ اﻣﻮر ﺳﻨﺖ )ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺴﺘﺤﺐ( اﺳﺖ‬ ‫)‪ (1‬ﻣﻮﻫﺎ را ﻛﻮﺗﺎه ﻛﺮدن ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺳﻨﺖ ﻧﺒﻮي وﺷﺮع اﺳﻼم ﻧﻪ ﻣﺪل ﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‬ ‫ﻏﻴﺮ اﺳﻼم‪،‬‬ ‫)‪ (2‬ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻦ‪،‬‬ ‫)‪ (3‬ﻏﺴﻞ ﻛﺮدن‪،‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﺴﻮاك ﻛﺮدن‪،‬‬ ‫)‪ (5‬ﻟﺒﺎس ﺧﻮب ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﻟﺒﺎس ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻟﺒﺎس‬ ‫ﺗﻤﻴﺰ و ﺷﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (6‬ﺧﻮﺷﺒﻮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدن‪،‬‬ ‫ﺟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻧﮕﺸﺘﺮ ﻧﻘﺮه ﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻴﺪ اﻧﮕﺸﺘﺮ‬ ‫)‪ (7‬اﻧﮕﺸﺘﺮ ﭘﻮﺷﻴﺪن )ﺗﻮ ‪‬‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﭘﺲ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﺜﻘﺎل ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻬﺎر ﮔﺮم ﻧﻘﺮه‬ ‫ﻳﻚ اﻧﮕﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬از ﻳﻚ اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻳﻚ ﻧﮕﻴﻨﻪ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﻧﮕﻴﻨﻪ ﻫﻢ ﻧﭙﻮﺷﻴﺪ‪ ،‬وزن ﻧﮕﻴﻨﻪ ﻣﻘﻴ‪‬ﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻋﻼوه از اﻧﮕﺸﺘﺮ ﻧﻘﺮه‬ ‫ﻣﺮد دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﻧﻮع اﻧﮕﺸﺘﺮ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ(‪،‬‬ ‫)‪ (8‬ﻧﻤﺎز ﻓﺠﺮ را در ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺤﻠﻪ ﺧﻮد ﺧﻮاﻧﺪن‪،‬‬ ‫)‪ (9‬ﺧﻮردن ﭼﻨﺪ ﻋﺪد ﺧﺮﻣﺎ ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ اﻟﻔﻄﺮ ﻣﮕﺮ ﻃﺎق ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ‬ ‫ﺧﺮﻣﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﻮد ﭼﻴﺰ ﺷﻴﺮﻳﻦ دﻳﮕﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮرد‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﺎز ﭼﻴﺰي‬ ‫)‪ (1‬در ﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ ،57،58‬ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،4‬ص‪.109‬‬ ‫‪274‬‬

‫ﻧﺨﻮرﻳﺪ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺗﺎ ﻋﺸﺎء اﮔﺮ ﭼﻴﺰي ﺧﻮرده ﻧﺸﻮد ﻣﻮرد ﻋﺘﺎب ﻗﺮار‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (10‬ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻋﻴﺪﮔﺎه ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪،‬‬ ‫)‪ (11‬ﭘﻴﺎده رﻓﺘﻦ ﺗﺎ ﻋﻴﺪﮔﺎه اﮔﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫)‪ (12‬ﺑﺎﺳﻮاري رﻓﺘﻦ ﻫﻢ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﻴﺴﺖ ا ‪‬ﻣﺎ ﭘﻴﺎده رﻓﺘﻦ ﺣﺴﺐ ﻗﺪرت اﻓﻀﻞ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫)‪ (13‬ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ از ﻳﻚ راه رﻓﺘﻦ و از راه دﻳﮕﺮ ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ‪،‬‬ ‫)‪ (14‬ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ اﻟﻔﻄﺮ ﺻﺪﻗﻪ ﻓﻄﺮ دادن اﻓﻀﻞ و إﻻّ ﺑﻌﺪ از اداي ﻧﻤﺎز ﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮان داد‪،‬‬ ‫)‪ (15‬اﻇﻬﺎر ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﻛﺮدن‪،‬‬ ‫)‪ (16‬ﺻﺪﻗﻪ ﺑﻜﺜﺮت دادن‪،‬‬ ‫)‪ (17‬ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻄﺮف ﻋﻴﺪﮔﺎه رﻓﺘﻦ‪،‬‬ ‫)‪ (18‬ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﻣﺒﺎرﻛﺒﺎد ﮔﻔﺘﻦ‪،‬‬ ‫)‪ (19‬ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ ﻣﺼﺎﻓﺤﻪ و ﻣﻌﺎﻧﻘﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن راﻳﺞ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم‬ ‫دادن ﻛﻪ در آن اﻇﻬﺎر ﻣﺴﺮت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪ ،(1‬ﻣﮕﺮ ﺑﺎ اَ ‪‬ﻣﺮَد‪ ‬ﺧﻮﺑﺼﻮرت ﻣﻌﺎﻧﻘﻪ‬ ‫ﻣﺤﻞ ﻓﺘﻨﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪،‬‬ ‫)‪ (20‬ﻫﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ اﻟﻔﻄﺮ در راه آﻫﺴﺘﻪ آﻫﺴﺘﻪ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ و در‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ اﻟﻀﺤﻲ در راه ﺑﻪ آواز ﺑﻠﻨﺪ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﺗﻜﺒﻴﺮ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬

‫

‬ ‫ ‬ ‫

‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ ‬

‫ ‬ ‫

‬ ‫ ‬ ‫)‪ (1‬اﻟﺤﺪﻳﻘﺔ اﻟﻨﺪﻳﻪ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ ،150‬ﻣﺴﻮ‪‬ي ج‪ ،2‬ص‪.221‬‬ ‫‪275‬‬

‫ ‬

‫ﻳﻚ ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻋﻴﺪ ﻗﺮﺑﺎن‬ ‫اﺣﻜﺎم ﻋﻴﺪ ﻗﺮﺑﺎن ﻣﺜﻞ اﺣﻜﺎم ﻓﻄﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ در ﺑﻌﻀﻲ ﻛﻠﻤﺎت ﻓﺮﻗﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻣﺜﻼً در ﻋﻴﺪ ﻗﺮﺑﺎن ﻣﺴﺘﺤﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ ﭼﻴﺰي ﺧﻮرده‬ ‫ﻧﺸﻮد ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬واﮔﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﺨﻮرد ﻛﺮاﻫﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺸﺖ‪ 8‬ﺣﺮوف‪ ‬اﷲ اﻛﺒﺮ ‪ 8‬ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ‬ ‫ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺸﺮﻳﻖ‬ ‫)‪ (1‬از ﻓﺠﺮِ ﻧﻬﻢ ) ‪ FGH‬ﺗﺎ ﻋﺼﺮ ﺳﻴﺰدﻫﻢ آن ﺑﻌﺪ از ﻓﺮاﻳﺾ ﻧﻤﺎز ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ‬ ‫ﻛﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺎﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺴﺘﺤﺒﻪ اداء ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺸﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺑﺎر‬ ‫ﺑﻪ آواز ﺑﻠﻨﺪ واﺟﺐ اﺳﺖ واﮔﺮ ﺳﻪ ﺑﺎر ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد اﻓﻀﻞ )‪ (1‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺸﺮﻳﻖ اﻳﻦ اﺳﺖ ‪:‬‬ ‫‪.(2)N J , G‬‬ ‫ ( ‪K L - - K J 2KBL !M‬‬ ‫ ( ‪L !M I( K‬‬ ‫ ( ‪S P+ K O P+ RMQ N J 2KBL !M‬‬ ‫ ( ‪L !M‬‬ ‫‪I N J 2KB‬‬ ‫‪I R‬‬ ‫‪I N J 2KB‬‬ ‫‪I‬‬ ‫)‪ (2‬ﮔﻔﺘﻦ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺸﺮﻳﻖ ﻓﻮراً ﺑﻌﺪ از ﺳﻼم واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﻋﻤﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز را ﻧﺘﻮان ﺷﺮوع ﻛﺮد)‪ ،(3‬ﻣﺜﻼً از ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻴﺮون‬ ‫رﻓﺖ ﻳﺎ ﻗﺼﺪاً وﺿﻮ را ﺷﻜﺴﺖ ﻳﺎ ﺗﻜﺒﻴﺮ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮد ﭘﺲ‬ ‫ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺳﺎﻗﻂ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬واﮔﺮ ﺑﺪون اراده وﺿﻮ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ)‪.(4‬‬

‫)‪ (1‬ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻟﺤﻘﺎﺋﻖ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.227‬‬ ‫)‪ 8F *> 2T> U B 8'> 3 AB 8F2 V W! ' U: (2‬ج ‪ ،2‬ص ‪ ،74‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪1‬ت ‪.(4‬‬ ‫)‪ (3‬ﻓﺘﺎوي ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.152‬‬ ‫)‪ (4‬در ﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.73‬‬ ‫‪276‬‬

‫)‪ (3‬ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺗﺸﺮﻳﻖ ﺑﺮآن ﻛﺴﻲ واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ درآن ﺷﻬﺮ ﻣﻘﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺑﺮ ﻣﻘﻴﻤﻲ‬ ‫اﻗﺘﺪاء ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻗﺘﺪاه ﻛﻨﻨﺪه ﺧﻮاه ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ روﺳﺘﺎﺋﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﺑﺮ‬ ‫ﻣﻘﻴﻤﻲ اﻗﺘﺪاء ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮآن ﻳﻌﻨﻲ )ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻳﺎ روﺳﺘﺎﺋﻲ( واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (4‬اﮔﺮ ﻣﻘﻴﻢ ﺑﺮ اﻣﺎم ﻣﺴﺎﻓﺮ اﻗﺘﺪاء ﻛﻨﺪ ﺑﺮ ﻣﻘﻴﻢ واﺟﺐ اﺳﺖ اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮآن اﻣﺎم‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺮ واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﺑﻌﺪ از ﻧﻔﻞ‪ ،‬ﺳﻨﺖ و وﺗﺮ ﺗﻜﺒﻴﺮ واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (6‬ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ واﺟﺐ اﺳﺖ و ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ ﻗﺮﺑﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(1‬‬ ‫)‪ (7‬ﺑﺮ ﻣﺴﺒﻮق )ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از او ﻳﻚ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ رﻛﻌﺖ ﻓﻮت ﺷﺪه اﺳﺖ( ﺗﻜﺒﻴﺮ‬ ‫واﺟﺐ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﺳﻼم داد ﺑﻌﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ)‪.(2‬‬ ‫)‪ (8‬ﺑﺮ ﻣﻨﻔﺮد )ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﺎز ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ( واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ)‪ ،(3‬ﻣﮕﺮ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻪ ﻧﺰد ﺻﺎﺣﺒﻴﻦ واﺟﺐ اﺳﺖ)‪.(4‬‬ ‫)ﺑﺮاي ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﻔﺼ‪‬ﻞ ﻓﻀﺎﻳﻞ ﻋﻴﺪ وﻏﻴﺮه در ﺑﺎب رﻣﻀﺎن ﻓﻴﻀﺎن ﺳﻨﺖ‪،‬‬ ‫ﻓﻴﻀﺎن ﻋﻴﺪ اﻟﻔﻄﺮ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ(‪.‬‬ ‫اي اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ! ﻣﺎ را ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻓﺮﻣﺎ ﺗﺎ ﺧﻮﺷﻲ ﻫﺎي ﻋﻴﺪ اﻟﺴﻌﻴﺪ را‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺳﻨﺖ ﻫﺎي ﻣﺤﺒﻮﺑﺖ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﻢ و ﻣﺎرا زﻳﺎرت ﺣﺞ ﺑﻴﺖ اﷲ و دﻳﺎر ﭘﺎك‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ و دﻳﺪار ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻ ّﻠﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳ ّﻠﻢ ﺑﺎر ﺑﺎر ﻧﺼﻴﺐ ﺑﻔﺮﻣﺎ‬ ‫ﺗﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻴﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻫﻤﭽﻮن ﻋﻴﺪ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫آﻣﻴﻦ ﺑﺠﺎه اﻟﻨﺒﻲ اﻷﻣﻴﻦ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫)‪(1‬‬ ‫)‪(2‬‬ ‫)‪(3‬‬ ‫)‪(4‬‬

‫درﻣﺨﺘﺎر‪ ،‬رد اﻟﻤﺤﺘﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.73‬‬ ‫ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻟﺤﻘﺎﺋﻖ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.227‬‬ ‫ﻏﻨﻴﺔ اﻟﻤﺘﻤﻠﻲ‪،‬ص‪.،526‬‬ ‫ﺑﻬﺎر ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺼﻪ‪ ،4‬ص‪.111‬‬ ‫‪277‬‬

‫

‬ ‫

‬ ‫‪ !" #$ % & ' ( ) * #+ % & ,- ./ & +0‬‬

‫ ‬ ‫

‬ ‫ﭼﻬﻞ وﺻﻴﺖ از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮره‬ ‫اﻟﺤﻤﺪﷲ ﻋﻠﻲ اﺣﺴﺎﻧﻪ اﻵن در ﻣﺴﺠﺪ اﻟﻨﺒﻮي اﻟﺸﺮﻳﻒ ‪ 1! 2‬‬ ‫ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻓﺠﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺳﻌﺎدت ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭼﻬﻞ وﺻﻴﺖ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮره را‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬آه ﺻﺪ آه! اﻣﺮوز آﺧﺮﻳﻦ ﺻﺒﺢ ﺣﺎﺿﺮي ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮره ام ﻣﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮرﺷﻴﺪ آرزوي ﻋﺮض ﺳﻼم ﺑﺮ روﺿﺔ اﻃﻬﺮ ﻣﺤﺒﻮب را دارد آه ! اﮔﺮ ﺗﺎ‬ ‫اﻣﺸﺐ ﺳﻌﺎدت ﻣﺪﻓﻦ در ﺟﻨﺖ اﻟﺒﻘﻴﻊ ﻧﺼﻴﺐ ﻧﮕﺮدﻳﺪ ﭘﺲ ﺟﺪا ﺷﺪن از ﻣﺪﻳﻨﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﭼﺸﻢ اﺷﻜﺒﺎر اﺳﺖ‪ ،‬و دل ﺑﻲ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻫﺎي !‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ا وس

‪ h‬ں ‪ ê‬رہ ‪ñ "#‬‬

‫ ‬ ‫‪$‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ ‬ ‫‪%‬‬ ‫ر‬ ‫ ‬ ‫&‬ ‫ ں‬ ‫)و(‬ ‫دل ‪ . ñ/‬ا‪*+ 5 -‬‬ ‫' ‬ ‫"‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ اﺷﻌﺎر اردو ‪ :‬اﻓﺴﻮس ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ اي ﺑﺮاي زﻳﺎرت ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻃﻴﺒﻪ ﺑﺎﻗﻲ‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬در دل ﻏﻢ ﻃﻮﻓﺎن ﺟﺪاﺋﻲ ﻣﻮج زده ﻣﻲ ﺟﻮﺷﺪ‪.‬‬ ‫آه! دل در ﻏﻢ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﺟﺎﻧﺴﻮز ﻫﺠﺮ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺳﺮاﭘﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻏﻢ را‬ ‫ﺑﭙﺎ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺗﺒﺴﻢ ﻟﺒﻬﺎ را ﻛﺴﻲ رﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آه !‬ ‫ﻋﻨﻘﺮﻳﺐ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺗﺮك داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬و دل ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬آه! از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺴﻮي‬ ‫وﻃﻦ ﻟﻤﺤﺎت ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺎﻧﮕﺪاز ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻃﻔﻞ ﺷﻴﺮ ﺧﻮاري را ﻛﺴﻲ از‬ ‫آﻏﻮش ﻣﺎدرش ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و او در ﺣﺎل ﮔﺮﻳﻪ ﺑﺎ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺣﺴﺮت ﺑﺎر ﺑﺎر روي‬ ‫ﺑﻄﺮف ﻣﺎدر ﮔﺮداﻧﻴﺪه ﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺎدر ﻳﻜﺒﺎر دﻳﮕﺮ ﺻﺪا ﺧﻮاﻫﺪ زد و‬ ‫ﺑﺎﺷﻔﻘﺖ در آﻏﻮش ﭘﻨﺎه ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﺮ ﺳﻴﻨﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ و در آﻏﻮش ﻣﻬﺮ‬ ‫ﻣﺎدري در ﺧﻮاب ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬آه! اﻛﻨﻮن ﺑﺎدل ﺷﻜﺴﺘﻪ ﭼﻬﻞ وﺻﺎﻳﺎ را‬ ‫‪278‬‬

‫ﻋﺮض ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺑﺮادران ﺧﻮاﻫﺮان اﺳﻼﻣﻲ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ "دﻋﻮت اﺳﻼﻣﻲ"و ﻧﻴﺰ‬ ‫اوﻻد و دﻳﮕﺮ اﻫﻞ ﺧﺎﻧﻪ ام ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺻﺎﻳﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫زﻫﻲ ﻗﺴﻤﺖ! ﻣﻦ ﺑﺪﻛﺎر را در ﻣﺪﻳﻨﺔ ﭘﺮاﻧﻮار آﻧﻬﻢ در ﺳﺎﻳﻪ ﮔﻨﺒﺪ ﺳﺒﺰ و‬ ‫ﻣﻴﻨﺎرﻫﺎي آن‪ ،‬اي ﻛﺎش! در ﺟﻠﻮة آﻗﺎي ﻧﺎﻣﺪار‪ ،‬ﺷﻨﻬﺸﺎه اﺑﺮار‪ ،‬ﺷﻔﻴﻊ روز ﺷﻤﺎر‬ ‫ﻣﺤﺒﻮب ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﻣﺨﺘﺎر ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﺷﻬﺎدت ﻧﺼﻴﺐ ﮔﺮدد و‬ ‫در ﺟﻨﺖ اﻟﺒﻘﻴﻊ دو ﮔﺰ زﻣﻴﻦ ﻣﻴﺴﺮ ﮔﺮدد‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺮدد‪ ،‬ﭘﺲ ﺳﻌﺎدت ﻫﺮ دو‬ ‫ﺟﻬﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد آه! ورﻧﻪ ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻣﻘﺪ‪‬ر ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 1‬اﮔﺮ ﻋﺎﻟﻢ ﻧﺰع را ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ ﭘﺲ ﻫﺮ ﻋﻤﻞ آن وﻗﺖ را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺳﻨﺖ اﻧﺠﺎم‬ ‫دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻬﺮه را ﺑﻪ ﻃﺮف ﻗﺒﻠﻪ و دﺳﺖ و ﭘﺎ را راﺳﺖ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎﺳﻴﻦ‬ ‫ﺷﺮﻳﻒ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﻧﻌﺖ ﻫﺎي ﺗﺤﺮﻳﺮ ﺷﺪة اﻣﺎم اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺷﺎه‬ ‫اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ﺧﺎن ‪ 3$‬اﻟﺮﺣﻤﻦ را ﻫﻢ ﻛﻪ ﻛﻼﻣﺶ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎﺷﺮﻳﻌﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺮ ﺷﻌﺮ ﺷﺮح و ﺗﻔﺴﻴﺮِ ﻗﺮآن و ﺣﺪﻳﺚ و اﻗﻮال ﺑﺰرﮔﺎن دﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 2‬ﺑﻌﺪ از ﻗﺒﺾ روح ﻫﻢ در ﻫﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ رﻋﺎﺋﻴﺖ ﺳﻨﺖ ﻫﺎ را ﺑﻨﻤﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼً‬ ‫در ﺗﺠﻬﻴﺰ وﺗﻜﻔﻴﻦ ﺗﻌﺠﻴﻞ ﻛﺮدن ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ ﺷﺪن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﺗﺎﺧﻴﺮ‬ ‫ﻛﺮدن ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺳﻨﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮ اﺣﻜﺎم ﺑﻴﺎن ﺷﺪة ﻗﺴﻤﺖ ﭼﻬﺎرم ﺑﻬﺎر‬ ‫ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 3‬اﻧﺪازة ﻗﺒﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺳﻨﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﻟﺤﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (1‬ﻗﺒﺮ را دو ﻗﺴﻤﺖ اﺳﺖ )‪ (1‬ﺻﻨﺪوق )‪ (2‬ﻟﺤﺪ‪ ،‬ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻟﺤﺪ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪ از‬ ‫ﺣﻔﺮ ﻛﺮدن ﻗﺒﺮ ﺑﺮاي ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻄﺮف ﻗﺒﻠﻪ در ﻗﺒﺮ ﺣﻔﺮ ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬ﻟﺤﺪ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ اﮔﺮ زﻣـﻴﻦ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬واﮔﺮ زﻣﻴﻦ ﻧﺮم ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ در ﺻﻨﺪوق ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﺎﻧﻌﻲ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ در ﻟﺤﺪ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﺻﻨﺪوق از ﺑـﺎﻻ ﺗﺨﺘـﻪ وﻏﻴـﺮه ﻧﺼـﺐ‬ ‫‪279‬‬

‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 4‬دﻳﻮار داﺧﻞ ﻗﺒﺮ ﺧﺸﺖ ﺧﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺧﺸﺖ ﻫﺎي ﭘﺨﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻧﺸﻮد‪ ،‬اﮔﺮ در داﺧﻞ دﻳﻮارﻫﺎي آﺟﺮ ﭘﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﺣﺼﺔ‬ ‫داﺧﻠﻲ را ﺑﺎ ﮔ‪‬ﻞ ﻫﺎي رﺳﻴﺪه ﺧﻮب ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 5‬اﮔﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ ﺗﺨﺘﺔ داﺧﻠﻲ ﻳﺎﺳﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻮرة ﻣﻠﻚ و درود ﺗﺎج دم‬ ‫ﻛﺮده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 6‬ﻛﻔﻦ ﻣﺴﻨﻮن ﺧﻮد ﺳﮓ ﻣﺪﻳﻨﻪ از ﭘﻮل ﺷﺨﺼﻲ اش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرت‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻘﺮ از ﻣﺎل ﺣﻼل ﺳﻨﻲ اي ﺻﺤﻴﺢ اﻟﻌﻘﻴﺪه ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 7‬ﻏﺴﻞ ﺑﺎرﻳﺶ‪ ،‬ﺑﺎﻋﻤﺎﻣﻪ و ﺑﺮادر اﺳﻼﻣﻲ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻋﻴﻦ ﺳﻨﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‬ ‫)اﮔﺮ ﺳﺎدات ﻛﺮام وﺟﻮد ﮔﻨﺪة را ﻏﺴﻞ دﻫﻨﺪ ﭘﺲ ﺳﮓ ﻣﺪﻳﻨﻪ آن را ﺑﺮ‬ ‫ﺧﻮد ﺑﻲ ادﺑﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 8‬در ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺴﻞ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺳﺘﺮ ﻋﻮرت اﻧﺠﺎم ﮔﺮدد‪ ،‬اﮔﺮ از ﻧﺎف ﺗﺎ‬ ‫زاﻧﻮﻫﺎ ﺑﺎ دو ﭼﺎدر ﺿﺨﻴﻢ ﭘ‪‬ﺮ رﻧﮓ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻌﻠﻮم‬ ‫ﺷﺪن ﺳﺘﺮ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود‪ ،‬ﺑﻠﻲ! ﺟﺎري ﺷﺪن آب ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺴﻢ‬ ‫ﻻزﻣﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 9‬ﻛﻔﻦ اﮔﺮ ﺑﺎ آب زم زم ﻳﺎ آبِ ﻣﺪﻳﻨﻪ و ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ دو ﺧﻴﺲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﭘﺲ ﺳﻌﺎدت اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎش ﺳ ‪‬ﻴﺪي ﺑﺮ ﺳﺮ ﻋﻤﺎﻣﺔ ﺳﺒﺰ ﻣﺰ ‪‬ﻳﻦ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :10‬ﺑﻌﺪ از ﻏﺴﻞ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺮدنِ ﺻﻮرت در ﻛﻔﻦ او‪‬ل ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﺑﺎ‬ ‫اﻧﮕﺸﺖ ﺷﻬﺎدت ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :11‬ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮ ﺳﻴﻨﻪ ﻻاﻟﻪ اﻻاﷲ ﻣﺤﻤﺪرﺳﻮل اﷲ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :12‬ﺑﺠﺎي دل ﻳﺎرﺳﻮل اﷲ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﮕﺮدد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻢ ﺷﺪه ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﮔﻮرﻛﻦ ﻣﺸﻮره دﻫﺪ ﺗﺎﺧﺸﺖ ﻫﺎي درب ﻟﺤﺪ ﻣﺎﻳـﻞ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ او ﻋﻤﻞ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ راﺳﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺧﺸﺖ ﻫﺎ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪280‬‬

тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк : 13тАм╪п╪▒ я╗Чя║┤я╗дя║Ц ╪п╪▒я╗гя╗┤я║Оя╗зя╗▓ я╗зя║О┘Б ┘И я║│я╗┤я╗ия╗к ┘И я║Ся║оя╗Ыя╗Фя╗ж я╗│я║О я╗Пя╗о╪л ╪зя╗Ля╗Ия╗в ╪пя║│я║ШяоХя╗┤я║отАк ╪МтАмя╗│я║ОтАм тАл╪зя╗гя║О┘Е ╪зя║Ся╗о я║гя╗ия╗┤я╗Фя╗ктАк ╪МтАмя╗│я║О ╪зя╗гя║О┘Е ╪зя║гя╗дя║к ╪▒я║┐я║ОтАк ╪МтАмя╗│я║О я║╖я╗┤я║ж я║┐я╗┤я║О╪б ╪зя╗Яя║кя╗│я╗ж я║Ся║О ╪зя╗зяоХя║╕я║ЦтАм тАля║╖я╗мя║О╪п╪к я║Чя║дя║оя╗│я║о яоФя║о╪п╪птАк.тАмтАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк : 14тАмя╗ля╗дян╜я╗ия║О┘Ж ╪з╪▓ я║Ся║Оя╗╗┘К я╗зя║О┘Б я║╖я║о┘И╪╣ я║Чя║О я║│я║о я║Ся║о я╗Ыя╗Фя╗ж )я║Ся║Оя║│я║Шя║Ья╗ия║О┘К янШя║╕я║Ц( я╗гя║кя╗│я╗ия╗ктАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к я║Чя║дя║оя╗│я║о яоФя║о╪п╪птАк ╪МтАмя║Ся║ия║Оя╗Гя║о я║Ся║Оя╗│я║к ╪п╪зя║╖я║Ц я╗Ыя╗к я╗гя║о╪з╪п ╪з╪▓ ╪в┘Ж я╗зя╗оя║╖я║Шя╗к я║Ся║О ╪▒я╗зяоУтАм тАля╗зя╗┤я║┤я║Ц я║Ся╗ая╗Ья╗к я╗гя╗Шя║╝я║к я║Ся║оя╗Ыя║ЦтАк юажтАм╪зя║╖я║О╪▒╪й ╪зя╗зяоХя║╕я║Ц я║╖я╗мя║О╪п╪к ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАм╪▓я╗ля╗▓ я╗зя║╝я╗┤я║Р я╗Ыя║┤я╗▓тАм тАля╗Ыя╗к я║│я╗┤тАкюаетАмя║к┘К я║Ся╗ия╗оя╗│я║┤я║ктАк.тАмтАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк :15тАм╪зяоФя║о я╗гя╗┤я║┤тАкюаетАмя║о я║Ся╗о╪п я║зя║О┘Г я╗гя║кя╗│я╗ия╗к я║зя╗о╪и я║Ся║о я║╗я╗о╪▒╪к я╗гя║Оя╗Яя╗┤я║к┘З я║╖я╗о╪птАк ╪МтАм╪зяоФя║о я╗гя╗дя╗Ья╗жтАм тАля║Ся╗о╪п я║Ся║о ян╝я║╕я╗в я╗ля║О я║зя║О╪▒ я╗гя║кя╗│я╗ия╗к ┘И ╪зяоФя║о я╗зя║Тя╗о╪п янШя║▓ я║Ся║о┌п я╗ля║О┘К я╗зя║ия╗Ю я╗ля║О┘К я╗гя║кя╗│я╗ия╗ктАм тАляоФя║м╪зя║╖я║Шя╗к я║╖я╗о╪птАк.тАмтАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк :16тАм┘Ия╗Чя║Ц я║Ся║о╪п┘Ж я║Яя╗ия║О╪▓┘З я╗ля╗в я║Чя╗дя║О┘Е я║│я╗ия║Ц я╗ля║О ╪▒я╗Ля║Оя╗│я║Ц яоФя║о╪пя╗зя║ктАк.тАмтАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк :17тАм╪п╪▒ я║Чя║╕я╗┤я╗┤я╗К я║Яя╗ия║О╪▓┘З я║Чя╗дя║О┘Е я║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓ я║Ся║Оя╗ля╗в я╗Чя║╝я╗┤я║к╪й ╪зя╗гя║О┘Е ╪зя╗ля╗Ю я║│я╗ия║ЦтАм

тАлтАк8тАмтАм тАлтАк 2< 2тАм╪▒ тАм тАл╪з; тАк6: *9 :тАм╪д┌С╪д┌║ ╪п╪▒╪д╪п(( я╗│я╗Мя╗ия╗▓ я║Ся║к╪▒╪зя╗Яя║кя║Яя╗▓ я╗Ыя╗Мя║Тя╗к я║Ся║о я║Чя╗о я║╗я║кя╗ля║ОтАм тАл)) ? >=тАм тАл тАм

тАля╗ля║░╪з╪▒ ╪п╪▒┘И╪птАк ╪МтАмя║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗ия║к я╗Ля╗╝┘И┘З ╪з╪▓ ╪зя╗│я╗ж я╗зя╗Мя║Ц я╗ля║О я╗ля╗в я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗ия║к я╗гяоХя║о я╗Уя╗Шя╗В ┘И я╗Уя╗Шя╗ВтАм

тАля╗Ыя╗╝┘Е я╗Ля╗ая╗дя║О┘К ╪зя╗ля╗Ю я║│я╗ия║Ц ╪▒╪з я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗ия║ктАк.тАмтАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк : 18тАмя║Яя╗ия║О╪▓┘З ╪▒╪з я╗│я╗Ья╗▓ ╪з╪▓ я╗Ля╗ая╗дя║О┘К я║╗я║дя╗┤я║в ╪зя╗Яя╗Мя╗Шя╗┤я║к┘З я║│я╗ия╗▓ я╗│я║О я╗│я╗Ъ я║Ся║о╪з╪п╪▒ ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓тАм тАлянШя║Оя╗│я║Тя╗ия║к я║│я╗ия║Ц я╗ля║О я╗│я║О ╪зя╗ля╗Ю ╪в┘Ж я║Ся║Оя║╖я║к янШя║▓ ╪з╪▓ ╪з┘Ия╗╗╪п я║Ся║ия╗о╪зя╗зя║к я╗гяоХя║о я║зя╗о╪зя╗ля║╢ ╪зя║│я║ЦтАм тАля╗Ыя╗к я║│я║О╪п╪з╪к я╗Ыя║о╪з┘Е ╪▒╪з я║гя╗Ц ╪з┘ИтАкюаетАмя╗Яя╗┤я║Ц ╪п╪з╪п┘З я║╖я╗о╪птАк.тАмтАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк :19тАмя║зя╗о╪┤ я╗зя║╝я╗┤я║Тя╗▓ ╪в┘Ж я╗Ыя╗ктАк ╪МтАмя║│я║О╪п╪з╪к я╗Ыя║о╪з┘Е я║Ся║О╪пя║│я║Шя╗мя║О┘К янШя║о ╪з╪▓ ╪▒я║гя╗дя║Ц я║зя╗оя╗│я║╢ ╪п╪▒тАм тАля╗Чя║Тя║о я║СяоХя║м╪з╪▒я╗зя║ктАк.тАмтАм

тАлтАк281тАмтАм

‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :20‬ﺑﻪ ﻃﺮف ﺻﻮرت در دﻳﻮار ﻗﺒﺮ ﻃﺎق ﺳﺎﺧﺘﻪ در آن ﻋﻬﺪ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻧﻌﻞ‬ ‫ﺷﺮﻳﻒ‪ ،‬ﻧﻘﺸﺔ ﺳﺒﺰ ﮔﻨﺒﺪ‪ ،‬ﺷﺠﺮه ﺷﺮﻳﻒ ﻧﻘﺶ ﻫﺮﻛﺎره وﻏﻴﺮه ﺗﺒﺮﻛﺎت ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎدﺳﺖ ﻳﻚ ﺑﺮادر اﺳﻼﻣﻲ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺳﻨﺖ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﮔﺮدﻳﺪه ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :21‬اﮔﺮ در ﺟﻨﺖ اﻟﺒﻘﻴﻊ ﺟﺎي رﺳﻴﺪ ﭘﺲ ﺧﻮش ﻗﺴﻤﺘﻲ! ورﻧﻪ در ﻗﺮب وﻟﻲ‬ ‫اﷲ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻧﺸﺪ ﭘﺲ ﻫﺮ ﺟﺎي ﻛﻪ ﺑﺮادر اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺳﭙﺮد ﺧﺎك‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ در زﻣﻴﻦ ﻏﺼﺐ ﺷﺪه دﻓﻦ ﻧﺸﻮد ﻛﻪ ﺣﺮام اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :22‬ﺑﺮ ﻗﺒﺮ اذان داده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :23‬ﺧﻮش ﻧﺼﻴﺐ آن ﻛﻪ! ﺳﻴﺪي ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ)‪.(1‬‬ ‫)‪ (1‬ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺗﻠﻘﻴﻦ‪ :‬ﻓﺮﻣﺎن ﻋﺎﻟﻴﺸﺎن ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻗﺮار ﻗﻠﺐ وﺳﻴﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻓﻮت ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮآن ﺧﺎك رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﻜﻲ از‬ ‫ﺷﻤﺎ در ﺳﻤﺖ ﺳﺮِ ﻣﺪﻓﻮن اﻳﺴﺘﺎده ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬اي ﻓﻼن ﺑﻦ ﻓﻼﻧﻪ‪ ،‬او ﻣﻲ ﺷﻨﻮد ا ‪‬ﻣﺎ ﺟﻮاب ﻧﻤﻲ‬ ‫دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬اي ﻓﻼن ﺑﻦ ﻓﻼﻧﻪ‪ ،‬او راﺳﺖ ﻣﻲ ﻧﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬اي ﻓﻼن ﺑﻦ‬ ‫ﻓﻼﻧﻪ او ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻣﺮا ارﺷﺎد ﺑﻔﺮﻣﺎ ﻛﻪ اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﺑﺮ ﺗﻮ رﺣﻢ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺷﻤﺎ از ﮔﻔﺘﻦ‬ ‫وي ﻣﻄﻠﻊ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪4 I4 C‬‬ ‫‪4 7"09 4 D <-D 4 4 ED D 1 4 F " G‬‬ ‫‪4 +D (H 09 4 %‬‬ ‫‪? @9 A 4 A @9 (> 09 9 B4 54 64 4 7 8 #4 + 9 4 :‬‬ ‫ >‪4 ' 4 ;4 4+ =< ,‬‬ ‫‪ J+ 4+A (K L< > & 4 J 1 74 M " G‬‬ ‫‪4 D & 4 JN OB QP & 4 J&" 4 %‬‬ ‫& ‪P‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﺳﺨﻨﻲ را ﻳﺎد ﻛﻦ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ آن از دﻧﻴﺎ ﺧﺎرج ﺷﺪي‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﮔﻮاﻫﻲ ده ﻛﻪ ﺟﺰ‬ ‫ﺧﺪاي ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻣﻌﺒﻮد دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ )ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ( ﺑﻨﺪة او و رﺳﻮل‬ ‫اوﺳﺖ و اﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﻮ ﺑﺮ رب‪ ‬ﺑﻮدن اﷲ و دﻳﻦ ﺑﻮدن اﺳﻼم و ﻧﺒﻲ ﺑﻮدن ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ )ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ( و ﭘﻴﺸﻮا ﺑﻮدن ﻗﺮآن راﺿﻲ ﺑﻮدي‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻜﻴﺮ دﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ دﻳﮕﺮ را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﺰد او ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ در‬ ‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم او را دﻟﻴﻞ آﻣﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬درﻳﻦ ﻣﻮرد ﺷﺨﺼﻲ ﺧﺪﻣﺖ آﻧﺤﻀﺮت‪ ،‬ﻧﺒﻲ رﺣﻤﺖ‬ ‫)ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ( ﻋﺮض ﻛﺮد‪ :‬اﮔﺮ اﺳﻢ ﻣﺎدرش ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻃﺮف ﺣﻮا‬ ‫رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ دﻫﻨﺪ‬ ‫)اﻟﻄﺒﺮاﻧﻲ ﻓﻲ اﻟﻜﺒﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻦ اﺳﻤﻪ ﻣﻴﻤﻮن ﺑﻦ ﻣﻬﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪ ،(7979‬ج‪ ،9‬ص‪(250‬‬ ‫=‬ ‫‪282‬‬

‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 24‬اﮔﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد اﻫﻞ ﻣﺤ ‪‬ﺒﺖ‪ ‬ﻣﻦ ﺑﻌﺪ از ﺗﺪﻓﻴﻦِ ﻣﻦ ﺗﺎ ‪ 12‬روز اﮔﺮ اﻳﻦ‬ ‫ﻧﺸﺪ ﭘﺲ ﻛﻢ از ﻛﻢ ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺖ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺮ ﻗﺒﺮم ﺣﻠﻘﻪ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ذﻛﺮ و درود‬ ‫و ﺗﻼوت و ﻧﻌﺖ دﻟﻢ را ﺷﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ان ﺷﺎءاﷲ ﻋﺰوﺟﻞ در ﺟﺎي ﺟﺪﻳﺪي‬ ‫دل ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬دراﻳﻦ اﺛﻨﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺟﻤﺎﻋﺖ ﺧﻮاﻧﺪه‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :25‬اﮔﺮ ﺑﺮ ذﻣﻪ ام ﻗﺮض وﻏﻴﺮه ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ از ﻣﺎلِ ﻣﻦ و اﮔﺮ ﻧﺒﻮد ﭘﺲ‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اوﻻدم اﮔﺮ زﻧﺪه ﺑﻮد او ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﺑﺮادر اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫اﺣﺴﺎﻧﺎً از ﻃﺮف ﺧﻮد ادا ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ اﺟﺮ ﻋﻈﻴﻢ ﻋﻄﺎ ﻣﻲ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ )در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻋﻼن ﮔﺮدد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ را دل آزاري و‬ ‫ﻳﺎ ﺣﻖ ﺗﻠﻔﻲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻢ او ﻣﺤﻤﺪ اﻟﻴﺎس ﻗﺎدري را ﻣﻌﺎف ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ‬ ‫ﻗﺮض وﻏﻴﺮه ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻮراً ﺑﻪ ورﺛﺎء رﺟﻮع ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﻌﺎف ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ(‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :26‬ﻣﺮا ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻛﺎﻣﻞ اﮔﺮ ﺑﺎ اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب دﻋﺎي ﻣﻐﻔﺮت ﻧﻮازش ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‬ ‫ﭘﺲ اﺣﺴﺎن ﻋﻈﻴﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :27‬ﻫﻤﻪ و ﻫﻤﻪ ﺑﺮ ﻣﺴﻠﻚ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت اﺳﻼﻣﻲِ اﻣﺎم اﻫﻞ‬ ‫ﺳﻨﺖ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺷﺎه اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ﺧﺎن ‪ #$ 3$‬ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :28‬از ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺪ ﻋﻘﻴﺪه ﻫﺎ ﻓﺮﺳﺦ ﻫﺎ دور ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺻﺤﺒﺖ آﻧﻬﺎ از‬ ‫ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺑﺎﻟﺨﻴﺮ ﻣﺤﺮوم ﻣﻲ ﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :29‬ﺑﺮ ﻣﺤﺒﺖ وﺳﻨﺖ ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫= ﻳﺎد داﺷﺖ‪ :‬ﺑﺠﺎي ﻓﻼن ﺑﻦ ﻓﻼﻧﻪ ﻧﺎم ﻣﻴ‪‬ﺖ و ﻧﺎم ﻣﺎدرش ﺑﺮده ﻣﺜﻼً ﻳﺎ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ اﻟﻴﺎس ﺑﻦ اﻣﻴﻨﻪ‪،‬‬ ‫اﮔﺮ ﻧﺎم ﻣﺎدرِ ﻣﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺠﺎي ﻧﺎم ﻣﺎدر ﻧﺎم ﺣﻮ‪‬ا ‪ 5 N R S % TI‬ﺑـﺮده ﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻋﺮﺑﻲ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﮓ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻋﻔﻲ ﻋﻨﻪ‪.‬‬ ‫‪283‬‬

‫ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ :30‬در ﻧﻤﺎز ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ روزه‪ ،‬زﻛﺎت و ﺣﺞ وﻓﺮاﻳﺾ‪ ،‬ﺳﻨﻦ و واﺟﺒﺎت‪ ‬دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ :31‬ﻳﻚ وﺻﻴﺖ ﺿﺮوري ﺑﺎﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي ﻣﺮﻛﺰي دﻋﻮت اﺳﻼﻣﻲ وﻓﺎدار‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ ﻫﺮ رﻛﻦ آن را و ﻫﺮ ﺣﻜﻢ ﻧﮕﺮان ﻣﺮﺑﻮﻃﺔ ﺧﻮد را ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﺧﻮد ﻻزم داﻧﻴﺪ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻨﻨﺪة ﺷﻮري ﻳﺎ ﻫﺮ‬ ‫ﻣﺴﺆل دﻋﻮت اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻼ اﺟﺎزت ﺷﺮﻋﻲ ﻣﻦ ﺑﻴﺰارم‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ :32‬ﻫﺮ ﺑﺮادر اﺳﻼﻣﻲ در ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﻛﻢ از ﻛﻢ ﻳﻜﺒﺎر ﺑﺮاي دﻋﻮت ﻧﻴﻜﻲ در‬ ‫ﻗﺎﻓﻠﺔ ﻣﺤﻠﻪ اي ﺷﺮﻛﺖ و ﻫﺮ ﻣﺎه ﻛﻢ از ﻛﻢ ‪ 3‬روز و در ‪ 12‬ﻣﺎه ‪ 30‬روز‬ ‫و در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ‪ 12‬ﻣﺎه در ﻗﺎﻓﻠﺔ ﻣﺪﻧﻲ ﺳﻔﺮ ﻛﺮدن را ﺑﺮﺧﻮد‬ ‫ﻻزﻣﻲ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﺑﺮادر و ﺧﻮاﻫﺮ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﺻﻼح‬ ‫اﻋﻤﺎﻟﺶ روزاﻧﻪ ﻛﺎرت اﻧﻌﺎﻣﺎت ﻣﺪﻧﻲ را ﭘﺮ ﻛﺮده و ﻫﺮ ﻣﺎه ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﺶ‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ :33‬ﭘﻴﻐﺎم ﻣﺤﺒﺖ و ﺳﻨﺖ ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ را در‬ ‫ﺟﻬﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ :34‬ﺟﺪوﺟﻬﺪ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺧﻼف ﻋﻘﺎﻳﺪ و اﻋﻤﺎل ﺑﺪ و ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺒﺖ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺎل‬ ‫ﺣﺮام و ﻣ‪‬ﺪ ﭘﺮﺳﺘﻲ ﻫﺎ ﺟﺎري ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺣﺴﻦ اﺧﻼق و ﻟﺬت ﻣﺪﻧﻲ دﻋﻮت‪‬‬ ‫ﻧﻴﻜﻲ را ﺑﺎﺟﻮش و ﺧﺮوش اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :35‬ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﻗﻬﺮ را از ﺧﻮد دور ﺑﺮاﻧﻴﺪ ورﻧﻪ ﻛﺎر دﻳﻦ دﺷﻮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :36‬ﺗﺎﻟﻴﻔﺎت و ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﻴﺎﻧﺎﺗﻢ ورﺛﺎﻳﻢ را ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت از ﺑﺪﺳﺖ آوردنِ دﻧﻴﺎ‬ ‫اﻟﺘﺠﺎء ﻣﺪﻧﻲ ام ﻫﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :37‬در ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺗﺮﻛﺔ ﻣﻦ ﺑﺮ ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻋﻤﻞ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪284‬‬

‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :38‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ را دﺷﻨﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺪ و ﺑﻴﺮاه ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬زﺧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻬﺮ ﻧﺤﻮي‬ ‫ﺳﺒﺐ دل آزاري ﮔﺮدد ﻣﻦ او را ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻗﺒﻼً ﺑﺨﺸﻴﺪه ام‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 39‬از آزار دﻫﻨﺪه ام ﻫﻴﭻ ﻧﻮع اﻧﺘﻘﺎم ﻧﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :40‬ﺑﺎﻟﻔﺮض اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﺮا ﺷﻬﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻗﻢ از ﻃﺮف ﺧﻮدم ﺑﺮ او ﻣﻌﺎف‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ورﺛﺎء ﻫﻢ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﻖ ﺧﻮد را ﺑﺮ او ﻣﻌﺎف‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ در‬ ‫ﻣﺤﺸﺮ اﮔﺮ ﻛﺮم ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﺼﻴﺐ ﮔﺮدد ان ﺷﺎءاﷲ ﻗﺎﺗﻞ ﺧﻮد را ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫ﻧﻮﺷﺎﻧﻨﺪة ﺟﺎم ﺷﻬﺎدت ﺧﻮد را ﻫﻢ ﺑﺎﺧﻮد در ﺑﻬﺸﺖ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺮد ﺷﺮﻃﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺧﺎﺗﻤﺔ او ﻫﻢ ﺑﺎاﻳﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬اﮔﺮ ﺷﻬﺎدﺗﻢ ﺑﻌﻤﻞ آﻳﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻫﻴﭻ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮارت واﻋﺘﺼﺎب ﺑﺮﭘﺎ ﻧﮕﺮدد‪ ،‬اﮔﺮ اﻋﺘﺼﺎب اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎروﺑﺎر‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ زور ﺗﻌﻄﻴﻞ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺮ دﻛﺎن ﻫﺎ و ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬ ‫ﺳﻨﮓ ﺑﺎران ﮔﺮدد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻨﺪه آزاري وﺣﻖ ﺗﻠﻔﻲ را ﻫﻴﭻ ﻣﻔﺘﻲ اﺳﻼم ﻫﻢ‬ ‫ﺟﺎﻳﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻋﺘﺼﺎب ﺣﺮام و ﻛﺎر ﺟﻬﻨﻤﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬از ﭼﻨﻴﻦ اداﻣﺎت ﺗﻌﺼﺐ آﻣﻴﺰ ﺑﺠﺰ زﻳﺎن ﻫﺎي دﻳﻦ ودﻧﻴﺎ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً اﻋﺘﺼﺎب ﮔﺮان زود ﺧﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و‬ ‫ﻣﺄﻣﻮران اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ را ﻗﺎﺑﻮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﻛﺎش ﺑﺨﺸﻨﺪة ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺧﺪاي ﻏﻔﺎر ﻣﻦ ﻋﺎﺻﻲ و ﺑﺪﻛﺎر را ﺑﻄﻔﻴﻞ ﻣﺤﺒﻮب‬ ‫ﻋﺰﻳﺰش ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪،‬‬ ‫اي ﺧﺪاﻳﺎ! ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ زﻧﺪه ام در ﻋﺸﻖ ﻣﺤﺒﻮﺑﺖ ﻣﺤﻮ ﮔﺮدان‪ ،‬ذﻛﺮ ﻣﺪﻳﻨﻪ را ﺑﺮ ﻣﻦ‬ ‫ﺟﺎري ﮔﺮدان‪ ،‬ﺑﺮاي دﻋﻮت ﻧﻴﻜﻲ ﻛﻮﺷﺎن ﺑﺎﺷﻢ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﺤﺒﻮب ﻧﺼﻴﺐ ﮔﺮدد‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺨﺸﺶ ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﻴﺮم‪ ،‬در ﺟﻨﺖ اﻟﻔﺮدوس ﻫﻤﺠﻮاري ﻣﺤﺒﻮب ﻧﺼﻴﺐ ﮔﺮدد‪،‬‬

‫‪285‬‬

‫آه ! ﻛﺎش ! ﻫﺮ وﻗﺖ در ﻧﻈﺎرة ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻬﻮ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬اي اﷲ! ﺑﺮ ﺣﺒﻴﺐ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻲ‬ ‫ﺷﻤﺎر درود و ﺳﻼم ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﺎ ﺗﻤﺎم اﻣﺘﺶ را ﻣﻐﻔﺮت ﻓﺮﻣﺎ‪.‬‬ ‫‪ B‬‬ ‫ ‬ ‫ر‪IJ K‬اب ‪6:‬ان ‪ a8‬ا‪2@ AC‬‬ ‫ ا‪LM NOP‬‬

‫ ‬ ‫‪U‬‬ ‫‪8‬‬ ‫دؤ‪ 6 QR‬ار ‪ V‬ق ‪WXYZ‬‬ ‫‪I]" ãC \ 5 2‬‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ اﺷﻌﺎر اردو‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ! وﻗﺘﻲ ﻛﻪ رﺿﺎ از ﺧﻮاب ﮔﺮان ﺑﻴﺪار ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎدوﻟﺖ‬ ‫ﺑﻴﺪار ﻋﺸﻖ ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﻫﻤﺮاه ﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻧﻲ وﺻﻴﺖ ﻧﺎﻣﻪ وﻗﺖ ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ اﻟﻔﺎظ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺳﻴﺰده و ﻧﻴﻢ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ در‬ ‫ﻣﺤﺮم اﻟﺤﺮام ‪1411‬ﻫـ ق از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮره ﺟﺎري ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت‬ ‫ﺗﺮﻣﻴﻢ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﺪ اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﺗﺮاﻣﻴﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫وﺻﻴﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻐﻔﺮت‬ ‫ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ارﺷﺎد ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺮﮔﺶ ﺑﻌﺪ از وﺻﻴﺖ وي ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد او ﺑﺮ ﺳﻨﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﻓﻮت ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ و‬ ‫ﻣﺮﮔﺶ ﺑﺮ ﺗﻘﻮي و ﺷﻬﺎدت ﺑﻮده و در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻐﻔﺮت در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ)‪.(1‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺗﺠﻬﻴﺰ و ﺗﻜﻔﻴﻦ‬ ‫ﻛﻔﻦ ﻣﺴﻨﻮن ﻣﺮد‬ ‫)‪ (1‬ﻟﻔﺎﻓﻪ‬ ‫)‪ (2‬ازار‬ ‫)‪ (3‬ﭘﻴﺮاﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﻛﻔﻦ ﻣﺴﻨﻮن زن از ﻣﻨﺪرﺟﺔ ﺑﺎﻻ دو ﭼﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫)‪ (4‬ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻨﺪ‬ ‫)‪ (5‬ﭼﺎدر )روﻛﺶ( )ﻣﺨﻨﺚ را ﻫﻢ ﻣﺜﻞ زن ﻫﺎ ﻛﻔﻦ ﻛﺮده ﺷﻮد(‪.‬‬ ‫)‪ UV W X Y U O 2- & UZ- 1 [= U\ & ]*+ (1‬ج‪ ،2‬ص‪ ،199‬اﻟﺤﺪﻳﺚ )‪(3076‬‬ ‫‪286‬‬

‫ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻛﻔﻦ‬ ‫)‪ (1‬ﻟﻔﺎﻓﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﭼﺎدر از ﻗﺪ ﻣﻴﺖ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ازار ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻬﺒﻨﺪ ﻛﻤﻲ ﺗﺎ ﻗﺪم ﻳﻌﻨﻲ از ﻟﻔﺎﻓﻪ ﻗﺪري ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺴﺘﻦ زﻳﺎده‬ ‫ﺑﻮده‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﻔﻨﻲ از ﮔﺮدن ﺗﺎ زﻳﺮ زاﻧﻮﻫﺎ و در ﺟﻠﻮ و ﻋﻘﺐ ﻫﺮ دو ﺑﻪ ﻃﺮف‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ در آن ﭼﺎك وآﺳﺘﻴﻦ ﻫﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻔﻦ ﻣﺮد ﺑﺮ ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﺑﺮاي ان ﺑﻪ‬ ‫ﻃﺮف ﺳﻴﻨﻪ ﭘﺎره ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻨﺪ از ﭘﺴﺘﺎن ﺗﺎ ﻧﺎف و ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ران ﺑﺎﺷﺪ)‪.(1‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻏﺴﻞ ﻣﻴﺖ‬ ‫اﮔﺮ ﺧﻮﺷﺒﻮ دود ﻛﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺨﺘﺔ ﻏﺴﻞ ﭘﻨﺞ ﻳﺎ ﻫﻔﺖ ﺑﺎر دود داده ﺷﻮد‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺨﺘﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ و ﺑﺎﻻ ﺷﻮد ﻣﻴﺖ ﺑﺮ ﺗﺨﺘﻪ ﻃﻮري دراز ﻛﺸﻴﺪه ﺷﻮد ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در‬ ‫ﻗﺒﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬از ﻧﺎف ﺗﺎ ﺑﻬﻤﺮاه زاﻧﻮﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﻮد )اﻣﺮوز در‬ ‫ﻣﻮﻗﻊ ﻏﺴﻞ ﭘﺎرﭼﺔ ﺳﻔﻴﺪ ﭘﻬﻦ ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﺎ رﺳﻴﺪن آب ﺑﻲ ﺣﺠﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﻟﻬﺬا‬ ‫ﭘﺎرﭼﻪ ﺻﺨﻴﻢ و رﻧﮕﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ در ﻣﻮﻗﻊ آب رﺳﻴﺪن ﺳﺘﺮ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﺎرﭼﻪ‬ ‫دو ﺑﻠﻪ ﺷﻮد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﻏﺴﻞ دﻫﻨﺪه ﭘﺎرﭼﻪ اي ﺑﺮدﺳﺘﻬﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﻴﺖ را او‪‬ل‬ ‫اﺳﺘﻨﺠﺎ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ وﺿﻮي ﻣﺜﻞ ﻧﻤﺎز را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺻﻮرت و ﺑﻌﺪ دﺳﺖ‬ ‫ﻫﺎ را ﻣﻌﻪ آرﻧﺞ ﻫﺎ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﺸﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺳﺮ را ﻣﺴﺢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺳﻪ ﺑﺎر ﻫﺮ دو ﭘﺎ را‬ ‫ﺑﺸﻮﻳﺪ‪ ،‬در وﺿﻮ ﻣﻴ‪‬ﺖ او‪‬ل دﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻨﺪﻫﺎ در دﻫﺎن و ﺑﻴﻨﻲ آب اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﭘﺎرﭼﻪ اي را ﺧﻴﺲ ﻛﺮده ﺑﺮدﻧﺪاﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺮة دﻧﺪاﻧﻬﺎ‪ ،‬و ﻟﺒ‪‬ﻬﺎ ﻣﺎﻟﻴﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ اﮔﺮ‬ ‫)‪ (1‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻛﻔﻦ آﻣﺎده ﺧﺮﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻗﺪ‪ ‬ﻣﻴﺖ ﺑﻮدن ﺿﺮوري ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻟﻬﺬا ﺑﺮاي‬ ‫اﺣﺘﻴﺎط‪ ،‬از ﺗﺎ ﻗﺪ‪ ‬ﺣﺴﺐ ﺿﺮورت ﭘﺎرﭼﻪ ﮔﺮدد‪..‬‬ ‫‪287‬‬

‫ﺑﺮ ﺳﺮ و رﻳﺶ آن را ﻣﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺑﺮ ﭘﻬﻠﻮي ﭼﭗ ﻏﻠﻄﺎﻧﺪه ﺑﺎ آب‬ ‫ﻧﻴﻢ ﮔﺮم از ﺳﺮ ﺗﺎ ﻗﺪم ﻏﺴﻞ داده ﺷﻮد‪ ،‬آب ﻃﻮري رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ ﺗﺨﺘﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻃﺮف راﺳﺖ ﻏﻠﻄﺎﻧﺪه ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ آب رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺗﻜﻴﻪ داده ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ‪،‬‬ ‫و ﺑﺎ ﻧﺮﻣﻲ در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦِ ﺷﻜﻢ دﺳﺖ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪه ﺷﻮد و اﮔﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﺮآﻣﺪ ﺷﺴﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬دوﺑﺎره ﺣﺎﺟﺖ ﻏﺴﻞ و وﺿﻮ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺳﺮ ﺗﺎ ﻗﺪم ﺳﻪ ﺑﺎر آب ﻛﺎﻓﻮر‬ ‫ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﭘﺎرﭼﻪ اي ﺗﻤﻴﺰي ﺑﺪن آﻫﺴﺘﻪ ﺧﺸﻚ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻜﺒﺎر ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﺑﺪن آب‬ ‫رﻳﺨﺘﻦ ﻓﺮض و ﺳﻪ ﺑﺎر ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻛﻔﻦ ﭘﻮﺷﻨﺪن ﻣﺮد‬ ‫ﻛﻔﻦ ﻳﻜﺒﺎر ﻳﺎ ﺳﻪ ﻳﺎ ﭘﻨﺞ و ﻳﺎ ﻫﻔﺖ ﺑﺎر ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻃﻮري ﭘﻬﻦ ﮔﺮدد ﻛﻪ‬ ‫اول ﻟﻔﺎﻓﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﭼﺎدر ﺑﺰرگ ﺑﺮ آن ﺗﻬﺒﻨﺪ و ﺑﺮ وي آن ﻛﻔﻨﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﻛﻨﻮن‬ ‫ﻣﻴﺖ را ﺑﺮ آن ﺑﮕﺬارﻳﺪ و ﻛﻔﻨﻲ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪ ﺑﻌﺪ ﺑﺮ رﻳﺶ و ﺗﻤﺎم ﺑﻨﺪ ﺧﻮﺷﺒﻮ زده ﺷﻮد‬ ‫و ﺑﺮ اﻋﻀﺎي ﻛﻪ ﺗﻮﺳ‪‬ﻂ آن ﻋﻤﻞِ ﺳﺠﺪه اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬دﺳﺘﻬﺎ‪،‬‬ ‫زاﻧﻮﻫﺎ و ﻗﺪم ﻫﺎ ﻛﺎﻓﻮر زده ﺷﻮد)‪ ،(1‬ﺑﻌﺪ ﺗﻬﺒﻨﺪ از ﺳﻤﺖ ﭼﭗ و ﺑﻌﺪ از ﺳﻤﺖ راﺳﺖ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﻮد‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﻟﻔﺎﻓﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ او‪‬ل از ﭼﭗ و ﺑﻌﺪ از راﺳﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪه‬ ‫ﺷﻮد ﺗﺎ ﻛﻪ راﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ و ﻃﺮف ﺳﺮ و ﭘﺎﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﻛﻔﻦ زن‬ ‫ﻛﻔﻨﻲ را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﻣﻮﻫﺎﻳﺶ را دو ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺮده ﺑﺮ روي ﻛﻔﻨﻲ ﺑﺮﺳﻴﻨﻪ ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ‬ ‫و ﭼﺎدر را ﻧﻴﻢ در زﻳﺮ ﻛﻤﺮ ﭘﻬﻦ ﻛﺮده ﺑﺮ ﺳﺮ آورده ﻣﺜﻞ ﻧﻘﺎب ﺑﺮ روي اﻧﺪاﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮد ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﻴﻨﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻃﻮﻟﺶ از ﻧﺼﻒ ﻛﻤﺮ ﺗﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ و ﻋﺮﺿﺶ از‬ ‫)‪ (1‬ﺑﺮاي ﻣﺮد و زن ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ دو ﻃﺮﻳﻘﺔ اﺳﺘﻔﺎدة ﺧﻮﺷﺒﻮ و ﻛﺎﻓﻮر ﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﺮ ﺻﻮرت ﻣﻴﺖ وﻏﻴﺮه در ﺻﻔﺤﺔ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪288‬‬

‫ﻳﻚ ﻧﺮﻣﺔ ﮔﻮش ﻧﺎ ﻧﺮﻣﺔ ﮔﻮش دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﻫﺎ روﻛﺶ را ﻃﻮري ﭘﻬﻦ ﻣﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ زﻧﺎن در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻲ اﻧﺪازﻧﺪ اﻳﻦ ﺧﻼف ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺗﻬﺒﻨﺪ و‬ ‫ﻟﻔﺎﻓﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﭼﺎدر ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﻮد و در آﺧﺮ ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻨﺪ از ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺋﻲ ﭘﺴﺘﺎن ﺗﺎ راﻧﻬﺎ‬ ‫آورده ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﺨﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد)‪.(1‬‬

‫ﺑﻌﺪ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ﺗﺪﻓﻴﻦ‬

‫)‪(2‬‬

‫)‪ (1‬ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺟﻨﺎزه ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺐ ﻗﺒﻠﺔ ﻗﺒﺮ ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ ﺗﺎﻛﻪ ﻣﻴ‪‬ﺖ از ﺳﻤﺖ ﻗﺒﻠﻪ در‬ ‫ﻗﺒﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد از ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﺋﻴﻨﻲ ﻗﺒﺮ ﻳﻌﻨﻲ از ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻫﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻧﺸﻮد و ﺑﻪ‬ ‫ﻃﺮف ﺳﺮ ﻛﺸﺎﻧﺪه ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﺣﺴﺐ ﺿﺮورت دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﻣﺮد ﻗﻮي و ﻧﻴﻚ در ﻗﺒﺮ داﺧﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺖ زن را‬ ‫ﻣﺤﺎرم ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﺒﻮد از ﺑﺴﺘﮕﺎن دﻳﮕﺮ و اﮔﺮ اﻳﻨﻬﻢ ﻧﺒﻮد ﭘﺲ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎري‬ ‫ﺑﮕﺬارد‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﻣﻴ‪‬ﺖ زن را از ﭘﺎﺋﻴﻦ آوردن ﺗﺎ ﺗﺨﺘﺔ ﺟﻨﺎزه ﺑﺎ ﭘﺎرﭼﻪ اي ﭘﻮﺷﻴﺪه داﺷﺖ‪.‬‬

‫)‪ (4‬در وﻗﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻦ در ﻗﺒﺮ اﻳﻦ دﻋﺎ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد & ‪3 + % & %‬‬ ‫ ‪.% ^-‬‬ ‫)‪ (5‬ﻣﻴﺖ را ﺑﺮ ﭘﻬﻠﻮي راﺳﺖ ﺑﮕﺬارﻳﺪ و روﻳﺶ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﺒﻠﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻔﻦ را‬ ‫ﺑﺎز ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺿﺮورت ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎز ﻧﻜﻴﻨﺪ ﻫﻢ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫)‪ (1‬اﻣﺮوز در ﻛﻔﻦ زﻧﺎن ﻫﻢ ﻟﻔﺎﻓﻪ در آﺧﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﻛﻔﻦ ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻨﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮد ﭘﺲ ﻫﻴﭻ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻓﻀﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻨﺪ در آﺧﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﺟﻨﺎزه ﺑﺮداﺷﺘﻦ وﻃﺮﻳﻘﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه را در ﻃﺮﻳﻘﻪء ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫‪289‬‬

‫)‪ (6‬ﻗﺒﺮ را ﺑﺎﺧﺸﺖ ﻫﺎي ﺧﺎم)‪(1‬ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ زﻣﻴﻦ ﻧﺮم ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﺗﺨﺘﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻫﻢ ﺟﺎﻳﺰاﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (7‬اﻛﻨﻮن ﺧﺎك اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺘﺤﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮف ﺳﺮ ﺑﺎ ﻫﺮ دو دﺳﺖ‬ ‫ﺳﻪ ﺑﺎر ﺧﺎك اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬او‪‬ل ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪ J 4 4S ]< 'D b‬‬ ‫` ‪ 7D 45N +4 ` - a =< D D7 45 /4 ` B a =< 4NL> 9;4 45N +‬‬ ‫; ‪ ] ac4‬ﻃﻪ ‪ ،(2) [55 :‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﺎﻗﻲ ﺧﺎك را ﺑﺎ ﺑﻴﻞ وﻏﻴﺮه ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ‪.‬‬ ‫<‪ 0‬‬ ‫)‪ (8‬ﺑﻴﺶ از ﺧﺎﻛﻲ ﻛﻪ از ﻗﺒﺮ ﺑﺮآﻣﺪه ﺑﺮ ﻗﺒﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (9‬ﻗﺒﺮ ﻣﺜﻞ ﻛﻮﻫﺎنِ ﺷﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺮوز ﻗﺒﺮﻫﺎ را ﻣﺮﺑﻊ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ اﻳﻦ‬ ‫ﻃﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (10‬ﻗﺒﺮ ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻳﻚ ﺑﺎﻟﺶ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن)‪.(3‬‬ ‫)‪ (11‬ﺑﻌﺪ از ﺗﺪﻓﻴﻦ آب رﻳﺨﺘﻦ ﺑﺮ ﻗﺒﺮ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (12‬ﻋﻼوه از آن ﻧﻬﺎل وﻏﻴﺮه را آب دادن ﻫﻢ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (13‬اﻣﺮوز ﺑﺪون ﺿﺮورت ﺑﺮ ﻗﺒﺮﻫﺎ آب رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد آن را در ﻓﺘﺎوي رﺿﻮﻳﻪ‬ ‫ج‪ 4‬ص ‪ 185‬اﺳﺮاف ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (1‬در ﻗﺴﻤﺖ داﺧﻠﻲ ﻗﺒﺮ ﺑﻜﺎر ﺑﺮدن آﺟﺮﻫﺎي ﻛﻪ ﺑﺎ آﺗﺶ ﭘﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ‬ ‫اﻛﻨﻮن اﻛﺜﺮ دﻳﻮارﻫﺎي ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﻗﺎﻟﺐ ﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﺳﺎﺧﺘﺔ ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ راﻳﺞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻟﻬﺬا آن‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ از دﻳﻮارﻫﺎي ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ و ﺗﺨﺘﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف داﺧﻞ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد آن‬ ‫را ﺑﺎ ﮔﻞ ﺧﺎم ﺑﻤﺎﻟﻴﻢ‪ ،‬اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را از اﺛﺮ آﺗﺶ ﻣﺤﻔﻮظ ﮔﺮداﻧﺪ‪،‬‬ ‫آﻣﻴﻦ ﺑﺠﺎه ﻧﺒﻲ اﻻﻣﻴﻦ )ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ(‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﻣﺎ ﺷﻤﺎ را از زﻣﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻴﻢ‪ ،‬و ﺷﻤﺎ را دوﺑﺎره در آن ﻣﻲ ﺑﺮﻳﻢ‪ ،‬و ﺑﺎز از ﻫﻤﺎن ﺧﺎك ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺧﺎرج ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮي ج‪ 1‬ص‪166‬‬ ‫‪290‬‬

‫)‪ (14‬ﺑﻌﺪ از دﻓﻦ در ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺮِ ﻣﻴﺖ ﺧﻮاﻧﺪن ` ‪ af‬ﺗﺎ ` > ‪ a(9 -DG >Y D‬و ﻃﺮف ﭘﺎ‬ ‫ﻫﺎ از ` ‪ a^< -D " #4 +4 K‬ﺗﺎ ﺧﺘﻢ ﺳﻮره ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (15‬ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻛﺮده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (16‬در ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺮِ ﻗﺒﺮ رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ اﻳﺴﺘﺎده اذان داده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (17‬ﺑﺮ ﻗﺒﺮ ﮔﻞ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﺎزه ﺑﻮده ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ و‬ ‫دل ﻣﻴﺖ ﺷﺎد ﻣﻲ ﮔﺮدد)‪.(1‬‬

‫)‪ (1‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر ج‪ 3‬ص‪.184‬‬

‫‪291‬‬

‫

‬ ‫

‬ ‫‪ !" #$ % & ' ( ) * #+ % & ,- ./ & +0‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻓﺎﺗﺤﻪ‬ ‫اﮔﺮ واﻟﺪﻳﻦ ﻛﺴﻲ وﻳﺎ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﻓﻮت ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ او ﻏﻔﻠﺖ ﻧﻜﺮده ﺑﺮ‬ ‫ﻗﺒﺮﻫﺎي ﺷﺎن ﺣﺎﺿﺮي ﺑﺪﻫﺪ واﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ﻫﻢ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ درﻳﻦ ﻣﻮرد ﭘﻨﺞ ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫ﺣﻀﺮت ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫)‪ (1‬ﺛﻮاب ﺣﺞ ﻣﻘﺒﻮل‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﺛﻮاب ﻗﺒﻮر واﻟﺪﻳﻨﺶ و ﻳﺎ ﻗﺒﺮ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ را زﻳﺎرت ﻧﻤﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺞ ﻣﻘﺒﻮل ﺛﻮاب ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و اﮔﺮ زﻳﺎرت آﻧﻬﺎ ﺑﻜﺜﺮت اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ )وﻗﺘﻲ‬ ‫ﻓﻮت ﮔﺮدد( ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ زﻳﺎرت ﻗﺒﺮ او ﻣﻲ آﻳﻨﺪ)‪.(1‬‬

‫)‪ (2‬ﺛﻮاب ده ﺣﺞ‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﻃﺮف ﭘﺪر و ﻳﺎ ﻣﺎدرش ﺣﺞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺣﺞ ﻣﺎدر و ﭘﺪرش ادا ﻣﻲ‬ ‫ﮔﺮدد و اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪة آن را ﺛﻮاب ده ﺣﺞ ﻣﻴﺮﺳﺪ)‪.(2‬‬ ‫ﺳﺒﺤﺎن اﷲ! وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت ﺣﺞ ﻧﻔﻠﻲ ﻧﺼﻴﺐ ﮔﺮدد‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﻴﺖ ﻣﺎدر ﻳﺎ ﭘﺪر‬ ‫ﻓﻮت ﺷﺪه را ﻛﺮده ﺗﺎﻛﻪ ﺛﻮاب ﺣﺞ آﻧﻬﺎ را ﻫﻢ ﺑﺮﺳﺪ و ﺣﺞ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ اداء ﮔﺮدد‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﺛﻮاب ده ﺣﺞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎدر ﻳﺎ ﭘﺪر در ﺣﺎﻟﻲ ﻓﻮت‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺞ ﺑﺮآﻧﻬﺎ ﻓﺮض ﺑﻮده و اداء ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﭘﺲ اﻛﻨﻮن ﺷﺮف اﻧﺠﺎم دادن‬ ‫ﺣﺞ ﺑﺪل ﺑﺮ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬اﺣﻜﺎم ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺣﺞ ﺑﺪل را از "رﻓﻴﻖ اﻟﺤﺮﻣﻴﻦ"‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ آرﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ 1 2 2 & 3 #+ 4 & 15 67 89 1: ; 79 (1‬ج‪ ،16‬ص‪ ،200‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(45536‬‬ ‫)‪ 1< = - & 1> 89 1?)= @ #7 (2‬ج‪ ،1‬ص‪ ،204‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(2587‬‬ ‫‪292‬‬

‫)‪ (3‬ﺧﻴﺮات از ﻃﺮف واﻟﺪﻳﻦ‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺷﻤﺎ ﺧﻴﺮات ﻧﻔﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﭘﺲ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮف ﻣﺎدر‬ ‫و ﭘﺪرش ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺛﻮاﺑﺶ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ رﺳﺪ و از ﺛﻮاب ﺧﻴﺮات ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻢ ﭼﻴﺰي ﻛﻢ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ)‪.(1‬‬

‫)‪ (4‬ﻋﻠﺖ ﺑﻲ ﺑﺮﻛﺘﻲ رزق‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه دﻋﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎدر و ﭘﺪر را ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ رزق او ﻗﻄﻊ ﻣﻲ‬ ‫ﮔﺮدد)‪.(2‬‬

‫)‪ (5‬ﻓﻀﻴﻠﺖ زﻳﺎرت ﻗﺒﺮ در روز ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﻗﺒﻮر واﻟﺪﻳﻨﺶ و ﻳﺎ ﻗﺒﺮ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ را زﻳﺎرت‬ ‫ﻛﻨﺪ و ﺑﺮ آن ﺳﻮرة ﻳﺎﺳﻴﻦ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺑﺨﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(3‬‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! رﺣﻤﺖ ﻫﺎي اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد اﺳﺖ وﻗﺘﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن از دﻧﻴﺎي ﻓﺎﻧﻲ رﺧﺼﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺮاي او ﻫﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ درﻫﺎي ﻓﻀﻞ و‬ ‫ﻛﺮﻣﺶ را ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺬارد از رﺣﻤﺖ ﺑﻲ ﭘﺎﻳﺎن اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ ﻳﻚ رواﻳﺘﻲ را ﺧﻮاﻧﺪه و‬ ‫ﺷﺎدﻣﺎن ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻔﻦ ﭘﺎره ﺷﺪ‬ ‫ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ ارﻣﻴﺎء ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻳﻜﻲ از اﻧﺒﻴﺎء از ﻛﻨﺎر ﭼﻨﺪ ﻗﺒﺮ ﻋﺒﻮر‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ در آن ﻋﺬاب ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻳﻜﺴﺎل دوﺑﺎره از ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﮔﺬر ﻛﺮدﻧﺪ‬ ‫)‪ 1#D - & 3 & 1( EA B C (1‬ج‪ ،6‬ص‪ ،205‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(7911‬‬ ‫)‪ 1F-G & 15 67 89 1: ; 79 (2‬ج‪ ،16‬ص‪ ،201‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪،(45548‬‬ ‫)‪ 1( &-I #& ( $ J #& @ DK #& 1: ' L M N 3 H+ 6 (3‬ج‪ ،6‬ص‪.260‬‬ ‫‪293‬‬

‫ﭘﺲ ﻋﺬاب ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد آن ﻧﺒﻲ ﺑﺮﺣﻖ ﺑﻪ ﺑﺎرﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪي ﻋﺮض ﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬ﻳﺎ اﷲ‬ ‫ﺳﺒﺐ ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻋﺬاب داده ﻣﻲ ﺷﺪ و اﻛﻨﻮن ﻋﺬاب ﺗﻤﺎم ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬آواز آﻣﺪ‪ :‬اي ارﻣﻴﺎء! ﻛﻔﻦ آﻧﻬﺎ ﭘﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻫﺎ رﻳﺨﺘﻨﺪ و ﻗﺒﺮﻫﺎ ﺧﺎك ﺷﺪﻧﺪ‬ ‫ﭘﺲ ﻣﻦ ﺑﺮآﻧﻬﺎ رﺣﻢ ﻛﺮدم و ﺑﺮﭼﻨﻴﻦ اﺷﺨﺎص ﻣﻦ ﺣﺘﻤﺎً رﺣﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ)‪.(1‬‬ ‫اﻛﻨﻮن ﻓﻀﺎﺋﻞ اﻳﻤﺎن اﻓﺮوز اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﻮﻳﺪ‬

‫ﺑﺮﻛﺖ دﻋﺎﻫﺎ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻐﻔﺮت ﻧﺸﺎن ﺗﺎﺟﺪار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ ،‬اﻣﺖ‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎ ﮔﻨﺎه داﺧﻞ ﻗﺒﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ ﺷﻮد ﭘﺲ ﺑﻲ ﮔﻨﺎه ﻣﻲ ﺷﻮد؛‬ ‫زﻳﺮا ﻛﻪ او از دﻋﺎﻫﺎي ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﺨﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد)‪.(2‬‬

‫ﻣﻨﺘﻈﺮ اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب‬ ‫ارﺷﺎد ﮔﺮاﻣﻲ آﻗﺎي ﻧﺎﻣﺪار ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ اﺳﺖ ﺣﺎل ﻣﺮده در ﻗﺒﺮ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺴﺎن ﻏﺮق ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ او ﺑﺸﺪت در اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ دﻋﺎء ﭘﺪر ﻳﺎ ﻣﺎدر ﻳﺎ‬ ‫ﺑﺮادر ﻳﺎ دوﺳﺘﻲ ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ دﻋﺎي ﻛﺴﻲ ﺑﻪ او ﻣﻲ رﺳﺪ ﺑﺮاﻳﺶ از دﻧﻴﺎ‬ ‫وﻣﺎ ﻓﻴﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮدﮔﺎن را از ﻃﺮف ﻣﺘﻌﻠﻘﻴﻦ )ﺑﺴﺘﮕﺎن( ﺷﺎن ﺛﻮاب‬ ‫ﻫﺪﻳﻪ ﺷﺪه را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮﻫﻬﺎ ﻋﻄﺎ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﻫﺪﻳﺔ زﻧﺪه ﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﺮدﮔﺎن ﺷﺎن دﻋﺎي‬ ‫ﻣﻐﻔﺮت ﻛﺮدن اﺳﺖ)‪.(3‬‬

‫)‪ 1QG 0 < (O G PL = 3 & 1 5 C (1‬ص‪.313‬‬ ‫)‪ 1S T QU (2‬ج‪1‬ص‪ 509‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(1879‬‬ ‫)‪ 1#D - & 3 & 1( EA B C (3‬ج‪ ،6‬ص‪ ،203‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪.(7905‬‬ ‫‪294‬‬

тАля╗Уя╗Ая╗┤я╗ая║Ц ╪пя╗Ля║О┘К я╗гя╗Ря╗Фя║о╪ктАм тАля╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к я║Ся║о╪з┘К я║Чя╗дя║О┘Е я╗гя║о╪п╪з┘Ж ┘И ╪▓я╗зя║О┘Ж я╗гя║Жя╗гя╗ж ┘И я╗гя║Жя╗гя╗ия╗к ╪пя╗Ля║О┘К я╗гя╗Ря╗Фя║о╪к я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия║ктАм тАля║зя║к╪з┘Ия╗зя║к ╪п╪▒ я╗Ля╗о╪╢ я╗ля║о я╗гя║Жя╗гя╗ж ┘И я╗гя║Жя╗гя╗ия╗к я╗│я╗Ъ я╗зя╗┤я╗Ья╗▓ я╗гя╗▓ я╗зя╗оя╗│я║┤я║к)тАк.(1тАмтАм

тАля╗зя║┤я║ия║Ф ╪вя║│я║О┘Ж я║Ся║кя║│я║Ц ╪в┘И╪▒╪п┘Ж я╗зя╗┤я╗Ья╗▓ я╗ля║О┘К я║Ся╗┤я║╕я╗дя║О╪▒тАм тАля║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж я╗Ля║░я╗│я║░ ╪зя║│я╗╝я╗гя╗▓! я║╖я║О╪п я║Ся║Оя║╖я╗┤я║к я╗Ыя╗к я╗зя║┤я║ия║Ф ╪вя║│я║О┘Ж я╗зя╗┤я╗Ья╗▓ я╗ля║О┘К я║Ся╗┤я║╕я╗дя║О╪▒ я║Ся║кя║│я║ЦтАм тАл╪вя╗гя║ктАк ╪МтАмя╗гя║┤я╗а┘Ся╗в ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к ╪п╪▒ ╪зя╗│я╗ж я╗Ля║╝я║о я╗гя╗┤я╗ая╗┤я║О╪▒╪пя╗ля║О я╗гя║┤я╗ая╗дя║О┘Ж ╪п╪▒ ╪▒┘И┘К ╪▓я╗гя╗┤я╗ж я╗гя╗оя║Яя╗о╪п ╪зя║│я║ЦтАм тАл┘И я║Ся╗ая╗Ья╗к я║Ся╗┤я║╢ ╪з╪▓ я╗гя╗┤я╗ая╗┤я╗оя╗│я╗ия╗мя║О ╪п╪з╪▒ я╗Уя║Оя╗зя╗▓ ╪▒╪з ┘И╪п╪з╪╣ яоФя╗Фя║Шя╗к ╪зя╗зя║ктАк ╪МтАм╪зяоФя║о я╗гя║О я║Ся║о╪з┘К я╗гя╗Ря╗Фя║о╪к я╗ля╗дя║Ф ╪зя╗гя║ЦтАм тАл╪пя╗Ля║О я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗┤я╗в янШя║▓ ╪з┘Ж я║╖я║О╪б ╪зя╖▓ я║Ся╗┤я║╢ ╪з╪▓ я╗гя╗┤я╗ая╗┤я╗оя╗зя╗мя║О я║Ыя╗о╪з╪и ╪▒╪з я║Ся║кя║│я║Ц я║зя╗о╪зя╗ля╗┤я╗в ╪в┘И╪▒╪птАк ╪МтАмя╗гя╗жтАм тАля║Ся╗Дя╗о╪▒ я║Чя║дя║оя╗│я║о┘К я║Ся║о╪з┘К я║зя╗о╪п ┘Ия║Чя╗дя║О┘Е я╗гя║Жя╗гя╗ия╗┤я╗ж ┘Ия╗гя║Жя╗гя╗ия║О╪к ╪пя╗Ля║О я║Чя║дя║оя╗│я║о я╗гя╗▓ я╗зя╗дя║Оя╗│я╗в ╪з┘И┘Д ╪вя║зя║отАм тАл╪п╪▒┘И╪п я║╖я║оя╗│я╗Т я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗┤я║к ╪з┘Ж я║╖я║О╪б ╪зя╖▓ я║Ся╗▓ я║╖я╗дя║О╪▒ я╗зя╗┤я╗Ья╗▓ я╗ля║О я║Ся║кя║│я║Ц я║зя╗о╪зя╗ля╗┤я║к ╪в┘И╪▒╪птАк:тАмтАм

тАл тАкba \7+_ +W \ #` +_ +W H ^ 6] \ [ MZY " XW VтАмтАм тАля╗│я╗Мя╗ия╗▓ ╪з┘К ╪зя╖▓ я╗гя║о╪з ┘И я╗ля║о я╗гя║Жя╗гя╗ж ┘И я╗гя║Жя╗гя╗ия╗к ╪▒╪з я╗гя╗Ря╗Фя║о╪к я╗Уя║оя╗гя║ОтАк.тАмтАм тАл╪вя╗гя╗┤я╗ж я║Ся║ая║О┘З ╪зя╗Яя╗ия║Тя╗▓ ╪зя╗╖я╗гя╗┤я╗ж я║╗я╗а┘Ся╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗втАм тАля║╖я╗дя║Оя╗ля╗в ╪пя╗Ля║О┘К я╗Уя╗о┘В ╪▒╪з я║Ся║░я║Ся║О┘Ж я╗Ля║оя║Ся╗▓ я╗│я║О я╗Уя║О╪▒я║│я╗▓ я╗│я║О я╗ля║о ╪п┘И ╪▓я║Ся║Оя╗зя╗мя║О ╪зя╗Ыя╗ия╗о┘Ж ┘И ╪зяоФя║отАм тАля║Ся║Шя╗о╪зя╗зя╗┤я║к ╪▒┘И╪▓╪зя╗зя╗к я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ я╗зя╗дя║О╪▓я╗ля║О┘К янШя╗ия║аяоХя║Оя╗зя╗к я╗ля╗в я╗Ля║О╪п╪к я║зя╗о╪п яоФя║о╪п╪зя╗зя╗┤я║ктАк.тАмтАм тАл тАм тАл тАм тАл тАм тАлтАк9тАмтАм тАл ╪п█Т тАк ├г @ ├к├лтАмтАм тАл тАм тАл тАм

тАл ┘Е тАк ┘С$тАм╪▒ тАк : #тАм╪з ┘СтАм тАл╪▒╪и!тАм тАлтАк%тАмтАм тАл"тАм тАл тАм

тАля╗гя╗Мя╗ия╗▓тАк :тАмя║Ся╗▓ я║│я║Тя║Р я║Ся║Тя║ия║╢ ╪з╪▓ ╪зя╗Ля╗дя║О┘Д я╗гянЩя║о╪│ я╗Ыя╗к я╗зя║Оя╗гя║Ц я╗Пя╗Фя║О╪▒ ╪зя║│я║Ц я╗│я║О ╪▒╪итАк.тАмтАм

тАл)тАк 1P 7+_ 7+_ Mc8 d & 1 &-8 89 1 e ; f g (1тАм╪мтАк ╪М10тАм╪╡тАк ╪М352тАмя║╖я╗дя║О╪▒╪й я║гя║кя╗│я║Ъ )тАк.(17592тАмтАм тАлтАк295тАмтАм

‫ﻟﺒﺎس ﻧﻮراﻧﻲ‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮادر ﻣﺮﺣﻮﻣﺶ را ﺧﻮاب دﻳﺪه ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬آﻳﺎ دﻋﺎي زﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻲ رﺳﻨﺪ؟ او ﺟﻮاب داد‪ :‬ﺑﻠﻲ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ آن ﺑﺸﻜﻞ ﻟﺒﺎس ﻧﻮراﻧﻲ ﻣﻲ آﻳﺪ‬ ‫وﻣﺎ او را ﺑﺮﺗﻦ ﻣﻲ ﭘﻮﺷﻴﻢ)‪.(1‬‬

‫ٓ‬ ‫"‬ ‫ ‪ 01‬ہء ر ‪ -‬ا د ‪a) * +‬‬

‫ؤ ‪ّ 2 - a)* 354‬‬ ‫رب!‬ ‫‪6‬‬ ‫ ‬ ‫‪ 9‬‬

‫ﻣﻌﻨﻲ ﺷﻌﺮ اردو ‪ :‬ﻗﺒﺮاز ﺟﻠﻮة ﻳﺎر آﺑﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬از وﺣﺸﺖ ﻗﺒﺮ ﻧﺠﺎت ده ﻳﺎرب‪.‬‬

‫ﺳﻴﻨﻲ ﻧﻮراﻧﻲ‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮاي ﻣﻴﺖ اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺟﺒﺮاﺋﻴﻞ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﺴﻼم آن‬ ‫را در ﺳﻴﻨﻲ ﻧﻮراﻧﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ در ﻛﻨﺎر ﻗﺒﺮ اﻳﺴﺘﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ اي ﺻﺎﺣﺐ‬ ‫ﻗﺒﺮ اﻳﻦ ﻫﺪﻳﻪ را اﻫﻞ ﺧﺎﻧﺔ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ اﻳﻦ را ﺷﻨﻴﺪه‬ ‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ اش ﺑﺮ اﻫﻞ ﺧﻮد ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد)‪. (2‬‬ ‫ٓ‬ ‫ ‬ ‫?‬ ‫ ‬ ‫‪#‬‬ ‫‪a‬ا‬ ‫)‬ ‫<;‬ ‫ا ‬ ‫>=‬ ‫!‬ ‫ہ‬ ‫ا‬ ‫* )‪8ñ: a‬‬ ‫ "‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ّ‬ ‫‪A‬‬ ‫‪ : - B‬دے ‪ < 1‬رب!‬

‫ﻣﻌﻨﻲ‪ :‬آه در ﻗﺒﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺎرﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﻳﺎ رب ﺑﻔﻀﻞ ﺧﻮد روﺷﻦ ﺑﻔﺮﻣﺎ‪.‬‬

‫اﺟﺮ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺗﻌﺪاد ﻣﺮدﮔﺎن‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﻳﺎزده ﺑﺎر ﺳﻮرة اﺧﻼص را ﺧﻮاﻧﺪه اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب‬ ‫ﻣﺮدﮔﺎن ﻧﻤﺎﻳﺪ ﭘﺲ ﻣﺴﺎوي ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺮدﮔﺎن اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ﻛﻨﻨﺪه را اﺟﺮش ﻣﻲ‬ ‫رﺳﺪ)‪.(3‬‬

‫)‪ 1hQ= 3 < fM7D + & 1 5 C (1‬ص‪.305‬‬ ‫)‪ 1hQ= 3 < fM7D + & 1 5 C (2‬ص‪.308‬‬ ‫)‪ 1 Mi j*9 (3‬ج‪ ،2‬ص‪ ،252‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ )‪،(2629‬‬ ‫‪296‬‬

тАл╪зя╗ля╗Ю я╗Чя║Тя╗о╪▒ я║│я╗Фя║О╪▒╪┤ я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗ия║ктАм тАля║╖я║Оя╗Уя╗К я╗гя║ая║оя╗гя╗┤я╗ж я║╗я╗а┘Ся╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗в ╪з╪▒я║╖я║О╪п я╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАмя╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к я║Ся║отАм тАля╗Чя║Тя║оя║│я║Шя║О┘Ж яоФя║м╪▒ я╗Ыя║о╪п ┘И я║│я╗о╪▒╪й я╗Уя║Оя║Чя║дя╗ктАк ╪МтАмя║│я╗о╪▒╪й ╪зя║зя╗╝╪╡ ┘И я║│я╗о╪▒╪й я║Чя╗Ья║Оя║Ыя║о ╪▒╪з я║зя╗о╪зя╗зя║к┘З я║Ся╗Мя║ктАм тАл╪зя╗│я╗ж ╪пя╗Ля║О ╪▒╪з я║Ся║ия╗о╪зя╗ля║к "я║зя║к╪зя╗│я║О ╪вя╗зян╜я╗к ╪з╪▓ я╗Чя║о╪в┘Ж я║зя╗о╪зя╗зя║к┘Е я║Ыя╗о╪зя║Ся║╢ ╪▒╪з я║Ся║о я╗гя║о╪п ┘И ╪▓┘Ж я╗гя║Жя╗гя╗ж ┘ИтАм тАля╗гя║Жя╗гя╗ия╗к я║Ся║оя║│я║О┘Ж" янШя║▓ ╪в┘Ж я║╗я║Оя║гя║Р я╗Чя║Тя║о я║│я╗Фя║О╪▒╪┤ я╗Ыя╗ия╗ия║к╪й ╪в┘Ж ╪зя╗│я║╝я║О┘Д я║Ыя╗о╪з╪и я╗Ыя╗ия╗ия║к┘З я╗гя╗▓тАм тАляоФя║о╪п╪п)тАк.(1тАмтАм

тАлтАкHтАмтАм тАл тАк├кD<E 5 GIJKL GMтАмтАм тАл"тАкNKL aOтАмтАм

тАл╪з╪│ тАк :тАм█Т @ тАк┘С JKL : PQLтАмтАм тАл╪▒╪и!тАм тАл тАм тАл тАм

тАля║Чя║оя║Яя╗дя╗ктАк :тАмя║зя║к╪зя╗│я║О я║Ся║ия║Оя╗Гя║о я╗зя╗┤я╗Ья╗▓ ╪з┘К я╗ля║о я╗зя╗┤я╗ЪтАк ╪МтАм╪зя╗│я╗ж я║╖я║ия║║ я║Ся║к ╪▒╪з я╗зя╗┤я╗Ъ я║СяоХя║о╪п╪з┘ЖтАк.тАмтАм

тАля║Ыя╗о╪з╪и я║│я╗о╪▒╪й ╪зя║зя╗╝╪╡тАм тАля║гя╗Ая║о╪к я║│я╗┤я║кя╗зя║О я║гя╗дтАкюаетАмя║О╪п я╗г ┘Ся╗Ья╗▓ я╗гя╗▓ я╗Уя║оя╗гя║Оя╗│я╗ия║ктАк :тАмя╗гя╗ж я║╖я║Тя╗▓ ╪п╪▒ я╗Чя║Тя║оя║│я║Шя║О┘Ж я╗гя╗Ья║Ф я╗гя╗Ья║оя╗гя╗ктАм тАля║зя╗о╪зя║Ся╗┤я║к┘ЕтАк ╪МтАм╪пя╗│я║к┘Е я╗Ыя╗к я║╗я║Оя║гя║Тя║О┘Ж я╗Чя║Тя╗о╪▒ я║гя╗ая╗Шя╗к ╪п╪▒ я║гя╗ая╗Шя╗к ╪зя╗│я║┤я║Шя║О╪п┘З ╪зя╗зя║к я╗гя╗ж ╪з╪▓ ╪вя╗зя╗мя║О янШя║оя║│я╗┤я║к┘ЕтАк╪МтАмтАм тАл╪вя╗│я║О я╗Чя╗┤я║Оя╗гя║Ц я║Ся║оянШя║О я║╖я║к┘З ╪зя║│я║Ц╪Я ╪вя╗зя╗мя║О я║Яя╗о╪з╪и ╪п╪з╪пя╗зя║ктАк :тАмя║зя╗┤я║о! я║│я║ия╗ж ╪зя╗│я╗ия║ая║О ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к я╗│я╗ЪтАм тАля║Ся║о╪з╪п╪▒ я╗гя║┤я╗ая╗дя║О┘Ж я║│я╗о╪▒╪й ╪зя║зя╗╝╪╡ ╪▒╪з я║зя╗о╪зя╗зя║к┘З я║Ся║о я╗гя║О ╪зя╗│я║╝я║О┘Д я║Ыя╗о╪з╪и я╗Уя║оя╗гя╗о╪п┘З я╗гя║О я╗ля╗дя║О┘Ж я║Ыя╗о╪з╪итАм тАл╪▒╪з я╗гя║к╪к я╗│я╗Ья║┤я║О┘Д ╪зя║│я║Ц я╗Ыя╗к я║Ся╗┤я╗ж я║Чя╗Шя║┤я╗┤я╗в я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗┤я╗в)тАк.(2тАмтАм

тАлян╝я║Оя╗ля╗▓ я║Ся║о╪з┘К ╪зя╗│я║╝я║О┘Д я║Ыя╗о╪з╪и ╪з┘Е я║│я╗Мя║ктАм тАля║гя╗Ая║о╪к я║│я╗┤я║кя╗зя║О я║│я╗Мя║к я║Ся╗ж я╗Ля║Тя║О╪п┘З ╪▒я║┐я╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ия╗к я╗Ля║о╪╢ я╗Ыя║о╪пя╗зя║ктАк :тАмя╗│я║О╪▒я║│я╗о┘Д ╪зя╖▓!тАм тАля╗гя║О╪п╪▒┘Е ┘Ия╗Уя║О╪к я╗Ыя║о╪п┘ЗтАк ╪МтАмя╗гя╗ж ╪з╪▓ я╗Гя║о┘Б ╪з┘И я╗гя╗▓ я║зя╗о╪зя╗ля╗в я║╗я║кя╗Чя╗к я║Ся║кя╗ля╗в я╗Ыя║к╪з┘Е я║╗я║кя╗Чя╗к ╪зя╗Уя╗Ая╗ЮтАм

тАл)тАк 1QG 0 < (O G PL = 3 & 1 5 C (1тАм╪╡тАк.311тАмтАм тАл)тАк 1QG 0 < (O G PL = 3 & 1 5 C (2тАм╪╡тАк.312тАмтАм тАлтАк297тАмтАм

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟ آن ﺣﻀﺮت ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ ":‬آب" ﺑﻨﺎء‪ ‬او‬ ‫ﭼﺎﻫﻲ ﺣﻔﺮ ﻛﺮده و ﻓﺮﻣﻮده اﻳﻦ ﺑﺮاي ام ﺳﻌﺪ رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻬﺎ اﺳﺖ)‪. (1‬‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! ﺳﻴﺪﻧﺎ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده رﺿﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻨﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﭼﺎه ﺑﺮاي ام ﺳﻌﺪ اﺳﺖ ﻣﻌﻨﻲ اش اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﺎه ﺑﺮاي اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ﻣﺎدر‬ ‫ﺳﻌﺪ )ام ﺳﻌﺪ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﮔﺎو ﻳﺎ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﻃﺮف اوﻟﻴﺎءاﷲ ﻣﻨﺴﻮب ﮔﺮدﻳﺪه ﻣﺜﻼً ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ‬ﺳﻴﺪﻧﺎ‬ ‫ﻏﻮث اﻟﺜﻘﻠﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻫﻴﭻ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺮاد از اﻳﻦ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﺮاي اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪﻧﺎ ﻏﻮث ﭘﺎك ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ وﺣﻴﻮان‬ ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ را ﻫﻢ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻨﺴﻮب ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﺜﻼً ﺷﺨﺼﻲ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺧﻮد را‬ ‫ﺧﺮﻳﺪه ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻨﺰل ﺧﻮد ﻣﻲ آورد واﮔﺮ از او ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺎل ﻛﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﭘﺲ او ﺟﻮاب ﺧﻮاﻫﺪ داد ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﺎو ﻳﺎ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎل ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮاﻳﻦ ﮔﻮﻳﻨﺪه اﻋﺘﺮاﺿﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﭘﺲ ﺑﺮ ﮔﻮﻳﻨﺪة "ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻏﻮث‪ ‬ﭘﺎك" ﻫﻢ اﻋﺘﺮاض‬ ‫ﺷﺪه ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬درﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺎﻟﻚ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﺧﺪاي ﻋﺰوﺟﻞ اﺳﺖ اﮔﺮ ﮔﺎو ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺣﻀﺮت ﻏﻮث ﭘﺎك‪ ،‬در وﻗﺖ ذﺑﺢ ﺑﺮ ﻫﺮ ذﺑﻴﺤﻪ ﻧﺎم اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ از ﭼﻨﻴﻦ وﺳﻮﺳﻪ ﻫﺎ ﻧﺠﺎت ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﻔﺪه ﺣﺮوف ''در ﻧﻴﺎز اوﻟﻴﺎء ﺷﻔﺎﻫﺴﺖ'' ﻫﻔﺪه‬ ‫ﮔﻞ ﻣﺪﻧﻲ اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ :1‬ﻓﺮض‪ ،‬واﺟﺐ‪ ،‬ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﻧﻔﻞ‪ ،‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬روزه‪ ،‬زﻛﺎت‪ ،‬ﺣﺞ‪ ،‬ﺑﻴﺎن‪ ،‬درس‪ ،‬ﺳﻔﺮ‬ ‫در ﻗﺎﻓﻠﺔ ﻣﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻧﻲ اﻧﻌﺎﻣﺎت‪ ،‬دﻋﻮت ﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺘﺎب دﻳﻨﻲ‪،‬‬

‫)‪ 1L [G Hm/ 3 & 1 9; 89 1@k @ l0 #7 (1‬ج‪ ،2‬ص‪ ،180‬ﺷﻤﺎرة ﺣﺪﻳﺚ)‪.(1681‬‬ ‫‪298‬‬

тАля╗Ыя╗оя║╖я║╢ ╪зя╗зя╗Фя║о╪з╪п┘К я║Ся║о╪з┘К я╗Ыя║О╪▒я╗ля║О┘К я╗гя║кя╗зя╗▓ ┘Ия╗Пя╗┤я║о┘З я╗ля║о я╗Ля╗дя╗Ю я╗зя╗┤я╗Ъ ╪▒╪з ╪зя╗│я║╝я║О┘ДтАм тАля║Ыя╗о╪з╪и я╗Ыя║о╪п┘З я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя╗┤я║ктАк.тАмтАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗ктАк :2тАмя╗Уя║Оя║Чя║дя║Ф я║│я╗о┘Е я╗гя╗┤я║ЦтАк ╪МтАм╪пя╗ля╗втАк ╪МтАмян╝я╗мя╗ая╗в ┘Ия║│я║Оя╗ЯяоХя║о╪п ┘Ия╗Уя║О╪ктАк ╪МтАмя╗ля╗дя╗к я║зя╗о╪и ╪зя╗зя║к я╗Ыя╗ктАм тАля╗ля╗дя╗┤я╗ж я╗ля║О ┘Ия║│я╗┤я╗ая║Ф ╪зя╗│я║╝я║О┘Д я║Ыя╗о╪з╪и я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я╗ия║ктАк ╪МтАм╪п╪▒ я║╖я║оя╗│я╗Мя║Ц ╪пя╗Яя╗┤я╗Ю я╗зя║Оя║Яя║Оя╗│я║░ я╗зя║Тя╗о╪п┘ЖтАм тАля║│я╗о┘Е ┘Ия╗Пя╗┤я║о┘З я║зя╗о╪п ╪пя╗Яя╗┤я╗Ю я║Ся║оя║Яя╗о╪з╪▓ ╪в┘Ж ╪зя║│я║Ц ┘И╪пя╗Ля║О я╗Ыя║о╪п┘Ж ╪▓я╗зя║кяоФя║О┘Ж я║Ся║о╪з┘К я╗гя╗┤я║ЦтАм тАл╪з╪▓ я╗Чя║о╪в┘Ж я║Ыя║Оя║Ся║Ц я║╖я║к┘З я╗Ыя╗к ╪зя║╗я╗Ю ╪зя╗│я║╝я║О┘Д я║Ыя╗о╪з╪и ╪зя║│я║Ц ян╝я╗ия║Оя╗зян╜я╗к ╪з╪▒я║╖я║О╪п я║зя║к╪з┘Ия╗зя║к┘КтАм тАл╪зя║│я║ЦтАк:тАмтАм

тАл \ тАк(r -] -]GD\ o &\ #+ Wk \' #\ DpqтАмтАм тАл\ "&тАк#\ Dpq \7t \-u As \ \7 r MYZ \7тАмтАм тАлтАк[wx : * ] ( \ D AтАмтАм тАл\ \тАкs & \t-]GJтАмтАм

тАл┘И╪вя╗зя╗мя║Оя╗│я╗▓ я╗Ыя╗к я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ ╪зя╗│я║╕я║О┘Ж я╗гя╗▓тАм тАл╪вя╗│я╗ия║к я╗Ля║о╪╢ я╗гя╗▓ я╗Ыя╗ия╗┤я║к ╪з┘КтАм тАля║зя║к╪з┘К я╗гя║О я║Ся╗┤я║Оя╗гя║о╪▓ я╗гя║О╪▒╪з ┘И╪в┘ЖтАм тАля║Ся║о╪з╪п╪▒╪з┘Ж я╗гя║О ╪▒╪з я╗Ыя╗к я╗Чя║Тя╗Ю ╪з╪▓ я╗гя║ОтАм тАл╪зя╗│я╗дя║О┘Ж ╪в┘И╪▒╪пя╗зя║ктАк.тАмтАм

тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк : 3тАмя╗Пя║м╪з┘К я║│я╗о┘Е ┘Ия╗Пя╗┤я║о┘З ╪п╪▒ я║╗я╗о╪▒я║Чя╗▓ ╪з╪▓ я╗гя║О┘Д я║Ся║Оя╗Чя╗▓ я╗гя║Оя╗зя║к╪й я╗гя╗┤я║Ц я╗Ыя║о╪п┘З я╗гя╗▓тАм тАля║Чя╗о╪зя╗зя╗┤я║к я╗Ыя╗к я╗ля╗дя╗к ┘И╪▒я║Ыя║О я║Ся║Оя╗Яя╗О я║Ся║Оя║╖я╗ия║к ┘Ия╗ля╗дя╗к ╪вя╗зя╗мя║О ╪зя║Яя║О╪▓┘З ╪пя╗ля╗ия║ктАк ╪МтАм╪зяоФя║о я╗│я╗Ья╗▓ ╪з╪▓ ┘И╪▒я║Ыя║ОтАм тАля╗ля╗в я╗зя║Оя║Ся║Оя╗Яя╗О я║Ся║Оя║╖я║к янШя║▓ я╗гя╗Дя╗ая╗Шя║О┘Л я║гя║о╪з┘Е ╪зя║│я║Ц я║Ся╗ая╗▓ я║Ся║Оя╗Яя╗О ╪з╪▓ я║│я╗мя╗в я║зя╗о╪п я╗Ыя║о╪п┘З я╗гя╗▓тАм тАля║Чя╗о╪зя╗зя║ктАк.тАмтАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк :4тАм╪зяоФя║о ╪зя╗ля╗Ю я║зя║Оя╗зя╗к я╗г тАкюаетАмя╗┤я║Ц я╗Пя║м╪з┘К я║│я╗о┘Е ╪▒╪з ╪вя╗гя║О╪п┘З я╗Ыя╗ия╗ия║к янШя║▓ ╪зя╗Пя╗ия╗┤я║О╪б ╪з╪▓ ╪в┘Ж я╗зя║ия╗о╪▒╪птАм тАля╗Уя╗Шя╗В я║Ся╗к я╗Уя╗Шя║о╪з╪б я║Ся║кя╗ля╗ия║ктАк) .тАмя╗гя╗ая║ия║║ ╪з╪▓ я║Ся╗мя║О╪▒ я║╖я║оя╗│я╗Мя║Ц(тАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк : 5тАмя║Сян╜я║Ф я╗│я╗Ья║о┘И╪▓┘З ╪▒╪з я╗зя╗┤я║░ ╪зя╗│я║╝я║О┘Д я║Ыя╗о╪з╪и я╗Ыя║о╪п┘З я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя╗┤я║к ╪п╪▒ я║│я╗о┘Е ┘Ия╗Пя╗┤я║о╪й ╪в┘ЖтАм тАля╗гя║Оя╗зя╗Мя╗▓ я╗зя╗┤я║┤я║ЦтАк) .тАмя╗гя╗ая║ия║║ ╪з╪▓ я║Ся╗мя║О╪▒ я║╖я║оя╗│я╗Мя║Ц(тАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк : 6тАмя╗Ыя║┤я╗▓ я╗Ыя╗к ╪▓я╗зя║к┘З ╪зя║│я║Ц я║Ся║о╪з┘К ╪з┘И я╗ля╗в я║Ся╗ая╗Ья╗к я╗гя║┤я╗ая╗дя║Оя╗зя╗▓ я╗Ыя╗к я║Чя║Оя╗Ыя╗ия╗о┘Ж я║Чя╗оя╗Яя║к я╗зя║╕я║к┘ЗтАм тАл╪з┘И ╪▒╪з я╗ля╗в я╗Чя║Тя╗╝┘Л ╪зя╗│я║╝я║О┘Д я║Ыя╗о╪з╪и я╗Ыя║о╪п┘З я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя╗┤я║ктАк.тАмтАм тАлтАк299тАмтАм

тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк : 7тАмя║Яя╗ж я╗ля║О┘К я╗гя║┤я╗ая╗дя║О┘Ж ╪▒╪з я╗ля╗в ╪зя╗│я║╝я║О┘Д я║Ыя╗о╪з╪и я╗Ыя║о╪п┘З я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя╗┤я║ктАк.тАмтАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк : 8тАмя╗│я║О╪▓╪пя╗ля╗дя╗┤я╗жтАк ╪МтАм╪▒я║Яя║Тя╗▓ я║╖я║оя╗│я╗Т )я╗│я╗Мя╗ия╗▓ тАк 22тАм╪▒я║Яя║Р ╪зя╗Яя╗дя║оя║ЯтАкюаетАмя║Р ╪▒╪з я║Ся║Оя║зя║Оя╗Гя║о я║│я╗┤я║кя╗зя║ОтАм тАл╪зя╗гя║О┘Е я║Яя╗Мя╗Фя║о я║╗я║О╪п┘В ╪▒я║┐я╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ия╗к я╗зя║м╪▒ ╪п╪з╪п┘Ж( ┘Ия╗Пя╗┤я║о┘З я║Яя║Оя╗│я║░╪зя║│я║Ц ╪п╪▒тАм тАля╗Зя║о┘Б я╗гя║ия║╝я╗о╪╡ я║╖я╗┤я║о ┘Ия║│я║оя║╖я╗┤я║о ╪п╪з╪п┘Ж я║┐я║о┘И╪▒┘К я╗зя╗┤я║┤я║ЦтАк ╪МтАм╪в┘Ж ╪▒╪з ╪з╪▓ я║зя║Оя╗зя╗ктАм тАля║Ся╗┤я║о┘И┘Ж я╗ля╗в я║Ся║о╪п┘З я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя╗┤я║к ╪п╪▒ я╗Зя║о┘Б ╪пя╗│яоХя║о я╗ля╗в я║зя╗о╪▒╪п┘З я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя╗┤я║ктАк.тАмтАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк : 9тАмя╗Пя║м╪з┘К я╗Уя║Оя║Чя║дя║Ф я║Ся║░╪▒яоФя║О┘Ж ╪▒╪з я║Чя╗Мя╗Ия╗┤я╗дя║О┘Л я╗зя║м╪▒ ┘И я╗зя╗┤я║О╪▓ я╗гя╗▓ яоФя╗оя╗│я╗ия║к ┘И ╪зя╗│я╗ж я╗зя╗┤я║О╪▓ я║Чя║Тя║о┘ГтАм тАл╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАм╪зя╗│я╗ж я╗Пя║м╪з ╪▒╪з ╪зя╗гя╗┤я║о ┘И я╗Пя║оя╗│я║Р я╗гя╗▓ я║Чя╗о╪зя╗зя╗ия║к я║Ся║ия╗о╪▒я╗зя║ктАк.тАмтАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк : 10тАм╪п╪▒ я╗Пя║м╪з┘К ╪зя╗│я║╝я║О┘Д я║Ыя╗о╪з╪и я║╖я║оя╗Ыя║Ц я╗гя╗мя╗дя║О┘Ж я║╖я║о╪╖ я╗зя╗┤я║┤я║Ц ╪зяоФя║о ╪зя╗Уя║о╪з╪п я║зя║Оя╗зя╗ктАм тАля║зя╗о╪п я╗ля╗в я║Ся║ия╗о╪▒я╗зя║к я║Ся║О╪▓я╗ля╗в я╗ля╗┤ян╗ ╪зя║╖я╗Ья║Оя╗Яя╗▓ я╗зя║ия╗о╪зя╗ля║к ╪п╪зя║╖я║ЦтАк.тАмтАм тАля╗гя║кя╗│я╗ия╗к тАк : 11тАм╪▒┘И╪▓╪зя╗зя╗к я╗ля║о я╗Чя║к╪▒ я╗Пя║м╪з я╗гя╗▓ я║зя╗о╪▒я╗│я║к)тАк (1тАм╪зяоФя║о ╪п╪▒╪в┘Ж я╗зя╗┤я║Ц ┘И ╪з╪▒╪з╪п╪й ╪зя╗│я║╝я║О┘Д я║Ыя╗о╪з╪итАм тАл╪зя╗гя║О┘Е ┘И я╗│я║О ┘Ия╗Яя╗▓ я║Ся╗ия╗дя║Оя║Ля╗┤я║к янШя║▓ я╗гя╗о╪▒╪п я╗Чя║Тя╗о┘Д ╪зя╖▓ я╗Ля║░┘Ия║Яя╗Ю ┘Ия╗гя║дя║Тя╗оя║Ся║╢ я║зя╗о╪зя╗ля║ктАм тАля║Ся╗о╪птАк ╪МтАмя╗гя║Ья╗╝┘Л ╪п╪▒ я║╗я║Тя║дя║Оя╗зя╗к я╗зя╗┤я║Ц я╗Ыя╗ия╗┤я║к я╗Ыя╗к я║Ыя╗о╪з╪и я║╗я║Тя║дя║Оя╗зя║Ф ╪зя╗гя║о┘И╪▓ я║Ся╗к ╪▒┘И╪н янШя║О┘ГтАм тАля║Чя║Оя║Яя║к╪з╪▒ я╗гя║кя╗│я╗ия╗к ┘И я║Ся╗оя║│я╗┤я╗ая║Ф ╪в┘Ж я║Ся╗к я║Чя╗дя║О┘Е ╪зя╗зя║Тя╗┤я║О╪б я╗Ыя║о╪з┘Е я╗Ля╗ая╗┤я╗мя╗в ╪зя╗Яя║╝я╗╝ ┘И╪зя╗Яя║┤я╗╝┘ЕтАм тАля║Ся║оя║│я║к я╗зя╗мя║О╪▒ ╪▒╪з я╗зя╗┤я║Ц я╗Ыя╗ия╗┤я║к я╗Ыя╗к ╪зя╗│я╗ж я╗Пя║м╪з┘К ╪▒╪з я╗Ыя╗к ╪зя╗Ыя╗ия╗о┘Ж я╗гя╗▓ я║зя╗о╪▒я╗│я╗в ┘И я╗│я║ОтАм тАля║зя╗о╪▒╪пя╗│я╗в я║Ыя╗о╪зя║Ся║╢ я║Ся╗к я║гя╗Ая║о╪к я╗Пя╗о╪л ╪зя╗Ля╗Ия╗в ┘И я║Чя╗дя║О┘Е ╪з┘Ия╗Яя╗┤я║О╪б я╗Ыя║о╪з┘Е я║Ся║оя║│я║ктАк ╪МтАм╪п╪▒тАм тАля╗Пя║м╪з┘К я║╖я║Р я╗зя╗┤я║Ц я╗Ыя╗ия╗┤я║к я╗Ыя╗к я║Ыя╗о╪зя║Ся║╢ я║Ся╗к ╪зя╗гя║О┘Е ╪зя╗ля╗Ю я║│я╗ия║Ц ╪зя╗гя║О┘Е ╪зя║гя╗дя║к ╪▒я║┐я║О я║зя║О┘ЖтАм тАл┘И я╗ля║о я╗гя║о╪п ┘И ╪▓┘Ж я╗гя║┤я╗ая╗дя║О┘Ж я║Ся║оя║│я║ктАм тАл)тАк (1тАмя║зя╗о╪▒╪п┘Ж я╗Пя║м╪з┘К я║гя╗╝┘Д я╗гя║Тя║О╪н ╪зя║│я║ЦтАк ╪МтАм╪п╪▒я╗│я╗ж я╗Пя║м╪з я╗ля║о ╪зя╗зя║к╪з╪▓┘З я╗Ыя╗к я╗зя╗┤я║Ц ╪зя║гя║┤я╗ж я║Чя║о я║Ся║Оя║╖я║к я║Ся╗мя╗дя║О┘ЖтАм тАлянШя╗┤я╗дя║Оя╗зя╗к я║Ыя╗о╪з╪и ╪▒┘И я║Ся╗к ╪зя╗Уя║░╪зя╗│я║╢ я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я║ктАк ╪МтАмя╗гя║Ья╗╝┘Л ╪зя╗│я╗ж я╗зя╗┤я║Ц ╪▒╪з я╗зя╗дя║Оя╗│я║к я╗Ыя╗к я╗Ля║Тя║О╪п╪ктАк ╪МтАмя║Чя╗╝┘И╪ктАк ╪МтАм╪зя╗гя╗о╪▒тАм тАл╪вя║зя║о╪к ┘Ия║гя║┤я║Р я║┐я║о┘И╪▒╪к я║Ся║о╪з┘К я╗Ыя║┤я║Р ╪▒╪▓┘В я║гя╗╝┘Д ╪п╪▒ я║Яя║┤я║Шя║ая╗о ╪в┘Ж ╪зя╗зя║о┌Ш┘К ┘И я╗зя╗┤я║о┘И┘К я╗Ыя║Оя╗Уя╗▓тАм тАля║Ся║кя║│я║Ц ╪в╪▒┘ЕтАк .тАмя║Ся║о╪з┘К я╗гя╗Мя╗ая╗оя╗гя║О╪к я║Ся╗┤я║╕я║Шя║о ╪з╪▓ тАк 7D bJ86+тАмя╗зя╗о╪з╪▒ я║Ся╗┤я║О┘Ж я║╖я║к╪й )я║Ыя╗дя║о я╗зя╗┤я║Ц( ╪▒╪з я║│я╗дя║Оя╗Ля║ЦтАм тАля╗Уя║оя╗гя║Оя║Ля╗┤я║ктАк.тАмтАм тАлтАк300тАмтАм

‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ 12‬ﻗﺒﻞ از ﺧﻮردن ﻏﺬا اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از آن ﻫﺮ دو درﺳﺖ‬ ‫اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 13‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ )از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﻪ از ﻣﺠﻤﻮع درآﻣﺪ ﻳﻚ در ﺻﺪ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‬ ‫و آﻧﻬﺎي ﻛﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ از ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﻳﻚ در ﺻﺪ ﺑﮕﺬارﻧﻨﺪ‬ ‫واﻳﻦ ﭘﻮل ﺟﻤﻊ ﺷﺪه ﻛﺘﺐ دﻳﻨﻲ ﺧﺮﻳﺪه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ ﻳﺎ در ﻳﻚ ﻛﺎر‬ ‫ﻧﻴﻜﻲ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻴﺪ ان ﺷﺎء اﷲ ﺑﺮﻛﺎﺗﺶ را ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 14‬داﺳﺘﺎن ﻋﺠﻴﺐ ﺳﺮِﺷﻬﺰاده‪ ،‬ﻗﺼﺔ زن و ﻗﺼﺔ ﺳﻴﺪه وﻏﻴﺮه ﻫﻤﻪ ﻗﺼﻪ‬ ‫ﻫﺎي ﺣﻴﺮت اﻧﮕﻴﺰ اﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻳﻚ ﻧﻮع‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ اي را ﺑﻨﺎم وﺻﻴﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﺗﻘﻴﺴﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ در آن‬ ‫ﺧﻮاب ﻓﻼن ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ درج اﺳﺖ اﻳﻨﻬﻢ دروغ اﺳﺖ‪ ،‬در ﭘﺎﻳﻴﻦ آن ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﭼﺎپ ﻛﺮدن ﻓﻀﻴﻠﺖ آن ذﻛﺮ اﺳﺖ و ﺿﺮرﻫﺎي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻪ ﻛﺮدن آن ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﺎور ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ :15‬ﻫﺮ اﻧﺪازه اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ از رﺣﻤﺎت اﷲ ﻋﺰوﺟﻞ اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻫﻤﻪ را ﻣﻜﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺛﻮاب ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪه اﻧﺪك‬ ‫اﻧﺪك ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪) .‬رداﻟﻤﺤﺘﺎر(‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 16‬در ﺛﻮاب اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻴﭻ ﻛﻤﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ او ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ﻧﻤﻮده ﻣﺴﺎوي‬ ‫ﺑﺎﺗﻌﺪاد ﻣﺠﻤﻮع آﻧﻬﺎ او را ﻫﻢ ﺛﻮاب ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻛﺎر ﻧﻴﻜﻲ را‬ ‫اﻧﺠﺎم داد ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ آن او را ده ﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮﺳﺪ ﺣﺎل او ده ﻣﺮده را اﻳﺼﺎل‬ ‫ﺛﻮاب ﻧﻤﻮده ﭘﺲ ﻫﺮ ﻳﻚ را ده ده ﺛﻮاب ﻣﻴﺮﺳﺪ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﺼﺎل‬ ‫ﺛﻮاب ﻛﻨﻨﺪه را ﻳﻜﺼﺪ و ده ﺛﻮاب و اﮔﺮ ﻳﻚ ﻫﺰار ﻣﺮده را اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب‬ ‫‪301‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺪ ﭘﺲ او را ده ﻫﺰار و ده ﻧﻴﻜﻲ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ ‪).‬ﻣﻠﺨﺺ از ﻓﺘﺎوي‬ ‫رﺿﻮﻳﻪ(‬ ‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ‪ : 17‬اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻛﺮده ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮ ﻳﺎ ﻣﺮﺗﺪ را‬ ‫اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ﻛﺮدن ﻳﺎ او را ﻣﺮﺣﻮم ﮔﻔﺘﻦ ﻛﻔﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب در دل ﻧﻴﺖ ﻛﺮدن ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﻛﺴﻲ را ﻳﻚ رﻳﺎل‬ ‫ﺧﻴﺮات دادﻳﺪ ﻳﺎ ﻳﻜﺒﺎر درود ﺷﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﻛﺴﻲ را ﻳﻚ ﺳﻨﺖ ﻳﺎد دادﻳﺪ ﻳﺎ‬ ‫دﻋﻮت ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ دادﻳﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﺎن ﺳﻨﺖ ﻫﺎ را ﻧﻤﻮدﻳﺪ اﻟﻐﺮض ﻫﺮ ﻧﻴﻜﻲ را ﻛﻪ اﻧﺠﺎم‬ ‫دادﻳﺪ ﺷﻤﺎ در دل ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﻴﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼً اﻻن ﺳﻨﺘﻲ را ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﺛﻮاﺑﺶ ﺑﻪ‬ ‫آن ﺣﻀﺮت ﺻﻠّﻲ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠّﻢ ﺑﺮﺳﺪ ان ﺷﺎء اﷲ ﺛﻮاب ﻣﻲ رﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ‬ ‫ازﻳﻦ ﻫﺮ ﻧﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﻤﺎﺋﻴﺪ او را ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ ﺑﺎﻧﻴﺖ دل اﮔﺮ ﺑﺰﺑﺎن ﻫﻢ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ‬ ‫ﺳﻨﺖ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻛﺮام اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺣﺪﻳﺚ ﺳﻌﺪ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﭼﺎه را ﺣﻔﺮ ﻛﺮد و‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد اﻳﻦ ﺑﺮاي ام ﺳﻌﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻣﺮوﺟﺔ اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ‪:‬‬ ‫اﻣﺮوز در ﺑﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑﻌﺪ از ﻏﺬا ﺧﻮردن ﻓﺎﺗﺤﻪ اي ﻛﻪ راﻳﺞ اﺳﺖ‬ ‫آﻧﻬﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب اﺳﺖ ﻏﺬاي را ﻛﻪ اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ﻛﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻫﻤﻪ را ﻳﺎ ﻛﻤﻲ‬ ‫از آﻧﻬﺎ و ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﮔﻼس را ﭘﺮ از آب ﻛﺮده ﻫﻤﻪ را ﭘﻴﺶ رو ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل‬

‫* ‪ ' " ( )r‬‬ ‫‪\ #\ + %‬‬ ‫‪s & ,] - W 0r‬‬

‫ﺧﻮاﻧﺪه ﻳﻜﺒﺎر‪:‬‬

‫‪302‬‬

!" # ! " % s & \+ (r W & \ 8Wtr0 dr \ (r W JW {\ \+ W JW 0r d (r W / r6 Y \XDz0r \D HY =] 6] r W JW 0r \+ (r W & \ 8Wtr0 dr \ {z \J \ "+ | & \ \t0r dr \ W JW 0r # D@ [\ \ 6] 7WD@ тАля║│я╗к я║Ся║О╪▒тАм

!" # ! " % s & (3) r-WD r \ \D r (2) W \ " W q (1) | !\ 0r W q -\ oW HY =] (4) | !\ 0r -]M9] W q #]6D\ r \ тАля╗│я╗Ъ я║Ся║О╪▒тАм

!" # ! " % s & ┬А` rZ ┬Б C\ #+\ (2) ┬А\ ru\ \+ ┬Б C\ #+ (1) ┬А rMr Y ┬Б \ & ,] -W 0r HY =] ┬Б C\ #+\ (4) rG W Y [/ P rI qM7" ┬Б C\ #+\ (3) B \ =r \ r,┬В (5) \ \ !\ r,┬В a \! тАля╗│я╗Ъ я║Ся║О╪▒тАм

!" # ! " % s &

303

#+ (3) ┬Г "7 r ┬В (2) ┬Г "7 ┬Д \+ (1) ┬Г "7 ┬Б \ & ,] -W 0r HY =] ┬Г "7 W ┬Ж W [/ ┬Г W - -\ DW ┬Зpq (4) ┬Г "7┬Е \ Y ┬Г \- -\ Y ┬Б C\ (6) ┬Г "7 \ b"7┬И Y #\ + (5) тАля╗│я╗Ъ я║Ся║О╪▒тАм

(2) \ r \ Y ┬Б \ W ┬Й \ Y (1) !" # ! " % s & ┬К\ "D┬В W JW t\ ┬К\ "D┬В (4) # D┬Б - D\ ┬Д \+ (3) !" # ! " ┬Л r \ ┬Ж (6) \ G\8 ] ┬Л r \ ┬Б \t o (5) W \8 t\ (7) \ ┬М "m dr \ X r \ -Wmcr ┬Н Zr X r \ < \ \ tr0 #\ Dpq тАля╗│я╗Ъ я║Ся║О╪▒тАм

!" # ! " % s & #\ Dpq (2) \ G"8 W Y ┬М ┬П┬Р oW / B \ D \ dr W \86Y ┬Д \ r, (1) ┬О (3) (r -]GM7WD oW \7=Y K\ \ " +\ r " (r -W GWD \ B c\ Y & (r -W7+ _DW \ u┬С & \ ┬Д \ J=r #+ :r ; t]0 \+ \ ┬Д \ r┬В :r ; t]0 \ & (r -W7+ _DW #\ Dpq W oW ┬Д \ ┬Т r 0] \ X &┬Б " #┬Б+ ┬П┬Р oW r \ ┬Д \ ┬Т r 0] (4) (r -W7=-WD oW (5) (r -W┬Й YM W Y тАл┘И я║Ся╗Мя║к ╪з╪▓ ╪в┘Ж ╪зя╗│я╗ж янШя╗ия║Ю ╪вя╗│я║О╪к ╪▒╪з я║Ся║ия╗о╪зя╗зя╗┤я║ктАм 304

‫\ ‪ W !" #W \ ! " -\ oW dq \ r dq | ! \ | r ]6XW r‬‬ ‫ ‬ ‫ ‪\ 7‬‬ ‫ ‪s‬‬ ‫‪ W Y #\ + B‬‬ ‫< ‪| D =r‬‬ ‫ ‪\ \ ! \ (q‬‬ ‫ " | ‪ q :r -W " #6r \ 6] \' # + a !\ 0r \&r0‬‬ ‫‪\ +W (r r9 "+‬‬ ‫[ ‪[40 : ;!2 ] \ L‬‬ ‫ \ ‪ C\ H 6] & W q (r r9‬‬ ‫ \‪\ J 7" \ {\ \u‬‬ ‫\ ‪\ r \ Y b \ ! \ q \ \7 Y \ 0r \+‬‬ ‫ ] ‪[107 : L Jt2‬‬ ‫ ‪ -‬‬ ‫ ‪\ -W7+\ O #\ Dpq \XDz0r \D [ J 7" r \ (r -‬‬ ‫ ‪\ DW W 8\6r e r +\ \ \ q (q‬‬ ‫ ‪[56 : ;!2 ] {\ -W‬‬ ‫\ ‪\ \ r‬‬ ‫اﻛﻨﻮن درود ﺷﺮﻳﻒ ﺑﺨﻮاﻳﻨﺪ‬

‫ ‪ { % O [ +2 7 %‬‬ ‫ ‪% :- D +‬‬ ‫ ‪ r \ | r \ \ (180) (r -]M \D " \ "; Y‬‬ ‫ \ ‬ ‫‪\ & \ (r \ J W‬‬ ‫ )‪(182‬‬ ‫ ‪\ r \ Y‬‬ ‫ ‪ \ q W‬‬ ‫ )‪\ Y \ (181‬‬ ‫ ‪\ \ W Y‬‬ ‫واﻛﻨﻮن دﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده ﻓﺎﺗﺤﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺑﻪ آواز ﺑﻠﻨﺪ اﻟﻔﺎﺗﺤﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻫﻤﻪ‬ ‫آﻫﺴﺘﻪ ﺳﻮره ﻓﺎﺗﺤﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ اﻛﻨﻮن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺎﺗﺤﻪ ﺑﺪﺳﺘﻮر او ﺻﻮرت ﻣﻲ‬ ‫ﮔﺮدد اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻋﻼن ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ اﺳﻼﻣﻲ! آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻧﺪه اﻳﺪ ﺛﻮاﺑﺶ را ﺑﻤﻦ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺗﻤﺎم‬ ‫ﺣﺎﺿﺮﻳﻦ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﺘﻮ ﺑﺨﺸﺪﻳﻢ‪ ،‬اﻛﻨﻮن آن ﺷﺨﺺ اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ﻛﻨﺪ ﻗﺒﻞ از ﻧﻮﺷﺘﻦ‬ ‫‪305‬‬

‫اﻟﻔﺎظ اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب اﻣﺎم اﻫﻠﺴﻨﺖ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺷﺎه اﺣﻤﺪ رﺿﺎ ﺧﺎن ﺳﻮره ﻫﺎي‬ ‫را ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﻓﺎﺗﺤﻪ ﺗﻼوت ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ آن را ﺗﺤﺮﻳﺮﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻓﺎﺗﺤﻪ ﻛﺮدن اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت‬ ‫ﻳﻜﺒﺎر ﺳﻮر اﻟﻔﺎﺗﺤﻪ‬

‫ )‪(2‬‬ ‫ ‪\ r \ Y‬‬ ‫ ‪ \ W‬‬ ‫‪\ Y (1) !" # ! " %‬‬ ‫ ‪s‬‬ ‫ & ‬ ‫ " ! ‪ \ "D W JW t\ \ "D (4) # D - D\ \+ (3) !" #‬‬ ‫<‬ ‫ ‪\ \ tr0 #\ Dpq‬‬ ‫ ] ‪r \ (6) \ G\8‬‬ ‫ \ ‪r‬‬ ‫ )‪ \t o (5‬‬ ‫ ‪W \8‬‬ ‫\‪ t‬‬ ‫ )‪(7‬‬ ‫ \ ‪\ "m dr \ X r‬‬ ‫\ ‪ -Wmcr Zr X r‬‬ ‫ﻳﻜﺒﺎر ‪ bDO‬اﻟﻜﺮﺳﻲ‪.‬‬

‫‪ !" # ! " %‬‬ ‫ ‪s‬‬ ‫ & ‬ ‫ ‪ \+ W q | - t\ dr \ b 7\ hW p] uW .Y {\ dr W -z Gr Y [z‬‬ ‫ ‪\ Y -\ oW dq \ r dr W‬‬ ‫* ‪dq hW \ 7 fW Mr‬‬ ‫ ‪ D\ pq r, #\+‬‬ ‫ \ \ ‪ 2 [/ \+ \ P‬‬ ‫‪" [/‬‬ ‫* [ ‪# + L‬‬ ‫ & ‪\ & (r -]) WD dr \ XW Mr Y u\ \+ \ X D D0r #\ &\ \+ W r D\ t,Y‬‬ ‫ \ ‪hW @W W_D\ dr‬‬ ‫ \ \ ‪\ 2 \ P‬‬ ‫ ‪" W z 9] f\ \ L \C \ & dq Y‬‬ ‫! ‪z \ Y -\ oW \ \ XW ] MY‬‬ ‫[ ‪[255 : GJ ] W \ Y‬‬ ‫ﺳﻪ ﺑﺎر ﺳﻮر اﻻﺧﻼص‬

‫‪ !" # ! " %‬‬ ‫ ‪s‬‬ ‫ & ‬ ‫‪306‬‬

тАл \ тАк r-WD r \ \D r (2) WтАмтАм тАл]= тАк" W q (1) | !\ 0r W q -\ oW HYтАмтАм тАл)тАк(4) | !\ 0r -]M9] W q #]6D\ r \ (3тАмтАм тАля╗Гя║оя╗│я╗Шя╗к ╪пя╗Ля║О я╗Ыя║о╪п┘Ж я║Ся║о╪з┘К ╪зя╗│я║╝я║О┘Д я║Ыя╗о╪з╪итАм тАля╗│я║О ╪зя╖▓ я╗Ля║░┘Ия║Яя╗Ю ╪вя╗зян╜я╗к я║зя╗о╪зя╗зя║к┘З я║╖я║к┘З )╪зяоФя║о я╗Пя║м╪з ┘Ия╗Пя╗┤я║о┘З я║Ся║Оя║╖я║к янШя║▓ ╪зя╗│я╗ия╗Дя╗о╪▒ я╗ля╗втАм тАля║СяоХя╗оя╗│я║к( ┘И ╪зяоФя║о я╗Пя║м╪з┘К я╗зя║Оян╝я╗┤я║░ я╗Ыя╗к я║Чя╗Шя║кя╗│я╗в я║╖я║к┘З ╪зя║│я║Ц я║Ся╗ая╗Ья╗к я║Чя║О ╪зя╗гя║о┘И╪▓ ╪вя╗зян╜я╗к ╪зя╗Ля╗дя║О┘Д я╗зя║Оя╗Чя║Оя║Ся╗ЮтАм тАля╗Ыя╗к ╪зя╗зя║ая║О┘Е яоФя║о╪пя╗│я║к┘З ╪в┘Ж ╪зя╗Ля╗дя║О┘Д я╗зя║Оя╗Чя║Оя║Ся╗Ю я╗гя║О я╗Ыя╗к я╗╗я╗│я╗Ц я╗Ля║о╪╢ я╗зя╗┤я║┤я║Ц я║Ся╗ая╗Ья╗к ╪з╪▓ я╗Уя╗Ая╗Ю ┘Ия╗Ыя║о┘ЕтАм тАля║зя╗о╪п я║Ыя╗о╪з╪и я╗гя║оя║гя╗дя║Ц я╗Уя║оя╗гя║О ┘И ╪в┘Ж ╪▒╪з ╪з╪▓ я╗Гя║о┘Б я╗гя║О┘З я║Ся╗к я║Ся║О╪▒яоФя║О┘З я╗гя║дя║Тя╗о╪и я║зя╗о╪п я║Ся╗Дя╗о╪▒ я╗зя║м╪▒тАм тАля║Ся║оя║│я║О┘Ж я║Ся╗к ┘Ия║│я╗┤я╗ая╗к я║Чя║Оя║Яя║к╪з╪▒ я╗гя║кя╗│я╗ия╗к я║╗я╗а┘Ся╗▓ ╪зя╖▓ я║Чя╗Мя║Оя╗Яя╗▓ я╗Ля╗ая╗┤я╗к ┘И╪вя╗Яя╗к ┘Ия║│я╗а┘Ся╗в я║Чя╗дя║О┘Е ╪зя╗зя║Тя╗┤я║О┘К я╗Ыя║о╪з┘ЕтАк╪МтАмтАм тАля║╗я║дя║Оя║Ся╗к я╗Ыя║о╪з┘Е тАк╪МтАмя║Чя╗дя║О┘Е ╪з┘Ия╗Яя╗┤я║О┘К я╗Ля╗Ия║О┘Е ╪зя╗│я╗ж я╗зя║м╪▒ ╪▒╪з я║Ся║оя║│я║О┘ЖтАк .тАмя║Чя╗оя║│я╗В я║Чя║Оя║Яя║к╪з╪▒ я╗гя║кя╗│я╗ия╗к ╪з╪▓ я║│я╗┤я║кя╗зя║ОтАм тАл╪в╪п┘Е я╗Ля╗ая╗┤я╗к ╪зя╗Яя║╝я╗ая╗о ┘И╪зя╗Яя║┤я╗╝┘Е я║Чя║О я║гя║О┘Д ╪вя╗зян╜я╗к ╪зя╗зя║┤я║О┘Ж ┘И я║Яя╗ия║О╪к я╗Ыя╗к я╗гя║┤я╗ая╗дя║О┘Ж я║╖я║к┘З ╪зя╗зя║к я╗│я║О я║Чя║ОтАм тАля╗Чя╗┤я║Оя╗гя║Ц я╗гя║┤я╗ая╗дя║О┘Ж я╗гя╗▓ я║╖я╗оя╗зя║к я║Ся╗к я╗ля╗дя╗к я║Ся║оя║│я║О┘Ж ╪п╪▒ ╪зя╗│я╗ж я╗гя║к╪к ╪вя╗зян╜я╗к ╪з╪▓ я║гя╗Ая║о╪з╪к я║Ся║░╪▒яоФя║О┘Ж ╪▒╪зтАм тАля╗Ыя╗к я║зя║Оя║╗я║О┘Л ╪зя╗│я║╝я║О┘Д я║Ыя╗о╪з╪и я╗Ыя║о╪пя╗зя╗▓ я╗гя╗▓ я║Ся║Оя║╖я╗┤я║к я╗зя║О┘Е ╪вя╗зя╗мя║О ╪▒╪з я╗ля╗в ╪░я╗Ыя║о я╗зя╗дя║Оя║Ля╗┤я║ктАк .тАмя╗гя║О╪п╪▒ ┘И янШя║к╪▒тАм тАля║зя╗о╪п ╪▒╪з┘И ╪пя╗│яоХя║о я║Ся║┤я║ШяоХя║О┘Ж ╪▒╪з ┘И янШя╗┤я║о ┘И я╗гя║о╪п я║зя╗оя╗│я║╢ я╗зя╗┤я║░ ╪зя╗│я║╝я║О┘Д я║Ыя╗о╪з╪и я╗зя╗дя║Оя║Ля╗┤я║ктАк ) .тАм╪з╪▓ я╗Уя╗о╪ктАм тАля║╖я║кяоФя║О┘Ж я╗зя║О┘Е я╗ля║оя╗│я╗Ья╗▓ ╪▒╪з я╗Ыя╗к ╪░я╗Ыя║о я╗зя╗дя║Оя║Ля╗┤я║к ╪вя╗зя╗мя║О ╪▒╪з я║зя╗оя║╖я║дя║Оя╗Яя╗▓ я╗гя╗┤я║оя║│я║к( ╪зя╗Ыя╗ия╗о┘Ж я║гя║┤я║РтАм тАля╗гя╗Мя╗дя╗о┘Д ╪пя╗Ля║О ╪▒╪з ╪зя║зя║Шя║Шя║О┘Е ╪пя╗ля╗┤я║к )╪зяоФя║о ╪зя╗зя║к┘Г ╪зя╗зя║к┘Г я╗Пя║м╪з ┘И ╪в╪и я╗гя╗▓ я╗гя║Оя╗зя║к янШя║▓ ╪вя╗зя╗мя║О ╪п╪▒тАм тАля╗Пя║м╪зя╗ля║О ┘И ╪вя║Ся╗мя║О┘К ╪пя╗│яоХя║о я║Ся║оя╗│я║░я╗│я║к(тАм

тАлтАк307тАмтАм

‫‪BKamran.TTF‬‬

‫‪BJadidBd.TTF‬‬

‫‪BHoma.TTF‬‬

‫‪BFerdosi.TTF‬‬

‫‪BKamrnBd.TTF‬‬

‫ﻫﺸﺘﺪار !‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎز و ﻳﺎ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ دﻳﮕﺮ دﻳﻨﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬در وﻗﺖ‬ ‫ﻓﺮارﺳﻴﺪن ﺟﻤﺎﻋﺖ اﮔﺮ ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺮﻋﻲ درﻣﻴﺎن ﻧﺒﻮد ﭘﺲ ﺑﺬرﻳﻌﺔ ﻛﻮﺷﺶ اﻧﻔﺮادي‬ ‫ﺑﺎﻫﻤﺔ ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮاي ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﻄﺮف ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در اوﻗﺎﺗﻴﻜﻪ‬ ‫ﺑﻴﻦ آن ﻧﻤﺎز آﻳﺪ دﻋﻮت ﺑﺮﮔﺰار ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﺎﻋﺚ ﻏﻔﻠﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻌﺎذ اﷲ‬ ‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻓﻮت ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻏﺬاي ﻧﻬﺎر ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ و ﺑﺮاي ﻏﺬاي ﺷﺎم ﺑﻌﺪ از‬ ‫ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎء ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن را ﺧﻮاﺳﺘﻦ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺮاي ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﺑﺎﺟﻤﺎﻋﺖ آﺳﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﻴﺰﺑﺎن‪ ،‬آﺷﭙﺰ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪه ﻏﺬا وﻏﻴﺮه ﻫﻤﻪ را ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻪ در وﻗﺖ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻛﺎرﻫﺎ‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮده ﻧﻤﺎز را ﺑﺎﺟﻤﺎﻋﺖ اﻫﺘﻤﺎم ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ در ﻣﺼﺮوﻓﻴﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﺰرﮔﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ‬ ‫ﻛﺮدن در ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺟﻤﺎﻋﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ واﺟﺐ ﮔﺮداﻧﻴﺪه اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪308‬‬

‫ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺣﺎﺿﺮي ﻣﺰار‬ ‫ﻧﺰد ﺑﺰرﮔﺎن از ﻃﺮف ﻗﺪم ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺎﺿﺮي داد‪ ،‬در‬ ‫ﺻﻮرت آﻣﺪن از ﭘﺸﺖ آﻧﻬﺎ را زﺣﻤﺖ رو ﮔﺮداﻧﺪن‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ؛ﻟﻬﺬا ﺑﺮ ﻣﺰار اوﻟﻴﺎ ﻫﻢ از ﻃﺮف ﻗﺪم ﻫﺎي‬ ‫ﺷﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪه ﭘﺸﺖ ﺑﻘﺒﻠﻪ و رو ﺑﻄﺮف ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺰار‬ ‫ﻛﺮده ﻛﻢ از ﻛﻢ ﺑﻪ اﻧﺪازة دو ﮔﺰ دور اﻳﺴﺘﺎده ﺑﺪﻳﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﻼم ﻋﺮض ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪:‬‬ ‫ ‪ { 9 & % b$ % D‬‬ ‫ﻳﻜﺒﺎر ﺳﻮرة ﻓﺎﺗﺤﻪ و ﻳﺎزده ﺑﺎر ﺳﻮرة اﺧﻼص اول‬ ‫وآﺧﺮ ﻳﻜﺒﺎر درود ﺷﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻧﺪه دﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده‬ ‫‪309‬‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻣﺘﺬﻛﺮه ﺑﺎﻻ ﻧﺎم ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺰار را ﺑﺮده‬ ‫اﻳﺼﺎل ﺛﻮاب ﻛﻨﻴﺪ و دﻋﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ در "اﺣﺴﻦ اﻟﻮﻋﺎ"‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺮب وﻟﻲ دﻋﺎ ﻗﺒﻮل ﻣﻲ‬

‫‪310‬‬

‫ﮔﺮدد‪.‬‬