Intermediêre Fase Graad 5 • Fasiliteerdersgids
Sosiale Wetenskappe: Geografie KABV IEB
Sosiale Wetenskappe Fasiliteerdersgids: Geografie
Aangepas vir KABV
M Lübcker E van Emmenes
2005-A-SOS-FG02
Í4%È-A-SOS-FG02ÊÎ
Graad 5
G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie
Inhoudsopgawe
Leselemente................................................................................................................................................. 6 Rooster en tydsbestuur............................................................................................................................ 7 Assesseringsvereistes............................................................................................................................... 7 Studiewenke en -metodes........................................................................................................................8 Ander nuttige inligting..............................................................................................................................8 Voorwoord..................................................................................................................................................... 9 Jaarplan....................................................................................................................................................... 10 Eenheid 1: Wêreldkaart en kompasrigtings ...................................................................................12 Les 1: Ligging van die ewenaar, Noord- en Suidpool op ’n aardbol......................................................... 12
Aktiwiteit 1................................................................................................................................................................ 13
Les 2: Die sewe kontinente.......................................................................................................................................13
Aktiwiteit 2................................................................................................................................................................ 13
Les 3: Agt punte op ’n kompas................................................................................................................................14
Les 4: Agt rigtings vanaf ’n bepaalde punt op ’n wêreldkaart...................................................................14
Aktiwiteit 3................................................................................................................................................................ 15 Hersieningsoefening.............................................................................................................................................. 15
Eenheid 2: Afrika, ons kontinent ........................................................................................................16
Les 5: Ligging van Afrika op ’n wêreldkaart en aardbol............................................................................... 17 Les 6: Oseane rondom Afrika................................................................................................................................... 17 Les 7: Konsepte van lande en grense.................................................................................................................... 17 Aktiwiteit 4.................................................................................................................................................................17
Les 8: Ligging van die lande in Afrika.................................................................................................................. 17 Aktiwiteit 5................................................................................................................................................................ 18
Les 9: Lande met ’n kuslyn........................................................................................................................................19
Les 10: Madagaskar en Zanzibar............................................................................................................................19 Les 11: Suid-Afrika se buurlande...........................................................................................................................19 Hersieningsoefening..............................................................................................................................................20
Eenheid 3: ’n Fisiese kaart van Afrika ..............................................................................................21 Les 12: Hoe om ’n fisiese kaart te lees.................................................................................................................22
Les 13: Afrika se hoogste pieke..............................................................................................................................22 © Optimi
3
Fasiliteerdersgids
Les 14: Afrika se drie grootste mere.....................................................................................................................22
Les 15: Afrika se groot riviere.................................................................................................................................22 Les 16: Suider-Afrika se beroemde watervalle................................................................................................ 22 Les 17: Afrika se groot woestyne...........................................................................................................................23 Hersieningsoefening.............................................................................................................................................. 23
Eenheid 4: Beelde van Afrika ...............................................................................................................24
Les 18: Foto’s van natuurtonele en landskappe in Afrika...........................................................................24
Les 19: Gebruik ruitverwysings op ’n kaart om ligging te bepaal............................................................ 25 Hersieningsoefening.............................................................................................................................................. 25
Eenheid 5: Fisiese kenmerke van Suid-Afrika ...............................................................................27 Les 20: ’n Fisiese kaart van Suid-Afrika .............................................................................................................28
Les 21: Aanduiding van hoogte...............................................................................................................................29 Aktiwiteit 6................................................................................................................................................................ 29
Les 22: Fisiese verskynsels.......................................................................................................................................29 Les 23: Benoeming van belangrike plekke........................................................................................................29 Les 24: Waar riviere ontstaan en uitmond ......................................................................................................30
Les 25: Konsep van rivierstelsels...........................................................................................................................30 Les 26: Hoofriviere van Suid-Afrika......................................................................................................................30
Aktiwiteit 7.................................................................................................................................................................31
Eenheid 6: Fisiese kenmerke en menslike aktiwiteite ...............................................................32 Les 27: Menslike aktiwiteite in verskillende fisiese omgewings.............................................................. 33
Les 28: Invloed van menslike aktiwiteite op die fisiese omgewing........................................................ 33 Hersieningsoefening.............................................................................................................................................. 33
Eenheid 7: Water, klimaat en plantegroei van Suid-Afrika ........................................................36 Les 29: Elemente van die weer en neerslag...................................................................................................... 37
Les 30: Meetinstrumente en meting van temperatuur en reënval.......................................................... 37 Aktiwiteit 8................................................................................................................................................................ 37
Les 31: Bepaling en beskrywing van windrigting...........................................................................................38 Les 32: Weerkaarte en weerstoestande..............................................................................................................38 Aktiwiteit 9................................................................................................................................................................38
4
© Optimi
G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie
Eenheid 8: Klimaat, reënval en natuurlike plantegroei ..............................................................39
Les 33: Reënval in Suid-Afrika.................................................................................................................................40
Les 34: Reënvalpatrone..............................................................................................................................................40 Les 35: Verskil tussen weer en klimaat...............................................................................................................40 Les 36: Verskillende klimate in Suid-Afrika......................................................................................................40
Les 37: Klimaat van eie omgewing........................................................................................................................ 41
Aktiwiteit 10..............................................................................................................................................................41
Les 38: Wat is natuurlike plantegroei?................................................................................................................ 41
Les 39: Die verband tussen klimaat, natuurlike plantegroei en natuurlewe...................................... 41 Les 40: Die Savanna-grasveld.................................................................................................................................. 41 Aktiwiteit 11............................................................................................................................................................. 42
Hersieningsoefening.............................................................................................................................................. 43
Eenheid 9: Minerale en mynbou in Suid-Afrika .............................................................................45
Les 41: Minerale as ’n nie-hernieubare hulpbron........................................................................................... 46 Les 42: Die belangrikste minerale in Suid-Afrika en hul gebruike.......................................................... 46
Les 43: Hoe steenkool gevorm word.................................................................................................................... 47 Les 44: Die gebruike van steenkool...................................................................................................................... 47 Les 45: Ligging van mineraal- en steenkoolmyne........................................................................................... 47
Aktiwiteit 12..............................................................................................................................................................47
Eenheid 10: Mynbou en mynbou-omgewings ................................................................................49 Les 46: Wat is mynbou en maniere van mynbou?..........................................................................................50 Les 47: Oopgroef-/oppervlakmynbou en skag-/diepvlakmynbou..........................................................50 Les 48: Besoedeling, afval en rioolafval..............................................................................................................50
Les 49: Gesondheids- en veiligheidsrisiko’s vir mynwerkers.................................................................... 51 Hersieningsoefening...............................................................................................................................................51
Bylae.............................................................................................................................................................54
© Optimi
5
Fasiliteerdersgids
Leerdoelwitte Wat die leerder aan die einde van die les moet
weet. Geneem uit KABV.
Leselemente
Belangrike terminologie
Wenke
Nuwe terminologie om die
Enige inligting anders as
begrip van die vak as deel van die les uit te brei.
die inhoud, om die leerder deur die leerproses te begelei.
Aktiwiteit Definieer Definisies van konsepte om die inhoud te verstaan.
Vrae wat voltooi moet word
ten einde die kennis van die voltooide les te toets.
Vir die nuuskieriges Aansporing om die inhoud in diepte na te vors. Brei
die aktiwiteit en oefening tot só ’n mate uit dat die leerder aangemoedig
word om te verken. Vir die begaafde leerder:
Kerninhoud
Studeer/Hersiening
Beklemtoon die kern
Tyd wat spandeer
van die inhoud, in-diepte verduideliking van ’n
spesifieke afdeling van die les; moet verstaan word.
6
word om die inhoud te
bestudeer in die afsluiting van die eenheid en ter
voorbereiding vir die toets of eksamen.
uitgebreide oefeninge.
Vir Leerders met Spesiale Onderwysbehoeftes*
(LSOB): Verduidelik die
noodsaaklikheid om die
basiese vrae te voltooi om ’n slaagpunt te behaal.
*LSEN in algemene taalgebruik.
© Optimi
G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie
Rooster en tydsbestuur
Volgens die KABV-beleid moet 3 (drie) uur per week aan Sosiale Wetenskappe bestee word. ’n
Kwartaal van 10 weke kry dus 30 uur. Die tydstoewysing vir Geskiedenis is dus 15 uur per kwartaal van 10 weke, en Geografie ook 15 uur per kwartaal van 10 weke. Dit bring mee dat leerders 1½ uur per week aan Geografie moet afstaan. Jy sal wel vind dat party opdragte
vinniger sal gaan as ander.
Die lesindeling is as volg. Kwartaal 1: Sestien lesse in ’n kwartaal van 10 weke beteken leerders moet een Geografieles
per week doen, en in enige ses weke twee lesse vir daardie week.
Kwartaal 2: Sewe lesse in ’n kwartaal van 10 weke beteken leerders moet een Geografieles per
week doen.
Kwartaal 3: Elf lesse in ’n kwartaal van 10 weke beteken leerders moet een Geografieles per
week doen, en in een week twee lesse.
Kwartaal 4: Nege lesse in ’n kwartaal van 10 weke beteken leerders moet een Geografieles per
week doen. Aangesien kwartaal 4 gewoonlik baie kort is, sal dit baie help as leerders twee tot
drie lesse per week kan voltooi; of selfs, indien moontlik, reeds in kwartaal 3 met kwartaal 4 se lesse kan begin.
Assesseringsvereistes
Die aanbevole assesseringsprogram is soos volg: Kwartaal 1 Kwartaal 2
Kwartaal 3 Kwartaal 4 © Optimi
Geskiedenis Geografie Geskiedenis Geografie Geskiedenis Geografie Geskiedenis
Geografie
Toets Toets Opdrag en eksamen Opdrag en eksamen Opdrag Projek Eksamen Eksamen
Deurlopende assessering 75%
Novembereksamen 25%
7
Fasiliteerdersgids
Kodes en persentasies vir optekening en rapportering: Kode 7 6 5 4 3 2 1
Beskrywing van bevoegdheid Uitstaande prestasie Verdienstelike prestasie Beduidende prestasie Voldoende prestasie Gemiddelde prestasie Basiese prestasie Nie bereik nie
Persentasie 80 – 100 70 – 79 60 – 69 50 – 59 40 – 49 30 – 39 0 – 29
Studiewenke en -metodes Leerders kan ’n breinkaart gebruik om die inligting wat geleer word te onthou. ’n Breinkaart het die hoofdoel in die middel met ’n klomp sytakke met hoofopskrifte. Die inhoudsopgawe kan baie handig te pas kom.
Hou hierdie breinkaart byderhand elke keer wat ’n nuwe les gedoen word en hou die breinkaart so op datum. Dit verminder die opsommings net voor eksamens.
Ná sommige lesse is daar ’n aktiwiteit wat seker maak leerders verstaan die inhoud van die les. Gaan die aktiwiteite weer deur saam met leerders ter voorbereiding vir die eksamens.
Elke aktiwiteit moet so volledig moontlik voltooi word en die vrae moet in volsinne beantwoord
word.
Ander nuttige inligting
Kry ’n atlas vir leerders indien moontlik. Atlasvaardighede is baie belangrik in Geografie. Kaarte van jou plaaslike gebied is handig vir kaartwerk.
Probeer ook om betroubare bronne op die internet te gebruik, waar moontlik. Baie organisasies
en projekte verskaf nuttige aanlyn inligting. Vergelyk verskillende webtuistes om te sien of
feitelike inhoud met mekaar ooreenstem. Google Earth het oulike lugfoto’s.
YouTube het ’n magdom video’s en aanlynuitsendings wat ook nuttig vir nuuskierige leerders is 8
wat meer oor die onderwerp wil uitvind.
© Optimi
G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie
Voorwoord
Hierdie gids is slegs vir die fasiliteerder bedoel en nie vir leerders nie. Dit word saam met die graad 5-handleiding gebruik.
Die aktiwiteite se antwoorde word hierin verskaf, alhoewel daar sommige aktiwiteite is
waarop daar nie ’n spesifieke antwoord kan wees nie. Dit sal pertinent onder die aktiwiteit genoem word.
Probeer om waar moontlik eers ’n gesprek met leerders te voer oor die les wat behandel gaan
word. Praat sommer oor die algemeen oor die onderwerpe om leerders se voorkennis te toets.
© Optimi
9
Fasiliteerdersgids
Jaarplan
Hou die volgende in gedagte wanneer jy jou jaar beplan:
● ● ●
Wees realisties en buigsaam
Hou jou ander vakroosters in gedagte
Laat genoeg tyd om vir toetse en eksamens te studeer
Kwartaal
Eenheid en les
Datum begin
Datum voltooi
Eenheid 1: Wêreldkaart en kompasrigtings Les 1: Ligging van die ewenaar, Noord- en Suidpool op ’n aardbol Les 2: Die sewe kontinente
Les 3: Agt punte op ’n kompas Les 4: Agt rigtings vanaf ’n bepaalde punt op ’n wêreldkaart Eenheid 2: Afrika, ons kontinent
Les 5: Ligging van Afrika op ’n wêreldkaart en aardbol Les 6: Oseane rondom Afrika
Les 7: Konsepte van lande en grense 1
Les 8: Ligging van die lande in Afrika Les 9: Lande met ’n kuslyn
Les 10: Madagaskar en Zanzibar
Les 11: Suid-Afrika se buurlande
Eenheid 3: ’n Fisiese kaart van Afrika
Les 12: Hoe om ’n fisiese kaart te lees Les 13: Afrika se hoogste pieke
Les 14: Afrika se drie grootste mere Les 15: Afrika se groot riviere
Les 16: Suider-Afrika se beroemde watervalle Les 17: Afrika se groot woestyne Eenheid 4: Beelde van Afrika
Les 18: Foto’s van natuurtonele en landskappe in Afrika Les 19: Gebruik ruitverwysings op ’n kaart om ligging te bepaal Eenheid 5: Fisiese kenmerke van Suid-Afrika
2
10
Les 20: ’n Fisiese kaart van Suid-Afrika Les 21: Aanduiding van hoogte
© Optimi
G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie Les 22: Fisiese verskynsels
Les 23: Benoeming van belangrike plekke 2
Les 24: Waar riviere ontstaan en uitmond Les 25: Konsep van rivierstelsels
Les 26: Hoofriviere van Suid-Afrika
Eenheid 6: Fisiese kenmerke en menslike aktiwiteite
Les 27: Menslike aktiwiteite in verskillende fisiese omgewings Les 28: Invloed van menslike aktiwiteite op die fisiese omgewing
Eenheid 7: Water, klimaat en plantegroei van Suid-Afrika
Les 29: Elemente van die weer en neerslag Les 30: Meetinstrumente en meting van temperatuur en reënval Les 31: Bepaling en beskrywing van windrigting Les 32: Weerkaarte en weerstoestande
Eenheid 8: Klimaat, reënval en natuurlike plantegroei
3
Les 33: Reënval in Suid-Afrika Les 34: Reënvalpatrone
Les 35: Verskil tussen weer en klimaat
Les 36: Verskillende klimate in Suid-Afrika Les 37: Klimaat van eie omgewing
Les 38: Wat is natuurlike plantegroei? Les 39: Die verband tussen klimaat, natuurlike plantegroei en natuurlewe Les 40: Die Savanna-grasveld Eenheid 9: Minerale en mynbou in Suid-Afrika
4
Les 41: Minerale as ’n nie-hernieubare hulpbron Les 42: Die belangrikste minerale in Suid-Afrika en hul gebruike Les 43: Hoe steenkool gevorm word Les 44: Die gebruike van steenkool
Les 45: Ligging van mineraal- en steenkoolmyne Eenheid 10: Mynbou en mynbou-omgewings
Les 46: Wat is mynbou en maniere van mynbou? Les 47: Oopgroef-/oppervlakmynbou en skag-/ diepvlakmynbou Les 48: Besoedeling, afval en rioolafval
Les 49: Gesondheids- en veiligheidsrisiko’s vir mynwerkers © Optimi
11
Eenheid 1 Wêreldkaart en
kompasrigtings
Leerdoelwitte Aan die einde van die eenheid moet leerders die volgende kan doen: ● ● ● ● ●
Inleiding
Verstaan en werk met ’n verskeidenheid hulpmiddels – insluitend kaarte, data en foto’s.
Ken die ligging van die ewenaar asook die Noord- en Suidpool, op ’n kaart of aardbol.
Identifiseer en ken die posisies van die sewe kontinente. Identifiseer die agt hoofwindstreke op ’n kompas.
Gebruik hierdie hoofwindstreke en identifiseer die agt rigtings vanaf ’n bepaalde punt op ’n kaart.
Praat oor die aarde of wêreld en probeer om ’n atlas in die hande te kry en kyk dan na
verskillende lande. Probeer om ’n aardbol in die hande te kry sodat leerders kan sien hoe lyk die aarde rond en hoe word dit plat op ’n kaart voorgestel. Dit sal ook in later vir tydsones en ander kaartverwante werk help. Naastenby twee uur moet aan die onderrig van hierdie
onderwerp bestee word, met ’n bietjie ekstra tyd vir aktiwiteite en hersiening.
Les 1 Ligging van die ewenaar, Noord- en Suidpool op ’n aardbol
Dit is belangrik dat leerders aan die aarde in die vorm van ’n bol dink en nie as ’n kaart, wat plat
is, nie. As jy toegang tot die internet het, is die volgende video’s ’n goeie en opwindende manier om breedte en lengte te onthou.
Skakels: bit.ly/2MidMyu | bit.ly/2KIpFus
12
© Optimi
1
G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie Aktiwiteit 1
Noordpool
Noordelike Halfrond Ewenaar Suidelike Halfrond Suidpool
[5]
Les 2 Die sewe kontinente Dit is maklik om die sewe kontinente te onthou. Hulle ligging op aarde is egter effens moeiliker.
As leerders enige probleme ervaar, is die volgende ’n skakel na ’n liedjie oor die kontinente. Skakel: bit.ly/2YXMrbG Aktiwiteit 2 1.
2.
3.
Noord-Amerika Suid-Amerika
Europa
4.
Asië
7.
Antarktika
5.
6.
Afrika
Australië
© Optimi
[7] 13
Fasiliteerdersgids
Les 3 Agt punte op ’n kompas
Die agt rigtings en afkortings wat gebruik word, is: N – Noord
S – Suid
NO – Noordoos
SW – Suidwes
O – Oos
W – Wes
SO – Suidoos
NW – Noordwes
Noord, oos, suid en wes is die vier hoofrigtings en die ander is tussenin-rigtings. Verduidelik dit aan leerders en maak seker hulle verstaan dit.
Les 4 Agt rigtings vanaf ’n bepaalde punt op ’n wêreldkaart
Leerders het die agt hoofkompasrigtings in die vorige les geleer. Hulle pas nou hierdie inligting
op ’n situasie in die werklikheid toe, maar op ’n breër grondslag. Leerders moet vir die aktiwiteit
hul huis op ’n vaste punt op die kaart vind en kyk wat hulle in die gegewe rigtings sal vind.
Dit kan in die klaskamer ook toegepas word. Laat leerders byvoorbeeld ’n basiese skets van die
leerarea of klaskamer teken, of selfs die oefening mondelings voltooi indien nodig en dan die
verskillende voorwerpe verduidelik wat hulle in gegewe rigtings vind. Laat hulle byvoorbeeld
by die bord staan en gee vir hulle ’n rigting waarin hulle moet loop. Hulle moet dan loop en vir
jou sê wat hulle vind.
14
© Optimi
G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie Aktiwiteit 3 1.
Europa
2.
Antarktika
5.
Asië
3.
4.
6.
1
Australië
Suid-Amerika
[6]
Noord-Amerika
Hersieningsoefening 1.
Afrika, Asië, Antarktika, Australië, Europa, Noord-Amerika, Suid-Amerika
2.1. Noordwes (NW)
(7)
2.2. Wes (W)
2.3. Suidoos (SO) 2.4. Noord (N) 2.5. Suid (S) 2.6. Oos (O)
2.7. Noordoos (NO) 2.8. Suidwes (SW)
© Optimi
(8)
[15]
15
Eenheid 2
Afrika, ons kontinent
Leerdoelwitte Aan die einde van die eenheid moet leerders die volgende kan doen: ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●
Inleiding
Weet wat die ligging van Afrika op ’n wêreldkaart is. Benoem en vind die oseane wat Afrika omring.
Verstaan die konsep van ’n land met grense.
Ken die verskillende lande van Afrika, met betrekking tot die res.
Verstaan die konsepte en gee voorbeelde van lande wat landgeslote is of ’n kuslyn het.
Weet watter lande is noord, suid, of langs die ewenaar.
Verstaan die konsep van ’n eiland.
Vergelyk Madagaskar, ’n land en ’n eiland; met Zanzibar, ’n eiland wat deel is van Tanzanië.
Lys en dui die groot stede van Afrika op ’n kaart aan – insluitend Kaïro, Lagos, Johannesburg en Nairobi.
Lys en dui Suid-Afrika se buurlande op ’n kaart aan: Botswana, Lesotho, Mosambiek, Namibië, Swaziland en Zimbabwe.
Verstaan die konsep van hoofstede en ken die hoofstede van Suid-Afrika en buurlande.
In hierdie eenheid leer leerders waar Afrika op die wêreldkaart is en watter lande en oseane
rondom Afrika is. Hulle leer ook van kuslyne, grense en eilande. Alle lande het ’n hoofstad, wat
die belangrikste stad in die land is. Dit is nie noodwendig die grootste stad in die land nie, maar dit is in die algemeen die middelpunt van handel of die regering. Jy moet nagenoeg vier uur onderrigtyd vir hierdie onderwerp toeken, met een uur vir aktiwiteite en hersiening.
16
© Optimi
G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie
Les 5 Ligging van Afrika op ’n wêreldkaart en aardbol
2
Inligting is in die handleiding. Maak seker dat leerders elke aspek wat gedek word in ’n aantal
verskillende mediums soos ’n atlas, verskeie kaarte en selfs ’n aardbol kan opsoek as jy een het.
Les 6 Oseane rondom Afrika
Dit sal vir leerders nuttig wees om van al drie die vernaamste oseane te weet, insluitend die
Indiese, Atlantiese en Stille Oseaan.
Les 7 Konsepte van lande en grense
Aktiwiteit 4 Maak seker leerders het die grenslyne met rooi nagetrek (dit is al die lyne op die kaart). Daar is 54 lande in Afrika.
[5]
Les 8 Ligging van die lande in Afrika
Praat oor kuslyne (lande naby aan die see waar een grens aan die see se kant is) en waar sekere lande geleë is. Daar is 54 lande in Afrika; leerders hoef nie al die name te ken nie.
Die maklikste manier om hierdie lande te leer, is om hulle volgens hul ligging te groepeer. Om dit te doen, gebruik jy die ewenaar as ’n verwysing en skep drie groepe. Groep 1 is lande wat noord
van die ewenaar is, soos Egipte, Libië en Algerië. Groep 2 is lande wat suid van die ewenaar is, soos Suid-Afrika, Zimbabwe en Botswana. Groep 3 is lande wat langs die ewenaar geleë is, soos
Kenia, Uganda en die Demokratiese Republiek die Kongo.
© Optimi
17
Fasiliteerdersgids Aktiwiteit 5 1.
Noord van die ewenaar Tsjad Algerië Libië
Langs die ewenaar Republiek die Kongo Demokratiese Republiek die Kongo (DRK) Gaboen
Suid van die ewenaar Angola Malawi
Namibië
Noord: Algerië, Benin, Burkina Faso, Ivoorkus, Sentraal-Afrikaanse Republiek, Djiboeti,
Egipte, Eritrea, Ethiopië, Gambië, Ghana, Guinee, Guinee-Bissau, Kameroen, Liberië, Libië,
Mali, Marokko, Mauritanië, Niger, Nigerië, Senegal, Sierra Leone, Soedan, Somalië, SuidSoedan, Togo, Tsjad, Tunisië, Wes-Sahara
Suid: Angola, Botswana, Burundi, Demokratiese Republiek die Kongo, die Kongo,
Ekwatoriaal-Guinee, Gaboen, Kenia, Lesotho, Madagaskar, Malawi, Mosambiek, Namibië, Rwanda, Suid-Afrika, Swaziland, Tanzanië, Uganda, Zambië, Zimbabwe
Ewenaar: Demokratiese Republiek die Kongo, Ekwatoriaal-Guinee, Gaboen, Kenia,
2.
Republiek die Kongo, São Tomé en Príncipe, Somalië, Uganda
Enige VYF van die volgende:
(9)
Algerië, Angola, Benin, Demokratiese Republiek die Kongo, Djiboeti, Egipte, Eritrea,
Gaboen, Gambië, Ghana, Guinee, Ivoorkus, Kameroen, Kenia, Liberië, Libië, Marokko,
Mosambiek, Mauritanië, Namibië, Nigerië, Senegal, Sierra Leone, Soedan, Somalië, Suid-
3.
4.
5.
18
Afrika, Tanzanië, Togo, Tunisië en Wes-Sahara Enige DRIE van die volgende:
Botswana, Ethiopië, Mali, Niger, Sentraal-Afrikaanse Republiek, Suid-Soedan,
Tsjad, Uganda, Zambië en Zimbabwe Madagaskar
Enige EEN van die volgende:
Djiboeti, Egipte, Eritrea of Soedan
(5)
(3) (1)
(1) © Optimi
G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie 6.
Enige EEN van die volgende:
Algerië, Egipte, Libië, Marokko of Tunisië
2
(1)
[20]
Les 9 Lande met ’n kuslyn Ondersoek ons buurlande en maak seker dat leerders weet waar Suid-Afrika geleë is. Dit is belangrik wanneer hulle probeer om hul plek in die wêreld te kontekstualiseer. Daar is verskeie aktiwiteite wat jy kan doen om te verseker dat leerders verstaan.
Gee vir hulle ’n leë kaart van Suider-Afrika (bylae in hierdie gids) en laat hulle dit invul. Of gee
vir hulle ’n oefening waar hulle die land in kolom A by die hoofstad in kolom B moet pas. Dit sal
in elk geval vir hulle makliker wees om te onthou as hulle hierdie plekke kan visualiseer. Soek na interessante feite of prente in ’n boek, atlas of op die internet.
Les 10 Madagaskar en Zanzibar
Dit is belangrik om die ooreenkomste en verskille tussen die twee eilande uit te lig. Jy kan hulle dalk selfs aangemoedig om hierdie elemente te tabuleer.
Les 11 Suid-Afrika se buurlande
Ondersoek ons buurlande en maak seker dat leerders weet waar hulle geleë is. Dit is belangrik
wanneer hulle probeer om hulle plek in die wêreld te kontekstualiseer. Daar is verskeie aktiwiteite wat jy kan doen om te verseker dat leerders verstaan.
Gee vir hulle ’n leë kaart van Suider-Afrika (bylae in hierdie gids) en laat hulle dit invul. Of gee
vir hulle ’n oefening waar hulle die land in kolom A by die hoofstad in kolom B moet pas. Dit sal
in elk geval vir hulle makliker wees om te onthou as hulle hierdie plekke kan visualiseer. Soek na interessante feite of prente in ’n boek, atlas of op die internet.
© Optimi
19
Fasiliteerdersgids Hersieningsoefening 1. 2.
3.
Dwars: 4. Ligging | 5. Oseaan
Af: 1. Kuslyn | 2. Eiland | 3. Grens
(5)
Enige SEWE:
Die Sentraal-Afrikaanse Republiek, Suid-Soedan, Uganda, Rwanda, Burundi, Tanzanië, Zambië, Angola en Republiek die Kongo (7)
Enige TWEE voorbeelde: Noord: Algerië, Benin, Burkina Faso, Ivoorkus, Sentraal-Afrikaanse Republiek, Djiboeti,
Egipte, Eritrea, Ethiopië, Gambië, Ghana, Guinee, Guinee-Bissau, Kameroen, Liberië, Libië, Mali, Marokko, Mauritanië, Niger, Nigerië, Senegal, Sierra Leone, Soedan, Somalië, SuidSoedan, Togo, Tsjad, Tunisië, Wes-Sahara Suid: Angola, Botswana, Burundi, Demokratiese Republiek die Kongo, Republiek die Kongo, Ekwatoriaal-Guinee, Gaboen, Kenia, Lesotho, Madagaskar, Malawi, Mosambiek, Namibië, Rwanda, Suid-Afrika, Swaziland, Tanzanië, Uganda, Zambië, Zimbabwe
Ewenaar: Demokratiese Republiek die Kongo, Ekwatoriaal-Guinee, Gaboen, Kenia,
4.
Republiek die Kongo, São Tomé en Príncipe, Somalië, Uganda Vergelyk Albei is eilande
Albei is in die Indiese Oseaan
Albei is suid van die ewenaar
4. 5. 6. 20
(6)
Kontrasteer Madagaskar is ’n land op sy eie terwyl Zanzibar deel is van Tanzanië. Madagaskar is ’n groot eiland en Zanzibar is ’n reeks eilande.
(4)
Enige DRIE van die volgende:
Angola | Mosambiek | Namibië | Suid-Afrika | Tanzanië
Namibië: Windhoek | Botswana: Gaborone | Zimbabwe: Harare Mosambiek: Maputo | Swaziland: Mbabane | Lesotho: Maseru
Pretoria | Bloemfontein | Kaapstad
(3)
(12) (3)
[40]
© Optimi
Eenheid 3 ’n Fisiese kaart van Afrika
Leerdoelwitte Aan die einde van die eenheid moet leerders die volgende kan doen: ● ● ● ● ● ● ● ● ●
Inleiding
Identifiseer die kenmerke op ’n fisiese kaart.
Verstaan die verskillende maniere waarop hoogte bo seespieël op ’n fisiese kaart aangedui word.
Wees in staat om die volgende op ’n kaart te vind of aan te dui:
Afrika se hoogste berge
•
Kilimandjaro en Berg Kenia
Suider-Afrika se hoogste piek
•
Thabana Ntlenyana in die Drakensberg
Afrika se drie grootste mere
•
Victoria, Tanganjika, Malawi
Afrika se groot riviere
•
Nyl, Niger, Kongo, Zambezi, Limpopo, Gariep-Oranje
Suider-Afrika se beroemde watervalle
•
Victoria, Maletsunyane, Augrabies
Afrika se groot woestyne
•
Die Sahara, Kalahari en die Namib
Kyk in ’n atlas na die kaart van Afrika en praat met leerders oor fisiese verskynsels: riviere en
berge. Wys ook vir leerders hoe dit op ’n kaart aangedui word. Volg met jou vinger en speel met leerders ’n speletjie. Jy gee ’n naam van ’n rivier en leerders moet die rivier soek. Doen dieselfde
met berge. Dit behoort jou ongeveer drie uur te neem om hierdie eenheid te voltooi, met ekstra tyd vir aktiwiteite en hersiening.
© Optimi
21
Fasiliteerdersgids
Les 12 Hoe om ’n fisiese kaart te lees
Inligting is in die handleiding. Dit is belangrik dat leerders die konsep van hoogte verstaan asook die verskillende maniere waarop dit op ’n fisiese kaart aangedui word. Laat leerders probeer om ’n aantal verskillende sleutels op verskillende kaarte en ander bronne te lees, om seker te maak dat hulle die konsep verstaan.
Les 13 Afrika se hoogste pieke
Leerders moet basiese kennis oor elk van Afrika se hoogste pieke, Kilimandjaro, Berg Kenia en
Thabana Ntlenyana ken; insluitend die land waarin hulle geleë is en waar om hulle op ’n kaart te vind.
Les 14 Afrika se drie grootste mere
Leerders moet in staat wees om elk van die groot mere, Malawimeer, Tanganjikameer en
Victoriameer ingesluit, op ’n kaart van die gebied te identifiseer.
Les 15 Afrika se groot riviere
Leerders moet in staat wees om Afrika se grootste riviere te identifiseer. Dit sluit Suid-Afrika se Limpopo- en Oranjerivier, die Nylrivier, die Niger, die Kongorivier, die Zaïrerivier en die
Zambezirivier in.
Les 16 Suider-Afrika se beroemde watervalle
Leerders moet ook in staat wees om foto’s te identifiseer en ’n basiese biografie te gee van
Suider-Afrika se beroemdste watervalle, Victoriawaterval, Maletsunyane-waterval en
Augrabies-waterval.
22
© Optimi
