WIELOWYMIAROWOŚĆ EGZYSTENCJI CZŁOWIEKA WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE. TOM 2

9 788380 956742

PROBLEMY NAUK PEDAGOGICZNYCH

TOM

WIELOWYMIAROWOŚĆ EGZYSTENCJI CZŁOWIEKA WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE Redakcja naukowa

Beata Mydłowska

Kraków 2019

Mydlowska_Wielowymiarowosc egzystencji_Tom 2.indb 3

10.09.2019 12:43:34

© Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2019

Recenzent: prof. zw. dr hab. Marek Konopczyński

Redakcja wydawnicza: Radosław Doboszewski

Opracowanie typograficzne: Alicja Kuźma

Projekt okładki: Anna M. Damasiewicz

Grafika wykorzystana na okładce: © Anastasiya Hlumakova | Depositphotos.com

Publikacja została sfinansowana przez Wyższą Szkołę Przedsiębiorczości w Warszawie

ISBN 978-83-8095-674-2

Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel./fax: (12) 422 41 80, 422 59 47, 506 624 220 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2019

Mydlowska_Wielowymiarowosc egzystencji_Tom 2.indb 4

10.09.2019 12:43:34

Spis treści Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 CZĘŚĆ PIERWSZA

Wieloaspektowość problematyki społecznej Andrzej Bałandynowicz

Ekologia życia w świetle etycznych paradygmatów filozofii pedagogicznej Ecology of life in the context of ethical paradigms of pedagogical philosophy . . . 13 Bartosz Mitkiewicz

Formy komunikacji międzypokoleniowej w kontekście eurosieroctwa seniorów Forms of communica on between genera ons in the context Euro-orphanhood of seniors . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Henryk Skorowski

Etyczne niepokoje współczesnej rzeczywistości Ethical concerns of contemporary reality . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Dorota Tomczyszyn

Być matką dziecka z niepełnosprawnością intelektualną Being the mother of a child with intellectual disability . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 CZĘŚĆ DRUGA

Człowiek w labiryncie technologii informacyjnej Sylwia Gwoździewicz

Uzależnienia od technologii informacyjnych w ujęciu problematyki prawnej i medycznej klasyfikacji uzależnień oraz międzynarodowych badań naukowych The addic on to informa on technology in terms of legal issues and medical classifica on addic on and of the interna onal scien fic research . . . . . . . . . . . 97 Agnieszka Roguska

Oskarżenie mass mediów o zakupoholizm?

Accusing mass media for shopaholism? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

Mydlowska_Wielowymiarowosc egzystencji_Tom 2.indb 5

10.09.2019 12:43:34

6

Spis treści

Dorota Katarzyna Marczuk

Cyberprzemoc wśród dzieci i młodzieży Cyberbullying among children and adolescents . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 Karolina Karbownik

Przedsiębiorstwo w rzeczywistości wirtualnej. Specyfika mnogości zagrożeń Enterprise in virtual reality. The specificity of the mul plicity of threats . . . . . . 149 CZĘŚĆ TRZECIA

Resocjalizacja i profilaktyka społeczna we współczesnym świecie Beata Mydłowska

Działania resocjalizacyjne – readaptacyjne – wspierające kształcenie zawodowe więźniów Ac ons correc onal – readapta on – suppor ng voca onal training of prisoners . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 Kazimierz Pierzchała

Konteksty pedagogiczno-społeczne resocjalizacji w perspektywie integralnej Pedagogical and social contexts of rehabilita on in an integral perspec ve . . . 181 Monika Mydłowska

Aksjologia wychowania w kontekście przemocy wobec dziecka w rodzinie Axiology of upbringing in the context of violence against children in the family . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 Marta Jaroszewska

Kształcenie zawodowe skazanych w szkołach przywięziennych Voca onal educa on of convicts in prison schools . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225

Mydlowska_Wielowymiarowosc egzystencji_Tom 2.indb 6

10.09.2019 13:38:14

Wstęp Drugi tom monografii wieloautorskiej1, wpisujący się w nurt pedagogicznego dyskursu naukowego, obejmuje opracowania będące świadectwem poznawczego i intelektualnego zaangażowania przedstawicieli różnych specjalności w szeroko pojmowaną problematykę wielowymiarowości egzystencji człowieka we współczesnym świecie. Publikacja składa się z trzech części: pierwsze dwie mają na celu zapoznanie czytelnika z ogólnymi założeniami rzetelnej diagnozy aktualnych problemów społecznych, a trzecia koncentruje się na zagadnieniach związanych z resocjalizacją i profilaktyką społeczną.

Pierwsza część publikacji ukazuje złożoność problematyki społecznej we współczesnym świecie. Rozpoczynają ją refleksje nad filozoficzno-pedagogicznym ujęciem rozwoju człowieka, uwzględniającym charakter moralny, skłaniającym do poszanowania zarówno osoby ludzkiej, jak i wszelkich elementów świata przyrody. Uwagom, które mają swoje źródło w obserwacjach katastrofalnego w skutkach procesu degradacji społecznej, przynoszącej konsekwencje w postaci postępującego zrywania więzów integracji i jedności ze społeczeństwem (np. przez media czy Internet), towarzyszą refleksje nad wieloaspektowym spojrzeniem na problemy: globalizacji, ubóstwa, wolności i sprawiedliwości społecznej, degradacji środowiska oraz kwestii władzy i jej wymiaru ludzkiego. Prowadzi to do wniosków sugerujących konieczność interdyscyplinarnego podejścia w nauce do kwestii dobra wspólnego, potrzeby dialogu, ekologii i potrzeb jej homogeniczności. Wskazuje się przy tym praktyczny sposób uwrażliwiania ludzi na sprawy etyczne, jakim jest dialog wiary, rozumu i nauki, który pozwala wyzwolić nową perspektywę społeczną dla doznawania oraz odczuwania harmonii i pokoju, a jednocześnie eliminowania egoizmu oraz pożądliwości dominacji i władzy.

Aktualna w polskim społeczeństwie tematyka kryzysu relacji rodzinnych związanego z rozwijającym się dynamicznie zjawiskiem eurosieroctwa wiąże się w niniejszej publikacji z analizą następstw zagranicznych wyjazdów dorosłych dzieci, z którymi muszą zmierzyć się ich starsi wiekiem rodzice. Jest to zagadnienie jak dotąd niewystarczająco rozpoznane w literaturze polskiej, dlatego warto zwrócić uwagę na prezentowane omówienie sytuacji człowieka starego, który staje w obliczu konsekwencji migracyjnej rozłąki z potomstwem.

1

Pierwszy tom, zatytułowany Kształcenie zawodowe. Dylematy i perspektywy, został wydany przez krakowską Oficynę Wydawniczą „Impuls” w 2019 r.

Mydlowska_Wielowymiarowosc egzystencji_Tom 2.indb 7

10.09.2019 12:43:34

8

Wstęp

Ponieważ coraz częściej doświadczamy konsekwencji zachwiania dotychczasowego porządku wartości, w monografii nie mogło zabraknąć miejsca dla tak istotnego problemu jak miejsce aksjologii w życiu społecznym. Wartości, które w dynamicznej, pluralistyczno-liberalnej współczesności wpływają na kreowanie zbioru norm moralnych młodego człowieka, często odbiegają w swej istocie od dążenia do rozwoju człowieka jako osoby. Dlatego warto pokusić się o refleksje wokół fundamentalnego pytania o wartości podstawowe we współczesnych rzeczywistości, koncentrując się na tak istotnych, jak godność jednostki ludzkiej i wolność.

Wieloaspektowy wymiar problematyki społecznej podkreśla artykuł obrazujący trud pracy matki dziecka z niepełnosprawnością intelektualną. Wykazano w nim, że macierzyństwo z dzieckiem z niepełnosprawnością intelektualną to szczególna rola, wyzwania, specyficzne zadania i obowiązki, wiele trudności, ale także znaczące sukcesy i osiągnięcia. Wywód przeprowadzono na podstawie wybranych wyników badań, które wskazują jednoznacznie, że wielowymiarowe wsparcie matek opiekujących się niepełnosprawnym dzieckiem jest społeczną koniecznością i powinno być prawem zarówno matek, jak i całych rodzin, których ten problem dotyczy.

Druga część niniejszej publikacji jest swoistym głosem w gorącej w ostatnich latach dyskusji na temat zagrożeń związanych z korzystaniem ze współczesnych technologii komunikacyjnych w kontekście zwrócenia uwagi na obowiązek kształtowania odpowiedniej polityki społecznej i prawnej państwa, aby zapewnić odpowiednią ochronę kategorii osób uzależnionych oraz narażonych na cyberprzemoc. Odwoływanie się w poszczególnych artykułach do różnych klasyfikacji zagrożeń psychicznych i dydaktycznych wynikających z atrakcyjności uczestnictwa w skomputeryzowanym świecie ma na celu m.in. zwrócenie uwagi na korelację między dostępem do niebezpiecznych, szkodliwych treści a problemami psychospołecznymi młodzieży.

Nie pominięto w tej części refleksji na temat wpływu mass mediów na konsumpcyjny styl życia. W sposób szczegółowy zaprezentowano problem uzależnień, dając za przykład konsekwencje rozprzestrzeniającego się współcześnie zakupoholizmu.

Cykl przemyśleń na temat trudności związanych z różnymi formami funkcjonowania współczesnego społeczeństwa w rzeczywistości wirtualnej kończy artykuł odnoszący się do bezpieczeństwa informacji w kontekście konieczności podejmowania istotnych decyzji przez przedsiębiorstwa narażone w sposób szczególny na manipulacje danymi, nadużycia hakerów czy konsekwencje awarii sprzętu komputerowego.

Część trzecia niniejszej książki zawiera artykuły odnoszące się do działań resocjalizujących podejmowanych wobec jednostek niedostosowanych społecznie, które definiowane są interdyscyplinarnie, jako zespół działań z zakresu prawa, pedagogiki, socjologii, psychologii oraz wybranych dziedzin medycyny.

Podkreśla się przy tym fakt, że przyświeca im gotowość do konsekwentnego

Mydlowska_Wielowymiarowosc egzystencji_Tom 2.indb 8

10.09.2019 12:43:34

Wstęp

9

wprowadzania stosownych zmian stwarzających szansę na przywracanie dla dobra i pożytku społecznego jednostek, które weszły w konflikt z prawem.

W zakres tych działań wchodzi szeroko rozumiana profilaktyka społeczna przez zastosowanie konkretnych posunięć podejmowanych wobec osób zagrożonych interferencją środowisk dewiacyjnych i kryminogennych.

Analizy związane z powyższymi obszarami sugerują, że im wyższy stopień rozwoju gospodarczego i społecznego kraju (środowiska), tym obserwowana jest większa wrażliwość na działania inicjowane z myślą o jednostkach zagrożonych dewiacją społeczną, zarówno przed (profilaktyka), jak i po potencjalnym ich wejściu w konflikt z prawem, nie pomijając osób stale lub czasowo pozostających pod wpływem środowisk destruktywnych.

W artykule odnoszącym się do problemu resocjalizacji osób niedostosowanych społecznie (więźniów) oraz podejmowanych działań – zarówno wyprzedzająco, jak i post factum – w kontekście kształcenia (w tym zawodowego) tych osób zwrócono uwagę na istotę społecznego kontekstu resocjalizacji, z podkreśleniem znaczenia opieki następczej (społecznej) nad osobami opuszczającymi placówki resocjalizacyjne (jednostki penitencjarne). Podkreślono rangę działań resocjalizacyjnych i readaptacyjnych, zwłaszcza wspierających kształcenie zawodowe więźniów, przypominając o istocie pedagogicznego kontekstu resocjalizacji, jakim jest proces niezbędnej korekty osób mających problemy z przystosowaniem zarówno w wymiarze osobowym, jak i społecznym.

Przemyśleniom tym towarzyszą zagadnienia dotyczące teoretycznych mechanizmów resocjalizacji i praktycznie występujących problemów w zakresie kontekstu pedagogiczno-społecznego działalności resocjalizacyjnej, w perspektywie integralnej, nakierowanej na młodzież i dorosłych, zarówno w warunkach zamkniętych, jak i w sferze wolnościowej.

W monografii nie mogło zabraknąć jednego z wiodących problemów współczesnego świata – przemocy w rodzinie, który tutaj został przedstawiony w kontekście aksjologii wychowania. Podjęte rozważania, pokazując rozmiar konsekwencji wynikającej z doznawania przemocy w rodzinie, poza wymiarem naukowym są głosem wzywającym do podejmowania wszelkich starań, aby ich w ogóle nie było. Uświadamiają także, że w zwalczaniu przemocy nie wystarczy ochrona ofiar i opracowywanie procedur izolujących sprawców, ale konieczna jest wielostronna pomoc dotkniętym nią rodzinom.

Zagadnienia zaprezentowane w monografii wydają się istotne nie tylko z perspektywy ich przydatności i wykorzystania w ramach kształcenia z zakresu pedagogiki społecznej, ale w dobie dynamicznego rozwoju społeczeństwa i zachodzących w nim zmian mogą inspirować do kontynuowania badań w przedstawionym zakresie dla potrzeb naukowych szeroko pojmowanej pedagogiki, socjologii, a nawet medycyny.

Beata Mydłowska

Mydlowska_Wielowymiarowosc egzystencji_Tom 2.indb 9

10.09.2019 12:43:34