Rusz się człowieku kl. I: Obudowa metodyczna programu wychowania fizycznego „Rusz się człowieku”. Kl

9 788380 955219

OBUDOWA METODYCZNA PROGRAMU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

„RUSZ SIĘ CZŁOWIEKU”

KIERCZAK_Obudowa_Kasa I.indb 1

23.08.2018 08:08:43

Urszula Kierczak

OBUDOWA METODYCZNA PROGRAMU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

„RUSZ SIĘ CZŁOWIEKU” EDUKACJA WCZESNOSZKOLNA: KLASA I SZKOŁY PODSTAWOWEJ Plan pracy 120 scenariuszy zajęć

Kraków 2018

KIERCZAK_Obudowa_Kasa I.indb 3

23.08.2018 08:08:43

© Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2018

Korekta: Zespół

Opracowanie typograficzne: Alicja Kuźma

Rysunki: Mateusz Ślozowski

Projekt okładki: Anna M. Damasiewicz

Grafika wykorzystana na okładce: © Cirodelia | Fotolia.com

ISBN 978-83-8095-521-9

Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel./fax: (12) 422 41 80, 422 59 47, 506 624 220 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2018

KIERCZAK_Obudowa_Kasa I.indb 4

23.08.2018 08:08:43

SPIS TREŚCI WSTĘP ..........................................................................................................

7

NIECO TEORII ..............................................................................................

Podstawowe zasady budowy zajęć wychowania fizycznego ....................

11 11

PLAN REALIZACJI ZAJĘĆ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W KLASIE I .......

15

SZCZEGÓŁOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W KLASIE I ...................................................................................................

Cykl 1. Jestem uczniem ...........................................................................

Cykl 2. Jaki jestem? .................................................................................

Cykl 3. Piłki, piłeczki – minigry ..............................................................

Cykl 4. W parku lub w lesie ....................................................................

Cykl 5. Dbam o swoje zdrowie ...............................................................

Cykl 6. Rytm, muzyka, taniec .................................................................

Cykl 7. W zdrowym ciele zdrowy duch ..................................................

Cykl 8. Jak ryby w wodzie ......................................................................

Cykl 9. Jesienny park. Zabawy w terenie ................................................

Cykl 10. Ja i moje emocje. Improwizacje ruchowe ...................................

Cykl 11. Jesteśmy sprawni i zdrowi ...........................................................

Cykl 12. Samodzielnie i w zespole ...........................................................

Cykl 13. Uha ha! Uha ha! Zima wcale nie jest zła ....................................

Cykl 14. Piłka w grze ................................................................................

Cykl 15. W karnawale ..............................................................................

Cykl 16. Sportowa zima ............................................................................

Cykl 17. W drużynie .................................................................................

Cykl 18. Zdrowym być .............................................................................

Cykl 19. Ruch i muzyka ............................................................................

Cykl 20. W poszukiwaniu wiosny .............................................................

Cykl 21. W wodzie ...................................................................................

Cykl 22. Ruch dla zdrowia .......................................................................

Cykl 23. Piłka w grze ................................................................................

Cykl 24. Moje ciało, moje zdrowie ...........................................................

Cykl 25. Bezpiecznie, aktywnie i zdrowo na wakacjach ..........................

29 29 42 58 73 81 94 103 116 123 133 140 149 160 171 184 195 206 219 240 257 272 288 303 323 344

BIBLIOGRAFIA .............................................................................................. 353

KIERCZAK_Obudowa_Kasa I.indb 5

23.08.2018 08:08:43

WSTĘP Ruch daje radość, zadowolenie, odpręża, wzmacnia organizm, sprzyja ogólnemu rozwojowi fizycznemu i psychicznemu dziecka. Zajęcia wychowania fizycznego prowadzone w ramach edukacji wczesnoszkolnej powinny być dla uczniów przyjemnością i zabawą. Nauczyciel powinien dążyć do rozwoju naturalnej potrzeby ruchu. Zadaniem wychowania fizycznego na wszystkich etapach edukacji jest przygotowanie ucznia do stałego uczestnictwa w kulturze fizycznej, czyli wyposażenie w umiejętności, wiedzę, przekonania i wartości, które w dorosłym życiu owocować będą aktywnym, zdrowym stylem życia.

Główną formą pracy w nauczaniu wczesnoszkolnym jest dzień aktywności dziecka. Treści kształcenia i wychowania powinny być spójne dla wszystkich edukacji. Wychowanie fizyczne jest integralną częścią nauczania i wychowania. Niestety pojawiają się tendencje do traktowania tego przedmiotu jako przerywnika w innych zajęciach, dodatkowego, niezbyt ważnego elementu nauczania. Zminimalizowane, ograniczone do dwudziestominutowych zabaw i gier wychowanie fizyczne pozostaje na uboczu procesu edukacji.

W większości programów nauczania wychowaniu fizycznemu poświęcono niewiele uwagi, a przecież realizacja czynności ruchowych oraz zdobycie wiedzy i umiejętności opisanych w podstawie programowej wymagają przemyślanych sposobów działania, odpowiednich warunków, specjalistycznego sprzętu, właściwego przygotowania nauczyciela i uczniów.

Jedną z najważniejszych potrzeb dzieci jest potrzeba ruchu. Zajęcia ruchowe powinny odbywać się każdego dnia jako składnik kształcenia zintegrowanego. Nie mniej istotne jest, by przynajmniej jedna godzina zajęć wychowania fizycznego w tygodniu prowadzona była w sali gimnastycznej z dostępem do wszelkich środków i sprzętów sportowych.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia

KIERCZAK_Obudowa_Kasa I.indb 7

23.08.2018 08:08:43

8

WSTĘP

ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. poz. 356), wskazuje cele kształcenia, czyli wymagania ogólne edukacji wczesnoszkolnej z podziałem na cztery obszary rozwojowe: fizyczny, emocjonalny, społeczny i poznawczy. W każdym ze zdefiniowanych obszarów określone zostały osiągnięcia uczniów na zakończenie klasy III. Zajęcia wychowania fizycznego pozwalają na realizację treści ze wszystkich obszarów rozwojowych. Kształtują nie tylko sprawność fizyczną, ale przede wszystkim osobowość. Uczą pokonywania trudności, dokonywania wyborów, komunikacji, współpracy, samodyscypliny, współzawodnictwa, uczciwości, czystej gry, przestrzegania przepisów, szacunku dla przeciwnika oraz umiejętności przyjmowania porażek. Są ponadto źródłem wiedzy o zdrowiu i ciele człowieka. Podstawa programowa zawiera także treści nauczania opisane jako wymagania szczegółowe. Mimo że kształcenie na tym etapie ma zintegrowany charakter, to dla zachowania czytelności informacji efekty kształcenia zostały przyporządkowane do poszczególnych edukacji.

Dla wychowania fizycznego osiągnięcia opisane zostały w trzech zakresach: 1. Utrzymania higieny osobistej i zdrowia.

2. Sprawności motorycznych 3. Różnych form rekreacyjno-sportowych.

Specyfika zadań wychowania fizycznego wymaga starannie zaplanowanych działań, określonych ram czasowych, specyficznych form i metod pracy.

Zajęcia wychowania fizycznego muszą być realizowane we właściwych warunkach oraz wyznaczone w tygodniowym rozkładzie zajęć. W związku z tym, że w większości szkół wychowania fizycznego w klasach I–III nie prowadzą specjaliści z tego zakresu, prezentowane w tej publikacji materiały są bardzo szczegółowe i praktyczne. Całą obudowę metodyczną programu „Rusz się człowieku” dla pierwszego etapu edukacji tworzy seria trzech poradników metodycznych dla klas I–III. W każdym z poradników znajduje się minimum informacji teoretycznych, roczny plan realizacji wychowania fizycznego oraz 120 szczegółowych scenariuszy zajęć.

Treści nauczania są zgodne z aktualną podstawą programową i pozwalają na osiągnięcie wszystkich opisanych celów edukacyjnych. Całość opracowana została na podstawie programu wychowania fizycznego dla szkoły podstawowej „Rusz się człowieku”1.

Materiał przewidziany do realizacji w zakresie każdej z klas podzielony został na cykle. W trakcie trzech lat nauki uczniowie powtarzają poszczególne zadania, rozwijając uzdolnienia, utrwalając oraz nabywając nowe

1

U. Kierczak, „Rusz się człowieku” – program wychowania fizycznego dla szkoły podstawowej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2017.

KIERCZAK_Obudowa_Kasa I.indb 8

23.08.2018 08:08:43

WSTĘP

9

umiejętności i wiadomości. Ułożenie pracy w cykle zapobiega chaotyczności, systematyzuje materiał dydaktyczny i ułatwia nauczycielowi pracę.

Kolejnym etapem planowania jest przygotowanie scenariuszy poszczególnych zajęć, czyli dokładne zaprojektowanie czynności uczniów i nauczyciela, ustalenie strategii realizacji zadań. Zastosowane metody, formy i środki dydaktyczne powinny prowadzić do przewidywanych osiągnięć ucznia. Taka forma projektowania łączy w sobie plan pracy rocznej z planami realizacji kolejnych zajęć. W niniejszym poradniku zamieszczono 120 scenariuszy zajęć.

W każdym konspekcie podano: temat zajęć, zakres umiejętności ruchowych, przekazywanych wiadomości i kształtowanych postaw, miejsce zajęć, przybory do wykorzystania oraz dokładną charakterystykę czynności uczniów.

Proponowane gry i zabawy zaczerpnięto z książki Romana Trześniowskiego Zabawy i gry ruchowe2 (w konspektach podano jedynie ich nazwy). Pozostałe – oparte na pomysłach własnych lub innych autorów – opisano szczegółowo.

Nauczyciel może w dowolny sposób przebudowywać każdy scenariusz oraz realizować zajęcia w całości lub jedynie ich fragmenty.

Mam nadzieję, że pozycja ta ułatwi nauczycielom edukacji wczesnoszkolnej realizację zadań określonych w podstawie programowej i sprostanie wymogom postawionym im w tej dziedzinie. Podane przykłady metod i form pracy, ćwiczeń, zabaw, gier i całych scenariuszy powinny pomóc w prowadzeniu zajęć oraz zachęcić do stworzenia własnych ciekawych rozwiązań metodycznych, czego wszystkim nauczycielom serdecznie życzę.

2

R. Trześniowski, Zabawy i gry ruchowe, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995.

KIERCZAK_Obudowa_Kasa I.indb 9

23.08.2018 08:08:43

NIECO TEORII Podstawowe zasady budowy zajęć wychowania fizycznego Zajęcia zintegrowane powinny tworzyć logiczną całość, a poszczególne edukacje być związane z sobą zarówno treściami, jak i metodami realizacji.

Przekazywanie wiedzy i umiejętności oraz działania wychowawcze w edukacji wczesnoszkolnej prowadzone są kompleksowo na wszystkich zajęciach.

Jednak wychowanie fizyczne, tak jak inne edukacje, ma swoiste cele oraz specyficzne metody i formy realizacji zadań. Nauczyciel wykorzystuje różnorodne ćwiczenia, przede wszystkim kształtujące u uczniów odpowiednie cechy psychomotoryczne i charakteru oraz nowe umiejętności ruchowe, utrwalające prawidłowe nawyki higieniczno-zdrowotne, a także przekazujące określony zasób wiadomości. Każde zajęcia powinny być intensywne i spełniać pięć funkcji: stymulacyjną, adaptacyjną, korelacyjną, kompensacyjną i korekcyjną. Aby były skuteczne, muszą być przemyślane, nie mogą opierać się na improwizacji. Ponadto muszą posiadać pewną dozę stałości w realizacji podstawowych zadań opartych na ogólnych zasadach wypracowanych przez naukę i potwierdzonych w praktycznym doświadczeniu.

Do kluczowych zasad budowy zajęć wychowania fizycznego należą: – zasada wszechstronności, czyli oddziaływania na wszystkie najważniejsze funkcje organizmu; – zasada zmienności pracy mięśniowej, czyli pobudzenia wszystkich partii mięśniowych; – zasada racjonalnego natężenia wysiłku, czyli działania sprzyjającego stopniowemu wzrostowi jego nasilenia.

Jeśli chodzi o strukturę zajęć wychowania fizycznego, to można wyróżnić trzy części: 1) wstępną, w której następuje: przygotowanie uczniów do zajęć, do świadomego i aktywnego udziału w nich, przeprowadzenie rozgrzewki, ożywienie

KIERCZAK_Obudowa_Kasa I.indb 11

23.08.2018 08:08:43