iMúscraí
Aire na Gaeltachta ar an eolas L7
Nuachtlitir Chomharchumann Forbartha Mhúscraí
Eagrán #2, Dé hAoine 4 Samhain 2011
http://www.imuscrai.com
SAOR IN AISCE
‘App’ Mhúscraí
Aoibheanna álainn mhná Bhéal Átha Is cróga an beart é gnó nua a oscailt na laethannta seo agus tá ard mholadh ag dul do Aisling de Búrca agus Caitríona Ní Riordáin as dul sa bhearna baoil. Gnó na h-ailleachta atá ar bun ag an mbeirt - tá gruagaire ann darbh ainm Scoth Stíle agus seirbhis áilleachta ‘Mná Áille’. Seo iad Aisling agus Caitríona in éineacht le mná na h-áíte tar éis dóibh cúram gruaige agus áilleachta a fháil ag an oscailt le déanaí.
Pic le Nóirín Uí Thuama
Do thuairim á lorg i suirbhé
Ceistneoir faoi áiseanna agus seirbhísí éagsúla i Múscraí Iniata leis an eagrán seo de iMúscraí tá suirbhé ina ndeintear fiosrú faoi thuairimí an phobail i leith na seirbhisí agus na h-áiseanna atá á chur ar fáil agus atá ag teastáil i Múscraí. An bhfuil a dhothain áiseanna ann don aos óg? An bhfuil go leor áiseanna spóirt agus spraoi sa cheantar? An bhfuil gá le h-aon áis ar leith chun an teanga a chur chun cinn? Tá siad san i measc na ceis-
teanna atá faoi chaibidil sa suirbhé seo. Tá fiosrú ann faoin úsáíd atá á bhaint agat as na seirbhísí is na h-áiseanna atá anseo. An Comharchumann atá ag déanamh an suirbhé seo chun cabhrú linn eolas cruinn a bheith againn ar na bearnaí, má tá siad ann, sa solathar atá á dhéanamh sa cheantar. Bheimís ana bhuioch díbh dá ndéanfadh sibh an suirbhé a
líonadh agus a thabhairt ar ais chomh luath agus is féidir. Cuirfear boscaí ar leith ar fáil sna scoileanna agus i siopaí áítiúla. Úsáidfear an t-eolas seo chun cabhrú leis an gComharchumann agus plean oibre le h-aghaidh 2012 a dhréachtú. Tá an t-eolas á lorg ag Údarás na Gaeltachta freisin agus iad i mbun pleanáíl don bhlian seo chugainn agus na blianta amach romhainn.
Be in with a chance to win a luxury hamper of local food,music and wine in time for Christmas by completing the survey on Page 2 and returning it to ‘Survey’, Comharchuman Forbartha Mhúscraí, Cúil Aodha before 30 November.
Comharchumann Forbartha Mhúscraí
Seo an chéad radharc den ‘App’ nua atá á fhorbairt ag Comharchumann Forbartha Mhúscraí chun súáilcí agus áiseanna an cheantair a chur i láthair. Fán am seo tá aithne fhorleathan ar na bhfeidhm chláracha seo a bhionn ar fóin phóca ar nós an iPhone agus a leithéid. Bealach é seo chun Múscraí a chur chun cinn i slí áisiúil agus éasca ag am go bhfuil níos mó úsáide ná riamh á bhaint as na gléasanna seo. Tá roinnt oibre fós le déanamh ar an gclár - agus níl sé ró dhéanach eolas a chur ar fáil má tá seirbhís á chur ar fáil agat a bheadh úsáideach do thurasóirí, siúlóidí, lóistín, siamsaíocht. Beifear ag súil go gceadófar ar iTunes é le linn na seachtainí romhainn. Faoi láthair is féidir teacht ar leagan trialach ag an suíomh http://ibuildapp.com/ projects.php?action=info&proje ctid=59271php?action=info&pr ojectid=59271
Oifig Sheirbhísí Teanga Mhúscraí Ionad Óige Dónal Ó Liatháin Cúil Aodha Co. Chorcaí. Tel: 026 65781 085 8130777 http://www.imuscrai.com
2
Suirbhé
iMúscraí
Dé hAoine, 4 Samhain, 2011
Ceisteanna againn oraibh... Seol an suirbhé chugainn Treoirchun roimh 30 Samhain seans a bheith agat ‘Hamper’ a bhuachaint
Ainm: Name: Ceantar: Area: Guthán: Phone: Ríomhphost: Email:
An mó duine i do chlann? How many in your family? 0-12bl/yr 12-18bl/yr 18b/yr+
Ciseán d’earraí áitiúla - agus cúpla buidéal fíona - le buachaint. Send completed survey to ‘Survey’ Comharchumann Forbartha Mhúscraí, Cúil Aodha.
An bhfuil aon áis spóirt go mbainfeá úsáid as ach nach bhfuil ar fáil i do cheantar?
An bhfuil aon seirbhis ar cheart don Chomharchumann cur ar fáíl?
Is there any sports facility you would use that is not currently available in your area? An bhfuil aon seirbhís/áis go mbainfeá úsáid as ach nach bhfuil sé ar fáíl i do cheantar?
Is there any service you would like the Comharchumann to make available?
Is there any service/facility which you would use but isn’t available in your area?
Cad é an sprioc ar cheart bheith ag an Comharchumann do 2012? (marcáil 1,2..in órd tosaíochta) What main aim should the Comharchumann have in 2012? (Please mark 1,2 in order of preference.)
Cur chun cinn na Gaeilge Promotion of Irish language Forbairt turasóireacht chultúrtha Cultural tourism development Forbairt áiseanna/seirbhísí phobail Developing community facilities services Tacú le coistí pobail/áitiúla Supporting local/commuity groups Sprioc eile? Another aim?
Sa léaráid thíos tugtar léargas ar na seirbhísí/na h-áiseanna atá ar fáil This is a snapshot of the available facilities and services in i ngach ceantar. Sa chás go n-úsáideann tú áis go seachtainiúil, cuir x i Múscraí. Please indicate if you’re a weekly user by marking ‘x’ in mbosca #1. Cuir x i mbosca #2 más úsáideoir laethúil tú. box #1. If you’re a weekly user, mark ‘x’ in box #2. Cúil Aodha
Halla pobail Community hall Oifig an Phoist Post Office Naíonra Nursery Scoil Náisiúnta National School Ionad/Seirbhís Iar Scoile After School Centre/Service Meánscoil Secondary school Ionad Óige Youth Centre Club Óige Youth Club Páirc súgartha Playground Ionad Seirbhísí Teanga Language Services Centre Ionad Sláinte Health centre Ionad lae d’aosaigh Day centre for elderly citizens Ionad Athchúrsála Recycling facility Margadh feirme/pobail Farmers/community market Páirc Spóirt Sports field Páirc Uile-aimseartha All weather sports facility
X
#1 #2
Baile Mhúirne/Baile Mhic Íre
X
#1 #2
Cill na Martra Reidh na nDoirí
X
#1 #2
X
X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Béal Átha’n Ghaorthaidh
X X X X
X X
#1 #2
X
X
X
X
X
X X X X X
X X X
X
X X X
X X
X X X
#1 #2
Cad é an teanga an tí? What is the language of the household? Gaeilge/Irish Béarla/English Gaeilge agus Béarla Eile/other Más eile, cén teanga? If other, specify? An mbeadh suim agat freastal ar ranganna Gaeilge? Would you attend Irish classes Bun Libhéal/beginner Meán libhéal/Improver Ard Rang Gaoluinn Mhúscraí An mbeadh suim agat togra turasóireachta chultúrtha a bhunú? Would you be interested in establishing a cultural tourism initiative? Más sea, tabhair sonraí If yes, give details. An bhfuil aon moladh agat chun feabhas a chur ar an nuachtlitir seo? Do you have any suggestions to improve this newsletter?
Go raibh maith agat/Thanks
Dé hAoine, 4 Samhain, 2011
Nuacht
iMúscraí
Ag canadh go bínn i mBéal Átha Seo iad daltaí Scoil Fhionnbarra i mBéal Átha’n Ghaorthaidh a ghlac páirt i gCoirm Cheol san Áras CLG le déanaí. Bhí ana shlua i láthair don oíche brea ceoil agus b’é Seosamh Ó Críodáin ó Ostán Uí Chríodáin in Ínse Geimhleach an fhear a’tí. Ar an árdán bhí leithéidí Richard Lucey, Ger Wolfe, Tomás Ó Duinn agus go leor eile a bhionn ag seinnt go rialta ag na h-oícheannta scoraíochta ar son na seanóirí. Ar son Cumann Soisialta Naomh Fhionnbarra agus Naomh Rónán a reachtáladh na Coirme.
Cúpla focal
Daltaí Scoil Fhionnbarra faoi stiúr Deirdre Ní Dhriosceoil. Pic: Nóirín Uí Thuama
Omós don oide
Slua d’iarscoláirí an Mhaistir Ó Ceallaigh ag coisir
Bhíomar oíche in Áras Mhic Suibhne Bhíomar ann do chóisir an Cheallaíoch ann Bhí ‘buns’ ag gach éinne is fonn chun rínce Is chloisfí ceoil ó chuid acu roimh dheireadh na h-oíche!
Ní fheadar an é sin an chéad véarsa is fearr a fhéadfaí cumadh chun cur síos ar an oíche cheiliúrtha ar shaol agus ar shaothar Mhichíl Uí Cheallaigh a reachltáladh in Aras Éamoinn Mhic Suibhne i gCúil Aodha le déanaí. Ach seans go mbeidh cúpla véarsa eile níos fearr le clos ag an Dáimh Scoil nó ocáid éigean eile amach san am. Ar aon nós bhí slua brea i láthair, idir daltaí agus iarscoláirí, tuismitheoirí, cáirde, comhleacaithe agus comharsain a fhreastal ar an oíche san halla i gCúil Aodha. Seacht bliain agus triocha a chaith Mícheál Ó Ceallaigh ina mhúinteoir, agus a bhfurmhór mhór acu san sa Scoil i gCúil Aodha. D’eirigh sé as an chúram éachtach seo i mí an Mheithimh agus tá sé anois ar a sháimhín só! Beartaíodh ar an oíche cheiliurtha seo a chur ar siúl chun an t-éacht oideachais seo a cheiliuradh agus a aithint. Agus chuaigh meitheal na dtuismitheoirí agus na múinteoirí chun oibre chun an oíche den scoth a chur ar fáil. Thug Comhaltas Chosanta Chúil Aodha tacaíocht fonnmhar don oíche agus athlonnaíodh bear an
3
Past pupils, colleagues, neighbours and friends attended a celebration in Coolea last week to mark the retirement of Mícheál Ó Ceallaigh after 37 years of teaching in Scoil Chúil Aodha/Barr d’Inse. It was a splendid occasion with excellent performances from the schoolchildren, a presentation to Máistir Ó Ceallaigh and a night packed with song, music and dance which lasted till morning.
Mhuilinn go dtí Cúil Aodha don oíche, a bhuiochas do Don Ó Laoire agus a fhoireann. Cuireadh tús leis an oíche le hAifreann sa séipéal i gCúil Aodha agus as go brach leis an slua ina dhiaidh sin go dtí an Halla. B’é Príomh Oide Scoil Náisiúnta Chúil Aodha/Barr d’Ínse, Cathal Ó Riada an fhear a tí agus b’íontach an seó a chur sé inár láthair. Tháinig na naíonáin - atá faoi chúram Nuala Bean Uí Dhálaigh - ar an árdán ar dtúis agus chan siad roinnt amhráin go binn agus le h-aisteoireacht oiriúnach. Ina ndiaidh san tháinig Ranganna 1,2 agus 3, iad san faoi stiúr Eibhlís Uí Shúilleabháin agus an múinteoir nua, Ann Bn Uí Loingsigh. Bhí
Faigheann Comharchumann Forbartha Mhúscraí tacaíocht ó:
Micí Ó Ceallaigh amhráin acu ar nós ‘Samhradh, Samhradh’ agus ‘Bhíosa Lá i bPort Lairge’. Tá meitheal íontach ceoltóirí anois i Scoil Chúil Aodha - seinteoirí cumasacha ar an bhfeadóg, an chonsairtín, an fidil, an feadóg stáin agus ar an gcruit. Is mór an chreidiúint do na daltaí féin an dul chun cinn atá déanta acu agus an don scoil gan amhras. Ina dhiaidh sin bhí oráid ó Dhomhnall Ó hÉalaithe a rinne cur síos ar stair Scoil Chúil AodhaBarr d’Ínse ón am gur bunaíodh é in 1853 go dtí an lá inniu. Ba ghreannmhar agus ba thaithneamhach na scéalta a d’inis sé faoi na freagraí aisteacha a thug daltaí ar cheisteanna a múinteoirí. Rinne sé aithris ar liosta fada múinteoirí/ ard mháistrí a bhí i mbun oibre ag an scoil i gcaitheamh an 158 bliain sin. Bhí cur síos aige freisin ar Mhicí
ón am gur fhag sé Scoil Bhaile Mhúirne i 1958 go dtí an lá inniu agus é ag tracht ar a chuid éachtaí ar pháirc an spóirt chomh maith leis an ról tabhachtach a ghlacann sé in obair ar nós an Coiste Chomhcheangail, Comhaltas Cosanta Chúil Aodha agus a leithéid. B’é an bronnadh ar an Maistir Ó Ceallaigh buaicphointe na searmanaisí oifgiúla. Tugadh Ríomhaire Glúine agus Clódóir do Mhici agus blathfhleasc do Mháire Ní Shuilleabháin. Agus é ag caint thug Micí léargas ar an gcur chuige a bhí aige féin ina mhúinteoir agus ghabh sé buiochas le gach éinne a d’oibrigh sé leo. Ghabh sé buiochas le gach éinne a thug aon chúnamh chun oíche seo a chur le céile freisin. I ndiaidh na mbronntanaisí a bheith bronnta luiodh isteach ar an gceol is an amhránaiocht agus ba liosta le h-áireamh na h-amhránaithe a chuaigh ar an árdán. Bhí tae agus soláistí - a d’ullmhaigh meitheal na dtuismitheoirí - ar bhórd agus go leor bia agus dí chun gach aois is gach mian a shásamh. Anois beidh ar na filí is na fonnadóirí tabhairt faoi cúntas níos ceolmhaire a dhéanamh ar an oíche úd. Seo agaibh gach éinne ag taoscadh tae is pórtair Ag canadh amhráin is ag rínce steip nó dhó ann Ag aithris na scéalta ar laethannta ár n-óige Míle buiochas leat a Mhící, ba túsa ár sár mhúinteoirin!
Eagrán 2 de nuachlitir an Chomharchumainn anseo agaibh! Is mór an chúis áthais dúinn an dea thoil a léiríodh i leith eagrán #1 a seoladh ag deireadh mhí Mheán Fhomhair. Cuirfear fáilte i gconaí roimh bhúr dtuairimí - bídís moltach nó cáinteach. Déanfaimid ár míle dícheall feabhas leanúnach a chur ar an nuachtlitir. An príomh ghnó ag an nuachtlitir seo dhá rud a chur in bhúr láthair - suirbhé faoi áiseanna, cúrsaí teanga agus an Chomharchumainn a chur ós bhúr gcomhair. Bheimís ana bhuioch as freagraí a fháil uaibh ar seo. An dara rud, leathnach ag cur síos ar Mhúscraí do chuairteoirí go dtí an dúthaigh. Tá súil againn go mbeidh seo ina chabhair do lucht na turasóíreachta sa cheantar agus, ós rud é go mbeidh an leathnach seo i ngach eagrán de iMúscraí, is féidir é a uasdatú go rialta. Tá súil againn go mbeidh an t-eolas seo i bhfoirm ‘App’ chomh maith agus go mbeidh sé ar fáil ar fón póca cosúil leis an iPhone nó gléasanna leis an gcóras ‘android’. Beidh an t-eolas ar fáil freisin ar www. imuscrai.com. Tá seirbhís nua á sheoladh againn san eagrán seo. Ar chostas bheag is féidir d’imeacht a fhógairt. Beidh an t-ioncam seo ag dul i dtreo costaisí clódóireachta ionas go mbeimid ábalta leanúint leis an seirbhis. Thanks for all your positive feedback to the first edition of iMúscraí. Feedback be it positive or negative will always be welcome as our efforts will be aimed at the ongoing improvement of the newsletter. Highlights of this edition include a survey as to facilities and language use in Múscraí. The results of this survey will inform us as we are preparing our plan of work for 2012 and there will be a further opportunity to discuss this at a public meeting which will shortly be advertised. Also we have a bilingual ‘Guide to Múscraí’ page which will be useful to visitors to the area. As this page will be included in future editions of iMúscrai, it can be updated or amended or added to as needed. So if you have a tourism related business which isn’t included in this edition’s guide, please do get in touch and we will make sure your details are included in the next edition. Work is ongoing on an iMúscraí App and we hope to launch that facility in the coming weeks. This will include information for tourists and links to our website, www.imuscrai.com. We are also including a small ad service which will be useful for advertising events. There will be a nominal fee for this service, to go towards printing costs.
4
Mórthimpeall Mhúscraí
iMúscraí
Dé hAoine 4 Samhain 2011
Scoth Stíle agus Mná Áille - salon nua oscailte i mBéal Atha’n Ghaorthaidh - trasna an bhóthair ó Centra. Seo iad an beirt fiontraí atá ag i mbun an ghnó, Caitríona Ní Riordáin - ó Bhaile Mhúirne - agus Aisling de Búrca ó Bhéal Atha’n Ghaorthaidh. Pic le Nóirín Uí Thuama
Áine Máire Uí Chroinín,Mairéad Ní Luasa,Mairéad Uí Chathasaigh agus Eithne Uí Shuilleabháin ag oscailt an salon nua gruaige agus áilleachta i mBéal Átha’n Ghaorthaidh. Pic le Nóirín Uí Thuama
:Mairéad Ui Chriodáin, Dan Ó Croinín, Concubhar & Áine a’ Choitir, Doireann Ní Chriodáin le Cristine & Cuan ó Chaifé Na hEaspaig Beaga. Reachtáladh maidin caifé ann le déanaí ar son Build A Life/Cystic Fibrosis. Pictiúr le Nóirín Uí Thuama
Páidrigín Ui Chreimín, Julie Uí Laoire & Angela Ui Laoire ag an Maidin Caifé i gCaifé na hEaspaig Bheaga. Pictiúr le Nóirín Uí Thuama
Eibhlín Uí Dhuinnín & Gobnait Uí Choinceannáin ag an ceolchoirm ar son Cumann Shoisialta Naomh Fhionnbarra agus Naomh Ronáín. Pictiúr le Nóirín Uí Thuama
Cuirfear fáilte roimh phictiúirí ó ocáid atá á reachtáil agat in iMúscraí. Táimíd ana bhuioch as na pictiúirí ach ní féidir linn táillí a íoc ar a son. Ní luaifear ainm an ghriangrafadóra le gach pictúir.
Ger & Cristine agus iad ag obair go dian ar son Build a Life/Cystic Fibrosis ag Caifé na nEasbaig Bheaga le déanaí.Pictiúr le Nóirín Uí Thuama
Siobháine, Gearóid & Eibhlín Uí Cheilleachair ag baint taithnimh as an oíche ceoil ar son Cumann Soisialta Naomh Fhionnbarra agus Naomh Rónáin i Halla an CLG le déanaí. Pictiúr le Nóirín Uí Thuama .
Denis Moynihan,Cahir, Eibhlís & Seán Ó Tuama an tSráid ar an ardán ag an ceolchoirm ar son Cumann Shoisialta Naomh Fhionnbarra agus Naomh Ronáín. Pictiúr le Nóirín Uí Thuama
Dé hAoine, 4 Samhain 2011
iMúscraí
Is leatsa an micreafón anois....Fear a’tí na h-oíche agus Príomhoide Scoil Chúil Aodha/Barr d’Ínse, Cathal Ó Riada ag tabhairt cuireadh chun cainte do Mhicí Ó Ceallaigh ag an oíche chomortha i Halla Chúil Aodha le déanaí. Sa phictiúir freisin tá Máire Ní Shúilleabháin.
Chuaigh Micilín Muc ar an aonach lá...Seán Óg Ó Duinnín agus Cormac Ó hAodha, beirt iar-scoláire, ag canadh ag an oíche cheiliúrtha don Mháistir Ó Ceallaigh le déanaí.
Mórthimpeall Múscraí
5
Ranganna 1,2 agus 3 i Scoil Chúil Aodha/Barr d’Ínse ag canadh ag an oíche chomórtha don Mháistir Ó Ceallaigh in Áras Éamoinn Mhic Suibhne, Cúil Aodha, le déanaí.
Banna Ceoil Scoil Chúil Aodha Barr d’Inse ag seinnt ag an ocáid cheiliúrtha don Máistir Ó Ceallaigh. Sa phictiúr tá Cáít Ní Fhuartháin, Seán Ó Riordáin, Danu Fachem, Síle Ní Mheachair, Tadhg Ó Riordáin, Lena Ní Shuibhne, Jerry Mac Suibhne, Ailsa Ní Fhuartháin agus Róisín Ní Riordáin .
Tá cóir bunaithe le déanaí i Reidh na nDoirí agus tá siad ag cleachtadh faoi láthair le h-aghaidh coirm cheol ag an Nollaig (11 Nollaig) chun airgead a bhailiú le h-aghaidh athchóiriú a dhéanamh ar Thobar Naomh Laictín atá sa cheantar.
Cuid den slua a mealladh chuig an aonach pobail a reachtáladh le linn Féile na Laoch Cuid II. Beidh aonach pobail ar siúl arís ar an 13ú Samhain tar éis Aifrinn Chúil Aodha. (11pm-1pm).
Donncha Mac Fhionnghaile, Aire Stáit ag an Roinn Cultúr, Oidhreachta agus Gaeltachta in éineacht le hOifigeach na Roinne i gCúige Mumhan, Oilibhéar Ó hIarfhlaithe, ag Daonscoil na Mumhan.
Cuid de ghaolta Dhónail Uí Mhulláin ag nochtadh na leachta don bhfile a chum na focail do ‘An Poc Ar Buile’ ag an ocáid le linn Féile na Laoch ag deireadh mhí Mheán Fómhair.
6
Nuacht an Chomharchumainn Beidh aonach i gCúil Aodha
Beidh aonach pobail ar siúl tar éis aifrinn Dé Domhnaigh 13ú Samhain ag Áras Éamon Mhic Suibhne i gCúil Aodha. Agus tá cuireadh oscailte á fhearadh roimh lucht díolta agus ceannach teacht go dtí an ocáid seo. Reachtáladh aonach pobail roimhe seo le linn Féile na Laoch agus d’eirigh go h-án mhaith leis an dream a tháinig chun trádáil ann. Iarracht é seo ag an gComharchumann spreagadh a thabhairt d’fhiontraithe sa cheantar tre spás/deis díolacháin a chur ar fáil go háitiúil. “Tuigimíd go bhfuil ceardaithe, ceoltóirí, ealaíontóirí agus cocairí amuigh ansin a bheadh sásta stuif a dhíol go díreach leis an bpobal ach an deis sin a fháil,” arsa Concubhar Ó Liatháin, bainisteoir an Chomharchumainn. A community market is to be held after Mass at the hall in Coolea on Sunday, 13 November. There’s an open invitation to local craftspeople, cooks, artists and musicians and anybody with goods to sell to attend. Tables will cost just €10 each and the market will last till 1pm. Further info: 026 65781
Concubhar Ó Liatháin
Amchlár an bhainisteora
Bionn Concubhar Ó Liatháin, bainisteoir Chomharchumann Forbartha Mhúscraí, i láthair ag oifig na h-eagraíochta san Ionad Óige i gCúil Aodha óna 9-5in Dé Luain, Déardaoin agus Dé hAoine de ghnath. Ar an Máirt, bionn sé i gCúil Aodha go dti 1in agus ansan i gCois Cille i gCill na Martra óna 2in go dtí 4in. Ar an gCéadaoin bionn sé i gCúil Aodha go dtí 1in agus i gCuan Barra i mBéal Atha’n Ghaorthaidh idir 2in-4in. Fáílte roimh gach éinne teacht chun cainte leis agus is féidir teacht air ag an uimhir fón: 026 65781 nó ar an bhfón póca, 085 8130777.
Cruinniú eolais fé phleanáil teanga iMúscraí
Dé hAoine, 4 Samhain, 2011
Cuireadh do choistí aitiúla bheith páírteach i meitheal pleanála
Tá sé faoi Comharchumann Forbartha Mhúscraí plean teanga a chur in áit agus i bhfeidhm i Múscraí, ar mhaithe le cur le h-úsáid na Gaeilge sa cheantar Gaeltachta seo. Tá creatlach de phlean cumtha - dar teideal Mórtas Mhúscraí - agus is é an chéad chéim eile sa phroiseas ná meitheal áitiúil a thabhairt le cheile chun breis feola a chur ar an bplean sin agus a chinntiú go cuirtear i bhfeidhm é go h-
éifeachtach. Tá tabhacht ar leith leis an obair seo nó, luath nó mall, beidh athbhreithniú á dhéanamh ar stadas Gaeltachta na gceantaracha éagsúla ar fuaid na tíre agus beidh sé fíor thabhachtach go mbeidh pleán teanga laidir ag feidhmiu sa cheantar seo chun go gcoimeadfaimíd an stadas Gaeltachta sin agus na buntáistí éagsúla a ghabhann leis. Mar sin ba mhaith linn cuireadh a thabhairt dod eagras
duine a ainmniú chun a bheith páirteach sa mheitheal seo. Oiliúint faoin phleanáil teanga agus a bhaineann leis an chéad rud ar chlár oibre na meithle seo agus beidh an Comharchumann á chur seo ar fáil tre seimineáir eolais agus ceardlannaí. Beidh seisiún eolais á reachtáil ag an gComharchumann faoin obair seo ag 9pm ar an Aoine, 11 Samhain san Ionad Óige i gCúil Aodha. Beidh
cainteoir i láthair chun bun phrionsabail na pleanála teanga a chur i láthair agus deinfear plé ar na riachtanaisí eile a bheidh ag teastáil chun an obair seo a bhrú ar aghaidh, Ba mhór againn ionadaí ó bhúr gcoiste bheith páirteach linn san obair seo agus teacht i láthair don seisiún eolais seo chun céim tabhachtach a ghlacadh sa phroiseas.
Scrabble ag an Oireachtas
Duaiseanna fiúntacha le buachaint; 2.30in Dé Satharn sa Glen Eagle
Tá furmhór pho bal Mhúscraí tar éis athlonnú go dtí Cill Airne don Oireachtas atá faoi lán seol ann go dtí Dé Domhnaigh (6 Samhain). Le h-ais na gcomórtaisí traidisiúnta ar fad, beidh comórtas nua atá á reachtáil ag Comharchumann Forbartha Mhúscraí i gcomhar leis an Oireachtas agus le h-urraíocht ó udar.ie. Is é sin Comórtas Scrabble as Gaeilge an Oireachtais. Beidh sé ar siúl sa Halla Rínce ag Ostán an Gleneagle ar an Satharn, Samhain 5, ag 2.30pm. Comórtas foirne a bheidh
Tithe á dtógáil i Múscraí
Léiriú ar mhisneach Mhúscraí go bhfuil tithe á thogáil sa cheantar nuair atá tógálaithe diomhaion sa chuid eile den tír. Thosnaigh obair le seachtain anuas sa ghort le h-ais Ionad Lae Bhaile Mhúirne ar chúig thig do sheanóirí. Comhlacht Tithe Soisialta agus Forbairt an tSuláin. Togra é seo a chosnóidh suas le €400,000 san iomlán, An tógálaí áitiúil ó Chill na Martra, Dónal Ó Riordáin atá i mbun an chonartha.
ann agus beidh beirt ar gach fhoireann. Imreoidh siad an cluiche Scrabble sa ghnath shlí - ach beidh sé i nGaeilge - agus an fhoireann leis an marc is airde ag deireadh an chluiche, is iad na buaiteoirí. Beidh féirín freisin don t-é a chumann an focal leis an luach is airde. Beidh go leor duaiseanna ann - ina measc dearbháin ar fiú €150 ó udar.ie, boinn an Oireachtais agus pacáiste saoire i Múscraí do theaghlach. Má tá suim ag daoine cur isteach ar an gcomórtas, is féidir leo teacht ar an lá, timpeall
ar 2.15in, le clarú. Cuirfear fáilte ar leith roimh iontrálaithe óga. Bhí oíche Scrabble as Gaeilge ar siúl le déanaí ag an Comharchumann mar chuid d’Oiche
Chultúr 2011 agus d’eirigh go maith leis. Mura n-éiríonn leat bheith ag an Oireachtas, beidh seans agat bheith ag oíche eile Scrabble as Gaeilge san Ionad Óige i gCúil Aodha ar an18ú Samhain, ag tosnú ag 8in. Beidh duaiseanna beaga le buachaint, ina measc an cluiche ‘Scrabble as Gaeilge’ féin agus féiríní eile. Tuilleadh eolais ó 026 65781 nó 085 8130777. Mar sin níl aon leithscéal agat. Tóg amach d’fhoclóir agus ullmhaigh le h-aghaidh imeartas focail den scoth.
Dé hAoine, Meán Fómhar 30, 2011
Litir chuig iMúscraí
Gaoluinn Mhúscraí
iMúscraí
A Eagarthóir, “Beidh béim láidir ar an nGaoluinn agus mar a labhartar anseo i Múscraí í………..” Is maith an rud é go bhfuil Nuachtlitir áitiúil ann do Mhuintir Mhúscraí agus is iontach an rud é go mbeidh ‘béim láidir ar an nGaoluinn agus mar a labhartar i Muscrai í’ agus a bhuíochas san don gComharchumann. Ach ba mhaith liom d’aird a tharrac ar chúpla rud a chuireann díomá orm féin. Is baolach ná fuil ‘beart de réir a mbriathar’ á dhéanamh ag lucht an Chomharchumann san eagrán seo más cur chun cinn Gaoluinne Mhúscraí atá mar cheann des an spriocanna atá i gceist leis an Nuachtlitir mar go bhfuil an iliomad dearúdaí gramadaí, litriú, abairtí aistrithe díreach ón mBéarla 7rl. Ann. (samplaí fé iamh) Tugaim fé ndeara go bhfuil laghdú suntasach a’ teacht ar chaighdeán Gaelainne mhuintir Mhúscraí go háirithe imeasc an dream óg ó thaobh gramadaí, foclóra agus Béarlachais de - i.e. “an grian” nó “an fuinneog” in ionad “an ghrian” nó “an fhuinneog”. Tá an Tuiseal Ginideach imithe i léigh go mór i.e. “mála Séan” in ionad “mála Shéain nó “ag labhairt an Gaolainn” in ionad “ag labhairt na Gaolainne” agus maidir leis an dTuiseal Gairimeach níl ann do a thuilleadh - i.e. “a Shéain” nó “a Mháre”, ní chloisim ach “Seán, tair i leith…” nó “Máire, féach air seo…”. Bhídís so go nádúrtha sa chaint ag an nglúin atá imithe romhainn agus is mór an trua é má cailltear an Ghaoluinn fé mar a labhradh an seana dhream í. Tá sé de dhualgas ar an nglúin seo Gaoluinn ár sinsear a fhágaint mar oidhreacht ag an gcéad ghlúin eile, mar sin, dar liom, go bhfuil dúshlán mór roimh údair an phlean teanga má tá Gaoluinn Mhúscraí le caomhnú mar ba cheart. Mar sin, mar thosnú, ba mhaith liom a mholadh go ndéanfaí profáil ar an ábhar sa Nuachtlitir sara gcuirtear i gcló é feasta chun dea-shampla a thabhairt don lucht léite.. Mise, le meas, Nóirín Ó Dálaigh Freagra: Go raibh maith agat a Nóirín as do thuairim a roinnt linn. Is cinnte go bhfuil dúshláin le sarú ag iMúscraí agus sinn ag iarraidh nuachtlitir shlachtmhar a chur ar fáil do phobal na Gaeltachta. Leanaimíd orainn ag déanamh ár ndícheall taobh istigh de na h-acmhainní atá againn agus ar barr ár gcumas i dtreo na sprice sin a bhaint amach.
7
Ceantar Glas Mhúscraí Le Dónal Ó hÉalaithe
Sna h-eagráin de iMúscraí as seo amach, beidh sliochtaí as stair Mhúscraí de réir mar atá scrite ag Dónal Ó hÉalaithe, ar saoi é i nDáimh Staire Acadamh Fódhla, á fhoilsiú anseo. Beidh fáilte roimh dánta, aistí agus a leithéid ó scríobhnóirí eile an cheantair seo. Cuir glaoch ar: 026 65781/085 813077 nó cuir r-phost chuig concubhar.oliathain@gmail.com An rabhais riamh i nGúgán Barra, nó ar shleasa Chéim an Fhia In Uibh Laoire maoineach aiceanta, nó ar mhacha Dhún Dá Radhairc Ar Thearman Ghort na Tiobratan, nó iarghúltacht Fuithirí? Ceantar aoibhinn maisiúil, is ea Gaeltacht seo Mhúscraí Sé’n áit is breatha in Éirinn é, tá féile ann is ceol. Dúthaigh álainn mhaorga, faoi bhrát druchta maidean cheoigh, Gleannta, gaorthaí, glaisí agus cumarach fraoigh; Dob’é sin fód mo shinsir i bhfearann glas Mhúscraí Ansiud a bheir fé gheasa ag fuaim easa an tSuláin, Na h-éin go binn ag cantaireacht ar ghéaga is cnocáin Caomhghuth cuaiche ar chrannaibh, an sionnach glic imníoch, An fia’s a os dea dhathrach, ar shleasa glas Mhúscraí Tá lus na meala go flúirseach ann go cumhra fior ar feoir, Raithneach is blath na fiúise ar chlathacha i ngach clós Fraoch bán, an plúirín sneachta, an rós is an seamair chaoin Is an cuileann, rogha na coille, mar ornáid ar fuaid Mhuscraí. Tá radharcanna dochreidte i bhfolach ansiúd faoi scáth, Plandaí nadúrtha fiáine agus crónán beach ar bhláth, An méaracán beag dearg is lus gleoite na mban sí, An smólach is an chéirseach is iad ag fógairt seoide Mhúscraí. Tá ‘n earc luachra fé leac ann, an broc is an ghráinneog, An t-iora rua, an lasair choille, an eala is an easóg, An colúr balbh ar a sheachaint, an druid is an fheadóg bhuí, Is tá raidhse cearca feá i dtaobh tíre seo Mhúscraí. Ansúd tá aibhnte gléineacha, an Laoi is an Sulán; An madra uisce ag léim ann, an breac is an bradán, An eascúin i ngach mionghlaise is an corr-iasc, ag leogaint scith, An nádúr ar taispeántas ar uiscí glan Mhúscraí
Gnéithe de Ghaoluin Mhúscraí Le Dónal Ó Loingsigh
1. Fé/faoi Tá sé ana-choitianta fé láthair go n-úsáidtear ‘faoi’ in ionad ‘fé’ i measc cainteoirí dúchais i gCúige Mumhan. Éist le Raidió na Gaeltachta. Tá abairt a bhí coitianta uair: Ní bheadsa fé ort: I won’t be under any obligation to you. Is cuimhin liom go maith breis is dachad bliain ó shoin é bheith ag Donncha Ó Cróinín ar chlár raidió: ‘Fadhbanna Gaeilge’. Tabhair fé: ‘Tackle it/try it’.
3. An fhuaim ‘ing’ An fhuaim ‘ing’ sa Bhéarla bheith ag na h-aon fhocal go bhfuil “inn” nó “ainn” nó “unn”. Bainne - bainge Déarfainn - deerhing Páirc Uí Rinn - (reeing)
2. Réamhfhocail mar fé/do/de/ le go ‘na’ iad bionn ‘s’ curtha leo. Mar shampla: Fé na - Fés na Do na - dos na De na - des na Le na - les na
6. An fhoim tháíte Dhein mé - dheineas Rinne muid - dheineamar Dhein sibh - dheineabhúir Beidh mé - bead Déarfaidh mé - déarfad
4. ‘-eas’ Chonaic / ní fhaca Chonaiceas - chonuc Chonaic mé. 5. Rinne - Dhein Ní dhearna - nior dhein
Tá láithreacha stairiúla ann, lorg uasal na laoch gan cháim, Béal a’Ghleanna, Cúl na Cathrach, Céim an Fhia is an Geata Bán, Cnoc Sathairn Chill na Martra, Túirín Dubh is an Charraig Mhín, Go raibh leabha ins na Flaithis ag fir chalma Mhúscraí. Ceantar mór cultúrtha é do cheol is litríocht, Bhí Eibhlín Dubh Ní Chonaill, Ó Riada agus Máire Buí, Ó Síocháin, an tAthair Peadar is Bess Cróinín an bhéil bhinn, Tá na ceolta sí mar anlann ag amhránaithe Mhúscrai. Tá fothracha creidimh ann gur mhór a gclú agus a gcáil, Bhí Fionnbarra agus Gobnait, Lachtain is Naomh Abán, Do mhair an oidhreacht chreidimh seo le paidir agus le h-aithrí, D’ainneoin géarleanúint an tSasanaigh ar phobal Mhúscraí. Tá báighiúlacht is caradas in abhantracht seo na Laoi, Tá mórtas cine is diograis ag borradh i ngach croí, Tá’n smior Gaelach fós go daingean ann, ‘dir ceol is litríocht, Níl dáimhscoil eile in Éirinn ach amháin ag baird Mhúscraí. Moladh le Rí na hAoine a chruthaigh ár ndúthaigh cháidh, Is a bhronn an gabháltas tíre seo ar ár sínsear le mórghrá, Gan truailliú, gan lot, gan ainnise, gan máchail ná céataí, An nádúr mar mhaoin bhuansheasamhach i gceantar glas Mhúscraí. Má shiúlann tú gleannta is sléibhte ó Thóraí go Cúil Aodha, Beidh radharcanna na hÉireann le h-iniúchadh agus le plé; Ach níl aon áit chomh dea-thréitheach, dea-mháisithe, dea- chroioch, Leis an gceantar álainn maorga, Múscraí glas Uí Fhloinn.
Comórtas na míosa
Le déanaí, ag Daonscoil na Mumhan, seoladh leabhar le dhá dhluth dhiosca de shaothar Sheáin Uí Mhúimhneacháin Tá idir dánta, dramaí, agallaimh, luibíní, sceitseanna is amhráin sa bhailiúchán seo ó pheann duine de mhór fhilí Mhúscraí, Seán Ó Muimhneacháin. Tá go leor de shár amhránaithe Mhúscraí le clos ar an dluth dhioscaí. Is féidir cóip den leabhar bhrea seo a bhuachaint ach freagra a thabhairt ar an gceist seo: Cén scoil inar mhúin Seán Ó Muimhneacháin ar feadh na mblianta fada? Seol freagra na ceiste seo chuig Comórtas, iMúscraí, Ionad Óige Dónal Ó Liatháín, Cúil Aodha nó chuig concubhar.oliathain@gmail.com. Is féidir an leabhar seo a cheannach i siopaí áitiúla agus ar www.litriocht.com. An chostas atá air ná €19.99.
Comórtas #1 iMúscraí Ceist: Cén cór áitiúil lena gcanann Iarla Ó Lionaird? Freagra: Cór Chúil Aodha Buaiteoir: Lena Racine, Cloch Aidhneach Cill na Martra. Tá ‘Foxlight’ ar a shlí chugat, Lena!
Eolas do Thurasóirí/Tourist Information
8
iMúscraí
Dé hAoine, 4 Samhain, 2011
Fáilte Welcome Bienvenue a Wilkommen Benvunto 欢迎 ようこそPowitanie добро пожаловать אבה ךורב بيحرت Ongi etorri Deuet mat Croeso Bienvenida Benvinguda Fáilte Welcome Bienvenue a Wilkommen Benvunto 欢迎
Múscraí
よ
こそPowitanie добро пожаловать אבה ךורב بيحرتOngi etorri Deuet mat Croeso Bienvenida Benvinguda Fáilte Welcome Bienvenue a Wilkommen Benvunto 欢迎 よ うこそPowitanie добро пожаловать אבה ךורב بيحرت Ongi etorri Deuet mat Croeso Bienvenida Benvinguda Fáilte Welcome Bienvenue a Wilkommen Benvunto 欢迎 ようこそPowitanie добро пожаловать אבה ךורב بيحرت Ongi etorri Deuet mat Croeso Bienvenida Benvinguda Fáilte Welcome Bienvenue a Wilkommen Benvunto 欢迎 ようこそPowitanie добро пожаловать אבה ךורב بيحرت Ongi etorri Deuet mat Croeso Bienvenida Benvinguda Fáilte Welcome Bienvenue a Wilkommen Benvunto 欢迎 ようこそPowitanie добро пожаловать אבה ךורב بيحرت Ongi etorri Deuet mat Croeso Bienvenida Benvinguda Fáilte Welcome Bienvenue a Wilkommen Benvunto 欢迎 ようこそPowitanie добро пожаловать אבה ךורב بيحرت Treoir é seo atá dírithe ar chuairteoirí go Múscraí agus is é atá i gceist leis eolas riachtanach i leith lóistín, tabOngi Deuetturasóireachta, mat Croeso Bienvenida Benvinguda hairní agusetorri bialannaí, buaicphointí imeachtaí agus eile a chur ar fáil. Beidh sé san nuachtlitir seo go rialta agus cuirfear fáilte roimh eolas nua, leasuithe is eile. Ní gá ach teagmháil a dhéanamh linn. 026 65781/085 8130777 concubhar.oliathain@gmail.com う Fáilte Welcome Bienvenue a Wilkommen Benvunto 欢迎 This is a guide for visitors to Múscraí and it is intended to contain information relating to accomodation, local bars and restaurants, tourist attractions, events. it will be a regular feature of iMúscraí. If you wish to have your ようこそPowitanie добро пожаловать حرت venue/event/location included in the guide, please contact 026 65781/085 8130777 or email Béal Átha’n Ghaorthaidh/Ballingeary Lóistín/Accommodation: Gougane Barra Hotel, www.gouganebarrahotel.com, 026 47069 Cois na Coille, 026 47172 http://homepage.eircom.net/~coisnacoille/ Tig Barra House, B&B, Gallery. 026 47016 Buaicphointí Turasóireachta/Tourism Attractions Gougane Barra Oratory and Forestry Park Lakes of Lua Tour Jerry O’Sullivan 08608871 (weather permitting) Bia agus deoch Cronin’s Bar and Café, Gougane Barra 026 47031 Ard na Laoi, Pub, Béal Atha’n Ghaorthaidh, 026 47092 Tig Seartan, Pub, Béal Atha’n Ghaorthaidh, 026 47072 Na hEasbaig Beaga Café, Béal Atha’n Ghaorthaidh Centra/Oifig an Phoist, Béal Atha’n Ghaorthaidh
Baile Mhúirne/Ballyvourney- Baile Mhic Íre/Ballymakeera Lóistín/Accommodation: Abbey Hotel Baile Mhúirne 026 45324, www.theabbeyhotel.ie The Mills Inn/An Muileann, 026 45237, www.millsinn.ie Weston House, Baile Mhúirne, B&B, 026 45097 Buaicphointí Turasóireachta Eas Coille Art Studio, Máire Ní Shúilleabháin 026 45155 Abhainn Gharbh Art Studio, Pauline Dodds, 026 45212 Ionad Cultúrtha Bhaile Mhúirne, Centre for Traditional and Contemporary Arts, www.ionadculturtha.ie, 026 45733 Fabulous Fabrics, http://www.thefabulousfabriccompany.ie/ 026 45235 Lee Valley Walking, http://www.leevalleywalking.com/ 026 45642 Bia agus Deoch/Food and Drink An Cruiscín Lán, Baile Mhic Íre, 026 45237 Ó Scanaill, Pub, 026 45079
Imeachtaí-Events Cork-Kerry Weekend - Setdancing with Timmy and Rhona McCarthy, 026 45084 11-13 September, Abbey Hotel and The Mills Inn, Ballyvourney Concert, Ionad Cultúrtha Bhaile Mhúirne, Danny O’Mahony, Cyril O’Donoghue, Patsy Broderick and Johnny Ringo McDonagh, 8.30pm, 11 November. 026 45733 Ceiliúradh of Oireachtas na Samhna, Ionad Cultúrtha Bhaile Mhúirne Local winners from Oireachtas competitions, 8.30pm, 25 November 026 45733 Éigse Dhiarmuidín Ó Súilleabháin, Cúil Aodha agus Baile Mhúirne, www.eigse.ie 2-4 December, 2011. info@eigse.ie 026 45366
Cill na Martra/Kilnamartyra - Reidh na nDoirí/Reinaree Lóistín/Accommodation: An Cuasán, B&B, Cill na Martra 026 40018 Findus House, B&B, Cill na Martra, 026 40023 Buaicphointí Turasóireachta/Tourism Attractions Prince August Toy Soldier Factory, Visitor Centre, www.princeaugust.ie, 026 40222 Coolavokig Pottery, N22 between Ballyvourney and Macroom, http:// www.coolavokigpottery.com 026 40172/ 087-9184024 Bia agus deoch/Food and Drink An Chrois, Pub, Cill na Martra, 026 40076 Halfway House (Mons Bar), 026 40333 Tig Uí Mhurchú, Pub, 026 40002
Cúil Aodha - Coolea Lóistín/Accommodation: Bun a’ Bhaile, B&B, www.bunabhaile.ie, 026 45213 Tír na Meala, B&B, http://www.tirnameala-coolea.com/ 026 45651 Buaicphointí Turasóireachta/Tourism Attractions Comharchumann Forbartha Mhúscraí, Ionad Óige, 026 65781, www.imuscrai.com Seán Ó Riada statue, Séipéal Chúil Aodha Cór Chúil Aodha, Stiúrthóír: Peadar Ó Riada. Mass at 10am, Sunday. Bia agus deoch/Food and Drink Top of Coom, the Highest Pub in Ireland, 064 6685373
concubhar.oliathain@gmail.com う