IMA05 2015 lr by Industrielinqs pers en platform

www.imaintain.info

05 15 TWAALFDE JAARGANG – LOSSE VERKOOPPRIJS € 17,00

Maint

Het mag

MA Cover

azine va n de

NVDO

‘Ik ben alt ijd op zoe k naar ho werken aan e het be de veiligh ter kan’ eid van he | De vloer slimmer | 3D-temp op: t land | Rio eratuurm olbeheer etingen moet in de on dergron d

MaintNL.indd

18-05-1

5 15:02

MAAK WET- EN REGELGEVING MULTIDISCIPLINAIR

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. • Hoeveel onderhoud is juist genoeg? • Kunnen we met de onderhoudsfunctie geld verdienen? • Hoeveel kan onderhoud bijdragen aan het bedrijfsresultaat? • Wat is Excellent Onderhoud en hoe geef ik dit vorm? WAARDECREATIE DOOR GOED ONDERHOUD Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de antwoorden te vinden op deze vragen. In de afgelopen jaren zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Onderhoud bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken. • Post-MBO Onderhoudstechniek (OTK) • Post-HBO Onderhoudstechnologie (OT) • Post-HBO Onderhoud en Management (OM) • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

Start 30 september 2015 Start 1 oktober 2015 Start 1 oktober 2015 Start februari/september

Alle genoemde opleidingen kunnen naar wens in-company (op maat) verzorgd worden. Informeer naar de mogelijkheden. Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op www.cvnt.nl.

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

INHOUD 3

10 Op zoek naar excellente meesters Nu drie nieuwe kandidaten komende maand strijden om zijn opvolging, zet de Plant Manager of the Year 2014 Frans Scheeren zijn pleidooi voor een sterkere industrie nog extra kracht bij. Scheeren wil eerherstel voor technische kennis en ervaring.

14 Maak weten regelgeving multidisciplinair Wet- en regelgeving moeten zeker blijven bestaan. Het zal niet alle incidenten kunnen voorkomen, want de mens en gedrag zijn de cruciale factor. Maar als weten regelgeving multidisciplinair wordt opgesteld, kan het mensen helpen om hun werk beter te doen.

5 COMMENTAAR 6 ACTUEEL 17 TERUGBLIK MAINTENANCE NEXT 20 WHAT’S NEXT 62 VOLGEND NUMMER

Maint

Het magazine van de NVDO

Onderhoud is niet altijd makkelijk te plannen bij groenteverwerkingsbedrijf Vezet. Maintenance manager Peter Schokker houdt van de dynamiek van een productiebedrijf en ziet altijd kansen om te verbeteren. TAQA heeft haar gasopslag in Bergermeer bij Alkmaar volledig in gebruik genomen. Tijdens het ontwerpen van de fabriek is nagedacht over toekomstige ontwikkelingen. De fabriek kan, als gas niet meer nodig is, voor andere doeleinden worden gebruikt. ‘Ik ben altijd op zoek naar hoe het beter kan’ De vloer op: Werken aan de veiligheid van het land Rioolbeheer moet slimmer Op zoek naar de maximale klantwaarde Beton herstelt uit zichzelf dankzij bacteriën Belangrijke gasopslag in gebruik genomen Kunstmatige intelligentie breekt door De Stelling 3D-temperatuurmetingen in de ondergrond

30 34 38 40 43 44 48 51 54

iMaintain 15

B Inhoud.indd 3

19-05-15 16:29

MC2015-008

Uw instrumenten tot in perfectie gestemd Kalibratie door Endress+Hauser = kwaliteitsborging • Als instrumentatieproducent hebben we de meeste kennis van het instrument en de applicatie waarin het wordt toegepast, zodat na kalibratie zeker is dat uw bedrijfsvoering optimaal is. Mocht het noodzakelijk zijn, dan zijn we tevens in staat om direct na de kalibratie te repareren en/of te justeren. • Indien u instrumenten van andere merken gebruikt worden deze tevens door Endress+Hauser gekalibreerd. U heeft daarmee maar één aanspreekpunt nodig voor on-site of laboratoriumkalibratie volgens uw geplande onderhoudsschema. • Alle kalibratieresultaten en bijbehorende instrument-informatie wordt consistent digitaal in een W@M Portalen op papier beschikbaar gesteld zodat u bent voorbereid op eventuele kwaliteitsaudits. www.nl.endress.com/calibration

www.hi-force.com

IMA5 advertenties.indd 4

Endress+Hauser BV Postbus 5102 1410 AC Naarden Tel. +31 35 695 86 11 info@nl.endress.com www.nl.endress.com

19-05-15 16:37

COMMENTAAR 5

Rules rule! Op weg naar Industrielinqs kom ik de laatste weken langs wegwerkzaamheden. Net als ik de snelweg af ben, wordt op de S114 gewerkt aan de ontsluiting van een nieuwe woonwijk. Met een woud aan tijdelijke verkeersborden worden de weggebruikers gemaand om links, rechts, zacht of niet te rijden. Maar eigenlijk slaan die borden elke dag de plank mis. Ik doe er in ieder geval niets mee. Het is voor mij veiliger om op mijn medeweggebruikers te letten, die in verwarring over de twee weghelften dwalen. Het zijn regels waar ik niets aan heb. Ook op andere vlakken zit regulering en het afdekken van risico’s - misschien wel het afdekken van verantwoordelijkheid - de processen in de weg. Kijk eens naar de zorg, daar is de hands on tool time (HoTT) vaak laag omdat er veel papier tussen zit. Met die insteek schoof ik aan bij de rondetafelbijeenkomst, die ik onlangs voor het iMaintain platform mocht voorzitten. Maar mijn vraag of het zonder weten regelgeving niet net zo veilig zou zijn, werd anders beantwoord dan ik had verwacht. De regels zijn zo slecht nog niet. Het helpt inspecteurs om de slechtste jongens van de klas uit bedrijf te halen, of om afspraken en onderlinge verantwoordelijkheid te versterken. De belangrijkste regel is toch dat je als mensen steeds werkt aan een veilige situatie. Als opdrachtgever moet je de boel op orde hebben en weet je de risico’s voor je aannemer tot een minimum te beperken. Wet- en regelgeving helpt daarbij. Zorgen voor een cultuur waarbij je over en weer kunt werken aan veilig werk en het aanpakken van onveilige situaties, is volgens mij de belangrijkste regel. Dat gaat veel verder dan alleen het uitreiken van middelen, het is een gezamenlijk doel. En daarvoor recycle ik een quote die ik tijdens de meeting hoorde: ‘doelen zijn doelmatig, middelen zijn middelmatig’.

Mark Oosterveer @M_Oosterveer mark@industrielinqs.nl

HOOFDREDACTIE

Mark Oosterveer 020 3122 793 mark.oosterveer@industrielinqs.nl NUMMER 05 - 2015

Wim Raaijen 020 3122 081 wim.raaijen@industrielinqs.nl

UITGAVE VAN

EINDREDACTIE

Industrielinqs pers en platform Veembroederhof 7 1019 HD Amsterdam

Miriam Rook 020 3122 796 miriam.rook@industrielinqs.nl Liesbeth Schipper 020 31 22 083 liesbeth.schipper@industrielinqs.nl

MEDEWERKERS PARTNER

Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud (NVDO) Postbus 138, 3990 DC Houten

David van Baarle, Erik te Roller, Renske van den Berg, Ingrid Rompa, Pieter Pulleman, Francis Voermans, Dagmar Aarts

LAY-OUT

De Opmaakredactie

COVER Ahoy Rotterdam NV Ahoy-weg 10 3084 BA Rotterdam Postbus 5106 3008 AC Rotterdam Organisator van

UITGEVER

Wim Raaijen 020 3122 081 wim.raaijen@industrielinqs.nl

Wim Raaijen

ADVERTENTIEVERKOOP Jetvertising BV Kim de Bruin T: 070 399 00 00 F: 070 390 24 88 kim@jetvertising.nl

TRAFFIC

Breg Schoen 020 3122 088

DRUKKERIJ

PreVision Graphic Solutions

ABONNEMENTEN (EXCL. BTW)

Nederland/België € 95,– Introductie NL/B 25% € 71,– Overig buitenland € 119,– Losse verkoopprijs € 17,– Studenten € 39,– Proefabonnement 3 mnd € 27,50

OPZEGGEN

Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen kan via www.aboland.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Adreswijzigingen kunt u doorgeven via www.aboland.nl, per post of per telefoon.

Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op.

ABONNEMENTENLAND

Postbus 20 1910 AA Uitgeest Tel. 0900-ABOLAND of 0900-226 52 63 € 0,10 per minuut Fax 0251-31 04 05 Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen. Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten. Prijswijzigingen voorbehouden. ISSN: 2211-6826 © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

iMaintain 15

C Commentaar.indd 5

19-05-15 16:30

6 ACTUEEL

MEEST GELEZEN ONLINE 1. Strijd tegen tekort aan werknemers in procesindustrie Unique, Technicom en UWV Friesland gaan de aankomende krapte op de arbeidsmarkt binnen de procesindustrie gezamenlijk aanpakken. De partijen zien werkzoekenden die niet opgeleid zijn voor dit vakgebied, terwijl er veel vraag naar is. Lees verder op pagina 7

2. Deel BASF De Meern zes weken dicht BASF sluit een deel van de fabriek in De Meern zes weken om veiligheidsmaatregelen te nemen. Bij het bedrijf zijn regelmatig incidenten met chemische stoffen. De sluiting was gepland, maar voordat het productieproces werd stilgelegd, waren er twee nieuwe incidenten. Lees verder op pagina 7

3. Lage olie- en gasprijzen halveren winst Shell Lagere olie- en gasprijzen en afzetvolumes drukken de winst van Shell in het eerste kwartaal van 2015. Opvallend is dat de downstream business van Shell juist beter presteert. Lees verder op pagina 9

4. Antwerpen wordt met nieuwe investering luier-hub van Europa Met de investering van 350 miljoen euro die Nippon Shokubai begin mei aankondigde, groeit Antwerpen uit tot productiehub voor zogenoemde Super Absorbent Polymers (SAP). Want naast de geplande enorme productie-uitbreiding van het Japanse bedrijf produceert BASF in Antwerpen ook grote hoeveelheden van deze absorberende stoffen. Lees verder op pagina 9

5. Thales verdedigt Nederlands luchtruim Thales gaat een belangrijke rol spelen bij het verdedigen van het Nederlandse luchtruim. De radarproducent uit Hengelo gaat radars voor de Koninklijke Marine en de Koninklijke Luchtmacht onderhouden. Lees verder op deze pagina

5 15 iMaintain

D Actueel.indd 6

Cofely krijgt boete voor onjuist verwijderen asbest Het bedrijf Cofely Zuid Nederland uit Arnhem heeft van de Inspectie SZW een boete gekregen van 126.000 euro. Het bedrijf heeft in september vorig jaar in Velp (Noord Brabant) op onjuiste wijze asbesthoudende materialen verwijderd. Bovendien was het bedrijf niet in het bezit van het certificaat om asbest te mogen verwijderen. Medewerkers zijn mogelijk blootgesteld aan asbestvezels. De Inspectie SZW constateert, naar aanleiding van een signaal van de Omgevingsdienst, dat op het terrein van Cofely in Arnhem een afvalcontainer staat met niet-hechtgebonden asbesthoudende pakkingen tussen ander metaalafval. Het afval had Cofely Zuid Nederland in september 2014 verwijderd uit een ketelhuis op een bedrijfsterrein in de gemeente Velp. Voorafgaand aan de werkzaamheden is er geen asbestinventarisatierapport opgesteld. De medewerkers geven wel aan dat er bij afsluiters en pompen teksten met ‘asbestverdacht’ waren aangebracht. De Inspectie SZW vindt dat van Cofely had mogen worden verwacht dat zij wisten van de aanwezigheid van asbest, omdat het gebouw van voor 1994 was. Naast de boete heeft het bedrijf heeft ook een waarschuwing ontvangen dat bij herhaling van eenzelfde of soortgelijke overtreding kan worden besloten de werkzaamheden van het bedrijf gedurende langere tijd (enkele maanden) te staken. Voor de Inspectie SZW is de aanpak van misstanden in de asbestsector een van de speerpunten. Daarom is een speciaal team geformeerd met inspecteurs, die zijn vrijgemaakt voor de aanpak van misstanden.

‘RDM-trainingsplant is een unieke schakel’ De RDM-trainingsplant is belangrijk voor het opleiden en trainen van mensen in de procestechniek vertelde Cees Jan Asselbergs, algemeen directeur Deltalinqs, op de openingsdag van Maintenance Next op 21 april. De RDM-trainingsplant is volgens hem een locatie waarin mbo en hbo jongeren hun toekomstige werkplek herkennen en waar technici zich verder kunnen bekwamen in de vereisten binnen de procesindustrie. ‘De cultuur van veilig werken is standaard. De RDM-trainingsplant speelt in op die behoefte.’ Op de RDM-Heijplaat ligt momenteel de ontmantelde rubberfabriek van Shell. Als deze wordt opgebouwd staat op de RDM de kern voor de onderhoudsopleidingen en trainingsinfrastructuur. ‘Zowel bruikbaar voor jongeren als geschikt voor diverse beroepskwalificaties voor mensen die in de procesindustrie hun brood willen verdienen’, aldus Asselbergs. ‘Veilig werken is een vereiste. De RDM-trainingsplant speelt daar op in en is het voorbeeld van publiek private samenwerking. Een slimme Rotterdamse aanpak waarbij gezamenlijk wordt geïnvesteerd in de opleidingsinfrastructuur. Deze plant vormt dé verbindende schakel op de arbeidsmarkt.’

Thales verdedigt Nederlands luchtruim Thales gaat een belangrijke rol spelen bij het verdedigen van het Nederlandse luchtruim. De radarproducent uit Hengelo gaat vier Smart-L early warning capability (EWC) radars voor de Koninklijke Marine en twee SMART-L EWC Ground Based (GB) radars voor de Koninklijke Luchtmacht onderhouden. Dankzij die radars zien marineschepen en radarstations van de luchtmacht eventuele raketten of vijandelijke vliegtuigen al van mijlenver aankomen. Het onderhoud aan de radars voor de vier Luchtverdedigings- en Commandofregatten wordt vanaf 2018 uitgevoerd in een samenwerkingsverband. Directie Materiele Instandhouding (DMI) en de scheepsbemanning voeren het reguliere onderhoud uit. Thales garandeert gedurende een periode van zestien jaar de beschikbaarheid van de benodigde onderdelen en voert in samenwerking met CZSK de onderhoudsopleidingen uit.

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-05-15 16:31

ACTUEEL 7

Eind vorig jaar is de aanschaf beklonken van twee SMART-L EWC grondgebonden radarsystemen voor de luchtmacht. Deze nieuwe radars vormen net als de marineradars een bijzondere combinatie van een langeafstand rondzoekradar en de verdedigingscapaciteit tegen ballistische raketten van Thales. De systemen houden niet alleen het Nederlandse luchtruim in de gaten, maar zorgen er ook voor dat dat eventuele dreigingen vernietigd kunnen worden. Met het nu afgesloten contract is Thales heel de levensduur verantwoordelijk voor goed werkende radarsystemen.

Deel BASF De Meern zes weken dicht BASF sluit een deel van de fabriek in De Meern zes weken om veiligheidsmaatregelen te nemen. Bij het bedrijf zijn regelmatig incidenten met chemische stoffen. De sluiting was gepland, maar voordat het productieproces werd stilgelegd, waren er twee nieuwe incidenten. Volgens de gemeente Utrecht meldde BASF die te laat bij de autoriteiten. BASF De Meern bevestigt dat het bedrijf begin april op eigen initiatief een deel van haar productie heeft stilgelegd. Tijdens de periode dat de fabriek voor een deel is stil gelegd zal BASF een aantal belangrijke onderhoudswerken, structurele verbeteringsmaatregelen en verschillende bijkomende veiligheidstrainingen voor interne medewerkers uitvoeren. Met deze acties wil het bedrijf het aantal interne ‘spill’ incidenten nog verder terugdringen, in lijn met het plan van aanpak dat momenteel met het bevoegd gezag wordt besproken. ‘Onze ambitie ligt hoog: met deze maatregelen willen we het bedrijf de komende maanden van een goede middenmotor naar de top tillen op het gebied van veiligheid’, aldus Site Director Paul Evers. ‘De veiligheid van onze medewerkers en omwonenden is prioritair.’ BASF zal in de komende maanden nog verdere maatregelen nemen, waarbij een deel van haar productie wordt stilgelegd.

Strijd tegen tekort aan werknemers in procesindustrie HR-dienstverlener Unique, opleider Technicom en UWV Friesland gaan de aankomende krapte en vergrijzing op de arbeidsmarkt binnen de procesindustrie gezamenlijk aanpakken. De drie partijen zien een mismatch in deze markt: veel werkzoekenden zijn niet opgeleid voor dit vakgebied, terwijl er wel veel vraag naar is. Het samenwerkingsverband maakt het mogelijk dat twintig werkzoekenden binnen vier maanden worden opgeleid tot Entree Operator. Daarbij krijgen ze de garantie op een baan bij een van de opdrachtgevers van Unique. De eerste drie maanden van de opleiding staan voornamelijk in het teken van het bijbrengen van theoretische kennis. De laatste maand zullen de kandidaten deelnemen aan een stage. Na het afronden van de opleiding beschikken kandidaten over voldoende basiskennis, zodat zij direct inzetbaar en productief zijn. Werkgevers kunnen deelnemers verder opleiden tot volledig inzetbare operators. Zo zetten zij in een korte periode de eerste stappen naar een oplossing voor de krapte op de arbeidsmarkt binnen de procesindustrie. De selectiedag voor deelnemers vindt plaats op 20 mei 2015. De opleiding start 15 juni 2015.

BEDRIJVENNIEUWS Stoomsysteem Shell Moerdijk wordt opgestart Het stoomsysteem van Shell Moerdijk wordt in mei opgestart. Het systeem raakte in oktober beschadigd als gevolg van verontreiniging. Het stoomsysteem is nu voor een groot deel weer gereed, waardoor het kan worden getest en opgestart. De opstart van het stoomsysteem is ook een voorbereiding voor de opstart van de etheenfabriek, de kraker. De verwachting is dat die tegen het einde van het derde kwartaal in 2015 in bedrijf wordt genomen.

Vanderlande neemt Dinamic over Vanderlande neemt het Spaanse Dinamic Industrial Business over. De overname past bij de groeistrategie van het bedrijf in Europa en de Verenigde Staten. Met Dinamic breidt Vanderlande haar productiecapaciteit uit en voegt het een aantal nieuwe producten aan haar portfolio toe. Het Spaanse bedrijf zal voortaan Vanderlande Industries Santpedor S.L. gaan heten. Het bedrijf zal productie-installaties verder uitbreiden en nieuwe en bestaande producten ontwikkelen en verkopen.

Werknemers Shell Moerdijk weggestuurd na drugstest Op 15 mei kwam het bericht dat Shell Moerdijk tientallen werknemers van een aannemersbedrijf naar huis heeft gestuurd nadat ze door de mand vielen bij een drugstest. In hun urine werden sporen aangetroffen van cannabis. Dat schrijft de NOS op haar website. De FNV bevestigt dat er ongeveer zestig mensen zijn weggestuurd. Op het terrein in Moerdijk werken momenteel duizenden extra arbeidskrachten om de schade te herstellen van de brand van vorig jaar. Om de veiligheid op het terrein te bevorderen, liet Shell twee drugscontroles uitvoeren. Volgens de FNV zijn vooral werknemers uit OostEuropa door de mand gevallen. Ze zijn niet ontslagen, maar mogen niet meer het terrein op.

iMaintain 15

D Actueel.indd 7

19-05-15 16:31

22 juni • FME Gebouw • Zoetermeer

[Schrijf u

nu in]

Corrosion under isolation Een proactieve aanpak bij het voorkomen van incidenten in de industrie biedt veel voordeel. Ook de studie van DI-WCM naar het waarnemen en voorkomen van corrosie onder isolatie (CUI) toont dat aan. De veiligheid van mensen en installaties is er mee gediend, het imago van de industrie loopt geen onnodige deuken op en niet in de laatste plaats, het levert geld op! Kosten voor herstelwerkzaamheden zullen dalen, de levensduur van assets kan verder worden verlengd, en ongeplande downtime wordt sterk gereduceerd door een hoger betrouwbaarheid. Op 22 juni wordt bij Profion Maintenance Linqs de koers en status van het CUI-onderzoek besproken.

Programma 22 juni Het programma van deze Profion Maintenance Linqs biedt u naast interessante sprekers voldoende gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan. 15.45 16.00 16.15 17.15 17.30

Ontvangst FME Gebouw Zoetermeer Projectupdate door Rob de Heus van Sitech Drivers en keuzes rond CUI door twee experts Discussie en afsluiting Netwerkborrel

Aanmelden Aanmelden kan via www.industrielinqs.nl/pml De bijeenkomst is KOSTELOOS voor Profion-leden, partners van DI-WCM en partners/leden van het iMaintain platform. Niet-leden betalen €150,-

WWW.INDUSTRIELINQS.NL/PML Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: lotte@industrielinqs.nl • Tel: 020 31 22 792

Initiatiefnemers:

IMA5 advertenties.indd 150518 PLM.indd 16 8

19-05-15 16:42 16:38 18-05-15

ACTUEEL 9

Herstel Nederlandse bedrijfssectoren zet door Het herstel van de Nederlandse bedrijfssectoren zet dit jaar flink door, stelt ING Economisch Bureau in haar kwartaalbericht. De overslag in de Rotterdamse haven groeit en in de industrie laten vooral de machine- en transportmiddelenindustrie grote plussen zien. In de bouw en de zakelijke dienstverlening was de verwachte groei het hoogst. De hogere economische groei in Europa en de lage euro zorgen duidelijk voor de groeiende overslag in Rotterdam van zeven procent in het eerste kwartaal van 2015. Ook de lage olieprijs leidt tot een toestroom van olie. Hierdoor realiseren raffinaderijen meer marge, omdat de energiekosten relatief laag zijn en de afzetprijzen niet vergelijkbaar zijn gedaald. Het vrachtvervoer op Schiphol maakt een pas op de plaats. Structureel lijkt de groeicapaciteit hier af te nemen doordat er steeds meer over zee wordt vervoerd. De export blijft de steunpilaar voor de industrie, maar ook in het binnenland neemt de afzet weer toe door de groeiende investeringen en consumptie. Vooral de machinebouw en transportmiddelenindustrie draaien goed met een verwachte groei van 4 en 5 procent in 2015. Het investeringsherstel in de Europese industrie en transportwereld zorgt voor mooie groeicijfers. Zo plant DAF de productie te verhogen van 140 trucks per dag in april naar 174 trucks in juni. Dit is vooral te danken aan de buitenlandse vraag. Transporteurs doen nu toch uitgestelde investeringen want in veel landen moet het wagenpark nog gemoderniseerd worden.

Antwerpen wordt met nieuwe investering luier-hub van Europa Met de investering van 350 miljoen euro die Nippon Shokubai begin mei aankondigde, groeit Antwerpen uit tot productiehub voor zogenoemde Super Absorbent Polymers (SAP). Want naast de geplande enorme productie-uitbreiding van het Japanse bedrijf produceert BASF in Antwerpen ook grote hoeveelheden van deze absorberende stoffen die met name worden verwerkt in luiers en bijvoorbeeld maandverband. Met de uitbreiding van de productiecapaciteit voor super absorberende polymeren en de bouw van een nieuwe productie-eenheid voor acrylzuur wil Nippon Shokubai de productie dichter bij de markt brengen. Nu worden grote hoeveelheden SAP naar Europa getransporteerd. Vanaf het tweede kwartaal van 2018 moet dat met de opstart van de nieuwe installaties niet meer nodig zijn. Het is bijzonder dat de investering niet naar een Amerikaanse site is gegaan, ondanks de lage energie- en grondstofprijzen door de schaliegasrevolutie aldaar. Bij de keuze heeft onder meer mee gespeeld dat de investeringskosten in de VS hoger liggen. Door de schaliegasrevolutie is daar een hoos aan investeringen ontstaan en contractors kunnen het werk nauwelijks aan. Dat stuwt de prijzen enorm. Dat Nippon Shokubai investeert heeft te maken met de groeiende vraag naar absorberende materialen. Ook concurrent BASF kondigde eind 2014 aan verder te investeren.

Lage olie- en gasprijzen halveren winst Shell Lagere olie- en gasprijzen en lagere afzetvolumes drukken de winst van Shell in het eerste kwartaal van 2015. Het bedrijf boekte in deze periode een winst van 3,2 miljard dollar, waar het in 2014 nog 7,3 miljard kon neerschrijven. Opvallend is dat de downstream business van Shell juist beter presteert: de raffinagemarges zijn hoger en de kosten voor raffinage zijn lager dan een jaar eerder. De upstream-activiteiten hebben echter last van een lage olieprijs. Shell verwacht ook in het tweede kwartaal een lagere winst doordat Shell-dochter NAM minder zal produceren uit het Groningen-veld. Bovendien zijn er onderhoudswerkzaamheden gepland bij installaties in Qatar, de Golf van Mexico en Canada. Daarnaast heeft Shell enkele desinvesteringen gedaan in onder meer Nigeria. De productie daalde dan ook met twee procent (3,166 miljoen vaten olie-equivalent per dag). De herstelwerkzaamheden na twee incidenten op de chemieplant in Moerdijk zijn nog in volle gang. Vorig jaar ontstond een explosie bij de ingebruikname van een reactor na onderhoudswerkzaamheden. Het tweede incident betrof een verkeerde loogdosering die tot uitval van het stoomsysteem leidde. De incidenten zorgden voor een lagere beschikbaarheid van de chemieactiviteiten (van 95 procent tot 84 procent).

BEDRIJVENNIEUWS Wereldrecord ‘grootste chemieles’ verbroken Essencia, Technopolis en 1018 leerlingen hebben het Guiness World Record van de ‘grootste chemieles’ op 5 mei verbroken. De leerlingen uit het vijfde en zesde leerjaar kregen een uur lang chemieles boordevol spectaculaire proefjes die ze samen moesten uitvoeren met Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits. In februari 2011 veroverden de instanties al eens het wereldrecord met een chemieles voor 562 scholieren. In september 2012 werd het record scherper gesteld toen 837 leerlingen gezamenlijk een les volgden in Engeland. Met leerlingen van 26 scholen uit alle Vlaamse provincies is het record weer naar België gehaald. ‘We willen jongeren op een toffe manier kennis laten maken met techniek, wetenschappen en chemie’, zegt Frank Beckx, gedelegeerd bestuurder van essenscia vlaanderen.

Heijmans blijft onderhoud Schiphol doen Heijmans en Schiphol verlengen de huidige contracten voor onderhoud op en rondom het vliegveld voor drie jaar. Heijmans blijft verantwoordelijk voor werkzaamheden binnen de percelen vluchtafhandeling, bereikbaarheid en transport van elektriciteit. De nieuwe onderhoudscontracten hebben een gezamenlijke waarde van circa 150 miljoen euro. Naast werkzaamheden aan onder andere taxi-, starten landingsbanen, publieke ruimtes, verlichting en het elektriciteitsnetwerk van Schiphol gaat Heijmans ook verder samenwerken op het gebied van beheer. Heijmans krijgt als asset manager meer verantwoordelijkheid voor onderhoudsplanning en -optimalisaties en zal niet alleen als uitvoerend opdrachtnemer opereren, maar ook meedenken in ontwerp en onderhoudsstrategie.

uw mailbox? Al het nineuvoworsoninze nieuwsbrief op

iMaintain.info!

Meld u aa

iMaintain 15

D Actueel.indd 9

19-05-15 16:31

10 INTERVIEW

Op zoek naar excellente meesters

Frans Scheeren wil eerherstel voor technische kennis en ervaring.

5 15 iMaintain

I Hoofdinterview.indd 10

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-05-15 16:36

INTERVIEW 11

Nu drie nieuwe kandidaten komende maand strijden om zijn opvolging, zet de Plant Manager of the Year 2014 Frans Scheeren zijn pleidooi voor een sterkere industrie nog even extra kracht bij. De Director Manufacturing van kunstmestfabrikant OCI Nitrogen wil namelijk eerherstel voor technische kennis en ervaring. Wil de Nederlandse industrie wereldkampioen manufacturing worden, dan ligt de sleutel bij vakmensen, die weten waarover ze het hebben. En van daaruit handelen. Wim Raaijen

Dat de laatste jaren van zijn carrière in de chemie zo enerverend konden zijn, had Frans Scheeren van OCI Nitrogen zelf ook niet verwacht. De Limburger heeft met bijna veertig dienstjaren een enorme ervaring in de chemische industrie, het overgrote deel in dienst van DSM. Maar toen de activiteiten op het gebied van minerale meststoffen vijf jaar geleden werden overgenomen door het toen nog Egyptische OCI, verhuisde Scheeren gewoon mee. Inmiddels is het hoofdkantoor van OCI N.V., zoals het bedrijf tegenwoordig heet, in Nederland. Sinds een half jaar maakt Frans Scheeren als Director Manufacturing deel uit van het MT van OCI Nitrogen, een dochter van OCI N.V. Dus na zijn verkiezing tot Plant Manager of the Year vorig jaar nog geen welverdiend pensioen voor de sympathieke Limburger, maar een minstens zo welverdiende promotie. En bij een bedrijf dat vol ambitie voor zijn kernactiviteiten gaat. Want bij DSM was de productie van meststoffen nog een van de vele onderdelen, bij OCI Nitrogen het enige. En met hernieuwde ambitie, waar hij zelf ook van harte al zijn energie in steekt.

FOTO’S: WIM RAAIJEN

“

Leerzaam proces En dan vorig jaar. Zijn verkiezing tot Plant Manager of the Year gaf zijn gerijpte ideeën over de procesindustrie een podium. Niet dat hij al die aandacht zocht, want eigenlijk hoefde hij de ‘poespas’ van een verkiezing niet. Maar al snel merkte hij dat het niet om persoonsverheerlijking ging, maar een instrument om de industrie te versterken. Misschien wel de meeste impact had zijn column tijdens Deltavisie 2014. Scheeren: ‘Er werd mij gevraagd een column te schrijven over een onderwerp waarvoor ik me sterk wil maken. Het schrijven van een column alleen al was natuurlijk volstrekt nieuw voor mij. Het zette me er toe eens goed na te denken over wat ik belangrijk vind en waarover ik me zorgen maak. Daar gun je je in de dagelijkse praktijk te weinig tijd voor. Laat staan dat je het idee krijgt om zoiets kort en direct op te schrijven.’ Het was een leerzaam proces.

#Deltavisie Zo heeft hij halverwege het schrijven zijn eerste fabricaat naar de prullenmand verwezen. Het was vooral een column

‘Ik wil mezelf en anderen stimuleren dat we weer meer aan het vakmanschap en beoordelend vermogen van mensen gaan werken.’ 5

iMaintain 15

I Hoofdinterview.indd 11

19-05-15 16:36

12 INTERVIEW

over wat niet deugde en wat er nodig moest veranderen. ‘Ik liet de tekst lezen aan onze communicatiedeskundige. Zij vond de toon wat te negatief. Ik kon het daar wel mee eens zijn.’ Toen Scheeren afstand nam van zijn eerste column, ging het ineens heel snel. ‘Op een zondagochtend had ik de uiteindelijke column ineens staan. Spontaan, vanuit het hart. Toen ik haar de column de volgende dag weer liet lezen, was ze heel enthousiast. De perfecte toon en goed inhoudelijk was haar reactie.’ Een spreekwoordelijk geval dus van de spijker op de kop. En juist die column heeft al veel in beweging gezet. Een tweet van de redactie van Petrochem zorgde meteen voor enige rumoer:

Natuurlijk heeft hij het niet zo hard gezegd en een dergelijke uitspraak staat ook niet letterlijk zo in zijn column. Maar het doel heiligt de middelen. De tweet heeft er inmiddels voor gezorgd dat Scheeren na het interview een gesprek had met een onderhoudsmanager over wat hij wel bedoelde. En over wat hij teweeg wil brengen. ‘Dat is toch het belangrijkste! Ik wil mezelf en anderen stimuleren dat we weer meer aan het vakmanschap en beoordelend vermogen van mensen gaan werken. Dat begint door er met de juiste mensen over te praten en kijken welke acties we kunnen ondernemen.’

Herkenbaar Daarom was Scheeren ook aangenaam verrast toen hem werd gevraagd zijn column voor te dragen aan het platform ‘Partners in Safety’. ‘We komen als leadershipteam van de site, waarin naast OCI Nitrogen ook het management van onder andere Sitech, DSM, Lanxess en Borealis is vertegenwoordigd, periodiek samen met de directies van de contractors die werkzaam zijn op de Chemelot-site. En het was natuurlijk geweldig toen bleek dat mijn spontaan opgeschreven column als zeer herkenbaar voelde bij mijn collega’s en de contractors. Dan heb je dus zo’n column nodig om dat te ontdekken.’ Daarmee lijkt hij met zijn Chemelot-

collega’s de eerste belangrijke stappen te zetten in de gewenste richting. In zijn column stelt Scheeren namelijk dat hij samen met partners wil uitvinden waar in de organisaties de meesters zitten, doelend op de directe toezichthouders. Om vervolgens uit te zoeken of deze meesters hun rol herkennen en of ze hun rol kunnen waarmaken. ‘Zo niet, dan is het aan ons om belemmeringen weg te nemen. Hierbij wil ik focussen op werkprocessen of procedures en tegelijkertijd op de praktijk van alledag. Dus heel concreet en met meer aandacht. Oftewel: iets meer ‘to the point’, iets meer power en iets minder PowerPoint!’

Gezellen Scheeren wil, gechargeerd gezegd, weer terug naar de middeleeuwen: ‘In de oude ambachten had je de meester en de gezel. In het Duits heette dat: ‘der Meister und der Geselle’. De gezel werd lid van een gilde, kreeg een basisopleiding en zocht dan aansluiting bij een meester om het beroep tot in de finesses te leren. De meester was verplicht om hem alles te leren wat hij zelf beheerste. De meester was een specialist, bijvoorbeeld een meubelmaker, die precies wist wat de klant vroeg, de kneepjes van het vak kende en die heel veel ervaring had. In de Duitse taal bestaat dan ook een veelzeggend spreekwoord: ‘übung macht den Meister’. De meester was meestal de eigenaar van de zaak en moest alles zelf doen: ontwerpen, materiaal inkopen, plannen, produceren, bezorgen en uiteraard afrekenen. Maar als hij bezig was met produceren, dan had hij alle aandacht voor zijn gezel. Hij instrueerde hem, deed hem de dingen voor en controleerde wat de gezel had gemaakt. Het moest in één keer goed, en hopelijk ook veilig.’ Gezellen heten tegenwoordig engineer, constructeur, inkoper, planner, monteur, operator, logistiek medewerker, enzovoort. De meesters heten senior, chef, teamleider, uitvoerder of directe chef, maar zelden of nooit toezichthouder of controleur, laat staan ‘meester’. Onze meesters hebben meestal niet één, maar soms zelfs tien of meer gezellen die vaak letterlijk niet dezelfde taal spreken, vindt Scheeren. Hij zou graag zien dat er in elke tak van sport in de industrie meesters komen. Bijvoorbeeld een meester bij engineering, inkoop en constructie, die ervoor zorgt dat

de tekeningen kloppen, de juiste materialen worden geleverd en de draadjes goed worden aangesloten, zodat de machine start met één druk op de knop. En een meester bij productie die controleert of de fabriek naar behoren is veiliggesteld, zodat de gezel van de contractor geen vingerkootje kwijtraakt of vloeistof over zich heen krijgt. En zeker ook een meester bij de onderhoudsdienst of bij de contractor die controleert of de juiste pakking op de juiste wijze is gemonteerd, zodat de compressor niet weer uitgebouwd hoeft te worden of de gezel van productie straks in een gaswolk staat.

Turnaround Dat de controle op vakmanschap en kwaliteit van geleverde diensten en materialen min of meer is verwaterd, heeft volgens Scheeren deels te maken met de historie en ook met huidige ontwikkelingen. Vóór de verkoop van een groot deel van de fabrieken in Geleen aan het Arabische

5 15 iMaintain

I Hoofdinterview.indd 12

19-05-15 16:36

INTERVIEW 13

“

‘Ik wil focussen op iets meer ‘to the point’, iets meer power en iets minder PowerPoint!’

Sabic, ruim een decennium geleden, waren nagenoeg alle fabrieken van DSM. Het Angelsaksische model vierde in die periode hoogtij. Focussen op kerncompetenties was het credo en zoveel mogelijk uitbesteden van zaken die daar niet toe konden worden gerekend. Dat moest tot kostenbesparingen leiden. Scheeren: ‘Dit heeft ertoe geleid dat het vakmanschap en de toezichthoudende en controlerende rol buiten de deur werden gezet.’ ‘Daarnaast zie je dat ten gevolge van de huidige vergrijzing en de flexibilisering van de arbeidsmarkt veel, al of niet plantspecifieke ervaring dreigt te verdwijnen. Vooral tijdens een turnaround wordt het probleem zichtbaar: alle tekortkomingen van geleverde materialen en diensten stapelen zich dan op en leiden vaak tot

improvisatie, risico’s en vertraging. Het corrigeren leidt uiteindelijk tot extra kosten en langere doorlooptijd en dus productiederving.’ Scheeren is van mening dat het vakmanschap, het domein van de gezel in het vroegere gildesysteem, maar ook de controle op geleverde diensten en materialen, de rol van de meester, thuishoren bij de serviceverlener en toeleverancier. ‘Deze toezichthoudende meesterrol dient explicieter te worden ingevuld om incidenten, fouten, dubbel werk, en vertraging te voorkomen. Met andere woorden: ‘first time right’. Het bedrijf zelf dient uiteraard als klant in staat te zijn om de behoefte goed te definiëren en te beoordelen of de geleverde diensten of materialen voldoen aan de verwachting.’

Stork Inmiddels heeft Scheeren zelf ook de daad bij het woord gevoegd. Met contractor en partner Stork werkt OCI Nitrogen aan een samenwerkingsverband op het vlak van onderhoud waarbij vertrouwen en de lange termijn er voor moeten zorgen dat partners zich medeverantwoordelijk voelen voor fabrieken en een goed beoordelend vermogen opbouwen. Samen met Roy Janssen van Stork komt Frans Scheeren 4 juni tijdens Deltavisie in Rotterdam graag uitleggen hoe OCI en Stork de samenwerking willen inkleden. Waarbij meesterschap een belangrijke rol krijgt. Inmiddels zijn ook filmopnames gemaakt over een wederzijds bezoek bij OCI en Stork. Binnen het Petrochem platform wordt met hen tevens gewerkt aan een traject voor e-learning. Onder de naam Masters of Excellence kan iedereen straks meediscussiëren en van elkaar leren om de industrie te versterken. ■

iMaintain 15

I Hoofdinterview.indd 13

19-05-15 16:36

14 WET- EN REGELGEVING

Maak weten regelgeving multidisciplinair Wet- en regelgeving moeten zeker blijven bestaan. Het zal niet alle incidenten kunnen voorkomen, want de mens en gedrag zijn de cruciale factor. Maar als weten regelgeving multidisciplinair wordt opgesteld, kan het mensen helpen om hun werk beter te doen. Dat zijn de belangrijkste conclusies van een rondetafelbijeenkomst van experts en partners van het iMaintain platform.

Dagmar Aarts

De veiligheid wordt beter als de nadruk op regels tot nul wordt gereduceerd. Mensen zijn dan zelf verantwoordelijk voor hun veiligheid. Nu worden ze lui, want door alle regels en het toezicht denken ze zelf niet meer na. Met deze stevige stelling aan het begin van de rondetafelbijeenkomst blijkt niemand het eens te zijn. Harry Snel van Tebodin denkt dat de regeldruk naar nul ondenkbaar is. ‘Als dat wel gebeurt, voorspel ik dat het aantal ontploffingen naar tien tot twintig per jaar gaat in Nederland. Dan heb ik het over de kleinere bedrijven waar geen holding of verzekeraar boven zit die er voldoende veiligheidsdruk op zet. Ik ken chemische en petrochemische bedrijven, waar de veiligheidscultuur heel laag is. Ik heb een bedrijf gezien waar ze in eerste instantie heel gevaarlijk met het brandbare en kankerverwekkende ethyleenoxide werkten. Als er geen druk van de overheid zou zijn, zou zo’n bedrijf regelmatig last hebben van lekkende leidingen en zelfs ontploffingen.’ Deze bedrijven missen volgens Ruud Schenk van Cofely kennis en kunde. ‘Wij zitten op heel veel verschillende locaties.

iMaintain platform Het iMaintain platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond onderhoud en assetmanagement. Partners en een expertpanel bieden de redactie ondersteuning door te vertellen over wat er speelt in de sector. Onderdeel van het platform zijn vier rondetafeldiscussies waarin telkens een actueel onderwerp wordt besproken.

Deelnemers aan de rondetafeldiscussie van het iMaintain platform: • Michel Grijpink, Hogeschool Utrecht • Henk van der Meer, BP raffinaderij Rotterdam • Hans Peters, Dunea, Maintenance Manager of the Year 2015 • Ruud Schenk, Cofely West Industrie BV • Harry Snel, Tebodin • Roelf Venhuizen, Profion en Veiligheid Voorop.

5 15 iMaintain

L Ronde Tafel.indd 14

Ik heb wel een afscheid genomen van klanten waarvan ik vond dat we onze werknemers daar niet te werk konden stellen. Dat is in situaties gebeurd waar we geen helderheid kregen. Wij kunnen heel goed inschattingen maken over de persoonlijke veiligheid van onze mensen, maar process safety is een ander verhaal. Er zijn een heleboel dingen die je niet kan doorzien als contractor. Ik moet daarom kunnen vertrouwen op mijn opdrachtgever. De klant moet een veilige werkomgeving creëren. Ik zal dan ook maatregelen nemen als ik vind dat mijn mensen niet veilig kunnen werken. En ik zal altijd achter ze blijven staan als zij denken dat het niet veilig is en het werk stil willen leggen.’ Het is dan ook belangrijk om je eigen huis op orde te hebben qua regelgeving, vindt Roelf Venhuizen van Profion en Veiligheid Voorop. ‘Wet- en regelgeving helpt, maar er moet vaak worden getoetst of het echt effectief blijft. Het moet mensen helpen om hun job beter te doen. Er moeten niet allemaal detailvoorschriften worden gemaakt.’ Er moeten doelen worden gesteld door de overheid, vallen anderen hem bij. De overheid moet niet vertellen hoe het moet, want dat kunnen bedrijven beter zelf invullen.

Simpel Eigenlijk is het thema veiligheid heel simpel volgens Harry Snel. Je moet weten wat de risico’s zijn en wat je moet doen om te voorkomen dat ze optreden. ‘Als ik ergens met mijn ploeg aan de slag ga, verwacht ik dat degene die mij een werkvergunning geeft mij ook kan vertellen wat de vijf belangrijkste risico’s van die locatie zijn. Gaat er bijvoorbeeld iemand met shovels aan de gang of gaat iemand boven mij werken?’ Michel Grijpink van de Hogeschool Utrecht denkt ook dat het belangrijk is dat de juiste vragen worden gesteld over

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-05-15 16:45

WET- EN REGELGEVING 15

verwachtingen, risico’s en waarmee wordt gewerkt. Maar hij denkt niet dat incidenten per definitie door weten regelgeving worden voorkomen. ‘Menselijk handelen, blijft daarvoor het meest belangrijk. Als mensen anders willen werken dan helpt geen regel daarbij. Als een mens niet begrijpt waarom een regel zo is dan wordt er ook niet naar gehandeld.’ Soms zijn strikte regels zelfs erg lastig. Zo was Ruud Schenk een keer bij een bedrijf waar iemand met een slijptol iets moest doen. Volgens de regels moest er een handvat op die slijptol. Maar daardoor kon hij niet bij de plek komen. ‘Hier is volgens mij een uitzondering. Als je dan samen met anderen kijkt en denkt dat je die slijptol daar veilig kunt gebruiken zonder handvat, dan moet dat kunnen.’

Verantwoordelijkheid De lat voor veiligheid ligt bij bedrijven steeds hoger. Dat komt doordat er meer technieken en systemen zijn die ons van informatie voorzien over veiligheid. Ruud Schenk: ‘We weten nog beter wat er moet gebeuren en we weten beter wat we van mensen verlangen. We zien ook dat de verantwoordingen verschuiven. De verantwoording wordt nu helderder op één plek gelegd en dat legt meer druk op mensen. Wij worden nu meer gevraagd om een project te runnen zonder dat een

andere partij nog even mee kijkt. We vragen nu meer van mensen dan tien jaar geleden.’

‘Wet- en regelgeving helpt, maar er moet vaak worden getoetst of het echt effectief blijft.’

Maar die verantwoordelijkheid is vaak nog niet vanzelfsprekend als twee partijen een overlap hebben in het werk. Het afstemmen van weten regelgeving in verschillende vakdisciplines is lastig. Hans Peters van drinkwaterbedrijf Dunea heeft daar veel mee te maken. ‘Een van de grote spanningsvelden is met name tussen natuurbeschermers, die onderdeel van het bedrijf zijn, en de mensen die met water produceren bezig zijn. Dat heeft van oudsher altijd gebotst, want ze hebben totaal verschillende belangen. Dat heeft aanvankelijk geleid tot een oerwoud aan regelgeving, waar beide partijen op elkaars vakgebied niks van begrepen. Maar op een gegeven moment zijn ze elkaars belang gaan inzien en vanaf dat moment zijn ze toenadering gaan zoeken. De natuur werd er bij gebaat

als er anders met de waterwinning en productie werd omgegaan en omgekeerd werd natuur steeds meer als volwaardige partner gezien. Nu zie je dat heel veel projecten in harmonie beginnen plaats te vinden en dat dat beide doelen veel beter dient. Maar het is wel complexer geworden. Je moet je beter inlezen en voorbereiden als je een klus wilt plannen, omdat je bijvoorbeeld rekening moet houden met een broedseizoen. De werkvergunning blijft heel belangrijk, maar kan niet alles afdekken. Het blijkt dat de veiligheidscultuur groeit door even voor de troepen te gaan staan en te vragen waar we mee bezig zijn en wat we voor elkaar moeten zien te krijgen.’ Ook bij BP zijn ze erg bezig om het veiligheidsklimaat nog beter te maken, vertelt Henk van der Meer. ‘Wij doen als BP heel veel aan supervisie. Die werknemers zijn we nu aan het trainen om aan mensen te vragen wat zij zelf voor risico’s zien. De verschillende disciplines binnen het bedrijf hebben verschillende risico’s. Ieder heeft zijn risico’s en als we die helder maken met elkaar, dan kom je met elkaar een stap hoger op het gebied van veiligheid.’ Nieuwe regels vinden de tafelheren op zich geen probleem maar ze moeten wel multidisciplinair zijn anders mis je de aansluiting tussen de verschillende disciplines. En dat werkt niet in de praktijk. ■

iMaintain 15

L Ronde Tafel.indd 15

19-05-15 16:45

Unieke technologie voor trillingSen lAgerconditie metingen

Met uitzonderlijke analytische kracht en veelzijdigheid voorziet Leonova u van een unieke combinatie van geavanceerde technologie en efficiëntie gecombineerd in één instrument. Leonova Diamond IS en Leonova Emerald IS zijn de eerste draagbare instrumenten voor gebruik in een EX-omgeving. Ze beschikken over de SPM HD technologie voor lagerconditiebewaking in het toerentalbereik van 1 tot 20000 rpm. Daarnaast is Leonova Diamond het eerste Ex instrument met 3 parallelle trillingsmeetkanalen.

leonovabyspm.com spminstrument.nl

Insituform® biedt u het comfort van full service Bij de renovatie van leidingsystemen eist u uiteraard gegarandeerde kwaliteit en zekerheid. Daarbij is een snelle uitvoering met minimale overlast van belang. Bovendien wilt u binnen budget blijven en de zorg met een gerust hart kunnen overlaten aan de expert. Daarom werken vele grote organisaties in o.a. de petro-/chemische en voedingsindustrie met Insituform®. Evenals bijna iedere gemeente in Nederland. Marktleider Insituform® realiseert met

innovatieve

No-Dig

technologieën

zoals

CIPP®

naadloze renovatie en bescherming van o.a. riool-, afval-, en drinkwater leidingsystemen. Vanuit meer dan 40 jaar ervaring en vakmanschap leveren wij u een perfect resultaat. Ieder project, hoe omvangrijk of complex ook, maken we voor u eenvoudig. Met onze maatwerk oplossingen, full service en persoonlijke aandacht. Wij doen het graag voor u. www.insituform.nl

Insituform®. Souplesse in leidingrenovatie

IMA5 advertenties.indd 16

19-05-15 16:38

TERUGBLIK MAINTENANCE NEXT 2015 17

Mastering Assets

bouwde de drukte en bedrijvigheid zich verder uit. De verschillende paviljoens waren tijdens deze dagen steeds goed bezocht. Op plaatsen zoals het iTanks-paviljoen en het POMPNL-plein, maar ook bij de Metaalunie waren steeds bezoekers aanwezig. Daarbij werd veel aan het onderhoud van relaties en netwerken gedaan. Ook de overige exposanten konden de drie dagen bouwen aan nieuwe verbindingen en nieuwe business. Dat bleek ook uit de reacties van de exposanten na afloop van de beurs.

FOTO’S: AHOY ROTTERDAM | CB IMAGES

De technologie- en onderhoudsexpo Maintenance NEXT kon in april rekenen op ruim 10.800 bezoekers in drie dagen. De beurs bood ruimte aan exposanten, exposities en experts en kon daarmee voor elke bezoeker zorgen voor nieuwe ideeën en contacten. Al in aanloop naar de beurs bleek het animo van exposanten groot. Zowel onder de vaste gezichten als bij nieuwe partijen kon de organisatie rekenen op toezeggingen voor beursmeters. In totaal 361 exposanten zorgden ervoor dat alle beschikbare ruimte was uitverkocht. Erik Takes, Exhibition Manager Ahoy Rotterdam, zegt daarover: ‘Ik ben erg trots op de wijze waarop de onderhoudssector zich hier heeft gepresenteerd. Er was volop bedrijvigheid de afgelopen drie dagen en er hing een positieve sfeer. De expo had een dynamisch en interactief karakter, waardoor veel mogelijkheden ontstonden om het zakelijke netwerk te onderhouden en uit te breiden.’ Gedurende de beursdagen was de drukte op de beursvloer wisselend. De eerste beursdag was zoals vaak de rustigste, daarna

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

K Terugblik MainNext.indd 17

iMaintain 15

19-05-15 16:43

BIZZ56'' De nieuwe standaard in webvertising Presenteer uw bedrijf, innovatie of project volgens de nieuwe standaard in webvertising: BIZZ56”. Vertel uw verhaal in uw eigen creatieve film van 56 seconden en de boodschap komt aan! Het doordachte stramien van BIZZ56” zorgt ervoor dat u en de filmers zich kunnen concentreren op het communicatieve en creatieve deel van uw boodschap. Bovenal zorgt BIZZ56” voor een snelle, complete en eigentijdse boodschap die de aandacht van uw doelgroep tot het einde vasthoudt. BIZZ56”-video’s zijn multi-inzetbaar: op uw website, via smartphones en tablets en op social media.

Verrijk uw teksten, advertenties en commerciële boodschappen met een BIZZ56” video en integreer tekst, beeld en online voor een crossmediale boodschap.

Meer weten?

Als dit icoon bij een afbeelding staat, bekijk dan het bijbehorende filmpje door met uw smartphone of tablet de foto te scannen met de iLinqs app. U vindt de gratis iLinqs app in de appstore voor andriod en apple.

BIZZ56”is een product van Movielinqs video & virals. iLinqs is een app van Industrielinqs pers en platform

Neem contact op met Gijs Hoekstra (06 42 24 53 85) of movielinqs@industrielinqs.nl

_A5_liggend_bizz56.indd 43

22-10-14 09:25

iMaintain.info

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de gehele onderhoudssector Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten en diensten Multimediale bedrijfspresentaties Tweewekelijkse Nieuwsbrief Live twitter updates LinkedIn interacted

iMaintain-abonnees krijgen meer • De nieuwste iMaintain staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase • Ga naar www.imaintain.info en kies abonneren

Ga direct naar imaintain.info en blijf iedereen voor 56-59_MO_NVDO_ Roosterinterventie.indd 58 _adv_www_iMaintain-A5.indd 43 IMA5 advertenties.indd 18

26-11-14 20-10-14 10:44 14:33 19-05-15 16:39

TERUGBLIK MAINTENANCE NEXT 2015 19

NEXT Om uitwisseling van kennis en kunde onder onderhoudsprofessionals te versterken, organiseerde Ahoy Rotterdam samen met Industrielinqs pers en platform een kennisinhoudelijk programma in de ochtend van elke beursdag. Drie dagthema’s stonden daarbij centraal: Who’s NEXT, What’s NEXT en Value NEXT. De thema’s kwamen uitvoerig aan bod in keynotes, masterclasses en casepresentaties. Stakeholders uit de industrie, vak- en brancheverenigingen en specialisten uit het bedrijfsleven gingen dieper in op de actualiteit van asset ownership en dienstverlening. ‘s Middags namen exposanten en verenigingen gebruik van de gelegenheid om een eigen sessie te organiseren. Daarbij was het succes niet voor alle exposanten gelijk. Het bezoekersaantal, als dat als graadmeter wordt gebruikt, liep uiteen van twee geïnteresseerden die een persoonlijke behandeling kregen tot een

volle zaal bij een lunchsessie. Op het Maintenance Tomorrow Paviljoen werden innovaties van de exposanten centraal gepresenteerd en op drie MegaTech Plaza’s was inspirerende technologie te bewonderen, zoals een industriële drone, een 3D-trainingsmodel en een op afstand bestuurbaar windturbineonderhoudssysteem. Integraal asset management is serious business. Met nieuwe samenwerkingsvormen, innovatie en een effectief onderhoudsbeleid blijft de Nederlandse industrie betrouwbaar en beschikbaar in de komende decennia.

In de onderhoudssector gaat jaarlijks zo’n 30-35 miljard euro om en er zijn zo’n 300.000 onderhoudsprofessionals in werkzaam. De volgende editie van Maintenance NEXT vindt plaats van 11 t/m 13 april 2017 in Ahoy Rotterdam.

iMaintain 15

K Terugblik MainNext.indd 19

19-05-15 16:43

20 WHAT’S NEXT

Virtuele bestuurder kan vertrouwen in zelfrijdende auto geven Durven mensen in de toekomst in zelfrijdende auto’s te rijden? Frank Verberne, gedragswetenschapper aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e), denkt dat een virtueel persoon achter het stuur daarbij kan helpen. In zijn promotieonderzoek laat hij zien hoe je ervoor kunt zorgen dat mensen zo’n ‘chauffeur’ gaan vertrouwen en hoe daarmee de acceptatie van de zelfrijdende auto dichterbij komt. Maar hoe creëer je dat vertrouwen? Verberne denkt dat het antwoord te vinden is in de sociale reacties die mensen hebben op intelligente systemen. Verberne: ‘Mensen geven bijvoorbeeld hun auto een naam of worden boos op hun computer als deze niet doet wat ze willen. Ik heb daarom gekeken of manieren die vertrouwen opwekken bij mensen ook toepasbaar zijn voor het opwekken van vertrouwen in technologie.’ Specifiek keek Verberne naar gelijkheidskenmerken. Uitgebreid onderzoek heeft aangetoond dat iemand meer vertrouwd wordt wanneer deze persoon in bepaal-

de opzichten op je lijkt. Dit gegeven gebruikte Verberne bij proeven met een virtueel persoon, een geanimeerd gezicht op een beeldscherm, dat hij voorin een rijsimulator plaatste. Deze virtuele persoon leek qua uiterlijk, hoofdbewegingen en denkpatronen op de proefpersoon, of juist niet. Vervolgens toetste Verberne het ver-

trouwen in deze virtuele persoon. Het bleek dat proefpersonen de virtuele persoon meer vertrouwden als deze op hen leek. Dit zou volgens de onderzoeker een geschikt middel kunnen zijn om mensen eerder de controle over te laten geven aan een zelfrijdende auto.

FIETSEN MET GRAFEENBANDEN Racefietsbanden en -wielenmaker Vittoria gaat dit jaar banden produceren waarin grafeen is verwerkt. Uit de eerste proeven blijkt dat de banden vijftien procent lichter zijn, de warmte 10 tot 15 procent beter afvoeren, het materiaal is 26 procent sterker en de zijwaartse stijfheid is met 50 procent toegenomen. Volgens de CEO van Vittoria, Rudi Campagne, wordt de rolweerstand beter net als de grip op de weg. Hierdoor kunnen wielrenners sneller rijden.

5 15 iMaintain

H Whats Next.indd 20

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-05-15 16:34

WHAT’S NEXT 21

SNELSTE WATERSTOFBATTERIJ OOIT BRENGT WATERSTOFAUTO DICHTERBIJ Auto’s die rijden op mierenzuur? Het scenario is niet ondenkbaar na de vondst die fysisch chemicus Georgy Filonenko deed in zijn promotieonderzoek. Hij ontdekte een katalysator waarmee waterstof met koolstofdioxide (CO2) samen bliksemsnel mierenzuur kunnen vormen, sneller dan ooit gemeten. En de omgekeerde reactie gaat net zo makkelijk. Een stabiele en snelle batterij voor waterstof lijkt in de maak voor toepassing in bijvoorbeeld toekomstige waterstofauto’s. Waterstof is een van de belangrijkste kandidaten om de energiedrager van de toekomst te worden. Het is ’s werelds meest voorkomende element en bij verbranding ontstaan geen schadelijke gassen. De opslag van pure waterstof is echter een probleem, omdat een druk van enkele honderden bar nodig is om voldoende in een tank te krijgen. Deze praktische bezwaren bemoeilijken het gebruik van waterstof als brandstof in auto’s of bussen. Al enkele jaren is bekend dat waterstof met CO2 is te combineren tot vloeibaar mierenzuur, waardoor je veel meer waterstof kan opslaan in hetzelfde volume. Maar de bottleneck was tot dusverre de snelheid waarmee de waterstof in het

CO2 wordt opgenomen, weer wordt vrijgegeven en hoe dit kan worden gecontroleerd. Tijdens experimenten stuitten twee bachelorstudenten scheikundige technologie, die werkten onder begeleiding van Georgy Filonenko, per toeval op een katalysator die de reactie extreem snel liet verlopen: een complex van een organisch molecuul met een atoom van edelmetaal ruthenium. Filonenko sloeg aan het rekenen en wist de reactie te optimaliseren. Hij haalde zodoende een reactiesnelheid die tien

keer hoger lag dan het wereldwijd snelste bekende systeem, dat ook nog eens een aanzienlijk duurdere katalysator vergt. ‘Ook bijzonder is dat de reactie heel makkelijk omkeerbaar is’, zegt Filonenko. ‘Bij een temperatuur van 65 graden is het mierenzuur stabiel, maar verwarm je het naar 90 graden, dan komt het waterstof snel vrij.’ De snelheid van de reactie en de stabiliteit maken het mierenzuur tot een potentiële kandidaat voor een waterstofbatterij, bijvoorbeeld in een auto.

ZORGROBOTS TU EINDHOVEN DE BESTE German Open in Magdeburg. Hun robots, AMIGO en SERGIO, komen uit in de ‘@Home League’. Het doel van

FOTO: TU/E

Het zorgrobot-team van de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) heeft een gouden plak behaald op de RoboCup

deze robotsport is om sneller zelfstandige robots te ontwikkelen die zorgbehoevenden thuis kunnen helpen, zodat ze langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Het TU/e-team werd vorig jaar al tweede, en pakt nu voor het eerst op het Duitse toernooi de eerste plaats. Het team hoopt dat dit ook gaat lukken op de WK in juli. Vorig jaar werd de Eindhovense robot daar tweede. TU/e-robot AMIGO voerde de meeste ‘challenges’ in Magdeburg uit. Zijn opvolger, robot SERGIO, is nog niet helemaal af – hij heeft bijvoorbeeld nog geen armen – maar kon toch al worden ingezet in Duitsland, op de onderdelen waar geen armen voor nodig zijn. SERGIO pakte zo voor het Eindhovense team veel punten op spraakherkenning en deed het goed bij personenherkenning. Daarna nam AMIGO het over, voor de opdrachten waar wel handen bij komen kijken.

iMaintain 15

H Whats Next.indd 21

19-05-15 16:34

22 WHAT’S NEXT

Onderzoekers hebben een schuim van metaal ontwikkeld, dat zo licht is dat het kan drijven op het water. Een boot gemaakt van dit materiaal zal niet zinken, zelfs niet als er schade is. Het nieuwe materiaal is ook interessant voor de auto-industrie, want het is licht en hittebestendig. Het metaalschuim bestaat uit de magnesiumlegering AZ91D, gevuld met holle microbolletjes van siliciumcarbide. Op die manier is de dichtheid iets lager dan die van water. Het schuim is ontwikkeld door Nikhil Gupta en de NYU School of Engineering. Binnen drie jaar wil hij prototypes met het materiaal leveren.

CENTRUM VOOR POREUZE MATERIALEN OPGERICHT De TU Eindhoven en de Universiteit Utrecht starten samen een onderzoekscentrum gericht op poreuze materialen, met de naam Darcy Center. De twee universiteiten zijn allebei sterk op dit gebied, en verwachten door de krachtenbundeling een nog sterkere landelijke en internationale positie te krijgen. Betere kennis van poreuze materialen is van groot belang voor veel toepassingen, zoals winning van gas en olie, bouwmaterialen, energieopslag en watermanagement. Het onderzoek binnen het Darcy Center zal zich richten op materialen, transport en opslag. Binnen materialen richt de onderzoekers zich op de structuur van poreuze materialen en veranderingen daarin. Vooral breukvormingsprocessen moeten door de bundeling van de experimentele en numerieke expertise beter te voorspellen worden. Binnen transport gaan de wetenschappers zoeken naar wiskundige modellen om het transport van vloeistoffen in poreuze materialen te beschrijven en te kunnen voorspellen. Ook bieden poreuze materialen goede kansen voor de opslag van energie, wat een van de belangrijkste voorwaarden is voor een wereldwijde duurzame energievoorziening.

5 15 iMaintain

H Whats Next.indd 22

SOLAROAD PRESTEERT BOVEN VERWACHTING Het energieopwekkende fietspad Solaroad heeft in het eerste half jaar meer stroom opgeleverd dan de onderzoekers verwachtten. Sten de Wit, woordvoerder SolaRoad: ‘We hadden niet gedacht dat het fietspad al zo snel zoveel zou opleveren. Het fietspad ging een half jaar geleden open en heeft al meer dan drieduizend kilowattuur opgewekt. Hiermee kan een eenpersoonshuishouden voor een jaar van elektriciteit worden voorzien of kan een elektrische scooter 2,5 keer de wereld rond. Als we dit vertalen naar een jaaropbrengst, dan komen we boven de zeventig kilowattuur per vierkante meter per jaar uit die we in de laboratoriumfase als bovengrens hadden voorspeld. We kunnen dan ook spreken van een succesvol eerste half jaar.’ SolaRoad is een proeftracé van ongeveer zeventig meter in Krommenie en bestaat uit een fietspad van betonnen modules van 2,5 bij 3,5 meter. In één rijrichting zijn zonnecellen aangebracht onder een geharde glazen toplaag van ongeveer 1 cm dikte, met een stroeve, transparante coating. De andere zijde heeft geen zonnecellen en wordt gebruikt om verschillende coatings te testen. De zonnestroom uit de weg wordt geleverd aan het elektriciteitsnet en kan worden toegepast voor bijvoorbeeld wegverlichting, verkeersinstallaties, huishoudens en (op termijn) elektrische auto’s die er overheen rijden.

BIOGAS VAN BEDPO’S, SERVIES EN SCHORTEN Wageningen UR en ziekenhuis Rijnstate in Arnhem zien kansen voor de inzet van vergistbare biobased materialen in ziekenhuisartikelen. Na gebruik kunnen wegwerpartikelen, zoals bedpo’s, serviesgoed, schorten en onderleggers gemaakt van biobased materialen, worden vermalen en via het riool in een vergistingsunit worden verwerkt. Deze innovatie levert energie op, vermindert afvalstromen en verbetert de hygiëne en logistiek in het ziekenhuis. Wageningen UR Food & Biobased Research onderzocht welke biobased artikelen in aanmerking komen ter vervanging van huidige wegwerpartikelen. Omdat vergistbaarheid een belangrijke

rol speelt bij de verwerking, is specifiek gekeken naar de mogelijkheden van vergistbare materialen. Van de afvalstroom die omgaat in Rijnstate kan volgens Food & Biobased Research circa 160 duizend kilogram worden gemaakt van dit type materiaal. Deze afvalstroom levert na vergisting een hoeveelheid biogas op die overeenkomt met 700 duizend kWh stroom. Om dit mogelijk te maken zullen 51 shredders worden geïnstalleerd op verschillende plekken in het ziekenhuis, die wegwerpartikelen kunnen vermalen en op een centraal punt kunnen vergisten tot biogas. Vanaf 2017 moet deze technologie gericht worden ingezet. Na ruim tien jaar is de investering terugverdiend.

FOTO: PHILIPS

METAAL DAT DRIJFT

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-05-15 16:34

WHAT’S NEXT 23

FOTO: NASA LANGLEY/DAVID C. BOWMAN

LANTAARNPALEN LOS ANGELES WORDEN APART BEDIEND Philips gaat de straten van Los Angeles verlichten met een systeem dat mobiele en cloud-based technologieën gebruikt. Alle data en software staat op internet. Volgens Philips bespaart dit systeem energie, is er minder onderhoud nodig en is de kwaliteit van de verlichting beter waardoor staten veiliger worden. Met het systeem van Philips, CityTouch genaamd, kunnen LED-lampen in Los Angeles op afstand worden bestuurd. Ook lampen van andere producenten kunnen op het systeem worden aangesloten. En dat is voor het eerst. CityTouch wordt al in 31 landen gebruikt, maar LA is de eerste stad in de wereld waar elke lamp afzonderlijk kan worden bediend.

VLIEGTUIG STIJGT OP ALS HELIKOPTER

FOTO: PHILIPS

De NASA heeft een vliegtuig met tien motoren ontwikkeld dat kan opstijgen als een helikopter en net zo efficiënt vliegt als een vliegtuig. Het prototype, genaamd Greased Lightning of GL-10, is momenteel in de ontwerpen testfase. De eerste versie heeft een spanwijdte van 3,05 meter, acht elektromotoren op de vleugels en twee elektromotoren op de staart. Het vliegtuig weegt 28,1 kilogram. De NASA wil een grotere versie van de GL-10 ontwikkelen om verder onderzoek mee te doen. De ruimtevaartorganisatie gaat meer onderzoek doen naar verticaal opstijgen en landen, het in kaart brengen van gebieden, het afleveren van pakketjes en surveillancediensten. Een grotere versie zou eventueel tot vier personen tegelijk kunnen vervoeren.

VEEL WAGENINGS ONDERZOEK OP WORLD EXPO MILAAN Op de Wereldtentoonstelling in Milaan is in het Nederlandse paviljoen veel vernieuwend onderzoek te zien van Wageningen UR. Dit loopt uiteen van afvalwaterzuivering met algen en oesterriffen als dijkbescherming tot invloeden van klimaatverandering op landbouwopbrengsten en suikerbiet als grondstof voor frisdrankflessen. De Wereldtentoonstelling opende 1 mei en duurt tot en met 31 oktober 2015. De Wereldtentoonstelling wordt eens in de vijf jaar georganiseerd, steeds in een andere stad. Het thema voor deze 34e wereldtentoonstelling is ‘Feeding the planet, energy for life’. Dit omvat technologie, innovatie, cultuur, tradities en creativiteit en hoe deze elementen zich verhouden tot eten en diëten. Daarbij is ook aandacht voor het recht op gezond, veilig en voldoende voedsel voor alle wereldbewoners. Op de Wereldtentoonstelling zijn 145 landen aanwezig. Samen vertegenwoordigen zij 94 procent van de wereldbevolking. Het Nederlandse paviljoen heeft als thema Share, Grow, Live, en laat zien dat Nederland voorloper is op het gebied van innovatieve landbouw en wereldwijde handel. Er is veel

informatie te vinden over onderwerpen als drinkwater, aquacultuur, veredeling van gewassen en dieren, en teelten van de toekomst. Het paviljoen verwacht dagelijks vijftienduizend bezoekers. Een van de toekomstgerichte onderzoeken van Wageningen UR die in het Nederlandse paviljoen worden gepresenteerd is onderzoek naar hoe goed planten groeien op Marsgrond. Het onderzoek levert kennis op voor als mensen naar de planeet Mars gaan, het doel van het project Mars One. Maar de kennis is ook toepasbaar voor het verbouwen van gewassen op moeilijke gronden op aarde. Een ander voorbeeld van Wagenings onderzoek op de Wereldtentoonstelling dat bijdraagt aan het voeden van de wereld, is de ontrafeling van het genoom van de ui eerder dit jaar. Uien worden wereldwijd veel gegeten en zijn een bron van vitaminen, mineralen en vezels. Meer kennis van de uiengenen maakt het mogelijk om variëteiten te ontwikkelen die goed groeien op onvruchtbare bodems of in andere klimaatomstandigheden. Dit komt de voedselzekerheid ten goede.

iMaintain 15

H Whats Next.indd 23

19-05-15 16:34

Het iMaintain platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond onderhoud en assetmanagement. Het platform belicht op een journalistieke en onafhankelijke manier innovaties, behandelt actuele onderwerpen en inspireert. Via het vakblad iMaintain, met de website www.imaintain.info, met vier rondetafelmeetings per jaar, diverse bijeenkomsten en met een jaarcongres bereikt het iMaintain platform haar doelgroep.

Partnernieuws GDF SUEZ opent eerste LNG-station voor trucks in Noord-Nederland GDF SUEZ LNG Solutions heeft op 8 april samen met de gemeente Leeuwarden en FrieslandCampina het eerste LNG-station voor trucks in Noord-Nederland geopend. De luchtkwaliteit in Nederland behoort tot de slechtste van Europa. Motoren die LNG als brandstof gebruiken, leveren stevige milieuwinst op en kunnen een flinke bijdrage leveren aan verbetering van de luchtkwaliteit. Het LNG-station is mogelijk gemaakt doordat FrieslandCampina en haar transporteurs overstappen op LNG als brandstof voor hun trucks.

Partners van het iMaintain platform

Spie breidt uit door overname van Numac Groep Numac is een toonaangevende dienstverlener op het gebied van industrieel onderhoud. Via vier dochterondernemingen biedt het bedrijf een uitgebreid portfolio van diensten en oplossingen: machinebouw, besturings- en installatietechniek en machineonderhoud voor metaaltechnologie. Met meer dan 670 medewerkers en zestien locaties in Nederland realiseert het bedrijf een omzet van 57 miljoen euro op jaarbasis.

AkzoNobel voltooit verkoop van Paper Chemicals AkzoNobel heeft de verkoop van de internationale Paper Chemicals-activiteit aan Kemira afgerond. Het betrof een desinvestering ter waarde van €153 miljoen. De deal werd in juli 2014 aangekondigd. 'Dit is opnieuw een belangrijke stap in onze strategie met een focus op toonaangevende posities in bleekmiddelen, microbolletjes en colloïdale silica', aldus Niek Stapel, Managing Director Pulp and Performance Chemicals. 'De deal omvat een overeenkomst voor distributie van colloïdale silica aan de papierindustrie en wij verheugen ons op een toekomstige groei van deze productlijn.' Onder de merknaam Eka behoudt AkzoNobel een sterke positie in de pulpindustrie als de belangrijkste internationale leverancier van chemicaliën en maatwerkproducten voor het bleken van pulp.

Leden van het iMaintain platform asset management

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het iMaintain platform, kijk dan op www.imaintain.info of neem contact op met Anouk Bouwmeester: Anouk@industrielinqs.nl – 020 3122 797

platform en quotes.indd 24

19-05-15 19:29

‘Expertquotes’ ‘De verschillende disciplines binnen het bedrijf hebben verschillende risico’s. Ieder heeft zijn risico’s en als we die helder maken met elkaar, dan kom je met elkaar een stap hoger op het gebied van veiligheid.’ Henk van der Meer, BP Rotterdam, tijdens de rondetafelbijeenkomst van het iMaintain platform over weten regelgeving.

‘Regelgeving moet zoveel mogelijk multidisciplinair in worden gestoken. Dus niet vanuit één discipline geredeneerd. Daar hebben we er al heel veel van. We zien de laatste tijd af en toe gebeuren dat er nieuwe regels of normen worden bedacht waar je in de praktijk geen handen en voeten aan kan geven omdat het op gespannen voet staat met andere doelen.’ Hans Peters, Drinkwaterbedrijf Dunea, tijdens de rondetafelbijeenkomst van het iMaintain platform over weten regelgeving.

‘Ik ben niet tegen weten regelgeving, maar het moet op het goede niveau zijn. Het moet duidelijk zijn wat je wil bereiken. Meer regels zijn niet nodig, simpelere regels wel. Een van de grote dingen die is mis gegaan, is dat weten regelgeving allemaal door juristen is geschreven.’ Roelf Venhuizen, Profion, tijdens de rondetafelbijeenkomst van het iMaintain platform over weten regelgeving.

‘Ik denk dat incidenten niet per definitie worden voorkomen door weten regelgeving. Ik denk dat menselijk handelen daarin het meest belangrijk blijft.’ Michel Grijpink, Hogeschool Utrecht, tijdens de rondetafelbijeenkomst van het iMaintain platform over weten regelgeving.

Het expertpanel van het iMaintain platform bestaat uit:

platform en quotes.indd 25

Henk Akkermans Hoogleraar dynamiek van toeleveringsnetwerken, Universiteit Tilburg Wetenschappelijk directeur DI-WCM

Rob de Heus Champion World Class Maintenance, Sitech Services

Henk van der Meer Teamleider Events, BP raffinaderij Rotterdam

Jac de Boer Senior Consultant Asset Management & Maintenance Tebodin

Geert-Jan van Houtum Professor Reliability, Quality en Maintenance, TU Eindhoven

Hans Peters Teammanager, Drinkwaterbedrijf Dunea Maintenance Manager of the Year 2015

Leo van Dongen Professor Maintenance Engineering, Universiteit Twente Directeur Fleet Services, NedTrain

Ton Huibers Maintenance Manager, Vlisco Maintenance Manager of the Year 2013

Ruud Schenk Algemeen Directeur, Cofely West Industrie BV

Michel Grijpink Learning & Development consultant, Hogeschool Utrecht

Nico van Kessel Principal Consultant Asset Management, Tata Steel

Roelf Venhuizen Voorzitter Profion, Bestuurlid Veiligheid Voorop, Voormalig CEO NAM

Mark Haarman Managing Director, Mainnovation

Cor van de Linde Directeur innovatieplatform iTanks Maintenance Manager of the Year 2012

Johan Wolt Maintenance Manager, AkzoNobel lndustrial Chemicals MCA Delfzijl Maintenance Manager of the Year 2014

19-05-15 19:29

ADVERTENTIE INDEX Abonnementen .................................................................................... 18 AIB Vincotte Nederland ........................................................................ 26 AvansPlus ............................................................................................ 32 BIM Media ........................................................................................... 28 Delta Heat Services ............................................................................. 32 EemsDeltavisie congres 2015 .............................................................. 46 Endress + Hauser ................................................................................. 4 Hi-Force Nederland ................................................................................ 4 Hoffmann Quality Tools ........................................................................ 63 Hogeschool Utrecht Centrum voor Natuur & Techniek ............................. 2 iMaintain platform ......................................................................... 24, 25 iMaintain Prestatiemanagement ........................................................... 46 Insituform Rioolrenovatietechnieken .................................................... 16 Leemberg............................................................................................. 18 Mainnovation ....................................................................................... 64 Profion Maintenance Linqs ..................................................................... 8 SPM Instrument ............................................................................. 16, 26

YOUR REPUTATION IS MINE.

CAN YOUR REPUTATION BECOME OUR RESPONSIBILITY?

Vinçotte Nederland levert als onafhankelijke inspectie- en keuringsinstelling diensten aan op het gebied van veiligheid, kwaliteit en het milieu. Onze expertise omvat onder meer de controle van de integriteit van constructies, installaties, machines, apparaten en gebouwen en diensten rond arbeidsomstandigheden. Bij Vinçotte Nederland werken meer dan 100 technische deskundigen. Naast de hoofdvestiging te Breda hebben we ook kantoren te Rotterdam, Terneuzen en Akersloot én logistieke steunpunten in het hele land. Vinçotte Nederland maakt deel uit van de internationale groep Vinçotte, die met zijn meer dan 2500 medewerkers een kenniscentrum vormt en wereldwijd in 16 landen vestigingen heeft. Kunnen wij met onze expertise ook van úw reputatie onze verantwoordelijkheid maken? Neem een kijkje op onze website:

Safety, quality and environment

IMA5 advertenties.indd 26

WWW.VINCOTTE.NL

19-05-15 16:39

Maint

Het magazine van de NVDO

â&#x20AC;&#x2DC;Ik ben altijd op zoek naar hoe het beter kanâ&#x20AC;&#x2122; | De vloer op: Werken aan de veiligheid van het land | Rioolbeheer moet slimmer | 3D-temperatuurmetingen in de ondergrond

MA Cover MaintNL.indd 27

19-05-15 18:57

Polytechnisch Zakboek Uw encyclopedie op het gebied van technische informatie

Het Polytechnisch Zakboek is al lang geen zakboek meer. In dit boek vindt u technische informatie uit uiteenlopende vakgebieden in de vorm van definities, formules, tabellen en tekeningen. Uw voordelen: • Onmisbaar vanwege de verplichte Eurocode systematiek. • Alle naslaginformatie van diverse technische vakken gebundeld in één boek. • Praktische korte en bondige teksten afgestemd op de dagelijkse praktijk. • De tabellen zijn duidelijk leesbaar door groter formaat boek. • Inhoud is betrouwbaar, onafhankelijk en compleet. Ook voor de Vlaamse markt! • Ook op cd-rom. Redactie: F. van Herwijnen, G. de Roeck, G.A. Schwippert, P.H.H. Leijendeckers en Y. Verbakel Ga voor meer informatie en uw bestelling naar www.bimmedia.nl/PTZB

IMA5 advertenties.indd 28

19-05-15 16:40

Van de voorzitter

En opeens ben je asset manager Het is al bijna acht jaar geleden dat de NVDO zich richtte op

bepaling van gebouwencomplexen, moet de juiste informatie

asset management. Voorzichtig formuleerden wij, samen met

en mensen mobiliseren voor zijn analyses en conclusies en is

u, een eerste visie aan de hand van kentallen. Er was scepsis

daarnaast ook nog eens de verbindende factor tussen strate-

en velen meenden dat er sprake was van een hype, een contai-

gisch en operationeel niveau. Maar zijn takenpakket wordt nog

nerbegrip dat wel weer over zou waaien.

uitgebreid met het bepalen van de maatschappelijke waarde

Ik hoef u niet te vertellen dat asset management inmiddels niet

hiervan en hij laat nieuwe waarderingsmodellen en integrale

meer weg te denken is uit onze bedrijfsvoering en Beheer en

visies ontstaan. Als in de gebouwde omgeving je nieuwe job

Onderhoud steeds meer integraal onderdeel hiervan wordt. De

asset manager is, sta je voor geweldige uitdagingen, waar je

komst van de ISO 55000-normenserie voor asset management

met trots aan kunt werken.

draagt daar uiteraard in grote mate aan bij. Als uw voorzitter

De noodzaak van asset management is tegenwoordig veel

ondersteun ik dat van harte, want tegenwoordig solliciteren

duidelijker dan acht jaar geleden. Vanuit bedrijfseconomisch-

steeds meer collega’s naar een baan als asset manager.

en risicoperspectief is elk bedrijf erbij gebaat gedurende de

En dan.., dan ben je ineens asset manager, een soort maintenan-

levensduur van een asset deze kosteneffectief in te zetten

ce manager nieuwe stijl misschien? Maar wat ga je doen, waar

ter realisatie van de bedrijfsdoelstellingen. Denk daarbij aan

begin je of waar ga je verder,

het afstemmen van tech-

wat is je positie precies bin-

nische levensduur en eco-

nen de organisatie en ben je wel/niet verantwoordelijk voor welk rendement? Denk eraan dat ook compliance en duurzaamheid moeten

‘De noodzaak van asset management is tegenwoordig veel duidelijker dan acht jaar geleden.’

nomische levensduur, de (beheersing van) de gevolgen van veiligheids-, milieu- en economische risico’s, afstemming van vraag

worden opgepakt en dat de

en capaciteit, de verhoging

assets goed en veilig moe-

van de capaciteit (OEE), et

ten worden onderhouden.

cetera.

Zaken moeten integraal benaderd worden en permanent worden

Ten slotte geef ik u nog graag drie aandachtspunten mee, bui-

gemonitored.

ten het feit dat ik u aanbeveel een asset manager in dienst te

De NVDO zit er bovenop en helpt haar leden graag op weg als

nemen. Als eerste moeten bedrijven prioriteit geven aan de

het gaat om asset management, van ontwerp tot sloop. De Suto

ontwikkelingen op het gebied van risicoanalyse en –evaluatie.

Benchmark geeft hier veel aandacht aan en ik kijk dan ook uit

Ten tweede: aandacht voor het gevaar van het verliezen van

naar de resultaten van de onlangs gehouden enquête waarmee

de ‘asset knowledge’ (kennis over de manier waarop de assets

we onze leden nog verder op weg kunnen helpen.

dagelijks presteren) als gevolg van (teveel) uitbesteden.

Het is bekend dat de NVDO met groot succes haar expertise

Het derde en laatste belangrijke aandachtspunt is de verbe-

heeft ingezet binnen de tot stand koming van de ISO 55000-nor-

tering van de ‘Asset Management Strategie en Planning‘. Dat

menserie. In onze Maintenance Academy maakt u ruimschoots

legt namelijk een solide basis voor een succesvol fysiek asset

kennis met deze regelgeving en binnen de Kringen en Secties

management. Een verkeerde strategieformulering en planning

kunt u uw organisatie verder kennis laten maken met wat asset

kan leiden tot substantiële economische verliezen, onveilige

management nu eigenlijk is.

situaties en milieuincidenten.

Maar, hoeveel kennis we ook overdragen, er zijn nog steeds vragen, heel veel vragen. Als ik kijk naar de gebouwde omge-

Ik wens u wijsheid bij uw beslissingen.

ving zie ik een hele voorzichtige beweging als het gaat om asset management. Begrijpelijk, want er komt nogal wat af op een

Bas P. Kimpel

asset manager. Hij is de spin in het web bij de toekomstwaarde

Voorzitter

MaintNL 5 - 2015 29

MB Voorzitter.indd 29

19-05-15 18:58

Maintenance manager

‘Ik ben altijd op zoek naar hoe het beter kan’ Het onderhoud is niet altijd makkelijk te plannen bij groenteverwerkingsbedrijf Vezet. Wat consumenten gaan eten is in grote lijnen te voorspellen, maar soms zit het bedrijf er naast. Gepland onderhoud kan dan niet doorgaan. Maintenance manager Peter Schokker houdt van die dynamiek van een productiebedrijf en ziet altijd kansen om te verbeteren. Dagmar Aarts

Vezet is een van de grootste groenteverwerkende bedrijven in Nederland en is marktleider op het gebied van vers gesneden groenten en fruit. Het bedrijf is in 1914 opgericht door vijf zuurkoolfabrikanten. Uiteindelijk werd het bedrijf overgenomen door de familie Kramer. Rond 1970 wilde Vezet zijn assortiment uitbreiden, want zuurkool is er niet het hele jaar. Het bedrijf kwam in contact met Albert Heijn. De supermarktketen zag in dat decennium dat steeds meer mensen gingen werken en meer behoefte hadden aan gemak. Albert Heijn wilde daarom een aantal bewerkte voorgesneden en gemengde groenten in de winkel gaan leggen. Er ont-

stond een partnership tussen de twee die nog steeds voortduurt. Het bedrijf in Warmenhuizen (gemeente Schagen) is nu zo groot geworden, dat het is opgedeeld in vier businessunits. De afdeling ‘voorbewerking’ wast en snijdt allerlei producten in de juiste maat voor de andere afdeling. In de unit ‘panklare groenten’ worden onder andere zakjes spinazie, sla, bamipakketten en wokgroenten gemaakt. De afdeling ‘maaltijdgemak’ produceert complete maaltijden, zoals maaltijdsalades en verse pizza’s. Als laatste is de fruitafdeling er een aantal jaar geleden bijgekomen. Hier worden bijvoorbeeld fruitsalades gemaakt.

Levensfase ‘Al die businessunits bevinden zich in een andere levensfase’, vertelt maintenance

manager Peter Schokker. ‘Het panklare gedeelte bestaat al heel lang en groeit minder hard dan de nieuwere fruit- en maaltijdgemakafdeling. Doordat ze niet allemaal even oud zijn, verschillen de installaties per afdeling. Bij fruit zijn de installaties van recentere bouwjaren en op een hoogwaardiger niveau geautomatiseerd. Steeds meer besturing en in- en afstelling vindt geautomatiseerd plaats. Dat maakt het voor monteurs wel uitdagend. In de panklare installaties wordt nog wel behoorlijk geïnvesteerd, maar het overgrote deel is wat ouder. Onze oudste installaties zijn zo'n 25 jaar oud. Het voordeel is dat je meer bekend bent met de installaties en dat ze eenvoudiger zijn, aan de andere kant loop je er tegen aan dat bepaalde onderdelen niet meer verkrijgbaar zijn. Dan moet je of vervangen of ombouwen.’

Flexibel De technische dienst moet sowieso flexibel zijn. Vezet produceert in dagverse producten die binnen 24 uur in de winkel moeten liggen. De vraag uit de markt is steeds groter geworden waardoor de machines een hogere bezettingsgraad hebben gekregen. ‘Het wordt lastiger stilstanden in te plannen, want die komen eigenlijk altijd ongelegen. We zullen daarom een omslag moeten

PROFIEL: Naam: Peter Schokker Leeftijd: 43 Opleiding: Technische bedrijfskunde en logistiek management Achtergrond: PepsiCo, Alcomex Veren, Poedercoating Heerhugowaard, Nitta Corporation of Holland Bedrijf: Vezet Functie: Maintenance manager Soort werkzaamheden: Zorgen voor optimale beschikbaarheid van de productieapparatuur tegen minimale kosten.

30 MaintNL

5 - 2015

MM MaintenanceManager.indd 30

19-05-15 19:13

FOTO’S: VEZET

maken in het onderhoud en voor de preventieve werkzaamheden steeds meer gebruik gaan maken van kortere stops. We moeten zaken vervangen in productiewissels of als de apparatuur even stil staat, in plaats van in lang van te voren geplande stilstanden. Hoewel die ook zullen blijven. We willen vooral de ongeplande stilstanden steeds beter onder controle krijgen.’

‘Om een productieapparaat te runnen, heb je iedereen nodig.’ Om dat voor elkaar te krijgen, wordt gebruik gemaakt van het CMMS-systeem Maximo. ‘Dat is een pakket met enorme mogelijkheden die wij nog lang niet allemaal gebruiken. Wij zetten nu in op het verder uitrollen van dit systeem, zodat wij in de toekomst betere data krijgen om analyses te maken van de effectiviteit van ons onderhoud en de hiervoor gemaakte kosten. Op basis van deze informatie kunnen we onze onderhoudsactiviteiten bijsturen.’

Invloed consumenten Het is niet alleen door de hogere bezettingsgraad steeds moeilijker om stilstanden in te plannen, ook het gedrag van consumenten

beïnvloedt het werk van de onderhoudsmedewerkers. Meerdere keren per dag wordt de productie bij Vezet bijgestuurd aan de hand van de verkoopgegevens van Albert Heijn. ‘Je kan in grote lijnen voorspellen wat er op een dag geproduceerd moet worden, maar op sommige dagen zit je er naast. Dan wordt er vijftig of honderd procent meer sla besteld. Dat heeft met het weer te maken. Als er voorspeld is dat het vijftien graden en regenachtig wordt en het wordt twintig graden en zonnig, dan gaan heel veel consumenten ineens iets anders eten. Wij moeten onze productieplanning daar onmiddellijk op aanpassen. Het kan bijvoorbeeld ook zo zijn dat een actieweek van sla eerder of later wordt ingezet. Dat heeft dan te maken met de groei van het gewas. Groeit de sla langzamer dan verwacht, dan moet er worden geschoven met de geplande actieweek. In sommige gevallen betekent het dat gepland onderhoud niet door kan gaan of dat de onderhoudsperiode veel korter wordt. Maar we proberen altijd een andere lijn, die misschien volgende week of overmorgen gepland staat, naar voren te halen. Aan de ene kant ontstaat soms een probleem en aan de andere kant ruimte. Die dynamiek vergt best wel veel van de organisatie.’

Dynamiek Schokker houdt van die dynamiek. Voordat hij anderhalf jaar geleden bij Vezet begon,

had hij al verschillende leidinggevende functies bij productiebedrijven. ‘Ik heb wat met productie en logistiek. In productie gebeurt wat. Je ziet wat je maakt en je doet het met een team van mensen. Om een productieapparaat te runnen en onderhouden heb je iedereen nodig; van de administratie en planning tot aan de productie en schoonmaak. Ik zie altijd veel kansen en ben altijd op zoek naar hoe het morgen beter kan, bijvoorbeeld op het gebied van betrouwbaarheid, efficiëntie en kwaliteit. Dat uit zich doordat ik altijd veel, soms te veel, dingen naar me toe trek.’ Een van de verbeteringen is een OEE (Overall Equipment Effectiveness) meetsysteem. Dat helpt bij het identificeren en categoriseren van de prestatieverliezen van assets. Dit systeem is bij een aantal van de in totaal zestig productielijnen getest en wordt nu verder uitgerold over de fabriek. ‘We kijken welke informatie we allemaal uit de lijn kunnen halen. Uiteindelijk ontrafel je hiermee je hele productietijd in beschikbaarheid, prestatie en kwaliteit. Aan de hand van deze informatie kan je verbeterprojecten starten.’ Nog een verandering is dat Schokker twee reliability engineers in opleiding heeft aangenomen. Zij moeten de rest van de organisatie gaan ondersteunen om de stap van het repareren van assets naar het voorkomen van storingen te maken. MaintNL 5 - 2015 31

MM MaintenanceManager.indd 31

19-05-15 19:13

Opleidingen Beheer & Onderhoud van Avans+ continu in ontwikkeling! Bij Avans+ staat u centraal. Samen kijken we naar uw persoonlijke situatie, waardoor u beter in staat bent om uw prestaties te verbeteren. + + + +

Basiscursus assetmanagement Assetmanagement Maintenance management Maintenance management installatietechniek (nieuw) + Contractmanagement Al onze opleidingen komen tot stand in samenwerking met het werkveld. Vraag direct een brochure aan op www.avansplus.nl/techniek

Interesse Maak dan nu een afspraak voor een vrijblijvend adviesgesprek. Bel 0900 110 10 10 (lokaal tarief) of mail kmichielsen@avansplus.nl.

• PREHEAT AND STRESS RELIEF

SPECIALIST IN HEAT TREATMENT

• INDUCTION AND RESISTANCE • CERTIFIED OFFSHORE TECHNICIANS • RENTAL AND SALES OF EQUIPMENT • STATIONARY AND MOBILE FURNACES • DRY OUT AND CURING

WWW.DELTA-HEAT-SERVICES.COM

IMA5 advertenties.indd 32

INFO@DELTA-HEAT-SERVICES.COM

+31 (0) 187 - 49 69 40

19-05-15 16:40

Maintenance manager

Bijvoorbeeld door er voor te zorgen dat door betere onderhoudsplannen, verbeterde onderdelen of nieuwe technieken, reparaties langer kunnen worden uitgesteld en beter voorspeld kan worden wanneer een onderdeel aan vervanging toe is.

Verbeteren Naast dat hij het leuk vindt om processen en producten te verbeteren, wil hij ook graag de mensen om zich heen beter maken. ‘Ik geef best wel veel vrijheid, maar verwacht ook best wel wat. Ik houd altijd tegen mensen aan wat voor resultaat ik wil hebben en waar we heen moeten met zijn allen. Ik vind het heel belangrijk dat mensen mede zelf bepalen hoe we daar dan heen gaan. Dat is ook iets wat past in een familiebedrijf. Wij zeggen hier: we willen geen revolutie, maar een evolutie. Er wordt echt rekening gehouden met wat de organisatie en de werknemers qua verandering aan kunnen. Iets nieuws moet niet als een donderslag bij heldere hemel komen. Mensen moeten wennen aan nieuwe ideeën. Ik denk dat onze monteurs goed weten waar we heen willen. We zijn gezegend met een hele positieve groep, waar ook heel veel kennis zit van de producten, de machines en de organisatie. Daar moet je optimaal gebruik van maken.’

Opleiding Omdat de monteurs van Vezet bijna 24 uur

per dag moeten zorgen dat de machines operationeel zijn, is het belangrijk om zelf veel specialistische kennis in huis te hebben. ‘Wij besteden veel tijd en aandacht aan het opleiden van mensen. Mensen op de werkvloer zijn belangrijk en wij willen hen ook zoveel mogelijk verantwoordelijkheid geven. Hiervoor moet je ze dan ook wel de juiste handvatten geven. Zo hebben wij afgelopen jaar, in samenwerking met ROVC, voor tien van onze monteurs een zestienweekse cursus storingtechnicus gefaciliteerd, waarvan de inhoud specifiek op Vezet is afgestemd. Daarnaast sturen we regelmatig monteurs naar leveranciers voor specialistische trainingen.’

‘We willen vooral de ongeplande stilstanden steeds beter onder controle krijgen.’

Het is belangrijk dat die kennis er is, want de grootste uitdaging voor de afdeling onderhoud is om te zorgen dat elke dag alle 250 tot 275 verschillende producten gemaakt kunnen worden. Leverbetrouwbaarheid en kwaliteit zijn prioriteit en daar worden beslissingen op gemaakt. ‘Als klanten op

een gegeven moment de indruk hebben dat ze hun verse groenten niet bij Albert Heijn hoeven te kopen, omdat het bij een ander net zo goed is, dan zullen wij dat gaan merken. Wij laten ons daarom regelmatig door een onafhankelijke partij onderzoeken.’

Regelgeving Om de kwaliteit te garanderen zijn er strenge regels binnen het bedrijf zelf en wordt er ook van buitenaf gecontroleerd. Het bedrijf is net weer goed door een BRC-audit gekomen. ‘Een set van strenge regels waaraan het bedrijf moet voldoen om de productkwaliteit en voedselveiligheid te kunnen waarborgen. We moeten er steeds meer op focussen, zeker met onze dagverse producten. Wij hebben de verantwoordelijkheid voor de gezondheid van consumenten. Ook bij Albert Heijn zijn ze zich daar goed van bewust. We willen allebei niet negatief in nieuws komen, dat kan dodelijk zijn voor onze goede reputatie. Daarom moeten we er bij onze onderhoudswerkzaamheden voor zorgen dat er geen vervuiling van producten ontstaat. Het uitvoeren van technische werkzaamheden, met name in het geval van storingen wanneer er geen tijd is voor een zorgvuldige voorbereiding, brengt in een voedingsmiddelenbedrijf altijd extra risico's met zich mee. Daarom hanteren wij strakke regels en procedures bij de uitvoering van deze werkzaamheden.’ ■ MaintNL 5 - 2015 33

MM MaintenanceManager.indd 33

19-05-15 19:13

De vloer op

Werken aan de veiligheid van het land De Oosterscheldekering is een zeer imposant bouwwerk met een totale lengte van bijna drieduizend meter. Het bestaat uit 65 betonnen pijlers met 62 stalen schuiven die op en neer kunnen bewegen. Bij geheven toestand zetten de schuiven de Oosterschelde open. Hierdoor blijft het getij in het achterliggende bekken voor een groot deel gehandhaafd. Bij storm en hoge waterstanden worden de schuiven neergelaten. Op dat moment is de Oosterschelde afgesloten van de Noordzee en is de veiligheid van Nederland gegarandeerd. Ingrid Rompa

Onderhoud speelt hierbij een grote rol. ‘We besteden al het werk uit’, vertelt Izaak Taroenodikromo, omgevingsmanager bij Rijkswaterstaat. ‘Er worden diverse gespecialiseerde aannemers ingehuurd vanwege de complexe onderhoudswerkzaamheden.’ Het onderhoudsteam Oosterscheldekering van Rijkswaterstaat doet de uitvraag richting de markt. ‘En de markt schrijft dan in. Het werk wordt elke keer opnieuw aanbesteed. We hebben nu veertien contracten. Het conserveringscontract loopt bijvoorbeeld tot 2022. De contracten kunnen tot tien jaar lopen.’ Naast adviseurs zitten in het onderhoudsteam Oosterscheldekering vijf rolhouders: projectmanager, technisch manager, contractmanager, manager projectbeheersing en omgevingsmanager. ‘Wij noemen dat het IPM-team, integraal project management. We hebben verschillende disciplines, maar we moeten elkaar wel informeren. Wanneer bijvoorbeeld de Roompotsluis vanwege onderhoudswerkzaamheden moet worden gestremd, zorg ik eerst voor een goede interne afstemming, zodat we tijdig de gebruikers kunnen informeren.’ De rol van de omgevingsmanager is vooral zich te verplaatsen in diverse gebruikers; weggebruiker, vaargebruiker etc. ‘We moeten ervoor zorgen dat men zich veilig en

34 MaintNL

MD de vloer op.indd 34

vlot kan blijven verplaatsen van A naar B. Ook tijdens het verrichten van onderhoudswerkzaamheden. We werken zeer publieksgericht.’

Trots Izaak is trots op zijn werk. ‘De Oosterscheldekering is een heel mooi object. Het is prachtig dat ze zoiets hebben bedacht. Ik vind het fijn dat ik kan meewerken aan een project dat zo belangrijk is voor de veiligheid van het land.’ Volgend jaar bestaat het bouwwerk dertig jaar. Behalve veiligheid

speelt de natuur een belangrijke rol. ‘De Oosterscheldekering is open gebouwd om het getij in de Oosterschelde te behouden. En daar zit ook heel veel dynamiek in, qua natuur en beleving.’ Izaak is sinds 1992 werkzaam bij Rijkswaterstaat. In 2008 is hij terechtgekomen bij omgevingsmanagement. ‘In mijn werk is luisteren het allerbelangrijkste, heb ik ervaren. Je kunt ook te maken krijgen met boze mensen. Dit kunnen omwonenden, bedrijven, weggebruikers, of medewerkers bij gemeenten en provincies zijn. Wanneer je ze de ruimte geeft om te vertellen wat er op hun hart ligt, krijg je mooie reacties terug. Vaak is aandacht – en indien mogelijk doorverwijzen – al voldoende. Dat is mijn ervaring. En eerlijk zijn; ik zeg niets toe wat ik niet kan nakomen. Vertellen wat we doen en waarom we het doen. Ook met betrekking tot onderhoud en bereikbaarheid. In de zomer kan het op de werkweg naast de Oosterscheldekering ontzettend druk zijn. Ons onderhoudsseizoen valt in dezelfde periode; tussen 1 april en 1 oktober. Soms levert dat lastige situaties op.’

PROFIELEN Naam: Izaak Taroenodikromo Leeftijd: 51 jaar Functie: Omgevingsmanager Opleiding: HTS Chemische Technologie Werkzaamheden: Zorgen voor een goede interne en externe communicatie, zodat de onderhoudswerkzaamheden vlekkeloos verlopen met zo min mogelijk overlast. Naam: Wilko Roelse Leeftijd: 28 jaar Functie: Voorman Opleiding: MBO 4 werktuigbouwkunde Werkzaamheden: Planning en werkvoorbereidingen.

5 - 2015

19-05-15 19:01

Schuiven

FOTO’S: MTS EN RIJKSWATERSTAAT

Regelmatig wordt tijdens onderhoudswerkzaamheden met een kraan gewerkt, vertelt Izaak. ‘Die moet zwenken en maakt draaibewegingen. Dit maakt de werkweg bij de Oosterscheldekering nog smaller dan hij nu al is. Op zo’n moment kunnen verkeersregelaars worden ingezet. Bij mooi weer kan het heel druk zijn met fietsers. De werkweg is wel van ons, maar fietsers en voetgangers mogen er ook gebruik van maken, hoewel de weg oorspronkelijk alleen bedoeld was voor onderhoudswerkzaamheden. Hulporganisaties zoals ambulances en de Koninklijke Nederlandse Reddingbrigade mogen uiteraard ook gebruik maken van onze weg als dat nodig is.’

‘ Het zoute water tast alles aan.’ Wat de belangrijkste onderhoudswerkzaamheden zijn of het meest frequent voorkomt, is moeilijk te zeggen, meent Izaak. ‘We gaan flink aan de gang om de kering goed te onderhouden zodat, als het echt nodig is en het knopje moet worden ingedrukt, hij wel naar beneden kan.’ Vier keer per jaar wordt gecheckt of de schuiven echt open en dicht gaan. ‘Dat is natuurlijk heel belangrijk. Het onderhoud is repeterend. Alle onderdelen hebben een bepaalde levensduur. Momenteel is men bezig met het onderhoud aan de zuigerstang en de zuigerafdichting. Dat is zo berekend dat het na een aantal jaar opnieuw moet worden gedaan. Nu zijn de zuigerstangen dus aan de beurt. In juni of juli beginnen we met het conserveren van de schuiven. Dat is aan de hand van de levensduur; preventief onderhoud.’ Er wordt gewerkt met instandhoudingsplannen. ‘Daarin wordt vastgelegd wanneer wat

moet worden gedaan. Het district houdt dat in de gaten en wij krijgen vervolgens de opdracht. De Oosterscheldekering moet goed worden beschermd tegen het ‘agressieve milieu’. Het zoute water tast alles aan.’

Stroomgaten In totaal zijn er drie stroomgaten: Roompot, Schaar van Roggenplaat en Hammen. Op Roompot 29 zijn MTS Molenmaker Techniek Sneek en Hillebrand Middelburg bezig met de zuigerstangen en de zuigerafdichtingen. ‘Die worden om de zoveel jaar vervangen, omdat Rijkswaterstaat een bepaalde zekerheid wil hebben’, vertelt voorman montage/uitvoerder Wilko Roelse. ‘De zuigers trekken de schuiven omhoog of duwen ze

naar beneden. Dat zijn heel belangrijke onderdelen. Die moeten het doen.’ De monteurs zijn bezig met de voorbereidingen om de zuigerafdichtingen te vernieuwen. ‘De afdichtingen zitten binnen in de cilinders. We moeten dus eerst het deksel eraf halen. Dan trekken we met externe hydrauliekvijzels de schuif omhoog, zodat de zuigerafdichting boven de cilindermantel uit komt te steken. Hierdoor hebben we de ruimte om de afdichtingen te vernieuwen. Omdat het in die buis zit, kun je er op een andere manier niet bij komen. De zuigerafdichtingen zijn gemaakt van NBR (rubber) en de drukringen van UHMWPE (kunststof ). Ze zijn speciaal gemaakt voor de cilinders van de Oosterscheldekering.’ MaintNL 5 - 2015 35

MD de vloer op.indd 35

19-05-15 19:01

Conditiebewaking Veiligheid Maintenance Expertise - Techniek Netwerk en?

aan! e j d l Me .nl o d v n . www schap at

> lidma

Deel kennis en ervaring >> word lid! Ervaar netwerken in groter verband

De Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud

houdsprofessionals biedt de NVDO een ongeëvenaard

(NVDO) is de toonaangevende branchevereniging op het

netwerk van branchegenoten. De NVDO kent diverse bran-

gebied van onderhoud. Het overdragen van kennis en het

che- en aspectgerichte secties en regionale kringen. De

realiseren en in stand houden van het grootste onder-

vereniging draagt bij aan (wetenschappelijk) on-

houdsnetwerk van Europa, ziet de NVDO als belangrijke

derzoek en brengt trends, ontwikkelingen en visies

doelstelling. Met een groeiend aantal leden van onder-

binnen de branche in kaart.

Lidmaatschap van de NVDO biedt vele voordelen • • • • • • • • • •

Professioneel netwerk op het gebied van onderhoud Kringbijeenkomsten en seminars over specifieke thema’s Cursussen over onderhoudsmanagement Studiedagen met actuele thema’s Secties en werkgroepen gericht op specifieke onderhoudsaspecten Vacaturebank Lidmaatschap van de NVDO Group op LinkedIn (wetenschappelijke) Onderzoeken NVDO Corrosie Helpdesk Jongerenboard

• • • •

NVDO Onderhoudskompas Platform Materiaalkunde (wetenschappelijke) publicaties, waaronder Visiedocumenten Kortingen op ons cursusaanbod van de NVDO Maintenance Academy • Korting op NVDO-studiedagen • (gratis) abonnement op de vakbladen iMaintain/MaintNL en MaintWorld Asset Management, Duurzaamheid en Veiligheid zijn belangrijke thema’s waaraan de NVDO regelmatig en in breder verband aandacht besteedt!

Ga naar www.nvdo.nl en meld je aan... NVDO - Lange Schaft 7G - 3991 AP Houten | Postbus 138 - 3990 DC Houten Telefoon 030 - 634 60 40 | Fax 030 - 634 60 41 | E-mail info@nvdo.nl | www.nvdo.nl

MG Wervinsgadv.indd 36

19-05-15 19:04

De vloer op

Veiligheidsmaatregelen Er wordt gewerkt met tien monteurs. ‘De hydrauliek unit controleert en regelt alles. Deze mensen staan onderaan de cilinder. Om het deksel te kunnen verwijderen bouwen we eerst een steiger om de cilinder heen. Op de steiger werken we met twee keer drie man. Er worden veel veiligheidsmaatregelen genomen. Je staat heel hoog, dus alles is voorzien van een leuning. En we kunnen via trappen omhoog klimmen.’ Op het moment dat de deksels worden verwijderd, moet de bovenzijde wind- en waterdicht zijn, zodat er geen regenwater in terecht komt. ‘Als het regent kunnen we de deksels niet verwijderen. Het weer heeft veel invloed op de werkzaamheden, vooral op de planning. Als het stormt, kunnen we helemaal geen werkzaamheden uitvoeren. Dan ligt alles stil.’

‘De zuigerafdichtingen zijn speciaal gemaakt voor de cilinders van de Oosterscheldekering.’

Gemiddeld wordt een schuif (twee cilinders) per week afgerond. ‘Mits we goed weer hebben natuurlijk. De oude afdichtingen verwijderen we en voeren we af. Wanneer het deksel is verwijderd, pakken we het gewicht van die schuif over met externe hydraulische cilinders. Die zetten wij er dus op voor de onderhoudswerkzaamheden. We pakken het gewicht over van de schuif, zodat de olie drukloos wordt. Hij gaat naar nul bar (atmosferische druk). We tillen de schuif vervolgens op tot het moment dat de afdichtingen ver genoeg boven de cilinderbuis uitsteken, zodat we kunnen werken. We moeten dan verschillende drukstukken demonteren met speciaal gemaakte hulpstukken.’

Bouwtekening ‘Kijk, dit is de lange cilinder’, wijst Wilko op een tekening. We zitten even in de bouwkeet aan een kop koffie. Hij vouwt de bouwtekening verder open. ‘Dit is de schuif. En dit zijn afdichtingen. Het zijn twee stapelmanchetten. Er zit hydraulische olie in de

cilinder. De afdichtingen zorgen ervoor dat de schuif op z’n plaats blijft. Hier staat oliedruk onder. Honderd bar ongeveer. Deze afdichtingen zorgen ervoor dat de olie niet tussen de zuiger en de cilinder langs loopt, want dan zou de schuif zakken.’ De manchetten worden niet aangetast door zeewater of weersomstandigheden. ‘Ze zitten helemaal afgesloten in een oliebad dus daar kan niks bij komen; geen zuurstof, geen water; niets. Ze zitten er nu 25 jaar in. Elke keer als de schuif naar beneden wordt bewogen, gaat de zuiger mee. De afdichtingen zijn dus aan slijtage onderhevig. Dat heeft uitsluitend te maken met de levensduur. Qua ontwikkeling is men een stuk verder dan vijfentwintig jaar geleden. De verwachtingen zijn dat deze nieuwe manchetten een stuk langer meegaan dan

de huidige afdichtingen. Dit valt dus onder preventief onderhoud.’ Dit jaar worden de werkzaamheden aan Roompot afgerond. Wilko: ‘We doen dit jaar 32 cilinders. Dat zijn zeventien schuiven. Vorig jaar hebben we de andere helft gedaan. We zijn in 2011 begonnen met het vervangen van twintig cilinderafdichtingen. In 2012 heeft men gekeken of alles naar wens was verlopen en er geen afwijkingen voorkwamen. Het bleek allemaal goed te zijn. In 2013, 2014 en 2015 zijn we dus weer verder gegaan. Dit is het laatste jaar voor ons. De uitdaging om alles op tijd klaar te krijgen, is voor mij het interessantste onderdeel van het werk. Het is een heel mooi object om aan te werken. Het voegt echt iets toe aan de veiligheid van Nederland.’ ■ MaintNL 5 - 2015 37

MD de vloer op.indd 37

19-05-15 19:01

Rioolbeheer

Rioolbeheer moet slimmer Het nieuwe onderzoeksprogramma Tisca daagt wetenschappers uit om technieken te ontwikkelen die de toestand van het Nederlandse rioleringsnetwerk beter in kaart brengen. De nieuwe technieken moeten leiden tot een flinke kostenbesparing voor het beheer van riolen en persleidingen. Er wordt drie miljoen euro geïnvesteerd in het onderzoek. Dagmar Aarts

In de Nederlandse bodem ligt voor zo’n honderd miljard euro aan riolering. Het renoveren of vervangen van riolen en persleidingen kost jaarlijks ongeveer anderhalf miljard euro. Die kosten gaan mogelijk flink omlaag als rioolbeheerders nauwkeuriger kunnen vaststellen wanneer een afvalwaterleiding onderhoud nodig heeft. Nu worden de leidingen vaak nog vervangen

38 MaintNL

ML Rioolbeheer.indd 38

of gerenoveerd op basis van leeftijd en een globale inspectie met camera’s. Daardoor vindt het onderhoud niet altijd op tijd of juist te vroeg plaats. Het programma is ontstaan doordat de hele sector er behoefte aan heeft, volgens Ton Beenen van Rioned. Deze stichting is de koepelorganisatie voor stedelijk waterbeheer en riolering in Nederland. In Rioned

participeren alle professioneel betrokken partijen: overheden (gemeenten, waterschappen, rijk en provincies), bedrijven (leveranciers, adviesbureaus, inspectiebedrijven en aannemers) en onderwijsinstellingen. Beenen: ‘Vijf jaar geleden kwamen de grote gemeenten en TU Delft erachter dat er eigenlijk weinig wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan naar rioleringsbeheer. Gemeenten hebben toch behoefte aan wetenschappelijk geschoolde krachten in rioleringsbeheer. We zijn toen gezamenlijk het kennisprogramma Urban Drainage gestart.’

Versterken en verbeteren Het doel was om wetenschappelijk onderwijs te versterken en verbeteren door het meer te koppelen aan de praktijk. ‘En ook om meer afgestudeerden en gepromoveerden op te leiden en zo het kennisniveau van de sector te versterken’, vertelt Jeroen Langeveld van Urban Drainage en de TU Delft. Vanuit Urban Drainage heeft het nieuwe onderzoeksprogramma Tisca (Technologie Innovatie voor Sterkte- en Conditiemeting van Afvalwaterleidingen) vorm gekregen en is er aangeklopt bij technologiestichting STW. Het bleek namelijk dat er op het gebied van asset management zoveel te onderzoeken is dat er een apart programma kon worden opgezet. Het onderzoeksprogramma moet betere technieken voortbrengen om de toestand van leidingen nauwkeurig te meten en modelleren. Een belangrijke vraag in het programma is hoe beheerders te weten kunnen komen hoe lang buizen nog mee kunnen. ‘Doordat ze onder de grond liggen, is dat niet zo makkelijk te onderzoeken’, zegt Beenen. ‘Al langere tijd wordt er gebruik gemaakt van camera’s voor een visuele inspectie. Dat is een sprong voorwaarts, maar het blijft heel lastig om zo onderzoek te doen naar de kwaliteit van een buis.

5 - 2015

19-05-15 19:10

FOTO’S: BVBEELD/STICHTING RIONED

het kunt weten door de betere technieken is de vraag of de gemeente aansprakelijk kan worden gesteld. De vraag is of je elk risico uit gaat sluiten en buizen snel gaat vervangen. Nu worden buizen relatief snel vervangen, want hoe minder je weet hoe groter de onzekerheid is. En dan kan het verstandig zijn om sneller te vervangen, repareren of renoveren om de buis in goede conditie te brengen. Hoe meer je weet, hoe bewuster je de afweging kunt maken. Als een gemeente bewust risico’s neemt door een buis lang te laten liggen, dan moet ze die risico’s goed afdekken. Dat kan door de gemeenteraad er over te laten besluiten. Die kan bijvoorbeeld toestaan dat er eens in de zoveel tijd een gat in de weg valt, omdat dat financieel voordeel oplevert. Het is een afweging over welk serviceniveau je de inwoners van je gemeente wilt bieden tegen welke hoogte van de rioolheffing.’

Zo’n camera kan niet alles zien. Op deze manier krijg je maar beperkte informatie over de sterkte van zo’n buis in zijn omgeving. Je kunt wel zien dat er materiaal is aangetast, weggesleten of dat de buis een beetje is gedraaid. Maar om dat te vertalen naar consequenties, bijvoorbeeld of hij gaat lekken of instorten, is heel lastig.’

‘Nu worden buizen relatief snel vervangen, want hoe minder je weet hoe groter de onzekerheid is.’

Nieuwe technieken

van riolen inzichtelijk maken. Dergelijke modellen moeten in kaart brengen hoe de technische staat van riolen afhangt van omgevingsfactoren, zoals ruimtelijke ontwikkelingen en bodemsanering.

Een doel van Tisca is om te kijken of er een methodiek kan worden ontwikkeld waarvan de aanzetten er al langere tijd zijn, maar die een stap verder naar de praktijk moeten worden gebracht en die echt iets zeggen over hoe lang een buis nog mee kan. Een lasertechniek is volgens Beenen al veelbelovend. ‘Daarmee kan je met name de geometrie van een buis heel gedetailleerd in kaart brengen. Je weet dan wat de diameter is, hoeveel de vervorming is of dat hij wordt ingedrukt. Ook wordt er onderzoek gedaan naar akoestische meetapparatuur. Door geluid door een buis te sturen, kan je door de reflecties van het geluid ook defecten waarnemen.’ Het programma staat ook open voor highend optica en robottechnologie. Een ander onderzoekspoor is het verbeteren van computermodellen die de gebruiksduur

Inschrijven Wetenschappers die aan Tisca willen deelnemen, kunnen tot 2 juni onderzoeksvoorstellen indienen bij STW. Langeveld houdt nog even geheim wat hij zelf gaat doen, maar kan wel vertellen dat de TU Delft met een voorstel komt. ‘Ik zou het heel mooi vinden als er een paar promovendi bijkomen in Delft. In het programma is het de bedoeling dat er veel wordt samengewerkt tussen verschillende universiteiten die onderzoek gaan doen om ervoor te zorgen dat er uiteindelijk één totaalpakket komt voor de inspectie van riolen.’

Voorstellen

Aansprakelijkheid Daarnaast moet het onderzoeksprogramma duidelijk maken in hoeverre rioolbeheerders aansprakelijk zijn voor het falen van de riolering zodra zij meer technische kennis daarover in huis hebben. Slecht rioolbeheer kan serieuze gevolgen hebben. Er kan bijvoorbeeld een gat in de weg vallen, waardoor een ongeluk kan gebeuren, of de weg moet worden opengebroken met alle gevolgen voor het verkeer en bereikbaarheid van bedrijven en winkels van dien. Gemeenten kunnen zich er nu op beroepen dat ze niet konden weten dat het riool slecht was. Beenen: ‘Op het moment dat je

TISCA heeft een looptijd van vijf jaar. Naast Stichting RIONED en het Kennisprogramma Urban Drainage investeren STOWA en Technologiestichting STW in het programma. Technologiestichting STW realiseert kennisoverdracht tussen technische wetenschappen en gebruikers. Dat doet zij door excellent technisch wetenschappelijk onderzoek te financieren en bij elk project onderzoekers en gebruikers letterlijk bij elkaar te brengen. In Tisca komen gemeenten, waterschappen en bedrijven bij elkaar. Gemeenten kunnen praktijksituaties aandragen waar wetenschappers onderzoek naar kunnen doen waarmee bijvoorbeeld inspectiebedrijven hun kennis weer kunnen bijstellen. Alle stakeholders kunnen meedenken in het proces om ervoor te zorgen dat het niet alleen blijft bij wetenschappelijk onderzoek. Het onderzoek moet ook echt in de praktijk kunnen worden gebruikt en leiden tot beter en goedkoper rioolbeheer. ■ MaintNL 5 - 2015 39

ML Rioolbeheer.indd 39

19-05-15 19:10

Infrastructuur

Op zoek naar de maximale klantwaarde De Nijkerkerbrug moet worden gerenoveerd en in oktober 2017 weer worden opengesteld voor verkeer. Tot zover niets nieuws. Het bijzondere is dat Rijkswaterstaat het project wil aanbesteden met een zo dun mogelijk contract. Daarnaast staat de startdatum van het project niet vast en eigenlijk staat de renovatie zelf niet eens vast als oplossingsrichting. Project DOEN is een experiment dat de samenwerking tussen Rijkswaterstaat en markt opnieuw wil uitvinden om samen de maximale klantwaarde te halen. David van Baarle De uitdagingen voor de Nederlandse infrastructuur zijn enorm. Al was het maar omdat er een grote vervangingsvraag aan zit te komen met name bij grote kunstwerken. Een groot deel van de huidige infrastructuur is vlak na de oorlog gebouwd. Uitgaande van een levensduur van tussen de vijftig en honderd jaar, is de verwachting dat de komende jaren steeds meer assets tegen het einde van hun levensduur zullen aanlopen. Directeur Generaal Jan Hendrik Dronkers van Rijkswaterstaat noemde in zijn speech tijdens de InfraTech Beurs al getallen van vijftig sluizen die voor 2040 worden vervangen. ‘En die gaan we niet één voor één aanpakken’, voegde hij er aan toe. Of wat te denken van het nieuwe Deltaprogramma waarin opnieuw wordt gekeken naar mogelijk meer rivierruimte.

‘Als je niet uitkijkt, focus je nog alleen maar op de uitvoering van het contract en niet op het einddoel.’ Maar Dronkers ziet nog meer uitdagingen. Zo kijkt de Rijksoverheid steeds meer integraal naar de functionaliteit van systemen en hun impact op de omgeving. ‘Het ope-

40 MaintNL

MT RWS.indd 40

nen van bruggen kost energie, maar ze kunnen die energie ook zelf opwekken. Ook waterkeringen worden steeds vaker kleine energiecentrales die een oplossing moeten bieden voor een CO2-neutrale energievoorziening. En tegelijkertijd verandert de visie op mobiliteit en transport. Zelfrijdende auto’s klonk tot voor kort als verre toekomstmuziek, maar die toekomst komt dankzij Google (of ITS) al heel dichtbij. We hebben als Rijksdienst een opgave om in mee te veranderen met die nieuwe eisen en dat vereist een cultuuromslag.’

Vechtcontracten Om als Rijksdienst de juiste keuzes te maken, maar ook om snel te schakelen en de burger de infrastructuur te bieden die hij nodig heeft, heeft Rijkswaterstaat zijn stakeholders hard nodig. Dronkers wil dan ook een nieuwe marktvisie ontwikkelen, en wil dat samen met de markt doen. ‘Wat dat aangaat heeft de crisis een wig gedreven tussen opdrachtgever en opdrachtnemer’, zegt Dronkers. ‘Nog steeds zijn er te weinig opdrachten en dus is er overcapaciteit in de markt. Men kiest voor lage prijzen en vechtcontracten terwijl men uiteindelijk een project binnen tijd en budget en met een hoge kwaliteit wil opgeleverd zien. Daar zit een discrepantie in. Uiteindelijk heeft niemand plezier van dat soort contracten. De

opdrachtgever wil dat binnen tijd en budget een project van goede kwaliteit wordt afgeleverd. De markt wil een project met een redelijke marge om te kunnen innoveren en de om de continuïteit van de onderneming te blijven waarborgen.’ Rijkswaterstaat wil van deze situatie af en samen met de markt naar oplossingen zoeken waarvan beide partijen beter worden. En misschien nog wel belangrijker: waarmee de belastingbetaler maximale waarde voor zijn geld krijgt. Om die spiraal te doorbreken wil Rijkswaterstaat zijn stakeholders al vroeg in het beslistraject betrekken en dat begint bij de klant: de burger. Hetzelfde geldt voor de markt. Door die vroeg te betrekken bij infrastructurele vraagstukken, kunnen partijen hun creatieve vermogen inzetten om kosten te verlagen en de efficiency te verhogen. Als laatste stelt Dronkers voor om in de uitvoeringsfase de mogelijkheid toe te laten om zelfs dan nog nieuwe oplossingen te bedenken en toe te passen. Hij noemt het voorbeeld van een sluisdeur die bij de aanbesteding nog van hout moest zijn. Als gedurende het project blijkt dat er inmiddels kunststof deuren beschikbaar zijn die sterker, duurzamer of wellicht goedkoper zijn, moet je je niet koste wat kost aan de initiële eisen vasthouden.’

DOEN Om binnen een afgeschermde omgeving te kijken of die ideeën ook in de praktijk toepasbaar zijn, riep Rijkswaterstaat het project DOEN in het leven. De casus waar de stakeholders hun creativiteit mogen losmaken is de renovatie van de Nijkerkerbrug, een brug die de N301 over het Nijkerkernauw tussen Gelderland en Flevoland voert. Een concreet project geeft wat meer sturing aan het einddoel, maar het echte doel ervan is om te leren van de weg die tot dat einddoel leidt.

5 - 2015

19-05-15 19:23

FOTO’S: RIJKSWATERSTAAT

Machiel Galesloot is adviseur innovatie bij Rijkswaterstaat en zal de reis samen met zijn collega’s in goede banen leiden. ‘Mijn afdeling binnen Rijkswaterstaat richt zich op innovatiegericht inkopen’, zegt Galesloot. ‘Eenvoudig gezegd komt dat er op neer dat we kijken hoe we onze organisatie zo kunnen inrichten dat we innovatie in ieder geval niet blokkeren. Een stapje verder in dat traject willen we natuurlijk ook graag weten hoe we innovatie zoveel mogelijk kunnen stimuleren, sturen en implementeren. Deze proef is de eerste stap daarnaartoe. We doen dit overigens

niet alleen. In het project zijn ook Bouwend Nederland, NL Ingenieurs en MKB Infra betrokken omdat ook de opdrachtnemers willen leren om gezamenlijk de einddoelen te halen. Alleen samen kunnen we dit realiseren.’

Nijkerkerbrug Om niet teveel in theoretische discussies te verzanden, besloot het DOEN-team om de marktconsultatie te koppelen aan een concreet project. De aanbruggen van de Nijkerkerbrug moeten worden vervangen of gerenoveerd. De openstelling is gepland in

RIJKSWATERSTAAT BOUWT ZANDKASTELEN Wat is er zo mooi aan het bouwen van een zandkasteel? Dat je vanuit het niets iets prachtigs maakt, zonder regels of voorschriften. Dat iedereen zijn eigen inbreng heeft en dat je samen de mooiste creaties maakt. Echt samenwerken betekent volgens Project DOEN dat je de randvoorwaarden voor samenwerking samen ontwerpt. Daarom organiseren ze op 3 juni 2015 Werkplaats DOEN. Er wordt gehoopt op deelname van echte DOENERS die straks ook de Nijkerkerbrug kunnen en willen renoveren/vervangen. De resultaten van deze dag zullen worden gebruikt bij de aanbesteding van het project Nijkerkerbrug. Werkplaats DOEN staat voor creativiteit, vertrouwen en openheid en bovenal voor een frisse blik. Rijkswaterstaat en marktpartijen gaan op deze dag onbevangen, met de meest eenvoudige instrumenten en zonder beperking door regels aan de slag. De dag draait om het antwoord op de eenvoudige vraag: wat als we het samen nu eens helemaal anders doen?

het derde kwartaal van 2017. ‘We hebben bewust voor een redelijk eenvoudig project gekozen’, zegt Galesloot. ‘De Nijkerkerbrug is misschien redelijk complex en heeft zelfs ook een groot sluizencomplex, maar in dit project richten we onze aandacht alleen op de aanbruggen, oftewel de aanloop naar de bruggen toe. Al eerder is geconstateerd dat de conditie van de brug niet optimaal is en er zijn al tijdelijke maatregelen genomen om de veiligheid te garanderen. Zo is de maximale aslast verlaagd en zijn er stutten geplaatst. Die aanbruggen zijn gemaakt van beton en we denken dat renovatie nodig is om de levensduur te verlengen. Ik zeg bewust denken, want wellicht missen we door deze aanname al een kans om de visie van de markt te vragen. Het einddoel is namelijk niet om een innovatieve oplossing te bedenken voor de renovatie, maar om te kijken hoe we in het voortraject zo open mogelijk met elkaar in dialoog kunnen gaan. Misschien is renovatie helemaal niet nodig, maar is een nieuwe brug bouwen veel goedkoper of zijn er andere alternatieven voorhanden. Hoe meer je in het begintraject voorkauwt of aanneemt, hoe meer je de creativiteit beperkt.’

Dialoog aangaan Galesloot schetst de situatie die nog al eens voorkomt: ‘Partijen gaan met de beste MaintNL 5 - 2015 41

MT RWS.indd 41

19-05-15 19:23

bedoelingen een contract met elkaar aan, maar gedurende de uitvoering ervan veranderen de marktomstandigheden, worden regels verscherpt of gaan er dingen mis. Om de controle op de projectuitvoering te houden en de scheefgetrokken verhoudingen te repareren, plakt men een pleister op het contract en komt er een paragraaf bij. Op den duur komen er zo tien pleisters bij zonder dat iemand het lef heeft om alle pleisters eraf te trekken en een paar stappen terug te doen. Op deze manier neemt de verspilling sluipend toe, doordat de juristen het moeten overnemen van de ingenieurs en de oorspronkelijke opgave of projectdoelen uit beeld verdwijnen. Als je niet uitkijkt, focus je dus nog alleen maar op de uitvoering van het contract en niet op het einddoel. Het einddoel is om maximale klantwaarde te krijgen. Wat die maximale klantwaarde is, weten we eerlijk gezegd nog niet precies. Ook dat zullen we samen met de markt moeten bepalen.’ Geen contracten en geen regels klinkt misschien als een anarchistische gedachte, maar zover wil Galesloot ook niet gaan. ‘Er zijn wettelijke regels opgesteld rondom veiligheid, gezondheid, milieu en aanbesteden en die zullen we zeker niet nege-

42 MaintNL

MT RWS.indd 42

ren. Het is uiteindelijk de bedoeling dat onze klanten veilig op weg gaan en veilig thuiskomen. Maar zelfs daar willen we wel blijven toetsen of die regels hun doel niet voorbijschieten. Bieden ze die veiligheid of zijn ze achterhaald?

‘We willen blijven toetsen of regels hun doel niet voorbijschieten. Bieden ze die veiligheid of zijn ze achterhaald?’ Het is ook zeker niet zo dat we de markt gaan vragen hoe wij nu een project zouden moeten aanbesteden. Ook dan schiet je je doel voorbij. We willen samenwerken en daarvoor zal je de dialoog moeten aangaan. We moeten samen met de opdrachtgevers de doelen bepalen en kijken wat ons hierin bindt.’

Veranderende toekomst Hoe zacht het voortraject ook wordt ingezet, uiteindelijk is er wel een harde deadline. ‘De enige mijlpaal die we hebben benoemd, is oktober 2017. Wat er ook uit de sessies naar

voren komt ,dan moeten de ideeën wel zijn omgezet in concrete resultaten. Dus uiteindelijk moet er wel een partij opstaan die de brug daadwerkelijk kan aanpakken. Dat kan een grote aannemer zijn, maar wat ons betreft ook een samenwerkingsverband van kleine partijen. MKB Nederland is niet voor niets betrokken bij dit project. We verwachten dan ook begin volgend jaar wel een idee te hebben wat de beste aanpak voor dit project is. Maar wellicht worden we verrast en wordt die deadline ook gehaald met een kortere projecttijd. Uiteraard blijven we gedurende die tijd het project, maar met name ook het proces goed volgen. We kunnen namelijk veel leren van wat er goed gaat tijdens zo’n traject, maar ook van de momenten waarop wrijving ontstaat. We hebben ons in het verleden veel gericht op de harde kant van de techniek en hebben dat aardig onder controle. De zachte kant, samenwerken en investeren in vertrouwen, is veel lastigere materie. Maar daar is wel de meeste winst te behalen. In die snel veranderende toekomst met grote maatschappelijke veranderingen en infrastructurele uitdagingen, hebben opdrachtgevers en -nemers elkaar wel nodig. Zeker als we het ook nog betaalbaar willen houden.’ ■

5 - 2015

19-05-15 19:24

Actueel

Beton herstelt uit zichzelf dankzij bacteriën Het onderhoud van betonnen constructies kan binnenkort worden overgelaten aan bacteriën. Microbioloog en uitvinder Henk Jonkers van TU Delft ontwikkelde bio-beton, beton dat zichzelf kan herstellen. Dagmar Aarts Het begon toen een collega van Jonkers, een betontechnoloog, een artikel las van Amerikaanse onderzoekers. Zij hadden bacteriën gebruikt om monumenten te renoveren. Deze collega vroeg zich af of je bacteriën ook in beton zou kunnen stoppen. ‘Als microbioloog wist ik dat er een specifieke groep bacteriën is die dat best zou kunnen.’ In 2006 werd begonnen met een groot programma om zelfherstellende materialen uit te vinden. Eerst is onderzoek gedaan naar het gebruik van bacteriën in nieuw beton. Jonkers: ‘Wij hebben een additief voor beton gemaakt. Het is een korreltje met bacteriën en voedsel dat je mee mengt in nieuw beton. Die bacteriën bevinden zich in een slapende toestand. Pas als de omstandigheden gunstig zijn worden ze actief en zetten ze voedsel om in kalksteen.’ En dat is als er een scheur ontstaat en er water binnen dringt. In slapende toestand kunnen de bacteriën tweehonderd jaar in beton overleven.

in zijn ontstaan. De vloeistof dringt naar binnen en de bacteriën beginnen direct de scheur te dichten door kalksteen aan te maken. Bij grotere scheuren moet de spray meerdere keren worden gebruikt.

Snel Het voordeel van deze nieuwe technologie is dat het snel is. ‘We zijn de technologie nu grootschalig aan het testen, onder andere met de BAM en het Rijksvastgoedbedrijf in Apeldoorn. We zijn bezig met de reparatie van een aantal parkeergarages waarvan parkeerdekken zijn gescheurd. Traditioneel worden die gerepareerd door handmatig een of ander synthetisch reparatiemiddel te injecteren. Het kost een aantal weken om op die manier de hele parkeergarage te behandelen. Met onze spray kan je in een paar uur tijd zesduizend vierkante meter behandelen. Zo hebben we in Apeldoorn op een vrijdag alle auto’s laten verwijderen uit de parkeergarage en maandag konden alle gebruikers er al weer in.’

Spray De uitvinding kreeg toen al veel interesse en er werd meteen gevraagd of er kon worden onderzocht of dit ook in bestaande gebouwen kon worden toegepast. Jonkers: ‘Toen hebben we in twee onderzoeksprojecten, van 2008 tot nu, twee reparatiemiddelen ontwikkeld op basis van dezelfde technologie: reparatiemortel en een spray.’ Met de reparatiemortel zijn grote defecten te herstellen. De spray is een vloeistof die op een poreus oppervlak gespoten kan worden en op beton waar kleine scheuren

‘Dankzij deze innovatie kunnen de kosten van betonproductie en -onderhoud op termijn sterk worden gereduceerd.’ Het zelfherstellend beton, de reparatiemortel en de spray komen dit jaar op de markt. Het bio-beton kan zowel voor de nieuw-

bouw als voor onderhoud en renovatie worden gebruikt. Wie bedenkt dat in Europa zeventig procent van de infrastructuur uit beton bestaat, begrijpt de impact van de uitvinding. Jonkers: ‘Dankzij deze innovatie kunnen de kosten van betonproductie en -onderhoud op termijn sterk worden gereduceerd.’

Nominatie Jonkers en zijn bio-beton zijn genomineerd voor een European Inventor Award, een initiatief van het Europees Octrooibureau (EOB). Dit jaar vindt de tiende editie van de uitreiking van deze ‘uitvindersprijzen’ plaats op 11 juni in Parijs. President Benoît Battistelli van het EOB over de nominatie van Jonkers: ‘Deze innovatie is duidelijk gericht op de toekomst. Het bacteriële beton verlengt de levensduur van bruggen, straten en tunnels en geeft een heel nieuw perspectief aan de betonproductie. Een succesvolle combinatie van microbiologie en civiele techniek, terwijl een samenwerking tussen deze twee wetenschappen niet direct voor de hand ligt.’ De European Inventor Award wordt sinds 2006 jaarlijks uitgereikt door het Europees Octrooibureau. Met deze prijzen worden inventieve personen en teams bekroond die met hun baanbrekende werk antwoorden geven op de uitdagingen van onze tijd en zo bijdragen aan de maatschappelijke ontwikkeling, economische groei en welvaart. Een internationale jury van vooraanstaande experts op het gebied van economie, politiek, media, wetenschap en onderzoek selecteert vijftien finalisten en de uiteindelijke winnaars. De award wordt uitgereikt in vijf categorieën: industrie, onderzoek, midden- en kleinbedrijf (mkb), niet-Europese landen en levenswerk. Daarnaast wordt het publiek uitgenodigd om online te stemmen om de winnaar van de populariteitsprijs te bepalen. ■ MaintNL 5 - 2015 43

MQ Actueel.indd 43

19-05-15 19:20

Gasopslag

Belangrijke gasopslag in gebruik genomen Energiebedrijf TAQA heeft haar gasopslag in Bergermeer bij Alkmaar op 1 april volledig in gebruik genomen. Al tijdens het ontwerpen van de fabriek is veel nagedacht over toekomstige ontwikkelingen. De fabriek stoot geen koolwaterstoffen en CO2 uit en kan, als gas op een gegeven moment niet meer nodig is, voor andere doeleinden worden gebruikt. Dagmar Aarts

Jan Willem van Hoogstraten, directeur van TAQA in Nederland, geeft een rondleiding over het terrein van de gasbehandelingsinstallaties op de Boekelermeer van waar pijpleidingen naar de gasopslag in Bergermeer lopen. Hij vertelt hoe de gasopslag tot stand is gekomen. In de Bergermeer is in de jaren zestig gas gevonden. Vier decennia lang is er aardgas gewonnen uit het veld. Nadat het economisch leeg was, besloot TAQA het reservoir te gebruiken als gasopslag. Met een werkvolume van 4,1 kubieke meter aardgas is het de grootste voor de vrije markt toegankelijke opslag van Europa. Dat is ongeveer

tien procent van het jaarlijkse totale gasverbruik van Nederland en genoeg om te voorzien in het jaarlijkse verbruik van 2,5 miljoen huishoudens. De overheid heeft de gasopslag van TAQA aangemerkt als project van nationaal belang. Van Hoogstraten legt uit: ‘In Nederland is het aandeel van gas in het primaire energieverbruik 43 procent. De komende jaren worden we meer afhankelijk van de import van aardgas. Maar dat kost tijd. Russisch gas doet er bijvoorbeeld vijf dagen over om hier te komen. Stel het is koud, dan wil je geen dagen wachten op gas. Je hebt lokale buffers nodig. Met onze gasop-

slag willen we de gasrotonde versterken, de gasinfrastructuur in Nederland. Bergermeer levert flexibiliteit en zorgt voor leveringszekerheid.’

Toekomst Op de Boekelermeer in Alkmaar staat de gasbehandelingsinstallatie die het gas schoonmaakt en op druk brengt. De installatie is aangesloten op het Nederlandse gasnet. Een ondergronds leidingentracé van acht kilometer verbindt de gasopslag en de installatie met elkaar. Al tijdens het ontwerpen in 2008 is er nagedacht over de ontwikkelingen van de komende dertig tot vijftig jaar. Van Hoogstraten: ‘We hebben een volledig elektrische fabriek gebouwd, hij is zero emission. Ik denk dat dat uniek is in de wereld. Als gas over tientallen jaren niet meer nodig is, dan kan de hal waar de compressors in staan, worden gebruikt voor bijvoorbeeld cultuur of evenementen. Een architect heeft daar bij het ontwerp al rekening mee gehouden. Er zit geen kostenverschil in het maken van een mooie of lelijke fabriek als je daar van te voren over nadenkt.’

FEITEN & CIJFERS •N aast Gasopslag Bergermeer heeft TAQA ook de piekgasinstallatie in Alkmaar. Ook dit is een ondergrondse gasopslag. Deze installatie levert sinds 1997 extra gas aan het gasnet in de Randstad. • Gasopslag Bergermeer heeft voor 4600 manjaren werk gezorgd, waarvan 3500 in Nederland. • Aan de bouw hebben 8266 mensen gewerkt, waarvan ruim zeventig procent uit Nederland. • TAQA heeft tijdens de aanleg van het leidingentracé alle dotterbloemen bewaard en later terug geplant. • Verkeersopzichters hielden de hele bouwperiode toezicht op het verkeer naar en van de bouwlocatie in de Bergermeer. • Er zijn 1844 heipalen gebruikt, tweehonderd miljoen

44 MaintNL

MR Gasopslag.indd 44

• •

•

kilo staal, bijna twintigduizend kuub beton en ruim zeshonderd kilometer kabel. Om alle installaties met elkaar te verbinden is 39 kilometer pijpleiding gemonteerd en ondergronds aangelegd. De bouwplaats in de Bergermeer werd gedurende de bouw ’s nachts verlicht met groen licht in plaats van wit licht. Dit is minder storend voor mens en dier. Op de puttenlocatie in de Bergermeerpolder is alles beneden het maaiveld afgewerkt zodat het weidse uitzicht over de Loterijlanden intact blijft. De slugcatcher, een bezinkbassin, is het grootste onderdeel uit één stuk. Hij is 58 meter lang, ruim 17 meter breed, 8 meter hoog en weegt 550 ton. T AQA is het Arabische woord voor energie.

5 - 2015

19-05-15 19:21

FOTO’S: TA

Ook werd een landschapsarchitect ingehuurd om ervoor te zorgen dat de industriële installatie in het landschap past. De gasbehandelingsinstallatie staat namelijk op een bedrijvenpark en de welstandscommissie wilde graag dat het past bij de omgeving. Voordat op 18 juni 2012 de eerste paal werd geslagen, was het een kale zandvlakte. Nu staan er compressoren, laadstations voor vrachtwagens, gasdrooginstallaties en lopen er allerlei buizen over het terrein. Daartussen en daarlangs is een duinlandschap gecreëerd. Het terrein is niet overal vlak, maar glooiend. Er is gebruik gemaakt van zandkeien en gras. Tegen de slugcatcher, een reusachtig bezinkbassin, leunt een steenachtige dijk aan. Hier is de Hondsbossche Zeewering (een 5,5 kilometer lange dijk bij Petten) nagebootst.

De industriële installatie moest in het landschap passen. Weerstand TAQA heeft sinds 2010 elk voorjaar een alternatief broedgebied van 18,5 hectare ingericht voor weidevogels voor als ze niet bij de boortoren zouden willen broeden. Het bedrijf wil dertig hectare grond permanent inrichten als nieuw natuurgebied. Hiermee komt TAQA de omgeving tegemoet. Toen de plannen bekend werden gemaakt, was er veel weerstand. Van Hoogstraten: ‘We wilden deze fabriek realiseren in een dichtbevolkt gebied en een weidevogelgebied. Er waren vragen over de impact op het milieu, de omgeving en of er aardbevingen zouden kunnen ontstaan. Uit studies is gebleken dat er op dat laatste een beperkt risico is. Op het gebied van milieu hebben we veel maatregelen genomen. De Raad

van State heeft 44 vergunningen goedgekeurd in 2012. De zienswijzen die mensen daarop hebben ingediend, hebben tot een beter project geleid.’

Op de hoogte Onbekend maakt onbemind, dus besloot het bedrijf om de omgeving nauwkeurig op de hoogte te houden van het project. Er werd een website opgetuigd en het energiebedrijf plaatst wekelijks publicaties in het Noord-Hollands Dagblad en in huisaan-huisbladen. Daarnaast stond er drie jaar lang een informatiecentrum bij het terrein en werden er rondleidingen gegeven. Daarvan maakten ongeveer vijftienhonderd mensen gebruik. Om de overlast van verkeer voor de omge-

ving zo gering mogelijk te houden, is in overleg met de aannemers, de omliggende gemeenten en de provincie Noord-Holland een uitgebreid verkeersplan opgezet met vaste routes en tijden voor het eigen personeel en het werkverkeer. Zwaar werkverkeer reed niet rond tijden dat kinderen van en naar school fietsten. Ook kregen alle leerlingen van groep 5 tot met 8 van de basisscholen die langs of in de buurt van de routes van TAQA’s werkverkeer liggen, les over de gevaren van de dode hoek in het verkeer. ‘Het moet allemaal niet, maar we hebben het wel gedaan’, zegt Van Hoogstraten.

Onbemand Hoewel het terrein op de Boekelermeer groot is, zijn er weinig mensen te zien. MaintNL 5 - 2015 45

MR Gasopslag.indd 45

19-05-15 19:21

Prestatiemanagement Prestatiemanagement

prestatiemanagement, meten, weten, skills, dashboard, samenwerking, best value, doen, targets, capaciteit, potentie, prestatiemanagement, meten, weten, skills, dashboard, samenwerking, best value, doen, targets, capaciteit, potentie, Congres van NVDO Sectie SUTO en iMaintain

Woensdag 7 oktober • De Glazen Ruimte • Maarssen

DOMINO: het versterkend effect van Prestatiemanagement Trends, Ontwikkelingen, Innovatie, Methoden en Benchmark Prestatiemanagement vertaalt de visie, missie en strategie van een project, asset, team of organisatie naar succesfactoren en acties.

Op 7 oktober gaan sprekers en publiek op zoek naar het maximale effect van hun inspanningen rond prestatiemanagement in asset

Sturen op die succesfactoren en constant monitoren van de effecten ervan, kan met behulp van uiteenlopende methoden. En net als

management. Reserveer de datum en kijk regelmatig op

bij het Domino-effect is het resultaat het best als alle factoren en acties goed op elkaar aansluiten. Te dicht op elkaar verstoort het proces, en te ver uiteen zorgt voor een dood spoor. Hoe krijg je de

www.imaintain.info/prestatie Initiatiefnemers:

maximale versterking van je inspanningen?

Voor meer informatie: Lotte Sigterman 020 3122 792 Lotte@industrielinqs.nl

EemsDeltavisie 2015 • Donderdag 18 september Nijlicht Eemshaven R eser v in u eer w age nda

THEMA: Nieuwe Chemie in de Eemshaven Met inspirerende presentaties over nieuwe chemische routes, maar ook nieuwe vormen van samenwerken. Bovendien de tweede editie van de Northern Enlightenmentz-verkiezing. Doelgroep EemsDeltavisie congres • Management in de procesindustrie • Management van de toeleverende industrie • Consultants en onderzoekers • Beleidsmakers bij overheden

Op de hoogte blijven? www.eemsdeltavisie.nl

IMA5 advertenties.indd 46 halve adv Congres NVDO.indd 2

19-05-15 16:41 27-03-15 07:45

Gasopslag

‘Je hebt lokale buffers nodig.’ Bijna alles wordt geregeld door een geavanceerd en geïntegreerd besturingssysteem. Overdag zijn er ruim vijftien mensen aanwezig, ’s nachts maar twee of drie. Van Hoogstraten: ‘De fabriek is volledig automatisch en kan onbemand draaien. Voor een commerciële gasopslag is het een gigantische administratie als je van al je klanten tegelijkertijd opdrachten binnen krijgt. Nu krijgt het systeem die opdrachten binnen en berekent zelf hoeveel gas ergens heen moet. Voor de boekhouding wordt heel precies gemeten hoeveel gas er binnen komt en wat er uit de opslag weggaat. Het gas is namelijk niet van TAQA, maar van haar klanten. Voor operators is het wennen, want de fabriek maakt eigen beslissingen.’ TAQA wil altijd beschikbaar zijn voor klanten en is daarom bezig met honderd procent voorspelbaar onderhoud. Alles in het

bedrijf is webgebaseerd. ‘We doen één keer in de vier jaar een stop die maximaal drie weken duurt. De fabriek is ook zo gebouwd dat als er ergens onderhoud aan wordt gepleegd, de rest van de fabriek gewoon door kan draaien.’

Veiligheid Het project is binnen de tijd en binnen het budget opgeleverd. Daarvoor moest wel de samenwerking met het ingenieursbureau op de schop. Dit bureau was verantwoordelijk voor EPCM (engineering, procurement & construction management) en TAQA zat meer op het toezicht. Dat bleek niet goed te werken. Van Hoogstraten: ‘We hadden het gevoel dat we elkaar eerder tegenwerkten dan dat we met elkaar bezig waren. Het succes van een project draait om de juiste mensen. Die zijn moeilijk te vinden voor dit werk. We konden elkaar daar in aanvullen. In plaats van elkaar te controleren, gingen we gezamenlijk aansturen. Iedereen kreeg een overal in dezelfde kleur zodat je niet zag wie van welk bedrijf is. Zo werd het

echt een gezamenlijk project.’ Tijdens de bouw is er een aantal incidenten geweest. Iemand brak een teen, een ander verbrandde zijn handen. De druppel voor Van Hoogstraten was toen een werknemer een elektrische schok had gehad. ‘Hij stond in de regen met een elektrische boor te werken. Hij had niks, maar je vraagt je af of mensen nog nadenken. We hebben toen het werk stilgelegd en vijftienhonderd man verzameld in het AZ-stadion om nog eens de regels en verwachtingen uit te leggen. Ik heb uitgelegd dat iedereen de plicht heeft zijn werk veilig te doen en te stoppen als je denkt dat het niet veilig is. We werken met 63 verschillende nationaliteiten en in sommige culturen denken ze dat veiligheid de verantwoordelijkheid van de operator is. Uiteindelijk is het project veilig afgerond zonder incidenten met verzuim.’ De fabriek draait inmiddels volop. Het enige overgebleven karwei is het verwijderen van de oude putten in de Bergemeer uit de jaren zeventig. Dat werk zal in juli of augustus worden afgerond. ■ MaintNL 5 - 2015 47

MR Gasopslag.indd 47

19-05-15 19:22

Trillingsanalyse

Kunstmatige intelligentie breekt door ‘In de komende jaren zal de manier van bewaken van de conditie van roterende machines fundamenteel veranderen. Brede toepassing van software met kunstmatige intelligentie voor trillingsanalyse maakt het mogelijk om van preventief naar predictief onderhoud over te gaan. Dat zal het onderhoud doelmatiger en goedkoper maken’, zegt Arie Mol, expert op het gebied van trillingsanalyse. Erik te Roller

Software met kunstmatige intelligentie voor trillingsanalyse maakt gebruik van algoritmen om trillingen continu te analyseren. Het gaat om statistische analyse. De software heeft geleerd welk trillingsgedrag binnen de normale context van het proces valt. ‘Het trillingsniveau mag af en toe best verdubbelen als het maar past in het normale beeld. Zodra de trillingen daarvan afwijken, wordt dat meteen gedetecteerd. Er is dan nog ruim voldoende tijd om in te grijpen en onderhoud te verrichten voordat de machine echt vastloopt’, verklaart Mol. ‘De wiskundige basis voor statistische analyse bestaat al meer dan honderd jaar. Lange tijd ontbrak echter de rekenkracht om

de meetresultaten te kunnen analyseren. De computers van vandaag de dag hebben die rekenkracht wel. Vandaar dat de kunstmatige intelligentie nu doorbreekt’, voegt hij eraan toe. Hij verwijst ook naar de software waarmee banken handschrift op mutatieformulieren herkennen en softwareprogramma’s om spraak te herkennen als andere voorbeelden van kunstmatige intelligentie.

Zelflerend Het moment waarop een analist in actie moet komen voor het plannen van onderhoud, verschuift naar een steeds later stadium. Dat is mogelijk omdat de sensoren,

die de trillingen opnemen, als het ware hersens krijgen. Monitoringsystemen met kunstmatige intelligentie nemen een deel van de taken over. Mol: ‘Ze zijn zelflerend. In de eerste fase bouwen ze met een statistisch algoritme een model op van de trillingen van de dan nog gezonde installatie. Ze modelleren met andere woorden het normale gedrag onder alle voorkomende bedrijfsomstandigheden. Door deze holistische benadering, waarbij naar het systeem als geheel wordt gekeken, ontdekt en leert de software het verband kennen tussen aan de ene kant de te bewaken parameters zoals bijvoorbeeld het trillingsgedrag of de lagering temperatuur, en aan de andere kant de procesparameters die verband houden met de trillingen, zoals zuig- en persdruk, debiet, temperatuur en toerental.’ Na deze inwerkperiode volgt het voortdurend online bewaken. Voor elk nieuw werkpunt of elk nieuw toerental wordt het te verwachten gedrag berekend en wordt meteen gecontroleerd of dat binnen de statistisch bepaalde grenswaarden van het normale gedrag valt. Als bij gegeven procesparameters het trillingsignaal gaat afwijken van de berekende waarde dan is er geen cor-

VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE FABRIKANT Als hoofdaannemer is een fabrikant van bijvoorbeeld een pomp of compressor verantwoordelijk voor het trillingsgedrag van het gehele systeem, inclusief de ingekochte onderdelen zoals aandrijfmotor, tandwielkast en fundatie. De engineering afdeling stelt van te voren een rekenmodel voor de trillingen van de machine op, maar dat kan alleen gevalideerd worden op basis echte trillingsmetingen in de praktijk. Het gaat bijvoorbeeld om het bepalen van de resonantiefrequentie: de frequentie waarbij de uitslag van de machine het grootst is. Dit is vergelijkbaar met het schudden van een wasmachine vlak voordat de trommel na het centrifugeren tot stilstand komt. Valt die resonantiefrequentie samen met het bedrijfstoerental,

48 MaintNL

MP Trillingsana.indd 48

dan is er een groot probleem. De resonantiefrequentie wordt vaak bij een afnametest of inbedrijfstelling gemeten. ‘Steeds vaker zie je echter dat de terugkoppeling van praktijk naar tekentafel stiefmoederlijk wordt behandeld. Zo zijn gerenommeerde namen al lang geen garantie meer voor bedrijfszekerheid. Ontwerpers die te veel vertrouwen op hun rekenmodellen zijn vervreemd van de werkelijkheid. Qua sterkte zit een ontwerp meestal wel goed in elkaar. Wie echter de dynamische krachten die loskomen bij resonantie niet al in zijn ontwerp beheerst, loopt het risico met een hardnekkig trillingsprobleem te maken te krijgen waarvan het oplossen handen vol geld kost’, aldus Arie Mol.

5 - 2015

19-05-15 19:17

FOTO: EMERSON PROCESS MANAGEMENT

en het gewicht en geluid omlaag. Om in de wereldwijde concurrentiestrijd overeind te blijven moesten de fabrikanten ook het trillingsgedrag van de machines beter leren beheersen. In die tijd kwam ook de eerste apparatuur op de markt om frequentiespectra van trillingen in beeld te brengen en te analyseren. Hiermee was het voor het eerst mogelijk om van buitenaf als het ware in de draaiende machine te kijken. Mol deed in twintig jaar tijd een schat aan kennis en ervaring op, die hem nog altijd van pas komt, zoals bij de root cause analysis om

de oorzaak van problemen bij machines te achterhalen. ‘Die vooropleiding is een voorrecht. Niet iedereen krijgt zo’n kans, vooral nu steeds meer maakindustrie uit Nederland verdwijnt’, aldus Mol.

Compacte en lichte instrumenten De machines evolueren, maar de trillingsanalyse niet, afgezien dan van de opkomst van kunstmatige intelligentie. Mol: ‘Roterende machines functioneren volgens fysische wetmatigheden. Deze veranderen niet. Wel leiden nieuwe materialen tot innovatie. De

Kern van het vak is machinekennis

TRILLINGSANALYSE VAN ROTERENDE MACHINES

‘De kern van mijn vak is niet trillingsanalyse of kennis van instrumentatie, maar kennis van machines: weten hoe roterende machines van uiteenlopende aard zich kunnen gedragen en vooral misdragen en op welke onderdelen dat terug te voeren valt. Mijn eerste baan was bij Holec in Hengelo, fabrikant van elektrische machines, voorheen Heemaf geheten. Als afgestudeerde in de elektrotechniek werd ik meteen aan het oplossen van werktuigbouwkundige problemen gezet. Niet vreemd, want in elektrische machines zit doorgaans evenveel elektrotechniek als werktuigbouw. De combinatie van kennis van deze vakgebieden is onontbeerlijk bij trillingsanalyse’, legt Mol uit. De jaren zeventig stonden in het teken van de doorontwikkeling en optimalisatie van elektrische machines. Ze kregen meer vermogen, de rendementen gingen omhoog

Arie Mol heeft een paar jaar geleden besloten zijn kennis met anderen te delen door een leerboek over trillingsanalyse op zijn website te publiceren. Aanleiding was het samenstellen van een leerboek over diesel- en gasmotoren door een klant in samenwerking met andere experts en onderwijsinstellingen. Er ontbrak één hoofdstuk, namelijk over trillingsgedrag van dieselgeneratoren en warmtekrachtinstallaties. Mol: ‘Ik liep al langer met het idee rond om alle praktische ervaring op het gebied van trillingsanalyse van roterende machines te boek te stellen en toegankelijk te maken voor service-engineers, studenten en hen die beroepshalve verantwoordelijk zijn voor het hoofdpijndossier ‘trillingen’. Ik ben er in 2013 mee van start gegaan. Het is inmiddels uitgegroeid tot een omvangrijk online document met een praktische insteek.’

FOTO: STUDIO81 FOTOGRAFIE

relatie meer en volgt een alarm. ‘Het gaat dus niet om het verzamelen van grote hoeveelheden absolute waarden in een databank ten behoeve van een trendanalyse, maar enkel om het detecteren van relatieve afwijkingen. Zodoende hoeven er ook veel minder meetgegevens te worden opgeslagen, small data in plaats van big data dus. Het systeem gaat met andere woorden op een slimme manier met big data om door een overkill aan opslag van niet-relevante data te voorkomen’, verklaart Mol. Hij ziet kunstmatige intelligentie als de belangrijkste actuele ontwikkeling in zijn vakgebied.

MaintNL 5 - 2015 49

MP Trillingsana.indd 49

19-05-15 19:17

trillingsanalyse verandert zelf echter niet, maar wel de instrumentele hardware. Die heeft een fantastische ontwikkeling doorgemaakt. Veel nuttige functies zijn ondergebracht in compacte, lichte en batterijgevoede instrumenten, die ideaal zijn om mee het veld in te gaan. De software-ontwikkeling is afgezien van de toepassing kunstmatige intelligentie meer van cosmetische aard: flitsende rapportages en mooie, kleurrijke grafieken, maar die zijn bij analyse niet echt van toegevoegde waarde.

Zien waar het probleem zit Voor trillingsanalyse wordt in negen van de tien gevallen een frequentie-spectrum-analyser als eerste gebruikt. Alleen bij zuigermotoren, die bij het openen en sluiten van de kleppen bij elke omwenteling een korte puls geven, is een oscilloscoop het aangewezen instrument, want die pulsen zijn met frequentie-spectrum-analyse minder goed te zien. Het frequentiespectrum is samengesteld uit de frequenties van allerlei trillingen in de machine. Aan de hand hiervan is het bijvoorbeeld mogelijk om na te gaan met welke lagering er in een tandwielkast iets mis is. ‘Nog belangrijker is dat je met het frequentiespectrum kan zien dat een probleem niet in de tandwielkast, maar in de daaraan gekoppelde elektromotor zit, want anders haal je misschien het verkeerde apparaat uit elkaar’, aldus Mol. Wanneer een machine te veel trilt, is de eerste vraag: wat is de dominante frequentie? Dit leidt naar de mogelijke bron. Minstens zo belangrijk is om andere potentiële oorzaken uit te sluiten. Bij sommige

50 MaintNL

MP Trillingsana.indd 50

machines is de vorm van trillingsgolf van belang, zoals bij de zuigermotor met een impulsvormige trilling. Een volgende vraag kan zijn: hoe wijzigt zich het trillingsgedrag bij verandering van werkpunt (bijvoorbeeld het druk-volume-werkpunt van een pomp of compressor) of verandering van toerental? Het frequentiespectrum en de golfvorm vormen hoe het ook zij het uitgangspunt voor elke trillingsanalyse. Die analyse is een belangrijk hulpmiddel om vast te stellen of er onderhoud nodig is. De procesindustrie staat vol met roterende machines, zoals pompen, ventilatoren, turbines, compressoren en elektromotoren. ‘Geen enkel plantmanagement kan het zich veroorloven niet te weten wat de actuele conditie is van alle moneymakers, want als het de zaken op zijn beloop laat, kan dat grote materiële en financiële schade tot gevolg hebben. Bij productiestilstand derft een bedrijf niet alleen omzet, maar krijgt het ook advocaten op zijn dak, als het zijn contractuele verplichtingen jegens klanten niet kan nakomen’, aldus Mol.

De regie houden Trillingsanalyse is bij uitstek geschikt om de conditie van vitale onderdelen zoals lageringen te bewaken. Is de conditie in orde dan luidt het credo: ‘Never clean a running machine’. Dreigt een lagering de fout in te gaan dan kan die tijdig hersteld of vervangen worden. ‘Op die manier houdt het management de regie over de vitaliteit van de productiemiddelen en niet andersom’, stelt Mol. Conditiebewaking op basis van trillingmeting, offline met periodieke looprondes dan wel online met permanent gemonteerde vibratiesensoren, hebben veel bedrijven inmiddels met succes ingevoerd. Mol: ‘Meestal is daar geen rationele financiële afweging aan vooraf gegaan. Je weet vanaf de eerste dag wat het gaat kosten, maar niet wat voor schade je ermee uitspaart. Iets waar echte Excel-managers nooit aan zullen kunnen wennen. Een flinke crash is dan vaak de aanzet om tot conditiebewaking te komen.’ ■

Cursus Trillingsanalyse; Het praktisch profijt van Trillinganalyse Op 23 en 24 juni organiseert de NVDO de cursus 'Trillingsanalyse', een praktische training om machinefouten uit trillingen te halen. Tijdens de cursus worden technische fenomenen uitgelegd die onontbeerlijk zijn om het ontstaan van machine-oneigenlijke trillingen te begrijpen. Wat hebben onbalans, fase en cetrifugaalkrachten met elkaar gemeen? Welke rol spelen snelheid, versnelling en verplaatsing in een trilling? Deze en meer fenomenen worden met talrijke praktijkcases verhelderd. Kijk voor meer informatie in de cursuskalender en op: maintenance.nvdo.nl/maintenance-academy/

5 - 2015

19-05-15 19:17

De Stelling BAS WAGEMAKER, MAINTENANCE ENGINEER, VOPAK CHEMICALS LOGISTICS NETHERLANDS Naar mijn mening zorgt weten regelgeving niet voor onnodige hinder op de voortgang. Het schept juist een kader waar binnen moet worden gewerkt. Zaken zoals de arbeidstijdenwet kunnen wel eens een uitdaging vormen als klussen uitlopen, maar over het algemeen kunnen deze door een juiste planning worden opgevangen.

“Wet- en regelgeving bij onderhoudsstops zorgt voor onnodige hinder op de voortgang” Het is goed dat er weten regelgeving is, ook voor onderhoudsstops. Onveilige situaties voor mensen, milieu en economie moeten altijd worden voorkomen. Maar komen we inmiddels op het punt dat gezond verstand ook wordt weggereguleerd?

Op de NVDO-website werd er weer goed gereageerd op de poll die liep in het kader van het afstudeeronderzoek van Tom Roelofs. In welke fase hindert weten regelgeving de onderhoudsstop? In de voorbereiding

59%

Tijdens de uitvoering van de onderhoudsstop

19%

Bij het afronden van de onderhoudsstop

Wet- en regelgeving hindert helemaal niet

20%

Totaal aantal stemmen: 126

ROELF VENHUIZEN, VOORZITTER PROFION Tijdens een rondetafelbijeenkomst over weten regelgeving: ‘Er is een tendens om de hele veiligheid te juridiseren. Het OM helpt daarin niet mee. Deels door politieke druk, treedt ze nog agressiever op. Op relatieve administratieve onvolkomenheden worden dwangsommen van 250.000 euro afgegeven. Het gevaar van alles precies voorschrijven in regelgeving, is dat je altijd wel een stok kan vinden om een hond mee te slaan. Ga de zaak niet direct criminaliseren, want dat kan averechts werken. Bedrijven kunnen er minder open van worden. Mensen zouden door weten regelgeving moeten worden geholpen op een hoger niveau te komen. Daarvoor moet ook worden gediscussieerd wat haalbaar is en welke regels zinvol zijn.’

LARS MUYRERS, FUNCTIONAL EXCELLENCE LEADER, DEPARTMENT TURNAROUNDS, SITECH SERVICES Veilig en efficiënt werken in de industrie, met name de chemische industrie, vraagt om een actieve rol van alle betrokken partijen. In de samenwerkende driehoek asset owner, onderhoudspartijen en wetgever dient eenieder zijn rol te nemen. De kracht van een veilige, maar ook uitvoerbare regelgeving wordt bepaald in deze samenwerking. Wanneer is er dan, of kan er dan sprake zijn van hinder vanuit de wetgeving op de voortgang? Als er onbalans is in de afstemming tussen de partijen in de driehoek, uit zich dit in de uitvoering van onder andere onderhoudsstops. Naar mijn mening is de wetgever duidelijk in zijn doel, maar worstelt men op momenten wel in de duidelijke afstemming en vertaling naar de asset owners en de onderhoudspartijen. Hierdoor zoeken deze partijen zelf naar de invulling van de wetgeving en gaan

zij hierin vaak verder dan bedoeld of worden zij op een later moment in de tijd geconfronteerd met afwijkingen of interpretatieverschillen die onbedoeld zijn ontstaan. Corrigerende acties zijn dan noodzakelijk, maar inefficiëntie is het gevolg. Als basisgedachte is mijn tegenstelling dan ook: als alle partijen in de driehoek in staat zijn een heldere wetgeving te vertalen naar eenvoudige en uitvoerbare kaders voor de uitvoering, zal het steeds beter mogelijk worden om de uitvoerende partijen zo te instrueren en trainen zodat compliance als efficiënt onderdeel van de uitvoering kan worden geborgd. Efficiënt werken binnen de wettelijke kaders is hiermee dan goed mogelijk en zelfs een goede basis voor een veilige invulling van het werk.

MaintNL 5 - 2015 51

MF de stelling.indd 51

19-05-15 19:03

Nieuws Loontevredenheid in technieksector daalt Het gemiddeld bruto uurloon in de bouwen technieksector daalde in 2014 met 0,50 naar 14,40 euro. Dat is een daling van 3,4 procent. Ook de loontevredenheid daalt, met 2 procent. Het gemiddeld bruto uurloon lag in 2014 precies op het landelijke gemiddelde. Dit blijkt uit de Loonwijzer/Monsterboard Wage Index, een rapport dat inzicht geeft in loonontwikkelingen in Nederland. Ruim een kwart van de medewerkers in de sector is tevreden met zijn of haar

loon, een kleine daling ten opzichte van 2013. Bijna de helft (46 procent) van de medewerkers in de bouwen technieksector verwacht in 2015 een loonsverhoging. De meest uitgekeerde vorm van bonus was de winstuitkering die bij elf procent van de medewerkers op de rekening werd gestort (+vier procent ten opzichte van 2013). In de genoemde sector daalde het bruto uurloon in 2014 met 3,4 procent. De aanverwante productiesector liet met -3,7 procent de sterkste daling zien. In

Loonwijzer/Monsterboard Wage Index

2013

2014

% verschil

Agrarische sector

€ 12,80

€ 13,10

2.3%

Bouw en techniek

€ 14,90

€ 14,40

-3.4%

Onderwijs

€ 16,40

€ 16,50

0.6%

Financiële sector

€ 15,20

€ 14,80

-2.6%

Gezondheidszorg

€ 14,40

0.0%

Horeca & Toerisme

€ 10,40

€ 10,70

2.9%

IT & Telecom

€ 15,10

€ 14,70

-2.6%

Juridische sector

€ 14,90

€ 14,40

-3.4%

Marketing & Communicatie

€ 15,00

0.0%

Productiesector

€ 16,30

€ 15,70

-3.7%

Transport & Logistiek

€ 13,30

0.0%

€ 14,60

€ 14,40

-1.4%

Totaal

de horeca en het toerisme (+2,9 procent) steeg het uurloon het meest.

Loontevredenheid gedaald 26 procent van de medewerkers in de bouwen technieksector was in 2014 tevreden met zijn loon (-twee procent ten opzichte van 2013). Vergeleken met andere sectoren is dat laag. De verwachting op een loonsverhoging door werknemers steeg wel, van veertig procent in 2013 naar 46 procent in 2014. Volgens de Loonwijzer/Monsterboard Wage Index verwacht 21 procent van de medewerkers in 2015 een stabiel en zeker loon. Een jaar eerder was dat nog meer dan een kwart van de medewerkers.

Bonussen Opvallend is dat in 2014 meer bonussen werden uitgekeerd dan in 2013. Met name de dertiende maand (die in 2013 aan slechts 1 procent van de medewerkers werd gegeven) werd in 2014 vaker uitgekeerd (7 procent). Er werden verschillende soorten bonussen uitgekeerd waarvan de winstuitkering met elf procent het vaakst voorkwam (+vier procent ten opzichte van 2013). Tien procent van de medewerkers kon in 2014 rekenen op een eindejaarbonus, zes procent op overige bonussen.

Verkeerscentrale Zuid-Nederland Minister Schultz Verhagen (Infrastructuur en Milieu) opende samen met betrokken bestuurders en marktpartijen in Helmond de Verkeerscentrale Zuid-Nederland van Rijkswaterstaat en de Innovatiecentrale. Vanuit de Innovatiecentrale worden grootschalige experimenten op de openbare weg uitgevoerd. De Innovatiecentrale bestaat uit een Innovatielab en twee Innovatiedesks en is uniek in Europa. Schultz: ‘De data van de nieuwe Verkeerscentrale wordt gebruikt in de Innovatiecentrale. Daar stimuleren we de ontwikkeling van nieuwe technieken, die bijdragen aan een betere doorstroming van het verkeer. Dit is belangrijk voor onze automotive sector en voor de koppositie die we internationaal willen innemen op het gebied van Smart Mobility.’

App tegen spookfiles Met de opening van de Innovatiecentrale heeft de minister het officiële startschot gegeven voor overheden, kennisinstellingen en marktpartijen om op de openbare weg grootschalige experimenten met Smart Mobility uit te voeren. Door in het dagelijks verkeer te experimenteren zijn de effecten van de oplossingen direct zichtbaar. Eén van de eerste concrete projecten van de Innovatiecentrale is een app tegen spookfiles op de A58. Via deze app

52 MaintNL

MJ Korte berichten.indd 52

krijgen weggebruikers continu snelheidsadvies, waardoor de doorstroming verbetert. Het snelheidsadvies is gebaseerd op data uit de Verkeerscentrale. Het uiteindelijke doel van de experimenten is de ontwikkeling van de zelfrijdende auto te stimuleren. In de Verkeerscentrale Zuid-Nederland wordt gebruik gemaakt van de nieuwste technologie. Daarmee kan Rijkswaterstaat de doorstroming en de veiligheid van het verkeer in de drie zuidelijke provincies verder verbeteren.

5 - 2015

19-05-15 19:07

Nieuws Inspectie SZW beboet leidinggevenden De afgelopen twee jaar heeft de Inspectie SZW 25 maal leidinggevenden beboet. De Inspectie kan dit doen als ze kan aantonen dat de leidinggevende verantwoordelijk was of een belangrijke rol heeft gespeeld bij het begaan van een overtreding binnen het bedrijf. In deze gevallen krijgt dus niet alleen het bedrijf een boete. Het hoogste boetebedrag dat tot op heden is opgelegd bedraagt 68.000 euro. In totaal is ruim 433.000 euro aan boetes opgelegd.

Overtreding Dat een bedrijf een boete kan krijgen voor het overtreden van arbeidswetten als Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag, de Arbeidstijdenwet of de Wet arbeid vreemdelingen is bekend. Bij overtredingen krijgt het bedrijf (de rechtsvorm) de boete. De Inspectie SZW kan echter ook diegene die in het bedrijf feitelijk leiding geeft , een boete geven. Het gaat dan om het verwijt dat de feitelijk leidinggevende persoonlijk kan worden gemaakt. Er moet dus sprake zijn van persoonlijk verwijtbaar handelen van degene die als feitelijk leidinggevende wordt aangemerkt ten aanzien van de overtreding van de wet door de rechtspersoon. Verder zal uit onderzoek moeten blijken dat de feitelijk leidinggevende kennis had van de overtreding , hierover zeggenschap heeft gehad en maatregelen ter voorkoming van deze overtreding achterwege heeft gelaten of de overtreding heeft laten voortduren.

25 maal In zo’n geval is de Inspectie van mening dat niet alleen het bedrijf schuldig is aan het overtreden van de wet, maar ook de feitelijk leidinggevende in het bedrijf. Hij had immers de mogelijkheid om tegen het overtreden van de wet iets te ondernemen. Sinds 2013 heeft de Inspectie 25 maal een boete gegeven aan feitelijk leidinggevenden. De Inspectie heeft besloten om door te gaan met het beboeten van leidinggevenden. De hoogte van de boete voor de leidinggevende is in principe vijftig procent van de boete die het bedrijf krijgt.

Veiligheid in de Keten Om de ‘veiligheid in de keten’ verder te versterken, wordt opdrachtgevers aanbevolen om een risico gebaseerd systeem in te voeren om opdrachtnemers te beoordelen op het gebied van veiligheidsperformance en de veiligheidscultuur, voorafgaand aan het verstrekken van de opdracht en tijdens de duur van de opdracht. Het beoordelen van de veiligheidsperformance en de veiligheidscultuur bij opdrachtnemers is voor een aantal Veiligheid Voorop-bedrijven reeds een vast onderdeel van de bedrijfsstrategie. Veiligheid Voorop wil echter dat dit ook bij andere BRZO-bedrijven common practice wordt door hiervoor aanbevelingen te doen en instrumenten aan te bieden. Ambitie De ambitie is dat alle BRZObedrijven in de (petro)chemie bijdragen aan verbetering en

borging van de ‘veiligheid in de keten’ door voorafgaand aan de contracttoekenning hun ketenpartner risk based te screenen op een solide veiligheidscultuur en na contracttoekenning de naleving van de gemaakte afspraken te verifiëren. Het resultaat daarvan is dat de veiligheidscultuur en de veiligheidsprestaties bij de BRZObedrijven in de gehele (petro) chemieketen worden verbeterd. Met deze ambitie wordt de rol van de opdrachtgevers om de veiligheidscultuur bij en rondom BRZO-bedrijven te bevorderen versterkt en vergroot.

Checklist De Checklist Compliance Veiligheid in de Keten en de Position paper Veiligheid in de Keten, zijn gepubliceerd op de NVDOwebsite onder het tabblad Veilig Werken. Veiligheid Voorop is een samenwerkingsverband van VNO-NCW, VNCI, VNPI, VOTOB, VHCP, VVVF, Profion, NVDO en de VOMI om een goede veiligheidscultuur te bevorderen bij bedrijven die met gevaarlijke stoffen werken. Veiligheid Voorop wordt ondersteund door NVVK, de beroepsvereniging van veiligheidskundigen.

MaintNL 5 - 2015 53

MJ Korte berichten.indd 53

19-05-15 19:07

3D-temperatuurmetingen

3D-temperatuurmetingen in de ondergrond Warmte en koude-opslagsystemen (WKO) kunnen het energieverbruik van de Nederlandse gebouwde omgeving temperen. De rendementen van de systemen blijken in de praktijk echter vaak tegen te vallen. De oplossing zit in goed beheer en onderhoud. Een consortium onderzoekt nu de mogelijkheden van continue 3D-temperatuurmetingen in de ondergrond en verwacht daarmee de rendementen van WKO-installaties op te schroeven. David van Baarle

De Nederlandse gebouwde omgeving staat onder druk om zijn energieprestaties snel te verbeteren. De Europese Unie riep Nederland in 2014 nog op het matje omdat de verplichte invoering van de energielabels voor woningen spaak dreigde te lopen. Inmiddels heeft de politiek actie ondernomen. Maar ook in het afgesloten energieakkoord zijn duidelijke afspraken gemaakt om isolatie en duurzaam energiebeheer in de gebouwde omgeving te bespoedigen. En dan is er nog het appèl van minister Kamp van Economische Zaken om warmte duurzamer op te wekken om zo het gasverbruik te verminderen.

wel uit de besparingscijfers. Volgens de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) bespaart koelen met WKO veertig tot tachtig procent op het elektriciteitsverbruik in vergelijking met een koelmachine. Verwarmen met WKO in combinatie met een warmtepomp bespaart minimaal circa veertig procent energie ten opzichte van verwarmen met een hoogrendementsketel. Toch blijken de rendementen in de praktijk nog wel eens tegen te vallen. Veel heeft te maken met goed beheer en onderhoud van de systemen, maar men heeft ook nog niet

zo’n heel goed beeld van wat zich ondergronds afspeelt.

Glasvezelmeetinfrastructuur Het Utrecht Sustainability Institute nam met Deltares het voortouw en een groep bedrijven, kennisinstellingen en overheden pakte de handschoen op en startte in de zomer van 2014 met het project Fibre-Optic Monitoring van de ondergrondse Energiebalans van BodemEnergieSystemen (FOME-BES). Dankzij een TKI EnerGO-subsidie kan glasvezelmeetinfrastructuur worden aangelegd op vijf locaties in Utrecht, Delft en Eindhoven. Inmiddels bijna een jaar verder, zijn er eerste resultaten te melden. Alhoewel projectleider Arno Peekel van Royal HaskoningDHV daar nog geen conclusies aan wil verbinden. ‘Je kunt de effecten van de seizoenen op de ondergrondse temperatuur pas echt zien als je minstens één keer een winter/zomercyclus hebt gemonitord’, zegt hij. ‘En dan nog kan je net met een extreem hete zomer of koude winter te maken hebben die de statistieken in de war gooien. Bij de start van het project hebben we dan

‘Partijen zouden er voor kunnen kiezen om een bron te delen.’ Nu bestaat er al enkele jaren een duurzame manier om warmte en koude op te slaan. Zogenaamde warmte/koudeopslagsystemen (WKO’s) gebruiken doorgaans een ondergrondse watervoerende laag, ook wel aquifer genoemd, om de warmte of koude op te slaan om deze weer te onttrekken wanneer de omstandigheden daar om vragen. Dat ze dit efficiënt doen, blijkt

54 MaintNL

MN 3Dmodel.indd 54

5 - 2015

19-05-15 19:15

FOTO’S: FOME-BES

ook gezegd dat we pas eind 2016 conclusies willen verbinden aan de metingen die we doen. Bij één gebouw, dat van Deltares in Delft, meten we echter al wat langer en kunnen we onze modellen voorzichtig toetsen aan het daadwerkelijk gemeten temperatuursverloop.’ De manier waarop het samenwerkingsverband meet, is innovatief. Peekel: ‘Normaal gesproken wordt zo’n watervoerende laag maar op enkele punten gemeten en dan vaak ook maar enkele keren per jaar. Wij brengen op enkele tientallen punten glasvezels aan in de grond vanaf maaiveld tot de diepte, waarop de warmte/koudeopslag plaatsvindt in de aquifer. We sturen door die glasvezels een laserpuls en aan de manier waarop deze vervormt, kun je de temperatuur afleiden. Dit vindt op elke meter in de diepte plaats en continu in de tijd. Door deze

manier van meten krijg je een 3D-model van de ondergrond en kun je bijvoorbeeld ook zien hoe de warmte of koude zich ondergronds verplaatst. Doordat we bovendien langer in de tijd meten, voeg je er nog een vierde dimensie aan toe en kunnen we hopelijk uitspraken doen over seizoensinvloeden en stromingsgedrag.’

Continu inregelen Dat klimaatinstallaties vaak niet goed zijn ingeregeld was al langer bekend. ‘De voorloper van RVO, SenterNovem, heeft in 2007 een rapport uitgebracht waaruit bleek dat meer dan zeventig procent van de klimaatinstallaties niet naar behoren functioneren. Op zich is dat niet heel vreemd. Veel WKO’s worden aangelegd tijdens nieuwbouwprojecten. Men schat de warmte- en koudevraag in aan de hand van de dimen-

sies en functie van het gebouw en het aantal gebruikers. Als het gebouw vervolgens daadwerkelijk in gebruik wordt genomen, moet je de installaties goed inregelen. Pas tijdens het gebruik zie je wat de echte vraag is en wanneer er pieken of dalen optreden. Ook daar geldt weer dat de seizoenen veel invloed hebben op de vraag. En dus kan het soms wel een aantal jaren duren voordat een systeem echt goed is ingeregeld. En zelfs dan ben je nog niet klaar, want gedurende de jaren kan de functie van een gebouw veranderen, neemt het aantal gebruikers toe of af of verandert de comfortbeleving. Al die factoren hebben invloed op de prestaties van een WKO-installatie en door integraal naar zowel de onder- als de bovengrond te kijken, kun je die prestaties vergroten. Want uiteindelijk is zo’n installatie aangelegd om zoveel mogelijk energie te besparen en CO2-uitstoot te verminderen.’

CERTIFICERING BODEMENERGIE

Vertienvoudiging

Sinds 1 oktober 2014 moet elk bedrijf dat werkzaamheden verricht aan een bodemenergiesysteem gecertificeerd zijn. Dit als onderdeel van de algemene maatregel van bestuur (AMvB) Bodemenergie. Wie verantwoordelijk is voor het ontwerp, de realisatie, het onderhoud of voor het beheer van de ruim drieduizend bestaande WKO-installaties die Nederland rijk is, moet een geldig certificaat kunnen overhandigen.

Gegeven de omstandigheden kan de toepassing van WKO wel eens in een stroomversnelling raken. ‘Als de plannen die op tafel liggen daadwerkelijk worden uitgevoerd, kan het aandeel WKO in de komende jaren zomaar vertienvoudigen’, vervolgt Peekel. ‘Dat betekent wel dat de claim op de ondergrond groter wordt. MaintNL 5 - 2015 55

MN 3Dmodel.indd 55

19-05-15 19:15

verwarming en koeling van hun gebouw. Het voormalig industrieterrein van Philips Strijp S in Eindhoven maakt ook gebruik van WKO (recirculatiesysteem) in combinatie met grondwatersanering en omdat de bodemsamenstelling in Eindhoven weer anders is dan in Utrecht en Delft is dit een mooie locatie om de resultaten van de metingen in Utrecht en Delft aan te vullen en een goed beeld te verkrijgen van de ondergrondse werking van bodemenergie in Nederland.’

Resultaten Als er meerdere bedrijven in hetzelfde gebied zo’n installatie willen aanleggen, is het van belang om te zien of die WKO’s elkaar niet negatief beïnvloeden. Ook wil je voorkomen dat een partij een veel groter deel van de watervoerende laag claimt dan nodig is. Partijen zouden er zelfs voor kunnen kiezen om een bron te delen. Om dat soort keuzes mogelijk te maken, moet je wel weten wat er ondergronds gebeurt. We hebben theoretische aannames gedaan over de opslag en verspreiding van energie in de ondergrond, maar er zijn best veel factoren van invloed en dus zal je die modellen moeten valideren met metingen.’

lagen. De zandlagen, ook wel aangeduid als watervoerende pakketten, worden gebruikt voor warmte/koudeopslag. Door de verschillende ontstaansgeschiedenis verschilt de bodemopbouw per regio. Zo heb je in Utrecht vanaf maaiveld een zandpakket van zo’n vijftig meter dikte, terwijl in Delft de ondergrond is opgebouwd als een soort spekkoek: dunnere lagen zand worden afgewisseld met kleilagen. Daar komt nog bij dat dankzij de Utrechtse Heuvelrug het grondwater behoorlijk in beweging is. Al die factoren hebben invloed op de manier waarop warmte en koude zich in de ondergrond verspreidt en die invloeden willen we kunnen meten.’

Drie varianten Nu spreken we wel over WKO-installaties, maar eigenlijk zijn er drie varianten op open WKO-systemen: recirculatiesystemen, een doublet en een monobron. De eerste is de eenvoudigste en gebruikt een vaste onttrekkings- en retourbron. Water met een vaste temperatuur van rond de tien à twaalf graden wordt opgepompt en naar gelang de behoefte verwarmd of gekoeld. Daarna wordt het water in een andere bron geïnjecteerd. Doordat de warmte en koude elkaar uitdempen, blijft de temperatuur redelijk constant. Ook een doublet gebruikt twee bronnen met dien verschil dat de warme en koude bron gescheiden blijven. De winterkoude wordt opgeslagen voor de zomer en vice versa. Bij een monobron zijn er ook twee gescheiden systemen, maar dan boven elkaar. Peekel: ‘Niet alleen de systemen verschillen van elkaar, ook de ondergrond zelf ziet er in Utrecht bijvoorbeeld anders uit dan in Delft. De ondergrond in Nederland bestaat uit een afwisseling van zand-, klei- en veen-

56 MaintNL

MN 3Dmodel.indd 56

‘Als het gebouw daadwerkelijk in gebruik wordt genomen, moet je de installaties goed inregelen.’ Peekel kiest niet voor niets de voorbeelden van Utrecht en Delft: ‘We hebben bewust voor vijf pilot-locaties gekozen’, zegt hij. ‘Zoals gezegd had Deltares al een dergelijke installatie. In het Utrecht Science Park (Uithof ) zijn de afgelopen jaren WKO-installaties aangelegd en ook in het gebied van Utrecht Centraal Station zijn veel WKO’s aanwezig, die tevens bijdragen aan de verbetering van de grondwaterkwaliteit. Dan is er nog het Utrechtse kantorenpark Rijnsweerd waar men er onder andere aan denkt om het bestaande WKO-bronsysteem van verzekeraar a.s.r. te delen met de Provincie Utrecht voor de

Een van de onderzoeksdoelen is om een monitoringssysteem te ontwikkelen voor bewaking en verbetering van de energieprestaties van het integrale WKO-systeem dat kan worden ingezet in de beheerfase. ‘Het kan zijn dat we genoeg hebben aan een meting van een of twee periodes en dat we daarmee de temperatuurverlopen kunnen voorspellen. Maar het zou ook kunnen dat we tot de conclusie komen dat permanente monitoring meer rendement oplevert. Het aanbrengen van een glasvezelkabel is niet zo duur meer, het systeem dat de metingen verricht en analyseert nog wel. Maar ook daar worden stappen in ondernomen om die kostprijs omlaag te brengen. Uiteindelijk kun je de meetgegevens ook gebruiken om juridische geschillen te slechten. Als een bron minder energiebesparing oplevert dan gedacht, worden al snel onderling verwijten gemaakt. De gebouweigenaar vindt dat het systeem niet deugt, terwijl de WKO-leverancier de wanprestaties wijt aan verkeerd beheer. Door te meten weet je beter waar de oorzaak ligt en kan het probleem worden opgelost of verwerkt in de contractuele afspraken.’ Over de meetresultaten kan Peekel nog niet heel veel loslaten. ‘Het enige dat ik op dit moment kan melden is dat we bij één van de WKO-installaties meer invloed van de installatie hadden verwacht op de temperaturen in de ondergrond. De metingen met de glasvezels laten zien dat dit in de praktijk anders is dan van tevoren gedacht op basis van de modelberekeningen. Maar welke conclusies we daaraan moeten verbinden, daarvoor is het nog te vroeg. We weten in ieder geval dat de metingen werken en nieuwe inzichten kunnen opleveren over het functioneren van WKO’s, die relevant zijn voor beheer en onderhoud.’ ■

5 - 2015

19-05-15 19:15

Casus

Waarom BOEI? Jaarlijks wordt in Nederland bij benadering twee miljard euro uitgegeven voor het onderhoud aan gebouwen. Dit geld wordt geïnvesteerd om uiteenlopende redenen, zoals wetgeving, energiebesparing en kwaliteit van het gebouw en de installaties. Het effect hiervan op de werkelijke kwaliteitsverbetering van het gebouw is veelal niet inzichtelijk. Transparantie en overzicht ontbreken en maatregelen werken elkaar regelmatig tegen. Er lijkt geen einde te komen aan het aantal vereisten, waaraan moet worden voldaan. Inspecties worden vanuit verschillende invalshoeken uitgevoerd en te nemen maatregelen staan soms haaks op elkaar. Om eenduidiger onderhoudsbeleidsscenario’s te kunnen uitwerken, is de BOEI-inspectiemethodiek geïntroduceerd. Hierbij wordt in één inspectieronde rekening gehouden met brandveiligheidsaspecten, de onderhoudsconditie, energielabel en het voldoen aan en de administratie van wettelijke voorschriften. Dit biedt voordelen voor iedereen die bij het gebouw betrokken is.

Optimaal presteren Gebouweigenaren, zoals investeerders, asset owners, semi-overheid, de zorgsector, gemeenten en woningcorporaties, willen geld voor onderhoud op de juiste wijze inzetten, zodat de waarde(groei) van het gebouw geborgd is. Om inzicht te krijgen in de huidige status wordt het gebouw bij een BOEI-inspectie beoordeeld op de aspecten energievriendelijkheid, onderhoudsconditie, brandveiligheid en wordt inzicht gegeven in Wet en regelgeving. De huidige leegstand maakt dat gebouwgebruikers op zoek zijn naar lagere huren en facilitaire ondersteuning tegen een betere gebouwkwaliteit. BOEI maakt meetbaar hoe het geld van de eigenaar wordt besteed, met als doel het gebouw tegen de laagste kosten optimaal te laten presteren. Op relevante aspecten zoals optimale veiligheid voor de medewerkers, het comfort in het gebouw, de uitstraling en lage energiekosten door aantoonbare energiemaatregelen verkrijgt ook de gebruiker 'gevoel' op zijn kosten.

Meeste rendement Facilitaire dienstverleners kunnen de BOEI-inspectieresul-

Verkenning Conditiemeting BOEI Op 16 en 17 juni organiseert de NVDO 'Verkenning Conditiemeting BOEI'. Om de asset value van gebouwen en haar installaties te borgen en te kunnen monitoren, moet bij aanvang, tijdens en na afloop van contracten de technische toestand nauwkeurig worden vastgesteld. De Conditiemeting BOEI biedt hiertoe een objectieve integrale inspectiemethodiek voor de thema’s Brandveiligheid, Onderhoud, Energie en Inzicht in Wet- en Regelgeving. Na het volgen van de tweedaagse cursus heeft de deelnemer inzicht in de verschillende aspecten die van belang zijn bij het inzetten van BOEI-inspecties en heeft inzicht in de gebruikte inspectiemethodieken binnen de verschillende vakdisciplines. Kijk voor meer informatie in de cursuskalender en op: maintenance.nvdo.nl/maintenance-academy/

taten gebruiken als communicatiemiddel tussen eigenaar en gebruiker om zo inzicht te geven in de status en concrete voorstellen op de BOEI-aspecten te onderbouwen. Aan beide partijen wordt zo verantwoording afgelegd hoe het onderhoudsgeld is ingezet en welke prestatieverbetering hiermee is bereikt. Onderhoudspartijen voeren diensten en werkzaamheden uit, exact daar waar het meeste rendement op het ingezette geld wordt bereikt. De technische conditie van het gebouw, de mogelijkheden om energiebesparing te bereiken of het energielabel te verbeteren, en inzicht in welke mate aan wet en regelgeving, zorgplicht met betrekking tot tekeningen en inspectierapporten wordt voldaan, wordt inzichtelijk bij toepassing van de BOEI-methodiek. Tenslotte biedt het BOEI model een goed uitgangspunt voor prestatiecontracten en risicogestuurd onderhoud. Door het inzetten van onafhankelijke 'third party' inspectiebureaus tijdens controle-inspecties, wordt naar de opdrachtgever gewaarborgd dat de afgesproken kwaliteit van het onderhoud ook werkelijk wordt bereikt en de risico’s de afgesproken waarden niet overschrijden en aan het wettelijk kader wordt voldaan. ■ MaintNL 5 - 2015 57

MK Casus.indd 57

19-05-15 19:09

Cursussen Kennis is onze kracht! Inschrijven kan eenvoudig via de Maintenance Academy op www.nvdo.nl Komende NVDO Cursussen Locatie: NVDO Verenigingsgebouw, tenzij anders vermeld 9, 10 en 11 juni 2015 Reliability-centred Maintenance - RCM2 Onderhoud is grotendeels maatwerk. De keuze voor een strategie wordt gemaakt afhankelijk van de specifieke bedrijfsomgeving van uw technische systeem. Zo is ook de kennis en ervaring van de operators en monteurs, degenen die dagelijks werken met het systeem, onontbeerlijk. RCM2 levert een gemeenschappelijke taal, zodat gezamenlijk maximale bedrijfsresultaten kunnen worden behaald. De beste strategie Tijdens de eerste stap van RCM2 worden de doelstellingen bepaald voor het technische systeem. Hiermee liggen de doelstellingen van onderhoud vast. Op krachtige wijze ondersteunt RCM2 vervolgens de inventarisatie van de reële risico’s op het niet behalen van deze doelstellingen. Zo wordt het mogelijk om vooraf (proactief) een strategie te bepalen in plaats van achteraf (reactief). Vervolgens wordt precies die informatie verzameld die nodig is om de beste strategie in de strijd tegen de oorzaken van de risico’s te kunnen bepalen. De strategie wordt dan gekozen op basis van technische haalbaarheid en de bijdrage aan de bedrijfsresultaten of het beperken van het risico op het gebied van veiligheid of milieu. Met RCM2 wordt geen voorkeur gegeven aan een bepaalde vorm van onderhoud. U leert per storingsoorzaak te bepalen welke strategie in aanmerking komt en welke taken niks opleveren of zelfs contraproductief werken.

Doel U leert welke onderhoudstaken het beste kunnen worden ingezet in de strijd tegen storingen. Ook leert u welke storingen beter kunnen worden bestreden met een wijziging van het ontwerp, het gebruik of door het verbeteren van instructies, kennis of vaardigheden.

Onderwerpen De cursus duurt drie aaneengesloten dagen. Bij de RCM2aanpak staan zeven belangrijke vragen centraal. Deze zeven vragen vormen de rode draad van de cursus. Theorie wordt hierbij telkens afgewisseld met toepassing op een praktijkvoorbeeld. Tijdens de cursus wordt er ruim aandacht besteed aan hoe RCM2 wordt georganiseerd om het tot een succes te maken. De docent zal aan de hand van uw vragen helpen de theorie te vertalen naar uw bedrijfssituatie en de theorie toelichten met voorbeelden uit de dagelijkse praktijk.

Bestemd voor Iedereen die zich bezighoudt met, of direct belang heeft bij de betrouwbaarheid van machines. Hiertoe behoren de medewerkers en de managers van Maintenance Engineering, Reliability Engineering, Technische Dienst, Productie, Engi-

58 MaintNL

MI Cursussen.indd 58

neering en Asset Management. Iedereen kan aan de driedaagse basiscursus Reliability-centred Maintenance (RCM2) deelnemen, tenzij die deelname in strijd is met de licentieovereenkomst tussen Aladon LLC en Operational Excellence Transfer.

12 juni 2015 Verkenning NEN2767-4 Infra In Company mogelijk In de cursus wordt het onderwerp NEN2767 verkend. Er wordt ingegaan op wat de norm inhoudt en welke mogelijkheden deze biedt voor opdrachtgevers en opdrachtnemers. De cursus laat zien hoe u de norm kunt toepassen in bestekken en waar u rekening mee dient te houden bij de uitvraag. Ook wordt de verbinding gelegd met de RAMS-specificatie en de risicoanalyse-methode als FMECA. Voor opdrachtnemers wordt ingegaan op de implementatie van de inspectiemethodiek en de realisatie daarvan. De mogelijkheden van registratie met behulp van onderhoudsbeheerssystemen en inspectietools worden toegelicht. De cursus geeft een breed overzicht van de mogelijkheden en onmogelijkheden van de norm. U leert van de ervaringen bij het implementeren en toepassen van de norm. Na de cursus kunt u gefundeerd een keuze maken over wat de norm voor uw organisatie kan betekenen en heeft u handvatten om hiermee verder aan de slag te gaan.

Onderwerpen • Kader NEN2767-4 en de norm inhoudelijk • Inspecteren en registreren volgens de norm • De norm toegepast als 0-meting • De norm toegepast bij het opstellen van (prestatie) bestekken • Relatie onderhoudskosten en norm • De norm toegepast bij het opstellen van meerjaren onderhoudsplanning • Relatie RAMS/FMECA/RCM en norm • De norm toegepast bij de besturing van contracten • Gebruik van tools en automatisering

Bestemd voor Managers, bedrijfsvoerders, inkopers, maintenance engineers, beleidsmakers, contractmanagers, werkvoorbereiders, (toekomstige) inspecteurs. MBO+ geschoold, voorkennis is niet vereist.

5 - 2015

19-05-15 19:06

23 en 24 juni 2015 Trillingsanalyse; Het praktisch profijt van Trillinganalyse In Company mogelijk

16 en 17 juni 2015 Verkenning Conditiemeting BOEI Om de asset value van gebouwen en haar installaties te borgen én te kunnen monitoren, dient bij aanvang, tijdens en na afloop van contracten de technische toestand nauwkeurig vastgesteld te worden. De Conditiemeting BOEI biedt hiertoe een objectieve integrale inspectiemethodiek voor de thema’s Brandveiligheid, Onderhoud, Energie en Inzicht in Wet- en Regelgeving. Zo wordt de exacte status bepaald en kunnen onderhoudsbudgetten optimaal worden ingezet. Door integratie van de vier thema’s wordt een inspectie effectief benut en het aantal inspectiebezoeken sterk gereduceerd.

Doel Na het volgen van de tweedaagse cursus Verkenning Conditiemeting BOEI heeft de deelnemer inzicht in de verschillende aspecten die van belang zijn bij het inzetten van BOEIinspecties. De deelnemer herkent de toegevoegde waarde van een BOEI-inspectie binnen een onderhoudscontract of bij het opzetten en beheren van een meerjarenonderhoudsplanning. De deelnemer heeft inzicht in de achtergrond van de BOEI-thema’s en in de gebruikte inspectiemethodieken binnen de verschillende vakdisciplines.

Onderwerpen • Wat is Conditiemeting BOEI • Plaats van BOEI in de huidige onderhoudsmarkt • Brandveiligheid; achtergrond bouwbesluit en introductie • Onderhoud; algemene introductie NEN2767 • Energie; introductie EPBD-regelgeving en Energielabel • Inzicht in weten regelgeving: wat verlangt zorgplicht en regelgeving aan vastleggen van gegevens • Basiskennis Conditiebepaling per vakdiscipline conform BOEI; opname gebreken, verwerking en rapportage

De methode om de conditie van machines te bewaken door middel van het meten van trillingen is volwassen geworden. Veel technische diensten doen het al, gaan het doen of laten het doen. In trillingen zit immers alle informatie voor het optimaal presteren van de equipement. Moderne datacollectors kunnen tegenwoordig elke storing in een heel vroeg stadium zien aankomen, maar het begrijpen van al die informatie blijft toch mensenwerk. Dit begrijpen komt neer op het kunnen analyseren van trillingen. Dit analyseren moet een bruikbaar rapport opleveren dat leidt tot optimaal onderhoud tegen de laagst mogelijke kosten. Trillingsanalyse blijft echter heel ingewikkeld als de hoofden bijzaken niet van elkaar worden gescheiden. Deze cursus behandelt op een heldere wijze de essentie van trillingen. De interpretatie van spectra zal verrassend eenvoudig blijken!

Doel Na de cursus is de deelnemer in staat om spectra te beoordelen op haar praktisch nut. De cursist zal allerlei pieken (amplitudes) in een spectrum kunnen herleiden naar de bron. Daarmee wordt het mogelijk een oordeel te vellen over de toestand waarin een machine verkeert. Ook kan een advies van te nemen interventies op waarde worden beoordeeld.

Onderwerpen De NVDO-cursus Trillingsanalyse is een praktische training om machinefouten uit trillingen te halen. Dit zijn onder andere: Lagerschade, Uitlijnfouten, Onbalans, Tandwielschades en Resonanties. Maar ook Spelingen, Smeerproblemen en andere fouten, waaronder elektrische. Al deze machine-oneigen trillingen hebben een negatieve invloed op standtijd, energieverbruik en investeringen. Indien storingen middels trillingsanalyse vroegtijdig worden onderschept, is er minder productieverlies en gevolgschade. Tijdens de cursus worden technische fenomenen uitgelegd die onontbeerlijk zijn om het ontstaan van machine-oneigenlijke trillingen te begrijpen. Wat hebben onbalans, fase en cetrifugaalkrachten met elkaar gemeen? Wat zegt de effectie-waarde (RMS waarde: Root-Mean-Square) eigenlijk en welke rol spelen snelheid, versnelling en verplaatsing in een trilling? Deze fenomenen worden met talrijke praktijkcases verhelderd.

Bestemd voor Deze cursus is voor iedereen die bij contractmanagement, onderhoud en beheer betrokken is. Dit geldt zowel voor opdrachtgevers, opdrachtnemers, gebruikers en adviesbureaus. Bijvoorbeeld contractmanagers, facilitair managers, aanbesteders, installateurs, aannemers, alsmede werkvoorbereiders, onderhoudsinspecteurs en technisch en bouwkundig onderhoudspersoneel. MaintNL 5 - 2015 59

MI Cursussen.indd 59

19-05-15 19:06

Agenda Juni 5 juni 2015 Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, Utrecht www.nvdo.nl Delen is het nieuwe hebben; PGO en co-creatie In de Infrasector is de rolverdeling nog erg traditioneel en er komt mondjes maat verandering in. Er wordt te weinig openheid gegeven binnen de sector. Wel op projectniveau, maar over de projecten heen worden de kaarten nog regelmatig tegen de borst gehouden. In tijden waarin er veel wordt geswitcht tussen banen en producten die niet heel innovatief zijn, kan er zonder grote inspanning door de concurrent gekopieerd worden. Hierdoor is het beschermen van productkennis geen onderscheidend aspect meer. Individuele meerwaarde en het onderscheidend vermogen liggen hierdoor juist in het slimmer en creatiever oplossen van specifiek problemen binnen een project. Dat begint met de contractvorm en wordt succesvol door co-creatie. Deze openheid versterkt de sector en zorgt voor een sterke internationale positie.

5 juni 2015 Orbis Medisch Centrum, Sittard www.nvdo.nl Beheer & Onderhoud op een zorglocatie De zorg is een branche die veel aandacht en professionaliteit vereist. Het onderhoud moet efficiënt en succesvol gepland zijn. Naast de technische factor, speelt de humane factor ook een grote rol. De omgeving vraagt toch om een andere kijk dan wanneer je alleen met machines te maken hebt. Deze middag wordt met een presentatie en middels zeer informatieve rondleidingen het onderhoud in de zorg toegelicht en benadrukt. Deze bijeenkomst is met recht bijzonder te noemen.

9 juni 2015 Brabanthallen, Den Bosch www.atexcongres.nl ATEX-Congres 2015 Op dinsdag 9 juni organiseert Reed Business Opleidingen (binnenkort NCOI Techniek) voor de zevende keer Het Grote ATEX-Congres. Dit jaarlijkse congres is bedoeld voor bedrijven die te maken hebben met explosieveiligheid. Tijdens het congres komen de volgende onderwerpen aan bod: ontwikkelingen, risico’s en inspectie; best practices van onder andere TATA Steel en andere grote industriële opdrachtgevers; de laatste ontwikkelingen rondom de samenwerking tussen IECEx en ISO op het gebied van mechanische ATEX. Daarnaast is er een variëteit van sessies op het gebied van weten regelgeving, praktijkvoorbeelden, zonering, gas/ stofexplosies en mechanische ontstekingsbronnen.

60 MaintNL

MH Agenda.indd 60

10 juni 2015 Spoorwegmuseum, Utrecht www.stork.com/tim2015 Trends in Maintenance Tijdens ons jaarlijkse event ‘Trends in Maintenance’ willen we met u kijken naar de huidige trends en toekomstige ontwikkelingen op het gebied van Asset Performance Management. Hoe kan Asset Performance Management ervoor zorgen dat uw organisatie toekomstige eisen en ontwikkelingen ten aanzien van betrouwbaarheid, veiligheid en beschikbaarheid van uw installaties, effectief en efficiënt het hoofd kan bieden. Sprekers van toonaangevende bedrijven vertellen over hun ervaringen. Aansluitend wordt u aangemoedigd uw visie op de besproken onderwerpen te geven of vragen naar voren te brengen.

17 juni 2015 Brabanthallen, Den Bosch www.logistiek.nl/events/Material-Handling-dag/ Material Handling Dag Tal van opzienbarende automatiseringsprojecten zijn de afgelopen jaren gerealiseerd in distributiecentra van retailers, fabrikanten en logistiek dienstverleners. Daar zijn grote investeringen mee gepaard gegaan. De verwachtingen waren hoog. Heeft de investering gebracht wat werd beoogd? Misschien zelfs wel meer dan men destijds kon vermoeden. In kostenbesparing, in productiviteitswinst, in verbeterde arbeidsomstandigheden, of in nieuwe marktkansen. Deze vragen staan centraal tijdens de derde editie van Material Handling. We kijken terug naar veelbesproken projecten met de kennis en wetenschap van nu. Allemaal om een beter inzicht te krijgen in de complexiteit van dergelijke investeringen. Daarnaast presenteren we op de Material Handling dag ook de projecten die nu actueel zijn.

18 juni 2015 Arcadis, Amersfoort www.nvdo.nl Inspecties uitgelicht; asbestinspectie voor de onderhoudsprofessional Het doel van deze middag is meer inzicht geven in het inspecteren op asbest; over de weten regelgeving en de diverse asbestorganisaties in Nederland. Asbest kan overal zitten en het inspecteren op asbest is een vak op zich. Daarnaast heeft de onderhoudsprofessional ook nog te maken met weten regelgeving. Hoe kun je daar dan het beste mee omgaan? Bij wie kun je als onderhoudsprofessional terecht op het gebied van inhoud van weten regelgeving? Wat zijn de asbestorganisaties van Nederland? Ook het recent ondertekende Asbestprotocol komt tijdens deze bijeenkomst aan de orde, net als praktijkvoorbeelden van inspecteren op asbest.

5 - 2015

19-05-15 19:05

Column

Stelen, stelen en nog eens stelen! Tijdens mijn loopbaan bij één van Neerland’s waardetransporteurs hadden we regelmatig te maken met diefstal. Niet alleen geld, maar ook vuilniszakken, printeren toiletpapier verdwenen als sneeuw voor de zon. Dat medewerkers graag eigendommen van hun baas mee naar huis nemen, bleek ook bij de bouw van het Academisch ziekenhuis in mijn geboortestad. De nacht voor de officiële opening werd de telefooncentrale met alle bijbehorende toestellen (een paar honderd!) gestolen. Nu wordt een man beschuldigd dat hij koudemiddel liet lekken naar de atmosfeer. Deze airconditiondief hangt een gevangenisstraf van vijftien jaar boven het hoofd met een boete van 750.000 dollar. Eerder werd een dief al veroordeeld tot bijna twee jaar gevangenisstraf en een extra tweehonderd uur taakstraf voor het overtreden van de Amerikaanse Clean Air Act vanwege het doorsnijden van airconditioningleidingen tijdens de diefstal van airconditioningunits omwille van het koperschroot. Wie is zich ervan bewust dat veertig procent van de bedrijfsdiefstal door eigen medewerkers gebeurt? Eigenlijk ook maar goed dat we niet zo argwanend zijn. Als volgens ‘de’ statistieken blijkt dat één op de vier werkgevers te maken heeft gehad met diefstal door eigen medewerkers, is het bij de andere drie immers nog altijd goed gegaan. Toch is het belangrijk om je ervan bewust te zijn. Diefstal door eigen medewerkers

is vaak te voorkomen. Een goede zaak, want voorkomen is altijd beter dan genezen. Hoe meer samenhang je als team hebt, des te kleiner de kans dat personeel zich aan diefstal schuldig maakt. Je voelt je immers betrokken bij elkaar en het resultaat van je werk. Zo ken ik een bedrijf waar het totale magazijnbeheer is uitbesteed. Sindsdien zijn er zo weinig spare parts in huis, dat diefstal niet meer aanlokkelijk is. Je kunt je mensen ook stimuleren samen een mooie omzet te behalen. Door te onderstrepen hoe belangrijk een gezonde omzet is voor het bedrijfsresultaat en de banen van alle mensen in je team, kweek je bewustwording. Ook op de werkvloer! Door met je personeel te praten over hun eigen rol in het voorkomen van diefstal, zorg je dat de neuzen van je mensen meer een kant op komen te staan. Ook door ze in te lichten over de praktische maatregelen die je neemt tegen diefstal van buitenaf, sla je al twee vliegen in één klap. Veel daarvan zijn namelijk in grote lijnen gelijk aan die maatregelen die je inzet tegen diefstal door eigen personeel. Bovendien laat je zien dat je alert bent. Soms is het net die stok achter de deur, die voorkomt dat personeel in een onbewaakt ogenblik een misstap begaat.

Wie is zich ervan bewust dat veertig procent van de bedrijfsdiefstal door eigen medewerkers gebeurt?

Ellen den Broeder-Ooijevaar Verenigings Manager

colofon MaintNL is het verenigingsmagazine van de Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud. De naam MaintNL is eigendom van de NVDO. Eindredactie: Ellen den Broeder-Ooijevaar

Postbus 138 3990 DC Houten t +31(0)30 634 60 40

e info@nvdo.nl • www.nvdo.nl • www.nvdovac.nl

MaintNL 5 - 2015 61

MC VerManager.indd 61

19-05-15 18:59

62 VOLGEND NUMMER

IN HET VOLGENDE NUMMER

FOTO: BP P.L.C.

Staatstoezicht op de mijnen Harry van der Meijden is per 1 september 2014 de nieuwe Inspecteur-generaal bij Staatstoezicht op de Mijnen. Vanaf 2001 was hij directeur van het hoofdkantoor van Shell in Den Haag en vanaf 2008 directeur Algemene Zaken bij Boer & Croon in Amsterdam. Van der Meijden is ‘zeer geïnspireerd om bij te kunnen dragen aan een optimale, maatschappelijk verantwoorde benutting van Nederlandse bodemschatten.’

FOTO: GRONTMIJ

Gasunie renoveert het gastransportnet Gasunie gaat de komende jaren oudere onderdelen van het regionale gastransportnet renoveren, omdat ze het einde van hun technische levensduur naderen. Het gaat om circa 2.800 afsluiterschema’s, 80 meet- en regelstations en 1.000 gasontvangstations (GOS). Het bedrijf heeft aan Grontmij een vijfjarig raamcontract voor technische ingenieursdiensten voor het aanpassen van bestaande gasinstallaties gegund.

RFID-chips in beheer en onderhoud Het beheer en onderhoud van constructies in bouw en infra kan efficiënter. RFID-chips, voorzien van sensoren en zenders, kunnen continu gegevens over de onderhoudstoestand van betonconstructies naar de beheerder sturen. Ook kunnen de chips worden gebruikt voor het lokaliseren en identificeren van bouwdelen.

Thema: Maintenance en informatisering

EN VERDER MaintNL Er komt steeds meer wetgeving uit Europa bij. Daarnaast wordt regelgeving steeds meer bepaald door ‘particuliere’ instanties. Zijn er op dit moment of in de toekomst veranderingen die invloed hebben op onderhoud? Student Tom Roelofs van de RUG heeft bij de NVDO een afstudeeronderzoek uitgevoerd naar onderhoudsstops. Waar ligt zijn ambitie? VDL Nedcar maakt sinds 2014 de nieuwe serie Mini’s van BMW door middel van geautomatiseerde productielijnen. Hoe gaat het bedrijf om met hun data?

Thema’s 2015

iMaintain 06-2015

iMaintain 07-2015

iMaintain 08-2015

iMaintain 09-2015

iMaintain 10-2015

iMaintain Nummer 6 verschijnt 30 juni 2015

Maintenance en informatisering Maintenance en de gebouwde omgeving Maintenance en industriële reiniging Maintenance en risicomanagement Maintenance in de infra

5 15 iMaintain

E Volgendnummer.indd 62

19-05-15 16:32

ONZE NIEUWE ONLINEď&#x161;şSHOP: EENVOUDIGER, OVERZICHTELIJKER, SNELLER. Onze Online-Shop heeft een geheel nieuw gezicht gekregen. Het gereedschap dat u beter maakt vindt u nu nog sneller en comfortabeler. Test het zelf! De nieuwe shop vindt u direct onder www.hoffmann-group.com

Meer informatie: http://ho7.eu/4266

Discover the hidden treasure in Maintenance

In iedere onderhoudsorganisatie zit waarde verborgen. Ieder bedrijf heeft de potentie om verder te verbeteren, dit kan door op bepaalde kosten te bezuinigen of door slim onderhoud te plegen zodat de beschikbaarheid omhoog gaat. De vraag is alleen waar je als onderhoudsmanager deze verborgen waardes vindt en waar je moet starten. Het antwoord op deze vraag vindt u bij Mainnovation. Met Value Driven Maintenance速 en de bijbehorende tools zoals het VDM Control Panel, helpen wij u om de verborgen schat in uw organisatie te vinden. Wilt u de schat in uw onderhoudsorganisatie ontdekken? Ga naar www.mainnovation.com

CONTROLLING MAINTENANCE, CREATING VALUE.