ILQS03-2020

www.industrielinqs.nl www.industrielinqs.nl

NOVEMBER2020 2020 SEPTEMBER

industrie linqs

VERBINDT INDUSTRIËLE KETENS Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

Een lagere milieu-afdruk met

suikerbietenpapier Waterstofbackbone koppelt

Prorail wil terug naar hoger industrieclusters veiligheidsniveau

A_Voorplaat.indd 1

Total vergroot grip op Energietranstie kost turnaround in coronatijd 52 miljard euro

‘Bol.com van veiligheid’

Gunvor begint alsnog aan uitgestelde stop

04-11-20 08:52

Bij OMV GAS gaan flexibiliteit en exceptionele service samen met de internationale kennis en financiĂŤle kracht van de OMV Group. Wij leveren aardgasoplossingen op maat aan grote Europese klanten en distributeurs. Onze flexibele prijs- en leveringsconcepten evenals gedetailleerde kennis van de markt zorgen ervoor dat onze producten perfect aansluiten op uw specifieke behoeften. Neem contact met ons op als u wilt weten hoe onze aardgasoplossingen uw bedrijf kunnen ondersteunen: www.omv-gas.nl

210x297_omv_gas_nl_0219_rz.indd 1 ILINQS03 Advertenties.indd 2

27.02.19 13:11 04-11-20 09:20

COMMENTAAR

3

Vooringenomenheid helpt niet Het brede perspectief op transitie mist meer dan eens, bijvoorbeeld in de politiek. Zeker ook in de marketing. Willen we de energie- en grondstoffentransitie volop aangaan, dan liever geen platte beslissingen. En laten we een quotum zetten op catchy leuzen als #vangaslos, biobased economy, waterstofeconomie en decorbonisatie. We moeten niet uitsluiten, maar vooral opties openhouden en goed beoordelen. Om telkens de best mogelijke stappen te zetten.

Een mooi voorbeeld uit de papierindustrie is het suikerbietenpapier van Crown Van Gelder.

Vanaf het nieuwe jaar gaat de papierproducent uit Velsen-Noord twintig procent vezels uit suikerbietenpulp toevoegen aan haar papier. Meer dan dat is helaas nog niet mogelijk, dus er is nog steeds tachtig procent houtvezels nodig. Het levert echter wel in totaal zestien procent minder milieu-impact op. Dat is toch wel een forse stap. En eentje met een brede impact. Ook Cosun Beet Company haalt hierdoor nog meer toegevoegde waarde uit de suikerbiet. Een mooie, brede ketenaanpak.

In de politiek is men gewend om zich te profileren, helemaal in verkiezingstijd. De werkelijke kracht van een transitie ligt echter niet in het onderscheid, maar in de verbinding. Niet in het uitsluiten, maar in het insluiten. En samen in beweging blijven. Dat vereist samenwerking vanuit een brede blik, zoals Crown Van Gelder en Cosun Beet Company laten zien.

Laten we vooral soepel naar de mogelijkheden kijken. Vooringenomenheid helpt niet bij nieuwe, innovatieve ideeën. Met de ideeën van vandaag, kunnen we immers niet volledig de toekomst voorspellen. Ongetwijfeld moeten nog veel fantastische ideeën nog ontluiken. Drie jaar geleden had ik nog niet van metal fuels gehoord. Twee jaar geleden schreef ik er een artikel over. En onlangs presenteerde bierbrouwer Swinkels de eerste energie-installatie op basis van ijzerpoeder. Een volgende stap is mogelijk de ombouw van een kolencentrale naar ijzerpoeder als brandstof. Voordeel is dat het verbrande ijzerpoeder, ofwel roestdeeltjes, via reductie in ijzerpoeder kan worden omgezet. Een kolencentrale kan op die manier een oplaadbare megabatterij worden.

Of dit groot wordt, weet ik niet. Maar het is wel een idee dat we niet moeten uitsluiten. Zoals zoveel ideeën. We moeten vooral kijken wat ons verder helpt. Ergens, op een moment in de transitie.

Veel interessante ideeën voor transitie komen langs tijdens de European Industry & Energy Summit 2020. Volledig online op 8 en 9 december. Inschrijven is kosteloos, via www.industryandenergy.eu Wim Raaijen hoofdredacteur

Traffic Breg Schoen 020 3122 088 abonnementen@industrielinqs.nl

Colofon

Nummer 3 - 2020

SEPTEMBER 2020

www.industrielinqs.nl

industrie linqs

Uitgave van Industrielinqs pers en platform Gedempt Hamerkanaal 155 1021 KP Amsterdam 020 3122 088 Naamloos-2 1

Commercieel team Janet Robben 020 3122 085 janet@industrielinqs.nl Pascal van der Molen 06 26 929 688 pascal@industrielinqs.nl

31-07-20 14:43

Lay-out Bureau OMA BV, Wehl

Hoofdredactie Wim Raaijen 020 3122 081 wim.raaijen@industrielinqs.nl David van Baarle 020 3122 082 david@industrielinqs.nl

Cover

Wim Raaijen (hoofdfoto), Total Raffinaderij, Adobestock Advertentieverkoop Jetvertising www.jetvertising.nl Rob Koppenol

Eindredactie Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 redactie@industrielinqs.nl Prorail wil terug naar hoger veiligheidsniveau

Energietranstie kost 52 miljard euro

Gunvor begint alsnog aan uitgestelde stop

rob@jetvertising.nl | 070 3990 000

Arthur Middendorp

arthur@jetvertising.nl | 070 3990 000

Redactie Dagmar Aarts 020 3122 084 redactie@industrielinqs.nl

Breg

Wim

Drukwerk PreVision Graphic Solutions

Dagmar

David

Liesbeth

Abonnementsprijzen: Abonnement NL/BE Introductie NL/BE Overig buitenland Proefabonnement 3 mnd Studenten Losse verkoopprijs

€ 133,00 € 99,75 € 155,00 € 30,50 € 43,00 € 19,00

Opzeggen Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen en wijzigen kan per e-mail naar abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is acht weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw

Miriam

Pascal

opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement.

Overige vragen kunt u stellen per e-mail naar abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via 020 312 20 88.

Prijswijzigingen voorbehouden.

ISSN: 2667-1123 © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk: PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

Papier omslag:

Suzanne

www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

B_Commentaar-Colofon.indd 3

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 09:46

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. • Wat is Asset Management?

• Hoeveel onderhoud is juist genoeg?

• Kunnen we met de onderhoudsfunctie waarde creëren?

• Wat is de rol van onderhoud binnen het Asset Management?

• Wat is Predictive Maintenance en hoe geef ik dit vorm?

DEZE OPLEIDIN ZIJN IN TE BR GEN ENG IN DE BACHEL EN WERKTUIGBOU OR WKUNDE DEELTIJD.

INFORMEER!

2021 EXTRA START LOGIE TECHNO ONDERHOUDS EEN. IN HOOGEV

W ARDECREAT WA A IE DOOR GOED ONDERHOUD AT Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de antwoorden te vinden op deze vragen. Aan de hand van kaders gesteld door het Institute of Asset Management (IAM) en de European Federation of National Maintenance Societies (EFNMS) zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Maintenance Management bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken.

• Post-MBO Onderhoudstechniek (OTK) • Post-HBO Onderhoudstechnologie (OT) • Post-HBO Onderhoud en Asset Management • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

INFORMEER!

Start september 2021 Start oktober 2021 Start oktober 2021 Start september 2021

Alle genoemde opleidingen kunnen naar wens in-company (op maat) verzorgd worden.

Informeer naar de mogelijkheden.

Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op www.cvnt.nl.

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

iMaintain 2019-FC-210x297mm.indd 1 ILINQS03 Advertenties.indd 4

20-05-20 15:17 04-11-20 09:20

INHOUD

5

Een lagere milieu-afdruk met 10 INTERVIEW suikerbietenpapier Een papierloze samenleving? Die voorspelling van een paar decennia geleden is alvast niet uitgekomen. Wel verandert de functie van papier.

Daarnaast is de papierindustrie druk in de weer haar voetafdruk te verkleinen. Zo is CEO Miklas Dronkers van Crown Van Gelder bijzonder trots op de nieuwste innovatie van het bedrijf: papier van suikerbietenpulp.

Resultaat: de milieu-afdruk is zestien procent lager.

16 THEMA Waterstofbackbone koppelt industrieclusters

De verwachtingen voor waterstof als toekomstige, schone energiedrager zijn hooggespannen. Zowel voor het zware vracht transport als voor chemische processen en industriële hogetemperatuurwarmte lijkt het lichtste element de beste kandidaat. Voordat de markt van blauwe en groene waterstof echter tot wasdom is gekomen, zijn er nog heel wat obstakels te overwinnen. De ombouw van een deel van het gasnet naar een waterstofbackbone zou een mooie eerste stap zijn.

26 PROJECT Total vergroot grip op turnaround in coronatijd

De timing van de turnaround van de Total Raffinaderij in Antwerpen zou best wel eens gunstig uit kunnen pakken. Hoewel de coronacrisis de tweede golf beleeft, konden turnaround manager Jos Vermylen en sitemanager Jacques Beuckelaers de afgelopen maanden te rade gaan bij hun collega’s.

De Antwerpse site van de internationale groep Total kan dan ook profiteren van een reeks maatregelen die bewezen de hygiëne verhogen en de kans op besmetting zo klein mogelijk te maken.

32 VEILIGHEID ‘Bol.com van veiligheid’

Binnen de (petro)chemische industrie in Nederland is er ontzettend veel kennis over veiligheid. Ook wordt er enorm veel gedaan aan innovatie. Maar het is allemaal ook een beetje versnipperd. Hoe voorkom je dat iedereen het wiel opnieuw gaat uitvinden? En hoe breng je de kennis die er is bij elkaar?

Als een soort Bol.com wil Safety Delta Nederland helpen om de Nederlandse (petro)chemische industrie in 2030 de veiligste ter wereld te laten zijn.

38 WET- EN REGELGEVING SZW zint op afschaffing IvG

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) wil twee wijzigingen doorvoeren in de regeling drukapparatuur. Allereerst neemt SZW in de regeling op dat de Keuringsdienst van de Gebruiker ook de taakvelden kan krijgen voor termijnverlenging en termijnflexibilisering. Als tweede wijziging stelt men voor de Inspectieafdeling van de Gebruiker te schrappen. Gevreest wordt dat de regeldruk bij bedrijven zal toenemen.

En verder

7 Actueel

15 Jan-Willem van der Pol is Techniekheld 2020

20 Fotospread Yara Sluiskil

22 Finalisten Northern Enlightenmentz 2020

34 Terugblik congres iMaintain Techport 37 Techniekhelden: Een puzzel in een compacte machine 42 Projecten

www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

C_Inhoud.indd 5

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 09:48

Wij begrijpen de uitdaging om de opbrengst van uw fabriek te verhogen en de veiligheid te waarborgen.

MAXIMALISEER + KAPITALISEER U krijgt meer opties om productkwaliteit en veiligheid te verhogen, kosten te verlagen en risico’s te minimaliseren.

De nieuwe Liquiphant FTL51B: rotsvaste betrouwbaarheid

• Liquiphant staat bekend om zijn veelzijdigheid, robuustheid en gebruiksgemak.

• Safe by design, ontwikkeld volgens IEC 61208 past hij perfect in SIL2/SIL3 toepassingen.

• Heartbeat Technology detecteert corrosie direct en minimaliseert verificaties aanzienlijk.

Wilt u meer weten? www.nl.endress.com/ftl51b

ILINQS03 Advertenties.indd 6

04-11-20 09:21

ACTUEEL

Havenbedrijf Rotterdam wil groene waterstof uit IJsland importeren. Om de haalbaarheid daarvan te onderzoeken, heeft ze een memorandum van overeenstemming getekend met Landsvirkjun, het nationale energiebedrijf van IJsland.

De haven van Rotterdam is de grootste haven en energiehub van Europa en heeft een ambitieus waterstofmasterplan ontwikkeld.

Ze wil onder andere de belangrijkste importhub worden voor waterstof voor Noordwest-Europa. ‘We verwachten dat waterstof de huidige positie van olie zal overnemen, als energiedrager en als grondstof voor de industrie,’ zegt Allard Castelein, CEO Havenbedrijf Rotterdam. ‘Daarom verkennen we de mogelijkheden om waterstof te importeren uit landen die de potentie hebben om grote hoeveelheden te produceren tegen een concurrerende prijs, zoals IJsland.’

Onlangs kondigde Landsvirkjun aan een haalbaarheidsonderzoek te doen naar de ontwikkeling van een fabriek voor groene waterstof bij de waterkrachtcentrale Ljósifoss, circa zeventig kilometer van Reykjavik.

De productie wordt koolstofvrij, door de elektrolyse van water met hernieuwbare energie. Momenteel wordt het grootste deel van de waterstofvoorziening wereldwijd nog geproduceerd met aardgas.

Technische opleidingen in de IJmondregio voegen smart maintenance toe aan het lespakket. Smart maintenance is sterk in opkomst in de industrie. Dit vraagt ook een ander profiel werknemers in de industrie. Tegelijkertijd worden ook studenten aangetrokken die tot nu toe niet warmliepen voor ‘pure techniek’.

Bedrijven en scholen die samenwerken binnen Techport hebben een plan opgesteld om opleidingen te vernieuwen met smart maintenance. Voor de uitvoering van dit plan ontvangt het ROC Nova College bijna 1,6 miljoen euro van het Regionaal investeringsfonds mbo 2019-2022 van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Daarnaast ontvangt het Nova College 250.000 euro subsidie van de provincie Noord-Holland voor dit project. De deelnemende bedrijven investeren zelf door uren, kennis en expertise beschikbaar te stellen.

Een onderdeel van het plan is Smart Maintenance MBO. Dit is een verbreding en

FOTO: TECHPORT

AVR Rozenburg vervangt een bijna vijftig jaar oude turbine door een nieuwe. Twee jaar geleden zijn de voorbereidingen voor de vervanging al begonnen. De oude installatie – Turbine B – is inmiddels gesloopt en de nieuwe is besteld.

De nieuwe stoomturbine – Turbine F – is voor AVR een flinke stap vooruit. Niet alleen in vermogen, maar ook in het verkleinen van de CO2-voetafdruk. Met de nieuwe turbine kan het bedrijf straks meer energie halen uit restafval. Het gaat om een tegendrukturbine van Siemens. Deze kan op volle kracht 22 megawatt elektriciteit leveren.

Tegelijkertijd blijft hij ook goed draaien bij 5 megawatt, terwijl er efficiënt lagedrukstoom wordt gemaakt. Daarmee kan het bedrijf voldoen aan de voorziene vraag voor processtoom en stadsverwarming. Naar verwachting beginnen de voorbereidende werkzaamheden voor de nieuwe turbine in mei 2021. In het eerste kwartaal van 2022 levert de nieuwe installatie dan lagedrukstoom en elektriciteit.

Opleiding voor digitale-experts in maak- en onderhoudsindustrie

verdieping van de opleidingen Procestechniek, MyTec, Werktuigbouw, Elektrotechniek, Installatietechniek en Algemene operationele techniek op niveau 3 en 4.

Hierbinnen kunnen studenten zich straks ontwikkelen tot smart maintenance-expert.

Binnenkort start ook een bijscholingsprogramma smart maintenance voor onderhoudsmonteurs en wordt een associate degree (verkort hbo) smart maintenance ontwikkeld (start september 2021). Bij al deze opleidingen wordt gebruik gemaakt van de proeffabriek van het Fieldlab Smart Maintenance Techport.

Eiwitten uit CO2, waterstof en micro-organismen als basis voor duurzaam veevoer Deep Branch start in januari met de bouw van een pilotplant voor de productie van eiwitten uit CO2 en waterstof. Deze eiwitten vormen de basis voor duurzaam en hoogwaardig vis- en pluimveevoer. De proeffabriek komt te staan op Brightlands Chemelot Campus in Sittard-Geleen.

Het Brits-Nederlandse biotechbedrijf kan met CO2, water, waterstof en micro-organismen hoogwaardige eiwitten maken die geschikt zijn als grondstof voor veevoeder.

De CO2-uitstoot van dit proces is negentig procent lager dan processen die nu worden gebruikt om eiwitten te maken. Pluimvee en kweekvis in Europa worden nu gevoerd met vismeel en soja, voornamelijk afkomstig uit Zuid-Amerika. ‘Bepaald niet duurzaam, omdat de zeeën worden leeggevist en het regenwoud aangetast. Bovendien is het transport van deze eiwitten belastend voor het milieu’ zegt Peter Rowe, mede­ oprichter en CEO van Deep Branch.

In het lab en op kleinere schaal is de technologie al bewezen. Deep Branche wil nu opschalen naar proefproductie zodat voedingsproducenten de proteïnen uitgebreid kunnen testen. Rowe: ‘De pilotplant is essentieel om de juiste recepten te vinden voor ProtonTM zoals de nieuwe voedingsstof is gedoopt. De eiwitten worden gebruikt in zalm- en kipvoeding door BioMar en AB Agri, twee leidende Europese marktspelers in veevoeding.’

Het biotechbedrijf verwacht dat de installatie in het medio 2021 operationeel is. Met de bouw van de plant is een investering gemoeid van ruim 2,5 miljoen euro.

FOTO: PIXABAY

Kort nieuws

www.industrielinqs.nl

03 | 2020

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

D_Actueel.indd 7

Spr Dan

7

31-07-20 14:43

04-11-20 09:49

8 - 9 DECEMBER • Live broadcast from various locations in The Netherlands

The European process industry and energy sector are partly responsible for causing climate change. But, on the other hand, they can also make a major contribution to providing solutions. The European Industry & Energy Summit strives to foster ideas, technology, plans and projects to address this challenge by bringing together all relevant parties and expertise from around Europe.

Founding partners:

Partners of the Industry & Energy Community:

The summit focuses on a variety of subjects such as emission-free hydrogen, chemcycling, energy efficiency, electrification, carbon capture, usage and storage, biobased chains and more. All these technologies can energize a sustainable future.

Please visit www.industryandenergy.eu and register for our two-day online Summit for free AdvertentieAdvertenties.indd Industry and energy ILINQS03 8 2020 1-1pag.indd 1

07-10-20 09:21 14:19 04-11-20

ACTUEEL

Spr Dan cijfe

9

Cargill investeert in nieuwe biodieselfabriek Gent

De nieuwe fabriek kan allerlei soorten afvaloliën en -vetten als grondstof gebruiken. Zelfs bijproducten van de voedselverwerkingsindustrie, afval van de voedselindustrie en niet-voedingsgewassen die op marginale gronden worden verbouwd. Dat is een primeur in Europa volgens Cargill. Het krijgt haar grondstoffen van raffinaderijen, gemeenten, restaurants en destructiebedrijven. Er wordt geprobeerd zoveel mogelijk feedstock van dichtbij te halen, maar import vanuit bijvoorbeeld Azië is ook een mogelijkheid.

In oktober is Cargill begonnen met de bouw van de nieuwe

FOTO: CARGILL

Cargill investeert 150 miljoen euro in een nieuwe biodie­ selfabriek in Gent. Deze kan rioolslib, reststoffen uit de industrie en allerlei andere grondstoffen verwerken tot biodiesel. Met de nieuwe fabriek bereidt Cargill zich alvast voor op nieuwe Europese richtlijnen voor hernieuwbare energie (Renewable Energy Directive 2, RED2). Hierin staat de noodzaak vermeld om over te gaan op meer geavan­ ceerde biobrandstoffen uit afval en residuen. biodieselfabriek in Gent. Zij heeft een productiecapaciteit van 115.000 ton biodiesel per jaar. In juni 2022 moet de fabriek klaar zijn. Ze staat dan naast een andere biodieselfabriek, die Cargill in 2008 opende. Deze plant heeft een capaciteit van 360.000 ton per jaar en maakt biodiesel op basis van oliehoudende zaden. Ook in Frankfurt heeft het bedrijf een biodieselfabriek staan.

Cargill koos voor Gent vanwege toegang tot een diepe zeehaven en de Rijn en de vraag naar biodiesel in het achterland. Ook spelen volgens een woordvoerder de ‘uitstekende kennis en expertise in de Gentse Biotechvallei, rond groene technologie en biotech’ mee.

Covestro experimenteert met 5G in papierloze fabriek Covestro investeert driehonderd mil­ joen euro in een nieuwe anilinefabriek op haar Antwerpse site. Bijzonder daarbij is dat het bedrijf ernaar streeft om de werkomgeving zo veel mogelijk papierloos te maken. Om daar straks optimaal de vruchten van te plukken, experimenteerde het bedrijf met 5G en smart glasses.

Aniline is een tussenproduct waarmee het bedrijf MDI maakt. Dit wordt vervolgens

gebruikt voor bijvoorbeeld isolatie van huizen. Het bedrijf breidt de anilineproductie met 185 kiloton per jaar uit.

Covestro wil 5G inzetten om een optimale werkomgeving zonder paperassen te creëren. Het doel is om efficiënter te werken.

Alle documentatie over de nieuwe fabriek is straks op een tablet beschikbaar. Covestro wil het onderhoud in de toekomst zo organiseren dat een technicus in het veld via een camera een externe expert om bijstand kan vragen bij z’n werk. De expert hoeft dan

dus niet naar de installatie toe te komen. Dit maakt het werk sneller en veiliger.

Begin 2021 zet Covestro in Antwerpen via het Integrated Plant & Engineering Platform een eerste stap naar deze manier van werken. Het merendeel van de documentatie moet tegen die tijd zijn gedigitaliseerd zodat er een digital twin van deze fabrieken ontstaat. Voor het volledig gebruik van 5G is het dan nog te vroeg, maar de resultaten die met 5G en smart glasses in de tests zijn bereikt, zijn al veelbelovend.

Neste schaalt capaciteit op in Rotterdam Neste neemt voor 258 miljoen euro de Rotterdamse raffinaderij van de joint venture Bunge Loders Croklaan over.

De raffinaderij staat naast de bio­ raffinaderij van Neste en bestaat uit een voorbehandelingsinstallatie, een tankpark, steigers en een pijpleiding­ verbinding naar het terrein van Neste.

Met de overname kan Neste haar voorbehandelingscapaciteit voor hernieuwbare grondstoffen sneller opschalen. Dat is een belangrijke voorwaarde voor het uitbreiden van het gebruik van afvalstof-

fen en reststoffen en het vergroten van de flexibiliteit in soorten grondstoffen. Neste wil in de raffinaderij straks een steeds complexere afval- en reststoffenstroom verwerken. Maar de overname ondersteunt ook de verdere groei van de productiecapaciteit na 2023. Het bedrijf overweegt een fabriek voor duurzame kerosine in Rotterdam te bouwen. De investering van ruim honderd miljoen euro kan echter ook in Finland terechtkomen.

De voorbehandelingscapaciteit in Rotterdam is pas eind 2024 volledig beschikbaar voor de grondstoffen van Neste. De

overgang verloopt namelijk gefaseerd van begin 2021 tot in 2024. In die periode least Bunge de faciliteit gedeeltelijk in fasen terug om haar klanten nog van producten te voorzien.

Neste nam in 2011 haar Rotterdamse productiefaciliteit voor hernieuwbare producten in gebruik. In Sluiskil heeft het bedrijf faciliteiten voor de opslag en voorbehandeling van hernieuwbare grondstoffen. Eerder dit jaar kocht Neste ook al de Count terminal in Rotterdam aan voor de opslag, raffinage en menging van duurzame afval- en reststoffen.

www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

D_Actueel.indd 9

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 09:49

INTERVIEW MIKLAS DRONKERS CROWN VAN GELDER

FOTO’S: WIM RAAIJEN

10

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

H_Interview.indd 10

03 | 2020

31-07-20 14:43

04-11-20 09:51

11

Een lagere milieu-afdruk met

suikerbietenpapier Een papierloze samenleving? Die voorspelling van een paar decennia geleden is alvast niet uitgekomen. Wel verandert de functie van papier. Zo lijkt een revival aanstaande van papier als verpakkingsmateriaal, nu plastics onder druk staan.

Ook is de papierindustrie druk in de weer haar voetafdruk te verkleinen. Zo is CEO Miklas Dronkers van Crown Van Gelder bijzonder trots op de nieuwste innovatie van het bedrijf: papier van suikerbietenpulp. Resultaat: de milieu-afdruk is zestien procent lager.

Wim Raaijen

Hij haalt een platte, nog ongevulde 25 kilogram suikerzak tevoorschijn. ‘Kijk daar zitten spikkeltjes in het papier. Dat zijn kleine kurkdeeltjes afkomstig uit de schil van de suikerbiet. Voor de klant zijn die spikkeltjes prima, want daarmee laat hij zien dat hij een verantwoorde keuze maakt.’ En het is in dit geval dubbelop.

Een suikerproducent die zijn product verpakt in papier waar ook vezels van de suikerbiet in zijn verwerkt. Op zijn minst slimme marketing.

Volgens algemeen directeur Miklas Dronkers liggen zeker in de voedingsmiddelenindustrie interessante kansen voor het suikerbietenpapier van papierproducent Crown Van Gelder. Dronkers: ‘Momenteel wordt druk gezocht naar alternatieven voor plastic verpakkingen.

Het Crown Van Gelder van CEO Miklas Dronkers is leergierig en onderzoekt naast

En dan kom je al gauw uit bij papier.

Voor de verpakking van levensmiddelen heb je echter wel verse vezels nodig.

Vanwege de voedselveiligheid kan daar geen gerecyclede vezel voor worden ingezet. De verse vezels halen wij nu uit bomen. Als we andere bruikbare vezels kunnen inzetten met minder druk op het milieu, dan is dat natuurlijk welkom.’

Zeven keer recyclen Een interessant alternatief blijkt dus de suikerbiet te zijn. ‘In de zoektocht naar andere bruikbare vezels, waaronder bermgras, olifantsgras, aardappelen en stro, liepen we een paar jaar geleden haast toevallig tegen Suikerunie aan.’ The Cosun Beet Company, zoals de suikerproducent zich tegenwoordig noemt,

‘Suikerbietenpulp blijkt heel veel bruikbare cellulose-vezels te bevatten en relatief weinig onbruikbare lignine.’

suikerbietenpulp ook andere alternatieve vezels.

MIKLAS DRONKERS CEO CROWN VAN GELDER

www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

H_Interview.indd 11

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 09:51

12

INTERVIEW MIKLAS DRONKERS CROWN VAN GELDER

Zeker in de voedingsmiddelenindustrie liggen interessante kansen voor het suikerbietenpapier van papierproducent Crown Van Gelder.

zocht binnen zijn programma ‘Groene Cirkels’ hoogwaardige toepassingen voor de pulp, de grootste reststroom van de suikerproductie. Die suikerbietenpulp eindigt traditioneel als veevoeder. Her en der wordt het ook vergast om er groen gas van te maken.

‘Het was een schot in de roos,’ stelt Dronkers. ‘Suikerbietenpulp blijkt heel veel bruikbare cellulose-vezels te bevatten en relatief weinig onbruikbare lignine. Even een vergelijking: in aardappelen zit één procent bruikbare vezel, in suikerbieten maar liefst twintig procent. Bovendien is de vezel net als houtvezels van bomen zo’n zeven keer te recyclen in papier en karton. En vergeet niet dat we een reststroom gebruiken en dat er geen chemicaliën nodig zijn om de vezels aan het papier toe te voegen.’

Zestien procent Een groot voordeel ten opzichte van bomen is dat suikerbieten veel sneller groeien. Een bietenveld van een hectare vangt jaarlijks ongeveer dertig ton CO2 af. Een bos neemt in dezelfde tijd drie ton CO2 op. Voordeel is verder dat de vezels niet van ver hoeven te komen, www.industrielinqs.nl

H_Interview.indd 12

schaal. Willen we meer, dan lopen we bijvoorbeeld tegen de grenzen van onze machines aan. Maar we zijn leergierig. Zo blijven we ook andere alternatieve vezels onderzoeken.’

Minder snijverliezen Crown Van Gelder richt zich de laatste vijftien jaar vooral op de markt van high speed inkjet-printing. ‘In de papierindustrie zijn er vooral grote sites die uitgaan van economy of scale. Vijfentwintig jaar geleden zijn we een andere weg in gegaan. We zijn op zoek gegaan naar niches waar wij sterk kunnen zijn. Vijftien jaar terug was de markt voor het printen met inkjet nog klein, maar die is sinds die tijd enorm gegroeid. Voordeel is dat je in kleine hoeveelheden kunt printen en ook gepersonaliseerd.’

Dronkers pakt er een paar boeken bij.

‘Deze zijn geprint met inkjet-printers.

In kwaliteit niet te onderscheiden van gedrukte exemplaren.’ Onder andere in de markt voor wetenschappelijke publicaties heeft printing on demand een enorme vlucht genomen. Dronkers enthousiast: ‘Je bestelt een boek of een andere publicatie, dat overnacht

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

uit Scandinavië, Zuid-Europa, of zelfs Zuid-Amerika. Elke week komt nu 3.000 ton aan houtvezels via de haven van Vlissingen aan in Velsen-Noord, waar de papierfabriek staat van Crown Van Gelder. De suikerbietvezels komen echter van veel dichterbij. Uit de reststromen van de suikerfabrieken van Cosun in Groningen en Noord-Brabant.

Ook de geringe afstand heeft impact op de totale footprint. ‘We hebben de milieu-afdruk laten berekenen. Vervanging van hout- door suikerbietvezels levert een milieuwinst op van tachtig procent. Vanaf het nieuwe jaar kunnen we twintig procent van de houtvezels vervangen. In totaal levert dat dus een verbetering van de milieu-afdruk op van zestien procent. Door de kortere transportafstanden is er bijvoorbeeld ook minder uitstoot van fijnstof.’

Natuurlijk rijst de vraag of er niet een groter deel is te vervangen. Maar dat lijkt vooralsnog niet mogelijk. ‘We gaan al een stuk verder dan bij experimenten elders op kleine schaal. Uit het meeste onderzoek blijkt dat vijftien procent tot nu toe het maximum was. Dus twintig procent is echt veel en dat op industriële

03 | 2020

31-07-20 14:43

04-11-20 09:51

13

wordt geprint en de volgende dag kun je hem in huis hebben. Voordeel is ook dat je niets op grote afstanden hoeft te verschepen, want de printcentra kunnen overal ter wereld staan. Bovendien is er veel minder papierverlies. Minder snijverliezen en er wordt geen boek te veel gedrukt.’

Picoliter Inkjetprinten vraagt om specifieke kwaliteiten van papier. ‘De techniek is heel anders dan bij offsetdruk. Zo’n boek wordt in totaal in zes seconden geprint. Je moet je voorstellen dat de printers dus in zeer korte tijd enorm veel kleine druppeltjes op het papier spuiten.

Druppeltjes van een paar picoliter. Het pigment moet op de juiste plaats blijven, maar het water waarin het is opgelost moet binnen een milliseconde in het papier worden afgevoerd. Voordat de volgende druppeltjes het papier raken.

Anders gaat de inkt vermengen, met onscherpe beelden als gevolg.’

Het papier moet daarom meer doorlatend zijn dan bijvoorbeeld drukpapier.

‘Bij offsetdruk is de inkt veel viskeuzer en moet het gladde oppervlak van het papier juist waterafstotend zijn.’

‘Vanaf het nieuwe jaar kunnen we twintig procent van de houtvezels vervangen. Dat levert een verbetering van de milieu-afdruk op van zestien procent.’

Hoge kwaliteit papier

MIKLAS DRONKERS CEO CROWN VAN GELDER

Crown Van Gelder is daarom continu bezig met het verbeteren van het papier.

En in verschillende variaties. ‘We maken hier maar liefst tachtig verschillende papiersoorten voor inkjet. Zo heeft elk printermerk eigen specificaties. Canon, Fuji en bijvoorbeeld HP werken net met een andere techniek of inkt die ook om een net andere samenstelling van het papier vraagt. Bovendien leveren we verschillende grammages en meerdere varianten van de kleur wit.’

Het vraagt ook om heel veel kennisopbouw en een goede samenwerking met verschillende partijen. Bijvoorbeeld met

de printerfabrikanten, printcentra, maar vooral ook met de eindklanten.

De verkopers van de papierfabriek moeten daarom inhoudelijk zeer goed onderlegd zijn en het liefst met de eindklanten in contact komen. Grote merken van voedingsmiddelen bijvoorbeeld. Zij willen graag concurrerend zijn op het gebied van milieuvriendelijkheid. Omdat ze daar marktvoordeel uit kunnen halen.

Dronkers: ‘Maar de milieuwinst moeten ze vaak wel bij partners uit de productie­ keten halen. Tegelijkertijd willen ze er

Inktjetprinten vraagt om specifieke kwaliteiten van papier.

niet meer voor betalen. De Ebita blijft op één staan.’

Dat vraagt om veel afstemming. Op het eerste oog kunnen duurzamere oplossingen bijvoorbeeld duurder lijken.

‘Als een papiersoort meer kost, maar er uiteindelijk minder verliezen zijn bij de verwerking en het printen, dan kunnen de totale kosten juist dalen. Het milieuvoordeel van inkjet is dat je bovendien minder papier gebruikt. Dat verhaal moeten we de klanten wel zelf gaan vertellen.’ www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

H_Interview.indd 13

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 09:51

SEPTEMBER 2020

www.industrielinqs.nl

industrie linqs

Verbindt industriële ketens Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

www.ind ustrielinq s.nl www.ind ustrielinq s.nl

industrie linqs

SEPTEMB SEPTEM 2020 BERER2020

VERBI NDT INDUS TRIËLE KETEN S Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

Industrielinqs inspireert en verbindt met actuele berichtgeving, wekelijkse nieuwsbrieven, online talkshows en diverse evenementen.

Abonnees van het magazine Industrielinqs krijgen meer: • Acht edities Industrielinqs per jaar, met onder andere de projectendatabase • Industrielinqs Catalogus in de winterperiode • Industrielinqs Project & Innovatie update in de zomerperiode • Twee digitale edities Industrielinqs • Toegang tot alle interviews, artikelen en edities op de website www.industrielinqs.nl Prorail wil terug naar hoger veiligheidsniveau

Energietranstie kost 52 miljard euro

Aluminiumfabriek

als spil in de energietransi Corona verscherpt discussie Prorail noodzaa wil terug naar k shutdow ns hoger

veiligheidsniveau

Samenwerking waterketens Energietranstie bespaart systeemkost kosten

52 miljard euro

tie

Zijn micro-organismen fabrieke

Gunvor van begint alsnog de toekoms t? aan uitgestelde stop

n

Gunvor begint alsnog aan uitgestelde stop

A_Voorplaat.indd 1 09-09-20 10:17

Ga direct naar industrielinqs.nl/abonneren en blijf anderen voor Aboadv ILINQS halve liggend.indd 1

09-09-20 10:19

Meld u nu aan voor de Industrielinqs Catalogus In januari 2021 verschijnt de nieuwe Industrielinqs Catalogus, de wegwijzer voor de industriële delta. Deze catalogus biedt een overzicht van leveranciers van producten en diensten voor onder andere de olie- en chemische industrie, de energie-, water- en gassenmarkt en de professionele onderhoudssector.

INDUSTRIELINQS CATALOGUS 2020

Improve sustainability wit h Alfa Laval Compabloc

20

Tot 30 november kunt u uw bedrijf opgeven voor de Industrielinqs Catalogus. Een basisvermelding kost niets. Maar wilt u meer tekst en zichtbaarheid kies dan voor een vermelding met een uitgebreide beschrijving van maximaal 300 woorden, een foto en logo. U kunt kiezen voor een online vermelding, zichtbaarheid in de papieren uitgave die eenmaal per jaar uitkomt of voor beide.

The champion of heat

exchange

Compabloc is an unrivalled champion that stands out among other heat exchangers – including other welded bloc-type designs. The difference comes from unique innovations that Alfa Laval has developed based on our decades of experience in thermal transfer. These features enable more reliable and efficient performanc e, helping you to save energy and improve your sustainability.

C-Weld™

Superior cleaning and extended performance

SmartClean™

Fast and efficient flushing of fouling material

XCore™

Advanced design for higher pressures

ALOnsite™

Qualified support at your facility

Contact your local Alfa Laval representative or visit www.alfalaval.nl/com pabloc to learn more.

Gids voor de industr iële delta ∙ www.industriel inqs.nl

20 A cover.indd 1

IlinqsCAT2020 omslag

los.indd 1 16-01-20 16:36 14-01-20 09:59

In de editie van 2021 besteden we aandacht aan de volgende thema's: Maintenance, Transitie, Veiligheid en Digitalisering. Rond die thema's kunt u een artikel afnemen.

Heeft u interesse in deze commerciële mogelijkheden of wilt u een advertentie plaatsen, neem dan contact op met Jetvertising: Rob Koppenol, rob@jetvertising.nl of bel 070 399 00 00.

Ga direct naar www.industrielinqs.nl/bedrijven-catalogus ILINQS catalogus 2021.indd 1 iLinqs IPP cataloguswerving Liggend.indd 43

ILINQS03 Advertenties.indd 14

30-10-20 12:47 23-10-2018 12:46:11

04-11-20 09:23

Spr Dan

TECHNIEKHELD 2020 15

Jan-Willem van der Pol is

Techniekheld 2020 De speurtocht naar de Techniekheld 2020 is ten einde. Zowel de vakjury als de toekomstige techniekhelden van het VMBO kozen Jan-Willem van der Pol van Engie als beste van de laatste drie overgebleven kandidaten.

Vooral zijn inzet om zijn kennis door te geven aan de jeugd maakt Van der Pol een echte Techniekheld.

Hij had het zelf niet verwacht, maar de bescheiden Techniekheld Jan-Willem van der Pol kreeg tijdens een verrassingsbezoek het verlossende woord van juryvoorzitter Jacques Reijniers: ‘Je bent de Techniekheld 2020’. Net als de meeste Techniekhelden die onze fabrieken, technische installaties en infrastructuur draaiende houden, ziet Van der Pol zijn inspanningen als ‘normaal’. Het feit dat hij zijn kennis en ervaring inzet om de techniekhelden van de toekomst op te leiden en begeleiden, geeft hem een lichte voorsprong. Met name omdat de schaarste aan technici steeds nijpender wordt.

Hybride docent De 57-jarige Jan-Willem van der Pol is werkvoorbereider bij Engie. Maar daarnaast staat hij ook wekelijks een dag voor de klas bij het Techniek College in Rotterdam. In januari heeft hij daarvoor zijn diploma hybride instructeur behaald. Van der Pol: ‘In de energietransitie waarin we ons bevinden, hebben we nu juist extra handen nodig om samen die enorme uitdaging te kunnen oppakken. Door technisch personeel in te zetten als hybride instructeurs kunnen studenten enthousiast worden gemaakt voor de sector.’

De jury bestond naast juryvoorzitter Jacques Reijniers (emeritus hoogleraar Nyenrode) uit wethouder van gemeente Heemskerk Marieke van Dijk, basisschoollerares en onderwijsexpert bij FIX Maakonderwijs Michelle van der Kolk en uiteraard de Techniekheld 2019 Pip van Dijk (Cabot).

FOTO: DAVID VAN BAARLE

David van Baarle

Met zijn beheerste en rustige uitstraling doorleeft Jan-Willem van der Pol techniek en straalt zijn liefde ervoor uit naar buiten.

Kennis en ervaring doorgeven Reijniers: ‘De Techniekheld is een voorbeeld voor de technische sector en motiveert daarmee kinderen en jongeren te kiezen voor een technische carrière. Met zijn beheerste en rustige uitstraling doorleeft Jan-Willem van der Pol techniek en straalt zijn liefde ervoor uit naar buiten. De ervaren praktijkman heeft een merkbare persoonlijke groei in de techniek doorgemaakt.

Hij gebruikt zijn ervaring om jongeren verder te helpen op weg naar en in de techniekwereld. Van der Pol communiceert positief met jongeren en heeft goede aanvullende ideeën voor techniekpromotie. Het liefste ziet de techniekheld dat kinderen al op jonge leeftijd in aanraking komen met techniek. Hij is daarom terecht de winnaar van de verkiezing en Techniekheld 2020.’

Naast Van der Pol waren ook Andries Visser (Philips Drachten) en Jochen Schulz (OCI Nitrogen) genomineerd voor de Techniekheld 2020. www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

L Actueel.indd 15

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 09:52

16

THEMA ENERGIETRANSITIE

Waterstofbackbone koppelt industrieclusters De verwachtingen voor waterstof als toekomstige, schone energiedrager zijn hooggespannen. Zowel voor het zware vracht transport als voor chemische processen en industriële hogetemperatuurwarmte lijkt het lichtste element de beste kandidaat. Voordat de markt van blauwe en groene waterstof echter tot wasdom is gekomen, zijn er nog heel wat obstakels te overwinnen. De ombouw van een deel van het gasnet naar een waterstofbackbone zou een mooie eerste stap zijn.

Business development manager groene waterstof Lennart van der Burg van TNO ziet dat er nog heel wat werk te verzetten is om de doelstellingen voor 2024 te halen. Laat staan de enorme opschaling die daarna moet plaatsvinden. ‘In de Europese Green Deal en het innovatiefonds is geld vrijgemaakt voor groene waterstof’, zegt Van der Burg. ‘In de Green Deal worden de investeringskosten voor zo’n tweehonderd megawatt vermogen aan elektrolysecapaciteit deels gedekt. De Europese Unie streeft echter naar zes gigawatt aan waterstofproductie in 2024. Er zit dus nog een behoorlijk gat. Nu staan er in Europa meerdere tenders uit voor waterstofprojecten van enkele honderden megawatts, maar dat is lang niet voldoende om de doelstellingen te halen.’

Blauwe waterstof Wat volumes betreft zet blauwe waterstof heel wat meer zoden aan de dijk. De anderhalve gigawatt die het Rotterdamse Hyvision­project kan leveren, helpt in ieder geval de kritische massa te verhogen. Het slagen van dit project staat of valt met de financiering van het Porthos­project, dat de afgevangen CO2 naar velden in de Noordzee moet krijgen. Het voornemen van de Europese Commissie om het project 102 miljoen euro subsidie te geven, maakt de realisatie in ieder geval een stuk reëler. De initiatiefnemers Gasunie, Havenbedrijf Rotterdam en EBN schatten de totale investering op 450 tot 500 miljoen euro.

Dus mocht de EU subsidie daadwerkelijk doorgaan, is één vijfde van het bedrag al binnen.

David van Baarle

Waterstofbackbone Gasunie

Hamburg

Gasunie werkt aan een duurzame energievoorziening voor Nederland en Europa met minder CO2-uitstoot. Om de

Noord

uitdagingen uit het Klimaatakkoord te realiseren is duurzame waterstof als energiedrager en grondstof onmisbaar. Voor veilig en betrouwbaar transport en opslag van deze CO2-vrije moleculen wordt een waterstofbackbone gerealiseerd. Deze backbone brengt vraag en aanbod bij elkaar en bestaat grotendeels uit bestaande leidingen.

Gasunie waterstofbackbone verbindt regionale backbones met elkaar, het buitenland en waterstofopslag.

Grootschalig hergebruik bestaande infrastructuur (85%) maakt waterstoftransport betaalbaar, goed inpasbaar en snel beschikbaar.

Koppeling met waterstofopslag vangt fluctuaties op in vraag industrie en aanbod duurzame energie.

Amsterdam

Grootschalige capaciteit maakt verduurzamings industrie mogelijk; 10 GW capaciteit maakt ± 10 Mton CO2-reductie mogelijk (70% van 2030-doelstelling industrie).

Landelijke dekking in 2030 met 1400 km leiding (dit is gelijk aan de afstand van Groningen naar bijvoorbeeld Marseille).

Rotterdam

2025

Ruhrgebied

2026

2027

2028

2029

Ontwikkeling regionale backbones, inclusief verbinding met Duitsland en Noord-Nederland Industriële clusters verbonden met elkaar en met waterstofopslag Backbone verbonden met Europese waterstofbackbone

Zeeland

Antwerpen

Bestaande leiding

Nieuwe waterstofleiding

Industriecluster

Waterstofopslag

Limburg Elektrolyser

www.industrielinqs.nl

I_Thema.indd 16

de route van de backbone.

Extra aanbod vloeibare H2

Het merendeel van zowel productie als gebruik van waterstof zal zich binnen de industriële clusters afspelen.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Gasunie publiceerde onlangs

2030

Gasunie, september 2020

ILLUSTRATIE: GASUNIE

Fasering

03 | 2020

31-07-20 14:43

04-11-20 09:54

Spr Dan

FOTO: ADOBESTOCK

17

Er staan in Europa meerdere tenders uit voor waterstofprojecten van enkele honderden megawatts, maar dat is niet voldoende.

Backbone Mochten alle plannen doorgaan, dan is er wel transport­ capaciteit nodig om de gasmoleculen bij de gebruikers te krijgen. Onder de naam HyWay 27 onderzoekt het ministerie van Economische Zaken en Klimaat samen met Gasunie en Tennet of ze een deel van het bestaande gasnet hiervoor kunnen inzetten. Van der Burg: ‘Ook dit project zal niet van de grond komen zonder overheidssteun. Het zou de partijen helpen als de backbone als Important Project of Common European Interest (IPCEI, red.) wordt aangemerkt. Als dit namelijk niet het geval is, ziet Europa dit soort investeringen

‘Het voordeel van gasleidingen is dat ze intrinsiek al kunnen bufferen, maar daar zitten wel grenzen aan.’

LENNART VAN DER BURG BUSINESS DEVELOPMENT MANAGER TNO

als ongeoorloofde overheidssteun. Voor het zover is, willen de betrokken partijen natuurlijk eerst wel weten of er wel behoefte is aan waterstofgas, welke transportvolumes nodig zijn en welke kwaliteit men wenst zowel aan productie- als afnamekant. Om maar bij die laatste vraag te beginnen: het maakt nogal uit of partijen 99,5 procent zuiver waterstof willen of dat 98 procent of nog lager ook goed is. Hoe hoger de kwaliteit namelijk, hoe hoger de waarde. Groene waterstof is van zichzelf al zuiver en het is zonde deze bij te mengen bij blauwe waterstof die onder andere ook koolstoffen bevatten.

Voor industriële processen of bijvoorbeeld de opwekking

van warmte zou dat geen probleem moeten zijn. In een brandstofcel is vervuiling destructief. Het is dus verstandiger om voor de automotive alleen groene waterstof te gebruiken of nog een extra zuiveringsstap te nemen.’

Compressorcapaciteit Gasunie publiceerde onlangs al de route van de backbone.

Aangezien het merendeel van zowel productie als gebruik van waterstof zich binnen de industriële clusters zal afspelen, is het traject redelijk eenvoudig uit te tekenen. In de basis gaat de ringleiding langs alle clusters, met enkele aftakkingen naar België en Duitsland. Gasunie kan met enige aanpassingen zijn bestaande netwerk gebruiken, al zal de Transport Service Operators (TSO) behoorlijk moeten investeren als de volumes serieuze proporties gaan aannemen. Van den Burg: ‘Gasunie berekende al dat ze momenteel capaciteit heeft voor vijftien gigawatt aan waterstof. Bij hogere volumes zal de netbeheerder de compressie omhoog moeten gooien van tien naar vijftig bar.

Mocht dat nodig zijn, dan zal het netbedrijf moeten investeren in extra compressorstations. Daarmee kunnen de investeringen, die eerder werden geschat op 750 miljoen euro, wel eens oplopen tot anderhalf tot twee miljard euro.’

Bij dergelijke volumes moet ook rekening worden gehouden met de opslagcapaciteit. ‘Het voordeel van gasleidingen is dat ze intrinsiek al kunnen bufferen, maar daar zitten wel grenzen aan. In dat geval zullen de gascavernes in Zuidwending een belangrijkere rol gaan spelen. Gasunie’s dochter EnergyStock experimenteert al met het Hystock-project en berekende eerder dat het 240.000 megawattuur aan waterstof kan opslaan, ofwel 6.500 ton. Ook hier zijn natuurlijk kosten aan verbonden.’

Gasunie staat in Europa niet alleen in zijn uitdagingen.

Onlangs verscheen nog een plan van elf Europese TSO’s dat www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

I_Thema.indd 17

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 09:54

Kleine investeringen

VOOR GROTE OPLOSSINGEN U zoekt een - tijdelijke - oplossing voor een waterzuivering, waterhergebruik of andere waterbehandeling? En u wilt liever niet investeren?

Europa’s grootste verhuurvloot biedt u complete full-scale installaties of losse componenten, zoals zandfilters, actiefkoolfilters, striptorens, pompen, bufferbakken, lamellenbezinkers, flotatie, beluchtingen, ionenwisselaars, omgekeerde osmose, ultrafiltratie en MBR. Plug & Play opgeleverd, inclusief de benodigde certificaten.

Bel of mail Logisticon Verhuur voor een ĂĄltijd passende huur- of lease-oplossing.

Logisticon Water Treatment B.V. Logisticon Verhuur B.V. Energieweg 2 2964 LE Groot-Ammers, Nederland

ILINQS03 Advertenties.indd 18

T +31 (0)184 60 82 60 E water@logisticon.com W www.logisticon.com

04-11-20 09:23

Spr Dan

de individuele backbones met elkaar verbindt. In dit plan zouden twee parallelle Europese backbones ontstaan: één voor (bio)methaan en één voor waterstof. De TSO’s schatten dat 75 procent van het traject kan bestaan uit bestaande aardgasleidingen, terwijl de overige 25 procent nieuw moet worden aangelegd. Ook in deze projecten zijn de kosten met name afhankelijk van de noodzakelijke uitbreiding van de compressorcapaciteit.

FOTO: DAVID VAN BAARLE

19

Waterstof is (nog) niet dé oplossing voor de energietransitie.

Noord-Afrika Een Europese backbone is sowieso goed voor de Nederlandse verduurzamingsagenda. Van der Burg: ‘Als we zowel de zware transportsector als de huishoudens en industrie willen laten overstappen naar duurzame bronnen, ontkomen we niet aan import. Volgens een studie van Voltachem naar e-fuels is de geschatte brandstofvraag van de transportsector in 2050 alleen al 1.200 petajoule per jaar. We hebben 70 gigawatt aan geïnstalleerd windvermogen nodig om alleen de transportvraag in te vullen. Met dat vermogen ligt de Noordzee voor 28 procent vol, dus veel ruimte voor uitbreiding is er ook niet.’

We zullen dus ook het brandstofverbruik moeten verlagen door minder, slimmer en anders te gaan reizen. Mogelijk dat corona voor een blijvende verandering in de vraag gaat zorgen. Echter dan nog zullen we een deel van de energie mogelijk via waterstof gaan importeren uit bijvoorbeeld

‘Vooralsnog helpt groene waterstof niet met het reduceren van de CO2-uitstoot.’

LENNART VAN DER BURG BUSINESS DEVELOPMENT MANAGER TNO

Portugal. In het zuiden van Europa is nu eenmaal meer zonneenergie beschikbaar dan hier. Van der Burg: ‘Zelfs NoordAfrika is geografisch een interessant gebied. Er zijn inmiddels gesprekken met Marokko, dat niet alleen vlak bij Europa ligt, maar wel potentie heeft voor zon en wind energie. Het ligt echter minder voor de hand om de daar geproduceerde waterstof via pijpleidingen naar Europa te brengen. Dan is het veel interessanter om schepen in te zetten.’

De uitdaging daarbij is dat het comprimeren van waterstofgas veel energie kost. Gelukkig zijn er andere oplossingen om het gas vloeibaar te maken. Bijvoorbeeld door het te binden met stikstof en er ammoniak van te maken of met koolstof om er ethanol van

te maken. Er zijn zelfs speciale liquid organic hydrogen carriers die waterstof opnemen en gemakkelijk weer afgeven.

Innovatie Van der Burg waarschuwt ervoor dat waterstof voor sommige sectoren wellicht kansen biedt, maar niet dé oplossing is voor de energietransitie. ‘Vooralsnog helpt groene waterstof niet met het reduceren van de CO2-uitstoot. Daarvoor is het aandeel duurzame energie in het elektriciteitsnet met zo’n vijftien procent nog veel te laag.’

Het is wel nodig om nu al de voorwaarden te scheppen om groene waterstof tot wasdom te laten komen. ‘Dat zit in technische zaken als infrastructuur en elektrolyzers, maar ook in keuzes voor stimulering, het bepalen van doelstellingen en de certificering van groene waterstof. Zo zou de overheid bijmenging van duurzame brandstoffen in vliegtuigen kunnen afdwingen. Waarmee een solide investeringsbodem wordt gelegd voor waterstofprojecten.’

De technische innovatie zal voornamelijk gericht moeten zijn op het verlagen van de kostprijs van de elektrolyzer. ‘De capex van een alkaline elektrolyzer zit nu op 1.400 euro per kilowatt, voor PEM is dat zelfs 1.800. Dit zijn de kosten voor volledig operationele plant op gigawatt-schaal zoals berekend in het ISPT GW-project. Die kosten moeten met ongeveer tachtig procent dalen om concurrerend te worden met huidige grijze waterstof. Aan de andere kant heeft de systeemfunctie die waterstof speelt door onder andere de mogelijkheid tot opslag van waterstof ook een waarde. Die waarde zou tot uiting kunnen komen in combinatietenders voor offshorewindparken. Als biedende partijen ook moeten nadenken over het transport en opslag van de opgewekte stroom, kan waterstof weer interessanter worden als optie.’

Wat in ieder geval duidelijk is, dat zowel de TSO’s als de Rijksoverheid snel keuzes moeten maken. Gasunie verwacht medio december de capex-berekeningen rond te hebben voor de Nederlandse waterstofbackbone. Daarna is het aan de politiek om keuzes te maken. www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

I_Thema.indd 19

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 09:54

FOTOSPREAD YARA SLUISKIL

FOTO: YARA

20

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

K_Fotospread.indd 20

03 | 2020

31-07-20 14:43

04-11-20 09:56

21

Yara heeft ammoniakfabriek Reforming-D uit bedrijf genomen voor grootschalig onderhoud. Ruim 45 miljoen euro gaat tijdens de turnaround naar extra projecten om de veiligheid, betrouwbaarheid en energie-efficiëntie verder te verbeteren. Extra aandacht gaat uiteraard naar coronamaatregelen.

Ter voorbereiding op de stop bezocht Yara andere Nederlandse chemiebedrijven, die eerder dit jaar hun grootschalige onderhoud al corona-proof wisten te organiseren. Bij de specifieke maatregelen die Yara neemt, staat centraal dat het uitvoeren van de geplande werkzaamheden de dagelijkse bedrijfsvoering in andere afdelingen op het terrein niet mogen ontregelen of in gevaar brengen. De onderhoudsstop vindt dan ook plaats op een afgebakend terrein.

De medewerkers in de controlekamers worden zoveel mogelijk geïsoleerd van de mensen die in de onderhoudsstop zelf bezig zijn.

Er is een aparte ingang voor de onderhoudsstop gecreëerd, met een zogenoemde ‘onboarding tent’. Daar wordt iedereen die in de onderhoudsstop werkt, gecheckt op gezondheidsklachten.

Er zijn ook temperatuurmeetstraten waar medewerkers en contractors doorheen gaan voor ze het terrein kunnen betreden.

Ook zijn er coronatesten beschikbaar en heeft Yara afspraken gemaakt met laboratoria om snel een testuitslag te hebben. www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

K_Fotospread.indd 21

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 09:56

ENLIGHTENMENZ

22

Northern Enlightenmentz

Finalisten

Ook dit jaar vonden we drie lichtende voorbeelden van duurzame innovatie in het noorden van Nederland. Energieopslag door compressie van Corre Energy, papier uit suikerbietenpulp van Crown van Gelder en Cosun en de samenwerking van Aldel en Ecorus voor ontsluiting van zonneparken.

Tijdens het Eemsdeltavisie Congres 2020 op 6 november streden de partijen om de titel Northern Enlightenmentz 2020.

David van Baarle

Corre Energy - Energieopslag door compressie Met de toename van duurzame energiebronnen ontstaat meer behoefte aan energieopslag. Corre Energy wil dit doen door zowel lucht als waterstof te comprimeren bij energieoverschotten. Wanneer de duurzame bronnen stilstaan of de elektriciteitsvraag het aanbod overtreft, kan de CAEScentrale snel leveren.

Compressed Air Energy Storage (CAES) is op zich geen nieuwe technologie. In het Duitse Huntorf levert een compressorstation al sinds 1978 290 megawatt aan opslagcapaciteit. En ook in Alabama (VS) gebruikt men sinds 1991 gecomprimeerde lucht als energieopslag.

Toch wist het Engelse bedrijf Corre Energy het concept te verbeteren. Net als in Duitsland en de Verenigde Staten gebruikt het bedrijf een overschot aan duurzame elektriciteit om lucht te comprimeren en op te slaan in zoutcavernes in het Groningse Zuidwending. Corre gebruikt echter niet alleen gecomprimeerde lucht, maar comprimeert ook waterstofgas (HyCAES). De zoutcavernes die AkzoNobel ooit uitloogde, worden immers ook ingezet als waterstofopslag.

Als de elektriciteit weer nodig is, wordt de perslucht gebruikt om een generator van stroom te voorzien. Hiervoor moet de lucht of het waterstofgas wel eerst worden opgewarmd met behulp van waterstof of aardgas. Corre Energy verbetert de opslagtechnologie door de warmte die bij het persen van het waterstofgas wordt opgewekt in te zetten om de lucht opnieuw op te warmen en te laten expanderen voor het opwekken van elektriciteit.

CAES Zuidwending zal volgens de plannen een opwekkingscapaciteit hebben van ongeveer driehonderd megawatt.

Daarmee heeft de zoutcaverne een dagelijkse opslag- en leveringscapaciteit van ongeveer drie tot vier miljoen kilowattuur. Het mooie aan de gebruikte techniek is dat de energie bijna direct kan worden ingezet op het elektriciteitsnet. Iets dat in de toekomst steeds meer nodig is om de netstabiliteit te garanderen. Bovendien levert de combinatie van compressie van lucht en waterstof en eventuele verbranding van het gas een flexibele inzet op: van zeer korte opslag tot opslag op de lange termijn.

FOTO: GEORGE SPARKS

Crown Van Gelder en Cosun - Papier van suikerbieten De papierindustrie onderzoekt al jaren hoe zij de milieu-afdruk van papier kan verminderen. Zo begon Crown Van Gelder een zoektocht alternatieven voor de houtvezel, waaronder bermgras, olifantsgras, aardappelen en stro. Daarbij liep de producent uit Velsen-Noord een paar jaar geleden haast toevallig tegen Suiker Unie aan. Suikerbietenpulp, reststroom van onder meer

Corre Energy

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

E_Enlightenmenz.indd 22

03 | 2020

31-07-20 14:43

04-11-20 09:57

23

keuze maakt.’ Het is in dit geval dubbelop. Een suikerproducent die zijn product verpakt in papier waar ook vezels van de suikerbiet in zijn verwerkt. Op zijn minst slimme marketing.

Crown van Gelder en Cosun

de Groningse fabriek van de suikerproducent blijkt inmiddels zeer geschikt om papier van te maken.

The Cosun Beet Company, zoals de suikerproducent zich tegenwoordig noemt, zocht binnen zijn programma ‘Groene Cirkels’ juist hoogwaardige toepassingen voor de pulp, de grootste reststroom van de suikerproductie. Die suikerbietenpulp eindigt traditioneel als veevoeder. Ook wordt er soms groen gas van gemaakt.

Suikerbietenpulp blijkt heel veel bruikbare cellulose-vezels te bevatten en relatief weinig onbruikbare lignine. Ter vergelijking: in aardappelen zit één procent bruikbare vezel, in suikerbieten maar liefst twintig procent. Bovendien is de vezel net als houtvezels van bomen zo’n zeven keer te recyclen in papier en karton. ‘En vergeet niet dat we een reststroom gebruiken en dat er geen chemicaliën nodig zijn om de vezels aan het papier toe te voegen’, stelt algemeen directeur Miklas Dronkers van Crown Van Gelder.

Een groot voordeel ten opzichte van bomen is dat suikerbieten veel sneller groeien. Een bietenveld van een hectare vangt jaarlijks ongeveer dertig ton CO2 af. Een bos neemt in dezelfde tijd drie ton CO2 op. Voordeel is verder dat de vezels niet van ver hoeven te komen, uit Scandinavië, Zuid-Europa, of zelfs Zuid-Amerika. Elke week komt nu 3.000 ton aan houtvezels via de haven van Vlissingen aan in Velsen-Noord, waar de papierfabriek staat van Crown Van Gelder. De suikerbietvezels komen echter van veel dichterbij. Uit de reststromen van de suikerfabrieken van Cosun in Groningen en Noord-Brabant.

Ook de geringe afstand heeft impact op de totale footprint.

Dronkers: ‘We hebben de milieu-afdruk laten berekenen.

Vervanging van hout- door suikerbietvezels levert een milieuwinst op van tachtig procent. Vanaf het nieuwe jaar kunnen we twintig procent van de houtvezels vervangen. In totaal levert dat dus een verbetering van de milieu-afdruk op van zestien procent. Door de kortere transportafstanden is er bijvoorbeeld ook minder uitstoot van fijnstof.’

Crown Van Gelder en Cosun hebben al een dummy laten maken, een 25 kilogram suikerzak. Er zitten wel spikkeltjes in het papier. Dronkers: ‘Dat zijn kleine kurkdeeltjes afkomstig uit de schil van de suikerbiet. Voor de klant zijn die spikkeltjes prima, want daarmee laat hij zien dat hij een verantwoorde

Aluminiumproducent Aldel wil met partner Ecorus een microgrid in Farmsum aanleggen. Daardoor kunnen twee nabijgelegen zonne-energieprojecten, die vastlopen door netcongestie, toch worden gerealiseerd. ‘Dit is een mooi voorbeeld van de industrie als katalysator van de energietransitie’, vindt Eric Wildschut, CFO van Aldel.

Aldel gaat zonne-energie voor eigen gebruik produceren op haar daken en terrein. In totaal gaat het over ongeveer twintig megawattpiek. Het op- en overslagbedrijf Gebr. Borg, een halve kilometer ten oosten van Aldel wil echter ook zonnepanelen op het dak. En nog eens een paar honderd meter verder wil Eneco een zonnepark van zeventien megawatt aanleggen. Maar op deze twee locaties is de netaansluiting een probleem wegens capaciteitsgebrek van het net.

Een microgrid is daarvoor een relatief eenvoudige oplossing.

Wildschut: ‘We trekken een paar honderd meter kabel en koppelen die zonne-installaties aan Aldel. Dat is technisch geen enkel probleem, want onze aansluiting is zwaar genoeg en wij kunnen de stroom van die lokale energiehub direct gebruiken.

Bovendien is het een investering die je snel terug verdient.’

Aldel werkt samen met Ecorus bij het realiseren van haar zonnedak op de productiehallen en de grondgebonden installatie op het terrein. Deze partner bracht ook alle betrokken partijen voor het microgrid bij elkaar en zocht technisch en juridisch alles uit. ‘De huidige netcongestie zet een rem op de verduurzaming’, stelt Wildschut. ‘Maar door samenwerking met relevante marktpartijen en creativiteit kun je daaraan het hoofd bieden.’

Op dit moment produceert de aluminiumsmelterij van Aldel al flexibel. Is er een overschot aan wind en zonne-energie dan neemt het bedrijf een groot volume af. Waait de wind niet en schijnt de zon niet, dan schakelt het de ovens deels uit.

Dankzij deze flexibele productie verbruikt het bedrijf een groter aandeel hernieuwbare stroom. Bovendien draagt het bij aan het balanceren van het net.

FOTO: KEES VAN DE VEEN

FOTO: PIXABAY

Ecorus en Aldel - Energiehub

Aldel en Ecorus

www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

E_Enlightenmenz.indd 23

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 09:57

Spr Dan

24

BRANDED CONTENT BILFINGER TEBODIN

Elektrificeren op een

slimme manier Om aan de klimaatdoelstellingen te voldoen, onderzoeken veel bedrijven hoe ze minder afhankelijk kunnen worden van aardgas. Elektrificatie is een van de mogelijkheden, maar er zitten haken en ogen aan. Izak Boot, energiespecialist bij ingenieurs- en adviesbureau Bilfinger Tebodin, pleit ervoor om elektrificatie slim te doen door een stappenplan te gebruiken. Ook moet er volgens hem veel meer aandacht komen voor het hergebruik van restwarmte.

Dagmar Aarts

Izak Boot merkt dat klanten Bilfinger Tebodin steeds vaker vragen hoe ze van het gas af kunnen en welke rol elektriciteit daarin kan spelen. ‘De brief die minister Wiebes twee jaar geleden stuurde, is vaak de trigger. Hij schreef dat bedrijven in 2030 van het gas af moeten zijn. Een andere reden voor de vragen die wij krijgen, zijn eisen die vanuit het buitenland worden opge­ legd door een hoofdvestiging zonder lokale kennis of in landen zonder een uitgebreid aardgasnetwerk en een hoog aanbod van duurzaam opgewekte elektriciteit. Hier in Nederland is de situatie vaak totaal anders. Wij zijn een echt aardgasland is. Fabrieken zijn erop ingericht en daarbij is de gasprijs gun­ stiger dan de elektriciteitsprijs.’

haalbaarheidsstudie naar een gasloze fabriek zien. ‘Verduurzaming kost veel geld’, zegt Boot. ‘Het is puzzelen om een rendabele businesscase te vinden.

Als je helemaal van het gas af wilt met behulp van elektrificatie, dan is dat echt onbetaalbaar. Daarom pleit ik ervoor om elektrificeren op een slimme manier te doen.’

Boot betoogt om niet direct te elek­ trificeren, maar een stappenplan te gebruiken. De eerste stap is om de energievraag te reduceren en bestaan­ de energiedragers zo optimaal mogelijk in te zetten. Vervolgens moet rest­ warmte worden hergebruikt. ‘Het is zonde om nieuwe warmte te maken als een fabriek een overschot heeft.’

Restwarmte Slim Klanten schrikken vaak als ze de con­ clusies van een scenario­onderzoek of

Bilfinger Tebodin is een multidisciplinaire consultancy- en engineeringorganisatie met kantoren in negen Europese landen. Bilfinger Tebodin levert advies- en engineering services in een breed scala van markten: chemie, energie, olie en gas, farmaceutische industrie, voedingsmiddelenindustrie en pijpleidingen.

www.industrielinqs.nl

R Branded content.indd 24

Kosteneffectiviteit De derde stap richting elektrificatie is om het restwarmtepotentieel te vergroten en nog beter te benutten door de inzet van warmtepompen. Hierdoor kan je warmte die je niet kon gebruiken toch inzetten door het weer op hogere temperatuur te brengen. ’Eigenlijk is dit al een stukje elektrificatie, omdat de compressoren elektriciteit gebruiken.’

Als laatste stap zou je volgens Boot kunnen elektrificeren. ‘Maar bedrijven moeten zich realiseren dat het veel geld kost. Voor veel bedrijven is verwar­ men met gas nu eenmaal twee keer zo goedkoop dan met elektriciteit. Het stappenplan is een oplopende schaal in kosteneffectiviteit.’

Miljoeneninvestering Het stappenplan past Bilfinger Tebodin toe bij bedrijven die hen om advies vra­ gen. Dat deed ze onder andere voor een internationaal foodbedrijf. Het hoofd­ kantoor heeft als ambitieuze vraag­ stelling of de fabriek in 2025 van het aardgas af kan zijn. Boot: ‘Wij hebben uitgezocht wat hun opties en de kosten zijn. Het blijkt dat er heel veel moet wor­ den aangepast. Denk bijvoorbeeld aan alle gebouwverwarming en een nieuwe stoomvoorziening. Je praat dan echt over een miljoeneninvestering, terwijl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Hij vindt dan ook dat er veel meer aan­ dacht moet komen voor het hergebruik van industriële restwarmte. ‘Elektrifi­ catie klinkt interessanter dan warmte terugwinnen, want daar hebben we het al twintig jaar over. In de praktijk zie je ook dat bedrijven het terugwinnen van warmte niet doen omdat de terugver­ dientijd zeven jaar is, terwijl ze tege­ lijkertijd bezig zijn met scenario’s voor elektrificatie waarbij de terugverdientijd negatief is. Als Bilfinger Tebodin zouden wij graag zien dat zowel bedrijven als de overheid meer aandacht en prioriteit geven aan het hergebruik van rest­ warmte. Het is geen honderd procent

oplossing maar het is wel een hele kos­ teneffectieve eerste veertig procent.’

03 | 2020

31-07-20 14:43

04-11-20 09:58

FOTO: BILFINGER TEBODIN

25

De eerste stap richting verduurzaming is om de energievraag te reduceren en bestaande energiedragers zo optimaal mogelijk in te zetten.

Vervolgens moet restwarmte worden hergebruikt.

hun jaarlijkse aardgaskosten maar een klein deel van het jaarbudget zijn.’

Uiteindelijk heeft Bilfinger Tebodin daarom een voorstel gedaan om gefa­ seerd van het gas af te gaan. Bestaande installaties kunnen efficiënter worden gemaakt. Zo kan een thermisch olie­ systeem, waarbij veel warmte verloren gaat, versneld worden uitgefaseerd.

2030 wordt als een meer realistische horizon gezien dan 2025. ‘Met die boodschap gaat het bedrijf nu naar het hoofdkantoor.’

Praktijkvoorbeelden Ook voor vrachtwagenproducent Scania onderzocht Bilfinger Tebodin hoe ze duurzamer kon produceren in een nieuwe fabriek. Boot: ‘Het bedrijf heeft warm water nodig, maar ook koude. Wij zagen een mooie synergie waarin je met warmtepompen zowel de warmte als koude kunt maken. Dat scenario hebben we onderzocht en het bleek dat het nauwelijks duurder is dan traditionele ketels die op aardgas werken. Dat gaf voor Scania de doorslag om voor dit scenario te kiezen.’

Voor een andere klant heeft Bilfinger Tebodin een elektrische stoomke­ tel ontworpen en geïntegreerd in

‘Wij zouden graag zien dat zowel bedrijven als de overheid meer aandacht en prioriteit geven aan het hergebruik van restwarmte.’

Izak Boot energiespecialist Bilfinger Tebodin

de bestaande stoominstallatie. Als windmolens veel stroom over hebben en de prijs laag is, dan kan de energie­ leverancier de elektrische stoomketel aanzetten. Op dat moment kan stoom goedkoper worden gemaakt met elek­ triciteit dan met aardgas.

Ambities Het zijn allemaal stapjes waardoor bedrijven dichter bij gasloze productie

komen. Boot denkt wel dat de termijn die Wiebes in zijn brief stelt om van het gas af te gaan voor veel bedrijven niet realistisch is. ‘In de voedingsmiddelen­ industrie kan het nog relatief eenvoudig zijn, omdat daar lage temperaturen worden gebruikt. Maar voor de proces­ industrie en chemie is het ontzettend ingewikkeld. Het goede is wel dat de brief voor ambities en aandacht heeft gezorgd.’

European Industry & Energy Summit

Wilt u meer praktische voorbeelden van Bilfinger Tebodin over elektrificatie? Meld u dan aan voor de European Industry &Energy Summit. Op 8 december verzorgt Bilfinger Tebodin een break-out sessie van 11.50 tot 12.30 uur in Studio Amsterdam.

Deze is gratis online te volgen. Aanmelden kan via www.industryandenergy.eu

www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

R Branded content.indd 25

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 09:58

26

PROJECT

grip op turnaround in coronatijd Total vergroot

De timing van de turnaround van de Total Raffinaderij in Antwerpen zou best wel eens gunstig uit kunnen pakken. Hoewel de coronacrisis de tweede golf beleeft, konden turnaround manager Jos Vermylen en sitemanager Jacques Beuckelaers de afgelopen maanden te rade gaan bij hun collega’s. De Antwerpse site van de internationale groep Total kan dan ook profiteren van een reeks maatregelen die bewezen de hygiëne verhogen en de kans op besmetting zo klein mogelijk te maken.

David van Baarle

Total-dochter Zeeland Refinery rondde onlangs nog een turnaround af en Shell had als een van de eerste bedrijven in de coronacrisis zijn productie stilgelegd voor inspecties, keuringen en onderhoud.

De petrochemische site van Total in de haven van Antwerpen bestaat eigenlijk uit drie sites. Sinds 2013 zijn de sites echter geïntegreerd om zo de meeste waarde uit aardolie te halen tegen de laagste kosten. De turnaround van de Total Raffinaderij beslaat vijftien procent van de totale assets van het platform. Meer specifiek is het bedrijf op het moment van schrijven halverwege de inspecties, keuringen en onderhoud van de crude destillatie unit (CDU) en de fluid catalytic cracking unit (FCCU). Beuckelaers: ‘De installaties hebben het zeven en een half jaar volgehouden terwijl het inspectieregime voorheen op zes jaar stond. Dankzij risk based inspections was de integriteit van de installaties gewaarborgd en konden we de onderhoudsintervallen rekken. Maar nu was het toch tijd om ze uit bedrijf te nemen en fysiek te inspecteren. Het beeld dat we zien komt aardig overeen met de meetresultaten en we kunnen wel zeggen dat de installaties goed hebben gedraaid.’

Corona

Safety Street De kennis van de partners van Total Antwerpen leidde tot de inrichting van een zogenaamde Safety Street. Beuckelaers: ‘Partijen die bij turnarounds in Geleen en Terneuzen waren geweest, namen het idee mee naar Antwerpen. Nieuwe medewerkers krijgen hier de veiligheidsprocedures op interactieve wijze aangereikt. Ze krijgen niet alleen de instructies, maar kunnen ook het te gebruiken veiligheidsmateriaal zien en procedures in een veilige omgeving uittesten. Inmiddels hebben al meer dan 1300 mensen zo’n training doorlopen, ook van de partnerbedrijven. Met name ook voor anderstaligen is zo’n training waar je dingen ziet, in plaats van omschreven, van grote waarde.’

www.industrielinqs.nl

J Project Turnaround.indd 26

Veiligheidsbubbels Misschien nog wel de meest ingrijpende maatregel is de invoering van veiligheidsbubbels. Vermylen: ‘We hebben onze

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

De technische uitdagingen waren dan misschien niet de grootste ooit, de Covid-19-crisis vroeg wel om extra maatregelen. Vermylen: ‘Na de laatste turnaround beginnen we eigenlijk direct met de planning voor de volgende. In die planningen hadden we nog geen rekening gehouden met een pandemie. Net als de rest van de wereld overigens. Er werken hier tweeduizend mensen op de site en tijdens een turnaround komt daar nog eens achthonderd man bij van contractors. Wij noemen ze overigens liever partners omdat we steeds meer met elkaar samenwerken. Dat deden we ook zodra bekend was dat we door konden gaan met de stop. Samen met partners, die al ervaring hadden opgedaan bij andere projecten, bepaalden we de veiligheidsmaatregelen. Zo zijn mondmaskers altijd en overal verplicht. In de eenheden is een volgelaatscherm een alternatief. Natuurlijk moet iedereen anderhalve meter afstand houden en bij ziekteverschijnselen niet op de site komen. We scannen bij de poort de temperatuur van de medewerkers en hebben een medische dienst op de site die sterk betrokken is bij het Covid-19 gebeuren. We voeren zelf contactonderzoeken en risicoanalyses uit in geval van een besmetting en doen de nodige testen om een besmetting onmiddellijk in te dammen.’

03 | 2020

31-07-20 14:43

04-11-20 09:59

Spr Dan

FOTO’S: TOTAL RAFFINADERIJ

27

De turnaround van de Total Raffinaderij beslaat vijftien procent van de totale assets van het platform

partners gevraagd hun personeel te koppelen in groepen van acht personen. Zij gaan samen naar de site, kleden zich gezamenlijk om in aparte ruimtes, lunchen samen enzovoorts.

Dit was voor onze partners een grote logistieke operatie. Nu zit het deel wat nu stilligt aan de westzijde van het complex, zodat we een geografisch afgekaderd blok vormen. De partners blijven de volledige dag in deze area en we hebben de kantine naar dit gebied verplaatst. In de kantine kunnen tweehonderd personen gelijktijdig in veilige omstandigheden hun maaltijd nuttigen.

Zo kunnen we met drie shifts, iedereen bedienen. Tussen iedere shift reinigen we de plekken uiteraard grondig.’

Energiebesparing Ondanks de veranderde omstandigheden, bleef de scope van het project hetzelfde. Naast de wettelijk verplichte inspecties, grijpt Beuckelaers ook de kans aan om energiebesparende modificaties uit te voeren. ‘Total sprak de ambitie uit om in 2050 in Europa CO2-neutraal te produceren, tot aan scope 3 toe’, zegt Beuckelaers. ‘Willen we die ambities halen, dan moeten we nu al aanpassingen doen aan de installaties. De eerste modificatie is aan een van de ovens. We vervangen een luchtvoorverwarmer voor een vergelijkbaar systeem dat warmte uit de schouw recupereert. Om dit project veilig en snel te kunnen uitvoeren, hebben we wel wat slimme trucs toegepast in de engineering

van de warmtewisselaar. Daardoor is het laswerk aan de piping on-site tot een minimum beperkt gebleven.’

De andere grote ingreep is de elektrificatie van een blower van de FCCU. Beuckelaers: ‘We vervangen een door een vier megawatt condensatieturbine aangedreven blower voor een volledig elektrische motor-aangedreven versie. De installatie van de nieuwe motor vereist ook de installatie van extra capaciteit in een elektrisch onderstation.’

‘We hebben momenteel projecten om rond de twintig megawatt capaciteit te elektrificeren.’

JACQUES BEUCKELAERS SITEMANAGER TOTAL RAFFINADERIJ

Alleen al de elektrificatiestap scheelt jaarlijks 24.000 ton CO2-uitstoot. Samen met de efficiency-stap in het fornuis voorkomt Total jaarlijks dertigduizend ton emissie. Beuckelaers: ‘Elektrificatie is een belangrijk onderdeel van het traject naar emissieneutrale productie. We hebben momenteel projecten om rond de twintig megawatt capaciteit te elektrificeren. Om www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

J Project Turnaround.indd 27

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 09:59

MAGAZINES ONLINE TALKSHOWS BEREIK NETWERK EVENEMENTEN KENNIS DELEN BRANDED CONTENT NIEUWS

Industrielinqs pers en platform is een moderne uitgeverij en netwerk voor de industrie. Binnen onze platforms bouwen wij samen met partners, leden en experts aan uitgebreide kennisnetwerken.

Versterk uw netwerk!

Meer informatie over partnerships, lidmaatschappen en contentproducten: Janet Robben +31(0)20 31 22 085 janet@industrielinqs.nl

Pascal van der Molen +31(0)6 26 92 96 88 pascal@industrielinqs.nl

Onze platforms

www.industrielinqs.nl Industrielinqs advertentie nieuw.indd ILINQS03 Advertenties.indd 28 1

7-9-2020 13:19:37 04-11-20 09:24

29

De komende jaren staan voor de site in het teken van turnarounds. Tot 2024 vindt er jaarlijks een plaats.

ook de scope 2 emissies te voorkomen, sluiten we diverse contracten af voor groene stroom. Alleen al in Spanje komt meer dan drieduizend megawatt aan door Total geproduceerde zonnestroom beschikbaar, dus capaciteit is er genoeg. Zoals het er nu uitziet is in 2022 alle stroom die Total Antwerpen gebruikt groen.’

‘We weten beter dan ooit op welk punt in de planning we staan.

Bovendien houden we de vinger aan de pols wat betreft de scope.’

JOS VERMYLEN TURNAROUND MANAGER TOTAL RAFFINADERIJ

Spreiding De komende jaren staan voor de site in het teken van turnarounds. Vermylen: ‘Tot 2024 hebben we jaarlijks een turnaround. Het voordeel van deze gespreide stops is tweeledig. Ten eerste voorkomen we hiermee capaciteitsproblemen. Het is voor onze partners namelijk steeds lastiger om goed gekwalificeerd technisch personeel te krijgen. Bijkomend voordeel is dat onze teams en die van de partners steeds meer kennis en ervaring opbouwen. Wanneer je eens in de zes jaar een grote onderhoudsstop hebt, kan je team na zo’n tijdsbestek heel anders van samenstelling zijn.

Door deze aanpak kunnen we de geleerde lessen heel snel toepassen in de volgende stop. Overigens beperken we de stops echt tot de equipment die niet in bedrijf kunnen worden gereviseerd. Bijna alle rotating equipment onderhouden en

reviseren we tijdens bedrijf. Door de scope van een stop te beperken, win je ook tijd en geld.’

Big data De huidige turnaround met ongeveer drieduizend werk­ pakketten is nog altijd behoorlijk complex. ‘Hier kan big data ons helpen’, zegt Vermylen. ‘We hebben de afgelopen jaren tijdens turnarounds, maar ook met onze RBI en processystemen heel wat data verzameld. We hebben ons tot doel gesteld deze data veel beter te ontsluiten om de turnaround nog efficiënter te managen. We scoren al goed in de benchmark, maar we willen nog meer grip hebben op de efficiënte uitvoering van de werkpakketten. Dat betekent dat zowel wij als de partners op het juiste moment over de juiste informatie moeten beschikken. We gebruiken ook een tool die de progressie op de voet volgt. We weten dus beter dan ooit op welk punt in de planning we staan. Bovendien houden we de vinger aan de pols wat betreft de scope. Zijn er onverwachte wijzigingen, dan kunnen we deze snel aanpassen. Bovendien kunnen we bijsturen als de kwaliteit in het geding dreigt te komen.’

Vermylen verwacht steeds meer gebruik te kunnen maken van de mogelijkheden die digitalisering en robotisering bieden.

‘We voeren al inspecties uit met drones. Waar we voorheen een steiger in een fornuis moesten bouwen om de vuurvaste bekleding te inspecteren, sturen we nu een drone naar binnen.

Ook op het gebied van risk based inspection technieken leren we steeds meer. De overheden en toezichthouders kijken geïnteresseerd mee, maar ook de eigen specialisten van de Groep Total controleren zorgvuldig of de metingen overeenkomen met de inspecties. Gelukkig is de degradatie in lijn met de verwachtingen en deelt men onze bevindingen dat we de integriteit van de installaties veilig hebben geborgd.’ www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

J Project Turnaround.indd 29

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 09:59

Spr Dan

30

PLATFORM

Industrielinqs en haar verschillende platforms hebben diverse partners, leden en experts die het netwerk versterken Partners Industrielinqs

Partners iMaintain

Partners Utilities

Partners Het Nieuwe Produceren

Contentpartners

Kennis- en innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie

Leden Industrielinqs

Leden iMaintain

Leden Utilities

Leden Het Nieuwe Produceren

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van Industrielinqs, kijk dan op www.industrielinqs.nl of neem contact op met Janet Robben - janet@industrielinqs.nl www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Industrielinqs Platform.indd 30

03 | 2020

31-07-20 14:43

04-11-20 10:01

31

Experts iMaintain Henk Akkermans

Michel Grijpink

Universiteit Tilburg/WCM

Hogeschool Utrecht

Erik Bijlsma

Gemeente Amsterdam

Taco Mets Simon Jagers

Semiotic Labs

Van Meeuwen Industries

Ron Wever

Schiphol Group

Giel Jurgens

Havenbedrijf Rotterdam

Mark Oosterveer

Johan Wolt

Mainnovation

iTanks

Delesto

Maarten Habets

Nico van Kessel

Peter Schokker

Tim Zaal

Heineken

Tata Steel

Koninklijke Vezet

TZConsultancy

Annemarie Burgemeester

Hans Hennekam

Ton Klinkenberg

Rijkswaterstaat

Yokogawa

Phijns

Michael Donders

Rob de Heus

Theo Knijff

Unilin Insulation

HeusConsult

Dow Chemicals

voormalig NAM/ Profion

Leo van Dongen

Geert-Jan van Houtum

Cor van de Linde

Binne Visser

Universiteit Twente

TU Eindhoven

iTanks

Philips

Ton Huibers

Celeste Martens

Nedschroef

Croonwolter&dros

ENGIE Services West Industrie

Sophie Dingenen

Martijn de Graaf

Han Slootweg

Cyril Widdershoven

Bird & Bird

VoltaChem/TNO

Enexis

Verocy

Teus van Eck

Rob Kreiter

Teus van Eck Energie en Milieu

TKI Energie en Industrie

Hans van der Spek

Ad van Wijk

FME

TU Delft

Marcel Galjee

Fokko Mulder

Frank Tielens

Nouryon

TU Delft

HeatMatrix Group

Mark Haarman

Dennis Braamse

LambWeston/ Meijer

Jan Stoker

Hogeschool Utrecht

Roelf Venhuizen

Ivo van der Gaag

Alpha Storage Group

Ivo van Vliet

Expertpanel Utilities

Experts Het Nieuwe Produceren Geanne van Arkel

Frans BrĂźning

Interface

KH Engineering

Peter van der Pluijm

Jacques Reijniers

Platform Duurzaam Rijnmond

EBS Business School

Petrus Postma

Richard Schouten

Jan Willem Slijkoord

&Flux

SA3M

SPIC Emmen

Diana Seijs

Bilfinger Tebodin

Aaldrik Haijer Corine Baarends

VNO-NCW

Water & Energy Solutions

www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

Industrielinqs Platform.indd 31

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 10:01

32

VEILIGHEID

‘Bol.com van veiligheid’ Binnen de (petro)chemische industrie in Nederland is er ontzettend veel kennis over veiligheid. Ook wordt er enorm veel gedaan aan innovatie. Maar het is allemaal ook een beetje versnipperd. Hoe voorkom je dat iedereen het wiel opnieuw gaat uitvinden? En hoe breng je de kennis die er is bij elkaar? Als een soort Bol.com wil Safety Delta Nederland helpen om de Nederlandse (petro)chemische industrie in 2030 de veiligste ter wereld te laten zijn.

‘Nee, we gaan niet allemaal nieuwe dingen onderzoeken en we gaan bedrijven niet vertellen wat ze moeten doen’, zegt Arjan van Dijk, programmadirecteur van Safety Delta Nederland (SDN) (Zie kader voor zijn profiel). ‘Zie ons als een kennismakelaar, wij brengen vraag en aanbod bij elkaar. Bij SDN kan je vinden wie wat doet op het gebied van veiligheid in het bedrijfsleven, de wetenschap en bij de overheid.’

Sinds eind 2016 werken overheid, (petro)chemisch bedrijfsleven en wetenschap in het programma Duurzame Veiligheid 2030 samen. Het programma eindigt op 31 december 2020. De drie partijen zijn ervan overtuigd dat verdere samenwerking nog meer kansen biedt om de veiligheid in de (petro)chemische industrie verder te verbeteren. Daarom is SDN opgestart.

Kenniscentrum Dagmar Aarts

Er wordt een kenniscentrum opgericht waar alle belanghebbenden kennis over veiligheid kunnen halen en brengen.

‘Het wordt een soort Bol.com waar informatie van allerlei partijen binnenkomt en door allerlei partijen wordt opgevraagd op een systematische manier’, zegt Van Dijk. ‘Als je bijvoorbeeld informatie zoekt over corrosie onder isolatie, dan zie je wat andere bedrijven voor succesvolle techniek hebben toegepast en vind je welke bedrijven er kennis over kunnen leveren.’

‘Hoe communiceer je nou op een goede manier de risico’s van de industrie naar omwonenden en hoe luister je naar hun zorgen?’

ARJAN VAN DIJK PROGRAMMADIRECTEUR SAFETY DELTA NEDERLAND

Maar welke informatie stop je nou allemaal in het kenniscentrum? Veiligheid is nogal een breed gebied.

SDN richt zich daarom vooral op procesveiligheid en omgevingsveiligheid. Van Dijk: ‘We moeten kijken naar zaken waar in de industrie moeilijkheden mee zijn. Zodat als je daar een extra stap maakt, het onmiddellijk gevolgen heeft voor iedereen.’ Zo zijn bijvoorbeeld corrosie onder isolatie, menselijk handelen en lekdetectie speerpunten van het programma.

Risicoperceptie Wil je als bedrijf een goede buur zijn, dan moet je open communiceren over de veiligheidsrisico’s van jouw fabrieken. www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

N SDN.indd 32

03 | 2020

31-07-20 14:43

04-11-20 10:02

Spr Dan

FOTO: PIXABAY

33

Veiligheid is nogal een breed gebied. SDN richt zich daarom vooral op procesveiligheid en omgevingsveiligheid.

‘Zelf kan ik vanuit mijn huis Pernis en Moerdijk zien. Voor veel mensen kan het een onveilig gevoel geven als het in hun omgeving stinkt. Hoe communiceer je nou op een goede manier de risico’s van de industrie naar omwonenden en hoe luister je naar hun zorgen? Risicoperceptie is moeilijk. Wat wij precies gaan doen aan het stuk buiten de poort zijn we nog aan het definiëren. We willen voortbouwen op het werk uit het programma Duurzame Veiligheid 2030. Het is een belangrijk onderdeel van SDN.’ Een van de uitdagingen volgens Van Dijk is om op korte termijn partijen bij elkaar te brengen en om te zorgen dat iedereen meedoet. ‘De moeilijkheid is niet dat de grote jongens en meisjes het goed doen of specifieke bedrijven uit het MKB. Je wilt de hele keten hebben. Dat maakt het ingewikkeld.’

Een beetje mis Een andere uitdaging is het delen van informatie, een onderwerp dat vaak toch gevoelig ligt in de industrie.

Veiligheid valt gelukkig niet vaak onder intellectual property, waardoor bedrijven op dat gebied meer delen met elkaar.

De moeilijkheid zit hem volgens Van Dijk in het delen van informatie over bijna-ongelukken en de oplossing die bedrijven na zo’n ‘near miss’ hebben bedacht. ‘Bedrijven delen niet altijd wat een beetje mis is gegaan uit angst voor reputatieschade of een boete. We moeten vertrouwen opbouwen dat dat wel kan.

Dat begint vaak met zendings- en missiewerk. Dat gaan we de komende maanden doen.’

Op het moment van het interview half oktober is Van Dijk pas twee weken programmadirecteur, maar hij laat er geen gras over groeien. Zijn ambitie is dat SDN begin volgend jaar

zichtbaar is voor gebruikers uit de industrie, wetenschap en overheid. ‘Ik ben heel ambitieus. Als je geen ambitie hebt, kom je nergens. Ik wil dat we dan een groeiend platform hebben net als Bol.com. Die begon met misschien duizend producten en nu zijn het er miljoenen.’

Profiel Arjan van Dijk Arjan van Dijk ging eerder dit jaar met pensioen nadat hij 36 jaar bij Shell had gewerkt. Hij begon zijn carrière in research en werkte vervolgens in verschillende rollen in raffinaderijen. In 2010 werd hij wereldwijd verantwoordelijk voor veiligheidsstandaarden bij het concern. In die tijd waren er relatief veel dodelijke ongevallen bij Shell, waarvan de meeste in het wegverkeer. Samen met zijn team heeft Van Dijk onder andere het aantal veiligheidsregels versimpeld. Er kwamen twaalf Life Saving Rules. Het aantal dodelijke ongevallen daalde dramatisch en ook waren er minder kleine incidenten.

Na deze functie leidde hij de start-up en operatie van het Kashagan-project in Kazachstan. Toen hij kwam was er al voor miljarden geïnvesteerd in een installatie die olie en gas uit de grond moest halen, en die nog niet werkte. Uiteindelijk is het met de inzet van heel veel mensen gelukt om die fabrieken te laten draaien op een veilige manier.

Daarna kwam Van Dijk weer terug naar Nederland en hield zich bezig met onderzoek naar zaken die mis zijn gegaan of bijna misgingen. Zowel op het gebied van veiligheid als investeringen.

In juli ging hij met pensioen.

www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

N SDN.indd 33

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 10:02

34

IMAINTAIN TECHPORT

iMaintain Techport Onderhoud en techniek mogen wel eens hoger op de politieke kalender komen te staan.

Daarom richtte het iMaintain platform (onderdeel van Industrielinqs) het Schaduwparlement van Onderhoud op. Uit de moties die de schaduwkamerleden tijdens ons congres iMaintain Techport 2020 indienden blijkt wel hoe zeer de krapte op de technische arbeidsmarkt leeft. Ook werd aandacht gevraagd voor duurzaamheid en innovaties.

Zaken die jongeren juist aan zouden kunnen trekken om voor de technische sector te kiezen. De moties konden op veel instemming van het publiek rekenen, ze zijn allemaal aangenomen.

Dagmar Aarts Maintenance manager bij Croonwolter&dros Celeste Martens ziet dat er in onderhoud meestal wordt gekozen voor de bekende en goedkoopste optie. Zij vindt dat in de onderhoudssector bij asset gerelateerde beslissingen CO2 mee moet wegen voor een nog te bepalen bedrag per ton CO2.

Jeroen Verwoort (wethouder gemeente Velsen) pleit ervoor dat de IJmondregio en het Noordzeekanaalgebied worden bestempeld tot nationale hub voor de slimme maak- en onderhoudsindustrie. www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Q iMaintain Techport.indd 34

03 | 2020

31-07-20 14:43

04-11-20 10:03

35

De leeftijdsgrens voor werken in de procesindustrie moet worden verlaagd van achttien naar zestien jaar vindt Jeroen Maan, voorzitter van de VOMI (branchevereniging van dienstverlenende ondernemers in de procesindustrie). ‘Er is nu een groep die ervoor kiest in een andere sector te werken omdat ze de eerste twee jaar nog niet op een plant aan de slag mogen.’

Binne Visser (Public Private Partnerships manager bij Philips in Drachten en voormalig maintenance manager bij hetzelfde bedrijf ) wil dat budget voor techniekonderwijs niet alleen naar scholen gaat maar ook naar bedrijven. ‘Als wij samen optrekken, kunnen we nieuwe practica inrichten en kennis leveren.’

Volgens Henk Akkermans kan smart maintenance onder andere bij het duurzaamheidsvraagstuk helpen. De directeur van World Class Maintenance vindt dat in aanbestedingen van asset owners verplicht gevraagd moet worden welke mogelijkheden partijen zien voor smart maintenance en hoe ze dat in willen zetten.

Mirjam Verhoeff (plantmanager DSM Hoek van Holland en Plant Manager of the Year 2020) pleit ervoor dat de overheid het onderwijs stimuleert om jongeren meer op te leiden voor banen van de toekomst in plaats van de banen van nu. Digitale vaardigheden worden steeds belangrijker. www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

Q iMaintain Techport.indd 35

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 10:03

Spr Dan

Netwerk, maatwerk en een persoonlijke aanpak Match uw vraag met onze technici | Bel ons 078-6120 320

Intelligent & hoogwaardig Iedereen, die met gereedschap of met op gereedschap gebaseerde oplossingen werkt, verdient het om met kwalitatief hoogwaardige, intelligent vervaardigde en zijn persoonlijke veiligheid ondersteunende gereedschappen van GEDORE te werken!

gedore.com

1_2pagLigHZC-B.indd 1

ILINQS03 Advertenties.indd 36

16-10-2019 16:59

04-11-20 09:24

TECHNIEKHELD 37

Een puzzel in een

compacte machine Don Rinkel (57 jaar) en Bram Scheld (43 jaar) van de Ravo Fayat Group hebben een prototype ontwikkeld van een elektrische straatveegmachine. Een uitdaging, want het moet een compacte machine blijven die ook nog makkelijk in serie kan worden geproduceerd.

Dagmar Aarts Rinkel werkt al 41 jaar bij het bedrijf dat straatveegmachines produceert en verkoopt. Scheld is inmiddels dertien jaar in dienst. Ze werken allebei op de R&D afdeling waar ze prototypes voor nieuwe machines bouwen en van alles testen voordat het in productie wordt genomen.

Hoe is deze machine ontwikkeld?

Scheld: ‘Qua functionaliteit is de elektrische machine hetzelfde als onze huidige straatveegmachines. Je trekt eigenlijk de hele ziel eruit en stopt er een nieuwe in. Samen met system developer Post en Dekker hebben wij de afgelopen twee jaar aan de elektrische machine gewerkt. Zij deden het mechanisch tekenwerk en gaven onderdelen een plek.’ Rinkel: ‘Ons werk is om hen te adviseren over wat ze tegenkomen in de machine en hoe problemen op te lossen. Ook bouwen wij het prototype.’

Wat was jullie grootste uitdaging?

Rinkel: ‘Een straatveegmachine is heel compact, maar zit vol met elektra en hydrauliek.’ Scheld: ‘De buitenafmetingen van de machine zijn bekend, net als de grootte van de cabine. In de rest moet best wel een complex systeem worden gepuzzeld.’

‘Ook moeten we de machine zo bouwen dat het voor onze productielijn makkelijk in serie is te produceren’, legt Rinkel uit. ‘Het vergt veel nadenkwerk’, vult Scheld hem aan. ‘Soms is het bijvoorbeeld handig om onderdelen voor te monteren zodat ze later makkelijker op de productielijn kunnen worden ingebouwd.’ Daarnaast moet aan de levensduur van de machine worden gedacht, vertelt Rinkel. ‘En een monteur moet er makkelijk bij kunnen als hij iets moet repareren.’

Hoe ver zijn jullie met de machine?

Scheld: ‘Op het moment draait er een lijn voor productie en zijn de eerste vijf elektrische straatveegmachines gemaakt.’

‘Dat geeft een kick’, zegt Rinkel. ‘Tot een maand geleden waren we nauw betrokken om te helpen bij aanloopproblemen. Maar als de lijn draait, dan begint het voor ons rustiger te worden.

Dan gaan wij weer door met andere ontwikkelingen.’

Wat maakt jullie werk leuk?

‘Het is leuk om samen te kijken hoe je het voor elkaar krijgt om alles in de machine te stoppen zodat hij werkbaar wordt voor productie’, zegt Rinkel. Scheld: ‘We zijn daarbij met allerlei soorten techniek bezig en leren elke keer weer wat nieuws. Zo’n elektrische veegmachine is daardoor een leuke uitdaging.’

Techniekhelden FOTO: RAVO FAYAT GROUP

Techniekhelden zijn technici die om bepaalde redenen onmisbaar zijn voor het bedrijf of die iets bijzonders doen of hebben gedaan met grote impact. Heeft u een collega die u in het zonnetje wilt zetten? Laat het ons weten via redactie@industrielinqs.nl Bram Scheld (links) en Don Rinkel ontwikkelden een elektrische straatveegmachine.

www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

M Techniekheld.indd 37

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 10:05

Spr Dan

38

WET- EN REGELGEVING

SZW zint op

afschaffing IvG Tijdens de Industrielinqs Live Talkshow over flexibilisering van turnarounds gaf Gerlof Sijnstra van Bureau Veritas al aan dat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) twee wijzigingen wil doorvoeren in de regeling drukapparatuur. Allereerst neemt SZW in de regeling op dat de Keuringsdienst van de Gebruiker ook de taakvelden kan krijgen voor termijnverlenging en termijnflexibilisering. Als tweede wijziging stelt men voor de Inspectieafdeling van de Gebruiker te schrappen. Sijnstra ziet de ingreep als een stap terug en vreest dat de regeldruk bij bedrijven zal toenemen.

Voor de begripsvorming eerst even een klein stukje historie.

Wet- en regelgeving rondom drukapparatuur was tot eind 1990 vastgelegd in verschillende wetten zoals de Stoomwet, de Mijnwet en de Hinderwet. De verschillende wetten gaven de overheid grip op de betrouwbaarheid van drukapparatuur tijdens nieuwbouw en borgde zowel de keuring voor ingebruikname als herkeuringen. De opstapeling van wetten zorgde voor een lappendeken van wet- en regelgeving voor drukapparatuur. Helemaal toen in 1997 ook nog de overgangsfase voor de Europese richtlijn nieuwbouw drukapparatuur inging. Nederland moest deze richtlijn verplicht opnemen in de Nederlandse wetgeving. In diezelfde periode maakte het kabinet Rutte I zich hard voor het verminderen van regels en regeldruk van de overheid en meer verantwoordelijkheid bij fabrikanten en gebruikers.

In 1999 werd de Europese richtlijn nieuwbouw drukapparatuur daadwerkelijk opgenomen in de Nederlandse wetgeving.

Deze Europese richtlijn leidde tot de introductie van de Keuringsdienst van Gebruikers (KvG). Gebruikers mochten, als ze aan de regels voldeden, zelf hun drukapparatuur inspecteren en keuren.

David van Baarle

NL-CBI Tegelijkertijd leidde de nieuwe Europese wetgeving tot de introductie van de aangewezen keuringsinstantie, dat later werd omgedoopt naar Nederlandse comformiteitsbeoordelingsinstanties (NL-CBI’s). Omdat de overheid onvoldoende kennis, kunde en capaciteit had om toe te zien op de nieuwe richtlijn, riep ze de hulp in van de markt. Als onafhankelijke, derde partij toetsen de NL-CBI’s of bedrijven zich aan de wet- en regelgeving en protocollen houden. Bovendien maakte de introductie van de NL-CBI een einde aan de samenwerkingsovereenkomsten tussen gebruikers en het oude Stoomwezen. Die laatste partij had in de loop der jaren een monopoliepositie gekregen, wat niet wenselijk was in een onafhankelijke beoordeling van kritieke apparatuur.

In 2005 voegde SZW een lichtere versie van de KvG toe aan het besluit drukapparatuur: de Inspectieafdeling van Gebruikers (IvG). De IvG mocht zelf, onder toezicht van een NL-CBI zijn apparatuur keuren. De eisen die aan een IvG worden gesteld zijn hoog. Zo moeten gebruikers worden gecertificeerd en is er regulier toezicht op de uitvoering van inspecties. De NL-CBI’s controleren tevens of de inspectierapportage conform de eisen is, Zoals vastgelegd in het Warenwetbesluit, de Warenwetregeling en het werkveldschema drukapparatuur. www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

O IVG.indd 38

03 | 2020

31-07-20 14:43

04-11-20 10:06

Spr Dan

FOTO: ADOBESTOCK

39

Het is de vraag of deze stappen het kennis, kunde en capaciteitsprobleem van de overheid oplossen.

Afschaffing IvG

Centralisatie

Volgens Gerlof Sijnstra, technical manager industrie bij Bureau Veritas, is de invoering van de IvG een waardevolle toevoeging geweest die de regeldruk bij bedrijven verlichtte terwijl de veiligheid geborgd bleef. Desondanks informeerde het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid onlangs de markt dat het van zins is de IvG af te schaffen en alleen nog maar KvG’s te accepteren. Sijnstra: ‘Het is mij volstrekt onduidelijk waarom SZW deze stap zet. Hiermee komen naar alle waarschijnlijkheid opnieuw de oude samenwerkingsoverkomsten terug.’

Vanaf de invoering van het besluit drukapparatuur zijn er drie bedrijven geaccrediteerd als KvG. In de gehele periode vanaf 2005 heeft slechts één IvG de overstap gemaakt naar KvG. Om deze overstap te maken moet je worden geaccrediteerd door de Raad van Accreditatie (RvA). Deze extra eis levert niets extra’s op, want de werkzaamheden blijven hetzelfde.

Het enige verschil is dat ze door de KvG worden uitgevoerd.

Hiermee komt er een extra druk op bedrijven om meer personeel aan te nemen en zullen ze meer audits moeten uitvoeren.

Nu is er vanuit verschillende hoeken veel commentaar op het functioneren van de overheid en diens handhaving.

Zie bijvoorbeeld het proefschrift van Marieke Kluin over handhaving en regelnaleving in de Nederlandse chemische industrie: Optic Compliance. Maar ook de onderzoeken van de Veiligheidsraad voor de Veiligheid zijn niet mals. Intussen wordt DCMR een landelijk inspectiebedrijf en schrapt men de IvG’s. Tegelijkertijd zal volgend jaar het samenwerkingsplatform BRZO+ in werking treden.

Het is de vraag of deze stappen het kennis, kunde en capaciteitsprobleem van de overheid oplossen. Net als de capaciteit, kennis en kunde bij de RvA – die nu al niet of nauwelijks aan de vraag kunnen voldoen. De vraag naar dit soort specialisten is namelijk erg groot zowel bij de gebruikers, de NL-CBI’s, I-SZW, DCMR als straks ook de RvA. Of zou de overheid terug willen naar meer regeltjes, regeldruk en toezicht? Veel marktpartijen zijn tevreden met de huidige status en menig incident is terug te leiden naar operationeel handelen en niet naar falende inspectiediensten van de gebruiker. Dus waarom iets afschaffen dat zich heeft bewezen? www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

O IVG.indd 39

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 10:06

40

BRANDED CONTENT TNO

Tijd voor actie in energietransitie Nu de contouren van een duurzame energievoorziening steeds duidelijker zichtbaar wor­ den, is het tijd de weg naar die toekomst te plaveien. Het Energieakkoord en het Klimaat­ akkoord zetten de stip op de horizon. Volgens Sjaak van Loo en Maxine Tillij van TNO kun­ nen we de vergezichten alleen halen als we nu keuzes maken en actie ondernemen.

David van Baarle

‘De weg naar een duurzame energietoekomst is geen rechte lijn’, zegt Systeemintegratie-expert Sjaak van Loo. ‘Gaandeweg kom je steeds weer obstakels tegen die aanpassing van de koers vragen. Het is de kunst om die koerswijziging op tijd aan te zien komen zodat je snel kunt bijsturen.’

Er liggen al heel wat scenariostudies klaar en ook in het Klimaatakkoord zijn de partijen overeengekomen welke transitiepaden zij willen volgen om de CO2-emissies in 2050 tot nul te reduceren. Van Loo: ‘Het probleem is dat die scenario’s meestal een einddoel schetsen en niet de weg er naar toe. En juist de vraag hoe je tot dat einddoel komt, moeten we ons nu stellen. Het aanleggen van een elektrische infrastructuur kost namelijk tientallen jaren.

Het ombouwen van de gasinfrastructuur naar waterstof is misschien sneller en goedkoper, maar leidt weer aan de productiekant tot vertragingen en kosten. Daar komt nog bij dat wanneer je eenmaal een keuze maakt, dat weer leidt tot vele andere keuzes. Energiesystemen zijn een soort ecosystemen

die allemaal met elkaar verbonden zijn en elkaar beïnvloeden. Heb je eenmaal een keuze gemaakt, dan beperkt dat de keuzeruimte in de toekomst.’

Oplossingsruimte

nog maar technisch van aard. Maxine Tillij is directeur strategische analyse & policy bij TNO: ‘Het wordt pas echt complex als ook de politieke, economische, sociale, ecologische en juridische afwegingen er bij komen. Toch zie je, als je al die verschillende elementen over elkaar heen legt, een oplossingsruimte – solution space – ontstaan. Zo’n solution space laat nog steeds meerdere oplossingen zien die tot hetzelfde resultaat leiden. Je weet in ieder geval welke gevolgen een keuze heeft voor toekomstige ontwikkelingen. Je kunt meerdere zogenaamde storylines doorrekenen waarmee een matrix aan scenario’s ontstaat. Het zichtbaar maken van de gevolgen van keuzes, helpt vervolgens weer bij de gezamenlijke besluitvorming. Kiest de politiek bijvoorbeeld voor een nieuwe kerncentrale, dan beperkt dat andere routes. Nog mooier is dat zo’n solution space ook de no regretopties blootlegt. Zo is de uitkoppeling van warmte bij veel industrieclusters vaak een goede investering.’

Hoe complex het ook al klinkt, de hiervoor geschetste keuzes waren alleen

Regie

Flexibiliteit Om de industrie koolstofneutraal te maken, zullen Nederlandse industriële clusters een metamorfose moeten doormaken. Kiezen ze daarbij voor elektrificatie of bijvoorbeeld de inzet van waterstof? Waarschijnlijk wordt het een combinatie daarvan, maar in de planvorming ontbreekt vaak de systeem­ insteek. Welke keuze men ook maakt: flexibiliteit is de sleutelfactor. Zeker als we te maken krijgen met intermitterende energiebronnen. Hoe ga je om met pieken en dalen in de productie als de wind niet waait of de zon niet schijnt? Je kunt denken aan opslag, maar dat is maar een van de methodes. Load balancing is een andere optie, die weer andere eisen stelt aan het systeem.’

‘Energiesystemen zijn een soort ecosystemen die allemaal met elkaar verbonden zijn en elkaar beïnvloeden.’

Sjaak van Loo systeemintegratie-expert TNO

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

S Branded content.indd 40

Al langer roept de industrie, maar ook de maatschappelijke instellingen om meer overheidsregie. Analoog met de Deltacommissaris voor waterveiligheid, zou een Energiecommissaris hetzelfde mandaat moeten krijgen. Van Loo denkt niet dat daar de volledige oplossing ligt.

‘Het heeft geen zin om ‘een wijs iemand’ aan te stellen die alle beslissingen voor

03 | 2020

31-07-20 14:43

04-11-20 10:07

FOTO: ADOBESTOCK

41

TNO maakt voor de clusters al rangschikkingen in kosten versus opbrengsten voor de verschillende energievormen en -soorten.

ons gaat nemen. Je hebt echt een team van experts nodig met verschillende rollen die de visie moeten dragen. Dat wil niet zeggen dat de Rijksoverheid niet meer de regie naar zich toe moet halen. Tot nog toe ondersteunt ze met name de TSO’s Gasunie en TenneT. De complexiteit gaat echter verder dan alleen infrastructuur. Ook de keuzes van energiebedrijven en energiegebruikers beïnvloeden de oplossingsruimte. Je zult echt met alle partijen, bijvoorbeeld onder leiding van een Energiecommissaris, aan tafel moeten gaan om de belangen en risico’s met elkaar te delen.

Safehouse Wat dat overleg betreft, kan de nieuwe taskforce veel leren van de taskforce infrastructuur klimaatakkoord industrie (TIKI). Tillij: ‘De strategische keuzes van bedrijven voor een bepaalde energie­ soort of energiestrategie kunnen concurrentiegevoelige informatie naar buiten brengen. Hoe meer informatie ze echter kunnen, willen en mogen delen, hoe beter je de systemen op elkaar kunt afstemmen. Je zult dus een onafhankelijke derde partij nodig hebben die een safehouse creëert waar bedrijven hun informatie vrij kunnen delen zonder dat ze de concurrentie wijzer maken.’

‘We moeten gezamenlijk een adaptief systeem inrichten dat kan meeveren met veranderingen.’

Maxine Tillij directeur strategische analyse & policy TNO

Adaptief systeem Van Loo en Tillij zien hun eigen rol vooral in de ondersteuning van de taskforce met kennis en data. ‘Met de brief verduurzaming basisindustrie van minister Wiebes en het rapport van de TIKI, is de oplossingsrichting voor een deel zichtbaar geworden. Nu moeten we gezamenlijk een adaptief systeem inrichten dat kan meeveren met de veranderingen op zowel technisch gebied als op het gebied van maatschappelijke acceptatie. Daar is haast bij geboden omdat de infrabeheerders en het bedrijfsleven nu willen weten waar ze in moeten investeren. Zowel bottom-up als top-down zijn duidelijke kaders nodig om investeringen vlot te trekken.

TNO heeft de kennis en kunde in huis om de keuzes te ondersteunen. Voor de clusters maken we al rangschikkingen in kosten versus opbrengsten voor de verschillende energievormen en -soorten (merit order, red). Als we die deelsystemen kunnen samenbrengen

in één Nederlands systeem, kunnen we ook richting 2050 de energievoorziening betrouwbaar, betaalbaar en rechtvaardig houden.’

Meer weten? Kijk op: www.tno.nl/nl/ aandachtsgebieden/energietransitie TNO verbindt mensen en kennis om innovaties te creëren die de concurrentiekracht van bedrijven en het welzijn van de samenleving duurzaam versterken. Daar werken de ruim 3400 professionals dagelijks aan. Dit doet TNO samen met partners en gericht op negen domeinen: Bouw, Infra & Maritiem; Circulaire economie en milieu; Defensie en veiligheid; Energietransitie; Gezond leven; Industrie; Informatie & Communicatie Technologie; Mobiliteit & Logistiek; Strategische Analyses & Beleid.

www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

S Branded content.indd 41

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 10:07

42

PROJECTEN

GROOT ONDERHOUD Wie: Gate terminal Wat: onderhoud jetties 1 en 2 Waar: Maasvlakte Rotterdam Wanneer: juni - juli 2021

Vanaf 15 juni 2021 voert Gate terminal onderhoudswerkzaamheden uit aan haar jetties 1 en 2.

Voor een periode van 26 dagen zijn dan geen schepen toegestaan aan de steigers. Gate heeft de opdracht voor het uitvoeren van de detailengineering en de constructie-activiteiten gegund aan Spie.

Wie: Gunvor Wat: turnaround Waar: Rotterdam Wanneer: momenteel gaande

Tijdens de stop reinigt, inspecteert en onderhoudt het bedrijf de fabrieken en verbetert waar nodig.

Ook worden diverse projectwerkzaamheden uitgevoerd, die onderdeel zijn van de G2030 strategie, gericht op de transitie naar schonere producten en productieprocessen. Hoewel de installatie al uit bedrijf is genomen, is de turnaround van 2020 vanwege het coronavirus uitgesteld.

Wie: OCI Manufacturing Fertilizers Wat: turnaround Waar: Geleen Wanneer: uitgesteld tot najaar 2020

OCI Manufacturing Fertilizers heeft in 2020 een onderhoudsstop van drie weken. OMF produceert in Geleen salpeterzuur en kunstmest. Salpeterzuur wordt geproduceerd in drie fabrieken (SZF4, SZF5 en SZF6), kunstmest wordt gemaakt in de nitraatfabriek (NF2). Wegens het coronavirus is de turnaround tot in het najaar uitgesteld.

Wie: Shell Wat: onderhoudsstop Waar: Moerdijk Wanneer: momenteel gaande

Shell Moerdijk heeft vanaf begin maart tot half april groot onderhoud uitgevoerd aan twee fabrieken. Aansluitend zou in mei een derde fabriek volgen. De grote onderhoudsstop aan deze derde fabriek is echter uitgesteld tot direct na de zomer.

NIEUW PROJECT Wie: Shell Wat: turnaround van een van de fabrieken Waar: Pernis Wanneer: oktober-november 2020

Shell Pernis voert vanaf half oktober groot onderhoud uit aan een van haar fabrieken. Het bedrijf gaat deze van binnen en buiten inspecteren, schoonmaken en verbeteren. Zo staan er verbeteringen in veiligheid en efficiëntie op het programma. De werkzaamheden moeten eind november zijn afgerond.

Wie: Total Wat: turnaround Waar: Antwerpen Wanneer: september – november 2020

Total Raffinaderij Antwerpen heeft een turnaround. Naast de onderhoudsbeurt die eens in de zes jaar plaatsvindt, worden er ook projecten uitgevoerd, onder andere om de energie-efficiëntie te verhogen. Er zijn ongeveer duizend extra medewerkers op de site aan het werk. Het opstarten van de installaties staat gepland voor de tweede helft van november.

Wie: Yara Wat: turnaround Reforming-D Waar: Sluiskil Wanneer: oktober-november 2020

Yara heeft ammoniakfabriek Reforming-D uit bedrijf genomen voor grootschalig onderhoud.

Ruim 45 miljoen euro gaat tijdens de turnaround naar extra projecten om de veiligheid, betrouwbaarheid en energie-efficiency weer verder verbeteren. Extra aandacht gaat uiteraard naar coronamaatregelen.

VERVANGING, RENOVATIE EN SLOOP NIEUW PROJECT Wie: AVR Wat: vervanging turbine Waar: Rozenburg Wanneer: eerste kwartaal 2022

AVR Rozenburg vervangt een bijna vijftig jaar oude turbine door een nieuwe. Het gaat om een tegendrukturbine van Siemens. Deze kan op volle kracht 22 megawatt elektriciteit leveren.

Tegelijkertijd blijft hij ook goed draaien bij 5 megawatt, terwijl er efficiënt lagedrukstoom wordt gemaakt. De voorbereidende werkzaamheden beginnen in mei 2021 waarna het project in het eerste kwartaal van 2022 moet zijn afgerond.

Wie: Dunea Wat: modernisering productielocatie Waar: Katwijk Wanneer: tot en met 2025

De procesautomatisering van productielocatie Katwijk wordt vervangen door volautomatische procesvoering enworden elektrotechnische installaties aangepast. BAM Industrie is in december 2018 begonnen met de vernieuwing van de energievoorziening van het drinkwaterpompstation.

Dunea wil de middenspanning distributie en noodstroomvoorziening herinrichten.

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

G_Projecten.indd 42

03 | 2020

31-07-20 14:43

04-11-20 10:08

PROJECTEN 43

Wie: Engie Wat: heringebruikname units Waar: Eemshaven Wanneer: eind 2020

Engie neemt twee units van haar Eemscentrale in augustus en november weer in gebruik. De twee STEG-units met ieder een capaciteit van 350 megawatt zijn in 2017 stilgelegd. Om de gasturbines weer in goede conditie te krijgen, is een investering van enkele tientallen miljoenen euro’s nodig.

Wie: EPZ Wat: ontmanteling kolencentrale Waar: Borssele Wanneer: 2019 - 2021

EPZ is begonnen met de ontmanteling van zijn kolencentrale in Borssele. De centrale is in 1987 in gebruik genomen en sinds 2000 wordt er ook biomassa meegestookt. Vóór de sloop is de installatie zoveel mogelijk gereinigd. Volgens de planning worden de ontmanteling en bodemsanering eind juli 2021 afgerond.

Wie: Nouryon Wat: herstart Delesto 2 Waar: Delfzijl Wanneer: eind 2020

Nouryon gaat de warmtekrachteenheid Delesto 2 weer in gebruik nemen. De installatie op het Chemiepark Delfzijl zal eind 2020 gaan fungeren als start/stop-installatie voor de levering van elektriciteit aan het openbare net op piekmomenten. Dat is ruim acht jaar nadat de eenheid uit gebruik is genomen. De installatie is sinds 2012 zeer degelijk geconserveerd.

Wie: RWE Wat: onderhoud aan Clauscentrale Waar: Maasbracht Wanneer: tot en met derde kwartaal 2020

RWE haalt de Clauscentrale in Maasbracht uit de mottenballen. De gascentrale werd in 2014 wegens overcapaciteit gesloten, maar wordt in 2020 weer in gebruik genomen. De centrale heeft vier jaar stilgestaan en hoewel er onderhoud is gepleegd, moet alles weer in topconditie worden gebracht. Daarom worden tot 2020 nog onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd.

Wie: TenneT Wat: grote vervangingsopgave Waar: Nederland Wanneer: tot en met 2028

TenneT vervangt assets op hoogspanningsstations. Het gaat om primaire assets (transformatoren tot vermogensschakelaars), secundaire (aansturing tot telecommunicatiesystemen) en tertiaire componenten van een station.

Wie: Vattenfall Wat: ontmanteling Hemweg 8 Waar: Amsterdam Wanneer: vanaf 2020

Vattenfall heeft zijn kolencentrale aan de Hemweg in Amsterdam eind december 2019 gesloten.

Het ontmantelingstraject van Hemweg 8 begint in 2020. Het terrein wordt een plek voor productie, doorvoer en tijdelijke opslag van fossielvrije elektriciteit en warmte.

Wie: Waterschap Brabantse Delta Wat: renoveren afvalwaterpersleiding Waar: Noord-Brabant en Zeeland Wanneer: start medio 2019

De afvalwaterpersleiding transporteert afvalwater van industrieterrein Moerdijk en 35 dorpen en steden naar de RWZI in Bath. In 2019 start de renovatie van persstations bij Roosendaal, Bergen op Zoom en Bath. Ook wordt de leiding over 3,5 kilometer verdubbeld. De extra leiding is in 2020 in bedrijf en de gerenoveerde persstations in 2023.

GROEN EN BIO NIEUW PROJECT Wie: o.a. Alco Bio Fuel Wat: recovery unit CO2 Waar: Gent Wanneer: voorjaar 2022

Bioraffinaderij Alco Bio Fuel (ABF), industriële gasleverancier Messer Benelux en IJsfabriek Strombeek investeren tien miljoen euro in een ‘recovery unit’ voor koolstofdioxide. Het gaat om een tweede unit bij Alco Bio Fuel in Gent. De installatie recupereert en zuivert CO2-gas uit de processtroom en zet het om in vloeistof. In het voorjaar van 2022 moet de unit operationeel zijn.

Wie: ArcelorMittal Wat: bio-ethanol uit afvalgassen Waar: Gent Wanneer: 2022

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bio-ethanol.

C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

Wie: ArcelorMittal en Dow Wat: pilot met CO/syngas Waar: Gent Wanneer: 2022

Staalproducent ArcelorMittal in België wil CO uit zijn afvalgassen leveren aan Dow Benelux in Terneuzen. Dow kan de CO met eigen overtollig waterstof combineren tot syngas. Allereerst worden voor 20 miljoen euro twee proeffabrieken gebouwd in Gent. In 2022 wordt op basis van de pilots besloten of het businessplan economisch levensvatbaar is.

www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

G_Projecten.indd 43

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 10:08

Verkoop stoom- en warmwaterketels

Eco Steam Trading & Consultancy bv

www.eco-steamandheating.com +31 (0)13 583 94 40 | info@eco-steamandheating.com

UW INSTALLATIE IN TOPCONDITIE ALTIJD EN OVERAL! Management van reserveonderdelen Installatie en projectmanagement Onderhoud en inspectie van alle merken vermogensschakelaars Onderhoudscontracten 24/7 storingsdienst

Hekendorpstraat 69 3079 DX Rotterdam +31(0)10 283 26 00 pz@santonswitchgear.com

ILINQS03 Advertenties.indd 44

www.santoncbs.com

04-11-20 09:25

PROJECTEN 45

NIEUW PROJECT Wie: Cargill Wat: biodieselfabriek Waar: Gent Wanneer: juni 2022

Cargill investeert 150 miljoen euro in een nieuwe biodieselfabriek in Gent. Deze krijgt een productiecapaciteit van 115.000 ton biodiesel per jaar en kan rioolslib, reststoffen uit de industrie en allerlei andere grondstoffen verwerken tot biodiesel. In juni 2022 moet de fabriek klaar zijn.

Wie: o.a. Inovyn Wat: pilot met CO2/methanol Waar: Antwerpen Wanneer: eind 2022

Een consortium van Engie, Fluxys, Indaver, Inovyn, Oiltanking, Port of Antwerp en de Vlaamse Milieuholding gaat duurzame methanol produceren in de haven van Antwerpen. Op de site van Inovyn komt een pilotinstallatie die afgevangen CO2 en waterstof, gemaakt met groene energie, omzet in methanol. Tegen het einde van 2022 is de pilotfabriek operationeel en produceert hij ongeveer achtduizend ton duurzame methanol per jaar.

NIEUW PROJECT Wie: o.a. Paques Wat: proeffabriek voor PHBV Waar: Dordrecht Wanneer: eind 2021

Vijf waterschappen, Stowa, Paques en HVC gaan in Dordrecht een proeffabriek bouwen om PHBV te produceren. Dit is een volledig afbreekbaar en duurzaam bioplastic, gemaakt uit organische afvalstromen zoals zuiveringsslib, industrieel afvalwater en voedselresten. De proeffabriek komt bij de slibverwerkingsinstallatie van HVC in Dordrecht te staan.

Wie: Photanol en Nouryon Wat: demo met CO2/zuren Waar: Delfzijl Wanneer: 2020

Photanol investeert met Nouryon acht miljoen euro in een demonstratiefabriek in Delfzijl. Daarin zetten bacteriën CO2 om in organische zuren, zo’n 10.000 tot 15.000 kilo. De zuren worden gebruikt in de MCA-fabriek van Nouryon. Een commerciële fabriek zou twintig tot dertig miljoen kilo produceren. De bouw daarvan staat alvast gepland voor 2023.

Wie: S4 GroNext Wat: waste-to-plastics fabriek Waar: Eemshaven Wanneer: onbekend

S4 GroNext bouwt een fabriek in de Eemshaven waarin plastic afval dat niet recyclebaar is, wordt omgezet in gas. Dit kan vervolgens in de chemische industrie worden gebruikt als duurzame grondstof.

Wie: Sabic en Plastic Energy Wat: chemische recycling plastic Waar: Geleen Wanneer: 2021

Sabic investeert in een project voor de chemische recycling van moeilijk verwerkbaar plastic afval in een grondstof voor stoomkrakers. Het bedrijf werkt hierbij samen met Plastic Energy. Voor de productie van Tacoil, een gepatenteerd product van Plastic Energy, bouwen ze op Chemelot een fabriek die naar verwachting in 2021 in bedrijf zal gaan.

Wie: SCW Systems/Gasunie Wat: groen gas uit organische reststromen Waar: Delfzijl Wanneer: 2023

SCW Systems gaat samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl bouwen die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

Wie: SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol Wat: fabriek duurzame vliegtuigbrandstof Waar: Delfzijl Wanneer: 2022

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol willen Europa’s eerste productiefaciliteit voor duurzame vliegtuigbrandstof bouwen in Delfzijl. Om aan voldoende waterstof te komen, bestuderen Nouryon en Gasunie een uitbreiding van een geplande groene waterstofeenheid ter plaatse.

Groene waterstof zou worden gecombineerd met afval- en reststromen om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

Wie: o.a. Twence Wat: pilot met CO2/mierenzuur Waar: Hengelo Wanneer: 2020

Twence, Coval Energy, TNO en de TU Delft bouwen een pilot-installatie voor de productie van mierenzuur. De installatie wordt in eerste instantie gevoed met CO2 uit de bestaande natriumbicarbonaatinstallatie. Coval Energy ontwikkelt technologie. Mierenzuur heeft de potentie om als groene grondstof fossiele grondstoffen te vervangen.

Wie: Waternet Wat: groengasinstallatie Waar: Amsterdam Wanneer: tweede kwartaal 2021

Waternet bouwt in opdracht van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht een groengasinstallatie op het terrein van de rioolwaterzuivering in het westelijk havengebied van Amsterdam. De groengasinstallatie haalt CO2 uit biogas dat ontstaat bij het vergisten van slib. Door stikstof toe te voegen, krijg je groengas, met dezelfde calorische waarde als aardgas. De installatie maakt van ongeveer 14,7 miljoen m3 biogas zo’n 9,7 miljoen m3 groengas en 5,7 miljoen m3 bruikbaar CO2. www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

G_Projecten.indd 45

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 10:09

LEIDINGRENOVATIE TERWIJL UW BEDRIJFSVOERING GEWOON DOORGAAT

EXPERTS IN FLAME RETARDANT WORKWEAR GMB is marktleider in naadloze leidingrenovaties met sleufloze technieken. We renoveren riool-, drink-, pers-, blus-, proces- en koelwaterleidingen.

Met aandacht voor uw bedrijfsvoering brengen we een glasvezel- of naadviltliner aan die we uitharden met uv-licht, water of stoom. Meer weten?

Kijk op www.gmb.eu

www.gmb.eu

ADOPTEER EEN PUP Arbeidsbemiddeling voor Ingenieurs

Wij brengen technische professionals en industriële opdrachtgevers bij elkaar.

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN. Meer weten? Neem contact met ons op! sabdetachering.nl | 0251 – 26 72 72

ILINQS03 Advertenties.indd 46

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

04-11-20 09:25

PROJECTEN 47

Wie: Zitta Biogas Chemelot Wat: biogasinstallatie Waar: Geleen Wanneer: onbekend

Zitta Biogas Chemelot bouwt een grootschalige biogasinstallatie op Chemelot. De installatie verwerkt 700.000 ton mest tot 60 miljoen kubieke meter biogas, en verder nog gedroogde mestkorrels en zuiver water. Het biogas wordt ingezet ter vervanging van aardgas voor de kunstmestproductie op Chemelot.

UTILITIES Wie: Air Liquide Wat: waterstoffabriek Waar: Antwerpen Wanneer: 2020

Air Liquide investeert tachtig miljoen euro in de bouw van een waterstoffabriek op de site van Covestro in Antwerpen. De eenheid gaat dankzij een nieuwe technologie energie-efficiënter waterstof produceren, zonder overtollige stoomproductie. Bijzonder is dat Covestro een deel van de CO2 die bij de productie vrijkomt, afvangt en gebruikt als grondstof in haar productieproces.

De productie-unit wordt in 2020 in gebruik genomen.

Wie: Air Liquide Wat: luchtscheidingseenheid Waar: Moerdijk Wanneer: 2022

Air Liquide investeert 125 miljoen euro in een luchtscheidingseenheid voor de productie van zuurstof. In 2022 moet de fabriek in Moerdijk operationeel zijn. Bijzonder is dat het bedrijf de unit combineert met een energieopslagsysteem. De unit kan straks maximaal 2.200 ton zuurstof per dag maken.

Wie: Air Liquide Wat: stikstofverwijderingseenheid Waar: Antwerpen Wanneer: medio 2021

Air Liquide bouwt een nieuwe stikstofverwijderingseenheid op de site van BASF in Antwerpen.

Deze kan het bedrijf van zeer zuiver gas voorzien om een efficiëntere productie van MDI mogelijk te maken. Naar verwachting is de nieuwe eenheid medio 2021 operationeel.

Wie: Air Products Wat: drie luchtscheidingsinstallaties Waar: Zuidbroek Wanneer: oktober 2021

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof maakt geïmporteerd aardgas geschikt voor Nederlands gebruik. De fabrieken produceren 180.000 kubieke meter stikstof per uur zodra ze in oktober 2021 operationeel zijn.

Wie: BP Geel Wat: stoomketel Waar: Geel Wanneer: 2021

BP Geel bouwt een nieuwe stoomketel die ervoor zorgt dat de site ook betrouwbaar van stoom wordt voorzien als een van de twee bestaande ketels in onderhoud is. De komende jaren worden de drie ketels op elkaar afgestemd om een optimale combinatie te maken. Zo zal een van de bestaande ketels op termijn een standby-ketel worden. Tegen 2021 moet dat proces rond zijn.

Wie: Gasunie Transport Services Wat: uitbreiding stikstofinstallatie Waar: Zuidbroek Wanneer: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

Wie: LyondellBasell en Covestro Wat: ‘bioplant’ en verbrandingsinstallatie Waar: Maasvlakte Wanneer: 2020

LyondellBasell en Covestro investeren 150 miljoen euro in een ‘bioplant’ en verbrandingsinstallatie op de Maasvlakte. Daarin wordt het afvalwater van de productie van propyleenoxide en styreenmonomeer behandeld en omgezet in stoom. De stoom wordt gebruikt als een energiebron in de bestaande productiefaciliteit op de locatie. Het project moet in 2020 klaar zijn.

Wie: Sparkling Biomass Wat: bio-wkk Waar: Duiven Wanneer: 2020

Sparkling Biomass bouwt een vijftien megawatt thermisch bio-wkk. De stoom wordt direct geleverd aan een aardappelverwerker die er zijn drooginstallaties mee voedt. De installatie kan jaarlijks 12.500 megawattuur elektriciteit en 87.600 megawattuur warmte produceren.

Wie: Stercore Wat: mestvergassingsinstallatie Waar: Emmen Wanneer: 2022

Stercore heeft groen licht gekregen voor de bouw van een innovatieve mestvergassingsinstallatie in Emmen. De fabriek draait straks voornamelijk op duurzaam opgewekte elektrische energie en zet mest en digestaat uit co-vergisters om in groen gas en bio based carbon.

www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

G_Projecten.indd 47

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 10:09

RTD IWEX

APPLUS+ RTD PRESENTS:

A PROVEN AND QUALIFIED 3D DEFECT IMAGING TECHNOLOGY THE LATEST INNOVATION IN ‘FULL MATRIX CAPTURE’ AUT: RTD IWEX

We deliver reliable solutions for non-destructive testing (NDT), inspection and certification to capital-intensive, high risk oil & gas, energy, chemical and power industries and provide a one-stop solution, covering NDT, Inspection and certification from initial design, manufacturing, construction, commissioning, during operations and after repair.

> RTD Rayscan (RTR)

> RTD Trekscan (DTI)

Our capabilities:

New weld inspection (NC) • Inline in-service inspection (ILI)Maintenance and Repair (MRO) • Engineering (ECA) services and consultancy • Third party services • Review NDT reports and QAQC audits • Training services

applus.com

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees ............................................................................................................14

KNGF .....................................................................................................................46

Applus RTD..........................................................................................................48

Logisticon Water Treatment ............................................................................18

Eco Ketelservice Verhuur .................................................................................44

Mainnovation .....................................................................................................51

Endress + Hauser ................................................................................................. 6

MODELEC Data-Industrie.................................................................................52

European Industry & Energy Summit 2020 .................................................. 8

OMV Gas Marketing Trading & Finance ......................................................... 2

GMB Beheer ........................................................................................................46

SAB Detachering................................................................................................46

Hogeschool Utrecht Centrum voor Natuur & Techniek ............................. 4

Santon Circuit Breaker Services .....................................................................44

Human Industries ..............................................................................................48

Stratt+ Industrial Management .....................................................................36

Industrielinqs Catalogus 2021 .......................................................................14

Technag................................................................................................................36

Industrielinqs pers en platform .....................................................................28

Tranemo Workwear Benelux...........................................................................46

TURBOMACHINERY SERVICES Puntegaalstraat 85 3024 EB Rotterdam

De industrie specialisten in ondersteuning bij onderhoud en revisie van Turbomachinery.

De flexibele schil van uw onderhoudsorganisatie.

Field Service Engineers | Rotating Technicians | Werkvoorbereiders | Projectleiders | E&I Specialisten | Reliability Engineers

010-3510012 info@humanindustries.nl www.humanindustries.nl

ILINQS03 Advertenties.indd 48

04-11-20 09:26

PROJECTEN 49

Wie: Vattenfall, Gasunie en Equinor Wat: innovatieproject waterstof Waar: Eemshaven Wanneer: 2023

Vattenfall, Gasunie en het Noorse Equinor werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

WIND EN ZON Wie: Blauwwind Wat: Borssele III en IV Waar: Noordzee Wanneer: 2021

De financiering van de Borssele III/IV windparken in de Noordzee is rond. Dit luidt de start in van de bouw en daaropvolgende inbedrijfstelling van 77 V164 9,5 megawatt windmolens van Vestas met een totale capaciteit van 731,5 megawatt. De totale productie per jaar zal naar verwachting 3.000 gigawatt uur zijn.

Wie: CrossWind Wat: windpark Hollandse Kust (noord) Waar: Noordzee Wanneer: 2023

CrossWind (joint venture van Shell en Eneco) bouwt het windpark Hollandse Kust (noord), 18,5 kilometer uit de Nederlandse kust bij Egmond aan Zee. Het windpark krijgt een vermogen van 759 megawatt en levert minstens 3.300 gigawatt uur per jaar. Het park omvat ook de toepassing van technologische demonstraties, zoals accu-opslag voor de korte termijn, turbines om onderlinge negatieve ‘windschaduw’-effecten te beperken en groene waterstof gemaakt door elektrolyse.

Wie: Ørsted Wat: Borssele I en II Waar: Noordzee Wanneer: eind 2020

De windparken Borssele I en II krijgen een gezamenlijke capaciteit van 752 megawatt.

Er worden Siemens Gamesa Renewable Energy 8 megawatt turbines geplaatst met een rotor van 167 meter. Ørsted gaat 94 turbines plaatsen en verwacht dat het park voor eind 2020 volledig operationeel is.

ELEKTRIFICATIE Wie: Coolbrook Wat: testreactor naftakraker Waar: Geleen Wanneer: 2020

Het Finse Coolbrook investeert twaalf miljoen euro in een zogeheten RDR-eReactor. Dit is een elektrische oplossing voor het verwarmen van de ovens in naftakrakers. De testreactor wordt op de Brightlands Chemelot Campus gebouwd en moet met een capaciteit van vijfhonderd kilo grondstoffen per uur produceren.

ELEKTROLYSE NIEUW PROJECT Wie: Tien private en publieke partners Wat: North-C-Methanol project Waar: Rodenhuize Wanneer: 2024

Tien private en publieke partners investeren 140 miljoen euro in het North-C-Methanol project.

Dit project omvat een elektrolyzer van 65 megawatt die water met windenergie omzet in groene waterstof en een methanolfabriek die deze waterstof gebruikt om afgevangen CO2 van lokale industriële spelers om te zetten naar groene methanol. De partners voorzien trapsgewijs een opschaling naar 600 MW in 2030.

Wie: bedrijven en overheden Wat: pilot groene waterstof Waar: Vlissingen-Oost Wanneer: 2025

Zeeuwse en Vlaamse bedrijven en overheden willen in 2030 een grote groene waterstoffabriek in bedrijf hebben. De fabriek moet een capaciteit krijgen van één gigawatt. en komt waarschijnlijk in Vlissingen-Oost te staan. Eerste stap is echter de bouw van een proeffabriek met een investering van honderd miljoen euro. Die moet er in 2025 zijn.

Wie: CEA, Paul Wurth, Engie, Sunfire, Neste Wat: pilot Multiplhy Waar: Rotterdam Wanneer: begin 2023

Het project Multiplhy integreert een hoge-temperatuur elektrolyzer met het bioraffinageproces van Neste in Rotterdam. De elektrolyzer gaat groene waterstof produceren voor de productie van biobrandstoffen. Het gaat om ‘s werelds eerste multi-megawatt hoge-temperatuur elektrolyzer voor waterstofproductie. De elektrolyzer krijgt een nominaal vermogen van 2,6 megawatt.

Wie: Gasunie en Nouryon Wat: waterstofproject Djewels Waar: Eemshaven Wanneer: Onbekend

Een consortium van Nouryon, Gasunie en vier partners ontvangt elf miljoen Europese subsidie voor het groene waterstofproject Djewels. De partners installeren een twintig megawatt elektrolyzer in Delfzijl voor de productie van waterstof als basis voor groene methanol. Het project krijgt ook vijf miljoen euro subsidie van het Waddenfonds.

www.industrielinqs.nl

03 | 2020

Naamloos-2 1

G_Projecten.indd 49

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

04-11-20 10:09

50

PROJECTEN

Wie: VoltH2 Wat: groene waterstoffabriek Waar: Vlissingen Wanneer: onbekend

VoltH2 investeert 100 miljoen euro in een groene waterstoffabriek in North Sea Port. Het gaat om een 25 megawatt elektrolyse-eenheid. De fabriek gaat jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof produceren. Door haar design is ze ook uit te breiden tot 100 megawatt met een potentiĂŤle productie van 14.400 ton groene waterstof per jaar.

INFRA Wie: Gasunie Wat: waterstofleiding Waar: IJmuiden – Amsterdam Wanneer: eind 2020

Gasunie en Havenbedrijf Amsterdam willen een waterstofleiding tussen Amsterdam en IJmuiden realiseren. Eind 2020 moet duidelijk zijn of dat ruimtelijk, economisch en technisch haalbaar is.

Wie: Antwerp@C Wat: CO2-infrastructuur Waar: Antwerpen Wanneer: onbekend

Antwerp@C, een consortium van Air Liquide, BASF, Borealis, ExxonMobil, Ineos, Fluxys, Port of Antwerp en Total, onderzoekt de haalbaarheid van een CO2-infrastructuur in Antwerpen.

Het gaat om een centrale pijpleiding op zowel de linker- als de rechteroever en verschillende gemeenschappelijke behandelingsunits. Ook een gemeenschappelijke installatie voor het vloeibaar maken van CO2 en de tussentijdse opslag van CO2 zijn onderdeel van de infrastructuur.

NIEUW PROJECT Wie: North Sea Port Wat: Zeeland Waar: onbekend Wanneer: onbekend

Het havengebied van North Sea Port onderzoekt de haalbaarheid, vormgeving en uitrol van een grootschalige buisleidinginfrastructuur voor transport van CO2, waterstof of restgassen.

Wie: o.a. Shell Wat: restwarmte Shell Pernis Waar: Rotterdam Wanneer: onbekend

Shell, Warmtebedrijf Rotterdam en Havenbedrijf Rotterdam gaan restwarmte, die vrijkomt bij de raffinaderij van Shell Pernis, leveren aan de regio Rotterdam. Het project moet energie leveren om in de warmtebehoefte van 16.000 huishoudens te kunnen voorzien. Met het project is een totale investering van ongeveer 16 miljoen euro gemoeid.

RECYCLING Wie: o.a. Bek & Verburg Wat: pilot met recycling visnetten Waar: Eemshaven Wanneer: onbekend

Bek & Verburg, Groningen Seaports en Impact Recycling zetten samen een pilotproject op om oude visnetten te recyclen. Ze onderzoeken hiermee of kunststof visnetten vanuit heel Nederland in Eemshaven kunnen worden gescheiden in PP en PE, beide met een zuiverheid van 98 procent. Na de proefperiode kan de installatie mogelijk tot twee ton visnetvezels per uur recyclen.

Wie: Indaver Wat: demo-installatie Waar: Antwerpen Wanneer: medio 2021

Afvalbeheerder Indaver bouwt een demo-installatie voor het recyclen van vijftienduizend ton end-of-life plastics per jaar. De installatie zet gemengde polyolefines om in basisproducten als nafta en wax. Polystyrenen worden afgebroken tot monomeren die opnieuw als grondstof zijn te gebruiken. De installatie krijgt een capaciteit van twee ton per uur.

Wie: PolyStyreneLoop Wat: demofabriek Waar: Terneuzen Wanneer: onbekend

PolyStyreneLoop wil naast chemiebedrijf ICL-IP in Terneuzen een demofabriek bouwen, die broomhoudend polystyreenafval gaat recyclen. De bouw start begin 2019. Het proces levert schone polystyreen op die direct kan worden hergebruikt. De demofabriek kan drieduizend ton gerecycled polystyreen per jaar produceren.

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

G_Projecten.indd 50

03 | 2020

31-07-20 14:43

04-11-20 10:10

basis advertentie A4 NL contouren.indd 1 ILINQS03 Advertenties.indd 51

26-08-20 10:30 04-11-20 09:26

www.moxa.com

IndustriĂŤle netwerken zijn een specialisme; wij zijn die specialisten.

De Moxa industriĂŤle netwerkoplossingen zijn ontworpen voor de meest kritische toepassingen, waarbij betrouwbaarheid in een 24/7 productie omgeving centraal staat. Een applicatie specifiek netwerkontwerp en configuratie zijn hiervoor van het allergrootste belang. Wij weten hoe en zijn ervan overtuigd dat uw kennis van procesautomatisering en ons netwerkspecialisme tot niets anders kan leiden dan gezamenlijk succes.

www.modelec.nl Tel. 0318-636262 sales@modelec.nl

18_adv_A4_Moxa_IndustrNetw.indd 1 ILINQS03 Advertenties.indd 52

15-01-18 15:21 04-11-20 09:26