ILQS08-2021 by Industrielinqs pers en platform

SEPTEMBER2020 2021 SEPTEMBER

industrie linqs

VERBINDT INDUSTRIËLE KETENS industrielinqs | 08 | 2021

20 10:30

www.industrielinqs.nl www.industrielinqs.nl

Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

‘Menselijke factor

blijft extreem belangrijk’ Energietransitie vraagt om

Prorail terug naar hoger andere wil onderhoudsfilosofie veiligheidsniveau

Omslag los Ilinqs 8-2021.indd 1

Kolencentrale EPZ transformeert Energietranstie tot grondstof kost 52 miljard euro

Vernieuwend project draait op Gunvor begint alsnog aan oude technologie uitgestelde stop

09:50 08-09-2021 09:34

BijBij OMV GAS gaan flexibiliteit enen exceptionele service samen met dede internationale OMV GAS gaan flexibiliteit exceptionele service samen met internationale kennis enen financiële kracht van dede OMV Group. Wij leveren energieoplossingen opop maat kennis financiële kracht van OMV Group. Wij leveren energieoplossingen maat aan grote Europese klanten enen distributeurs. Onze flexibele prijsenen leveringsconcepten aan grote Europese klanten distributeurs. Onze flexibele prijsleveringsconcepten evenals gedetailleerde kennis van dede markt zorgen ervoor datdat onze producten perfect evenals gedetailleerde kennis van markt zorgen ervoor onze producten perfect aansluiten opop uwuw specifieke behoeften. Neem contact met ons opop alsals u wilt weten hoe aansluiten specifieke behoeften. Neem contact met ons u wilt weten hoe onze aardgasoplossingen uwuw bedrijf kunnen ondersteunen: www.omv-gas.nl onze aardgasoplossingen bedrijf kunnen ondersteunen: www.omv-gas.nl

Omslag los Ilinqs 8-2021.indd ILINQS omslagbestand.indd 2 22 ILINQS omslagbestand.indd

08-09-2021 09:50

COMMENTAAR

Data Steel Als het in Rotterdam tegenwoordig een uurtje zo stinkt als dertig jaar geleden continu, dan regent het telefoontjes bij de milieudienst. Hiermee zeg ik eigenlijk twee dingen. De industrie in Nederland is de afgelopen decennia echt schoner geworden. Tegelijkertijd accepteert de samenleving steeds minder verstoring door de industrie. Dat kan een dubbel gevoel opleveren bij de mensen die in de industrie werken. Hun prestaties zijn steeds beter, maar de eisen worden nog sneller strenger. Precies op de dag dat het RIVM onlangs het alarmerende rapport over Tata IJmuiden naar buiten bracht, had ik een interview met Mark Denys, directeur kwaliteit bij het staalconcern. Het was een inspirerend gesprek over digitalisering. De afgelopen vijf jaar heeft Tata in IJmuiden tal van verbeteringen aangebracht in de processen. Te danken aan de analyse van data. Door de duizelingwekkende ontwikkelingen op het gebied van rekencapaciteit, geheugen en snelheid van computers zijn analyses veel sneller uit te voeren. Dat levert meer bruikbare informatie op. Op het gebied van kwaliteit, efficiëntie, maar ook op het gebied van uitstoot. Op het gebied van advanced analytics loopt Tata IJmuiden voorop in Nederland, Europa en misschien wel de wereld. Trots vertelt Denys dat gerenommeerde bedrijven in IJmuiden op bezoek komen om te kijken hoe Tata dat doet. Ze zijn van harte welkom. Behalve dan de concurrenten. Maar dat is logisch. Inmiddels lopen in IJmuiden meer dan tweehonderd data-analisten rond, die continu bezig zijn om de processen te verbeteren. Ik probeer me voor te stellen hoe die mensen zich voelen als Tata negatief in het nieuws komt. Overdag hebben ze het idee dat ze met positieve ontwikkelingen bezig zijn. ’s Avonds zien ze op het journaal dat het allemaal niet genoeg is. En als burger begrijpen ze dat ook nog. Het is uiteraard goed dat we – als samenleving – steeds minder verstoring accepteren van onze omgeving en met name onze gezondheid. Tegelijkertijd moet niet het beeld ontstaan dat er in de industrie mensen werken die met een kwade inborst alleen maar op eigen gewin uit zijn. Dat is namelijk niet zo. Bovendien maakt de industrie waardevolle producten die we allemaal in ons dagelijks leven gebruiken. Er is hier geen oorlog tussen goed en kwaad. Iedere consument is onderdeel van het systeem. Politici moeten ook niet hun eigen straatje schoonvegen met dreigementen over sluiting van Tata in IJmuiden. Gemakkelijke spierballentaal. Want, wat dan? Het is veel beter om naar echte oplossingen te zoeken. Hoe kan de uitstoot van schadelijke stoffen zo snel mogelijk worden gereduceerd? Samen. En dan komt het juist goed uit dat Tata IJmuiden een heel bataljon aan data-analisten ter beschikking heeft. Wim Raaijen hoofdredacteur

Traffic Breg Schoen 020 3122 088 abonnementen@industrielinqs.nl

Colofon

Nummer 8 - 2021

SEPTEMBER 2020

www.industrielinqs.nl

industrie linqs

Commercieel Janet Robben 020 3122 085 janet@industrielinqs.nl

Uitgave van Industrielinqs pers en platform Gedempt Hamerkanaal 155 1021 KP Amsterdam 020 3122 088 - info@industrielinqs.nl Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

Lay-out Bureau OMA BV, Wehl Cover Hoofdfoto: Wim Raaijen Overig beeld: EPZ, Gidara Energy, Engie

Hoofdredactie Wim Raaijen 020 3122 081 wim.raaijen@industrielinqs.nl David van Baarle 020 3122 082 david@industrielinqs.nl

Advertentieverkoop Jetvertising www.jetvertising.nl Rob Koppenol 070 3990 000

Eindredactie Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 redactie@industrielinqs.nl Prorail wil terug naar hoger veiligheidsniveau

Energietranstie kost 52 miljard euro

rob@jetvertising.nl

Gunvor begint alsnog aan uitgestelde stop

Arthur Middendorp 070 3990 000 arthur@jetvertising.nl Drukwerk PreVision Graphic Solutions

Redactie Dagmar Aarts 020 3122 084 redactie@industrielinqs.nl

Breg

Wim

Dagmar

David

Liesbeth

Abonnementsprijzen: Abonnement NL/BE Introductie NL/BE Overig buitenland Proefabonnement 3 mnd Studenten Losse verkoopprijs

€ 133,00 € 99,75 € 155,00 € 30,50 € 43,00 € 19,00

Opzeggen Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen en wijzigen kan per e-mail naar abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is acht weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw

Miriam

opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Overige vragen kunt u stellen per e-mail naar abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via 020 312 20 88. Prijswijzigingen voorbehouden. ISSN: 2667-1123 © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever. Papier binnenwerk: PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

Papier omslag:

Suzanne

www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

B_Commentaar-Colofon.indd 3

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:37

3-in-1 Critical Stock Management

SCAN ME

In drie stappen naar meer uptime Een compleet overzicht van alle elektronica in een industrieel systeem, inclusief kritische reserveonderdelen, draagt bij aan het beperken van kostbare downtime. Stilstand verminderen met Critical Stock Management in drie stappen.

STAP 1

STAP 2

STAP 3

Inventa ris

Real-time de beschikbaarheid van elektronica in één dashboard

Een betrouwbaar overzicht van al uw elektronica

Uw kritische reserveonderdelen bij ons op voorraad

Een online dashboard waarop u in één oogopslag de beschikbaarheid en knelpunten van uw geïnstalleerde elektronica afleest. Waar liggen de risico’s?

Een uitgebreid en merkonafhankelijk overzicht van uw geïnstalleerde elektronica met bruikbare informatie voor inkoop en onderhoud.

We houden cruciale reserveonderdelen in perfecte conditie voor u op voorraad en zorgen ervoor dat deze direct naar u worden verstuurd zodra dat nodig is.

Neem contact met ons op via: sales@unisgroup.com +31 566 62 44 62 Voor meer informatie ga naar: www.unisgroup.nl/3in1/

Advertenties.indd 4

08-09-2021 09:34

INHOUD

10 INTERVIEW ‘Menselijke factor blijft extreem belangrijk’

Vijf jaar geleden startte Mark Denys bij Tata Steel IJmuiden samen met een collega een pilot project op het gebied van data-analyse, oftewel advanced analytics. Inmiddels heeft het programma vele miljoenen euro’s aan met name procesverbeteringen opgeleverd. En er lopen in de staalfabrieken meer dan tweehonderd gespecialiseerde data-analisten rond. ‘We zijn op het moment hard op weg naar een volledige digital twin van Tata Steel in IJmuiden.’

14 PROJECT Kolencentrale EPZ transformeert tot grondstof

De ontmanteling van de kolencentrale van EPZ in Borssele is in volle gang. Met een klein aantal medewerkers wordt de centrale stukje bij beetje met de grond gelijkgemaakt. Een uitdagende klus voor de sloper die op een klein terrein moet werken direct naast een kerncentrale.

20 FOTOSPREAD Upgrade Maximacentrale

22 PROJECT Vernieuwend project draait op oude technologie Eind dit jaar wil Gidara Energy beginnen met de bouw van een fabriek die niet-recyclebaar afval omzet in methanol. Hoewel dit concept als vernieuwend klinkt, gaat het vooral om een slimme combinatie van bewezen technologieën en best beschikbare technieken. Het project is dan ook niet afhankelijk van subsidies, de business case klopt. Gidara Energy steekt er 250 miljoen euro in.

30 THEMA Asset management

Terwijl het spanningsveld tussen beschikbaarheid en betrouwbaarheid van elektriciteitslevering en economisch rendement van hun centrales oploopt, doen Engie, RWE en Uniper er alles aan om deze in topconditie te houden. Gelukkig ondersteunt vergaande automatisering ze in hun besluitvorming. Want het groeiende palet aan brandstoffen en duurzame energiebronnen maakt het asset management alleen maar complexer.

36 FOTOSPREAD Hollandse Kust Zuid

En verder

06 Actueel 18 Enlightenmentz: Horizontale scheiding 29 Techniekheld Daan Stam 35 Congres iMaintain Techport: Smart Transition 38 Projecten

www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

C_Inhoud.indd 5

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:39

ACTUEEL

Kort nieuws Vestas introduceert een digitaal platform – Covento – dat kopers en verkopers van onderdelen en diensten voor verschillende duurzame energietechnologieën met elkaar in contact brengt. Het platform richt zich rechtstreeks op de after-market van duurzame energie. Oftewel de toeleveringsketens voor exploitatie en onderhoud van de turbines. Het platform biedt zowel producten en diensten van Vestas als van derde partijen. Esri heeft een e-book geschreven over de kracht van locatie in combinatie met assetmanagement. Het legt nieuwe verbanden tussen assets en geeft een andere kijk op vergunningen, condities en de huidige situatie op een site. De kracht van locatie draagt volgens Esri bij aan een veiligere en efficiëntere site. Download het gratis e-book via ontdek.esri.nl/assetmanagement Arcadis helpt de NAM bij de ontmanteling van 28 gaswinlocaties in Noord-Nederland. Voordat de boel wordt opgeruimd, onderzoeken verschillende partijen of er herontwikkelingsmogelijkheden zijn. Daarbij gaat het om mogelijkheden voor energie-hubs, om de energietransitie in de regio een impuls te geven. Voor het ontmantelen moeten installaties worden schoongemaakt, vervolgens gedemonteerd en opgeruimd. Als sluitstuk wordt de grond schoon opgeleverd. Josepha van Kollenburg is per augustus de nieuwe directeur van het Fieldlab Industrial Electrification (FLIE). Zij neemt het stokje over van Jeroen van Woerden. Onder zijn leiding is de basis gelegd. Nu is het tijd om concrete stappen te zetten richting verduurzaming. FLIE wil een demolocatie oprichten om de innovatieve technologieën in een opschaalbare omgeving te testen en te implementeren. Er zijn al diverse projecten gestart waarin de haalbaarheid van verschillende elektrificatietechnologieën wordt getoetst. Ørsted’s windpark Borssele 1&2 is officieel geopend. Het windpark is al operationeel sinds het laatste kwartaal van 2020, maar de officiële ingebruikname stelde men uit vanwege Covid. Borssele 1&2 is het eerste windpark van Ørsted in Nederland en heeft een capaciteit van 752MW. Daarmee is het windpark het grootste operationele windpark op zee in Nederland. www.industrielinqs.nl

D_Actueel.indd 6

BioMCN heeft twee oefenstations in haar opleidingslokaal ingericht voor leerling operators. De operator training simulator (OTS) is een exacte kopie van het procesbesturingssysteem in de meetkamer van het bedrijf. Bij het doorgaans stabiele productieproces van BioMCN is het voor nieuwe operators lastig om de paneelfunctie aan te leren. Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat er twee jaar achter elkaar van onderhoudsstop naar onderhoudsstop wordt geproduceerd zonder noemenswaardige verstoring in het proces. Dan is het proces van starten of stoppen van de installatie moeilijk onder de knie te krijgen. En omdat een start enkele dagen duurt, zal de paneeloperator ook niet alle fases van de start meemaken. Om toch de nodige praktische ervaring op te doen, heeft BioMCN nu twee simulatoren voor leerling operators.

De simulator bestaat uit een paneeloperator-station met acht beeldschermen, een fieldoperator-station met twee beeldschermen en een instructeur-station met twee beeldschermen. Omdat de OTS een exacte kopie is van het proces, is het voor de leerlingen heel realistisch om ermee te werken. Processen aansturen en stoppen of opstarten van de verschillende onderdelen van de fabriek, zijn 1 op 1 gekopieerd.

Methaanemissies maken blauwe waterstof minder milieuvriendelijk Blauwe waterstof is niet altijd een milieuvriendelijker oplossing, concluderen onderzoekers van Cornell en Stanford University. De energie die nodig is voor koolstofafvang en -opslag verhoogt het gebruik van aardgas en dat verhoogt het risico op methaanemissies. Verrassend genoeg is de voetafdruk van blauwe waterstof meer dan twintig procent groter dan het verbranden van aardgas of steenkool voor warmte en zo’n zestig procent groter dan het verbranden van dieselolie voor warmte. Niet iedereen is het overigens eens met de uitgangspunten van de Amerikanen. Waterstof wordt vaak gezien als een belangrijke energiedrager in een toekomstige koolstofarme wereld. Momenteel wordt de meeste waterstof geproduceerd door steamreforming van methaan (grijze waterstof ) waarbij de kooldioxide de lucht in gaat. Door de koolstof ondergronds op te slaan voorkomt men dat het broeikasgas in de atmosfeer terecht komt. Veel partijen hebben dan ook plannen om deze zoge-

naamde blauwe waterstof in te zetten als vervanger voor aardgas of grijze waterstof. Onderzoekers van de Cornell en Stanford University toetsten de broeikasgasemissies gedurende de levenscyclus van blauwe waterstof en kwamen tot de conclusie dat het afvangen en ondergronds opslaan van CO2 negatief uitpakt voor blauwe waterstof. De onderzoekers hielden rekening met de uitstoot van zowel kooldioxide als onverbrande methaan. Met name de methaanuitstoot doet volgens de onderzoekers blauwe waterstof de das om. Zij gingen ervan uit dat maar liefst 3,5 procent van het totale aardgasverbruik in de atmosfeer terecht komt. En methaan is een veel sterker broeikasgas dan CO2. Met die aannames was de totale kooldioxide-equivalentemissie voor blauwe waterstof slechts negen tot twaalf procent lager dan voor grijze waterstof. Het verschil zit vooral in het feit dat er ook energie nodig is om CO2 af te vangen en op te slaan. Inmiddels hebben meerdere wetenschappers gereageerd op het onderzoek. Zo vindt men de aannames van 3,5 procent methaanemissies aan de hoge kant.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

BioMCN traint zijn operators met kopie van procesbesturing

FOTO: PITT FOTOGRAFIE

08 | 2021

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:40

ACTUEEL

Spr Dan cijfe

Maersk geeft boost aan groene methanol

Maersk zegt geen enkele reden te zien om nog containerschepen te bouwen die volledig op fossiele brandstoffen varen. Het heeft de bouw van de acht schepen (16,000 TEU) uitbesteed aan Hyundai Heavy Industries. Het bedrijf ziet nog wel een uitdaging bij het inkopen van voldoende groene methanol. Half augustus maakte het bedrijf al bekend dat het samenwerkt met het Deense Reintegrate. Deze start-up levert de 10.000 ton groene methanol per jaar die A.P. Moller-Maersk nodig heeft als brandstof voor haar eerste dual fuel schip. De bouw van dit containerschip (2.100 TEU) moet halverwege 2023 afgerond zijn. Voor de productie van de groene methanol bouwt Reintegrate een fabriek in Denemarken die biogene CO2 (uit biomassa) met waterstof uit hernieuwbare energie gaat omzetten in methanol. Het wordt de derde methanolfabriek van de start-up. Het bedrijf heeft al een demofabriek in Aalborg en werkt op dit moment aan een fabriek in Skive. Deze krijgt een capaciteit van 16.000 ton en kan naar verwachting in 2022 in productie worden genomen. De productie van de derde fabriek moet in 2023 opstarten. In Nederland en Vlaanderen lopen ook diverse initiatieven voor groene methanol. Zo werken op het schiereiland Rodenhuize tussen Gent en Terneuzen tien private en publieke partners aan het North-C-Methanol project. Dit project combineert waterstof uit windenergie met afgevangen CO2 uit de industrie tot groene

FOTO: ADOBESTOCK

A.P. Moller-Maersk laat acht grote zeeschepen bouwen die gaan varen op groene methanol. De eerste moet begin 2024 klaar zijn. De acht schepen gaan volgens het bedrijf samen een miljoen ton CO2 per jaar besparen.

methanol. Lokale spelers als ArcelorMittal en Alco Bio Fuel leveren de CO2 aan een methanolfabriek van Proman. Deze krijgt een capaciteit van 44.000 ton groene methanol. Power-to-methanol-Antwerp, een consortium van onder andere ENGIE, Fluxys, Indaver, INOVYN en Oiltanking, bouwt een demofabriek op de site van Inovyn in Antwerpen. Deze gaat 8.000 ton groene methanol per jaar produceren van waterstof uit hernieuwbare energie en afgevangen CO2. In Amsterdam wil Gidara Energy eind dit jaar beginnen met de bouw van een fabriek die niet-recyclebaar afval omzet in groene methanol. Deze fabriek krijgt een capaciteit van 87.500 ton per jaar. Een consortium van Enerkem en Shell in Rotterdam wilde oorspronkelijk ook niet-recyclebaar afval gaan omzet in groene methanol. Inmiddels hebben de partners echter besloten het synthesegas uit de vergasser om te zetten in jetfuel.

Energiewetenschapper wil CO2 uit oceanen winnen Energiewetenschapper Paul Straatman stelt een methode voor om CO2 te winnen uit zeewater. ‘De CO2 uit de zee stop je in lege gasvelden of je maakt er synthetische brandstoffen mee.’

FOTO: PEXELS/LUCAS MENESES

Straatmans methode kan tegen geringe kosten worden gecombineerd met een bestaande technologie om energie op te

wekken uit zeewater: Oceanische Thermische Energieconversie (OTEC). ‘Het mes snijdt daarmee aan drie kanten, of eigenlijk vier, want OTEC levert ook nog eens grote hoeveelheden zoetwater op.’ Een OTEC-installatie wekt hernieuwbare energie op uit de temperatuurverschillen die van nature in de oceanen voorkomen. Er zijn verschillende soorten OTEC. ‘In

ons geval breng je warm zeewater in een vacuüm vat. In een ander vacuüm vat stop je koud water dat van een kilometer diep wordt aangezogen.’ De vaten zijn verbonden via een turbine. Die gaat draaien door het drukverschil en wekt zo elektriciteit op. CO2-rijk diepzeewater verdampt door het vacuüm in de OTEC tot een mengsel van stoom, CO2 in gasvorm en andere gassen. Die gassen worden beschouwd als afval, maar Straatman becijfert hoe je die afvalstroom kunt zuiveren en zo een hogere concentratie CO2 kunt winnen. ‘Dat kun je opslaan, of er synthetische brandstoffen mee maken. En de stoom kun je, eenmaal gecondenseerd, als zoetwater naar de wal brengen.’ Paul Straatman werkt bij chemieconcern Indorama aan CO2-reductietechnologieën. Op basis van zijn onderzoek over OTEC en CO2-binding begint hij aan een promotietraject. www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

D_Actueel.indd 7

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:40

Kleine investeringen

VOOR GROTE OPLOSSINGEN U zoekt een - tijdelijke - oplossing voor een waterzuivering, waterhergebruik of andere waterbehandeling? En u wilt liever niet investeren? Europa’s grootste verhuurvloot biedt u complete full-scale installaties of losse componenten, zoals zandfilters, actiefkoolfilters, striptorens, pompen, bufferbakken, lamellenbezinkers, flotatie, beluchtingen, ionenwisselaars, omgekeerde osmose, ultrafiltratie en MBR. Plug & Play opgeleverd, inclusief de benodigde certificaten. Bel of mail Logisticon Verhuur voor een áltijd passende huur- of lease-oplossing.

Logisticon Water Treatment B.V. Logisticon Verhuur B.V. Energieweg 2 2964 LE Groot-Ammers, Nederland

Advertenties.indd 8

T +31 (0)184 60 82 60 E water@logisticon.com W www.logisticon.com

08-09-2021 09:34

ACTUEEL

Spr Dan cijfe

VTTI neemt bio-energieproject over

De installatie verwerkt organisch afval en nevenstromen met een anaeroob vergistingsproces. Een deel van het biogas wordt opgewerkt tot groen gas dat aan het gasnet wordt geleverd. Een ander deel gebruikt VTTI om de installatie van stroom te voorzien en als warmte om het afval van de installatie verder te verwerken tot organische meststoffen. VTTI ziet de overname van het project als een nieuwe stap op de markt voor groen gas. Het bedrijf zegt dat de overname perfect past in zijn strategie om de productportefeuille te diversifiëren, en om actief te werken aan hernieuwbare energieoplossingen.

FOTO: VTTI

Tankopslagbedrijf VTTI neemt een bio-energieproject in Tilburg over van Re-N Technology Group. In 2023 wil het bedrijf een installatie hebben gebouwd die onder meer 23 miljoen kubieke meter biogas per jaar gaat genereren.

Havenbedrijf Rotterdam onderzoekt import blauwe ammoniak Horizont Energi en het Havenbedrijf de mogelijkheden onderzoeken voor het verschepen van blauwe ammoniak van Noord-Noorwegen naar Rotterdam.

FOTO: HORIZONT ENERGI

Havenbedrijf Rotterdam heeft een intentieovereenkomst gesloten met het Noorse Horisont Energi voor de import van blauwe ammoniak. In de overeenkomst is afgesproken dat

Deze blauwe ammoniak wordt gemaakt uit aardgas waarbij de vrijkomende CO2 wordt afgevangen en opgeslagen. Vanuit Rotterdam kan het worden getransporteerd naar afnemers in Noordwest-Europa. De definitieve investeringsbeslissing voor de productie van blauwe ammoniak bij het Barents Blue project wordt eind 2022 verwacht. Blauwe ammoniak kan dan vanaf 2025 naar Rotterdam worden verscheept. Barents Blue moet een productiecapaciteit krijgen van 3.000 ton ammoniak per dag, oftewel 1 miljoen ton per jaar. Ammoniak is behalve een essentiële grondstof voor de productie van kunstmest en voor de chemie, ook een zeer efficiënte waterstofdrager. Dit maakt CO2-neutrale ammoniak een veelbelovende brandstof om de scheepvaart CO2-neutraal te maken.

Wintershall sluit 24 putten in Noordzee Wintershall Noordzee begint een grootschalig ontmantelingsprogramma in de Noordzee. In de komende anderhalf jaar sluit het bedrijf 24 putten in zowel Nederlandse als Duitse wateren. Daarnaast verwijdert het twee productieplatforms en twee onderzeese installaties. De aanbesteding voor het eerste deel van het programma is gegund aan Swift Drilling. In de afgelopen maanden is de SWIFT 10 jack-up rig aangepast en gereedgemaakt om aan de slag te gaan. De boortoren sluit eerst de twee onderzeese putten in sector P9 op een veilige manier volledig af. Daarna

zijn de andere putten aan de beurt. Onderdeel van het ontmantelingsprogramma is het volledig weghalen van de Q4-A en Q4-B productieplatforms, evenals de P9-A en P9-B onderzeese installaties. Naar verwachting begint het bedrijf in het voorjaar van 2022 met deze activiteiten. Wintershall Noordzee is sinds 1965 actief in de zuidelijke Noordzee. Sinds die tijd heeft het bedrijf zestien productieplatforms volledig gesloten en verwijderd. Zeven topsides zijn hergebruikt op nieuwe locaties in de zuidelijke Noordzee. Eén topside is zelfs al twee keer gerecycled.

www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

D_Actueel.indd 9

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:40

INTERVIEW MARK DENYS TATA STEEL EUROPE

FOTO’S: WIM RAAIJEN

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

H_Interview.indd 10

08 | 2021

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:41

‘Menselijke factor blijft extreem belangrijk’

Wim Raaijen

Mark Denys ziet dat groepen met

Praat met Mark Denys, directeur kwaliteit bij Tata Steel Europe, over digitalisering van de industrie en je krijgt een zee aan interessante mogelijkheden. Want er kan zo veel meer sinds computers steeds meer geheugen krijgen en processoren veel goedkoper en sneller worden bovendien. Vergeet ook niet de groeiende mogelijkheden van internet. En wat te denken van de opkomst van cloud-computers. Denys: ‘Alleen al internet is 100.000 keer sneller dan dertig jaar geleden en chips 10.000 keer goedkoper.’ Digitalisering heeft de laatste jaren door de haast onbegrensde mogelijkheden een heel andere dimensie gekregen. Denys: ‘Automatiseren en digitaliseren doen we natuurlijk al veel langer. In 1961 waren we een van de eerste bedrijven in Nederland met een computer. Die gebruikten we toentertijd voor onze productieplanning. Inmiddels is de procesbesturing van onze fabrieken

verregaand geautomatiseerd. Wat is dan nieuw, zou je kunnen vragen. Maar we gaan nu met de enorme mogelijkheden echt een heel andere fase in.’

Digital twin De productie van plaatstaal bij Tata is daarvan een voorbeeld. Om van het staal dat als dikke plakken uit de gieterij komt, dunne platen te maken zijn tal van productiestappen nodig. Meerdere malen gaat het staal door walsen heen en ondergaat het andere bewerkingen, zoals coaten. Denys: ‘De volledige route van plakken naar dunne platen duurt al gauw zes weken. Per seconde kan er iets fout gaan, wat de kwaliteit van het staal kan beïnvloeden.’ Dat maakte het ondoenlijk om het proces continu te bewaken. ‘Voorheen ontdekten we het vaak pas weken later als er een verstoring was geweest die een afwijkend oppervlak veroorzaakte in het eindproduct.’ Tata Steel produceert in IJmuiden een

verschillende rollen van elkaar leren bij de analyse van data en het bedenken van verbeteringen. ‘Door continue dialoog en discussie ontstaat kennis. Ons inzicht wordt vergroot als

‘We zijn op het moment hard op weg naar een volledige digital twin van Tata steel in IJmuiden.’

we samen op zoek gaan naar verklaringen.’

MARK DENYS DIRECTEUR KWALITEIT TATA STEEL EUROPE

www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

H_Interview.indd 11

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:41

INTERVIEW MARK DENYS TATA STEEL EUROPE

derd data-analisten rond bij Tata Steel in IJmuiden en een nog grotere groep heeft kennisgemaakt met de basisbegrippen. ‘Zelfs mensen uit het senior management hebben een awareness-cursus gevolgd, waaronder de CEO van Tata Steel Europe. Ook om te onderstrepen dat de mens een doorslaggevende factor blijft.’ Doordat een grote groep medewerkers op verschillende niveaus begrijpt hoe bijvoorbeeld algoritmes werken, blijft daar een dialoog over mogelijk en kunnen veel mensen meedenken over mogelijke verbeteringen.

Minder spannend

‘Het is ondoenlijk om data-analisten te vinden die verstand hebben van metallurgie.’ MARK DENYS DIRECTEUR KWALITEIT TATA STEEL EUROPE

grote variatie aan staalproducten met verschillende eigenschappen. Denk aan combinaties van lasbaarheid en buigzaamheid; wat de klant maar nodig heeft. ‘Om een goede analyse te maken van één eigenschap van een product, hadden we in het verleden zes weken nodig’, vertelt Denys. ‘In totaal kostte het zes maanden om een verbetering van een product door te voeren. Met de komst van advanced analytics kon die analyse in een paar minuten. En niet alleen voor één eigenschap, maar voor alle eigenschappen tegelijk. Inmiddels kunnen we in een minuut alle eigenschappen van al onze producten analyseren. We zijn op het moment hard op weg naar een volledige digital twin van Tata steel in IJmuiden.’

Dialoog De voorheen tijdrovende data-analyse is daardoor niet meer de zwakste schakel bij productverbetering, stelt hij. ‘De www.industrielinqs.nl

H_Interview.indd 12

Piepje Denys is trots op wat er allemaal al is bereikt. Zo heeft advanced analytics Tata Steel in IJmuiden al vele miljoenen

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

bottleneck is nu de snelheid waarmee we veranderingen in de fabriek kunnen doorvoeren. Dat blijft mensenwerk. En daarbij gaat het niet om de acceptatie van de nieuwe inzichten. Het “not invented here syndrome” leeft hier echt niet. Te meer omdat onze technologen in de fabriek zelf bij de totstandkoming van de data-analyse betrokken zijn.’ Het is niet zo dat computers met panklare oplossingen komen. Het is een interactief proces waarbij mensen de resultaten interpreteren. ‘Het is ook mensenwerk om complexe algoritmes te vereenvoudigen. Zeg maar, van honderden variabelen terug naar tien. Die simpele algoritmes worden dan in de software voor procesbesturing of productie scheduling opgenomen.’ Vaak werken de eenvoudigste modellen het best. ‘Laatst hadden we een verbluffend simpel algoritme gevonden. Haast te mooi om waar te zijn, maar het werkte.’ Inmiddels lopen er meer dan tweehon-

Sinds 2016 heeft Tata met dat doel een grote schare mensen opgeleid. Zelf. ‘We hebben inderdaad bijna alle data scientists binnen de Tata Steel Academy opgeleid. Het is namelijk ondoenlijk om data-analisten te vinden die verstand hebben van metallurgie. Het is veel gemakkelijker om metallurgen kennis bij te brengen op het gebied van data-analyse!’ Het geeft ook meteen aan dat technische expertise van doorslaggevend belang is om de juiste analyses te maken en vereenvoudigde modellen op te stellen. Dat is ook een groepsproces. De analyse van de data en het bedenken van verbeteringen gebeurt in groepen met verschillende rollen. ‘We willen op een agile manier van elkaar leren. Door continue dialoog en discussie ontstaat kennis. Ons inzicht wordt vergroot als we samen op zoek gaan naar verklaringen. Echt, de menselijke factor blijft extreem belangrijk. Helemaal in de complexe omgeving van fabrieken. Misschien dat data-analyse bij een verzekeraar of online winkelbedrijf minder spannend is.’

08 | 2021

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:41

aan besparingen opgeleverd. Uiteraard was dat niet kosteloos. ‘Vanaf het begin was de doelstelling dat de opbrengsten binnen één jaar minstens het dubbele waren van de kosten. Dat is ons ruimschoots gelukt.’ Door de intensieve inzet van data-analyse kon het bedrijf efficiëntieslagen maken op het gebied van energie en grondstoffen. En daardoor kon het ook emissies reduceren. ‘We gebruiken enorme hoeveelheden grondstoffen. Daardoor kan een kleine verbetering veel impact hebben.’ Ook op het vlak van kwaliteit, de huidige verantwoordelijkheid van Denys, werden meerdere stappen gezet. Hij heeft ook nog wel wat concrete wensen. Bijvoorbeeld op het gebied van slimme sensoren. ‘We kunnen weer een enorme stap maken als we voor minder dan tien euro een sensor eigen intelligentie kunnen geven. Die kunnen dan zelf constateren dat er een verstoring optreedt en bijvoorbeeld een piepje geven. Zodat ook direct kan worden ingegrepen.’

Fieldlab Sinds een jaar is er ook meer focus op smart maintenance gekomen. ‘Niet eerder helaas, hoewel juist op het vlak van slim onderhoud wel veel is gepubliceerd. Bij Tata Steel zagen we echter veel aantrekkelijkere business cases

op andere vlakken.’ Dat heeft volgens Denys te maken met schaalbaarheid. Eén pomp, klep of afsluiter voorzien van een eigen intelligentie heeft weinig impact op de schaal van de staalindustrie. ‘Voor Tata Steel moeten we op zoek naar een algemener platform van algoritmes waarmee we in een keer een grote klap kunnen maken. Minder op het niveau van installatie-onderdelen, maar meer gericht op hele fabrieken.’ Meer focus op onderhoud valt ook samen met de start van het Fieldlab Smart Maintenance in IJmuiden, een initiatief van Techport. Het fieldlab, dat nu 1,5 jaar loopt, heeft tot doel “om het onderhoud 100 procent voorspelbaar te maken en het productieproces zo in te richten dat er tegen zo laag mogelijke

iMaintain Techport Mark Denys is een van de gasten tijdens iMaintain Techport op donderdag 7 oktober bij Tata Steel in Velsen. Als alle seinen op groen staan, is het evenement zowel fysiek als online te volgen. Thema is Smart Transition. Op het podium onder anderen ook: Marinus Tabak (RWE), Mark Haarman (Mainnovation), Olof van der Gaag (NVDE) en Daisy Beelen (Nova College). Inschrijven kan via www.imaintain. info.

kosten en zo min mogelijk energieverbruik zo veel als mogelijk wordt geproduceerd.” Techport, met Denys als voorzitter, is een netwerk van meer dan zestig scholen, bedrijven en overheden in de metropoolregio Amsterdam met de IJmond als kern. De partners werken samen aan een gezonde arbeidsmarkt, een actueel en uitdagend opleidingsaanbod en aan voldoende talent. Uiteindelijk draait het binnen dit netwerk ook weer om de combinatie tussen mens en techniek.

iPad Juist de brug slaan tussen industrie en onderwijs lijkt belangrijker dan ooit. Denys kent de veelgehoorde kritiek dat het onderwijs met zijn aanbod vaak niet aansluit op wat de industrie in de toekomst nodig heeft. Hij weigert echter mee te huilen met de wolven. ‘Wij weten ook niet precies welke kant het op gaat en wat er over tien jaar nodig is. Ontwikkelingen kunnen heel snel gaan. Neem bijvoorbeeld een iPad, die bestaat ook nog geen tien jaar! De oplossing ligt in een betere samenwerking tussen bedrijven en het onderwijs. Met ons Techport-netwerk zetten we hier sterk op in.’ www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

H_Interview.indd 13

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:41

PROJECT

Kolencentrale EPZ transformeert tot grondstof De ontmanteling van de kolencentrale van EPZ in Borssele is in volle gang. Met een klein aantal medewerkers wordt de centrale stukje bij beetje met de grond gelijkgemaakt. Een uitdagende klus voor de sloper die op een klein terrein moet werken, direct naast een kerncentrale.

Dagmar Aarts

Historie kolencentrale 1969: Naast de geplande kerncentrale verrijst ook een op olie en gas gestookte elektriciteitscentrale. 1971: De bouw van een tweede olie- en gasgestookte centrale start. 1974: De oliecrisis maakt duidelijk dat olie voor elektriciteitsopwekking geen blijvende keuze kan zijn. 1983: Na tien jaar olie te hebben gestookt, stapt de exploitant (toen PZEM) over op kolenstook. Er komt een grote ombouw-operatie op gang. 1987: De kolencentrale wordt in gebruik genomen. Jaren 90: De impact van de kolencentrale op het milieu is steeds meer een issue. 1998: Start met bijstook van biomassa. 2014: De Nederlandse politiek wil kolencentrales sluiten. Ombouw naar een volledige biomassacentrale blijkt niet haalbaar. 2015: De centrale wordt een maand eerder dan gepland uit bedrijf genomen na enkele ernstige bedrijfsongevallen, waarvan één dodelijk ongeval.

www.industrielinqs.nl

L_Project.indd 14

Sloopgereed Oosterveld werkt al sinds de start van de kolencentrale in Borssele en na de ontmanteling gaat hij met vervroegd pensioen, tenzij er nog iets anders leuks op zijn pad komt. ‘Het is alsof hij voor mij is gebouwd.’ Van de 115 mensen die EPZ in 2015 nog in dienst had, zijn er naast Oosterveld nog maar vijf over. Ook allemaal zestigers. Twee collega’s zijn inmiddels met pensioen maar werken nog in deeltijd. De anderen moeten aan het eind van dit project laten weten of ze nog willen blijven als er werk is, kiezen voor een baan buiten EPZ of met vervroegd pensioen gaan. Toen de kolencentrale uit bedrijf werd genomen, heeft EPZ eerst de tijd genomen om de ontmanteling voor te bereiden. De installatie is sloopgereed gemaakt. Olie en andere chemicaliën in de proces- en hulpsystemen zijn afgevoerd. Ook is de installatie zoveel mogelijk gereinigd. Daarnaast ging veel aandacht uit naar het ontvlechten en loskoppelen van de infrastructuur rond de kolencentrale. Zowel de kolencentrale als de kerncentrale maakten gebruik van een aantal hulpsystemen die op het terrein van de kolencentrale waren geplaatst zoals water, riool en elektra.

Niks meer waard De aannemerscombinatie Schotte/Meuva helpt met de verdere ontmanteling. Schotte sloopte eerder al de kolenvergassercentrale in Limburg. In 2019 begon de combinatie aan de centrale in Zeeland. ‘Het is wel eens raar als wij komen’, vertelt hoofduitvoerder Ad Vermeulen. ‘Mensen

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Nog maar twee gebouwen staan overeind: het ketelhuis en de machinehal met daarin turbines, generatoren en transformatoren. Eerder al sneuvelden onder meer een paar blikvangers in het landschap van Zeeland. Zo is de 170 meter hoge schoorsteen, tot vorig jaar het hoogste punt van de provincie, van boven naar beneden ‘afgeknabbeld’ met een ﬂinke hydraulische betoncrusher. En de kenmerkende kolenbandbrug is in delen naar een sloopterrein vervoerd. Eind volgend jaar moet er alleen nog maar een groene weide over zijn. Vanuit milieuoverwegingen moest de kolencentrale van EPZ in Borssele in 2015 sluiten. Toen dat bekend werd, kwamen er volgens plantmanager Martin Oosterveld allerlei vragen om de centrale te demonteren en vervolgens ergens anders weer op te bouwen. ‘We hebben die vragen voorgelegd aan de aandeelhouders. Die hebben toen heel expliciet gezegd dat de centrale moet worden gesloopt. Anders verplaats je het probleem.’

08 | 2021

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:42

Spr Dan

FOTO: EPZ

De 170 meter hoge schoorsteen, tot vorig jaar het hoogste punt van de provincie Zeeland, is van boven naar beneden ‘afgeknabbeld’ met een hydraulische betoncrusher.

hebben duizenden uren doorgebracht om zo’n fabriek netjes te houden. We hebben hier in de kolencentrale bijvoorbeeld een elektroman lopen, die heel erg begaan is met de installatie. En dan knippen wij een turbine of elektromotor kapot. Hij zit daar dan naar te kijken en zegt: ‘Weet je wel wat dat waard is?’. Ja, niks meer. Mensen vragen ons wel vaker of we weten wat we weggooien. Maar voor ons worden die materialen weer grondstoffen.’

Gebouwen als buffer Het was voor de slopers best wel een klein gebied om in te werken, vertelt Vermeulen. ‘We hebben een route uit moeten stippelen. Wat we eerst gingen slopen zodat we

‘Mensen hebben duizenden uren doorgebracht om zo’n fabriek netjes te houden.’ AD VERMEULEN HOOFDUITVOERDER SCHOTTE/MEUVA

materialen konden afvoeren en bij een volgend stuk konden komen. Als we op het ene stuk slopen, kunnen we een ander gedeelte voorbereiden op ontmanteling. Denk daarbij aan asbestsanering en het verwijderen van andere gevaarlijke stoffen.’ www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

L_Project.indd 15

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:42

High Performance Bio-Smeermiddelen • Bespaar geld • Verbeter prestaties • Bescherm het milieu

PANOLIN Bio-Smeermiddelen OEM and VIDA/VGP approved Environmentally Acceptable Lubricants

Van Meeuwen Lubrication Leeuwenveldseweg 5A NL-1382 LV Weesp/Nederland +31 294 494 494 info@vanmeeuwen.com www.vanmeeuwen.com

Authorized PANOLIN Distributor

Advertenties.indd 16

VML_nl_ A4 _Drum_20210906

08-09-2021 09:34

Spr Dan

Door gebouwen zo lang mogelijk te laten staan en eerst alles eruit te slopen, vermijden de slopers zoveel mogelijk geluiden stofoverlast. Vermeulen: ‘Vervolgens halen we de hoogtes weg en verkleinen we alles. Uiteindelijk komen we dan bij de fundaties uit. Het is een heel doordacht systeem om op te kunnen schuiven.’ ‘We werken eigenlijk naar de kerncentrale toe’, vult Oosterveld aan. ‘De gebouwen die nu nog staan, hebben we de hele tijd mooi als buffer gehad. Sowieso moet alles veilig, maar er mag ook geen hinder ontstaan richting de kerncentrale. Een aantal hulpsystemen staan maar een paar meter van onze gebouwen af. Dus je moet afspraken maken over de bereikbaarheid daarvan. Ook staat er een kantoorgebouw deels tussen de te slopen gebouwen. In sommige situaties moeten de medewerkers uit de ondersteunende afdelingen van de kerncentrale daarom ergens anders werken.’

Radioactiviteit Daarnaast was ook het verwijderen van radioactieve besmetting een uitdaging. Door de verbranding van steenkool

25 tot 50 man ‘Met hoeveel mensen denk je dat we hier werken?’, vraagt hoofduitvoerder Ad Vermeulen. Hij moet lachen bij de gok van tweehonderd mensen van de redacteur, die haar gok baseert op de enorme aantallen extra medewerkers die bij een onderhoudsstop aanwezig zijn. ‘We werken met 25 tot 50 mensen. Bij een onderhoudsstop ligt alles stil en wordt er gewerkt aan installaties, worden ze schoongemaakt en zijn er veel inspecties.’ Het aantal medewerkers is weinig, omdat er nooit boven of onder elkaar kan worden gewerkt. ‘We breken van boven naar beneden af of andersom. Er is altijd gevaar dat iemand wordt geraakt. We doen veel zwaar hijswerk. Overal waar we hijsen moeten we het gebied afzetten. We werken steeds in kleine teams. Daarom proberen we wel steeds in andere zones bezig te zijn met anderen en daar voorbereidende werkzaamheden te doen. Veiligheid garanderen is superbelangrijk.’ Daarbij maken de slopers gebruik van veel machines die spullen klein kunnen knippen en stukken kunnen sorteren. ‘We proberen een groot deel machinaal te doen. Dan hoeven er geen mensen tussen te lopen, wat weer minder risico betekent.

FOTO: EPZ

Plantmanager Martin Oosterveld (links) en hoofduitvoerder Ad Vermeulen (rechts).

en het gebruik van ongebluste kalk zijn er op twee plaatsen in de installatie natuurlijke radioactieve stoffen achtergebleven. ‘In kolen zit een toefje radioactiviteit’, legt Oosterveld uit. In het proces werden de kolen fijn vermalen en de vuurhaard ingeblazen van wel 1.300 tot 1.500 graden Celsius. De onverbrande deeltjes worden dan vloeibaar en nemen de radioactieve deeltjes op en hechten zich op de wand van de vuurhaard.’ Het team van Vermeulen moest externe specialisten erbij vragen om te helpen bij het saneren van de vuurhaard met radioactiviteit. Uiteindelijk is er een hele tent omheen gebouwd. Toezichthouder ANVS (Authoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming) zag erop toe dat het werk goed werd uitgevoerd. In delen is de vuurhaard naar een aparte locatie gebracht waar met staalstralen de radioactieve laag is verwijderd. Daarna kon het staal pas worden afgevoerd naar de hoogovens. Vermeulen: ‘Dat was een behoorlijke uitdaging. Van vijfhonderd ton vervuild materiaal zijn we naar misschien nog geen twee ton gegaan. Het kost heel veel inspanning, maar hoort bij het proces.’ Wat niet helemaal vrij kon worden gemaakt van radioactieve besmetting is naar een speciale stort gebracht.

Twee kerncentrales Eind volgend jaar is de ontmanteling klaar. Op een deel van het voormalig kolenpark is al een zonnepark gebouwd van 21 megawatt. Een ander gedeelte van het terrein is overgedragen aan het havenschap en daar heeft een grondstoffenbedrijf een uitbreiding op gedaan. EPZ wil op de rest van de ruimte twee kerncentrales bouwen, maar zover is het nog niet. www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

L_Project.indd 17

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:42

ENLIGHTENMENZ

Horizontale scheiding belooft forse

energiebesparing

Het scheiden van twee vloeistoffen met een dicht bij elkaar liggend kookpunt, kan een behoorlijke uitdaging zijn. Voor verticale scheidingskolommen dan. De RevSep-technologie van John Gommers legt de scheidingskolom echter op zijn kant en krijgt daar een zeer energie-efficiënte scheiding voor terug.

David van Baarle

Soms zou je bijna vergeten dat de chemische industrie is gebaseerd op de klassieke kunst van het scheiden, oftewel scheikunde. Wie naar het energieverbruik van deze scheidingsprocessen kijkt, kan ze echter niet over het hoofd zien. Zo’n veertig procent van de energie die chemische fabrieken gebruiken, gaat namelijk naar destillatiekolommen die mengsels verwarmen om de individuele producten te kunnen scheiden en verwerken. Helaas werken die nog niet zo efficiënt dat alle energie daadwerkelijk wordt gebruikt voor het scheidingsproces. Sterker nog, de thermodynamische efficiëntie van een gemiddeld systeem komt niet verder dan tien tot twaalf procent. Het fysieke ontwerp zorgt er namelijk voor dat veel warmte direct na de condensatie van de lichtste fractie de lucht in gaat. Dit gegeven zat John Gommers al een tijdje dwars. De voormalig Dow-ingenieur ontwierp in zijn werkzame leven heel wat installaties die vandaag de dag nog steeds draaien. Maar in zijn achterhoofd wist hij dat horizontale separatie mogelijk moest zijn. ‘De voordelen van een dergelijke configuratie zijn legio’, zegt Gommers. ‘Met name doordat condensatie van het lichtste medium in een indirecte tegenstroom de warmte voor een groot deel terugwint.’

Damprecompressie

RevSep RevSep-technologie maakt een omkeerbare scheiding mogelijk. De conﬁguratie bestaat uit een gesloten thermische cyclus, met een warm en een koud uiteinde. Het koude gedeelte van de cyclus vindt plaats in het bovenste gedeelte van de horizontale kolom, terwijl het warme gedeelte in het onderste gedeelte plaatsvindt. Een pakkingsectie tussen het onderste en het bovenste gedeelte verbetert de scheiding. Een binair mengsel (vloeistof) wordt toegevoerd in de onderste sectie waarna totale reﬂux mogelijk is. Verdamping in de onderste sectie wordt gevolgd door condensatie in de bovenste sectie, hetgeen geleidelijk leidt tot een dynamisch evenwicht van de zware kern component aan het hete eind en de lichte kern component aan het koude eind. Een kleine energielift aan beide uiteinden is voldoende om een dynamische energiebalans te handhaven en het volgende mengsel te scheiden.

www.industrielinqs.nl

E_Enlightenmenz.indd 18

Drie keer efﬁciënter De energie- en grondstoffentransitie versterkt ook op een ander vlak de aandacht voor scheidingstechnologie, denkt Kiss.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Gommers heeft schriften volstaan met berekeningen, schetsen en uitwerkingen van de horizontale scheider die officieel de RevSep heet, een afkorting van reversible separation. Om zijn berekeningen te staven en de ontwikkeling verder te brengen, nam hij Anton Kiss in vertrouwen. Ook Kiss heeft een lang trackrecord achter zijn naam van waardevolle innovaties bij zijn voormalig werkgever AkzoNobel. Sinds vorig jaar is Kiss hoogleraar Process Systems Engineering bij de afdelingen Biotechnologie en Chemische Technologie van de TU Delft. ‘Ik publiceerde in het verleden al artikelen over potentiële verbeteringen in destillatieprocessen’, zegt Kiss. ‘De lage energie-efficiency was lange tijd blijkbaar geen issue. Inmiddels is de focus bij bedrijven wel verschoven naar energie-efficiency. Zeker nu de industrie steeds meer wordt belast voor zijn CO2-uitstoot. Het mooie van RevSep is dat het benodigde temperatuurverschil zo klein is dat bijvoorbeeld damprecompressie met behulp van groene stroom een optie is. Ook het gebruik van laagwaardige restwarmte uit andere processen is een mogelijkheid.’

08 | 2021

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:46

Spr Dan

FOTO: ADOBESTOCK

De RevSep-technologie is in theorie minstens drie keer efficiënter dan de conventionele destillatiesystemen.

‘Als de industrie overstapt op biologische grondstoffen, krijgt ze daar ook een grote hoeveelheid water en andere stoffen bij. Het is zonde als je aan de ene kant CO2-uitstoot vermijdt, terwijl je met een inefficiënt scheidingproces alsnog veel energie verspilt.’

‘Het mooie van RevSep is dat het benodigde temperatuurverschil zo klein is dat bijvoorbeeld damprecompressie met behulp van groene stroom een optie is’ ANTON KISS HOOGLERAAR TU DELFT

Gommers berekende dat de technologie in theorie minstens drie keer efficiënter is dan de conventionele destillatiesystemen. ‘Wel moeten bedrijven rekening houden met een iets hogere kapitaalinvestering’, zegt Gommers. ‘Maar die hogere kosten verdien je ruimschoots terug in de operationele fase. Niet alleen door de energiebesparing, maar ook doordat je zuiverdere producten krijgt. De technologie

is met name heel interessant voor moeilijk te scheiden vloeistoffen waarvan het kookpunt dicht bij elkaar ligt. Dat is bijvoorbeeld het geval bij ethylbenzeen en paraxyleen. Ethylbenzeen kookt bij een temperatuur van 136 graden Celsius en paraxyleen bij 138 graden Celsius. Dankzij het ontwerp van RevSep zijn deze stromen veel eenvoudiger te scheiden dan in een verticale destillatiekolom. Juist bij dit soort toepassingen kan de energiebesparing oplopen tot zelfs negentig procent.’

Opschaling Nu alle berekeningen zijn gemaakt en bijna zijn geverifieerd in het laboratorium, willen Gommers en Kiss snel opschalen naar de volgende stap. Daarvoor willen ze een werkend systeem bouwen van ongeveer drie meter lang en twee meter hoog. ‘Ik verwacht geen fundamentele problemen’, zegt Gommers. ‘Maar we willen toch een aantal uitdagingen in het ontwerp in de praktijk beproeven en oplossingsrichtingen uitwerken. Daarvoor hebben we financiële steun nodig van de industrie, de overheid of liever nog beide. De impact van deze nieuwe scheidingstechnologie kan het energieverbruik van de chemische industrie significant terugdringen. Nu is het zaak zo snel mogelijk een werkend model te kunnen presenteren zodat we ook de praktische inpassing in bestaande systemen kunnen testen.’ www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

E_Enlightenmenz.indd 19

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:46

FOTOSPREAD MAXIMACENTRALE

FOTO: ENGIE

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

N_Maxima.indd 20

08 | 2021

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:48

Engie gebruikt de huidige turnaround van de Maximacentrale in Lelystad om zich voor te bereiden op een grote upgrade in 2023. Nieuwe materialen, koelsystemen en een nieuw softwarepakket zorgen er dan voor dat de combined cycle gasturbine hogere temperaturen kan verdragen. En daarmee neemt het rendement toe tot boven de zestig procent. Bovendien maken de aanpassingen ook bijstook van waterstofgas mogelijk. In ieder geval tot vijftig procent, maar hogere percentages zouden ook geen probleem moeten vormen. De upgrade van een van de twee 440 megawatt units van de centrale levert tot 35 megawatt meer vermogen op. Alleen al deze stap kan een jaarlijkse besparing opleveren van veertigduizend ton CO2. De andere unit kan in een later stadium dezelfde aanpassingen krijgen, maar die beslissing hangt ook af van de marktontwikkelingen. ‘Gascentrales zullen steeds meer worden ingezet voor netbalancering, om dips in de duurzame stroomopwekking op te vangen’, verwacht plantmanager Harry Talen. ‘Dit kan betekenen dat een gemiddelde centrale geen zesduizend uur meer draait, maar slechts tweeduizend uur. Bovendien moeten we dan vaker op en af regelen, naar gelang het aanbod wisselt.’ Zo’n wisselende belasting heeft ook zijn uitwerking op de levensduur van de assets. Talen: ‘Het nieuwe softwarepakket dat we installeren, helpt ons om keuzes te maken tussen de opbrengsten van flexcapaciteit en de kosten van extra onderhoud.’ www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

N_Maxima.indd 21

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:48

Spr Dan

PROJECT

Vernieuwend project draait op oude technologie Eind dit jaar wil Gidara Energy beginnen met de bouw van een fabriek die niet-recyclebaar afval omzet in methanol. Hoewel dit concept als vernieuwend klinkt, gaat het vooral om een slimme combinatie van bewezen technologieën en best beschikbare technieken. Het project is dan ook niet afhankelijk van subsidies, de business case klopt. Gidara Energy steekt er 250 miljoen euro in.

Vergeleken met de fabrieken van klassieke methanolproducenten is de eerste fabriek van Gidara Energy maar een kleintje. Zo heeft BioMCN in Delfzijl twee fabrieken staan die ieder zo’n 450 kiloton methanol per jaar kunnen produceren. Die van Gidara krijgt een capaciteit van 87,5 kiloton per jaar. Het grote verschil zit ’m in de grondstoffen. Terwijl de klassieke producenten hun methanol voor een groot deel van aardgas maken, gaat Gidara Energy niet-recyclebaar afval omzetten in groene biomethanol. De directe aanvoer van afval zonder lang transport van dat afval is de beperkende factor voor de capaciteit. In de renewables markt is een jaarlijkse productie van 87,5 kiloton daarom wel een heel behoorlijk volume. Vergelijkbaar overigens met de hoeveelheid biomethanol die BioMCN in Delfzijl produceert.

Liesbeth Schipper

Drie bouwblokken Gidara Energy is een joint venture van technologieleverancier en projectontwikkelaar G.I.Dynamics en investeringsmaatschappij ARA Partners. In 2019 namen zij de complete technologie met patent en simulatiedata om afval te vergassen tot syngas over van ThyssenKrupp. Het team van Gidara heeft de technologie daarna een flinke upgrade gegeven, zodat deze voldoet aan de huidige industriële standaarden en milieu-eisen. Het plan is nu om in Amsterdam een productiefaciliteit te bouwen die grofweg uit drie productie-units bestaat. Allereerst is er de vergassingsunit die ruw syngas produceert. In de tweede unit wordt het ruwe syngas gewassen en opgewerkt tot schoon syngas. Daarvoor werkt het bedrijf samen met Linde. En de derde unit zet het syngas om in methanol. Deze technologie komt van Casale, dat al meer van dit soort kleinere units heeft gebouwd. De drie blokken hebben elk hun eigen engineeringpakket, van Gidara, Linde en Casale. En daarnaast zijn er natuurlijk nog de utilities. Het Spaanse Técnicas Reunidas knoopt dit allemaal aan elkaar en ontwikkelt het geïntegreerde frontend engineering design van de fabriek. In het vierde kwartaal van dit jaar moet de FEED klaar zijn. Gidara wil dan een final investment beslissing nemen om daarna de detail engineering en constructiefase in te gaan. De EPC-fase duurt naar verwachting twee jaar. In het vierde kwartaal van 2023 volgt dan de commissioning en start-up van de fabriek, waarna de fabriek waarschijnlijk ergens in het eerste kwartaal van 2024 volledig draait. De benodigde aanvragen voor de vergunningen zijn allemaal al voor de zomer ingediend. www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

08 | 2021

31-07-20 14:43

M_Maintenance manager.indd 22

08-09-2021 09:47

Spr Dan

FOTO’S: GIDARA ENERGY

Gidara Energy wil in Amsterdam niet-recyclebaar afval omzetten in methanol. Als alles volgens planning verloopt, kan de fabriek in het eerste kwartaal van 2024 volledig draaien.

Robuuste technologie Gidara Energy heeft gekozen voor robuuste technologie die al op grotere schaal bewezen is en daardoor vrij eenvoudig inzetbaar. Zo heeft het bedrijf de documentatie van een fabriek in het Duitse Berrenrath als basis genomen voor de fabriek in Amsterdam. Deze fabriek produceerde vanaf 1986 meer dan tien jaar lang vanuit allerlei grondstoffen – waaronder nietrecyclebaar afval – methanol. De capaciteit was vergelijkbaar, zo’n 90 kiloton per jaar, en de beschikbaarheid van de fabriek was gemiddeld 91 procent. Kortom, de technologie heeft zich op dezelfde schaal bewezen, de fabriek heeft goed gedraaid op dezelfde grondstoffen als nu gepland en heeft ook methanol geproduceerd. Het ontwerp had alleen wel een moderniseringsslag plus aanpassing aan de verhoogde milieueisen nodig. De keuze voor de configuratie van de drie productie-units is ook bewust gemaakt. Het bedrijf kan niet alleen het volledige Amsterdamse project kopiëren naar andere locaties, maar ook voor een ander eindproduct kiezen. Jetfuel bijvoorbeeld. De module voor de methanolproductie wordt dan vervangen door een unit voor de productie van jetfuel. Opnieuw een integratie van de drie blokken is natuurlijk wel noodzakelijk, maar een groot deel van de engineering is dan al bekend.

Enkel molecuul Hoewel de productie van jetfuel op termijn zeker een interessante optie is voor Gidara Energy, gelooft het bedrijf op dit moment vooral in de methanol. Niet alleen is de technologie

voor de productie van biomethanol al ruimschoots bewezen, er is ook gewoonweg veel vraag naar. En hoewel biomethanol al volop wordt bijgemengd in transportbrandstoffen, is er nog maar weinig van op de markt dat zich kwalificeert als geavanceerde methanol. Dit betekent dat het is gemaakt uit afval en residuen. De Europese Renewable Energy Directive II streeft naar het bijmengen van 3,5 procent geavanceerde biobrandstoffen tegen 2030. Op basis van die eisen zouden er wel meer dan tachtig fabrieken naar Amsterdam’s model in Europa nodig zijn om aan deze vraag te voldoen. Bovendien is ook de scheepvaart geïnteresseerd in methanol als transportbrandstof. Zo wil Maersk al in 2023 met een dual fuel schip deels op biomethanol gaan varen en vanaf 2024 ook met de eerste van acht onlangs bestelde zeeschepen.

Gidara Energy heeft gekozen voor robuuste technologie die al op grotere schaal bewezen is en daardoor vrij eenvoudig inzetbaar. Daarnaast speelt Gidara Energy in op een wat verdere toekomst. Mocht de chemische industrie extra regelgeving voor vergroening opgelegd krijgen, dan is biomethanol een ideale grondstof. In tegenstelling tot bijvoorbeeld jetfuel. Dit www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

M_Maintenance manager.indd 23

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:47

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. • Wat is Asset Management? • Hoeveel onderhoud is juist genoeg? • Kunnen we met de onderhoudsfunctie waarde creëren? • Wat is de rol van onderhoud binnen het Asset Management? • Wat is Predictive Maintenance en hoe geef ik dit vorm?

DEZE OPLEIDIN ZIJN IN TE BRE GEN NG IN DE BACHEL EN WERKTUIGBOU OR WKUNDE DEELTIJD.

INFORMEER!

2022 EXTRA START OLOGIE ECHN ONDERHOUDST EEN. IN HOOGEV

WAARDECREATIE DOOR GOED ONDERHOUD Een onderhoudsopleiding bĳ Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrĳf de antwoorden te vinden op deze vragen. Aan de hand van kaders gesteld door het Institute of Asset Management (IAM) en de European Federation of National Maintenance Societies (EFNMS) zĳn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bĳ de deelnemende bedrĳven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Maintenance Management bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kĳken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken. • Post-HBO Onderhoudstechnologie (OT) • Post-HBO Onderhoud en Asset Management • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

INFORMEER!

Start 7 oktober 2021 Start 14 oktober 2021 Start september 2021

Nieuw: Projectmanagement voor Engineers Start 15 oktober 2021 Gegarandeerde start. Nog beperkt aantal plaatsen beschikbaar. Alle genoemde opleidingen kunnen naar wens in-company (op maat) verzorgd worden. Informeer naar de mogelĳkheden. Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kĳk op www.cvnt.nl.

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

iMaintain 2021-FC-210x297mm.indd 1 Advertenties.indd 24

27-08-2021 20:56 08-09-2021 09:35

is een mix van diverse moleculen waardoor het vrijwel alleen inzetbaar is voor één markt. Methanol is een enkel molecuul en juist daardoor veel flexibeler in verschillende markten af te zetten.

Business case De ambities van Gidara Energy reiken hoog. Tachtig fabrieken in Europa is misschien wat veel, maar het is wel de bedoeling om meerdere fabrieken te bouwen. Het uitgeven van licenties is niet aan de orde, het bedrijf wil (mede)eigenaar zijn. Het wil daarvoor ook operationele bedrijven opzetten om daadwerkelijk die fabrieken te laten draaien. Zoals gezegd komt de allereerste fabriek in Amsterdam te staan. En het vertrouwen in het project is groot. De business case klopt, het project is niet afhankelijk van subsidies. Voor de aanvoer van grondstoffen werkt Gidara Energy samen met afvalverwerker PARO. Dit Amsterdamse bedrijf levert het niet-recyclebare afval, zo’n 175 kiloton afval per jaar. In een pelletizing-faciliteit wordt het afval omgezet in pellets als grondstof voor de vergassingsunit. Het geproduceerde methanol gaat naar BP, voor onder andere bijmenging in transportbrandstoffen. Linde speelt een dubbele rol in het project. Niet alleen is het bedrijf partner voor het wassen van het syngas, ook regelt Linde de verwaarding van de CO2 die in het vergassingsproces ontstaat. Dit wordt afgevangen en gewassen, waarna het gas via OCAP – een dochteronderneming van Linde – naar de glastuinbouw gaat. Een andere grote reststroom is het bodemproduct. Dit gaat terug naar PARO en komt uiteindelijk als vulmiddel terecht in cement. Helemaal honderd procent circulair is het proces niet, maar Gidara Energy heeft wel gestreefd naar een zo hoog mogelijk percentage circulariteit. Het bedrijf hergebruikt zijn proceswater maximaal en ook de restwarmte die vooral ontstaat bij het koelen van het synthesegas, gaat weer terug het proces in. De fabriek is zo ontworpen dat deze stromen zoveel mogelijk binnen blijven.

Voorbewerking Een enigszins vergelijkbaar project als dat van Gidara Energy is dat van onder andere Enerkem in Rotterdam. Ook dit bedrijf wil – in een consortium met onder andere Shell en Air Liquide – een vergassingsinstallatie bouwen die niet-recyclebaar afval omzet in synthesegas. Oorspronkelijk was het plan om daaruit vervolgens methanol te produceren, maar inmiddels hebben de partners gekozen voor de productie van jetfuel. In de Canadese stad Edmonton heeft Enerkem al een

De fabriek in Amsterdam krijgt een capaciteit van 87,5 kiloton per jaar.

soortgelijke vergasser staan. Deze heeft sinds de opstart zo’n tien jaar geleden al veel obstakels moeten overwinnen, waaronder problemen met de heterogene samenstelling van de feedstock. De samenstelling van afval kan namelijk enorm variëren en daar was de vergasser niet voldoende op voorbereid. In Edmonton ligt de voorbewerking van het afval overigens grotendeels in handen van de stad. In Rotterdam wil Enerkem dit absoluut zelf gaan doen. Gidara Energy heeft ook dit deel van het proces grondig onderzocht. Het heeft de samenstelling van veel verschillende soorten afvalstromen van PARO bekeken. En vervolgens de bandbreedte waarbinnen de vergasser en met name de gaszuivering na de vergasser kan werken, vergeleken met de specificaties van dit afval. Uit het onderzoek bleek dat een juiste voorbewerking nog essentieel was. Het vocht gaat er voor een deel uit, en de consistentie en dichtheid nemen toe. Om de feedstock vervolgens een consistente kwaliteit en een compacte warmtecapaciteit te geven, wordt het gepelletiseerd. Ook dit “blok” van voorsorteren, voorbewerken en pelletiseren is goed te kopiëren naar andere fabrieken. Mocht er een tweede fabriek elders in Nederland of in Europa komen te staan, dan weet Gidara Energy precies hoe de voorbewerking van het afval eruit moet zien en welke pelletiser geschikt is. www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

M_Maintenance manager.indd 25

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:48

Spr Dan

PLATFORM

Industrielinqs en haar verschillende platforms hebben diverse partners, leden en experts die het netwerk versterken Partners Industrielinqs

Partners iMaintain

Partners Utilities en Watervisie

Partners Het Nieuwe Produceren

Contentpartners

Kennis- en innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie

Leden Industrielinqs

Leden iMaintain

Leden Utilities en Watervisie

CIRCULAIR

KOELWATER

Leden Het Nieuwe Produceren

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van Industrielinqs, kijk dan op www.industrielinqs.nl of neem contact op met Janet Robben - janet@industrielinqs.nl www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Platform 08-2021.indd 26

08 | 2021

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:46

Experts iMaintain Henk Akkermans

Michel Grijpink

Universiteit Tilburg/WCM

Hogeschool Utrecht

Erik Bijlsma

Mark Haarman

TNO

Mainnovation

Taco Mets

Van Meeuwen Industries

Ron Wever

Havenbedrijf Rotterdam

Mark Oosterveer

Johan Wolt

iTanks

Delesto

Maarten Habets

Nico van Kessel

Peter Schokker

Tim Zaal

Heineken

Tata Steel

Koninklijke Vezet

TZConsultancy

Annemarie Burgemeester

Hans Hennekam

Ton Klinkenberg

Rijkswaterstaat

Yokogawa

Phijns

Michael Donders

Rob de Heus

Theo Knijff

Unilin Insulation

HeusConsult

Dow Chemicals

voormalig NAM/ Profion

Leo van Dongen

Geert-Jan van Houtum

Cor van de Linde

Binne Visser

Universiteit Twente

TU Eindhoven

iTanks

Philips

Celeste Martens

Ivo van Vliet

Croonwolter &dros

ENGIE Services West Industrie

Simon Jagers

Semiotic Labs

Schiphol Group

Giel Jurgens

Dennis Braamse

LambWeston/ Meijer

Jan Stoker

Hogeschool Utrecht

Roelf Venhuizen

Ivo van der Gaag

Alpha Storage Group

Ton Huibers

Nedschroef

Experts Utilities en Watervisie

Experts Het Nieuwe Produceren Jacques Reijniers

Rob Kreiter Sjoerd Delnooz

Kiwa

TKI Energie en Industrie

Henri Spanjers

Geanne van Arkel

TU Delft

AmbassadorWise

EBS Business School

Martijn Kruisweg

Hans van der Spek

Corine Baarends

Richard Schouten

FME

VNO-NCW

SA3M

Aaldrik Haijer

Diana Seijs

Bilfinger Tebodin

Bird & Bird

AkzoNobel Coatings

Duska Disselhof

André Mepschen

Frank Tielens

Frontier Ventures

Water Alliance

HeatMatrix Group

Water & Energy Solutions

Teus van Eck Energie en Milieu

Johan van Mourik

Roy Tummers

Petrus Postma

Jan Willem Slijkoord

SKIW

VEMW

&Flux

SPIC Emmen

Marcel Galjee

Fokko Mulder

Arne Verliefde

Nouryon

TU Delft

Universiteit Gent

Martijn de Graaf

Frank Oesterholt

Cyril Widdershoven

VoltaChem/TNO

KWR

Verocy

Niels Groot

Johan Raap

Ad van Wijk

Dow Benelux

Avans Hogeschool

TU Delft

Paul Kloet

Han Slootweg

Iv-Water

Enexis

Sophie Dingenen

Teus van Eck

www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

Platform 08-2021.indd 27

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:46

MAGAZINES ONLINE TALKSHOWS BEREIK NETWERK EVENEMENTEN KENNIS DELEN BRANDED CONTENT NIEUWS

Industrielinqs pers en platform is een moderne uitgeverij en netwerk voor de industrie. Binnen onze platforms bouwen wij samen met partners, leden en experts aan uitgebreide kennisnetwerken.

Versterk uw netwerk! Meer informatie over partnerships, lidmaatschappen en contentproducten: Janet Robben +31(0)20 31 22 085 janet@industrielinqs.nl

Pascal van der Molen +31(0)6 26 92 96 88 pascal@industrielinqs.nl

Onze platforms

www.industrielinqs.nl Industrielinqs advertentie Advertenties.indd 28 nieuw.indd 1

7-9-2020 13:19:37 08-09-2021 09:35

TECHNIEKHELD 29

Fabriek uitpluizen om te verbeteren

veiligheid

FOTO: G.C. POSTMA

Daan Stam is consultant veiligheid in de procestechniek bij Bilfinger Tebodin. Als onafhankelijke adviseur helpt hij teams in fabrieken om erachter te komen waar ze de veiligheid nog kunnen verbeteren.

Dagmar Aarts Consultant veiligheid in de procestechniek Daan Stam.

Wie doen er mee aan zo’n veiligheidstraject? ‘Tijdens een veiligheidstraject komen medewerkers een paar keer een halve tot hele dag bij elkaar om te vergaderen. Daar zitten operators en technologen met verschillende disciplines bij. Hierdoor zitten er mensen in het team met praktijkervaring en met theoretische kennis. Die combinatie is cruciaal. Het zijn mensen die elkaar tot dan toe soms nog niet zo lang hebben gesproken. Die moet ik tot elkaar zien te brengen.’

Hoe gaat het traject verder in zijn werk? ‘Om de veiligheid te verbeteren, is het belangrijk dat je begrijpt waar de risico’s zitten. Om dat te achterhalen, pluizen we de hele fabriek uit. Wat gebeurt er als drukken hoger worden of juist lager? Wat als temperaturen stijgen of dalen? Wat kan dat veroorzaken? Je moet scenario’s schrijven over wat er zou kunnen gebeuren en wat je doet om het te voorkomen. Ook kijken we wat een overheid oplegt qua veiligheid.’ ‘Het vergaderen met elkaar is heel intensief omdat je diep de techniek in gaat en heel ver doordenkt op manieren die niet

Techniekhelden De industrie wemelt van de techniekhelden die in de anonimiteit hun werk doen. Want hoe kunnen we de producten maken voor auto’s, smart phones of medicijnen zonder technici die de machines en installaties in conditie houden? De techniekheld mag wat ons betreft best eens op het podium worden gehesen. Ben of ken jij iemand in de procesindustrie of energiesector die enthousiast kan vertellen over zijn/haar beroep? Laat het ons weten via redactie@industrielinqs.nl.

iedereen gewend is. Het is onderhandelen, discussies voeren, uitzoeken wie er gelijk heeft en gezichtspunten naar elkaar toe brengen.’

Wat maakt dit werk leuk? ‘Het is leuk om verschillende bedrijven te leren kennen, om te achterhalen wat er goed gaat en wat ze kunnen verbeteren. Ik vind het voornamelijk heel erg leuk om een team te begeleiden in een denkproces, buiten hun reguliere denkproces om. En dat ze daardoor tot nieuwe inzichten komen, zien dat ze toch nog iets missen en mogelijkheden gaan zien om de veiligheid te verbeteren.’

Wat is een uitdaging voor jou? ‘Soms jeukt het om oplossingen aan te dragen, maar daar is een sessie niet voor bedoeld. In de sessie moeten we alle risico’s identificeren. Het is heel verleidelijk om gelijk te bedenken hoe je problemen kunt oplossen. Daar moeten we onszelf in afkappen. Dat is niet het doel van zo’n studie. Dan ben je alleen nog maar daar mee bezig, terwijl dat in een veel kleiner groepje kan worden gedaan.’

Wat gebeurt er als jij klaar bent bij een bedrijf? ‘Alles uit de vergaderingen wordt genotuleerd. In die notities staan situaties die nog niet veilig zijn en waarvan het team vindt dat er extra maatregelen op moeten worden toegepast. Het bedrijf moet dan onderzoeken hoe het dat gaat doen. Misschien is er extra apparatuur nodig of een wijziging van procedures of moet het onderhoud beter worden gedaan. Na mijn kunstje is de veiligheid niet direct verbeterd. Daar moeten ze zelf nog mee aan de slag, met hulp van de nieuwe inzichten die ze hebben gekregen.’ www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

K_Techniekheld.indd 29

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:44

THEMA ASSET MANAGEMENT

Energietransitie vraagt om andere

onderhoudsfilosofie Terwijl het spanningsveld tussen beschikbaarheid en betrouwbaarheid van elektriciteitslevering en economisch rendement van hun centrales oploopt, doen Engie, RWE en Uniper er alles aan om deze in topconditie te houden. Gelukkig ondersteunt vergaande automatisering ze in hun besluitvorming. Want het groeiende palet aan brandstoffen en duurzame energiebronnen maakt het asset management alleen maar complexer.

FOTO: ENGIE

David van Baarle

De Eemshavencentrale wordt steeds meer ingezet voor het leveren van flexibele capaciteit.

www.industrielinqs.nl

I_Thema.indd 30

Pieken en dalen Engie draagt op twee manieren bij aan de transitie naar emissievrije elektriciteit. ‘Ten eerste beperken we onze eigen CO2-uitstoot zoveel mogelijk door het constant doorvoeren van eﬃciency-verbeteringen. Door vóór verbranding de CO2 van de waterstofmoleculen af te scheiden en op te slaan, voorkomen we emissies. En met redelijk eenvoudige aanpassingen is het al mogelijk om vijftien tot zeventien procent waterstof bij te mengen bij het H-gas. Dat wil overigens niet zeggen dat de productie van dat waterstof eenvoudig en goedkoop is.’ De tweede bijdrage aan de energietransitie is het leveren van zoveel mogelijk flexibiliteit. ‘Als er maar een wolk voor de zon schuift, heeft dat al gevolgen voor de stabiliteit van het net. Gascentrales lenen zich goed voor het snel opschakelen van vermogen zodat we die productieverstoringen snel kunnen opvangen. Toch moeten we wel rekening houden met de degradatiemodellen die daar het gevolg van zijn. Eenvoudig gezegd schrijft de leverancier van de gasturbines een revisie voor na een x-aantal draaiuren of zoveel keer starten en stoppen.’ Technisch streeft Engie naar zoveel mogelijk draaiuren omdat het daarmee de assets zo goed mogelijk benut. ‘De afgelopen jaren is de rol van grootschalige energieproductie echter verschoven van baseload-productie naar peakload of zelfs superpeak. Dit resulteert in veel minder draaiuren, en CO2uitstoot, voor deze eenheden. Dat laatste is hartstikke goed en juist het doel, maar aan de andere kant produceren we dan wel in korte pieken. Soms starten we zelfs twee keer per dag. Deze trend zal alleen maar groeien als er meer zon en wind aan het systeem wordt toegevoegd. Dat vraagt ook om een andere onderhoudsfilosofie.’

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Het toenemende aandeel duurzaam vermogen in de energiemix zorgt voor steeds meer uitdagingen bij de traditionele kolen- en gascentrales. Want de centrales krijgen steeds meer een rol als leverancier van back up-vermogen. Die wisselende belasting heeft uiteraard ook zijn weerslag op de assets. Linus Wiersema is manager onderhoud bij Engie. Het Nederlandse portfolio van Engie strekt zich uit over het Friese Bergum, de Eemshaven en Lelystad. ‘Als je over asset management spreekt, speelt de leeftijd zeker een rol’, zegt Wiersema. ‘De vijf stoom- en gaseenheden in de Eemshaven dateren uit 1995 en 1998 terwijl de Maximacentrale (Lelystad, red.) in 2010 in bedrijf is genomen. Vaak zetten we zo’n nieuwere centrale eerder in omdat hij nu eenmaal eﬃciënter is, maar ook de units van de Eemscentrale draaien hun uren wel.’

08 | 2021

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:43

Spr Dan

In de toekomst zal het aantal starten en stoppen de revisieintervallen steeds meer gaan domineren. ‘We tornen niet aan de verplichte overhauls, al moeten we iedere keer weer overwegen of die investering is geoorloofd. We hebben een paar jaar geleden een aantal units in de mottenballen moeten leggen omdat de investering niet opwoog tegen de opbrengsten. Die tijden zijn veranderd, maar nog steeds blijft het een delicaat evenwicht tussen beschikbaarheid en betaalbaarheid van assets. De vraag wie betaalt voor het bieden van beschikbaarheid en stabiliteit wordt met de toename van het duurzaam vermogen steeds dringender. Als we alleen worden betaald per geleverde kilowattuur loopt de businesscase uit de pas met de marktvraag.’

Faalgedrag Het onderhoud aan de turbine mag zijn voorgeschreven, de assets daaromheen zijn net zo belangrijk voor de betrouwbaarheid van de energielevering. Wiersema: ‘Als een unit moet bijspringen of opschakelen, moet je er wel zeker van zijn dat hij werkt. En dus besteden we meer tijd en geld aan het monitoren van met name de draaiende delen. Door meer inzicht in het faalgedrag lukt het ons steeds beter om uitval voor te zijn. Veel van onze pompen zijn redundant uitgevoerd, waardoor we ze preventief kunnen reviseren. Het voordeel van een groot internationaal bedrijf is dat we ondersteuning krijgen van een zeer kundig maintenance support centrum.

‘Nog steeds blijft het een delicaat evenwicht tussen beschikbaarheid en betaalbaarheid van de assets.’ LINUS WIERSEMA MANAGER ONDERHOUD ENGIE

Samen met onze collega’s hebben we al grote stappen gemaakt om data-analyses te maken van de pompen. We focussen ons met name op temperaturen en trillingen. Aan de hand van de pompcurves kunnen we al voorspellen wanneer de lagers moeten worden vervangen. Dat voorkomt niet alleen uitval, maar we hoeven daardoor ook minder reservedelen op voorraad te houden.’

IT en OT RWE gebruikt al vrij lang kunstmatige intelligentie voor de besluitvorming rondom netbalancering. En ook de vertaling

FOTO: RWE

Delicaat evenwicht

RWE meet welke invloed de opgebouwde hitte bij snel opregelen heeft op de heaters en de drums, om dat vervolgens te vertalen naar de maintenance planning.

naar asset health monitoring wordt daarin meegenomen. Toch is verdergaande digitalisering wel een topic waar Marinus Tabak, hoofd centraal assetmanagement bij RWE, zich de komende jaren over zal buigen. ‘De toenemende complexiteit van het energiesysteem vraagt om verdergaande integratie van de operationele technologie en informatie en communicatietechnologie. RWE riep dan ook een aparte unit digital transformation in het leven die de operationele systemen koppelt aan de administratieve systemen in de kantooromgeving. Om competitief te blijven, moeten we de juiste assets kunnen inzetten tegen de laagste kosten. Het voordeel van een redelijk jonge kolencentrale zoals we die in de Eemshaven bedrijven, is dat hij is ontworpen om snel op te regelen. De keerzijde daarvan is dat je op zo’n moment meer stress krijgt in de materialen. We meten dan ook wat de sneller opgebouwde hitte voor invloed heeft op de heaters en de drums om dat vervolgens te vertalen naar de maintenance planning.’ RWE heeft een lighthouse project opgezet richting value based maintenance. ‘In de basis komt het erop neer alleen dát onderhoud uit te voeren dat waarde toevoegt voor het bedrijf. De volatiliteit van de duurzame energielevering zal de komende jaren alleen maar groter worden. Zo stond de Eemshavencentrale vorig jaar zomer nog uit, terwijl hij momenteel weer voluit staat te draaien. Je moet met je onderhoudsplanning kunnen meeveren en zoveel mogelijk uitstellen als de vraag hoog is terwijl je de noodzakelijke revisies uitvoert in stillere tijden.’

Coöperatieve systemen Er zijn zoveel variabelen die de vraag- en het aanbod van stroom bepalen dat een mens dat niet meer kan overzien, meent Tabak. ‘Je moet dus gebruikmaken van kunstmatige intelligentie om de besluitvorming te ondersteunen. Nu zit in www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

I_Thema.indd 31

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:43

www.moxa.com

Waarom bedrijfszekerheid op het spel zetten, wanneer data inwinnen het verschil maakt? Computers zijn het intelligente hart van een industriële automatiseringsoplossing. Ongeacht of deze worden toegepast voor het aansturen van een schip, een elektrisch verdeelstation of onderdeel zijn van een IIoT-oplossing. Ultieme betrouwbaarheid is een vereiste. Wij begrijpen dat bedrijfszekerheid van het grootste belang is. Daarom praten we er niet alleen over, maar laten we dit ook zien. In alles wat we doen. Waarom Moxa & MODELEC? • Bewezen betrouwbaarheid • Advies door specialisten • Toekomstgericht • Cybersecurity • Ontwikkeld voor bedrijfskritische toepassingen • Specialist en gericht op samenwerking • Middleware voor eenvoud en gemak • Oplossingen voor o.a. maritiem, energie en IIoT specifieke Gateways • Industriële netwerk experts

MODELEC Data-Industrie B.V. Tel. 0318 - 636 262 contact@modelec.nl

21_adv_A4_Moxa_IIoTcomputers.indd 1 Advertenties.indd 32

09-02-21 11:39 08-09-2021 09:36

Spr Dan

de moderne DCS-systemen al veel intelligentie die we steeds meer inzetten om bijvoorbeeld ook remote operations mogelijk te maken. Dit soort systemen zijn nog wel gebaseerd op vaste regels en niet zelflerend, maar je moet het ook meer zien als coöperatieve systemen die de operator bijstaan. Je hebt nog steeds een expert nodig om een root cause analyse uit te voeren, maar de machine levert de data.’ Bijkomend voordeel is dat deze systemen heel veel data verzamelen die kunnen worden gebruikt om best practices te lokaliseren en uit te wisselen. Tabak: ‘Op die manier wordt het ook mogelijk om het asset management te centraliseren. En wij kunnen met een upgrade waterstof gaan bijmengen in onze gascentrales. Dat betekent dat we straks de keuze hebben uit aardgas, kolen, biomassa én waterstof als brandstof. De inzet ervan moeten we afwegen tegen de emissies, netstabiliteit, belasting van de assets én de kosten en opbrengsten.’

FOTO: WIM RAAIJEN

Uniper ontwikkelde een machine learning tool die voorspellingen kan doen op basis van de data die hij zelf uit het systeem haalt.

kunnen zetten. Aan de andere kant investeerden we juist vanwege die stoomlevering in een gasturbine en stoomketels als backup. De asset mix waar we tussen kunnen schakelen, is dus zeer divers waardoor we in staat zijn de uitdagingen die gepaard gaan met de energietransitie het hoofd te bieden.’

Menselijke creativiteit Voor Yolande Verbeek, plantmanager van de Uniper-centrale op de Maasvlakte, is het een grote uitdaging dat haar splinternieuwe kolencentrale vanwege politieke keuzes op den duur moet sluiten. ‘Tot die tijd willen en kunnen we een significante bijdrage leveren aan de energietransitie’, zegt Verbeek. ‘Zo plaatsten we in de MPP3-centrale een batterij om een snellere respons mogelijk te maken op de volatiele energiemarkt. Daarmee leveren we het nodige regelen reservevermogen aan netbeheerder TenneT. Ook wat betreft netkwaliteit kunnen we onze assets inzetten. Zo bouwden we een van de oude generatoren in de MMP2-unit om naar een synchrone condensor die blindlast kan leveren. De invoeding van bijvoorbeeld de Brittnetkabel, maar ook van windenergie, beïnvloedt namelijk de kwaliteit van de stroom op het hoogspanningsnet.’

‘De creativiteit en inzichten van de mens zijn niet door algoritmes te vervangen.’ YOLANDE VERBEEK PLANTMANAGER UNIPER

Bijkomende uitdaging voor de Uniper centrale op de Maasvlakte is het feit dat de centrale ook stoom levert aan industriële klanten. ‘De combinatie van stoom- en elektriciteitsproductie verhoogt het rendement van de centrale, maar zorgt er eveneens voor dat we hem niet zomaar stil

Machine learning Wat betreft de belasting van de centrale maakt Verbeek zich nog niet veel zorgen. ‘Niet alleen omdat de centrale zeer robuust is ontworpen en dus goed kan omgaan met de verschillen tussen de laagste en hoogste belasting. Maar vooral omdat we nu al weten dat de technische levensduur de economische levensduur fors zal overschrijden. Dat wil niet zeggen dat we niet het uiterste uit onze assets willen halen. Het voordeel van een gloednieuwe fabriek is dat we een zeer hoge automatisering- en informatiseringgraad hebben. Uniper ontwikkelde bovendien zelf een machine learning tool die voorspellingen kan doen op basis van de data die hij zelf uit het systeem haalt. Operators worden tijdig gewaarschuwd als het DCS-systeem ziet dat de prestaties teruglopen. Terwijl maintenance via pompmodellen de uptime ervan kan monitoren en het breakdownrisico berekenen. Ze krijgen daarvoor live data uit het plant integrity systeem.’ Ondanks dat Verbeek een groot vertrouwen in de OT en IT heeft, ziet ze de centrales nog niet zo snel autonoom draaien. ‘De creativiteit en inzichten van de mens zijn niet door algoritmes te vervangen. Juist nu we nieuwe markten betreden en onze assets moeten aanpassen aan steeds veranderende omstandigheden, hebben we die creativiteit keihard nodig. De operator van nu is al heel anders dan die van tien jaar geleden en het werk is vele malen uitdagender geworden. Samenwerking tussen operations en maintenance was altijd al belangrijk, maar zal alleen maar toenemen. En zeker wat betreft trouble shooting is niets zo waardevol als menselijke creativiteit.’ www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

I_Thema.indd 33

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:43

On-site diensten

wereldwijd chemisch technisch reinigen op locatie klant en proces specifieke oplossingen voor complexe vervuilingen

Global specialist in metal surface treatment

Expert op het gebied van chemisch technisch reinigen en metaal oppervlaktebehandeling. Neem contact op met onze specialisten voor een advies op maat.

The Vecom way - deskundig en veilig voor mens, metaal en milieu

Workshop diensten

conditioneren en chemisch reinigen van roestvast staal en andere metalen meerdere locaties in Nederland, België en het Verenigd Koninkrijk

www.vecom.nl info@vecom.nl T. +31 10 59 30 299 ON-SITE DIENSTEN

[Schrijf

METAAL OPPERVLAKTEBEHANDELING

nu in!]

AFVALWATER VERWERKING

METAAL BEHANDELINGSPRODUCTEN

LIVE OF VIA LIVESTREAM

iMaintain Techport 2021 TATA STEEL VELSEN

7 OKTOBER

SMART TRANSITION www.imaintain2021.nl Advertenties.indd 34

08-09-2021 09:36

CONGRES 35

iMaintain Techport over

slimme transitie

De tweede editie van iMaintain Techport heeft plaats op donderdagmiddag 7 oktober bij Tata Steel in Velsen. Als alle seinen op groen staan, is het evenement zowel fysiek als online te volgen. Thema is: Smart Transition.

De industrie is volop in transitie. Veel staat in het teken van energiebesparing en de overgang naar hernieuwbare energiebronnen en alternatieve grondstoffen. Een slimmere aanpak van productie en onderhoud kunnen daar zeker aan bijdragen. Door analyse van beschikbare data kunnen installaties bijvoorbeeld efficiënter en zonder onnodige stilstand draaien. En er zijn meer mogelijkheden. Sprekers en tafelgasten geven hun visie op een slimme toekomst voor de industrie. In het voorprogramma zullen een aantal partners Smart Solutions laten zien die bijdragen aan het verbeteren van processen, veiligheid en onderhoud.

Slimme mensen Ook praten we tijdens iMaintain Techport over de slimme mensen die nodig zijn voor deze transitie. Hoe ziet het werk van de onderhoudsmonteur er over tien jaar uit? Ontstaan er

nieuwe functies? En zijn er straks wel genoeg mensen om de transitie tot volle wasdom te laten komen?

Techniek Held 2021 Tijdens het evenement wordt de Techniek Held 2021 gekozen. Welke technicus kan op een aanstekelijke manier over zijn vak praten en anderen inspireren en enthousiasmeren?

Programma De eerste podiumgasten van iMaintain Techport zijn bekend: Marinus Tabak (RWE), Mark Haarman (Mainnovation), Mark Denys (Tata Steel/Techport), Olof van der Gaag (NVDE) en Daisy Beelen (Nova College). Moderatie: Dionne Ruurda en Wim Raaijen. Zij wisselen samen ideeën uit over de kansen van het digitaliseren van onderhoud in de energietransitie in de IJmond. En over de onderhoudsmonteur van de toekomst. In het voorprogramma bijdragen van Terra Inspectioneering en BuildingCareers. Kijk voor het volledige programma op www.imaintain.info

www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

Q_Aamkeiler.indd 35

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:42

FOTOSPREAD HOLLANDSE KUST ZUID

FOTO: PAUL MARTENS / VATTENFALL

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

P_Fotospread.indd 36

08 | 2021

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:41

In de zomer zijn de offshore bouwwerkzaamheden voor windpark Hollandse Kust Zuid begonnen met het plaatsen van monopile funderingen. Het windpark moet volgens de planning in 2023 volledig operationeel zijn. Met 140 windturbines en een totaal geïnstalleerd vermogen van 1,5 gigawatt is het straks het grootste oﬀshore windpark ter wereld. Met het oog op eﬃciënt gebruik van materialen, zoals staal, is elke fundering specifiek ontworpen voor de locatie waar deze wordt geïnstalleerd. De zwaarste en grootste monopile weegt 955 ton en is 75 meter lang, terwijl de lichtste en kortste fundering nog altijd 735 ton weegt en 62 meter lang is. De monopile funderingen komen te staan in waterdieptes variërend van 17 tot 28 meter. Het installatieschip Seaway Strashnov vervoert de funderingen naar hun exacte locatie op zee. Een kraan op het schip tilt de monopiles in het water en laat ze zakken totdat de zeebodem is bereikt. Een hydraulische hamer slaat de palen tot de gewenste diepte in de bodem. Vattenfall wil deze zomer zoveel mogelijk funderingen plaatsen. Aan het einde van de zomer volgt een pauze omdat de golven op de Noordzee in de wintermaanden vaak te hoog zijn om veilig te kunnen werken. In het voorjaar van 2022 wordt de bouw weer hervat. Dan worden de resterende funderingen aangelegd, gevolgd door kabels en turbines. De eerste turbines moeten in 2022 al klaar zijn, de laatste turbines worden in de zomer van 2023 opgeleverd. Vattenfall bouwt het windpark samen met partner BASF. Het park komt ongeveer achttien kilometer voor de kust van Den Haag en Zandvoort te liggen. www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

P_Fotospread.indd 37

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:41

PROJECTEN

GROOT ONDERHOUD NIEUW PROJECT Wie: Chemours Wat: onderhoudsstop Waar: Dordrecht Wanneer: najaar 2021

Chemours heeft in het najaar van 2021 een onderhoudsstop. Tijdens de stop worden ook aansluitpunten gemonteerd voor nog te bouwen opslagtanks die vuile lucht opvangen mocht de verbrandingsoven uitvallen. Chemours wil tegen 2024 de uitstoot van fluorstoffen met tachtig procent hebben teruggedrongen.

NIEUW PROJECT Wie: Yara Wat: groot onderhoud Waar: Sluiskil Wanneer: 2022

Yara neemt in 2022 ammoniakfabriek C uit bedrijf voor een grote onderhoudsstop. Het doel is om zowel de efficiëntie als het veiligheidsniveau te verhogen en er wordt gekeken naar verdere automatisering van de fabriek.

VERVANGING, RENOVATIE EN SLOOP

www.industrielinqs.nl

Wie: AVR Wat: vervanging turbine Waar: Rozenburg Wanneer: eerste kwartaal 2022

AVR Rozenburg vervangt een bijna vijftig jaar oude turbine door een nieuwe tegendrukturbine van Siemens. Deze kan op volle kracht 22 megawatt elektriciteit leveren. Tegelijkertijd blijft hij ook goed draaien bij 5 megawatt, terwijl er efficiënt lagedrukstoom wordt gemaakt. Het project moet in het eerste kwartaal van 2022 zijn afgerond.

Wie: Dunea Wat: modernisering productielocatie Waar: Katwijk Wanneer: tot en met 2025

De procesautomatisering van productielocatie Katwijk wordt vervangen door volautomatische procesvoering enworden elektrotechnische installaties aangepast. BAM Industrie is in december 2018 begonnen met de vernieuwing van de energievoorziening van het drinkwaterpompstation. Dunea wil de middenspanning distributie en noodstroomvoorziening herinrichten.

Wie: EPZ Wat: ontmanteling kolencentrale Waar: Borssele Wanneer: tot en met 2022

EPZ ontmantelt de kolencentrale in Borssele. De centrale is in 1987 in gebruik genomen en sinds 2000 wordt er ook biomassa meegestookt. Vóór de sloop is de installatie zoveel mogelijk gereinigd. Volgens de planning worden de ontmanteling en bodemsanering eind 2022 afgerond.

Wie: TenneT Wat: grote vervangingsopgave Waar: Nederland Wanneer: tot 1 januari 2032

TenneT gaat met negen partners 360 hoogspanningsstations aanpassen, vernieuwen of uitbreiden. De stations van 110kV en 150kV moeten in veel gevallen volledig worden vervangen. Ze zijn soms vijftig jaar of langer in bedrijf en aan het eind van hun technische levensduur.

Wie: Vattenfall Wat: ontmanteling Hemweg 8 Waar: Amsterdam Wanneer: vanaf 2020

Vattenfall heeft zijn kolencentrale aan de Hemweg in Amsterdam eind december 2019 gesloten. Het ontmantelingstraject van Hemweg 8 is begonnen in 2020. Het terrein wordt een plek voor productie, doorvoer en tijdelijke opslag van fossielvrije elektriciteit en warmte.

Wie: Waterschap Brabantse Delta Wat: renoveren afvalwaterpersleiding Waar: Noord-Brabant en Zeeland Wanneer: start medio 2019

De afvalwaterpersleiding transporteert afvalwater van industrieterrein Moerdijk en 35 dorpen en steden naar de RWZI in Bath. In 2019 is de renovatie van persstations bij Roosendaal, Bergen op Zoom en Bath gestart. Ook wordt de leiding over 3,5 kilometer verdubbeld. De extra leiding is in 2020 in bedrijf en de gerenoveerde persstations in 2023.

NIEUW PROJECT Wie: Wintershall Noordzee Wat: ontmanteling platforms Waar: offshore Wanneer: 2022

Wintershall Noordzee begint met een grootschalig ontmantelingsprogramma in de Noordzee. Het bedrijf sluit 24 putten in zowel Nederlandse als Duitse wateren. Daarnaast verwijdert het bedrijf twee productieplatforms (Q4-A en Q4-B) en twee onderzeese installaties (P9-A en P9-B). De aanbesteding voor het eerste deel van het programma is gegund aan Swift Drilling.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

G_Projecten 08-2021.indd 38

08 | 2021

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:40

PROJECTEN 39

GROEN EN BIO Wie: o.a. Alco Bio Fuel Wat: recovery unit CO2 Waar: Gent Wanneer: voorjaar 2022

Bioraffinaderij Alco Bio Fuel (ABF), industriële gasleverancier Messer Benelux en IJsfabriek Strombeek investeren tien miljoen euro in een ‘recovery unit’ voor koolstofdioxide. Het gaat om een tweede unit bij Alco Bio Fuel in Gent. De installatie recupereert en zuivert CO2-gas uit de processtroom en zet het om in vloeistof. In het voorjaar van 2022 moet de unit operationeel zijn.

Wie: ArcelorMittal Wat: bio-ethanol uit afvalgassen Waar: Gent Wanneer: 2022

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bio-ethanol. C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

Wie: Cargill Wat: biodieselfabriek Waar: Gent Wanneer: juni 2022

Cargill investeert 150 miljoen euro in een nieuwe biodieselfabriek in Gent. Deze krijgt een productiecapaciteit van 115.000 ton biodiesel per jaar en kan rioolslib, reststoffen uit de industrie en allerlei andere grondstoffen verwerken tot biodiesel. In juni 2022 moet de fabriek klaar zijn.

Wie: DBG BioEnergy Wat: bio-LNG uit afval Waar: Moerdijk Wanneer: eind 2022

DBG BioEnergy wil in Moerdijk haar eerste fabriek bouwen. Deze gaat industrieel afval dat anders wordt verbrand, omzetten in biogas en organische kunstmest. De fabriek krijgt een capaciteit van drieduizend kubieke meter biogas per uur, dat vervolgens met een installatie van Nordsol wordt omgezet in bio-LNG. Het gaat om 15 kiloton bio-LNG per jaar.

NIEUW PROJECT Wie: Gidara Energy Wat: methanol uit afval Waar: Amsterdam Wanneer: begin 2024

Gidara Energy bouwt in de haven van Amsterdam een fabriek die niet-recyclebaar afval omzet in syngas en vervolgens in methanol. De fabriek krijgt een capaciteit van ongeveer 87,5 kiloton methanol. De verwachting is dat deze begin 2024 operationeel is. Het project vergt een investering van 250 miljoen euro.

Wie: IST Green Chemicals Wat: bio-ethanol uit suikerbieten Waar: Axelse Vlakte Wanneer: begin 2024

IST Green Chemicals gaat op de Axelse Vlakte in Zeeland een nieuwe fabriek bouwen die bioethanol uit suikerbieten maakt. Niet via een tussenstap met suiker, maar rechtstreeks, dankzij de Betaprocess-technologie. Deze brengt de cellen van de suikerbiet via vacuümextrusie tot explosie, waardoor de suikers direct bloot komen te liggen.

Wie: o.a. Inovyn Wat: pilot met CO2/methanol Waar: Antwerpen Wanneer: eind 2022

Engie, Fluxys, Indaver, Inovyn, Oiltanking, Port of Antwerp en de Vlaamse Milieuholding gaan duurzame methanol produceren in de Antwerpse haven. Bij Inovyn komt een pilotinstallatie die afgevangen CO2 en waterstof, gemaakt met groene energie, omzet in methanol. Eind 2022 is de fabriek operationeel en produceert ongeveer achtduizend ton duurzame methanol per jaar.

Wie: Neste Wat: aanpassingen voor productie SAF Waar: Rotterdam Wanneer: tweede helft 2023

Neste investeert 190 miljoen euro in haar productiecapaciteit in Rotterdam om de productie van duurzame vliegtuigbrandstof (SAF) mogelijk te maken. Momenteel produceert de raffinaderij voornamelijk duurzame diesel. Dankzij aanpassingen aan de raffinaderij kan Neste straks 500.000 ton SAF per jaar produceren.

Wie: o.a. Paques Wat: proeffabriek voor PHBV Waar: Dordrecht Wanneer: eind 2021

Vijf waterschappen, Stowa, Paques en HVC gaan in Dordrecht een proeffabriek bouwen om PHBV te produceren. Dit is een volledig afbreekbaar en duurzaam bioplastic, gemaakt uit organische afvalstromen zoals zuiveringsslib, industrieel afvalwater en voedselresten. De proeffabriek komt bij de slibverwerkingsinstallatie van HVC in Dordrecht te staan.

Wie: Photanol en Nouryon Wat: organische zuren uit CO2 Waar: Delfzijl Wanneer: 2024

In een demofabriek van Photanol en Nouryon in Delfzijl zetten bacteriën CO2 om in organische zuren. De twee partijen willen de fabriek in 2023 gaan opschalen naar 30.000 ton. Deze commerciële fabriek moet vervolgens in 2024 in productie gaan.

www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

G_Projecten 08-2021.indd 39

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:40

PROJECTEN

Wie: Relement Wat: aromaten uit biomassa Waar: Bergen op Zoom Wanneer: onbekend

Relement, een spin-off van TNO, vestigt zich op de Green Chemistry Campus. Het bedrijf gaat op commerciële schaal bio-aromaten uit biomassaresiduen produceren voor toepassing in onder meer smeermiddelen en coatings. Een van de eerste bio-aromaten die Relement op de markt brengt, is een alternatief voor ftaalzuuranhydride in alkydverf.

Wie: S4 GroNext Wat: waste-to-plastics fabriek Waar: Eemshaven Wanneer: medio 2021

S4 GroNext bouwt een fabriek in de Eemshaven waarin plastic afval dat niet recyclebaar is, wordt omgezet in gas. Dit kan vervolgens in de chemische industrie worden gebruikt als duurzame grondstof.

Wie: SCW Systems/Gasunie Wat: groen gas uit organische reststromen Waar: Delfzijl Wanneer: 2023

SCW Systems bouwt samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

Wie: Shell Wat: demofabriek voor CO2-afvang Waar: Moerdijk Wanneer: 2024

Shell heeft een nieuwe technologie ontwikkeld om CO2 uit rookgassen af te vangen en bouwt daarvoor een demonstratiefabriek op het terrein van energiecentrale BMC Moerdijk. Deze gaat in de loop van 2024 zo’n 150 ton CO2 per dag afvangen. Bilfinger is engineering en projectpartner in het demonstratieproject, dat TulipGreenCO2 heet.

Wie: SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol Wat: fabriek duurzame vliegtuigbrandstof Waar: Delfzijl Wanneer: 2022

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol bouwen Europa’s eerste fabriek voor duurzame vliegtuigbrandstof in Delfzijl. Nouryon en Gasunie bestuderen daarvoor een uitbreiding van een geplande groene waterstofeenheid. Het plan is om groene waterstof te combineren met afval- en reststromen om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

Wie: Synkero Wat: fabriek duurzame kerosine Waar: Amsterdam Wanneer: 2027

Start-up Synkero wil in de Amsterdamse haven een fabriek bouwen voor de productie van 50.000 ton duurzame kerosine. Grondstof is CO2 dat wordt afgevangen in de industrie of direct uit de lucht. Dit wordt samen met groene waterstof omgezet in synthetisch kerosine. De planning is dat de fabriek in 2027 draait.

Wie: o.a. Twence Wat: pilot met CO2/mierenzuur Waar: Hengelo Wanneer: 2021

Twence, Coval Energy, TNO en de TU Delft bouwen een pilot-installatie voor de productie van mierenzuur. De installatie wordt in eerste instantie gevoed met CO2 uit de bestaande natriumbicarbonaatinstallatie. Coval Energy ontwikkelt technologie. Mierenzuur heeft de potentie om als groene grondstof fossiele grondstoffen te vervangen.

Wie: Waternet Wat: groengasinstallatie Waar: Amsterdam Wanneer: tweede kwartaal 2021

Waternet bouwt in opdracht van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht een groengasinstallatie op het terrein van de rioolwaterzuivering in het westelijk havengebied van Amsterdam. De groengasinstallatie haalt CO2 uit biogas dat ontstaat bij het vergisten van slib. Door stikstof toe te voegen, krijg je groengas, met dezelfde calorische waarde als aardgas. De installatie maakt van ongeveer 14,7 miljoen m3 biogas zo’n 9,7 miljoen m3 groengas en 5,7 miljoen m3 bruikbaar CO2.

Wie: Zenid Wat: demofabriek duurzame kerosine Waar: Rotterdam Wanneer: onbekend

Zenid, een initiatief van Rotterdam The Hague Airport, Climeworks, SkyNRG en Rotterdam The Hague Innovation Airport, wil in Rotterdam een demonstratiefabriek voor duurzame kerosine bouwen. Met afgevangen CO2 uit de lucht als grondstof. Uniper is bij het project betrokken voor de engineering en gaat de fabriek opereren.

UTILITIES Wie: Air Liquide Wat: luchtscheidingseenheid Waar: Moerdijk Wanneer: 2022

www.industrielinqs.nl

Air Liquide investeert 125 miljoen euro in een luchtscheidingseenheid voor de productie van zuurstof. In 2022 moet de fabriek in Moerdijk operationeel zijn. Bijzonder is dat het bedrijf de unit combineert met een energieopslagsysteem. De unit kan straks maximaal 2.200 ton zuurstof per dag maken.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

G_Projecten 08-2021.indd 40

08 | 2021

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:40

PROJECTEN 41

Wie: Air Products Wat: drie luchtscheidingsinstallaties Waar: Zuidbroek Wanneer: oktober 2021

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof maakt geïmporteerd aardgas geschikt voor Nederlands gebruik. De fabrieken produceren 180.000 kubieke meter stikstof per uur zodra ze in oktober 2021 operationeel zijn.

Wie: Avaio en Aecom Wat: ontziltingsinstallatie Waar: Antwerpen Wanneer: 2024

Avaio en Aecom bouwen samen een ontziltingsinstallatie op het terrein van Covestro in de haven van Antwerpen. Deze pompt vanaf begin 2024 brak dokwater op en zet dit om in hoogwaardig proceswater voor de chemiesector. Avaio verwacht medio 2022 te kunnen beginnen met de bouw van de installatie. Die zou twee jaar later, in 2024, operationeel moeten zijn.

NIEUW PROJECT Wie: Chemours Wat: zuiveringsinstallatie afvalwater Waar: Dordrecht Wanneer: medio 2022

Chemours wil een nieuwe zuiveringsinstallatie bouwen die onder andere gefluorineerde stoffen uit het afvalwater haalt. Dat gebeurt nu met een tijdelijke mobiele unit. De chemisch-fysische zuiveringsinstallatie gaat gemiddeld zestig kubieke meter afvalwater per uur verwerken, met een maximale capaciteit van 120 kubieke meter per uur.

NIEUW PROJECT Wie: D-CRBN Wat: pilot CO/O2 uit CO2 Waar: Antwerpen Wanneer: 2029

Start-up D-CRBN wil een pilot doen met een plasmareactor. Deze gaat per jaar 30.000 ton CO2 omzetten in CO en O2. De reactor is goed schaalbaar en de start-up hoopt dan ook in 2029 een miljoen ton per jaar te kunnen omzetten. Het project vergt een investering van 150 miljoen euro.

Wie: Evides Industriewater Wat: demiwaterinstallatie Waar: Antwerpen Wanneer: voorjaar 2022

Evides Industriewater bouwt een slimme demiwaterinstallatie op de site van BASF in Antwerpen. De installatie gebruikt verschillende waterstromen uit de productie van BASF en zet restwarmte uit condensaat in voor verduurzaming van de zuivering. Dit resulteert in efficiënter watergebruik en een lagere energie- en chemicaliënverbruik.

Wie: Gasunie Transport Services Wat: uitbreiding stikstofinstallatie Waar: Zuidbroek Wanneer: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

Wie: Stercore Wat: mestvergassingsinstallatie Waar: Emmen Wanneer: 2022

Stercore heeft groen licht gekregen voor de bouw van een innovatieve mestvergassingsinstallatie in Emmen. De fabriek draait straks voornamelijk op duurzaam opgewekte elektrische energie en zet mest en digestaat uit co-vergisters om in groen gas en bio based carbon.

Wie: Tessenderlo Group Wat: gascentrale Waar: Tessenderlo Wanneer: eind 2025

Tessenderlo Group wil een tweede gascentrale bouwen in Tessenderlo. Als alles volgens plan verloopt, zou de nieuwe 900 MW energiecentrale per 1 november 2025 operationeel moeten zijn. Het bedrijf heeft al een gasgestookte 425 MW STEG-centrale in Tessenderlo.

Wie: Twence Wat: mestverwaardingsinstallatie Waar: Zenderen Wanneer: mei 2022

Twence bouwt een mestverwaardingsinstallatie in Zenderen. Met deze installatie kan 250.000 ton mest worden verwerkt. Hiermee wordt groen gas voor drieduizend huishoudens geproduceerd en worden schaarse grondstoffen teruggewonnen. Naar verwachting zal de installatie in mei 2022 operationeel zijn.

Wie: Vattenfall, Gasunie en Equinor Wat: innovatieproject waterstof Waar: Eemshaven Wanneer: 2023

Vattenfall, Gasunie en het Noorse Equinor werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

G_Projecten 08-2021.indd 41

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:40

SEPTEMBER 2020

www.industrielinqs.nl

industrie linqs

Verbindt industriële ketens Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

www.ind ustrielinq s.nl www.ind ustrielinq s.nl

industrie linqs

SEPTEMB SEPTEM 2020 BERER2020

VERBI NDT INDUS TRIËLE KETEN S Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

Industrielinqs inspireert en verbindt met actuele berichtgeving, wekelijkse nieuwsbrieven, online talkshows en diverse evenementen. Abonnees van het magazine Industrielinqs krijgen meer: • Acht edities Industrielinqs per jaar, met onder andere de projectendatabase • Industrielinqs Catalogus in de winterperiode • Industrielinqs Project & Innovatie update in de zomerperiode • Twee digitale edities Industrielinqs • Toegang tot alle interviews, artikelen en edities op de website www.industrielinqs.nl Prorail wil terug naar hoger veiligheidsniveau

Energietranstie kost 52 miljard euro

Aluminiumfabriek

als spil in de energietransi Corona verscherpt discussie Prorail noodzaa wil terug naar k shutdow ns hoger

veiligheidsniveau

Samenwerking waterketens Energietranstie bespaart systeemkost kosten

52 miljard euro

tie

Zijn micro-organismen fabrieke

Gunvor van begint alsnog de toekoms t? aan uitgestelde stop

Gunvor begint alsnog aan uitgestelde stop

A_Voorplaat.indd 1 09-09-20 10:17

Ga direct naar industrielinqs.nl/abonneren en blijf anderen voor Aboadv ILINQS halve liggend.indd 1

09-09-20 10:19

DELFZIJL | LIVE OF VIA LIVESTREAM | 4 NOVEMBER

[Save

the da te]

www.eemsdeltavisie2021.nl Advertenties.indd 42

08-09-2021 09:36

PROJECTEN 43

NIEUW PROJECT Wie: VTTI Wat: biogas uit organisch afval Waar: Tilburg Wanneer: derde kwartaal 2023

Tankopslagbedrijf VTTI neemt het bio-energieproject van Re-N Technology over. In 2023 wil het bedrijf een biogasinstallatie hebben gebouwd. Deze verwerkt organisch afval en nevenstromen met een anaeroob vergistingsproces. De installatie krijgt een capaciteit van 17 megawatt en genereert onder meer 23 miljoen kubieke meter biogas per jaar.

WIND EN ZON Wie: CrossWind Wat: windpark Hollandse Kust (noord) Waar: Noordzee Wanneer: 2023

CrossWind (joint venture van Shell en Eneco) bouwt het windpark Hollandse Kust (noord), 18,5 kilometer uit de Nederlandse kust bij Egmond aan Zee. Het windpark krijgt een vermogen van 759 megawatt en levert minstens 3.300 gigawatt uur per jaar. Het park omvat ook de toepassing van technologische demonstraties, zoals accu-opslag voor de korte termijn, turbines om onderlinge negatieve ‘windschaduw’-effecten te beperken en groene waterstof gemaakt door elektrolyse.

NIEUW PROJECT Wie: PowerField Wat: zonnepark Leek Waar: Leek Wanneer: 2022

PowerField bouwt op ongeveer 21 hectare ter hoogte van Leek en Tolbert het zonnepark Leek. Er wordt 33 MW aan zonnepanelen geïnstalleerd met een jaarlijkse productie van ongeveer 31,2 GWh. Dit staat gelijk aan het verbruik van 9.900 gemiddelde Nederlandse huishoudens.

Wie: Shell Wat: zonnepark Sas van Gent-Zuid Waar: Sas van Gent Wanneer: november 2021

Shell bouwt in Sas van Gent een zonnepark op de vloeivelden van het voormalige CSM-terrein. Het gaat om ruim 55.000 panelen met een totale capaciteit van 30 megawatt. Het zonnepark is naar verwachting in november 2021 klaar. Shell nam het project, oorspronkelijk gestart door SolarEnergyWorks, in 2020 over.

NIEUW PROJECT Wie: Statkraft Wat: zonneweide Blaakweg Waar: Harskamp Wanneer: 2022

Statkraft ontwikkelt in Harskamp (gemeente Ede) de zonneweide Blaakweg. Het gebied beslaat zo’n tien hectare, waarvan zeven hectare door panelen wordt bedekt. Dat levert een jaarlijkse productie van 10 GWh op.

Wie: Vattenfall en BASF Wat: windpark Hollandse kust Zuid Waar: Noordzee Wanneer: 2023

Windpark Hollandse Kust Zuid bestaat uit 140 windturbines die ruim 6 TWh groene stroom per jaar kunnen produceren. Het is het eerste en grootste windpark op zee dat zonder subsidie wordt gebouwd. Het windpark komt tussen 18 en 36 kilometer voor de kust van Nederland tussen Den Haag en Zandvoort te liggen.

ELEKTRIFICATIE Wie: Coolbrook Wat: testreactor naftakraker Waar: Geleen Wanneer: eerste helft 2021

Het Finse Coolbrook investeert twaalf miljoen euro in een zogeheten RDR-eReactor. Dit is een elektrische oplossing voor het verwarmen van de ovens in naftakrakers. De testreactor wordt op de Brightlands Chemelot Campus gebouwd en moet met een capaciteit van vijfhonderd kilo grondstoffen per uur produceren.

ELEKTROLYSE Wie: Tien private en publieke partners Wat: North-C-Methanol project Waar: Rodenhuize Wanneer: 2024

Tien private en publieke partners investeren 140 miljoen euro in het North-C-Methanol project. Dit project omvat een elektrolyzer van 65 megawatt die water met windenergie omzet in groene waterstof en een methanolfabriek die deze waterstof gebruikt om afgevangen CO2 van lokale industriële spelers om te zetten naar groene methanol. De partners voorzien trapsgewijs een opschaling naar 600 MW in 2030.

www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

G_Projecten 08-2021.indd 43

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:40

PROJECTEN

Wie: Bedrijven en overheden Wat: pilot groene waterstof Waar: Vlissingen-Oost Wanneer: 2025

Zeeuwse en Vlaamse bedrijven en overheden willen in 2030 een grote groene waterstoffabriek in bedrijf hebben. De fabriek moet een capaciteit krijgen van één gigawatt. en komt waarschijnlijk in Vlissingen-Oost te staan. Eerste stap is echter de bouw van een proeffabriek met een investering van honderd miljoen euro. Die moet er in 2025 zijn.

Wie: CEA, Paul Wurth, Engie, Sunfire, Neste Wat: pilot Multiplhy Waar: Rotterdam Wanneer: begin 2023

Het project Multiplhy integreert een hoge-temperatuur elektrolyzer met het bioraffinageproces van Neste in Rotterdam. De elektrolyzer produceert groene waterstof voor de productie van biobrandstoffen. Het gaat om ‘s werelds eerste multi-megawatt hoge-temperatuur elektrolyzer voor waterstofproductie. De elektrolyzer krijgt een nominaal vermogen van 2,6 megawatt.

Wie: Gasunie en Nouryon Wat: waterstofproject Djewels Waar: Eemshaven Wanneer: Onbekend

Een consortium van Nouryon, Gasunie en vier partners ontvangt elf miljoen Europese subsidie voor het groene waterstofproject Djewels. De partners installeren een twintig megawatt elektrolyzer in Delfzijl voor de productie van waterstof als basis voor groene methanol. Het project krijgt ook vijf miljoen euro subsidie van het Waddenfonds.

NIEUW PROJECT Wie: PosHydon-consortium Wat: pilot waterstof uit wind Waar: offshore Wanneer: 2022

Een consortium van onder andere TNO, Neptune Energy, DEME en NEL doet een waterstofpilot op het Q13a-A platform van Neptune Energy, dertien kilometer voor de kust van Scheveningen. De pilot heet PosHYdon en gaat zeewater opwerken tot demiwater waarna een 1,25 MW elektrolyzer, gevoed door windstroom, dit omzet in maximaal 500 kilo groene waterstof per dag.

Wie: VoltH2 Wat: groene waterstoffabriek Waar: Vlissingen Wanneer: onbekend

VoltH2 bouwt een groene waterstoffabriek in Vlissingen. Het gaat om een 25 MW elektrolyseeenheid die jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof kan produceren. Sweco ontwerp de installatie zo dat deze kan worden uitgebreid naar 100 MW. De investering voor de eerste fase is begroot op 35 miljoen euro. De jaren erna kan die bij uitbreiding oplopen tot 100 miljoen euro.

Wie: VoltH2 en Virya Energy Wat: groene waterstoffabriek Waar:Terneuzen Wanneer: tweede helft 2023

VoltH2 Terneuzen en Virya Energy bereiden de bouw van een groene waterstoffabriek op industriepark Axelse Vlakte in Terneuzen voor. Het gaat om een 25 MW elektrolyse-eenheid. De fabriek zal jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof produceren. Eventueel kan de productie later nog worden verdubbeld en mogelijk verdrievoudigd. De investering is voor de eerste fase is begroot op 35 tot 40 miljoen euro.

INFRA

www.industrielinqs.nl

Wie: Fluxys Wat: uitbreiding hervergassing LNG Waar: Zeebrugge Wanneer: tot begin 2026

Fluxys LNG gaat op de LNG-terminal in Zeebrugge zes miljoen ton extra hervergassingscapaciteit per jaar aanbieden, en daarvoor is bijkomende infrastructuur nodig. De extra capaciteit wordt in twee stappen aangeboden. Vanaf begin 2024 gaat het om in totaal 4,7 miljoen ton per jaar, en vanaf begin 2026 moet de volledige 6 miljoen ton per jaar beschikbaar zijn.

Wie: Gasunie Wat: opslag groene waterstof Waar: Zuidwending Wanneer: 2026

Gasunie bereidt de opslag van groene waterstof in zoutcavernes voor bij Zuidwending. Het bedrijf slaat in Zuidwending al aardgas op in zes zoutcavernes en onderzoekt wat er nodig is om vier zoutholtes in te richten voor groene waterstof. De eerste opslag kan in 2026 worden gevuld. Daarvoor moet de bouw in 2023 of 2024 beginnen.

Wie: Gasunie Wat: hydrogen backbone Waar: Nederland Wanneer: 2027

Gasunie investeert 1,5 miljard euro in een nationaal transportnet voor waterstof. Dit net sluit grote industriële clusters aan op installaties waar straks blauwe of groene waterstof wordt gemaakt. Het bedrijf zet voor dit net bestaande gasleidingen in, die vrijkomen door de dalende aardgasvraag. De backbone kan er al in 2027 liggen.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

G_Projecten 08-2021.indd 44

08 | 2021

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:40

PROJECTEN 45

Wie: North Water Wat: transportleiding voor industriewater Waar: Delfzijl - Appingedam Wanneer: onbekend

North Water wil een transportleiding voor industriewater realiseren tussen Delfzijl en Appingedam. Door deze vervolgens aan te sluiten op de industriewaterleiding GarmerwoldeEemshaven wordt het mogelijk om industriewater op basis van oppervlaktewater te leveren aan de regio Delfzijl.

Wie: o.a. Shell Wat: restwarmte Shell Pernis Waar: Rotterdam Wanneer: onbekend

Shell, Warmtebedrijf Rotterdam en Havenbedrijf Rotterdam gaan restwarmte, die vrijkomt bij de raffinaderij van Shell Pernis, leveren aan de regio Rotterdam. Het project moet energie leveren om in de warmtebehoefte van 16.000 huishoudens te kunnen voorzien. Met het project is een totale investering van ongeveer 16 miljoen euro gemoeid.

RECYCLING NIEUW PROJECT Wie: Asbetter Acids Wat: verwerken asbestplaten Waar: Rotterdam Wanneer: 2024

Asbetter Acids bouwt een demonstratiefabriek die 60.000 ton asbestplaten gaat verwerken en tegelijkertijd 170.000 ton industriële restzuren neutraliseren. Het ontwerp voor de fabriek moet in september 2022 gereed zijn. Daarna volgt de aanbesteding voor de bouw van de fabriek. Het project vergt een investering van 60 tot 70 miljoen euro.

Wie: o.a. Bek & Verburg Wat: pilot met recycling visnetten Waar: Eemshaven Wanneer: onbekend

Bek & Verburg, Groningen Seaports en Impact Recycling zetten samen een pilotproject op om oude visnetten te recyclen. Ze onderzoeken of kunststof visnetten vanuit heel Nederland in Eemshaven kunnen worden gescheiden in PP en PE, beide met een zuiverheid van 98 procent. Na de proefperiode kan de installatie mogelijk tot twee ton visnetvezels per uur recyclen.

Wie: Black Bear Carbon Wat: pyrolyse autobanden Waar: Geleen Wanneer: onbekend

Black Bear Carbon gaat op Chemelot twee identieke productielijnen bouwen die rubbergranulaat van oude vrachtwagen- en autobanden langzaam pyrolyseren tot carbon black, pyrolyse-olie en -gas. De lijnen krijgen elk een capaciteit van 2.300 kilo granulaat per uur en kunnen samen 40.000 ton per jaar verwerken.

NIEUW PROJECT Wie: Circular Recycling Company Wat: recycling composiet Waar: Rotterdam Wanneer: onbekend

Circular Recycling Company gaat op Maasvlakte II vezel versterkt thermohardend composiet recyclen. Denk daarbij aan turbinebladen van windmolens, boten en interieurs van treinen. De fabriek gaat zowel technieken voor mechanische als chemische recycling combineren.

Wie: CFK Recycling Wat: pyrolyse aramidevezels Waar: Delfzijl Wanneer: onbekend

Het Duitse CFK Recycling wil met Teijin Aramid een pilot opzetten voor het recyclen van koolstofvezels door middel van pyrolyse. Het gaat om een pilot op kleine schaal voor de recycling van aramide. De insteek is vooral om te kijken wat er met het gerecyclede product mogelijk is.

Wie: Indaver Wat: demo-installatie Waar: Antwerpen Wanneer: medio 2021

Afvalbeheerder Indaver bouwt een demo-installatie voor het recyclen van vijftienduizend ton end-of-life plastics per jaar. De installatie zet gemengde polyolefines om in basisproducten als nafta en wax. Polystyrenen worden afgebroken tot monomeren die opnieuw als grondstof zijn te gebruiken. De installatie krijgt een capaciteit van twee ton per uur.

Wie: Itero Wat: demofabriek Waar: Sittard-Geleen Wanneer: 2023

Het Britse Itero bouwt op de Brightlands Chemelot Campus een demonstratiefabriek voor het omzetten van moeilijk te recyclen plastic afval in een grondstof voor nieuwe plastics. De unit krijgt een capaciteit van 27.000 ton gemengd plastic afval per jaar. Voor toekomstige fabrieken kunnen meerdere modules naast elkaar worden gezet worden. Investering: 25 miljoen euro.

Wie: PolyStyreneLoop Wat: demofabriek Waar: Terneuzen Wanneer: eind tweede kwartaal 2021

PolyStyreneLoop wil naast chemiebedrijf ICL-IP in Terneuzen een demofabriek bouwen, die broomhoudend polystyreenafval recyclet. De bouw is begin 2019 gestart. Het proces levert schone polystyreen op die direct kan worden hergebruikt. De demofabriek kan drieduizend ton gerecycled polystyreen per jaar produceren.

www.industrielinqs.nl

08 | 2021

Naamloos-2 1

G_Projecten 08-2021.indd 45

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

08-09-2021 09:40

PROJECTEN

Wie: Sabic en Plastic Energy Wat: chemische recycling plastic Waar: Geleen Wanneer: tweede helft 2022

Sabic en Plastic Energy bouwen binnen een 50/50 joint venture een fabriek die moeilijk recyclebare kunststoffen omzet in synthetische oliën. Deze Tacoil gaat als grondstof naar de installaties van Sabic op Chemelot. Die maakt er opnieuw polymeren van. De fabriek is de eerste installatie op commerciële schaal en krijgt een capaciteit van 15.000 ton Tacoil per jaar.

NIEUW PROJECT Wie: TES Wat: recycling lithium-ion batterijen Waar: Rotterdam Wanneer: 2022

TES gaat in de haven van Rotterdam batterijen van elektrische voertuigen recyclen. De fabriek moet eind 2022 volledig operationeel zijn en kan dan jaarlijks 10.000 ton materiaal verwerken. Dit is gericht op het herwinnen van nikkel, kobalt en lithium als grondstof voor het maken van nieuwe batterijen.

Wie: Umincorp Wat: plastic recycling fabriek Waar: onbekend Wanneer: onbekend

Umincorp wil een tweede plastic recycling fabriek in Nederland bouwen. Het bedrijf heeft al een recyclingfabriek in Amsterdam en werkt bij de tweede samen met Bilfinger voor de engineering, procurement en constructie.

Wie: UPM Wat: bioraffinaderij Waar: Rotterdam Wanneer: onbekend

Het Finse UPM wil een geavanceerde bioraffinaderij met een capaciteit van 500.000 ton hooogwaardige hernieuwbare brandstoffen bouwen. Het bedrijf ziet Rotterdam als mogelijke plek voor de nieuwe raffinaderij, naast het Finse Kotka . Grondstof voor de raffinaderij zijn houtige biomassa en duurzaam vloeibaar afval en andere restgrondstoffen.

INDUSTRIE 4.0 Wie: BASF Wat: slimme proeffabriek Waar: Antwerpen Wanneer: begin 2023

BASF Antwerpen investeert 25 miljoen euro in een proeffabriek voor superabsorberende polymeren (SAP). Het nieuwe SAP Excellence Center wordt uitgerust met dataverwerkingssystemen en sensortechnologie, die zorgen voor hogere productperformance en versnelling van de opschaling in de productie-installaties.

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees .........................................................................................................42 Building Careers ..............................................................................................46 Easyfairs Nederland ...............................................................................bijlage Eemsdeltavisie congres 4-11-2021 ............................................................42 Endress + Hauser ............................................................................................47 Hogeschool Utrecht Centrum voor Natuur & Techniek ........................24 iMaintain Techport congres 7-10-2021 ....................................................34 Industrielinqs advertentie ............................................................................28 Logisticon Water Treatment ........................................................................... 8 Mainnovation ..................................................................................................48 MODELEC Data-Industrie .............................................................................32 OMV Gas Marketing Trading & Finance ...................................................... 2 UNIS Group ........................................................................................................ 4 Van Meeuwen .................................................................................................16 Vecom Group ......................................................................................................34

G_Projecten 08-2021.indd 46

08-09-2021 09:40

Wij Wijbegrijpen begrijpendedeuitdaging uitdagingvan vanhet hetvinden vindenvan van dedejuiste juistebalans balanstussen tussenefficiency efficiencyenenregelgeving. regelgeving.

BALANCEREN BALANCEREN + ANALYSEREN + ANALYSEREN U Ubereikt bereiktdedejuiste juistewaterkwaliteit waterkwaliteit enenreduceert reduceerttegelijkertijd tegelijkertijduw uwkosten. kosten.

Verminder dede complexiteit van processen met onze nieuwe innovaties. Verminder complexiteit van processen met onze nieuwe innovaties.

Netilion NetilionWater Water Network Insights Network Insights Network NetworkInsights Insights Netilion NetilionWater Water Liquiphant FWR30: Liquiphant FWR30: Radarniveaumeting opop afstand, Radarniveaumeting afstand, gecombineerd met volledige gecombineerd met volledige gegevenstransparantie - op ieder gegevenstransparantie - op ieder moment enen vanaf iedere locatie. moment vanaf iedere locatie.

FieldXpert SMT50: FieldXpert SMT50: Industriële tablet voor mobiel Industriële tablet voor mobiel plant asset management enen plant asset management een minder complexe workflow. een minder complexe workflow.

Visualisatie van het drinkwaterVisualisatie van het drinkwaterofof afvalwaternetwerk, waarbij afvalwaternetwerk, waarbij alle meetpunten zijn opgenomen alle meetpunten zijn opgenomen inin een dashboard. een dashboard.

Meer informatie vindt u op onze speciale website: Meer informatie vindt u op onze speciale website: www.eh.digital/3yxmehH www.eh.digital/3yxmehH

Omslag los Ilinqs 8-2021.indd 47

09:50 08-09-2021 09:34 08-09-2021 09:34

industrielinqs | 08 | 2021

Omslag los Ilinqs ILINQS omslagbestand.indd 1 48 basis advertentie A4 8-2021.indd NL contouren.indd 1

08-09-2021 26-08-20 09:50 10:30

ILQS08-2021

Articles inside

FOTOSPREAD Hollandse Kust Zuid

THEMA Asset management

PROJECT Kolencentrale EPZ transformeert tot grondstof

INTERVIEW ‘Menselijke factor blijft extreem belangrijk’

FOTOSPREAD Upgrade Maximacentrale