IMA02-2019-met-bijsluiters by Industrielinqs

02 19 ZESTIENDE JAARGANG – LOSSE VERKOOPPRIJS € 19,-

iMaintain Nr. 02 - 2019

:44:02

www.imaintain.info

LEVEN LANG LEREN MOET VANZELFSPREKEND ZIJN

IMA02 omslag los.indd 1

20-02-19 19:00 10:51 19-02-19

Wij begrijpen hoe moeilijk het is om duurzaam te ondernemen in een steeds veranderende wereld.

PRESTEREN + OPTIMALISEREN U wilt uw werkprocessen optimaliseren en daarmee de beschikbaarheid van uw fabriek verbeteren.

Blijf compliant en minimaliseer risico’s. “Wij helpen u zich te focussen op het produceren van producten met hogere kwaliteit tegen lagere kosten. Om dit te bereiken, bieden we een kalibratieprogramma aan, gestandaardiseerd voor zowel kalibratie ter plaatse als in het laboratorium”. Kyle Shipps Calibration Manager

Meer informatie over onze kalibratiemogelijkheden: go.endress.com/nl/kalibratiepartner

IMA02 A omslag Omslag.indd IMA02 los.indd2 2

20-02-19 10:51

INHOUD 3

12 ‘Blijven ontwikkelen net zo logisch als gezonde voeding’ Technologische ontwikkelingen gaan snel en mens en technologie gaan hand in hand. ‘Als een bedrijf zich wil voorberei den op de toekomst is het niet alleen nodig om in de techniek te investeren, maar ook in de leercultuur van het bedrijf’, aldus Mariëtte Hamer van de SER.

16 Leren tijdens de loopbaan moet leuk zijn School. Juffen en meesters. Onverwachte toetsen en natuurlijk examens. De schooltijd was niet voor iedereen even prettig en gemakkelijk. Dat maakt ook dat mensen verschillend reageren op de vraag om op latere leeftijd opnieuw plaats te nemen in de schoolbanken. Maar leren kan op uiteen lopende manieren.

20 Finalisten Maintenance Manager of the Year 2019 Tijdens iMaintain 2019, het jaarcon gres van het iMaintain platform en de NVDO, wordt bekend wie zich dit jaar Maintenance Manager of the Year mag noemen. Wordt het Celeste Martens van Croonwolter&dros of Mark Groffen van de Radboud Universiteit?

En verder 5 COMMENTAAR

33 TECHNIEKHELD

7 ACTUEEL

34 AFSLUITDIJK WORDT KLIMAATBESTENDIG

25 MAINTENANCE NEXT: ROBOTS NOG BEPERKT TOT KIJKEN, LUISTEREN EN VOELEN 26 GEMODERNISEERDE DUBBELDEKKERS GROENER EN

38 INNOVATIE 40 PROJECTEN 46 AGENDA

GEAVANCEERDER

iMaintain 19

IMA02 B Inhoud.indd 3

19-02-19 18:11

3P Quality Services zoekt: 3P Quality Services B.V. is een onafhankelijk technisch inspectiebureau binnen de petrochemische industrie, process industrie, offshore en energiesector. Wij bieden een breed scala aan support services, Onze sleutelwoorden zijn: Inspectie, Maintenance en Vendor inspectie activiteiten. 3P Quality Services B.V. bemiddelt vanuit een projectmatige aanpak en/of vanuit een vaste bemiddeling binnen de vakgebieden Engineering, Construction management, Shutdown management en Project management. Voor diverse nationale en internationale functies op het gebied van inspectie en aanverwante diensten, zijn wij doorlopend op zoek naar:

QUALITY SERVICES

Werktuigbouwkundigen MBO/HBO niveau De ideale kandidaten beschikken minimaal over: • MBO/HBO werktuigbouwkunde • Opleiding IKT/SKK (II/III) – en/of MLT/EWT/IWT • Beheersing van Microsoft Office • Goede contactuele eigenschappen • Grote mate van zelfstandigheid 3P Quality Services biedt kansen en mogelijkheden ook voor 50 plussers en starters op de arbeidsmarkt. 3P Quality Services is gecertificeerd volgens ISO 9001/VCA. Een kwaliteitsgarantie gaat echter niet alleen om systemen en standaarden, maar vooral om mensen. Daarom investeren wij voortdurend in onze professionals door middel van opleidingen en coaching. Voor meer informatie en vragen kunt u contact opnemen met Dhr. C.J. de Graaf of Dhr. K. van Oevelen T +31(0)161 438 500. Bent u onze juiste kandidaat? Mail dan uw sollicitatie met CV naar 3pqs@3pgroup.com onder vermelding van 3P zoekt werktuigbouwkundigen en jong talent.

IMA02 Advertenties.indd 4

3P zoekt ook jong talent 3P heeft in samenwerking met diverse klanten een overeenkomst om jonge talenten een kans te geven. 3P en onze klanten willen graag investeren voor nu en in de toekomst en 3P verzoekt kandidaten die als lasser of NDO-er reeds 5 jaar ervaring hebben en een MTS diploma hebben en/of dit willen behalen te solliciteren. In overleg en in samenwerking met onze klanten zoekt 3P een geschikte werklocatie om op termijn door te groeien naar een volwaardige QC-er en/of inspecteur. Voor een volledig overzicht van de vacatures bekijk het aanbod op: www.3pgroup.com

Continuïteit door deskundigheid.

19-02-19 18:12

COMMENTAAR 5

Leven lang leren Zou ik nu, in mijn 44e levensjaar, nog weer een studie of een cursus willen oppakken? Psychologie? Ja, altijd al interessant gevonden. Spaans? Prachtige taal, handig als je dit beheerst. Autotechniek? Zou kunnen, maar dan hoop ik wel dat ik de kennis kan gebruiken voor onderhoud aan mijn motor. Digitale magazines maken? Graag! Waar kan ik me aanmelden? En als het leren een verplichting zou zijn? Als ik niet iets mag kiezen dat ik leuk vind? Sta ik er dan nog steeds zo positief tegenover? Volgens mij is het dan in ieder geval belangrijk dat je er het nut van inziet. Dat de nieuwe kennis echt nodig is omdat je je moet kunnen ontwikkelen binnen je bedrijf. Of omdat je werk verandert. Het wordt digitaler of moderner of gewoon anders. Maar als je nu helemaal niet wílt dat je werk verandert? Of wat als het moeten leren voelt alsof je de onmogelijke taak krijgt om alle vijftien coupletten van het Wilhelmus uit je hoofd te leren? Dan is het vast al lastiger om jezelf te motiveren om te gaan leren. Toch, door snelle technologische ontwikkelingen, veranderen banen en zullen mensen moeten bijleren om up-to-date te blijven. Mariëtte Hamer spreekt in het hoofdinterview overigens liever van ‘een leven lang ontwikkelen’. Ontwikkelen is breder dan leren. Het omvat ook het al doende aanleren van vaardigheden. Jos Sanders (pagina 16) heeft het weer over ‘leren tijdens de beroepsloopbaan’. Overigens, zij komen allebei spreken op het iMaintain Jaarcongres op 14 maart. Ik ben razend trots op het programma dat we hebben samengesteld rond het thema ‘leven lang leren’. Zo hebben wij het genoemd, die noodzaak tot bijscholing. Het is een must dus we moeten er maar gewoon mee beginnen. Misschien is aanmelden voor het iMaintain Jaarcongres wel een mooie eerste stap… Laura van der Linde Reageren? laura@industrielinqs.nl

TRAFFIC

Breg Schoen 020 3122 088

DRUKWERK

Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen en wijzigen kan via abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is acht weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Overige vragen kunt u stellen via abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via T 020 312 20 88.

ABONNEMENTEN (EXCL. BTW)

INDUSTRIELINQS PERS EN PLATFORM

COMMERCIEEL MANAGER NUMMER 2 - 2019

UITGAVE VAN

Industrielinqs pers en platform Gedempt Hamerkanaal 155 1021 KP Amsterdam

Janet Robben 020 3122 085 janet@industrielinqs.nl

MEDEWERKERS

Monique Harmsen, David van Baarle, Evi Husson, Inge Janse

LAY-OUT

BureauOMA BV, Wehl

COVER

Worldsteel Image Library| Bernal Revert

UITGEVER EN HOOFDREDACTIE Wim Raaijen 020 3122 081 wim.raaijen@industrielinqs.nl

Laura van der Linde 020 31 22 083 laura@industrielinqs.nl

EINDREDACTIE

Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 redactie@industrielinqs.nl

REDACTIE

Dagmar Aarts 020 3122 084 redactie@industrielinqs.nl

OPZEGGEN

ADVERTENTIEVERKOOP

Jetvertising Rob Koppenol | rob@jetvertising.nl 070 3990 000 www.jetvertising.nl PreVision Graphic Solutions Nederland/België € 105,Introductie NL/B 25% € 78,50 Overig buitenland € 131,Losse verkoopprijs € 19,Studenten € 43,Proefabonnement 3 mnd € 30,50

Prijswijzigingen voorbehouden. ISSN: 2211-6826 © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk: PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

Papier omslag:

Gedempt Hamerkanaal 155 1021 KP Amsterdam +31(0)20 312 20 88 abonnementen@industrielinqs.nl

iMaintain 19

IMA02 C Commentaar.indd 5

19-02-19 18:18

VAKBEURS VOOR INDUSTRIAL MAINTENANCE & SMART INDUSTRY ER T S I REG

! W NO

27 & 28 MAART MARTINI PLAZA GRONINGEN SEMINARPROGRAMMA MET O.A. OPENINGSCONGRES INDUSTRY 4.0 EN DIVERSE KENNISSESSIES & WORKSHOPS REGISTREER U NU VOOR GRATIS TOEGANG

W W W . M A I N I N D U S T R Y. N L IMA02 Advertenties.indd 6

19-02-19 18:12

ACTUEEL 7

Samenwerking Schiphol en drie Nederlandse bouwbedrijven Schiphol gaat de komende jaren investeren in de infrastructuur op de luchthaven. Na een Europese aanbesteding zijn langlopende contracten afgesloten met BAM, Heijmans en Volkerwessels. De bouwbedrijven gaan op Schiphol opdrachten uitvoeren met een totaal geraamde waarde van 2,5 tot 3,5 miljard euro. De werkzaamheden zijn opgedeeld in percelen. Zo omvat perceel 1 de starten landingsterreinen (Heijmans Infra), perceel 2 de vliegtuigopstelplaatsen (combinatie KWS Infra en VolkerRail) en perceel 3 de landzijdige infrastructuur. Hieronder valt beheer, onderhoud en nieuwbouw van alle wegen, bruggen en viaducten, parkeerterreinen en bijbehorende infrastructuur (BAM Infra). Perceel 4 omvat ondergrondse Infrastructuur zoals hoog- en laagspanningskabels, verkeersregelinstallaties (VRI), water- en gasleidingen en de-icing installaties (BAM Infra). Perceel 5a omvat terminal 1 & 2 (Heijmans Utiliteit) en perceel 5b terminal 3 & Schiphol Plaza (BAM Bouw en Techniek). De bouwbedrijven committeren zich aan doelstellingen op het gebied van optimaal assetrendement door slimmer onderhoud en life cycle costing, excellente organisatie, innovatie en digitalisering. Ook duurzaamheid is voor Schiphol een belangrijke waarde en de bouwbedrijven hebben toegezegd dat ze tijdens de werkzaamheden minder CO2 uitstoten door bijvoorbeeld het gebruik van elektrisch materieel. Ook gaan ze vrijkomende materialen lokaal hergebruiken en het energieverbruik in de terminals verminderen. Door het gebruik van digitale middelen is informatie real time beschikbaar en voert Schiphol het onderhoud uit precies wanneer dit nodig is. Ook worden de kennisnetwerken van Schiphol en de bouwbedrijven samen ingezet om innovatie te bevorderen. Dat zorgt voor nog betere dienstverlening aan luchtvaartmaatschappijen en reizigers. De contracten zijn afgesloten voor maximaal negen jaar. Zo heeft BAM kenbaar gemaakt dat zij per perceel met Schiphol een prestatiecontract sluit van drie jaar met de intentie om ook de twee opvolgende drie jaar durende termijnen onder de overeenkomst te verlenen. De uitvoering begint in april 2019.

Provincie Zuid-Holland werkt aan meer transparantie risicovolle bedrijven De provincie Zuid-Holland en DCMR Milieudienst Rijnmond willen bedrijven en inwoners meer inzicht geven in de regelgeving rond risicovolle bedrijven en in de naleving van die regels. Doel is om in 2022 de relevante gegevens over alle risicovolle bedrijven in Zuid-Holland digitaal beschikbaar te hebben. De regels zijn vastgelegd in verschillende wetten, besluiten en verordeningen en die worden regelmatig aangescherpt. Dat maakt de vergunningverlening ingewikkeld en het is daardoor lastig voor zowel de bedrijven als voor omwonenden en andere geïnteresseerden om op elk moment te weten welke regels nu gelden. Met de ‘Altijd Actuele Digitale Vergunning’ willen de provincie Zuid-Holland en de DCMR Milieudienst Rijnmond het zicht op de regelgeving rond risicovolle bedrijven verbeteren. Doel van dit programma is om een digitale omgeving te realiseren waarin voor provincie, omgevingsdiensten, bedrijven en anderen steeds per bedrijf zichtbaar is aan welke regels een bepaald bedrijf moet voldoen. Ook zal deze digitale omgeving op termijn informatie bieden over de uitstoot van schadelijke stoffen of de hoeveelheid lozingen door de bedrijven. Dit jaar wordt een eerste versie van de Altijd Actuele Digitale Vergunning opgeleverd. Die is vooral bedoeld voor direct betrokkenen bij het vergunningentraject: de risicovolle bedrijven zelf en de verantwoordelijke overheden. Vervolgens wordt het programma stap voor stap uitgebreid en ook ontsloten voor inwoners en anderen.

MEEST GELEZEN ONLINE 1. Plan van aanpak voor kade muren Amsterdam Amsterdam heeft meer dan vijfhonderd kilometer kademuren en oevers, en het onderhoud daarvan is kostbaar en intensief. Voor de komende jaren zijn honderden miljoenen euro’s nodig om bruggen en kades die in slechte staat verkeren op te knappen. Lees verder op pagina 9

2. SodM intensiveert toezicht op mijnbouwputten Er zijn nog te veel gebreken en defecten aan mijnbouwputten Dat blijkt uit het rapport De integriteit van onshore putten in Nederland van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Daarom gaat SodM het toezicht op mijnbouwputten intensiveren. Met name in de sector geothermie moet de kwaliteit van de putten omhoog om lekkages te voorkomen. Maar ook bij putten voor zout, gaswinning en gasopslag heeft SodM gebreken geconstateerd. Alleen in de sector olie zijn geen gebreken aangetroffen. Lees verder op pagina 11

3. Provincie Zuid-Holland werkt aan meer transparantie risico volle bedrijven De provincie Zuid-Holland en DCMR Milieudienst Rijnmond willen bedrijven en inwoners meer inzicht geven in de regelgeving rond risicovolle bedrijven en in de naleving van die regels. Doel is om in 2022 de relevante gegevens over alle risicovolle bedrijven in Zuid-Holland digitaal beschikbaar te hebben. Lees verder op pagina 7

4. Samenwerking Schiphol en drie Nederlandse bouwbedrijven Schiphol gaat de komende jaren investeren in de infrastructuur op de luchthaven. Na een Europese aanbesteding zijn langlopende contracten afgesloten met BAM, Heijmans en Volkerwessels. De bouwbedrijven gaan op Schiphol opdrachten uitvoeren met een totaal geraamde waarde van 2,5 tot 3,5 miljard euro. Lees verder op pagina 7

iMaintain 19

IMA02 D Actueel.indd 7

19-02-19 18:19

EVENEMENTENOVERZICHT 2019 Donderdag 14 maart

Woensdag 2 oktober

Woensdag 10 april

Woensdag 16 oktober

Donderdag 16 mei

November

Donderdag 20 juni

December

Thema: Leven Lang Leren Locatie: Bouw & Infra Park, Harderwijk www.imaintain.info/congres

Locatie: Rotterdam Ahoy www.techniekheld.nl

Thema: Briljante Mislukkingen Locatie: Plant One, Rotterdam www.hetnieuweproduceren.nu/jaarcongres

Thema: Human Element Locatie: Innovatiekracht, Spijkenisse www.deltavisie2019.nl

Locatie: Oranjerie Hydepark, Doorn www.imaintain.info/prestatie

Thema: The Natural Steps Locatie: Evenementenhal Delfzijl www.eemsdeltavisie.nl

Locatie: Brightlands Chemelot Campus, Geleen www.chemvision.info

Thema en locatie nog niet bekend www.industryandenergy.nl

Neem voor meer informatie over de congressen contact op met Catelijne Klaver, marketing- en eventcoรถrdinator, via congressen@industrielinqs.nl of bel 020 3122 089.

www.industrielinqs.nl/platform-events Evenementenoverzicht 1 IMA02 Advertenties.indd2019.indd 8

31-01-19 18:13 09:46 19-02-19

ACTUEEL 9

Prinses Beatrixsluis na uitbreiding heropend

Plan van aanpak voor kademuren Amsterdam Amsterdam heeft ruim vijfhonderd kilometer aan kademuren en oevers. Het onderhoud daarvan is kostbaar en intensief. Voor de komende jaren zijn honderden miljoenen euro's nodig om de bruggen en kades die in slechte staat verkeren op te knappen. Verkeerswethouder Sharon Dijksma heeft in een plan van aanpak aangegeven dat het onderhoud van bruggen en kades in de afgelopen decennia flink is verwaarloosd. Door een onlangs uitgevoerd onderzoek is nu de ernst van de situatie boven water gekomen. Van de tweehonderd kilometer aan gemetselde kademuren, verkeert zeker tien kilometer in zeer slechte staat. Dit betekent dat er een verhoogd risico op verzakking is. Bij zes van de 1.600 bruggen heeft de stad al acute maatregelen moeten nemen. Een jaar geleden publiceerde iMaintain een artikel over het toepassen van innovatieve technieken om de kademuren van Amsterdam te redden. Martijn Meulblok van het Ingenieursbureau Amsterdam zei toen: ‘We zijn op zoek naar nieuwe methoden die ons kunnen helpen om goedkoper, sneller en met minder overlast te werken. Stel dat we de komende twee jaar tien kilometer kade moeten vervangen. Als we dat op de traditionele manier doen, ligt heel de stad lam en zijn alle straten afgesloten.’ Meulblok was toen al bezig met het verzamelen van data in een bouwwerkinformatiemodel (BIM) om in de toekomst te kunnen voorspellen wat een kademuur gaat doen. Ook de satellietmetingen van panden die worden verricht voorafgaand aan werkzaamheden kunnen in het BIM worden opgenomen.

BEDRIJVENNIEUWS Analyse maakt rol ProRail bij databehoefte inzichtelijk

FOTO: RIJKSWATERSTAAT

De afgelopen twee jaar hebben Rijkswaterstaat en aannemerscombinatie Sas van Vreeswijk gewerkt aan de uitbreiding van de Prinses Beatrixsluis in Nieuwegein, een project van 216 miljoen euro. Prinses Beatrix heropende de sluis begin februari. De Prinses Beatrixsluis is een rijksmonument uit 1938. Al het waterverkeer dat van de havens van Antwerpen en Rotterdam naar Amsterdam en terug vaart, maakt gebruik van de Prinses Beatrixsluis. Jaarlijks passeren ongeveer vijftigduizend schepen de sluis. Omdat het aantal en het formaat van de schepen die het Lekkanaal passeerden alsmaar groter werd, en omdat er behoefte was aan extra ligplaatsen, werd besloten tot uitbreiding. Een derde kolk (doorgang) moest het mogelijk maken om meer en grotere schepen gebruik te laten maken van de sluis. De sluis werd medio 2018 voorzien van vier sluisdeuren van 28 meter lang, 6,25 meter dik en 14 meter breed met een gewicht van 490.000 kilogram. De plaatsing van de deuren gebeurde met behulp van een kraan op een ponton. Het inhijsen was een tijdrovende klus. Ook zijn de kazematten verplaatst. De bunkers van meer dan een miljoen kilo moesten op een nieuwe locatie komen. Aan de zuidzijde van de sluis is nieuw, drijvend remmingswerk geïnstalleerd waarmee het aanmeren en aan wal gaan is vergemakkelijkt. Het bestaande remmingswerk is verwijderd. Aan de noordzijde van de sluis is nog een remmingswerk aan de damwanden bevestigd en is de vaargeul op de juiste diepte gebaggerd. Tot slot is de waterkerende damwand bij het binnenhoofd verwijderd. Ook zijn de installaties voor bediening, besturing en bewaking aangepast. Zo is onder andere mogelijk gemaakt dat de interactie met de schippers en de invarende schepen volledig digitaal verloopt. Dus alleen met camerabeelden en marifoon. Hiermee is ook bediening op afstand mogelijk.

Mainnovation heeft via data-analyse, interviews en workshops met het managementteam van ProRail de basis gelegd voor een plan voorwaarts voor het verbeteren van datakwaliteit. Via probleemanalyse op basis van VDMXL is de actieve rol van ProRail als beheerder en uitbesteder binnen de Maintenance & Asset Management-keten inzichtelijk geworden. Deze actieve rol in de keten maakt ProRail tot een scharnierpunt voor asset data tussen projecten onderhoudsaannemers en overheden. Dat leidt tot een zeer omvangrijke assetdatabehoefte en bijbehorende conclusie dat de huidige databehoefte niet onrealistisch groot is. Lees het volledige artikel over het project op www.imaintain.info.

Aldel heropent na zes jaar Elektrolysehal 1 Het aluminiumbedrijf Aldel heeft in Delfzijl na zes jaar de productie in Elektrolysehal 1 hervat. Om te beginnen worden er 44 ovens in gebruik genomen om aluinaarde om te smelten tot aluminium. Samen met de ovens in de andere elektrolysehal zijn er dan 228 in gebruik. Het is de bedoeling dat uiterlijk eind dit jaar alle 304 exemplaren weer actief zijn. De fabriek is in november 2017 na faillissement overgenomen door York Capital, dat de fabriek wil terugbrengen naar de oorspronkelijke productieniveaus. De volledige capaciteit van de fabriek is meer dan 150.000 ton perspalen en walsplakken per jaar.

Groot onderhoud bij Shell Pernis Shell Pernis voert groot onderhoud uit aan een aantal fabrieken. De onderhoudsstop duurt twee maanden en moet eind maart helemaal zijn afgerond. Tijdens de turnaround worden de fabrieken van binnen en buiten geïnspecteerd, schoongemaakt en verbeterd. Op de piek van de werkzaamheden zijn drieduizend extra medewerkers op de site aanwezig.

iMaintain 19

IMA02 D Actueel.indd 9

19-02-19 18:19

Gelijk�jdig met

27-28 maart 2019 Antwerp Expo

NOW! REGISTREER VOOR GRATIS TOEGANG MET CODE: 2001 via www.maintenance-expo.be Main Media Partners:

Knowledge Partners:

Media Partners:

Maintenance Ads 2018-visitors.indd 4

Alles onder controle.

28/01/19 14:32

Bezo

ek on s op de Main tenan c e NEXT op st and

2.107

Samen op weg naar veiligheid en efficiëntie

In complexe sectoren is risicobeheer van cruciaal belang. Continu moet u de veiligheid, kwaliteit en efficiëntie van uw installaties zien te waarborgen. Hier biedt Vinçotte hulp. Met onze ervaring en sectorkennis zijn we experts in het anticiperen op en beheren van risico’s; van de ontwerpfase tot en met de operationele fase. Zo blijft de integriteit van uw assets op lange termijn gewaarborgd en voegen we samen waarde toe aan uw bedrijf.

vincotte.nl

IMA02 Advertenties.indd 10

19-02-19 18:14

ACTUEEL 11

SodM intensiveert toezicht op mijnbouwputten

Productie en onderhoud F-35 levert al 1,4 miljard op Staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) heeft namens het kabinet in het Amerikaanse Fort Worth het eerste Nederlandse F-35 vliegtuig in ontvangst genomen. De Nederlandse Luchtmacht kreeg in 2012 al twee testversies en heeft in totaal 37 toestellen besteld. De productie en het onderhoud van de F-35 heeft Nederlandse ondernemers en kennisinstellingen nu al 1,4 miljard euro opgeleverd aan contracten en omzet. De komende jaren bedraagt de nog te realiseren productieomzet naar schatting nog eens negen miljard euro. Ook zorgt de F-35 in de toekomst naar verwachting voor een extra vijftien à twintig miljard euro aan onderhoudscontracten en meer dan 1.600 vaste banen in Nederland. Na afloop van de officiële ceremonie werd de toegevoegde economische waarde van de F-35 voor Nederland direct zichtbaar. Twee Amerikaanse bedrijven – producent Lockheed Martin en vliegtuigmotorenbouwer Pratt & Whitney – tekenden met GKN Fokker miljoenencontracten. Het Nederlandse bedrijf gaat elektrische bekabeling maken voor de F-35’s en composieten leveren voor de bekleding van de zogenoemde turbofan, de straalmotor van het toestel.

BEDRIJVENNIEUWS Spie bouwt en onderhoudt utility centre voor Albemarle

FOTO: JOHAN WIELAND

Er zijn nog te veel gebreken en defecten aan mijnbouwputten Dat blijkt uit het rapport De integriteit van onshore putten in Nederland van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Daarom gaat SodM het toezicht op mijnbouwputten intensiveren. Met name in de sector geothermie moet de kwaliteit van de putten omhoog om lekkages te voorkomen. Maar ook bij putten voor zout, gaswinning en gasopslag heeft SodM gebreken geconstateerd. Alleen in de sector olie zijn geen gebreken aangetroffen. Mijnondernemingen gebruiken putten voor olie- en gaswinning, geothermie, zoutwinning of ondergrondse opslag van stoffen. Een put is de verbinding van de bovengrond met de ondergrond. Een put bestaat uit een of meerdere eromheen liggende buizen. Putten met één buis zijn kwetsbaarder dan putten met een dubbele of zelfs driedubbele verbuizing. Als een eerste buis lekt, kan een tweede buis deze lekkage opvangen zodat de stof niet in de ondergrond terecht komt. Een ander voordeel van meerdere buizen is dat je de tweede buis kunt inzetten als meetpunt van eventuele lekkage. Naast het aantal buizen, is de kwaliteit van de gebruikte materialen van belang. Het onderzoek, waarvoor SodM zo’n 1.600 putten op land onderzocht, laat zien dat het technisch ontwerp van de putten voor geothermie niet voldoende is. In vrijwel alle gevallen gaat het om een put met een enkele buis. Alle geothermieputten hebben last van corrosie, die onder controle wordt gehouden door anti-corrosiemiddelen te gebruiken. Ook de zoutputten hebben een enkele buis. In een aantal gevallen was sprake van gebreken aan de put. In Twente hebben daardoor lekkages van pekelwater plaatsgevonden. Deze putten zijn inmiddels allemaal vervangen door putten van betere kwaliteit. Gasputten zijn voorzien van een dubbele verbuizing. Ook hier zijn er gebreken aan putten geconstateerd. Deze gebreken zaten in de meeste gevallen óf in de eerste óf in de tweede buis, zodat lekkage naar de omgeving niet plaatsvond. Alle ondernemingen in de gassector hebben hun veiligheidsbeheerssysteem op orde waardoor ze snel en gericht kunnen reageren op incidenten. In de sector olie trof SodM in geen gevallen gebreken aan. De olieputten zijn in goede conditie en de ondernemingen werken systematisch met een veiligheidsbeheerssysteem.

De fabrieken van Albemarle in Amsterdam gaan restwarmte hergebruiken. De producent van katalysatoren schakelt daarvoor Spie in, dat een utility centre zal bouwen waarmee de site van stoom en lucht zal worden voorzien. Spie Nederland werkt daarbij samen met Spie Energie Solutions, dat hier veel ervaring mee heeft. Samen bouwen, onderhouden en besturen ze de nieuwe installatie, die continu zal worden geobserveerd door een 24/7 bemande controlekamer. Het nieuwe utility centre krijgt drie stoomketels en een persluchtvoorziening, waarbij via compressoren schone en droge perslucht wordt geleverd. Restwarmte en warmte uit het proces zal worden hergebruikt om het benodigde, koude voedingswater voor de stoomketels voor te verwarmen, waardoor minder energie nodig is om stoom te produceren. Door dit proces goed te meten en te regelen kan het hoogst mogelijke rendement worden behaald.

Eerste herbruikbare viaduct open Nederland heeft sinds kort tussen Kampen en Dronten een herbruikbaar betonnen viaduct. Het viaduct kan zonder restafval weer uit elkaar worden gehaald, opnieuw worden gebruikt en gaat op die manier ongeveer tweehonderd jaar mee. Normale viaducten hebben een levensduur van dertig tot vijftig jaar. De veertig losse elementen van het viaduct zijn demontabel. Het viaduct is daardoor ook gemakkelijker aan te passen. Een extra rijbaan of nieuwe afrit wordt simpel toegevoegd. Het viaduct is zelfs in zijn geheel te verplaatsen. In maart 2019 gaat dit geheel bijvoorbeeld alweer uit elkaar. Tot die tijd wordt het door bouwverkeer gebruikt bij de aanleg van de Reevesluis.

uw mailbox? Al het nineuvoworsoninze nieuwsbrief op

iMaintain.info!

Meld u aa

iMaintain 19

IMA02 D Actueel.indd 11

19-02-19 18:20

12 INTERVIEW

‘Blijven ontwikkelen net zo logisch als gezonde voeding’

Mariëtte Hamer, SER: ‘Technologie gaat over kansen, mensen zijn nodig om die kansen te benutten, dus om innovaties productief te maken.’

02 19 iMaintain

IMA02 I Hoofdinterview.indd 12

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-02-19 18:21

INTERVIEW 13

h Technologische ontwikkelingen gaan snel en het is goed om even stil te staan bij het gegeven dat mens en technologie hand in hand gaan. ‘Als een bedrijf zich wil voorbereiden op de toekomst is het niet alleen nodig om in de techniek te investeren, maar ook in de leercultuur van het bedrijf’, aldus Mariëtte Hamer, voorzitter en kroonlid van de Sociaal Economische Raad (SER).

Laura van der Linde

De SER is de belangrijkste adviesraad voor regering en parlement over sociaaleconomische vraagstukken. Binnen dit adviesorgaan wordt samengewerkt door ondernemers, werknemers en onafhankelijke deskundigen (kroonleden). Een van de thema’s waar de SER zich op focust is ‘scholing en ontwikkeling’. Er wordt al jaren gepraat over een leven lang leren of een leven lang ontwikkelen, maar een vanzelfsprekende en positieve leercultuur is in Nederland nog altijd niet goed van de grond gekomen. De ministers van Onderwijs en van Sociale Zaken en Werkgelegenheid willen daar verandering in brengen en hebben de SER gevraagd een aanjaagfunctie te vervullen.

FOTO: CHRISTIAAN KROUWELS

Leven lang ontwikkelen Technologie verandert ons leven en werken. Dat biedt kansen, maar stelt het aanpassingsvermogen van mensen en organisaties op de proef. Het kabinet heeft de SER gevraagd om met een breed netwerk van stakeholders, aan de hand van een actie-agenda, te werken aan een beweging van onderop. ‘Een beweging waarin leven lang ontwikkelen een vanzelfsprekendheid wordt voor werkgevers, werkenden en werkzoekenden’, licht Mariëtte Hamer toe. ‘De SER is met allerlei regionale en sectorale initiatieven van leren en ontwikkelen in contact, om de ervaringen te verrijken en te versprei-

“

IMA02 I Hoofdinterview.indd 13

den. Veel bedrijven zijn met regionale opleidingen en regionale overheden een samenwerking aangegaan om gezamenlijke uitdagingen aan te pakken voor goed opgeleid personeel. De initiatieven zijn in elke regio weer anders, en dat is ook logisch. De SER sluit daarbij aan, en helpt waar mogelijk met kennis en ervaring die elders zijn opgedaan.’ Verder zal de SER een rol spelen in de lerende aanpak bij het verder ontwikkelen en delen van kennis over wat werkt om werkenden, werkzoekenden en werkgevers te stimuleren om te investeren in het permanent op peil houden van kennis en vaardigheden. En de wil inventariseren of er belemmeringen in weten regelgeving zijn waar bedrijven tegenaan lopen. Deze belemmeringen kan de SER dan in Den Haag bij de juiste partijen agenderen.

Mens en technologie Volgens Hamer zijn technologie en technologische ontwikkelingen enorm belangrijk voor onze economie. ‘Het biedt kansen, en we kunnen ons in een internationale context niet permitteren die te laten liggen. De kunst is wel om de kansen te verzilveren op zo’n manier dat iedereen profiteert.’ Wat daarbij van groot belang is, is het besef dat mens en technologie hand in hand gaan. Hoe veranderen werkprocessen? Wat betekent dat voor de taken

Hamer: ‘Een bedrijf dat zich wil voorbereiden op de toekomst moet investeren in de leercultuur.’ 02

iMaintain 19

19-02-19 18:21

14 INTERVIEW

ding helpen, maar ook op de werkvloer en binnen een bedrijf kan veel worden gedaan aan een leven lang ontwikkelen. Volgens Hamer is dit een absolute must. ‘Als een bedrijf zich wil voorbereiden op de toekomst is het niet alleen nodig om in de techniek te investeren, maar ook in de leercultuur van het bedrijf.’ Een leercultuur ontstaat niet vanzelf. Daar moet je goed over nadenken. Maar volgens Hamer is het ook weer niet zo heel ingewikkeld. ‘Wat zijn de ambities van het bedrijf en wat zijn de ambities en mogelijkheden van de personeelsleden? Voer daarover het gesprek! Kijk wat er nodig is en wat de mogelijkheden zijn, intern en in de regio. Er zijn tal van organisaties die daarbij kunnen helpen: leerwerkloketten, UWV, ROC’s, particuliere opleiders, collega’s, werkgevers- en werknemersorganisaties.’

ling van de Nederlandse industrie in de samenwerking met het onderwijs. ‘De rol van onderwijsinstellingen is niet: U vraagt, wij draaien. Maar samen met onderwijs instellingen kan het bedrijfsleven zijn eigen belang en het belang van studenten, opleidingen en de regio dienen.’ Die op ontwikkeling gerichte verbinding met het onderwijs is uiteindelijk in het belang van de bedrijven zelf. ‘Die verbinding vergt samenwerking, naar elkaar luisteren, elkaar willen begrijpen en elkaar willen helpen.’

Leercultuur Het gaat er niet alleen om dat de jeugd goed wordt voorbereid op de technologische ontwikkelingen. Ook de mensen die nu werken, moeten kunnen omgaan met nieuwe technologie en voorbereid worden op de ontwikkelingen. ‘Dan gaat het dus niet alleen om onderwijs in de klassieke zin, maar om allerlei vormen van ontwikkelen. Je kan ook heel goed leren van je collega’s, door eens andere werkzaamheden te doen of een keer een stage te lopen.’ Uiteraard kan een oplei-

Actie-agenda

FOTO: SER - ASTRID VAN KLEEF

van medewerkers? Verdwijnen er taken, komen er nieuwe bij? Wordt dat takenpakket uitdagender, leerrijker, of juist niet? Wat betekent dat voor de ontwikkeling van medewerkers, maar ook voor instroom in opleidingen en voor curricula? En uiteindelijk ook: hoe kunnen we het werk zo inrichten, dat lerende organisaties ontstaan die optimaal in staat zijn om zich technologische ontwikkeling eigen te maken en daarmee voorop te lopen? Hamer: ‘Technologie gaat over kansen, mensen zijn nodig om die kansen te benutten, dus om de innovaties productief te maken. Leren en ontwikkelen komt veel centraler te staan bij mensen en in organisaties.’ Het onderwijs moet daarbij wel worden geholpen. Want hoe weten opleidingen hoe de inhoudelijke kant van een goede voorbereiding er uitziet? Daarvoor heeft het onderwijs de hulp nodig van bedrijven in de regio. ‘Opleiden is namelijk niet alleen een verantwoordelijkheid van onderwijsinstellingen, maar van de hele samenleving, inclusief de bedrijven.’ Dit vraagt om een open en actieve opstel-

iMaintain Jaarcongres Mariëtte Hamer verzorgt tijdens het iMaintain Jaarcongres op 14 maart in Harderwijk de keynote lezing over het belang van permanent leren, een sterke leercultuur en een responsieve samenleving. Dat vraagt om het ontwikkelen, activeren en effectief benutten van de skills van de beroepsbevolking. Registreer nu via www.imaintain.info/congres.

Het is de bedoeling dat er in heel Nederland een sterkere leercultuur ontstaat. ‘Iedereen, mensen en organisaties, moet zich blijven ontwikkelen zodat we de uitdagingen van de toekomst aankunnen.’ Daarom heeft de SER een actie-agenda opgezet om te komen tot een positieve leercultuur. Commitment van de bedrijven is hierin onontbeerlijk. ‘Een sterkere leercultuur wordt gerealiseerd op basis van diverse componenten: voer regelmatig gesprekken met iedere werkende over de loopbaan en hanteer een open houding ten aanzien van stages, jobrotation en leren van collega’s. Breng in kaart wat mensen aan kennis en ervaring meebrengen en zorg voor een flexibel leeraanbod. Geef werknemers meer eigen regie over hun ontwikkeling maar biedt ook goede ondersteuning bij ontwikkelvragen.’ Dit zijn concrete handvatten voor ondernemers om zo een positieve leercultuur te bewerkstelligen waarin mensen de juiste basisvaardigheden en mogelijkheden hebben om zich te blijven ontwikkelen. Er moet binnen bedrijven ruimte zijn om informeel, in de praktijk te leren. Het ontwikkelen moet ingebakken zitten in het werk. Ondernemers hoeven deze kar echt niet alleen te trekken. ‘Regio’s, sectoren,

02 19 iMaintain

IMA02 I Hoofdinterview.indd 14

19-02-19 18:21

INTERVIEW 15

bedrijven, organisaties en scholen zullen moeten samenwerken, zodat maatschappelijke en economische kansen samen worden opgepakt. De SER wil bijdragen aan de sterkere leercultuur door te inspireren met wat er al goed gaat, kennis te ontwikkelen en te delen en belemmeringen te agenderen.’

Niet alleen de aansluiting van medewerkers op toekomstige ontwikkelingen is voor bedrijven een uitdaging. Ook het tekort aan technisch geschoold personeel is voor de industrie een punt van zorg. Enkele jaren geleden is hiervoor het Techniekpact opgezet. Het doel was drieledig: ervoor zorgen dat meer leerlingen kiezen voor een techniekopleiding, bewerkstelligen dat meer leerlingen en studenten met een technisch diploma ook aan de slag gaan in een technische baan, en ervoor zorgen dat mensen die werken in de techniek ook worden behouden voor deze sector. Hamer: ‘Er is in de afgelopen jaren al heel veel werk verzet met het Techniekpact. Maar er is nog steeds een groeiende behoefte aan goed geschoold personeel. Dat komt ook door het belang van technologie in andere sectoren dan de techniek. De industrie moet concurreren met andere sectoren om technisch opgeleid personeel binnen te halen. Er zitten steeds meer vissers rond de vijver met technisch geschoold personeel.’ Uit cijfers blijkt dat technische sectoren moeite hebben om goed geschoold personeel vast te houden. Hamer: ‘Mensen met een technische opleiding zijn lang niet allemaal in de techniek aan het werk. De sector moet bij zichzelf te rade gaan hoe dat komt. Ik kan me voorstellen dat de waardering voor technisch personeel, in vergelijking met bijvoorbeeld commerciële of juridische functies, niet gelijkwaardig is.’ Verder ziet Hamer kansen op het gebied van vrouwen in de techniek. ‘Vrouwen zijn in deze sector ondervertegenwoordigd. Ook hier is het aan de technische sector om na te gaan waarom het ze niet lukt een aantrekkelijke werkomgeving te zijn voor vrouwen. Ik geloof niet dat het aan de vrouwen is om te veranderen

“

FOTO: CHRISTIAAN KROUWELS

Tekort aan technici

Hamer: ‘Het is de bedoeling dat er in heel Nederland een sterkere leercultuur ontstaat waarin iedereen zich moet blijven ontwikkelen.’

zodat zij in de techniek aan het werk kunnen. Ik geloof echt dat het aan de technische sector is om te bewegen.’

Blijven ontwikkelen Kortom, het gaat voor de toekomst om vinden en binden van mensen. En om mensen te binden is een positieve leercultuur ontzettend belangrijk. Hamer vindt het – met de SER – van groot belang dat iedereen in de samenleving mee kan blijven doen en daarvoor moet iedereen zich (kunnen) blijven ontwikkelen. ‘Het idee dat je klaar bent als je eenmaal een diploma hebt, is achterhaald. Blijven ontwikkelen is eigenlijk net zo logisch als gezonde voeding. Iedereen snapt dat dat nodig is en dat we daar een gedeeld belang bij hebben.’ Hamer waardeert de inzet van de industrie. ‘Er is de afgelopen jaren heel actief gezocht naar mogelijkheden voor samen-

werking met zowel onderwijspartijen als anderen in de regio. Daar moet de Nederlandse industrie onverminderd mee doorgaan. Dat is ook iets wat nooit klaar is. Je moet blijven investeren in de relaties in de regio en met je personeel.’ Maar omdat er nog steeds grote uitdagingen liggen, is het nu van groot belang om te focussen op de lange termijn en de continuïteit. ‘Veel van de processen waar we het hier over hebben, zijn niet in een week of een jaar gerealiseerd. Vaak vergen dit soort leercultuuruitdagingen jaren van volhouden en blijven investeren. Dat valt in een omgeving waarin de wisselende conjunctuur direct voelbaar is niet altijd mee. Maar het is een van de grote verdiensten van de Nederlandse samenleving dat we met elkaar wel tot lange termijn doelstellingen in staat blijken. Ook voor een leercultuur moeten we daarvoor de handen ineenslaan.’ ■

iMaintain 19

IMA02 I Hoofdinterview.indd 15

19-02-19 18:21

16 THEMA: OPLEIDINGEN

Leren tijdens de loopbaan moet leuk zijn School. Juffen en meesters. Schooltassen met daarop de kreet ‘bij brand laten liggen’. Onverwachte toetsen en natuurlijk examens. De een kijkt hier met een prima gevoel op terug, terwijl bij de ander de rillingen over de rug lopen. De schooltijd was niet voor iedereen even prettig en gemakkelijk. Dat maakt ook dat mensen verschillend reageren op de vraag om op latere leeftijd opnieuw plaats te nemen in de schoolbanken. Maar leren kan op uiteenlopende manieren.

Laura van der Linde

De wereld van werken verandert. Wie vijftig-plus is, is bekend met het vaste stramien van basisschool, vervolgopleiding, werken en datgene doen waarvoor je hebt geleerd tot het moment daar is dat je met pensioen mag. ‘Deze vaste routing gaat niet meer werken’, vertelt Jos Sanders. Hij is lector ‘leren tijdens de beroepsloopbaan’ op de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. ‘Door technologisering, automatisering en robotisering veranderen werkzaamheden. Tegenwoordig zijn de aangeleerde vakvaardigheden nog maar een aantal jaren te gebruiken. Dan is het tijd om deze kennis te verversen en te actualiseren.’

Maar de wereld verandert en werkgevers zien dat het belangrijk is om medewerkers andere vaardigheden bij te brengen. ‘Vroeger kon je vijftig jaar vooruit met de aangeleerde skills, terwijl door snelle technologische verandering, de hogere pensioenleeftijd en kortere dienstverbanden bijscholing inmiddels een must is.’ Ook vinden werkgevers het belangrijk om medewerkers een beter perspectief voor de arbeidsmarkt mee te geven en om te zorgen voor duurzame en fysieke inzetbaarheid door ze op verschillende plekken in het bedrijf te laten werken. ‘Dat betekent dat deze mensen nieuwe kennis moeten opdoen en nieuwe vaardigheden moeten aanleren.’

Veranderende wereld Over het algemeen zijn mensen die op HBO-niveau zijn afgestudeerd, gewend om te leren. Zij hebben geleerd dat, en ook hoe ze moeten leren. Daarnaast hebben zij meer tijd gehad om in een leeromgeving te gedijen. ‘Maar wie lager is opgeleid, heeft daar over het algemeen meer moeite mee’, legt Sanders uit. ‘Toen deze mensen klaar waren met school, werd dat hoofdstuk afgesloten om te beginnen aan het nieuwe hoofdstuk dat ‘werk’ heet. Gewoon doen wat er van je wordt gevraagd, wat nodig is om je werk goed uit te voeren.’ Sanders noemt dit de match tussen wat een medewerker kan en wil doen tegenover wat er voor dit werk nodig is. ‘Als dit een goede match is, dan functioneert hij prima en is de behoefte aan bijscholing ook niet aanwezig. Noch bij de werknemer, noch bij de werkgever.’

iMaintain Jaarcongres Tijdens het iMaintain Jaarcongres op 14 maart in Harderwijk zal Jos Sanders een lezing verzorgen over hoe organisaties en medewerkers kunnen ‘meebewegen’ met functieveranderingen door technologie en innovatie. Registreer nu via www.imaintain.info/congres.

02 19 iMaintain

IMA02 J Thema.indd 16

‘Ik kan dat niet’ ‘Die inzetbaarheid is zeer kwetsbaar. Een miljoen werknemers zijn aan het werk zonder startkwalificatie. Zij hebben geen formeel erkende diploma’s hoger dan mbo niveau 1. Zij werken doorgaans constant op dezelfde plek in de onderneming en bekwamen zich op die taken die nodig zijn voor dat werk. Als dit werk verandert of als zij op straat komen te staan, hebben deze mensen een probleem.’ Het gaat hier dus over ‘mismatches’. Op enig moment sluiten skills, mogelijkheden en motivatie niet meer goed op elkaar aan. Volgens Sanders is bijscholing tijdens de beroepsloopbaan dus om meerdere redenen iets waar werkgevers en werknemers zich mee bezig moeten houden. Maar de medewerkers opnieuw in de leerstand krijgen, is niet eenvoudig. ‘Als gevolg van eerdere, niet zo positieve leerervaringen, schieten deze mensen in de weerstand. Er is een perceptie van een tekort aan vaardigheden. Hierdoor ontstaat een gebrek aan vertrouwen en een lage motivatie om te gaan leren. ‘Ik kan dat niet’ of ‘Ik ga dat examen nooit halen’, zijn de zorgen die het leren bij deze mensen in de weg staan.’

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-02-19 18:48

FOTO: HOGESCHOOL VAN ARNHEM EN NIJMEGEN

THEMA: OPLEIDINGEN 17

Jos Sanders, lector ‘leren tijdens de beroepsloopbaan’ op de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, kijkt niet alleen naar de oorzaken van weerstand tegen leren, maar ook naar oplossingen.

Wat volgens Sanders sowieso helpt, is dat medewerkers zich realiseren dat ze eigenlijk al doorlopend leren. Elke dag. Ook als ze gewoon aan het werken zijn. ‘Leren tijdens de beroepsloopbaan gebeurt veelal in de praktijk. De uitdaging is dat leren te expliciteren, structureren, en mensen hierin ook hun eigen keuzes te laten maken. Dit in relatie tot ontwikkelingen in en om het eigen vakgebied.’

Positiviteit Om de weerstand weg te kunnen nemen, keek Sanders niet alleen naar de oorzaken van die weerstand, maar ook naar oplossingen. ‘Pas als je de oorzaken weet, kun je routes uitstippelen om problemen op dit gebied te voorkomen of op te lossen.’ Natuurlijk is het zo dat ieder mens een individu is en dat je niet iedereen over één kam moet scheren. ‘Als het gaat over scholing en bijscholing dan vraagt dat sowieso altijd om een persoonlijke aanpak.’ De beweringen en handvatten die Sanders in zijn proefschrift ‘Sustaining the employability of the low skilled worker: development, mobility and work redesign’ geeft, zullen dan ook niet algemeen gel-

dend zijn. ‘Er zijn altijd uitzonderingen, maar tijdens mijn onderzoek is gebleken dat iedereen baat heeft bij het bieden van positieve leerervaringen. De exacte aanpak zal per persoon verschillen, maar positiviteit, aanmoedigingen en iemand het vertrouwen geven dat hij of zij meer kan dan hij of zij denkt, heeft altijd een goed effect op de attitude en zelfs het vermogen om te leren.’

Sanders: ‘Eigenlijk zegt een diploma niet zo veel. We gaan veel liever op zoek naar matches op het gebied van taken.’ Daarnaast kan het leren worden gestimuleerd door iemands algemene houding ten aanzien van opleiding en scholing te verbeteren – bijvoorbeeld door uit te dragen dat training een goede zaak is – en door het vertrouwen in het succesvol kunnen afronden van een training te versterken. ‘Maar alleen als trainingsdeelname een positieve ervaring is, heeft die deelname

een positief effect op vertrouwen en dat vertrouwen is een belangrijke basis’, vertelt Sanders.

Verduurzamingsroutes Met positiviteit en vertrouwen als basis, kan vervolgens worden gekozen voor een bepaalde aanpak. Sanders benoemt drie ‘verduurzamingsroutes’: de ontwikkelroute, de mobiliteitsroute en de taakontwerproute. ‘De ontwikkelroute verwijst naar activiteiten die erop gericht zijn iemands vaardigheden aan te passen aan de vaardigheden die het werk vereist (of zullen gaan vereisen in de toekomst). Dat kan bijvoorbeeld via training en scholing. De mobiliteitsroute verwijst naar een verplaatsing van werknemers binnen of buiten de organisatie met het doel om werk te vinden dat beter past bij de eigen vaardigheden dan het huidige werk. De taakontwerp-route verwijst naar het optimale gebruik van vaardigheden van een werknemer in de huidige baan door taken en processen in het werk zelf te veranderen.’ In al deze routes gaat het over het vinden van de juiste match voor nu en voor de toekomst. ‘Eigenlijk zegt een diploma

iMaintain 19

IMA02 J Thema.indd 17

19-02-19 18:48

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. • Hoeveel onderhoud is juist genoeg? • Kunnen we met de onderhoudsfunctie geld verdienen? • Hoeveel kan onderhoud bijdragen aan het bedrijfsresultaat? • Wat is Excellent Onderhoud en hoe geef ik dit vorm?

DEZE OPLEIDIN ZIJN IN TE BRE GEN NG IN DE BACHEL EN WERKTUIGBOU OR WKUNDE DEELTIJD.

INFORMEER!

EXTRA START 19 MEDIO MEI 20 LOGIE O N H C E T ONDERHOUDS EEN. V IN HOOGE

INFORMEER!

WAARDECREATIE DOOR GOED ONDERHOUD Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de antwoorden te vinden op deze vragen. In de afgelopen jaren zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Onderhoud bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken. • Post-MBO Onderhoudstechniek (OTK) • Post-HBO Onderhoudstechnologie (OT) • Post-HBO Onderhoud en Asset Management (OM) • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

Start 2 oktober 2019 Start 3 oktober 2019 Start 3 oktober 2019 Start 2 september 2019

Alle genoemde opleidingen kunnen naar wens in-company (op maat) verzorgd worden. Informeer naar de mogelijkheden. Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op www.cvnt.nl.

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

Europoortkringen 2018-3_FC-210x297mm.indd 1 IMA02 Advertenties.indd 18

04-02-19 11:36 19-02-19 18:14

FOTO: SHUTTERSTOCK

THEMA: OPLEIDINGEN 19

daarin niet zo veel. We gaan veel liever op zoek naar matches op het gebied van taken.’ Sanders adviseert bedrijven dan ook om bij de zoektocht naar mede werkers niet zo expliciet de benodigde diploma’s te benoemen. ‘Als een vacature vraagt om een bepaald diploma dat iemand niet heeft, zal hij niet solliciteren terwijl deze persoon misschien wel over de vaardigheden beschikt.’

Testen en toetsen Maar hoe test je dan of iemand beschikt over de kennis en vaardigheden die nodig zijn voor een bepaalde taak? Als een diploma niet zoveel zegt over de skills die veelal in de praktijk zijn geleerd en als mensen al verstijven als ze het woord ‘examen’ horen, hoe weet je dan of iemand matcht met de taken die bij een functie horen? ‘Als het toch noodzakelijk is om te toetsen, zorg dan dat dit stressvrij gebeurt’, is het advies van Sanders. ‘Laat iemand bijvoorbeeld werken met een GoPro en bekijk en evalueer na afloop deze beelden. Maak er niet een alles bepalend moment van, maar geef mensen meerdere gelegenheden om te laten zien dat ze beschikken over de benodigde vaardigheden.’ Sanders zou veel liever zien dat mensen aantekeningen krijgen vanwege hun vaar digheden. Sanders: ‘Een mooi voorbeeld is een hoveniersbedrijf uit Groningen.

Bij bepaalde maaivaardigheden kregen mensen een aantekening dat zij zodanig vaardig waren in het grasmaaien dat zij de grasmat van FC Groningen mogen maaien. Hiervoor was ook een speciale badge gemaakt. Reken maar dat iedereen zijn best deed om dit niveau te behalen.’

Innovaties Sanders realiseert zich dat het leren soms wordt verplicht vanuit het bedrijf. ‘Er wordt bijvoorbeeld een robot op de lijn geïntroduceerd. Dan zijn er nieuwe skills nodig om deze te kunnen bedienen en onderhouden.’ De implementatie van nieuwe technologie vraagt om bijscholing.

‘Medewerkers willen graag stap voor stap worden meegenomen in een verandering die een grote impact heeft op hun werk.’ ‘Dat zullen medewerkers begrijpen, maar ze willen wel graag stap voor stap wor den meegenomen in deze verandering die een grote impact heeft op hun werk.’ Sanders adviseert om medewerkers bij dergelijke ontwikkelingen te betrekken. ‘Ontwikkelingen gaan snel, maar echt niet van vandaag op morgen. Die tijd heb je ook nodig om daar samen keuzes in

te maken. Maak gebruik van de kennis en ervaring die er op de werkvloer is en betrek medewerkers er al in de ontwerpfa se bij.’ Sanders kent een voorbeeld waar de introductie van een robot te rigoureus gebeurde. ‘Hij was er ‘zomaar opeens’ en toen werd de robot beschouwd als een concurrent. Het is niet goed gekomen. De robot is weer van de lijn gehaald.’ Met het digitaal ondersteunde actiepro gramma ‘Taken van de Toekomst’ wordt het mogelijk om innovaties in het werk te gaan organiseren. ‘De applicatie laat medewerkers zien wat op taakniveau hun match is met de toekomst. Het geeft inzage in: wat doe ik, wat wil ik, wat kan ik, afgestemd op de introductie van nieuwe technologie op de werkvloer.’ Sanders licht dit toe aan de hand van het voorbeeld van die robot. ‘Als er een robot wordt geïnstalleerd, dan heeft dit gevolgen voor iemands taken. Wat zijn die gevolgen? Samen met de medewerker wordt gekeken naar hoe hij naast deze robot kan werken. Of misschien wel met deze robot. En wat zou iemand dan nog moeten en willen leren?’ Uit dit pro gramma kan ook naar voren komen dat bepaalde taken verdwijnen. ‘Neem dan afscheid van deze taken en richt je op de nieuwe taken om je daarin te ontwik kelen.’ Het helpt medewerkers om gerichte loopbaankeuzes te maken en om zo duur zaam inzetbaar te blijven. ■

iMaintain 19

IMA02 J Thema.indd 19

19-02-19 18:49

20 MAINTENANCE MANAGER OF THE YEAR 2019

Finalisten Maintenance Manager of the Year 2019 Tijdens iMaintain 2019, het jaarcongres van het iMaintain platform en de NVDO, wordt bekend wie zich dit jaar Maintenance Manager of the Year mag noemen. Wie volgt Maarten Habets op? Wie wordt het nieuwe boegbeeld van de Nederlandse onderhoudssector? Wordt het Celeste Martens van Croonwolter&dros of wordt het Mark Groffen van de Radboud Universiteit? Op 14 maart wordt de winnaar bekend gemaakt.

Laura van der Linde

Celeste Martens - Manager Maintenance bij Croonwolter&dros Met 27 jaar is Celeste Martens de jongste finalist tot nu toe. Ze ziet het als een grote eer dat ze genomineerd is. In 2012 kreeg Martens het aanbod om binnen Croonwolter&dros een traineeship te volgen. Met een flinke dosis basiskennis vanuit de opleiding Technische Bedrijfskunde stapte ze in de wereld van tunnels, bruggen en sluizen om hier met enthousiaste gretigheid praktijkervaring op te doen. Inmiddels geeft ze leiding aan de mannen van het asset management team en ontwikkelde ze een eigen visie op het bepalen van het optimale vervangingsmoment van installaties. ‘Op exact het juiste moment je assets vervangen zodat over de gehele levensduur een perfecte balans is tussen kosten, risico’s en prestaties, dat is absoluut een uitdaging. En met een gefundeerde, gestructureerde asset management aanpak kom je een heel eind.’

het juiste moment om assets te vervangen. Doe je dit te vroeg, dan kost dit geld en doe je dit te laat, dan kan dit nog veel meer geld kosten.’ Martens raakte gefascineerd door dit gegeven. Wat zou ervoor nodig zijn om het optimale vervangingsmoment te kunnen bepalen om zo maximale waarde uit je assets te halen? Om over de levensduur gefundeerde beslissingen te kunnen nemen, is data essentieel. ‘Met data willen we nagaan hoe we op de lopende projecten de balans kunnen verbeteren. Daarnaast kunnen we op basis hiervan ervaringen vanuit het ene onderhoudscontract meenemen in een volgende tender.’ Maar het gaat ook over kosten. ‘Wat zijn de onderhoudskosten? Wat zijn de vervangingskosten? Die moet je goed in beeld hebben en dat is best lastig want doorgaans zijn die niet heel gedetailleerd gespecificeerd.’ Een andere bepalende factor is de factor mens. ‘De beslissing over al dan niet vervangen, staat of valt met de mensen die je hierbij betrekt. Wordt de input geleverd door mensen met expertise op dit vlak?’

Waarde creëren Die optimale balans en daaruit waarde creëren staat voor Martens centraal: ‘Dat betekent onder andere dat je in de exploitatiefase op zoek moet gaan naar exact

CONGRES IMAINTAIN 2019 Tijdens iMaintain 2019, dat op donderdag 14 maart wordt gehouden in het Bouw & Infra park in Harderwijk, staat de mens centraal. Met nieuwe technieken uit de vierde industriële revolutie is eindeloos veel mogelijk. Hoe zorgen we dat onze medewerkers up-to-date blijven en meegaan met alle nieuwe mogelijkheden? Een ’Leven Lang Leren’ is het credo. Kijk op www.imaintain.info/congres voor meer informatie en schrijf nu in!

02 19 iMaintain

IMA02 K MaintMan.indd 20

Verbinden Martens startte een onderzoek naar de oorzaken die leiden tot het moeten vervangen van assets. ‘Daarnaast was ik benieuwd of het mogelijk was om op basis hiervan een risicoanalyse en -beheersingsmodel te ontwikkelen, zodat we de te nemen beslissingen kunnen onderbouwen.’ Uit het onderzoek kwam de volgende conclusie: we weten niet wat het optimale vervangingsmoment is. Maar daar wilde zij zich niet zomaar bij neerleggen. De behoefte aan structuur en meer grip bracht haar ertoe om alle factoren die van invloed zijn op levensduur in kaart te brengen. ‘Het gaat niet alleen om technisch aspecten. Een vervangingsbeslissing is in veel gevallen economisch gerelateerd. De spare parts worden bijvoorbeeld

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-02-19 18:50

FOTO'S: LAURA VAN DER LINDE

MAINTENANCE MANAGER OF THE YEAR 2019 21

niet langer geproduceerd of de leverancier is inmiddels failliet. Maar het gaat ook om gewijzigde weten regelgeving, compliance dus. En ook de kennis van medewerkers is van invloed.’ Al deze factoren zijn van belang. Dus om te weten wat het optimale vervangingsmoment van installaties is, moeten de maintenance engineers van al deze ontwikkelingen op de hoogte zijn en moet er voldoende betrouwbare data beschikbaar zijn. Martens wist dit uiteen te zetten in een model zodat het team zich kan focussen op die ontwikkelingen die impact hebben – zowel positief als negatief – én die een hoge kans van werkelijkheid hebben. Zo kan met al deze gegevens, volgens een formule, de businesscase worden berekend en de juiste actie op het juiste moment worden bepaald. ‘En ja, dan kom je heel dicht bij het vinden van die juiste balans tussen kosten, risico’s en prestaties.’

Mark Groffen - Teamleider vastgoedonderhoud en hoofd services & parkeren bij de Radboud Universiteit Toen Mark Groffen in 2012 startte als contractmanager bij de Radboud Universiteit, had hij net vier jaar gewerkt

Martens: ‘De beslissing over al dan niet vervangen, staat of valt met de mensen die je hierbij betrekt. Wordt de input geleverd door mensen met expertise op dit vlak?’ op Aruba bij een constructiebedrijf. Hij begon hier als projectleider en ontwikkelde zich tot hoofd bedrijfsbureau. ‘Het eiland werd mij na vier jaar te klein en omdat mijn vrouw en ik onze kinderen graag lieten opgroeien in Nederland, ging ik op zoek naar een nieuwe baan.’ De Radboud Universiteit zocht een prestatiecontractmanager. ‘Gezien mijn affiniteit met onderhoud en contractmanagement paste ik perfect in dat profiel.’

Partnership Groffen kon meteen aan de slag met een uitdagende klus. ‘Het integrale prestatiecontract van alle gebouwgebonden assets was net gestart. Het was een contract met een groeien ontwikkelscenario en had daarom een looptijd van tien jaar. Helaas moest dit contract voortijdig ontbonden worden. Het onderhoud werd in een zeer kort tijdsbestek ondergebracht bij nieuwe contractpartners.’ Groffen zette in op een contractpartij per discipline en koos die partijen waarmee in het verleden goede resultaten werden bereikt. ‘Met welke partij werken we goed samen? Wie heeft op

welk vlak expertise? Hoe kunnen we de regio ondersteunen en zijn er bedrijven in Nijmegen die dit werk aankunnen?’ Echter voor alle werkzaamheden geldt: ‘We willen de vent en niet de tent. Mensen doen zaken met mensen en daar ligt de sleutel tot succes.’ Bij de nieuwe aanbesteding in 2015 werden Croonwolter&dros, Engie en Unica de nieuwe contractpartners. Zij zijn verantwoordelijk voor het onderhoud op de disciplines elektrotechnische installaties/ fire en safety en alle werktuigbouwkundige installaties. Bij deze aanbesteding is een nieuwe werkmethodiek gevolgd met een bijbehorende contractvorm en dit sluit goed aan bij de markt en de sterk veranderende campus. Duidelijke afspraken en korte lijnen met leveranciers zijn inmiddels gewoon. Op basis van de samenwerking en onderling vertrouwen is partnership ontstaan.

Klant centraal In totaal zijn er ongeveer 25 verschillende contractpartijen. Deze contractors worden aangestuurd door het team waar Groffen

iMaintain 19

IMA02 K MaintMan.indd 21

19-02-19 18:50

BOUW & INFRA PARK | HARDERWIJK | 14 MAART [Sch

rijf

nu i

LEVEN LANG LEREN Tijdens iMaintain 2019, het jaarcongres van het iMaintain platform en de NVDO, staat de mens centraal. Het bedienen, onderhouden, analyseren, interpreteren, concluderen en bijsturen is mensenwerk. Maar hoe zorgen we dat onze medewerkers up-to-date blijven en meegaan met alle nieuwe mogelijkheden? Omdat ontwikkelingen snel gaan, moeten wij niet stil staan. Medewerkers worden niet langer opgeleid voor een functie, een taak, die jarenlang hetzelfde blijft. Een ‘Leven Lang Leren’ is het credo. Doorlopend leren, nieuwe kennis opdoen en zo up-to-date blijven. Hoe gaat u uw medewerkers meenemen naar de toekomst? Ook wordt deze dag de winnaar van de Maintenance Manager of the Year verkiezing bekend gemaakt. De genomineerden delen hun visie op onderhoud met u en vertellen hoe zij maintenance op hoog niveau bedrijven. En hoe zorgen zij ervoor dat hun medewerkers up-to-date blijven? Laat u informeren en inspireren tijdens iMaintain 2019.

Programma 11.00 uur Aanvang congres • Opening door dagvoorzitters Laura van der Linde (iMaintain) en Maarten Habets (Maintenance Manager of the Year 2018) • Keynote Mariëtte Hamer (Voorzitter en kroonlid SER, lid RvT TU Eindhoven, voormalig kamerlid voor de fractie van de PvdA) • Break-out ronde m.m.v. Van Meeuwen, CoThink en VOMI 12.15 uur

13.15 uur Aanvang middagprogramma • Lezing Staf Seurinck (Vice President Robotics and Motion Division Benelux bij ABB) • Jos Sanders (Lector ‘leren tijdens de beroepsloopbaan’ aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen) • Break-out ronde m.m.v. Van Meeuwen, CoThink en VOMI 15.00 uur

Korte break

15.30 uur Vervolg programma • Pitches genomineerden Maintenance Manager of the Year • Interactief m.b.v. Mentimeter en debat over ‘Leven Lang Leren’ • Lezing Lodewijk van der Borg (CEO Kaak Group) over innoverend ondernemerschap 17.00 uur

Initiatiefnemers:

Netwerklunch

Afsluiting dagprogramma en netwerkborrel

18.30 uur Aanvang avondprogramma met diner • Inspirerende lezing Eibert Draisma (uitvinder, ontwerper en kunstenaar) • Bekendmaking Maintenance Manager of the Year 2019

www.imaintain.info/congres Hele pagina advertentie iMaintain 2019.indd 1 IMA02 Advertenties.indd 22

29-01-19 19-02-19 14:32 18:14

MAINTENANCE MANAGER OF THE YEAR 2019 23

leiding aan geeft. ‘We dragen een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor goed onderhoud van het terrein, al het vastgoed en de schoonmaakwerkzaamheden. Daarbij staat de klant altijd centraal en proberen we onderwijs en onderzoek optimaal te faciliteren.’ Op een universiteit is het begrip ’klant’ overigens zeer breed. ‘Het gaat om iedereen die zich op de campus bevindt of gebruik maakt van de faciliteiten.’ Om de klant optimaal van dienst te zijn, zette Groffen in op verbetering van de samenwerking. Niet alleen de samenwerking met leveranciers en klanten maar ook binnen zijn eigen team. ‘Ik vind het belangrijk dat we met plezier naar ons werk gaan en elkaar ondersteunen. Daarom heb ik het buddyschap geïntroduceerd. Iedereen heeft kerncompetenties. Waar kunnen we elkaar mee helpen? Wat kunnen we van elkaar leren?’ Door de klant centraal te stellen is er een gezamenlijk doel. ‘Dus met iedere beslissing die moet worden genomen, vragen we ons af of dit vanuit de klant en maatschappelijk belang de beste beslissing is.’

Groffen: ‘Dus met iedere beslissing die genomen moet worden, vragen we ons af of dit vanuit de klant en maatschappelijk belang de beste beslissing is.’ Uitdagingen Na de laatste aanbesteding, formuleerde Groffen voor zichzelf en voor zijn team twee nieuwe uitdagingen. De eerste uitdaging is circulariteit. ‘Ik geloof in een verdienmodel op grond van circulariteit. Op welke manieren kunnen we water, energie en materialen besparen? Kunnen we beter andere materialen gebruiken? Is afvalreductie haalbaar? Als we gaan voor een langere levensduur van bepaalde assets, kunnen we dan kiezen voor modulaire armaturen? Ik wil daar meer grip op krijgen en hier een visie voor ontwikkelen.’ Het zit Groffen dwars dat circulariteit nu vooral een modewoord is. ‘Het wordt geroepen en iedereen vindt dat we daar iets aan moeten doen, maar dan blijft het stil. We moeten elkaar triggeren en het gewoon gaan doen.’

De tweede uitdaging waar Groffen zich voor inzet, is digitalisering. ‘We willen de data vanuit het gebouwenbeheerssysteem koppelen aan het facilitair management informatiesysteem.’ Tijdens vergaderingen met het kernteam biedt een dynamisch dasboard real-time zicht op de huidige staat van alle assets. ‘Waar zien we afwijkingen? Welke zaken moeten we direct oppakken? Het systeem stelt ons in staat om in te zoomen op de assets en daarvan alle gegevens in te zien.’ Groffen wil dat mensen gevoel krijgen bij de data. ‘Sterker nog, ik wil dat ze deze gaan omarmen.’ De data zijn er al. ‘Door slimme verbanden te leggen, kunnen we het onderhoud beter voorspellen en kunnen we meer focus leggen op de kritische assets.’ ■

iMaintain 19

IMA02 K MaintMan.indd 23

19-02-19 18:50

ADOPTEER EEN PUP Arbeidsbemiddeling voor Ingenieurs

Opgericht in 1950 door Koninklijke Hoogovens voor ingenieurs in industriële maintenance functies.

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL sabdetachering.nl | 0251 – 26 72 72

IMA02 Advertenties.indd 24

19-02-19 18:14

MAINTENANCE NEXT 2019 25

Robots nog beperkt tot kijken, luisteren en voelen Shell loopt aardig voorop als het gaat om de inzet van robots. ‘Ik denk dat bij bijna alle bedrijfsonderdelen ondertussen wel een robot wordt ingezet’, vertelt Berry Mulder, Robotics Centre of Expertise Leader bij Shell. ‘Dat varieert van drones die op hoogte inspecties uitvoeren, via miniduikbootjes die pijpleidingen inspecteren tot de Sensabot die op Pernis observatierondes rijdt.’

‘Ons Robotics Centre of Expertise is niet op aarde om robots voor Shell te ontwikkelen, maar om Shell te ontwikkelen om robots te gebruiken’, vertelt Mulder. ‘Wij kijken waar robots kunnen worden ingezet en op welke manier. Worden ze ingezet om te kijken en te luisteren of ook om schoon te maken en te schilderen?’ Vooralsnog blijft de inzet bij Shell beperkt tot het eerste: kijken, luisteren, voelen en meten en dan het liefst op de plekken met drie D’s: dangerous, dull and dirty. ‘Plaatsen waar je als mens sowieso niet zou moeten willen zijn’, stelt Mulder. Die plekken stellen overigens meteen ook strenge eisen aan de robots. ‘Impliciet aan onze business is dat we met een brandbaar product werken. Robots mogen dus niet kunnen vonken of heet worden.’

Mangat Een ander obstakel dat maakt dat robots nog niet massaal de raffinaderijen bevolken, is volgens Mulder dat de parallelle infrastructuur – dus alles om pijpen, buizen, tanks en leidingen te kunnen inspecteren en onderhouden – is ontworpen en gemaakt voor mensen. ‘Robots bewegen zich wat minder gemakkelijk op al die trappen, steigers en roosters. Of neem nou een mangat. Dat heet niet voor niets zo: het is bedoeld om een mens door te laten.’ En wat te denken van ervaring? ‘Een inspecteur van vlees en bloed kan op gevoel heel veel zien, bij een wanddiktemeting bijvoorbeeld. Die kan feilloos

inschatten of een tankwand nog voldoet. Een robot mist die ervaring.’ En wat ook niet helpt is de vergrijzing in de sector, denkt Mulder. ‘Jongere medewerkers die thuis al een autonoom opererende stofzuiger of grasmaaier hebben rondrijden, zullen zich eerder afvragen waarom dat op hun werk niet kan.’

Overspannen verwachtingen Toch zijn dat stuk voor stuk zaken die met de tijd worden opgelost, weet Mulder. ‘Digitalisering ontwikkelt zich zo verschrikkelijk snel. Technologie wordt zo snel beter en beter. De data die robots nu verzamelen en die we opslaan, kunnen we straks gebruiken om beter te voorspellen. Nu kijkt de robot alleen nog maar en moet een mens zijn werk nog controleren. Een volgende fase is dat de onderhoudsrobot zelf weet wanneer hij aan het werk moet. De doorbraak komt op het moment dat het goedkoper, beter en veiliger is dan het naar binnen sturen van een mens. En dat gaat gebeuren.’ Mulder roept bedrijven in het industrieel onderhoud dan ook op om zich niet af te wenden van de nieuwe technieken, maar ze juist te omarmen. Om ervaring op te doen en te leren. ‘Al was het maar om al te overspannen verwachtingen te temperen’, waarschuwt Mulder. ‘Want er gaat ook wel eens iets mis natuurlijk. Bij Shell nooit meer dan een uit de lucht gevallen drone overigens en behalve aan die drone heeft dat nog nooit schade opgeleverd. Juist omdat we zo veiligheidsbewust zijn.’ ■

Maintenance NEXT Smart Industry is een van de drie trends die dit jaar centraal staan tijdens Maintenance NEXT. Op deze technologie- en onderhoudsexpo in Rotterdam Ahoy laten ruim driehonderd exposanten op 9, 10 en 11 april de nieuwste technieken, innovaties, technische oplossingen en hightech producten zien. Daarnaast is er een afwisselend kennisprogramma, gericht op het delen van en inspireren met kennis. Kijk voor meer informatie op www.maintenancenext.nl

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

IMA02 N MaintenanceNext.indd 25

iMaintain 19

19-02-19 18:51

26 ASSET MANAGEMENT

Gemoderniseerde dubbeldekkers groener en geavanceerder In de hallen van treinmodernisering van NS in Haarlem vindt een grote moderniseringsslag plaats. Alle dubbeldektreinen worden hier gestript en voorzien van een modern jasje en nieuwe technologie. De modernisering van de eerste serie van 81 dubbeldekkers, bekend onder de naam VIRM-1, wordt in het derde kwartaal van 2020 afgerond. In aansluiting daarop wordt een tweede serie dubbeldekkers, 45 treinstellen uit de serie VIRM-2/3, onder handen genomen.

Monique Harmsen

Op dit moment worden voorbereidingen getroffen om de modernisering van de VIRM-2/3 treinen, die met achttien jaar halverwege hun levensduur zijn, snel en efficiënt te laten verlopen. Een investering van 502 miljoen euro moet ertoe leiden dat de treinen vanaf 2021 weer state-of-the-art zijn. Bij het moderniseren spelen duurzaamheid, 96 procent van de onderdelen wordt gerecycled, en energiebesparing door nieuwe technologieën een belangrijke rol. Mohamed Ben Salah is projectleider van het programmaonderdeel Ontwerp en Ombouw van de VIRM-2/3. Hij legt uit wat er allemaal komt kijken bij de voorbereiding en uitvoering van deze operatie die begon met het besluit geen nieuwe treinen te kopen, maar de bestaande te moderniseren. Wat volgde was een uitgebreide studie naar de scope van het project waarin een afweging werd gemaakt van de kosten, de invloed op de planning en de meerwaarde voor de reizigers. Alle stakeholders zoals NS Commercie, NS Netwerkontwikkeling, NS Techniek, waaronder NS Instandhouding valt, een belangrijke stakeholder, zijn hierbij betrokken. Toen de scope van het project helder was, volgde de functionele techni-

sche specificatie die de basis vormt van het project. Op basis hiervan werd een investeringsvoorstel geschreven dat begin 2017 werd goedgekeurd. Ben Salah zit nu midden in het ontwerpproces dat is opgedeeld in vier delen. ‘Op het eerste concept-ontwerp volgt een basis-ontwerp en dan volgt een detailontwerp. Tenslotte halen we het eerste treinstel binnen en houden we een pre-tryout waarin we het ontwerp valideren en de trein zodanig op orde brengen dat deze als een volwaardige trein weer de dienst in gaat.’

Leegloop voorkomen Om de doorlooptijd van het project in te korten met twaalf maanden is gekozen voor een nieuwe aanpak waarbij concurrent, parallel, wordt gewerkt. Ben Salah: ‘In de praktijk betekent het dat we ontwerpen en tegelijk bezig zijn met de werkvoorbereiding en met produceren. De pre-tryout is nu gestart, het eerste treinstel is binnengehaald en gedemonteerd. Dat proces loopt parallel aan het ontwerpproces. Tot nu toe gaat deze manier van werken goed.’ Het totale moderniseringstraject van alle VIRM-2/3 dubbeldekkers duurt ongeveer

Moderne dubbeldekker krijgt groen tintje Onder het bekende geel met blauwe exterieur worden de gemoderniseerde dubbeldekkers een stuk groener. Allereerst is het besluit om de bestaande dubbeldekkers een tweede leven te geven en daarbij de materialen zoveel mogelijk te recyclen is duurzamer dan de aanschaf van nieuwe treinen. Hiermee wordt volgens NS 24 miljoen kilo aan waardevolle materialen in de kringloop gebracht. Een aantal onderdelen is na een grondige update en opknapbeurt weer geschikt voor direct hergebruik zoals de voorruit, het bestemmingsbord, de beeldschermen in treincoupes, de deuren en de trap, de trapleuning en zijwand.

02 19 iMaintain

IMA02 P Dubbeldekkers.indd 26

De stoelen worden gedemonteerd en krijgen een opfrisbeurt waarna ze een tweede leven in kantine en kantoor tegemoet gaan. De raamrubbers van de voorruit en alle andere ramen worden gebruikt in de productie van speeltuintegels. De zijwanden en de bagagerekken zijn niet geschikt voor direct hergebruik. Het materiaal wordt onder meer verwerkt in palen voor dijkversteviging. De verlichting in de trein wordt voorzien van slimme sensoren die aangeven wanneer de lampen aan moeten en hoe sterk het licht moet zijn. Dit leidt tot energiebesparing net als het nieuwe klimaatsysteem dat zich aanpast aan het aantal passagiers.

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-02-19 18:51

FOTO’S: NS

ASSET MANAGEMENT 27

zeven jaar waarvan de ontwerpfase, werkvoorbereiding en pre try-out circa vier jaar in beslag nemen en de serieproductie maximaal drie jaar. ‘Zoals het er nu uitziet, kunnen we die zeven jaar terugbrengen naar zes jaar en dat zit vooral in de eerste vier jaar door het parallel werken’, aldus Ben Salah. De tijdwinst die kan worden gehaald in de serieproductie door meer efficiency is nog niet ingecalculeerd. De tijdwinst is belangrijk omdat het laatste treinstel van de VIRM-1 wordt opgeleverd in het derde kwartaal van 2020. ‘We willen de serieproductie van VIRM-2/3 laten aansluiten op de serieproductie van VIRM-1. Je bespaart hiermee veel geld en voorkomt leegloop in de productie.’

is afgestemd op het aantal reizigers in de trein. Verder komt er een nieuw toiletsysteem. Om energie te besparen meten intelligente light control sensoren de aanwezigheid van het daglicht om zo de lichtsterkte in de trein hierop aan te passen.

Om de doorlooptijd van het project in te korten met twaalf maanden is gekozen voor een nieuwe aanpak waarbij parallel wordt gewerkt.

Onderhoud Nieuwe technologie In de productiefase worden de 45 dubbeldekkers, met in totaal 242 rijtuigen, volledig gestript en van een nieuw interieur voorzien. Er komen camerasystemen om de sociale veiligheid te bevorderen en een frontcamera voor calamiteiten. Alle zitplaatsen worden voorzien van stroompunten voor laptop of mobiel, er wordt een nieuw aircosysteem ingebouwd en een energiebesparende CO2-regeling die

Naast meer reizigersgemak is er ook veel aandacht voor het onderhoudsgemak. Niet voor niets is de tweede belangrijke partner in het moderniseringsproject NS Keten die onder andere tot taak heeft de organisatie voor te bereiden op het vernieuwde materieel. André van Houten is projectleider van Voorbereiding Instandhouding, oftewel het voorbereiden van de organisatie op het onderhouden van het gemoderniseerde materieel.

‘Wij kijken mee in het ontwerpproces en de serieproductie om te toetsen of alle eisen naar onze wens worden ingevuld. Er wordt volcontinu nagedacht over het optimaliseren van onderhoud. Ook met de laatste modernisering moet je de treinen tijdig blijven onderhouden. Op sommige aspecten kunnen we met minder onderhoud toe en op andere onderdelen zullen we juist meer onderhoud moeten doen door de invoering van complexere systemen zoals bijvoorbeeld het sanitairsysteem dat nu een gesloten systeem is.’ De treinen worden ook aangesloten op een realtime-monitoringsysteem. Hierdoor is het volgens Van Houten mogelijk meer prestatie-afhankelijk onderhoud te doen waarbij alleen actie wordt ondernomen als er een probleem wordt verwacht. ‘Onderhoud wordt hiermee veel efficiënter en effectiever.’ Hij tekent hierbij wel aan dat de grote basis van het treinstel, de tractie-installatie, rem-installatie en draaistellen, ongewijzigd blijft. Eerdere opgedane ervaringen in de moderniseringen van VIRM-1 worden meegenomen in het nieuwe ontwerp. Uit het productieproces wordt geleerd hoe dingen beter en sneller kunnen, maar ook de ervaringen

iMaintain 19

IMA02 P Dubbeldekkers.indd 27

19-02-19 18:52

09FOT

BEZOEK ONS OP

MAINTENANCE NEXT, STAND 5.112

SEE VITAL SIGNS. TAKE VITAL ACTION. In de wereld van Ultimo draait alles om beheerÂ processen en de software die u daarvoor nodig hebt. Als u de maintenance verantwoordelijke bent, wilt u niets liever dan dat uw assets u continu vertellen wanneer het volgende preventieve onderhoud nodig is, welke werkzaamheden op stapel staan, welke contractverplichtingen aan de orde zijn of wat de exacte locaties van uw installaties zijn. Ultimo zorgt ervoor dat de cruciale signalen over uw assets worden doorgegeven. Zodat u ze ziet en daadkrachtig kunt handelen. Are you listening?

Al uw assets vertellen hun verhaal. Maar luistert u hier wel naar? Weten hoe u uw assets en objecten kunt liveÂlinken? Stel uw vraag aan sales@ultimo.com

Live-link your assets and facilities.

18-0622 UTM Advertenties NL 3x2.indd 2 IMA02 Advertenties.indd 28

18-01-19 15:40 19-02-19 18:15

ASSET MANAGEMENT 29

van Instandhouding en nazorg worden meegenomen in de ontwerpverbetering.

Standaardisatie Bij het kiezen van de nieuwe systemen is volgens Ben Salah scherp gelet op RAM/ LCC (Reliability, Availability, Maintainability en LifeCycle Costs. ‘De systemen moet goed onderhoudbaar zijn en de lifecycle-kosten over achttien jaar zo laag mogelijk. Hierbij maak je trade-offs: je kunt iets goedkoop inkopen maar je hebt er bij onderhoud achttien jaar last van of je koopt duurder in maar gaat ieder jaar besparen. Je kijkt niet alleen naar de vier jaar dat je aan het ontwerpen bent, maar naar de achttien jaar die de trein rijdt.’ Van Houten erkent dat het lastig is om zo ver vooruit te kijken. ‘Om een fatsoenlijke trade-off te maken, dagen we leveranciers uit een voorspelling te doen van het verwachtte onderhoud en kijken we hoe dit zich verhoudt tot de benodigde investering. Neem de stroompunten in de trein. We gaan ongeveer 14.000 USBstroompunten toevoegen. We houden er rekening mee dat USB zoals we dat nu kennen niet de achttien jaar zal vol maken en er op enig moment een wisseling moet plaatsvinden. Uitgangspunt binnen NS is dat we het onderhoud zelf doen. Wij hebben in de specificatie dan ook als eis

gesteld dat de maximale wisseltijd vijf minuten per stroompunt mag zijn.’ Ben Salah vult aan: ‘De RAM/LCC-specificaties geven budgetten voor technieken en onderhoud waarbij de invulling aan de leverancier wordt overgelaten. In de RAM/LCC-berekeningen wordt door de leverancier, in overleg met NS, aangegeven welke onderdelen correctief en welke preventief moeten worden vervangen en hoe vaak dit moet gebeuren.’

De grootste uitdaging is om de ontwerper mee te nemen in wat een monteur voor zijn kiezen krijgt.

Op de vraag wat hij het moeilijkst vindt in het proces, antwoordt Ben Salah: ‘Wat het complex maakt, naast de omvang en de tijdsdruk, is dat je gebonden bent aan EU-aanbestedingen. Hierdoor krijg je soms met nieuwe leveranciers te maken die moeten wennen aan onze werkwijze, maar ook aan onze hoge kwaliteitsstandaard. Dat leidt ertoe dat de compliance, de bewijsvoering dat wordt geleverd wat we hebben afgesproken, soms een stroef proces is.’

Voor Van Houten is de grootste uitdaging om de ontwerper mee nemen in wat een monteur voor zijn kiezen krijgt. ‘Hoe zorg je dat je een systeem echt goed kun onderhouden zonder je in allerlei bochten te moeten wringen of eerst tien bouten te moeten losdraaien om iets te kunnen vervangen? Er is bij ons veel aandacht voor standaardisatie.’

Planning Het hele proces is ingericht op zo snel en efficiënt mogelijk werken om het aantal treinen dat aan de dienstregeling wordt onttrokken zo klein mogelijk te houden. Het is de bedoeling dat de eerste nieuwe treinstellen begin 2021 weer op de baan staan. Voor het zover is en de serieproductie van start kan, moet eerst nog goedkeuring worden gekregen van de Inspectie Leefomgeving en Transport die toetst of de nieuwe trein veilig is. Tijdens de serieproductie zijn er ongeveer acht treinstellen van vier bakken tegelijk buiten gebruik. Voor het moderniseren van een treinstel met vier of zes bakken is volgens Van Houten de doorlooptijd ongeveer 2,5 maand. Als de productie eenmaal goed draait, gaat er iedere twee á drie weken een opgeknapte trein de deur uit. ■

iMaintain 19

IMA02 P Dubbeldekkers.indd 29

19-02-19 18:52

Het iMaintain platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond onderhoud en asset management. Het platform belicht op een journalistieke en onafhankelijke manier innovaties, behandelt actuele onderwerpen en inspireert. Via het vakblad iMaintain, met de website www.imaintain.info, met drie rondetafelmeetings per jaar, diverse bijeenkomsten en met een jaarcongres bereikt het iMaintain platform haar doelgroep.

Partnernieuws Virtual reality room in gebruik genomen Sitech heeft een pilot gedaan in samenwerking met de kunstmestfabrieken van OCI Nitrogen (OMF). Doel is om jonge technicians met behulp van virtual reality te leren hoe ze een tornmotor kunnen herstarten. De handelingen die ze daarvoor moeten verrichten kunnen nauwelijks in de praktijk geoefend worden, omdat een dergelijke storing zich maar twee keer per jaar voordoet. Daarom is het zo belangrijk om deze kennis door te geven. De technicians oefenen met VR de benodigde vaardigheden in een digitale kopie van de echte fabriek. De pilot is succesvol afgesloten en de VR-instructieruimte is door OMF in gebruik genomen.

Samenwerking Engie en RWS voor bruggen Gent Terneuzen Rijkswaterstaat bouwt met het project Modernisering Objecten Bediening Zeeland (MOBZ) de bruggen en sluizen in Zeeland om, zodat zij op afstand bediend kunnen worden vanuit twee Nautische Centrales. Engie en RWS pakken nu samen de deelopdracht ‘Draaibruggen Kanaal Gent Terneuzen (DKGT)’ op. Hierbij staat co-creatie centraal. Dit wordt gedaan door de samenwerking te intensiveren in één team met medewerkers van beide bedrijven. Het team werkt samen in één projectruimte en kan nu aan de slag met de voorbereidingen om de draaibruggen op afstand bediend te krijgen en daarnaast ook onderhoud uit te voeren. Volgens planning zullen de bruggen in 2021 op afstand bediend zijn.

Havenbedrijf Rotterdam neemt Internet of Things platform in gebruik Havenbedrijf Rotterdam heeft een nieuw Internet of Things platform laten ontwikkelen. Binnen het nu opgeleverde hydro/meteo-systeem worden data over waterstanden, stroming, zoutgehalte, windsnelheid, windrichting en zicht verkregen via een combinatie van 44 sensoren in de haven, vele voorspelmodellen, gegevens van Rijkswaterstaat en astronomische berekeningen. Daarmee draagt de applicatie bij aan het verminderen van wachttijden en optimalisatie van aanleg-, laad/los-, en vertrektijden. Dankzij de technologie kan bijvoorbeeld nauwkeuriger voorspeld worden wat het beste tijdstip is om aan te meren en te vertrekken, onder garantie van een maximale lading.

Partners van het iMaintain platform

Bekijk alle partnerfilmpjes op www.imaintain.info/partners-leden

Contentpartners Kennis- en innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie

Leden van het iMaintain platform

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het iMaintain platform, kijk dan op www.imaintain.info of neem contact op met Janet Robben: Janet@industrielinqs.nl – 020 3122 085

IMA02 G Platform.indd 30

19-02-19 18:58

‘Quotes’ ‘Vrouwen zijn in deze sector ondervertegenwoordigd. Het is aan de technische sector om na te gaan waarom het ze niet lukt een aantrekkelijke werkomgeving te zijn voor vrouwen. Ik geloof niet dat het aan de vrouwen is om te veranderen zodat zij in de techniek aan het werk kunnen. Ik geloof echt dat het aan de technische sector is om te bewegen.’

‘Een miljoen werknemers zijn aan het werk zonder startkwalificatie. Zij hebben geen formeel erkende diploma’s hoger dan mbo niveau 1. Zij werken doorgaans constant op dezelfde plek in de onderneming en bekwamen zich op die taken die nodig zijn voor dat werk. Als dit werk verandert of als zij op straat komen te staan, hebben deze mensen een probleem.’

Mariëtte Hamer, voorzitter en kroonlid van de Sociaal Economische Raad (SER), in het hoofdinterview in deze editie.

Jos Sanders, lector ‘leren tijdens de beroepsloopbaan’ op de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, in deze editie.

Het expertpanel van het iMaintain platform bestaat uit: Henk Akkermans Hoogleraar Supply Chain Management, Universiteit Tilburg

Mark Haarman

Managing director, Mainnovation

Nico van Kessel

Principal consultant Asset Management, Tata Steel

Binne Visser

Director Prod. Eng. & Maintenance, Philips Maintenance Manager of the Year 2017

Wetenschappelijk directeur WCM Erik Bijlsma Directie-adviseur asset management, Gemeente Amsterdam

Maarten Habets

Theo Knijff

Ivo van Vliet

Dennis Braamse

Hans Hennekam

Cor van de Linde

Ron Wever

Manager asset management, LambWeston/Meijer

senior global lead Maintenance & Asset management, Heineken Maintenance Manager of the Year 2018 Manager IA Service Europe, Yokogawa

Senior maintenance & reliability manager, Dow Chemicals

Directeur innovatieplatform iTanks

algemeen directeur, ENGIE Services West Industrie

Asset manager, Schiphol Group

Maintenance Manager of the Year 2012

Annemarie Burgemeester

Rob de Heus

Taco Mets

Johan Wolt

Michael Donders

Geert-Jan van Houtum

Mark Oosterveer

Tim Zaal

Leo van Dongen

Ton Huibers

Peter Schokker

Professor Maintenance Engineering, Universiteit Twente

Maintenance Manager of the Year 2013

Maintenance Manager of the Year 2016

Simon Jagers

Jan Stoker

Principal consultant Asset Management, Dimensys

Manager techniek & engineering, Delicia Eigenaar Donders RCM Consultancy Directeur NS Techniek

Ivo van der Gaag

Global maintenance manager, Vopak

Michel Grijpink

Learning & Development consultant, Hogeschool Utrecht

IMA02 G Platform.indd 31

Champion World Class Maintenance, Sitech Services

Professor Reliability, Quality en Maintenance, TU Eindhoven

Supervisor Techniek, Nedschroef

Oprichter Semiotic Labs

Technical director, Van Meeuwen Industries

Programmamanager, iTanks

Consultant TZConsultancy

Maintenance manager, Koninklijke Vezet

Bestuurslid WCM

Sr. lecturer assetmanagement en maintenance, Hogeschool Utrecht

Giel Jurgens

Roelf Venhuizen

Asset owner, Havenbedrijf Rotterdam

Maintenance manager, AkzoNobel lndustrial Chemicals MCA Delfzijl Maintenance Manager of the Year 2014

Bestuurslid, Veiligheid Voorop, Voormalig CEO NAM en voorzitter Profion

19-02-19 18:58

MAINTENANCE NEXT | ROTTERDAM AHOY | 10 APRIL [Sch

rijf

Wij zoeken techniekhelden. Technici die om bepaalde redenen onmisbaar zijn voor het bedrijf of die iets bijzonders doen of hebben gedaan met grote impact. Mannen en vrouwen die hun vak verstaan en hier op bijna bovennatuurlijke wijze uitvoering aan geven. Techniekhelden dus. Op de vraag wat de belangrijkste assets van een bedrijf zijn, volgt regelmatig het antwoord: de medewerkers. Terecht, want zonder goede vakmensen zijn we nergens. En de mensen die net een beetje meer doen dan van ze wordt gevraagd, zijn de ware helden, al zullen ze zichzelf nooit zo noemen. Ze doen in alle bescheidenheid gewoon hun werk. Toch willen we deze medewerkers in het zonnetje zetten. Deze mannen en vrouwen verdienen een podium. Dat willen we doen met de verkiezing van de Techniekheld. Op 10 april 2019 wordt, tijdens de beurs Maintenance NEXT in Rotterdam Ahoy, de Techniekheld 2019 bekend gemaakt. De winnaar wordt bepaald op basis van internetstemmen (20 procent), de bezoekers van de awarduitreiking (20 procent) en door de jury (60 procent). De jury bestaat uit Ruud van Doorn (VOMI), Jacques Reijniers (Apollo Consultancy) en Henk Leegwater (Lexxin).

nu i

Programma 15.45 uur

Inloop en ontvangst in â&#x20AC;&#x2DC;Maintenance Theaterâ&#x20AC;&#x2122;

16.15 uur

Aanvang awarduitreiking

17.45 uur

Netwerkborrel met muziek

18.45 uur

Einde awarduitreiking

U kunt bij de uitreiking aanwezig zijn! Bent u benieuwd wie wordt uitgeroepen tot Techniekheld? U kunt de awarduitreiking gratis bezoeken tijdens Maintenance NEXT. Om gratis toegang te krijgen, is het echter wel nodig om u te registreren. Registreer gratis op www.techniekheld.nl.

Sponsor:

Onderdeel van:

www.techniekheld.nl Hele pagina advertentie Techniekheld 2019.indd 1 IMA02 Advertenties.indd 32

11:58 19-02-19 18:15

TECHNIEKHELD 33

Techneut in hart en nieren Pip van Dijk (60) is altijd bezig met techniek. Als hij klaar is bij zijn werkgever chemiebedrijf Cabot, sleutelt hij aan zijn motor of aan de oude mijnenveger van de marine die hij met zijn vereniging heeft gekocht en waar ze rondvaarten mee doen. Zijn enthousiasme en kennis over techniek brengt hij graag over op zijn (jongere) collega’s. Volgens hen is hij een inspirerende en motiverende voorman.

Dagmar Aarts

Wat doe je bij Cabot? ‘Wij maken specialistische chemicaliën. Mijn hoofdtaak is het werk in de fabriek waar we fluffy, een stof, maken en korreltjes. Ik heb twaalf medewerkers onder mij, waaronder zes operators. Ik maak onder andere de planningen, stuur aan, bereid vergunningen voor en houd roosters bij.’

Hoe inspireer en motiveer je anderen? ‘Ik vind techniek het mooiste dat er is en dat probeer ik over te brengen op anderen. De jongens die nu worden opgeleid tot operator krijgen vooral veel les in rekenen en het werken met een computer, maar echt onderhoud aan machines doen ze niet meer. Dat wordt uitbesteed aan andere afdelingen. Ik vind het mooi om aan degenen die een Vapro A of B diploma hebben behaald uit te leggen hoe installaties werken. Het is jammer, want ze weten zelf niet meer hoe ze de meest simpele handelingen moeten doen. Dat mis ik in de huidige technische opleidingen. Bij ons starten operators daarom ook in het veld, pas daarna komen ze achter het paneel terecht.’

Is het werk anders dan vroeger? ‘Vroeger had je handregelingen, daarna is pneumatiek gekomen en nu heb je heel veel elektronica. Daarbij kunnen de transmitters, zoals een flowmeter en drukmeter, helemaal met computers worden ingesteld. Wat je nu nog wel eens ziet, is dat er zoveel instellingen mogelijk zijn dat het daar dan weer eens fout gaat. Als opera-

Techniekhelden Wij zoeken techniekhelden. Technici die om bepaalde redenen onmisbaar zijn voor het bedrijf of die iets bijzonders doen of hebben gedaan met grote impact. Mannen en vrouwen die hun vak verstaan en hier op bijna bovennatuurlijke wijze uitvoering aan geven. Heeft u een collega die u om deze reden in het zonnetje wilt zetten? Laat het ons weten via redactie@industrielinqs.nl.

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

IMA02 L Techniekheld.indd 33

tor kon je vroeger zelf nog veel handelingen doen om de storing te verhelpen, maar nu is het echt specialistenwerk geworden. Wij halen er dan I&E-afdeling bij. Zij hebben zich continu bij moeten laten scholen. In techniek blijf je altijd bezig.’

Wat is het leukste dat je hier hebt gedaan? ‘Toen ik hier vier jaar geleden begon werd er net een turbine gebouwd. Ze vroegen of ik bij de bouw en opstart wilde helpen, want ik had ervaring met deze turbine bij mijn andere bedrijf. Een nieuwe installatie opstarten is het leukste dat er is. Als je dan storingen hebt, kan je gericht zoeken, want je weet precies waar alles zit en hoe het werkt. Dan ben je echt met de machine bezig en gaat het je eigen ding worden. Dat is echt leuk.’ ■

iMaintain 19

19-02-19 18:53

34 PROJECT

Afsluitdijk wordt klimaatbestendig Ruim 85 jaar na opening verkeert de Afsluitdijk nog steeds in goede staat. Om bestand te blijven tegen klimaatveranderingen en een stijgende zeespiegel wordt de dijk op dit moment versterkt. Tevens wordt de afvoermogelijkheid van water uit het IJsselmeer naar de Waddenzee vergroot. Als de hele operatie eind 2022 is afgerond, ligt er een Afsluitdijk die voldoet aan de Waterwet en bestand is tegen een storm die eens in de 10.000 jaar voorkomt.

De uitvoering ligt in handen van Levvel, het consortium van BAM, Van Oord en Rebel. Zij kregen de opdracht van Rijkswaterstaat in de vorm van een 25-jarig DBFM-contract wat staat voor ontwerp, bouw, financiering en onderhoud. De invulling van de opdracht wordt voor een belangrijk deel overgelaten aan Levvel die na de uitvoering van de werkzaamheden, vanaf eind 2022, voor 25 jaar verantwoordelijk is voor de instandhouding en het onderhoud van de dijk.

Innovatieve oplossingen Monique Harmsen

02 19 iMaintain

IMA02 O Afsluitdijk.indd 34

Opdrachtgever Rijkswaterstaat stelt wel een aantal eisen en randvoorwaarden aan de uitvoering. ‘Wij hebben gekeken naar de vier belangrijkste functies van de dijk: het tegenhouden van hoog water vanuit de Waddenzee, het kunnen afvoeren van water uit het IJsselmeer als er veel water vanuit de rivieren komt, scheepvaart vanuit het IJsselmeer naar Waddenzee en omgekeerd en wegverkeer over de dijk. Voor al deze functies hebben we de verwachte prestaties vastgesteld en daar hebben we functionele eisen aan gehangen’, stelt Hans de Kievit, contractmanager bij RWS en aanspreekpunt voor Levvel. Een van de eisen is dat aan de kant van Den Oever, waar de huidige sluis niet sterk genoeg is, een keersluis komt die bij hoog water binnen een paar minuten sluit. Er zijn ook eisen gesteld aan het afvoeren van water vanuit het IJsselmeer. Dat gebeurt nu door spuisluizen. De Kievit: ‘We zeggen niet: ‘je moet zoveel water afvoeren’, maar het waterpeil op het IJsselmeer moet naar een beheersbaar niveau. Om onder alle omstandigheden flexibel met het water te kunnen omgaan, hebben we een minimale afvoercapaciteit via pompen opgenomen in de opdracht. Het hoe en waar hebben we vrijgelaten. Voor het onderhoud geldt dat alles het moet doen. De prestatie-eisen gelden vanaf het moment dat de infrastructuur is gebouwd

voor de gehele onderhoudsduur.’ Richard Wildeman, bij Levvel verantwoordelijk voor het team instandhouding en onderhoud Afsluitdijk, stelt dat je met DBFM-contracten de markt uitdaagt om met innovatieve oplossingen te komen. ‘Om de CO2-footprint terug te dringen maken we gebruik van lage temperatuur asfaltbeton op de 32 kilometer dijk. In ons voorstel gaan we verder uit van zoveel mogelijk spuien als het kan en pompen als het moet. Hiermee bespaar je energie en dat heeft ertoe geleid dat we minder zonnepanelen nodig hebben om de Afsluitdijk energieneutraal te maken. Van de ruimte die RWS heeft vrijgemaakt voor zonnepanelen rondom Den Oever, dertig hectare op land en dertig hectare op het water, hebben we maar drie hectare op land nodig.’

Klimaatscenario’s In de hydraulische randvoorwaarden die RWS stelt aan de opdrachtnemer spelen langetermijnklimaatscenario’s van het KNMI een belangrijke rol. De Kievit: ‘Je moet rekening houden met een waterniveau boven NAP en golven die een paar meter hoger zijn dan nu. Als die situatie zich voordoet mag er best wat water over de dijk heengaan, zo’n tien liter water per seconde per meter, maar hij moet wel blijven liggen. De dijk moet bestand zijn tegen een storm die één keer in de 10.000 jaar voorkomt. We hebben het dan over een storm die veel zwaarder is dan die van de watersnoodramp in 1953 en die heeft de Afsluitdijk toen overleefd.’ Om er zeker van te zijn dat dit ook in de toekomst het geval zal zijn, worden er op dit moment testen gedaan op een schaal van 1:3 in de Deltagoot bij Deltares. Hier worden deze waterstanden en golven nagebootst. Er wordt getest of de bekleding blijft liggen, hoeveel water er over de dijk slaat en of de golfremmende werking van de bekleding voldoende is.

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-02-19 18:54

ILLUSTRATIES: LEVVEL

PROJECT 35

Keersluis Kornwerderzand

Risicobeheersing Zoals te verwachten valt, kleven er verschillende risico’s aan het project Afsluitdijk, waarvan het belangrijkste risico volgens De Kievit de grootte van het project is. ‘Levvel gaat de dijk bekleden met innovatieve betonblokken. Op het moment dat dit tegenvalt, gaat het meteen om 32 kilometer dijk. Zo’n tegenvaller heeft direct grote impact op het bedrijfsresultaat van Levvel.’ Voor RWS is de Afsluitdijk tevens het eerste DBFM-project waarbij de natte en droge infrastructuur in één contract is opgenomen en waarbij wordt gestuurd op vier functies. ‘Naast het keren van hoog water sturen we bij de Afsluitdijk ook op de afvoer van water, het laten passeren van scheepvaart en de beschikbaarheid van rijstroken. Deze functies zitten elkaar soms in de weg. Bij hoog water wil je de keersluizen sluiten, dan is de functie van het passeren van scheepvaart niet beschikbaar. Onze uitdaging in de contractvoorbereiding was om dat soort scenario’s goed uit te denken zodat het contract voor onze opdrachtnemer goed te gebruiken is’, legt De Kievit uit. Het grootste risico zit volgens Wildeman

niet alleen bij dit project, maar ook bij andere grote projecten, in de communicatie. ‘Er gebeurt ontzettend veel en de trein dendert maar door om het ontwerp klaar te krijgen. Je moet vroeg in het traject met elkaar in gesprek gaan en blijven en aangeven wat je van elkaar verwacht. Je elimineert hiermee het risico niet helemaal, maar het schept vertrouwen en transparantie.’

Een complicerende factor is dat er gelijktijdig andere partijen buiten RWS en Levvel bezig zijn met projecten die ingrijpen op de Afsluitdijk.

De Kievit beaamt dit. ‘Als werkzaamheden uitlopen moet je dit vroegtijdig bespreken en kijken wat het effect op het totale project is en of er een oplossing mogelijk is door werkzaamheden anders te plannen. Je moet elkaar helpen om tot een goede risicobeheersing te komen.’

Vinger aan de pols Een bijkomende complicerende factor is dat er gelijktijdig andere partijen buiten RWS en Levvel bezig zijn met projecten die ingrijpen op de Afsluitdijk zoals Windpark Fryslân. Deze werkzaamheden moeten ook nauwkeurig worden gepland. De Kievit geeft als voorbeeld de situatie in Kornwerderzand waar Levvel een coupure in de dijk maakt voor de vismigratierivier, de spuisluizen renoveert, de dijk versterkt en de weg aanpakt. Tegelijkertijd moet Windpark Fryslân een kabel door de dijk naar Friesland trekken. In de planning moet hiermee rekening worden gehouden. Daar komt nog bij dat Windpark Fryslân hier ook een natuureiland aanlegt als compenserende milieumaatregel voor de windmolens in het IJsselmeer en de vismigratierivier nog moet worden aanbesteed door de Provincie Friesland. ‘We zitten nu als RWS met de Provincie en Windpark Fryslân aan tafel om de ontwerpen die gemaakt worden zo goed mogelijk op elkaar aan te sluiten. De ruimte die Levvel nodig heeft voor de werkzaamheden is randvoorwaardelijk voor de andere projecten.’ Ook Levvel houdt de vinger aan de pols

iMaintain 19

IMA02 O Afsluitdijk.indd 35

19-02-19 18:54

Ahoy Rotterdam

The leading international event for the tank terminal industry

26 - 28 March 2019

Over 2,800 visitors

Serving the tank storage community globally

200+ suppliers

3 day Exhibition and conference FIND OUT MORE www.stocexpo.com

Official Media Partner

2019_EF_Tank_Ad EuropeHalfPage.indd 1

10/01/2019 10:17:55

STRATT+ INDUSTRIAL MANAGEMENT

Divisies:

n Industry n Safety n Technical Documentation n Aerospace Stratt+ voor technische adviezen, projecten en processen in de industrie. Extra kennis en capaciteit met persoonlijke aandacht en kwaliteit.

MAATWERK IN INDUSTRIE! Hoofdkantoor H.A. Lorentzstraat 1A 3331 EE Zwijndrecht Stratt2019.indd Naamloos-3 1 1

IMA02 Advertenties.indd 36

Vestiging Noord-Nederland Hooggoorns 14 7812 AM Emmen

Vestiging Zeeland Amundsenweg 29 4462 GP Goes

T. 078 - 6120 320 I. www.stratt.nl E. welkom@stratt.nl 02-01-19 19-06-17 12:49 14:01

19-02-19 18:15

PROJECT 37

Doorsnede van het spuien pompencomplex Den Oever

om te voorkomen dat derden dingen doen die het consortium hinderen bij het onderhoud.

Chip Omdat Levvel 25 jaar verantwoordelijk is voor het onderhoud aan de dijk, wordt volgens Wildeman nadrukkelijk gezocht naar ontwerpoplossingen die risico’s’ op hinder voor de gebruiker of onbeschikbaarheid van het systeem beperken. Als

De meest in het oog springende innovatie is het gebruik van 75.000 golfremmende betonblokken, die 6500 kilo per stuk wegen, voorbeeld noemt hij oplossingen rondom de weg. Het team dat hiermee hier mee bezig is gaat een andere type geleiderail toepassen. ‘De vluchtstrook van de Afsluitdijk is naar de huidige normeringen te smal. Er komt nu een smallere geleiderail in het midden waardoor we de vluchtstroken een stukje breder kunnen maken.

Deze geleiderail laten we zwaarder galvaniseren zodat we deze de komende 25 jaar niet hoeven te vervangen.’ Er komt ook een andere verkanting van het wegprofiel waardoor het water niet naar de middenberm, maar naar de buitenberm afwatert. Dat betekent dat je bij onderhoud niet op de middenberm hoeft te staan maar dat je aan de buitenkant onderhoud kunt uitvoeren. De keerdeur van de vismigratierivier wordt uitgevoerd in een vezelversterkte kunststof in plaats van staal. ‘Dit materiaal is nog niet eerder toegepast in een zoutwaterbrakwater milieu. We gaan de effecten de komende jaren monitoren waarbij we een fall back scenario hebben voor het geval er problemen ontstaan,’ aldus Wildeman. De meest in het oog springende innovatie is het gebruik van 75.000 Levvel-blocs voor de versterking van de dijk. Deze grote betonblokken, die 6500 kilo per stuk wegen, hebben een golfremmende werking en geven door de manier waarop ze worden gelegd de dijk een strak profiel. ‘Deze Levvel-blocs zijn een doorontwikkeling van een bestaand product waarbij dertig procent minder beton wordt gebruikt. Dat betekent minder transport en minder CO2. De blokken zijn voorzien

van een chip waarmee het productieproces wordt gevolgd en de locatie van het blok in de dijk kan worden bepaald.’

Voorspellend onderhoud Data speelt een belangrijke rol in het project. Er zitten niet alleen chips in de blocs, maar er worden allerlei sensoren gebruikt voor de bediening, besturing en bewaking van de technische installaties. Wildeman: ‘We willen de status van het object kunnen monitoren. Als de sluis niet opent, moet dat worden gezien. We gebruiken deze data straks ook voor analyses. We zijn nu aan het onderzoeken van welke objecten we meer willen weten voor de komende jaren. De technologie gaat heel snel, dus we zijn ons ervan bewust dat wat we nu installeren over vijf jaar misschien verouderd is, maar we gaan er wel mee aan de slag. We willen naar voorspellend onderhoud op basis van deze data, maar ook op basis van de resultaten uit reguliere schouwen of inspecties. Er zijn enorm veel ontwikkelingen op dit vlak zoals inspecties met drones en gebruik van Artificial Intelligence. We hebben de ambitie om het onderhoud en de instandhouding zo efficiënt mogelijk en volgens de state-of-theart-technieken uit te voeren.’ ■

iMaintain 19

IMA02 O Afsluitdijk.indd 37

19-02-19 18:54

38 INNOVATIE

Een consortium van universiteiten, instituten en bedrijven is begonnen met een onderzoek naar atmosferische corrosie. De initiatiefnemers willen via het project ThinCorr meer inzicht krijgen in hoe het proces van corrosie in zijn werk gaat. Atmosferische corrosie is het meest voorkomende type corrosie voor constructieve metalen. Materialen ervaren daarbij afwisselend natte en droge omstandigheden. Vocht, luchtverontreinigende stoffen en temperatuur beïnvloeden het corrosieproces. De complexiteit van deze interacties maakt het begrip en de voorspelling van atmosferische corrosie moeilijk. De samenwerking binnen een consortium van toonaangevende universiteiten, instituten en bedrijven is essentieel om serieuze stappen voorwaarts te maken. Het testen van de corrosieweerstand van metalen in de praktijk is noodzakelijk om een geschikte selectie te maken en om de toepassing van nieuwe materialen mogelijk te maken. De selectie van het metaal is nu nog vaak gebaseerd op resultaten van versnelde testen, zoals de neutrale zoutsproei of cyclische corrosietesten. Deze leveren echter geen goede voorspelling op van de werkelijke prestaties in realistische corrosieve omgevingen. De ontwikkeling van nieuwe betrouwbare elektrochemische methodes om de corrosieprestaties van materialen te simuleren en te voorspellen, zal aanzienlijk bijdragen aan het proces voor de ontwikkeling en selectie van materialen. De ontwikkeling van een betrouwbaar model om de corrosieprestaties van de materialen te simuleren, stelt metaalfabrikanten als Tata Steel en Arcelor Mittal, en industriële eindgebruikers als SKF, in staat het corrosiemechanisme te begrijpen en hun materiaalontwikkelingsprogramma's effectief en efficiënt te sturen.

DEZE RUBRIEK WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

FOTO: MOURIK

Nieuw onderzoek naar corrosie

Nieuwe technologie maakt reactorwissel sneller en veiliger Het wisselen van een katalysator voor een buisvormige reactor in een chemische fabriek bestaat uit vier basisstappen. Eerst moet de oude katalysator uit de reactorpijpen worden verwijderd, waarna deze kunnen worden gereinigd. Vervolgens kan de verse katalysator worden geladen en wordt de dichtheid van de verse katalysator gecontroleerd. Het ontladen van de oude katalysator is nu nog een arbeidsintensieve klus. Een door Mourik gepatenteerde technologie en een nieuwe toevoeging aan Mourik’s tubular catalyst change-out systeem gaat dit veranderen. Met de M-Lance wordt het ontladen van de reactorbuizen namelijk niet meer door een mens, maar door een machine gedaan. De stap van het ontladen wordt zo geautomatiseerd, wat resulteert in een veilige, efficiënte en beheersbare wissel van de katalysator. Een operator op de top tube sheet van de buisvormige reactor bedient de machine. Deze heeft drie slangen, waarmee tegelijkertijd drie reactorpijpen kunnen worden geleegd. Hierdoor heb je minder mensen nodig, maar ook minder apparatuur in de besloten reactorkoepel. Zo ontstaat dus een veiligere en overzichtelijke werkomgeving. Bovendien wordt de doorlooptijd van een katalysatorwissel verkort waardoor de chemische fabriek weer sneller in gebruik kan worden genomen.

Nieuwe tankfarm voor Invista Rotterdam Invista Rotterdam krijgt een nieuwe tankfarm. Engie Services is als main contractor verantwoordelijk voor de engineering, constructie en technische dienstverlening rond twee nieuwe roestvaststalen opslagtanks die nodig zijn voor het productieproces van nylon halffabricaten. Engie is al sinds de ontwerpstudie betrokken bij het project. De voorbereidende werkzaamheden zijn in augustus gestart met het basic design. Op 18 januari werd in Rotterdam symbolisch de eerste paal geslagen. Ondertussen is in Noord-Holland begonnen met de bouw van de tanks, waarna ze via het water worden getransporteerd naar de Rotterdamse haven. Het plaatsen van de nieuwe opslagtanks is geen eenvoudige klus, omdat de site van Invista niet beschikt over een eigen dock. De tanks zullen daarom over het naburige terrein worden getild om uiteindelijk op de juiste plaats te worden geïnstalleerd. Het succes van het project is mede afhankelijk van de coördinatie tussen verschillende partijen. Engie is hoofdaannemer en daarmee verantwoordelijk voor het aansturen van de subcontractors. Een veilige uitvoering heeft de hoogste prioriteit. In de zomer van 2019 moet het project worden opgeleverd. De nieuwe tanks zijn elk 2.000 kubieke meter groot en bestand tegen relatief hoge temperatuur. Door deze hogere temperatuur kan de energiehuishouding van de site op korte termijn flink worden verbeterd. Omdat het product op hogere temperatuur kan worden opgeslagen, hoeft deze minder te worden verdund met transportwater en is uiteindelijk minder stoom nodig om dit water er later weer uit te krijgen.

02 19 iMaintain

IMA02 Q iTanks.indd 38

19-02-19 18:55

INNOVATIE 39

Onderzoekers van MIT hebben een robot ontwikkeld die het behendigheidsspel Jenga kan spelen. Bijzonder is dat deze robot niet alleen aan de hand van visuele signalen snel leert om een taak uit te voeren, maar ook door tactiele informatie. Terwijl de robot voorzichtig tegen een blok duwt van de Jengatoren, neemt een computer visuele en tactiele feedback van zijn camera op en vergelijkt deze metingen met de bewegingen die de robot eerder maakte. De computer houdt ook rekening met de resultaten van die bewegingen. In realtime leert de robot dan of hij moet blijven duwen of naar een nieuw blok moet verhuizen om te voorkomen dat de toren omvalt. Na driehonderd pogingen om blokjes uit de Jengatoren te halen, was de robot even goed in het spel als een mens. De robot kan voor meer worden gebruikt dan een spelletje. Uiteindelijk moet hij geschikt zijn voor afvalscheiding en de assemblage van producten.

FOTO: MIT

Robot leert Jenga spelen

LNG aangedreven baggerschip start onderhoud in Eemshaven

FOTO: GRONINGEN SEAPORTS

Voor het eerst gaat een LNG-aangedreven baggerschip onderhoud doen in de Eemshaven. De werkzaamheden starten in gedeelten van de Eemshaven waar de meeste aanslibbing heeft plaatsgevonden, voornamelijk het Doekegatkanaal en de Beatrixhaven. Uiteindelijk zal de hele haven weer op de gewenste diepte zijn. De werkzaamheden zijn naar verwachting na ongeveer anderhalve week gereed, de eerstvolgende baggercampagne vindt in oktober plaats. De Ecodelta is een hypermodern LNG-aangedreven baggerschip. De milieuvriendelijke aard van het schip maakt het in het bijzonder geschikt voor baggerwerkzaamheden bij het kwetsbare waddengebied bij de Eemshaven. De Ecodelta, een zogenaamde sleephopperzuiger, brengt het opgezogen slib naar vergunde locaties vlak buiten de Eemshaven waar het materiaal mag worden verspreid. Het schip is 134 meter lang en heeft een capaciteit van 6.000 kubieke meter. Door te kiezen voor LNG als brandstof kan de uitstoot van koolstofdioxide worden verlaagd met 20 procent en die van stikstofoxide met 85 procent. Zwavel- en fijnstofemissies worden tot praktisch nul teruggebracht.

DEZE RUBRIEK WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

iMaintain 19

IMA02 Q iTanks.indd 39

19-02-19 18:55

40 ONDERHOUDSPROJECTEN DEFENSIE Wie: Koninkijke Luchtmacht Waar: Gilze-Rijen Wanneer: 2021 - 2022 Wat: moderniseren Nederlandse Apache vloot

In totaal zullen 28 Apache gevechtshelikopters van de Koninklijke Luchtmacht worden herbouwd en gereviseerd. De AH-64D-helikopters worden voorzien van nieuwe rompen, transmissies en rotorbladen. Daarnaast wordt het vermogen van de motoren vergroot.

INFRA Wie: NS Wat: modernisering 81 dubbeldekkers Waar: Haarlem Wanneer: tot met 2020

NS moderniseert tussen 2016 en 2020 81 dubeeldekkers. Er komen elk jaar ongeveer twintig nieuwe treinen op het spoor die weer jaren meekunnen.

Wie: NS Wat: modernisering 45 dubbeldekkers Waar: Haarlem Wanneer: vanaf 2020

De modernisering van 45 dubbeldekkers gaat om 242 rijtuigen met 24.500 zitplaatsen. De ombouw van het eerste treinstel is eind 2020 gereed. Na een testperiode met deze trein begint in de loop van 2021 de serieproductie en gaan ze het spoor op. Deze dubbeldekkers kunnen dan weer zo’n twintig jaar mee.

Wie: ProRail Wat: groot onderhoud emplacement Kijfhoek Waar: Barendrecht / Zwijndrecht Wanneer: tot en met 2023

Met 50 hectare, 43 verdeelsporen, 14 aankomstsporen en 12 opstelsporen is Kijfhoek het grootste emplacement van Nederland. Kijfhoek is meer dan veertig jaar oud en toe aan grootschalig onderhoud. In 2021 tot en met 2023 wordt het heuvelsysteem vernieuwd, en er worden sporen en wissels vervangen.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: onderhoud Nederrijnbrug Waar: Heteren Wanneer: maart 2019 - maart 2020

Het onderhoud aan de Nederrijnbrug omvat betonherstel aan de binnen- en onderzijde van de brug en conservering van de leuningen aan de buitenzijde van de brug

Wie: Rijkswaterstaat Wat: onderhoud Eefdesebrug Waar: Zutphen Wanneer: najaar 2019

Het onderhoud aan de Eefdesebrug omvat de reparatie aan het betondek, aanbrengen van nieuw asfalt en een nieuwe slijtlaag en het vervangen van voegovergangen. Daarnaast staan ook het onderhoud aan stalen leuningen, stalen hangers, steunpunten en de betonnen boogconstructie in de planning. De Eefdesebrug is de op één na westelijkste verkeersbrug over het Twentekaal en verbindt Eefde en Zutphen.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie Waalbrug Waar: Nijmegen Wanneer: in 2019

De renovatie van de Waalbrug omvat het vervangen van het betondek, onderhouden schilderwerkzaamheden, herstel en versterking van de staalconstructie, een nieuwe brugindeling en onderhoud aan de verlichting en leuningen.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: groot onderhoud aan de N57, N59 en A58 Waar: Zeeland Wanneer: in 2019

Het onderhoud aan de N57, N59 en A58 bestaat onder andere uit asfalteringswerkzaamheden, herstelwerkzaamheden aan het beton en de voegovergangen, werkzaamheden aan geleiderails en onderhoud aan kunstwerken.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: groot onderhoud aan de N200 Waar: Amsterdam Wanneer: in 2019

De N200 tussen Amsterdam A10 West en Halfweg is toe aan groot onderhoud en krijgt gedeeltelijk een nieuwe weginrichting. Het project omvat een dijkophoging, vervanging van drinkwatertransportleidingen en het vernieuwen van boezembruggen en een duiker.

02 19 iMaintain

IMA02 Onderhoudsprojecten.indd 40

19-02-19 18:56

ONDERHOUDSPROJECTEN 41

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie Wantijbrug Waar: Dordrecht Wanneer: in 2019

De opdracht voor de renovatie van de Wantijbrug is gegund aan Volkerbrug, een combinatie van Vialis, Volker Rail Nederland en Volker Staal en Funderingen. Volkerbrug gaat onder andere de twee vallen, het beweegbare deel, van de brug vervangen. Het industriĂŤle automatiseringsdeel van de renovatie is aan Siemens gegund.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: versterking Houtribdijk Waar: IJsselmeer Wanneer: 2019 - 2020

De Houtribdijk, de dam tussen het IJsselmeer en het Markermeer, of tussen Lelystad en Enkhuizen, voldoet niet meer aan de veiligheidsnorm van de Waterwet en wordt daarom over 25 kilometer met zand en steen versterkt. Na de versterking is de dijk bestand tegen stormen die gemiddeld eens in de tienduizend jaar voorkomen.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie stuwensemble Nederrijn en Lek Waar: Hagestein, Amerongen en Driel Wanneer: tot en met 2021

De renovatie van stuwensemble Nederrijn en Lek omvat het moderniseren van de bediening en besturingsinstallaties van stuwen en sluizen, het verduurzamen van sluisdeuren, vizier- en cilinderschuiven, het schilderen van betonnen delen van de stuwen, het repareren van de betonconstructies, de aanpassing van sluizen aan zwaardere schepen en de realisatie van centrale bediening. Na de oplevering van het renovatieproject volgen nog achttien maanden onderhoud

Wie: Rijkswaterstaat Wat: versterken Afsluitdijk en sluizen Waar: Noord-Nederland Wanneer: 2019 - 2022

Rijkswaterstaat gaat samen met het consortium Levvel de Afsluitdijk versterken. Het consortium wordt gevormd door Van Oord Aberdeen Infrastructure Partners, BAM PPP PGGM Infrastructure en Rebel. Levvel zal de versterking van de Afsluitdijk ontwerpen, bouwen, financieren en onderhouden gedurende 25 jaar. Het project omvat het aanbrengen van 32 kilometer beschermende toplaag tegen overslaand water, het versterken van de sluizen, de aanleg van nieuwe stormvloedkeringen en de inbouw van grote pompen bij Den Oever

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie Van Brienenoordbrug Waar: Rotterdam Wanneer: 2020 - 2021

De renovatie van de Van Brienenoordbrug omvat onder andere het versterken van de westelijke boogbrug (tweede Van Brienenoordbrug). Daarnaast zijn de oostelijke boogbrug (eerste Van Brienenoordbrug) en aanbruggen van de eerste en tweede Van Brienenoordbrug toe aan een grondige inspectie. Ook de systemen voor bediening, besturing en bewaking van de beweegbare delen van de bruggen zijn aan vernieuwing toe. En de beweegbare delen van de oostelijke brug moeten worden vernieuwd.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: grootschalig onderhoud aan de snelweg A79 Waar: Limburg Wanneer: 2020 - 2021

Rijkswaterstaat vervangt de deklaag van de snelweg A79 door stiller asfalt (zoab) en past onder andere de geleiderails, afwatering en bermen aan zodat deze weer voldoen aan de eisen van deze tijd. Daarnaast wordt een aantal open afritten verlengd om de komende jaren een goede doorstroming van het verkeer te kunnen waarborgen.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: groot onderhoud aan de N3 Waar: Dordrecht Wanneer: 2020 - 2022

Het asfalt en de fundering op de gehele N3 is aan vervanging toe. Daarom wordt er over tien kilometer nieuw asfalt gelegd. Over de gehele lengte komt daaronder ook een nieuwe funderingsconstructie te liggen.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: dijkversterking Marken Waar: Marken Wanneer: in 2021

De dijk rond Marken heeft stabiliteitsproblemen en is op delen te laag. Op veel plekken ligt de steenbekleding los en bovendien is de dijk op dit moment slecht te onderhouden. Plan is om de Zuidkade en Westkade buitenwaarts te verplaatsen en te versterken

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie IJsselbruggen Waar: Arnhem Wanneer: in 2021

In 2021 laat Rijkswaterstaat renovatiewerkzaamheden uitvoeren aan de onderzijde van de twee stalen IJsselbruggen in de A12 richting Duitsland. De bruggen zijn na uitvoering van de renovatie dertig jaar vrij van groot onderhoud.

iMaintain 19

IMA02 Onderhoudsprojecten.indd 41

19-02-19 18:56

De industrie specialisten in gekwalificeerd personeel, voor capaciteit op ieder gewenst moment. De flexibele schil van uw onderhoudsorganisatie. DETACHERING WERVING EN SELECTIE

Puntegaalstraat 85 3024 EB Rotterdam 010-3510012 info@humanindustries.nl www.humanindustries.nl

ADVERTENTIE-INDEX 3P Quality Services................................................................................ 4 Abonnees ............................................................................................ 42 AST Expo ............................................................................................... 6 easyFairs ....................................................................................... 10, 36 Endress+Hauser..................................................................................... 2 Evenementenoverzicht 2019 .................................................................. 8 Hoffman Quality Tools .......................................................................... 48 Hogeschool Utrecht Centrum voor Natuur & Techniek ........................... 18 Human Industries................................................................................. 42 IFS Benelux.......................................................................................... 47

iMaintain 2019 congres: 14-03-2019 Harderwijk ................................ 22 KNGF ................................................................................................... 24 Pruftechnik .......................................................................................... 24 SAB Detachering.................................................................................. 24 Stratt+ Industrial Management ............................................................ 36 Techniekheld 2019 .............................................................................. 32 Ultimo Software Solutions .................................................................... 28 Vakmedianet DACE .............................................................................. 44 Vinçotte Nederland .............................................................................. 10

iMaintain

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de gehele onderhoudssector Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten en diensten Multimediale bedrijfspresentaties Tweewekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

iMaintain-abonnees krijgen meer • De nieuwste iMaintain staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het iMaintain platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres iMaintain. Meer weten? Kijk op www.imaintain.info/bedrijfslidmaatschap

Ga direct naar imaintain.info/abonneren en blijf iedereen voor IMA_half_liggend.indd 1

IMA02 Advertenties.indd 42

13-12-17 12:44

19-02-19 18:16

ONDERHOUDSPROJECTEN 43

Wie: Rijkswaterstaat Wat: onderhoud Oosterscheldekering Waar: Zeeland Wanneer: tot en met 2022

De constructie van de 124 cilinders en 32 schuiven van de Oosterscheldekering zijn van staal en gevoelig voor roest. Ze krijgen daarom iedere tien jaar een nieuwe, beschermende verflaag.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie brug Urmond Waar: Urmond Wanneer: 2022 - 2023

Tijdens het opknappen van brug Urmond over het Julianakanaal in 2017, waarbij de stalen boogconstructie werd geconserveerd en verstevigd, bleek dat er meer moest worden gedaan. Rijkswaterstaat gaat onderzoeken wat de beste oplossing is.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: versterking waterkering IJmuiden Waar: IJmuiden Wanneer: 2022 - 2024

De kering rondom het sluizencomplex bij IJmuiden voldoet op onderdelen niet meer aan de toekomstige veiligheidsnormen. De bekleding moet op delen van de kering worden verbeterd en de hoogte van de kering moet op delen worden opgehoogd.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie Heinenoordtunnel Waar: regio Rotterdam Wanneer: 2023 - 2024

De Heinenoordtunnel is toe aan een grote opknapbeurt. De tunnel krijgt een nieuwe vluchtgang en de technische installaties en systemen worden vervangen.

PROCESINDUSTRIE Wie: BASF Wat: turnaround steamcracker Waar: Antwerpen Wanneer: in 2019

BASF Antwerpen neemt in 2019 zijn steamcracker uit productie voor een grote turnaround. Er zullen tegen die tijd tussen 1.500 en 2.000 mensen op de site rondlopen om installaties schoon te maken, na te kijken, te repareren en aan te passen. De steamcracker kraakt nafta of LPG met behulp van stoom. Het kraken levert producten als etheen, propeen, benzeen en buteen.

Wie: Dow Wat: groot onderhoud aan LHC-1 Waar: Terneuzen Wanneer: in 2019

LHC staat voor Light Hydro Carbons, oftewel koolwaterstoffen. De kraker splitst nafta – een afgeleide van ruwe olie – in koolwaterstoffen, zoals etheen en propeen. Dat zijn de grondstoffen voor de andere Dow-fabrieken die er chemicaliën en kunststoffen van maken. De kraker stamt uit 1969.

Wie: LyondellBasell en Covestro Wat: onderhoudsstop POSM-fabriek Waar: Maasvlakte Rotterdam Wanneer: in 2019

De POSM-fabriek is in 2003 in gebruik genomen en produceert propyleenoxide en styreenmonomeer. Met een zeven kilometer lange pijpleiding staat de site in verbinding met de Europoort-locatie waar een deel van de grondstoffen wordt aangeleverd. Tijdens de turnaround kunnen tie-ins worden gemaakt voor het Circulair Steam Project. Dit omvat een nieuwe biologische afvalwaterzuiveringsfabriek en verbrandingsinstallatie waarin de waterige afvalstroom wordt behandeld en omgezet in stoom.

Wie: Nouryon Wat: turnaround Waar: Hengelo Wanneer: in 2019

De turnaround van Nouryon in Hengelo omvat groot onderhoud van installatiedelen binnen de pekelzuivering, de indampinstallatie, centrifuges en koeltoren. Daarnaast worden er allerlei vervangings- en verbeterprojecten uitgevoerd die betrekking hebben op deze installaties.

Wie: Shell Wat: groot onderhoud catcracker en twaalf fabrieken Waar: Pernis Wanneer: februari/maart 2019

Tot en met eind maart ligt onder andere de catcracker van Shell Pernis stil voor een turnaround. In totaal gaat het om dertien fabrieken. Tijdens de stop loopt zo’n drieduizend man extra personeel op de site rond.

02 19 iMaintain

IMA02 Onderhoudsprojecten.indd 43

iMaintain 19

19-02-19 18:56

uw e i n

t edi

DACE Price Booklet 33ste editie

DACE Prijzenboekje met online richtprijzen voor industriële procesinstallaties Praktisch en onmisbaar bij • Raming van projecten • Kostenafweging van alternatieve uitvoeringen • Toetsing van offerteprijzen • Vergelijking eigen prijzen met marktprijzen U vindt in DACE Price Booklet in combinatie met de website www.dacepricebooklet.com richtprijzen van vrijwel elk onderdeel van industriële procesinstallaties. Alle informatie in de nieuwe Engelstalige editie is volledig geactualiseerd. De online versie van DACE Price Booklet is toegankelijk via uw PC, tablet en smartphone. Het DACE Prijzenboekje en website wordt verzorgd door leden van de DACE Special Interest Group Cost Engineering Process

Ga voor meer informatie of uw bestelling naar www.vakmedianetshop.nl/dace

IMA02 Advertenties.indd 44

Industry, kostendeskundigen die actief betrokken zijn bij investeringsprojecten en midden in de praktijk staan.

19-02-19 18:16

ONDERHOUDSPROJECTEN 45

Wie: Yara Wat: turnaround ammoniakfabriek C Waar: Sluiskil Wanneer: in 2019

Yara heeft in Sluiskil drie ammoniakfabrieken, waarvan ammoniakfabriek C de oudste is. In 2019 wordt deze fabriek stopgezet voor groot onderhoud en extra investeringen. Daarvoor is 35 miljoen euro gereserveerd. Het grootste aandeel van de investeringen is bedoeld om de levensduur van de fabrieken te verlengen. Daarnaast wordt gewerkt aan projecten om de fabriek te verbeteren op het gebied van veiligheid, emissies, betrouwbaarheid en energie-efficiĂŤntie.

Wie: Yara Wat: turnaround ammoniakfabriek D Waar: Sluiskil Wanneer: in 2020

Ammoniakfabriek D krijgt sinds oktober 2018 overtollig waterstof van Dow Benelux via een bestaande loze gasleiding van Gasunie. In de turnaround die in 2020 op de planning staat, moeten nog meer verbeteringen worden doorgevoerd. Daarbij kan wellicht worden geprofiteerd van de onderhoudsstop van ammoniakfabriek E in 2018.

SLOOP Wie: Tata Steel Wat: ontmanteling oude Kooksgashouder Waar: IJmuiden Wanneer: vanaf najaar 2019

In de Kooksgashouder wordt het kooksgas van de twee Kooks- en Gasfabrieken op de site opgevangen alvorens het via een pijpleiding over het terrein wordt getransporteerd naar de Warmbandwalserij. Daar wordt het ingezet om de plakkenovens te stoken, zodat aardgas wordt uitgespaard. Na de ingebruikname van de nieuwe Kooksgashouder in de zomer van 2019 wordt de oude uit bedrijf genomen en ontmanteld.

UTILITIES Wie: Dunea Wat: modernisering drinkwater productielocatie Katwijk Waar: Katwijk Wanneer: tot en met 2025

De productielocatie Katwijk wordt grootschalig gemoderniseerd. De procesautomatisering wordt vervangen door volautomatische procesvoering. Daarnaast worden onder andere elektrotechnische installaties aangepast en verschillende zuiveringsstappen geoptimaliseerd. BAM Industrie is in december 2018 begonnen met de voorbereidende werkzaamheden voor de vernieuwing van de energievoorziening van het drinkwaterpompstation Katwijk. Dunea wil de middenspanning energiedistributie en de noodstroomvoorziening van het pompstation herinrichten.

Wie: RWE Wat: onderhoud aan Clauscentrale Waar: Maasbracht Wanneer: tot en met 2020

RWE haalt de Clauscentrale in Maasbracht uit de mottenballen. De gascentrale werd in 2014 wegens overcapaciteit gesloten, maar zal in 2020 weer in gebruik worden genomen. De centrale heeft vier jaar stilgestaan en hoewel er onderhoud is gepleegd, moet alles weer in topconditie worden gebracht. Daarom zullen tot 2020 nog onderhoudswerkzaamheden worden uitgevoerd.

Wie: TenneT Wat: grote vervangingsopgave van assets op hoogspanningsstations Waar: Nederland Wanneer: tot en met 2028

TenneT gaat assets op hoogspanningsstations vervangen. Het gaat om primaire assets (transformatoren tot vermogensschakelaars), secundaire (aansturing tot telecommunicatiesystemen) en tertiaire componenten van een station.

Wie: Waterschap Brabantse Delta Wat: renoveren afvalwaterpersleiding Waar: Noord-Brabant en Zeeland Wanneer: start medio 2019

De afvalwaterpersleiding transporteert het afvalwater van industrieterrein Moerdijk en 35 dorpen en steden in West-Brabant naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie in Bath. In 2019 begint Waterschap Brabantse Delta met de renovatie van de persstations bij Roosendaal, Bergen op Zoom en Bath. Daarnaast staat een verdubbeling van de leiding vanaf kruispunt A4 - A58 tot de waterzuivering in Bath (3,5 km) in de planning. De extra leiding zal in 2020 in bedrijf zijn en de gerenoveerde persstations in 2023.

Mist u een project? Mail het naar redactie@industrielinqs.nl

IMA02 Onderhoudsprojecten.indd 45

iMaintain 19

19-02-19 18:56

46 AGENDA

Maart

SCHRIJF NU IN! 14 maart 2019 Bouw & Infra Park, Harderwijk www.imaintain.info/congres iMaintain 2019: Leven lang leren Tijdens iMaintain 2019, jaarcongres van het iMaintain platform, staat de mens centraal. Het bedienen, onderhouden, analyseren, interpreteren, concluderen en bijsturen is mensenwerk. Maar hoe zorgen we dat onze medewerkers up-to-date blijven en meegaan met alle nieuwe mogelijkheden? Een ’Leven Lang Leren’ is het credo. Doorlopend leren en nieuwe kennis opdoen en zo up-to-date blijven. Hoe neemt u uw medewerkers mee naar de toekomst?

19 en 20 maart 2019 Postillion Hotel, Dordrecht www.iir.nl/events/buisleidingenplatform Nationaal Buisleidingen Platform 2019 De focus van het congres ligt op onderhoud, veiligheid en innovatie. Daarnaast loopt de energietransitie als rode draad door het programma. Wat is de rol van buisleidingen daarin en wie heeft de verantwoordelijkheid? Weet wat er speelt op het gebied van beleid, wetgeving en techniek rondom ondergrondse infrastructuur.

26 - 28 maart 2019 Rotterdam Ahoy www.easyfairs.com/stocexpo-europe-2019 StocExpo Europe The 3-day exhibition and conference is renowned for attracting the largest global representation of industry professionals due to its strategic positioning within the ARA region. Thousands of professionals, experts and analysts from over 70 countries worldwide will attend for business, networking and knowledge sharing.

27 en 28 maart 2019 Antwerpen Expo www.maintenance-expo.be Maintenance 2019 Maintenance is het grootste event rond productiegericht onderhoud in industriële hotspot Antwerpen. Innovaties die helpen oplossingen voor uitdagingen nog beter te beheren, een kijk op de toekomst op de Robot Demo Zone of de Virtual Maintenance zone. Gevarieerd aanbod aan masterclasses powered by Bemas met als thema ‘smart maintenance’.

27 en 28 maart 2019 Antwerp Expo www.easyfairs.com/nl/m-r-2019 M+R 2019 M+R is het futureproof forum voor procesinstrumentatie, in het hart van Europa’s grootste (petro)chemiecluster: Antwerpen. Krijg een overzicht van innovatieve meet- en regeltechnieken voor het doeltreffend beheren en optimaliseren van industriële processen. Ontdek de mogelijkheden van intelligente instrumentatie (met digitale data-input) voor procescontrole, veiligheid, energiebeheer, condition monitoring en diagnostiek.

April 9 - 11 april 2019 Rotterdam Ahoy www.maintenancenext.nl Maintenance NEXT 2019 Maintenance NEXT vervult een spilfunctie binnen de branche van industrieel onderhoud. Het is een ontmoetingsplaats voor asset owners, serviceproviders, OEM-ers, contractors en leveranciers. Naast de beurs met het grootste vloeroppervlak aan innovaties, wordt gelijktijdig een congres georganiseerd met belangwekkende sprekers en bijzondere excursies. Het programma is gebaseerd op drie trends: smart industry, people en ageing assets.

10 april 2019 Rotterdam Ahoy www.techniekheld.nl Techniekheld 2019 Zonder goede vakmensen zijn we nergens. En de mensen die net een beetje meer doen dan van ze wordt gevraagd, zijn de ware helden, al zullen ze zichzelf nooit zo noemen. Ze doen in alle bescheidenheid gewoon hun werk. Tijdens Maintenance NEXT wordt de Techniekheld 2019 bekend gemaakt.

17 april 2019 LantarenVenster, Rotterdam www.havencongres.nl Havencongres Rotterdam 2019 Thema van deze 37e editie is: Mainport Rotterdam, The future is ours! Ontmoet start ups, leer de behoeftes van de havenmillennial en praat met het studentenpanel. Wat zijn de gevolgen van de brexit en handelsoorlogen voor de BV Nederland? Welke businesskansen brengt de energietransitie mee?

25 april 2019 Congrescentrum 1931, Den Bosch iot.heliview.nl Industrial Internet of Things Of het nu gaat om het toegankelijk maken van machines met apps of het op afstand uitlezen van status en (real time) informatie, het (Industrial) Internet of Things is een middel om nieuwe groei te vinden in bedrijfsprocessen, met oplossingen die productie verhogen, innovatie versnellen en de inzet van de werknemers hervormen. Het congresprogramma verdeelt zich over vier pijlers: beveiligen, beheren, vermarkten en connecten.

Juni SAVE THE DATE! 20 juni 2019 Innovatiekracht, Spijkenisse www.deltavisie2019.nl Deltavisie 2019 Tijdens dit jaarcongres van het Petrochem platform draait het om een actueel thema in de procesindustrie. In de avond wordt tijdens een diner de opvolger van Niels Smits gekozen, tijdens de bekendmaking van de Plant Manager of the Year 2019. Ook wordt voor de vijfde maal de VOMI Safety eXperience Award uitgereikt. Een dag om niet te missen dus!

02 19 iMaintain

IMA02 F Agenda.indd 46

19-02-19 18:57

GLOBAL PROVIDER OF ENTERPRISE APPLICATION SOFTWARE

WHAT’S NEXT FOR YOUR BUSINESS? To remain competitive, service organizations need to embrace an end-to-end transformation to a digital model that delivers an enhanced customer relationship. Data capture from initial customer engagement to a technician’s mobile device can be seamless, meaning reduced costs and increased throughput for sustainable business growth.

IFSworld.com IMA02 omslag los.indd 47

19-02-1910:51 19:00 20-02-19

iMaintain Nr. 02 - 2019

STABILITEIT ONTMOET ERGONOMIE. Bedrijfsinrichting opnieuw gedefinieerd

www.hoffmann-group.com

Hoffmann-Group_GARANT GridLine.indd 1 IMA02 los.indd 148 IMA02 omslag A Omslag.indd

11-2-2019 13:44:02 20-02-19 10:51

The future of Measurement & Control Technology

27-28/03 ANTWERP EXPO

NOW!

Registreer nu voor uw gratis toegang met code:

via www.mr-expo.be

www.mr-expo.be

Gelijktijdig met:

The future of Measurement & Control Technology

27-28/03 ANTWERP EXPO

NOW!

Enregistrez-vous pour un accès gratuit avec le code :

sur www.mr-expo.be

www.mr-expo.be

Simultanément avec :

27-28 maart 2019 Antwerp Expo

NOW! REGISTREER VOOR GRATIS TOEGANG MET CODE: via www.maintenance-expo.be www.maintenance-expo.be

Gelijktijdig met

27-28 mars 2019 Antwerp Expo

NOW! ENREGISTREZ-VOUS POUR UN ACCÈS GRATUIT AVEC LE CODE : sur www.maintenance-expo.be www.maintenance-expo.be

Simultanément avec

UITNODIGING REGISTREER VOOR EEN GRATIS BEZOEK! Zien we u op Maintenance NEXT 2019? Ga dan naar www.maintenancenext.nl en voer de registratiecode (z.o.z) in.

STRATEGISCHE PARTNERS

CONGRESPARTNERS

ORGANISATOR

Maintenance NEXT 2019: platform voor industrieel onderhoud Maintenance NEXT is van 9 t/m 11 april 2019 de belangrijkste ontmoetingsplaats van de Benelux voor iedereen die te maken heeft met industrieel onderhoud.

SMART INDUSTRY

PEOPLE

AGEING ASSETS

Deze actuele themaâ&#x20AC;&#x2122;s staan de komende editie van Maintenance NEXT centraal. Ontmoet de exposanten, neem deel aan de presentaties en maak kennis met de veelbelovende start-ups op het Innovatieplein. Ga naar www.maintenancenext.nl voor een overzicht van alle exposanten en het actuele programma.

OPENINGSTIJDEN Dinsdag 9 april

10.00 - 17.00 uur

Woensdag 10 april

10.00 - 21.00 uur NIEUW!

Donderdag 11 april

10.00 - 17.00 uur

WWW.MAINTENANCENEXT.NL DEZE UITNODIGING WORDT U AANGEBODEN DOOR:

PERSOONLIJKE REGISTRATIECODE:

900111