IMA02-2020

www.imaintain.info

02 20 ZEVENTIENDE JAARGANG – LOSSE VERKOOPPRIJS € 19,-

CORROSIE ONDER ISOLATIE MANAGEN OP BASIS VAN RISICO’S

IMA A Cover los.indd 1

24-03-20 17:10

MC2020-001

EXPERT + SOFTWARE

People for Process Automation

Field Xpert SMT70

Universele, krachtige tablet voor digitale instrumentconfiguratie De nieuwe industriële tablet Field Xpert SMT70 is uitermate geschikt voor het inbedrijfstellen van instrumentatie met IO-Link, HART, PROFIBUS, Modbus en FOUNDATION Fieldbus.

Door de voorgeïnstalleerde software is de tablet direct klaar voor gebruik en met de automatische update service is de software altijd up-to-date. De tablet ondersteunt u als expert effectief in uw onderhouds- en beheerwerkzaamheden in een veilige én explosiegevaarlijke omgeving.

Meer informatie: www.nl.endress.com/SMT70

IMA A Cover los.indd 2

24-03-20 17:10

INHOUD 3

08 De instinctieve fabriek Koplopers in de industrie zetten de eerste stappen op het gebied van predictive maintenance. Professor Heinrich Wörtche (TU Eindhoven/Hanzehogeschool Groningen) durft al wat verder de toekomst in te kijken.

Met intelligente sensoren kunnen fabrieken over een paar decennia instinctief en decentraal reageren op afwijkingen.

12 Corrosie onder isolatie beter managen Een dertigtal partners uit de proces- en chemische industrie ontwikkelt samen met Veiligheid Voorop en World Class Maintenance (WCM) een set van praktische tools. Ze zijn bedoeld om corrosie onder isolatie beter te managen. De combinatie van deze tools kan de industrie verder helpen.

18 Uit de mottenballen Vanwege lage elektriciteitsprijzen hebben energiebedrijven veel units gesloten.

Om ooit weer te kunnen produceren, zijn de turbines en ketels in de mottenballen gelegd. Inmiddels zijn omstandigheden weer gunstiger en kunnen de afgeschakelde eenheden weer produceren. Maar dan moeten ze eerst grondig gereviseerd.

En verder 05 COMMENTAAR

28 ONDERHOUD IN TIJDEN VAN CORONA

06 ACTUEEL

30 ONDERHOUDSPROJECTEN

16 ONTWIKKELING VAN EEN MODEL VOOR PROACTIEF

34 PRESTATIECONTRACT ONTZORGT DSM EMMEN

SPOORONDERHOUD

38 DELESTO-2 VAN BASELOAD NAAR START-STOP

21 TECHNIEKHELD: ‘EERST ZAAIEN, DAN OOGSTEN’ 24 MAINTENANCE MANAGER: STUREN OP KWALITEIT BRENGT RUST IN DE ONDERHOUDSORGANISATIE

02

iMaintain 20

IMA B Inhoud.indd 3

24-03-20 16:39

Verhuur stoom- en heetwaterketels

Eco Ketelservice Verhuur bv

www.eco-steamandheating.com +31 (0)13 583 94 40 | info@eco-steamandheating.com

iMaintain

geeft nog meer waarde voor uw geld

Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de gehele onderhoudssector Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten Multimediale bedrijfspresentaties Tweewekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

iMaintain-abonnees krijgen meer • De nieuwste iMaintain staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het iMaintain platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres iMaintain. Meer weten?

Kijk op www.imaintain.info/bedrijfslidmaatschap

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees .................................................................. 4 DACE price booklet .................................................. 39 Deltavisie: 3 september 2020 ................................. 14 Easyfairs Nederland ........................................ bijsluiter Eco Ketelservice Verhuur ............................................ 4 Endress + Hauser ...................................................... 2 iMaintain: 18 september 2020 ................................ 26 iMaintain platform .......................................22, 23, 36 Mainnovation ........................................................... 40

Ga direct naar imaintain.info/abonneren en blijf iedereen voor

IMA_kwart_staand.indd 1

IMA Advertenties.indd 4

Technag .......................................................... bijsluiter

13-12-17 12:44

24-03-20 16:40

COMMENTAAR 5

Een ongekende storm Het schrijven van een samenhangend commentaar in tijden van corona, valt niet mee.

Elke dag kan het veranderen. En de ideeën van de vorige dag zijn al gauw achterhaald. Op het moment van schrijven is het nog maar elf dagen geleden dat de eerste zware maatregelen werden aangekondigd, op die bewuste donderdagmiddag. Daarna gingen de scholen dicht en nog geen werkweek later de verpleeghuizen. Inmiddels is er zelfs een samenscholingsverbod.

Elke dag de gecomprimeerde intensiteit van een hele maand of meer. Misschien dat de tijd daardoor ook vertraagt. We zitten in een enorm steile leercurve. Wie had ooit van Teams of Zoom gehoord? We moeten er ook aan wennen om veel meer thuis te zijn.

Het mechanisme dat hoe ouder je wordt, des te sneller de tijd gaat, wordt doorbroken.

Nieuwe ervaringen vertragen onze beleving.

In een commentaar wil ik graag verbanden leggen en het liefst ook vooruitblikken. Dat is gemakkelijker als alles redelijk overzichtelijk is, maar dat is het nu niet. Zelfs de deskundigen zijn het niet met elkaar eens. En begrijpelijk. We bevinden ons in een storm die grilliger is dan iedereen jonger dan tachtig bewust heeft meegemaakt.

Toch wil ik mijn plicht niet geheel verzaken. De vitale onderdelen van onze samenleving gaan door. Daar horen ook de procesindustrie, de energiesector en de infrastructuur bij.

Om de installaties draaiende te houden, is uiteraard goed onderhoud essentieel. Zo worden huidige stops onder zware omstandigheden afgemaakt. Ploegen worden gesplitst, mensen mogen niet te dicht op elkaar werken, kantines zijn gesloten enzovoorts. Best lastig als tijdens een onderhoudsstop honderden en soms meer extra mensen op een locatie werken. En het is mogelijk zwaarder doordat veel buitenlandse werknemers terug naar huis gaan. Zo werken in de steigerbouw veel Polen die massaal richting het oosten zijn vertrokken. Veel respect natuurlijk voor de mensen die nu met man en macht de projecten aan de gang houden.

Geplande stops worden waar kan uitgesteld. Een uitdaging om de juiste ingrepen te vinden om de installaties veilig en betrouwbaar draaiende enkele maanden langer te houden. Maar wat als alles straks weer op gang komt? Als heel veel uitgestelde stops en werkzaamheden tegelijk moeten worden uitgevoerd? En de krapte op de technische arbeidsmarkt meer voelbaar wordt dan ooit? Wie het weet, mag het zeggen. Deze ongekende storm gaat voorlopig niet liggen.

COMMERCIEEL MANAGER

Janet Robben 020 3122 085 janet@industrielinqs.nl NUMMER 2 - 2020

UITGAVE VAN

Industrielinqs pers en platform Gedempt Hamerkanaal 155 1021 KP Amsterdam

MEDEWERKERS

Monique Harmsen, Broer de Boer, Joost Boers, David van Baarle, Evi Husson, Inge Janse

LAY-OUT

Bureau OMA BV, Wehl

COVER

Adobestock

UITGEVER EN HOOFDREDACTIE Wim Raaijen 020 3122 081 wim.raaijen@industrielinqs.nl

EINDREDACTIE

Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 redactie@industrielinqs.nl

REDACTIE

Dagmar Aarts 020 3122 084 redactie@industrielinqs.nl

TRAFFIC

Breg Schoen 020 3122 088 abonnementen@industrielinqs.nl

ADVERTENTIEVERKOOP

Jetvertising www.jetvertising.nl Rob Koppenol

rob@jetvertising.nl | 070 3990 000

Arthur Middendorp

arthur@jetvertising.nl | 070 3990 000

DRUKWERK

PreVision Graphic Solutions

ABONNEMENTEN (EXCL. BTW) Nederland/België € 105,Introductie NL/B 25% € 78,50 Overig buitenland € 131,Losse verkoopprijs € 19,Studenten € 43,Proefabonnement 3 mnd € 30,50

Wim Raaijen Reageren? Via e-mail: wim@industrielinqs.nl of via Twitter : @wimraaijen

OPZEGGEN

Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen en wijzigen kan via abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is acht weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement.

Overige vragen kunt u stellen via abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via 020 312 20 88.

INDUSTRIELINQS PERS EN PLATFORM

Prijswijzigingen voorbehouden.

ISSN: 2211-6826 © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk: PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

Papier omslag:

Gedempt Hamerkanaal 155 1021 KP Amsterdam 020 3122 088 abonnementen@industrielinqs.nl

02

iMaintain 20

IMA C Commentaar Wim.indd 5

24-03-20 16:42

6 ACTUEEL

Eerste schip door nieuwe sluis Eefde

BEDRIJVENNIEUWS

Ambities voor site in Masterplan Chemelot 2030 Chemelot en DSM hebben het Masterplan Chemelot 2030 gepresenteerd.

Dit Masterplan is een vervolg op de Visie 2025 uit 2016. Het is ontwikkeld als een strategische uitwerking op het gebied van ruimte en logistiek op de site en de haven Stein. De ambitie van Chemelot is om door te groeien tot de meest veilige, meest duurzame en meest concurrerende chemie- en materialensite van Europa.

Het chemiepark wil vooroplopen in kennis- en innovatie om zo de transitie naar een duurzame en circulaire economie te versnellen. Circulaire grondstoffen en verduurzaming van energiebehoefte staan hierbij centraal. In 2050 moet de site klimaatneutraal zijn.

02 20 iMaintain

IMA D Actueel.indd 6

OVV: ‘Rotterdamse haven moet zich beter voorbereiden op grootschalige olielekkage’

FOTO: PIXABAY

In de gemeente Geldermalsen vervangt waterschap Rivierenland de gemalen Tricht en De Neust door een nieuw en groter gemaal De Neust.

Beide gemalen dateren van het einde van de jaren twintig van de vorige eeuw. Ze zijn verouderd en worden vervangen door een nieuw gemaal met een grotere totale capaciteit en duurzame technieken.

Het waterschap vervangt de twee gemalen om ook in de toekomst te kunnen voorzien in voldoende capaciteit om regenwater af te voeren Het huidige gemaal De Neust heeft twee pompen, de nieuwe krijgt er drie. Deze zijn omkeerbaar zodat er ook water in het gebied kan worden gepompt als vorstbescherming voor de fruitbomen. Een van de pompen wordt permanent ingericht voor deze terugvoer, maar kan worden omgebouwd om ook water uit het gebied te pompen. De afvoercapaciteit van de watergangen voor het nieuwe gemaal wordt vergroot.

De waterstroming wordt in het ontwerp mede gebruikt voor de energieopwekking van de pompen.

Het nieuwe gebouw ziet ook zo veel mogelijk duurzame en herbruikbare materialen in het ontwerp.

FOTO: WIKICOMMONS

Het eerste werkschip is medio maart door de nieuwe sluis Eefde gevaren. Met het werkschip zijn alle onderdelen van de sluiskolk nogmaals getest, nu met een schip in de kolk. De afgelopen jaren bouwde consortium Lock to Twente (L2T) naast de oude sluis Eefde een nieuwe, waarvan ze ook 27 jaar lang het onderhoud gaat doen. Al tijdens het ontwerpen is flink rekening gehouden met het onderhoud.

Sluis Eefde ligt in de IJssel aan het begin van de Twentekanalen naar Enschede en Almelo. De wachttijden bij de oude sluis waren te lang, waardoor de reistijd over de Twentekanalen moeilijk was te voorspellen. Ook is het sluizencomplex te klein voor de verwachte groei van vervoer over water. Daar komt nog bij dat de sluis de poort naar Twente is en één knooppunt is kwetsbaar in het geval van onderhoud of een calamiteit.

Het consortium Lock to Twente bestaat uit TBI-ondernemingen Mobilis, Croonwolter&dros en TBI PPP. Begin april wordt de sluis in gebruik genomen.

Waterschap Rivierenland vervangt twee gemalen door één

De Rotterdamse haven moet beter voorbereid zijn op het risico van een grootschalige olielekkage. Dat stelt de Onderzoeksraad voor Veiligheid in een rapport over de olielekkage in de haven op 23 juni 2018. Op die dag kwam de chemicaliëntanker Bow Jubail in aanvaring met een steiger. De enkelwandige brandstoftank werd daarbij doorboord, waardoor ruim tweehonderd ton ruwe stookolie in het water terecht kwam.

De oliebestrijdingsoperatie kwam snel op gang, maar de lekkage mondde in korte tijd uit in serieuze milieuschade. Een shutdown van bedrijven in de haven werd zelfs voorbereid. Dit is uiteindelijk voorkomen.

Enkele minuten na de aanvaring kwam de crisisbeheersing op gang. Zo werd onder andere de olie ingedamd met drijvende schermen. Maar er werd geen rekening gehouden met olie die zich vermengt met het havenwater en zo in diepere waterlagen terecht komt. De Onderzoeksraad stelt dat het Havenbedrijf Rotterdam, Rijkswaterstaat en de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond onvoldoende voorbereid waren op een calamiteit van deze omvang.

De Raad beveelt de Rotterdamse haven aan om met aanvullende maatregelen grootschalige lekkages te voorkomen. Schepen met enkelwandige brandstoftanks moeten beter worden begeleid in de haven. Ook moet de haven het voortouw nemen in het opstellen van veiligheidseisen die aan zeeschepen met enkelwandige brandstoftanks worden gesteld. Ten slotte beveelt de raad de minister van Infrastructuur en Waterstaat aan om het eerder uitfaseren van deze schepen internationaal op de agenda te zetten.

Eemscentrale neemt zevenhonderd megawatt in zomer en najaar weer in gebruik Engie neemt twee units van haar Eemscentrale komende augustus en november weer in gebruik. De twee STEG-units met ieder een capaciteit van 350 megawatt zijn in 2017 stilgelegd. De laatste jaren trekt de markt voor stroom uit aardgas weer aan.

Om de gasturbines weer in goede conditie te krijgen, is een investering van enkele tientallen miljoenen euro’s nodig. ‘Om het additionele werk gedaan te krijgen, krijgen we dit jaar nu dagelijks hulp van honderd tot tweehonderd technici, waarvan er veel worden ingehuurd. Daarnaast hebben we afgelopen jaar al een twintigtal nieuwe collega’s aangetrokken’, stelt plantmanager Harry Talen.

In ons zusterblad Petrochem vertelt Talen hoe de gascentrales in Nederland de afgelopen jaren van overleving naar nieuw elan gingen. Stroom uit aardgas werd goedkoper en kolenstroom juist duurder. Met name daarom halen verschillende producenten gasgestookte centrales uit de mottenballen. Dat hoeft geen extra uitstoot van CO2 op te leveren. Talen: ‘Dat de turbines weer beschikbaar zijn, betekent niet dat we meer CO2 gaan uitstoten. Afhankelijk van de markt, kunnen bijvoorbeeld kolencentrales in Nederland of Duitsland minder draaien, waardoor we zelfs CO2 gaan besparen.’

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

24-03-20 16:43

ACTUEEL 7

Verdere verlaging gaswinning Groningen

BEDRIJVENNIEUWS

Vanaf zomer 2022 is er in een gemiddeld jaar geen gaswinning meer nodig uit het Groningenveld. Dit heeft het kabinet al eerder besloten om de oorzaak van de aardbevingen aan te pakken. Nu blijkt dat er dit jaar een verdere verlaging van de winning mogelijk is: van de verwachte 11,8 miljard kubieke meter dit jaar naar 10 miljard kubieke meter per jaar.

Deze vermindering komt doordat een nog hogere stikstofinzet wordt gehaald. Het bijmengen van stikstof maakt van hoogcalorisch gas het voor consumenten en industrie geschikte laagcalorische gas. Daarnaast kon de gasopslag Norg verder worden verruimd. Ook de zachte winter speelt een rol. De jaarlijkse raming van de netbeheerder over de nog benodigde gaswinning uit het Groningenveld heeft minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat aan de Tweede Kamer gezonden.

Gasunie Transport Services (GTS) geeft aan dat als de afbouw van de vraag volgens planning verloopt het veld in 2025/2026 definitief kan worden gesloten. Vanaf halverwege 2022 blijft er een aantal productielocaties stand-by. Alleen in een koud jaar is volgens GTS nog een klein restant, maximaal 0,5 miljard kubieke meter, nodig uit het veld.

De sluiting en ontmanteling van productielocaties is al ingezet. Samen met de regio, TNO, toezichthouder SodM en de Mijnraad wordt uitgewerkt hoe op een verantwoorde wijze de overige clusters kunnen worden gesloten.

RoyalHaskoningDHV opent vestiging in Delft Royal HaskoningDHV opent een vestiging voor achthonderd medewerkers op de TU Delft Campus. De medewerkers verlaten dan de huidige locaties in Den Haag en Rotterdam.

Royal HaskoningDHV vestigt zich in 2024 in het monumentale voormalige faculteitsgebouw van Mijnbouw aan de rand van de binnenstad. De verhuizing past goed in de bestaande campusstrategie van de TU Delft om het noordelijk deel van de campus te herinrichten en de voormalige faculteitsgebouwen daar af te stoten. Daarnaast wordt de inhoudelijke samenwerking met het ingenieursbureau uitgebreid, wat een belangrijke voorwaarde is voor bedrijven die zich op de TU Delft Campus willen vestigen.

FOTO: PIXABAY

Lagere kosten door samenwerking wind- en zonnesectoren NVDE en Energie-Nederland hebben een plan van aanpak bekendgemaakt. Dit bevat acties om de kostprijs van elektriciteit uit windmolens op land en zonnestroom in Nederland verder omlaag te brengen. Dit actieplan is tot stand gekomen samen met bedrijven uit de windsector (verenigd in NWEA) en de zonnebranche (Holland Solar).

Het plan van aanpak richt zich op maatregelen die de kosten verlagen waarop de sectoren zelf direct invloed hebben. Voor een deel lopen ze al. Over de kostprijsreductie voor wind op land en zon-pv zijn in het Klimaatakkoord diverse ambitieuze afspraken gemaakt.

Er zijn vier concrete sporen voor verbetering: efficiëntere bedrijfsvoering door normering en standaardisering, het verbeteren van de financierbaarheid van projecten, optimaliseren van de productie door betere voorspellingen en monitoring en tot slot het optimaliseren van de netaansluitkosten.

De kostprijsreductie die met deze acties wordt bereikt ligt in de orde van enkele euro’s per MWh. Verdere reductie komt van technologische ontwikkeling en andere afspraken uit het Klimaatakkoord, die direct leiden tot lagere kosten of de concurrentie tussen marktpartijen stimuleren. Met dit totaalpakket komt in 2025 een kostprijsniveau in zicht waarbij geen subsidie meer nodig is voor wind op land en zon-pv.

Goed moment voor onderhoud lege scholen ‘Onderhoud aan vastgoed kan en moet gewoon doorgaan’, zegt Henk den Boer, voorzitter van Koninklijke OnderhoudNL. De ondernemersorganisatie van zo’n tweeduizend bedrijven in het vastgoedonderhoud vindt dat tijdens de coronacrisis van de nood een deugd gemaakt moet worden.

Scholen die de laatste jaren veel achterstallig onderhoud kennen, kunnen nu binnen-onderhoud krijgen.

Een compleet lege school maakt de logistiek een stuk gemakkelijker.

Normaliter wordt namelijk per lokaal gewerkt, waarbij leerlingen tijdelijk in een andere ruimte les krijgen.

Den Boer: ‘In het onderhoudsvak is men al gewend om met persoonlijke beschermingsmiddelen te werken.

Hoe gek het ook klinkt: we kunnen op deze manier van de nood een deugd maken. Als economie moeten we er namelijk ook voor waken om niet alles tot stilstand te laten komen zonder dat we de risico’s goed afwegen.’

ProRail gaat mogelijke verzakkingen in het spoor meten met sensoren. Bij Culemborg zijn op een spoordijk van zeventig meter 48 sensoren geplaatst die precies registreren of het spoor beweegt. Als er verzakkingen zijn, moeten de treinen daar langzamer rijden. De sensoren meten de conditie van het spoor met een gevoeligheid van één tiende millimeter.

Paul Kootwijk van ProRail Innovatie: ‘Deze informatie wordt naar ons dataLab gestuurd.

Daar komen ook andere gegevens uit het gebied binnen, zoals grondwaterstand, de hoeveelheid zon en regen, en gegevens over passerende treinen. Uit analyse van deze gegevens hopen we de oorzaak van de verzakkingen te vinden. Ook willen we met behulp van de uitkomsten van de analyses graag voorspellen wanneer onderhoud nodig is en hoe snel het spoor verzakt, zodat we op tijd maatregelen kunnen nemen.’ Bij de combinatie en analyse van de data zet ProRail kunstmatige intelligentie in, zodat computers kunnen zoeken naar verbanden die mensen niet kunnen vinden.

De spoorbeheerder zet meer technieken in om de conditie van het spoor te meten. Zo is aan de TU Twente recentelijk een promovenda afgestudeerd op een model dat helpt voor predictief onderhoud aan het spoor.

FOTO: PIXABAY

ProRail test sensoren voor conditie van het spoor

uw mailbox?

Al het nineuvoworsoninze nieuwsbrief op

iMaintain.info!

Meld u aa

02

iMaintain 20

IMA D Actueel.indd 7

24-03-20 16:43

8 INTERVIEW

De instinctieve fabriek

Lector sensors & smart systems Heinrich Wörtche: ‘In het kader van het internationale project Phoenix onderzoeken we bij de TU Eindhoven hoe we industriële sensoren instinctief kunnen laten opereren.’

02 20 iMaintain

IMA H Hoofdinterview.indd 8

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

24-03-20 16:45

INTERVIEW 9

Momenteel zetten koplopers in de industrie de eerste stapjes op het gebied van predictive maintenance en bijvoorbeeld digital twins.

Professor Heinrich Wörtche van de TU Eindhoven en Hanzehogeschool Groningen durft al wat verder de toekomst in te kijken. Met zwermen kleine, intelligente sensoren kunnen fabrieken over een paar decennia instinctief en decentraal reageren op afwijkingen. Met reflexen zoals in het menselijke lichaam. Science fiction? Wörtche: ‘Als iets kan, dan gebeurt het ook.’

Wim Raaijen

Sporters weten dat reflexen heel belangrijk zijn. Als bijvoorbeeld een tennisser bij elke bal die hij slaat moet nadenken, is hij telkens te laat. Daarom zit decentraal – bijvoorbeeld in onze ledematen – ook geheugen en intelligentie. Daar kunnen onderzoekers veel van leren als het gaat om het ontwerpen van fabrieken en andere installaties van de toekomst, stelt sensor-professor Heinrich Wörtche. Over 20 tot 25 jaar zullen fabrieken flexibel en snel kunnen reageren op omstandigheden en bijvoorbeeld de vraag naar specifieke producten, is zijn overtuiging.

Daarbij zal niet alle informatie lopen via centrale systemen. Lokaal in de installaties zullen tal van kleine sensoren onderdelen besturen en onderhouden, zoals het zenuwsysteem in het menselijke lichaam.

Duizenden zeer kleine – bijvoorbeeld piëzo-elektrische – sensoren die zelf hun energie opwekken en uitgerust zijn met enige intelligentie. Die samen decentraal actief kunnen sturen en reageren. Instinctief op basis van reflexen.

Decentrale reacties Alleen al vanwege energie-efficiëntie is het goed om oplossingen in deze richting

FOTO’S: WIM RAAIJEN

“

IMA H Hoofdinterview.indd 9

te zoeken, vindt Wörtche. ‘Als we denken aan grote energieverbruikers, dan gaan onze gedachten al gauw naar de luchtvaart of de procesindustrie. De grootste groeier qua energiegebruik is echter de ICT. In 2015 gebruikte ICT wereldwijd ongeveer 1700 terawattuur elektrisch vermogen. Dat komt neer op ongeveer acht procent van het totale verbruik in dat jaar.

In 2030 zal dat volgens ramingen maar liefst dertig procent zijn. In 2015 verbruikten datacenters 203 terawattuur. Naar verwachting stijgt dat naar 3390 terawattuur in 2025. Meer dan het zestienvoudige…’

Wörtche vindt dat er daarom een grote verantwoordelijkheid ligt bij de ontwerpers van zogenoemde cyber-physical systems (CPS). Vooral ook bij het ontwerp van de basale laag die de fysieke buitenwereld met de innerlijke cyberwereld verbindt: het gebied van de sensoren.

Of zoals hij dat onlangs verwoordde tijdens zijn intreerede als lector sensor & smart systems aan de Hanzehogeschool Groningen: ‘De energie-efficiëntie van het gebruik van CPS-systemen wordt van cruciaal belang om de CO2-voetafdruk van de industriële transitie naar Industrie 4.0 te verlagen en te beperken.’

Heinrich Wörtche: ‘De grootste groeier qua energiegebruik is de ICT.’ 02

iMaintain 20

24-03-20 16:45

10 INTERVIEW

Volgens Wörtche, die ook als hoogleraar verbonden is aan de TU Eindhoven, moet daarom niet alle informatie die sensoren lokaal verzamelen in datacentra worden opgeslagen. Hooguit een selectie. Veel informatie kan volgens hem beter decentraal blijven en worden ingezet voor de reflexen, ofwel decentrale reacties. Zoals het lichaam van een geoefende tennisser weet hoe te reageren op een effectbal of een keiharde service. Zonder dat hij daar over hoeft na te denken.

Huis-tuin-en-keuken Het klinkt allemaal een beetje als een aflevering van Star Trek. Het is ook nog grotendeels toekomstmuziek. Zo is het volgens Wörtche een grote uitdaging om duizenden sensoren in een samenspel precies het juiste te laten doen. Zoals het neuronale netwerk in het menselijke lichaam.

Daar moet nog heel veel onderzoek naar worden gedaan. Hoe kan bijvoorbeeld de menselijke reflex worden nagebootst?

Bovendien is het belangrijk om de kosten van dergelijke kunstmatige reflexsystemen naar beneden te brengen. Vooralsnog is het duur om aan elke sensor intelligentie toe te voegen.

Echter zijn veel ingrediënten voor die toekomst al wel aanwezig of versneld in ontwikkeling. Zo is het de laatste decennia op het vlak van sensoren en bijvoorbeeld rekenkracht van computers heel snel

gegaan. Wörtche laat een foto zien van een enorm sensorsysteem dat hij 25 jaar geleden als jonge wetenschapper ontwikkelde aan de Universiteit van Münster en later aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Hij bouwde die voor het deeltjesversnellerslaboratorium KVI in Groningen. Samen met een grote magneet kon de detector als reuzenmicroscoop atoomkernen bestuderen. Er ging toen één gigabyte aan gegevens per uur naar de computeropslag. Tijdens experimenten moesten de onderzoekers het systeem dagen en soms weken laten draaien, waarbij ook nog eens gebruik werd gemaakt van het krachtige rekencentrum van de universiteit. ‘Zo konden we de vele gigabytes aan gegevens opslaan en effectief analyseren.’

Dezelfde prestaties worden tegenwoordig geëvenaard door een standaard draadloze router die we thuis hebben staan, vergelijkt Wörtche. ‘Om nog maar te zwijgen van de overdrachtscapaciteit van de glasvezelkabels die onze huizen met elkaar verbinden. Ook de opslagcapaciteit van een standaard desktop of cloudopslag is tegenwoordig al gauw enkele terabytes.’

De gegevensverwerking van toen had dus nu met gemak met huidige huis-tuin-en-keuken-oplossingen kunnen worden geregeld.

rige microsensoren te produceren die hun eigen energie opwekken, bijvoorbeeld met stroming of drukverschillen. En we leren veel van de natuur. Hoe werken bijvoorbeeld de snorharen van een zeehond?

Daarmee kan hij turbulentie in het water detecteren. Dat kunnen we nabootsen met piëzo-materiaal.’

Door aan de sensoren ook een “vleugje intelligentie te hangen”, kunnen ze zelf decentraal reageren en aanzetten tot actie. ‘Als je ze laat reageren bij een afwijking, dan is er sprake van een instinctieve reflex. Nu al zijn er microsensoren die in het menselijke lichaam bijvoorbeeld insuline waar nodig in hele kleine hoeveelheden kunnen afgeven.’

Voor diabetici kunnen dergelijke decentrale reflexen een enorme verbetering van hun welbevinden opleveren.

Ook voor industriële installaties zijn dergelijke instinctieve sensorsystemen in aantocht. Wörtche: ‘In het kader van het internationale project Phoenix onderzoeken we bij de TU Eindhoven hoe we industriële sensoren instinctief kunnen laten opereren. Alle componenten hebben we al. We staan nu op het punt om dergelijke sensoren beschikbaar te maken voor de industrie.’

Beschikbaar

Bestaande fabrieken

Ook op het gebied van sensoren gaat het hard. ‘We zijn al in staat om nauwkeu-

Het wordt steeds gemakkelijker om bestaande fabrieken uit te rusten met microsensoren. ‘Om microsensoren te produceren hebben we nu nog clean rooms nodig. Dat zal veranderen. We denken bijvoorbeeld na over micro-3D-printing.

Straks kunnen we overal en goedkoop microsensoren printen. Of we gaan stukken pijp printen met sensoren daarin.

Daarmee kunnen we bijvoorbeeld tijdens een onderhoudstop bestaande onderdelen van installaties vervangen. Dat moet wel in nauwe samenwerking gebeuren met engineers. Juist met de kennis van het ontwerp van fabrieken weten we ook de juiste sensor op de juiste plek te plaatsen. Op die manier wordt het steeds beter mogelijk om in situ parameters te verzamelen.

In plaats van met ervaringspatronen te werken, kunnen we dan precies voorspellen wanneer we bijvoorbeeld onderdelen moeten vervangen. Niet te vroeg, niet te laat.’ Op die manier worden bestaande fabrieken al geschikt gemaakt om straks veel instinctiever en lokaal te reageren op wijzigingen.

02 20 iMaintain

IMA H Hoofdinterview.indd 10

24-03-20 16:45

INTERVIEW 11

Cybercriminelen Enthousiast kan Wörtche vertellen over de mogelijkheden van sensortechnologie in combinatie met verregaande digitalisering. Tegelijkertijd sluit hij zeker niet zijn ogen voor potentiële gevaren. Dat systemen bijvoorbeeld hun eigen leven gaan leiden. Zo moest Facebook een paar jaar geleden een experiment met kunstmatige intelligentie stilleggen nadat spraakrobots een eigen taal ontwikkelden, die alleen zij begrepen. Dan valt het niet meer te controleren. ‘In de nieuwste generatie iPads wordt er permanent op je voorkeuren gereageerd. Aan de ene kant leuk, maar bij mij gaan dan ook de haren recht overeind staan. Zelf krijg ik via mijn smartphone in de ochtend opties of zelfs voorspellingen aangereikt. “We verwachten dat u binnen tien minuten naar de universiteit vertrekt.” En dan kun je voorstellen om bij verkeersdrukte een afspraak te verzetten om wat later af te reizen. Bij Google heb

“

Door meer instinctief en meer decentraal met reflexen te werken, limiteer je de mogelijkheden van misbruik.’

ik zelf dus al een digitale tweeling. Daar maak ik me wel een beetje ongerust over.

Ik begrijp als wetenschapper misschien nog wel meer wat hier aan de hand is.

Maar ik ben niet naïef. Als iets kan, dan gebeurt het ook.’

Wörtche denkt dat systemen met decentrale reflexen juist minder vatbaar zijn voor bijvoorbeeld Big Brother-achtige praktijken en ook cybercriminaliteit. ‘Door meer instinctief en meer decentraal met reflexen te werken, limiteer je juist de mogelijkheden van misbruik.’ Het wordt dan veel moeilijker voor bijvoorbeeld cybercriminelen om de besturing van een chemische installatie of een kerncentrale over te nemen.

Zwart doosje Het onderzoeksgebied van Wörtche biedt voldoende inspiratie voor science fiction.

‘Nogmaals: als iets kan, dan gebeurt het ook. Over Star Trek gesproken, dat werkt met geïmplanteerde universele vertalers, waardoor de crew met allerlei buitenaardse wezens kan communiceren. Wie hebben een Chinese collega die het Engels nog niet zo goed beheerst. Hij heeft een zwart doosje, daar te koop voor omgerekend 650 euro, waar hij aan de ene kant Chinees inspreekt en aan de andere kant komt er direct Engels uit. We hebben geen overzicht waarmee Chinezen en Indiërs bezig zijn. Maar ze zijn enorm creatief en één ding is zeker, ze wachten niet.’ ■

02

iMaintain 20

IMA H Hoofdinterview.indd 11

24-03-20 16:45

12 THEMA: TECHNISCHE ISOLATIE

Corrosie onder isolatie beter managen Een dertigtal partners uit de proces- en chemische industrie ontwikkelt samen met Veiligheid Voorop en World Class Maintenance (WCM) een set van praktische tools. Ze zijn bedoeld om corrosie onder isolatie beter te managen. WCM is ervan overtuigd dat de combinatie van deze tools de industrie verder gaat helpen.

Broer de Boer

Corrosie onder isolatie (COI) is een wijdverbreid probleem in verschillende industrietakken. Het veroorzaakt storingen en hoge onderhoudskosten. Bovendien vormt het een groot (omgevings)risico. Dit specifieke corrosieprobleem ontstaat vroeg of laat in de broeierige omgeving van geïsoleerde leidingen en apparaten door lekkages, maar ook door condensatievocht onder de aangebrachte isolatie. De risico’s op dit fenomeen dat zich moeilijk laat detecteren, kunnen beter gemanaged.

Daarin zet WCM behoorlijke stappen.

Scenario Drie werkgroepen werkten aan verschillende invalshoeken. Zo was er de werkgroep Non-destructief onderzoek (NDO). Die zich richtte op het ontwikkelen van een beslismodel voor het selecteren van de juiste NDO-techniek in bepaalde situaties.

Het beoordeelt ook de geschiktheid van de verschillende NDO-technieken voor hun toepassing. Daarnaast inventariseert het beslismodel de kosten voor inspectie, coating en steigerbouw en berekent het effect op de faalkans om daarmee het risico te bepalen. Tot slot komt alles samen in een scenario waarin de verschillende inspectiestrategieën kunnen worden beoordeeld. De industrie kan praktisch aan de slag met de resultaten.

Coatings en risico’s Deelnemers in de werkgroep Coatings brachten in kaart welke invloed de productkwaliteit en de vaklui die het product aanbrengen op de beschermende werking hebben. Ook de omgevingsfactoren die, na het aanbrengen, van invloed kunnen zijn, werden geïnventariseerd. Hiermee is een tool ontwikkeld die de levensduur van coatings kwalitatief en kwantitatief voorspelt. De werkgroepdeelnemers constateerden dat het kennisniveau op het gebied van coatings onder isolatie laag is. Deze tool kan dat naar een hoger niveau tillen.

02 20 iMaintain

IMA I Thema.indd 12

Het resultaat is praktisch toepasbaar omdat het uit een matrix bestaat die in samenhang bepaalt hoe goed de coating is.

Risicogestuurde COI-aanpak Het doel van de derde werkgroep was om een risicogestuurde managementaanpak op te leveren, die COI beheerst. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de kennis over de standtijd van coatings en effectieve inspectiemethodes. De richtlijn, gebaseerd op de bekende High Level Structuur, biedt een praktisch antwoord voor bedrijven die nog niet zo vergevorderd zijn met hun aanpak van corrosie onder isolatie.

Beheersbaar maken De gedachte bij WCM is dat bedrijven, die deze praktische set tools standaard inzetten, op het gebied van corrosie onder isolatie van ‘onvoorspelbaar’ naar ‘beheersbaar’ gaan. Een asset owner kan dan zeggen: ‘Wij werken volgens de standaard’, in plaats van: ‘Dit is hoe wij het doen’. Standaardmatig werken schept duidelijkheid voor het bedrijf, aandeelhouders en toezichthouders. Rob de Heus is projectleider namens WCM en nam het initiatief om dit lastige corrosieprobleem sectorbreed aan te pakken. ‘Gaande het project concludeerden we dat de industrie een niet goed gemanaged probleem heeft. We constateerden ook dat industriële partijen dit her- en erkennen, en er in alle openheid en gezamenlijkheid aan willen werken om hier verandering in te brengen.’

De Heus spreekt hierbij niet in termen van energiebesparing of CO2-emissiereductie, maar juist van risicoreductie op incidenten en het minder vaak ontmantelen van stalen delen. ‘Als bijkomend positief effect zorgt dat laatste vanwege het gebruik van grondstoffen voor een lagere stikstoffootprint. De uitdaging is om incidenten te voorkomen, de veiligheid te vergroten en de risico’s van ‘onzichtbare’ defecten

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

24-03-20 16:47

FOTO’S: ADOBESTOCK

THEMA: TECHNISCHE ISOLATIE 13

te verminderen. Beplatingen en isolatie verwijderen, uit bedrijfstelling, staal beoordelen en stellingen bouwen kosten de Nederlandse industrie door stilstand jaarlijks honderden miljoenen euro’s.’

De projectleider wil toe naar slim ontmantelen en tijdens turnarounds de kritieke werkzaamheden uitvoeren. De Heus: ‘Storingen veroorzaakt door incidenten veroorzaken dat je er soms een week of zelfs meerdere weken uit moet. Schades kunnen dan tonnen per dag bedragen.’

baar gebruik gemaakt van de principes die daarin al worden gehanteerd. Goede en goed aangebrachte coatings verkleinen de kans op corrosie. Standtijden tot dertig jaar zijn mogelijk. De praktijk laat echter zien dat coatings na vijf jaar al verdacht worden en vaak na vijftien jaar weinig bescherming meer bieden. Inventarisatie van het gebruikte product en nazoeken van de werkcondities waaronder het is aangebracht, vergroten de betrouwbaarheid van de berekende faalkans.’

Faalkans berekenen De tools zijn klaar. Technisch gezien gaat het niet om een compleet softwarepakket, maar om goedwerkende Excel-programma’s. Daarbij is assistentie van corrosieexperts wenselijk. Dat is nodig om de juiste data te verzamelen en op de juiste manier in de opgeleverde tools te verwerken en zo de risicogestuurde managementaanpak tot een succes te brengen.

Bepaling van de faalkans veroorzaakt door COI is hier van groot belang. ‘Kans x effect = risico’, doceert projectleider De Heus. ‘Corrosie is een geleidelijk proces. Het hangt grotendeels af van de omstandigheden. Voor corrosie aan de binnenkant van onze apparaten en leidingen kennen we al risk based tools. Ze zijn vastgelegd in de API-normen 580 en 581.

We hebben bij de ontwikkeling dus dank-

Rob de Heus (WCM): ‘Uiteindelijk willen we specifiek over een installatie kunnen zeggen waar en in welke mate we corrosie onder isolatie moeten inspecteren.’

Datzelfde geldt ook voor historische gegevens omtrent inspecties. Als er de afgelopen vijf jaar al corrosieonderzoek heeft plaatsgevonden, vergroot het meenemen van deze data de betrouwbaarheid. ‘Verder werken we aan NDO-strategieën om zonder ontmantelen de betrouwbaarheid te vergroten door de kans in te schatten hoever een degradatie gevorderd is’, vervolgt

De Heus. ‘Uiteindelijk willen we specifiek over een installatie kunnen zeggen waar en in welke mate we corrosie onder isolatie moeten inspecteren. Om pas dan over te gaan tot ontmanteling, wat je op basis van faalkansen eventueel kunt besluiten uit te stellen. Dat is een management­aanpak die nu bij inwendige corrosie wel gebeurt, maar bij corrosie onder isolatie nog niet.’

09FOT

Bijdrage aan het klimaat WCM onderhoudt ook contacten met de European Federation of Corrosion (EFC) dat zich inzet om de kennis over corrosie te vergroten. De Heus: ‘Wij brengen onze opgedane ervaringen in. We zijn met name inhoudelijk betrokken bij de oplevering van EFC-richtlijn 55 die specifiek handelt over corrosie onder isolatie. Dat is van belang omdat de EFC betrokken is bij aanpassingen in de EC-richtlijnen op het gebied van corrosie. Vanuit de corrosie-optiek is het eigenlijk beter om helemaal niet te isoleren. Dit staat echter haaks op het Europese beleid op energiebesparing en daarmee de reductie van de uitstoot van CO2.’ De meest recente publicatie van de European industrial insulation Foundation (2016) meldt dat het besparingspotentieel door isolatie in de Nederlandse industrie 31 petajoule bedraagt inclusief 7 petajoule voor de fossiel gestookte energiecentrales. De sector

02

iMaintain 20

IMA I Thema.indd 13

24-03-20 16:47

DELTAVISIE 2020

SCH

N RIJF

U IN

INNOVATIEKRACHT | SPIJKENISSE | 3 SEPTEMBER

OPEN DE POORT Industrie en samenleving worden vaak gezien als twee aparte werelden met daartussen een hek. Dat terwijl ze juist niet zonder elkaar kunnen om de grote uitdagingen op het gebied van klimaat, veiligheid en economische ontwikkeling aan te pakken. Zo heeft de industrie betrokken en goed opgeleide mensen nodig om te werken aan de energie- en grondstoffentransitie.

De industrie wil iedere dag samen met andere partners innovatieve oplossingen ontwikkelen, zoals nieuwe medicijnen, lichtere auto’s en betere isolatie.

Verkiezing Plant Manager of the Year 2020 De Plant Manager of the Year-verkiezing draagt bij aan een positief imago van de Nederlandse procesindustrie.

Dit doet zij door de inspanning en prestaties van plantmanagers te benoemen en te waarderen. De focus ligt hierbij op veiligheid, gezondheid, milieu, productiviteit, efficiëntie en duurzaamheid. Om dit voor het voetlicht te brengen, verschijnen er interviews en films van de genomineerden in het blad en op de website.

Daarom is het van groot belang om in contact met elkaar te blijven, met elkaar te discussiëren, elkaar te inspireren en ook samen nieuwe richtingen uit te zetten. Deltavisie 2020 zet daarom op 3 september de poort tussen samenleving en industrie wagenwijd open.

2020

Denk en debatteer je met ons mee?

Founding partners:

Partners:

www.deltavisie2020.nl IMA Advertenties.indd 14

24-03-20 16:40

THEMA: TECHNISCHE ISOLATIE 15

laat hierbij jaarlijks 225 miljoen euro aan energiebesparing liggen. De totale CO2-reductie zou 3,7 megaton bedragen.

(Bron: Ecofys 2013-2015).

‘Indien we op zo’n grote schaal een bijdrage aan het klimaat kunnen leveren, zou dat natuurlijk fantastisch zijn. Reden temeer om dan COI goed onder controle te krijgen’, aldus De Heus.

Rob Engelaar (Bilfinger IS): ‘Het mag niet onnodig voorkomen dat we een pas gedemonteerde steiger een maand later op dezelfde plaats opnieuw moeten opbouwen.’

Werkstromen en services combineren Hoe kijken ze bij een grote contractor met als corebusiness steigerbouw, conservering en isolatie naar deze materie? Rob Engelaar, operationeel directeur van Bilfinger Industrial Services: ‘Onze opdrachtgevers hebben veel installaties en equipment die al tientallen jaren onderhevig zijn aan allerlei weersomstandigheden. Corrosieproblematiek is dan ook een belangrijk thema voor alle raffinaderijen en chemische plants. Ook vanuit toenemende eisen op het gebied van asset integriteit vormt deze problematiek een onderwerp dat een planmatige lange termijn aanpak vraagt van asset owners. Installaties moeten echter ook optimaal draaien. Het in balans houden van effectief preventief en correctief onderhoud van de installaties en

equipment enerzijds en het voldoen aan de productiedoelstellingen anderzijds blijft echter een lastig vraagstuk. Maar ook: hoe combineer je onderzoek en uitvoering van COI-gerelateerd werk met regulier onderhoud, projecten en grote stops?’

De technisch dienstverlener bundelt tijdens turnarounds bij raffinaderijen en chemische plants zoveel mogelijk de genoemde services en combineert de werkstromen.

Engelaar: ‘Het mag niet onnodig voorkomen dat we een pas gedemonteerde steiger een maand later op dezelfde plaats opnieuw moeten opbouwen. We denken dus actief mee in scoping van de opdrachtgever. Daarmee en met gezamenlijke werkvoorbereiding moet je aan de voorkant starten. Ik vind het van belang

dat er vanuit meerdere invalshoeken naar deze problematiek wordt gekeken. Zowel bij alle onderhoudsactiviteiten die moeten plaatsvinden als inspecties en projecten.

Betrokken contractors kunnen hierbij met hun expertise en kennis absoluut toegevoegde waarde leveren aan asset owners in de zoektocht naar oplossingen.’

Het belang van goede specificaties op het gebied van conservering en isolatie wordt volgens Engelaar meer en meer erkend en herkend. Hij ziet daar ook mogelijkheden voor sensoren onder isolatie, die COI sneller en beter detecteren. Hij waarschuwt wel dat de besturingsmodellen hiervoor nog hun beperkingen hebben en vraagt zich af of ze wel weerbestendig zijn en of de kosten opwegen tegen de baten. ■

TBI-Tools Corrosie onder isolatie is één kant van het verhaal, wat veel zorg en geld kost. Maar wat kan een investering in coating en isolatie een individueel bedrijf opleveren? Voor bedrijven die isolatie overwegen kwam er eind 2019 een app op de markt.

Deze app is ontwikkeld op basis van de data van een zo’n driehonderd isolatieprojecten binnen het EU-programma Technical Insulation Performance Check (TIPCHECK). Je kunt met deze app vrij vlot checken hoeveel vermindering van energie, kooldioxide-uitstoot en besparing van geld een technische isolatie biedt. De Eiif, een ngo die deze isolatieprojecten begeleidde, biedt de testversie TBI-app Easy gratis aan.

Daarnaast is er de TBI-App Pro, een meer geavanceerde betaalde versie voor professionele gebruikers zoals isolatiebedrijven energie- en onderhoudsmanagers. De tool is zowel voor

EiiF-leden als niet-leden beschikbaar. Per te isoleren component brengt de gebruiker ter illustratie bij leidingen zaken als het jaarlijkse aantal operationele uren in, de diameter en lengte, het bestaande huidige oppervlaktemateriaal, temperatuurbereik.

Iets soortgelijks heeft de app voor kleppen, flenzen en oppervlaktes. De meest geavanceerde versie geeft de gebruiker een snel en compleet en uitgebreid TBI-rapport van alle geïnventariseerde componenten. Het rapport is nog dezelfde dag in pdfvorm beschikbaar. Zowel de assetmanager als een technisch isoleerder kan snel becijferen welke besparingen betere isolatie oplevert. Als de bespaarde energiekosten jaarlijks 100.000 euro bedragen, is direct inzichtelijk dat bij een gewenste terugverdientijd van twee jaar de investering hooguit 200.000 euro mag bedragen.’

02

iMaintain 20

IMA I Thema.indd 15

24-03-20 16:47

16 PREDICTIVE MAINTENANCE

Ontwikkeling van een model voor proactief spooronderhoud Om de beschikbaarheid van het spoornet te verhogen en de onderhoudskosten te verlagen startte Strukton Rail in 2014 een onderzoeksproject met de Universiteit Twente. Dit onderzoek rondden beide partijen eind december 2019 succesvol af. Het onderzoek besteedde aandacht aan op fysica gebaseerde degradatiemodellen; data analytics voor diagnose en prognose; en onderhoudsplanning en –optimalisatie.

Joost Boers

Gedurende vijf jaar is door een viertal UT-onderzoekers en diverse afstudeerders gewerkt aan deze onderwerpen. Ze zijn begeleid door drie UT-hoogleraren Tiedo Tinga, Leo van Dongen en Paul Havinga.

Overgang naar proactief onderhoud Strukton Rail sprak eind 2014 de ambitie uit om van reactief onderhoud over te gaan op (proactief) predictief onderhoud aan de spoorinfrastructuur. David Vermeij, manager innovatie van Strukton Nederland: ‘Dit had te maken met de overgang in de spoorsector naar prestatiegericht onderhoud destijds. Hierbij werden de onderhoudsaannemers uitgedaagd het onderhoud efficiënter uit te voeren om te komen tot lagere (onderhouds)kosten en minder storingen. Dat laatste leidt tot minder hinder voor de reizigers.’

Door automatisering, inzet van nieuwe technologieën (bijvoorbeeld het internet of things), combinatie van data gekoppeld aan data science, kan Strukton veel meer informatie halen uit beschikbare data en kan degeneratie veel beter worden gemodelleerd en voorspeld. Hierdoor kan tijdig het juiste onderhoud worden gedaan.

Met de traditionele aanpak (op ervaring en inspecties gebaseerd onderhoud) konden onverwachte storingen niet voldoende worden voorkomen.

Degradatie voorspellen Annemieke Meghoe, op dit moment werkzaam als assistent professor aan de Faculty Engineering Technology, Applied Mechanics bij de Universiteit Twente, heeft zich voor haar onderzoek gefocust op

Samenwerking In haar huidige functie zet Annemieke Meghoe (Universiteit Twente) het onderzoek naar railinfrastructuuronderhoud door in samenwerking met Strukton Rail. Vorig jaar is het onderzoek ‘Rail wear and remaining life prediction using meta-models’ gepubliceerd in het International Journal of Rail Transportation.

02 20 iMaintain

IMA Q Strukton Rail.indd 16

component gebaseerde fysische modellen. Uitgangspunt was het onderhoud te optimaliseren door de degradatie van een component te voorspellen en daarop het onderhoud te optimaliseren. ‘Er zijn verschillende aspecten die we hebben bekeken in dat opzicht, omdat onderhoud aan railinfrastructuur in de brede zin van het woord veel omvat. Naast rails vallen daar ook bovenleidingen en de ondergrond onder’, licht Meghoe toe. Aan de hand van data op basis van kosten per jaar en aantal failures die leiden tot stagnatie is gekozen om te focussen op de rails.

Meghoe: ‘Vervolgens hebben we gekeken naar de soort oorzaken van failures die je kunt onderscheiden en hoe vaak deze voorkomen: slijtage, vermoeiingen corrosie. Verder onderzoek hierbij wees uit dat we van slijtage beter een model konden bouwen en dat er een samenhang bestond met vermoeiing.’

Ook slijpen van de spoorstaven heeft invloed op de scheurgroei. ‘Bij slijtage wordt materiaal weggenomen van de spoorstaven en dat kan op den duur trillingen tijdens het rijden van de trein geven.’

Slijpen of vervangen Hierop ontwikkelde Meghoe modellen waarmee spoorschade door slijtage en vermoeiing voor een specifiek gebruik van het spoor (type trein, aantal treinen, tonnage) kunnen worden voorspeld.

De basis voor het model werd gelegd door gebruik te maken van projecten in Zweden en het Verenigd Koninkrijk die al eerder waren uitgevoerd. Tijdens het onderzoek werd voor het eerst een model op deze manier structureel opgepakt.

Meghoe: ‘Voorheen werd het onderhoud op basis van ‘ervaring’ ingezet. Nu kunnen we op basis van reguliere metingen het model voorzien van data en die per spoor in een grafiek zetten. Met behulp van metamodellen en op basis van twintig variabelen kunnen de gegevens worden

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

24-03-20 16:48

FOTO: ROB DAMMERS

PREDICTIVE MAINTENANCE 17

09FOT aangepast naar specifieke situaties. De belangrijkste variabelen daarvan bleken spoorstaafprofiel, voertuigsnelheid, verkanting, asbelasting, boogradius, materiaalhardheid, wrijvingscoëfficiënt en de stijfheid van de rijtuigen te zijn. In de verzamelde data worden met artificial intelligence automatisch defecten herkend. De onderzoekers brachten het asset management proces bij Strukton in kaart. Ten slotte is onderzocht hoe innovaties moeten worden gemanaged om ze maximaal te laten bijdragen aan de afgesloten (en af te sluiten) contracten. De modellen helpen Strukton op termijn om te bepalen welke onderhoudsactiviteiten (slijpen of vervangen) op welk moment nodig zijn.’

Dit model is generiek en Strukton was enthousiast over de mogelijkheden. Het is toegepast op de gegevens van het afgelopen jaar en vooral om te voorspellen of er scheuren door vermoeiing ontstaan. Het bleek een goede match te geven.’

beeld doordat treinen hogere snelheden krijgen, zwaarder of langer worden en er met een hogere frequentie op het spoor wordt gereden. Dat geeft een ander belastingspatroon van de spoorstaven. Daar kan het model rekening mee houden.’

Het model heeft ook belangstelling gekregen vanuit het buitenland door de brede toepasbaarheid van het model. ‘Bijvoorbeeld in Australië, waar het toepassen van het model kan leiden tot kostenbesparingen. Immers, door het model kan een betere voorspelling worden gegeven om het onderhoud in te plannen. Dat geldt voor Nederland, maar zeker ook voor afgelegen trajecten in uitgestrekte gebieden.’ Het is alleen nog te vroeg om in de cijfers te zien hoe groot de besparingen in de praktijk zijn.

Wisselend belastingspatroon

defecten herkend.

Een gegeven op de achtergrond is dat het materiaal van spoorstaven en wielen van de treinen op elkaar zijn afgestemd. Meghoe: ‘Je ziet dat de belasting van het spoor in de loop van de tijd verandert. Bijvoor-

Trillingsmetingen met mobiele telefoons

In de verzamelde data worden met artificial intelligence automatisch

Verder onderzoekt de TU Twente via een ander project hoe met mobiele telefoons

(bijvoorbeeld van machinisten of reizigers) data kan worden verzameld over de kwaliteit van het spoor, als aanvulling op de traditionele meettrein. ‘Een mobieltje kan trillingen verzamelen en die doorgeven.

Momenteel gebeurt dat met auto’s op asfaltwegen, bijvoorbeeld de A10 Zuid bij Amsterdam. Dat kan ook voor treinen worden ingezet. Dan kun je nagaan welke stukken spoor op welk traject meer, of afwijkende trillingen laten zien. Dat is weer input voor onderhoudsmodellen. Je moet dan wel onderscheid maken tussen trillingen die de trein zelf veroorzaakt of die in het traject zitten.’

Hoewel dit onderzoek minder ver gevorderd is, geeft dit wel aanknopingspunten om doorlopende metingen te kunnen verrichten en een indicatie te krijgen van de staat van de sporen, bijvoorbeeld door trillingsdata via een app te verzamelen.

In de voorhoede Volgens Meghoe wordt het project (In2Rail) waargenomen in de spoorwereld. ‘We lopen hiermee in de voorhoede om voorspellend onderhoud mogelijk te maken in het railinfra onderhoud. Binnen Shift2Rail leggen we contacten voor internationale samenwerkingen binnen Europa.’ ■

02

iMaintain 20

IMA Q Strukton Rail.indd 17

24-03-20 16:48

18 ASSET MANAGEMENT

Uit de mottenballen De elektriciteitsprijzen waren vanaf 2013 zo laag dat veel energiebedrijven units sloten. Om er zeker van te zijn dat ze weer konden produceren als de markt verbeterde, legde men de turbines en ketels in de mottenballen. Inmiddels is de spark spread weer gunstiger en kunnen de afgeschakelde eenheden weer gaan produceren. Maar dan moeten ze wel eerst grondig worden gereviseerd.

David van Baarle

De overgang naar een duurzamere energievoorziening gaat niet zonder slag of stoot. Waar de energiebedrijven rond 2008 nog een groeimarkt zagen voor gasgestookte centrales, verslechterde de markt vanaf 2013 aanzienlijk. De spark spread, het verschil tussen de gas- en de elektriciteitsprijs, werd zo dun dat energiebedrijven niet meer in staat waren hiermee hun vaste jaarlijkse kosten te dekken..

Toen de bedrijven een aantal jaren later voor noodzakelijke revisies stonden, was de keuze dan ook of tientallen miljoenen investeren of de installaties in de mottenballen te leggen. Voor vele installaties viel de keuze op dat laatste. De gloednieuwe Magnumcentrale van Nuon (nu Vattenfall) zette twee units tijdelijk stil, de C-unit van de Clauscentrale van RWE werd uit bedrijf genomen en ook de Maximacentrale en delen van de Eemscentrale van Engie stonden stil. Warmtekrachtcentrale

Delesto 2 van Nouryon werd om dezelfde reden gesloten.

Nu is dat uit bedrijf nemen nog niet zo heel eenvoudig, omdat de energiebedrijven de installaties wel zodanig wilden conserveren dat ze niet verslechterden.

Inmiddels is de markt weer wat gunstiger geworden en worden de installaties uit de mottenballen gehaald. Dat is natuurlijk een gunstige ontwikkeling, maar volgens de energie-experts van de bedrijven schuilt er ook een gevaar. Het stabiele, niet-weersafhankelijke vermogen wordt straks namelijk volledig benut, terwijl het volatiele vermogen van wind- en zonneenergie alleen maar toeneemt.

Mottenballen In 2017 legde Harry Talen nog uit waarom en hoe hij ĂŠĂŠn eenheid van de Maximacentrale in Lelystad wilde conserveren.

De twee gasgestookte STEG-eenheden

Moerdijk 1

02 20 iMaintain

IMA T Mottenballen.indd 18

FOTO: RWE

De enige centrale die nog wel is geconserveerd, is de warmtekrachtcentrale Moerdijk 1 van RWE. Deze centrale draaide tot voor kort nog met mooie rendementen omdat het onderdeel was van de stoomketen van buurman Shell. De centrale kreeg hogedrukstoom van afvalverbrander Attero aangeleverd op een temperatuur van vierhonderd graden Celsius, waardeerde dit op naar vijfhonderd graden Celsius en stuurde dit onder de westelijke insteekhaven door naar Shell. De contracten met zowel Attero als Shell liepen echter af en Attero gaat nu direct stoom leveren aan Shell. Wanneer de centrale wel weer interessant wordt in het energiesysteem, is onduidelijk.

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

24-03-20 16:50

ASSET MANAGEMENT 19

met elk een vermogen van 440 megawatt hebben een elektrisch rendement van ruim 59 procent. Dat is zeer efficiënt, maar niet genoeg om te kunnen produceren tegen de elektriciteitsprijzen van die tijd. Bovendien was het vooruitzicht op verbetering niet zodanig dat een grote onderhoudsinvestering in de assets te verdedigen was. En dus besloot het management van Engie een van de twee eenheden in de mottenballen te leggen. Ook twee van de vijf eenheden van de Eemscentrale zouden tot nader order sluiten.

FOTO: RWE

Harry Talen (Engie): ‘Hoewel we de onderhoudskosten tot een minimum proberen te beperken, is mottenballen nooit gratis.’

‘Eigenlijk besluit je op dat moment dat je alleen nog maar het hoogst noodzakelijke onderhoud uitvoert om de eenheid te conserveren’, zegt Talen. ‘Nadat we de stoomketels leegmaakten, zetten we er drogers op die het vocht continu afvoeren om corrosie te voorkomen. We smeerden waar nodig en draaien de turbines regelmatig rond zodat ze niet vast zouden lopen. Hoewel we de onderhoudskosten tot een minimum proberen te beperken, is mottenballen nooit gratis. Je zult dan ook steeds moeten overwegen of het in stand houden van de installaties economisch nog wel haalbaar is. Uiteindelijk rek je de technische levensduur misschien een beetje, maar ook daar zitten grenzen aan.’

In gebruikname In 2018 werd al duidelijk dat de omstandigheden voor gasgestookte energiecentrales zouden verbeteren en begonnen energiebedrijven weer na te denken over het opnieuw in gebruik nemen van hun geconserveerde units.

Talen: ‘Inmiddels is de spark spread beter geworden, of eerlijk gezegd: minder slecht. De gasprijs is gunstiger en de elektriciteitsprijzen hoger. Daar komt bij dat de zogenaamde darkspread voor kolenstroom juist ongunstiger is geworden, dankzij hogere kolenprijzen en een verhoogde CO2-prijs in de emission trade scheme. Hoewel de horizon voor de

Claus C Claus C werd in 2012 in gebruik genomen, maar in 2014 weer stilgelegd vanwege slechte marktomstandigheden. Claus C is een van RWE’s grotere productiefaciliteiten. Ze is uitgerust met een recente gasgestookte gecombineerde stoom- en gasturbine. De centrale heeft een vermogen van 1304 megawatt, met een efficiëntie van ongeveer 58 procent.

Net als veel centrales werd ook deze zeer efficiënte unit in de mottenballen gelegd. Toen de omstandigheden op de energiemarkt in 2018 verbeterden, besloot RWE de centrale uit de mottenballen te halen. De experts van RWE maakten een risico- en urgentieprofiel op van de diverse onderdelen en controleerden aan de hand van deze profielen de diverse onderdelen van de unit. Een van de grotere revisies was de vervanging van een 380 kilovolt connector. Ook een uitdaging was dat turbineleverancier Alstom inmiddels was verkocht aan GE, dat de turbine-activiteiten weer doorverkocht aan het Italiaanse Ansaldo. Het duurde dan ook even voor duidelijk was wie de revisie van de turbine kon uitvoeren.

De revisie is overigens wel succesvol verlopen. Het lukte de leverancier zelfs om het rendement van de generator van unit B van 37 procent op te waarderen tot 58,5 procent.

elektriciteitsmarkt nog steeds niet verder gaat dan twee jaar vooruit, denken we dat deze trend de komende vijf jaar nog wel doorzet. En dus hebben we besloten de noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden uit te voeren om de komende jaren weer twee installaties te laten draaien in Lelystad. Hetzelfde geldt voor de Eemscentrale. Ook die twee installaties komen in het najaar weer op het net.’

Schoepen Het groot onderhoud aan de STEGinstallatie is behoorlijk kostbaar en tijdrovend. ‘Eerst verwijderen we alle isolatie van de gasturbine, stoomturbine,

09FOT

generator en stoomketel voor we deze open kunnen maken voor een grondige inspectie. Wat we precies tegenkomen weten we niet, maar met temperaturen van duizend tot 1200 graden Celsius en units die regelmatig moeten opstarten en weer stoppen weet je dat bepaalde slijtagepatronen kunnen optreden. We weten in ieder geval zeker dat we de schoepen van zowel de gas- als de stoomturbine moeten vervangen. De turbinebouwer eist zo’n vervanging na een bepaald aantal draaiuren. We kunnen natuurlijk wel zelf beslissen om de levensduur te rekken, maar dan zijn we niet verzekerd. Als er een schoep afbreekt, kan een turbine trip-

02

iMaintain 20

IMA T Mottenballen.indd 19

24-03-20 16:50

20 ASSET MANAGEMENT

FOTO: NOURYON

pen en heb je niet alleen uitval, maar ook een veiligheidsprobleem. We tornen dus ook niet aan de leveranciersvoorschriften.

Die schoepen zijn van exotisch materialen gemaakt en vergen specialistische kennis van de leverancier. Alleen al dit onderdeel kost vele miljoenen euro’s. Het duurt dan ook zo’n drie maanden voor de units weer in orde zijn voor de komende vijf jaar. En dan rekenen we de tijd nog niet eens mee voor het bestellen van onderdelen. Het kost zomaar anderhalf jaar voordat je een centrale weer hebt opgestart. We verwachten nu dat Unit 2 van de Maximacentrale ook deze zomer zal draaien terwijl de twee units van de Eemscentrale in het najaar stroom leveren.’

Talen: ‘Een black-out kan een samenleving op zeer korte termijn ontwrichten. Dat moeten we te allen tijde voorkomen.’

Capaciteitsmarkt Hoewel Talen de ingebruikname van de centrales vooral als positieve ontwikkeling ziet, wil hij toch waarschuwen. ‘Naar mijn weten komen dit jaar alle geconserveerde centrales weer op het net. Dat betekent dat we aan de limieten zitten wat betreft flexibele peakshave units. In de tussentijd worden kolencentrales uitgefaseerd en neemt het aantal offshore-windparken toe.

Tegelijkertijd zien we dat de gascentrales tussen 2025 en 2040 allemaal het einde van hun levensduur bereiken, zelfs de nieuwere. De Nederlandse overheid is van mening dat de markt dit wel oplost, maar met de huidige prijzen zal niemand investeren in een nieuwe centrale. Daarnaast is en blijft de energiemarkt onzeker voor de langere termijn. In landen om ons heen zien ze dezelfde impasse ontstaan en worden capaciteitsvergoedingen betaald om er zeker van te zijn dat er voldoende vermogen is om zogenaamde dunkelflaute op te vangen, de periodes dat het niet waait en de zon niet schijnt.

De Nederlandse overheid denkt bij tekorten nog steeds terug te kunnen vallen op import, maar het is maar de vraag of de omringende landen op die momenten wel genoeg opwekcapaciteit hebben.

Duitsland zit in een fase waarin ze zowel

Delesto 2 Ook Nouryon investeert in het opnieuw in gebruik nemen van een centrale. De warmtekrachtcentrale Delesto 2 werd al in 2012 geconserveerd vanwege de ongunstige omstandigheden voor dit soort flexibele units. Juist de flexibiliteit is nu de reden om de centrale na acht jaar weer in conditie te brengen.

De warmtekrachtcentrale gaat vanaf eind 2020 actief bijdragen aan de transitie naar een stabiel en duurzaam elektriciteitssysteem. De installatie zal daartoe jaarlijks zo’n 125 tot 200 keer als start-stopinstallatie worden ingezet gedurende beperkte periodes van de dagen of weken. Het zwaartepunt zal waarschijnlijk liggen in de herfst, winter en voorjaar. Met de herstart komt 350 megawatt aan elektrisch vermogen beschikbaar. Voor de site Delfzijl is dit besluit volgens Nouryon van groot belang. De uitstoot van CO2 van een gasgestookte centrale is ongeveer de helft van die van een kolencentrale. Met het besluit zijn in totaal twintig directe arbeidsplaatsen gemoeid.

Aanleiding voor het besluit zijn de veranderingen in de (inter)nationale energiemarkt, zoals de voorgenomen sluiting van kolencentrales en de enorme toename van duurzame energie in de vorm van wind- en zonne-energie. Dat maakt de inzet van flexibele units, zoals gasgestookte warmtekrachtcentrales, uit oogpunt van evenwicht op de energiemarkt noodzakelijk. De gunstige prijsontwikkelingen en -verwachtingen op de elektriciteitsmarkt als gevolg hiervan spelen ook een belangrijke rol in het besluit. Meer over Delesto 2 leest u op pagina 38.

kolenstroom als kernenergie afbouwt. België gaat wel gascentrales bouwen, maar dat is als vervanging voor de kerncentrales in Doel en Tihange.’

In Nederland zijn al zorgwekkende situaties ontstaan. 23 januari werd er net aan drie gigawatt wind- en zonne-energie opgewekt terwijl de piekvraag 83 gigawatt was. ‘Duitsland, België en GrootBrittannië hebben al of denken aan een

capaciteitsvergoeding. Nederland investeert vooral in internationale verbindingen.

Er zijn echter scenario’s denkbaar dat de dunkelflaute heel Europa kan treffen. Dan heb je niet veel aan een verbinding met Noorwegen of Denemarken. Of batterijen die alleen korte vraagpieken kunnen opvangen. Een black-out kan een samenleving op zeer korte termijn ontwrichten. Dat moeten we te allen tijde voorkomen.’ ■

02 20 iMaintain

IMA T Mottenballen.indd 20

24-03-20 16:50

TECHNIEKHELD 21

‘Eerst zaaien, dan oogsten’ Naast zijn baan als werkvoorbereider bij Engie steekt de 57-jarige Jan-Willem van der Pol veel tijd in het enthousiasmeren van studenten voor de technische sector.

In januari ontving hij zijn diploma hybride instructeur en nu staat hij wekelijks een dag voor de klas bij het Techniek College in Rotterdam. ‘Het is leuk om in de laatste fase van mijn werk iets heel uitdagends ernaast te doen.’

Miriam Rook

Jan-Willem van der Pol met eerstejaars mbo-student Levi van Ree (18 jaar) van de opleiding Middenkader Engineering aan het Da Vinci College in Dordrecht.

Waarom deze opleiding?

‘Steeds meer bedrijven krijgen te maken met de schaarste aan technisch personeel, onder andere door vergrijzing. Ook voor de klas is er meer vergrijzing en staan docenten soms ver van de werkvloer af. In de energietransitie waarin we ons bevinden, hebben we nu juist extra handen nodig om samen die enorme uitdaging te kunnen oppakken. Door technisch personeel in te zetten als hybride instructeurs kunnen studenten enthousiast worden gemaakt voor de sector. Ik zat tijdens mijn opleiding in een diverse groep mensen, met leeftijden van 28 tot 60 jaar en functies als loodgieters, projectleiders, monteurs. Er zaten zelfs directeuren bij vanuit het mkb. Ik vind het bijzonder dat zij met hun drukke banen hiervoor tijd vrijmaken, omdat ze de noodzaak van goed praktijkonderwijs inzien.’

Waar liggen je uitdagingen?

‘De grootste uitdaging voor iedereen die twee functies vervult, is goed plannen en organiseren. Maar ik vind het erg leuk om op deze manier in contact te komen met andere werkwijzen of culturen. Daarnaast

houden studenten je jong en scherp. Ik moest voor de opleiding zo’n tachtig uur stage lopen en stond ineens voor een klas vol zestienjarigen. Dat was best even wennen, maar ik vind het een leuke doelgroep om mee te werken. Wel zijn ze nog snel afgeleid door mobieltjes. Ik heb die daarom in de klas verboden, om even gefocust te kunnen zijn tijdens de praktijklessen.

Dat viel in eerste instantie natuurlijk niet zo goed, maar zo leren ze wel dat ze daar in hun loopbaan ook niet continu mee bezig kunnen zijn.’

Wat vind je belangrijk om mee te geven aan de studenten?

‘Ik wil ze graag wat meegeven over een goede beroepshouding. Dan bedoel ik op tijd komen, veiligheidsvoorschriften goed volgen, pbm’s dragen, hoe werk je met bepaalde materialen, noem het maar op. Zo bereid je ze alvast voor op een toekomstige baan. Ik probeer dat veel te herhalen en laat regelmatig filmpjes over deze thema’s zien, om het tastbaar maken. Bovendien weten sommige studenten nog niet precies welke banen bij hun studierichting passen. Het is fijn te merken

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

IMA L Techniekheld.indd 21

dat ze enthousiast worden door de praktijkverhalen die ik deel.’

Wat vond je werkgever van deze stap?

‘Binnen mijn bedrijf kenden ze het fenomeen hybride instructeur nog niet zo goed. Samen met een collega heb ik de opleiding gevolgd en dat heeft tot zoveel enthousiasme binnen het bedrijf geleid, dat nu nog twee collega’s zijn begonnen.

Engie omarmt de doelstellingen van maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Daar hoort de verbinding met het onderwijs natuurlijk ook bij. Daarnaast hebben we die jongelui hard nodig. Je moet dus eerst zaaien, dan oogsten.’ ■

Techniekhelden Techniekhelden zijn technici die om bepaalde redenen onmisbaar zijn voor het bedrijf of die iets bijzonders doen of hebben gedaan met grote impact. Heeft u een collega die u in het zonnetje wilt zetten? Laat het ons weten via redactie@industrielinqs.nl

02

iMaintain 20

24-03-20 16:51

Het iMaintain platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond onderhoud en asset management. Het platform belicht op een journalistieke en onafhankelijke manier innovaties, behandelt actuele onderwerpen en inspireert. Via het vakblad iMaintain, met de website www.imaintain.info, met drie rondetafelmeetings per jaar, diverse bijeenkomsten en met een jaarcongres bereikt het iMaintain platform haar doelgroep.

Partnernieuws Mainnovation breidt uit door overname Traduco Mainnonvation heeft Tradudo overgenomen, een bedrijf met sterk vergelijkbare dienstverlening. De bedrijven gaan de krachten nu bundelen. Mark Haarman, managing partner van Mainnovation: ‘Traduco is altijd op een positieve manier bij ons in beeld geweest. Hun gestructureerde aanpak sluit goed aan bij onze dienstverlening. Zij waren het eerste adviesbureau dat inzette op asset management en dit profiel past bij ons.’ Mainnovation breidt met de overname haar personeels- en klantenbestand uit.

BASF produceert ontsmettingsmiddelen in Ludwigshafen om gratis weg te geven BASF gaat vanwege de uitbraak van het coronavirus ontsmettingsmiddelen maken op haar site in Ludwigshafen.

Er zijn maatregelen genomen om de productie daarvan in de fabriek mogelijk te maken. BASF wil de desinfectiemiddelen gratis geven aan ziekenhuizen in de regio Rhine-Neckar. Het bedrijf start daar waarschijnlijk eind maart mee. Het bedrijf produceert in haar vestiging in Ludwigshafen een deel van de grondstoffen die gebruikt worden voor de productie van desinfectiemiddelen. Andere noodzakelijke grondstoffen koopt ze extern aan. BASF heeft nu enkele metrische tonnen, met name isopropanol, toegewezen aan de productie van handontsmettingsmiddelen. BASF heeft een speciale vergunning gekregen om de medische desinfectiemiddelen te maken.

DSM start biobased productie van sterke vezel DSM, Sabic en UPM Biofuels (producent van duurzame grondstoffen) gaan samenwerken om de duurzaamheidsafdruk van het product Dyneema te verbeteren. Dat meldt Chemelot. Dyneema is een supersterke kunststofvezel op basis van polyetheen. Door deze samenwerking wordt voor de productie van de vezel overgestapt op Bioverno. Dit is een biobased grondstof die wordt geproduceerd door het bedrijf UPM Biofuels uit het residu van het pulpproces.

Sabic verwerkt dit vervolgens om hernieuwbaar ethyleen te maken onder hun TruCircle-oplossing. Dat bevat gecertificeerde hernieuwbare producten, met name harsen en chemicaliën uit biogebaseerde grondstoffen die niet concurreren met de voedselketen en helpen de CO2-uitstoot te verminderen.

Partners van het iMaintain platform

Bekijk alle partnerfilmpjes op www.imaintain.info/partners-leden

Contentpartners Kennis- en innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie

Leden van het iMaintain platform

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het iMaintain platform, kijk dan op www.imaintain.info of neem contact op met Janet Robben: Janet@industrielinqs.nl – 020 3122 085

IMA G Platform.indd 22

24-03-20 16:53

‘Quotes’ ‘De uitdaging is om incidenten te voorkomen, de veiligheid te vergroten en de risico’s van ‘onzichtbare’ defecten te verminderen. Beplatingen en isolatie verwijderen, uit bedrijfstelling, staal beoordelen en stellingen bouwen kosten de Nederlandse industrie door stilstand jaarlijks honderden miljoenen euro’s.’

Rob de Heus, World Class Maintenance, over het project waarin een dertigtal partners uit de proces- en chemische industrie samen met Veiligheid Voorop en WCM een set van praktische tools ontwikkelt. Ze zijn bedoeld om corrosie onder isolatie beter te managen.

‘Als we denken aan grote energieverbruikers, dan gaan onze gedachten al gauw naar de luchtvaart of de procesindustrie. De grootste groeier qua energiegebruik is echter de ICT. In 2015 gebruikte ICT wereldwijd ongeveer 1700 terawattuur elektrisch vermogen. Dat komt neer op ongeveer acht procent van het totale verbruik in dat jaar. In 2030 zal dat volgens ramingen maar liefst dertig procent zijn. In 2015 verbruikten datacenters 203 terawattuur. Naar verwachting stijgt dat naar 3390 terawattuur in 2025. Meer dan het zestienvoudige…’

Heinrich Wörtche, TU Eindhoven/Hanzehogeschool Groningen, in het hoofdinterview in deze editie.

Het expertpanel van het iMaintain platform bestaat uit: Henk Akkermans Hoogleraar Supply Chain Management, Universiteit Tilburg

Mark Haarman

Nico van Kessel

Jan Stoker

Maarten Habets

Ton Klinkenberg

Roelf Venhuizen

Managing partner, Mainnovation

Principal consultant Asset Management, Tata Steel

Wetenschappelijk directeur WCM Erik Bijlsma Directie-adviseur asset management, Gemeente Amsterdam

Dennis Braamse

Manager asset management, LambWeston/Meijer

Senior global lead Maintenance & Asset management, Heineken Maintenance Manager of the Year 2018

Hans Hennekam

Manager IA Service Europe, Yokogawa

Directeur, Phijns

Senior lecturer assetmanagement en maintenance, Hogeschool Utrecht

Bestuurslid, Veiligheid Voorop, Voormalig CEO NAM en voorzitter Profion

Theo Knijff

Senior maintenance & reliability manager, Dow Chemicals

Binne Visser

Director Prod. Eng. & Maintenance, Philips Maintenance Manager of the Year 2017

Annemarie Burgemeester

Senior asset manager civiel, Rijkswaterstaat

Michael Donders

Manager techniek & engineering, Delicia Eigenaar Donders RCM Consultancy

Leo van Dongen

Professor Maintenance Engineering, Universiteit Twente

Ivo van der Gaag

Operational director, Alpha Storage Group

Rob de Heus

Champion World Class Maintenance, Sitech Services

Cor van de Linde

Directeur innovatieplatform iTanks

Ivo van Vliet

Algemeen directeur, ENGIE Services West Industrie

Maintenance Manager of the Year 2012

Geert-Jan van Houtum

Professor Reliability, Quality en Maintenance, TU Eindhoven

Ton Huibers

Manager Technische Dienst, Nedschroef

Celeste Martens

Manager maintenance, Croonwolter&dros

Oprichter Semiotic Labs

Asset manager, Schiphol Group

Maintenance Manager of the Year 2019

Taco Mets

Technical director, Van Meeuwen Industries

Maintenance Manager of the Year 2013

Simon Jagers

Ron Wever

Johan Wolt

Maintenance manager, Nouryon MCA Delfzijl Maintenance Manager of the Year 2014

Mark Oosterveer

Programmamanager, iTanks

Tim Zaal

Consultant TZConsultancy

Bestuurslid WCM

Michel Grijpink

Learning & Development consultant, Hogeschool Utrecht

IMA G Platform.indd 23

Giel Jurgens Asset owner, Havenbedrijf Rotterdam

Peter Schokker

Maintenance manager, Koninklijke Vezet Maintenance Manager of the Year 2016

24-03-20 16:53

24 MAINTENANCE MANAGER

Sturen op kwaliteit brengt rust in onderhoudsorganisatie Het lukte maintenance manager Pezhman Baharvand de standtijd van segmenten in de continugietmachine van Tata Steel met vijftien weken te verlengen. Een combinatie van levensduurverlengende technieken en een duidelijkere organisatiestructuur zorgde voor een aanzienlijke kwaliteitsverbetering. Daarmee keerde de rust terug in de afdeling, die nu meer tijd heeft om verbeteringen door te voeren.

David van Baarle

Maintenance manager Pezhman Baharvand had een mooie loopbaan bij FrieslandCampina in zijn woonplaats Den Haag. Toch hoefde hij niet lang na te denken toen een vacature vrijkwam bij Tata Steel in Velsen-Noord. ‘Maintenance management in de voedselindustrie is uitdagend werk. Je levert immers direct aan de consument waardoor klachten heel snel zichtbaar worden. De zware industrie heeft andere uitdagingen. Zeker bij Tata Steel waar men met hoge temperaturen en een stoffelijk materiaal als ijzererts de hoogste kwaliteit staal maakt. De klant is minder zichtbaar, omdat je levert aan producenten van bijvoorbeeld auto’s of bouwbedrijven. Dat maakt de uitdaging echter niet minder om de overall equipment effectiveness (OEE, red.) te verbeteren. Het in conditie houden van assets die moeten functioneren bij temperaturen van 1500 graden Celsius en zware belasting is een uitdaging die ik graag wilde aangaan.’

Twee jaar geleden stapte Baharvand dan ook over naar de Oxystaalfabriek 2 van Tata Steel.

Staal In de fabriek komt het vloeibare ruwijzer binnen dat de hoogovens produceren uit ijzererts. Het ruwijzer krijgt eerst nog 25 procent schroot toegevoegd, waarna het mengsel een convertor in gaat. Door zuivere zuurstof op het mengsel te blazen, oxideert het koolstof in het ruwijzer en ontstaat staal.

Dit vloeibare staal zet Tata Steel in de continugietmachine om in dikke plakken staal. Baharvand is met name dagelijks bezig om dit proces in goede banen te leiden. ‘Het vloeibare staal komt in gietpannen aan bij de continugietmachine.

De operator kiept de bak om boven de verdeelbak, die het staal verdeelt over twee gietvormen. Het in dikke plakken gevormde staal gaat vervolgens eerst verticaal en daarna horizontaal verder,

02 20 iMaintain

IMA J Maintenance manager.indd 24

ondersteund door rollen. Mijn afdeling is zowel verantwoordelijk voor het functioneren van de applicaties als het reviseren van de wisseldelen. Daarbij is het ons doel om de onderhoudsintervallen zoveel mogelijk te rekken met verbetertrajecten.

Terwijl we de oorzaak van repeterende storingen proberen te achterhalen om de oorzaak weg te kunnen nemen.’

Hoewel de taakomschrijving redelijk eenvoudig is te maken, is de uitvoering ervan zeer complex. Alleen al het formaat van de diverse onderdelen is indrukwekkend groot. En dan zijn de afzonderlijke segmenten ook nog eens voorzien van een stelsel aan olieleidingen voor hydrauliek, waterleidingen voor koeling en diverse elektrische systemen die de conditie van het systeem monitoren. ‘Als bijkomende uitdaging is het medium dat de gietvormen en rollen passeert niet alleen heel heet, maar ook verre van steriel. De segmenten waar de rollen in zitten, zitten dan ook vol organische en anorganische vervuiling.’

Kwaliteit leidend Baharvand stuurt een team van ongeveer vijftig man aan die de onderdelen inspecteren, onderhouden, reviseren en verbeteren. ‘De staalproductie gaat 24 uur per dag zeven dagen per week door, dus werken we in een vijfploegendienst.

Gezien de complexiteit van het proces en de extreme procescondities waaronder we werken, moeten we onze taken heel intensief afstemmen met operations en het kwaliteitsteam. Dat betekent nauwkeurige terugkoppeling in de kwaliteitssystemen, maar ook wekelijks overleg tussen de technische beheerorganisatie, de kwaliteitsdienst en productie.’

Baharvand begon zijn loopbaan twee jaar geleden met een maintenancescan om te kijken waar zijn afdeling stond in het company asset management framework. ‘De scan laat zien waar je staat als maintenance-organisatie en waar dient

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

24-03-20 16:55

FOTO’S: DAVID VAN BAARLE

MAINTENANCE MANAGER 25

te worden gewerkt. Hij onderscheidt drie niveaus: basic, performance excellent en continuous improvement. Ik wilde weten waar de krachten lagen en waar nog ruimte voor verbetering was. Daarbij kijk je niet alleen naar technische aspecten, maar ook naar asset master data, organisatie, werkvoorbereiding, contractmanagement en flow reduction, et cetera.’

Uit de scan kwam naar voren dat de werkprocessen en organisatie moesten worden verbeterd om de kwaliteit naar een hoger niveau te brengen. Gereviseerde onderdelen kwamen soms eerder terug dan gepland, wat weer extra werkdruk opleverde.

Reorganisatie De crux zat hem in de organisatiestructuur. Baharvand: ‘In een team zitten werkvoorbereiders, installatiebeheerders, maintenance engineers en de onderhoudstechnici die de revisies uitvoeren. Naast die operationele functies zorgen technische specialisten voor verbeteringsmodificaties en het opstellen en aanpassen van preventieve plannen. De leden van het kwaliteitsteam zorgen voor controle van de werkzaamheden en kwaliteits­

bewaking. In de oude organisatie vielen al die functies onder de verantwoordelijkheid van de teamleiders. Die teamleiders rapporteerden weer aan de maintenance manager.’

Pezhman Baharvand (Tata Steel): ‘Duidelijke profielen en afgebakende taken en verantwoordelijkheden geven veel meer rust.’

De teamleiders stonden onder druk om het werk snel af te krijgen en verloren in de waan van de dag de kwaliteit soms uit het oog. ‘Ik wilde een meer afgewogen balans tussen werkvoorbereiding en planning en tussen kwaliteit en doorlooptijd.

Als we dingen in één keer goed doen, kost dat eerst meer tijd. Maar dat tijdverlies win je terug door meer rust in de organisatie. Om de kwaliteit te verbeteren, plaatste ik de inspecteurs functioneel naast de teamleiders, zodat de slager niet meer zijn eigen vlees keurde. Assets

werden pas vrijgegeven als de kwaliteitsmanager deze had goedgekeurd. Doordat teamleiders en monteurs wisten dat een gereviseerd segment kon worden afgekeurd, werden ze scherper op kwaliteit.

Dat kwam uiteindelijk ook de werkdruk en het budgetbeheer ten goede.’

Functiescheiding Baharvand besloot tevens de functieprofielen beter af te bakenen. ‘In de loop van de jaren hadden de inspecteurs bijvoorbeeld allemaal administratieve taken naar zich toe getrokken die helemaal niet in hun profiel pasten. En teamleiders voerden ook zelfstandig technische verbeteringen door. Allemaal begrijpelijk in een hecht team dat elkaar graag helpt. Maar het is niet altijd even productief. Als iemand heel veel bordjes omhoog moet houden, neemt de kans toe dat hij er één laat vallen. Duidelijke profielen en afgebakende taken en verantwoordelijkheden geven veel meer rust. Je moet wel goede afspraken maken over de schemergebieden op momenten dat functies elkaar overlappen.’

Hij vervolgt: ‘We hebben ons samen in multidisciplinaire teams gebogen over wat een goede revisie nodig heeft en welke

02

iMaintain 20

IMA J Maintenance manager.indd 25

24-03-20 16:55

09FOT

iMaintain 2020 SC

HR

IJF

NU

IN

DUDOK HUIS - TATA STEEL | VELSEN-NOORD | 18 SEPTEMBER

HET SCHADUWPARLEMENT VAN ONDERHOUD Onderhoud is niet een woord dat vaak voorkomt in de troonrede of wordt uitgesproken tijdens de Algemene Beschouwingen. Daarom vindt het iMaintain platform het hoog tijd om een eigen Schaduwparlement van Onderhoud op te richten. Op de derde vrijdag van september dienen verschillende schaduwkamerleden moties, wetswijzigingen en begrotingsvoorstellen in die de staat van de Nederlandse assets moeten versterken. Zowel in de infrastructuur als in de industrie.

Debatteer en stem met ons mee op vrijdag 18 september bij Tata Steel in IJmuiden!

Verkiezing Techniekheld 2020 De uitdaging is duidelijk: industrie en infrastructuur hebben technici nodig om de boel draaiende te houden en de uitdagingen van de toekomst aan te gaan. Denk aan de energietransitie en het creĂŤren van economische stabiliteit. Dat kan alleen als de jongere generatie geĂŻnspireerd raakt om in de techniek te werken. Daarom zijn er voorbeelden nodig.

Techniekhelden dus. Heb jij een collega die verschil maakt en jongeren kan inspireren?

Meld hem of haar dan aan!

Initiatiefnemer:

Partners:

www.imaintain2020.nl IMA Advertenties.indd 26

24-03-20 16:41

MAINTENANCE MANAGER 27

stappen de kwaliteit, veiligheid en doorlooptijd verbeteren. En hoewel iedereen nu afgebakende taken heeft, weten ze wel iets van wat de ander doet. Op die manier kunnen we elkaars werk overnemen als iemand om welke reden dan ook niet aanwezig is.’

Gietvorm Het onderhoud aan de gietvorm is misschien nog wel het meest uitdagende stuk onderhoud voor Baharvand en zijn team.

‘De gietvorm is opgebouwd uit vier koperen wanden met een huid van keramiek.

Onder de vorm zitten twee oscillatoren die voor een beetje deining zorgen zodat het staal niet vastkoekt. In die eerste fase vormt het vloeibare staal samen met een toegevoegd poeder een kwetsbare huid.

Je wilt niet dat er een stukje staal in de hoek blijft zitten dat later loskomt. Dat zou de huid kunnen doorboren waarna het vloeibare staal in de kern doorbreekt.

Zo’n doorbraak kost heel veel geld omdat het staal overal in het systeem gaat zitten.

Dit leidt tot grote schades. Gelukkig weten we dit soort doorbraken steeds meer te beperken. Door wekelijks te overleggen met zowel productie als maintenance en de beheerorganisatie krijgen we continu inzicht in factoren die vooraf gaan aan bijvoorbeeld een doorbraak of een verzakte rol. We kunnen dan ook zeventig procent van het onderhoud preventief uitvoeren. Het is de uitdaging om ook de overige dertig procent correctief onderhoud zoveel mogelijk terug te dringen.’

De balans tussen kosten voor preventief onderhoud en de gevolgen van een doorbraak is redelijk precair. ‘Het preventieve onderhoud aan de vier platen kost honderdduizend euro. Als je dit te vaak uitvoert, wordt het al snel kostbaar. We volgen nu een gebruiksafhankelijk onderhoudsregime waarbij we de platen na 1800 ladingen uitbouwen en reviseren.

De keramieklaag etsen we weg, samen met een klein laagje koper. Vervolgens brengen we een nieuwe keramieklaag aan. Dit etsen kan je niet uitentreuren blijven doen. Dus ook hier moet je zorgvuldig de kosten afwegen tegenover de risico’s op uitval of productieverlies.’

Baharvand en zijn team proberen dan ook de grenzen op te zoeken tussen preventief en voorspellend onderhoud.

‘Met behulp van SAP evalueren we de onderhoudshistorie en koppelen dit aan

het gedrag van de machine. Het is ons tot nog toe steeds weer gelukt om de intervallen net iets op te rekken.’

Standtijden Baharvand toont een overzicht van de dagen dat de segmenten van de continugietmachine in bedrijf zijn. ‘Hoe verder je in het proces komt, hoe minder kritisch de assets worden.’ Het staal komt eerst in een gietpan terecht. Om de continuïteit te garanderen zijn er twee van deze pannen die hun lading via een zogenoemde draaitoren beurteling boven de verdeelbak lossen. Eén pan weegt 450 ton en het staal is op dat moment nog 1500 graden Celsius. De verdeelbak is niet anders dan een bassin dat de gietvorm van staal voorziet. Deze kan redelijk eenvoudig worden vervangen.

Baharvand: ‘Dankzij continue monitoring, gekoppeld aan de onderhoudshistorie, kunnen we veilig de grenzen blijven opzoeken.’

Na de gietvorm zorgen segmenten met rollen voor het verdere transport van het nog hete staal. In het begin zijn dit nog redelijk kleine rollen die zeer dicht op elkaar zitten. Dit moet onder andere omdat het staal dan nog verticaal wordt

verplaatst. Via een geleidelijke helling gaat de verticale verplaatsing langzamerhand over in horizontaal transport. De rollen worden in die horizontale fase groter en krijgen minder stress te verduren. Om de lagers van de rollen te beschermen, worden ze niet alleen continu gesmeerd, maar ook gekoeld.

‘Met name in het laatste deel hebben we de standtijden behoorlijk kunnen rekken’, zegt Baharvand. ‘De grootste uitdaging is dat de rollen weinig speling kunnen hebben. Na een revisie mag de afwijking niet meer dan een halve millimeter bedragen.

Maar ook tijdens bedrijf controleren we regelmatig de rollers. De zogenoemde roll cap checker controleert regelmatig de randdikte van de rollers. Bovendien voeren we op geplande tijden een scar clad checker langs de rollen. Dit is een soort ketting met sensoren die een actueel beeld geven van de status van de rollen. Dankzij die continue monitoring, gekoppeld aan de onderhoudshistorie van de verschillende delen van de continugietmachine, kunnen we veilig de grenzen blijven opzoeken.’

In de tussentijd kijkt het team ook naar manieren om slijtage te voorkomen. ‘Zo voorzien we de rollen van een extra stevige laag via lasercladding. Bovendien hebben we net een behoorlijk groot verbeteringsproject achter de rug waarbij we een nieuw type lagers hebben ingezet.

Dankzij die ingrepen is de standtijd met vijftien weken verlengd.’ ■

02

iMaintain 20

IMA J Maintenance manager.indd 27

24-03-20 16:55

28 CORONAVIRUS

Onderhoud in tijden van corona Er heerst veel onzekerheid over onderhoudsstops in de chemie en de energiesector. Beide sectoren zijn twee vitale onderdelen van onze samenleving in tijden van corona. Vooralsnog lijken veel stops die al aan de gang zijn, door te gaan. Bij geplande turnarounds wordt vooral gekeken of ze zijn uit te stellen.

Wim Raaijen/Dagmar Aarts

Sinds een paar weken staan Nederland en België op hun kop. Toch is het van groot belang dat vitale ketens zo veel mogelijk in tact blijven. Energie- en industriële installaties horen daar ook bij. De industrie draait nog steeds op volle toeren.

Wel staan zoals gewoonlijk verschillende fabrieken en centrales momenteel stil voor groot onderhoud, of worden ze na enkele jaren tijd stilstand weer in gebruik genomen. Vooralsnog lijken de werkzaamheden daar door te gaan. Niet gewoon, want alle voorzorgsmaatregelen worden toegepast. En dat valt niet altijd mee op fabrieksterreinen waar tijdelijk enkele honderden en soms zelfs meer mensen extra rondlopen. Kleinere groepen, meer hygiënemaatregelen, geen kantines en noem maar op.

grote onderhoudsstop bezig en ook in Antwerpen, Delfzijl en op Chemelot staan grote fabrieken in de steigers. Of alles volgens planning zal gaan, is nog zeer de vraag. Alleen al de extra voorzorgsmaatregelen kosten tijd en geld.

Er zijn veel onzekerheden. We weten niet welke maatregelen nog meer nodig zullen zijn. Ook zijn er specifieke zorgen.

Zo komen berichten uit de markt dat veel steigerbouwers uit Polen nu massaal terug naar huis zijn gegaan. Als je bijvoorbeeld een expert nodig hebt uit het buitenland, is die niet zo maar in te vliegen. Toch wordt er met man en macht gewerkt en zijn de meesten hoopvol dat de werkzaamheden, ook onder de zwaardere omstandigheden, door kunnen gaan.

Stroomversnelling Steigerbouwers uit Polen Bijna alle industriële clusters hebben er mee te maken. Zo is Shell Pernis met een

Anders is dat natuurlijk met de onderhoudsstops die nog niet zijn begonnen.

De week na de eerste zware maatregelen,

Reeds ingezette onderhoudsstops De meeste onderhoudsstops die al bezig zijn, lijken door te gebeuren. Ook op Moerdijk lijken de onderhoudswerkzaamhegaan. Uiteraard wel met de nodige corona-maatregelen. Juist den aan de Shell-installaties door te gaan. tijdens stops zijn veel extra mensen aanwezig op een productielocatie. Een greep uit de lopende onderhoudsprojecten.

Mottenballen In het noorden van Nederland zijn enkele grote projecten Elk groot industriecluster heeft momenteel wel één of meergaande. Zo is naar verluidt op Chemiepark Delfzijl een stop dere fabrieken in groot onderhoud. Met man en macht wordt gaande bij BioMCN, producent van methanol. Ook neemt Nougewerkt om de installaties straks weer op tijd aan de praat te ryon daar de warmtekrachtcentrale Delesto uit de mottenballen. krijgen. Wel kosten de extra maatregelen veel aandacht, extra Er worden veel maatregelen genomen om de werkzaamheden tijd en geld. gewoon door te laten gaan.

Op Chemelot is bij Borealis een grote stop aan de gang. Het Een eindje verderop worden twee units van de Eemscentrale bedrijf produceert in Geleen plastomeren. Kunstmestfabrikant van Engie na een paar jaar stilstand weer in gebruik genomen.

OCI Nitrogen was in de laatste voorbereidingsfase voor een In totaal zevenhonderd megawatt aan capaciteit. De werkzaamstop. Het lijkt er op dat die tot het najaar wordt uitgesteld. heden waren al in volle gang en worden nu zo goed als kan In het Rotterdamse cluster is Shell al volop in voorbereiding voortgezet. Of de eerste unit al in de zomer en de tweede in voor een grote onderhoudsstop de komende maanden in Pernis. het najaar weer in gebruik kunnen worden genomen, hangt af Eerder deze week gaf het concern aan dat groot onderhoud van welke maatregelen nog volgen in de corona-crisis. aan de fabrieken doorgaat en dat blijft in de toekomst ook

02 20 iMaintain

IMA 2 U Corona.indd 28

24-03-20 16:57

FOTO: WIM RAAIJEN

CORONAVIRUS 29

belegden al tal van bedrijven en clusters spoedoverleg om de mogelijkheden van uitstel te bespreken. Er lijkt nog veel vertrouwen te zijn in de technische integriteit van installaties. Ze staan er gemiddeld veel beter voor dan een paar jaar geleden, net na de financiële crisis. Een half jaartje uitstel kunnen de meeste fabrieken nog wel bolwerken.

Behulpzaam zijn de stapjes die verschillende bedrijven de afgelopen jaren zetten

op het gebied van digitalisering en predictive maintenance. Daardoor kunnen ze vaak beter inschatten wat de toestand is van de onderdelen, en of uitstel van een stop mogelijk is.

Voorzichtig wordt ook al gesproken over een mogelijk geluk bij een ongeluk. De huidige omstandigheden zouden zo maar de digitalisering van de industrie in een stroomversnelling kunnen brengen. Er is meer urgentie.

Onzekerheid De zorgen overheersen echter. Wat als de huidige maatregelen langer duren dan een paar weken of maanden? En wat als straks heel veel uitgestelde onderhoudsstops tegelijkertijd moeten worden uitgevoerd? Er staat immers al een enorme druk op de arbeidsmarkt. En wat als bijvoorbeeld verschillende elektriciteitscentrales tegelijkertijd storing krijgen? Onzekerheid troef in tijden van corona. ■

Onderhoud aan wegen en kunstwerken gaat door Rijkswaterstaat gaat door met projecten en werkzaamheden nu de coronamaatregelen van kracht zijn. De voorwaarde is wel dat veiligheid en kwaliteit zijn geborgd. Ook lopende en geplande aanbestedingen gaan gewoon door. Dat is de strekking van een brief die Rijkswaterstaat onlangs naar marktpartijen stuurde. ’De maatregelen hebben een enorme impact op onze maatschappij. Ook het werk waar de markt en Rijkswaterstaat samen de verantwoordelijkheid voor dragen wordt geraakt’, schrijft directeur-generaal Michèle Blom in de brief. ‘Ons is er alles aan gelegen de markt te ondersteunen. Ik zal er alles aan doen, wat binnen mijn mogelijkheden ligt, om het werk zoveel als verantwoord mogelijk door te laten gaan.’

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

IMA 2 U Corona.indd 29

Onderhoud Onder die werkzaamheden vallen onder meer: beheer en onderhoud, vervanging en renovatie, de aanleg van wegen, verkeer- en watermanagement en ICT. De veiligheid en kwaliteit moeten voldoende geborgd kunnen worden. Rijkswaterstaat bepaalt samen met de marktpartijen voortdurend of het werk veilige en kwalitatief goed kan worden gedaan.

Aanbestedingen Ook gaan aanbestedingen die lopen of gepland zijn gewoon door. Er worden alternatieven gezocht voor onderdelen van het aanbestedingsproces die normaal gesproken fysiek plaatsvinden.

02

iMaintain 20

24-03-20 16:57

30 ONDERHOUDSPROJECTEN DEFENSIE Wie: Koninkijke Luchtmacht Waar: Gilze-Rijen Wanneer: 2021 - 2022 Wat: moderniseren Apache-vloot

In totaal worden 28 Apache-gevechtshelikopters van de Koninklijke Luchtmacht herbouwd en gereviseerd. De AH-64D-helikopters worden voorzien van nieuwe rompen, transmissies en rotorbladen. Daarnaast wordt het vermogen van de motoren vergroot.

INFRA Wie: Gemeente Amsterdam Wat: programma Aanpak Wegtunnels Waar: Amsterdam Wanneer: 2019 - 2025

De gemeente Amsterdam pakt drie tunnels en de Verkeerscentrale aan. De Piet Heintunnel moet aangepakt om te voldoen aan nieuwe wetgeving. De renovatie begint in het voorjaar van 2021 en duurt tot de zomer van 2022. In de Amsterdam Arenatunnel worden technische installaties verbeterd en in de Michiel de Ruijtertunnel de brandbestendigheid van het beton.

Wie: NS Wat: modernisering 81 dubbeldekkers Waar: Haarlem Wanneer: tot met 2020

NS moderniseert tussen 2016 en 2020 81 dubbeldekkers. Er komen elk jaar ongeveer twintig nieuwe treinen op het spoor die weer jaren meekunnen.

Wie: NS Wat: modernisering 45 dubbeldekkers Waar: Haarlem Wanneer: vanaf 2020

De modernisering van 45 dubbeldekkers gaat om 242 rijtuigen met 24.500 zitplaatsen. De ombouw van het eerste treinstel is eind 2020 gereed. Na een testperiode met deze trein begint in de loop van 2021 de serieproductie en gaan ze het spoor op. Deze dubbeldekkers kunnen dan weer zo’n twintig jaar mee. Lees meer over dit project in iMaintain 2, 2019.

Wie: Port of Den Helder Wat: renovatie Zeedoksluis Waar: Den Helder Wanneer: tot en met maart 2021

Port of Den Helder heeft BAM Infra opdracht gegeven de Zeedoksluis in Den Helder te renoveren.

Het is de eerste grondige renovatie sinds de bouw van het dok in 1974. De sluis wordt voorzien van nieuwe elektrotechnische bedienings- en besturingsinstallaties. Verder worden de bewegingswerken van de sluisdeuren vervangen en krijgt het schilderwerk een opfrisbeurt.

Wie: ProRail Wat: onderhoud emplacement Kijfhoek Waar: Barendrecht / Zwijndrecht Wanneer: tot en met 2023

Met 50 hectare, 43 verdeelsporen, 14 aankomstsporen en 12 opstelsporen is Kijfhoek het grootste emplacement van Nederland. Kijfhoek is meer dan veertig jaar oud en toe aan grootschalig onderhoud. In 2021 tot en met 2023 wordt het heuvelsysteem vernieuwd, en er worden sporen en wissels vervangen.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: groot onderhoud A4, A8, A10 Waar: Noord-Holland Wanneer: in 2019 en 2020

Rijkswaterstaat laat groot onderhoud uitvoeren aan rijkswegen A4, A8 en A10 in Noord-Holland.

De werkzaamheden bestaan voornamelijk uit het vernieuwen van in totaal zeventig kilometer asfalt. Daarnaast vindt er op verschillende plaatsen onderhoud of vervanging plaats aan voegovergangen van bruggen en viaducten.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie Waalbrug Waar: Nijmegen Wanneer: in 2019 en 2020

De renovatie van de Waalbrug omvat het vervangen van het betondek, onderhoud- en schilderwerkzaamheden, herstel en versterking van de staalconstructie, een nieuwe brugindeling en onderhoud aan de verlichting en leuningen.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: groot onderhoud aan de N200 Waar: Amsterdam Wanneer: in 2019 en 2020

De N200 tussen Amsterdam A10 West en Halfweg is toe aan groot onderhoud en krijgt gedeeltelijk een nieuwe weginrichting. Het project omvat een dijkophoging, vervanging van drinkwatertransportleidingen en het vernieuwen van boezembruggen en een duiker.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie Wantijbrug Waar: Dordrecht Wanneer: in 2020

De opdracht voor de renovatie van de Wantijbrug is gegund aan Volkerbrug, een combinatie van Vialis, Volker Rail Nederland en Volker Staal en Funderingen. Volkerbrug gaat onder andere de twee vallen, het beweegbare deel, van de brug vervangen. Het industriĂŤle automatiseringsdeel van de renovatie is aan Siemens gegund.

02 20 iMaintain

IMA R Onderhoudsprojecten.indd 30

24-03-20 16:58

ONDERHOUDSPROJECTEN 31 Wie: Rijkswaterstaat Wat: versterking Houtribdijk Waar: IJsselmeer Wanneer: 2019 - 2020

De Houtribdijk, de dam tussen het IJsselmeer en het Markermeer, of tussen Lelystad en Enkhuizen, voldoet niet meer aan de veiligheidsnorm van de Waterwet en wordt daarom over 25 kilometer met zand en steen versterkt. Na de versterking is de dijk bestand tegen stormen die gemiddeld eens in de tienduizend jaar voorkomen.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie stuw Nederrijn en Lek Waar: Hagestein, Amerongen en Driel Wanneer: tot en met 2021

De renovatie van stuwensemble Nederrijn en Lek omvat onder andere het moderniseren van de bediening en besturingsinstallaties van stuwen en sluizen, het verduurzamen van sluisdeuren, vizier- en cilinderschuiven en de realisatie van centrale bediening. Na de oplevering van het renovatieproject volgen nog achttien maanden onderhoud

Wie: Rijkswaterstaat Wat: versterken Afsluitdijk en sluizen Waar: Noord-Nederland Wanneer: 2019 - 2022

Rijkswaterstaat versterkt samen met consortium Levvel de Afsluitdijk. Levvel ontwerpt, bouwt, financiert en onderhoudt de versterking gedurende 25 jaar. Het project omvat het aanbrengen van 32 kilometer beschermende toplaag tegen overslaand water, het versterken van sluizen, aanleg van nieuwe stormvloedkeringen en inbouw van pompen bij Den Oever. Lees meer in iMaintain 2, 2019.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie Van Brienenoordbrug Waar: Rotterdam Wanneer: 2020 - 2021

De renovatie van de Van Brienenoordbrug omvat onder andere het versterken van de westelijke boogbrug (tweede Van Brienenoordbrug). Daarnaast zijn de oostelijke boogbrug (eerste Van Brienenoordbrug) en aanbruggen van beide bruggen toe aan een grondige inspectie. Ook de systemen voor bediening, besturing en bewaking van de beweegbare delen van de bruggen zijn aan vernieuwing toe. En de beweegbare delen van de oostelijke brug moeten worden vernieuwd.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: grootschalig onderhoud A79 Waar: Limburg Wanneer: 2020 - 2021

Rijkswaterstaat vervangt de deklaag van de snelweg A79 door stiller asfalt (zoab) en past onder andere de geleiderails, afwatering en bermen aan zodat deze weer voldoen aan de eisen van deze tijd. Daarnaast wordt een aantal op- en afritten verlengd om de komende jaren een goede doorstroming van het verkeer te kunnen waarborgen.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: groot onderhoud aan de N3 Waar: Dordrecht Wanneer: 2020 - 2022

Het asfalt en de fundering op de gehele N3 is aan vervanging toe. Daarom wordt er over tien kilometer nieuw asfalt gelegd. Over de gehele lengte komt daaronder ook een nieuwe funderingsconstructie te liggen.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: dijkversterking Marken Waar: Marken Wanneer: in 2021

De dijk rond Marken heeft stabiliteitsproblemen en is op delen te laag. Op veel plekken ligt de steenbekleding los en bovendien is de dijk op dit moment slecht te onderhouden. Plan is om de Zuidkade en Westkade buitenwaarts te verplaatsen en te versterken

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie IJsselbruggen Waar: Arnhem Wanneer: in 2021

In 2021 laat Rijkswaterstaat renovatiewerkzaamheden uitvoeren aan de onderzijde van de twee stalen IJsselbruggen in de A12 richting Duitsland. De bruggen zijn na uitvoering van de renovatie dertig jaar vrij van groot onderhoud.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: onderhoud Oosterscheldekering Waar: Zeeland Wanneer: tot en met 2022

De constructie van de 124 cilinders en 32 schuiven van de Oosterscheldekering zijn van staal en gevoelig voor roest. Ze krijgen daarom iedere tien jaar een nieuwe, beschermende verflaag.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie brug Urmond Waar: Urmond Wanneer: 2022 - 2023

Tijdens het opknappen van brug Urmond over het Julianakanaal in 2017, waarbij de stalen boogconstructie werd geconserveerd en verstevigd, bleek dat er meer moest worden gedaan.

Rijkswaterstaat onderzoekt wat de beste oplossing is.

Mist u een project? Mail het naar redactie@industrielinqs.nl

IMA R Onderhoudsprojecten.indd 31

02

iMaintain 20

24-03-20 16:58

32 ONDERHOUDSPROJECTEN Wie: Rijkswaterstaat Wat: versterking waterkering IJmuiden Waar: IJmuiden Wanneer: 2022 - 2024

De kering rondom het sluizencomplex bij IJmuiden voldoet op onderdelen niet meer aan de toekomstige veiligheidsnormen. De bekleding moet op delen van de kering worden verbeterd en de hoogte van de kering moet op delen worden opgehoogd.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie Heinenoordtunnel Waar: regio Rotterdam Wanneer: 2023 - 2024

De Heinenoordtunnel is toe aan een grote opknapbeurt. De tunnel krijgt een nieuwe vluchtgang en de technische installaties en systemen worden vervangen.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: renovatie draaibruggen Waar: Zeeland Wanneer: tot en met 2024

De draaibruggen Sluiskil en Sas van Gent worden op afstand bedienbaar en daarna gerenoveerd. Het nieuwe bediensysteem biedt voor de toekomst mogelijkheden tot uitbreiden, aanpassen en onderhouden.

Wie: Rijkswaterstaat Wat: onderhoud sluizen Heumen en Weurt Waar: regio Nijmegen Wanneer: 2020 – tweede kwartaal 2023

Een aantal onderdelen van de sluizen Heumen en Weurt in de omgeving van Nijmegen heeft het einde van de technische levensduur bereikt. Daarom krijgen de sluizen, die dateren van 1927, een stevige onderhoudsbeurt. De laatste grote onderhoudswerkzaamheden zijn in 2008 uitgevoerd.

PROCESINDUSTRIE Wie: Borealis Plastomers Wat: turnaround Waar: Geleen Wanneer: maart en april 2020

Borealis Plastomers heeft in maart en april 2020 een grote stop. Het bedrijf produceert op Chemelot in twee productielijnen polyolefinen onder de productnamen Queo en Stamylex.

NIEUW PROJECT Wie: Gunvor Wat: turnaround Waar: Rotterdam Wanneer: voorjaar 2020

Gunvor heeft in het voorjaar van 2020 een turnaround. Tijdens de onderhoudsstop neemt het bedrijf fabrieken uit bedrijf om ze te reinigen, inspecteren, onderhouden en waar nodig te verbeteren. Naast deze werkzaamheden worden ook diverse projectwerkzaamheden uitgevoerd. De projecten zijn onderdeel van de G2030 strategie. Deze strategie is gericht op de transitie naar schonere producten en productieprocessen.

Wie: Nouryon Wat: herstart Delesto 2 Waar: Delfzijl Wanneer: eind 2020

Nouryon gaat de warmtekrachteenheid Delesto 2 weer in gebruik nemen. De installatie op het Chemiepark Delfzijl zal eind 2020 gaan fungeren als start/stop-installatie voor de levering van elektriciteit aan het openbare net op piekmomenten. Dat is ruim acht jaar nadat de eenheid uit gebruik is genomen. De installatie is sinds 2012 zeer degelijk geconserveerd.

Wie: OCI Manufacturing Fertilizers Wat: turnaround Waar: Geleen Wanneer: uitgesteld tot najaar 2020

OCI Manufacturing Fertilizers heeft in 2020 een onderhoudsstop van drie weken. OMF produceert in Geleen salpeterzuur en kunstmest. Salpeterzuur wordt geproduceerd in drie fabrieken (SZF4, SZF5 en SZF6), kunstmest wordt gemaakt in de nitraatfabriek (NF2). Wegens het coronavirus is de turnaround tot in het najaar uitgesteld.

Wie: Shell Wat: onderhoudsstop Waar: Pernis Wanneer: mei - juni 2020

Shell Pernis heeft in mei en juni een grote onderhoudsstop. Tijdens de stop worden er onder andere vaten, torens en warmtewisselaars geïnspecteerd, vervangen en gereinigd, zodat ze er weer drie tot zes jaar tegenaan kunnen. Shell vervangt tijdens de stop onder andere een grote strippenkolom van 32 meter.

NIEUW PROJECT Wie: Zeeland Refinery Wat: turnaround Waar: Vlissingen Wanneer: medio 2020

Zeeland Refinery heeft medio 2020 een turnaround. Tijdens de stop wordt een extra reactor in het proces opgenomen, naast de twee bestaande reactoren. De bouw van de nieuwe reactor heeft zo’n drie jaar geduurd. Vorig jaar in juli werd de dertig meter hoge reactor al op z’n plek gehesen. Aandeelhouders Total en Lukoil hebben 40 miljoen euro in de uitbreiding geïnvesteerd.

02 20 iMaintain

IMA R Onderhoudsprojecten.indd 32

24-03-20 16:58

ONDERHOUDSPROJECTEN 33 Wie: Yara Wat: turnaround ammoniakfabriek D Waar: Sluiskil Wanneer: in 2020

Ammoniakfabriek D krijgt sinds oktober 2018 overtollig waterstof van Dow Benelux via een bestaande loze gasleiding van Gasunie. In de turnaround die in 2020 op de planning staat, moeten nog meer verbeteringen worden doorgevoerd. Daarbij kan wellicht worden geprofiteerd van de onderhoudsstop van ammoniakfabriek E in 2018.

SLOOP Wie: EPZ Wat: ontmanteling kolencentrale Waar: Borssele Wanneer: 2019 - 2021

EPZ is begonnen met de ontmanteling van zijn kolencentrale in Borssele. De centrale is in 1987 in gebruik genomen en sinds 2000 wordt er ook biomassa meegestookt. Vóór de sloop is de installatie zoveel mogelijk gereinigd. Volgens de planning worden de ontmanteling en bodemsanering eind juli 2021 afgerond.

Wie: NAM Wat: sloop locatie Sleen-4 Waar: Emmen Wanneer: voorjaar 2020

NAM heeft de gasproductie van de locatie Sleen-4 bij Emmen stopgezet. Na de voorbereidende werkzaamheden worden de twee op locatie aanwezige gasproductieputten opgeruimd. Naar verwachting zal dit in het voorjaar van 2020 gebeuren.

Wie: Tata Steel Wat: ontmanteling oude Kooksgashouder Waar: IJmuiden Wanneer: vanaf najaar 2019

In de kooksgashouder wordt het kooksgas van de twee kooks- en gasfabrieken opgevangen voor het via een pijpleiding wordt getransporteerd naar de Warmbandwalserij. Daar wordt het ingezet om de plakkenovens te stoken, zodat aardgas wordt uitgespaard. Na de ingebruikname van de nieuwe kooksgashouder in de zomer wordt de oude uit bedrijf genomen en ontmanteld.

Wie: Vattenfall Wat: ontmanteling Hemweg 8 Waar: Amsterdam Wanneer: vanaf 2020

Vattenfall heeft zijn kolencentrale aan de Hemweg in Amsterdam eind december 2019 gesloten.

Het ontmantelingstraject van Hemweg 8 begint in 2020. Het terrein wordt een plek voor productie, doorvoer en tijdelijke opslag van fossielvrije elektriciteit en warmte.

UTILITIES Wie: Dunea Wat: modernisering productielocatie Waar: Katwijk Wanneer: tot en met 2025

De procesautomatisering van productielocatie Katwijk wordt vervangen door volautomatische procesvoering. Verder worden elektrotechnische installaties aangepast. BAM Industrie is in december 2018 begonnen met voorbereidingen voor de vernieuwing van de energievoorziening van het drinkwaterpompstation. Dunea wil de middenspanning distributie en noodstroomvoorziening herinrichten.

NIEUW PROJECT Wie: Engie Wat: heringebruikname units Waar: Eemshaven Wanneer: eind 2020

Engie neemt twee units van haar Eemscentrale in augustus en november weer in gebruik. De twee STEG-units met ieder een capaciteit van 350 megawatt zijn in 2017 stilgelegd. Om de gasturbines weer in goede conditie te krijgen, is een investering van enkele tientallen miljoenen euro’s nodig.

Wie: RWE Wat: onderhoud aan Clauscentrale Waar: Maasbracht Wanneer: tot en met 2020

RWE haalt de Clauscentrale in Maasbracht uit de mottenballen. De gascentrale werd in 2014 wegens overcapaciteit gesloten, maar wordt in 2020 weer in gebruik genomen. De centrale heeft vier jaar stilgestaan en hoewel er onderhoud is gepleegd, moet alles weer in topconditie worden gebracht. Daarom worden tot 2020 nog onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd.

Wie: TenneT Wat: grote vervangingsopgave Waar: Nederland Wanneer: tot en met 2028

TenneT vervangt assets op hoogspanningsstations. Het gaat om primaire assets (transformatoren tot vermogensschakelaars), secundaire (aansturing tot telecommunicatiesystemen) en tertiaire componenten van een station.

Wie: Waterschap Brabantse Delta Wat: renoveren afvalwaterpersleiding Waar: Noord-Brabant en Zeeland Wanneer: start medio 2019

De afvalwaterpersleiding transporteert afvalwater van industrieterrein Moerdijk en 35 dorpen en steden naar de RWZI in Bath. In 2019 start de renovatie van persstations bij Roosendaal, Bergen op Zoom en Bath. Ook wordt de leiding over 3,5 kilometer verdubbeld. De extra leiding is in 2020 in bedrijf en de gerenoveerde persstations in 2023.

02

iMaintain 20

IMA R Onderhoudsprojecten.indd 33

24-03-20 16:58

34 PRESTATIEMANAGEMENT

Prestatiecontract ontzorgt DSM Emmen Begin 2016 ontstond een uniek samenwerkingsverband tussen DSM Emmen, DSM Sourcing Geleen, Stork en Tebodin.

Om de revisie van 29 drogers in goede banen te leiden, besloten de partijen een prestatiecontract aan te gaan.

Inmiddels is het vier jaar later en tijd voor een tussentijdse evaluatie.

David van Baarle

Traditionele, directieve contracten leiden vaak tot meerkosten door disputen over de scope van projecten. Dat zou bij het project dat DSM voor ogen had zeker het geval kunnen zijn, aangezien de technische staat van de drogers nauwelijks bekend was. De partners spraken af om bij tegenvallers niet direct opnieuw te gaan onderhandelen, maar oplossingsgericht te werk te gaan. Kortgezegd is de samenwerking tot nog toe een succes gebleken. Interessanter is hoe het prestatiecontract zich de afgelopen vier jaar ontwikkelde. Want als één ding duidelijk is, is dat het tijd vergt om vertrouwen en eigenaarschap op te bouwen.

Maintenance maturity Dat in vier jaar tijd veel kan veranderen, blijkt wel uit het feit dat de maintenance manager die aan de wieg stond van het contract inmiddels een andere uitdaging is aangegaan. Teamlead reliability & maintenance engineering Matthijs van den Hatert is een waardige opvolger op dit contract.

Zijn aanstelling in 2016 had ook een directe link met het nieuwe contract. Van den Hatert: ‘Toen mijn toenmalige manager zijn plannen voor de grootschalige revisie ontvouwde, sprak hij ook de wens uit om stappen te maken in het maintenance maturity model. Performance based asset management is daarbij het hoogst haalbare. Om dat voor elkaar te krijgen, is het team van DSM uitgebreid met reliability en maintenance engineers. Ik ben als teamlead aangenomen. In de zomer van 2016 begonnen we met de eerste stappen op weg naar prestatiegericht onderhoud.’

Met die uitbreiding nam het strategisch inzicht en beoordelend vermogen van DSM toe. Maar nog steeds had men zowel de technische kunde nodig als de ervaring van Stork met preventief en predictief onderhoud. Richard Mulder van Stork is als unitmanager regio Oost verantwoordelijk voor de uitvoering van

02 20 iMaintain

IMA N DSM Emmen.indd 34

het prestatiecontract. Mulder: ‘Stork heeft zowel eigen kennis in huis over strategisch asset management als specialisten die de meeste bedrijven niet in huis kunnen halen, omdat ze daarvoor niet altijd werk hebben. Maar uiteraard had DSM ook de mensen nodig die het technische werk konden uitvoeren. We besloten een vast team te stationeren met eigen bouwplaatsvoorziening op het Emmtec-terrein, waar DSM is gevestigd, zodat we kort op de bal speelden. Waar nodig konden we dat team aanvullen met onze specialisten.’

Volledig bezet Dat kort op de bal spelen was geen overbodige luxe, aangezien de drogers die niet worden gereviseerd volledig in bedrijf zijn en ook volledig bezet. Mulder: ‘Zo’n omgeving vraagt om afstemming met operations om drogers op tijd en veilig uit bedrijf te nemen en de benodigde vergunningen te regelen. Onze projectcoördinator overlegt continu met operations om de productieplanning af te stemmen op de geplande revisies. Uiteindelijk reviseren we gemiddeld vier drogers per jaar. Die zijn dan voor lange tijd buiten bedrijf.

Operations wil daarom graag weten wanneer ze de droger weer kunnen inzetten.’

Hoewel een revisie van een droger niet heel spannend klinkt, is het wel degelijk specialistisch werk. De drogers zijn eigenlijk heel grote trommels die aan twee assen hangen en waar thermische olie in de dubbele wand ervoor zorgt dat de korrels in de trommel drogen. Met name de assen en de aansluiting op de romp krijgen op den duur te maken met vermoeiingsverschijnselen, vooral scheuren rond de astappen en schetsplaten. Voordat de specialisten de drogers kunnen inspecteren, moeten ze vrij zijn van product, maar ook vrij van olie. Dan zit er ook nog een isolatielaag omheen die de monteurs eerst moeten verwijderen voordat ze de eerste inspecties kunnen uitvoeren.

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

24-03-20 16:59

FOTO’S: DAVID VAN BAARLE

PRESTATIEMANAGEMENT 35

Referentiemodel Van den Hatert: ‘De drogers komen uit de jaren zestig en zeventig en de bouwer ervan bestaat allang niet meer. Ook tekeningen zijn niet altijd up-to-date of beschikbaar. We wisten dan ook niet precies wat er onder de isolatie vandaan zou komen. De kunst was om eerst één droger uit bedrijf te nemen en deze grondig te inspecteren. Om de bevindingen vervolgens vast te leggen in een model.

Op basis van dit model en inspecties op kritische elementen maakten we de staat per droger inzichtelijk. Met name in dit eerste deel van het contract was er een belangrijke rol weggelegd voor Bilfinger Tebodin, dat onder andere een eindige elementenanalyse uitvoerde. Daarmee bouwden we een referentiemodel voor de volgende drogers.’

Helaas bleken de configuraties van de drogers steeds iets af te wijken. Sommige drogers hadden schotten aan de binnenkant, andere niet. ‘Ook de slijtagepatronen verschilden nogal’, zegt Van den Hatert. ‘Sommige van onze producten

bevatten glas. Dat schuurt behoorlijk aan de binnenkant van de drogers. Drogers die dit materiaal verwerkten, waren er dan ook slechter aan toe dan de rest.’

Matthijs van den Hatert (DSM): ‘In het prestatiecontract waren extra punten te verdienen met verkorting van de doorlooptijd en kostenbesparingen.’

In het begin van de contractperiode kreeg Stork een unit rate contract, met een vast bedrag per opgeleverde droger. Mulder: ‘We maakten tegelijkertijd de afspraak dat we na iedere life time extension zouden terugkijken op de werkzaamheden en waar mogelijk optimaliseren. Die aanpak leverde ons uiteindelijk best wel wat op.

Door onder andere verbeterde lasprocessen te gebruiken, boekten we tijdswinst, terwijl de kwaliteit ook toenam. En vergeet

ook het leereffect niet: we leveren immers vier drogers per jaar op. We zijn begonnen met een dag- en nachtploeg. Inmiddels werken we deels in ploegen, verlengde dagdienst en soms in het weekend.’

Eén team De partners beoordeelden de prestaties op een vijftal indicatoren. Van den Hatert: ‘Als eerste spraken we op basis van deze vijf indicatoren KPI’s af waaronder die voor veiligheid. We lopen zelf een aantal safety rondes om er zeker van te zijn dat iedereen de veiligheidsmaatregelen voldoende voor ogen heeft en of het nog veiliger kan. Daarnaast maakten we afspraken over de technische beschikbaarheid, die we samen vaststelden op 97 procent.

In het prestatiecontract waren extra punten te verdienen met verkorting van de doorlooptijd en kostenbesparingen. Maar uiteraard moesten die wel in lijn zijn met de veiligheid en beschikbaarheid.’

De partijen moesten wel even aan elkaar wennen. Bij de opstart en implementatie van het contract lag de focus daarom iets

02

iMaintain 20

IMA N DSM Emmen.indd 35

24-03-20 17:00

09FOT

MAGAZINE

NIEUWS BEREIK NETWERK EVENEMENTEN KENNIS DELEN BRANDED CONTENT ONLINE

www.imaintain.info

04 19 ZESTIENDE JAARGANG – LOSSE VERKOOPPRIJS € 19,-

VERGUNNING NET ZO BEGRIJPELIJK ALS HET WEERBERICHT

Het iMaintain platform informeert en inspireert door kennis te delen over trends en ontwikkelingen op het gebied van asset management en onderhoud Het iMaintain platform deelt kennis door middel van een crossmediale aanpak met online berichtgeving, magazines, netwerk, nieuwsbrieven, films, congressen en andere events.

Het iMaintain platform versterkt uw netwerk.

Het iMaintain platform kent experts, leden en partners.

Meer weten: Janet Robben +31(0)20 31 22 085 janet@industrielinqs.nl

Het iMaintain platform biedt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten zichtbaarheid en gelegenheid tot constructieve samenwerking.

www.imaintain.info iMaintain platformadvertentie IMA Advertenties.indd 36 nieuw.indd 1

16-07-19 16:41 14:56 24-03-20

PRESTATIEMANAGEMENT 37

minder op het optimaliseren van kosten versus opbrengsten. ‘We wilden de monteurs en werkvoorbereiders vooral de tijd gunnen om bekend te raken met de assets en zich de techniek eigen te maken. We hopen immers dat mensen zich gedragen als eigenaar van de drogers en zich onderdeel voelen van één team. Ik denk dat die doelstellingen zijn behaald. We zien geen verschil tussen onze medewerkers en die van Stork in teambeleving en verantwoordelijkheidsgevoel.’

De partners spraken ook af om zoveel als mogelijk verbetervoorstellen in te dienen.

De verbetervoorstellen werden getoetst in een zogenoemde value tracking tool, dat beoordeelt of de verbetering haalbaar en realistisch is. Een interessante verbetering die Stork doorvoerde, was de invoering van een regelbare lastoorts.

Voortzetting Inmiddels loopt het contract dat in 2016 is ondertekend af in 2020 met de optie van nog een verlenging van één plus één jaar. En hoewel de officiële contractonderhandelingen nog moeten beginnen, hebben beide kanten de intentie op dezelfde voet door te gaan. Van den Hatert: ‘Naast het feit dat we nog twaalf drogers onder handen moeten nemen, zijn de afgeleide voordelen ook heel groot.

De expertise van Stork op het gebied van asset management ondersteunt ons weer in ons doel om op het niveau van performance based asset management te komen. Het contract met Stork bestaat uit een capex- en een opex-deel. De levensduurverlenging van de drogers is een eenmalige investering. Zodra ze zijn opgeleverd, hebben we eigenlijk een nieuwe nul-situatie. We kunnen ze dan weer opnemen in de geplande onderhoudsintervallen. Omdat we nu veel meer informatie hebben over de technische conditie van de drogers, konden we samen met Stork aantonen dat we die intervallen konden oprekken. De drogers krijgen nu om de zes jaar beurtelings een grote en kleine onderhoudsbeurt in plaats van elke vijf jaar een grote beurt. Behalve dat we daarmee behoorlijk wat kosten besparen voor zowel de grote als kleine beurten, hebben we ook veel minder stilstand.’

Gesprekspartner Na vier jaar profiteert DSM al van een hogere uptime, die de 97 procent

overstijgt. De operationele kosten zijn gedaald, met name doordat minder correctief onderhoud nodig is. Van den Hatert: ‘Het correctieve onderhoud verschuift door de juiste preventieve maatregelen te nemen en repeterende storingen grondig te analyseren. We voeren nu ook meer analyses uit, bijvoorbeeld trillingsmetingen, zodat we meer kunnen voorspellen wanneer zich problemen kunnen voordoen. En waar onze kennis tekortschiet, kunnen we terugvallen op de specialisten van Stork. Dat was bijvoorbeeld nodig bij een naaldlager die vrij frequent vastliep. We hebben zowel de leverancier er bij gehaald als ook een specialist van Stork. Die kwamen er samen achter dat met kleine aanpassingen, onder andere een ander type vet, de bedrijfszekerheid enorm toenam. In zo’n geval is het fijn om met een gelijkwaardige gesprekspartner en specialist binnen Stork naar een oplossing te werken

Ontzorgen Mulder kan nog wel meer voordelen noemen van de samenwerkingsvorm die de partijen vier jaar geleden kozen. ‘Omdat we inmiddels één team en efficiënter zijn, hebben we minder werkvoorbereiders nodig. We begonnen er met twee en één werkvoorbereider die voor de helft bij

ons team was ingedeeld. Nu hebben we er nog maar één. We kopen ook gezamenlijk en geclusterd materialen in en delen het spare part-beheer. Stork heeft bovendien diverse disciplines in huis die het maintenance en assetmanagement van DSM kunnen ondersteunen. Zoals piping- of rotating-specialisten, maar ook op hoger abstract niveau. Zo konden we bijvoorbeeld ook Stork Thermeq inschakelen toen er nieuwe heaters nodig waren: ze leverden een vijftal.’

Richard Mulder (Stork): ‘Omdat we inmiddels één team en efficiënter zijn, hebben we minder werkvoorbereiders nodig.’

Van den Hatert: ‘We hebben echt het gevoel te worden ontzorgd. We hoeven niet na te denken over of we een tandwielkast moeten uitbouwen of ter plekke kunnen laten reviseren. De werkvoorbereider bekijkt de scope en Stork zorgt voor zowel de inkoop als het regelen van de benodigde vergunningen. De wil is er van beide kanten om op het hoogste niveau te presteren.’ ■

02

iMaintain 20

IMA N DSM Emmen.indd 37

24-03-20 17:00

38 ASSET MANAGEMENT

Delesto 2 van baseload naar start-stop Na acht jaar maakt Nouryon de installatie Delesto 2 klaar om ‘in actie’ te komen als elektriciteitscentrale. Tussen 1999 en 2012 leverde deze warmtekrachtcentrale stoom en stroom aan bedrijven op en rond het Chemiepark Delfzijl. Dat stopte toen de installatie vanwege de sterk gestegen gasprijzen uit bedrijf is genomen. Aan het einde van dit jaar moet de ‘sleeping beauty’ weer aan het werk als start-stopinstallatie.

maatregelen genomen om hem optimaal te conserveren. Zo wordt de shaftline van de installatie elke week gedraaid.

Inwendig wordt instrumentlucht door de machine gevoerd om corrosie tegen te gaan. Daarnaast is het gebouw geconditioneerd, wat heeft geholpen bij de algehele conservatie. Delesto 2, bijgenaamd ‘Sleeping Beauty’, is een paradepaardje, mede door de degelijke manier waarop de installatie in al die tijd is behandeld.

De veranderende energiemarkten maken het mogelijk om stroom te produceren met een gasgestookte centrale. De gasprijs is gedaald terwijl de stroomprijs op niveau bleven. Het verschil tussen de twee (spark spread) is daardoor positief en daar zit de businesscase voor Delesto 2. Daarnaast zie je dat vaker stroom wordt geleverd door windparken en zonneparken.

Deze leveren beide onregelmatig stroom – afhankelijk van wind en zon – waardoor het nodig is een back-up te realiseren voor die momenten dat er een piek in de vraag naar elektriciteit optreedt. De stroom die in tijden van laag verbruik wordt opgewekt door zonne- en windenergie kan slecht worden bewaard voor momenten dat de vraag wel hoog is. Milieuoverwegingen en een stijgende CO2-prijs zorgen voor sluiting van kolencentrales. Door de gasgestookte centrale Delesto 2 in te zetten als start-stopinstallatie voor piekuren, kan relatief schone stroom worden geleverd aan het net tegen aantrekkelijke hoge prijzen.

Sleeping beauty Wat is er in al die jaren gebeurd tijdens de productiestilstand van Delesto 2? Toen de machine is stilgelegd, is een aantal

02 20 iMaintain

IMA S Delesto 2.indd 38

Nouryon is bij het besluit om Delesto 2 weer in gebruik te nemen niet over één nacht ijs gegaan. Eind 2017 werd voor het eerst gedacht aan een herstart, wat leidde tot een formele studie die in de zomer van 2018 is ingezet. Met onder andere een boroscoop werden de gasturbine, ketelonderdelen, afsluiters en pompen aan inspectie onderworpen.

Tussen de zomer van 2018 en april 2019 vond een studie plaats, waarbij akkoord is gegeven op de operatie als start-stopinstallatie. De voorbereidingen om dat te realiseren zijn toen ook ingezet. Studies maakten duidelijk dat de algehele conditie van de machine met benodigde technische aanpassingen dit mogelijk maakt.

Toch bleek er nog veel werk te verzetten.

Immers, de verwachting is dat Delesto 2 per jaar veelvuldig wordt opgestart en dus ook gestopt. Dat is een compleet andere bedrijfsvoering dan het werken onder baseload. Een opstart werd vroeger handmatig gedaan met veel tussentijdse controles. De starts en stoppen van de installatie

FOTO: NOURYON

Aanloop naar herstart Joost Boers

worden nu geautomatiseerd. In december 2019 is de uitvoering van de werkzaamheden aan de installaties gestart. Nu worden keuringen, inspecties en herkalibraties uitgevoerd.

Meer onderhoud De operatie als start-stopmachine vereist meer onderhoud dan wanneer deze voor baseload wordt gebruikt. Maar doordat de machine als start-stop wordt ingezet, heb je ook meer mogelijkheden voor onderhoud. Tot de inbedrijfname eind dit jaar moet er nog veel gebeuren. In het najaar zal Delesto 2 proefdraaien en worden de laatste fijnafstellingen gemaakt.

Daarna moet hij een bijdrage leveren aan een flexibele aanvulling op de stroomvoorziening. ■

Start-stop in de praktijk Delesto 2 gaat voorzien in stroom op momenten dat hier vraag naar is. In de praktijk zal dit vooral zijn in het najaar, winter en voorjaar. De inzet wordt bepaald op basis van een profiel van de vraag. De dag ervoor wordt de exacte opstart- en shutdowntijd bepaald. In het weekeinde zal geen elektriciteit worden opgewekt.

Dat betekent dat de start op maandag “koud” is en iets langzamer zal verlopen.

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

24-03-20 17:01

09FOT

DACE Price Booklet 33ste editie

DACE Prijzenboekje met online richtprijzen voor industriële procesinstallaties Praktisch en onmisbaar bij • Raming van projecten • Kostenafweging van alternatieve uitvoeringen • Toetsing van offerteprijzen • Vergelijking eigen prijzen met marktprijzen U vindt in DACE Price Booklet in combinatie met de website www.dacepricebooklet.com richtprijzen van vrijwel elk onderdeel van industriële procesinstallaties.

Alle informatie in de nieuwe Engelstalige editie is volledig geactualiseerd. De online versie van DACE Price Booklet is toegankelijk via uw PC, tablet en smartphone.

Het DACE Prijzenboekje en website wordt verzorgd door leden van de DACE Special Interest Group Cost Engineering Process

Ga voor meer informatie of uw bestelling naar www.vakmedianetshop.nl/dace

IMA A Cover los.indd 39

Industry, kostendeskundigen die actief betrokken zijn bij investeringsprojecten en midden in de praktijk staan.

24-03-20 17:11

Meer weten? Ga naar www.mainnovation.com

Adv v2 (met afloop).indd 1 Adv Mainnovation Mainnovation IMaintain NVDO jaarboek.indd 1 IMA A Cover los.indd 40

4/02/20 12:33 05-09-18 09:41 24-03-20 17:11

REGISTREER VOORAF

VEILIG ONDERHOUD & ASSET MANAGEMENT 21, 22 & 23 APRIL 2020 | EVENEMENTENHAL GORINCHEM

www.maintenancegorinchem.nl of www.worksafe.nl

Van praktijk naar ambitie Bezoek de vakbeurzen door u vooraf in te schrijven in twee stappen 1. Ga naar www.maintenancegorinchem.nl of www.worksafe.nl 2. Klik op ‘Schrijf u nu in’, vervolgens op registreren en voer uw code in

Data & openingstijden

SCHRIJF U NU IN MET CODE

3154

21 april 2020 10:00 – 17:00 22 april 2020 10:00 – 18:00 23 april 2020 10:00 – 17:00

Locatie Evenementenhal Gorinchem Franklinweg 2 4207 HZ Gorinchem

Een uniek platform in Nederland voor veilig onderhoud binnen de industrie!

PREMIUM TOOLS / QUALITY MADE BY GEDORE

NL | 2020

MUST-HAVES GELDIG T/M 31.07.2020

MOMENTSLEUTEL DREMOMETER

GEREEDSCHAPWAGEN WORKSTER

DOPSLEUTELSET 1/4" + 1/2"

DNR-SET 3/4"

met gereedschapsassortiment

69-delig

€ 729,00

+ BTW

€ 999,00

+ BTW

€ 159,00

+ BTW

02

GEDORE BEST CHOICE

DREMOMETER SET 8563-N-05

De GEDORE momentsleutel 3/4" met verlengpijp en incl. testcertificaat volgens DIN EN ISO 6789-2:2017 biedt een gecontroleerd aanhalen van bouten van 155 tot 760 N·m en dient als optimaal aandrijfgereedschap voor dopsleutelsets.

Waar u ook maar kracht zet, in het midden van het handvat of op een andere plaats van de DREMOMETER, tweehandig of met een verlengpijp - het door u ingestelde draaimoment wordt altijd exact bereikt – zonder verschuiving van de waarden.

Herhalingsnauwkeurig en precies - dankzij de noniusschaal met loep en een 1/10-indicatie waarop de ingestelde draaimomentwaarde in een oogopslag kan worden afgelezen.

1

werken zonder lengtebeperking

›› foutloze bediening door werken

2

zonder lengtebeperking

3

Gecontroleerde kwaliteit ›› geclassificeerd volgens DIN EN ISO 6789-2:2017 ›› inclusief testcertificaat ›› robuuste constructie

4

vastdraaien zonder moe te worden ›› door 3/4" opsteekratel en een aluminium verlengpijp voor meer kracht

nauwkeurig werken

›› Nonius-schaal met een resolutie van

1 N·m afwijking van +/- 3% en zodoende

›› nauwkeuriger dan de +/- 4% die in de norm is vastgelegd

03

Met een nauwkeurigheid van +/- 3% van de ingestelde schaalwaarde, overtreft de GEDORE DREMOMETER daarmee de eisen van de DIN EN ISO 6789-2:2017.

Met de vaste 3/4"-aandrijving worden schroefverbindingen op elk moment moeiteloos vastgedraaid. Voor degenen die meer kracht moeten gebruiken, wordt de DREMOMETER in de set DREMOMETER DNR-set 3/4" geleverd met 3/4"opsteekratel en aluminium verlengpijp.

8563-N-05

MOMENTSLEUTEL DREMOMETER DNR-SET 3/4"

​

€ 729,00 + BTW

​ ​​

155-760 N·m ›› Momentsleutel in het aanhaalbereik van 155 - 760 N·m met testcertificaat; met verlengpijp

›› gecontroleerd rechtsom aanhalen; aandrijving 3/4"; incl. rechtsomdraaiende opsteekratel 3/4"

›› geclassificeerd volgens DIN EN ISO 6789-2:2017; afgesteld

op een maximaal toegestane afwijking van +/-3% en zodoende nauwkeuriger dan de +/-4% die in de norm is vastgelegd ›› geclassificeerd volgens DIN EN ISO 6789-2:2017; afgesteld op een maximaal toegestane afwijking van +/-3% en zodoende nauwkeuriger dan de +/-4% die in de norm is vastgelegd ›› noniusschaal - resolutie 1,0 N·m

Code

Nr.

3107043

8563N-05

Type

Aandrijfvierkant inch-maat Enkelzijdig 3/4" vierkant

Aandrijfvierkant metrisch mm 40

Inhoud DREMOMETER DN 3/4" met nonius 155-760 Nm nr. 8563-N-00 Opsteekpijp DR/DX ALU nr. 8571-80, Opsteekratel nr. 754-04

Hoogte mm 35

Afstand behuizing vierkantmidden mm 22,5

DREMOMETER Foutloos te bedienen Waar u ook maar kracht zet, in het midden van het handvat of op een andere plaats van de DREMOMETER, tweehandig of met een verlengpijp - het door u ingestelde draaimoment wordt altijd exact bereikt – zonder verschuiving van de waarden. Door de unieke éénassige positie van draaipunt en aandrijfvierkant wordt de DREMOMETER een foutloos te bedienen stuk gereedschap. Deze enkele hefboom maakt - in tegenstelling tot traditionele momentsleutels, het aanhalen zonder verschuiving van meetwaarden en zonder beïnvloeding van de nauwkeurigheid bij bediening buiten het greepgedeelte mogelijk.

Lengte mm 812

Gewicht kg 3,005

04

GEDORE BEST CHOICE

TORCOFLEX UK 1/2" 3550-UK-LS4

De TORCOFLEX UK 1/2" van GEDORE met testcertificaat volgens DIN EN ISO 6789:2017 biedt een gecontroleerd aanhalen van bouten van 40 tot 200 N·m en dient als optimaal aandrijfgereedschap voor dopsleutelsets. De draaimomentinstelling die eenvoudig te bedienen is en aan het uiteinde van de handgreep kan worden vastgezet, maakt een nauwkeurig werken mogelijk.

Door het 1/2"-verlengstuk wordt het risico van krassen op spatborden geminimaliseerd, bovendien ontzien de slagmoerdopsleutels met beschermhuls in de maten 17, 19 en 21 mm de velgen.

Gecontroleerd vast- en losdraaien met geïntegreerde 1/2"aandrijving - mogelijk met de TORCOFLEX met geïntegreerde rechtsom- en linksom-functie.

Met een nauwkeurigheid van +/- 3% tolerantie van de ingestelde schaalwaarde, overtreft de GEDORE TORCOFLEX daarmee de eisen van de DIN EN ISO 6789-2:2017 van +/- 4%.

1

gecontroleerd aandraaien ›› Gecontroleerd en nauwkeurig vastdraaien van schroeven van 40-200 Nm ›› Afwijking van +/-3% en zodoende nauwkeuriger dan de vastgelegde normwaarde van +/-4%

17

3

geminimaliseerd beschadigingsrisico ›› 1/2"-verlengstuk minimaliseert het risico van krassen op spatborden ›› kunststof mantel van de slagmoerdopsleutels beschermt de velgen

2

Gecontroleerde kwaliteit

›› gecertificeerd volgens

DIN EN ISO 6789:2017 deel 2

›› inclusief testcertificaat

19

21

4

Eenvoudig gebruik ›› instellen en vastzetten van het draaimoment bij het uiteinde van de greep ›› Duidelijk hoor- en voelbare draaimoment-uitschakeling

05

3550-UK-LS4

MOMENTSLEUTEL TORCOFLEX UK-SET 1/2"

​

€ 129,00 + BTW

​ ​​

5-delig ›› beproefde momentsleutel in het aanhaalbereik 40-200 N·m met testcertificaat

›› gecontroleerd rechtsom aanhalen; omschakelbare ratel met rechtsom- en linksom-functie; aandrijving 1/2"

›› geclassificeerd volgens DIN EN ISO 6789-2:2017; afgesteld op

een maximaal toegestane afwijking van +/-3% en zodoende nauwkeuriger dan de +/-4% die in de norm is vastgelegd ›› door het 1/2"-verlengstuk en de krachtdoppen met beschermhuls in de maten 17, 19 en 21 mm zeer goed geschikt voor het wisselen van autowielen

Code

Nr.

3107027

3550-UKLS4

Aandrijfvierkant inch-maat 1/2"

Aandrijfvierkant metrisch mm 12,5

Inhoud

Hoogte mm 44

Momentsleutel TORCOFLEX 40-200 Nm nr. 3550-20 UK Verlengstuk nr. 1990-5 Slagmoerdopsleutelset 1/2", 3-delig

Afstand behuizing vierkantmidden mm 21,3

Lengte mm 499

Kopbreedte mm 42,5

3549 UK - 3550 UK

MOMENTSLEUTEL TORCOFLEX UK

vanaf

-delig 5

Gewicht kg 2,398

€ 109,00 + BTW

​ ​​

​

1-200 N·m

Kophoogte mm 22

›› beproefde momentsleutel in het aanhaalbereik

3549-00 UK

1-200 N·m met testcertificaat ›› gecontroleerd rechtsom aanhalen; omschakelbare ratel met rechtsom- en linksom-functie ›› geclassificeerd volgens DIN EN ISO 6789-2:2017; afgesteld op een maximaal toegestane afwijking van +/-3% en zodoende nauwkeuriger dan de +/-4% die in de norm is vastgelegd

3549-02 UK

3549-05 UK

3550-10 UK

3550-20 UK

Code

Nr.

Type

Aandrijfvierkant Aandrijfvierkant N·m inch-maat metrisch mm 1/4" 6,3 1 N·m5 N·m

Hoogte mm

2958007

3549-00 UK

Ratel met schakelpal

2958015

3549-02 UK

2958023

34

Afstand behuizing vierkantmidden mm 12,5

Lengte mm 225

Kopbreedte mm 25,0

Kophoogte mm 15

Ratel met schakelpal

1/4"

6,3

3549-05 UK

Ratel met schakelpal

3/8"

2958031

3550-10 UK

Ratel met schakelpal

2958058

3550-20 UK

Ratel met schakelpal

Gewicht kg 0,61

€ excl. BTW

5 N·m25 N·m

34

12,5

286

25,0

21,5

0,67

119,00

10

10 N·m50 N·m

34

17,5

348

35,0

19,1

0,825

119,00

1/2"

​12,5

20 N·m100 N·m

44

21,25

409

42,5

22

1,38

109,00

1/2"

​12,5

40 N·m200 N·m

44

21,3

522

42,5

22

1,467

109,00

119,00

06

GEDORE BEST CHOICE

GEREEDSCHAPWAGEN WSL-L-TS-147

De 147-delige gereedschapset, in combinatie met de veilige, overzichtelijke en mobiele gereedschapwagen WSL-L van GEDORE biedt een omvangrijke basisuitrusting in metrische maten.

De zeven gereedschapladen, waarvan enkele al voorzien zijn van een 81-delige dopsleutelset, een 24-delige ringsteeksleutelset, een 14-delige gereedschapset en een 28-delig tanngen- en borenassortiment, bieden voldoende plaats voor het opbergen van gereedschappen.

De zeven 640 mm brede en 400 mm diepe laden hebben een capaciteit van max. 20 kg. Men heeft altijd zicht op de complete inhoud van de lade dankzij de volledig uittrekbare telescooprails. Vijf laden zijn met name geschikt voor handgereedschappen. De beide hoge onderste laden bieden ook plaats aan gereedschappen en uitrusting van groter formaat.

1

2

hoge belastbaarheid

›› max. draagvermogen 300 kg ›› draagvermogen per lade 20 kg

veilige constructie

›› Duwen en trekken zonder inspanning ›› Hoge stabiliteit ›› Individuele uittrekblokkering voorkomt

dat er meer dan een lade wordt geopend

3

mobiele bergruimte ›› Zeven laden (B 640 x H 80 x D 400), 2 vooraf ingedeeld, 5 individueel te gebruiken ›› Een extra hoge lade voor gereedschappen met grote afmetingen (B 640 x H 160 x D 400)

4

omvangrijk gereedschapsassortiment ›› 147-delig gereedschapsassortiment voor het vast- en losdraaien van verschillende schroefverbindingen

07

De individuele uittrek zorgt voor veiligheid. Ongewild openen van de laden wordt voorkomen. De laden kunnen alleen afzonderlijk worden geopend, waardoor een hoge stabiliteit wordt bereikt. Een centrale vergrendeling met cilinderslot beveiligt gereedschap en uitrusting tegen onbevoegde toegang.

Veiligheid wordt aangevuld door comfort. Dankzij twee lichtlopende wielen op kogellagers en twee grote hoogwaardige wielen in combinatie met een rij-stuurhandgreep blijft de WSL-L ook bij hoge belasting licht lopend, wendbaarheid en spoorvast.

WSL-L-TS-147

€ 999,00

GEREEDSCHAPWAGEN WORKSTER SMARTLINE MET GEREEDSCHAPSASSORTIMENT IN CT-MODULES 147-delig ›› v oor het veilig, overzichtelijk en mobiel opbergen van gereedschap en uitrusting ›› voldoende bergruimte, draagvermogen per lade 20 kg ›› Hoge veiligheid door individuele vergrendeling/individuele uittrekblokkering die voorkomt dat er meer dan een lade wordt geopend ›› eenvoudig sturen en keren dankzij rij-stuurhandgreep en twee zwenkwielen Ø 125 mm met gesloten naafkappen, een daarvan met rij- en zwenkblokkering ›› onbeperkte toegang tot de complete lade omdat ze volledig uittrekbaar en telescopisch is op kogelgelagerde geleiderails ›› laden zijn centraal afsluitbaar met een cilinderslot ›› met GEDORE-Check-Tool-systeem: controle van de volledigheid door 2-kleurige schuimstofmodules ›› in gereedschapwagen WSL-L7 ›› GEDORE-gereedschappen in metrische maten ›› resistent tegen oliën en vetten

+ BTW

​ ​​

​

​

›› Inhoud en verdere details vanaf pagina 09

Code

Nr.

RAL

2980312

WSL-LTS-147

GEDORE blauw, RAL 5017

Hoogte mm 1.045

Breedte mm 785

Diepte mm 510

Inhoud

Laden

1/4"- + 1/2"-dopsleutelassortiment in CT-module, nr. TS CT2-D19-D20, 81-dlg Ringsteeksleutelset in CT-module, nr. TS CT2-7, 24-dlg Gereedschapsassortiment in CT-module, nr. TS CT2-2154SK-119, 14-dlg Tangenassortiment in CT-module, nr. TS CT2-142, 28-dlg + gereedschapwagen workster smartline, nr. WSL-L7

5x Type 1, B 640 x H 80 x T 400 mm 2x Type 2, B 640 x H 160 x T 400 mm

Aantal laden 7

-delig 147

Gewicht kg 97

08

WSL-M6

GEREEDSCHAPWAGEN WORKSTER SMARTLINE

€ 429,00

​

+ BTW

​ ​​

met 6 laden ›› voor het veilig, overzichtelijk en mobiel opbergen van gereedschap en uitrusting ›› voldoende bergruimte met zes laden, draagvermogen per lade 20 kg ›› Hoge veiligheid door individuele vergrendeling/individuele uittrekblokkering die voorkomt dat er meer dan een lade wordt geopend

›› eenvoudig sturen en keren dankzij rij-stuurhandgreep en twee zwenkwielen

Ø 125 mm met gesloten naafkappen, een daarvan met rij- en zwenkblokkering

›› onbeperkte toegang tot de complete lade omdat ze volledig uittrekbaar en telescopisch is op kogelgelagerde geleiderails

›› laden zijn centraal afsluitbaar met een cilinderslot ›› zijwanden met euro-perforatie 10 x 38 mm voor de bevestiging van haken en gereedschappen

›› afrondingen aan de zijkanten voor minimalisatie van stootranden ›› werkblad met afdekplaat van PP-kunststof met uitsparing aan de voorzijde en rolbeschermrand

›› plaatstaal, gelast, corrosiebestendig en krasvast gepoedercoat ›› vergemakkelijkt het werk dankzij de eenhandbediening van de laden

​ Code

Nr.

RAL

3100707

WSL-M6

GEDORE blauw, RAL 5017

Hoogte mm 903

Breedte mm 635

Diepte mm 510

Laden

max. draagvermogen kg 300

5x Type 1, B 480 x H 80 x T 400 mm 1x Type 2, B 480 x H 160 x T 400 mm

2005

​

GEREEDSCHAPWAGEN

Aantal laden 6

Gewicht kg 66

€ 869,00 + BTW

met 7 laden

​ ​​

›› aflegblad van ABS-kunststof met 3 vakken voor kleine onderdelen, 2 spuitbushouders, 8 schroefdraaierhouders

›› beide zijwanden met vierkante gaten voor het aanbrengen van momentsleutels resp. ander lang gereedschap of kleine onderdelen

›› centraal afsluitbaar dmv cilinderslot ›› laden volledig uittrekbaar, uitneembaar ›› veiligheidsvergrendeling per lade, bediening met één hand ›› kogelgelagerde geleiderails ›› draagkracht per lade 40 kg, onderste zware schuiflade tot 60 kg ›› GEDORE trapeziumasconstructie zorgt ook bij maximale belasting voor licht lopen, wendbaarheid en spoorvastheid

Code

Nr.

RAL

1803018

2005 0511

GEDORE blauw, RAL 5017

Hoogte mm 985

Breedte mm 864

Diepte mm 606

Laden 5x Type 1, B 640 x H 67 x T 400 mm 1x Type 2, B 640 x H 137 x T 400 mm 1x Type 3, B 640 x H 207 x T 400 mm

max. draagvermogen kg 500

Aantal laden 7

Dwarsschotjes

Lengteschotjes

2

10

Gewicht kg 83

09

1504 XL

VERRIJDBARE WERKBANK EXTRA BREED

​

met 7 laden

€ 1359,00 + BTW

​ ​​

›› voor het veilig, overzichtelijk en mobiel opbergen van gereedschap en uitrusting ›› 4 laden met voldoende bergruimte, evenals een XL-lade, zes brede, uitneembare laden ›› onbeperkte toegang tot de complete lade omdat ze volledig uittrekbaar en telescopisch is op kogelgelagerde geleiderails

›› GEDORE-trapeziumasconstructie zorgt ook bij maximale belasting voor licht lopen, wendbaarheid en spoorvastheid

›› grote bergruimte met legbord en afsluitbare deur ›› veiligheid voor personen door hielbescherming ›› centraal afsluitbaar dmv cilinderslot, gelijktijdig afsluiten van laden en deur ›› draagvermogen per lade 40 kg, onderste zware schuiflade 60 kg ›› GEDORE hoogwaardig onderstel, twee hoogwaardige, rolgelagerde GEDORE-wielen (bokwielen Ø 200 mm) en twee lichtlopende, kogelgelagerde GEDORE-wielen (zwenkwielen Ø 125 mm) met rij- en zwenkblokkering ›› plaatstaal, gelast, corrosiebestendig en krasvast gepoedercoat

Code

Nr.

RAL

1988468 1504 XL GEDORE blauw, RAL 5017

Hoogte mm 985

Breedte mm 1.250

Diepte mm 550

Laden 1x Type 1, B 1055 x H 67 mm x T 400 mm extra breed 4x Type 2, B 640 x H 67 x T 400 mm 1x Type 3, B 640 x H 137 x T 400 mm 1x Type 4, B 640 x H 207 x T 400 mm

max. draagvermogen kg 1000

Aantal laden 7

Legplanken 1

Dwarsschotjes 2

Lengteschotjes 10

Werkbladdikte Gewicht kg mm 30 124

Afzonderlijke componenten in een oogopslag TS CT2-D19-D20 / TS CT2-2154SK-119 / TS CT2-142 / TS CT2-7 TS CT2-D19-D20 Omschakelbare 1/4"-ratel, nr. 2093 U-20 127 mm 1/4"-cardan-verlengstuk, nr. 2090 KR-4 97 mm 1/4"-schuifgreep met glijstuk, nr. 2087, 115 mm 1/4"-dopsleutels, nr. D 20, SW 4 5 5,5 6 7 8 9 10 11 12 13 mm 1/4"-dopsleutels, nr. TX 20, E4 E5 E6 E7 E8 E10 l 1/4"-schroevendraaierbits zaagsnede, nr. 680, 4 5,5 6,5 8 mm h 1/4"-schroevendraaierbits 6-kt, nr. 685, SW 2,5 3 4 5 6 mm . 1/4"-schroevendraaierbits binnentwaalfkant, nr. 685, M5 M6 M8 k 1/4"-schroevendraaierbits kruiskop, nr. 690, PH1 2 3 m 1/4"-schroevendraaierbits kruiskop, nr. 690 PZD, PZ1 2 3

j 1/4"-schroevendraaierbits TX, nr. 687, T6 T7 T8 T9 T10 T15 T20 T25 T27 T30 T40, Dophouder, nr. 673, 6,3, 1/4" 6-kt - 1/4" 4-kt Bit-adapter, nr. 620, 1/4", 6-kt x 1/4" 4-kt Multi-handvat, nr. 676, 1/4", Bithouder, nr. 699, 1/4" 6-kt Omschakelbare 1/2"-ratel, nr. 1993 U-20 270 mm 1/2"-dopsleutelverlengstuk, nr. 1990-2, 1/2", 63 mm 1/2"-cardan-verlengstuk, nr. 1990 KR -5-10,125 + 250 mm 1/2"-dopsleutels, nr. D 19, SW 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 21 22 24 27 30 32 mm 1/2"-dopsleutels, nr. IN 19, SW 5 6 7 8 9 10 12 14 mm

TS CT2-2154SK-119

TS CT2-142

TS CT2-7

l 3C-schroevendraaiers zaagsnede, nr. 2154SK, met slagkap, 3,5 5,5 6,5 8 mm k 3C-schroevendraaiers PH1, PH2 Bankhamer, nr. 4 E-500, met essen steel, 500 g Centerpons, nr. 100-12, 120x12x5 mm Pendrijver, nr. 119, 1,5 3 4 mm Koudbeitel, nr. 97-250 8-kt, 250x24 mm Ritsbeitel, nr. 98-125 8-kt, 125x10x5 mm Doorslag, nr. 99 12-5 8-kt, 120x12x5 mm

Waterpomptang, nr. 142 10 TL, 10", 15-voudig verstelbaar Combinatietang POWER, nr. 8250-180 JC, 180 mm 2C-greep Telefoontang, nr. 8133-200 JC, 200 mm 2C-greep Zijsnijtang POWER, nr. 8316-180 JC, 180 mm 2C-greep Spiraalboren Ø 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 10 10,5 / Ø 3,3 4,2 6,8 10,2

Ringsteeksleutels, nr. 7, SW 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 24 mm h Haakse stiftsleutelset, nr. PH 42-88, 6-kt in houder, SW 2 2,5 3 4 5 6 8 10 mm

10

GEDORE BEST CHOICE

DOPSLEUTELSET 1/4" + 1/2" 19 BMC 20

De dopsleutelset 19 BMC-20 is voorzien van het beste dat GEDORE op het gebied van bedieningsgereedschap te bieden heeft. De hoogwaardige omschakelbare ratels van de uitvoering 2093-U 20 1/4" en 1993-U 20 1/2" beschikken over een schacht van hoogwaardig chroom-vanadiumstaal en een 2-componenten-greep met een harde kunststofkern met een rubberbeklede ommanteling. Zo zijn ze ook bestand tegen extreem continu gebruik. De slanke bouwvorm van de koppen biedt mogelijkheden tijdens het schroeven die bij andere ratels ontbreekt.

Doppen en aandrijving zijn door de kogelvergrendeling vast met elkaar verbonden.

Opsteken en lostrekken gaat dankzij de ontgrendelknop desondanks gemakkelijk met de hand. Dopsleutels in alle metrische maten van 4 - 32 mm.

1

2

gemakkelijk handzaam transport ›› lichte, gemakkelijk te vervoeren kunststof koffer met de speciale GEDORE Check-Tool-modules en betrouwbare sluitingen

3

Overzichtelijke indeling ›› Check-Tool-schuimstofmodule van vereenvoudigt de ordening en controle van de kofferinhoud enorm

4

universeel gebruik ›› gereedschap en toebehoren voor de werkplaats en onderweg

5

Premium-kwaliteitsratels voor gecontroleerd werken ›› Fijnmechanisch met 60 tanden ›› Geringe arbeidshoek van 6°

omvangrijke basisuitrusting

›› 69 delen, incl. twee omschakelbare

2-componenten-ratels met geïntegreerde rechts-/linksomdraai-functie draaien elke schroefverbinding los

11

Een bitassortiment voor de meest gangbare aandrijvingen inclusief zaagsnede, PH, PZ, TX, XZN en binnenzeskant. Daarbij verlengstukken in verschillende uitvoeringen, waarmee de dopsleutels afhankelijk van sleutelwijdte tot 375 mm in aandrijfdiepte kunnen worden verlengd.

Alleen de meegeleverde doppen en het toebehoren van de nieuwe dopsleutelset zijn al zeer omvangrijk.

De olie- en vetbestendige zwart-blauwe Check-Tool-schuimstofmodules van schuimstof en de afbeelding op de dekselinzet vereenvoudigen de ordening en controle van deze veelzijdige kofferinhoud enorm: gereedschap en toebehoren dat verkeerd gesorteerd is of ontbreekt, valt meteen op.

19 BMC 20

DOPSLEUTELSET 1/4" + 1/2"

​

69-delig

€ 159,00 + BTW

​ ​​

›› de nieuwe GEDORE kunststof ratelcassette is niet alleen geschikt voor

industrie en automotive, maar ook voor doe-het-zelvers en hobbyisten

›› hij is voorzien van zwart/blauwe Check-Tool-schuimstofmodule, waardoor ontbrekend gereedschap beter zichtbaar is

›› door de druppelvormige kopvorm van de omschakelbare ratel is deze set bijzonder goed geschikt voor de krapste schroeflocaties

›› 1/4"- en 1/2"-dopsleutelzeskanten met alle metrische maten van 4-32 mm evenals een bitset voor de meest gangbare aandrijvingen zoals zaagsnede, PH, PZ, TX, XZN en binnenzeskant ›› de omschakelbare ratels beschikken over een 2-componenten-greep, omschakelpal en drukknop-ontkoppeling, waarmee een comfortabel, snel en veilig werken mogelijk wordt ›› afhankelijk van de sleutelwijdte kunnen de dopsleutels in de aandrijfdiepte worden verlengd tot 375 mm

​ Code

Nr.

Inhalt

3108902

19 BMC 20

Ratches 1/4" + 1/2", omkeerbare ratels 1/4" 2093 U-20, Omkeerbare ratels 1/2" 1993 U-20, steeksleutelinzetten 1/4" + 1/2", Zeshoekige inzetstukken 1/4" SW 4 4,5 5 5,5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 mm Zeshoekige inzetstukken 1/2" SW 15 16 17 18 19 21 22 24 27 30 32 mm Zeshoekige inzetstukken lang 1/2" SW 10 13 17 19 mm, bits 1/4", Binnenzeskant 2 3 4 5 6 8 mm, TX; met boring T10 T15 T20 T25 T27 T30 T40, Gleuf 4 5,5 6,5 8 mm, kruisgleuf PH 1 2 3, kruisgleuf PZ 1 2 3, Multi-tand XZN M4 M5 M6 M8, toebehoren 1/4" + 1/2", Verlenging 1/4" 50 100 mm, adapter 1/4" x 1/4", bithouder 1/4", T-greep 1/4", Cardanscharnier 1/4", verlengstuk 1/2" 125 250 mm, universeelscharnier 1/2", T-greep 1/2

Lengte mm 459

Breedte mm 350

Diepte mm 87

-delig

Gewicht kg

69

5,74

12

20 ITU-3

DOPSLEUTELSET 1/4"

​

36-delig

€ 179,00 + BTW

​ ​​

›› voor het gecontroleerd en handmatig los- en vastdraaien van schroeven en moeren ›› met extra fijn vertande omschakelbare ratel ›› handsparende krachtoverbrenging door slipvaste 2-componenten-greep ›› met gesmede, geharde zeskantdopsleutels, voor handgebruik ›› met hulpstukken van GEDORE-vanadiumstaal 31CrV3 ›› dopsleuteldoos van kunststof met een schuimstofmodule

Code 6196710

Nr. 20 ITU-3

Inhoud 2093 U-3, 20 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14, IN 20 3 4 5 6 8, TX 20 E4 E5 E6 E7 E8 E10 ITX 20 T8 T9 T10 T15 T20 T25 T27 T30, 2087, 2090 -2-6, 2095, 2098

Lengte mm 275

Breedte mm 150

Diepte mm 42

19 V20U-20

DOPSLEUTELSET 1/4" + 1/2"

​

81-delig

-delig 36

Gewicht kg 1,376

€ 349,00 + BTW

​ ​​

›› voor het gecontroleerd en handmatig los- en vastdraaien van schroeven en moeren ›› samengesteld voor industrie en werklieden op basis van alledaags gebruik ›› kleine arbeidshoek van 6° door fijnvertande omschakelbare ratel met 60 tanden ›› verliesveilig opsteken en lostrekken van de dopsleutel door drukknop-ontkoppeling ›› met gesmede, geharde dopsleutels voor handgebruik ›› met hulpstukken van GEDORE-vanadiumstaal 31CrV3 ›› ongevoelige, duurzame blauwe plaatstalen GEDORE-koffer

Code 1550691

Nr. 19 V20 U-20

Inhoud 1993 U-20, 2093 U-20, 19 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 21 22 24 27 30 32 36, D 20 4 5 5,5 6 7 8 9 10 11 12 13, 680 4 4,5 5,5 6,5, 685 2 2,5 3 4 5 6 8, 685 X 5 6 8, 687 TX T10 T15 T20 T25 T27 T30 T40, 690 1 2 3, 690 PZD 1 2 3, 885 3 4 5 6 8 10, 885 X 5 6 8 10 12, 887 TX T27 T30 T40 T45 T50, 1990 KR-5 -10, 2090-4, 2095, 620, 676, 699, KB 819

Lengte mm 438

Breedte mm 294

Diepte mm 60

-delig 81

Gewicht kg 7,4

13

IN 19 PM

​

DOPSLEUTEL-SCHROEVENDRAAIERSET 1/2"

€ 69,90 + BTW

​ ​​

9-delig ›› voor het gecontroleerd los- en vastdraaien van binnenzeskantbouten ›› ongevoelige, duurzame blauwe plaatstalen GEDORE-koffer

Code 6156250

Nr. IN 19 PM

Inhoud 5 6 7 8 9 10 12 14 17

Lengte mm 281

Breedte mm 79

Diepte mm 35

-delig 9

32 EMU-2

DOPSLEUTELSET 3/4"

​

14-delig

Gewicht kg 1,4

€ 299,00 + BTW

​ ​​

›› voor het los- en vastdraaien van schroeven en moeren bij grote sleutelwijdtes

›› ideaal voor de robuuste inzet bij dagelijks stationair of mobiel gebruik in de bedrijfswagenwerkplaats of industrie

›› dopsleutels met zeskant-UD-profiel dat de schroefkop beschermt ›› van GEDORE-vanadiumstaal 31CrV3, verchroomd ›› ongevoelige, duurzame blauwe plaatstalen GEDORE-koffer

Code 6280340

Nr. 32 EMU-2

Inhound No. 3293 U-2, No. 32 22 24 27 30 32 36 38 41 46 50 mm, No. 3287, No. 3290-8 -16

Lengte mm 525

Breedte mm 203

Diepte mm 73

-delig 14

Gewicht kg 11,56

14

2093 U-20

OMSCHAKELBARE RATEL 1/4" ​

​

€ 33,90 + BTW

​ ​​

›› voor het handmatig los- en vastdraaien van schroeven en moeren ›› omschakelbare ratel met geïntegreerde rechts-/linksomdraai-functie ›› handsparende krachtoverbrenging door slipvaste 2-componenten-greep met ophanggat ›› verliesveilig opsteken en lostrekken van de dopsleutel door drukknop-ontkoppeling ›› tbv handbediende dopsleutels en hulpstukken met vierkantaandrijving vlgs.

DIN 3120 - C 6,3, ISO 1174, met kogelvergrendeling

›› van GEDORE-vanadiumstaal 31CrV3, verchroomd ›› uitvoering volgens DIN 3122, ISO 3315

Code 1703749

Nr. 2093 U-20

Aandrijfvierkant inch-maat 1/4"

Aandrijfvierkant mm ​6,3

Arbeidshoek 9°

Lengte mm 127

Ratelkophoogte mm 20

3093 U-20

OMSCHAKELBARE RATEL 3/8" ​

​

Gewicht kg 0,095

€ 39,90 + BTW

​ ​​

›› voor het handmatig los- en vastdraaien van schroeven en moeren ›› omschakelbare ratel met geïntegreerde rechts-/linksomdraai-functie, fijn vertand ›› handsparende krachtoverbrenging door slipvaste 2-componenten-greep met ophanggat ›› verliesveilig opsteken en lostrekken van de dopsleutel door drukknop-ontkoppeling ›› tbv handbediende dopsleutels en hulpstukken met vierkantaandrijving vlgs.

DIN 3120 - C 10, ISO 1174, met kogelvergrendeling

›› van GEDORE-vanadiumstaal 31CrV3, verchroomd ›› uitvoering volgens DIN 3122, ISO 3315

Code 1556800

Nr. 3093 U-20

Aandrijfvierkant inch-maat 3/8"

Aandrijfvierkant mm ​10

Arbeidshoek 6°

Lengte mm 200

Ratelkophoogte mm 29.7

Gewicht kg 0,292

1993 U-20

OMSCHAKELBARE RATEL 1/2" ​

​

€ 39,90 + BTW

​ ​​

›› voor het handmatig los- en vastdraaien van schroeven en moeren ›› omschakelbare ratel met geïntegreerde rechts-/linksomdraai-functie, fijn vertand ›› handsparende krachtoverbrenging door slipvaste 2-componenten-greep met ophanggat ›› verliesveilig opsteken en lostrekken van de dopsleutel door drukknop-ontkoppeling ›› tbv handbediende dopsleutels en hulpstukken met vierkantaandrijving vlgs.

DIN 3120 - C 12,5, ISO 1174, met kogelvergrendeling

›› van GEDORE-vanadiumstaal 31CrV3, verchroomd ›› uitvoering volgens DIN 3122, ISO 3315

Code 1436686

Nr. 1993 U-20

Aandrijfvierkant inch-maat 1/2"

Aandrijfvierkant mm ​12,5

Arbeidshoek 6°

Lengte mm 270

Ratelkophoogte mm 37.5

Gewicht kg 0,536

15

1101-1.04/SEB-08

TREKKERSET, 2-ARMIG

​

9-delig

€ 289,00 + BTW

​ ​​

›› voor het lostrekken van vastzittende verbindingen op assen of in behuizingen ›› universele set incl 2-armige trekker, verlengstukken, haaklengtes, haakbenen voor buiten- en binnentrekkers

›› geschikt voor wisselende trek-/uittrekwerkzaamheden ›› mogelijke spanwijdtes traploos tot 130 mm / spandieptes 100, 200, 250, 350 mm ›› variabel, snel en veilig werken door snelspanmechanisme, haakrem, haken voor krappe situaties

›› onderhoudsvrije spindel, spindelpunt verwisselbaar ›› lange levensduur en hoge veiligheidsreserves, omdat de traverse, haken en verlengstukken in de matrijs gloeiend gesmeed zijn

›› zeer smalle haakbenen, bijzonder geschikt voor moeilijk toegankelijke plaatsen ›› combinatie van 8 verschillende trekkers mogelijk ›› met Check-Tool-module voor het snel vaststellen van ontbrekend gereedschap

Code 3106756

Nr. 1101-1.04/SEB-08

Inhoud i-BOXX 72 nr. 1101 L + assortiment nr. 1101 CT2-1.04

Lengte mm 367

Breedte mm 316

Diepte mm 72

-delig 9

Gewicht kg 3,77

16

1 B-012

RINGSTEEKSLEUTEL-SET 12-delig

​

€ 139,00 + BTW

​ ​​

›› de ringsteeksleutels zijn optimaal geschikt voor het los- en vastdraaien van vierkant-, zeskant- en twaalfkant-schroeven en -moeren

›› diepliggende, resp. verzonken moeren of schroeven kunnen ook met de gebogen ring veilig worden bediend

›› ring gebogen en onder een hoek van 10°, met UD-profiel voor een zorgvuldige krachtoverbrenging

›› slanke schacht, versterkt met krachtrib aan de bekzijde staat garant voor de hoogste draaimomenten

›› bek precies op exacte, nominale maat geslepen voor optimale contactvlakken ›› hoogwaardige industriekwaliteit voor continue belasting onder zware omstandigheden

›› overbelasting wordt aangegeven door vervorming ›› reflectievrij mat verchroomd ›› Chroom-vanadiumstaal 31CrV3

Code 6012170

Nr. 1 B-012

Inhoud 10 11 12 13 14 17 19 22 24 27 30 32 mm

-delig 12

Gewicht kg 3,39

7 XL-012

RINGSTEEKSLEUTEL-SET, EXTRA LANG

​

€ 179,00 + BTW

​ ​​

12-delig ›› de ringsteeksleutels zijn optimaal geschikt voor het los- en vastdraaien van vierkant-, zeskant- en twaalfkant-schroeven en -moeren

›› hoge krachtoverbrenging door verlengde uitvoering ›› ring onder een hoek van 15°, met UD-profiel voor een zorgvuldige krachtoverbrenging

›› slanke bek en slanke bekwanden maken de sleutel in zijn geheel lichter ›› veilige greep door geprofileerde schacht ›› hoogwaardige industriekwaliteit voor continue belasting onder zware omstandigheden

›› overbelasting wordt aangegeven door vervorming ›› reflectievrij mat verchroomd ›› Chroom-vanadiumstaal 31CrV3

Code 6095950

Nr. 7 XL-012

Inhoud 10 11 12 13 14 17 19 22 24 27 30 32 mm

-delig 12

Gewicht kg 4,41

17

7 R-005

RINGRATEL-STEEKSLEUTELSET

​

5-delig

€ 69,00 + BTW

​ ​​

›› voor het los- en snel vastdraaien van schroeven en moeren met ratelfunctie ›› hoge krachtoverbrenging door torsiestijve geometrie met dubbel-T-profiel ›› bek precies op nominale maat geslepen voor optimale contactvlakken ›› extreem behoedzaam UD-profiel waarmee een gelijkmatige drukverdeling bij de hoogste krachtuitoefening mogelijk is

›› beproefde U-20-rateltechnologie, in een zeer platte ringkop ingebouwd, maakt een efficiënt werken met ratelfunctie mogelijk

›› het handvriendelijke, holle profiel in de schacht zorgt voor moeiteloos schroeven ›› reflectievrij mat verchroomd ›› GEDORE-vanadiumstaal 31CrV3 ›› met GEDORE-Check-Tool-systeem: controle van de volledigheid door 2-kleurige schuimstofmodules

›› sleuteldoos van kunststof met een schuimstofmodule

​ Code 2297434

Nr. 7 R-005

Inhoud 8 10 13 17 19

-delig 5

7 R-012

RINGRATEL-STEEKSLEUTELSET 12-delig

​

Gewicht kg 0,932

€ 149,00 + BTW

​ ​​

›› voor het los- en snel vastdraaien van schroeven en moeren met ratelfunctie ›› hoge krachtoverbrenging door torsiestijve geometrie met dubbel-T-profiel ›› bek precies op nominale maat geslepen voor optimale contactvlakken ›› extreem behoedzaam UD-profiel waarmee een gelijkmatige drukverdeling bij de hoogste krachtuitoefening mogelijk is

›› beproefde U-20-rateltechnologie, in een zeer platte ringkop ingebouwd, maakt een efficiënt werken met ratelfunctie mogelijk

›› het handvriendelijke, holle profiel in de schacht zorgt voor moeiteloos schroeven ›› reflectievrij mat verchroomd ›› GEDORE-vanadiumstaal 31CrV3 ›› ongevoelige, duurzame blauwe plaatstalen GEDORE-koffer

​ Code 2297442

Nr. 7 R-012

Inhoud 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

-delig 12

GEDORE UNITDRIVE-profiel

1 2 3 4

Groter contactvlak zorgt voor een betrouwbare krachtoverbrenging.

Ook bij schroefkoppen waarvan de maten buiten de tolerantie liggen.

Gelijkmatige verdeling van de kracht op de flanken van de schroefkop. Het kerfeffect dat op deze manier wordt verminderd, voorkomt het ronddraaien van de schroefkop.

Zelfs versleten schroefkoppen worden door de voorzichtige draaimomentoverbrenging veilig losgedraaid – het gereedschap glijdt niet door.

Doordat de kracht optimaal verdeeld wordt uitgeoefend, kunnen tot 20 % hogere draaimomenten worden overgebracht.

12-kant

Gewicht kg 2,9

18

GEDORE BEST CHOICE

SLEUTELTANG SB 183

De GEDORE-sleuteltang SB 183, een hybride van schroefsleutel en tang, vervangt niet alleen twee complete sleutelsets metrisch en inch - maar daarnaast ook een ratelsteeksleutel.

Zodoende is het een verstelbaar, universeel gereedschap voor schroeven, buigen, houden, persen en grijpen.

Wie met de sleuteltang werkt, kan een enorm hoge pers- en klemkracht benutten: de bekken werken met een tienvoudige handkrachtversterking op het werkstuk. Bovendien laten de gladde en evenwijdig geleide bekken geen enkel spoor achter op de materialen. Kunststof, glas, verchroomde onderdelen blijven volledig onbeschadigd.

1

behoedzaam werken

›› bij schroefverbindingen met een kwetsbaar

2

oppervlak (bijv. verchroomde armaturen) door gladde en parallel geleide bekken

3

snelle en eenvoudige instelling

›› de sleutelwijdte door het schuifmechanisme (0-52 mm resp. 0-2")

4

veelzijdige toepassingen ›› Dankzij de geniale mix van sleutel en tang is het gebruik als ratelsteeksleutel mogelijk

perfecte krachtoverbrenging

›› Uitstekende pers- en klemkracht door extreem hoge overbrenging (>1:10)

19

De modellen JC S en TC S worden tevens aangeboden met speciale beschermbekken voor de omgang met bijzonder gevoelige materialen.

183

SLEUTELTANG ​

vanaf​

€ 35,90 + BTW

​ ​​

›› verstelbaar, universeel gereedschap voor schroeven, buigen, houden, persen en grijpen ›› kan twee complete steeksleutelsets vervangen, metrisch en inch-maat (0 - 52 mm resp. 0 - 2") ›› te gebruiken als "ratelsteeksleutel" - snel en comfortabel vast- en losdraaien van zeskantschroeven en -moeren

›› veilige montage van schroefverbindingen met een kwetsbaar oppervlak (bijv.

verchroomde armaturen) door de speciale beschermbekken die worden meegeleverd

›› activering van het schuifmechanisme vanuit bijna elke instelpositie ›› instelling van de sleutelwijdte door schuifmechanisme en parallel geleide bek, praktisch traploos

›› optimale en ergonomische aanpassing van de handpositie aan de openingswijdte van de bekken resp. sleutelwijdte

›› DIN ISO 5743 ›› uitvoering TC = verchroomd, antislipgrepen met blauw kunststof overtrokken ›› uitvoering JC = verchroomd, met 2-componenten-greepbekledingen

​ Code 3112438 3112268

Nr. SB 183 7 TC S-001 SB 183 10 JC S-002

Sleuteltang in gebruik:

Maat inch 7 10

Spanwijdte mm 40 52

Lengte mm 185 250

Gewicht kg 0,265 0,575

€ excl. BTW 35,90 41,90

20

8133-200 JC

TELEFOONTANG

​

met snijkanten, vertand, recht

€ 25,90 + BTW

​ ​​

›› multifunctionele tang voor de mechanische en elektronische sector ›› geschikt voor het vasthouden, knippen, strippen, krimpen, afknellen van verschillende materialen door getande grijpvlakken

›› tbv middelharde draad 1,6 mm ›› continu te gebruiken zonder moe te worden dankzij de 2-componenten-greep ›› inductief geharde precisie-snijvlakken, gehard tot 62-64 HRC ›› GEDORE speciaal temperstaal, matrijsgesmeed en olie gehard en ontlaten

Code 2676079

Nr. 8133-200 JC

Lengte mm 200

Gewicht kg 0,2

C 2150-60 PH-06

CENTURYSCHROEVENDRAAIERSET 6-delig

​

€ 14,90 + BTW

​ ​​

›› voor dagelijks professioneel gebruik voor het in- en uitdraaien van zaagsnedeschroeven en kruiskopschroeven

›› greepeinde met markering van aandrijvingstype en de grootte ›› fasetester, volledig geïsoleerd vlgs. DIN VDE 0680-6 ›› 3-componenten-greep Power-Grip³ met ophanggat ›› handvat met ergonomisch design voor nauwkeurig en moeiteloos werken ›› vormsluitende verbinding van greep en kling voor optimale krachtoverbrenging ›› schroevendraaierkling van GEDORE molybdeen-vanadiumPlus-staal getemperd

Code 3106411

Nr. C 2150-60 PH-06

Inhoud Schroevendraaiers, nr. 2150 5,5 6,5 8 Schroevendraaiers, nr. 2160 PH 1 2, Fasetester, nr. 4615 3,5

-delig 6

Gewicht kg 0,545

21

VDE 8132 AB-200 H

VDE-TELEFOONTANG

€ 22,90

​

+ BTW

​ ​​

met huls-isolatie, gebogen ›› speciaal afgestemd op de behoeften in de elektrotechniek ›› geschikt voor het beetpakken en vasthouden van verschillende materialen door getande grijpvlakken en gebogen tangpunt

›› voor het knippen van kabels en aders tot 5 x 2,5 mm² resp. 12 mm ›› stripsleuf voor kabels en aders tot 2,5 mm² ›› tbv het krimpen van adereindhulzen ›› voor veilig en comfortabel werken onder spanning door ergonomische 2C-greepbekledingen

›› GEDORE speciaal temperstaal, verchroomd ›› geïsoleerd tot 1000 V AC volgens DIN EN/IEC 60900

Code 1552147

Nr. VDE 8132 AB-200 H

Lengte mm 200

Beklengte mm 70,5

Kopbreedte mm 18,5

Puntlengte mm 3,7

Kopdikte mm 9,5

Puntdikte mm 2,8

VDE 2170-2160 PH-077

VDE-SCHROEVENDRAAIERSET 7-delig

​

Gewicht kg 0,235

€ 24,95

+ BTW

​ ​​

›› voor dagelijks professioneel gebruik voor het in- en uitdraaien van

zaagsnedeschroeven VDE-schroevendraaiers voor kruiskopschroeven PH

›› door het goed in de hand liggende Power-Grip3-greepontwerp met ophanggat

is een ergonomisch en moeiteloos werken bij een maximale krachtoverbrenging mogelijk

›› greepeinde met markering van aandrijvingstype en de grootte ›› handvat met ergonomisch design voor nauwkeurig en moeiteloos werken ›› vormsluitende verbinding van greep en kling voor optimale krachtoverbrenging ›› geïsoleerd tot 1000 V AC volgens DIN EN/IEC 60900, volledig geïsoleerde kling ›› kling van GEDORE molybdeen-vanadiumstaal getemperd

​

Code 1616048

Nr. VDE 2170-2160 PH-077

Inhoud gleuf 2,5 4 5,5 6,5, PH 0 1 2

-delig 7

Gewicht kg 0,575

22

116 D

PENDRIJVERSET 6-delig ›› voor het in- of uitdrijven van splinten, veerpennen, bouten of andere verbindingselementen

›› afgeronde randen en minimumtoleranties bij de diameter zorgen voor een minimaal klemgevaar tijdens gebruik

›› zorgvuldig getemperd over de gehele lengte ›› slagkoppen inductief ontlaten

​

€ 18,90 + BTW

​ ​​

Code 8758050

Nr. 116 D

Inhoud 119-3 -4 -5 -6 -7 -8

-delig 6

Gewicht kg 0,82

HET ORIGINEEL

600 H

BANKHAMER ROTBAND-PLUS ​

vanaf​​

›› voor universeel gebruik in de werkplaats of op de bouwplaats ›› Bankhamer met beproefde veiligheidstechniek ›› getemperde hamerkop en getemperde steelbeschermhuls

€ 14,90 + BTW

​ ​​

ROTBAND-Plus van staal

›› hamerkop gloeiend in de matrijs gloeiend gesmeed, DIN 1041 ›› tweevoudig geprofileerde, duurzame hickory steel DIN 5111

Houten steel met ROTBAND-PLUS beschermhuls 1.000 misslagen: lichte sporen op de lak, geen vervormingen, absoluut vaste kop-steel verbinding Onbeschermde hamersteel 30 misslagen: duidelijke beschadiging van de steel - Breukgevaar!

Code 8583070 8583230 8583580

Nr. 600 H-300 600 H-500 600 H-800

Kopgewicht g 300 500 800

Steellengte mm 305 320 350

Losse steel E 600 H-300 E 600 H-500 E 600 H-800

Gewicht kg 0,502 0,727 1,135

€ excl. BTW 14,90 16,90 20,90

23

248 ST

TERUGSLAGVRIJE NYLON HAMER ​

vanaf​

€ 28,90 + BTW

​ ​​

›› ideaal voor het buigen, richten en voegen van gevoelige of harde onderdelen ›› vulling met staalschroot zorgt voor optimale benutting van de slagenergie ›› met splintervrije, breuk- en slijtvaste polyamidekop ›› met slipvaste greep en stabiele en robuuste stalen steel ›› reservekoppen zijn eenvoudig te monteren

​

Code 8829170 8829250 8829330

Nr. 248 ST-40 248 ST-50 248 ST-60

Kopdiameter mm 40 50 60

Lengte mm 300 310 335

Gewicht kg 0,8 1,005 1,8

SB 6952-00

REDDINGSMES ​

​

€ excl. BTW 28,90 34,90 49,90

€ 14,90 + BTW

​ ​​

›› voor het veilig snijden, scheiden en delen van veelzijdige materialen ›› hoogwaardig, universeel klapmes met extra riemmes en glasbreker ›› universele hulp in de auto, huishouden, tuin en in de werkplaats ›› getemperde lemmet met gedeeltelijke zaagvertanding ›› lemmet zwart, greepbekledingen blauw

​ Code 3100464

Nr. SB 6952-00

Klinglengte mm 85

Totale lengte mm 203

Gewicht kg 0,2

GEDORE Werkzeugfabrik GmbH & Co. KG Remscheider Straße 149 42899 Remscheid · GERMANY Tel. + 49 (0) 21 91- 596 - 0 Fax + 49 (0) 21 91- 596 - 230 info@gedore.com www.gedore.com

GEDORE IBÉRICA S.L. c/Arangutxi 12, Poligono Industrial de Júndiz 01015 Vitoria Alava · SPAIN Tel. +34-945-29 22 62 Fax +34-945-29 21 99 gedore@gedore.es www.gedore.es

GEDORE POLSKA Sp. z o.o. ul. Žwirki i Wigury 56a 43-190 Mikołów · POLAND Tel. +48 (0) 32 / 738-40 10 Fax +48 (0) 32 / 738-40 20 gedore@gedore.pl www.gedore.pl

Vertrieb Deutschland Tel. + 49 (0) 21 91- 596 - 900 Fax + 49 (0) 21 91- 596 - 999

GEDORE UK Limited Marton Street , SKIPTON BD23 1TF North Yorkshire · UNITED KINGDOM Tel. +44 (0) 1756 / 70 67 00 Fax +44 (0) 1756 / 79 80 83 sales@gedoreuk.com www.gedoreuk.com

Ferramentas GEDORE do Brasil S.A. Rua Vincentina Maria Fidélis, 275 Bairro Vincentina | Vicentina São Leopoldo - RS | 93025-340 · BRAZIL Tel. +55 51-35 89 9200 Fax + 55 51-35 89 9222 export@gedore.com.br www.gedore.com.br

Sales International Tel. + 49 (0) 21 91- 596 - 910 Fax + 49 (0) 21 91- 596 - 911 GEDORE Automotive GmbH Breslauer Straße 41 78166 Donaueschingen · GERMANY Tel. +49 771 83223-0 Fax +49 771 83223-90 GEDORE Torque Solutions GmbH Bertha-Benz-Straße 12 71665 Vaihingen/Enz · GERMANY T +49 7042 9441-0 F +49 7042 9441-41 info@loesomat.de GEDORE AUSTRIA GmbH Gedore-Str. 1 8190 Birkfeld / Stmk. · AUSTRIA Tel. +43 (0) 3174 / 363 64 00 Fax +43 (0) 3174 / 363 83 20 sales.austria@gedore.com www.gedore.at

GEDORE France SARL Parc d'activités des Béthunes - La Mare II 10, avenue du Fief - Bât. 12 BP 79144 Saint-Ouen-l'Aumône F-95074 Cergy Pontoise Cedex · FRANCE Tél. +33 (0)1 34 40 16 60 Fax +33 (0)1 34 40 16 61 jadore@gedore.fr www.gedore.fr GEDORE TECHNAG B.V. Flemingweg 7, 2408 AV Alphen aan den Rijn · NETHERLANDS Tel. +31 (0) 172 / 42 73 50 Fax +31 (0) 172 / 42 73 60 technag@gedore.nl www.gedore.nl

GEDORE TOOLS, INC. 7187 Bryhawke Circle, Suite 700 NORTH CHARLESTON, SC 29418 · USA Tel. +1-843/225 50 15 Fax +1-843/225 50 20 info@gedoretools.com www.gedoretools.com GEDORE Tool Trading (Shanghai) Co., Ltd. 1/F., Block 2, 1358 Pingan Road, Minhang, Shanghai · CHINA 201109 Tel. +86-21-3388 7258 Fax +86-21-3388 7259 Service Hotline: 400 880 1858 info@gedore.cn www.gedore.cn

GEDORE Tools S.A. (Pty) Ltd. 103 Qashana Khuzwayo (Shepstone) Road, New Germany, 3610 - South Africa PO Box 68, New Germany, 3620 SOUTH AFRICA Tel. +27 (0) 31 / 705 3587 Fax +27 (0) 31 / 705 32770 general@gedoresa.co.za www.gedore.co.za GEDORE (INDIA) Private Limited 148, Sector 3, IMT Manesar Gurgaon – 122051 Haryana · INDIA Tel. +91 (0) 124 22910 – 65/66/67 Fax +91 124 2341067 sales@gedoreindia.com www.gedore.in GEDORE MIDDLE EAST TOOLS TRADING LLC The One Tower, 39th Floor, Office #3923 Sheikh Zayed Road Dubai · U.A.E Tel. +971 4 2462923 info@gedore.ae GEDORE TOOL CENTER OOO 4.-ya Magistralnaja H11/1 123007 Moscow · RUSSIA Tel. 8 800 100 58 96 (free from Russia) Tel. +7 (499) 754 7000 Fax +7 (8) 985 22 99 88 0 sales@gedoretools.ru

Brands of the GEDORE Group gedore.com · ochsenkopf.com

Verkrijgbaar bij:

MUST-HAVES TOOL PROMOTION geldig t/m 31.07.2020. levering zolang de voorraad strekt.

Alle prijzen zijn vrijblijvende adviesprijzen per stuk/set, excl. BTW. Technische wijzigingen en/of drukfouten voorbehouden.

Levering geschiedt via de vakhandel.

3117901_Pro_GED_GTE_NL_MUST-HAVES_1_20