IMA4-2017

www.imaintain.info

04 17 VEERTIENDE JAARGANG – LOSSE VERKOOPPRIJS € 17,50

iMaintain Nr. 04 - 2017

17 15:20

STEIGERBOUW DOOR INNOVATIES STEEDS VEILIGER

IMA4 omslag los.indd 1

20-04-17 15:41 16:08 19-04-17

Smeermiddelenvoor vooral aluw uw Smeermiddelen industriëletoepassingen toepassingen industriële

Voor uitgebreide informatie over onze mogelijkheden Voor uitgebreide informatie over onze mogelijkheden kunt u contact opnemen met: kunt u contact opnemen met: Total Nederland NV / Industriële smeermiddelen Total Nederland NV / Industriële smeermiddelen 070 - 31 408 070 - 31 8080 408 smeermiddelen.industrie@total.com smeermiddelen.industrie@total.com www.total.nl www.total.nl

Energizingperformance. performance.Every Everyday day Energizing IMA04 A Voorplaat.indd IMA04 A Voorplaat.indd IMA4 omslag los.indd2 2 2

20-04-17 16:08

INHOUD 3

10 Van verouderende installaties naar Industry 4.0 Industry 4.0 lijkt nu ook de conservatieve procesindustrie te veroveren. Rob Luyten van AkzoNobel ziet voldoende kansen om met oude installaties mee te gaan in wat sommigen al de vierde industriële revolutie noemen.

14 Trends en veranderingen in steigerbouw Waar steigerbouw voorheen redelijk traditioneel was, hebben de afgelopen jaren diverse innovaties plaatsgevonden op het gebied van proces, product en veiligheid.

De steigerbouwsector maakt met deze ontwikkelingen enorme stappen voorwaarts.

22 Leidingbreuk voorspellen met satellietbeelden Gasnetbeheerders en drinkwaterbedrijven kunnen straks met behulp van radar- en satellietbeelden voorspellen wanneer een leidingbreuk gaat optreden en voortijdig maatregelen nemen. TNO, Deltares en Sky Geo hebben hiervoor een monitoringsysteem ontwikkeld dat nu wordt getest.

En verder 5 COMMENTAAR 6 ACTUEEL

32 REGELGEVING MOET ONTWIKKELINGEN DRONES BIJ ZIEN TE BENEN

18 WHAT’S NEXT

36 PRODUCTEN

24 MAINTENANCE MANAGER: ‘HET GANGBARE DENKPATROON

37 BESPAARDERS: GOEDE SMERING VOORKOMT STORING

VERANDEREN’

38 AGENDA

31 CYBERSECURITY: ‘DE MENS IS VAAK DE ZWAKSTE SCHAKEL’

04

iMaintain 17

IMA04 B Inhoud.indd 3

19-04-17 15:50

WATER IS NOOIT ZOMAAR WATER Iedere toepassing van water vraagt om een specialistische blik op alle aspecten van het watergebruik. Lubron heeft in ruim 35 jaar veel ervaring opgedaan met de specifieke eisen en wensen in uw branche.

Als uw vaste partner ontwerpt, assembleert en onderhoudt Lubron op maat gemaakte, hoog kwalitatieve waterbehandelingssystemen.

MEER INFORMATIE - WWW.LUBRON.EU

T + 31 162 426 931 E info@lubron.eu

Corporate Ad.indd 1

ADOPTEER EEN PUP

26/04/16 09:28

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees .......................................................................................... 26 Deltavisie 2017 ................................................................................... 8 Eco KetelService Verhuur.................................................................... 34 Hateha............................................................................................... 30 Hogeschool Utrecht Centrum voor Natuur en Techniek ....................... 16 iMaintain Prestatiemanagement ......................................................... 34 KNGF ................................................................................................... 4 Lubron Waterbehandeling..................................................................... 4 Mainnovation ..................................................................................... 40 Masters of Industry 22 mei 2017 ...................................................... 30

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

IMA04 Advertenties.indd 4

Orkla Care/Cederroth ......................................................................... 39 Total Nederland.................................................................................... 2 Vinçotte Nederland ............................................................................ 26

19-04-17 15:43

COMMENTAAR 5

Vierde industriële revolutie Half april bij de beurs Maintenance Next mocht iMaintain het inhoudelijke programma organiseren en modereren. Opvallend was waar de interesse naar uitging. Natuurlijk trok professor Ira Helsloot verschillende toehoorders naar het Next Theater waar hij grossierde in eyeopeners op het gebied van veiligheid. Bijvoorbeeld: na een slipcursus hebben mensen gemiddeld twintig procent meer(!) kans op een slipongeluk. Overmoed.

Maar verreweg de meeste interesse was voor de donderdagochtend over robotica met professor Stefano Stramigioli en presentaties van AkzoNobel, Mainnovation en PWC over Industry 4.0 en big data. Verdergaande digitalisering van de industrie is immers hot. Met name de beschikbaarheid en betaalbaarheid van sensoren en computers met veel rekenkracht, maakt realtime-analyses van installaties en reacties daarop mogelijk.

Het was ook op de beursvloer merkbaar. Maintenance Next lijkt steeds meer een technologiebeurs geworden met veel hightech. Ook als je even tussen de gadgets als VR-brillen en dergelijke heenkijkt. Veel aandacht voor continue bewaking van de toestand van assets, bijvoorbeeld.

Het leuke is: het hoeft niet allemaal futuristisch te zijn. Volgens Rob Luyten van AkzoNobel is het juist de uitdaging om oud geleidelijk in nieuw over te laten gaan. Ik hoor het ook bij andere productiebedrijven. Industry 4.0 is voorhanden. Het kan bijvoorbeeld door bestaande installaties, ook in de conservatieve procesindustrie, te voorzien van nieuwe sensoren. ‘Sterker nog. Veel onderdelen hebben al sensoren ingebouwd die nog niet volledig worden benut voor analyses en sturing, zoals bijvoorbeeld bij predictive maintenance’, stelt Luyten in deze editie. ‘Door de informatie die we krijgen goed te analyseren, kunnen we nu al in onze Rotterdamse chloorfabriek honderdduizenden euro’s besparen aan benodigde energie.’

Niks utopie of futurisme, maar inmiddels dagelijkse praktijk. Gewoon stappen zetten en je niet laten misleiden door al te overweldigende vergezichten. De vierde industriële revolutie is al lang begonnen.

Wim Raaijen Reageren? Via de mail: wim@industrielinqs.nl of via Twitter : @wimraaijen

EINDREDACTIE

Miriam Rook 020 3122 086 miriam.rook@industrielinqs.nl NUMMER 4 - 2017

UITGAVE VAN

Industrielinqs pers en platform Gedempt Hamerkanaal 155 1021 KP Amsterdam

Liesbeth Schipper 020 31 22 083 liesbeth.schipper@industrielinqs.nl

REDACTIE

020 31 22 084 Dagmar Aarts Laura van der Linde

MEDEWERKERS

David van Baarle, Evi Husson, Inge Janse

PARTNERS

Rotterdam Ahoy Ahoy-weg 10 3084 BA Rotterdam Postbus 5106 3008 AC Rotterdam Organisator van

LAY-OUT

BureauOMA BV, Wehl

COVER

Bilfinger Industrial Services

ADVERTENTIEVERKOOP

Jetvertising Arthur Middendorp 070 39 90 000 arthur@jetvertising.nl www.jetvertising.nl

TRAFFIC

Breg Schoen 020 3122 088

UITGEVER EN HOOFDREDACTIE Wim Raaijen 020 3122 081 wim.raaijen@industrielinqs.nl

DRUKKERIJ

PreVision Graphic Solutions

ABONNEMENTEN (EXCL. BTW) Nederland/België € 99,Introductie NL/B 25% € 74,25 Overig buitenland € 123,50 Losse verkoopprijs € 17,50 Studenten € 40,50 Proefabonnement 3 mnd € 29,-

OPZEGGEN

Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen kan via www.aboland.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is acht weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement.

Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op.

ABONNEMENTENLAND

Postbus 20 1910 AA Uitgeest 0900-226 52 63 (€ 0,10 p.m.)

Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.

Prijswijzigingen voorbehouden.

ISSN: 2211-6826 © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk: PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

Papier omslag:

Adreswijzigingen kunt u doorgeven via www.aboland.nl, per post of per telefoon.

04

iMaintain 17

IMA04 C Commentaar.indd 5

19-04-17 15:26

6 ACTUEEL

1. G20 wil sterkere digitale economie De G20-landen willen met een gezamenlijke beleidsagenda een sterkere wereldwijde digitale markt creëren.

In Düsseldorp hebben vertegenwoordigers van de twintig grootste economieën afspraken gemaakt over een leven lang (bij)scholing over digitale vaardigheden en techniek, wereldwijd toegankelijk en snel internet en internationaal op elkaar afgestemde technologie.

Lees verder op pagina 9

2. Onderzoek: prioriteiten in onderhoudsinnovatie World Class Maintenance (WCM) heeft onlangs het onderzoeksrapport ‘Smart Moves for Smart Maintenance’ gepresenteerd. Het onderzoek schetst een beeld van vernieuwingen die nodig zijn in onderhoud op de korte tot middellange termijn (tot 2020).

Lees verder op pagina 9

3. A9 omgelegd, nieuwe weg geopend Sinds maandag 10 april loopt de A9 niet meer dwars door Badhoevedorp heen. De nieuwe weg is door minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) feestelijk geopend.

Lees verder op pagina 7

4. Grebbedijk moet worden versterkt Uit een veiligheidsanalyse blijkt dat de Grebbedijk op diverse plekken moet worden versterkt. De dijk voldoet niet meer aan de nieuwe normen voor waterveiligheid die sinds 1 januari van kracht zijn.

Lees verder op deze pagina

5. Minder storingen en lagere kosten door slimmer onderhoudsmodel Onderzoekers aan de Universiteit Twente hebben een rekenmodel ontwikkeld waarmee het onderhoud aan treinen, het spoor, vliegtuigen, zelfrijdende auto’s, robots en kerncentrales beter is te plannen.

Lees verder op deze pagina

04 17 iMaintain

IMA04 D Actueel.indd 6

Grebbedijk moet worden versterkt Uit een veiligheidsanalyse blijkt dat de Grebbedijk op diverse plekken moet worden versterkt. De dijk voldoet niet meer aan de nieuwe normen voor waterveiligheid die sinds 1 januari van kracht zijn. De Grebbedijk is ruim vijf kilometer lang en loopt van Wageningen tot Rhenen. Als de dijk doorbreekt staat het gebied tot aan Amersfoort onder water.

Uit de veiligheidsanalyse blijkt dat de dijk vrijwel over de gehele lengte moet worden verhoogd om te kunnen voldoen aan de nieuwe normen vanuit het Rijk. Er is daarnaast op diverse plekken piping geconstateerd. Dit betekent dat er op een paar plekken water onder de dijk doorstroomt en zand meevoert naar het achterland. Hierdoor kunnen kleine kanaaltjes onder de dijk ontstaan, die de dijk zwak maken.

Tot slot moet er wat aan de stabiliteit van de dijk worden gedaan. Dijktaluds zijn bijvoorbeeld te steil, de ondergrond van het dijklichaam kan te weinig draagkracht hebben. Dat maakt de dijk kwetsbaar. Tanja Klip-Martin, dijkgraaf van Waterschap Vallei en Veluwe: ‘De komende periode gaan we op zoek naar oplossingen om de dijk weer klaar te maken voor de toekomst. De dijk is sterk genoeg om het achterland droog te houden, maar met het oog op de klimaatveranderingen, het groeiend aantal bewoners achter de dijk en de groeiende economische waarde van het achterland ligt er een flinke klus.’ Het Waterschap brengt de komende periode in kaart wat de werkzaamheden precies zijn die moeten plaatsvinden. De verwachting is dat de werkzaamheden in 2023 beginnen.

Vanaf 2017 gelden vanuit het Rijk nieuwe wettelijke normen voor de Nederlandse waterkeringen. Waar de vroegere normering uit ging van de hoogte en sterkte van de dijk om een bepaalde waterstand te kunnen weerstaan, zijn de nieuwe normen gebaseerd op de kans op een overstroming door een dijkdoorbraak. Daarnaast gaat de nieuwe normering uit van maatwerk. Zo zijn bijvoorbeeld de economische waarde van het achterland en het waterpeil ook belangrijke factoren.

FOTO: WATERSCHAP VALLEI EN VELUWE

MEEST GELEZEN ONLINE

Minder storingen en lagere kosten door slimmer onderhoudsmodel Onderzoekers aan de Universiteit Twente hebben een rekenmodel ontwikkeld waarmee het onderhoud aan treinen, het spoor, vliegtuigen, zelfrijdende auto’s, robots en kerncentrales beter is te plannen.

Dit zorgt voor een hogere betrouwbaarheid en lagere kosten. Dennis Guck van de vakgroep Formal Methods and Tools promoveerde onlangs op dit onderzoek.

Onderhoud is essentieel om treinen, het spoor, vliegtuigen, zelfrijdende auto’s, robots en kerncentrales in goede conditie te houden en storingen te voorkomen. Onderzoekers van de UT-vakgroep Formal Methods and Tools ontwikkelden een nieuw rekenmodel om de kosten en de baten van onderhoud beter in kaart te brengen. Hierdoor krijgen organisaties inzicht in welke onderhoudsacties essentieel zijn en waar er bespaard kan worden.

Het model is al in gebruik genomen bij diverse organisaties, waaronder ProRail.

Dr. Mariëlle Stoelinga, promotor van Dennis Guck, legt uit hoe het UT-rekenmodel werkt: ‘Bestaande modellen kijken vaak alleen naar de kosten van onderhoud, of de effecten van slijtage en storingen. Dit model combineert drie ingrediënten. Aan de basis staan modellen die de slijtage van systeemcomponenten in kaart brengen: hoe snel ontstaan defecten in het systeem als je geen onderhoud pleegt? En wat is het effect van onderhoud op het voorkomen van defecten? We ontwikkelden een kansberekeningsmodel om antwoord te vinden op deze vragen. Vervolgens rekenen we door welke effecten slijtage aan componenten hebben op het functioneren van het systeem. Tenslotte rekenen we de kosten en baten uit met geavanceerde kansberekeningen. De UT is wereldleider op het gebied van algoritmes voor het doorrekenen van kansberekeningsmodellen, stochastisch model checking genaamd. Samen leveren deze drie ingrediënten een systeem op waarmee onderhoudsingenieurs hun onderhoud kunnen optimaliseren.’

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-04-17 15:35

ACTUEEL 7

Nationale Blockchain Coalitie maakt energietransacties eenvoudiger Minister Kamp van Economische Zaken heeft op 30 maart de actieagenda van de Nationale Blockchain Coalitie in ontvangst genomen. De agenda is een gezamenlijk initiatief van ruim twintig organisaties - waaronder het Blockchain Lab van de TU Delft uit de logistieke, energie- en financiële sector, alsmede kennisinstellingen en overheden.

Met deze agenda wil Nederland internationaal voorloper worden in de toepassing van blockchain-technologie.

Blockchain-technologie kan het mogelijk maken om - zonder tussenkomst van een derde partij - gegarandeerd correcte digitale transacties te verrichten. Grote netwerken van leveranciers en klanten kunnen op deze manier veiliger en efficiënter onderling samenwerken. Naar verwachting van de initiatiefnemers van de Nationale Blockchain Coalitie kan dit grote invloed hebben op onder andere de energievoorziening, financiële dienstverlening, logistiek en op termijn de gezondheidszorg. De coalitie voorziet positieve effecten op de autonomie van burgers, transparantie van transacties, cybersecurity en vermindering van administratieve lasten.

De actieagenda richt zich allereerst op de ontwikkeling van zogenoemde digitale identiteiten, waarmee personen, objecten en rechtspersonen, digitale transacties kunnen verrichten als onderdeel van een blockchain. Daarnaast werkt de coalitie aan oplossingen op het gebied van wetgeving en acceptatie. Voor kennisontwikkeling zijn afspraken gemaakt over opleiden, kennis delen en vergroten van vaardigheden.

Blockchain is een nieuwe technologie en werkwijze voor veilige uitwisseling van digitale gegevens en betalingen. Misbruik is moeilijk, omdat iedere transactie door meerdere computers wordt gecontroleerd en volledig transparant is, zonder tussenkomst van een derde partij.

FOTO: RIJKSWATERSTAAT

A9 omgelegd, nieuwe weg geopend Sinds maandag 10 april loopt de A9 niet meer dwars door Badhoevedorp heen. De snelweg die het dorp in tweeën spleet, is om het dorp heen gelegd. De nieuwe weg is door minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) feestelijk geopend.

Vrijdagavond 7 april sloot Rijkswaterstaat de oude weg door het dorp af door met drie bussen met Badhoevedorpers als laatste over de A9 te rijden. Nadat de weg was afgesloten heeft de aannemer Combinatie BadhoeverBogen het hele weekend hard gewerkt om de weg aan te sluiten op het bestaande wegennet.

Hierbij is onder meer geasfalteerd en zijn belijning en geleiderails aangebracht. De werkzaamheden verliepen voorspoedig, waardoor de weg tegen middernacht al kon worden opengesteld, ruim vijf uur eerder dan gepland. Aan de omlegging van de snelweg is sinds eind 2013 gewerkt.

Vanaf heden rijdt het verkeer in de richting van Haarlem tussen de knooppunten Badhoevedorp en Raasdorp om het dorp heen. Sinds december was dat al het geval de andere kant op: richting Amstelveen. Naast een verbetering van ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid in Badhoevedorp is het nieuwe stuk A9 breder dan het oude. De weg heeft drie permanente rijstroken per richting gekregen. Er zijn 10 viaducten aangelegd waaronder complexe viaducten over de A4 en de Schiphol-spoorlijn. Daarnaast is het bestaande klaverblad vervangen en is er een nieuwe afrit voor bussen. Dubbellaags zoab zorgt voor minder geluid. Na de sloop van de oude A9 is het dorp straks weer één geheel.

Bij het project heeft het Rijk samengewerkt met de provincie Noord-Holland, gemeente Haarlemmermeer, Vervoerregio Amsterdam, Schiphol Group en gemeente Amsterdam.

Verschillende overheden hebben ook medegefinancierd. Aannemer Combinatie BadhoeverBogen (CBB) heeft de werkzaamheden uitgevoerd en gaat nu een volgende fase in: de sloop van de oude A9. Deze moet uiterlijk in februari 2019 gereed zijn.

BEDRIJVENNIEUWS Total, Borealis en Nova bouwen nieuwe stoomkraker Total, Borealis en Nova zijn een joint venture aangegaan om een stoomkraker en een nieuwe Borstar polyetheenfabriek te bouwen in Texas voor 1,7 miljard dollar. De nieuwe stoomkraker zal in 2020 worden opgestart en zorgt tijdens de bouw voor 1500 banen. De kraker wordt naast de Total raffinaderij in Port Arthur gebouwd en komt naast de al bestaande kraker van Total en BASF te staan.‘Na de aanzienlijke investeringen in het Amerikaanse LNG en schaliegas in 2016, willen we met deze investering van bijna twee miljard dollar onze aanwezigheid in de Verenigde Staten versterken’, aldus Patrick Pouyanne, voorzitter en CEO van Total. ‘Door de krachten te bundelen met Borealis en Nova willen we een belangrijke speler in de Amerikaanse polyethyleenmarkt creëren.’

De overvloed aan beschikbare gas in de VS als gevolg van de schalierevolutie heeft volgens Total twee concurrentievoordelen voor de petrochemie: toegang tot low-cost energie om de fabrieken te laten draaien en een scherp geprijsde etheentoevoer.

Vanderlande overgenomen door Toyota Industries Het Nederlandse Vanderlande Industries, fabrikant van transportsystemen voor bagageafhandeling, is overgenomen door het Japanse Toyota Industries voor 1,2 miljard euro.

Het in 1949 opgerichte Vanderlande is expert in het produceren van logistieke systemen voor bijvoorbeeld distributiecentra en bagageafhandeling op luchthavens. Het bedrijf uit Veghel heeft vijftig vestigingen over de hele wereld en een personeelsbestand van circa 4500 medewerkers.

Toyota Industries is markleider op het gebied van heftrucks. Geleidelijk heeft het bedrijf haar activiteiten op het gebied van transportsystemen uitgebreid. In februari kondigde het Japanse bedrijf de overname aan van het Noord-Amerikaanse Bastian Solutions dat is gespecialiseerd in material handling.

04

iMaintain 17

IMA04 D Actueel.indd 7

19-04-17 15:35

[Sch

rijf

INNOVATIEKRACHT | SPIJKENISSE | 8 JUNI

nu i

n]

T IN E B A K D U W S T R IE A H U SC IN D HE T E D VAN ME T

EIGENAARSCHAP De laatste jaren zijn steeds meer industriĂŤle bedrijven op zoek naar het gevoel van eigenaarschap. Hoe kan je medewerkers zo betrekken dat ze fabrieken beter laten lopen? En hoe blijven productiebedrijven zich verantwoordelijk voelen voor hun producten, ook al zijn ze al lang buiten hun bereik? Tijdens Deltavisie gaan we op zoek naar wat het gevoel van eigenaarschap kan opleveren.

Verder stelt Petrochem samen met Plant Manager of the Year 2016 Jeroen van Woerden een Schaduwkabinet van de Industrie samen, dat verschillende beleidsvoorstellen wil voorleggen aan de zaal. In de avond wordt de opvolger van Jeroen van Woerden gekozen, de tiende Plant Manager of the Year inmiddels. Ook wordt voor de derde maal de VOMI safety eXperience Award uitgereikt. Een dag om niet te missen!

Initiatiefnemer:

Programma 11.00 uur

Aanvang ochtendprogramma - Welkom door dagvoorzitters Jeroen van Woerden (Kemira) en Wim Raaijen (Petrochem) - Lezing Raymond van der Horst (ExxonMobil) - Presentatie Steven Lemain (projectleider Take Back Chemicals)

12.30 uur

Netwerklunch

13.30 uur

Aanvang middagprogramma - Debat met Schaduwkabinet van de Industrie - Parallel: businesscases, werkcolleges en pitches VOMI Safety eXperience Award

15.30 uur

Korte pauze

16.00 uur

Vervolg middagprogramma - Lezing Hero de Jager (Aliancys) over dienend leiderschap en zelfsturende teams - Interviews met voormalig Plant Manager of the Year winnaars - Pitches finalisten Plant Manager of the Year

17.30 uur

Netwerkborrel

18.30 uur

Aanvang avondprogramma met diner - uitreiking VOMI Safety eXperience award 2017 - bekendmaking Plant Manager of the Year 2017

Contentpartners:

Partners:

www.deltavisie2017.nl Deltavisie hele pagina 20170317.indd 1 IMA04 Advertenties.indd 8

14-04-17 15:44 09:55 19-04-17

ACTUEEL 9

Onderzoek: prioriteiten in onderhoudsinnovatie

FOTO: EU

G20 wil sterkere digitale economie De G20-landen willen met een gezamenlijke beleidsagenda een sterkere wereldwijde digitale markt creëren. In Düsseldorp hebben vertegenwoordigers van de twintig grootste economieën, waaronder minister Kamp van Economische Zaken, afspraken gemaakt over een leven lang (bij)scholing over digitale vaardigheden en techniek, wereldwijd toegankelijk en snel internet en internationaal op elkaar afgestemde technologie.

Nederland staat er internationaal goed voor als het gaat om digitale economie. De toegang tot internet is van wereldklasse; Nederland heeft een mondiale koppositie als het gaat om de beschikbaarheid en snelheid van draadloze communicatiestandaarden zoals Wifi en 4G. Ons land behoort als enige Europese land zowel qua dekking als qua snelheid van mobiel internet (4G) tot de top tien van de wereld. Mede hierdoor profiteren Nederlandse bedrijven en consumenten al volop van digitalisering.

De afspraken die 7 april 2017 in Düsseldorp zijn gemaakt zorgen ervoor dat andere landen hun digitale economie ook beter organiseren en internationaal harmoniseren. Daarvan kunnen Nederlandse bedrijven profiteren omdat zij veel kennis hebben van digitalisering en zij hun diensten en producten dan gemakkelijker en op meer buitenlandse markten kunnen aanbieden.

De Europese Unie heeft afgelopen maand bekend gemaakt dat Nederland, Denemarken, Finland en Zweden de vier best presterende landen zijn in de zogenoemde Digital Economy and Society Index.

BEDRIJVENNIEUWS Toyota Industries, Bastian Solutions en Vanderlande gaan samenwerken om elkaar te versterken en nieuwe logistieke oplossingen te bedenken.

Antea Group gaat nieuwe brug in Chili bouwen

FOTO: SBL SOLUTIONS

World Class Maintenance (WCM) heeft onlangs het onderzoeksrapport ‘Smart Moves for Smart Maintenance’ gepresenteerd. Het onderzoek schetst een beeld van vernieuwingen die nodig zijn in onderhoud op de korte tot middellange termijn (tot 2020). Daarnaast bevat het onderzoek een analyse naar de oorzaken die de uitvoering van deze innovaties tegenhouden en geeft het aanknopingspunten om deze remmende factoren uit de weg te gaan en innovatie te stimuleren.

Uit het rapport blijkt onder andere dat de belangrijkste vernieuwingen voor de komende jaren eerder proces georiënteerd dan technologie georiënteerd zijn. Bij de technologie georiënteerde innovaties ligt de nadruk op data-driven innovaties. Dit is een belangrijke verandering ten opzichte van het verleden en is in lijn met de snelle opkomst van digitale oplossingen. Data-driven innovaties worden gezien als belangrijke innovaties met hoge impact. Bovendien zijn deze innovaties een belangrijk middel in het toelaten van andere innovaties, omdat ze veel van de wegversperringen verwijderen die vooruitgang beperken. Ook wordt gesteld dat cultuur/gedragsverandering en kennismanagement essentieel zijn om innovaties door te kunnen voeren.

In het rapport wordt een top 14 van de belangrijkste onderhoudsinnovaties benoemd. Dit zijn volgens de onderzoekers: big-data analyse; gebruik van smart sensors; cultuur/gedragsverandering; conditie- en risico gestuurde onderhoudsstrategieën; design for maintenance; kennismanagement; interfacing tussen AM/IT systemen; degradatiemodellen; life cycle costing; performance dashboards; asset portfolio management; performance contracten; mobiele oplossingen; 3D-design en virtual reality.

Het onderzoek is uitgevoerd door Henk Akkermans, directeur WCM en professor aan de Universiteit van Tilburg. Hij schreef het rapport in samenwerking met Richard Schouten van Sitech Services, Leo van Dongen van de Nederlandse Spoorwegen en Lex Besselink van WCM. Zij hebben een brede vertegenwoordiging uit de Nederlandse industrie en academici geraadpleegd.

Naar verwachting zal Antea Group samen met Chileense partner LEN & Asociados een nieuw ontwerp maken voor de dubbele basculebrug over de rivier Cau Cau in Valdivia, Chili.

De bouw van de huidige brug is in 2011 gestart, maar door technische problemen is de brug nooit in gebruik genomen. Het ministerie van openbare werken heeft daarom een tender uitgeschreven om met een nieuwe partij de problemen rondom de brug definitief op te lossen.

De brug had de eerste beweegbare brug van Chili moeten worden, maar er zijn technische problemen ontstaan bij het ontwerp en de bouw van de constructie. Zo bleek in 2013 dat de twee brugdelen niet goed aansloten en brak in 2015 in de testfase één van de cilinders af.

De nieuwe brug, met een lengte van 363 meter en een breedte van 14 meter, verbindt het eiland Las Tejas met het gebied Las Animas en zal hiermee de bereikbaarheid van Valdivia verbeteren. Er moeten zowel overheen kunnen gaanvoetgangers, fietsers als gemotoriseerd verkeer.

De brug wordt opnieuw berekend en herontworpen. Hierbij wordt gekeken welke onderdelen van de huidige brug kunnen worden hergebruikt.

Ook worden de aanbesteding en uitvoering van de bouw begeleid door het consortium. De werkzaamheden nemen zeker drie jaar in beslag. Binnenkort zal de definitieve gunning worden verleend.

uw mailbox?

Al het nineuvoworsoninze nieuwsbrief op

iMaintain.info!

Meld u aa

04

iMaintain 17

IMA04 D Actueel.indd 9

19-04-17 15:36

10 INTERVIEW

Van verouderende installaties naar Industry 4.0

Luyten: ‘Als je de oude wereld op orde hebt, kun je ook gemakkelijker stappen zetten in de nieuwe.’

04 17 iMaintain

IMA04 H Hoofdinterview.indd 10

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-04-17 15:52

INTERVIEW 11

Industry 4.0 lijkt nu ook de conservatieve procesindustrie te veroveren. Kapitaalintensieve installaties staan er al vaak decennia en dat zorgt ervoor dat vernieuwingen niet altijd even snel konden worden doorgevoerd. Toch ziet Rob Luyten van AkzoNobel voldoende kansen om met oude installaties mee te gaan in wat sommigen al de vierde industriële revolutie noemen. Bij de productie van chloor bijvoorbeeld. ‘We gebruikten ingebouwde sensoren al voor diverse metingen, maar nu zetten we ze intelligenter en realtime in.’

Wim Raaijen

FOTO’S: WIM RAAIJEN

‘Heb je dat filmpje van Rolls-Royce weleens gezien met de controlekamer van de toekomst?’ Rob Luyten duidt op een videoproductie die sinds een jaar onder de naam ‘Rolls-Royce future shore control centre’ is te zien op Youtube. In de film is een futuristische controlekamer te zien van waaruit onbemande schepen op de wateren overal in de wereld worden aangestuurd. Fantastische apparatuur, geweldige schermen met virtualreality-elementen en de operator in een comfortabele stoel die alle touwtjes in handen heeft.

Mooi in beeld gebracht en zeer inspirerend, vindt ook Luyten die assetmanagement director is bij AkzoNobel Industrial Chemicals. Maar het staat volgens hem nog mijlen ver af van de huidige realiteit in de industrie. ‘Er lijkt geen directe aansluiting met wat we nu al kunnen doen.

We moeten uitkijken dat dergelijke vergezichten ons niet belemmeren om stappen te maken die nu al mogelijk zijn in de bestaande installaties. Dat terwijl er nu juist al verschillende zaken mogelijk zijn op het gebied van Industry 4.0 en verdere digitalisering van fabrieken.’

“

Ook bij de chemische bedrijven als AkzoNobel, waar de installaties soms decennia oud zijn.

Honderdduizenden euro’s Tijdens de beurs Maintenance Next in april gaf Luyten een presentatie over de weg van verouderende fabrieken naar slimme geautomatiseerde installaties, in het nieuwe digitale tijdperk. Van Ageing assets naar Industry 4.0, om bij het moderne jargon te blijven. Het idee dat bestaande installaties niet geschikt zijn voor deze beweging die komt overwaaien uit de discrete maakindustrie, verwerpt Luyten direct. Natuurlijk zijn dergelijke ontwikkelingen eenvoudiger te integreren in nieuwe, nog te bouwen installaties. Maar er staan al zoveel fabrieken in Nederland. Het is volgens hem daarom juist de uitdaging om oud geleidelijk in nieuw over te laten gaan.

Dat kan bijvoorbeeld door bestaande installaties te voorzien van nieuwe sensoren. ‘Sterker nog. Veel onderdelen hebben al sensoren ingebouwd die nog niet volledig worden benut voor analyses en

Luyten: ‘Heel belangrijk is dat de benodigde technologie betaalbaar wordt en steeds meer beschikbaar komt.’

04

iMaintain 17

IMA04 H Hoofdinterview.indd 11

19-04-17 15:52

12 INTERVIEW

sturing, zoals bijvoorbeeld bij predictive maintenance. In de elektrolyzers, verantwoordelijk voor onze chloorproductie, gebruikten we de ingebouwde sensoren al voor enkele metingen, maar nu zetten we ze intelligenter en realtime in.

Door de informatie die we krijgen goed te analyseren, kunnen we nu al in onze Rotterdamse chloorfabriek honderdduizenden euro’s besparen aan benodigde energie. En dat kan straks ook in andere fabrieken waar we chloor produceren, zoals bijvoorbeeld in Delfzijl.’

De besparing staat los van een andere energiebesparende maatregel waarbij AkzoNobel investeert in zogeheten ‘zero gap technology’ voor haar chloorfabrieken. Bij deze techniek zitten de platen met membranen, die worden gebruikt voor de elektrolyse, dichter tegen elkaar aan. Hierdoor kunnen chemische processen efficiënter verlopen waardoor het energieverbruik in de elektrolysefabriek tot tien procent lager is. Luyten: ‘Dit is een innovatie van onze toeleverancier. De energiebesparing door onze analyses komt daar dus bovenop.’

Vergelijkingsmateriaal Je zou kunnen zeggen dat AkzoNobel met dergelijke ontwikkelingen stappen zet op de lange weg van Industry 4.0 en big data. Zelf ziet Luyten dat big data voorlopig moet worden opgepakt in specifieke deelgebieden die ook voor mensen nog te overzien zijn. ‘Bij de elektrolyzers en ook bij andere installaties verzamelen en analyseren we nu veel informatie, maar dat is nog maar het begin van wat met big data mogelijk is. We zijn momenteel vooral op zoek naar natuurkundige wetmatigheden.

Met de ontwikkeling van algoritmes zetten we die om in parameters voor de optimale besturing van de installaties.’

Vaak wordt gesteld dat de mogelijkheden van big data in de procesindustrie beperkter zijn dan bijvoorbeeld in de discrete maakindustrie, vooral omdat elke fabriek weer anders is. Luyten betwijfelt dat. ‘Ook in de chemie zijn er veel repetitieve processen en onderdelen. Al onze chloorfabrieken hebben bijvoorbeeld tal van elektrolyzers staan en ook gebruiken we in verschillende installaties meerdere soortgelijke pompen en bijvoorbeeld klep-

pen. Door veel informatie te verzamelen onder gelijke, maar ook variabele omstandigheden komen we veel over de wetmatigheden te weten. Vergeet ook niet dat we overal in de wereld fabrieken hebben staan die zeer op elkaar lijken. Dus daar kunnen we ook veel vergelijkingsmateriaal uit halen.’

Rekencapaciteit Luyten wil vooral realistisch naar de mogelijkheden kijken. Wel denkt hij dat Industry 4.0 een beweging is die de industrie enorm kan veranderen. ‘Het komt geregeld voor dat oude concepten onder een nieuwe naam terugkeren. Bij de huidige digitalisering en de ontwikkelingen die we onder de noemer van Industry 4.0 brengen, ligt dat toch anders. Natuurlijk werken we al langer met sensoren, maar de realtime-technologie en de mogelijkheden om snel analyses te maken, zijn nu op een punt gekomen dat we er veel meer mee kunnen doen.’

Vooral de mogelijkheid om grote hoeveelheden gegevens direct te kunnen analyseren, voegt volgens Rob Luyten een nieuwe

04 17 iMaintain

IMA04 H Hoofdinterview.indd 12

19-04-17 15:52

INTERVIEW 13

dimensie toe aan industriële productie en onderhoud. ‘Heel belangrijk is dat de benodigde technologie betaalbaar wordt en steeds meer beschikbaar komt.’ Hij ziet wel een analogie met bijvoorbeeld de opkomst van de iPad en andere tabletcomputers. Steve Jobs kon met Apple de iPad lanceren omdat de technologie op verschillende vlakken inmiddels ver genoeg was. Denk aan touchscreen, handzame batterijen, wifi en meer.

Industry 4.0 ontwikkelt zich juist nu, omdat het momenteel ook goed mogelijk is. Vooral de snelheid en de rekencapaciteit van de huidige computers stuwen de ontwikkelingen. ‘Ervaren operators en technologen kunnen bedrijfscondities ook heel goed inschatten, maar die kunnen niet continu achter een scherm grote hoeveelheden data realtime analyseren. Op dat vlak biedt de technologie momenteel echt nieuwe mogelijkheden.’

Op orde De verdere digitalisering kan bedrijfseconomische doelen uitstekend dienen.

“

Door de informatie die we krijgen goed te analyseren, kunnen we nu al in onze Rotterdamse chloorfabriek honderdduizenden euro’s besparen aan benodigde energie.’

Luyten: ‘Het draait daarbij vooral om verlaging van de kosten en verhoging van de uptime.’ De industrie kan door betere en realtime-analyses veel efficiëntieslagen maken en de installaties hoeven minder vaak stil te staan.

Daarvoor benodigde investeringen vallen vaak mee en kunnen worden opgenomen in lopende vernieuwings- en vervangingsprojecten. Industriële bedrijven kijken volgens Luyten nog te vaak alleen naar de directe kapitaalinvesteringen. ‘Belangrijk is ook om naar de operationele kosten te kijken bij de investering en daarbij technische specificaties voor bijvoorbeeld sensor technology mee te nemen. Daarbij zijn de kosten om installaties van sensoren te voorzien al relatief laag. We geven nu

bijvoorbeeld heel veel geld uit aan onderhoud. Met sensoren en goede predictive analyses zijn de onderhoudskosten beduidend terug te brengen.’

Realtime-analyses Belangrijk voor de overgang van oud naar nieuw is wel dat de bestaande fabrieken op orde zijn. Luyten: ‘Als je de oude wereld op orde hebt, kun je ook gemakkelijker stappen zetten in de nieuwe. Zo is het heel belangrijk om met goed ontwikkelde werkprocessen voor maintenance en projectuitvoering al in een proactieve modus te werken. Dat helpt enorm om onder andere met realtime-analyses aan de slag te gaan.’ ■

04

iMaintain 17

IMA04 H Hoofdinterview.indd 13

19-04-17 15:52

14 MAINTENANCE EN STEIGERBOUW

Trends en veranderingen in steigerbouw Werkzaamheden op hoogte kunnen op verschillende manieren worden uitgevoerd, afhankelijk van de aard van de werkzaamheden en het object waar aan wordt gewerkt. Waar steigerbouw voorheen redelijk traditioneel was, hebben de afgelopen jaren diverse innovaties plaatsgevonden op het gebied van proces, product en veiligheid. Daarnaast zijn er ontwikkelingen op het gebied van scholing en certificering, vastgelegd in de nieuwe Richtlijn Steigers. De steigerbouw sector maakt met deze ontwikkelingen enorme stappen voorwaarts.

Laura van der Linde

Er komt bij bepaalde werkzaamheden of specifieke locaties heel wat meer kijken bij steigerbouw dan slechts het stapelen van pijpen en planken, zoals Wikipedia het begrip definieert. Waar steigerbouwbedrijven zich in het verleden moesten behelpen of waar noodgedwongen werd gekozen voor andere oplossingen, heeft de branche tegenwoordig de beschikking over diverse hightech-oplossingen waarmee ook in deze traditionele sector innovaties worden doorgevoerd.

Veiligheid en kosten Bastiaan Spoelstra is Directeur Business & Product Development bij Bilfinger Industrial Services. Als multidisciplinaire contractor biedt het bedrijf een breed scala aan diensten. Ongeveer vijftig procent van de werkzaamheden bestaat uit steigerbouw. Spoelstra erkent dat de markt redelijk traditioneel is. ‘Het is een uitdaging om veranderingen door te voeren’, vertelt hij. Toch lijkt de dienstverlener daar in te slagen, want de innovaties die nu beschikbaar zijn, hebben zeker toegevoegde waarde. ‘Wanneer op hoogte moet worden gewerkt en een steiger wordt geplaatst, zijn er twee aspecten belangrijk: veiligheid en beheersbare en voorspelbare kosten. De innovaties die wij doorvoeren moeten een positief effect hebben op beide aspecten. Hoe kunnen we de veiligheid verbeteren en de kosten verlagen? Zowel in de productontwikkeling als het uitvoeringsproces hebben we mogelijkheden gevonden.’

First time right De introductie van computer-aided design (CAD) heeft ook in de wereld van de steigerbouw grote invloed gehad op de werkvoorbereidingsfase. Dit is verder doorontwikkeld tot datgene dat nu mogelijk is: 3D-scanning. Spoelstra legt uit: ‘Allereerst wordt door een laser het object, waar een steiger tegenaan moet worden gebouwd,

04 17 iMaintain

IMA04 I Thema.indd 14

gescand en vertaald naar een 3D-model.

Vervolgens modelleert een engineer een steiger direct in deze 3D-omgeving. Hij bouwt de steiger dus eigenlijk virtueel op.’ Deze aanpak is met name functioneel wanneer het object grillig van vorm is of wanneer niet alle installaties op en rondom het object goed in kaart zijn gebracht.

3D-scanning biedt de mogelijkheid om een steigerontwerp te kunnen maken op basis van de actuele vorm van het object waarbij ook rekening wordt gehouden met het gebruik. ‘Het 3D-montageschema van de steiger kan worden bekeken en, indien nodig, eenvoudig worden aangepast voordat wordt gestart met het daadwerkelijk plaatsen van de steiger. Tijdens het bouwen zijn geen aanpassingen van het ontwerp meer nodig.’ Spoelstra noemt dit ‘first time right’ bouwen en dit is zeer efficiënt, sneller en dus voordeliger voor de opdrachtgever.

Online applicaties Een IT-ontwikkeling waar in de steigerbouwwereld steeds vaker gebruik van wordt gemaakt is één centraal registratiesysteem in de vorm van een online applicatie. Met de Scaffolding App van Bilfinger wordt op één plek, online een dossier opgebouwd waarin door alle betrokkenen alle informatie over een project terug te vinden is en informatie kan worden toegevoegd. De app maakt mogelijk dat de uitvoerende partijen te allen tijde kunnen beschikken over actuele informatie.

Spoelstra legt uit dat de contractor echt heeft ingezet om het gehele administratieve- en registratieproces efficiënter te maken door innovaties en toepassing van digitalisering. Voor het gehele proces, van opdrachtverstrekking tot facturatie, kunnen diverse oplossingen worden aangeboden, van interfacing tot diverse app’s die opdrachtverstrekking, werkvoorbereiding, herkeuren en uitvoering kunnen faciliteren. ‘Zijn er ter plaatse bijzonderheden

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-04-17 15:51

FOTO: BILFINGER

MAINTENANCE EN STEIGERBOUW 15

of wijzigingen, dan kunnen deze direct worden verwerkt. Eventueel kunnen er foto’s bij worden geplaatst, maar ook vragen of opmerkingen van bijvoorbeeld de opdrachtgever. Dankzij deze app hoeft de voorman de werkplek niet meer te verlaten om administratieve taken uit te voeren.’

Verder heeft de Scaffolding App de mogelijkheid om het uitgevoerde werk direct digitaal af te tekenen. ‘Hiermee hebben we gelijk een goedgekeurde werkorder.’

Als vervolg op deze app, die wordt gebruikt tijdens de uitvoering, werkt het bedrijf aan een Work Preparation App. ‘Het werk wordt opgenomen, attachments kunnen worden toegevoegd en ook hier kan de klant ter plaatse tekenen voor akkoord. Dit loopt momenteel in een pilot en wordt naar verwachting in het derde kwartaal van dit jaar uitgerold.’

Digitalisering Ook Brand Energy and Infrastructure Services ziet de meerwaarde van ‘digitalisering van de papierwinkel’, zoals Commercial Director Remco Kruit het noemt.

‘We werken met een programma dat we BrandNet noemen. Dit is een innovatieve applicatie voor de engineering, calculatie en planning van steigerconfiguraties. We kunnen hier materiaallijsten uit halen en we kunnen het koppelen aan een planning die weer kan worden geëxporteerd.

Dit traject zorgt er ook voor dat de afrekening transparant is.’

Net als Bilfinger werkt ook Brand met een Scaffold App. ‘Met de Scaffold Registration App wordt een digitaal steigerdossier opgebouwd waarmee uitvoerders en projectleiders inzage hebben in alle kenmerken, tekeningen, berekeningen, inspectierapporten en overdrachtsdocumenten van het project en van in het verleden gemonteerde steigerconstructies.’ Brand gebruikt dit vooralsnog vooral voor de offshore.

Spoelstra (Bilfinger): ‘De innovaties die wij doorvoeren moeten een positief effect hebben op de veiligheid en de kosten.’

Magnetische ankers Deze IT-gerelateerde innovaties hebben een positief effect op de veiligheid – minder handelingen, minder risico’s, dus veiliger – en dragen bij aan een verbetering van de efficiëntie: first-time-right bouwen is efficiënt, net als on site communicatie en on site digitaal aftekenen. Hiermee wordt bovendien sneller gewerkt en omdat tijd geld is, betekenen deze innovaties ook een kostenbesparing voor de klant.

McNetiq vond dit belangrijke voorwaarden voor de ontwikkeling van een andere vorm van steigerverankering. ‘Daar viel nog wat te winnen’, vertelt Edwin van der Heide van McNetiq. ‘Wij vroegen ons af

of het mogelijk was om een steiger tijdelijk, veilig te verankeren met magneten.’

Voorheen was het de vraag – afhankelijk van het object – of de steiger zou worden geschroefd of gelast en daar is met de realisatie van de McNetiq Controlock systemen een mogelijkheid bijgekomen. ‘We bieden een techniek waarmee een steiger met magneten kan worden verankerd.

Omdat een steigerbouwer moet voldoen aan een aantal wettelijke eisen en regels moesten wij kunnen aantonen wat de trekkracht van een magneet is. Deze technologie geeft honderd procent zekerheid over de exacte belastbaarheid van de magneetverankering, vóór de definitieve belasting. De trekkracht en de schuifkracht van een magneet zijn meetbaar.’ De ankers hebben een capaciteit van 2.500 kilogram. Op een tankwand halen ze gemiddeld 1.200 kg. ‘Omdat de ondergrond zeer bepalend is voor de netto trekkracht moeten we iedere plaatsing meten.

Een dikke verflaag vermindert de magnetische kracht, de dikte van het staal is van invloed, maar ook de mate van roest.’

Voordelen Dat dit systeem een gunstig effect heeft op de doorlooptijd, zal duidelijk zijn.

Maar er zijn meer voordelen. Daar waar opdrachtgevers liever niet of absoluut niet willen of kunnen lassen, is dit systeem een goed alternatief. ‘Lassen veroorzaakt een heat affected zone en schadelijke lasrook.

04

iMaintain 17

IMA04 I Thema.indd 15

19-04-17 15:51

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. • Hoeveel onderhoud is juist genoeg?

• Kunnen we met de onderhoudsfunctie geld verdienen?

• Hoeveel kan onderhoud bijdragen aan het bedrijfsresultaat?

• Wat is Excellent Onderhoud en hoe geef ik dit vorm?

DEZE OPLEIDIN ZIJN IN TE BRE GEN NG IN DE BACHEL EN WERKTUIGBOU OR WKUNDE DEELTIJD.

INFORMEER!

EXTRA START 17 BEGIN MEI 20 LOGIE N H EC O ONDERHOUDST EEN. IN HOOGEV

INFORMEER!

WAARDECREATIE DOOR GOED ONDERHOUD Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de antwoorden te vinden op deze vragen. In de afgelopen jaren zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Onderhoud bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken.

• Post-MBO Onderhoudstechniek (OTK) • Post-HBO Onderhoudstechnologie (OT) • Post-HBO Onderhoud en Management (OM) • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

Start 4 oktober 2017 Start 5 oktober 2017 Start 5 oktober 2017 Start februari/september

Alle genoemde opleidingen kunnen naar wens in-company (op maat) verzorgd worden.

Informeer naar de mogelijkheden.

Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op www.cvnt.nl.

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

Eemsdeltakringen 2015-1016 FC_A4CERT.indd 1 IMA04 Advertenties.indd

04-11-16 15:44 11:52 19-04-17

MAINTENANCE EN STEIGERBOUW 17

FOTO: MCNETIQ

Nog los van het brandgevaar dat hiermee gepaard gaat, zorgt het ook voor zichtbare littekens op bijvoorbeeld een gloednieuw schip. Niet nodig.’

Bij bepaalde klussen op hoogte waar geen klem, las- of boutverbinding mogelijk is en de standvastigheid van de steiger voornamelijk wordt gecreëerd door een stevige en brede fundering met daarop een steiger in piramidevorm, kan met magneetverankering toch een hoge, slanke steiger worden neergezet. Hiermee kan tot zo’n zeventig procent worden bespaard op materiaal en zo’n veertig procent op doorlooptijd. Van der Heide: ‘Denk hierbij aan hoge opslagtanks met brandgevaarlijke of chemische vloeistoffen. Daar wil je het staal intact houden.

Wij kunnen onze ankers gewoon ‘opplakken’ en met veel minder materiaal opbouwen dan wordt gebruikt voor de brede piramidesteiger. Als de klus geklaard is, kan alles snel en eenvoudig worden gedemonteerd en je ziet er niets meer van.’

Edwin van der Heide (McNetiq): ‘De steigermonteur van de toekomst wordt een specialist in oplossingen in werken op hoogte.’

Vernieuwde Richtlijn Steigers Een andere ontwikkeling die nogal impact heeft op de steigerbouwsector is de nieuwe scholingsstructuur voor de steigerbouw die sinds 1 januari 2017 van kracht is. Dit is een gevolg van een update die in 2013 aan de Richtlijn Steigers is toegevoegd. De Vereniging van Steiger-, Hoogwerk- en Betonbekistingbedrijven (VSB) en Bouwend Nederland hebben deze richtlijn opgesteld om de stand van de techniek te kunnen weergegeven over het bouwen van en het werken op steigers. Peter Hecker, secretaris bij de VSB, vertelt: ‘Een onderdeel dat nodig moest worden aangescherpt was het aantoonbaar kunnen maken van de vakbekwaamheid van steigermonteurs. Er waren zoveel diploma’s en certificaten in omloop dat de bewaking aan de poort soms geen idee had of de steigerbouwer wel over de juiste bevoegdheden beschikte. We hebben nu de functieprofielen uitgewerkt

in een heldere taakomschrijving en bijbehorende bevoegdheden.’ Vanaf 1 januari 2017 gelden alleen nog de diploma’s en persoonscertificaten Hulpmonteur, Monteur, 1e Monteur en Voorman. Iedereen die steigers monteert moet beschikken over een door de overheid en branche erkend diploma op mbo-niveau dan wel een persoonscertificaat (ISO 17024) hebben. ‘Ook is er sinds dit jaar een eenduidige centrale registratie van diploma’s en certificaten in het Centraal Diploma Register waarin ook onder meer de VCAcertificaten zijn opgenomen.’

Sommige opdrachtgevers passen de nieuwe eisen al streng toe en anderen geven de steigerbouwbedrijven iets meer ruimte.

‘De stand van de techniek is bepalend. De branche maakt haar eigen keuzes. Maar als iets beter en veiliger kan, dan moet je dit vooral niet nalaten’, aldus Hecker.

De steigerbouwer van de toekomst Iedereen die direct of indirect te maken heeft met steigerbouw erkent dat het een specialistisch vakgebied is. ‘Ik hoop dat de steigerbouwer van de toekomst een goed opgeleide vakman of -vrouw is en dat ik kan putten uit een breed aanbod

van enthousiaste technici die heel bewust hebben gekozen voor dit vak’, vertelt Remco Kruit. Wel denkt hij dat het mutiskilled medewerkers zijn en dat is ook wat Edwin van der Heide verwacht van de steigerbouwer van de toekomst. ‘Het wordt een specialist in oplossingen in werken op hoogte. Dat kan ook betekenen dat deze persoon middels een drone naar deze hoogte wordt gebracht.’

Ook Kruit en Spoelstra zien de mogelijkheden van de drones. ‘Wel moet worden gelet op het toepassingsgebied rekening houdend met complexiteit van de plant’, vult Spoelstra aan. Hij ziet vooral kansen in het gebruik van het exoskelet. ‘Steigerbouw is fysiek zwaar werk. Het exoskelet of uitwendig skelet is een omhulling waarmee zware tilhandelingen worden vergemakkelijkt. We hebben binnen onze discipline painting gekeken in hoeverre het exoskelet kan worden toegepast. Op dit moment loopt er een pilot in onze shop en de resultaten zijn positief, dus mogelijk gaan we in de steigerbouw een pilot doen.’ In zijn beleving is de steigermonteur van de toekomst nog altijd een hardwerkende vakman die kan profiteren van nieuwe technieken die zijn werk verlichten. ■

04

iMaintain 17

IMA04 I Thema.indd 17

19-04-17 15:51

18 WHAT’S NEXT

Tijdens een goed bezochte bijeenkomst, georganiseerd door Stichting Safety at Work en het iMaintain platform, zijn op 12 april de winnaars van de Safe Maintenance Award Benelux bekend gemaakt. Shell Moerdijk en Bilfinger Industrial Services werden door de jury tot winnaar uitgeroepen in respectievelijk de categorieën ‘Eigen onderhoudsdienst’ en ‘Technische Dienstverlening’. Daarnaast was er een eervolle vermelding voor Storm Industriediensten.

Shell en Bilfinger Industrial Services winnaars Safe Maintenance Award Benelux Shell Moerdijk Shell Moerdijk werd uitgeroepen tot winnaar van de Safe Maintenance Award Benelux in de categorie ‘Eigen onderhoudsdienst’.

Marcel de Vreede vertelde de aanwezigen dat er op een gemiddelde dag zo’n 1000 man aan het werk is op de site. ‘Veiligheid staat bij ons hoog in het vaandel. We hebben het speciale Contractor Shell Board geïntroduceerd en sindsdien zien we een grote verbetering van onze veiligheidsperformance op het gebied van persoonlijke veiligheid en procesveiligheid. Het sleutelwoord is hier ‘gelijkwaardigheid’. Contractors en Shell-medewerkers luisteren naar elkaar, accepteren elkaars expertise en komen beide

Juryvoorzitter Frank Hoffman, Marcel de Vreede van Shell Moerdijk en Luc Bovijn, jurylid.

04 17 iMaintain

IMA04 G Whats Next.indd 18

FOTO’S: GIJS HOEKSTRA

Het was de zevende editie van de Safe Maintenance Award Benelux die dit jaar voor het eerst in Nederland werd gehouden.

De bijeenkomst vond plaats in Rotterdam Ahoy waar van 11 tot en met 13 april de Maintenance NEXT beurs werd gehouden.

Peter van Nierop van de Stichting Safety at Work gaf aan dat alle genomineerden veiligheid op een zeer hoog peil hebben staan. Dit werd wel duidelijk tijdens de audits die de juryleden hebben gehouden bij de verschillende bedrijven. Zij zagen zorg en oog voor elkaar, betrokkenheid van het management en van de werkvloer zelf, commitment en trots.

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-04-17 15:38

WHAT’S NEXT 19

Hoffman gebruikte zelfs de woorden ‘Hier heeft de leerling de leermeester overtroffen.’

De twee winnaars kregen van Mark Oosterveer van SAM nog een aparte prijs: ‘We willen Shell en Bilfinger aanbieden dat zij een paar maanden gebruik mogen maken van het digitale leerplatform SAM waarmee kennis over veiligheid op peil kan worden gehouden.’

Storm Industriediensten

Juryvoorzitter Frank Hoffman, Ruud van Doorn van Bilfinger IS en Luc Bovijn, jurylid.

met oplossingen en verbetervoorstellen.’

Dat dit inderdaad zo werkt, is de jury positief opgevallen. Juryvoorzitter Frank Hoffman, werkzaam bij Mainnovation, gaf aan dat de open cultuur en gelijkwaardigheid tussen opdrachtnemer en -gever duidelijk naar voren kwam. ‘Er was veel openheid op het gebied van met elkaar spreken over incidenten, maar ook over de oplossingen daarvoor. De bereidheid om met elkaar verbeteringen aan te brengen is groot.’ Wat de jury ook zeer kon waarderen, is de voorbeeldrol van Shell Moerdijk: ‘Ze willen graag een inspiratiebron zijn voor anderen.’

inzicht met betrekking tot het verbeterpotentieel om zodoende bij te dragen aan onze primaire doelstelling: nobody gets hurt.’

Bilfinger won de award in de categorie ‘Technische dienstverlening’ en juryvoorzitter Frank Hoffman gaf aan dat het nemen van het voortouw belangrijk was om deze prijs toe te kennen. ‘Bilfinger weet zich goed in te leven in haar opdrachtgever en weet goed wat de risico’s zijn bij een specifieke klant, bij een specifieke klus.’

Er was een bijzondere prijs voor een bijzonder bedrijf dat volgend jaar tachtig jaar bestaat. De pitch die Jan Storm jr. gaf oogstte veel lof bij de aanwezigen.

Peter van Nierop moedigde het bedrijf aan om volgend jaar weer mee te doen: ‘De runner-up-van vandaag is de winnaar van morgen…’

Jan Storm vertelde dat het succes op het gebied van veiligheid bij Storm te danken is aan drie aspecten: ‘In de eerste plaats doen we uiteraard alles dat ons wordt opgelegd vanuit de standaard veiligheidsprocedures. Daarnaast hebben we intern een veiligheidsbewustzijnsprogramma ontwikkeld, Tag Point, dat vooral focust op gedragsverandering. En ten derde: we zijn een familiebedrijf. Ik ben de derde generatie Jan Storm. En als het geen familie is, dan voelt het als familie. Omdat we om elkaar geven, letten we op elkaar.’

Bilfinger Industrial Services HSEQ is een van de strategische peilers van Bilfinger. Ruud van Doorn van Bilfinger gaf aan dat zijn prioriteit op het gebied van veiligheid erin zit dat mensen zich vrij voelen om beslissingen te kunnen nemen om veilig te kunnen werken. ‘Veiligheid is een verantwoordelijkheid van iedereen. We vinden het belangrijk dat we elkaar daarop kunnen aanspreken en dat we elkaar continu bewust maken van de risico’s die bij bepaalde werkzaamheden horen.’

Van Doorn noemde ook de toegevoegde waarde van het deelnemen aan deze Award: ‘Dat we hebben gewonnen is geweldig. Een mooie eer voor ons werk, maar onze winst zit dankzij deskundigen en een zeer kritische jury in het verkregen

Jan Storm jr. en jurylid Luc Bovijn.

04

iMaintain 17

IMA04 G Whats Next.indd 19

19-04-17 15:38

3D-SCAN MAAKT INTERACTIEVE BELEVING MARTINIKERK MOGELIJK Studenten van NHL Hogeschool werken momenteel aan een driedimensionale uitwerking van de Martinikerk in Groningen. Hiervoor combineren de studenten digitale gegevens van een innovatieve 3D-scanlaser met oude bouw- en restauratietechnieken, historisch onderzoek en materiaalgebruik. Zo’n integrale 3D-scan van een groot monument is uniek in Nederland en daarbuiten. Met de driedimensionale scan kunnen bezoekers de Martinikerk virtueel ontdekken met een VR-bril en wordt het carillon en de ruimte van de beiaard interactief toegankelijk

voor mindervaliden en bezoekers die moeilijk ter been zijn.

De 3D-laserscanner brengt miljarden punten in beeld en zorgt ervoor dat vanaf elke standplaats een hoge resolutie 360 graden foto wordt gemaakt. Het resultaat is een enorme wolk van gekleurde meetpunten die het monument in detail beschrijven. Deze scan vormt de basis voor een virtueel en interactief 3D-model van het historische bouwwerk. Met het 3D-model kan iedereen het gebouw virtueel ontdekken op een scherm of door middel van een virtual reality bril.

SUBSIDIE BRENGT SLIMME INDUSTRIËLE ROBOTS BINNEN HANDBEREIK

04 17 iMaintain

IMA04 G Whats Next.indd 20

Manufacturing Engineerung and Automation IPA en Fachhochschule Aachen in Duitsland, IT University Copenhagen, robotbedrijf ABB in Zweden en onderzoeksinstituut Tecnalia in Spanje. De partners zullen werken aan (tools voor) verdere kwaliteitsverbetering van de software, aan het opleiden van studenten en werknemers uit de industrie, en aan het verder vergroten van de gebruikersgroep van de ROS-software.

FOTO: WIKICOMMONS

Onderzoekers van de TU Delft krijgen een Europese subsidie van 7,6 miljoen euro voor het ontwikkelen van opensource robot-software. Hierdoor komen slimme industriële robots binnen handbereik voor Nederlandse bedrijven. De helft van het budget is namelijk beschikbaar voor (industriële) partijen die mee willen ontwikkelen aan toepassingen.

Het nieuwe project ROSIN staat onder andere voor ‘Robot Operating System’.

Dit gaat onder meer over software om robots te laten kijken, 3D-beelden te laten begrijpen en zelf te verzinnen hoe ze snel en veilig kunnen bewegen.

De geavanceerde wetenschappelijke algoritmes komen via de internationale ROS-gemeenschap gratis ter beschikking voor iedereen. De subgroep ‘ROSIndustrial’ maakt de software vervolgens geschikt voor betrouwbaar gebruik in de industrie.

Naast penvoerder TU Delft zijn de projectpartners; het Fraunhofer Institute for

FOTO: UTWENTE

FOTO: WIKICOMMONS

20 WHAT’S NEXT

UNIVERSITEIT TWENTE ONDERZOEKT SOLAR POWERED E-BIKES De Universiteit Twente onderzoekt de efficiency en gebruikstevredenheid van solar powered e-bikes.

Het onderzoeksproject is onderdeel van het Living Smart Campus programma. UT medewerkers worden uitgenodigd deel te nemen in het ‘Solar powered e-bike’ project. De solar bikes zijn door de TU Eindhoven ontwikkeld binnen het ‘4TU.Bouw Lighthouse Solar bike project’.

Professor Karst Geurs over het project: ‘In Nederland is de e-bike al enorm populair. Het is een veelbelovend duurzaam vervoersalternatief.

Tot op heden is er weinig bekend over het gebruik van verschillende types van e-bikes, de effecten op de gezondheid en op gemotoriseerd vervoer en het fietsgebruik. Ook over de technische prestaties en de effecten van het opladen van e-bikes via zonne-energie op mobiliteitspatronen en het ‘oplaad’-gedrag van mensen is nog weinig bekend. Dit gaan we onderzoeken.’

Via tests worden gegevens verzameld en geanalyseerd om het gebruikspatroon van e-bikes en de mogelijke voordelen als duurzaam mobiliteitssysteem te doorgronden. Dr. Angele Reinders, een van de initiatiefnemers, stelt: ‘Een e-bike opladen met zonneenergie leidt tot een twintigvoudige lagere CO2-uitstoot dan het opladen met ‘grijze’ elektriciteit.’

Solar powered e-bikes is een van de projecten van Living Smart Campus (LSC) van de Universiteit Twente, dat bestaat uit een verzameling projecten vanuit onderzoek, onderwijs, ondersteunende diensten, waarbij de campus gebruikt wordt als living lab.

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-04-17 15:38

FOTO: MAPIO

WHAT’S NEXT 21

OEVERBESCHOEIING VAN BAGGER UIT HET ORANJEKANAAL Waterschap Vechtstromen gaat grond en baggerspecie uit het Oranjekanaal (Drenthe) gebruiken als oeverbeschoeiing. De bagger wordt samengeperst tot harde blokken, Geowall genoemd.

In waterrijk Nederland wordt jaarlijks voor enkele duizenden kilometers aan houten beschoeiing vervangen. Deze beschoeiing zorgt ervoor dat oevers en taluds van watergangen niet instorten.

De Geowall-elementen zijn een eenvou-

dige, goedkopere en milieuvriendelijkere manier voor het verdedigen van de oevers. Met een simpele techniek wordt de beschikbare baggerspecie uit het Oranjekanaal gemengd met enkele procenten aan natuurlijke additieven. Vervolgens gaat het mengsel in een pers en ontstaat er een muurelement van natuurlijk materiaal.

De Geowall in het Oranjekanaal is een pilot van het Waterschap, KWS Infra

en NETICS. Naar verwachting is deze oeverbeschoeiing 25 tot 50 procent goedkoper dan houten beschoeiing. De verwachting is dat Geowall minimaal vijftig jaar meegaat. Dat is tweemaal zo lang als de houten beschoeiing. Vanuit deze pilot bij het Oranjekanaal wordt bekeken of het mogelijk is om deze beschoeiing ook op andere plaatsen toe te passen.

ROBOT INSPECTEERT TANKS

FOTO: A.HAK

Voor de inspecties van tanks heeft A.Hak Industrial services het Online Tank Inspection Systems (OTIS) ontwikkeld. Dit sys-

teem kan worden gebruikt in de petrochemie, op luchthavens en in water en nucleaire industrieën. Vaak wordt een tank tijdens het uitvoeren van het onderhoud buiten bedrijf gesteld. Door de nieuwe Online Tanks Inspection Systems kan een inspectie van de tank worden uitgevoerd zonder dat deze tank buiten bedrijf is.

De robot is tijdbesparend, veilig en is zeer nauwkeurig door de vernieuwde technologie hierachter.

In de tank volgt de robot een vooraf bepaalde route en maakt miljoenen ultrasonische scans van de bodem van de tank om een data-analyse te kunnen doen. De robot is voorzien van een onboard sonarsysteem om objecten in tanks te detecteren. Als er wordt gewerkt in heldere vloeistoffen kan de robot worden uitgerust met camera’s voor visuele inspectie. Het navigatiesysteem stelt inspecteurs in staat om bij een volgende inspectie exact dezelfde route De robot is voorzien van een onboard sonarsysteem om objecten in tanks te detecteren. te inspecteren. De robot kan in een tank met tot dertig centimeter slib werken.

04

iMaintain 17

IMA04 G Whats Next.indd 21

19-04-17 15:38

22 GASINFRASTRUCTUUR

Leidingbreuk voorspellen met satellietbeelden Gasnetbeheerders en drinkwaterbedrijven kunnen straks met behulp van radaren satellietbeelden voorspellen wanneer een leidingbreuk gaat optreden en voortijdig maatregelen nemen. TNO, Deltares en Sky Geo hebben hiervoor een monitoringsysteem ontwikkeld dat wordt getest in het veldlab STOOP (Sensortechnologie Toegepast Op Ondergronds Pijpleidingen) op de campus van de Groningen Universiteit. De techniek kan uiteindelijk ook voor andere leidingen worden ingezet.

Satelliet Daarom wordt er nu gebruik gemaakt van satellieten en radarbeelden. Met behulp van deze beelden kan de hoogte van het maaiveld nauwkeurig worden gemeten en kan de vervorming van de ondergrond (de grondzetting) worden bepaald. Van den Akker: ‘De hoogtemeting kan in combinatie met informatie over de opbouw van de ondergrond de spanning op de leiding geven. Vervolgens kan je in combinatie met informatie over de materiaalsoort van de leiding voorspellen bij welke spanning zij naar alle waarschijnlijkheid gaat bezwijken. Wij geven dat door aan de asset manager zodat hij op tijd weet welk deel van de leiding moet worden vervangen.’

Nu worden leidingen te vroeg of soms te laat vervangen, omdat er vooral wordt gekeken naar economische afschrijving.

Van den Akker: ‘Als de netbeheerders dan zien dat de leiding nog steeds heel stabiel is, laten ze hem lekker liggen. Als er wel veel storingen zijn geweest, dan is dat een reden om iets aan de leiding te doen. Een tweede aanleiding om leidingen te vervangen, zijn grootschalige werkzaamheden in de grond. Denk

FOTO’S: TNO

Dagmar Aarts

Aanleiding voor het onderzoek is een gasexplosie in 2008 in de bergruimtes van een appartementencomplex aan de Haarlemmer Houttuinen in Amsterdam.

Als gevolg van deze explosie, waarbij de bergruimtes werden verwoest, kregen vier bewoners in de boven gelegen woningen ademhalingsproblemen. Het ongeval werd veroorzaakt door een breuk in een gietijzeren hoofdgasleiding. Na onderzoek heeft de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) de gasnetbeheerders aanbevolen om maatregelen te nemen.

TNO had in die tijd al ruime ervaring met het monitoren van dijken en viaducten met behulp van sensoren en big-data-analyse.

‘De gasnetbeheerders vroegen ons of wij op dezelfde manier konden helpen om leidingen beter te bewaken’, zegt Evert van den Akker, programmamanager Smart Industry bij TNO. ‘Nadat we hadden onderzocht of de technologie die we bij de dijken gebruiken ook toepasbaar is op leidingen, gingen we aan de slag.

Omdat het economisch onhaalbaar is om heel Nederland met sensoren in de buurt van leidingen te voorzien, moesten we iets nieuws verzinnen om aan informatie te komen.’

04 17 iMaintain

IMA04 M Leidingbreuken.indd 22

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-04-17 15:49

GASINFRASTRUCTUUR 23

Van den Akker: ‘Wij bieden de asset managers nu meer informatie over de toestand van de leiding waardoor ze beter kunnen afwegen of ze de leiding moeten vervangen of nog kunnen laten liggen.’ hierbij aan nieuwe riolering die wordt gelegd. Vaak zegt een gemeente dat de straat daarna tien jaar niet meer open mag. Netbeheerders benutten dan vaak de kans om een leiding te vervangen.

Maar dat is een desinvestering, omdat je leidingen voortijdig vervangt. Wij bieden de asset managers nu meer informatie over de toestand van de leiding waardoor ze beter kunnen afwegen of ze de leiding moeten vervangen of nog kunnen laten liggen.’

Fieldlab In het laboratorium is het systeem inmiddels op schaal getest. Nu wordt aan de hand van een drietal praktijkcases - in landelijke en stedelijke gebieden - het prototype opgeschaald. Daarnaast zal het prototype van het monitoringsysteem worden gevalideerd in het veldlab STOOP. Van den Akker: ‘In het fieldlab zitten twee leidingen in de grond die we gaan belasten met situaties die in werkelijkheid ook voorkomen, zoals ophogingen, bouwwerkzaamheden, graafwerkzaamheden en het intrillen van damwanden. Bij al deze situaties wordt de druk in de grond verstoord.’

Tijdens deze experimenten worden grondzakkingen en spanningen op leidingen realtime gemonitord.

TNO begon haar onderzoek voor de gassector, maar inmiddels zijn ook bijna alle drinkwaterbedrijven van Nederland aangesloten bij het onderzoek. Zij hebben te maken met dezelfde problematiek als de gasnetbeheerders. Het systeem is ook interessant voor andere disciplines zoals riolering, stadsverwarming, olieleidingen, telecomleidingen en ondergrondse hoogspanningsleidingen. Het monitoringsysteem is zo opgezet dat in principe alle leidingmaterialen kunnen worden gemonitord. Naar verwachting is het onderzoek begin volgend jaar klaar. ■

In het veldlab in deze 200 meter lange tent worden twee leidingen gebruikt om te belasten met situaties die in werkelijkheid ook voorkomen, zoals ophogingen, bouwwerkzaamheden, graafwerkzaamheden en het intrillen van damwanden.

Het is druk in de grond Het is druk in de Nederlandse grond. In totaal ligt er 1,2 miljoen kilometer aan leidingen onder onze voeten. Er ligt: 135.000 kilometer gasleiding 118.000 kilometer drinkwaterleiding 121.000 kilometer riool 333.000 kilometer elektriciteitskabel 530.000 kilometer telecomleiding

04

iMaintain 17

IMA04 M Leidingbreuken.indd 23

19-04-17 15:49

24 MAINTENANCE MANAGER

‘Het gangbare denkpatroon veranderen’ Niet elkaar bezig houden, maar alles doen voor de klant. Rogier Berben, manager maintenance en projects bij DSM Dyneema, wil dat de verschillende afdelingen in het bedrijf elkaar helpen.

‘Bij alles wat we doen, moeten we ons afvragen: Hoe gaat dit ons bedrijf verder helpen?’ Hij probeert ingesleten denkpatronen te veranderen om van reactief onderhoud af te komen. Is een wachtdienst bijvoorbeeld wel echt nodig?

Dagmar Aarts

Als manager maintenance en projects heeft Rogier Berben vier afdelingen onder zich: projects, reliability, werkvoorbereiding en uitvoering. In de fabriek van DSM Dyneema in Heerlen zorgen deze teams dat een supersterke vezel kan worden gemaakt. De vezel wordt onder andere gebruikt in kogelwerende vesten, voertuigbepantsering, scheepstouwen en visnetten. En ook in misschien minder voor de hand liggende dingen als ijshockeysokken, wielren- en motorpakken. Als je valt of een schaats langs je enkel schiet, word je beschermd door de sterke Dyneemavezels. De vezels zijn licht en worden daarom ook gebruikt voor vrachtnetten waardoor gewicht in bijvoorbeeld vliegtuigen kan worden bespaard.

Denkpatronen Het ideaalbeeld van Berben is dat de vier afdelingen het werk helemaal zelf doen en dat hij ‘achterover kan leunen’. ‘Dat betekent namelijk dat alles goed gaat. De technische dienst pakt storingen op en als ze er niet uitkomen, gaan ze naar reliability engineering. Als ze bij mij komen, is er ergens iets niet goed gegaan. Ik wil storingen voor kunnen zijn, want dan zijn we leidend. Daarvoor moet je soms het gangbare denkpatroon veranderen. Nu zijn er discussies over hoeveel man er wachtdienst moeten draaien, maar door die vraag te stellen ga je er al van uit dat een wachtdienst onvermijdelijk is. Eigen-

lijk moeten we nadenken hoe we een wachtdienst kunnen voorkomen. Je moet ’s middags al weten in welke lijnen ’s nachts een storing gaat vallen, zodat je er op kunt anticiperen. Dan hoef je om 3.00 uur niemand uit zijn nest te bellen.’

Het continu verbazen over waarom dingen gaan zoals ze gaan, is nu minder volgens Berben. ‘Ik ben wat directer dan ze gewend waren, maar ik heb er hier wel ingebracht dat er meer opties zijn dan de stramienen die er liggen. Zoals het geval met de wachtdienst. Ik wil niet dat medewerkers credits krijgen voor het spelen van brandweerman, terwijl je eigenlijk liever hebt dat ze de brand voorkomen. Maar de mannen die dat doen krijgen vaak geen lintjes, want dan lopen alle processen gewoon door. Onze monteurs staan er als het moet en dat is goed, maar diep van binnen zegt iets me dat als ik dat ga waarderen het ook wel lekker is als er een storing is.’

Ook met de onderhoudstops staat het bedrijf op een keerpunt. Berben: ‘We zijn ons aan het afvragen wat meer waard is: de fabriek zo min mogelijk stil leggen of zo min mogelijk verrassingen? Nu hebben we elke twee jaar een stop. Maar als ik de fabriek één keer per jaar stil leg en het aantal onverwachte storingen met een factor drie kan verminderen, dan is dat misschien wel meer waard dan dat we maar eens in de twee jaar een stop doen.’

Bossche bollen

Profiel Naam: Rogier Berben Leeftijd: 35 jaar Bedrijf: DSM Dyneema, Heerlen Functie: Manager maintenance & projects Opleiding: Technische bedrijfskunde Achtergrond: MaxGrip, MAG45

04 17 iMaintain

IMA04 J Maintenance manager.indd 24

Om de fabriek zo efficiënt mogelijk te laten draaien, heeft Berben samen met de managers van de vier afdelingen afgesproken dat er sprake moet zijn van één team. ‘Bij alles wat we doen moeten we ons afvragen: Hoe gaat dit DSM Dyneema verder helpen en hoe helpt dit de klant? We moeten samen optrekken om iets voor die klant te bereiken en zorgen dat er geen verrassingen optreden. Iedere storing maakt je reactief. Hoe stabieler we

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-04-17 15:47

MAINTENANCE MANAGER 25

FOTO’S: MIRIAM ROOK

09FOT

zijn met produceren hoe groter onze leverbetrouwbaarheid naar de klant. Daarom moeten we als maintenance, reliability en projecten voor één doel staan.’

Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Hoe krijg je iedereen in de afdeling hierin mee? ‘In eerste instantie door inzichtelijk te maken dat we veel naar elkaar wijzen’, legt Berben uit. ‘We mogen scherp zijn naar elkaar en het moet niet zo zijn dat mensen hun eigen werk niet kunnen doen omdat ze andermans problemen aan het oplossen zijn.

We moeten elkaar helpen om dingen voor elkaar te krijgen en het moet duidelijk zijn wie waar eigenaar van is. Het klinkt heel flauw, maar heldere communicatie is belangrijk. Als productie iets bij ons over de schutting gooit, dan mogen wij vragen hoe belangrijk het is, wanneer het klaar moet zijn en of ze zich realiseren dat het naast andere prioriteiten moet. Zo kunnen we samen kijken hoe we de fabriek het

beste kunnen laten draaien. Het wij-zij denken is niet meteen weg, maar we zetten er wel belangrijke stappen in.’

Berben: ‘Wat is meer waard? De fabriek zo min mogelijk stil leggen of zo min mogelijk verrassingen?’

Nu wordt daarom goed gekeken wat het belang van productie is en hoe maintenance daar op kan inspelen. Berben: ‘Zo hebben we vorig jaar een test gedaan met een stop van een van onze lijnen. We wisten dat de pompen in een bepaald gedeelte van die lijn slecht waren. We hebben toen goed onderzocht hoeveel capaciteit we verliezen als we die pompen steeds moeten regelen en hoeveel

we verliezen als we een stop inlassen.

Uiteindelijk hebben we er in overleg met productie voor gekozen om de stop in twaalf uur te doen. En dat is snel. De mannen van de technische dienst liepen op het einde op hun tandvlees, maar ze hebben het wel gehaald. Dat is echt mooier dan dat ze een storing oplossen. Zo laten ze zien dat ze kunnen meebewegen in wat belangrijk is voor de business op dat moment.’ Dan is Berben trots en trakteert de Brabander zijn afdelingen op Bossche bollen. ‘Het is belangrijk om successen te vieren.’

Risicoanalyses Voor Berben is het nieuw dat hij op deze manier met onderhoud bezig is. Hij werkt sinds anderhalf jaar bij DSM Dyneema.

Daarvoor werkte hij bij MaxGrip waar hij veel gedaan heeft op het gebied van reliability. ‘In mijn eerste jaren heb ik veel risicoanalyses uitgevoerd en onderhouds-

04

iMaintain 17

IMA04 J Maintenance manager.indd 25

19-04-17 15:47

BIZZ56'' De nieuwe standaard in webvertising Presenteer uw bedrijf, innovatie of project volgens de nieuwe standaard in webvertising: BIZZ56”.

Vertel uw verhaal in uw eigen creatieve film van 56 seconden en de boodschap komt aan! Het doordachte stramien van BIZZ56” zorgt ervoor dat u en de filmers zich kunnen concentreren op het communicatieve en creatieve deel van uw boodschap. Bovenal zorgt BIZZ56” voor een snelle, complete en eigentijdse boodschap die de aandacht van uw doelgroep tot het einde • Een grotere bunkercapaciteit voor vasthoudt. BIZZ56”-video’s zijn multi-inzetbaar: radiografisch onderzoek op uw website, via smartphones en tablets en op •socialRuimschoots plaats om een complete media.

VINÇOTTE BUNKER ROTTERDAM

trailer naar binnen te rijden • Met een kraancapaciteit van 5 ton Verrijk uw teksten, en alle commerciële kunnen weadvertenties nagenoeg objecten aan boodschappen met een BIZZ56” video en integreer tekst, beeld en online voor een crossmediale boodschap.

Veiligheid, kwaliteit en milieuvriendelijkheid

Als dit icoon bij een afbeelding staat, bekijk dan het bijbehorende filmpje door met uw smartphone of tablet de foto te scannen met de iLinqs app.

U vindt de gratis iLinqs app in de appstore voor andriod en apple.

BIZZ56”is een product van Movielinqs video & virals. iLinqs is een app van Industrielinqs pers en platform

Met onze inspecties, testing, certificatie en opleidingen bieden wij alle oplossingen onder één dak om u en uw omgeving veiligheid, duurzaamheid en kwaliteit te garanderen en te zorgen dat uw investeringen renderen.

Meer weten?

vincotte.nl |

Neem contact op met Gijs Hoekstra (06 42 24 53 85) of movielinqs@industrielinqs.nl

_A5_liggend_bizz56.indd 43

22-10-14 09:25

iMaintain.info

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de gehele onderhoudssector Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten en diensten Multimediale bedrijfspresentaties Tweewekelijkse Nieuwsbrief Live twitter updates LinkedIn interacted

iMaintain-abonnees krijgen meer • De nieuwste iMaintain staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase • Ga naar www.imaintain.info en kies abonneren

Ga direct naar imaintain.info en blijf iedereen voor IMA04 Advertenties.indd 26 56-59_MO_NVDO_ Roosterinterventie.indd 58 _adv_www_iMaintain-A5.indd 43 IMA5 advertenties.indd 18

19-04-17 15:45 26-11-14 20-10-14 10:44 14:33 19-05-15 16:39

MAINTENANCE MANAGER 27

concepten opgesteld. Welke risico’s zijn wel acceptabel, welke niet en hoe passen we het onderhoud daar op aan? De laatste jaren werkte ik meer aan het uitrollen van onderhoudsprocessen in de olie- en gasindustrie. Daar heb ik veel gezien op het gebied van wat hier de reliability-tak is. Toen ik hier kwam, wist ik hoe een onderhoudsorganisatie er uit moet zien, maar het aansturen van teams, een technische dienst en werkvoorbereiding was voor mij nieuw. Ik heb altijd aan de zijlijn gestaan en geroepen hoe een bedrijf het onderhoud zou moeten doen. Nu sta ik in het veld en probeer ik het vanuit daar in te richten.’

Aan de reliability-afdeling wil Berben meegeven dat Dyneema goed moet weten welke risico’s ze wil vermijden. ‘Ik denk dat we op dat gebied goed bezig zijn. De maintenance engineers zitten elke week twee uur bij elkaar om risicoanalyses uit

‘Ik wil niet dat medewerkers credits krijgen voor het spelen van brandweerman, terwijl je eigenlijk liever hebt dat ze brand voorkomen.’

te voeren op basis van nieuwe projecten of omdat er cyclisch gezien een bepaald gedeelte van de plant aan de beurt is. We discussiëren vaak of we al onze assets goed in beeld hebben, waar we moeten bijsturen en welke kritieke assets hebben gefaald. Ik denk dat we daar goede stappen in zetten, maar we zijn er nog niet.

We hebben allerlei afzonderlijke blokjes ingericht, maar de echte koppeling mist

nog. We worden ook gehinderd door een bepaalde rigiditeit in SAP en ons RCMsysteem. Die twee zijn niet echt goed aan elkaar gekoppeld en datzelfde geldt voor andere systemen die we gebruiken. Pas als deze manier van analyseren echt leeft binnen de afdeling, heeft het misschien zin om een nieuw systeem te gaan gebruiken of om te kijken wat er nog meer kan met de huidige systemen.’

Industry 4.0 biedt gelukkig mogelijkheden om de kritieke assets en rotating equipment goed in de gaten te houden met behulp van sensoren. ‘Hierdoor kunnen we vooruit kijken en de kritieke parameters in de gaten houden.’

Zijn baan blijft in ieder geval een uitdaging. ‘Het is anders om de speler in het veld te zijn dan om als coach aan de zijlijn te staan. Voorheen kon ik zeggen hoe een bedrijf zijn onderhoud moest doen, maar nu is het mijn probleem.’ ■

04

iMaintain 17

IMA04 J Maintenance manager.indd 27

19-04-17 15:48

Het iMaintain platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond onderhoud en asset management. Het platform belicht op een journalistieke en onafhankelijke manier innovaties, behandelt actuele onderwerpen en inspireert. Via het vakblad iMaintain, met de website www.imaintain.info, met drie rondetafelmeetings per jaar, diverse bijeenkomsten en met een jaarcongres bereikt het iMaintain platform haar doelgroep.

Partnernieuws Studenten ontwerpen printkop voor ‘orgaanprinter’ Het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) ontwikkelt een 3D medical printer, een apparaat dat organen moet gaan printen. Studenten van Hogeschool Utrecht (HU) droegen een steentje bij en ontwierpen een printkop, van onder andere 3D-geprinte onderdelen. De printer van het UMCU, die samen met het Hubrecht Instituut en ProtoSpace wordt ontwikkeld, print levende cellen die uitgroeien tot weefsel. De ontwikkelaars hopen dat het apparaat in de toekomst complete organen kan printen en een oplossing vormt voor het tekort aan donororganen.

Studenten van Hogeschool Utrecht zullen vaker te maken krijgen met 3D medical printing. Vorig jaar startte Utrecht 3D Medical, een samenwerkingsverband tussen Hogeschool Utrecht, de Universiteit Utrecht, het Universitair Medisch Centrum Utrecht, MRIGuidance en Protospace.

ENGIE en ASML bezegelen jarenlange samenwerking ASML en ENGIE Services hebben hun jarenlange samenwerking bekrachtigd door een partnership voor onbepaalde tijd voor integraal asset management in Nederland.

Bovendien heeft ENGIE Services het eerste ISO 55001 certificaat binnen een hightech-omgeving behaald uitgereikt door BSI, voor de hoogste standaard van asset management, een primeur in Nederland. De integrale aanpak van ASML’s asset management in Nederland resulteert in volledige compliancy van wet- en regelgeving en besparingen op onderhoudskosten en energieverbruik.

Tata Steel overhandigt cheque aan KWF Hans van den Berg, directeur van Tata Steel in IJmuiden, heeft op 3 april namens de directie en medewerkers van het staalbedrijf in IJmuiden en van de vestigingen van de Tubes buizendivisie (Maastricht, Oosterhout en Zwijndrecht) een cheque van 10.750 euro aan het KWF overhandigd. Dat is het bedrag dat de medewerkers van Tata Steel in Nederland met een verscheidenheid aan acties hebben ingezameld ter gelegenheid van Founder’s Day, de geboortedag (3 maart 1839) van Jamsetji Nusserwanji Tata, oprichter van Tata Group. Die dag wordt bij alle bedrijven van de Tata Group wereldwijd gevierd door geld in te zamelen voor goede doelen.

Partners van het iMaintain platform

Bekijk alle partnerfilmpjes op www.imaintain.info/partners-leden/

Contentpartners Kennis- en innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie

Leden van het iMaintain platform

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het iMaintain platform, kijk dan op www.imaintain.info of neem contact op met Janet Robben: Janet@industrielinqs.nl – 020 3122 085

IMA04 P Platform.indd 28

19-04-17 15:21

‘Expertquotes’ ‘Inderdaad, meer regelgeving leidt niet altijd tot een verbetering van de veiligheid, wel denk ik dat er regels moeten zijn, maar deze moeten duidelijk en simpel en uitvoerbaar zijn. Meer regelgeving kan zelfs leiden tot onduidelijkheid en wat wel of niet van toepassing is met onveilige situaties als gevolg.

We moeten met zijn allen werken aan een hoger veiligheidsbewustzijn van de uitvoerenden en meer uniformiteit in de industrie.’

‘Ik weet nu al dat ik een data-scientist ga inhuren.

Die ervoor gaat zorgen dat we van predictive maintenance naar prescriptive maintenance gaan. De data is er, maar moet wel goed geanalyseerd worden.’

Giel Jurgens, Havenbedrijf Rotterdam, vertelde op de beurs Maintenance NEXT hoe hij de toekomst van de haven voor zich ziet.

Henk van der Meer, BP, reageert op de stelling ‘Meer regelgeving leidt niet tot een verbetering van de veiligheid’.

Het expertpanel van het iMaintain platform bestaat uit: Henk Akkermans Hoogleraar dynamiek van toeleveringsnetwerken, Universiteit Tilburg Wetenschappelijk directeur WCM

Mark Haarman

Erik Bijlsma Asset owner, Gemeente Amsterdam

Hans Hennekam

Theo Knijff

Operational manager, Ki<|MPi

Peter Schokker

Maintenance manager, Koninklijke Vezet Maintenance Manager of the Year 2016

Manager IA Service Europe, Yokogawa

Cor van de Linde

Roelf Venhuizen

Maintenance Manager of the Year 2012

Voormalig CEO NAM en voorzitter Profion

Directeur innovatieplatform iTanks

Bestuurslid, Veiligheid Voorop,

Jac de Boer

Rob de Heus

Henk van der Meer

Ron Wever

Annemarie Burgemeester

Geert-Jan van Houtum

Taco Mets

Johan Wolt

Leo van Dongen

Ton Huibers

Mark Oosterveer

Professor Maintenance Engineering, Universiteit Twente

Maintenance Manager of the Year 2013

Senior consultant Asset Management & Maintenance, Tebodin

Principal consultant Asset Management, Dimensys

Directeur NS Techniek

Champion World Class Maintenance, Sitech Services

Professor Reliability, Quality en Maintenance, TU Eindhoven

Supervisor, Humaintain

Teamleider Events, BP Raffinaderij Rotterdam

Technical director, Van Meeuwen Industries

Giel Jurgens

Hans Peters

Michel Grijpink

Nico van Kessel

Ruud Schenk

Learning & Development consultant, Hogeschool Utrecht

Asset owner, Havenbedrijf Rotterdam

Principal consultant Asset Management, Tata Steel

Asset manager, Schiphol Group

Maintenance manager, AkzoNobel lndustrial Chemicals MCA Delfzijl Maintenance Manager of the Year 2014

Productmanager SAM, Malmberg

Ivo van der Gaag

Technical manager, VTTI

IMA04 P Platform.indd 29

Managing director, Mainnovation

Teammanager, Drinkwaterbedrijf Dunea Maintenance Manager of the Year 2015 Algemeen directeur, ENGIE West Industrie

19-04-17 15:21

[SA VE

ITANKS | ROTTERDAM | 22 MEI 2017

THE

DAT E]

ROBOTISERING IN DE PROCESINDUSTRIE www.mastersofindustry.nl Masters of Industry 22 mei halve pagina.indd 1

IMA04 Advertenties.indd 30

03-04-17 10:03

19-04-17 15:45

MASTERS OF INDUSTRY 31

Cybersecurity: ‘De mens is vaak de zwakste schakel’ Elk bedrijf weet inmiddels hoe belangrijk cybersecurity is. Maar vaak weet men niet waar men moet beginnen. Jelger Groenland van Capgemini Consulting legde tijdens een Masters of Industry uit waar organisaties op moeten letten.

Dagmar Aarts

Bedrijven werken steeds meer digitaal en daarbij wordt steeds vaker de vraag gesteld hoe dat veilig kan worden gedaan. Daarnaast moet men steeds meer aan nieuwe cybersecurity-regelgeving voldoen. Tegelijkertijd moet er ook op de kosten worden gelet. Alles moet efficiënter, dus cybersecurity ook. Jelger Groenland: ‘Je moet goed nadenken hoe je het budget voor cybersecurity inzet. Hierbij is een risicoanalyse vooraf cruciaal. Het doel van cybersecurity is om cyberrisico’s te verminderen. Dan moet je dus beginnen met het slim aanpakken van de grootste risico’s. Dit doe je door een strategie te ontwikkelen waarbij een combinatie van mensen, processen en technologie een rol spelen.’

‘Je moet focussen op de gebieden waar je het meest kwetsbaar bent’, vervolgt Groenland. ‘Dat klinkt logisch, maar in de praktijk blijkt dat vaak niet te gebeuren. In veel gevallen is het nog zo dat bedrijven beginnen met de technologie zonder dat ze weten wat ze er mee gaan doen of wat het doel ervan is. Wij zien continu dat mensen die geen technische achtergrond hebben, denken dat IT het digitale veiligheidsprobleem oplost. Maar cybersecurity is een verantwoordelijkheid voor iedereen in de organisatie. IT’ers weten heel goed hoe computernetwerken en firewalls werken en zullen zich daar op concentreren, terwijl dat niet per se het risico voor de organisatie hoeft te verminderen. Een voorbeeld is een scenario waarbij medewerkers en leveranciers met een usb-stick met gegevens het kantoor

Masters of Industry Tijdens Masters of Industry wordt telkens een actueel onderwerp onder de loep gehouden, om meer diepgang te geven aan ndustriële ontwikkelingen. Kijk voor aankomende bijeenkomsten op www.mastersofindustry.nl

uitlopen. Dit is geen technisch probleem, maar wel een groot risico voor de organisatie. Daarom is een slimme risicoanalyse op basis van bedrijfsdoelen en interne en externe informatie zo belangrijk. Pak de analyse systematisch aan voordat je gaat investeren in technologie en het omgooien van processen.’

Zwakste schakel Bedrijven moeten in brede zin nadenken waar de dreiging voor hun onderneming vandaan kan komen. Het consultancybureau heeft hier een beproefde aanpak voor. ‘De eerste vraag is welke data en systemen cruciaal zijn voor het opereren van de organisatie. Daarnaast moet je denken aan typische actoren die een bedreiging kunnen vormen. Dreiging kan bijvoorbeeld komen van georganiseerde misdaad, een scriptkiddie (iemand die zich misdraagt op internet, red.), een hacktivist, een terrorist of een interne medewerker. Het is belangrijk om het dreigingsniveau te identificeren’, legt Groenland uit. ‘Wie wil aanvallen en wat is de impact op de organisatie? Gecombineerd geeft dit het risicoprofiel waarmee je weet welke stappen je moet gaan zetten.’

Bij die stappen wordt vaak aan technologie gedacht. Groenland: ‘Mensen denken snel aan het investeren op technologisch gebied. Terwijl ze dan de medewerkers met die usb-stick vergeten. Je kunt ook meer investeren in het bewust maken van je medewerkers. Een hacker kan namelijk de telefoon oppakken om een paar inlogcodes bij een medewerker los te peuteren.

De mens is vaak de zwakste schakel.’

Het domein van cybersecurity ontwikkelt razendsnel en elke dag worden er nieuwe zwakheden in software gevonden. Daarnaast commercialiseert cybersecurity ook voor hackers. Dit, gecombineerd met een toenemende mate van digitalisering, zorgt ervoor dat cybersecurity nu bovenaan de agenda van bedrijven staat. ■

04

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info IMA04 L Moi.indd 31

iMaintain 17

19-04-17 15:34

32 WET- EN REGELGEVING

Regelgeving moet ontwikkelingen drones bij zien te benen Technologische ontwikkelingen volgen elkaar snel op in de dronewereld. Steeds meer wordt mogelijk en drones worden vaker ingezet in de zakelijke markt, bijvoorbeeld bij inspecties. Ook de wet- en regelgeving beweegt mee, hoewel iets trager dan de technologische ontwikkelingen. Wat kan en mag momenteel met drones en hoe ziet de wet- en regelgeving er over een aantal jaar uit? Joost Vreeken, safety en compliance manager bij het NLR, geeft zijn visie.

Evi Husson

‘De hoeveelheid drones zal in in de zakelijke markt de komende jaren nog sterk toenemen. Een Europese studie toont aan dat het een miljardenindustrie kan worden, die vele banen kan opleveren.

Het type operaties dat in de toekomst zal worden uitgevoerd, is vooralsnog moeilijk voor te stellen. Er zullen met drones vluchten worden verricht voor doelen waar we nu nog niet eens aan denken aangezien de techniek zich zo snel blijft ontwikkelen. Ook de regelgeving richt zich op dit gegeven’, stelt Joost Vreeken, safety en compliance manager bij het NLR (Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum).

Regelgeving en ontheffing In Nederland is dronegebruik nog niet heel lang gereguleerd, vertelt Vreeken.

‘Vóór juli 2015 was het formeel niet toegestaan om drones beroepsmatig te gebruiken, maar sinds deze datum kunnen toestellen van nul tot 150 kilogram onder bepaalde voorwaarden vluchten uitvoeren in Nederland. Alles boven dit gewicht valt onder de Europese wetgeving, waarvoor voorlopig althans - andere regels gelden.’

Een drone hoeft geen toestemming te hebben om op privéterrein te landen of op te stijgen. Echter, zodra de drone zich in de lucht bevindt, gelden de wetten en regels van het luchtruim en is er toestemming van de luchtvaartautoriteit nodig. ‘Een drone mag in Nederland binnen zichtafstand (maximaal 500 meter lateraal en 120 meter vlieghoogte) gedurende daglichtperiodes vliegen. Er mag niet worden gevlogen boven en binnen 50 tot 150 meter van mensenmassa’s, aaneengesloten bebouwing, industrie- en havengebieden, kunstwerken en vaar- of voertuigen Ook mag niet of heel beperkt in de buurt van vliegvelden worden gevlogen.’

Voor de onderhoudssector zorgt dit voor extra uitdagingen. Vreeken: ‘Neem de inspectie van een windturbine. Deze is vaak hoger dan 120 meter. Inspecties

04 17 iMaintain

IMA04 N Drones.indd 32

uitvoeren is mogelijk indien ontheffing wordt aangevraagd. Wanneer de operator in een handboek de operationele procedures beschrijft en aangeeft hoe hij met potentiële risico’s rekening houdt, kan hij ontheffing krijgen om dichter bij het te inspecteren object te mogen vliegen.’

‘Dichter’ is daarbij niet exact gedefinieerd en zou in wezen ook tot op een centimeter van het object kunnen zijn. ‘In bepaalde gevallen mag ook hoger dan 120 meter worden gevlogen. Bij windturbines mag je bijvoorbeeld tot maximaal 25 meter boven de top vliegen. Dan creëer je een soort virtuele doos die je om het object zet waarbinnen je mag vliegen om de inspectie volledig uit te kunnen voeren.’ Ontheffing aanvragen is echter wel nodig om dergelijke vluchten uit te voeren.

‘Dit hoeft niet per vlucht te gebeuren. De aanvraag kan generiek worden geregeld voor vergelijkbare werkzaamheden.’

Minidrone-regeling Sinds 2016 is een zogeheten minidroneregeling aan de wet- en regelgeving toegevoegd. ‘Dit is een versoepeling om beroepsmatig vluchten uit te voeren met toestellen met een gewicht van maximaal vier kilogram. Hiermee mag je zonder speciale ontheffing vliegen wanneer je maximaal 100 meter ver en 50 meter hoog vliegt, en minimaal 50 meter van objecten en mensen vandaan blijft. Deze extra regeling is primair bedoeld voor fotografie. Voor andere inspecties brengt deze versoepeling niet meteen soelaas aangezien bij inspecties vaak dichter dan 50 meter moet worden gevlogen.’

In de chemische industrie zijn de richtlijnen strenger, voegt Vreeken toe. ‘Deze industrie heeft eigen richtlijnen waaraan drones moeten voldoen, denk aan de ATEX-richtlijn die zorgt voor extra technische eisen die aan toestellen worden gesteld om in zulke gebieden te mogen vliegen.’

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-04-17 15:23

FOTO’S: NLR

WET- EN REGELGEVING 33

Voorwaarden Vreeken gaat nog verder in detail in op de wet- en regelgeving in Nederland. ‘Er is een aantal aspecten nodig die moeten zijn goedgekeurd om beroepsmatig te kunnen vliegen. Ten eerste moet de piloot, of bestuurder van de drone, beschikken over een brevet. Daarvoor heeft hij een theorie- en een praktijkopleiding nodig evenals een medisch certificaat dat aangeeft dat hij fit genoeg is om te vliegen.

Die opleiding om een brevet te behalen, moet bij een geregistreerde opleidingsinstelling zijn afgenomen. Pas daarna kan hij zijn vliegbrevet aanvragen.

Ten tweede moet het toestel zijn goedgekeurd. Dit betekent dat het luchtwaardig moet zijn, en moet zijn ingeschreven in het burgerluchtvaartregister, waardoor het een luchtvaartregistratiekenmerk heeft.

In Nederland is dat dan de combinatie PH+cijfer+letter+letter. Ieder individueel toestel moet door een erkende organisatie zijn goedgekeurd om aan te tonen dat het technisch in orde is. Ten derde moet het toestel zijn verzekerd. Let wel, er moet daarbij een clausule zijn ingebouwd voor molest en kaping. Dus als iemand moedwillig de controle van het toestel overneemt en daarmee verkeerde dingen doet, dan moet dit mede gedekt zijn. Niet alle verzekeringen bevatten deze clausule aangezien dit normaliter een standaard

uitsluiting is bij aansprakelijkheidsverzekeringen. Daar moet dus extra aandacht aan worden besteed.

Voldoet een organisatie aan deze drie voorwaarden, dan moet hij beschikken over een ROC (RPAS Operator Certificate), wat wil zeggen dat hij beschikt over een goedgekeurd operationeel handboek, waarin een veiligheidsmanagementsysteem is opgenomen.’

Vreeken: ‘Er zullen met drones vluchten worden verricht voor doelen waar we nu nog niet eens aan denken.’

Veranderingen op komst Hoe, wanneer en wie in Nederland mag vliegen is vrij inzichtelijk en de wet- en regelgeving biedt behoorlijk wat mogelijkheden om inspecties te kunnen uitvoeren. Echter, er zijn nog belangrijke veranderingen op komst. Vreeken: ‘Met een grote zekerheid kun je stellen dat Europa de regelgeving over gaat nemen.

Op dit moment zijn toestellen boven de 150 kilogram gereguleerd door EASA (European Aviation Safety Agency). Die grens van 150 kilogram gaat verdwijnen,

wat betekent dat Europa verantwoordelijk wordt voor alle drones. Momenteel wordt gewerkt aan een Europese conceptversie, die naar verwachting in de loop van 2019 van kracht zal zijn. In deze Europese versie is sprake van een regulering op basis drie categorieën: open, certified en specific.

‘De open categorie is een categorie waarbinnen drones vallen die technisch en qua gewicht begrensd zijn. Het principe lijkt op dat van de minidroneregeling. De complicerende factor daarbij is dat het vlieggebied Europa-breed is, waarin zowel landelijk als dichtbevolkte gebieden liggen. Het is de verwachting dat hier door middel van zonering bepaalde gebieden worden gedefinieerd, waarbij de landen zelf nog kunnen bepalen in welke gebieden van de landen het vrij vliegen is toegestaan en in welke zones niet.’

Aan het andere eind van het spectrum staat de certified categorie. ‘Deze categorie is volledig identiek aan de bemande luchtvaart, met alle nodige certificaten, papieren en brevetten. Hier wordt de drone gezien als een soort onbemande luchtvaartmaatschappij. De verwachting is dat dit type drones zich onder dezelfde voorwaarden als vliegtuigen in het luchtruim mogen begeven, dus zowel qua hoogte als intercontinentaal. Dat is het andere uiterste.’

04

iMaintain 17

IMA04 N Drones.indd 33

19-04-17 15:23

09FOT

Verhuur heet- en warmwaterketels

Eco Ketelservice Verhuur bv

www.eco-steamandheating.com +31 (0)13 583 94 40 | info@eco-steamandheating.com

HET OUDE MAGAZIJN | AMERSFOORT | 4 OKTOBER 2017 [SA VE

TH

ED ATE ]

EXPERIENCE www.imaintain.info/prestatie Prestatiemanagement halve pagina.indd 1

IMA04 Advertenties.indd 34

13-04-17 09:37

19-04-17 15:46

WET- EN REGELGEVING 35

Op basis van risico Voor de installatie-inspecties en dergelijke is deze categorie evenmin van toepassing.

De categorie tussen deze twee uitersten is de middencategorie, oftewel de specific category. ‘Het is een categorie die gereguleerd wordt op basis van het risico van de betreffende vlucht. Als je een bepaalde vlucht wilt uitvoeren, moet je daarvoor een risicoanalyse uitvoeren en op basis daarvan moet je bepaalde mitigerende maatregelen treffen die de risico’s tot een acceptabel niveau terugdringen. Het idee daarbij is om met standaardscenario’s te werken. Een inspectie van een chemische installatie zou zo’n scenario kunnen zijn.

Als een organisatie zo’n inspectievlucht wil uitvoeren, neemt hij dit standaardscenario en bekijkt hij of zijn specifieke vlucht ergens afwijkingen vertoont. Is dit niet het geval, dan kan hij de mitigerende maatregelen treffen zoals in het standaardscenario staan beschreven en kan hij vervolgens vrij snel een operating approval aanvragen bij de autoriteit. Valt zijn vlucht buiten de standaard scope, dan zal de operator zelf nog een bijkomende risicoanalyse moeten maken en maatregelen moeten voorstellen en voorleggen aan de autoriteiten. Dit is een concept dat op Europees niveau nog verder zal worden uitgekristalliseerd.’

‘Als je een bepaalde vlucht wilt uitvoeren, moet je daarvoor een risicoanalyse uitvoeren.’

Er wordt daarbij nagedacht over toekomstige technologie. ‘Men wil uitgaan van een operation centric approach en niet van concrete technische toepassingen. De uit te voeren operaties zijn enigszins flexibel beschreven in scenario’s, zodanig dat ze voor meerdere dronevluchten en -taken kunnen worden ingezet. Tegelijkertijd zijn ze wel op zo’n manier omschreven dat de operaties te allen tijde veilig worden uitgevoerd.’

EASA heeft op dit moment nog geen formeel mandaat. Om het traject niet onnodig te vertragen, heeft men ervoor gekozen om nu al concepten te ontwikkelen en de sector te consulteren. ‘Zodra er formeel in de wetgeving een Europees mandaat ligt, zal het hele regelgevingontwikkeltraject wellicht

versneld kunnen worden doorlopen aangezien er al zoveel voorwerk is gedaan.’

Nieuwe technologie Vreeken ziet nog veel mogelijkheden in toepassingen van drones, en dankzij nieuwe technologie kan wet- en regelgeving ook worden gewijzigd, aangezien nieuwe technologie veiligheid beter kan garanderen. ‘Het is altijd zoeken naar de balans tussen techniek en wet- en regelgeving.

Wat we nu zien is dat er in veel gebieden prima technische inspecties kunnen worden uitgevoerd. Er wordt steeds vaker de meerwaarde van ingezien. Wordt een vlucht in eerste instantie niet veilig geacht, dan kan nieuwe technologie soelaas brengen.

Neem een affakkelinstallatie van Shell Pernis. Aangezien de installatie in de buurt ligt van een vliegveld, is het niet toegestaan om daar hoog te vliegen. Om het vliegen hier toch mogelijk te maken, is een wijziging in regelgeving nodig, of een ontheffing, en dat impliceert weer het toepassen van bepaalde technische aspecten. Om de activiteit bij Shell Pernis te kunnen uitvoeren, is een kleine drone voorzien van een transponder, zoals die ook wordt toegepast in bemande (verkeers)vliegtuigen. Met een transponder kan de luchtverkeersleiding de positie van de drone in de lucht volgen.

De Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) heeft het gebruik van een transponder bijvoorbeeld verplicht gesteld voor deze vlucht die plaatsvond in het controlegebied van een luchthaven. Dankzij de transponder kon een inspectievlucht plaatsvinden.

De Nederlandse drone-operator Dutch Drone Company (DDC) heeft inmiddels de

inspectie van een in gebruik zijnde affakkelinstallatie op een productielocatie van Shell Pernis succesvol kunnen uitvoeren.

Door het gebruik van een drone voor deze inspectie hoeft de productie niet te worden stilgelegd, wat bij een normale ‘menselijke’ inspectie wel vereist is. Deze toepassing levert een aanzienlijke kostenbesparing, lagere milieubelasting en verbetering van de veiligheid op.’

Toekomst Vreeken geeft nog een voorbeeld waar op Europees niveau hard aan wordt gewerkt.

‘Momenteel zit er nog een grote beperking bij het uitvoeren van inspectievluchten opof rond spoorwegen en pijpleidingen. Er moet binnen zicht worden gevlogen om zeker te kunnen stellen dat je weg blijft van andersoortig verkeer en kunstwerken.

Een transponder alleen zou in deze situaties geen oplossing bieden aangezien je daarmee enkel het luchtverkeer treft dat ook over een transponder beschikt. Er moet nog iets worden gevonden om ook het andere luchtverkeer dat geen transponder heeft te kunnen detecteren zodat daarvoor veilig kan worden uitgeweken. Daar richt de ontwikkeling zich onder meer op, maar die oplossing is er op dit moment nog niet.

Het is zeker mogelijk dat in de toekomst spoorwegen en pijpleidinginspecties door middel van drones op langere afstanden kunnen worden geïnspecteerd. De wens en de drive om dit mogelijk te maken, is er. Zowel in Nederland als op Europees niveau wordt gekeken naar nieuwe technologieën die de mogelijkheden van dronegebruik nog verder kunnen uitbreiden.’ ■

04

iMaintain 17

IMA04 N Drones.indd 35

19-04-17 15:25

36 PRODUCTEN

Producttrends

1

Compacte 3D-metaalprinter

2

Handzame grijper voor co-bots

Additive Industries heeft een kleinere uitvoering van haar MetalFAB1 industrieel 3D-metaalprintsysteem gepresenteerd. Het systeem is specifiek ontworpen voor proces- & applicatieontwikkeling en prototypebouw.

Het compacte formaat helpt beginnende gebruikers om ervaring op te doen met additive manufacturing in metaal alvorens op te schalen naar seriematige productie. De modulaire opzet biedt de mogelijkheid om in een later stadium te upgraden naar een volledig MetalFAB1-systeem.

Meer informatie: www.additiveindustries.com

De Co-Act JL1 grijper is een collaborative grijper die direct samenwerkt en communiceert met de mens. Zijn belangrijkste kenmerken zijn een meegevende buitenkant met afgeronde hoeken, een geïntegreerde bescherming tegen het verlies van werkstukken en een led-paneel waarmee de grijper met de operator communiceert. Met de omgevingssensoren houdt de grijper de omgeving continu in de gaten. Met speciaal ontwikkelde grijpstrategieën en krachtmeetklauwen in de vingers reageert de grijper realtime op situaties waarin het werkstuk of mogelijk een menselijke hand wordt gegrepen. Aan de basis staat de veiligheidsrichtlijn voor industriële robots. Er wordt ook al voldaan aan toekomstige veiligheidseisen zoals vastgelegd in de norm DIN EN ISO 20218 (Veiligheidseisen aan industriële robots).

Meer informatie: www.schunk.nl

3

Niveaudetector met trilvork voor hygiënische toepassingen

Rosemount™ 2120-serie trilvorkschakelaars zijn bedoeld om op betrouwbare wijze het niveau in veeleisende en veiligheidskritische toepassingen te monitoren. Dankzij hygiënische certificaten is de detector ook te gebruiken in sanitaire en aseptische toepassingen in bijvoorbeeld de voedings- en drankenindustrie en de farmacie. De schakelaars zijn gebaseerd op trilvorktechnologie. Ze zijn robuust, betrouwbaar, vergen nauwelijks onderhoud en zijn eenvoudig te installeren en te gebruiken. Dankzij de SIL 2-certificering zijn de trilvorkschakelaars geschikt voor processen waar beveiliging tegen overvullen van kritiek belang is, en voor hoog en laag niveau alarmmeldingen en pompregeltaken in allerlei procestoepassingen.

De hygiënische versie van de Rosemount 2120 is gecertificeerd volgens zowel de Amerikaanse 3-A Sanitary Standards organisation als de Europese Hygienic Engineering & Design Group (EHEDG).

Meer informatie: www.emerson.com/rosemount-level

4

Bescherming tegen vlambogen

Vlambogen bij kortsluiting behoren tot de grootste gevaren voor elektriciens. Ze mogen dan wel zeldzaam zijn, maar ze leveren wel brandgevaar op. Extreme temperaturen en schokgolven kunnen tot levensgevaarlijke kwetsuren en zware brandwonden leiden. Textieldienstverlener MEWA biedt twee volgens de geldende normen gecertificeerde collecties aan: Ideal Protect en Twinstar Protect. De gebruikte stoffen zijn lichter en zachter dan de stoffen van vergelijkbare veiligheidskleding.

Meer informatie: www.mewa-service.nl

5

Nieuwe ventielen op basis van internationale machineveiligheidsnormen Productieveiligheid is een zorg van operators en ontwerpers die de ISO 13849-1 norm naleven. Met de introductie van de nieuwste 3-poort magneetventielen kan aan deze norm worden voldaan. De VP-X555 en X585 zijn specifiek ontwikkeld voor gebruik in categorie 3 en 4. De twee nieuwe modellen hebben een geïntegreerde ‘soft startup’ functie die de druk van het pneumatisch systeem geleidelijk opvoert om veiligheid te garanderen.

Bovendien zijn ze voorzien van twee ontluchtingsventielen. De VP-X555 en X585 beschikken over een instelbare smoring en vaste doorlaat om de druk gemakkelijk aan te passen. De nieuwe ventielen hebben keuze uit diverse eindschakelaars en zijn modulair aan te sluiten op FRL-units.

Meer informatie: www.smc.eu

6

Data-acquisitiekaart voor dynamische tests

De GN840B/1640B data-acquisitiekaart biedt een sample rate van 500 kS/s per kanaal en een bandbreedte van 210 kHz. De kaart is vooral geschikt voor dynamische toepassingen tijdens materiaal- en structurele tests. De toepassingen omvatten bijvoorbeeld val- en schoktests, maar ook botsproeven. Er kunnen negen verschillende typen sensoren aan de kaart worden gekoppeld. Het gaat onder meer om rekstroken in volle, halve of kwartbrug configuratie, IEPE en piëzo-elektrische sensoren, thermokoppels, etc. De kaart ondersteunt een ‘real time math-optie’, waarmee vrijwel elke wiskundige uitdaging realtime kan worden opgelost.

Berekende resultaten naar een geautomatiseerde testbank-applicatie worden gestuurd.

Meer informatie: www.hbm.com

04 17 iMaintain

IMA04 E Producten.indd 36

19-04-17 15:19

BESPAARDERS 37

Goede smering voorkomt storing Met nauwkeurig werken, toegewijde aandacht of zelfs met één eenvoudige handeling kan soms zeer veel geld worden bespaard. Wie zijn die gouden krachten? Wie zijn ‘de bespaarders’? In de nieuwe rubriek ‘Bespaarders’ interviewen we bijzondere bespaarders die door hun leidinggevende zijn aangedragen.

In deze editie: Hicham Mellouki van Van Meeuwen.

FOTO: LAURA VAN DER LINDE

Laura van der Linde

Smeertechnisch onderhoud is onzichtbaar en daardoor vaak ondankbaar werk.

Maar de toegevoegde waarde van goede smering kan groot zijn: vermindering van stilstand, verlenging van de levensduur van een draaiend onderdeel en voorkoming van storingen. De 27-jarige Hicham Mellouki heeft met zijn smeerwerk zijn opdrachtgever al vele tonnen bespaard.

Mellouki is service engineer bij Van Meeuwen. Namens zijn werkgever verzorgt hij samen met een collega het smeertechnisch onderhoud bij een producent van styreenkunststoffen. ‘We zorgen ervoor dat alles optimaal blijft draaien en gesmeerd blijft lopen.’ Goed smeertechnisch onderhoud is een samenspel van een goede planning, de juiste middelen en de juiste mensen. Mannen zoals Hicham bewijzen dat smeren een vak is. Zij volgen niet slechts een schema, zij hebben echt feeling met het werk. Voordat Van Meeuwen werd ingeschakeld voor het smeertechnisch onderhoud, werd dit uitgevoerd door de eigen technische dienst van het bedrijf.

Deze techneuten geven prioriteit aan een

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

IMA04 O Bespaarders.indd 37

storing – een gebroken ketting, een vastgelopen machine, de zichtbare klussen.

‘Wij pakken juist het onzichtbare werk op en hiermee voorkomen we storingen.

De medewerkers van de plant snappen ons werk niet altijd. ‘Hij doet het toch?’, roepen ze dan. Wij zorgen ervoor dat hij het blíjft doen, daar gaat het om’, legt Mellouki uit.

Wanneer Mellouiki zijn rondes loopt, kijkt hij breder dan alleen datgene waarvoor hij verantwoordelijk is. Ziet hij een ketting die slap hangt, dan koppelt hij dit terug. De mannen van Van Meeuwen zijn minstens zo goed op de hoogte van de machinerie als de TD-ers van de plant zelf. ‘Dat overlegt prettig. Dan vertel ik ze dat er naar mijn idee aandacht moet worden besteed aan de oliekering van een wormwielkast, en dan is direct helder wat er moet gebeuren.’ Indien nodig wordt direct een reparatie ingepland zonder dat de TD zelf eerst weer een machine stil moeten zetten om het probleem met eigen ogen te kunnen aanschouwen.

Mellouki houdt zich zo goed als mogelijk aan zijn schema. ‘Maar er zijn machines die volop draaien en op die momenten ontoegankelijk zijn. Ik houd een oogje in het zeil en en wanneer de machine stilstaat, kan ik hem behandelen met dat smeermiddel dat het best geschikt is.’

Door preventief te smeren, blijven machines letterlijk gesmeerd lopen. Er is minder wrijving van onderdelen, dus minder slijtage. Welke soort olie wordt gebruikt, is ook van belang. Mellouki herinnert zich een moment dat hij hoorde dat de technische dienst zelf even de olie had ververst van een machine die van groot belang is voor het productieproces. ‘Ik ben gaan controleren of de juiste olie was gebruikt.

Dit bleek niet zo te zijn. Gelukkig stond de machine nog even stil zodat we de verkeerde olie konden vervangen door de juiste, anders hadden we een groot probleem gehad.’ ■

04

iMaintain 17

19-04-17 15:42

38 AGENDA

Mei 17 mei 2017 Van der Valk Hotel, Dordrecht www.pscongres.nl Process Safety Process Safety is the management of processes with hazardous chemicals. The aim of this conference is to strengthen the process safety culture by networking and by sharing knowledge.

During the year the individual companies are strongly internally focussed, while learning together speeds-up the process. To do so, world class speakers and interesting topics are selected to share experience and learnings. Further a network forum supports the knowledge exchange at individual level. The process safety conference is aimed at the technical safety specialists, managers and inspectors that are related to companies that are dealing with hazardous chemical processes.

31 mei – 1 juni 2017 NH Conference Centre Koningshof, Veldhoven www.materials.nl Materials 2017 Materialen zijn de bouwstenen van alles om ons heen. Bijna vergeten we hoe bijzonder ze zijn en welke uitdagingen het keuze-, creatie- en productieproces met zich mee brengt. Om maar niet te spreken over ontwikkelingen en innovaties. Op Materials vindt u een all-in concept gebaseerd op vier bouwstenen voor oplossingen bij materiaaluitdagingen: (nieuwe) materialen, materiaalanalyse, oppervlaktetechnieken en verbindingstechnieken.

Juni

SCHRIJF NU IN! 8 juni 2017 Innovatiekracht, Spijkenisse www.deltavisie2017.nl Deltavisie 2017 Noteer 8 juni 2017 in uw agenda. Dan vindt in Innovatiekracht in Spijkenisse Deltavisie 2017 plaats met als thema Eigenaarschap. Ook presenteren we het schaduwkabinet van de industrie.

Samen met Plant Manager of the Year 2016 Jeroen van Woerden wordt de komende maanden dit schaduwkabinet samengesteld.

Tijdens de vorming van het kabinet vragen we verschillende experts en beslissers welke maatregelen volgens hen goed zijn voor een sterke procesindustrie in Nederland.

September 19 - 21 september 2017 Evenementenhal Hardenberg www.evenementenhal.nl Technische Industriële Vakbeurs (TIV) De beursthema’s voor TIV Hardenberg 2017 zijn Food Industry en Smart Industry. Door alle vernieuwingen is het beursprofiel geüpdatet en bestaat komende editie uit 7 sectoren: grondstoffen

& materialen, aandrijf- & besturingstechniek, personeel & organisatie, industriële toelevering, industriële productietechnieken (METAVAK), industriële automatisering en digitalisering.

28 september 2017 Midden Nederland Hallen, Barneveld www.business-software-event.nl Business Software Event 2017 Op 28 september 2017 vindt de vierde editie van het Business Software Event plaats. Met een nieuwe locatie, een nieuwe datum en een nieuwe uitstraling gaat het event er anders uitzien.

Business Software is zeer geschikt platform als u op zoek bent naar: nieuwe ontwikkelingen binnen dit speelveld, nieuwe/aanvullende software, verdere optimalisatie van uw huidige bedrijfsprocessen en/of software.

Oktober

SAVE THE DATE! 4 oktober 2017 Het Oude Magazijn, Amersfoort www.imaintain.info/prestatie iMaintain Prestatiemanagement Woensdag 4 oktober 2017 vindt in Het Oude Magazijn in Amersfoort iMaintain Prestatiemanagement plaats, het congres van de NVDO Sectie Suto en het iMaintain platform.

Het congres staat in het teken van het thema ‘Experience’.

Meer informatie over het congres volgt binnenkort.

10 en 11 oktober 2017 NH Conference Centre Koningshof, Veldhoven www.metaal2017.nl Metaal 2017 Metaal 2017 is een nieuw evenement voor de metaalbewerkende- en verwerkende industrie. De metaalindustrie kent een grote diversiteit aan technologieën, applicaties en marktgebieden in de verspanende industrie, de niet-verspanende industrie en de wereld van 3D-metaalprinten. Metaal 2017 biedt kansen voor cross-overs tussen deelnemende vertegenwoordigers uit vele domeinen.

11 en 12 oktober 2017 Hart van Holland, Nijkerk www.no-dig-event.nl No-Dig event 2017 Op 11 en 12 oktober organiseert de NSTT voor de vijfde maal het NSTT No-Dig Event 2017 in Hart van Holland, Nijkerk. Ook deze lustrumeditie staat geheel in het teken van het aanleggen, repareren, renoveren en vervangen van ondergrondse kabels en leidingen met gebruik van sleufloze technieken (No-Dig), dus zonder te graven. No-dig is economisch aantrekkelijk, is duurzaam, levert minder hinder op en beperkt de CO2-uitstoot. Bezoekers van het NSTT No-Dig Event zijn na hun bezoek weer volledig up-to-date van de mogelijkheden, toepassingen en de nieuwste technieken voor sleufloze aanleg.

04 17 iMaintain

IMA04 F Agenda.indd 38

19-04-17 15:37

Nieuw!

Nieuw!

Zogemakkelijk gemakkelijktete Zo gebruikendat datiedereen iedereen gebruiken levenskan kanredden. redden. levens

Gepatenteerde Gepatenteerde pleisterautomaat pleisterautomaat

nieuwe Cederroth First onze meest innoDeDe nieuwe Cederroth First AidAid KitsKits zijnzijn onze meest innovatieve eerstehulpkoffers ooit.

Met nieuw duurzaam vatieve eerstehulpkoffers ooit.

Met eeneen nieuw duurzaam ontwerp, overzichtelijke inhoud producten met zelfverontwerp, overzichtelijke inhoud en en producten met zelfverklarende illustraties iedereen levens redden.

Overal. klarende illustraties kankan iedereen levens redden.

Overal.

Ontdek de hele serie op www.ďŹ rstaid.cederroth.com/nl Ontdek de hele serie op www.ďŹ rstaid.cederroth.com/nl

IMA4 omslag los.indd 39

19-04-17 15:41 19-04-17 15:41 20-04-17 16:08

iMaintain Nr. 04 - 2017

Na het wereldwijde succes van VDM:

Tijd voor vernieuwing Wat is de toekomst van onze verouderende industrie, die niet vervangen kan worden, maar wel moet concurreren met jonge fabrieken uit opkomende landen?

Het antwoord is Value Driven Maintenance & Asset Management, kortweg VDM XL. Wilt u weten wat VDM XL voor u kan betekenen?

Bestel het nieuwe boek van Mark Haarman en Guy Delahay.

www.mainnovation.com

IMA04omslag A Voorplaat.indd IMA4 los.indd 401 adv XL iMaintain A4.indd 1

20-04-17 16:08 16-01-17 15:20