iMaintain 06-2013 by Industrielinqs pers en platform

www.imaintain.info

Krachtige software voor beheer & onderhoud

•

Verleng de levensduur van assets op lange termijn

•

Vergroot het inzicht in kosten & prestaties

tiende JAARGANG – LOSSE VERKOOPPRIJS € 16,-

Verbeter de structuur en de planbaarheid van het werk

iMaintain Nr. 06 - 2013

•

06 13

w w w.ultimo.net/onderhoud JA AR

Met big data nieuwe verbanden zien ultimo_uum_adv_nl_08032013_297x210_01.indd 001–2_67_68_omslag.indd 3-4 1

16-04-13 16:20

19-06-13 09:53

The Power of Knowledge Engineering

ONE PARTNER fOR LifE

Delivering profit through reliability

•Asset Management •Global Maintenance Benchmarking •Maintenance Strategy Review (RCM) •Engineering Consultancy •Condition Based Maintenance •Spare Parts Optimization •Lubrication Management

Stork technical ServiceS iS een wereldwijd opererende kenniSorganiSatie op het gebied van aSSet-optimaliSatie en integrity management voor de olie & gaS-, chemie- en energieSector.

Stork Technical Services is al 185 jaar een betrouwbare en toonaangevende leverancier van asset integrity managementdiensten. Wij helpen onze klanten bij het optimaliseren van de productie door het onderhouden, repareren en verbeteren van hun industriële assets. Als één team opereren wij vanuit verschillende technische disciplines waarbij we voortdurend streven naar continuïteit, kwaliteit, innovatie en kostenbesparing. Hiermee leveren we toegevoegde waarde gedurende de gehele levenscyclus van de assets van onze klanten. Veiligheid heeft daarbij altijd onze hoogste prioriteit.

AssET LifEcycLE iNTEgRiTy PARTNER

STS0446_AD_Co_A4_st_v13.indd 1 001–2_67_68_omslag.indd 5-6

5/23/2013 1:49:31 PM

19-06-13 09:53

inhoud 3

10 Maintenance en informatie Het gebruik van big data in de onderhoudswereld kent veel use cases, maar nauwelijks nog user cases. Want weinig maintenance managers zetten big data in om het onderhoud te verbeteren. Dus: wat is de zin van big data?

20 Echte innovatie kan ook zonder subsidie De onderhoudsbranche staat voor een aantal uitdagingen waar innovatie wellicht een oplossing kan bieden. De tweede rondetafeldiscussie van het iMaintain Platform had dan ook als thema 'innovatie'.

5 COMMENTAAR 6 ACTUEEL 15 PRODUCTEN 16 HAVENBEDRIJF STEVIGER OP REGISSEURSSTOEL MET PAS55 25 UNDER CONSTRUCTION 26 WHAT’S NEXT 66 VOLGEND NUMMER

Maint

Het magazine van de NVDO

De laatste MaintNL voor de zomervakantie! Met Ieder zijn vak waarin een kolonel en een kapitein pleiten voor meer samenwerking tussen Defensie en de industrie, de voordelen van prestatiecontracten in gebouwonderhoud en een update over de stop bij kerncentrale Borssele.

Landmacht en industrie hebben elkaar nodig Vrijheid in contract maakt onderhoud resultaatgericht Column Frans Stokbrood ‘NS pleegde geen dagelijks onderhoud aan Fyra’ Standaardisatie en statistiek leveren geld op Safety Buddies zijn samen verantwoordelijk Dashboard conditiemeting schept orde in data-chaos Aanleg warmtenet was militaire operatie Borssele weer in bedrijf na extra lange stop

34 38 42 46 48 50 54 58 60

iMaintain 13

003_C_inhoud.indd 3

19-06-13 15:48

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. • Hoeveel onderhoud is juist genoeg? • Kunnen we met de onderhoudsfunctie geld verdienen? • Hoeveel kan onderhoud bijdragen aan het bedrijfsresultaat? • Wat is Excellent Onderhoud en hoe geef ik dit vorm?

Kom naar stand 4.10 5

Maintenan

ce Ne

xt en ontdek uw

WAARDECREATIE DOOR GOED ONDERHOUD Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de antwoorden te vinden op deze vragen. In de afgelopen jaren zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Onderhoud bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken. • Post-MBO Onderhoudstechniek • Post-HBO Onderhoudstechnologie • Post-HBO Onderhoud en Management • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

Start 2 oktober 2013 Start 3 oktober 2013 Start 3 oktober 2013 Start 2 september 2013

Alle genoemde opleidingen kunnen naar wens in-company (op maat) verzorgd worden. Informeer naar de mogelijkheden. Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op www.cvnt.nl.

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

FC_A4(new).indd 004_HU.indd 1 1

10-01-13 11:09 18-06-13 10:45

COMMENTAAR 5

Big data, big deal Ik verbaas me altijd weer over het enthousiasme waarmee data-analytici over hun werk kunnen vertellen. Mega-alfa die ik ben, kan ik me niet voorstellen dat die eindeloze rijen cijfertjes ook maar iets meer kunnen oproepen dan een neiging tot in slaap vallen. Nu is de nieuwe trend big data en dat lijkt al snel op de overtreffende trap: een volledig coma. Toch dreigt het enthousiasme van de vele gelovigen langzaamaan over te slaan. Want het verhaal achter die eindeloze getallen cijfertjes leest vaak als een jongensboek. Fouten die wij mensen eenvoudig over het hoofd zien, komen pijnlijk snel bovendrijven door afwijkingen in datastromen te analyseren. En als data je niet interesseren, dan zijn de bedragen die ermee gemoeid zijn misschien wel een reden om erbij stil te staan. Toch lijkt de maintenancemarkt er nog niet in groten getale aan te willen. Toen we een rondje ter velde maakten om te laten zien welke bedrijven inmiddels profiteren van de analyse van grote datastromen, hoorden we vooral verhalen over grote beloftes. De leveranciers van de analysesystemen zijn enthousiast, hoe kan het ook anders, en ook in de wandelgangen hoor ik dat analyse van big data grote sprongen voorwaarts kan betekenen voor de maintenancemarkt. Enige probleem is dat we geen asset owner te spreken konden krijgen die big data ook daadwerkelijk gebruikt. Nu is er zelfs een IT-bedrijf dat serieus ervoor pleit om data op de financiële balans te krijgen. ‘Vanuit economisch perspectief zou de waardering van data beleggers beter informeren over het relatieve rendement, waardoor het makkelijker is kapitaal toe te wijzen aan activiteiten met de hoogste verwachte rendementen’, zo beweert de CEO van dit bedrijf. Ook hier geldt weer dat de belangen overduidelijk zijn, maar toch klinkt het niet helemaal als onzin. Want goede, valide en betrouwbare data vormen wel degelijk een belangrijke asset van ondernemingen. Toch wil ik hier wel een kanttekening bij plaatsen. De waarde van die data wordt namelijk vooral bepaald door het vermogen van bedrijven om die data om te zetten in bruikbare informatie. Dus bent u zo’n bedrijf, kent u zo’n bedrijf of wilt u snel aan de slag gaan met big data-analyse; wij willen graag uw ervaringen delen met uw vakgenoten. David.vanbaarle@industrielinqs.nl

HOOFDREDACTIE

Mark Oosterveer 020 3122 793 mark.oosterveer@industrielinqs.nl NUMMER 06 - 2013

David van Baarle 020 3122 082 david.vanbaarle@industrielinqs.nl

UITGAVE VAN

EINDREDACTIE

Industrielinqs pers en platform Veembroederhof 7 1019 HD Amsterdam Postbus 12936 1100 AX Amsterdam

PARTNER

Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud (NVDO) Postbus 138, 3990 DC Houten

Elise Quaden 020 3122 084 elise.quaden@industrielinqs.nl

MEDEWERKERS

Evi Husson, Liesbeth Schipper, Erik te Roller, Renske van den Berg, Ingrid Rompa, Pieter Pulleman, Teus Molenaar, Francis Voermans

LAY-OUT

Gabriele Köbbemann

COVER Lanxess

ADVERTENTIEVERKOOP Ahoy Rotterdam NV Ahoy-weg 10 3084 BA Rotterdam Postbus 5106 3008 AC Rotterdam Organisator van

UITGEVER

Wim Raaijen 020 3122 081 wim.raaijen@industrielinqs.nl

Jetvertising BV Arthur Middendorp T: 070 399 00 00 F: 070 390 24 88 arthur@jetvertising.nl

TRAFFIC

Breg Schoen 020 3122 088

DRUKKERIJ

DeltaHage, Den Haag

ABONNEMENTEN (EXCL. BTW)

Nederland/België € 91,Introductie NL/België 25% € 68,25 Overig buitenland € 114,Losse verkoopprijs €16,Studenten € 37,75,Proefabonnement (3x) € 26,50

OPZEGGEN

Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen kan via www. aboland.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Adreswijzigingen kunt u doorgeven via www.aboland. nl, per post of per telefoon. Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op.

ABONNEMENTENLAND

Postbus 20 1910 AA Uitgeest Tel. 0900-ABOLAND of 0900-226 52 63 € 0,10 per minuut Fax 0251-31 04 05 Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen. Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten. Prijswijzigingen voorbehouden. ISSN: 2211-6826

iMaintain 13

005_commentaar.indd 5

19-06-13 16:06

6 actueel

MEEST GELEZEN ONLINE 1. Tata Steel gaat onderhoud anders organiseren Tata Steel heeft leveranciers uit de IJmond geïnformeerd over de nieuwe aanpak voor de inkoop van onderhoud. De aanpak betekent dat Tata Steel met een kleiner aantal leveranciers zal werken, die nauwer samenwerken met elkaar en het staalbedrijf. Lees verder op pagina 7

2. PvdA koestert industrie Regeringspartij PvdA wil inzetten op een sterke industrie. Kamerlid Jan Vos: ‘Een sterke industrie levert werkgelegenheid op. Bovendien hebben we twee ingenieurs in de top van de partij: Diederik Samsom en Jeroen Dijsselbloem, die ook nog bedrijfskundige is. Die leggen andere accenten dan hun voorgangers. Realistischer.’ Lees verder op www.imaintain.info

3. Cas König uitgeroepen tot Plant Manager of the Year 2013 Voor de zesde keer is de Plant Manager of the Year verkozen tijdens Deltavisie2013. Uit drie finalisten werd Cas König van ESD-SIC in Delfzijl benoemd tot Plant Manager of the Year 2013. Hij wordt een jaar lang het boegbeeld van de procesindustrie. Lees verder op www.imaintain.info

4. Verwater Group moet afslanken Verwater Group neemt maatregelen om tegenvallende resultaten het hoofd te bieden. De specialist in tankbouw en tankonderhoud heeft strategische investeerders aan zich gebonden. Lees verder op pagina 7

5. VolkerWessels en Boskalis bundelen krachten VolkerWessels en Boskalis hebben een letter of intent getekend om de krachten te bundelen in de vorm van een joint venture. VolkerWessels en Boskalis krijgen beiden een vijftig procent belang in Visser & Smit Marine Contracting Holding (honderd procent dochter VolkerWessels), waarbij de activiteiten onder de naam VSMC worden voortgezet. Lees verder op pagina 9

06 13 iMaintain

006_7_9_D_actueel.indd 6

Spoorcommissies aangesteld voor Lange Termijn Spooragenda Staatssecretaris Wilma Mansveld van Infrastructuur en Milieu heeft twee adviescommissies ingesteld voor de uitwerking van de Lange Termijn Spooragenda. In deze agenda staan de aandachtspunten en toekomstige ontwikkelingen voor het Nederlandse spoor tot 2028. Het doel is om de kwaliteit van het spoor zodanig te verbeteren dat de trein voor reizigers en goederenvervoerders in toenemende mate een aantrekkelijke vervoersoptie is. Mansveld maakte in februari van dit jaar bekend dat zij bij de uitwerking van de Lange Termijn Spooragenda laat adviseren door een Critical Review Team met onafhankelijk experts en een klankbordgroep. Zij dienen haar scherp te houden op een zorgvuldige afweging van belangen. Beide commissies hebben een looptijd tot uiterlijk 1 juli 2014 en moeten de staatssecretaris voor die datum voorzien van hun eindadviezen.

Topsectoren zijn beter bestand tegen economische crisis De bijdrage aan de economische groei in Nederland is bij de topsectoren hoger dan voor het overige deel van de Nederlandse economie geldt. Zo wordt verwacht dat de Nederlandse economie in 2013 krimpt, maar de topsectoren zullen gemiddeld dit jaar nog een kleine plus laten zien van 0,25 procent. De sterke oriëntatie van topsectoren op de buitenlandse afzet, maakt dat deze sectoren een gunstige bijdrage hebben aan de economische groei van Nederland. Dit blijkt uit het nu verschenen onderzoeksrapport ‘Topsectoren: beeld en ontwikkeling’ van Panteia. De topsectoren samen zijn goed voor meer dan een kwart van de toegevoegde waarde van Nederland. Van de negen topsectoren neemt de sector ‘hightech systemen en materialen’ bijna een kwart van de gezamenlijke toegevoegde waarde voor zijn rekening. De bijdrage aan de werkgelegenheid is relatief beperkter. Een op de vijf werkenden in Nederland, werkt in een van de topsectoren. Afgezet tegen het aandeel van de topsectoren in de toegevoegde waarde, betekent dit dat de arbeidsproductiviteit in de topsectoren hoog is.

Marc Begijn van Volvo Car Gent verkozen tot MMY 2013 in België BEMAS, the Belgian Maintenance Association, heeft Marc Begijn, plant maintenance manager bij Volvo Car Gent, verkozen tot Maintenance Manager van 2013. De vakjury loofde in haar rapport de sterke samenwerking en planning tussen de verschillende afdelingen, die zorgen voor een hoge technische beschikbaarheid, een continue daling van het reactief onderhoud en het onder controle houden van de kosten. Katrien Bouckaert en Peter Heyndrickx van Stora Enso Langerbrugge delen de tweede plaats. Met deze jaarlijkse verkiezing, die plaatsvindt sinds 1998, onderstreept BEMAS de cruciale rol van onderhoud en de onderhoudsverantwoordelijke in de industrie. Tijdens de druk bijgewoonde verkiezingsavond in Wolubilis in Sint-Lambrechts-Woluwe ontving Marc Begijn de Award voor Maintenance Manager van het Jaar 2013 uit handen van juryvoorzitter Wim De Clercq. Marc Begijn werkt al zijn hele carrière bij Volvo, en is sinds 2006 plant maintenance manager. In deze functie staat hij in voor alle productiemateriaal op een bedrijventerrein van 547.000 vierkante meter met 828 robots, 8000 te onderhouden toestellen en 15,7 kilometer lopende band. Dit alles om jaarlijks meer dan 250.000 wagens te produceren, en met het oog op een toekomstige productie van 800.000 wagens.

Kijk voor meer nieuwsberichten op www.imaintain.info

19-06-13 09:51

actueel 7

Veel gemeenten stellen onderhoud aan riool uit Door bezuinigingen stellen veel gemeenten onderhoud aan waterafvoer en riolering uit. Bijna de helft van de Nederlandse gemeenten neemt het op de koop toe dat inwoners hierdoor een grotere kans lopen op schade door wateroverlast. Dit blijkt uit de Barometer Fysieke Leefomgeving. Een rapport dat De Vereniging Nederlandse Gemeenten en het ingenieursbureau Royal HaskoningDHV hebben aangeboden aan minister Stef Blok van Wonen. Uit het rapport blijkt ook dat bijna dertig procent van alle gemeenten een stijging van de rioollasten met vijf tot tien procent acceptabel vindt. Een stijging die ook burgemeester Hans Gaillard van Son en Breugel te verdedigen vindt. Dit wanneer de extra inkomsten door gemeenten worden gebruikt voor het onderhoud van het riool.

BEDRIJVENNIEUWS Verwater Group moet afslanken Verwater Group neemt maatregelen om tegenvallende resultaten het hoofd te bieden. Zo heeft de specialist in tankbouw en tankonderhoud strategische investeerders aan zich gebonden. Verder draagt CEO Paul Verwater zijn taken over aan interim CEO Cor Kloet. Kloet nam na een dienstverband van 37 jaar onlangs afscheid als algemeen directeur van SPIE Nederland. Paul Verwater neemt samen met een aantal ervaren ondernemers en bestuurders zitting in een nieuw te vormen Raad van Advies.

Technisch specialisten in Nederland onderbetaald Technici die financieel een stap willen maken, moeten vaak (noodgedwongen) een managementfunctie accepteren of een staffunctie. Uit de Beroepen en Arbeidsmarkt Survey van Yacht blijkt dat hoogopgeleide technici het salaris veruit op de eerste plaats zetten als belangrijkste motivator voor het kiezen van een nieuwe baan. Het probleem is dat dit hogere salaris uitsluitend is te vinden in een management- of staffunctie. Juist daar waar de echte hardcore techneut niet gelukkiger van gaat worden. Stijn Berden, competence director van Yacht. ‘Beloon technisch specialisten beter, zodat er meer mensen in de echte techniek blijven werken, waardoor je een deel van de schaarste oplost. We hebben een schreeuwende behoefte aan technici. En hier zit de discrepantie. De techneut is van huis uit tamelijk honkvast en als je blijft zitten op je plek maak je veelal geen grote financiële sprong voorwaarts. Nu zien we dat technici best willen bewegen op de arbeidsmarkt. Maar liefst 65 procent van deze technici is zelfs latent op zoek naar een nieuwe functie.’ In de meeste gevallen blijkt dat dat échte technici ‘doodongelukkig worden van leidinggeven of organisatorische zaken’. Een verstandige organisatie moet in staat zijn dit om te draaien en managers een faciliterende omgeving te laten creëren waarin ‘de knappe koppen’ het hoogst worden beloond. Dit zou ook ingenieurs in managementrollen in de verleiding brengen om terug te keren naar de harde technische disciplines.

Alle havenincidenten Rotterdam worden openbaar Risicobedrijven in de Rotterdamse haven gaan alle meldingen van grote en kleine incidenten openbaar maken. Dat gebeurt op verzoek van burgemeester Aboutaleb (PvdA) en de veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond. Aanleiding zijn de incidenten bij het tankopslagbedrijf Odfjell. Daar waren jarenlang problemen met installaties en met achterstallig onderhoud. Vorig jaar is het bedrijf tijdelijk stilgelegd. De milieudienst was op de hoogte van de problemen, maar omwonenden wisten van niks. De risicobedrijven willen transparanter werken door het melden van incidenten op de website van de veiligheidsregio.

Tata Steel gaat onderhoud anders organiseren Tata Steel heeft leveranciers uit de IJmond geïnformeerd over de nieuwe aanpak voor de inkoop van onderhoud. Deze aanpak betekent dat Tata Steel met een kleiner aantal leveranciers zal werken, die nauwer samenwerken met elkaar en het staalbedrijf. Dit vertelde Dook van den Boer, directeur Tata Steel in IJmuiden tijdens een bijeenkomst in het Tata Steel Stadion. Nu werkt het staalconcern met meer dan duizend bedrijven die op de of andere wijze onderhoud verrichten op de site in IJmuiden. Vanaf augustus zal Tata Steel alle huidige leveranciers en de onderhoudsmarkt benaderen om de nieuwe onderhoudsstrategie verder vorm te geven.

Cofely West Industrie werkt twee jaar verzuimongevalsvrij Cofely West Industrie heeft sinds maart 2011 4.000.000 uren gewerkt zonder ongevallen met verzuim. Het bedrijf bereikte dit onder meer door betrokkenheid van alle medewerkers, juiste opleiding en instructies, voorlichting over risico’s en elkaar stimuleren en aanspreken. Zo wordt veilig werken tot een vanzelfsprekendheid gemaakt. Cofely benadrukt dat deze mijlpaal tot stand is gekomen door samenwerking tussen Cofely, opdrachtgevers, leveranciers en kenniscentra.

iMaintain 13

006_7_9_D_actueel.indd 7

19-06-13 09:51

SKY-ACCESS! NDT

Special Lifting Heat Treatment

Bolt Tensioning

Painting

Rescue Teams

Paint Inspection

G6Welders WWW.LSB-SKY-ACCESS.COM LSB Sky-Access BV Hofdwarsweg 1, Geleen The Netherlands T. +31 (0)46 - 474 24 10 info@lsb-sky-access.com

008_HI_LSB.indd 1

18-06-13 11:55

actueel 9

Vertrouwen mkb-ondernemers op historisch dieptepunt Het vertrouwen van mkbondernemers in de economische ontwikkeling van Nederland is op een dieptepunt aanbeland. Van de mkb-ondernemers zegt 52 procent geen vertrouwen in de economische ontwikkeling te hebben, terwijl achttien procent aangeeft wel vertrouwen te hebben en dertig procent aangeeft enigszins vertrouwen te hebben. Twee jaar geleden was dit beeld nog radicaal anders. Toen gaf slechts vijftien procent aan geen vertrouwen te hebben in de economische ontwikkeling van Nederland. Dit blijkt onder meer uit het onderzoek Kleinschalig Ondernemen van Panteia. Het blijkt dat kleinere bedrijven (tot vijftig werkzame personen) aanzienlijk minder optimistisch zijn ten aanzien van hun omzet- en winstverwachting dan grotere bedrijven. Vooral bij zelfstandigen en ondernemers zonder personeel is er weinig optimisme te vinden. Bij bedrijven met meer dan tien werknemers in dienst liggen deze cijfers beduidend gunstiger. Oorzaak van het gebrek aan optimisme onder de kleinere ondernemers is onder meer de sterke focus op de tegenvallende binnenlandse markt, waardoor van exportgroei niet geprofiteerd kan worden. Ook de grotere druk op de tarieven speelt een belangrijke rol. Verwacht wordt dat de afzet van het mkb in 2013 met 0,75 procent afneemt.

Campagne veilig werken voor zzp’ers gelanceerd Hoe goed zijn zzp’ers voorbereid op risicovolle situaties op het werk? Wat weten ze over het voorkomen van gevaarlijke situaties? En weten ze wat ze moeten doen als het mis gaat? Dit zijn allemaal vragen die centraal staan in de campagne ‘Zzp Veilig Werken’. Een klein ongeval kan zeker bij zzp’ers verstrekkende gevolgen hebben. Bewustzijn van gevaarlijke situaties en de maatregelen die er te nemen zijn, helpen de zzp’er om arbeidsrisico’s uit te sluiten of tot een minimum te beperken. Voldoende kennis van arboregels en –voorschriften is daarbij ook zeker van belang. Om het veiligheidsbewustzijn bij zzp’ers te vergroten, start het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in samenwerking met FNV Zelfstandigen en het Platform Zelfstandige Ondernemers (PZO) in juni 2013 de campagne ‘Zzp Veilig Werken’. Op een mobiele campagnewebsite www.zzpveiligwerken.nl vinden zzp’ers informatie over mogelijke gevaren en over wat ze zelf kunnen doen om risico’s op de werkvloer te verkleinen. De website biedt een aansprekende test die de zzp’er laat zien wat zijn of haar risicoveiligheidsprofiel is. Drie films spelen in op de ‘eigen effectiviteit’ van de zzp’er. Door herkenbare voorbeelden indringend in beeld te brengen, krijgt de kijker inzicht in waar hij of zij mee te maken krijgt en wat hij of zij kan doen om het werk zo goed en veilig mogelijk uit te voeren.

BEDRIJVENNIEUWS VolkerWessels en Boskalis bundelen krachten Koninklijke Volker Wessels Stevin (VolkerWessels) en Koninklijke Boskalis Westminster (Boskalis) hebben een letter of intent getekend om de krachten te bundelen in de vorm van een joint venture. VolkerWessels en Boskalis krijgen beiden een vijftig procent belang in Visser & Smit Marine Contracting Holding (honderd procent dochter VolkerWessels), waarbij de activiteiten onder de naam VSMC worden voortgezet.

Witteveen+Bos en MaxGrip samen de markt op Adviesbureau MaxGrip en advies- en ingenieursbureau Witteveen+Bos tekenden vrijdag 19 april 2013 een samenwerkingsovereenkomst. De nieuwe partners zien marktkansen op het gebied van Asset Performance Management binnen de infra- en watersector. Met de bundeling van expertise en marktkennis richten MaxGrip en Witteveen+Bos zich op het gezamenlijk acquireren en uitvoeren van projecten.

Strukton gaat Rotterdamse parkeergarages beheren Onlangs ondertekenden gemeente Rotterdam en Strukton Worksphere een contract voor het technisch beheer van 45 parkeergarages in de gemeente Rotterdam. De gemeente heeft besloten dat de afdeling Technisch Beheer van de gemeentelijke objecten zich meer zal gaan richten op strategisch beheer, contractmanagement en kwaliteitscontrole.

Herman Baets nieuwe voorzitter EFNMS De Europese federatie rond technisch onderhoud, EFNMS, heeft de Belg Herman Baets unaniem verkozen tot nieuwe voorzitter. Baets volgt de Zwitser Alexander Stuber op, die de laatste drie jaar de koepel van Europese onderhoudsorganisaties leidde. De officiële overdracht zal op 25 oktober 2013 gebeuren.

iMaintain 13

006_7_9_D_actueel.indd 9

19-06-13 09:51

10 Maintenance en inforMatie

Big data blijven grote belofte

er zijn weinig maintenance managers die big data inzetten om het onderhoud te verbeteren. Dus: wat is de zin van big data?

06 13 iMaintain

010_11_12_13_J_artikel.indd 10

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-06-13 09:50

Maintenance en informatie 11

Het gebruik van big data in de onderhoudswereld kent veel use cases, maar nauwelijks nog user cases. Er zijn veel omschrijvingen van hoe big data nuttig kunnen zijn bij voorspellend onderhoud, maar nog amper praktijkgevallen. Want weinig maintenance managers zetten big data in om het onderhoud te verbeteren. Dus: wat is de zin van big data? Teus Molenaar

Universiteiten, IT-leveranciers en –dienstverleners, systeemhuizen; alle hebben er hun mond van vol en alle wijzen op de mooie kansen die big data bieden. Zoals Roland Haeve, Global Director for Big Data bij Atos International. Hij begint met het schetsen van een beeld. In het jaar 2000 is er 2 Exabyte aan nieuwe data gecreëerd. Dit is in 2011 opgelopen tot 1,8 Zettabyte (1 ZB = 1000 EB). De verwachting is dat we in 2020 veertig keer meer nieuwe data maken dan in 2011; dat komt neer op 35 ZB. Hoewel ‘we’? Er komen al heel vaak helemaal geen mensen meer aan te pas om gegevens te creëren. Het gaat vaak om sensoren die informatie verschaffen. En in toenemende mate zonder menselijke tussenkomst verwerken. Bij machine-to-machine-communicatie is de mens alleen nog maar op de achtergrond aanwezig, omdat hij het model heeft ontwikkeld waarbinnen een apparaat beslissingen mag nemen. Haeve vertelt dat de CIO’s van bijvoorbeeld banken en verzekeringen al wel nuttig gebruik weten te maken van big data. Bijvoorbeeld bij fraudebestrijding. Of bij het beperken van risico’s door zoveel mogelijk informatie (ook van social media) over een persoon en/of een project bij elkaar te brengen en te analyseren. Dit kan leiden tot risicobeperking, maar bijvoorbeeld ook tot het voorspellen wanneer een klant op wil houden klant te zijn. Die laatste analyses zijn erg in trek bij energiebedrijven en telecomorganisaties.

iMaintain 13

010_11_12_13_J_artikel.indd 11

19-06-13 09:51

12 Maintenance en informatie

Betrouwbaarheid Big data hebben zeker nut bij predictive maintenance (voorspellend onderhoud), legt Haeve uit. Grofweg neemt men aan dat twintig procent van de degradatie van apparatuur(onderdelen) het gevolg is van veroudering. Voor die twintig procent kun je dus preventieve maatregelen nemen door te zorgen dat tijdig vervanging is geregeld. Voor de overige tachtig procent heeft preventief onderhoud niet zoveel zin, omdat je dan iets vervangt (of de levensduur ervan verlengt) terwijl je niet eens weet of het nodig is. Ook ontstaat degradatie vaak door iets van buitenaf, wat van tevoren niet bekend is.

Als het werken met big data zoveel voordelen heeft, waarom gebeurt het dan niet?

Onderhoud plegen als het echt nodig is (correctief onderhoud) heeft als nadeel dat de beschikbaarheid negatief wordt beïnvloed. De mooiste oplossing is zoveel informatie te verzamelen over een object dat je tijdig kunt zien aankomen dat onderhoud moet worden gepleegd op grond van de gevonden waarden.

Data zijn het nieuwe goud Velen spreken over data als zijnde het nieuwe goud. Zo’n beetje in de trant van ‘kennis is macht’. Maar die waarde van data komen we nergens tegen in de boekhouding. Daarom pleit softwarehuis SAS ervoor om data op de balans te plaatsen. Het rapport ‘Data on the Balance Sheet’ stelt dat alle gegevens die een bedrijf in staat stellen om relaties met klanten te verbeteren, de productie te stroomlijnen en nieuwe producten te ontwikkelen, resulteren in toekomstig economisch voordeel en daarom als activa moeten worden beschouwd en behandeld. De studie is opgesteld door het Centre for Economics and Business Research, in samenwerking met SAS.

Die kun je halen uit de maintenance log: het type apparaat, hoe lang het in gebruik is, het voltage waaronder het functioneert, het aantal dagen sinds de laatste onderhoudsbeurt, het aantal dagen voor de volgende geplande onderhoudsbeurt, faalgeschiedenis, kosten van gepland en ongepland onderhoud, analyses van onderdelen en andere data die bij de machine horen. Deze data komen automatisch in het analyseplatform, waarna een signaal gestuurd kan worden naar de smart phone van de beheerder. Volgens een use case die Haeve weergeeft, kan dit veel voordeel opleveren. Zoals een reductie op de onderhoudskosten (tot dertig procent), minder downtime (tot veertig procent), minder failover (tot

De 3 V’s Er zijn al verwachtingen uitgesproken dat big data de ‘Person of the Year 2013’ zal zijn van Time Magazine. Het onderwerp komt zo vaak aan bod dat het niet eens zo’n gek idee is. Maar wat zijn big data; en waarin verschillen ze van de ‘gewone’ data? Het ‘big’ slaat op één van de 3 V’s waarmee dit fenomeen zich onderscheidt, namelijk ‘Volume’. Er zijn zoveel gegevens beschikbaar dat ze niet meer in een database passen. De tweede is ‘Variety’: er is een variatie aan soorten gegevens. Zo zijn er veel meer ongestructureerde data (denk aan beeld, geluid, e-mails, sensorsignalen) dan gestructureerde (die wel netjes in de database passen). Maar de variatie slaat ook op de verscheidenheid aan bronnen waar de data vandaan komen. De derde ten slotte is ‘Velocity’: de plaats van een mobiele telefoon verandert voortdurend, evenals de slijtage aan bepaalde machine-onderdelen, af te meten aan het slijpsel in de smeerolie. Die snelle wijzigingen stellen bijzondere eisen aan de geautomatiseerde systemen. Maar big data verwijzen niet alleen naar de data, maar ook naar de tools en technieken die zijn ontwikkeld om die oceaan aan gegevens te analyseren om een beter inzicht te krijgen, kosten te verminderen, of de opbrengst te vergoten, of dat alles samen.

zeventig procent), en tot twintig procent productiestijging.

Oorzaak wegnemen Toch gaat het werken met big data om beter onderhoud te plegen eigenlijk verder dan condition based maintenance. Want de volgende stap om de onderhoudskosten drastisch naar beneden te brengen, is het achterhalen van de oorzaak van vroegtijdige degradatie. In aanvulling op het wegnemen van potentiële faalkansen, is het nodig een proces in werking te hebben dat dergelijke oorzaken vindt en tijdig wegneemt. Daar komen big data om de hoek kijken. Wie alle signalen van sensoren, onderhoudsplannen, garantievoorwaarden, fabrieksaanbevelingen, weersomstandigheden en wat dies niet meer zij bij elkaar brengt, heeft zoveel gegevens dat de analysesoftware op zoek kan gaan naar zinvolle correlaties. ‘Echt’ bewijs is dan niet meer nodig, omdat de macht van het getal hier opgeld doet. Correlaties zijn dan ineens bewijs. Bovendien geven ze verbanden weer waar je zelf misschien nog niet op was gekomen. Dat is het verrassende van het werken met big data. Er komt trouwens wel wat bij kijken. Dat begint met te weten welke assets er allemaal zijn en in welke staat ze verkeren. Assetmanagement is de hoeksteen van conditioneel onderhoud. Voorts moeten er maatregelen worden genomen om alle relevante signalen binnen te krijgen; op een manier dat ze zinvol met elkaar zijn te verbinden. Daar komt dan nog de software bij om het merendeel automatisch te laten doen (inclusief de analyses), want dergelijke grote hoeveelheden gegevens zijn handmatig niet zinvol te verwerken.

06 13 iMaintain

010_11_12_13_J_artikel.indd 12

19-06-13 09:51

Maintenance en inforMatie 13

Hij komt met het voorbeeld van een logistiek planner. Elke vrachtwagen is tegenwoordig uitgerust met GPS. De planner kan ‘zijn’ driehonderd trucks door heel Europa volgen. Maar dat wil hij niet, want dat levert een onontwarbare kluwen aan informatie op. Dus moet je nagaan wat je wel wilt weten. Vaak zijn dat de afwijkingen van het gangbare patroon. Is iemand te laat op het afleveradres? Wie heeft een lege wagen en is beschikbaar voor een lading die in de buurt zit? Dat soort zaken.

Het werken met big data om beter onderhoud te plegen gaat verder dan condition based maintenance. Voor de maintenance manager geldt hetzelfde. Hij moet eerst definiëren welke informatie hij uit die oceaan met gegevens wil halen. Liefst automatisch, maar niet alles is vanzelf in het systeem te laden. Ook handmatig dienen gegevens te worden ingevoerd.

Steeds vaker verschaffen sensoren ons data. Dit zijn zoveel signalen, dat we analysesoftware nodig hebben om op zoek te gaan naar zinvolle correlaties. Maar als die correlaties eenmaal zijn aangetoond, kunnen ze verbanden weergeven waar je zelf nog niet op was gekomen. Dat is het verrassende van het werken met big data.

Weten wat je wilt weten Als het werken met big data zoveel voordelen heeft, waarom gebeurt het dan niet? SAP test wel bij verschillende onderhoudsdiensten in Nederland big data-programma’s, maar heeft nog geen klanten die er daadwerkelijk mee werken. Prof. dr. Hans Wortmann van de Rijksuniversiteit Groningen gaat in op de vraag waarom de onderhoudswereld het

fenomeen (voorlopig) aan zich voorbij laat gaan. Hij vatte het probleem in enkele bewoordingen samen: ‘Steeds meer assets zitten barstensvol sensoren. Die leveren elke seconde een stroom aan gegevens. Daar kun je in beginsel van alles mee doen. Maar: als men niet weet wat men wil; als men niet is ingericht op een bepaalde analyse, dan gebeurt er ... niets.’

FOTO: LEICA

Nauwe samenwerking Daar lopen we volgens Wortmann al tegen een probleem aan, want monteurs willen sleutelen, geen administratie bijhouden. ‘Het belangrijkste is dat de storing wordt verholpen of dat het geplande onderhoud zo snel mogelijk wordt uitgevoerd. Hergebruik van gegevens; daar hebben ze ‘even’ geen tijd voor. Ook bij de beoordelingsgesprekken gaat het om de beschikbaarheid van de asset, niet of ze voldoende, juiste gegevens in het systeem hebben ingevoerd.’ Er is volgens hem een nauwe samenwerking nodig tussen de asset owner (die moet randvoorwaarden opstellen over beschikbaarheid en budget), onderhoudsafdeling (moet gegevens invoeren en analyseren) en fabrikanten (moeten standaard datamodellen gebruiken). Hij ziet hier veel kansen liggen voor het toepassen van volwassen assetmanagement. Wortmann meent dat de fabrikanten wellicht het verzamelen en interpreteren van gegevens als dienst gaan aanbieden in de toekomst. Maar de eerste vraag ligt toch bij de maintenance manager: wat wil je weten en tegen welke kosten? ■

iMaintain 13

010_11_12_13_J_artikel.indd 13

19-06-13 09:51

Uw totaalleverancier voor alle MRO onderdelen “Een uniek assortiment, snelle levering en specialistische kennis.” ZO

, NU KOFF OOK A IE TO AN Hydrauliek, elektrotechniek, Meldaandrijftechniek, u nu G E R e n ma werkplaatsATIS pneumatiek, voertuigtechniek, ? ak ka aan v ns ko oo

op éé ffireinigingstechniek, r onz emac aandrijftechniek, water- en e n van hines de Ne nieuwsbri ! ef spres leidingen fittingmateriaal, machinedelen, so veiligheid en PBM, gereedschap en E bevestigingsmateriaal.en aanta l van • Rui uw v m 25 oo 0 .000 • Nac artike rdelen: htdis len trib • Tele fonisc utie, dus morg h ber en om eikba ar 08 08.00 .00 uur in 18.00 huis uur

www .INDI

.nl/ac

tie

T 088 0666 000

014_Hateha_indi.indd 1

19-06-13 10:44

PRODUCTEN 15

Producttrends op www.i-maintain.nl

Insteekhijsogen

Multifunctionele cilinders

Installatietester

Land uit zee

Nieuw in het programma van Systomatic is de serie 22350 insteekhijsogen van Halder die snel en eenvoudig te monteren zijn in diverse materialen, dunwandige delen en/of toe te passen zijn bij verzonken gaten in vezelversterkte kunststof. Een prima alternatief voor een permanent hijsoog dat standaard in de weg zit. Omdat bij het ontwerp van deze insteekhijsogen de voordelen van een kogelinsteekstift en een hijsoog zijn gecombineerd, zijn deze eenvoudige insteekhijsogen veilig, ergonomisch en multifunctioneel toepasbaar. www.systomatic.nl

Op basis van gebruikersinput en de nieuwste technologieën heeft Holmatro opnieuw invulling gegeven aan het concept ‘multifunctionele cilinder’. Het resultaat is een range die voor de meest uiteenlopende industriële werken een passende oplossing biedt. Klanten hebben de keuze uit vijftig verschillende modellen die standaard zijn voorzien van bevestigingsgaten in de bodem en schroefdraad op het cilinderhuis. De modellen met een capaciteit tot vijftig ton hebben bovendien schroefdraad in de plunjer. www.holmatro.com

Sonel heeft de MPI-530 Multifunctionele Installatietester geïntroduceerd. Dit veelzijdige toestel combineert een volledige installatietester met een enkelfase power quality analyzer, zodat de gebruiker altijd het juiste instrument in handen heeft. Sonels impedantietesters zijn gecombineerd met de isolatietester, de aardlektester en de aardverspreidingsweerstandmeter. Door er nog een aantal extra functies aan toe te voegen, is een nieuw product gerealiseerd. www.have-digitap.nl

Voor dagblad Cobouw volgde journalist Ad Tissink de aanleg van de Tweede Maasvlakte. Het leverde een serie reportages op van een fraai staaltje landmaken door twee oer-Hollandse bedrijven. Deze serie verhalen is nu gebundeld in het boek Land uit Zee. De uitbreiding van de haven van Rotterdam was een project van grote getallen. Tissink sprak met alle hoofdrolspelers, voer mee met sleephoppers, inspecteerde de cutters van snijkopzuigers en waagde zijn leven in de giek van reuzenkraan de Blockbuster. www.sdu.nl

Boek ‘Profijtgedreven Onderhoud’

Dakventilator

CPU en firmware

Infraroodtemperatuurmeter

Techniek en management zijn twee werelden. Managers denken in termen als kosten en baten, toegevoegde waarde, nieuwe markten, veiligheid, imago(schade), kansen en risico’s. Onderhoudsmanagers denken in termen van techniek, storingen, technische problemen en onderhoudsplanningen. Door dit verschil in denken, ontgaat het de meesten dat de onderhoudsfunctie veel toegevoegde waarde kan creëren voor de organisatie. ‘Profijtgedreven Onderhoud’ brengt beide werelden samen. Het boek beschouwt onderhoud als een technisch-economische activiteit. Het beschrijft een aanpak waarmee onderhoud zo is te organiseren dat het bijdraagt aan de winst van de organisatie. www.maj-engineeringpublishing.net

Bij de DVN dakventilator bevindt de normmotor zich standaard buiten de luchtstroom. Daardoor is deze geschikt voor de meest uiteenlopende toepassingen, waaronder het afzuigen van vochtige en/of warme lucht. De ventilator is bovendien bestand tegen temperaturen van maximaal 120 graden Celsius. De DVN heeft een waaier met achterovergebogen schoepen en een verticale uitblaasrichting. Deze robuuste en duurzame ventilatoren hebben een huis van zeewaterbestendig aluminium. www.ruconsystemair.nl

Met de Simatic CPU 1217C heeft Siemens Industry Automation haar productportfolio van compacte, modulaire high-end Simatic S7-1200-controllers in het high-end bereik uitgebreid. Alle controllers van de Simatic S7-1200-serie beschikken nu over firmware-versie 4.0 met geavanceerde Profinet iDevice-functionaliteit. Het 125 kilobyte (kb) grote werkgeheugen van de nieuwe CPU is 25 kb groter dan het tot dusver krachtigste model. www.siemens.nl

EURO-INDEX introduceert met de Amprobe IR-450 een 3-in- infraroodtemperatuurmeter. Deze compacte infraroodtemperatuurmeter met geïntegreerde laserpointer en LED-zaklamp combineert techniek met gebruikersgemak. Met afmetingen van 100x20x29 millimeter en een gewicht van vijftig gram, is de IR-450 handzamer dan andere infraroodtemperatuurmeters. De 3-in-1combinatie zorgt ervoor dat het instrument voor verschillende alledaagse toepassingen geschikt is. www.euro-index.nl

Kijk voor meer productinnovaties op www.imaintain.info

015_E_producten.indd 15

iMaintain 13

19-06-13 09:49

16 interview

Havenbedrijf steviger op regisseursstoel met PAS55

‘Met PAS55 kun je aantoonbaar maken dat je er alles aan doet om risico’s te beperken. Dat wil niet zeggen dat er nooit wat kan gebeuren, maar we kennen onze assets.’

06 13 iMaintain

016_17_19_H_interview.indd 16

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-06-13 12:11

interview 17

Het behalen van het PASS55-certificaat mag dan niet het einde zijn van de weg die Havenbedrijf Rotterdam is ingeslagen, het is zeker een belangrijke mijlpaal. De route werd bepaald door de havenvisie 2030 die het Havenbedrijf in 2011 vormgaf. Het havenkompas, zoals de visie toepasselijk is genoemd, spreekt de ambities uit die een van de grootste havens van de wereld over zeventien jaar wil bereiken. Hoewel maintenance niet expliciet wordt genoemd in de tien succesfactoren die de haven world class moeten maken, vormt ze impliciet wel een belangrijke voorwaarde om de ambities waar te maken.

Paul de Beijer, directeur assetmanagement van het Havenbedrijf Rotterdam, en programmamanager Annemarie Burgemeester vertaalden de ambities naar een integrale benadering van assetmanagement. Bovendien spraken ze direct het verlangen uit om dan ook als eerste haven ter wereld de PAS55-standaard in te voeren. Tussen de intentie en de daadwerkelijke certificering zit ruim een jaar, en dat is op zijn zachtst gezegd een behoorlijke prestatie.

Even een eerste korte vraag: wat is de meerwaarde van een PAS55-certificering voor het Havenbedrijf? De Beijer: ‘Ik kan niet anders zeggen dan dat het ons veel goeds heeft gebracht. Je kunt zo’n certificeringstraject overigens niet ingaan als je je zaken niet al goed op orde hebt, maar we weten nu precies waar de risico’s liggen en hoe we daarmee omgaan. Voor de interne organisatie heeft de formele manier van bedrijfsvoering en functiescheiding die PAS55 voorschrijft ervoor gezorgd dat we kritischer naar onze eigen assets kijken, gefundeerde beslissingen nemen en het onderhoudswerk transparanter uitvoeren. De organisatie is nu nog beter ingericht om ook naar de directie te kunnen verantwoorden waarom we bepaalde investeringsbeslissingen nemen of waarom we ze juist uitstellen.’ De Rotterdamse haven heeft een uitgebreide verzameling van assets die fungeren in een zeer complex systeem. De kademuren, steigers, vaarwegen, wegen, spoorwegen, leidingstroken en zo nog veel meer kapitaalgoederen vertegenwoordigen een gezamenlijke waarde van 3,2 miljard euro. De

016_17_19_H_interview.indd 17

David van Baarle

leeftijd van de assets is zeer divers, maar sommige objecten staan er al zo’n vijftig à zestig jaar. Het jaarlijkse budget voor onderhoud is met zestig miljoen bescheiden te noemen (nog geen twee procent van de assetwaarde). Om het juiste onderhoud uit te voeren op het juiste moment, past men de filosofie van value driven maintenance toe. Hierbij wordt naar een optimum gezocht tussen beschikbaarheid, veiligheid en betrouwbaarheid van de assets in relatie tot de kosten voor het beheer ervan. Het voorspellen van degradatie en daaraan gekoppelde faalrisico’s moet uiteindelijk leiden tot preventieve onderhoudsroutines. Toen men constateerde dat er voor kademuren nog geen betrouwbare analysetools voorhanden waren, besloot de afdeling assetmanagement in samenwerking met een partner een eigen systeem te bouwen. Het Kademuren Modellering Systeem (KMS) was het resultaat en wordt inmiddels naar tevredenheid gebruikt.

Desondanks wordt maintenance niet als succesfactor van de haven genoemd. Krijg je dan wel voldoende betrokkenheid bij de directie? De Beijer: ‘Zo’n PAS55-certificering helpt daar wel bij. Het is ook niet dat de directie niet betrokken is, maar de core business van een haven is transport en overslag van goederen en alles wat daar omheen gebeurt en het faciliteren van de industrie in en om de haven. Dat onder-

“

houd daar een belangrijke rol in speelt, moeten we duidelijk blijven maken. Dat is ook de paradox van onderhoud: als je het goed doet, ziet niemand het. Maar we kregen wel de volledige medewerking van de directie toen we aangaven een certificeringstraject in te gaan. Neem van mij aan dat zo’n traject veel vraagt van de organisatie. Geld, maar ook inspanningen.’

En de medewerkers die het onderhoud moeten uitvoeren. Hoe reageerden zij op deze nieuwe werkwijze? Burgemeester: ‘Uiteraard hebben we die vanaf het begin betrokken bij de nieuwe manier van werken. Ze hebben training gekregen om met name risico’s te kunnen beoordelen. De standaardreactie is vaak toch om iets wat kapot is direct te repareren, terwijl een niet-kritisch onderdeel best wel even kan wachten op het volgende geplande onderhoud. Bovendien moet veel meer informatie worden vastgelegd over het uitgevoerde onderhoud. Vergeet daarbij niet dat wij 140 man eigen personeel hebben en zij sturen op hun beurt weer de contractors aansturen. Ze moeten dus niet alleen zelf aan de nieuwe manier van werken wennen, maar ook de contractors helpen bij de overgang. Zij moeten aantoonbaar maken waarom iets moet worden uitbesteed, welke afspraken zijn gemaakt en welke resultaten zij daarvan verwachten. ’

Neem van mij aan dat zo’n traject veel vraagt van de organisatie. Geld, maar ook inspanningen. 06

iMaintain 13

19-06-13 12:11

26 september • Plant One • Rotterdam

ROI = Return On Innovation Innovatie kan Nederlandse bedrijven helpen om voor te blijven lopen op de Europese en globale competitie. Denk aan Innovatie in producten, productieprocessen en dienstverlening. De vraag is of er ook echt animo is voor die vernieuwing. Houdt de economische situatie innovaties tegen of is het juist de perfecte schrale voedingsbodem waardoor de beste ideeën overleven? Zien de bedrijven in Nederland kansen genoeg om te verbeteren of behouden we de schijnbaar veilige status quo. Wat is de Return On Innovation? De tweede editie van Profion Maintenance Linqs in 2013 staat in het teken van innovatie. Specialisten en stakeholders uit de industrie praten met elkaar en het publiek over kansen, vernieuwingen en remmingen om innovaties door te voeren

testopstellingen en unieke samenwerkingsverbanden.

in processen en bedrijfsvoering. Uw aandacht en inbreng

Directeur Karin Husmann zal bij de bijeenkomst meer uit de

zorgen dat de discussie compleet gevoerd wordt.

doeken doen over Plant One, innovaties in de industrie en de bereidheid van bedrijven om te veranderen.

Profion Maintenance Linqs wordt op 26 september

Met een expert op het gebied van innovatie, investeringen

georganiseerd bij Plant One in Rotterdam. Deze proeffabriek

en terugverdienen wordt het publiek uitgedaagd en

op het terrein van Huntsman Holland biedt ruimte voor

bijgepraat over de Return On Innovation.

Aanmelden Aanmelden kan via www.industrielinqs.nl/pml. Deelname is gratis voor

Programma

Profion-en Vomi leden. Vraag de vipcode aan via het Profion secretariaat.

15.45 uur

Niet-leden betalen €150,–. Profion Maintenance Linqs is bedoeld voor

16.00 uur Opening

boardmembers, sitemanagers en maintenance managers van industriële

16.15 uur Lezingen en discussie

opdrachtgevers, directie van industriële aannemers, beleidsmakers en beslissers

17.30 uur Borrel en netwerk

Ontvangst

van overheden en lectoren en hoofddocenten uit de onderwijssector.

WWW.INDUSTRIELINQS.NL/PML Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: kiki.nelson@industrielinqs.nl • Tel: 020 - 31 22 791 Initiatiefnemers:

01_adv_A4_PML.indd 1

Leden iMaintain Platform:

Partners:

19-06-13 11:07

interview 19

Trekt de Rotterdamse Haven dan meer bedrijven aan als hij een PAS55certificering heeft? De Beijer: ‘Het feit dat we de enige haven ter wereld zijn met een dergelijke certificering zegt veel over de kwaliteit van de haven. Hoewel bedrijven meer afwegingen hebben om zich in een land te vestigen, is bereikbaarheid wel een belangrijke voorwaarde. Het afbreukrisico is heel groot als een schip om welke reden dan ook niet kan lossen. Een van de KPI’s waarmee we werken is dan ook de turnaround time. Dat wil zeggen: hoe lang doet een schip erover om te lossen en laden? Een van de grootste risico’s is een onvoldoende diepte van de waterwegen. We moeten er dus altijd voor zorgen dat op tijd wordt gebaggerd. En ook daar speelt voorspelbaarheid weer een grote rol. Speciaal daarvoor hebben we een baggermeetmethodiek ontwikkeld die de dichtheid en viscositeit van de bagger meet en waarmee we voorspellingen kunnen doen over de opbouw van het slib. Hetzelfde geldt voor de wegen. Ook daar houden we de vinger aan de pols of het verkeer voldoende doorstroomt en of de kwaliteit van het asfalt voldoende is om de vooraf bepaalde KPI’s te halen. Burgemeester vult aan: ‘Veiligheid is de belangrijkste drijfveer voor het onderhoud aan de assets van de haven. We hebben tot nog toe geen noemenswaardige incidenten gehad en dat willen we graag zo houden. Met zo’n certificering kun je in ieder geval aantoonbaar maken dat je er alles aan doet om risico’s te beperken. Dat wil niet zeggen dat er nooit wat kan gebeuren, maar we kennen onze assets, weten welke risico’s ze kunnen opleveren en kunnen ook aantonen dat we er alles aan doen om ze te voorkomen.’

Maar een deel van die infrastructuur valt buiten jullie invloedssfeer. Hoe ga je daarmee om? Burgemeester: ‘Daar maken we goede afspraken over met de overige stakeholders. We hebben bijvoorbeeld regelmatig overleg met Rijkswaterstaat over zaken die ons gezamenlijk aangaan. Als zij de Maeslantkering sluiten, heeft dat invloed op ons baggerproces. Andersom spreken we ook over de bereikbaarheid van de wegen rondom ons gebied. We investeren bijvoorbeeld gezamenlijk in dynamische verkeerssystemen en zullen zelfs mee investeren in

“

De visie van contractors op onderhoud en risico management moet wel in lijn zijn met die van ons.

de Blankenburgtunnel, de extra verbinding tussen de A13 en A16. Daar komt bij dat de vier modaliteiten die wij onderscheiden in het Havengebied, spoor, water, pijpleiding en wegen, weer invloed op elkaar hebben. Dat is bij elkaar een ingewikkelde puzzel die we constant moeten beheren en monitoren op risico’s.’

Toch klinkt het steeds meer of jullie je processen al heel goed op orde hadden. Waarom dan toch nog zo’n extra stap? De Beijer: ‘Hoe goed we alles ook dachten te hebben georganiseerd, de assessments van Lloyd’s brachten wel degelijk blind spots boven water. Men pakte lukraak een paar kades en stelde kritische vragen over de conditie en de onderhoudshistorie. Maar ook de organisatie was nog niet geheel conform de PAS55standaard ingericht. Zo zijn asset owner en assetmanager twee strikt gescheiden functies, terwijl ik dat voorheen allebei was.’ Burgemeester: ‘Met zo’n certificering kun je ook veel eenvoudiger aantonen dat je compliant bent aan weten regelgeving. Niet dat de autoriteiten blindelings varen op PAS55, maar je laat wel zien dat je assetmanagement serieus neemt. Uiteindelijk denken we door deze professionaliseringsslag wel degelijk geld te kunnen verdienen. Hoewel ik niet verwacht dat onze budgetten naar beneden zullen gaan, groeit het areaal dat wij beheren aanzienlijk. Denk maar niet dat ons budget daarmee verdubbeld is. En zo zijn er nog samenwerkingsplannen met andere havens.

En de contractors, moeten die mee in het proces? Burgemeester: ‘We verlangen geen PAS55-certificering, die is ook alleen voor asset owners, maar de visie van contractors op onderhoud en risicomanagement moet wel in lijn zijn met die van ons. We zullen steeds meer ketens vormen van bedrijven en partners. Dat betekent dat je ze moet opvoeden, maar ook dat wij een goede opdrachtgever moeten zijn en ze van de juiste informatie moeten voorzien. Overigens is bij een aantal andere asset owners wel degelijk beweging ontstaan en is er veel belangstelling bij andere havenbedrijven voor PAS55. Ik vind dat positief nieuws. Als ook onze klanten hun assets op deze manier gaan managen, maakt dat het gehele systeem betrouwbaarder, en daar is het uiteindelijk om te doen.’

Zijn jullie nu klaar? De Beijer: ‘Nee, eigenlijk ben je nooit klaar. We zijn nu PAS55 compliant en dat betekent dat we ieder half jaar een assessment van Lloyd’s krijgen. Maar gedurende het traject zijn we ook op zaken gestuit die we nu nog willen uitzoeken. Zo zijn we van plan om samen met de TU Delft een nulmeting te laten uitvoeren van alle assets als vertrekpunt voor ons inspectie en het onderhoudsplan. Het lijkt erop dat we dezelfde betrouwbaarheid kunnen garanderen met minder fysieke inspecties. Dat willen we uiteraard eerst wetenschappelijk onderbouwd hebben. En over twee jaar zal PAS55 hoogstwaarschijnlijk plaatsmaken voor ISO55000. Dat zou voor ons geen verschil moeten maken.’ n

iMaintain 13

016_17_19_H_interview.indd 19

19-06-13 12:11

20 Innovatie

Echte innovatie kan ook zonder subsidie De onderhoudsbranche staat voor een aantal uitdagingen waar innovatie wellicht een oplossing kan bieden. Een afnemende technische arbeidsmarkt, toenemende concurrentie uit het buitenland, kleinere marges en verouderde assets dagen de markt uit om met nieuwe ogen naar de eigen organisatie te kijken. De tweede rondetafeldiscussie van het iMaintain Platform had dan ook als thema ‘innovatie’. David van Baarle

Innovatie, de term wordt zo vaak gebruikt als wondermiddel om uit de crisis te ontsnappen, als wapen tegen de opkomende economische grootmachten in het verre Oosten en als onderscheidende factor in de competitie tussen bedrijven onderling. Bedrijven geven doorgaans veel geld uit om via onderzoek en ontwikkeling tot onderscheidende producten te komen die waarde toevoegen en een voorsprong geven op de concurrentie. Leo van Dongen, naast directeur van NedTrain Fleet Services ook hoogleraar maintenance engineering aan de Universiteit Twente, ziet ook innovatieperspectieven. ‘Je moet daarbij wel onderscheid maken tussen technische innovatie en procesinnovatie. Ontwikkeling van nieuwe, slimme productiemiddelen draagt vanzelfsprekend bij aan continue verbetering van een product, maar moet geen doel op zich zijn. Randvoorwaarde voor adequaat kapitaalgoederenbeheer is een goed georganiseerd en overzichtelijk gebruik van kapitaalmiddelen en onderhoud daaraan. Je moet daarbij aandacht

iMaintain Platform Het iMaintain Platform is de verzamelnaam voor alle kanalen die Industrielinqs inzet en die een belangrijke rol kunnen spelen als communicatiemiddel en inspiratiebron. Partners en een expertpanel bieden de redactie ondersteuning door te vertellen over wat er speelt in de sector. Onderdeel van het platform zijn vier rondetafeldiscussies waarin telkens een ander actueel onderwerp wordt besproken. Deelnemers aan deze discussie over innovatie: • Henk Akkermans, hoogleraar aan Tilburg University • Leo van Dongen, deeltijdhoogleraar aan de TU Twente en directeur van NedTrain Fleet Services • Patrick Esssers, kwartiermaker bij Dutch Institute World Class Maintenance • Hanno Spoelstra, manager asset management services bij SKF • Ruud Schenk, algemeen directeur bij Cofely West Industrie • Roelf Venhuizen, Profion en DI-WCM

06 13 iMaintain

020_21_23Q_artikel.indd 20

hebben voor inrichting van de processen, kwaliteitsprocedures, veiligheidsaanpak, opleidingen, certificering, werkbeschrijvingen enzovoorts. Als de operationele processen op orde zijn, is duidelijk aanwijsbaar waar de techniek faalt. Naar aanleiding van de slechte operationele prestaties van NS begin deze eeuw heeft een nieuwe lichting productiemanagers de processen op het snijvlak van dienstregeling en onderhoud weer op orde gebracht. Technische ondersteuning van de productieorganisatie on the spot is van belang zodat maintenance, reliability engineers en operators over en weer begrip voor elkaars werk en urgentie in de samenwerking ontwikkelen. Daarmee blijven de prestaties van installaties op niveau. Verbetervoorstellen liggen in aanpassingen in het ontwerp van de installatie of van het onderhoudsconcept en verbetering van de uitvoeringskwaliteit in het onderhoudsproces. Het gaat dus om innovatie in proces én techniek’

Subsidie Het voorbeeld van NedTrain is niet exemplarisch voor de industrie. ‘Het topsectorenbeleid van het ministerie van Economische Zaken richt zich op de grote Nederlandse industriële sectoren zoals de chemie en de hightechsector’, zegt Roelf Venhuizen. ‘De VNCI is een belangrijke speler in de chemische sector en die heeft onderhoud niet in zijn top vijf staan. De focus ligt nu vooral op onze concurrentiepositie op de wereldmarkt, de Europese verordening voor chemische stoffen (REACH, red.), en zaken als imago, arbeidsmarkt en veiligheid. We moeten als branche duidelijk maken dat maintenance een belangrijke bijdrage levert aan veiligheid, maar bijvoorbeeld ook aan duurzaamheid. Alleen dan kunnen we gebruikmaken van de innovatiebudgetten die binnen het topsectorenbeleid beschikbaar komen.

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-06-13 16:23

FOTO: WIM RAAIJEN

InnovatIe 21

ook kennis en innovatie moet worden onderhouden. Het moet daarom ‘ingeblikt’ worden. Subsidies kunnen daarbij helpen, maar we moeten niet verwachten dat het alle problemen op gaat lossen.

De chemische industrie heeft de afgelopen jaren veel bereikt met innovaties in de ICT en procesbesturing. Operations is daardoor voor een groot deel geautomatiseerd. Daardoor is het zwaartepunt van de kosten verschoven naar maintenance. Dat betekent ook dat verbeteringen op dat vlak uiteindelijk de meeste knaken opleveren en dat is voor de board momenteel de grootste drijfveer voor innovatie. Soms kun je met kleine aanpassingen al grote resultaten bereiken. Zoals het regelmatig schoonmaken van luchtventilatoren waarmee een energie-efficiencyverbetering van een paar procent te behalen valt. Dat lijken marginale verbeteringen, maar die leveren wel veel geld op.’ Patrick Esssers van DI-WCM benadrukt dat innoveren op zich geen doel is: ‘Als er geen urgentie is om te innoveren, begin je er ook niet aan. Bedrijven moeten dus goed weten waar ze hun pijlen op richten. Het feit dat er een enorme braindrain ontstaat door de aankomende vergrijzingsgolf zou voor onze branche reden genoeg moeten zijn om snel te beginnen met het bedenken van oplossingen voor dit probleem. Of het nu om sociale of

technische innovatie gaat, we zullen iets moeten doen. We zullen de kennis die in de grijze hoofden zit op de een of andere manier moeten vastleggen. Bovendien is het eenvoudiger om processen te optimaliseren dan om het menselijk kapitaal te vervangen. Het urgentiebesef moet eerst doordringen voordat bedrijven echt gaan investeren in innovatie. Subsidies kunnen daarbij helpen, maar verwacht niet dat de overheid de problemen op gaat lossen.’ Henk Akkermans, hoogleraar aan Tilburg University, vult aan: ‘Denk ook niet dat subsidies zaligmakend zijn. In de praktijk blijkt dat probleemgedefinieerde projecten een veel grotere kans van slagen hebben dan subsidiegedreven projecten. Om te innoveren, zul je dus eerst een duidelijk probleem moeten omschrijven om daarna gericht naar een oplossing te kunnen zoeken. Dat wil niet zeggen dat je dat als bedrijf alleen hoeft te doen. Steeds vaker zie je dat bedrijven met dezelfde problematiek elkaar vinden in een innovatiepool.’ Hanno Spoelstra van SKF waarschuwt voor de subsidieval. ‘Als subsidie niet tot innovatie leidt, moet je er geen gebruik van maken. Zo is er onlangs subsi-

die verstrekt om realtime conditiebewaking voor windturbines te ontwikkelen. Tijdens de onderzoeksfase van het subsidieproject had men de conclusie kunnen trekken dat de te ontwikkelen technologieën al dan niet deels off-the-shelf op de markt verkrijgbaar zijn. Nu is er kennelijk geen mechanisme om een dergelijk project te stoppen of bij te sturen, wellicht mede omdat de subsidieontvangers daar geen baat bij hebben - die verdienen immers hun brood met de ontwikkeling van het nieuwe systeem. In sommige gevallen kan subsidie partijen over de drempel trekken, maar daarna zullen bedrijven toch zichzelf moeten kunnen bedruipen.’ Akkermans ziet wel een aantal voordelen van subsidies: ‘Geld is wel het minst interessante deel. Alhoewel het wel degelijk investeerders over de streep trekt als de helft van een project door de overheid wordt bekostigd. Belangrijker is dat partijen zich aan een aantal afspraken committeren zodra ze subsidie krijgen toegewezen. Zo zijn ze verplicht kennis en informatie te delen, wat uiteindelijk leidt tot een betere samenwerking. Een bijkomend voordeel is dat subsidie de status van een

iMaintain 13

020_21_23Q_artikel.indd 21

19-06-13 16:23

dimensys.nl

DIMENSYS SNAPT HET MAXIMAAL RENDEMENT VAN UW ASSETS

Dimensys beantwoordt uw onderhoudsvraagstukken op het snĳvlak van business en IT. Zĳ adviseren u bĳ het inspelen op de uitdagingen van de onderhoudsmarkt en bieden ondersteuning binnen uw onderhoudsorganisatie. Vanuit het concept “Collaborative Asset Management” benaderen we uw processen, waarin de samenwerking binnen de keten steeds belangrĳker wordt. Meer weten over hoe u meer rendement uit uw assets haalt? Ontdek de kansen voor uw organisatie: vraag nu gratis een QuickScan aan!

Dimensys Europalaan 8 5232 BC ’s-Hertogenbosch 073-6868750 info@dimensys.nl IT & BUSINESS CONSULTING

Committed to performance.

022_dimensys.indd 1

18-06-13 10:44

Innovatie 23

onderzoek verhoogt. In wetenschappelijke kringen wordt toegepast onderzoek nog wel eens met de nek aangekeken. Dat verandert vaak als een onderzoek subsidie krijgt toegewezen. In die zin is het een soort keurmerk voor onderzoek.’

Organisatie Subsidie of niet, een organisatie moet wel juist zijn ingericht om echte innovatie van de grond te krijgen. ‘Veel heeft te maken met cultuur’, vindt Hanno Spoelstra. ‘Bedrijven zijn vaak intern gericht en zien daardoor niet welke innovaties zich buiten hun eigen sector afspelen. Op de beurs Maintenance NEXT stond een schoonmaakrobot die werd ingezet om meerpalen schoon te spuiten. Dankzij de robot hoefden er geen duikers meer te worden ingezet die de meerpalen onder zware omstandigheden met de hand schoonmaakten. Een vergelijkbare robot werd al eerder ingezet voor de reiniging van opslagtanks. Je moet net de link kunnen leggen tussen je eigen business, maar veel bedrijven hebben oogkleppen op.’ Toch ligt het goud op de werkvloer, is de overtuiging van de aanwezigen. Het is aan de organisatie om de potentie te ontsluiten. ‘De directie moet weten wat zich op de werkvloer afspeelt’, zegt Van Dongen. ‘Ze moet zich ook goed realiseren wat ze op de sleutelpositie van haar middelmanagement verlangt. Het gebeurt dat op hoger niveau wordt besloten dat ruimte moet worden gegeven voor innovatie terwijl de managers worden afgerekend op kostenbesparingen. Innovatie gaat doorgaans gepaard met risico’s en dan zal een manager zich eerder richten op aantoonbare kostenbesparingen dan dat hij innovatieve ideeën de kans geeft. Het heeft ons veel opgeleverd om als directie interviewsessies met monteurs te organiseren en ze op de man af te vragen tegen welke problemen ze aanlopen en hoe ze dat denken te kunnen oplossen. We hebben ook veel innovatiekracht uit het bedrijf gehaald in de ‘boter bij de vis’sessies waarbij geselecteerden hun idee mochten presenteren en direct geld voor follow-up kregen als het idee goed werd gevonden. Natuurlijk moet een directie wel duidelijk de speerpunten aangeven. Bij ons was dat bijvoorbeeld veiligheid. Door die focus konden we in korte tijd het aantal verzuimongevallen meer dan halveren. Bijkomend effect was wel dat het

aantal meldingen van onveilige situaties toenam. Dat is uiteraard een positief effect omdat daarmee de veiligheidscultuur op een hoger plan is gezet. Door focus aan te brengen, te vertellen wat je als directie belangrijk vindt, genereer je echt ideeën van de werkvloer.’ Ruud schenk, algemeen directeur bij Cofely West Industrie, wil verder gaan dan alleen de eigen organisatie. ‘Bij contractors, toeleveranciers, in de hele keten zit kennis, die niet altijd optimaal wordt benut. Wij zijn er net zo bij gebaat om slimmer te werken als onze opdrachtgevers en willen meer kunnen doen met minder mensen. Al was het maar omdat het steeds lastiger wordt om goed personeel aan je te binden. We hebben al goede resultaten bereikt met klanten, maar we hebben wel geleerd dat je afspraken moet maken over de verdeling van de voordelen. Wie profiteert uiteindelijk van innovatie? Als dat alleen de klant is, zullen contractors niet snel geneigd zijn hun kaarten op tafel te leggen. Daar moet je dus van tevoren goede afspraken over maken.’ Essers ziet dat de industrie wat betreft samenwerking in de keten nog wat achterloopt. ‘In de ICT werkt men al modulair samen. Men smeedt tijdelijke coalities om samen een probleem bij de wortel aan te pakken en gaat daarna elk zijns weegs. Open innovatie klinkt voor de industrie nog een beetje eng, maar is wel de oplossing voor de uitdagingen waarvoor ze nu staat. Onderhoud is voor veel bedrijven geen core business en dus kun je informatie over onderhoud eenvoudiger met elkaar uitwisselen. En maak ook gebruik van de innovatiekracht van het mkb. Zij fungeren vaak als de speedboten die voor de tanker uitvaren. Ze zien nieuwe dingen vaak eerder en omdat ze niet het gewicht van een grote organisatie met zich meetorsen, kunnen ze sneller reageren.’

Kennis vastleggen Een volwassen organisatie met een duidelijke focus zou zijn medewerkers voldoende ruimte bieden om te innoveren. Toch moet er ook ruimte blijven voor fundamenteel, wetenschappelijk onderzoek, vindt Akkermans: ‘Niets is zo praktisch als een goede theorie. Het vakgebied is al zo’n dertig jaar serieus aan het evolueren en hoewel tachtig procent van de inspiratie van de werkvloer komt, heeft het theoretische onderzoek ons ook heel

wat opgeleverd. Nieuwe materialen, maar ook inzichten in het gedrag van systemen en de invloed van de omgeving op die systemen. Glare is bijvoorbeeld een materiaal dat jarenlang alleen in theorie heeft bestaan. Inmiddels worden er vliegtuigen met dit composiet gemaakt waardoor ze veel sterker en lichter kunnen worden gebouwd. Je kunt geen grote doorbraken forceren met alleen toegepast onderzoek.’

‘Veel bedrijven maakten de fout de ingenieurs op afstand te zetten, totdat het fout ging.’ Van Dongen is het daar wel mee eens, maar wil ook meegeven dat de technische kennis binnen bedrijven behouden moet blijven. ‘De maatschappij is veranderd. De gehele Nederlandse infrastructuur is vorige eeuw gebouwd door technici. Daarna namen beleggers, economen en juristen het beheer over. Veel bedrijven maakten de fout de ingenieurs op afstand te zetten, totdat het fout ging. We willen als BV Nederland meer grip op onze assets, ook in het kader van veiligheid en duurzaamheid. Maintenance engineering helpt daarbij, maar hoe slaag je daarin als je alles hebt uitbesteed? Je hebt een halve generatie werknemersverblijfstijd nodig om de technische kennis terug te krijgen die je nodig hebt.’ ‘Ook kennis en innovatie moeten worden onderhouden’, vult Akkermans aan. ‘Kennis heeft een snelle halfwaardetijd en lekt snel weg. We kunnen die kennis deels vastleggen in systemen, als het ware inblikken. Maar je zult ook opgedane kennis moeten overbrengen op nieuwe generaties. Begin jaren tachtig waren ze bij de hoogovens al bezig met toestandsafhankelijk onderhoud. De VOC bouwde een schip in drie maanden. We hebben die kennis niet goed gebruikt en vertaald naar onze eigen behoeften.’ Dat er genoeg systemen zijn, weet Schenk uit ervaring, ‘maar we gebruiken ze nog te weinig. We hebben veel ICT, sensoren en andere manieren om data te verzamelen, maar dit leidt nog zelden tot de informatie die je nodig hebt. We hebben data genoeg, het is nu de uitdaging om daar informatie van te maken.’ n

iMaintain 13

020_21_23Q_artikel.indd 23

19-06-13 16:23

iMaintain.info

geeft nog meer waarde voor uw geld

Meer nieuws dan ooit • • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de gehele onderhoudssector Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten en diensten Multimediale bedrijfspresentaties Tweewekelijkse Nieuwsbrief Live twitter updates LinkedIn interacted

iMaintain-abonnees krijgen meer • De nieuwste iMaintain staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase imaintain.info

Abonneer u nu op iMaintain en blijf iedereen voor

_adv_www_iMaintain.indd 43

19-06-13 15:46

UNDER CONSTRUCTION 25

Kerktoren afgezet om losse stenen De gemeente Rhenen heeft de kerktoren in het stadje afgezet omdat er grote stukken steen in de toren los blijken te zitten. De losse stenen zijn inmiddels verwijderd. Volgens veiligheidsadviseurs was de situatie zo ernstig dat een ruim gebied rond de Cuneratoren direct moest worden afgezet. De hekken blijven voor de zekerheid een paar weken staan, totdat de restauratie is begonnen. Vanwege de afzetting is de hoofdingang van de kerk afgesloten. De gemeente zoekt nog naar een manier om de kerkgangers binnen te kunnen laten.

Evacuatie van berg door defecte kabelbaan In de Franse Alpen zijn onlangs 250 mensen met twee helikopters geĂŤvacueerd van de Aiguille du Midi, een berg in het Mont-Blancmassief. Zij waren op een hoogte van 2.310 meter gestrand door een defecte kabelbaan. Er waren zoâ&#x20AC;&#x2122;n vijftig vluchten binnen twee uur nodig om iedereen naar beneden te krijgen. Dit hebben Franse media gemeld. Het probleem was ontstaan door brand in een van de motoren van de kabelbaan.

Astronauten repareren lek ISS Twee astronauten hebben het ISS moeten verlaten om een ammoniaklek te repareren aan het ruimtestation. Het lek werd ontdekt doordat de bewoners van het ruimtestation bolletjes vloeistof vanuit het koelsysteem van het ISS in de ruimte zagen verdwijnen. Normaal worden ruimtewandelingen niet zo kort van te voren gepland. Er is haast gemaakt met de reparatie omdat NASA Chris Cassidy en Tom Marshburn wilde inzetten. De twee Amerikaanse astronauten hebben veel ervaring met ruimtewandelingen. De reparatie moest snel plaatsvinden omdat Marshburn volgens plan snel terug zou keren naar de aarde in een Russische Sojoez-capsule. De twee astronauten hebben een onderdeel van het koelsysteem vervangen. Dat systeem houdt onder meer de temperatuur van de zonnepanelen op peil. Door het lek liep men het risico dat een van de zonnepanelen zou uitvallen. Zijn u curieuze berichten opgevallen in het nieuws voor onze under construction-rubriek? Stuur deze dan naar redactie@industrielinqs.nl 06

iMaintain 13

025_O_under_construction.indd 25

19-06-13 09:49

26 WHAT’S NEXT

Recent heeft Heemskerk Innovative Technology (HIT) in samenwerking met TNO de eerste resultaten van het Synthetic Viewingproject gepresenteerd. Synthetic Viewing vergemakkelijkt onderhoudswerkzaamheden in moeilijk toegankelijke omgevingen, door camerabeelden te verrijken met augmented reality, of door zonder camerabeelden te opereren in een gekalibreerde virtuele omgeving: virtual reality.

Synthetic viewing draagt bij aan verlagen onderhoudskosten Onderhoudswerk in lastig toegankelijke omgevingen wordt vaak bemoeilijkt door het beperkte zicht op de handelingen. Bij ITER, een experimentele kernfusiereactor die gebouwd wordt in Cadarache, in het zuiden van Frankrijk, zijn de omstandigheden dusdanig gevaarlijk dat onderhoud aan de reactor per definitie op afstand uitgevoerd moet worden. Dit wordt ‘remote handling’ genoemd. In opdracht van ITER Organization heeft HIT in samenwerking met TNO en FOM Instituut DIFFER een prototype van een Synthetic Viewing-

systeem gepresenteerd, op basis van eerder R&D-werk verricht door en samen met TNO onder de vlag van ITER-NL.

AUGMENTED FEATURES Het Synthetic Viewing-systeem analyseert camerabeelden om relevante objecten in de omgeving te identificeren en hun locatie en orientatie te volgen. Aan de hand van deze ruimtelijke informatie wordt een vanuit CAD geïmporteerd model realtime geüpdate. De gekalibreerde modellen vormen de basis voor het toevoegen van augmented features, die als overlay op de camerabeelden geprojecteerd worden, of voor compleet kunstmatige virtual reality omgevingen met hoog contrast en hoge resolutie. Hiermee maakt het Synthetic Viewing-systeem het mogelijk om bijvoorbeeld geoccludeerde (verborgen) features zichtbaar te maken of om kunstmatig camerabeeld te creëren met een betere invalshoek voor het uitvoeren van de taak. Uit een experiment met ervaren onderhoudspersoneel blijkt dat het systeem gebruikers een helder en intuïtief begrip van de omgeving geeft, waardoor handelingen sneller en veiliger kunnen worden uitgevoerd. Tevens is de database met objectgegevens een bron van informatie voor administratieve doeleinden en optimalisatie van het onderhoud.

MINDER FOUTEN

Bij een experimentele kernfusiereactor die gebouwd wordt in Frankrijk, moet onderhoud vanwege de veiligheid op afstand uitgevoerd worden. Met het Synthetic Viewing-systeem wordt dit makkelijker en goedkoper.

TNO voert in samenwerking met HIT en het FOM-instituut DIFFER remote handling-compatibiliteitsanalyses uit in het Remote Handling Study Centre. Het doel van deze analyses is om de efficiëntie van onderhoudswerkzaamheden te vergroten, zodat de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van het machinepark worden geoptimaliseerd en de kosten en doorlooptijd van het onderhoud gereduceerd. Door beter zicht op de onderhoudshandelingen worden er ook minder fouten gemaakt.

06 13 iMaintain

026_27_28_29_O_whatsNEXT.indd 26

19-06-13 09:48

WHAT’S NEXT 27

NVSM INNOVATIE AWARD VOOR ETTEPLAN TEDOPRES Tijdens een economische crisis moeten bedrijven extra aandacht besteden aan innovatie, een boodschap die de Nederlandse Vereniging voor Service Management (NVSM) kracht wilde bijzetten. Gedachte hierachter is dat stilstaan achteruitgang betekent. Om het belang van innoveren te promoten, werd de Innovatie Award ingesteld, die tijdens het jaarlijkse NVSM Voorjaarscongres werd uitgereikt op het hoofdkantoor van Mercedes-Benz in Utrecht. Diverse bedrijven met een serviceorganisatie of bedrijven die deze doelgroep faciliteren, hadden zich gekandideerd voor deze prestigieuze titel. Bestuursleden van de NVSM analyseerden alle inzendingen. Onderzocht werd hoe nieuw en origineel de innovatie is die de bedrijven hebben ingevoerd om hun productie, efficiency dan wel de klanttevredenheid te vergroten. En dat leverde verrassende oplossingen op. De drie beste innovaties werden tijdens het congres gepresenteerd. Dit waren Gordian Logistic Experts met een nieuw model om voorraden van en voor hun klanten te beheren, Etteplan Tedopres met een app waarmee een engineer direct relevante technische - en/of onderhoudsinformatie van een apparaat of machine te zien krijgt en Van Dorp Installateurs dat een systeem ontwierp waarbij met een tablet ouderen in hun zorgomgeving ‘gevolgd’ kunnen worden door hun mantelzorgers of hulpverleners. Na rijp beraad kwam de jury tot de conclusie dat Etteplan Tedopres de Award 2013 verdient. Zij vond dat dit ontwerp duidelijk laat zien hoe je op basis van verschillende al bestaande technieken nieuwe innovaties kunt ontwikkelen. Zeker nu producten steeds complexer worden en er steeds meer technische informatie nodig is om het onderhoud goed te kunnen uitvoeren, is er behoefte aan snelle toegang tot informatie. ‘De kracht van deze oplossing is dat het technologieën zoals QR-code scanning, augmented reality en visuele zoekfuncties met

Etteplan Tedopres heeft de NVSM Innovatie Award gewonnen met een app die engineers informatie geeft over een installatie.

3D-modellen combineert en daarmee service-engineers toegang biedt, zowel online als offline, tot de noodzakelijke informatie om onderhoudstaken zo efficiënt mogelijk uit te voeren’, aldus Roeland Staal, voorzitter van de NVSM.

BOMBARDIER LEVERT COMPONENTEN VOOR ICX-TREINEN DEUTSCHE BAHN Bombardier Transportation gaat componenten ontwikkelen en leveren voor nieuwe ICx-hogesnelheidstreinen van Deutsche Bahn. Het gaat om een aanvullende opdracht van 336 miljoen euro. Het nieuwe contract is onderdeel van een gezamenlijke opdracht van Bombardier en Siemens om treinen aan Deutsche Bahn te leveren. Deutsche Bahn heeft nu een extra bestelling van 170 treinen gedaan, waardoor er nu in totaal 300 treinen moeten worden geleverd. Bombardier levert Siemens de componenten zoals de stalen frames van de treinen en het trailer-chassis. Daarnaast zal Bombardier de eindmontage van alle wagons verzorgen. De stalen behuizing van de nieuwe hogesnelheidstreinen zijn geoptimaliseerd op het gebied van aerodynamica en gewicht. Daardoor wordt het energieverbruik aanzienlijk verminderd. De ontwikkeling van de nieuwe ICx-treinen en de eindmontage van de wagons wordt uitgevoerd in de Bombardier-fabriek in Hennigsdorf in Duitsland. Het Flexx Eco-trailer-chassis van Bombardier, dat het gewicht van de voertuigen terugbrengt, wordt geproduceerd in het Duitse Siegen.

Bombardier gaat voor 336 miljoen euro componenten ontwikkelen voor de ICx-hogesnelheidstreinen van Deutsche Bahn. De treinen worden onder meer aerodynamischer.

iMaintain 13

026_27_28_29_O_whatsNEXT.indd 27

19-06-13 09:48

28 WHAT’S NEXT

SERVITIZATION KAN ZUID-NEDERLAND MILJARDEN OPLEVEREN De Zuid-Nederlandse maakindustrie kan jaarlijks acht miljard extra omzet genereren als zij meer diensten, bestaande en nieuwe, gaat leveren aan haar binnen- en buitenlandse klanten. Servicebusiness biedt industriële bedrijven nieuwe groeikansen en hogere marges dan traditionele productbusiness. Dit staat in het rapport ‘Ontwikkelpaden voor servicebusiness’, dat onlangs door Lex Besselink, directeur van het Dutch Institute World Class Maintenance (DI-WCM), werd overhandigd aan Amandus Lundqvist, boegbeeld van de topsector High Tech Systemen en Materialen. Naast producten, machines en installaties leveren veel bedrijven in de grotendeels internationaal opererende maakindustrie aan hun klanten traditioneel ook diensten als installatie, reparaties en reserveonderdelen. Een groeiend aantal bedrijven biedt daarnaast diensten gericht op een optimale prestatie van hun producten, in termen van opbrengsten, uptime en total cost of ownership. Voorbeelden van dergelijke diensten zijn preventief onderhoud, performance monitoring en product upgrades. Maar ook verdergaande diensten komen meer en meer voor, zoals financiering en het beheer van processen van de klant. In dit kader is het Service Business Acceleration-programma opgezet. Het helpt bedrijven bij het uitbreiden van hun servicebusiness. Het programma behelst informatieve bijeenkomsten, nulmetingen en gezamenlijke leertrajecten voor maakbedrijven met ambities in de servicebusiness. Het Service Business Acceleration programma wordt mede mogelijk gemaakt met financiële steun uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling in het kader van het Operationeel Programma Zuid-Nederland. Het programma is een gezamenlijk initiatief van de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij, Economische Impuls Zeeland, Industriebank LIOF, Syntens, Dutch Institute World Class Maintenance en Dutch Institute for Advanced Logistics.

Servicebusiness biedt industriële bedrijven nieuwe groeikansen en hogere marges dan traditionele productbusiness. In Zuid-Nederland alleen al kan zo acht miljard meer verdiend worden per jaar.

TechniekTalent.nu heeft een beeldbank geopend met foto’s die het imago van techniek moeten verbeteren. Dat betekent geen blauwe overalls, vieze handen en kansloze vmbo’ers of mbo’ers meer.

TECHNIEKTALENTEN WILLEN IMAGO DAT ZE VERDIENEN De publicaties in de media over het onlangs afgesloten Techniekpact geven een totaal verkeerd beeld van de sector, waar jongeren zich niet aangesproken door voelen. Dat zegt het samenwerkingsverband TechniekTalent.nu. Daarom ondersteunt astronaut André Kuipers met TechniekTalent.nu bijna honderd jonge techniektalenten met een dringende oproep om beter in beeld te brengen wat werken in de techniek betekent. TechniekTalent.nu werkt aan ‘The new picture of technique’; een beeldbank om het imago van de techniek te verbeteren. Daarin staan ruim negenhonderd foto’s van trotse technici die laten zien wat werken in de techniek anno 2013 nu écht inhoudt. En dat is hard nodig, aangezien er honderdduizenden banen in de techniek beschikbaar komen, waar straks geen jongeren voor te vinden zijn. ‘We zijn geschrokken van de achterhaalde foto’s over techniek in de media deze week’, aldus Jill Horstman, één van de jongeren die tezamen met André Kuipers een oproep doet om de beeldvorming rondom techniek te veranderen. ‘Doodzonde, die achterhaalde foto’s over techniek in de media kloppen totaal niet meer met de werkelijkheid. Door deze verkeerde beeldvorming denken veel mensen bij techniek aan blauwe overalls, vieze handen en kansloze vmbo’ers of mbo’ers. Geen wonder dat er daarom te weinig jongeren voor techniek kiezen. Wij werken ook met hightech apparatuur en de meest geavanceerde technieken zoals robots en staan vooraan bij alle nieuwe ontwikkelingen. Dát is techniek!’ Op http://www.techniekbeeldbank.nu zijn ruim negenhonderd aansprekende foto’s uit de branche te vinden, die gratis zijn te gebruiken door iedereen die artikelen schrijft over techniek, reportages of advertenties maakt of voorlichting geeft.

06 13 iMaintain

026_27_28_29_O_whatsNEXT.indd 28

19-06-13 09:48

WHAT’S NEXT 29

DEMONSTRATIEKOFFER OVER MACHINEVEILIGHEID VOOR SCHOLEN GEPRESENTEERD De partners van het Belgische SafetyPlaza-samenwerkingsverband (ASO Safety Solutions, Axelent, Beckhoff, D&F Consulting, Euchner, Kuka, Leuze electronic en RDL Engineering) streven ernaar om het kennisniveau rond machineveiligheid in de markt te verhogen, en hanteren daarvoor ‘een pragmatische en innovatieve aanpak’. ‘Machineveiligheid is namelijk geen doel, maar een middel om te komen tot een veilige en positieve werksituatie’, stellen ze. In dat kader ontwikkelden de acht samen met de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding een demonstratiekoffer, die specifiek voor scholen, bedrijven en opleidingscentra bestemd is. De SafetyCase is een volledig werkende demo-machine, ondergebracht in een draagbare flightcase met wielen en deksel. De koffer is in een ruime auto gemakkelijk te vervoeren. Wat de demo-machine interessant maakt, is dat ze is beveiligd met allerlei veiligheidsvoorzieningen: mechanische afschermingen, veiligheidssensoren, vergrendeling, plc, touchscreen, hekwerk, noodstop, deurbewaking, deurvergrendeling, toegangscontrole, lichtschermen met muting, detectiematten, tweehandsbediening en een lichtzuil. Alle toegepaste componenten zijn

state-of-the-art en voldoen in samenhang aan de hoogste veiligheidsniveau’s PLe en SIL3. Opleidingscentra en scholen zijn er zo zeker van dat ze de modernste technologie in huis halen - iets wat in het onderwijs niet altijd evident is. Het demoproces en de veiligheidsprocessen zijn geïntegreerd in de veiligheidsbesturing. Een HMI touchscreen toont een simulatie van het proces. Via de knoppen en het scherm kan men het proces beïnvloeden. Net als bij een echte machine ontvangen leerkrachten een risicoanalyse, technische documentatie en gebruikershandleiding. Alle geldende richtlijnen en normen zijn gevolgd en de machine heeft een CE-markering. Lil Blommaart van SafetyPlaza: ‘De koffer wordt in de loop van het jaar in productie genomen. Momenteel hebben we een volledig werkend prototype als demonstratietoestel.’ Voorzitter Dragosavic: ‘Ik schat de marktwaarde van een dergelijke samenstelling op 14.000 euro. Maar doordat de componenten en werkuren door de partners tegen nettoprijzen zijn gecalculeerd, hebben we de verkoopprijs kunnen beperken tot minder dan de helft.’ De demokoffer is zowel in België als Nederland verkrijgbaar. Wie interesse heeft kan contact opnemen via info@safetyplaza.eu.

BETON ROND PIJLERS SPOORBRUG TEGEN INSTORTEN Spoorbeheerder ProRail stort de komende maanden beton rond brugpijlers in de Waal bij Nijmegen en in de IJssel bij Deventer om te voorkomen dat de spoorbruggen instorten. Dat zou kunnen gebeuren als vanaf volgend jaar langs de rivieren nevengeulen worden gegraven om het rivierwater bij hoogwater meer ruimte te geven. Een aantal pijlers van de bruggen uit de 19de eeuw staat straks in de hoogwatergeulen. Voor het aanleggen van de geulen wordt zand en klei weggegraven en daardoor verliezen de pijlers hun stevigheid, aldus een woordvoerder van de spoorbeheerder. Bij belasting zou de spoorbrug dan zomaar kunnen instorten. Bij Nijmegen wordt een stadseiland in de drukstbevaren rivier van Europa aangelegd. Drie pijlers van de spoorbrug staan straks

in de hoogwatergeul. ProRail graaft daar in het water sleuven van 1,5 meter breed en 23 meter diep over een lengte van 80 meter. Op de bodem van de sleuven wordt de waterdichte kleisoort bentoniet gestort. Daarna volgt bekisting, die ten slotte wordt gevuld met beton. Het hele karwei moet eind van dit jaar klaar zijn en gaat 6,5 miljoen euro kosten. Bij Deventer zijn de werkzaamheden minder omvangrijk, omdat de nevengeul daar minder breed en diep wordt en door de uiterwaarden voert. Maar ook daar gaat het volgens ProRail om een miljoenenklus. De spoorbeheerder verwacht dat de treinen tijdens de werkzaamheden gewoon over de bruggen kunnen blijven rijden.

ProRail verstevigt brugpijlers in de Waal bij Nijmegen om ervoor te zorgen dat de spoorbruggen niet instorten. Er gaan daar nevengeulen gegraven worden waardoor de pijlers hun stevigheid verliezen.

iMaintain 13

026_27_28_29_O_whatsNEXT.indd 29

19-06-13 09:48

Prestatiemanagement

Congres van NVDO Sectie SUTO en iMaintain

Woensdag 25 september • De Glazen Ruimte • Maarssen n Schrijf nu i Prestatiemanagement

/ /

Programma

CaleidoSCOOP! samenwerking, visie,

, missie, ketenoptimalisatie, macro-economisch, , contractduur, conjunctuur, Op 25 september staat Prestatiemanagement in de kijker. Prestatiemanagement vertaalt de visie, missie en strategie van een project, team of organisatie naar succesfactoren en acties. Sturen op die succesfactoren en constant monitoren van de effecten ervan, zorgt voor optimaal beheer van activiteiten en, nog belangrijker, van de prestaties van organisaties.

strategie

10.30 uur Ontvangst en registratie 11.10 uur Welkom door de dagvoorzitter projectmanagement 11.15 uur Prestatie als wetenschap Onderzoeksresultaten van de Suto Benchmark door Prof Dr A.J. van Weele, TU/e 12.15 uur Lunch 13.15 uur Prestatie van de contractduur Welke ontwikkelingen in contractlengte zijn merkbaar in de huidige economie? 13.45 uur Prestatie van de Asset Pieter Ahsman van Asset Rail vertelt over prestatiegericht onderhoud voor ProRail 14.15 uur P restatie met de klant

concurreren, delen, , partner, opdrachtnemer, iMaintain, NVDO SUTO, onderzoek, perspectief, Goed Prestatiemanagement heeft positieve effecten op de totale keten van assetmanager tot toeleverancier. Dit blijkt onder meer uit de Suto Benchmark 2013. Deze resultaten staan centraal tijdens het congres Prestatiemanagement CaleidoSCOOP! Een afwisselend en inhoudelijk programma belicht verschillende aspecten van goed Prestatiemanagement: Van wetenschappelijke onderbouwing tot ervaring uit de praktijk; van klantervaring tot contractduur.

opdrachtgever

Een goede prestatie is de verantwoordelijkheid van zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer. Wat is daarbij essentieel?

14.45 uur Pauze 15.15 uur Jouw prestatie/mijn prestatie

Benchmark

Videoverslag en discussie over verschillende ketensamenwerkingen m.m.v. onder andere

Het woord ‘caleidoscoop’ komt van het Grieks (kalos), ‘mooi’ + (eidos), ‘vorm, gestalte’ + (skopeo), ‘kijken’. Het woord caleidoscopisch wordt ook in figuurlijk/overdrachtelijke zin gebruikt, indien een grote keuze aan aspecten, meningen, standpunten in een bepaald domein mogelijk is. Bij het congres iMaintain prestatiemanagement Caleido SCOOP worden veel aspecten, meningen en standpunten rond prestatiemanagement besproken en gedeeld.

RGD/Koninklijke Bibliotheek

discussie, , inhoud, essentie, CaleidoSCOOP 15.45 uur Perspectief voor de toekomst

Een macro-economische door Richard Wagemakers van KPM

marktgegevens 16.15 uur Prestatie vanuit een branchevreemd perspectief

Initiatiefnemers:

INFORMATIE: KIKI NELSON Tel.: +31 (0)20–31 22 791 kiki.nelson@industrielinqs.nl

01_A4.indd 2

Een inspirerende en verrassende presentatie 17.00 uur Netwerkborrel 17.45 uur Diner

Partners iMaintain Platform:

Leden iMaintain Platform:

www.imaintain.info/prestatie 19-06-13 10:48

Maint

Het magazine van de NVDO

Landmacht en industrie hebben elkaar nodig | â&#x20AC;&#x2DC;NS pleegde slecht onderhoud aan Fyraâ&#x20AC;&#x2122; | Vertrouwen is sleutel bij gebouwbeheer met prestatiecontract 031_MA_NVDO_cover.indd 31

19-06-13 09:48

Tijdelijk of semi permanent behoefte aan extra warmte en/of energie? Uw bron van informatie bij het kopen of huren van ketelinstallaties voor stoom, warm en heet water. Verhuur

• warmwaterketels tot 8 MW • heetwaterketels tot 12 MW • automatische expansie-inrichtingen • stoomketelunits tot 28 barg van 400 kg/hr tot 16.000 kg/st • ontgassers, voedingswatertanks, ontharders • olietanks 3, 5, 10 en 20m3 • in container, buitenopstelling of romneyloodsen

Services

• 24 uurs storingsdienst • leidingwerkmontage • onderhoud • engineering

Milieuzorg

• Low-NOx installaties • geluidsbesparende omhuizingen • CE normering

www.ecotilburg.com Postbus 899, 5000 AW Tilburg - Hectorstraat 23, 5047 RE Tilburg - Tel: 013 5839440 - Fax: 013 5358315 - E-mail: info@ecotilburg.com

INNOVATIE MAAKT VAN GGB DE MARKTLEIDER The Global Leader in High Performance Bearing Solutions GGB luistert naar de response van zijn klanten. Het resultaat hiervan zijn superieure lagers die problemen vermijden. Meer weten? Surf dan naar onze website: www.ggbearings.be of scan de QR Code die u hieronder vindt. GGB Benelux Fountain Business Park, Building 5 C. Van Kerckhovenstraat 110 B-2880 Bornem Tel.: +32-(0)3 890 46 70 Fax: +32-(0)3 890 46 71 benelux@ggbearings.com

GGB_8949_BrndBenelux_iM_M.indd 1

032_ggb_eco.indd 1

3/12/12 9:15 AM

18-06-13 10:44

van de voorzitter Moederavonden Ouders spelen een belangrijke rol in de studie- en beroepskeuze van jongeren. Jongeren gaan bij zo’n belangrijke keuze in veel gevallen af op wat hun ouders het beste lijkt. Naast dat het belangrijk is om jongeren te informeren over de mogelijkheden bij uw bedrijf, is het dus slim om ook ouders te betrekken bij de voorlichting. Als ouder van drie, ben ik er trots op dat twee van mijn drie kinderen voor een opleiding hebben gekozen waarmee ze straks in ons vakgebied zouden kunnen instromen. Misschien heeft hun keuze te maken met wat wij als ouders hebben gestimuleerd. Waar veel ouders voorheen een nogal negatief beeld hadden van techniek, lijkt daar nu langzamerhand verandering in te komen. Recent onderzoek laat zien dat het imago van techniek onder ouders verbetert. Een technische opleiding biedt volgens hen baanzekerheid, internationale mogelijkheden, is maatschappelijk nuttig en kent een grote diversiteit aan banen. Op naar de volgende stap: ouders die dit positieve beeld actief op hun kinderen overbrengen. Wat doen de ouders? De opleiding en het beroep van de ouders is van grote invloed op de beroepskeuze die hun kind maakt, zo blijkt uit onderzoek van de Radboud Universiteit. Ouders met een technische achtergrond geven hun kind een beter beeld van techniek, met als gevolg dat het kind de keuze voor techniek serieus meeneemt in het keuzeproces. Voor ouders zonder baan in de techniek is het van belang dat zij een juist beeld van

techniek hebben en dit op hun kind kunnen overbrengen. Als bedrijf kunt u daaraan bijdragen door ouders goed te informeren over onder andere beroepsinhoud, het belang van instroom van jonge technici, baanzekerheid en doorgroeimogelijkheden. Deze laatste twee onderwerpen zijn zaken waar veel ouders het meest in geïnteresseerd zijn bij de studie- en beroepskeuze van hun kind. Moeders vormen een bepalende factor in de (studie) keuzes van jongeren. Om die reden organiseert het Dr. Nassaucollege in Assen regelmatig moederavonden om moeders van leerlingen die een richting moeten kiezen, te informeren. Zij gaan na een informatieve presentatie over techniek zelf praktisch aan de slag en zetten bijvoorbeeld een vogelhuisje, windgong of kandelaar in elkaar. Zo maken de moeders kennis met verschillende kanten van techniek en delen ze de positieve ervaringen met hun kinderen. Ook als bedrijf heeft u een verantwoordelijkheid. Hoe zorgt u als bedrijf dat u ‘top of mind’ bent bij de ouders? Onze vereniging start meteen na de zomervakantie de voorbereidingen voor de Landelijke Dag van het Onderhoud, editie 2014. Mag ik met u afspreken dat u zowel met uw organisatie participeert, alsook uw kinderen een van de locaties laat bezoeken? Dan doe ik dat ook!

Waar veel ouders voorheen een nogal negatief beeld hadden van techniek, lijkt daar nu langzamerhand verandering in te komen.

Bas P. Kimpel Voorzitter

MaintNL 06 – 2013 33

033_MB_NVDO_Voorzitter.indd 33

19-06-13 09:47

Ieder zijn vak

Landmacht en industrie hebben elkaar nodig Defensie kan op onderhoudsvlak veel leren van de industrie. Maar andersom biedt Defensie ook mogelijkheden voor burgerbedrijven om hun horizon te verbreden. Kolonel Hans Damen en Kapitein Jeroen Wierenga zijn voor Land Maintenance Initiative aan het werk om het vertrouwen tussen de twee partijen op te bouwen. Het ultieme doel wordt altijd hoog in het vaandel gehouden: ‘Wij redden levens, dus onze mensen moeten materieel hebben dat werkt.’ Ingrid Rompa De uitbundige bos bloemen in het kantoor van Kolonel Hans Damen (52) op de Kromhoutkazerne in Utrecht springt meteen in het oog. In de hoek prijkt de vlag van het Materieellogistiek Commando Land. Sinds kort bekleedt hij de functie van eerste Commandant van de nieuwe eenheid. ‘Mijn huis staat ook vol prachtige boeketten’, vertelt hij enthousiast. ‘Ik vind het echt geweldig.’ Het is zelfs dubbel feest, want Damen is zeer recentelijk verkozen tot beste ambtenaar van 2013. Hij is blij en trots op deze titel. ‘Ik vond het al leuk dat ik genomineerd was. Het is echt erkenning voor het werk dat ik doe.’ Damen is in 1979 bij Defensie terechtgekomen. ‘Na een start als militair administrateur ben ik naar de Krijgsschool gegaan. Daarna heb ik voortdurend geswitcht tussen politiek-militaire banen en logistieke functies. Ik ben onder meer secretaris geweest van generaal Maarten Schouten, ik heb in Den Haag gewerkt voor minister Kamp, en in Brussel vervulde ik een aantal jaar de functie van militair diplomaat. Tussendoor had ik diverse logistieke banen. Af en toe in de staf, maar ook als Commandant van het Opleidingscentrum Logistiek en als waarnemend en plaatsvervangend Commandant van het Operationeel Ondersteunings Commando Land.’

Land Maintenance Initiative

Naast de verantwoordelijkheid voor het Materieellogistiek Commando van de

Landmacht, houdt Damen zich bezig met de reorganisatie van de materieellogistieke eenheden van de Koninklijke Landmacht. Kapitein Jeroen Wierenga (31) ondersteunt hem hierbij. Damen: ‘Ik had hulp nodig bij de reorganisatie. Jeroen is vervolgens bij me komen werken als projectsecretaris, en dat deed hij zó goed dat hij is gebleven. Samen met zijn collega René Braam is hij verantwoordelijk voor de draaischijf naar de industrie die we het Land Maintenance Initiative (LMI) noemen.’ Volgens Damen is Wierenga sterk analytisch. ‘Ik ben eigenzinnig en creatief, en hij weet dat heel sterk te vertalen in concrete zaken.’ Wierenga probeert op de achtergrond de touwtjes aan elkaar te knopen: ‘Ik zie mezelf meer als bruggenbouwer.’ Het klikte vrij snel tussen de heren. ‘Bij het sollicitatiegesprek ston-

den we binnen vijf minuten bij het whiteboard te tekenen’, lachen ze allebei. ‘We gingen meteen aan het werk.’

‘Een van mijn motto’s is serendipiteit: het vermogen dingen te ontdekken waar je niet naar op zoek was.’ Wierenga is in 2004 afgestudeerd als bedrijfskundige. Voordat hij in 2008 bij Defensie terechtkwam heeft hij bij Capgemini gewerkt als ICT-consultant. ‘Bij Defensie spelen gigantisch boeiende vraagstukken en je kunt er ook een stuk persoonlijk nut voor de maatschappij in gooien. Het is een grote organisatie met veel materieel dat onderhouden moet worden. De koppelvlakken tussen de diverse processen zijn met mijn bedrijfskundige achtergrond ontzettend interessant. Ik ben opgekomen voor het regiment technische troepen en daar komen al die koppelvlakken bij elkaar: financiële, logistieke en operationele processen. Het materieel moet beschikbaar zijn op het moment dat

In gesprek De vijf bedrijven waarmee het LMI is gestart zijn Dutch Defense Vehicle Systems, Scania Nederland, Thales Nederland, Van Halteren Defence en Rheinmetall MAN Military Vehicles Nederland. Wierenga: ‘We willen dit netwerk graag uitbreiden. We zijn al met een aantal andere bedrijven in gesprek die raakvlakken denken te hebben met de instandhouding binnen Defensie voor landgebonden systemen.’ De bedrijven komen met veel leuke ideeën, meldt Damen. ‘Ook met betrekking tot documentatie. Hoe kun je bijvoorbeeld zorgen dat de informatie over die enorme variëteit aan systemen bij de monteurs terechtkomt? Onder meer door die documentatie via iPads toegankelijk te maken. We zijn ook bezig met servicelogistiek. Hoe kunnen we de levering van reservedelen op een slimmere manier opzetten?’

34 MaintNL 06 – 2013

034_35_36_MD_NVDO-artikel.indd 34

19-06-13 09:47

Foto’s: Menno Ringnalda

Toen Wierenga (links) kwam solliciteren, klikte het al snel tussen hem en Damen. ‘Bij het sollicitatiegesprek stonden we binnen vijf minuten bij het whiteboard te tekenen. We gingen meteen aan het werk.’

collega’s het nodig hebben, dus je moet zorgen dat het onderhoud is uitgevoerd en de onderdelen hiervoor er op tijd zijn.’ Voor beide heren geldt dat werk en privé in elkaar overvloeien. Wierenga: ‘Waar ik hier over nadenk, daar denk ik thuis ook over na. Alleen de context is anders. Het gaat bij mij altijd over het zo efficiënt mogelijk organiseren van processen. Dat pas ik hier toe op onderhoud en thuis bijvoorbeeld op het huishouden. Het moet altijd beter, sneller, harder, hoger. Ik ben nooit tevreden.’ Damen houdt zich graag bezig met het bedenken en implementeren van innovaties en het zoeken van samenwerking met de buitenwereld. Bovendien is hij een van de voortrekkers op social media-gebied bij Defensie. Mede door zijn open en transparante houding won hij de Public Missionverkiezing van de beste ambtenaar van 2013. ‘Ik maak veel uren, maar ik vind het leuk’, glimlacht hij. ‘Ik vind het geweldig om te netwerken; mensen te ontmoeten en samen dingen te doen. Social media spelen hierbij een grote rol. Het is van belang dat we als Defensie midden in de maatschappij staan. Ons werk is niet altijd zichtbaar. Het speelt zich ver weg af of achter de scher-

men in Nederland, maar we doen ontzettend belangrijk werk. En daar moet je over vertellen. Be good and tell about it. Dat geldt zeker voor het werk van Defensie.’

Samenwerking

Om het werk goed te kunnen doen, moet zoveel mogelijk materieel gereed zijn om in te zetten bij oefeningen en missies, tegen de laagst mogelijke prijs. De Landmacht en de industrie hebben elkaar daarbij nodig, vindt Damen. Om een verdieping in de samenwerking te bereiken, is vorig jaar op initiatief van Commandant Landstrijd krachten, luitenant-generaal Mart de Kruif, het Land Maintenance Initiative gestart. ‘Wat je bij de Landmacht ziet, is dat wij veel en diverse uitrustingstukken hebben wapensystemen, verbindingssystemen, voertuigen - van klein tot groot. De producenten hiervan zitten vaak niet in Nederland. De Marine heeft echter al vierhonderd jaar een relatie met de industrie en bij de Luchtmacht zijn heel sterke banden met de leverancier van de hoofduitrustingsstukken. Vanuit de Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid (NIVD) werd de opmerking gemaakt dat het heel lastig is

om bij de Landmacht binnen te komen.’ Eerdere pogingen tot samenwerken zijn mislukt, vertelt Damen. ‘Doodgebloed is misschien een beter woord. Na veertien maanden is het de juristen niet gelukt een letter of intent op te stellen en toen zijn ze maar gestopt. Dat is blijkbaar niet de goede methode, dus nu doen we het anders.’ In december 2011 zijn nieuwe positieve intenties uitgesproken en heeft generaal De Kruif de industrie uitgedaagd met een voorstel te komen. Een half jaar later was er een voorstel een shared servicecenter op te richten. ‘Ik heb vervolgens de opdracht gekregen dat voorstel uit te werken. Ik zag zeker voordelen, maar ik vond het wel te beperkt. Er zijn ontzettend veel terreinen waarop je samen zou kunnen werken. Ik geloof erin dat je tijdens ontmoetingen en gesprekken de meest leuke dingen kunt ontdekken. Een van mijn motto’s is serendipiteit: het vermogen dingen te ontdekken waar je niet naar op zoek was.’ Het proces is vervolgens versneld door Defensie in de vorm van een diner. ‘We bouwen vooral aan het vertrouwen en de relatie’, legt Wierenga uit. ‘En wat elkaar verbindt is de inhoud; het vakmanschap. MaintNL 06 – 2013 35

034_35_36_MD_NVDO-artikel.indd 35

19-06-13 09:47

Ieder zijn vak Mensen willen graag over hun vak praten en sparren met elkaar. We bewandelen samen een pad zonder te weten hoe het loopt, en dat gaat goed. We noemen het daarom ook geen project, maar een programma.’

Instandhouding onderhoud Het uiteindelijke doel is de instandhouding van onderhoud. Damen: ‘Dat we het functioneren van onze systemen ook op langere termijn kunnen garanderen. Ik denk dat we een uitdaging hebben, onder andere door het dreigende gebrek aan technisch personeel. Dat gaat enorm spelen. Ook Defensie kent een lange periode van krimp en dat heeft ertoe geleid dat we vooral jonge mensen hebben moeten ontslaan. Wat we overhouden is burgerpersoneel van gemiddeld 55 jaar oud. Het is belangrijk op een slimme manier ons hele systeem toekomstbestendig maken. In 2022 hebben wij een personeelsprobleem, maar de industrie ook. En als je ook daarin kunt samenwerken, is dat heel goed.’

‘Mijn ultieme reden voor samenwerking is dat ik wil dat mijn collega’s overleven op het gevechtsveld.’ Defensie en industrie slaan de handen ineen op diverse terreinen. ‘We werken met het project Vrede en Veiligheid samen met ROC’s en mbo’s om technici binnen te halen. Op ROC’s worden op dit moment al

Damen en Wierenga strijden voor meer vertrouwen en samenwerking tussen Defensie en industrie. Als draaischijf naar de industrie is daarom het Land Maintenance Initiative (LMI) opgezet.

jongeren opgeleid. Die krijgen een militair diploma én een burgerdiploma. We halen de mensen een aantal jaar binnen als militair, en vervolgens zorgen we ervoor dat ze op een nette manier op de arbeidsmarkt komen. Een aantal van hen zal blijven, maar de meeste gaan na een jaar of acht terug naar de burgermaatschappij. We willen dat ze beter opgeleid naar buiten gaan dan dat ze zijn binnengekomen.’ Wierenga

Ultiem doel Damen en Wierenga genieten beide met volle teugen van hun werk. Dat steken ze niet onder stoelen of banken. ‘Het is heel breed en ontzettend leuk om te doen’, vertelt Damen enthousiast. ‘Niet iedereen is ervan overtuigd dat je de industrie moet binnenhalen, want dat wordt gezien als concurrentie. Maar wij zien ze als collega’s voor zover dat mogelijk is. Een derde wordt al uitbesteed, en samen kun je de zaak beter maken. En los van de redenen die ik eerder heb genoemd: uiteindelijk gaat het om gevechtskracht bij Defensie. Elke euro die ik niet hoef te besteden aan onderhoud kunnen we besteden aan het primaire product. Dus als we door slim samenwerken de kosten naar beneden kunnen brengen, wordt de BV Nederland er alleen maar beter van. De achterliggende processen kun je zo efficiënt mogelijk inrichten. Mijn ultieme reden is echter dat ik wil dat mijn collega’s overleven op het gevechtsveld. Ik moet er niet aan denken dat er iets misgaat met een systeem waardoor mensen overlijden. Wij redden levens, dus onze mensen moeten materieel hebben dat werkt. Het moet ze zo goed mogelijk beschermen en beveiligen en schieten op momenten dat het nodig is. Dát is mijn ultieme doel.’

vult aan: ‘Het is zelfs meer dan dat. Het is onderdeel van een team, arbeidsethos, discipline. Dat zijn kerncompetenties van personeel in ons bedrijf.’ Damen knikt: ‘We leren ze meer dan ‘alleen maar’ monteur zijn. Ik krijg regelmatig het verwijt dat we mensen wegkopen. Mijn antwoord is dan de vraag of bedrijven in de burgermaatschappij echt zitten te wachten op een 18-jarige met wilde haren. Wij hebben veel ervaring met het disciplineren van mensen. Dat is onze kracht en daar heeft iedereen profijt van.’ De samenwerking tussen Defensie en industrie heeft nog veel meer aspecten. Tijdens een bezoek aan het herstelpeloton van een pantserinfanteriebataljon is bijvoorbeeld uitgelegd hoe de Landmacht het onderhoud uitvoert. Ondanks de vele overeenkomsten blijkt onderhoud onder operationele omstandigheden te leiden tot andere eisen aan de monteurs, opleiding, organisatie en uitrusting. De overeenkomsten zijn voornamelijk te vinden in de uitvoering van het onderhoud op de kazerne. ‘Een goed voorbeeld van een samenwerkingsvorm is kennisuitwisseling over het pantservoertuig Boxer tussen de producent en de afdeling Techniek van het Materieellogistiek Commando’, aldus Damen. ‘Wij doen op deze manier kennis en kunde op, dus omgekeerd werkt het ook.’ n

36 MaintNL 06 – 2013

034_35_36_MD_NVDO-artikel.indd 36

19-06-13 09:47

Agenda

september 10 t/m 12 september Evenementenhal, Hardenberg www.evenementenhal.nl Installatie Vakbeurs Op de Installatie Vakbeurs Hardenberg kunnen ondernemers en relaties uit de installatie- en sanitairbranche elkaar ontmoeten. In combinatie met Installatie Vakbeurs Venray en Gorinchem is er een landelijke dekking, maar wel met een regionaal tintje. Op een zakelijke, professionele en gastvrije wijze kunt u informatie uitwisselen, contacten leggen en inspiratie en ideeën opdoen.

24 september Lindenhof, Delft www.tno.nl Implementatie van process intensification technologies Het symposium brengt leiders van de chemische industrie samen in een dynamische omgeving. Het thema is ‘het creëren van de toegevoegde waarde door middel van procesinnovatie’. Procesintensificatie (PI) heeft de chemische industrie veel te bieden: verhoogde efficiency, verbeterde procesveiligheid, kortere time-to-market en toegenomen flexibiliteit. Hoewel PI-technologieën al tientallen jaren bestaan, loopt de industriële toepassing achter. De integratie en intensificatie van chemische processen wordt geassocieerd met complexe uitdagingen van zowel technische als economische en culturele aard.

24 t/m 26 september Brabanthallen ’s-Hertogenbosch www.energievakbeurs.nl Energie 2013 Energie is de enige nationale vakbeurs gericht op energiebesparing en duurzame energie. Energie besparen is noodzakelijk en loont. Op Energie 2013 kunt u advies inwinnen, condities vergelijken en kennismaken met nieuwe oplossingen. Alles om te komen tot een betrouwbare, voordelige energielevering en een optimale verbruiksbesparing. Het aanbod op de beurs loopt uiteen van duurzaam bouwen tot biomassa en van windenergie tot decentrale energie.

25 september De Glazen Ruimte, Maarssen www.imaintain.info/prestatie iMaintain Prestatiemanagement: CaleidoSCOOP! Prestatiemanagement vertaalt de visie, missie en strategie van een project, team of organisatie naar succesfactoren en acties. Sturen op die succesfactoren en constant monitoren van de effecten ervan zorgt voor optimaal beheer van activiteiten en, nog belangrijker, van de prestaties van organisaties. Goed prestatiemanagement heeft

positieve effecten op de totale keten van assetmanager tot toeleverancier. Dit blijkt onder meer uit de Suto Benchmark 2013. Deze resultaten staan centraal tijdens het congres Prestatiemanagement CaleidoSCOOP!

27 september NVDO Verenigingsgebouw, Houten www.nvdo.nl Jongerenboardspel ‘Gedragkompas; Persoonlijke Effectiviteit’ Hoe vergroot je de effectiviteit van je team? Dat kan alleen maar als je persoonlijk effectief bent. Om je persoonlijke effectiviteit te vergroten is inzicht in jezelf nodig, laat het gedragkompas je daarbij helpen! Gedragskompas is een spel dat wordt gespeeld met kabouters als pionnen. Het bord is gebaseerd op Monopoly. Door het spelen van straten maak je kennis met methoden en technieken die je helpen je persoonlijke effectiviteit te vergroten. Speel en leer daarom mee met andere jonge onderhoudsprofessionals!

30 september t/m 4 oktober Jaarbeurs, Utrecht www.elektrotechniek-online.nl Elektrotechniek 2013 Elektrotechniek richt zich op de elektrotechnisch installateur en de industrie. Naast het aanbod van exposanten is er een breed inhoudelijk programma en zijn er presentaties binnen het beursthema ‘Slimmer Samen Werken’.

oktober 3 oktober Endress+Hauser, Naarden www.nl.endress.com Integratie van Asset Informatie Onderhoudsafdelingen worden steeds vaker geconfronteerd met kwaliteitsaudits om de voorgenomen activiteiten aan te kunnen tonen. In de dagelijkse praktijk wordt de informatie die hiervoor noodzakelijk is vanuit diverse systemen en papieren formulieren verzameld. Tijdens deze Endress+Hauser College-sessie besteden we uitgebreid aandacht aan de mogelijkheden die er zijn om informatie van instrumenten in uw systeem te integreren.

9 oktober GelreDome, Arnhem www.ibanx-hse.com Industry Event De veiligheid op uw plant verhogen begint met een strategische visie op HSE. Maar hoe vertaal je die visie naar alle lagen van de organisatie? De uitdaging is om de HSE spirit hoog te houden. Op het iBanx Industry Event 2013 delen experts hun kennis. MaintNL 06 – 2013

037_MH_NVDO_agenda.indd 37

19-06-13 09:47

Onderhoud en gebouwde omgeving

Vrijheid in contract maakt onderhoud resultaatgericht Opdrachtgevers moeten leren loslaten. Pas dan kan de aannemer zijn expertise optimaal inzetten en voelt hij zich gesteund door de opdrachtgever. In het gebouwonderhoud sijpelt deze gedachte steeds meer door, resulterend in prestatiecontracten voor vastgoedbeheer. Bij Rijkswaterstaat noemt men dit ‘Systeemgerichte Contractbeheersing’. Ingrid Rompa

Aart-Jan Kraakman, strategisch adviseur bij Royal HaskoningDHV, vertelt over de prestatiegerichte samenwerking in gebouwonderhoud die Rijkswaterstaat afsloot met de markt. ‘Vorig jaar juni is een prestatiecontract afgesloten vanuit Rijkswaterstaat Corporate Dienst met BAM Utiliteitsbouw en Imtech Building Services. Het gaat om het technisch beheer en onderhoud van 440 panden in Nederland op 140 locaties, zoals regionale kantoren, loodsen en steunpunten.’ Rijkswaterstaat wilde deze objecten op een professionele manier gaan beheren. ‘Daarbij was van belang naar een uniform proces te gaan en een efficiencyslag te maken, zowel in de uitvoering als in de kosten. Vervolgens is besloten in plaats van vele regionale contracten twee grote contracten af te sluiten voor technisch beheer in Noord- en Zuid-Nederland.’ BAM en Imtech zijn verantwoordelijk voor al het onderhoud. ‘Dat betekent klachten afhandelen, storingen oplossen, preventief onderhoud en alle vervangingen uitvoeren die de komende jaren nodig zijn.’ Dat laatste aspect zie je niet zo veel in de markt, licht Kraakman toe. ‘Over het algemeen zie je in prestatiebestekken dat men investeringen niet afprijst in de aanneemsom, maar per jaar apart berekent wat is overeengekomen met de opdrachtgever. Rijkswaterstaat heeft er bewust voor gekozen de aannemer te zien als expert die weet wat nodig is, en heeft op grond daarvan een prijs gemaakt voor het instandhouden van het gebouw. BAM en Imtech zijn dage-

lijks bezig met techniek en onderhoud, dus wie ben ik als opdrachtgever om te veronderstellen dat ik beter weet hoe het moet.’ Elke twee maanden krijgt men een vast deel van die aanneemsom betaald, legt Kraakman uit. ‘Rijkswaterstaat stelt dus de kaders - het kwaliteitsniveau, hersteltijden voor klachten en dergelijke - en hoe de aannemer dat realiseert qua onderhoudsstrategie en keuzes is aan hem.’

Bewuste keuze

Voor deze manier van werken is heel bewust gekozen. ‘Vervolgens speelt nog wel de vraag hoe je als opdrachtgever in control blijft. Daarbij hebben we de keuze gemaakt niet alle producten en locaties elk jaar te inspecteren, maar ervan uit te gaan dat de aannemer op een uniforme, transparante en aantoonbare wijze werkt door gebruik te maken van een gedocumenteerd kwaliteitssysteem. Rijkswaterstaat toetst vervolgens op de goede werking van dat kwaliteitssysteem en de betrouwbaarheid van de gegevens die daaruit voortvloeien, door middel van audits en procestoetsen. Het voordeel daarvan is dat je niet gaat sturen op het primaire proces van de aannemer maar op de beheersing, en dat je daardoor beter in je rol en verantwoordelijkheid blijft zonder de ‘grip’ te verliezen. Bovendien hoef je wat minder fte’s in te zetten omdat de wijze van procesbeheersing voor elke locatie redelijk gelijk is. Wanneer het proces beheerst verloopt, zal de uitkomst constant zijn en is het aanne-

melijk dat de uitkomsten hetzelfde blijven. We gaan dus veel meer uit van hoe iets tot stand komt dan dat je alleen maar kijkt naar het eindresultaat.’ Deze werkwijze heet Systeemgerichte Contractbeheersing, vertelt Kraakman. ‘Het is een methodiek die binnen Rijkswaterstaat al langer bekend is en veel wordt toegepast in de infrastructuur (GWW, red.). Voor die sector is het niet vreemd, maar voor het domein Vastgoed is het voor het eerst dat op deze schaal Systeemgerichte Contractbeheersing wordt toegepast in het onderhoud. De basis waarop wordt samengewerkt, is vertrouwen. Op de traditionele manier begin je met wantrouwen en kun je vertrouwen verdienen als je het goed doet. Dat gaat nu anders.’

‘We gaan veel meer uit van hoe iets tot stand komt dan dat je alleen maar kijkt naar het eindresultaat.’ Samenwerkingsvaardigheden Deze manier van werken betekent overigens wel dat over de samenwerking moet worden gepraat: ‘Wat vind je belangrijk in de samenwerkingsrelatie, wat schaadt het vertrouwen et cetera. Dat is heel interessant, want vaak hebben de mensen die aan tafel zitten een technische achtergrond en die hebben in de opleiding niet geleerd de meer ‘softe’ thema’s als samenwerking bespreekbaar te maken. Ze zijn over het algemeen allemaal lekker rationeel en oplossingsgericht, hetgeen een kwaliteit is die zeker niet verloren mag gaan. Maar het mag en moet worden aangevuld met samenwerkingsvaardigheden.’ Om die reden vindt op verschillende niveaus overleg plaats, aldus Kraakman.

38 MaintNL 06 – 2013

038_39_41_MS__NVDO-artikel.indd 38

19-06-13 09:46

Rijkswaterstaat Corporate Dienst heeft een prestatiecontract afgesloten met BAM Utiliteitsbouw en Imtech Building Services. Rijkswaterstaat heeft er bewust voor gekozen de aannemer te zien als expert die weet wat nodig is, en op grond daarvan wordt een prijs bepaald voor het instandhouden van de gebouwen, zoals zoutloodsen

‘Op operationeel niveau hebben we een managementstatement gemaakt. Dat helpt wel om elkaar op een gegeven moment aan te spreken op bepaalde afspraken en gedrag. Je hebt iets in handen waar je je samen op kunt richten.’ Volgens Kraakman zijn er in de beginfase de normale hobbeltjes geweest. ‘Maar we zitten nu op een niveau dat we de doelen voor Rijkswaterstaat goed in beeld hebben en gaan bereiken, samen met BAM en Imtech. Van opdrachtgeverzijde zijn we zeker tevreden met waar we nu staan.’

Zorg voor bestaand vastgoed

Frank Jansen van BAM Gebouwbeheer ziet het aandeel van prestatiecontracten in de bouw

groeien, met Systeemgericht Contractbeheer als goed voorbeeld. ‘Onze focus ligt op de zorg voor bestaand vastgoed’, licht hij toe. ‘De nieuwbouwopgaven in Nederland lopen serieus terug en veel bedrijven hebben daar last van. Bijkomend effect - en voor ons een voordeel - is dat beheer en onderhoud in de bebouwde omgeving steeds belangrijker worden.’ BAM Gebouwbeheer werkt veel met prestatiecontracten. ‘De contracten zijn iedere keer weer specifiek, en ook de methode die de klant gebruikt om de prestatie te meten is zeer klantspecifiek’, legt Jansen uit. Hij haalt het Systeemgericht Contractbeheer aan dat wordt gebruikt bij Rijkswaterstaat. ‘Deze vorm, ontstaan vanuit de sector infra,

werd nog niet eerder toegepast in de gebouwde omgeving. Voor ons was dat echt een leerproces en een investering, mede omdat je elke processtap richting bepaalde prestaties moet aantonen.’

Wat belangrijk is bij prestatiecontracten is vertrouwen en ook dat is een leerproces. Aannemers - met name de echte bouwers denken daar vaak wat makkelijk over. Jansen: ‘Inmiddels zijn we er als BAM Gebouwbeheer goed in, maar dat heeft wel MaintNL 06 – 2013 39

038_39_41_MS__NVDO-artikel.indd 39

19-06-13 09:46

Conditiebewaking Veiligheid Maintenance Expertise - Techniek Netwerk en?

aan! e j d l Me o.nl d v n . w ww schap at

> lidma

Deel kennis en ervaring >> word lid! Ervaar netwerken in groter verband

De Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud

houdsprofessionals biedt de NVDO een ongeëvenaard

(NVDO) is de toonaangevende branchevereniging op het

netwerk van branchegenoten. De NVDO kent diverse bran-

gebied van onderhoud. Het overdragen van kennis en het

che- en aspectgerichte secties en regionale kringen. De

realiseren en in stand houden van het grootste onder-

vereniging draagt bij aan (wetenschappelijk) on-

houdsnetwerk van Europa, ziet de NVDO als belangrijke

derzoek en brengt trends, ontwikkelingen en visies

doelstelling. Met een groeiend aantal leden van onder-

binnen de branche in kaart.

Lidmaatschap van de NVDO biedt vele voordelen • • • • • • • • • •

Professioneel netwerk op het gebied van onderhoud Kringbijeenkomsten en seminars over specifieke thema’s Cursussen over onderhoudsmanagement Studiedagen met actuele thema’s Secties en werkgroepen gericht op specifieke onderhoudsaspecten Vacaturebank Lidmaatschap van de NVDO Group op LinkedIn (wetenschappelijke) Onderzoeken NVDO Corrosie Helpdesk Jongerenboard

• • • •

NVDO Onderhoudskompas Platform Materiaalkunde (wetenschappelijke) publicaties, waaronder Visiedocumenten Kortingen op ons cursusaanbod van de NVDO Maintenance Academy • Korting op NVDO-studiedagen • (gratis) abonnement op de vakbladen iMaintain/MaintNL en MaintWorld Asset Management, Duurzaamheid en Veiligheid zijn belangrijke thema’s waaraan de NVDO regelmatig en in breder verband aandacht besteedt!

Ga naar www.nvdo.nl en meld je aan... NVDO - Lange Schaft 7G - 3991 AP Houten | Postbus 138 - 3990 DC Houten Telefoon 030 - 634 60 40 | Fax 030 - 634 60 41 | E-mail info@nvdo.nl | www.nvdo.nl

040_MG_basis.indd 40

19-06-13 09:46

wat energie en tijd gekost.’ Dat heeft mede te maken met de historie, meent hij. ‘Aannemers hebben jarenlang projecten gebouwd, daarna zijn we dat bouwen gaan combineren met ontwerpen, en uiteindelijk zitten we nu in een fase waarin we ook het beheer en onderhoud voor onze rekening nemen. Met name dat laatste is een heel ander vak. Daarbij gaat het om processen en niet om projecten, en dat is echt anders. Dat zijn we aan het ontdekken en aan het leren.’ Bij zowel opdrachtgever als opdrachtnemer verandert er veel in de wereld van beheer en onderhoud. Ook voor het betrokken personeel. ‘Bij de opdrachtgeverkant zien wij met regelmaat dat het outsourcen van beheer en onderhoud serieuze consequenties heeft voor de organisatie. Omdat expertise ‘van buiten’ wordt gehaald, worden organisaties aan de opdrachtgeverkant vaak anders ingericht en kleiner. Dat is niet altijd even leuk voor de mensen die daar werken. Voor ons is het echter een positieve verandering, want wij kunnen onze toegevoegde waarde echt bewijzen. Er wordt onder meer een beroep gedaan op de flexibiliteit van onze eigen

medewerkers, omdat we veel meer servicegericht moeten acteren, dus daar moet je je mensen op selecteren.’ Volgens Jansen zijn er mensen die denken in processen, en mensen die denken in projecten. ‘In de wereld van beheer en onderhoud komen lange looptijden voor en zijn processen leidend. Medewerkers die uit een projectomgeving komen, hebben soms moeite dit op te pakken. Bij deze nieuwe manier van werken hebben we dus ook andere mensen nodig; andere competenties et cetera. Onze medewerkers worden nu onder meer getraind, bijgeschoold, en ze krijgen workshops.’

Vrijheid

Het systeemgerichte contractbeheer heeft voor- en nadelen, meent Jansen. ‘Het geeft aan de ene kant veel vrijheid. De opdrachtgever zegt immers: de expertise zit in de marktpartij, dus jullie mogen zeggen hoe het moet. Omgaan met die vrijheid brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee en omgaan met die vrijheid is best lastig, omdat we gewend zijn vanuit de pro-

jectenomgeving binnen andere kaders te werken en met andere controlemechanismen te worden geconfronteerd. Uiteindelijk heeft het voor de aannemer veel voordelen, want Systeemgericht Contractbeheer dwingt je bij iedere stap goed na te denken en te meten. Ons bedrijfsproces is daarom continu aan het verbeteren en dat gaat heel goed. Onze opdrachtgevers plukken daar mede de vruchten van.’ Wat belangrijk is bij prestatiecontracten is vertrouwen en ook dat is een leerproces, meent Jansen. ‘De opdrachtgever moet alles uit handen durven geven, zodat hij zich kan richten op zijn core-business. Als opdrachtnemer moet je dat juist durven beetpakken.’ Jansen ziet beheer en onderhoud als een echte uitdaging. ‘In de veranderende wereld van nu mag de waardering voor mensen die actief zijn in het beheer en onderhoud wel toenemen. Beheer en onderhoud worden steeds belangrijker. Bovendien is het hartstikke leuk om in de wereld van een ander te mogen bewegen en daarvoor zorg te mogen dragen, zodat de organisatie van onze opdrachtgevers kan excelleren.’ n MaintNL 06 – 2013 41

038_39_41_MS__NVDO-artikel.indd 41

19-06-13 09:46

Column Innovatiemantra Als de vertegenwoordigers van de industrie het echt niet meer weten, hebben ze altijd nog één troef in handen: innovatie. Ik geef even een voorbeeld. De technische branches kampen met tekorten aan goed opgeleid personeel, maar innovatie kan ons helpen. Als we slimmer werken, kunnen we immers meer werk verzetten met minder mensen. Of; een groot deel van de industrie vertrekt naar de lagelonenlanden, maar als we maar genoeg innovatieve producten maken, blijven ze interessant. Zelfs als de kostprijs hoger is. En als ze het zelf niet kunnen, dan hopen ze dat in ieder geval hun contractors met innovatieve oplossingen komen. Inmiddels worden DBFMO-contracten afgesloten die de aannemers ertoe moeten ‘verleiden’ om hun innovatieve ideeën op tafel te gooien. Klinkt toch goed: het beste idee wordt beloond en de andere goede ideeën kun je vervolgens ook nog meenemen in het ontwerp. Want denk maar niet dat er iemand zich ook maar iets aantrekt van intellectueel eigendom. Denk je echt dat aannemers daarin trappen? Nu had ik ook zo’n klant die dacht dat ketensamenwerking wel wat voor mij zou zijn. Hij wilde een innovatiecluster samenstellen waarbij iedere deelnemer zijn eigen expertise zou inzetten om zijn probleem te adresseren. Heel toevallig had ik niet heel lang geleden een vmbo-student nog een opdracht gegeven voor een concurrentieonderzoek en dat lijstje kwam aardig overeen met het techniekcluster van mijn klant. Dus samenwerken ... Ik dacht het niet. Bovendien heb ik wel andere dingen aan mijn hoofd. Zoals u wellicht weet, heb ik net weer een drietal nieuwe medewerkers in dienst genomen en nu is er mot op de werkvloer. Ik heb mijn middelmanagement ter verantwoording geroepen en nu blijkt dat mijn bezui-

nigingsplannen ietwat anders uitpakken dan ik had gehoopt. Simpel gezegd had ik mijn managers gevraagd de opengevallen contracten te heronderhandelen om daar minstens tien procent van de kostprijs van af te krijgen. Daarnaast moest ook de werkvloer deze percentages halen aan efficiencywinst of kostenverlaging. Nu begrijpt mijn vaste ploeg direct wat ik bedoel: scherp inkopen, minder voorraden, een strakkere urenregistratie, loonmatiging of meer van zulke besparingen. Maar de nieuwen begonnen al snel het innovatiemantra te lispelen. Sterker nog: eentje had zelfs al een idee dat me ‘maar’ een halve ton zou kosten, maar dat binnen het jaar was terugverdiend. Je kan me veel vertellen, maar momenteel weet ik nog niet eens of mijn bedrijf over een jaar nog bestaat. Dus om dan maar even een mep geld uit te geven ... Bovendien werd ik een beetje achterdochtig van zijn idee. Vooral omdat toen ik even doorvroeg het niet alleen een geldbesparing zou opleveren, maar ik ook drie fulltime krachten minder in dienst zou hoeven hebben. Ik wil niet veel zeggen, maar daarmee zou hij in zijn eigen vlees snijden, want raad eens wie er nog geen vast contract heeft? Inmiddels ben ik eigenlijk wel een beetje benieuwd geworden welke oplossing die nieuwe medewerker dan heeft bedacht. Straks gaat hij naar mijn concurrenten om die een stukje wijzer te maken. Toch maar eens vragen hoe dat nu ook alweer zit met intellectueel eigendom. Want hij heeft het tenslotte binnen mijn bedrijf, in mijn tijd bedacht. Als hij nu eens tien procent van die halve ton af kan krijgen, kunnen we misschien toch nog wel wat voor elkaar betekenen.

Je kan me veel vertellen, maar momenteel weet ik nog niet eens of mijn bedrijf over een jaar nog bestaat.

Ing. Frans Stokbrood Directeur FS Virtual Enterprise

42 MaintNL 06 – 2013

042_MF_NVDO-Column.indd 42

19-06-13 09:46

Cursussen

Kennis is onze kracht! Inschrijven kan eenvoudig via de Maintenance Academy op www.nvdo.nl Locatie: NVDO Verenigingsgebouw, Houten 4 en 5 september Montage en Demontage van Lagers Kennis hebben van de direct beïnvloedbare factoren kan direct resulteren in standtijdverlenging van (vaak de meest kritisch onderdelen van uw installatie) de lagers en een hogere betrouwbaarheid van uw installatie. Begrippen als belasting, rollichamen, draagvermogen, toerental en speling worden uitvoerig behandeld. Dit is de basis van de wentellagertechniek. Wat is de functie van de kooi en welke soorten kunnen we onderscheiden? U maakt kennis met het ISO-passingstelsel. Uiteraard gaan we uitgebreid in op de verschillende typen wentellagers. U ziet hoe lagers zijn opgebouwd en hoe specifieke kenmerken hen geschikt maken voor verschillende applicaties. Deze opleiding bevat naast een theoretisch deel ook een, op deze kennis gebaseerd, praktisch deel. De deelnemers worden in deze tweedaagse training in staat gesteld de problemen, verbonden aan het gebruik van lagers, te begrijpen en de verschillende lagertypen en –aanduidingen te herkennen. Daarnaast raken de deelnemers vertrouwd met de juiste en veilige gereedschappen voor de verschillende montage- en demontagemethoden en het smeren van lagers. Ze zullen ook beter in staat zijn lagerschades te analyseren en te voorkomen. Na de praktische oefeningen zullen de deelnemers de materie echt beheersen!

Onderwerpen • L agertechnologie, de verschillende materialen, loopbaancontacten, draaggetallen en toerentallen • Wentellageraanduidingen, wat betekenen alle cijfers en letters • Lagerkarakteristieken, welk type lager voor welke toepassing en waarom • Passingen en toleranties, aan welke afmetingen dient het lager te voldoen • Monteren en demonteren van lagers op een juiste en veilige methode • Lagersmering en methodes, welk vet, nasmeerinterval en nasmeerhoeveelheid • Lagerschadeanalyse en hoe dit te voorkomen

11, 12 en 13 september Werkvoorbereiding van Onderhoudswerkzaamheden Het doel van de cursus is te leren om op een verantwoorde en efficiënte manier om te gaan met het werkvoorbereidings- en planningsproces en daarnaast inzicht te krijgen in de complexiteit en toegevoegde waarde van de werkvoorbereidingsfunctie.

18 september Storingsanalyse, maar dan Anders! De NVDO cursus ‘Storingsanalyse, maar dan Anders!’ biedt deelnemers een complete aanpak voor het effectief en efficiënt oplossen van storingen. Deelnemers worden getraind in een stap voor stap-aanpak, een systematische manier van denken voor het analyseren en oplossen van storingen.

Onderwerpen Tijdens deze eendaagse cursus worden eigen ervaringen uitgewisseld. De deelnemers krijgen een beeld van hun huidige werkwijze bij het analyseren van storingen. Vervolgens wordt stap voor stap een systematische aanpak voor storingsanalyse getraind. Daarbij worden korte stukken theorie steeds afgewisseld met vele praktische voorbeelden en oefeningen om vaardigheid te ontwikkelen in een kritische aanpak.

19 en 20 september Onderhoudsconcepten op basis van Risico! De deelnemer wordt in deze cursus meegenomen in een proces dat start bij het vaststellen van onderhoudsdoelstellingen en leidt tot een geoptimaliseerd onderhoudsconcept op basis van risico. Daarnaast zal duidelijk worden dat een onderhoudsconcept niet statisch is en continu onderhevig is aan veranderende factoren zoals onder andere het gebruik van de installatie, de economische situatie en weten regelgeving. Centraal in dit proces staat het risicodenken. De behandelde methodiek is algemeen toepasbaar en niet afhankelijk van bepaalde typen installaties. Het proces om tot een onderhoudsconcept op basis van risico te komen is generiek en toepasbaar in alle markten waarin technisch onderhoud gepleegd wordt. Een belangrijke methodiek is de FMECA (Failure Mode, Effects and Criticality Analysis). De FMECA ondersteunt het denken in termen van risico’s en helpt u het onderhoud in uw organisatie naar een hoger plan te tillen.

Onderwerpen • Het herkennen en formuleren van bedrijfsdoelstellingen • Het definiëren van risico’s • Verschillende methodieken van risicoanalyses (een voorbeeld: FMECA) • Opstellen van een onderhoudsconcept naar aanleiding van de risicoanalyse • Optimaliseren van onderhoudsconcepten Een goed onderhoudsconcept bestaat uit onderhoudsactiviteiten waarmee geïnventariseerde risico’s kunnen worden beheerst. De cursus ‘Onderhoudsconcepten op basis van Risico’ is ook geschikt als incompany. Bij tenminste acht deelnemers wordt de cursus op locatie gegeven.

MaintNL 06 – 2013 43

043_MI_NVDO_cursussen.indd 43

19-06-13 09:45

Nieuws

Sterke chemiesector meerjarig onder druk De Nederlandse chemie presteerde in 2012, ondanks de zwakke economische omstandigheden, in Europa sterk. De productie nam toe met ruim 5 procent, terwijl de Europese chemie kromp met 1,5 procent. Deze prestatie vasthouden wordt moeilijk, zo niet onmogelijk: de vraag vanuit Europa krimpt dit jaar en ontwikkelt zich de komende jaren naar verwachting zwak tot matig. Voor de Nederlandse chemie wordt voor 2013 een productiekrimp van 3 procent verwacht en een stabilisatie in 2014. Bovendien staat de concurrentiepositie van de Europese chemie onder druk. De overheersende factor hierin is de beschikbaarheid van goedkoop schaliegas in de VS. Positief voor de Nederlandse chemie op (mid-

del)lange termijn is de sterke positie (geclusterd en vanuit logistiek oogpunt gunstig gelegen) binnen Europa, waardoor de Nederlandse chemie bin-

Topsectoren goed voor driekwart octrooiaanvragen Bedrijven binnen de zogenoemde topsectoren zijn samen goed voor 73 procent van de octrooiaanvragen. Van het totale aantal octrooiaanvragende bedrijven maken zij 41 procent uit. Dat blijkt uit recent onderzoek van Panteia/EIM. In de periode 2006-2010 zijn in Nederland 35.052 octrooien aangevraagd door 5.186 bedrijven en instellingen. Cijfers over 2010 zijn de meest recente, omdat bij octrooiaanvragen een geheimhoudingsperiode van minimaal achttien maanden geldt. Bedrijven uit de negen door de overheid aangewezen topsectoren vragen dus relatief veel octrooien aan ten opzichte van ondernemingen die hier niet toe gerekend worden. Een aanzienlijk gedeelte is afkomstig van grote concerns. Philips is met ruim achtduizend octrooiaanvragen verantwoordelijk voor bijna een kwart van alle aanvragen in Nederland. De top tien bestaat verder uit NXP, Schlumberger, Shell, DSM, TNO, ASML, Sabic, Unilever en Akzo Nobel. De topsector hightech systemen en materialen levert de meeste octrooiaanvragen op, op de voet gevolgd door de sector chemie. De provincies ZuidHolland, Overijssel en Noord-Brabant herbergen hoge concentraties octrooiaanvragende bedrijven. Dit is deels te danken aan de aanwezigheid van een technische universiteit in deze regio’s. Ook hebben Zuid-Holland en NoordBrabant met onder meer Shell, TNO, Unilever, Philip en ASML veel bedrijven in huis die een enorm deel van de octrooiaanvragen voor hun rekening nemen. Opvallend is dat bijna de helft van de bedrijven dat octrooien aanvraagt, bestaat uit ondernemingen met minder dan tien werknemers. Dit geldt vooral voor de creatieve industrie en de energie. Op het gebied van merkaanvragen zijn de topsectoren minder goed vertegenwoordigd. Bijna driekwart van alle aanvragen is afkomstig van ondernemingen die buiten de topsectoren vallen. De top drie van merkaanvragende bedrijven bestaat uit Unilever, Philips en DSM. Het topsectorenbeleid, dat in 2010 werd ingezet, is erop gericht om de sectoren waarin Nederland wereldwijd uitblinkt, verder uit te bouwen.

nen Europa marktaandeel kan winnen. Nederland is niet immuun voor de druk die de Europese chemie ondervindt, zoals recent nog bleek uit de reorganisatieplannen van Sabic. De positie van Nederland is Europees gezien echter relatief sterk. Dit is met name te danken aan de geografisch gunstig gelegen clusters met relatief veel capaciteit. Dit maakt een verdere stijging van het marktaandeel van de Nederlandse chemie in de Europese productie de komende jaren waarschijnlijk. 2013 wordt echter een krimpjaar door de recessie in de eurozone. Het productievolume van de chemie daalt naar verwachting met 3 procent, de prijzen zijn gemiddeld stabiel tot licht dalend. Voor 2014 wordt een stabilisatie van de productie verwacht en vooralsnog wordt gerekend op beperkte groei in de periode erna. Groei wordt vaak verwacht vanuit de export, maar verdere groei van Nederlandse chemieproducten is geen vanzelfsprekendheid. De chemie is traditioneel wel een zeer exportgerichte sector, maar de laatste tien jaar groeide de binnenlandse afzet sneller. De exportmarkten waar de Nederlandse chemie in aandeel wist te groeien, zijn nu krimpende of langzaam groeiende markten als Frankrijk en Italië. Tweederde van de export gaat naar West-Europa, naar Azië circa 8 procent. Juist daar kan nog groei gerealiseerd worden.

44 MaintNL 06 – 2013

044_45_MJ_NVDO_neuws.indd 44

19-06-13 09:45

Nieuws

‘Actieve brug’ houdt het wegennet betaalbaar Als we door zout aangetaste bruggen op de traditionele manier blijven repareren, hebben we over dertig jaar jaarlijks tweeduizend gesloten bruggen. Maar zetten we bruggen onder een spanning vergelijkbaar met die in een fietslampje, dan halveert dat aantal. Dat stelt TNO. ‘De reusachtige reparatiegolf staat nu te beginnen, want meer dan de helft van onze bruggen is gebouwd rond de jaren 70’, zegt prof. dr. Rob Polder van TNO in Delft. ‘Chloride uit strooizout tast gemiddeld in veertig jaar één op de twintig bruggen aan. In zeventig jaar is de helft van de bruggen de dupe. Door de verzilting gaat de stalen bewapening roesten, waardoor de brug verzwakt. En bij de Hollandse Brug hebben we gezien wat dichte bruggen voor een economie kunnen betekenen.’ Als we de reparatiegolf met de traditionele betonschade reparaties gaan aanpakken, zal het in de toekomst uit de hand lopen. Uit evaluatie van honderden bruggen en andere constructies in Europa en Nederland is gebleken dat een traditionele reparatie de levensduur maar gemiddeld tien jaar verlengt, waarna opnieuw repa-

Nederlandse universiteiten blijven hoog scoren Vijf Nederlandse universiteiten staan opnieuw in de top 100 van universiteiten met de beste reputatie ter wereld. Dat blijkt uit de ‘World Reputation Rankings ’van het Britse tijdschrift Times Higher Education. De TU Delft scoort van de Nederlandse universiteiten net als vorig jaar het hoogst. Vanaf de vijftigste plek geeft de lijst geen exacte rang per universiteit, maar zijn de universiteiten per tien alfabetisch gerangschikt. Delft staat op plek 51-60, gevolgd door de Universiteit van Leiden op plek 61-70, twintig plekken hoger dan vorig jaar. De universiteit van Amsterdam moet het doen met plek 81-90, een rang lager dan een jaar eerder. Verder staan ook de universiteiten van Utrecht (80-89) en Wageningen (91-100) in de lijst. De komende jaren wordt daling verwacht, gezien de massale investeringen in hoger onderwijs door Aziatische landen. Volgens de Brusselse economische denktank Brueghel, weet de Europese wetenschap geen gelijke tred te houden met de Aziatische, omdat Europa meer naar binnen gekeerd is dan bijvoorbeeld Amerikaanse universiteiten.

ratie nodig is. Daarentegen levert een innovatieve elektrische reparatiemethode van TNO een brug die minstens 25 jaar en wellicht zelfs nog langer vrij van corrosie blijft. Polder legt uit: ‘We verwijderen alleen het loszittend beton, vullen de gaten op met nieuw beton en verbinden een elektrode op het brugoppervlak vervolgens met een pluspool van een batterij. De bewapening gaat aan de minpool. Zo activeren we de brug. Een spanning van 1,5 Volt, dat is

fietslampjessterkte, is voldoende om corrosie heel drastisch af te remmen.’ Omdat de reparatie heel eenvoudig is, is hij ook goedkoop. ‘Maar je moet wel twee keer per jaar even de brug controleren.’ Bij een traditionele betonschadereparatie hakt men al het met chloride aangetaste beton weg. Ze spuiten de stalen bewapening met gritstralen grondig schoon. Ten slotte storten ze alle open plekken weer met nieuw, schoon beton vol.

MaintNL 06 – 2013 45

044_45_MJ_NVDO_neuws.indd 45

19-06-13 09:45

Infra

‘NS pleegde geen dagelijks onderhoud aan Fyra’ Op 9 december 2012 zijn de eerste Fyra-treinen gaan rijden tussen Amsterdam en Brussel. Sindsdien is het aantal vertragingen en uitvallende treinen niet van de lucht. Technische problemen kenmerken het traject, wat door het winterse weer tot een hoogtepunt kwam. Licht aan het eind van de tunnel is er blijkbaar niet: de Fyra stopt definitief met rijden. Elise Quaden De Belgische spoorwegen NMBS trokken als eerste de stekker uit de Fyra. Niet snel daarna volgde de NS. Alhoewel het Nederlandse kabinet in eerste instantie nog voorzichtig was en de hogesnelheidstrein niet meteen wilde afschrijven, staat het inmiddels achter dit besluit. De Fyra, en dan specifiek het type V250 van de Italiaanse treinbouwer AnsalsoBreda, gaat definitief niet meer rijden tussen Nederland en België. Ondertussen is de kritiek van de Italianen aan het adres van NS niet van de lucht. Alle misère rond de trein zou aan

henzelf te wijten zijn. AnsaldoBreda verwijt NS onder andere gebrekkig onderhoud.

Sneeuwval De Italianen zijn zich van geen kwaad bewust en beweren een deugdelijke trein te hebben afgeleverd. Op een persconferentie in Napels gaf het overigens noodlijdende bedrijf de NS en de Belgische NMBS de schuld van de problemen. ‘De verklaringen uit Nederland en België zijn schandalig’, zei topman Manfelotto van AnsaldoBreda. Volgens hem werkten de Nederlanders en de Belgen tij-

dens de fabricage van de hogesnelheidstrein niet goed samen. ‘Het systeem waarmee onze trein moest communiceren, moest voldoen aan de eisen van twee verschillende landen. Daardoor werd het nog moeilijker.’ Het bedrijf verwijt de beide spoorwegen ook dat ze geen dagelijks onderhoud pleegden tijdens de sneeuwval in januari, terwijl dat wel was aanbevolen. Topman Manfelotto herhaalde de beschuldiging dat de NS bovendien veel te hard door de sneeuw reed. De Italiaanse Fyra-treinen werden half januari stilgezet, nadat ze beschadigd waren geraakt door het winterse weer. AnsaldoBreda wil nog steeds alle problemen met de Fyra’s oplossen. Ook kondigde het aan alle geleden schade te zullen verhalen op de NS en de NMBS.

Spoorkennis Voormalig NS-medewerkers deden tegen de Volkskrant een boekje open over het

46 MaintNL 06 – 2013

046_47_MQ__NVDO-artikel.indd 46

19-06-13 09:45

D m c v D k n k c Z

Voormalig NS-medewerkers deden tegen de Volkskrant een boekje open over het beleid bij NS. Ze schetsen een beeld van een staatsbedrijf waar managers met geringe inhoudelijke spoorkennis zich niet laten corrigeren door hun eigen vakmensen.

beleid bij NS. Ze schetsen een beeld van een staatsbedrijf waar managers met geringe inhoudelijke spoorkennis zich niet laten corrigeren door hun eigen vakmensen. De blunders bij de aanschaf van de Fyra zouden typerend zijn voor de spoorwegen. Ook de innige betrekkingen tussen de NS en het ministerie van Infrastructuur zijn onderwerp van kritiek. Juist omdat het ministerie de NS vrijwel altijd te hulp schiet zodra het spoorbedrijf door eigen falen in de knel komt, wordt falend beleid bij de spoorwegen niet vroegtijdig gecorrigeerd, aldus de oudNS’ers. Technici die de directie al voor de aankoop van de trein waarschuwden voor de reputatie van AnsaldoBreda, zijn stelselmatig genegeerd.

Eén stem Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Wilma Mansveld is inmiddels in Brussel geweest om te praten met de Belgische spoorminister Jean-Pascal Labille. De Belgische overheid en vervoerder NMBS willen samen met Nederland een oplossing vinden voor de reizigers. ‘Er is één gemeenschappelijke prioriteit: een kwalitatief goede en structurele verbinding

tussen Nederland en België. Dat onderkennen alle partijen’, lichtte de woordvoerster van Labille toe. Er is geen termijn gesteld waarbinnen er een oplossing gevonden moet zijn. ‘Zo spoedig mogelijk.’

Alhoewel het Nederlandse kabinet in eerste instantie nog voorzichtig was en de hogesnelheidstrein niet meteen wilde afschrijven, staat het inmiddels achter dit besluit. Een quick fix is om de intercity tussen Den Haag en Brussel vaker te laten rijden. Tot oktober mag de NS gaan nadenken over een langetermijnoplossing. Daarin speelt mee of de NS het alleenrecht behoudt op de hogesnelheidslijn, of dat andere vervoerders ook diensten mogen gaan aanbieden. De partijen zijn het er ook over eens om in de toekomst meer met één stem te spreken, aldus de woordvoerster. Het eenzijdige

besluit van de NMBS om te stoppen met de Fyra, viel in Nederland niet overal in goede aarde.

Enquête Ondertussen vraagt de politiek zich af hoe het zover heeft kunnen komen. Miljoenen verspilde euro’s zijn gemoeid met de Fyra. Een parlementaire enquête moet opheldering bieden, al is niet iedereen overtuigd van het nut. PvdA-senator Adri Duivesteijn noemt de enquête ‘een zoethoudertje’, dat alleen dient ‘om de bevolking te laten zien dat het probleem serieus wordt genomen.’ Duivesteijn leidde als Tweede Kamerlid in 2004 een parlementair onderzoek naar de rol van de politiek bij grote infrastructurele projecten. De conclusie luidde dat de Kamer haar eigen onderzoeksfunctie flink zou moeten versterken om haar controlerende rol beter te kunnen vervullen. Daar is volgens de PvdA’er weinig van terechtgekomen. ‘De onderzoeksfunctie van de Kamer is sinds ons rapport nog steeds onder de maat. Dan kun je nu toch niet zeggen: verrek, er is met de Fyra iets niet goed gegaan, laten we onderzoeken hoe dat kan.’ n MaintNL 06 – 2013 47

046_47_MQ__NVDO-artikel.indd 47

19-06-13 09:45

Informatie en onderhoud

Standaardisatie en statistiek leveren geld op Statistiek, data-integratie, standaardisatie en artikelstamgegevens: het klinkt als droge kost, maar maintenance engineers smullen ervan. Tenminste, dat zouden ze moeten doen. Want een goede data-analyse geeft niet alleen inzicht in het faalgedrag van assets, het levert uiteindelijk ook geld op. David van Baarle Hoe betrouwbaar zijn de beweringen die dagelijks in de media worden gedaan? Als je de koppen snelt, zie je boute beweringen die niet altijd op zuivere data zijn gestoeld. Eric Broere, consultant strategic maintenance bij Cargotec, een bedrijf dat goederenstromen verbetert, loopt er zomaar even een paar af: ‘De gemiddelde automobilist vindt dat hij beter rijdt dan de ander. Op zich niks mis mee, ware het niet dat het statistisch onmogelijk is dat iedereen beter rijdt dan iedereen. Hier speelt zelfoverschatting een grote rol. Of wat te denken van deze: driekwart van de volwassenen eet ongezond in een restaurant. Ook hier worden cijfers getoond, maar is het wel een valide steekproef geweest? Hoeveel respondenten hebben ze gesproken en was dit een goede weergave van de Nederlandse bevolking? Je moet niet zomaar alles accepteren wat je voorgeschoteld krijgt. Veel onderzoeken van damesbladen worden onder de lezers gehouden. Is dat representatief voor alle Nederlandse dames? Gelukkig hebben we statistiek en daarbij geldt dat hoe groter de dataset, hoe betrouwbaarder de resultaten zijn. Toch wil ik laten zien dat je ook met kleinere datasets een redelijk betrouwbare trendanalyse kunt maken. Ik werd hiertoe gedwongen toen wij weinig data van een terminal in India kregen. Het bedrijf waar ik voor werk levert zogenaamde Rubber Tyred Gantry’s (RTG’s, red.) aan klanten over de hele wereld. RTG’s zijn rijdende kranen die containers verplaatsen en stapelen. De data die we uit Mumbai kregen, waren echter steeds onvolledig of corrupt en daardoor

niet te gebruiken. Dus besloot ik ter plekke te kijken, data te verzamelen en te analyseren.’ Broere wilde vooral weten of het aantal storingen afweek van het gemiddelde. De manier om daar achter te komen, is de spreiding van het aantal storingen te meten, het gemiddelde en ten slotte de afwijking daarvan (deviatie). Wat bleek: over de periode tussen 2011 en 2012 waren er 1.802 records beschikbaar, allemaal van het type breakdown. Het ging steeds om hetzelfde type kranen en de verdeling was normaal. ‘Mijn eerste idee was om de breakdowntijd per kraan te analyseren. Aangezien er zeer weinig records waren per RTG, in ieder geval te weinig om er een conclusie uit te trekken, stapte ik over op een andere strategie. Ik besloot de records van alle veertig kranen op een hoop te gooien en de steekproef te nemen over een week. Daarmee kwam ik op 101 records, waar al veel beter mee te rekenen was. Ik kwam op een gemiddelde van 17,6 breakdowns met een standaarddeviatie van 6,6. De betrouwbaarheid van deze analyse was 95 procent met een foutmarge van 1,3. Voor de gemiddelde downtime was eenzelfde exercitie uit te voeren en zo kon ik uiteindelijk concluderen dat de downtime tussen de 24,9 en 28,3 minuten was met zo’n 16,5 tot 19,1 breakdowns per week. Het bewijst dat je geen tonnen data nodig hebt om toch redelijk betrouwbare uitspraken te kunnen doen over de integriteit van je assets. Nu zal niet iedereen dat met mee eens zijn, maar zeker wanneer die tonnen data niet beschikbaar zijn, zul je creatief moeten

omgaan met datgene wat je wel hebt.’ Uiteraard moet je oppassen, zegt Broere. ‘Zodra de steekproef niet representatief is voor de volledige dataset, kun je verkeerde conclusies trekken. Je zult je dus moeten afvragen of er geen uitzonderlijke omstandigheden meespelen. Als ik de steekproef in het regenseizoen zou houden, heb je kans dat er meer breakdowns zijn vanwege het vochtige klimaat. Blijf dus op je hoede.’

‘Het gebeurt al snel dat een standaardonderdeel vele malen in een andere vorm in het EAM-systeem staat waardoor niemand weet wat de actuele voorraad is.’ Artikelstamgegevens Ook Gert Bloemendal van GWB Data Management heeft ooit te maken gehad met een falende kraan, maar die stond voornamelijk stil omdat een belangrijke besturingskaart moest worden vervangen en niemand hem kon vinden. Juist dat rubriceren van spare parts is de specialiteit van Bloemendal. Of eigenlijk moet je zeggen: materials masterdata re-engineering. Dat deze tak van sport niet altijd even serieus wordt genomen, blijkt wel uit de lijsten die Bloemendal regelmatig tegenkomt in zijn dagelijkse werk. ‘Je hebt vele manieren om een product te omschrijven, neem maar het simpele voorbeeld van een o-ring. Je kunt hem omschrijven als oring, o ring of O-ring. Mensen draaien letters om, hebben dikke vingers, gebruiken hoofdletters en onderkast door elkaar of schrijven namen van onderdelen op fonetische wijze op. Het gebeurt al snel dat zo’n standaardonderdeel vele malen in een andere vorm in het

48 MaintNL 06 – 2013

048_MP__NVDO-artikel.indd 48

19-06-13 16:24

Als een loskraan van een containerterminal stil ligt omdat het juiste reserveonderdeel niet wordt gevonden, kan de schade oplopen in de miljoenen. Helemaal zuur is het dan als blijkt dat het benodigde onderdeel slechts door een typefout onvindbaar leek.

EAM-systeem staat waardoor niemand weet wat de actuele voorraad is, laat staan waar hij het betreffende onderdeel kan vinden.’ Het voorbeeld is nog maar onschuldig. Veel ernstiger wordt het als een onderdeel wel op voorraad is, maar niemand het kan vinden omdat de artikelbenaming niet deugt. Bloemendal: ‘Bij een loskraan van een containerterminal ging de plc-besturingskaart stuk. Het ging om een kaart van Siemens met artikelnaam 6SE7041-8HK85-1HA0. Zo’n kaart kost ongeveer vierduizend euro. Nu was de voorraad van die kaarten volgens het systeem van het bedrijf net opgebruikt en dus probeerde men het onderdeel via een Google-zoekactie op het internet te zoeken. Ook dit leverde geen resultaat op. Uiteindelijk bleek dat de kaart wel te bestellen was, maar dan was de levertijd drie maanden. Zo’n lange stilstand was niet gewenst en dus besloot men de kaart hand-

matig te laten maken, wat slechts een maand kostte. Inmiddels was de kostprijs van de plc-kaart opgelopen tot 40.000 euro. Intussen stond de kraan een maand stil, wat 3.500 euro per uur kost en dus 2,5 miljoen per maand. Doordat alle overslag vertraagd was, leverde dat nog een extra schade op van anderhalf miljoen. In totaal liep de economische schade op tot vier miljoen euro. En dat terwijl achteraf bleek dat in totaal zes stuks van de betreffende plc-kaart nog op drie andere plaatsen op voorraad lagen. En ook op internet werd de kaart volop aangeboden. Wat bleek: in het systeem stond de 6SE7041-8HK85-1HA0 bijna goed, alleen was het cijfer 1 verwisseld voor de letter I.’ Het voorbeeld laat maar weer eens zien dat een uniforme verwerking van artikelstamgegevens zeer veel waarde heeft voor bedrijven. ‘Je houdt niet alleen de voorraad beter

bij, maar je kunt bijvoorbeeld ook de prijshistorie volgen van artikelen. Er zijn standaarden die de volgorde voorschrijven waarmee volgens een vaste structuur alle relevante data uniform kunnen worden vastgelegd. Het probleem is alleen dat niet iedereen die standaarden hanteert. Master data management (MDM) is zo’n standaard die zeer helder van de productgroep afdaalt naar de specifieke kenmerken zoals materiaal, formaat en toepassing. Het is voor bedrijven zeer waardevol om hun artikelstamgegevens langs de meetlat van MDM te leggen, te ontrafelen en harmoniseren. Zoals het voorbeeld van de kraan laat zien, kan dit veel geld besparen, maar denk ook aan de tijd die men kwijt is aan het zoeken naar de juiste onderdelen. Ook dit zijn verborgen kosten die zijn op te lossen. Het kost tijd, geld en inspanning, maar het is zeker de moeite waard.’ n MaintNL 06 – 2013 49

048_MP__NVDO-artikel.indd 49

19-06-13 16:24

Veiligheid

Safety Buddies zijn samen verantwoordelijk Michel Meertens, plant manager van DSM, wil een positieve impuls geven aan veiligheid in de industrie. Uitwisseling van kennis en ervaring kan daar volgens hem zeer bij helpen. Daarom pleit hij voor een buddy-systeem voor plant managers om vooral ook de kleine bedrijven op het gewenste veiligheidsniveau te krijgen. Zijn eigen Safety Buddy: Paul van Herrewegen van Rubis Terminal. Samen gingen ze op zoek naar de kern van veiligheid. Wim Raaijen

Iedere diepzeeduiker kent het buddy-systeem. Een duiker mag officieel zelfs niet naar beneden zonder buddy. Het begint echter al boven water. Voordat ze naar beneden gaan, doen buddies bij elkaar een uitgebreide veiligheidscheck. Is alles goed aangesloten? Is er voldoende lucht in de fles? Komt er daadwerkelijk lucht in het life vest? Pas na de check mogen de buddies te water. En onder water mogen ze niet van elkaar wijken, zodat ze elkaar kunnen bijstaan in vervelende of zelfs noodsituaties. Zo ver zal het bij Safety Buddy voor plant managers misschien niet gaan, maar het buddy-systeem dient wel als inspiratie om als industrie meer een gezamenlijke verantwoordelijkheid te dragen voor veiligheid. Plant managers, maar ook mensen op andere posities, kunnen elkaar helpen hun veiligheidsbeleving te verbeteren. Juist als mensen vanuit verschillende omgevingen elkaar ontmoeten, kunnen ze veel van elkaar leren. Zo zijn er cultuurverschillen tussen de upstream olie- en gaswinning en de voedingsmiddelenindustrie, die nieuwe inzichten kunnen aanzetten. Ook maakt bedrijfsgrootte uit. Bekend is dat de veiligheid bij kleinere bedrijven meer dan eens onder druk staat. In grote bedrijven heerst vaak een professionele veiligheidscultuur en zijn er genoeg fabrieken om onderling van elkaar te leren en elkaar voldoende te auditeren.

Michel Meertens: ‘Binnen DSM is samen van elkaar leren op het gebied van veiligheid actueel. Maar dat is nog steeds binnen een groot bedrijf. Ik zou graag de suggestie willen doen om een buddysysteem voor de hele industrie te ontwikkelen, zodat bijvoorbeeld plant managers van grote bedrijven hun kennis en systemen kunnen overdragen aan hun collega’s van kleinere bedrijven. Om op hun beurt ook weer van hun buddies te leren op andere vlakken.’

‘Op de werkvloer moet je altijd de waarom-vraag stellen.’ Niet eerlijk Een heel systeem opzetten ging wat te ver, maar Meertens ging wel op zoek naar een geschikte kandidaat om het idee concreter te maken. Die kandidaat werd gevonden in Paul van Herrewegen van opslagbedrijf Rubis Terminal in Rotterdam. Van Herrewegen was direct bereid om aan Safety Buddy mee te werken. Niet alleen om te leren van een collega en in de keuken van een productiebedrijf te kijken, maar ook om vanuit de industrie duidelijker te communiceren over veiligheid. Want een plant manager moet steeds meer de verbinding aangaan met zijn omgeving. Duidelijk

communiceren met bijvoorbeeld de omwonenden is daarbij van groot belang. ‘De meekijkende buitenwereld is een stuk groter geworden en vooral ook meer divers’, stelt de plant manager van Rubis. ‘Als wij niet voldoende uitleggen wat we doen op onze fabrieksterreinen en hoe belangrijk veiligheid daarbij is, dan is dat ook ons probleem. Wanneer mensen in onze omgeving iets niet begrijpen, kan ik niet zeggen dat het hun probleem is. Dat gaat me echt te ver. Ik zou het niet eerlijk vinden ook.’ Volgens Meertens is de hele industrie zich ervan bewust dat de buitenwereld meekijkt. ‘Veel bedrijven realiseren zich dat ze onder een vergrootglas liggen. Dat omwonenden zich oprecht zorgen maken: is het wel veilig op die industriële locaties? Ik denk dat de industrie opvolging zoekt voor de discussies die het afgelopen jaar in de media plaatshadden. Ik zie momenteel heel veel actie. Die is erop gericht dat geen verkeerde dingen op de fabrieksterreinen gebeuren.’ Het is goed dat bedrijven elkaar daarbij inspireren. De openheid van Safety Buddy kan daarbij ook helpen, is de overtuiging van beide heren. Ze willen graag van elkaar weten hoe ze met veiligheid en de communicatie daarover omgaan en hebben er geen problemen mee hun bevindingen te delen. Niet in de laatste plaats om ook anderen daartoe te inspireren. Afgesproken werd daarom dat beide plant managers ieder een dag bij de ander op bezoek zouden gaan om kennis te maken met elkaars processen en vooral om meer te weten te komen over elkaars veiligheidsprocessen.

Professioneel

Als eerste brengt Michel Meertens in maart een bezoek aan Rubis. Het bedrijf is een dochter van het Franse Rubis, actief in de distributie van LPG en de opslag van natte bulkgoederen als olie, gas, chemicaliën en voedingsmiddelen. In 2005 ging het bedrijf op zoek naar een locatie voor een terminal

50 MaintNL 06 – 2013

050_51_53_MV__NVDO-artikel.indd 50

19-06-13 09:35

Foto: Wim Raaijen

Bij elkaar in de keuken kijken is leerzaam, maar het helpt ook om vanuit de industrie duidelijker te communiceren over veiligheid.

in Nederland en die vond het op een terrein aan de Welplaatweg in Rotterdam. In 2008 ging de terminal in bedrijf, met een aanvankelijke capaciteit van 76.000 kubieke meter. Inmiddels heeft het de capaciteit al enkele keren uitgebreid. Uiteindelijk moet de totale capaciteit op 182.200 kuub komen. Maar daarmee komt geen einde aan de uitbreidingen. Het bedrijf heeft enige tijd geleden een contract getekend met het Havenbedrijf Rotterdam, waarmee ze een groot deel van het naastgelegen terrein van Evonik overnemen, inclusief de zeesteiger. Daar kan Rubis nog zo’n 150.000 kuub opslagcapaciteit bouwen, wat gefaseerd zal gebeuren. Wel zal de schaal van Rubis’ opslagcapaciteit veel kleiner blijven dan die van de grote spelers als Vopak. Dat zal ook zo blijven, Rubis is en blijft een nichespeler. Het heeft faciliteiten om producten speciaal te behandelen, aansluiting op alle vervoersmodaliteiten en volgens eigen zeg-

gen de organisatie om zeer klantgericht te handelen. Het hart van Meertens gaat wat sneller kloppen als hij door Van Herrewegen op het Rubisterrein wordt rondgeleid. ‘Indrukwekkend. Heel interessant om deze tak van sport te zien, in de volledige dynamiek van de haven. Ik zie ook een professioneel bedrijf. Alle verhalen in de media volgend, maakte ik me toch wat zorgen over hoe het er hier bij zou staan op het gebied van veiligheid en de kwaliteit van de organisatie. Maar ik ben positief verrast. Rubis Terminal is een professioneel bedrijf dat heel goed weet welke taak het heeft in de maatschappij. Ik merk ook weer dat je niet kunt generaliseren.’

Ondernemer Meertens ondervindt ook direct het verschil met het grote DSM. ‘Ik zie vooral een klein bedrijf dat in opbouw is. Leuk om te zien als je rondloopt, overal wordt gebouwd. En ik merk dat het in haar systemen, ook op het

gebied van veiligheid, gelijke tred wil houden met de groei van de locatie. Dan realiseer ik me hoe moeilijk dat moet zijn voor een klein bedrijf. Dan hebben we het binnen een grote multinational als DSM toch gemakkelijker. Wat een plus kan zijn, is de persoonlijke aandacht en betrokkenheid in een klein bedrijf. Maar als de mensen in een klein bedrijf onbewust onbekwaam zijn, dan schuilt daar een gevaar in. Dan heb je buitenstaanders nodig om je te helpen. In een groot bedrijf heb je daar veel meer mogelijkheden en instrumenten voor. Je kunt gemakkelijker hulp mobiliseren om je te verbeteren.’ Van Herrewegen ziet dat ook wel als een potentieel knelpunt. ‘Het voordeel van een kleine organisatie is dat je het met elkaar doet. Je bent in wezen ondernemer in loondienst. Het gevoel dat je het goed moet doen, is er iedere dag en elke seconde. En je bent bovendien flexibeler, omdat je sneller kunt beslissen. Lastig is soms de MaintNL 06 – 2013 51

050_51_53_MV__NVDO-artikel.indd 51

19-06-13 09:35

Wij feliciteren de NVDO met haar 50-jarig jubileum About-Blank, Accenture, Ahoy Rotterdam, Ardee, Baker Tilly Berk, Balance, BAM, Bemas, BP, BraintainEr, Bureau Veritas, CMS Asset Management, Cofely-Noord, CoThink, D.O.N. Bureau, D&F Consulting b.v., Royal Haskoning DHV, Dijkoraad, EasyFairs, Ernst & Young, Europoort Kringen, Focal Point, Nederlandse Gasunie, Gekas & Boot Groep b.v., Hogeschool Utrecht, IJsseltechnologie, Kepner Tregoe, Kennis en Informatie Management (KIM), Lloyd’s Register EMEA, LT-People, Mainnovation, MaxGrip, Mikrocentrum, NedTrain, NEM Energy Services bv, Nexct, NoMondai, Operational Excellence Transfer, PDM, Quercus, Qurius, ROC van Amsterdam, SKF, SmartWare Solutions Facilitair en Asset Management Software, Traduco, Urenco, Van Soest Zuid, Vesta, Westfalen Gassen, WivÉ

Deel kennis en ervaring >> word lid! Ga naar www.nvdo.nl en meld je aan... NVDO - Voorveste 2 - Postbus 138 - 3990 DC Houten Telefoon 030 - 634 60 40 | Fax 030 - 634 60 41 | E-mail info@nvdo.nl | www.nvdo.nl

052_MK_basis.indd 52

19-06-13 09:35

bemensing, om bijvoorbeeld zaken op tijd klaar te hebben. En daarnaast kan het ontbreken van kruisbestuiving een probleem zijn. Daar hebben we wel oplossingen voor. Bijvoorbeeld in het contact met collega tankopslagbedrijven, onder andere binnen de brancheorganisatie voor tankopslagbedrijven VOTOB. Ook hebben we klanten uit de chemische industrie die ons auditen. Daar proberen we ook een graantje van mee te pikken. We proberen partijen zo open en eerlijk mogelijk te benaderen en zodoende ook van anderen te leren.’

‘Als plant manager moet je altijd vanuit het hart praten.’ Meertens ziet ook de vorderingen die Rubis maakt. ‘Ik zie een organisatie die zich zeer bewust is van haar interne en externe veiligheid en de milieuproblematiek. De groei op dit vlak zit vooral in het versterken van het begrip van waarom de systemen hiervoor nodig zijn. Waarom moet er veilig worden gewerkt? Regels en procedures zijn natuurlijk belangrijk, maar de mensen moeten snappen waarom ze het doen. Dan beklijft het, want dan is het natuurlijk gedrag. Daar kun je overigens niet genoeg aan werken. Ik zie in ieder geval wel dat binnen Rubis dit de volgende stap is die wordt gemaakt.’

Zelfsturende teams Een paar weken later is het de beurt aan Paul van Herrewegen om een bezoek te brengen aan de DSP-fabriek in Delft, waar Michel Meertens tot vorig jaar plant manager was. Inmiddels runt hij een afdeling bij moederbedrijf DSM. De afdeling adviseert wereldwijd fabrieken over hoe zij hun prestaties kunnen verbeteren op het gebied van met name bedrijfsvoering en productiemanagement, veiligheid en milieu. Meertens is voor Safety Buddy dus even terug in zijn oude omgeving in Delft, waar de ZOR-F-fabriek staat, die een belangrijk ingrediënt voor antibiotica produceert. Het gaat om een milieuvriendelijk proces, waaraan vrijwel geen organische oplosmiddelen te pas komen. Van Herrewegen: ‘Ik zie hier een boeiend technologisch proces dat ze sinds de bouw dertien jaar geleden continu aan het verbeteren zijn met mooie nieuwe ontwerpen en productspecificaties. Dat is natuurlijk heel anders dan bij ons. We slaan producten op, wat in de basis redelijk eenvoudig is, maar complex wordt door de veelheid en de afwisseling.’

Het valt hem op dat de organisatie bij DSP heel ver doorontwikkeld is. ‘Zelfsturende teams, zelfstandigheid, zelf verantwoordelijkheid nemen. Daar zijn ze heel ver en ook heel goed in, voor zover ik dat kan beoordelen. In de basis zitten wij hetzelfde in elkaar. We hebben ook een ploeg zonder leidinggevende, alleen zitten wij nog duidelijk in een ontwikkeling. Dan zijn ze bij DSP toch wel een fase verder.’

Ieder bedrijf Waar volgens Van Herrewegen wel een gevaar in schuilt binnen een groot bedrijf, is dat mensen zich gemakkelijker verschuilen achter regels en procedures. ‘Je kunt wat je dagelijks doet ook te veel ophangen aan wat een hoofdkantoor verwacht. Het kan daardoor rigide worden. Een procedure om een procedure. Ik heb wel de indruk dat Meertens daar heel goed mee omgaat en telkens de veiligheid op de werkvloer belangrijk maakt. Daar moet je altijd de waarom-vraag stellen. Hoe gebeurt het goed en hoe gebeurt het veilig? Dat zijn en blijven de belangrijkste vragen. De regels, procedures en kpi’s komen daaruit voort en niet andersom. En uiteindelijk moeten die worden doorleefd en begrepen, en de kracht van de eenvoud uitstralen. Dat voel ik hier wel in alles terugkomen.’ Meertens waardeert de kritische blik van

Van Herrewegen zeer. ‘Hij dwingt me toch met zijn vragen om een stapje terug te doen, om weer te realiseren waarom we bepaalde zaken doen. Hij stelde de basale vragen van de buitenstaander. We hebben het bijvoorbeeld gehad over veiligheidsrondes. Dat je al gauw de neiging hebt die netjes vast te leggen, met actiepuntjes en wat eruit moet komen. Voor je het weet, heb je een structuur die meer tijd kost dan het oplevert. In een groot bedrijf moet je al gauw veel aantonen, terwijl je die tijd ook kunt gebruiken om in de praktijk verbeteringen aan te brengen. Gelukkig staat het bij DSM hoog in het vaandel dat veiligheid goed doorleefd moet zijn. Dat het uit jezelf moet komen.’ Daar zit meteen de kern van veiligheid, het moet volgens Meertens uit het hart komen. Pas dan kun je mensen raken met je boodschap. ‘In een volwassen organisatie, en zeker ook in een organisatie in opbouw. Als plant manager moet je altijd vanuit het hart praten. Uiteindelijk gaat het om hoe je met mensen wilt omgaan, wat je ze gunt, hoe je ze wilt beschermen tegen gevaar. Dat voelen mensen. Dat moet je niet alleen zelf uitstralen, maar je moet ook de mensen helpen dat voor elkaar te doen. Misschien moet ieder bedrijf wel intern een eigen Safety-Buddysysteem hebben.’ n MaintNL 06 – 2013 53

050_51_53_MV__NVDO-artikel.indd 53

19-06-13 09:35

Informatie en onderhoud

Dashboard conditiemeting schept orde in data-chaos Hoe kan ik in een oogopslag zien hoe het gesteld is met de componenten in mijn netwerk? Op deze vraag willen netbeheerders graag een antwoord om betere beslissingen te kunnen nemen over onderhoud en vervanging en om de toezichthouder tevreden te stellen. Een index voor toestandsbepaling geeft dat inzicht. En daarvoor hoeft niet alle informatie voorhanden te zijn. Marjolein Roggen

Een gemiddelde netbeheerder beschikt over tienduizenden, zo niet honderdduizenden componenten. Variërend van kabels, moffen en lijnen tot transformatoren, schakelmateriaal en onderstations. Al die componenten hebben bij tijd en wijle onderhoud nodig en moeten op den duur vervangen worden. Om doelmatig toestandsafhankelijk onderhoud te kunnen uitvoeren, is het zaak een goed beeld te hebben van de conditie van alle componenten. Is het vergaren van deze gegevens al een enorme opgave, de verwerking tot informatie waar een onderhoudsprofessional van een elektriciteitsnetwerk direct wat aan heeft, is zo mogelijk een nog grotere uitdaging.

Aandacht vragend De vraag van netbeheerders is universeel: hoe staat mijn netwerk ervoor en hoe kan ik zorgen dat het tegen zo laag mogelijke kosten betrouwbaar en veilig blijft functioneren? Hoe belangrijk is het voor een assetmanager om te weten wat hij wanneer moet doen? ‘Het probleem is dat als je onderhoud gaat plegen op het moment dat componenten storingen gaan vertonen, je voortdurend bezig bent met aandacht vragende assets’, aldus Mischa Vermeer, consultant bij DNV KEMA. ‘Je bent steeds brandjes aan het blussen. Dat kost niet alleen veel tijd, ergernis en geld, de betrouwbaarheid en veiligheid van het systeem gaat daarmee ook omlaag. Het verhindert bovendien dat je je kunt concentreren

op het voorkomen van storingen, waardoor het probleem steeds groter wordt en uit de klauwen gaat lopen.’

Ontbrekende gegevens Vaak zijn de gegevens om de vraag naar de conditie te beantwoorden niet compleet voorhanden. Omdat ze niet geregistreerd worden of omdat ze door fusies tussen bedrijven met elk hun eigen onderhoudsfilosofie lang niet altijd eenduidig zijn vastgelegd. Vermeer: ‘Soms zijn netbeheerders al blij dat ze weten waar iets ligt en de naamplaatgegevens hebben, laat staan dat ze de exacte conditie kennen. Dat overkwam bijvoorbeeld de Nederlandse nationale netbeheerder TenneT, die een aantal jaar geleden de 110 kilovolt en 150 kilovoltnetten van de distributiebedrijven in handen kreeg. Ineens werd TenneT overladen met een veelvoud aan assets zonder de voor hen gebruikelijke gegevens. Het stond voor de vraag hoe het met de beschikbare data toch een snel inzicht kon krijgen in de toestand van deze nieuwe assets, teneinde de aandacht op de juiste assets te richten.’

Health Index Niet alleen bij een tekort aan gegevens, maar ook als er een overmaat aan data is, is het de vraag hoe die tot interessante informatie voor het management verwerkt kan worden. ‘De kunst is te bepalen wanneer een component dermate storingsgevoelig is dat je moet gaan vervangen zonder dat je het te ingewikkeld maakt’, aldus Vermeer.

Om een brug te vormen tussen de techneuten en het management heeft DNV KEMA daarom de Health Index ontwikkeld. Simpel gezegd geeft deze index in kleuren weer hoe het met de assets gesteld is: groen betekent dat er niets speciaals hoeft te gebeuren, oranje dat er aanvullend onderhoud noodzakelijk is en rood dat de component binnen afzienbare tijd vervangen moet worden. Die kleurcode maakt het voor een manager dus in een oogopslag duidelijk waar de zwakke plekken zitten in zijn net en waar hij zich de komende jaren geen zorgen over hoeft te maken. Per regio, per type, per tijdsperiode of per verbinding: de assetmanager kan naar believen gekleurde overzichten genereren.

Gaten dichten Aan deze Health Index ligt een aantal informatiebronnen ten grondslag. Allereerst zijn dat gegevens over de feitelijke toestand van de componenten. Het probleem daarmee is, zoals gezegd, dat die vaak onvolledig of helemaal niet voorhanden zijn. ‘Een klant heeft er niets aan als je zegt dat hij eerst maar de benodigde gegevens moet gaan verzamelen’, zegt Jos Wetzer, principal consultant. ‘Dan haakt hij meteen af. Je kunt je beter concentreren op wat wel bekend is.’ Om de gaten te dichten, baseert de index zich daarom ook op statistische gegevens: wat is de gemiddelde levensduur van een bepaalde component? Na hoeveel bedrijfsuren is onderhoud nodig? Daar bovenop komt nog de historie van het netwerk: geregistreerde gegevens die aangeven wat er in het verleden aan inspecties en werkzaamheden is verricht, hoe zwaar het net belast is geweest en welke storingen zich hebben voorgedaan. Deze drie informatiebronnen geven al een behoorlijk goed beeld en worden met ‘conditiefuncties’ vertaald naar een kleurcodering. De Health Index gaat echter nog een stap verder door aan de conditiefunctie

54 MaintNL 06 – 2013

054_55_57_MU__NVDO-artikel.indd 54

19-06-13 14:21

Kabels, moffen, schakelmateriaal, onderstations … Doelmatig, conditiegebaseerd onderhoud van deze veelheid aan componenten is niet makkelijk te plannen voor netbeheerders. een transferfunctie toe te voegen: hoe vertaal ik de beschikbare data in informatie die ik nodig heb? De vochtigheid van een middenspanningsstation is bijvoorbeeld van invloed op de levensduur van het station en de componenten die erin staan. De vochtigheidsgraad is echter vaak niet bekend. Als je weet dat het een metalen station is - waar eerder condens neerslaat dan bij een betonnen constructie -, als je weet dat hij in een polder staat - waar het grondwaterpeil hoger is - en als je weet hoe zwaar de transformator belast wordt - die warmte produceert waardoor minder vocht neerslaat - dan kun je op basis van die gegevens wel een goede inschatting maken hoe vochtig het in het station is.

Onzekerheidsmarge Nu zit er altijd een onzekerheid in een uitspraak over de conditie van een component. Hoe korter de tijdspanne waarover de conditie wordt bepaald, hoe groter die

onzekerheid. De index geeft daarom ook de mate van betrouwbaarheid van de uitspraak weer, door te variëren met de intensiteit van de kleur. Deze intensiteit wordt vastgesteld met Monte Carlo-simulaties, een gevoeligheidsanalyse die aangeeft welke informatie nodig is en welke component het meest kritisch is.

Is het vergaren van gegevens al een enorme opgave, de verwerking tot informatie is zo mogelijk een nog grotere uitdaging. ‘Het unieke van de Health Index is dat we altijd de klant kunnen ondersteunen bij het nemen van een beslissing’, aldus Wetzer. ‘We bieden niet een star kant-en-klaar pakket aan maar werken het samen met de

netbeheerder uit: wat is het probleem? Welke beslissingen moet hij nemen? Welke informatie heeft hij daarvoor nodig en welke informatie heeft hij beschikbaar? Zodat hij de index ook daadwerkelijk kan en gaat gebruiken.’ De voordelen zijn evident. Voor een operator is het heel zinvol om te weten of hij de stroomvoorziening in een deel van het net rustig kan afschakelen of dat de omleiding voor problemen kan zorgen omdat zich daar een component bevindt dat op zijn laatste benen loopt. Het geeft daarnaast de assetmanager een goede onderbouwing van de beslissingen die hij moet nemen over onderhoud en investeringen: of hij de investering dit jaar moet doen of dat het nog twee jaar kan wachten. Zo heeft TenneT de Health Index ingebouwd in het assetmanagementproces. De netbeheerder van het hoogspanningsnet gebruikt het als ingangsfilter voor de assetmanagementcyclus om te bepalen waar aandacht aan besteed MaintNL 06 – 2013 55

054_55_57_MU__NVDO-artikel.indd 55

19-06-13 14:21

CONDITIE BEWAKING Trilingsanalyse

Onze diktemeters en flawdetectors zijn robuust, betrouwbaar en accuraat

Infrarood thermografie

Of het nu gaat om inspecties in de fabriek of de Poolcirkel, het Elcometer NDT assortiment – diktemeters en flawdetectors – is robuust, snel, accuraat en gebruiksvriendelijk.

Olieanalyse

Motordiagnose

Ultrasoon analyse

www.elcometerndt.com Diktemeters – Flawdetectors – Onderwatermeters Boutspanningsmeters – Data Management software

www.coservices.eu

info@coser vices.nl

NL: +31 46 702 23 61 BE: +32 16 400 136

NDT Quarter Page Dutch.indd 1

...en vloeibaar Vast... gaan heel goed samen! 6/5/2013 4:19:14 PM

2 & 3/10/2013 - AHOY ROTTERDAM

SOLIDS2013 DE NEDERLANDSE VAKBEURS VOOR DE BE- EN VERWERKING, OPSLAG EN TRANSPORT VAN VASTE EN DROGE STOFFEN Boek uw stand al vanaf € 2795* easyFairs.com/SOLIDS-NL of bel + 31 (0) 162 408 983

2 & 3/10/2013 - AHOY ROTTERDAM

PUMPS & VALVES2013

DE NEDERLANDSE VAKBEURS VOOR TECHNOLOGIE & INNOVATIE IN INDUSTRIËLE POMPEN, KLEPPEN EN AFSLUITERS Boek uw stand al vanaf € 2795* easyFairs.com/PUMPS-NL of bel + 31 (0) 162 408 990 * Totale investering voor een stand van 12m2

WAREN ALLE VAKBEURZEN MAAR ZO GEMAKKELIJK! 185_64_SOLIDS_P&V_2013_NL_01.indd 4

14/05/2013 15:26:37

ADVERTENTIE INDEX IMAINTAIN Coservices International ......................................................... 56

Hi-Force Nederland b.v. .......................................................... 8

Dimensys Nederland ............................................................. 22

Hogeschool Utrecht Centrum voor N&T ..................................... 4

Easy Fairs Nederland ............................................................ 56

INDI .................................................................................... 14

Eco Ketelservice Verhuur b.v. .................................................. 32

LSB Sky Access b.v. ................................................................. 8

Elcometer NL ........................................................................ 56

SKF B.V................................................................................ 67

GGB Benelux ....................................................................... 32

Stork Technical Services Holding b.v. ........................................2

Hateha b.v. .......................................................................... 14

Ultimo Software Solutions b.v. ................................................68

056_elco_easy_coser_index_.indd 1

18-06-13 11:55

moet worden.’ Op basis van deze Health Index krijgen we een goed overzicht van de conditie van al onze assets’, aldus Frank Wester, Hoofd Asset Strategie bij TenneT. ‘Met dit overzicht kunnen we de juiste prioriteiten stellen bij het vervangen van de juiste assets in ons netwerk.’ Verder stelt het de toezichthouder gerust die verantwoording wil over de bestedingen en investeringen in het netwerk. Die rapportage aan de toezichthouder was voor Stedin een van de belangrijkste redenen om mee te doen met een pilot. ‘Door het uitvoeren van de ‘toestandsbepaling’ zoals wij de Health Index noemen, worden knelpunten met betrekking tot de kwaliteit zichtbaar gemaakt’, zegt Peter Zonneveld, Specialist Asset Management bij de Nederlandse distributienetbeheerder Stedin. ‘Het gebruik van de Health Index maakt het mogelijk om deze toestandsbepaling voor componenten met een grote populatie, meer dan 20.000 mid-

denspanningsruimtes, uit te voeren. Deze toestandsbepaling vormt voor ons de basis voor diverse interne en externe rapportages.’

‘Door het uitvoeren van de ‘toestandsbepaling’ worden knelpunten met betrekking tot de kwaliteit zichtbaar gemaakt.’ Risicoanalyse De Health Index geeft een maat voor de conditie van een component; een onderbouwde kans dat een component binnen een gekozen periode vervangen of gerepareerd moet worden. ‘De risico’s, de gevolgen die het falen van een bepaald component heeft, zijn een ander belangrijk aspect’, aldus Wetzer. ‘Die risico’s lopen

per component en per netbeheerder uiteen. Voor een distributienetbeheerder gaat het bijvoorbeeld om het inschatten van het risico van een component type, waarvan hij er duizenden in het veld heeft staan. Voor een TSO is het essentiëler te weten wat het risico is op een eenmalige grootschalige storing in het hoogspanningsnet. Niet elke component is even kritisch: een transformator in een redundant systeem is minder kritisch dan één in een punt-punt-verbinding.’ Daarom werken de consultants inmiddels aan een aanvullende risicomodule. Om de managers nog beter te helpen bij het nemen van beslissingen, worden ook een kostenmodule en een planningsmodule toegevoegd aan de index. De bedoeling daarvan is om een onderhoudsplan voor de lange termijn op te kunnen stellen. Daarmee is het dashboard voor de assetmanager compleet. n MaintNL 06 – 2013 57

054_55_57_MU__NVDO-artikel.indd 57

19-06-13 14:21

Infra

Aanleg warmtenet was militaire operatie Rotterdam bouwt een enorm warmtenetwerk dat eind dit jaar in gebruik wordt genomen. Zo’n 50.000 woningen en bedrijven gaan restwarmte afnemen van de industrie. Om de industriële restwarmte te transporteren is een 26 kilometer lange pijpleiding aangelegd van de Maasvlakte naar hartje Rotterdam. David van Baarle Hij is niet overal even zichtbaar, maar wordt wel onmisbaar. Een 26 kilometer lange leiding voor het transport van warm water, van Rozenburg naar Rotterdam. De aanleg van de infrastructuur is inmiddels afgerond. De leiding vormt de belangrijkste schakel van de Nieuwe Warmteweg, een buizensysteem dat warmte gaat vervoeren naar plekken waar het nuttig kan worden gebruikt. Zo’n 50.000 huishoudens en bedrijven, waaronder het Maasstad Ziekenhuis, zullen de komende jaren van de duurzame warmte gebruik maken. Hoofdaannemer Visser & Smit Hanab legde het net aan dat bestaat uit 26 kilometer ondergrondse pijpleiding met bijbehorende installaties, als warmteoverdracht- en pompstations. Het tracé loopt van de afval- en energiecentrale van AVRVan Gansewinkel te Rozenburg tot het Maasstad Ziekenhuis. Onderdeel van de werkzaamheden waren diverse uit te voeren kruisingen van spoor-, wegen waterwegen zoals onder andere de Oude Maas, A15 en de Maas- en Rijnhaven. Aansluitend verzorgt Visser & Smit Hanab gedurende vijftien jaar het onderhoud van de complete installatie.

Project Juni 2012 begon hoofdaannemer Visser & Smit Hanab met de eerste echte werkzaamheden aan de pijpleiding. De eer was aan de deelgemeente Rozenburg. Hier begon de aannemer met het uitleggen van de vele kilometers pijpleiding van Logstor voor het deeltracé AVR-Oude Maas, vlakbij de A15. De werkzaamheden vonden plaats in een industriële omgeving, midden in de Rotterdamse haven. Het voordeel van deze locatie was dat het wat verder afligt van huizen en bedrijven waardoor eventuele verkeersmaatregelen gemakkelijker te plannen waren. Men begon ook al direct met de graafwerkzaamheden. De leidingen werden één voor één in de grond gelegd en ter plaatse aan elkaar gelast. Twee maanden later werden twee leidingen van elk 1055 meter vanaf de Plaatweg in de Botlek met een bocht onder de Maas doorgetrokken, om bij Hoogvliet in Park Heerlijkheid weer boven de grond te komen. Het diepste punt lag hierbij op circa 33 meter NAP. Het intrekken van de leiding leverde een indrukwekkend schouwspel op bij de Plaatweg, waar diverse kranen de leiding optilden om deze langzaam in het

Wie wordt Infra Projectteam van het Jaar 2013? Op 28 november organiseren iMaintain en de NVDO het congres iMaintain Infra. Aan het eind van de dag wordt bekendgemaakt wie zich Infra Projectteam van het Jaar mag noemen. Bewijs de sterkte van uw team en profileer beheer en onderhoud als key succes-factor binnen uw project! Aanmelden voor de verkiezing kan op www.nvdo.nl

gat onder de Maas te kunnen invoeren. Maar het meest indrukwekkende deel van de operatie moest toen nog komen.

Militaire operatie Op 9 maart werd in één klap 1.500 meter aangelegd van het warmtenet. De leiding, met een doorsnede van zestig centimeter, is met een horizontaal gestuurde boring onder Katendrecht aangelegd. Maar liefst twaalf hijskranen op de Wilhelminapier, vlak naast het World Port Centre en Hotel New York, brachten de klaarliggende leiding met een boog tot aan het boorgat. Waarna deze met een vaart van tweehonderd meter per uur rustig naar de overkant bij de Brielselaan werd getrokken. De leiding was in de weken daarvoor voorbereid op de waterkant bij Hoek van Holland, in twee stukken van elk 750 meter. Op 4 en 5 maart zijn deze één voor één met een bijzonder transport over water naar hartje Rotterdam gebracht. Midden in het centrum, drijvend in de Koningshaven, zijn de twee leidingdelen aan elkaar gelast tot het gewenste stuk van 1.500 meter. Op vrijdag 8 maart is de leiding in de avond aan land gebracht en op rolstellen langzaamaan voor de Eramsusbrug langs gerold. Om op zaterdag 9 maart via de kranen in een ‘kattenrug’ naar de overkant te verdwijnen. De aanleg van de leiding heeft een maandenlange voorbereiding gehad en leverde zo nu en dan grote uitdagingen op voor het infrateam. Al was het alleen al omdat het auto- en tramverkeer op de Erasmus brug het hele weekend gestremd was. Een minutieuze planning met vele partijen maakte dat de bijna militaire operatie uiteindelijk succesvol werd afgerond. In het weekend van 22 tot 24 maart werd alles herhaald voor de aanleg van de tweede leiding. Ook deze tweede leiding werd volgens planning ingetrokken en samengevoegd.

58 MaintNL 06 – 2013

058_59_MR__NVDO-artikel.indd 58

19-06-13 09:32

Foto: Visser & Smit Hanab

Een 26 kilometer lange leiding gaat warm water transporteren van Rozenburg naar Rotterdam. Het onderhoud is voor vijftien jaar ondergebracht bij hoofdaannemer Visser & Smit Hanab.

Nieuwe techniek Speciaal voor dit project paste uitvoerder van het project Visser & Smit Hanab een nieuwe techniek toe. Hoewel gestuurd horizontaal boren wel vaker wordt toegepast, werd de zogenaamde intersect-methode in Europa nog niet eerder gebruikt. Om de boring te realiseren, was het noodzakelijk om vanaf twee zijden naar elkaar toe te boren met een hoekverdraaiing van zestig graden. Dit gebeurde op basis van een unieke gyrocompas-oplossing; een precisie-uitdaging voor de boormeesters. Voor het realiseren van deze boring stond de 450 -tons rig opgesteld op de Brielselaan en de 100-tons rig op de Wilhelminapier. Beide boorstellingen boorden naar elkaar toe in een hoekverdraaiing van 60 graden. De boring bereikte

op het diepste punt zo’n 60 meter onder NAP. Op een afstand van 1.000 meter vanaf de grote boormachine kwamen de boorkoppen elkaar tegen, de ‘Meet in the Middle’. Daarmee was de pilotboring van 1.500 meter een feit en kon de 24 inch stalen leiding worden ingetrokken.

Schonere lucht De Nieuwe Warmteweg maakt gebruik van restwarmte die afkomstig is van de afval- en energiecentrale AVR-Van Gansewinkel in Rozenburg. Daar komt bij de verbranding van afval warmte vrij waar nu nauwelijks wat mee wordt gedaan. Door er water mee te verwarmen, krijgt het restproduct een duurzame bestemming. De eindgebruikers hoeven zo niet zelf te stoken om aan hun warmte te komen. Uiteindelijk wordt de leiding niet

26, maar 52 kilometer lang: het water stroomt, eenmaal afgekoeld, ook weer terug, in een gesloten systeem. Bij AVR wordt het transportwater dan weer opgewarmd en begint het proces van voren af aan. Bij AVR zal het water wegstromen bij een temperatuur van 120 graden. Het water in de retourleiding is, afhankelijk van het seizoen, afgekoeld tot circa 70 graden. Op drie plaatsen langs de leiding komt een pompstation om de druk in het systeem op peil te houden. De levering van de warmte bij de eindgebruikers wordt onder meer gedaan door Nuon Warmte. Het bedrijf heeft contracten gesloten voor de wijken Feijenoord, Charlois, IJsselmonde en Hoogvliet. Deze gebieden zijn op termijn samen goed voor ruwweg de helft van de totale afname van de Nieuwe Warmteweg. n MaintNL 06 – 2013 59

058_59_MR__NVDO-artikel.indd 59

19-06-13 09:32

Shutdown

Borssele weer in bedrijf na extra lange stop In het weekend van 18 en 19 mei werd de kerncentrale in Borssele weer opgestart na een extra lange stop. Een niet eerder uitgevoerde inspectie werd gedaan om te onderzoeken of de reactoren haarscheurtjes vertonen, zoals twee kernreactoren in België. Dat blijkt niet het geval. Francis Voermans De kerncentrale van EPZ in Borssele wordt elk jaar stilgelegd om nieuwe brandstofstaven te plaatsen en inspecties uit te voeren. Dit jaar had de centrale een bijzondere stop. Ten eerste omdat het een driejaarlijkse uitgebreide stop was, waarin veel projecten worden uitgevoerd. Daarbij kwam een extra inspectie van de reactorwand om uit te sluiten dat er haarscheurtjes in het staal zitten. De stop werd daardoor, onder meer vanuit de Tweede Kamer, belangstellend gevolgd. Door de vele extra activiteiten duurde de stop langer dan normaal.

Alleen een splijtstofwisseling duurt vijftien tot zeventien dagen. Ditmaal lag de kerncentrale 43 dagen stil. De extra inspectie werd uitgevoerd naar aanleiding van de haarscheurtjes die vorig jaar zomer in twee Belgische kernreactoren zijn geconstateerd. Omdat de reactoren door hetzelfde bedrijf zijn gemaakt als die van Borssele gingen direct stemmen op om ook deze centrale uit voorzorg stil te leggen. EPZ zei echter zeker te zijn dat haar reactor niet zulke scheurtjes vertoonde. Een inspectie tijdens de stop bevestigde

Haarscheurtjes Tijdens onderhoudsstops vorig jaar zomer werden in twee Belgische kernreactoren - Doel 3 en Tihange 2 - afwijkingen gevonden in de dichtheid van de stalen wanden van de reactorvaten. Uit testen en analyses bleken dit ‘laminaire waterstofindicaties’ te zijn, ofwel haarscheurtjes in de richting van het oppervlak. Deze zouden zijn ontstaan bij de fabricage van de twintig centimeter dikke ringen, door waterstofinsluiting tijdens het gietproces. Beide reactoren startten na de metingen niet meer op. De meetresultaten brachten operator Electrabel een lastig probleem. Herstel van het reactorvat is praktisch onmogelijk en heeft het risico van nieuwe interne spanningen in de wand. Ook een reactorvat vervangen is zo goed als uitgesloten, onder meer vanwege de hoge straling. Het is wereldwijd nog nooit gedaan. Na vele analyses en berekeningen, heeft Electrabel het Belgische Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) echter overtuigd dat de scheurtjes geen kwaad kunnen. ‘De haarscheurtjes zijn niet evolutief en ontstonden tijdens het smeedproces van de reactorvaten. De structurele integriteit van de vaten en hun weerstand zijn niet aangetast en beantwoorden aan alle veiligheidscriteria’, aldus Electrabel. Half mei gaf het FANC toestemming voor heropstart van beide reactoren. Electrabel zal de metingen van vorig jaar zomer bij de volgende brandstofwissel herhalen.

het gelijk van het bedrijf. ‘Er kwam uit wat we al wisten: er zitten geen haarscheurtjes in de reactorwand’, vertelt Jan Willem de Vries, onderhoudsmanager van de kerncentrale. De zekerheid van EPZ berustte op meerdere indicaties, legt hij uit: ‘De ringen van onze reactor zijn van een ander materiaal. Ze zijn bij de nieuwbouw 40 jaar geleden volledig geïnspecteerd. Er is toen niets gevonden. We hebben vorig jaar testen gedaan met resten van hetzelfde materiaal, die over waren van de bouw. Hieruit bleek dat haarscheurtjes gemeten zouden zijn met de toen gebruikte technieken.’ Hoewel EPZ niet twijfelde aan de integriteit van de reactor, heeft het toch de inspectie laten uitvoeren door NRG. ‘De reactor bestaat uit aan elkaar gelaste ringen van drie meter doorsnede en van circa twintig centimeter dikte. Volgens het inspectieprogramma inspecteren we de lassen regelmatig, nu hebben we ook het materiaal tussen de lassen gecontroleerd. Daarvoor zijn de robots, die de ultrasoonmetingen uitvoeren, aangepast’, zegt De Vries. Hoewel de resultaten waren zoals verwacht, heerste er door de grote belangstelling van buiten toch een bepaalde spanning onder het personeel, constateert hij. ‘Maar daar weten de mensen goed mee om te gaan. We zijn wel gewend aan veel media-aandacht.’

2034 De meting was één van de vele inspecties die tijdens de stop zijn uitgevoerd. In totaal zijn er zo’n vierduizend werkzaamheden uitgevoerd, ongeveer de helft daarvan betrof inspecties. De andere helft bestond uit kleine reparaties en projecten. De projecten hebben te maken met de instandhouding van de centrale. De centrale is in 1973 gebouwd om veertig jaar te opereren, ofwel tot dit jaar. Met allerlei onderzoeken en tests is aangetoond dat de centrale veilig mee kan tot minstens 2034. Belangrijk daarvoor is dat de reactor, die

60 MaintNL 06 – 2013

060_61_63_MT__NVDO-artikel.indd 60

19-06-13 09:31

Foto: EPZ

EPZ voert diverse inspecties uit tijdens de stop van de kerncentrale in Borssele. Onder meer de turbines worden gecheckt.

niet vervangen kan worden, nog in goede staat is. Met onderzoek toonde EPZ bijvoorbeeld aan dat de verbrossing van de reactorwand, doordat neutronen op het metaal botsen, in de reactor van Borssele langzaam gaat. Andere systemen en onderdelen in de centrale worden volgens het onderhoudsprogramma vervangen. Een aantal van die vervangingen gebeurt tijdens de driejaarlijkse grote stops. ‘Dit jaar vervangen we het brandmeldsysteem. Dat duurt een heel jaar, want we hebben honderden brandmelders. De melders rondom de reactor zijn tijdens de stop vernieuwd’, zegt De Vries. Ook de rotor van de generator is vervangen. De stator was al in 2006 vernieuwd. De jaarlijkse stop is ook de gelegenheid om de reactor van nieuwe brandstof te voorzien. De reactor in Borssele wordt gevoed met 121 splijtstofelementen, waarvan er ditmaal 24 zijn vervangen. ‘Na een jaar wordt de splijtstof minder krachtig. De laat-

ste weken produceert hij 97 à 98 procent van het volle vermogen. Dat is de bedoeling. De hoeveelheid brandstof die we vervangen, is zo uitgerekend dat de wisseling gelijkvalt met de inspectie-intervallen.’ De Vries legt uit hoe de wisseling van de splijtstofstaven gaat. ‘In de reactor is de temperatuur normaal 300 graden en de druk zo’n 155 bar. Voor de stop wordt de reactor afgekoeld en van druk gehaald. Het reactorvat wordt dan opengemaakt. Het reactorbassin en het splijtstofopslagbassin worden gevuld met water. Met een onderwatermachine wordt een kwart van de elementen vervangen en in een bepaalde opstelling teruggezet.’ Belangrijk is dat de staven continu onder water blijven. ‘De nieuwe staven stralen nauwelijks, maar de gebruikte geven veel straling af. Het water schermt dat heel goed af.’ Het water zorgt daarnaast voor koeling van de splijtstof. De Vries: ‘De complexiteit van de stop zit hem erin dat de brandstofstaven

in de reactor altijd gekoeld moeten worden. Meerdere koelsystemen blijven daarom in bedrijf en de spanning en noodstroomvoorzieningen moeten beschikbaar blijven. Dat is mogelijk doordat de reactor is uitgevoerd met veel redundante systemen.’

Hoewel de resultaten waren zoals verwacht, heerste er door de grote belangstelling van buiten toch een bepaalde spanning onder het personeel. De grote hoeveelheid werkzaamheden betekent dat er veel mensen bij de centrale aan het werk waren. Normaal werken er zo’n driehonderd mensen bij de kerncenMaintNL 06 – 2013 61

060_61_63_MT__NVDO-artikel.indd 61

19-06-13 09:31

BEHEER EN ONDERHOUD ASSET MANAGEMENT WEG, WATER, RAIL, ENERGIE ONDERHOUDSKOSTEN VERSUS EXPLOITATIEOPBRENGSTEN KETENINTEGRATIE DUURZAAMHEID ONDERHOUDSOPTIMALISATIE KENNISDELING, PUBLICATIES NETWERK

Sectie INFRA is onderdeel van de NVDO Vertegenwoordigt de Nederlandse Onderhoudsmarkt met een omvang van tussen 30 - 35 miljard euro Totale sector biedt werkgelegenheid aan 260.000 - 300.000 onderhoudsprofessionals

Kennis is onze kracht

nvdo.nl 062_ML_basis.indd 62

19-06-13 09:30

Tijdens de onderhoudsstop in Borssele is ook gecontroleerd op haarscheurtjes in de reactor, zoals gevonden in Doel en Tihange. Wat EPZ al dacht, werd bevestigd: er zitten geen haarscheurtjes in de reactorwand.

trale. Op het hoogtepunt van de stop waren er tweeduizend mensen extra aan het werk. ‘Dit zijn vooral mensen van de OEM’s die ooit de reactor hebben gebouwd. We verlangen dat zeventig procent van de mensen al eerder hier is geweest. Iedereen krijgt uitgebreide trainingen en moet bijvoorbeeld een VCA-diploma en een VOG (verklaring van geen strafblad) hebben. Daarnaast is er nog een hele serie interne voorschriften.’

‘Alle kernreactoren zijn wereldwijd verenigd in de WANO. Binnen de WANO voeren we audits uit bij elkaar.’ Kennis en ervaring zijn belangrijk voor het opereren van een kerncentrale. Met het ouder worden van de centrale, veroudert

ook het personeelsbestand. EPZ werkt aan verjonging en heeft daar weinig problemen mee, zegt De Vries: ‘Technici zijn erg geïnteresseerd in kernenergie. We hebben hier veel moderne techniek. Voor een buitenstaander lijkt een kerncentrale misschien gevaarlijk, maar voor ons niet. Als je de centrale kent, weet je dat het veilig is.’

Elkaar doorlichten Sinds half mei produceert de centrale weer 515 megawatt, hetzelfde vermogen als de centrale al veertig jaar lang levert. Het is wat de centrale volgens de vergunning mag produceren en verhoging is niet aan de orde. Toch is sinds de eerste opstart veel veranderd aan de centrale. ‘Alle verbeteringen gaan puur om de nucleaire veiligheid. De centrale is in veertig jaar regelmatig aangepast’, zegt De Vries. Belangrijke leidraad daarbij is een toetsing aan de laatste stand van de techniek die elke tien jaar wordt uitgevoerd. Op basis daarvan worden verbeteringen doorgevoerd.

De internationale samenwerking op het gebied van kernenergie is goed, zegt De Vries. ‘We zijn uniek in Nederland, maar werken veel samen met buitenlandse centrales. Met name met Duitse, omdat onze centrale is gebouwd door Siemens, nu Areva. Ik zelf ontmoet mijn Duitse collega’s vier keer per jaar, en ook collega’s uit andere disciplines hebben veel contact. Daarnaast zijn alle kernreactoren wereldwijd verenigd in de WANO. Binnen de WANO voeren we audits uit bij elkaar. Elke vier jaar komen er dertig inspecteurs die alles doorlichten. Ik heb dat zelf ook gedaan.’ Al die veiligheidsmaatregelen moeten ervoor zorgen dat Borssele tot 2034 stroom levert. Ondanks gebeurtenissen in het buitenland, die het bestaansrecht van de centrale regelmatig onder druk zetten. Het onderhoudsteam van De Vries is ondertussen al weer bezig met de dagelijkse gang van zaken. ‘We hebben de lessons learned van deze stop verzameld. De eerste werkopdrachten voor de volgende stop liggen al klaar.’ n MaintNL 06 – 2013 63

060_61_63_MT__NVDO-artikel.indd 63

19-06-13 09:31

BIZZ56'' De nieuwe standaard in webvertising Presenteer uw bedrijf, innovatie of project volgens de nieuwe standaard in webvertising: BIZZ56”. Vertel uw verhaal in uw eigen creatieve film van 56 seconden en de boodschap komt aan! Het doordachte stramien van BIZZ56” zorgt ervoor dat u en de filmers zich kunnen concentreren op het communicatieve en creatieve deel van uw boodschap. Bovenal zorgt BIZZ56” voor een snelle, complete en eigentijdse boodschap die de aandacht van uw doelgroep tot het einde vasthoudt. BIZZ56”-video’s zijn multi-inzetbaar: op uw website, via smartphones en tablets en op social media.

Verrijk uw teksten, advertenties en commerciële boodschappen met een BIZZ56” video en integreer tekst, beeld en online voor een crossmediale boodschap.

Meer weten?

Als dit icoon bij een afbeelding staat, bekijk dan het bijbehorende filmpje door met uw smartphone of tablet de foto te scannen met de iLinqs app. U vindt de gratis iLinqs app in de appstore voor andriod en apple.

BIZZ56”is een product van Movielinqs video & virals. iLinqs is een app van Industrielinqs pers en platform

Neem contact op met Ellen van den Burg (020-3122088) of movielinqs@industrielinqs.nl

DIT TIJDSCHRIFT DEUGT

_A5_bizz56.indd 43

18-03-13 15:10

Het tijdschrift dat u nu leest, is lid van H O I , het instituut dat de oplagen van gedrukte media controleert. Daardoor speelt dit tijdschrift open kaart met al haar adverteerders. Omdat die harde oplagecijfers keurig houvast bieden voor wat de advertentietarieven moeten waarmaken. Dat is eerlijk zaken doen. En inderdaad, dat geeft nogal te denken over uitgevers die zich niet hebben aangesloten bij H O I ...

DE HARDE CIJFERS Postbus 314, 1180 AH Amstelveen T 020 661 36 26 E info@hoi-online.nl W www.hoi-online.nl

064_hoi_bizz.indd 1

18-06-13 10:43

column Robot Onlangs vertelde een collega dat ze een robotstofzuiger had gekocht. Dat ding geef je een digitale opdracht om je huis te stofzuigen en meteen daarna ga je naar je werk. Als je dan negen uur later weer thuiskomt, heeft de robotstofzuiger keurig haar werk gedaan. Keurig? Dat doet me denken aan die karikaturale filmpjes van het huis van een techneut, waar de wekker gaat en de trilling een balletje in beweging brengt dat door een buis rolt en een schakelaar overhaalt. Vervolgens rolt het balletje in de bak van een weegschaal, die omslaat, een kraantje openzet en via een hefboom nog een schakelaar indrukt enz. enz. Ten slotte als de techneut beneden komt, is zijn sinaasappel uitgeperst, zijn koffie gezet, het brood gewarmd en zijn eitje precies zes minuten gekookt. Was het maar zo, want de robots die ons dertig, veertig jaar geleden beloofd werden om het huishouden te doen, laten op zich wachten. Natuurlijk, de wasmachine en de afwasmachine doen al heel wat. Alle bestaande huishoudelijke apparaten doen echter maar één ding en omdat het dienstmeisje van vroeger is verdwenen, is er een markt voor een apparaat dat nadenkt en meerdere dingen kan doen. Een behoorlijke robot die het huis opruimt en drankjes rondbrengt, is nog niet in de handel. Het idee is overigens al heel oud, want de Griekse god Hephaistos, de smid onder de goden, had al ‘machina’s’ gebouwd. Die

zagen eruit als mooie meisjes en voorzagen de goden van spijzen. En dat allemaal op de berg Olympus. Hephaistos is vaak smedend te zien of met werktuigen van de smid. Hij was altijd bezig met het ontwerpen en bouwen van robotvoorlopers. De enige beschikbare apparaten die iets van een robot hebben, zijn de automatische veger in het zwembad, de grasmaaier van Husqvarna en de stofzuiger van mijn collega. De grasmaaier maait alleen binnen een met draad afgezet gazon en als de kinderen een trapauto laten staan, gaat hij daar omheen. Ook de stofzuiger veegt alleen en ruimt verder niets op. Hij meet wel of er stof ligt en als dat weg is, stopt hij; alleen de laatste versie valt niet van de trap. Het schijnt dat Honda en Toyota experimentele robots hebben die iets meer kunnen en die je koffie brengen, maar de prijs is buiten het budget van de normale tweeverdiener. En die heeft juist een beetje extra hulp nodig. Er is dus nog veel te doen en daarom het advies: beste lezer, zoek een levend-wezen-huishoudelijke-hulp. Daar kun je ook nog eens een praatje mee maken! Ik wens u een zonnige zomervakantie en graag tot ziens bij een van de NVDO-evenementen in de tweede helft van dit jaar.

Een behoorlijke robot die het huis opruimt en drankjes rondbrengt, is nog niet in de handel.

colofon

Ellen den Broeder-Ooijevaar Verenigings Manager

MaintNL is het verenigingsmagazine van de Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud. De naam MaintNL is eigendom van de NVDO.

Postbus 138 3990 DC Houten t +31(0)30 634 60 40 f +31(0)30 634 60 41

e info@nvdo.nl • www.nvdo.nl • www.nvdovac.nl

MaintNL 06 – 2013

065_MC_NVDO_Vmanager.indd 65

19-06-13 09:30

66 volgend nummer

IN HET VOLGENDE NUMMER Maintenance en de gebouwde omgeving Het gebouw van de Koninklijke Bibliotheek Den Haag ondergaat een grootschalige onderhoudsoperatie. Het pand dat in 979 gebouwd is, wordt daarmee opgewaardeerd naar de huidige weten regelgeving op het gebied van brandveiligheid. Daarnaast voert de Rijksgebouwendienst het besluit van de ministerraad uit om alle rijksgebouwen in 2020 asbestschoon te hebben.

Rotterdamse parkeergarages De gemeente Rotterdam en Strukton tekenden onlangs een contract voor het technisch beheer van 45 parkeergarages in de gemeente. Rotterdam wil zich meer gaan richten op strategisch beheer. Hoe verloopt deze overheveling van verantwoordelijkheden en taken? En wat verwachten beide partijen van de samenwerking?

Hard oordeel voor Odfjell De toezichthouders bij Odfjell waren al jaren op de hoogte van de onveilige werksituatie bij Odfjell, maar grepen veel te laat in. Dat staat in het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid dat pas is verschenen. In de komende iMaintain leest u een uitgebreid verslag van de bevindingen en het verweer van Odfjell.

THEMA: GEBOUWDE OMGEVING EN VERDER MaintNL We komen langzaamaan weer op stoom voor de Maintenance Manager of the Yearverkiezing van 2014 en laten een maintenance manager die goed bezig is aan het woord. Ook een oud-MMY vertelt over hoe het hem is vergaan na de verkiezing. Daarbij is er aandacht voor de flexibele en dynamische aanpak van assetmanagement volgens het ‘Rijnlands model’, waarin People, Planet en Profit hoog in het vaandel staan.

iMaintain Nummer 7 verschijnt 31 augustus 2013

Thema’s 2013

iMaintain 08-2013

iMaintain 09-2013

iMaintain 10-2013

Maintenance en automotive/aerospace Maintenance & food

Maintenance in de infra

06 13 iMaintain

066_F_volgend nummer.indd 66

19-06-13 15:49

The Power of Knowledge Engineering

ONE PARTNER fOR LifE

Delivering profit through reliability

Stork technical ServiceS iS een wereldwijd opererende kenniSorganiSatie op het gebied van aSSet-optimaliSatie en integrity management voor de olie & gaS-, chemie- en energieSector.

AssET LifEcycLE iNTEgRiTy PARTNER

STS0446_AD_Co_A4_st_v13.indd 1 001–2_67_68_omslag.indd 5-6

5/23/2013 1:49:31 PM

19-06-13 09:53

www.imaintain.info

Krachtige software voor beheer & onderhoud

•

Verleng de levensduur van assets op lange termijn

•

Vergroot het inzicht in kosten & prestaties

tiende JAARGANG – LOSSE VERKOOPPRIJS € 16,-

Verbeter de structuur en de planbaarheid van het werk

iMaintain Nr. 06 - 2013

•

06 13

w w w.ultimo.net/onderhoud JA AR

Met big data nieuwe verbanden zien ultimo_uum_adv_nl_08032013_297x210_01.indd 001–2_67_68_omslag.indd 3-4 1

16-04-13 16:20

19-06-13 09:53