Ima08 lr

08 13

3

V EI

L

IG H

01

M

SPECI ET

AL

tieNde JAARGANG – LOSSe VeRKOOPPRiJS € 16,-

iMaintain Nr. 08 - 2013

3 14:08

www.imaintain.info

EID 2

Luchtvaart en industrie Leren van eLkaar 001_2_75_76_A_omslag_Bilf_beta_height.indd 4

17-09-13 14:39

VISIE OP TOTALE DIENSTVERLENING ____

Onze klanten willen veilig en efficiënt uitgevoerd onderhoud. Bilfinger Industrial Services wil daar een essentiële bijdrage aan leveren.

- Isolatie - Steigerbouw - Rope Access - Conservering ____

- Tracing - Asbestverwijdering - Vuurbescherming - Lawaaibeheersing

BILFINGER INDUSTRIAL SERVICES www.is-bnl.bilfinger.com

concept: B

001_2_75_76_A_omslag_Bilf_beta_height.indd 5

17-09-13 14:39

176_a

inhoud 3

10 Interview Waar het gaat om veiligheid is er geen bedrijfstak met betere track records dan de luchtvaartindustrie. Die kracht is tevens een valkuil want de voorzichtige houding kan omslaan in conservatisme. Kan de luchtvaartindustrie profiteren van de kennis van de industrie of de infrawereld?

18 Special Veiligheid 2013 We focussen op een thema dat onverminderd veel aandacht krijgt: veiligheid. Hoe beïnvloeden vergrijzing en verouderde assets de veiligheid? Hoe ziet het landschap eruit na het rapport van de OvV over Odfjell? En van welke incidenten hebben we het meest geleerd?

5

COMMENTAAR

6

ACTUEEL

14 NEDERLANDSE AUTOMOTIVE MOET MEER INVESTEREN IN ONDERHOUD 17 PRODUCTEN 18 VEILIGHEIDSCULTUUR MOET IN BEDRIJFSFILOSOFIE GEBAKKEN ZITTEN 24 LEREN VAN INCIDENTEN 27 INSPECTIES NA ODFJELL: WAT VERANDERT ER? 31 UNDER CONSTRUCTION 32 WHAT’S NEXT 74 VOLGEND NUMMER

Maint

NL

Het magazine van de NVDO

37

MaintNL zit bovenop de actualiteit, met een overview van de gebeurtenissen rond de Oosterscheldekering.

Deze zou jarenlang verwaarloosd zijn.

Maintenance manager Kobus Kiep zorgt voor de perfecte omstandigheden waaronder ASML kan produceren en dat luistert nauw. En de Rijksgebouwendienst maakt de balans op na een jaar maincontracting voor drie penitentiaire inrichtingen.

Hightech omstandigheden voor de elektronica van morgen Visie op Weg van de Toekomst Integrale aanpak brengt zorg naar hoger kwaliteitsniveau Veiligheid opslagtanks blijft eigen verantwoordelijkheid ISO55000 is waardevolle aanvulling op kwaliteitssystemen Column Frans Stokbrood Innovatie is meer dan technische verbetering ‘Oosterscheldekering jarenlang verwaarloosd’ Maintcontracting vraagt om krachtige partners Assetmanagement vergroot beschikbaarheid tunnels Betuweroute

40 44 46 50 54 57 58 60 64 70

08

iMaintain 13

003_C_inhoud.indd 3

17-09-13 15:14

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. • Hoeveel onderhoud is juist genoeg?

• Kunnen we met de onderhoudsfunctie geld verdienen?

• Hoeveel kan onderhoud bijdragen aan het bedrijfsresultaat?

• Wat is Excellent Onderhoud en hoe geef ik dit vorm?

Kom naar stand 4.10 5

Maintenan

ce Ne

xt en ontdek uw

WAARDECREATIE DOOR GOED ONDERHOUD Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de antwoorden te vinden op deze vragen. In de afgelopen jaren zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Onderhoud bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken.

• Post-MBO Onderhoudstechniek • Post-HBO Onderhoudstechnologie • Post-HBO Onderhoud en Management • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

Start 2 oktober 2013 Start 3 oktober 2013 Start 3 oktober 2013 Start 2 september 2013

Alle genoemde opleidingen kunnen naar wens in-company (op maat) verzorgd worden.

Informeer naar de mogelijkheden.

Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op www.cvnt.nl.

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

FC_A4(new).indd 004_HU.indd 1 1

10-01-13 11:09 16-09-13 16:28

COMMENTAAR 5

Onderhoud in het nieuws In de deadlineweek van iMaintain valt het onderhoud me op in de media. Die andere media bedoel ik. De commotie rond de conditie en veiligheid van de Oosterscheldekering zorgt dat er weer een discussie over beschikbaarheid, veiligheid en kosten gevoerd gaat worden. In de afgelopen jaren lijkt er veel kennis en kunde wegbezuinigd te zijn bij de dienst die de kering in de gaten houdt. Maar is dat probleem zo groot als wordt geschetst? Ik weet bijvoorbeeld niet of er een derde partij is die de kennis en verantwoordelijkheid heeft overgenomen. Er is veel over geschreven en er zijn veel ‘specialisten’, maar een inhoudelijke reactie van Rijkswaterstaat laat nog even op zicht wachten. Dan houd ik me ook nog even in om er iets van te vinden. We hebben in deze editie van iMaintain wel de beschikbare informatie verzameld en gefilterd.

Nu is het wachten op meer inzichten van Rijkswaterstaat. En een steengoede discussie over bezuinigingen, risico’s en betrouwbaarheid in de infrasector, daar ben ik voor.

Zorg daarbij wel voor alle relevante informatie, niet alleen de hype-info maar ook de achtergrond. En er zal bij die discussie ook een keer iemand moeten durven roepen wat een incident kost en wat het ‘ons’ waard is om daartegen te verzekeren. Dan gaat het tenminste ergens over. Over diepgang gesproken. Vanmorgen zapte ik in de auto langs de voorkeurzenders van mijn radio. En bij Radio 2 hoorde ik ineens ‘reliability engineer’ voorbij komen. Het bleek te gaan om een onderzoek op LinkedIn naar het meest vage beroep. Ouders weten niet meer wat hun kinderen kunnen gaan doen door alle vage beroepsnamen. Gelukkig belde iemand naar de studio die in drie zinnen kon uitleggen wat het beroep reliability engineer inhoudt. En toch, zodra het enigszins technisch begon te klinken, werden de presentator en zijn assistente wat ongemakkelijk. Zo jammer. Misschien is het wat voor deze mensen om een weekje stage te lopen als zijinstromer. U weet wel, van www.imaintain.info/50. Dan leren ze nog eens wat.

Mark Oosterveer mark@industrielinqs.nl @M_Oosterveer

HOOfdREdACTiE

Mark Oosterveer 020 3122 793 mark.oosterveer@industrielinqs.nl NUMMER 08 - 2013

David van Baarle 020 3122 082 david.vanbaarle@industrielinqs.nl

UiTgAvE vAN

EiNdREdACTiE

Industrielinqs pers en platform Veembroederhof 7 1019 HD Amsterdam Postbus 12936 1100 AX Amsterdam

PARTNER

Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud (NVDO) Postbus 138, 3990 DC Houten

Elise Quaden 020 3122 084 elise.quaden@industrielinqs.nl

MEdEwERkERs

Evi Husson, Liesbeth Schipper, Erik te Roller, Renske van den Berg, Ingrid Rompa, Pieter Pulleman, Teus Molenaar, Francis Voermans

LAy-OUT

Gabriele Köbbemann

COvER

US Army

AdvERTENTiEvERkOOP Ahoy Rotterdam NV Ahoy-weg 10 3084 BA Rotterdam Postbus 5106 3008 AC Rotterdam Organisator van

UiTgEvER

Wim Raaijen 020 3122 081 wim.raaijen@industrielinqs.nl

Jetvertising BV Arthur Middendorp T: 070 399 00 00 F: 070 390 24 88 arthur@jetvertising.nl

TRAffiC

Breg Schoen 020 3122 088

dRUkkERij

DeltaHage, Den Haag

AbONNEMENTEN (EXCL. bTw)

Nederland/België € 91,Introductie NL/België 25% € 68,25 Overig buitenland € 114,Losse verkoopprijs €16,Studenten € 37,75,Proefabonnement (3x) € 26,50

OPzEggEN

Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd.

Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen kan via www. aboland.nl, per post of per telefoon.

De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode.

Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Adreswijzigingen kunt u doorgeven via www.aboland. nl, per post of per telefoon. Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op.

AbONNEMENTENLANd

Postbus 20 1910 AA Uitgeest Tel. 0900-ABOLAND of 0900-226 52 63 € 0,10 per minuut Fax 0251-31 04 05 Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.

Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten.

Prijswijzigingen voorbehouden.

ISSN: 2211-6826

© Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

08

iMaintain 13

005_B_commentaar.indd 5

17-09-13 13:56

6 actueel

MeeSt GeleZeN ONlINe 1. Onderhoudsbeurt voor fabrieken Sabic en Shell Vanwege een grote onderhoudsbeurt neemt Sabic in Geleen de naftakraker Olefins 4 de komende tijd uit bedrijf. Dit gebeurt eens per zes jaar.

Onderdeel van de operatie is dat er gefakkeld wordt om overtollige gassen uit de fabriek te verwijderen.

Lees verder op www.imaintain.info

2. Nieuwe fabriek voor BaSF in De Meern Chemiereus BASF Nederland wil zijn productie in De Meern uitbreiden met een nieuwe fabriek, goed voor ‘tientallen miljoenen euro's’ aan investeringen en tientallen nieuwe banen. Het bedrijf heeft daarom vergunningsaanvragen ingediend bij de betrokken autoriteiten.

Lees verder op pagina 9

3. Motie voor zwaarder straffen chemiebedrijven aangenomen Chemiebedrijven die keer op keer de fout in gaan, worden voortaan zwaarder bestraft. Dat is in ieder geval het plan van de aangenomen motie van D66-Kamerlid Stientje van Veldhoven.

Lees verder op pagina 9

4. Kabinet en kamer in debat over veiligheid chemische industrie Met een pakket maatregelen wil het kabinet werk maken van de veiligheid in de chemische industrie. De Tweede Kamer vindt de plannen te abstract en niet scherp genoeg, en ook de chemiebedrijven zelf spreken van een gemiste kans.

Lees verder op www.imaintain.info

5. technologische industrie verwacht broos herstel Ondernemers uit de technologische industrie verwachten dat het tot medio 2014 duurt voordat er in Nederland weer sprake is van economische groei. Zij voorzien wel een groei in investeringen (8,5 procent) voor 2013. De verwachte omzetgroei blijft daar met 2 procent fors bij achter.

Lees verder op www.imaintain.info

08 13 iMaintain

006_7_9_D_actueel.indd 6

Tien weken onderhoudsstops bij DuPont Dordrecht Van nu tot half november staan de fabrieken van DuPont in Dordrecht in de steigers. Tot half oktober vindt een grote onderhoudsstop plaats bij de fabrieken voor Fluoroproducts en Viton, en daarna ontvangen de Delrin-fabrieken tot half november klein onderhoud. Naast medewerkers van DuPont werken vijfhonderd externen mee aan het onderhoud.

Het onderhoud aan twee fabriekscomplexen van DuPont vindt jaarlijks plaats. Afwisselend gaat de een in groot onderhoud, terwijl de ander een kleine apk krijgt. DuPont-fabrieken op andere locaties wereldwijd compenseren in die periode voor de productie die stilligt.

Tijdens de stop maken medewerkers de fabrieken schoon, voeren wettelijke inspecties uit, en installeren nieuwe apparatuur. Voordat de productie weer opgestart wordt, vinden diverse controles plaats om de veiligheid te garanderen, benadrukt DuPont.

Asfalt kan jaren langer mee door verjongingsmiddel Rijkswaterstaat legt dit jaar zes demonstratievakken aan om ZOAB met verjongingsmiddelen preventief te onderhouden.

Hierdoor kan de levensduur worden verlengd met twee tot drie jaar.

Minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu): ‘De verjongingscrème voor asfalt is een mooie innovatie om kosten op onderhoud te besparen. Bovendien levert dit minder verkeershinder op en is het een milieuvriendelijkere manier van wegbeheer.’ Ruim drie jaar geleden is Infraquest (Rijkswaterstaat, TU Delft en TNO) samen met drie aannemers een onderzoek gestart naar de verlenging van de levensduur van ZOAB door preventief onderhoud met een verjongingscomponent. Na het eerste onderzoek op kleine proefvakken van ongeveer driehonderd meter lengte is het tijd voor grootschaliger proeven op verschillende wegdelen. De demonstratievakken hebben een lengte van vijf tot zes kilometer. De gegevens die uit de demonstratievakken komen moeten de waargenomen verlenging van de levensduur van het asfalt statistisch onderbouwen. Bovendien kunnen de betrokken marktpartijen hun bedrijfsprocessen optimaliseren en werkt RWS aan het integreren van preventief onderhoud in haar onderhoudssystematiek.

Minder onderhoud door windturbine met verticale as Het Norwegian Centre for Offshore Wind Energy (NORCOWE) gaat in de haven van Stavanger een drijvende windturbine met verticale as beproeven. De molen is zo geconstrueerd dat de generator zich onder de zeespiegel bevindt. Hierdoor komt het zwaartepunt van de totale constructie relatief laag te liggen. Een ander voordeel is dat er naar verwachting lage onderhoudskosten zijn. Bovendien zorgen de gyroscopische krachten voor een stabiliserend effect van de drijvende constructie.

De drijvende windturbine is ontworpen door prof. Arnfinn Nergaard van de universiteit van Stavanger. Hij mikt uiteindelijk op molens met een hoogte van honderd meter en een diameter van vijftig meter.

Kijk voor meer nieuwsberichten op www.imaintain.info

18-09-13 09:20

actueel 7

Veel nieuwe orders industrie De bedrijvigheid in de Nederlandse industrie is in augustus toegenomen in het hoogste tempo sinds april 2011.

Dat blijkt uit cijfers van de Nederlandse Vereniging van Inkoopmanagers (NEVI).

De inkoopmanagersindex steeg van 50,8 in juli naar 53,5 in augustus.

Een getal boven de 50 duidt op groei, daaronder op krimp. De industrie profiteerde van de groei van de export en sinds lange tijd ook van de groei van de binnenlandse vraag. Volgens NEVI hebben veel grote industrieën eerst hun voorraden opgemaakt. ‘Nu kopen ze weer halffabricaten in en daar profiteren de kleinere producenten van’, aldus NEVI.

Vopak Europoort bindt strijd aan met stankoverlast Vopak Europoort heeft een programma opgezet om stankoverlast te bestrijden met maatregelen op zowel korte als lange termijn. De eerste technieken zijn eind juni 2013 allemaal in gebruik genomen en lijken een belangrijke stap in de goede richting. Volgens Vopak zijn er veel minder klachten de laatste tijd.

Het traject is begin 2012 ingezet. Toen kondigde het management van de opslagterminal aan te zoeken naar technieken om de geur sterk te reduceren. Aanleiding was een behoorlijke toename van stankklachten in de periode daarvoor. Inmiddels zijn vier technieken in gebruik om de stankklachten aan te pakken. Naast verbranding kan Vopak Europoort inmiddels ook kiezen voor behandeling met actief koolfilters en ook met aluminiumoxide. De vierde techniek is de inzet van scrubbers, waarbinnen de dampen als het ware schoongewassen worden.

Het zijn de eerste stappen in een continu verbeterproces. Zo onderzoekt Vopak Europoort ook hoe bijvoorbeeld koolwaterstoffen of energie zijn terug te winnen.

Reparatie leiding Texel lastige klus Lekkages zijn ze wel gewend bij waterleidingbedrijf PWN, maar een breuk op 25 meter diepte onder zee hadden ze nog niet eerder gezien. Eind juni brak een van de twee leidingen die drinkwater van Den Helder naar Texel brengen. Onlangs is begonnen met de reparatie.

De combinatie van omstandigheden in het Marsdiep maken de operatie ingewikkeld, zegt Paul Wesselius van PWN. ‘Het is heel diep en er staat een ontzettend sterke stroming tijdens elke verandering van eb en vloed.’

Dat is lastig voor de duikers, die het werk onder water begeleiden. Zij kunnen maar twee keer per dag een half uur naar beneden, bij de kentering van het tij. Dan is het voor hen net te doen.

Het meeste werk zal daarom ook boven water plaatsvinden, zegt Wesselius. De afdekkende zandlaag wordt eerst weggespoten, waarna het gebroken deel van de buis naar het wateroppervlak wordt gehaald. Een stuk van tweehonderd meter wordt vervangen, gecontroleerd en weer naar de bodem afgezonken.

PWN hoopt dat de waterleiding voor 1 november is gerepareerd, omdat dan officieel het stormseizoen begint.

BeDRIJVeNNIeuWS Samenwerking onderhoud bruggen en sluizen

Advies- en ingenieursorganisatie ARCADIS en technisch dienstverlener Croon Elektrotechniek hebben hun krachten gebundeld voor het onderhoud en de modernisering van de bruggen en sluizen in het IJsselmeergebied. De ondernemingen zijn de aankomende vijf jaar verantwoordelijk voor het onderhoud en modernisering van de bruggen en sluizen in de omgeving van de Afsluitdijk, Enkhuizen, Lelystad en de Randmeren.

Opdrachtgever is Rijkswaterstaat.

NaP Opent 2x2opex portal NAP vertegenwoordigt de keten van bedrijven en instituten die installaties voor de procesindustrie ontwerpen, realiseren, opereren en optimaliseren.

Op 12 september presenteerde de Special Interest Groep SIG 2x2 OpEx de resultaten van het onderzoek hoe meer met minder behaald kan worden. 2x2 Opex staat voor twee maal meer productie tegen twee maal minder kosten. Een studie van literatuur en bedrijfscases leverde een reeks best practices op. Deze zijn openbaar en kunnen gebruikt worden om meer met minder te realiseren. www.napnetwerk.nl/sig2x2opex

Yokogawa geeft Britse gasopslag upgrade Yokogawa heeft van SSE Hornsea Ltd. een contract verworven voor het upgraden van één van de grootste ondergrondse gasopslagfaciliteiten op het vasteland van Groot Brittannië.

De faciliteit is gelegen nabij Atwick in East Yorkshire; het contract heeft een waarde van enkele miljoenen Britse ponden. Yokogawa zal onder meer een geïntegreerd besturings- en veiligheidssysteem leveren.

08

iMaintain 13

006_7_9_D_actueel.indd 7

18-09-13 09:20

Ik zorg ervoor dat onze raffinaderij vlot blijft draaien aan 12.328 ton ruwe olie per dag.

U maakt er een succes van – met Loctite®.

De onderhoudsexpert voor verlijming, afdichting, reiniging en smering.

Ontdek hier meer: www.loctite-maintenance.be www.loctite-maintenance.nl

Henkel_Advertentie IMaintain_185x132mm_highres 5mm bleed.indd 2

10/07/13 22:16

PRÜFTECHNIK CONDITION MONITORING • PRÜFTECHNIK CONDITION MONITORING • PRÜFTECHNIK CONDITION

Uitgelijnd staat

netjes!

Met ROTALIGN® Ultra draaien de machines langer en vlotter: • Minder slijtage aan lagers en dichtingen • Minder trillingen • Lager energieverbruik ROTALIGN® Ultra is gemakkelijk te bedienen en spreekt de taal van de gebruiker.

PRUFTECHNIK NV, Lichtenauerlaan 102–120, 3062 ME Rotterdam, Tel: 010-204 59 37, Email: info@pruftechnik.nl

www.pruftechnik.com

008_henkel_pruef.indd 1

16-09-13 16:28

actueel 9

Curaçao wil 100-jarige raffinaderij behouden Curaçao gaat de 100-jarige raffinaderij op het eiland moderniseren.

Daarvoor is minstens drie miljard dollar nodig en moet worden gezocht naar een buitenlandse investeerder.

Het parlement van Curaçao heeft besloten partners te zoeken voor de grootscheepse modernisering.

De raffinaderij, in 1914 door Shell opgericht en in 1985 door de maatschappij voor een gulden aan Curaçao verkocht, is lokale en Nederlandse milieuorganisaties al heel lang een doorn in het oog. Volgens milieuorganisaties kost de uitstoot van zwaveldioxide jaarlijks aan achttien mensen het leven. GroenLinks wil dat Nederland ingrijpt. Momenteel beheert de Venezolaanse oliemaatschappij PdVSA de raffinaderij. Dat contract loopt in 2019 af.

Alle politieke partijen steunen het plan om te moderniseren, vooral met het oog op de werkgelegenheid. De raffinaderij draagt bij aan negen procent van het bruto nationaal product van het eiland. Verschillende partijen benadrukten het belang van een milieuvriendelijker raffinaderij, maar sluiting of verplaatsing komt pas aan de orde als er geen investeerder kan worden gevonden.

BeDRIJVeNNIeuWS Rechtszaak tegen Dow Benelux in januari De rechtszaak tegen chemieconcern Dow Benelux uit Terneuzen begint op 14 januari. Het Openbaar Ministerie verwijt Dow schuld aan een reeks milieu-incidenten tussen 2005 en 2008. Recent werd tijdens een nietinhoudelijke behandeling bij de rechtbank in Breda afgesproken dat een deskundige die één incident beoordeelde ook nog over drie andere zal rapporteren.

Nieuwe fabriek voor BaSF in De Meern

Motie voor zwaarder straffen chemiebedrijven aangenomen Chemiebedrijven die keer op keer de fout in gaan, worden voortaan zwaarder bestraft.

Dat is in ieder geval het plan van de aangenomen motie van D66-Kamerlid Stientje van Veldhoven (woordvoerder voor onder meer milieu). Gaat een chemiefabriek vaker over de schreef, dan moet zij zelf de kosten voor de extra inspecties betalen. Ook worden ze geconfronteerd met hogere boetes.

Van Veldhoven schrijft op de website van D66: ‘Veel chemiebedrijven gaan serieus om met veiligheidsvoorschriften. Maar met deze aangenomen voorstellen pakken we de rotte appels aan. Dat is goed nieuws voor omwonenden en voor iedereen die in de chemiesector werkt. Veiligheid hoort in het DNA van zware chemiebedrijven.’

Aan de andere kant is er ook goed nieuws voor de chemische industrie. De motie wil er namelijk óók voor zorgen dat het toezicht op deze sector efficiënter wordt ingericht.

Volgens de D66-politica maakt dit een einde aan de situatie waarin verschillende instanties verantwoordelijk zijn voor het toezicht op een bedrijf.

‘Alarm Rijkswaterstaat over Oosterscheldekering’ Rijkswaterstaat slaat alarm in een intern rapport over de Oosterscheldekering. Dat meldt RTL Nieuws, dat het rapport heeft ingezien. De dienst die de stormvloedkeringen in Zeeland moet onderhouden zou de zeeweringen tien jaar lang hebben verwaarloosd.

De betrouwbaarheid van de kering staat onder druk en de afdeling Zeeland heeft steeds minder kennis en raakt de controle kwijt, zo zou in het rapport staan. De organisatie zou verder te klein zijn om taken goed uit te voeren en er zouden ‘achterstanden zijn in verantwoordelijkheid en planning’. Een structurele verbetering van de organisatie zou hoognodig zijn. De afdeling die toezicht hield op de bodem zou verder sinds 2000 grotendeels zijn opgedoekt.

Het CDA heeft een debat aangevraagd naar aanleiding van het rapport en wil dat het rapport openbaar wordt.

Chemiereus BASF Nederland wil zijn productie in De Meern uitbreiden met een nieuwe fabriek, goed voor ‘tientallen miljoenen euro's’ aan investeringen en tientallen nieuwe banen. Het bedrijf heeft daarom vergunningsaanvragen ingediend bij de betrokken autoriteiten. BASF maakt in De Meern productie- en proceskatalysatoren, en voorziet dat de markt hiervoor de komende jaren ‘beduidend’ zal groeien. De aanvraag volgt op onderzoek dat sinds maart 2013 in kaart brengt wat de mogelijkheden voor uitbreiding in Utrecht zijn.

Heijmans in het rood Heijmans heeft over de eerste zes maanden van dit jaar een nettoverlies geleden van vijf miljoen euro.

De rode cijfers werden onder meer veroorzaakt door reorganisatielasten.

Operationeel boekte de onderneming een winst van twee miljoen. Heijmans greep afgelopen maanden onder meer in bij de divisie Utiliteit.

08

iMaintain 13

006_7_9_D_actueel.indd 9

18-09-13 09:20

10 interview

Condition based maintenance druppelt luchtvaart binnen Waar het gaat om veiligheid is er geen bedrijfstak met betere track records dan de luchtvaartindustrie. Die kracht is tevens een valkuil want de voorzichtige houding die men heeft ten aanzien van innovatie kan eenvoudig omslaan in conservatisme.

Bovendien heeft het strenge regime van testen en certificeren zijn weerslag op de kosten. De rest van de maintenancewereld kan dus leren van de luchtvaartindustrie, maar kan de luchtvaartindustrie ook profiteren van de kennis van de industrie of de infrawereld?

David van Baarle

De strenge veiligheidseisen van de luchtvaartindustrie kunnen innovatie nog wel eens in de weg zitten. Bij Defensie is men wel vooruitstrevender omdat met vernieuwing strategisch voordeel te behalen valt.

08 13 iMaintain

010_11_13_interview.indd 10

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

17-09-13 14:41

interview 11

Zodra een vliegtuig het luchtruim kiest, zijn er weinig corrigerende handelingen mogelijk. Een piloot is zich dan ook zeer bewust van zijn breekbare positie. De luchtvaartindustrie had al snel door dat als ze de veiligheid niet zou borgen, er niemand meer zou durven vliegen. En dus ontstond de unieke situatie van twee dominante toezichthouders: de FAA en de EASA. Zodra er zich een incident voordoet, gaan wereldwijd de alarmbellen rinkelen en wordt nagegaan wat de implicatie van het technisch falen is voor toestellen van hetzelfde type. Modificaties worden spaarzaam doorgevoerd en alleen als deze uitvoerig zijn gemeten en getest.

Een van de partijen die dit soort testen voor zijn rekening neemt, is het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR).

Het NLR is een stichting die aan het begin van het luchtvaarttijdperk werd opgericht om de veiligheid van de militaire luchtvaart te vergroten (zie ook kader). Inmiddels ondersteunen de onderzoekers ook de Nederlandse burgerluchtvaartindustrie en ruimtevaartorganisaties. Arjen Vollebregt is hoofd van de afdeling Gas Turbines and Structural Integrity van het NLR. ‘Wij onderzoeken onder meer de constructieve staat van vliegtuigen. Vliegtuigen zijn vaak gebouwd om tientallen jaren mee te gaan en worden bovendien regelmatig gereviseerd. Toch zijn ze net als iedere andere asset onderhevig aan degradatie. Die degradatie is niet alleen levensduurgebonden, maar ook afhankelijk van het vliegschema van een toestel. Een intercontinentale vlucht met relatief veel vlieguren, maar weinig starts en landingen, heeft een ander effect op een toestel dan een lijndienst binnen Europa. Je zult met alles rekening moeten houden in je modellen en bovendien voldoende metingen moeten verrichten om je modellen te staven. Wij adviseren vlooteigenaren, maar ook wetgevers en toezichthouders, over acceptabele onderhoudsintervallen en inspectiemethoden, nieuwe inspectiemiddelen en bijvoorbeeld de maximale belasting van onderdelen of hele constructies. Daarvoor hebben we

“

Het nLr In 1919 werd de Rijksstudiedienst voor de Luchtvaart (RSL) opgericht met als doel het vergroten van de veiligheid van de militaire luchtvaart. Door de snelle opkomst van de civiele luchtvaart ging de RSL zich echter ook op die sector richten. In 1937 werd de RSL omgezet in een stichting (de NLL en vervolgens het NLR), die heeft gezorgd voor een betere basis voor het verrichten van wetenschappelijk onderzoek voor de nationale vliegtuigindustrie.

De komst van de computer gaf het onderzoek een enorme stimulans. Er werden nieuwe faciliteiten gecreëerd, zoals vlucht- en luchtverkeerssimulatoren, om in te spelen op de vraag naar informatie over het gebruik van vliegtuigen in de militaire en civiele luchtvaart. Het NLR heeft gereageerd op de publieke aandacht voor duurzaam, veilig en efficiënt luchtverkeer door het uitvoeren van een groot aantal projecten met nationale en internationale samenwerkingsverbanden.

een goed ingericht laboratorium tot onze beschikking waar we mechanische belastingen kunnen testen, maar ook FEM-analyses kunnen uitvoeren.’

Toch staat ook de luchtvaart onder financiële druk.

‘Ja, de publieke airlines kijken naar kostenbesparingen en ook aan de defensiebudgetten wordt nog steeds geschaafd. Dat betekent dat ze op alle manieren moeten kijken waar nog rek zit, zonder dat de veiligheid in het geding komt. Langzaamaan krijgt ook deze branche interesse voor condition based maintenance. Sensoren worden steeds goedkoper en betrouwbaarder en dus kunnen ook kritische onderdelen van vliegtuigen van sensoren of rekstroken worden voorzien. Maar tussen kunnen en willen zit nog wel een wereld van regels.

Met name de toezichthouders FAA en EASA zijn erg terughoudend in de goedkeuring van sensoren of beter gezegd in de acceptatie van de metingen van die sensoren. Uiteindelijk zou een autoriteit dermate op metingen moeten kunnen vertrouwen dat een verplichte inspectie of onderhoudsbeurt mag worden overgeslagen. Zover is het echter nog niet.

Wij hebben daar ook geen invloed op.

Behalve dan dat we wel advies kunnen

Ons primaire doel is om de kennispositie van de Nederlandse lucht- en ruimtevaartindustrie te vergroten en te borgen.

geven over de restlevensduurverwachting van bijvoorbeeld een airframe. Maar dat zijn tot nog toe individuele gevallen. Er gaan nog jaren metingen, praktijkproeven en toetsingen aan vooraf voordat de toezichthouders voldoende vertrouwen zullen krijgen in de uitkomst van metingen van sensoren. Toch wil dat niet zeggen dat je niets hebt aan de meetgegevens die van al die sensoren komen. We geven bijvoorbeeld wel advies over de optimale inzet van een vloot met de input van die gegevens. Daar is wel degelijk geld mee te besparen.’

Klinkt wel heel conservatief.

‘Daarmee haalt de branche wel keer op keer hoge veiligheidsscores. Bij Defensie zie je dat ze vaak wat vooruitstrevender zijn. Niet omdat ze de veiligheid niet hoog achten, maar vooral omdat ze strategisch voordeel kunnen halen uit dit soort nieuwe technologieën en methodes.

De US Army heeft bijvoorbeeld condition based maintenance al uitgeroepen als verplichting voor zijn materieel. De omstandigheden waarin hun materieel moet presteren, zijn nogal wisselend. Als ze de betrouwbaarheid van hun assets kunnen vergroten door slim gebruik te maken van meetgegevens, kunnen ze dat materiaal inzetten dat het beste onder de gegeven omstandigheden presteert.

Momenteel zijn ze dan ook bezig met het samenstellen van het handboek CBM met richtlijnen, condition indicators en health indicators. Men zal ook bijvoorbeeld helikopters op deze manier onderhouden en daarmee wordt uiteraard ook ervaring opgedaan voor de overige vloot.’

08

iMaintain 13

010_11_13_interview.indd 11

18-09-13 10:22

(advertentie)

Coatings van Hempel helpen de scheepvaart

ROPE ACCESS?

SKY-ACCESS!

NDT

Painting

Bolt Tensioning Heat Treatment

Special Lifting Rescue Teams

G 6 Welders Paint Inspection

WWW.LSB-SKY-ACCESS.COM

LSB SKY-ACCESS, Weerterveld 69 6231 NC Meerssen, The Netherlands T. +31 (0)88 - 12 33 600 info@lsb-sky-access.com

012_hempel_lsb.indd 1

Hempel is door Rijkswaterstaat, de Nederlandse dienst voor infrastructuur, goed gekeurd om de verf te leveren voor acht stalen boogbruggen over het AmsterdamRijnkanaal, het Lekkanaal en het Boven-IJ. Deze bruggen worden gerenoveerd en vernieuwd in het kader van het KARGO-project (Kunstwerken AmsterdamRijnkanaal Groot Onderhoud) in Nederland.

De stalen boogbruggen, gebouwd tussen 1934 en 1976, ondergaan onderhoud om corrosie te bestrijden en hun levensduur te verlengen. Op deze manier kunnen ze voldoen aan de huidige en toekomstige eisen van hun eigenaar. Aan vier van de bestaande bruggen wordt alleen onderhoud gepleegd, terwijl de andere vier worden vervangen door nieuwe bruggen. Daarnaast worden de brugdekken met ongeveer 25 Ă 50 cm verhoogd, zodat ook de 4-laagse containervaart onder de bruggen kan doorvaren.

In de specificatie werd gevraagd om een systeem dat voldoet aan corrosiecategorie C5M (zware corrosiebelasting in omgevingen met een hoog zoutgehalte volgens ISO 12944). Om structuren in deze omgeving te beschermen zijn coatings nodig die een uitstekende langetermijnbescherming tegen corrosie bieden, een van de redenen waarom voor Hempel-coatings werd gekozen. Het geselecteerde systeem bestond uit 2 lagen HEMPADUR MASTIC 45880, gevolgd door een topcoat van HEMPATHANE HS 55610 op basis van polyurethaan, een product met een lange staat van dienst in het beschermen van structuren in zware omstandigheden.

HEMPADUR MASTIC 45880 is een oppervlaktetolerante epoxycoating met hoog vaste-stofgehalte, die een harde en taaie laag met goede barrière-eigenschappen vormt.

Dit zorgt voor corrosiebescherming en een uitstekende duurzaamheid, zodat een lange levensduur verzekerd is voordat er onderhoud moet plaatsvinden. HEMPATHANE HS 55610 is een alifatische polyurethaan-topcoat met hoog vaste-stofgehalte en laag VOS-gehalte, die zijn glans en kleur perfect behoudt. Bevat zinkfosfaatpigment voor extra bescherming tegen corrosie.

Dankzij deze coatings kan Rijkswaterstaat er zeker van zijn dat de bruggen langdurig beschermd zijn, zelfs in een zeer agressieve atmosfeer met een hoog zoutgehalte.

De vernieuwde bruggen zijn een vooruitgang voor de scheepvaart, omdat binnenschepen nu meer containers kunnen vervoeren.

HEMPEL (The Netherlands) B.V. Karel Doormanweg 7c 3115 JD Schiedam T +31 (0)10 4454000 F +31 (0)10 4600883 E sales-nl@hempel.com I www.hempel.nl

17-09-13 14:58

interview 13

En dan volgt de burgerluchtvaart vanzelf?

‘Dat zou kunnen. Het is zeker niet zo dat de burgerluchtvaart iedere innovatie tegenhoudt. Kijk alleen maar naar het toenemend gebruik van composieten.

Inmiddels is de Airbus A380 uitgerust met het kunststof/metaal-composiet glare.

Een volgende generatie vliegtuigen maakt zelfs gebruik van koolstofcomposieten.

Zo worden de romp en de vleugels van de Boeing 787 Dreamliner grotendeels opgebouwd van koolstofvezelversterkte harsen en ook de nieuwe Airbus, de A350, krijgt veel delen van koolstofcomposiet. De vliegtuigen worden daarmee een stuk lichter, zonder dat ze aan sterkte inboeten.

Het is wel noodzakelijk om zoveel mogelijk informatie te verzamelen over het gedrag van die composieten. Met name degradatie verloopt heel anders dan bijvoorbeeld bij aluminium, maar ook het vermoeiingsgedrag wijkt af.

We onderzoeken dan ook in het laboratorium wat de impact is van ultraviolet licht of in hoeverre het materiaal vocht opneemt onder welke omstandigheden.

Zoals gezegd staat de integriteit van de toestellen niet ter discussie, maar ze zijn momenteel wel heel veilig gebouwd. Hoe meer je weet over het faalgedrag hoe meer je tegen de veiligheidsgrenzen aan kunt zitten en hoe lichter de toestellen dus worden. Het nadeel van composiet is dat schades die je niet of nauwelijks ziet, kunnen doorgroeien naar grote schades.

Inspectiemethoden die deze schades betrouwbaar kunnen detecteren zijn daarom van groot belang.’

Wat betekenen die ontwikkelingen voor de Nederlandse industrie?

‘Heel veel. Behalve dat bedrijven zoals Fokker direct leveren aan Airbus, heeft KLM bijvoorbeeld een volwassen engineering- en maintenance-organisatie die zijn diensten ook aanbiedt aan andere luchtvaartmaatschappijen. Veiligheid en kwaliteit staan daarbij bovenaan, maar Nederland staat wel bekend om zijn hoge loonkosten. Je zult dus veel toegevoegde waarde moeten bieden en automatiseren waar mogelijk. Ons primaire doel is dan ook om de kennispositie van de Nederlandse lucht- en ruimtevaartindustrie te vergroten en te borgen.

Het NLR heeft vier ministeries als stakeholder, met Economische Zaken als pen-

voerder. Nederland slaat internationaal gezien geen gek figuur, maar je moet blijven innoveren en in kennis blijven investeren om die positie te behouden.

De aerospace is een wereldmarkt dus de concurrentie zit overal. Tegelijkertijd biedt het ook kansen voor Nederlandse bedrijven voor opdrachten uit het buitenland. Neem vliegbasis Woensdrecht waar Dutch Aero Services onder andere de motoren van F16-jachtvliegtuigen reviseert voor wereldwijde opdrachtgevers.

Als de F16 wordt vervangen, kan dat ook werk opleveren voor de Nederlandse luchtvaartbranche. Het onderhoud is bijvoorbeeld tot nog toe niet aanbesteed. We zullen dus snel kennis moeten opbouwen over de toestellen om ook op het gebied van beheer en onderhoud contracten binnen te halen.’

Is het een trend om dit soort contracten aan commerciële partijen over te laten?

‘In de Angelsaksische landen is men daar al wat verder mee, maar de budgetten van onze defensie staan ook onder druk, dus hier liggen kansen voor commerciele onderhoudsbedrijven. Er is ook wel al geëxperimenteerd met prestatiecontracten waar de contractor werd afgerekend op de beschikbaarheid van de assets, maar men komt hier wel weer voorzichtig van terug.

Doordat de markt zo gereguleerd is, is de speelruimte om verbeteringen door te voeren ook niet erg groot. Ook de tarifering is nog een lastige zaak. Of de contractor doet zichzelf tekort of hij prijst zichzelf uit de markt.

Voordat je dat soort verbindingen aangaat, zul je eerst moeten investeren in de vertrouwensrelatie. En dat kan nog wel eens een lange weg zijn.’ n

08

iMaintain 13

010_11_13_interview.indd 13

17-09-13 14:41

14 Maintenance en autoMotive/aerospace

nederlandse automotive moet meer investeren in onderhoud De automotivesector in nederland kent ongeveer 350 bedrijven die samen circa zeventien miljard euro omzetten. service en onderhoud is niet echt een gespreksthema in de sector, wat jammer is. Hogere beschikbaarheid en lagere kosten kunnen flink bijdragen aan het bedrijfsresultaat van de automotive.

Pieter Pulleman

De ‘maak-automotive’ is een belangrijke branche voor Nederland, vindt Fred Welschen, directeur van AutomotiveNL. Er werken circa 45.000 mensen in en 95 procent van de productie is voor de export. ‘Bovendien is de toegevoegde waarde met gemiddeld dertig procent groot.’ AutomotiveNL behartigt de belangen van de Nederlandse automotive-industrie.

Speerpunten zijn onder andere innovatie, onderwijs en internationalisering. Daarnaast is de Automotive Campus NL in Helmond onderdeel van AutomotiveNL. De automotive in Nederland omvat vooral eerstelijns- en tweedelijnstoeleveranciers.

Deze bedrijven leveren uiteenlopende producten, zoals navigatiesoftware, bumpers, schuifdaken, aluminium motorblokken en rubberen afdichtingen. En er zijn er die zich toeleggen op het maken van speciale machines en productielijnen. De automotivesector werkt sterk internationaal.

Daardoor gaat het met de Nederlandse bedrijven gemiddeld genomen redelijk tot goed, zegt Welschen. ‘Ze leveren niet alleen in Europa, waar het slecht gaat door de crisis, maar ook aan Azië en Amerika.’ Toeleveranciers concentreren zich vooral op productontwikkeling, wereldwijde leveringen en de kostenstructuur. ‘Eerstelijnsleveranciers kopen de benodigde machines inclusief alle bijbehorende services. Onderhoud en service zelf doen is geen prioriteit, dat besteden ze veelal uit’, weet Welschen. ‘De bekende redenen gelden hier. Minder management, minder risico, meer flexibiliteit. De automotive is natuurlijk dé sector die het make or buy-concept professioneel ter hand neemt.’ Volgens Roger de Bock van Stork Technical Services zien veel bedrijven onderhoud niet als iets wat binnen de bedrijfsvoering geld op kan brengen.

De Bock: ‘Goed onderhoud draagt juist

turn key opleveren met onderhoudshandleiding VDL Steelweld ontwerpt, maakt en levert productie- en assemblagelijnen aan de automobielindustrie. Het Bredase bedrijf levert alle machines turn key. Dat geldt voor een nieuwe lijnen, maar ook voor aanpassingen aan bestaande lijnen. Klanten ontvangen een onderhoudshandleiding.

Het ombouwen gebeurt veelal in de weekenden, want stilstand is uit den boze. Omdat de fysieke ombouwtijd beperkt is, gebeurt veel werk vooraf met simulatieprogramma’s op de pc. Dat geldt ook voor het bepalen van de storingsgevoeligheid van een productielijn. Daar heeft VDL Steelweld een aparte simulatie voor in de procesfase en daarmee bepalen de engineers of en hoeveel buffers er in de lijn komen om risico’s op stilstand te beperken.

Onderhoudbaarheid Tijdens de designreviews in de ontwerpfase kijken de engineers bij VDL Steelweld al naar de mogelijkheden voor onderhoud. Doordat het lassen tegenwoordig door robots wordt gedaan zijn de werktuigen vrij open en is de onderhoudbaarheid feitelijk beter dan vroeger. De auto-industrie stelt wel als eis dat een defecte robot binnen een half uur vervangen moet kunnen worden. Onderhoud is dus essentieel en daarom zijn veel productielijnen uitgerust met een SCADA-systemen. Displays op de lijnen geven zo exact mogelijk aan op welk station de lijn stilstaat en wat er precies aan de hand is.

Trainen VDL Steelweld levert geen service op het gebied van dagelijks onderhoud. Autofabrikanten hebben daar een eigen onderhoudsafdeling voor, of besteden het werk (deels) uit. Direct na oplevering heeft VDL wel een team ter plaatse om ondersteuning te bieden. VDL Steelweld traint het onderhoudspersoneel ook, maar alleen op de toepassing van de apparatuur.

Samenwerken engineering/onderhoud Bij nieuwe lijnen doet VDL Steelweld eerst een FMEA-analyse, samen met de klant. Onderhoud wordt daarin meegenomen.

VDL levert ook onderdelenlijsten die aangeven welke delen de fabrikant op voorraad moet hebben. Daarnaast krijgen de afnemers van VDL een onderhoudsschema, waarin ook staat wat de vervangingstermijn is voor de kritische delen.

08 13 iMaintain

014_15_J_artikel.indd 14

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

17-09-13 11:30

Maintenance en autoMotive/aerospace 15

wel bij aan een beter bedrijfsresultaat; een betrouwbare werking verhoogt de beschikbaarheid en verlaagt de kosten.

Veel toeleveranciers maken bulkproducten en als je dan in staat bent om de beschikbaarheid met twee procent te verhogen, dan levert dat heel veel op.’

Vooral preventief Volgens Welschen en De Bock vindt het onderhoud aan de productiemiddelen in de automotive op grote schaal plaats op basis van preventief onderhoud.

Welschen: ‘In de weekenden, of tussen de ploegendiensten. Een methode als condition based maintenance gaat niet werken in de automotive.’ De Bock vertelt over een automotivebedrijf dat enkele jaren geleden zo druk was in de productie dat het alleen nog aan storingen toekwamen.

De Bock: ‘Preventief onderhoud lag helemaal stil. Dan komen dienstverleners zoals wij in beeld. Dat is wel inherent aan de automotive, die golfbewegingen. Bij een nominale productie doen veel bedrijven alles zelf. Krijgen ze het drukker, dan lenen ze in.’ Consultant business development Flip Oude Weernink van FIER Automotive, dat bedrijven helpt bij business development in de globale automotive-industrie, voorziet geen fundamentele veranderingen op het gebied van onderhoud. Oude Weernink: ‘Wel zie ik dat elektrische gereedschappen sinds enkele jaren de mechanische vervangen. Dat is efficiënter, met minder onderhoudsin-

tervallen en lagere onderhoudskosten.

Veiligheid en goede training wordt dan wel ineens een groter onderwerp.’

Tekort aan technici De Bock constateert dat bij veel bedrijven, niet alleen in de automotive, door de crisis weinig investeringen plaatsvonden in mensen en machines. De Bock: ‘Nu vragen velen zich af – ook door de vergrijzing – of ze het onderhoud niet buiten de deur moeten doen. Het tekort aan technici staat overal op de agenda. Er komt een betere periode aan en velen vragen zich af wat te doen. Investeren in eigen mensen, eens praten met dienstverleners, outsourcen misschien?’ Oude Weernink signaleert dat er tijdens de opleidingen te weinig aandacht is voor het onderhoudsaspect.

AutomotiveNL werkt al aan een oplossing.

Welschen: ‘We zijn er volop mee bezig om de bedrijven aan de gang te houden, want de welvaart komt niet van bijvoorbeeld de bankensector maar van de maakindustrie. Wij zijn dan ook bijzonder trots op de doorlopende leerlijn die we samen met anderen hebben gerealiseerd.’

Stork probeert monteurs in eigen huis op te leiden. ‘Een monteur komt namelijk niet van school af’, zegt De Bock. ‘Dat is een technicus die je moet vormen als monteur, met specifieke trainingen.’

Trends Als het gaat om bedreigingen zijn het vooral de lagelonenlanden waar nog

steeds productie naartoe gaat, ondanks de kentering die hierin plaatsvindt. Oude Weernink: ‘We zijn nog steeds een kenniseconomie met onder meer de TU’s die nieuwe kennis en technologieën ontwikkelen.

Bedrijven moeten zich daar ook op richten, want dat is waar we naartoe gaan en dat zal de markt veranderen. Mensen willen van A naar B en het bezit van een eigen auto wordt minder interessant. De consequentie voor productiebedrijven is dat de productie gericht zal zijn op mobiliteit en niet meer op één fabrikant. Dat heeft gevolgen voor de kwaliteitseisen.’ De rode lijnen in de sector zijn volgens Welschen het toenemen van de elektronica, lichtere materialen die minder energie verbruiken en de opkomst van hybride en elektrische auto’s. ‘Daar heb je andere apparatuur en faciliteiten bij nodig. Al met al gebeurt er dus heel veel.’ Voor De Bock is het vooral de toegenomen complexiteit van bijvoorbeeld cnc-draai- en freesbanken die meer kennis vraagt van de storingsmonteur.

‘Maar dat is niet specifiek voor de autoindustrie. De kennis van de monteur gaat steeds verder, hij moet meer weten. Dat geldt minder voor preventief, wanneer je alleen iets moet vervangen.’

Het is wel belangrijk dat er onderhoudsbedrijven zijn die is staat zijn om de technologische ontwikkelingen bij te houden, voegt Welschen toe. ‘De technologische ontwikkelingen gaan zo snel en de eisen die gesteld worden zijn zo hoog. Het is een bedreiging voor de bedrijven, maar tegelijkertijd is het ook een kans.’ n

08

iMaintain 13

014_15_J_artikel.indd 15

17-09-13 11:30

Het expertpanel van het iMaintain Platform bestaat uit de volgende specialisten en groeit gestaag:

Het iMaintain Platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond onderhoud en assetmanagement. Het platform belicht op een journalistieke en onafhankelijke manier innovaties, behandelt actuele onderwerpen en inspireert. Via het vakblad iMaintain, met de website www.imaintain.info, met vier rondetafelmeetings per jaar, diverse bijeenkomsten en met een jaarcongres bereikt het iMaintain Platform haar doelgroep.

De volgende bedrijven zijn partner van het iMaintain Platform:

Henk Akkermans Hoogleraar dynamiek van toeleveringsnetwerken, Universiteit Tilburg Wetenschappelijk directeur DI-WCM

Leo van Dongen Professor Maintenance Engineering, Universiteit Twente Directeur Fleet Services, NedTrain

Geert-Jan van Houtum Professor Reliability, Quality en Maintenance, TU Eindhoven

Cor van de Linde Directeur innovatieplatform iTanks Maintenance Manager of the Year 2012

Roelf Venhuizen Voorzitter Profion, Bestuurlid Veiligheid Voorop, Voormalig CEO NAM

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het iMaintain Platform, kijk dan op www.imaintain.info of neem contact op met Anouk Bouwmeester: Anouk@industrielinqs.nl – 020 3122 797

_advertentie_IMAplatform.indd 1

De partnerstructuur van het iMaintain Platform bestaat uit complementaire marktpartijen. De samenstelling waarborgt de objectiviteit van het platform en zorgt voor een verregaande integratie in de doelgroep.

17-09-13 14:49

PRODUCTEN 17

Producttrends op www.imaintain.info

1

Inspectie spoorbanen

2

Snelle Ethernetoplossing

3

Basisboek Transportmodaliteiten

RailQ is een inspectietechnologie voor de uitlijning van spoorbanen die werd ontwikkeld om een snellere, veiligere en nauwkeurigere analyse te bieden dan alle andere wereldwijd beschikbare onderzoeksmethoden. RailQ maakt gebruik van nauwkeurige onderzoekstechnieken met specifieke software voor de nauwkeurige meting van rechtheid, hoogtemetingen, rail-tot-rail hoogteverschillen en de spoorwijdte van de rails. Het resultaat: een nauwkeurige, betrouwbare analyse die economische oplossingen biedt voor ieder railsysteem. www.konecranes.nl

De 802.11abgn Fast Industrial Hotspot van ProSoft is een geavanceerde, high-speed wireless Ethernetoplossing, ontworpen voor toepassingen in industriële omgevingen. De Hotspot heeft een breed scala aan draadloze eigenschappen zoals Fast Roaming, hoge doorvoersnelheid (‘packet-per-second’) en goede dekking, waardoor er een zeer betrouwbare communicatie wordt gerealiseerd voor projecten in de industrie. www.prosoft-technology.com

Zonder goederenvervoer kan onze samenleving niet functioneren. We transporteren grote en kleine hoeveelheden over grote en kleine afstanden. Dit maakt transport in iedere situatie weer anders en daarmee veelzijdig. Hoog tijd voor een actueel overzicht van de verschillende transportvormen. Het nieuwe Basisboek Transportmodaliteiten biedt zo’n actueel overview. Dit boek geeft een helder overzicht van de verschillende vormen van goederenvervoer: via spoor, weg, lucht en over water. www.basisboektransport.nl

4

Axiaalventilatoren

De honderd procent regelbare ventilatoren uit de AW sileo EC-serie worden aangedreven door energiebesparende en hoogrendement EC-motoren. De toegepaste EC-technologie garandeert een lager energieverbruik. De maximale luchtcapaciteit in deze serie axiaalventilatoren is 35.000 kubieke meter per uur. EC-technologie maakt gebruik van de in de behuizing geïntegreerde elektronische regeling om slipverliezen in de motor te elimineren.

Daardoor draait de ventilator onder alle omstandigheden op de meest optimale snelheid om het gewenste debiet te krijgen. www.systemair.nl

5

Blower conditiemonitoring

6

Energiemeters met MID-toelating

7

Explosieveilig TL-armatuur

8

Warmtebeeldcamera’s

Emerson Process Management heeft een blower conditiemonitoring-oplossing geïntroduceerd als uitbreiding van haar modulaire Essential Asset Monitoring-programma. Hoewel blowers cruciaal zijn voor de werking van onder andere brandersystemen (ovens) en boilerinstallaties, zijn veel blowers momenteel niet voorzien van de juiste instrumenten voor online conditiemonitoring. Emersons blower monitoring-oplossing gebruikt een op maat ge-engineerde applicatie in combinatie met netwerken van bedrade of draadloze instrumenten. www.emersonprocess.nl

Elektrische energie leveren én verrekenen, is economisch verkeer. Toegepaste energiemeters (kWh/kVArh) moeten een MIDtoelatingsnummer hebben. Overtreding hiervan is een economisch delict en dus strafbaar. De compacte ContoD4-MID en ContoD2-MID-energiemeters voor DIN-rail montage van IME, hebben sinds kort MID-toelating en zijn hiermee officieel toegelaten voor verrekening van elektrische energie. De 2 moduuls brede ContoD2 is geschikt voor 1-fase metingen tot maximaal 63A en leverbaar met RS485 of pulsuitgang. www.kwx.nl

Victor Lighting introduceert de serie TRIDENT Zone 1 & 21, 2 & 22 ATEX explosieveilige TL-armaturen. De korte afdichting van de lampcassette van slechts dertig centimeter is een oplossing om het binnendringen van water of vocht in het armatuur te voorkomen (IP66, IP67&IP68). Een belangrijke feature van de Trident is de modulaire emergency-uitvoering. Het armatuur is voorzien van een aparte 11 watt PL-lamp, welke alleen tijdens noodbedrijf brandt.

Dit laatste zorgt voor een hoge bedrijfszekerheid. www.eurotronic.nl

Fluke breidt het systeem van CNX draadloze meetinstrumenten uit met Fluke Ti1XX-serie warmtebeeldcamera’s, waarmee gebruikers meer problemen dan ooit kunnen oplossen.

Voor klanten die reeds over een warmtebeeldcamera uit de Ti1XX-serie en CNX-modules beschikken, of die deze gaan aanschaffen, is er een gratis, door de gebruiker te installeren firmware-upgrade in de www.have-digitap.nl

Kijk voor meer productinnovaties op www.imaintain.info

017_E_producten.indd 17

08

iMaintain 13

17-09-13 14:51

Markt

Veiligheidscultuur in bedrijfsfilosofie inbakken

Vergrijzing, personeelstekorten, verouderde assets: allemaal trends in onderhoud die de sector kwetsbaarder maken als er niet adequaat op ingespeeld wordt. Vooral het speerpunt veiligheid kan te lijden hebben onder deze ontwikkelingen. Welke gevaren zien experts opdoemen? En hoe kunnen bedrijven de veiligheid van mens en installatie blijven waarborgen? Experts en partners van het iMaintain Platform geven hun visie.

Zorgen de vergrijzing en vergroening voor onveilige situaties? Met de uitstroom van ervaring kan ook het besef van veiligheid verdwijnen. Koos van Wanum, veiligheidsfunctionaris voor Imtech, wil het anders stellen: ‘Er is vergrijzing, maar daar merk ik nog niet zoveel van. Een van de neveneffecten van een kleinere personeelspool is wel dat er meer buitenlandse medewerkers worden aangetrokken.

De effecten daarvan zijn groter. Die spreken vaak geen Nederlands en moeten aan de hand worden meegenomen.’ De verschillen tussen Nederlanders en buitenlandse werknemers zit in de taal, maar ook in cultuur en normen. Vooral de supervisie is hierin cruciaal.

Volgens Roelf Venhuizen, voorzitter van Profion, gaat het erom dat contractors of opdrachtgevers een goede mix maken van personeel met verschillende ervaringsjaren en expertise. ‘Maar ook de etnische achtergrond kan in de samenstelling een rol spelen. Wat ook een positieve bijdrage kan leveren aan de veiligheid is een Europees stoppaspoort waarin iemands ervaring staat. We hebben nu eenmaal veel personeel nodig rond stops en dat moeten we van buiten halen omdat er in Nederland te weinig mankracht beschikbaar is. Het zou in ieder geval helpen als je weet welke klussen hij daarvoor heeft uitgevoerd en over welke veiligheidscertificaten hij beschikt.’

Gedeelde verantwoordelijkheid

De experts zijn het erover eens dat jong personeel wel degelijk veiligheidsrisico’s met zich meebrengt. Jongeren moet je sturen en veiligheid moet van jongs af aan meegegeven worden, is de con-

David van Baarle en Elise Quaden

sensus. Echter, ouderen mogen ervaren zijn en veel kennis in huis hebben, maar hun routine kan ook gevaarlijk zijn. Dit kun je managen, maar dat kost veel geld en tijd. Karen Oude Hengel, van TNO/ Focal Point en campagnemanager van de Europese campagnes van het Europees agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk vraagt zich dan ook af wie verantwoordelijk is voor scholing van inhuurpersoneel. Venhuizen reageert: ‘De werkgever heeft hierin een verplichting en de opdrachtgever houdt het in de gaten.’

Van Wanum geeft een voorbeeld: ‘Shell neemt zijn verantwoordelijkheid en bouwt een safety center. Maar het bedrijf vraagt aan zijn contractors om hier zelf les te geven. Op die manier deel je de verantwoordelijkheid. Puntje bij paaltje zijn de belangen van Shell vele malen groter: als er een dode valt bij Imtech op de site van Shell, dan staat in de krant dat er een dode is gevallen bij Shell. En dat wil men natuurlijk voorkomen.’

Of de component buitenlands personeel zwaarder weegt dan de vergrijzing en ontgroening is moeilijk te zeggen. De aanwezigen zien bij beide groepen minder veiligheidsbesef, veelal ingegeven door een gebrek aan kennis of verschil in cultuur. Zo hebben buitenlandse medewerkers vaak een ander soort opleiding gehad en zijn de behaalde certificaten niet één op één inzetbaar in Nederland. En bij jongeren is veiligheid vaak nog niet geïnternaliseerd, wordt door de meeste experts beaamd. Rob van Dongen, consultant bij Mainnovation, concludeert dat de verschillen tussen Oostblokwerknemers en jongeren niet zo groot zijn. ‘Beide groepen lopen risico’s en beide hebben minder veiligheidsbesef.’ Oude Hengel

18 Veiligheid 2013

018_19_21_23_K_safety_special_artikel.indd 18

18-09-13 08:57

‘Nee’ durven zeggen

‘Cultuur’ is het toverwoord als het om veiligheid gaat. Van Dongen: ‘Het onderwerp veiligheid is een tijd terug losgelaten in de industrie, tot er incidenten kwamen. De veiligheidsbeleving bij bedrijven is inmiddels weer gegroeid. Als je bij een willekeurig chemisch bedrijf op bezoek komt, wijzen ze je er bijvoorbeeld zelfs op dat je de trapleuning moet vasthouden. Dit komt voort uit een bedrijfscultuur waarin de medewerkers zich bewust zijn van hun eigen veiligheid, maar ook die van anderen, wat zich ook uit in ander veiligheidgerelateerd gedrag.’ Michel Grijpink, teammanager bij de Hogeschool Utrecht University of Applied Sciences, vraagt zich af of dat niet slechts een oppervlakkige kijk op veiligheid verklapt: ‘Soms worden regels klakkeloos gevolgd en ontbreekt het besef van het waarom. Minder regels en meer aanspreken op gedrag werkt vaak beter.’

Volgens Venhuizen zou veiligheidsbesef in de hele samenleving aanwezig moeten zijn: ‘Het probleem in Nederland is dat we met veel verschillende maten naar veiligheid kijken. In de privésfeer is roken heel normaal, herrie in de disco ook. Dat valt niet uit te leggen: waarom moet ik op mijn werk gehoorbescherming op, terwijl ik zonder oordoppen de disco in mag? Als we die discrepantie opheffen, dan brengen we veiligheid naar een hoger niveau. En laat professionals ook hun eigen risico-inschatting maken, met de regels als een garantie.’

Een goede cultuur ontstaat niet vanzelf. Daarom is Rietdijk van mening dat bedrijven veel meer aandacht voor hun personeel moeten hebben. ‘We vergeten vaak onderhoud te plegen aan mensen.

Met cursussen, toolbox-bijeenkomsten et cetera blijven mensen zich bewust van de risico’s en hun rol daarin. We maken ons nu vaak drukker om de toestand van de fabriek dan die van het personeel.’

Daarbij helpt kennis van het ‘waarom’ van voorschriften. Van Wanum vult aan: ‘Je moet de mensen helpen hun veiligheidsbewustzijn te vergroten, dat werkt beter dan straffen als ze regels overtreden. En leg uit waarom bepaalde regels gelden.’ Oude Hengel: ‘De eerste zes werkweken zijn cruciaal. Als mensen meteen worden meegenomen in de cultuur, is de kans op fouten kleiner.’

Zuidema is het hiermee eens: ‘We willen dat mensen elkaar voeden en opvoeden.’ ‘Dat is inderdaad heel belangrijk’, zegt Venhuizen.

Zorgen de vergrijzing en vergroening voor onveilige situaties?

Het iMaintain Platform is de verzamelnaam voor alle kanalen die Industrielinqs inzet die een belangrijke rol kunnen spelen als communicatie- en inspiratieplatform. Partners en een expertpanel bieden de redactie ondersteuning door te vertellen over wat er speelt in de sector. Onderdeel van het platform zijn vier rondetafeldiscussies waarin telkens een ander actueel onderwerp wordt besproken.

Deelnemers aan deze discussie: ● Karen Oude Hengel, TNO/Focal Point en campagnemanager Europese campagnes van het Europees agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk ● Ronald Rietdijk, QSHE-manager bij Imtech ● Roelf Venhuizen, voorzitter Profion en betrokken bij de campagne ‘Veiligheid Voorop’ ● Michel Grijpink, teammanager bij de Hogeschool Utrecht University of Applied Sciences ● Rob van Dongen, consultant bij Mainnovation ● Victor Zuidema, projectleider bij VeiligheidNL ● Koos van Wanum, veiligheidsfunctionaris voor Imtech

FOTO: WIM RAAIJEN

nuanceert dit door te stellen dat jongeren gemakkelijker zijn te begeleiden en op te leiden, dus daarin zit wel degelijk verschil.

Ronald Rietdijk, QSHE-manager bij Imtech, wil de kwestie nog verder doortrekken: ‘De prijsdruk speelt ook een grote rol. Dat is een van de redenen dat we ons personeel steeds verder weg zoeken.

We zullen ons met zijn allen wel moeten blijven afvragen waar de grens ligt. Hoever kun je op de prijs blijven beknibbelen voordat je gaat inleveren op de veiligheid?’

Een andere ‘risicogroep’ lijken de flexwerkers te zijn. Victor Zuidema, projectleider bij VeiligheidNL bevestigt dit beeld: ‘Onder zzp’ers en flexwerkers komen meer incidenten voor. Dit komt waarschijnlijk omdat ze minder goed zijn ingewerkt. Ze zijn specialist in hun vak, niet in veiligheid. En daarbij betekent veiligheid niet bij ieder bedrijf hetzelfde.’

‘De leiding stelt de norm en moet mensen aanspreken op zaken die niet door de beugel kunnen. Als een directeur iemand op een fiets ziet met een ladder onder zijn arm en hij houdt hem niet staande, keurt hij die handeling impliciet goed. Ze zeggen wel eens dat iedere leider de cultuur krijgt waar hij om vraagt. Dus zorg voor een cultuur waarin iedereen commentaar mag geven, ook de jongeren

●

Hoever kun je op de prijs blijven beknibbelen voordat je gaat inleveren op de veiligheid?

Veiligheid 2013

018_19_21_23_K_safety_special_artikel.indd 19

19

18-09-13 08:57

Wanneer het de BHV-er te heet onder de voeten wordt, komt de First Responder in actie.

De First Responder organisatie is hĂŠt alternatief tussen BHV-organisatie en bedrijfsbrandweer.

Ga voor uw eigen veiligheid naar: www.falckrisc.nl

De acties die de First Responders uitvoeren richten zich op redding en stabilisatie in de warme zone.

T. 0181 376 666 E. industrie@falck.nl

VEILIGHEIDSSIGNALERING LEIDINGMARKERING PROCESS IDENTIFICATIE TANKMARKERING ONTRUIMINGSPLATTEGRONDEN ANTI-SLIP SYSTEMEN EX ZONE MARKERING VERKEERSPLANNEN

WWW.BLOMSMA-SAFETY.COM

020_blomsma_falk.indd 1

16-09-13 16:16

FOTO: WANO

Optimale veiligheid heeft de industrie nog lang niet bereikt, maar we zijn wel goed op weg. Marktontwikkelingen zorgen ervoor dat bedrijven continu scherp moeten blijven. Hoe gaan we bijvoorbeeld om met personeelstekorten?

op de ouderen. Te veel hiërarchie is niet goed.’ ‘Dat is ook ons doel’, aldus Van Wanum. ‘Nu ben ik er nog, maar over een tijdje zijn onze mensen zelf verantwoordelijk voor het bedenken en initiëren van veiligheidscampagnes. Ik zie ook dat leidinggevenden steeds meer die ambassadeursrol aannemen.’

Nederland wordt gezien als een voorloper en een voorbeeld van een land waar een goede cultuur heerst op de werkvloer. Oude Hengel: ‘Bij ons kun je mensen aanspreken op hun gedrag, ongeacht hun functie. In andere landen heerst er veel meer hiërarchie.’ Volgens Rietdijk mag personeel vaker werk durven weigeren: ‘Een werknemer moet zich gesteund voelen om ergens ‘nee’ op te zeggen omdat hij iets niet veilig vindt. En dit geldt ook voor de directeur. Als die ‘nee’ zegt, krijgt het personeel het signaal dat dat dus mag.’ ‘Iedereen moet het werk stil kunnen leggen’, aldus Venhuizen.

De keten Voeden bedrijven elkaar voldoende op? Wat kunnen bedrijven in de keten nog doen om elkaar scherp te houden? Volgens Roelf Venhuizen kijken bedrijven steeds vaker bij elkaar mee: ‘Veiligheid is een groot thema in de brancheorganisaties zoals bijvoorbeeld de VOTOB (Vereniging Onafhankelijke Tankopslagbedrijven, red). Men

‘Een bedrijf uit de vereniging zetten is echt een last resort.’

helpt elkaar steeds vaker en huurt samen expertise in. Kleinere bedrijven kunnen dit niet zelf betalen. Daarom is het ook jammer dat veel mkb’ers niet lid zijn van een branchevereniging of veiligheidsnetwerk. Hierdoor missen zij veel kennis. En het imago van een branche wordt bepaald door de bedrijven die minder presteren. Een speerpunt van de campagne Veiligheid Voorop is dus ook om hen te betrekken bij de ontwikkelingen op veiligheidsgebied.’

Worden bedrijven wel eens uit een brancheorganisatie gezet als ze het te bont maken? Venhuizen: ‘Toen Odfjell participeerde in de Dag van het Onderhoud werd ik gebeld door het ministerie. ‘Dat kan toch niet’, werd er gezegd. Maar dat is onzin. Het is juist goed om transparant te zijn en de dialoog aan te gaan. Een bedrijf uit de vereniging zetten is echt een last resort en werkt meestal averechts.’

Staat van onderhoud

Wat betreft veilig werken is de Nederlandse industrie goed op weg, vinden de experts. ‘Als je het vergelijkt met andere landen zijn we zeker ver. Alleen al doordat ons personeel minder slaafs is’, zegt Rietdijk. Oude Hengel: ‘In Nederland kennen we veel goede praktijken die we met elkaar delen, maar ook met andere landen binnen Europa.’ De veiligheidskentallen onderschrijven het gevoel van de

●

‘Er is een relatie tussen de integriteit van je assets en onderhoud.’

Veiligheid 2013

018_19_21_23_K_safety_special_artikel.indd 21

21

18-09-13 08:57

NIEUWE EXPLOSIEVEILIGE LED WERKLAMP Uniek prachtig wit licht, vriendelijk aan de ogen.

• Atex gecertificeerd • 230V, 110V, 42V en 24V • Licht en stootvast • Diverse uitvoeringen • Doorkoppelbaar • Accessoires Handzame trafo en verlichting met noodaccu

OPTI-LIGHT INTERNATIONAL BV T +31 (0) 183 - 309 333 F +31 (0) 183 - 309 335 info@optilight.nl www.optilight.nl

Merford Noise Control creëert “stilte” In een wereld waar geluid niet is weg te denken, biedt Merford Noise Control oplossingen op maat om meer stilte te creëren.

Uw probleem uit handen nemen, is voor ons de hoofdzaak. Met jarenlange ervaring, een uitstekend projectmanagement en uitgebreid onderzoek. Merford Noise Control levert u de juiste oplossing.

Uw project met advies, geluidmetingen, analyses, engineering, productie, installatie en service kunt u volledig aan ons uitbesteden. Zonder zorgen in turnkey oplossingen. Met garantie op de geluidsreductie.

Ook op de raakvlakken van ventilatie, constructie, brandveiligheid, atex omgeving, explosieproef en veiligheid beschikt Merford Noise Control over de expertise die voor u van belang kunnen zijn binnen uw project. Dit alles volgens de laatste regelgeving en stand der techniek.

Geluidsisolerende omkasting om een stoomturbine, voldoet aan de volgende eisen: • binnen 8 uur te demonteren m.b.v. kraansysteem • binnen temperatuur maximaal 45graden Celsius • natuurlijke ventilatie • geluidsniveau op 1 meter afstand < 80 dB(A)

Merford Noise Control - Franklinweg 8 - 4207 HZ Gorinchem Tel: +31 (0)183 675 000 - info@merford.nl - www.merford.nl

022_merford_opi.indd 1

16-09-13 16:16

FOTO: RANORMECH

experts: het aantal incidenten daalt elk jaar. Daarom is het ook lastiger om nog verder te komen. ‘Maar veiligheid verbeteren houdt nooit op. Alleen al omdat er altijd nieuwe instroom van personeel zal zijn dat veiligheid moet internaliseren. Je wordt gemaakt door je ervaringen en vaak zien mensen het licht na een incident. Helaas stromen die ervaringen weg.’

Er gebeuren nog altijd ongelukken tijdens het onderhoud. Maar zonder onderhoud wordt de kans op incidenten alleen maar groter.

Kun je aan de staat van onderhoud zien hoe bedrijven over veiligheid denken? Rob van Dongen vindt dat het wel indicatief kan zijn en geeft een voorbeeld: ‘Soms kun je daar inderdaad zaken uit afleiden. Ik heb fabrieken gezien die te vies waren om aan te zien. Ze voldeden dan wel aan de minimale veiligheidseisen, maar bewust met veiligheid bezig zijn kun je het niet noemen. Dit lag duidelijk aan de cultuur die er heerste. Als zo’n bedrijf zijn operationele prestaties of zijn veiligheid wil verbeteren, zal het wat aan die cultuur moeten doen. Men dacht erover meer onderhoudswerk uit te besteden, maar dat kan alleen als de basis in orde is. Anders verplaats je het probleem alleen maar.’

Rietdijk: ‘Er is niet altijd verband tussen uiterlijk vertoon en bedrijfscultuur. Je moet streven naar evenwicht. Wij vieren ook dat we zoveel manuren ongevalvrij zijn, maar soms is de pijpdikte belangrijker dan die ene medische hechting waarmee je een record eindigt, zoals gebeurde bij Imtech op een plant van Shell.’ ‘Er is een relatie tussen de integriteit van je assets en onderhoud’, zegt Venhuizen. ‘Als iemand een enkel verstuikt, komen er geen Kamervragen. Des te meer aandacht is er als er een ontploffing plaatsvindt. Al hoeven incidenten niet altijd veroorzaakt te worden door onderhoud.’ Michel Grijpink is van mening dat we de waarde van uiterlijk vertoon niet mogen onderschatten. Een schone plant

Het samenspel tussen maintenance en operations is essentieel.

is ook wat waard. ‘Al is dit belangrijker in bijvoorbeeld de farma dan in de petrochemie.’

Ken je installaties

Veel installaties in Nederland zijn oud. Wat heeft dat voor invloed op de veiligheid? Volgens Van Wanum maakt het geen verschil.

Venhuizen benadrukt dat oude installaties op zich geen probleem zijn, maar dat het management ervan wel de nodige aandacht vergt: ‘Het samenspel tussen maintenance en operations is essentieel.

Kijk met operations naar assetmanagement. En ken je installaties.

Dankzij procesverbetering is de doorzet verhoogd terwijl het materiaal hetzelfde is gebleven. Dat levert soms problemen op. Kijk maar naar Rijkswaterstaat waar sommige kunstwerken het verkeer niet meer aankunnen. Dan moet je een langetermijnplan maken om ervoor te zorgen dat die kunstwerken nog decennia mee kunnen.

Lastig, gezien de termijn van vier jaar die de politiek hanteert.’ Dus blijf assets reviewen en beoordeel of ze nog fit for use zijn.’

Behalve een samenwerking tussen onderhoud en operations, pleit Venhuizen ook voor meer bemoeienis van onderhoud bij nieuwbouw. Niet vreemd dat we dat nog niet vaak zien, zegt Van Dongen: ‘We zitten nu in een fase waarin we voldoende informatie krijgen over de huidige staat van assets. Vooruitkijken is nog lastig.’

Op een andere manier vooruitkijkend: tot hoe ver kunnen we veiligheid in de industrie doorvoeren? Zit er ergens een ondergrens?

Verbetering is zeker nog mogelijk, is het unanieme antwoord.

Venhuizen: ‘In de luchtvaart is de veiligheid extreem goed geregeld. Daar zijn ze voorbij six sigma. Daar zijn we met de chemie nog niet.’ Maar de balans tussen de inspanning en het resultaat moet wel in verhouding zijn. En zolang de mens de zwakste schakel is, valt er nog genoeg winst te behalen. b

●

En zolang de mens de zwakste schakel is, valt er nog genoeg winst te behalen.

Veiligheid 2013

018_19_21_23_K_safety_special_artikel.indd 23

23

18-09-13 08:57

Bewustwording

Leren van incidenten De industrie heeft veiligheid hoog op het prioriteitenlijstje staan, maar toch zijn er soms incidenten. Die worden tot op de kern uitgezocht om te voorkomen dat zo’n incident nog eens kan voorvallen. Procedures worden vervolgens aangepast, maar ook heel belangrijk is de bewustwording bij alle betrokkenen. Daarom een paar extra leermomenten van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, waarmee iedereen weer op Liesbeth Schipper

Foto: SHELL

scherp wordt gezet.

Iso-pentaan-emIssIe Waar: total Raffinaderij Nederland in Nieuwdorp Wanneer: 1 juli 2007 Wat ging er fout: Door het niet goed functioneren van een klep in een leiding tussen de procesinstallatie en het fakkelsysteem van de raffinaderij is onbedoeld isopentaan naar het fakkelsysteem gestuurd. Een deel van het isopentaan is verbrand in de fakkel, maar er is ook vloeibaar isopentaan in het rioolsysteem van de raffinaderij terecht gekomen via het waterslot van de fakkel. In het rioolsysteem is het isopentaan vervolgens verdampt. op verschillende momenten is er vervolgens isopentaandamp vrijgekomen. De vrijgekomen damp is niet ontstoken en er is geen letsel of schade ontstaan.

Conclusie: De initiële oorzaak van de emissie van isopentaan is het falen van een klep. Vervolgens is het afgevoerde isopentaan niet volledig neergeslagen in het vloeistofopvangvat van het fakkelsysteem. Het isopentaan dat als damp van het opvangvat naar de fakkel werd afgevoerd, heeft wel deels kunnen condenseren in de bodem van de fakkel op het waterslot. Dit werd veroorzaakt door het temperatuurverschil tussen het vloeistofopvangvat en het waterslot in de fakkel: te hoog in het vloeistofopvangvat en te laag in het waterslot. Na condensatie is het isopentaan naar het proceswaterriool afgevoerd waarop isopentaan is vrijgekomen.

Leerpunten: In het procesbesturingssysteem was de werkelijk stand van de klep niet zichtbaar, omdat alleen het signaal werd weergegeven waarmee de klep werd aangestuurd. De werkelijke klepstand kon alleen in het veld worden vastgesteld. Bovendien was al bekend dat de terugkoppelarm van de klep los kon raken van de positioner, omdat dit enkele keren eerder was gebeurd.

Dit heeft echter niet geleid tot een maatregel waarbij alle vergelijkbare combinaties van de betreffende klep en positioner zijn gecorrigeerd. Er is bij de eerdere incidenten met de klep dus onvoldoende onderkend wanneer een vergelijkbare situatie zich kon voordoen en wat de mogelijke risico’s hiervan waren.

De procesinstallaties van de raffinaderij vormen een complex geheel en het feit dat de emissie zich voordeed vanuit een gedeelde voorziening zoals het rioolsysteem leidde ertoe dat er vele potentiële oorzaken mogelijk waren voor de emissie.

Voor dergelijke complexe systemen is het van belang een systematisch storingsanalyse te kunnen uitvoeren. In dit geval werd de falende klep na ongeveer 48 uur ontdekt en verholpen. Dat dit de oorzaak was van de emissie uit het riool werd pas later vastgesteld. Als de falende klep eerder was ontdekt, dan was de emissie kleiner geweest. En tot slot is het fakkelsysteem niet ontworpen voor de verwerking van een grote hoeveelheid isopentaan. Het fakkelsysteem was dus niet geschikt om alle potentiële aanvoerstromen te verwerken.

24 Veiligheid 2013

024_25_M_safety_special_artikel .indd 24

17-09-13 11:44

aardgasemIssIe Waar: Gate terminal in Rotterdam Wanneer: 8 september 2011 Wat ging er fout: tijdens montagewerkzaamheden van een afsluiter kwam ongeveer elf ton aardgas vrij. Voorafgaand aan de werkzaamheden was het betrokken leidingwerk niet afgescheiden van het LNG-houdende deel van de installatie. op het moment dat een blindplug los werd gedraaid om de afsluiter te kunnen plaatsen, schoot deze weg door de druk in de leiding en werd de in het systeem aanwezige LNG naar de buitenlucht afgestoten.

De werknemers die betrokken waren bij het onderhoud aan de afsluiter raakten niet gewond als gevolg van het wegschieten van de blindplug en het vrijkomen van het koude aardgas. De vrijgekomen wolk aardgas is niet ontstoken.

Foto: SHELL

Conclusie: De directe oorzaak is dat voorafgaand aan de onderhoudswerkzaamheden de werklocatie niet is veiliggesteld. Gate beschikte wel over procedures om een veilige werkplek te creĂŤren voor de onderhoudswerkzaamheden, zoals het werken met

werkvergunning, het veilig stellen van de installatie en het gecontroleerd overbruggen van veiligheidsmaatregelen. Deze werden echter niet volledig opgevolgd. Een verklaring hiervoor is dat op de dag van het voorval Gate de operationele bedrijfsvoering van de terminal sinds een week had overgenomen van de leverancier.

De commissioning-fase waarin de leverancier de leiding had, was net afgerond en de werkzaamheden vonden nog steeds grotendeels plaats op een manier zoals Gate en de leverancier van de installatie dat gewend waren tijdens de commissioning-fase.

Leerpunten: Een leerpunt uit dit voorval is dat bij de overdracht van een installatie de leverancier van een installatie en de nieuwe eigenaar/gebruiker bewust moeten zijn van de nieuwe situatie na de overdracht met eventueel gewijzigde taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden en dat hiernaar wordt gehandeld. Een ander leerpunt is dat emissies die plaatsvinden vanuit een op afstand ingeblokt installatiedeel nog steeds tot grote emissies kunnen leiden. In dit voorval was de emissie alleen te stoppen door op korte afstand van het emissiepunt handmatig een afsluiter dicht te draaien.

emIssIe vloeIbaar ethyleenoxIde

emIssIe uIt salpeterzuurfabrIek

Waar: Shell Nederland Chemie in Moerdijk Wanneer: 26 februari 2009

Waar: oCI Nitrogen in Geleen Wanneer: 9 april 2010

Wat ging er fout: In een ondergrondse transportleiding voor ethyleenoxide is een gaatje van 0,2 millimeter ontstaan, waarschijnlijk als gevolg van microbiologische aantasting.

Gedurende langere tijd, hoelang precies is onbekend, is ethyleenoxide naar de bodem gelekt. Als gevolg van deze lekkage is 180 kubieke meter grond van het terrein van Shell Nederland Chemie afgevoerd. Een deel van deze grond is verontreinigd.

Wat ging er fout: Na een korte onderhoudsstop startte oCI Nitrogen de salpeterzuurfabriek op, maar kwam het proces niet in balans.

Bij het weer uit bedrijf nemen van de fabriek zijn nitreuze gassen vrijgekomen via de schoorsteen op circa tachtig meter hoogte.

Conclusie: In de asfaltvloer van een verlaadstation ontstond een gaatje waar een ethyleenoxidegeur uitkwam. Bij het onderzoek naar de herkomst van deze geur werd het gat in de ethyleenoxideleiding ontdekt. Uit vervolgonderzoek bleek dat de leiding op meerdere plaatsen was aangetast. Shell heeft vijf mogelijke oorzaken onderzocht maar geen eenduidige verklaring gevonden voor de aantasting van de ondergrondse leiding. Microbiologische aantasting is de meest waarschijnlijke oorzaak.

Leerpunten: om aantasting als gevolg van corrosie te voorkomen, gebruikte Shell roestvaststaal voor de leidingen met ethyleenoxide. Het periodiek onderhoud was gebaseerd op de veronderstelling dat dit materiaal ongevoelig was voor aantasting. Uit dit voorval blijkt dat roestvaststaal in bijzondere omstandigheden toch wordt aangetast.

Na een incident is bewustwording bij alle betrokkenen heel belangrijk.

Conclusie: Bij het in bedrijf gaan van de salpeterzuurfabriek stond een aftapafsluiter in een watertoevoerleiding nog open waardoor de watertoevoer naar de absorptietoren te laag was. Dit heeft geleid tot hogere concentraties nitreuze gassen in het systeem en te sterk geconcentreerd salpeterzuur in de absorptietoren. Uit de gebeurtenissen wordt geconcludeerd dat de verstoring niet identificeerbaar was en werd dus niet onderkend.

Leerpunten: In de werkinstructies die werden gebruikt bij het opstarten van de salpeterzuurfabriek werd geen expliciete actie benoemd voor het sluiten van de aftapafsluiter. Het openen van de aftapafsluiter is wel benoemd in de werkinstructies die werden gebruikt bij het uit bedrijf gaan. Dit duidt erop dat er niet genoeg aandacht was voor de samenhang tussen verschillende werkinstructies. Bovendien was er geen afwijking zichtbaar in watertoevoer doordat de aftapafsluiter gelegen was na een debietmeting die de waterhoeveelheid op de absorptietoren regelt. ook heeft beperkt zicht op de Nox-concentratie in de afgassen bijgedragen aan de onduidelijkheid over de verstoring in het proces.

â&#x2014;?

Er is bij eerdere incidenten onvoldoende onderkend wanneer een vergelijkbare situatie zich kon voordoen.

Veiligheid 2013

024_25_M_safety_special_artikel .indd 25

25

17-09-13 11:44

Tool Lanyards Het KlinchTM gereedschapbevestiglngssysteem is een revolutionair svsteem om gereedschap onder controle te houden bij werkzaamheden op hoogte. Het systeem is ontworpen om gereedschap te allen tijde

KlinchTM K3.5 kit - vertoond in gebruik met een verstelbare moersleutel.

KlinchTM i s h e t n i e u w e i n n o v e r ende veiligheidssysteem voor werkzaamheden op hoogte met gereedschap

bevestigd te hebben en daarmee bet risico te verlagen dat gereedschap naar beneden kan vallen en daarmee schade kan veroorzaken aan objecten, medewerkers en derden die zich bevinden onder de werkzaamheden.

De gepatenteerde mechanische vergrendeling geeft flexibiliteit. Schakel eenvoudig van riem naar pols en van hand naar hand.

Het KlinchTM svsteem bespaard Het KlinchTM svsteem verlaagd • tijd om gevallen gereedschap t rug te halen • het risico van letsels bij medewerkers en derden • geld om verloren of beschadigd gereedschap • het risico van schade aan objecten opnieuw aan te schaffen of eigendommen • het verlies van tijd In het geval de werkzaamheden stopgezet moeten worden door ongeval

Doe om elke pols één van de Velcro polsbanden.

Plaats ze zo dat het open einde van de oogbeugel op uw lichem richt (zie boven).

Om over te schakelen van bevestigingspunt, schuif de gewenste oogbeugel door de gleuf van de rode schakel. Het systeem vergrendeld automatisch.

KlinchTM is verkrijgbaar bij: Safe Site Valbeveiliging B.V. • Staalindustrieweg 19 • 2952 AT Alblasserdam • Tel. (078) 69 33 499 • Fax. (078) 69 33 500 • E-mail. products@safesite.nl

Op zoek naar een unieke locatie voor uw proces industrie?

Valuepark Terneuzen beschikt over 140 hectare ideaal gelegen terrein. Als bedrijf profiteert u van de nabijheid van gevestigde proces industrie waaronder Dow Benelux BV, de ondersteuning van Zeeland Seaports en diensten van service bedrijven die zich hier al gevestigd hebben.

Waarom Valuepark Terneuzen kiezen?

- In het hart van de Noord/West-Europese industrialisatie; - Diepzeehaven met directe toegang tot de Noordzee (100.000 dwt); - Uitstekende verbindingen met het achterland via weg, spoor en binnenwateren; - Rail en shortsea container terminal; - Granulaatopslag en -overslag; - Opslagtanks en verwerking; - Diverse utiliteiten inclusief centrale brandbluswatersystemen.

park your added value where it can grow

www.vpterneuzen.com NOG 80 HECTARE BESCHIKBAAR!

026_safe_value.indd 1

Valuepark Terneuzen is een gezamenlijke onderneming van Zeeland Seaports en Dow Benelux.

16-09-13 16:15

Toezicht

Inspecties na Odfjell: wat verandert er?

Veiligheid in de chemische industrie stond in september hoog op de politieke agenda. Het begon met een pakket maatregelen dat staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur en Milieu) namens het kabinet presenteerde. Dat deed zij onder meer naar aanleiding van het onderzoeksrapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OvO) over de incidenten bij Odfjell. Mansvelds doel: de veiligheid bij chemiebedrijven in de hoogste gevarenklasse (de BRZO-bedrijven) verbeteren. Vervolgens stemde de Tweede Kamer hierover, aangevuld met eigen moties.

l

Het resultaat is een opgeschud landschap voor bedrijven, burgers, inspecteurs en politici. Wie plukken daar de vruchten van, en voor wie is het een hard gelag? We zochten het uit en presenteren een lijst met de stijgers en dalers in het vernieuwde toezichtlandschap voor chemiebedrijven.

Hoe reageren provincies en gemeenten?

Provincies en gemeenten staan niet te jubelen over de nieuwe rol die de staatssecretaris gaat spelen in het toezicht, is te lezen op de website van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Zij beschouwen het als een inbreuk op hun bevoegdheden én een overbodige optie. De twee partijen vinden dat ‘het Rijk binnen de bestaande kaders van het interbestuurlijk toezicht al voldoende mogelijkheden [heeft] om in actie te komen als er sprake is van een urgente onveilige situatie bij een bedrijf.’

Bovendien doen provincies en gemeenten er al alles aan om beter toezicht te houden. ‘De afgelopen tijd hebben provincies en gemeenten al grote stappen gezet om de kwaliteit van vergunningverlening, toezicht en handhaving bij zogenaamde BRZO-bedrijven te verbeteren. Het incident bij Odfjell toont aan dat verbeteringen inderdaad nodig waren. De maatregelen die zijn genomen, moeten wel een kans krijgen om te tonen dat ze werken.’

De suggestie hiervoor is afkomstig van het onderzoeksrapport van de OvV. Volgens de raad zou het goed zijn als er iemand straffen kan opleggen die boven de regionale toezichthouders staat. Dit kan nodig zijn als er sprake is van een langdurig nalevingstekort (zoals bij Odfjell het geval was), dreigende calamiteiten en grote risico’s voor de omgeving.

l

Stijger: staatssecretaris Mansveld

Chemiebedrijven die stevig over de streep gaan, kunnen voortaan direct maatregelen verwachten van de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. Dit voorstel van de huidige staatssecretaris, Wilma Mansveld, werd goedgekeurd door de Tweede Kamer.

Hierdoor krijgt Mansveld ‘zo spoedig mogelijk’ de bevoegdheid om hard op te treden.

Inge Janse

Daler: bestaande inspectiediensten

Odfjell had volgens de OvV-onderzoekers een ‘langdurig onbeheerste veiligheidssituatie’, en werknemers en de omgeving liepen daardoor een verhoogd risico. De verantwoordelijke toezichthouders, de Milieudienst Rijnmond DCMR, de Inspectie SZW en de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond (VRR), wisten daar al járen van.

Hoe reageert odfjell?

Na alle consternatie bij Odfjell ging het bedrijf in eerste instantie diep door het stof. De directie werd vervangen, de mea maxima culpa’s waren niet van de lucht, en er is een zoektocht gaande naar tientallen nieuwe medewerkers om het verleden te laten voor wat het is. ‘Op het gebied van veiligheid wil Odfjell van achterblijver binnen een paar jaar koploper worden’, stelt de vacaturepagina van het Noorse opslagbedrijf. ‘Wij zoeken mensen die met ons deze uitdaging willen aangaan, pioniers die het verschil kunnen maken.’ Ook gaf de nieuwe directie te kennen voortaan altijd openheid van zaken te willen geven.

Dat klinkt goed op papier, maar de praktijk blijkt soms nog weerbarstig. Zo zorgde een klokkenluider ervoor dat er opeens nog elf incidenten van vóór 2010 bekend werden, terwijl Odfjell eerder had aangegeven dat er geen lijken meer in de kast lagen. Ook maakte het bedrijf de gang naar de rechter vanwege nieuwe eisen die milieudienst DCMR stelt als aanvulling op de bestaande vergunning, goed voor een dwangsom van twintig miljoen euro. Die zaak won Odfjell.

Veiligheid 2013

027_29_L_safety_special_artikel.indd 27

27

17-09-13 11:43

Expertise without borders

Kennen en herkennen Om veilig te kunnen werken, is een correcte codering, markering en identificatie van pijpleidingen, voorraadtanks en bedieningsinstrumenten van het allerhoogste belang! Alleen hoogwaardige, professionele procesidentificatie en -markering waarborgt continuïteit, kwaliteit en innovatie in de proces industrie.

Geïnteresseerd in onze werkwijze, neem contact met ons op!

•Project Manager Explosion Safety •Consultant Plant Safety

Safety starts with Stell.

Gedreven professionals gezocht!

Ben jij expert op het gebied van proces- en/of explosieveiligheid?

Kom deze kennis dan inzetten bij DEKRA: bij ons krijg je de ruimte om uitdagingen aan te gaan en jouw expertise te vergroten!

Stell Sign-Projects BV Meniststraat 5 7091 ZZ Dinxperlo Nederland

Kijk op www.werkenbijdekra.nl voor de volledige vacatureteksten.

Tel. +31 (0) 315 - 652407 Automotive

E-Mail info@stell.nl

Industrial

Personnel

On the safe side.

www.stell.nl

DIT TIJDSCHRIFT DEUGT

079-0568 HR Petrogem_Personal_90x132mm_260813_v1.indd 1

EXPLOSIEBEVEILIGING DRUKONTLASTING TESTFACILITEITEN

VERTROUWT U OP BEVEILIGINGEN DIE WERKEN” “ZOUDEN MOETEN WERKEN”?

Gebruik voor het beveiligen van uw medewerkers en bedrijf uitsluitend de meest betrouwbare producten, die hun werking bewezen hebben.

EXPLOSION PROTECTION Experienced Engineers, Combustion Experts and Advanced Testing • Venting • Isolation

EXPLOSIEDRUKONTLASTING

EXPLOSIEONDERDRUKKING

Bezoek ons op: PUMPS & VALVES 2013 2 & 3 oktober 2013 Ahoy Rotterdam Stand: M1036

028_dekra_fike_stell_hoi.indd 1

BREEKPLATEN

GROOTSCHALIGE TESTFACILITEIT

27-08-13 13:13

Het tijdschrift dat u nu leest, is lid van H O I , het instituut dat de oplagen van gedrukte media controleert. Daardoor speelt dit tijdschrift open kaart met al haar adverteerders.

Omdat die harde oplagecijfers keurig houvast bieden voor wat de advertentietarieven moeten waarmaken. Dat is eerlijk zaken doen. En inderdaad, dat geeft nogal te denken over uitgevers die zich niet hebben aangesloten bij H O I ...

DE HARDE CIJFERS

TEL: +32 14 210031 WWW.FIKE.BE fike-europe@fike.com

Postbus 314, 1180 AH Amstelveen T 020 661 36 26 E info@hoi-online.nl W www.hoi-online.nl

16-09-13 16:16

FOTO: WJ-K

Het veiligheidslandschap is opgeschud voor bedrijven, burgers, inspecteurs en politici. Wie spint garen bij de nieuwe plannen en wie moet zichzelf nog eens goed onder de loep leggen?

l

l

Stijger én daler: chemiebedrijven

Chemiebedrijven die keer op keer de fout in gaan, worden voortaan zwaarder bestraft. Dat is het resultaat van de aangenomen motie van D66-Kamerlid Stientje van Veldhoven (woordvoerder voor onder meer milieu) die regelt dat chemiefabrieken die vaker

Chemiebedrijven die stevig over de streep gaan, kunnen voortaan direct maatregelen verwachten.

de fout in gaan zelf de kosten voor de extra inspecties betalen.

Ook worden ze geconfronteerd met hogere boetes. Van Veldhoven schrijft hierover op de website van D66: ‘Veel chemiebedrijven gaan serieus om met veiligheidsvoorschriften. Maar met deze aangenomen voorstellen pakken we de rotte appels aan. Dat is goed nieuws voor omwonenden en voor iedereen die in de chemiesector werkt. Veiligheid hoort in het DNA van zware chemiebedrijven.’

Aan de andere kant is er ook goed nieuws voor de chemische industrie. De motie zorgt er namelijk óók voor dat het toezicht op deze sector efficiënter wordt ingericht. Volgens de D66-politica komt zo een einde aan de situatie waarin verschillende instanties verantwoordelijk zijn voor het toezicht op een bedrijf. Van Veldhoven: ‘De sector heeft zelf aangegeven dat het toezicht te versnipperd is. Dat brengt grote risico’s met zich mee. Daarom is het goed dat we met dit voorstel het toezicht beter en duidelijker maken voor iedereen. Zo wordt onze chemiesector veiliger.’

l

Toch grepen zij niet in, aldus het vernietigende rapport van de OvV. Vooral de DCMR, de toezichthouder in Rotterdam en omstreken, moet het ontgelden. Volgens de onderzoekers ging de dienst er bij het toezicht ten onrechte van uit dat een goede relatie met Odfjell de meest effectieve manier vormt om de veiligheid bij het bedrijf te waarborgen. De VRR wordt gezien als medeplichtig: zij trad niet handhavend op, maar sloot zich aan bij de aanpak van de DCMR. De Inspectie SZW was strenger in haar aanpak, maar koos tussen 2009 en 2011 óók voor de DCMR-methode.

En dus, concludeert de Onderzoeksraad voor Veiligheid, ontstond er zogeheten ‘onderhandelingstoezicht’: misstanden resulteerden niet in straf, maar in nieuw overleg en afstemming om de overtreding ongedaan te maken. ‘Door deze werkwijze wordt het lastiger om kritisch en met afstand van het bedrijf te inspecteren en handhaven’, waarschuwt de OvV. Dat bleek ook wel, want de DCMR was volgens de onderzoekers regelmatig te meedenkend en te meegaand, waardoor burgers en andere betrokkenen geen zicht meer hadden op wat er nou precies op het bedrijfsterrein gebeurde.

Sindsdien is de DCMR een stuk strenger. Zo geeft de milieudienst elke twee weken een update over de stand van zaken, inmiddels goed voor dik dertig verslagen over het wel en wee bij het opslagbedrijf. Ook kwam de DCMR met ferme acties op de proppen: eind juli stelde de milieudienst dat Odfjell nog altijd ‘onacceptabel’ bezig was en dat het bedrijf per direct gesloten moet worden.

Stijger: de burger

Wie in ieder geval profiteren van de vernieuwde aandacht voor veiligheid en toezicht, zijn omwonenden en andere geïnteresseerden.

De OvV stelt in zijn rapport stellig dat de overheid zorg moet dragen ‘voor het op een publieksvriendelijke en toegankelijke wijze informeren van burgers over de inhoud en betekenis van toezicht en handhaving bij BRZO-bedrijven.’ Een goed voorbeeld hiervan is de website RijnmondVeilig.nl, waarop altijd de laatste incidenten (via de zogeheten CIN-meldingen, meldingen bij het Centraal Incidenten Nummer) binnen tien minuten zichtbaar zijn, inclusief context van wat er aan de hand is. Hierdoor kunnen omwonenden op ieder moment een vinger aan de pols houden en bij onraad inzicht krijgen in wat er aan de hand is. b

●

Wie in ieder geval profiteren van de vernieuwde aandacht voor veiligheid en toezicht, zijn omwonenden.

Veiligheid 2013

027_29_L_safety_special_artikel.indd 29

29

17-09-13 11:43

25 november 2013 | NEMO Amsterdam

INDUSTRIAL LOW CALORIE DIET

CONGRES

1e Duurzaam Geproduceerd Congres zet de industrie op dieet Niets mooier dan een biertje of een Magnum na een lange dag werken. Maar hoe duurzaam worden deze en andere producten geproduceerd? Hoeveel energie gaat in de productie van deze caloriebommen? Hoor er alles over tijdens het congres Duurzaam Geproduceerd op 25 november 2013 in Amsterdam, waar topsprekers van verschillende industriĂŤle bedrijven vertellen hoe zij hun processen op een low calorie diet zetten.

Wilt u partner worden van dit congres?

Neem contact op met Anouk Bouwmeester: T | 020 - 3122797 E | anouk@industrielinqs.nl

Wilt u congresinformatie?

Neem contact op met Hilde Westerink: T | 020 - 3122791 E | hilde@industrielinqs.nl

Initiatiefnemers

Bovendien wordt tijdens dit congres bekendgemaakt wie de winnaars zijn van de prestigieuze Process en Product Enlightenmentz. De genomineerden zijn lichtende voorbeelden van de mogelijkheden die processen en producten bieden voor duurzame vooruitgang. Bovendien houden twee kopstukken een vurig pleidooi voor het besparen van energie in productieketens, waarna zij in discussie gaan met experts en het publiek.

Het congres wordt georganiseerd door het platform Duurzaam Geproduceerd, dat als missie heeft om de ecologische voetafdruk van producten te verbeteren, en vakblad Utilities. Tijdens de bijeenkomst ligt daarom de focus op hoe verduurzaming van productieprocessen en -ketens kan leiden tot minder milieubelasting, zoals minder CO2uitstoot of beter gebruik van grondstoffen. Ook is er aandacht voor het duurzame effect van producten op de maatschappij, zoals meer kunststoffen in autoâ&#x20AC;&#x2122;s die ze daarmee lichter en zuiniger maken. Het is dan helemaal mooi als het ook nog bioplastics zijn.

Duurzaam Geproduceerd brengt beslissers in de industrie samen, zoals sitemanagers, business developers en productiemanagers, maar ook onderzoekers, beleidsmakers en consultants. Het congres vindt plaats in NEMO Amsterdam, dat als centrum voor duurzaamheid, innovatie en technologie de ideale omgeving vormt om te denken en praten over duurzaam produceren.

Mediapartners

www.duurzaamgeproduceerd.nl/congres _advertentie_duurzaam_geproduceerd_A4.indd 1

17-09-13 11:48

UNDER CONSTRUCTION 31

Drie maanden geen Droomvlucht De Droomvlucht gaat in september drie maanden dicht voor groot onderhoud. De populaire attractie in de Efteling is daar volgens een woordvoerder twintig jaar na de opening aan toe.

Wat er precies gaat gebeuren, wil de Efteling niet zeggen. ‘We houden de belevingswereld van de Efteling graag in stand. De elfjes en trollen leven, dus die hebben geen nieuw likje verf nodig.’ In de Droomvlucht zweven de bezoekers in het halfdonker door een fantasiewereld.

Droomvlucht wordt opgefrist en een beetje aangepast, maar de ervaring zal hetzelfde blijven. ‘Dat is het grappige, de wereld die in 1993 werd geschapen, is zo tijdloos dat hij nog steeds hetzelfde effect heeft op jong en oud.’

Gigantische vetklomp verstopt Londens riool Zo’n 15.000 kilo samengeklonterd vet ter grootte van een schoolbus is verwijderd uit het riool onder de Londense wijk Kingston. Het waterleidingbedrijf spreekt van de grootste Britse vetberg ooit. Buurtbewoners merkten dat hun toiletten niet meer doorspoelden en trokken aan de bel. De verstopping bestond uit een smerige samenstelling van vet en schoonmaakdoekjes. De rioolpijp, die 70 bij 48 centimeter groot is, was hierdoor voor 95 procent dichtgeslibd. Het duurde tien dagen om de ‘grootste ‘vetberg’ uit de Britse geschiedenis’ te verwijderen, zo meldt het Londense waterleidingsbedrijf Thames Water.

De kans dat een stuk vet van dit formaat in Nederland voorkomt, is bijna nihil omdat we in Nederland niet zulke grote riolen hebben.

Toerist breekt vinger af van een eeuwenoud beeld Jawel, het was een Amerikaan. Hij wilde een geinige foto waarop hij handje druk doet met een beeld uit de 14e eeuw van Giovanni d’Ambrogio dat in een museum in Florence tentoon werd gesteld. Werd, want het moet gerepareerd. De 55-jarige toerist uit Missouri drukte te hard en hield een van de stenen vingers van het beeld in zijn handen. Hij kwam met duizend excuses, maar dat zal niet wegnemen dat hij ook een boete krijgt. De directeur van het museum, zelf ook Amerikaan, had weinig goede woorden over voor het gedrag van zijn landgenoot. ‘In een globaliserende wereld zijn we kennelijk simpele basisregels vergeten over hoe je je gedraagt in een museum. Blijf van de werken af.’ De vinger was overigens al niet meer origineel: lang geleden was hij al eens gerepareerd, en daardoor ging hij mogelijk ook sneller stuk.

Zijn u curieuze berichten opgevallen in het nieuws voor onze under construction-rubriek? Stuur deze dan naar redactie@industrielinqs.nl 08

iMaintain 13

031_G_under_construction.indd 31

17-09-13 16:35

32 WHAT’S NEXT

Ondernemers uit de technologische industrie verwachten dat het tot medio 2014 duurt voordat er in Nederland weer sprake is van economische groei. Zij voorzien wel een groei in investeringen (8,5 procent) voor 2013. De verwachte omzetgroei blijft daar met 2 procent fors bij achter. Opmerkelijk is dat een deel van de sector het nog steeds zwaar heeft. Een derde verwacht een daling van de omzet, terwijl 45 procent op een omzetstijging rekent.

Technologische industrie verwacht broos herstel Waar sprake is van groei, komt deze vooral uit de export. FMEvoorzitter Ineke Dezentjé Hamming: ‘Export is nog steeds de reddingsboei voor de economie. Er is zicht op economisch herstel, maar dat herstel is broos. Consistent langjarig industriebeleid is daarom cruciaal.’

Groei door export De ondernemers die hebben deelgenomen aan de FMEconjunctuurenquête verwachten dat het herstel van dit jaar vooral in het buitenland zal worden behaald. De technologische industrie is bij uitstek internationaal georiënteerd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat 50 procent van de ondernemers aangeeft dat het kabinet moet investeren in economische diplomatie.

Dezentjé: ‘Het is de taak van de overheid zich hard te maken voor een eerlijk speelveld, zodat Nederland internationaal kan blijven concurreren. Exportfinanciering blijft ook een knelpunt,

bijvoorbeeld voor de scheepsbouw. Zo zou het kabinet er goed aan doen een tandje bij te zetten op het gebied van exportkredietverzekeringen.’

Innovatie blijft speerpunt Maar liefst 70 procent van de ondernemers geeft aan dat investeren in onderzoek en innovatie cruciaal is voor economisch herstel. Dat betekent dat moet worden vastgehouden aan een stevig fiscaal instrumentarium dat R&D stimuleert. Dezentjé: ‘Het bedenken, ontwikkelen en maken van nieuwe of verbeterde producten en betere manieren van werken is nodig om te kunnen overleven.

De producten die de technologische industrie maakt worden wereldwijd verkocht en de concurrenten bevinden zich overal ter wereld. Wij moeten sneller innoveren dan de concurrenten kunnen kopiëren. Dat kan alleen als de overheid dit mogelijk maakt met consistent beleid.’

Tekort technici

Export is de reddingsboei voor de economie. Er is zicht op economisch herstel, maar dat herstel is broos. Consistent langjarig industriebeleid is daarom cruciaal.

Meer dan de helft van de ondernemers geeft aan dat het tekort aan technici een groeibelemmering is voor hun bedrijf. Een positieve ontwikkeling in deze is de toename van het aantal techniekstudenten bij de drie technische universiteiten. Dezentjé: ‘De collegezalen voor werktuigbouwkunde in Delft zitten zelfs zó overvol, dat de universiteit nu al aankondigt voor volgend jaar genoodzaakt te zijn een numerus fixus in te voeren. Dat vind ik van de zotte. Die toename van het aantal inschrijvingen heeft zeker te maken met het doorgedrongen besef dat technische studies een goede baan opleveren. De overheid weet ook dat we veel meer technici nodig hebben om de verdienkracht in dit land te behouden. Nu we eindelijk bereikt hebben dat er meer bèta-technische studenten komen, moeten we die koesteren. Bovendien: consistent industriebeleid vraagt ook om consistent beleid voor technisch onderwijs.’

08 13 iMaintain

032_33_34_35_O_whatsNEXT.indd 32

17-09-13 11:29

WHAT’S NEXT 33

MEER INGENIEURS NODIG VOOR UITVOERING ENERGIEAKKOORD Het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs KIVI NIRIA waardeert het door de SER in gang gezette proces rondom het opstellen van een Energieakkoord, waarbij veel verschillende partijen betrokken zijn geweest. De focus op energiebesparing is uitstekend, zegt het instituut. Tevens omarmt KIVI NIRIA de ambitie om te investeren in de ontwikkeling van nieuwe technologieën en de opleiding van ingenieurs. Zonder ingenieurs geen uitvoering van de energietransitie. KIVI NIRIA spreekt echter haar zorg uit over de voorgestelde ambitie van wind op zee. De investeringen zijn bijzonder hoog, waardoor andere benodigde routes voor verduurzaming in de verdrukking komen.

KIVI NIRIA is ook kritisch op de uitgesproken ambitie voor wind op zee omdat de maatschappelijke aanvaardbaarheid nadrukkelijk geadresseerd moet worden. Er zijn oplossingen nodig voor de grote fluctuaties in elektriciteitsproductie waardoor sterke verbetering van de elektrische infrastructuur noodzakelijk is. Als de inpassing van de energie die opgewekt wordt door wind op zee in het elektriciteitsnet niet gegarandeerd kan worden, moet de bouw van nieuwe molens worden getemporiseerd.

KIVI NIRIA benadrukt het belang van een consistent langetermijnbeleid. Het opleiden van ingenieurs kost jaren. De aansluiting tussen opleiding en arbeidsmarkt kan alleen succesvol zijn als de arbeidsmarkt een consistent langetermijnperspectief biedt. Een visie op innovatie en technologische vernieuwing op energiegebied is nu nog sterk onderbelicht. Net als een structurele verbinding tussen het wetenschapsbeleid en het innovatiebeleid.

KIVI NIRIA vraagt tenslotte aandacht voor de Europese en mondiale context. Zo heeft de productie van wind en zon in Duitsland invloed op de mogelijkheid om Nederlandse windenergie rendabel in te zetten. De CO2-prijs heeft direct invloed op de rentabiliteit van centrales. Vanwege de huidige lage CO2-prijs staan schone gasgestookte centrales stil, terwijl deze zijn ontworpen voor het efficiënt leveren van regelend vermogen. Onze opleidings- en onderzoeksinstituten en bedrijven moeten hun positie op de wereldmarkt kunnen versterken, om zodoende een bijdrage te kunnen leveren aan de economie en een meer duurzaam energiesysteem.

Het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs is blij met het Energieakkoord, maar voorziet voor de uitvoering wel een extra grote behoefte aan technici.

MAINTEC VERMINDERT HAAR BELASTING OP HET KLIMAAT DRASTISCH Maintec, detacheerder van (inter)nationaal technisch vakpersoneel en leerlingen in de techniek, heeft in de nieuwe meting op de CO2-ladder een reductie aan uitstoot van CO2 gerealiseerd van meer dan 350 ton. Diverse maatregelen liggen hieraan ten grondslag.

Directeur Wout Oosterhof: ‘Begin dit jaar hebben we een eerste meting laten doen over 2011. Daar kwam een CO2-uitstoot uit van 637 ton. Dat getal was ons vertrekpunt om te proberen onze belasting op onze leefomgeving zoveel mogelijk te verkleinen. Wij hadden een reductie van 54 procent niet verwacht, maar we zijn er natuurlijk heel trots op.’

De maatregelen die Maintec heeft genomen lagen vooral op het gebied van vervoer en huisvesting. Het wagenpark is drastisch gewijzigd: nu is 23 procent van de gebruikte auto’s hybride, terwijl het percentage benzineauto’s is gedaald van 41 procent naar 11 procent. Bovendien is door slimmer overleggen het aantal gereden kilometers drastisch verminderd.

Ook in de huisvesting zijn maatregelen genomen. Diverse vestigingen zijn verhuisd naar een energiezuiniger pand en ook de medewerkers van het hoofdkantoor hebben hun intrek genomen in een pand met minder inhoud.

Oosterhof toont zich trots op het behaalde resultaat: ‘Zo’n resultaat hadden we zelf nooit verwacht met een aantal relatief eenvoudige maatregelen. Kijkend naar de toekomst moet ik

wel een nuance aanbrengen: als we weer in een groeiscenario terechtkomen, dan zal het aantal medewerkers, het aantal auto’s en het aantal kilometers weer toenemen. Tegelijkertijd weten we dat er nog wel verdere winst te behalen is op ons wagenpark.

Dat, samen met een verdere uitrol van onze digitale ondertekening van documenten, moet een positieve impuls geven. Kortom: we hebben goede hoop dat we volgend jaar weer een – zij het beperktere – reductie kunnen rapporteren.’

Detacheerder Maintec heeft zijn klimaatbelasting weten te verlagen, onder meer door het aantal gereden kilometers drastisch te verminderen.

08

iMaintain 13

032_33_34_35_O_whatsNEXT.indd 33

18-09-13 10:23

34 WHAT’S NEXT

1,5 MILJOEN EURO VOOR TWEEDE RONDE R&D-SAMENWERKINGSPROJECTEN MKB De tweede ronde van de R&D-samenwerkingsprojecten van de MITregeling voor de HTSM-sector wordt van 25 september tot en met 3 oktober opengesteld. Hiervoor is ruim 1,5 miljoen euro beschikbaar.

Amandus Lundqvist, voorzitter van Holland High Tech en boegbeeld van de topsector HTSM: ‘Het mkb is cruciaal voor innovatie en voor de versterking van de economie in het algemeen en de hightechsector in het bijzonder. Met de inzet van het instrument R&Dsamenwerkingsprojecten willen we ervoor zorgen dat samenwerking met het mkb wordt bevorderd en dat het innovatieve mkb goed wordt aangesloten op de innovatieagenda van de topsector HTSM.’ Met dit instrument van de MIT-regeling worden projecten ondersteund waarbij minimaal twee mkb-bedrijven samenwerken op het gebied van industrieel en experimenteel onderzoek. Het maximale subsidiebedrag bedraagt 75.000 euro per deelnemende ondernemer, met een maximum van 150.000 euro per samenwerkingsproject. In totaal is voor de tweede ronde 1,5 miljoen euro beschikbaar. De MIT-regeling wordt uitgevoerd door AgentschapNL, zie: www.agentschapnl.nl/subsidies-regelingen/ mit-regeling-topsector-htsm.

SHELL BOUWT MET EU AAN ROBOT VOOR OLIE-INDUSTRIE Shell en Vopak zijn betrokken bij een Europees project voor de ontwikkeling van robots voor de inspectie van schepen en opslagtanks die gebruikt worden in de olie-industrie. De Europese Commissie heeft voor het project, dat geraamd is op 6,2 miljoen euro, een subsidie verstrekt van 3,7 miljoen euro.

De zogenoemde Petrorobot moet het inspectieproces makkelijker en sneller maken, onder meer omdat veel tijdrovende veiligheidsmaatregelen niet meer hoeven te worden genomen. Personeel zal dan ook minder bloot worden gesteld aan gevaarlijke situaties.

Shell leidt het consortium van in totaal tien bedrijven, waarin naast Vopak ook de Nederlandse bedrijven A. Hak Industrial Services en Quasset participeren. Daarnaast doen ook ondernemingen uit Zweden, Noorwegen, Groot-Brittannië, Zwitserland en Duitsland mee. De ontwikkeling neemt naar verwachting drie jaar in beslag.

De tweede ronde van de R&D-samenwerkingsprojecten van de MIT-regeling

De zogenoemde Petrorobot moet het inspectieproces van schepen en

voor de hightechsector gaat binnenkort open. Hiermee wil de topsector

opslagtanks makkelijker en sneller maken. Shell en Vopak zijn betrokken

HTSM het mkb stimuleren meer te innoveren.

bij de ontwikkeling van de robot.

NANOTECHNOLOGEN VINDEN MANIER OM DEFECTEN IN MATERIALEN TERUG TE DRINGEN Onderzoekers van Mesa+, het onderzoeksinstituut voor nanotechnologie van de Universiteit Twente, hebben een methode ontwikkeld om het aantal ‘defecten’ in heterogene oxidische materialen terug te dringen. Hierdoor kan de elektrische geleiding van deze materialen sterk toenemen; in hun experimenten zagen de onderzoekers zelfs een toename met een factor 50. De truc schuilt hem in een extra laagje koperoxide.

Er is steeds meer interesse voor zogeheten heterogene oxidische materialen, onder meer vanwege hun elektrische eigenschappen. Deze materialen, die bestaan uit diverse lagen en waarbij de atomen gereageerd hebben met zuurstof, zijn onder meer toepasbaar in brandstofcellen, sensoren en katalysatoren. Het is bij deze materialen zaak dat alle atomen in het kristalrooster gereageerd hebben met zuurstof, maar in de praktijk bevatten de materialen vaak defecten: plekken op het kristalrooster, waar een zuurstofatoom zou moeten zitten, maar waar dat niet het geval is.

Onderzoekers van de Universiteit Twente hebben nu, in samenwerking met onderzoekers van de universiteiten van Antwerpen

en van Amsterdam, een methode gevonden om het aantal defecten sterk terug te dringen. Ze voorzagen het materiaal van een extra laagje koperoxide dat ervoor blijkt te zorgen dat zuurstof uit de lucht beter doordringt in het materiaal en zodoende de defecten herstelt. In hun experimenten vonden de onderzoekers een toename van de elektrische geleiding met een factor 50. Volgens Mark Huijben, een van de betrokken onderzoekers, levert het onderzoek niet alleen relevante fundamentele wetenschappelijke kennis op, maar profiteert de samenleving ook van de verbeterde controle bij de productie van slimme materialen. ‘Op de UT hebben we veel kennis en faciliteiten op het gebied van materiaalonderzoek. We houden ons bezig met fundamenteel onderzoek naar en de ontwikkeling van slimme materialen voor tal van toepassingen. Binnenkort publiceren we een artikel waarin we de grenzen van de nanotechnologie hebben opgezocht van een nieuw materiaal waarbij je met een elektrisch veld de magnetische eigenschappen kunt beïnvloeden. Dit materiaal is interessant voor bijvoorbeeld toepassingen op het gebied van dataopslag.’

08 13 iMaintain

032_33_34_35_O_whatsNEXT.indd 34

17-09-13 11:29

WHAT’S NEXT 35

‘BÈTA’S KWEEK JE OP CRÈCHE’

EMERSON BREIDT SERVICECAPACITEIT UIT

Nog voordat kinderen naar de kleuterschool gaan, moeten ze leren denken als bèta’s. Dat stelt de Amerikaanse onderwijsexpert Milton Chen in een interview met de Nederlandstalige editie van New Scientist.

Kinderen moeten op de crèche meer worden uitgedaagd, aldus Chen. Hij pleit voor voorschools onderwijs, waarbij kinderen de wereld om hun heen leren verkennen als een bèta. Chens oproep valt samen met het plan van de gemeente Amsterdam om kinderen al vanaf 2,5 jaar naar school te sturen. Volgens Chen kan deze aanpak op de lange termijn het tekort aan bèta’s bij Nederlandse bedrijven terugdringen. Chen stelt dat peuters alles in huis hebben om zich in de toekomst tot een echte bèta te ontwikkelen. ‘De eerste stap in de ontwikkeling van bèta-talent is exploratie’, zegt hij. ‘Kinderen willen met al hun zintuigen de wereld verkennen en proberen te begrijpen. Cultiveer die nieuwsgierigheid!’ Volgens Chen kun je daar maar beter vroeg bij zijn.

‘De invloed van voorschools onderwijs is al vele malen onderzocht en aangetoond’, aldus Chen. Overheden verdienen investering in voorschools onderwijs minstens dubbel terug, stelt hij.

Het aansporen van bèta-denken moet volgens Chen niet alleen binnen de muren van de crèche gebeuren, maar ook thuis. Hij meent dat ouders het nog te weinig als hun taak zien om hun kinderen intellectueel op te voeden. Chen: ‘Ze geven hun kinderen eten, kleding en een dak boven hun hoofd. Maar tegenwoordig moet je voor betere toekomstperspectieven ook de nieuwsgierigheid van je kind aanmoedigen.’

Chen is verbonden aan de George Lucas Educational Foundation, waarvan hij twaalf jaar directeur was. De stichting is opgericht door filmmaker George Lucas, bekend van films als Star Wars en Indiana Jones. Als eerbetoon voor zijn onderwijsverdiensten kende Lucas aan Chen de eretitel Jedi Master toe.

Emerson Process Management heeft sinds 2005 meer dan vierduizend nieuwe servicemedewerkers aangetrokken en is van plan om haar wereldwijde personeelsbestand de komende vier jaar nog eens met een factor 2 te vergroten in verhouding tot het groeipercentage van de sector. Deze snelle groei is onderdeel van een strategische expansie van project- en supportservices om tegemoet te komen aan de toenemende behoeften van klanten.

In de huidige economische situatie hebben de meeste bedrijven in de procesindustrie alleen nog medewerkers in dienst die nodig zijn om de productie efficiënt te laten draaien. Dit veroorzaakt een ‘capaciteitsgat’ als het bedrijf nieuwe substantiële kapitaalinvesteringen doet of als er een piek in het onderhoud komt, bijvoorbeeld bij groot onderhoud (turnaround). De uitgebreide servicemogelijkheden van Emerson helpen de klant bij dergelijke uitdagingen.

‘Het aantal grote automatiseringsprojecten waarvoor wij worden gekozen - steeds vaker als ‘Main Automation Contractor’- is de afgelopen twee jaar enorm gestegen’, zo legt Steve Sonnenberg, President van Emerson Process Management uit. ‘Veel van deze projecten spelen in opkomende markten en zijn vaak gericht op essentiële infrastructurele behoeften of het aanboren van grondstoffen. Daar is niet alleen veel engineeringcapaciteit voor nodig op het gebied van ontwerp, aanbesteding en start-up, maar wanneer het eenmaal loopt, is er ook snelle en betrouwbare support nodig om de efficiency op peil te houden.

De procesindustrie realiseert zich dat nieuwe technologie nodig is om het maximale uit het proces te halen, maar zij hebben niet altijd de juiste mensen in huis om belangrijke technologische vernieuwingen te implementeren. Emerson helpt om dit gat te overbruggen door contractpersoneel te leveren voor de set-up van nieuwe technologische processen en te assisteren met doorlopende ondersteuningsprogramma’s.’

Nog voordat kinderen naar de kleuterschool gaan, moeten ze leren denken

Emerson is zijn personeelsbestand flink aan het uitbreiden. Hiermee moeten

als bèta’s. Dat zegt de Amerikaanse onderwijsexpert Milton Chen.

klanten beter bediend gaan worden.

ARCADIS WINT PRIJS MET MODERNE ONDERHOUDSLOODS VLIEGTUIGEN Ingenieursbureau Arcadis in België is in de prijzen gevallen bij de ‘Inspirations in Engineering’-wedstrijd. Het bedrijf ontwierp een ultramodern onderhoudsgebouw voor vliegtuigen op luchthaven Zaventem, Jetairport genaamd. Het ontwerp won in de categorie ‘industriële gebouwen en installaties’. Het gebouw bestaat uit een loods met een grondoppervlakte van 10.000 vierkante meter, en nog eens 11.500 vierkante kantoorruimte, dat gebouwd wordt voor TUI Travel Belgium. De loods heeft een

breedte van 117 meter en een diepte van 55 meter. Aangezien geen kolommen werden toegelaten ter hoogte van de poorten, diende een overspanning van 112 meter gerealiseerd te worden. Om dit te bereiken koos men voor een kokerligger in beton met een breedte van 3 meter en een hoogte van 6,5 meter. Aan de achterzijde van de loods werd wel een tussenkolom toegelaten. Loodrecht op beide hoofdliggers rust een stalen dakstructuur bestaande uit tien vakwerkliggers met een variabele hoogte.

08

iMaintain 13

032_33_34_35_O_whatsNEXT.indd 35

17-09-13 11:29

28 november 2013 • De Glazen Ruimte • Maarssen

Innovaties in infra-onderhoud De Nederlandse infrastructuur is onderhevig aan veranderingen. Het gebruik verandert in de loop van de tijd, net als de budgetten voor bouwen en behouden. Een ideale basis voor innovaties in infra-onderhoud. Daarvoor zijn niet alleen nieuwe producten nodig, ook het anders inzetten van bestaande technieken is als innovatie te bestempelen.

Innovatie is namelijk meer dan alleen een technische verbetering. Innovatie kan ook in bijvoorbeeld management plaatsvinden. De nieuwe toepassing van een bestaand product kan net zo veel effect hebben als de introductie van het product zelf. Wat zijn de drijfveren per sector om te vernieuwen en waar is de grootste winst te halen? Gaat dat om geld, doorlooptijd, arbeid of bijvoorbeeld duurzaamheid?

Programma 13.30 14.00 14.10 15.20 15.50 16.20 17.00 17.15 18.00

uur Ontvangst uur Opening door de dagvoorzitters uur Lezingen. Opdrachten sturen vernieuwing uur Pauze uur Zeepkistpresentaties - innovatiecases uur Slotlezing. Visie op veranderen uur Afsluiting uur Netwerkborrel uur Diner en Infra projectteam van het Jaar 2013

Tijdens het congres iMaintain INFRA op 28 november in de Glazen Ruimte in Maarssen gaan experts uit de infrasector dieper in op innovaties in infra-onderhoud.

Reserveer 28 november alvast in uw agenda

Kijk op www.imaintain.info/infra voor meer informatie.

MEER INFORMATIE OVER LOGISTIEK, INHOUD EN/OF SPONSORING Congresinformatie: Hilde Westerink • 020-3122791 • hilde@industrielinqs.nl Sponsorinformatie: Anouk Bouwmeester • 020-3122797 • anouk@industrielinqs.nl INITIATIEFNEMERS

01_INFRA_A4.indd 2

17-09-13 11:52

Maint

NL

Het magazine van de NVDO

Hightech onderhoud voor de elektronica van morgen | Integrale aanpak brengt zorg naar hoger kwaliteitsniveau | â&#x20AC;&#x2DC;Oosterscheldekering jarenlang verwaarloosdâ&#x20AC;&#x2122;

037_MA_NVDO_cover.indd 37

17-09-13 09:09

iMaintain.info

geeft nog meer waarde voor uw geld

Meer nieuws dan ooit • • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de gehele onderhoudssector Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten en diensten Multimediale bedrijfspresentaties Tweewekelijkse Nieuwsbrief Live twitter updates LinkedIn interacted

iMaintain-abonnees krijgen meer • De nieuwste iMaintain staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase imaintain.info

Abonneer u nu op iMaintain en blijf iedereen voor

_adv_www_iMaintain.indd 43

16-09-13 16:45

van de voorzitter Kansen door de nieuwe WERKelijkheid ‘Bij ons ligt de gemiddelde leeftijd op 45,8431 jaar.’ Het frustreert mij niet, maar het doet mijn wenkbrauwen wel fronsen. Het is net zoiets als ‘bij ons is heel dringend een goed opleidingsplan nodig’. De kranten staan er vol van, de tv geeft steeds hetzelfde geluid en bij BNR is het een populair onderwerp; de arbeidsmarkt en dan bij voorkeur de technische arbeidsmarkt.

Bij de NVDO zijn we het stadium van constateren voorbij. In onze Onderhoudskompassen formuleren we al visie en geven we onze achterban waardevolle adviezen op basis van scenario-studies. Met elkaar steeds hetzelfde constateren is voor onze jarige vereniging een gepasseerd station. We gaan verder, namelijk door het ontdekken en verder uitwerken van de Kansen door de nieuwe WERKelijkheid!

De NVDO Sectie Suto organiseerde begin september een Ronde Tafel Meeting met (HR)-vertegenwoordigers uit verschillende sectoren. Uiteraard waren daarbij ook aanwezig het TechniekPact en UWV. Het doel van deze RTM is op basis van vier geconstateerde trends de Kansen door de nieuwe WERKelijkheid verder uit te werken en om te buigen naar concrete acties. De trends zijn nader uitgewerkt in het kennisdossier dat beschikbaar is via de NVDO-website (Suto).

Zo is er veel gaande op de arbeidsmarkt als het gaat om contracten. Werknemers willen of kunnen zich niet meer voor langere tijd aan een organisatie verbinden.

Dat betekent dat HR-activiteiten bouwstenen moeten

leveren voor het nieuwe ‘psychologische contract’.

Maar we willen met deze Ronde Tafel Meeting nog veel meer bereiken. Denk aan het opzetten van uitwisselingsprogramma’s, waaraan Human Resources uit onze achterban een belangrijke bijdrage kan leveren.

Onze NVDO Kringstructuur kan wezenlijk bijdragen aan de acties, want regionale samenwerking bevordert de beweging op de arbeidsmarkt door regionaal bedrijven te verbinden op mobiliteitsbeleid en overheid en onderwijs daarop aan te sturen!

In de technische beroepen is grote vraag naar hoger opgeleid personeel. Maar bedrijven kunnen hoger opgeleid personeel daarna niet veel doorstroommogelijkheden bieden. Als men al hoger opgeleid personeel aanneemt, is er voor hen dus weinig perspectief. Om doorstroom te bevorderen is het wenselijk om huidig personeel met potentie of nieuw personeel op mbo-niveau aan te nemen, zodat er voor hen genoeg uitdaging te halen is uit het werk.

Zomaar een paar voorbeelden van Kansen door de nieuwe WERKelijkheid!

Ik houd u graag op de hoogte van de vorderingen van de Ronde Tafel Meeting en zie ernaar uit om samen met u en andere vertegenwoordigers uit de sector de Kansen om te zetten in Acties.

Werknemers willen of kunnen zich niet meer voor langere tijd aan een organisatie verbinden. Dat betekent dat HR-activiteiten bouwstenen moeten leveren voor het nieuwe ‘psychologische contract’.

Bas P. Kimpel Voorzitter

MaintNL 08 – 2013 39

039_MB_NVDO_Voorzitter.indd 39

17-09-13 09:09

Maintenance Manager

Hightech onderhoud voor de elektronica van morgen In je telefoon, televisie, computer, thermostaat of zelfs in huishoudelijke apparaten zitten ze: kleine computerchips. Van alle wereldwijd toegepaste chips in elektronica, wordt het leeuwendeel gemaakt met een chipmachine van chipmachinefabrikant ASML. De chipmachines worden ontwikkeld, samengesteld en getest in extreem schone research- & development-labs en cleanrooms op het complex van ASML in Veldhoven. De technische dienst onder leiding van Kobus Kiep van Cofely zorgt te allen tijde voor de juiste technische omstandigheden.

Renske van den Berg ‘Het ontwikkelen en maken van de chipmachines is een prachtig ingewikkeld en hightech proces. Daarmee bedient ASML een wereldwijde markt en biedt het werk aan zevenduizend mensen van 73 nationaliteiten’, vertelt Kiep. In de onderzoeks- en ontwikkelingslabs in Veldhoven wordt samengewerkt met universiteiten uit de

hele wereld en met mee-investerende afnemers. Daarnaast staan er in Veldhoven twee fabrieken, waar de machines voor nxten nxe-chips worden samengesteld, getest en zorgvuldig verzendklaar gemaakt. ‘Een machine is ongeveer zo groot als een flinke bestelbus en maakt miljoenen chips. Er zijn in de twee fabrieken samen tachtig clean-

rooms, die elk plaats kunnen bieden aan een machine. Elke machine wordt gemaakt door een team van acht tot twaalf mensen’, vertelt Kiep.

Hoge eisen Het maken van chipmachines vereist een hele reeks specialistische technische omstandigheden, waar Kiep en zijn collega’s voor garant staan. ASML heeft daarvoor een partnership met Kieps werkgever Cofely, waar de chipfabrikant alle technische zaken heeft ondergebracht. ‘Wij doen niets aan de chipmachines zelf, of aan het onderhoud van chipmachines’, verduidelijkt hij.

Maar dat maakt de missie van zijn technische team er niet minder om: de machines moeten op nanoschaal opereren om de minuscule chips te kunnen maken, dus stof en ander zwevend vuil in de lucht is uit den boze, net als al te veel trillingen.

De 35 man bij Operations & Support zorgen dat storingen veelal opgelost zijn vóórdat ASML er iets van merkt.

Het proces stelt extreem hoge eisen aan bijvoorbeeld de luchtkwaliteit, temperatuur en luchtvochtigheid bij ASML. De lucht in de cleanrooms van de nxe-fabriek wordt bijvoorbeeld elke twee minuten compleet ververst. Ook vereist het proces op onderdelen een vacuüm. Er wordt gewerkt met speciale gassen die specialistische installaties en bijbehorende veiligheidsaspecten met zich meebrengen. Dat betreft waterstof, zuurstof, neongas en xenongas. Het ‘beschrijven’ van de nieuwste generatie chips (nxe) gebeurt met een speciale extreme uv-lichtbron die via spiegels wordt verkleind tot een duizelingwekkend dunne straal. Die spiegels

40 MaintNL 08 – 2013

040_41_43_ME_NVDO-artikel.indd 40

17-09-13 09:09

Het onderhoud bij chipmachinefabrikant ASML moet de juiste voorwaarden scheppen voor het productieproces. Het maken van chipmachines vereist een hele reeks specialistische technische omstandigheden, waar maintenance manager Kobus Kiep en zijn collega’s voor garant staan.

moeten gekoeld worden met koelgas.

Naast zulke en andere hightech omstandigheden zorgen Kiep en zijn collega’s bovendien voor de ‘gewonere’ installaties.

‘Om compleet te zijn: we verzorgen de centrale verwarming, koeling, perslucht, vacuum, speciale gassen, het brandmeldsysteem, de sprinklers, de centrale camerabewaking, de toegangscontrole, het gebouwenbeheer en de elektrische installaties.’

Tot het installatiepark behoren onder meer vijftig hoogspanningstransformatoren, 35 koeltorens, veertig koelmachines, zes nobreak-noodstroominstallaties, tachtig luchtbehandelingskasten, vijftien stoomketels voor de luchtbevochtiging van cleanrooms en twintig cv-ketels.

Storing Het ontwerpen, realiseren en inbedrijfstellen van al deze installaties wordt voor ASML verzorgd door engineers, projectmanagers en inbedrijfstellers van andere afdelingen van Cofely. Vervolgens zijn ze overgedragen aan de Technische Dienst. ‘Onze TD bestaat uit drie onderdelen’, vertelt hoofd TD Kiep.

‘Operations & Support bestaat uit 35 mensen die in vijf ploegen van zeven mensen continu zorgen voor het dagelijkse onderhoud en troubleshooting. Daarnaast hebben we vijftien mensen in vaste dienst voor Preventief en Gepland Onderhoud, gesteund door twintig subcontractors, veelal van leveranciers van bepaalde machines.

En ten slotte hebben we het bedrijfsbureau met nu tien gespecialiseerde maintenance engineers op het gebied van cv & stoom, luchtbehandeling, luchtkwaliteit, koeltechniek, speciale gassen, elektrotechniek, gebouwenbeheersysteem, vacuüm & perslucht, bewakingssystemen en brandmeldsystemen. Deze drie onderdelen van de Cofely TD houden ASML in bedrijf.’

In het contract tussen Cofely en ASML ligt vast dat de installaties 98,8 procent van de tijd beschikbaar zijn, vertelt Kiep. ‘De haalbaarheid daarvan begon al op de ontwerptafel, waarin voor belangrijke installaties ook reservemachines zijn opgenomen. Voor beschikbaarheid geldt immers: één is géén.

Dus waar twee cv-ketels nodig zijn, plaatsten we bijvoorbeeld ook een derde.’

Daarnaast zorgen de 35 man bij Operations & Support dat storingen veelal opgelost zijn vóórdat ASML er iets van merkt. ‘Belangrijke installaties, ruimten en omstandigheden worden per gebouw scherp gemonitord met meetapparatuur en monitorsystemen.

Daardoor kunnen we snel handelen. We hebben een controlekamer met zicht op de omstandigheden in het hele complex, die permanent wordt bemand door steeds twee leden van een ploeg met dienst. De andere vijf ploegleden werken waar nodig op het complex.’

Een storing kan op verschillende manieren binnenkomen, vertelt Kiep. Bijvoorbeeld door een klacht van ASML, met een telefoontje naar onze TD. ‘Maar dat zijn we het liefst voor, door storingen eerder te zien in de control room vanuit het gebouwenbeheersysteem.’ En de derde mogelijkheid is via de alertheid van de eigen mensen vanuit hun vakmanschap.

Vakmanschap ‘Het juiste vakmanschap en de juiste houding zijn van enorm belang’, vindt Kiep. ‘Als MaintNL 08 – 2013

040_41_43_ME_NVDO-artikel.indd 41

41

17-09-13 09:09

Conditiebewaking Veiligheid Maintenance Expertise - Techniek Netwerk en?

aan! e j d l Me .nl o d v n . www schap at

> lidma

Deel kennis en ervaring >> word lid!

Ervaar netwerken in groter verband

De Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud

houdsprofessionals biedt de NVDO een ongeëvenaard

(NVDO) is de toonaangevende branchevereniging op het

netwerk van branchegenoten. De NVDO kent diverse bran-

gebied van onderhoud. Het overdragen van kennis en het

che- en aspectgerichte secties en regionale kringen. De

realiseren en in stand houden van het grootste onder-

vereniging draagt bij aan (wetenschappelijk) on-

houdsnetwerk van Europa, ziet de NVDO als belangrijke

derzoek en brengt trends, ontwikkelingen en visies

doelstelling. Met een groeiend aantal leden van onder-

binnen de branche in kaart.

Lidmaatschap van de NVDO biedt vele voordelen • • • • • • • • • •

Professioneel netwerk op het gebied van onderhoud Kringbijeenkomsten en seminars over specifieke thema’s Cursussen over onderhoudsmanagement Studiedagen met actuele thema’s Secties en werkgroepen gericht op specifieke onderhoudsaspecten Vacaturebank Lidmaatschap van de NVDO Group op LinkedIn (wetenschappelijke) Onderzoeken NVDO Corrosie Helpdesk Jongerenboard

• • • •

NVDO Onderhoudskompas Platform Materiaalkunde (wetenschappelijke) publicaties, waaronder Visiedocumenten Kortingen op ons cursusaanbod van de NVDO Maintenance Academy • Korting op NVDO-studiedagen • (gratis) abonnement op de vakbladen iMaintain/MaintNL en MaintWorld Asset Management, Duurzaamheid en Veiligheid zijn belangrijke thema’s waaraan de NVDO regelmatig en in breder verband aandacht besteedt!

Ga naar www.nvdo.nl en meld je aan...

NVDO - Lange Schaft 7G - 3991 AP Houten | Postbus 138 - 3990 DC Houten Telefoon 030 - 634 60 40 | Fax 030 - 634 60 41 | E-mail info@nvdo.nl | www.nvdo.nl

042_MG.indd 42

17-09-13 09:08

het aankomt op het selecteren van medewerkers vind ik betrokkenheid bij ASML, samenwerking en vakmanschap drie grote vereisten. Samenwerking en betrokkenheid omdat je met elkaar altijd meer weet en meer kan dan alleen. Heb je als monteur een vraag of valt je iets op? Leg het neer bij een van de engineers. Toon initiatief en koppel zaken terug.’

Kiep verwacht van Operations & Support ook dat iedere ploegenmedewerker elke ruimte met installaties twee keer per week bezoekt.

‘Natuurlijk hebben we onze onderhoudsschema’s, onze plannen en onze meetsystemen. Maar ik wil dat ze kunnen dromen hoe een installatie hoort te klinken, ruiken en aanvoelen. Welk piepje, trillinkje of luchtje er niet deugt en welke wel. Problemen met v-snaren of een lager tackel je zo eerder.’

Dat vakmanschap op de vloer waarborgt Kiep door selecteren, scholen en bijsturen.

‘Nieuwe medewerkers spreken we twee uur lang en ze werken een dag mee. Verder praat ik graag met mijn medewerkers om ze alert te houden en we hebben natuurlijk een scholingsprogramma.’ Het goed leren kennen van het complete complex voor een TD’er neemt ongeveer drie maanden in beslag.

Met de contractors gaat dat ook goed.

‘ASML zit al 25 jaar op deze locatie en heeft voor alle belangrijke installaties meestal al lang vaste partners. Daar kan je dan mee lezen en schrijven. Verder werken we natuurlijk met service level agreements, zodat alles duidelijk is. Twee keer per jaar houden we met elke partner een leveranciersbeoordeling, waarin de puntjes op de i worden gezet en modificaties of innovaties worden besproken.’

Het preventief en gepland onderhoud verloopt volgens een maintenanceprogramma. ‘Dat hebben we zelf opgesteld, door het optimum tussen kosten en noodzaak te kiezen voor elke onderhoudsactiviteit.

Soms is dat zoals de leverancier adviseert, maar soms ook zoals onze specialist uit het bedrijfsbureau het toereikend vindt.’

Troubleshooten Kobus Kiep voelt zich op het ASMLcomplex als een vis in het water. Hij was zoals hij het zelf noemt een ‘boerenslimme jongen’ en bleek een brede technische knobbel te hebben. ‘Ik vond alles aan techniek interessant. Gedurende mijn loopbaan heb ik mezelf dan ook bijna alle aspecten ervan eigen gemaakt. Van elektro- tot koeltechniek, van hydrauliek tot

waterbehandeling en van besturingsinstallaties tot stoomtechniek.’

De allround technische man die dat Kiep maakte, past goed bij een technische dienst waar zoveel specialismen samenwerken. ‘Ik vind het fijn om vanuit eigen er varing te kunnen meekomen en op niveau te kunnen sparren met de klant, de contractor en de eigen mensen. Kiep wil die passie voor techniek ook maar al

te graag overbrengen op jongere techneuten, reden waarom hij nog steeds zelf ook 24/7 aanspreekbaar is voor zijn medewerkers. ‘Ik wil weten wanneer er iets aan de hand is. Techniek is zo mooi omdat het altijd verrassingen in petto heeft. Er gebeurt altijd wel iets. En om dan snel en adequaat te kunnen troubleshooten blijft gewoon het mooiste wat er is.’ n MaintNL 08 – 2013

040_41_43_ME_NVDO-artikel.indd 43

43

17-09-13 09:09

Duurzaamheid

Visie op Weg van de Toekomst De Weg van de Toekomst, 6,5 kilometer van de N329 in de Gemeente Oss, is begin september officieel geopend. Vier jaar geleden begon het project met de verzameling van duurzame technieken en materialen. Om het wegbeheer ook duurzaam te maken, moesten wel duidelijke keuzes worden gemaakt.

David van Baarle De N329 is een belangrijke verkeersader en cruciaal voor een goede ontsluiting van Oss. Toen een deel van de weg moest worden verbreed, stelde de gemeente samen met de provincie Noord-Brabant voor de weg een proeftuin te maken van innovatie en duurzaamheid. Het idee voor de Weg van de Toekomst was geboren. Men begon met een serie creativiteitsessies waarbij een keur aan bestaande en nieuwe ideeën naar voren kwam. Zelfherstellend asfalt, koudasfalt, geluidreducerend asfalt, ledsystemen en dynamisch verkeersmanagement, het kwam allemaal terug. Net als alle overheidsbedrijven moeten ook de gemeente en de provincie openbaar aanbesteden en dus bleven na voorselectie vijf aannemerscombinaties over. Uiteindelijk won de combinatie van Ballast Nedam en Van Gelder, met de naam ProN329. Patrick

Megens, projectleider van de Weg van de Toekomst, blikt terug op een succesvol project. ‘Nadat vijf partijen waren geselecteerd, konden ze beginnen met het maken van hun plannen’, zegt Megens. Daarbij was een plafond aangebracht in de aanneemsom, maar verder was iedereen vrij in de invulling van de functionele eisen. In de EMVI-score werd uiteraard gekeken naar de mate van vernieuwing die de aannemers inbrachten. En dat is natuurlijk gelijk al lastig om te beoordelen. De duurzaamheidseisen konden we gelukkig concreter maken en we onderscheidden dan ook negen subscores. Uitgangspunt was een CO2-neutrale weg, dus alle CO2 die tijdens de aanleg werd uitgestoten, zowel transport als de energie in het asfalt en beton, moest op een of andere manier worden gecompenseerd. Tegelijkertijd vonden we

WEG VAN DE TOEkOMsT De N329 loopt vanaf het knooppunt Paalgraven (A59/A50) tot aan de Maas en vormt een belangrijke verbinding in het lokale hoofdwegennet. De N329 is een van de belangrijkste toegangswegen van Oss en van de bedrijventerreinen in Oss. Door de groei van het autoverkeer en nieuwe ruimtelijke plannen die tot 2020 zijn voorzien, worden de (verkeers)problemen vergroot. Om de huidige functies van de weg in stand te houden en de bereikbaarheid van Oss in de toekomst op een duurzame en veilige wijze te garanderen, was een reconstructie van de weg noodzakelijk.

De reconstructie en het bestemmingsplan hebben betrekking op de N329 en de aansluitingen daarop vanaf het knooppunt Paalgraven in het zuiden tot aan de Nieuwe Waterweg in het noorden. Belangrijke elementen van de reconstructie zijn de verdubbeling van rijbanen, ongelijkvloerse kruisingen met de Julianasingel/Hartogsingel en met de spoorlijn en een aantal ongelijkvloerse verkeersverbindingen.

ook inpassing in het landschap heel belangrijk, net als de mate van overlast voor omwonenden die meewoog in de beoordeling.’ Hoewel het design en construct-contract vrijheden kende, lag een aantal zaken wel vast. Zo moesten de in het traject geplande tunnels van beton gemaakt worden. ‘In het traject zit ook een ondertunneling van een spoorweg waar ProRail verantwoordelijk voor is. Dit moest apart worden aanbesteed. Bovendien hebben we wel gedacht aan kunststof tunnels, maar het afstemmen van materialisatie in beide contracten wordt dan zo ingewikkeld dat we besloten het bij beton te houden.’

Uiteindelijk werden de rapportcijfers en de daarbijbehorende fictieve kortingen tijdens de aanbesteding bekendgemaakt.

Daarna werden de prijzen van de aannemers bekendgemaakt. De prijsinformatie was voor beoordeling van de plannen bij de notaris neergelegd om de beoordelingen niet te beïnvloeden. Hierbij kwam ProN329 als beste uit de bus.

Beheer Megens: ‘De beheerorganisaties van zowel de gemeente Oss als de provincie NoordBrabant zijn vanaf het begin betrokken geweest in zowel het ontwerp als de planfase en de uitvoering. Hoewel we de aannemers niet te veel wilden beperken in hun ontwerpvrijheid, moet de weg uiteindelijk wel beheerd kunnen worden. Als we een soort lappendeken krijgen van verschillende innovaties, is dat een nachtmerrie voor het beheer. We konden dan ook niet alle innovatieve technieken uitvoeren. Je moet immers niet het doel uit het oog verliezen: de ontsluiting van woningen en bedrijven in Oss. De bemoeienis heeft goed uitgepakt. Zo gebruiken we een innovatief groenegolfsysteem waarbij auto’s via ledlampen zo worden geleid dat ze altijd een groen verkeerslicht voorgeschoteld krijgen. De lampen

44 MaintNL 08 – 2013

044_45_MM_NVDO-artikel.indd 44

18-09-13 10:23

De Weg van de Toekomst ligt in de gemeente Oss. De weg zit vol met innovaties. Het beheer ervan biedt wel uitdagingen.

zouden volgens de aanbieding van ProN329 met stekkers verbonden worden aan het elektriciteitsnet. We verwachtten daar veel problemen mee met corrosie of vorstschade. In overleg met ProN329 is dit in de ontwerpfase gewijzigd in een inductiesysteem dat veel minder gevoelig is voor verstoringen. Uiteraard hebben we ook gekeken of de ledlampen niet losraakten als er overheen werd gereden. Het voordeel van het vroeg betrekken van je beheerorganisatie in het proces is dat men vanaf het begin inzicht krijgt in de gebruikte technieken.

Bovendien kunnen ze hun beheerplannen aanpassen op de eisen die de innovatieve technieken stellen. Als er straks sneeuw moet worden geschoven, is het niet handig als de sneeuwhopen op de led-lampen terechtkomen. Die zullen dus niet iets breder moeten schuiven dan gebruikelijk.’

Innovatie De aannemerscombinatie kwam met nog meer innovaties. De weg zelf is er een van.

‘We hebben voorstellen gehad voor koudasfalt en ook zelfherstellend asfalt, ook wel inductieasfalt, is in de plannen van de aannemers ter sprake gekomen. We hebben zelfs piëzo-elektrisch asfalt overwogen, maar de risico’s waren te groot. Er is nog te weinig ervaring met dit soort asfalt en dus loop je het risico dat je straks alles weer kunt uitfrezen’, zegt Megens. ‘Bovendien werden er ook strenge eisen gesteld aan de geluidsproductie, waardoor betonplaten bijvoorbeeld ook geen optie waren.

ProN329 koos voor een gemodificeerd asfalt dat veel sterker is, waardoor er minder asfalt nodig is en dat ook nog eens

minder snel slijt. We gebruiken wel de warmte en koude van een stuk weg. Via warmtewisselaars kan de warmte van de weg worden afgevoerd en gebruikt worden voor gebouwverwarming. Enige uitdaging was dat we nog geen afnemer hadden. Zo’n gebouw moet vrij dicht op de weg staan omdat je anders te veel verliezen hebt.

Inmiddels hebben we een overeenkomst met het nog te bouwen Mobiliteitscentrum, die de warmte en koude zal afnemen.’

Hoewel de verleiding groot is om de krenten uit de pap te halen, hebben de opdrachtgevers niets gedaan met de ideeën van de aannemers die de bieding misliepen. ‘We wilden dat aannemers met hun meest inno-

‘Een van onze eisen was dat de weg energieneutraal zou moeten worden. Dat doel is zelfs zo goed in de plannen meegenomen dat de weg nu honderdduizend kilowatt meer opwekt dan hij gebruikt.’ vatieve ideeën kwamen, dus daar moet je zorgvuldig mee omgaan. Er is een uitzondering, de bedenker van de PleasantPass deed mee bij een andere bouwcombinatie maar vroeg ons of zijn idee toch mocht worden uitgevoerd. We hebben in goed overleg

met de aannemer zijn idee uitgevoerd.

Mensen die door de tunnel fietsen, krijgen nu via beeld en geluid een prettig gevoel, terwijl tunnels doorgaans angst opwekken.’

Overigens is de aannemer nog wel verantwoordelijk voor het beheer en het onderhoud van de zogenaamde zonnebomen en zonnepanelen. ‘Een van onze eisen was dat de weg energieneutraal zou moeten worden. Dat doel is zelfs zo goed in de plannen meegenomen dat de weg nu honderdduizend kilowatt meer opwekt dan hij gebruikt. Er wordt energie opgewekt voor de verlichting, de verkeerslichten en de pompen in de tunnels. We halen die energie voor het grootste deel uit zonnepanelen die onder andere op een sporthal in Oss zijn geplaatst. Maar om die energieneutraliteit ook visueel te maken, zijn er ook acht zonnebomen geplaatst: kunstwerken in de vorm van een boom met zonnepanelen als bladeren. Het beheer en onderhoud daarvan gaat buiten onze expertise om en dus laten we dat de eerste tien jaar over aan de aannemer.’

Overdracht Hoewel de Weg van de Toekomst op 25 juli al door de aannemer was opgeleverd, is hij zondag 9 september officieel in gebruik genomen. ‘We zijn nu bezig met de overdracht van de weg aan de beheersorganisatie. De flowman, het groenegolfsysteem, is overigens nog niet in gebruik genomen. We willen eerst bekijken hoeveel verkeer er op de N329 en op de zijwegen rijdt. Als alle gegevens beschikbaar zijn, kunnen we de verkeersinstallaties inregelen en kan de flowman gaan werken.’ n MaintNL 08 – 2013

044_45_MM_NVDO-artikel.indd 45

45

17-09-13 09:08

Best Practices

Integrale aanpak brengt zorg naar hoger kwaliteitsniveau Ziekenhuis Rijnstate, met locaties in de hele regio Arnhem, heeft dit jaar van het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg (NIAZ) het predicaat ‘Best Practice’ gekregen voor ziekenhuizen.

Reden daarvoor, naast de uitzonderlijk goede score met 160 van de 165 te behalen kwaliteitscriteria, is het gebruik van een integraal systeem voor kwaliteitsmanagement, veiligheidsmanagement én risicomanagement.

Renske van den Berg ‘We zijn in 2006 begonnen met het invoeren van dit integrale systeem’, legt Manager Kwaliteitsbureau Gerard Gerritsen uit. ‘Het was daarvoor het juiste moment door twee aanleidingen: we hadden een jaar daarvoor een elektriciteitsuitval gehad waardoor zalen in het donker kwamen te zitten. Het schakelsysteem tussen de normale stroomvoorziening en de noodstroomvoorziening werkte niet goed. Daarnaast begon landelijk het verplichtende traject voor de invoering van veiligheidsmanagementsystemen voor ziekenhuizen, het VMS-traject.’

Het topklinische ziekenhuis, met twee locaties in Arnhem en locaties in Velp en Zevenaar, beschikte toen al over een goed kwaliteitssysteem, vertelt Gerritsen.

‘Daarvoor zijn we in 2000 onderscheiden door het INK, het Instituut Nederlandse Kwaliteit. Binnen het kwaliteitssysteem was risicomanagement echter nog niet zo ontwikkeld.’ De behoefte daaraan na de stroomuitval, én de invoering van veiligheidsmanagement voor ziekenhuizen, gaf de Raad van Bestuur en Gerritsen logischerwijs in dat deze drie systemen een integraal geheel zouden moeten worden.

Integraal kwaliteitssoftwarepakket De systematische aanpak kreeg invulling met ingang van 2007. Het ziekenhuis ging over op een softwarepakket voor kwaliteitsmanagement, iProva. ‘Daarin zit een documentendatabase - het Kwaliteitsplein - voor alle beleidsdocumenten, afspraken, fol

ders en protocollen, inmiddels zo’n 14.000.’ Voor veiligheidsmanagement biedt het een module voor incidentmeldingen. Gerritsen: ‘Daarin kunnen we registreren volgens ‘Veilig Incident Melden’, wat de organisatie in staat stelt te leren van fouten of bijna-fouten. Een module voor risicomanagement stelt ons bovendien in staat risico’s, hun oorzaken en hun effecten in kaart te brengen. Zo kan je ze afwegen, prioriteren en daaraan maatregelen koppelen.’

Voor alle verbeter- en beheersmaatregelen waartoe kwaliteitsbeleid, incidentregistratie of risicoanalyse aanleiding geven, is er de takenmodule iTask. ‘Deze zijn onderling gekoppeld, wat ons slimme en integrale analyses en een efficiënte verbeteraanpak oplevert’, legt Gerritsen uit.

Risicoprofiel In een ziekenhuis gaat veiligheidsmanagement hoofdzakelijk over de veiligheid van patiënten, medewerkers en bezoekers.

Protocollen beschrijven hoe processen veilig moeten verlopen, welke veiligheidseisen gehanteerd worden en hoe die veiligheid geborgd is. Het schrijft bijvoorbeeld voor hoe vaak apparaten gekeurd moeten worden, hoe het toedienen van medicatie moet verlopen en hoe het ziekenhuis hygienisch, schoon en infectievrij blijft.

‘Risicomanagement maakt daar onderdeel van uit. Maar risicomanagement richt zich ook breder op het achterhalen van wáár kans op schade bestaat. En hoe je die voorkomt of desnoods beperkt als zich toch iets voordoet’, legt Gerritsen uit. ‘In het integrale systeem kunnen we in risicomanagement naast patiëntenzorg óók risico’s voor andere bedrijfsdomeinen meenemen. Dat levert een organisatiebreed risicoprofiel op.’

Naast veiligheids- en risicomanagement gaat het overkoepelende kwaliteitsmanagement bovendien over de niet per se risicovolle of veiligheidgerelateerde zaken.

‘Waarin overigens wel kwaliteitsverschil te maken valt. Voorbeelden zijn de bejegening van bezoekers en patiënten, de kwaliteit van folders en brochures, de aanwezige faciliteiten in een ziekenhuis en bijvoorbeeld de aanwezigheid van wachtlijsten.’

Stap voor stap invullen In 2006 bracht het ziekenhuis als eerste stap risico’s op schade in kaart. ‘Per risico brachten we óók mogelijke oorzaken en effecten in beeld, en welke preventieve

GoED VooRBEElD Directeur Kees van Dun van accreditatie-instituut NIAZ over ziekenhuis Rijnstate: ‘De onlosmakelijke koppeling van kwaliteitsbeleid en risicobeheersing is opvallend. Zo worden risico’s doorlopend in kaart gebracht, waarop preventieve maatregelen worden genomen. Dat brengt de kwaliteit van de zorg doorlopend naar een hoger niveau. Dit deed ons besluiten Rijnstate te benoemen tot ‘Best Practice’ waarmee we willen aangeven dat Rijnstate als goed voorbeeld dient voor de ziekenhuizen in Nederland.’

46 MaintNL 08 – 2013

046_47_49_MU_NVDO-artikel.indd 46

17-09-13 09:08

FoTo: RIJNSTATE

In het integrale systeem voor kwaliteitsmanagement, veiligheidsmanagement én risicomanagement kan ziekenhuis Rijnstate naast patiëntenzorg ook risico’s voor andere bedrijfsdomeinen meenemen. Dat levert een organisatiebreed risicoprofiel op.

maatregelen we al tegen die risico’s hebben. We deden dat organisatiebreed, ingedeeld voor alle domeinen van de bedrijfsvoering zoals patiëntenzorg, gebouwen, financiën, productie, ICT, medische techniek en imago.’

Risico’s voor gebouwen zijn bijvoorbeeld brand, of asbest, legt Gerritsen uit. Voor patiëntenzorg gaat het bijvoorbeeld om de kans op een mrsa-infectie, vallen of verkeerde medicatie. Risico’s voor medische apparatuur zijn bijvoorbeeld het uitvallen of haperen van een patiëntenmonitor of dialyseapparaat. En voor niet-medische apparatuur de uitval van een computersysteem of netwerk met dataverlies als gevolg, of verlies of lekkage van privacygevoelige data. Een financieel risico voor de organisatie is bijvoorbeeld het niet verlengen van

een zorgcontract door een zorgverzekeraar.

Met het voltooien van de inventarisatiestap werden 96 risico’s in alle domeinen samen geïdentificeerd. Gerritsen: ‘Die konden we vervolgens classificeren, onder meer door de schade in euro’s uit te drukken.’

Vervolgens kan je met veiligheidseisen in de hand bepalen welke risico’s de organisatie koste wat kost wil vermijden en vervolgens welke schade je als eerste wil beperken.

Het benoemen, indelen en wegen van de risico’s leverde een risicoprofiel op, met een top 4 van zwaarste risico’s voor het ziekenhuis. Het profiel geeft met rode, oranje en groene risico’s aan wat meteen aandacht verdient. ‘De beheersmaatregelen om de risico’s in te perken én gevolgschade te beperken houden we bij in het takensysteem: daarin staat wat we erover

afspreken, hoe we dat uitvoeren en hoe we dit controleren.’

Dit traject herhaalt Rijnstate elk jaar op ziekenhuisniveau om nieuwe risico’s niet te missen. ‘Want risicomanagement is dynamisch. Je moet actief speuren en signaleren of zich nieuwe risico’s voordoen. De korting die verzekeraars kunnen doorvoeren als je niet goed geaccrediteerd wordt bijvoorbeeld was twee jaar geleden nog niet aan de orde, maar nu wel. Dat is een nieuw risico, wat miljoenen aan omzet kan schelen. Maar ook de ingebruikname van nieuwe apparatuur, de invoering van een nieuw type operatie zoals robotchirurgie, de opening van een nieuwe afdeling of invoering van een nieuwe techniek zijn aanleiding voor risicoanalyse.’

Sinds 2009 kan Rijnstate behalve organisatiebreed ook risicoprofielen specificeren MaintNL 08 – 2013

046_47_49_MU_NVDO-artikel.indd 47

47

17-09-13 09:08

INNOVATIE MAAKT VAN GGB DE MARKTLEIDER The Global Leader in High Performance Bearing Solutions GGB luistert naar de response van zijn klanten. Het resultaat hiervan zijn superieure lagers die problemen vermijden. Meer weten? Surf dan naar onze website: www.ggbearings.be of scan de QR Code die u hieronder vindt.

GGB Benelux Fountain Business Park, Building 5 C. Van Kerckhovenstraat 110 B-2880 Bornem Tel.: +32-(0)3 890 46 70 Fax: +32-(0)3 890 46 71 benelux@ggbearings.com

Get a QR code reader at http://getscanlife.com Š2012 GGB. All rights reserved.

GGB_8949_BrndBenelux_iM_M.indd 1

048_ggb_hateha.indd 1

3/12/12 9:15 AM

17-09-13 08:51

voor elk van de ongeveer dertig eenheden, bijvoorbeeld ‘personeelszaken’ of ‘chirurgie’. ‘Voor 2007 ging risicomanagement meer ‘op gevoel’, terwijl we nu risico’s kunnen blootleggen met echte data, omdat we de noodzakelijke gegevens benoemen en registreren’, legt Gerritsen uit. ‘Met een druk op de knop zie je hoeveel brandmeldingen er in een periode waren of hoe vaak apparatuur dienst weigerde.’

Behalve de geschetste ‘prospectieve’ manier van inventariseren en classificeren, kan je ook retrospectieve input voor je risicomanagement vinden, als het systeem eenmaal is gevuld. ‘Klacht- en claimregistratie, het Veilig Incident Melden, cijfers na overlijden en sterftecijfers, complicatiemeldingen en kwaliteitsafwijkingen kunnen allemaal aanleiding geven voor modificaties in veiligheids- of risicomanagement.

Geven deze cijfers afwijkingen ten opzichte van gemiddelden, dan moet je dat onderzoeken op een risico dat wellicht nog niet goed geïdentificeerd is.’

Apparatuur en risico’s Met kwetsbare patiënten in de buurt voor wie soms veel van apparatuur afhangt, verdient apparatuur in Rijnstate bijzondere aandacht.

Het ziekenhuis heeft een afdeling Algemene Techniek (AT) met werkvoorbereiders, werktuigbouwkundigen, elektrotechnici, engineers en speciaal opgeleide monteurs voor bijvoorbeeld werken met hoogspanning. AT verzorgt het algemeen onderhoud aan gebouwen, apparatuur en installaties.

Daarnaast is er een afdeling Medische en Informatie Technologie (MIT). Hieronder vallen teams voor Informatiebeveiliging, Automatisering, Informatisering, Medische Techniek en Klinische Fysica.

Bij Medische Techniek werken junior en senior medische informatietechnici, een functioneel beheerder en applicatiebeheerder, een servicecoördinator medische techniek, een kwaliteitsmedewerker en het hoofd. Zij onderhouden de medische apparatuur. Bij Klinische Fysica werken onder meer academisch geschoolde klinisch fysici nauw samen met stralingsdeskundigen, nucleair geneeskundigen en andere medisch specialisten. Zij gaan over de zogeheten ‘beeldvormende apparatuur’, waarbij straling of nucleaire markeringsstof gebruikt worden. Zij adviseren over nieuwe apparatuur en over uit te voeren kwaliteitsmetingen en stralingsmetingen, die zij ook beoordelen.

‘Alle apparatuur in het ziekenhuis wordt voorzien van een aparte risicoscore’, vertelt Gerritsen. ‘Medisch, maar óók niet-medisch, wat nog niet in veel ziekenhuizen voorkomt.

Elk apparaat dat binnenkomt, krijgt een keuring volgens maatstaven van het ECRIinstituut vóór gebruik in ons ziekenhuis. ook als de leverancier zegt dat het veilig is. Elk apparaat krijgt keuringsstickers waarop staat wanneer het gekeurd of onderhouden is en wanneer nieuwe keuring of onderhoud vereist is. Dit komt weer in het onderhoudssoftwarepakket Ultimo te staan.’

Behalve de keuring met sticker, wordt ook van elk apparaat de kans op uitval en het effect van gevolgschade in kaart gebracht.

Met die risicoclassificering in de hand, kan Rijnstate beter kiezen hoe zij het onderhoud voor dat apparaat inricht. ‘Een beademingsapparaat wordt bijvoorbeeld anders geclassificeerd dan een koelkast. Een computer anders dan een dialyseapparaat.’

De apparatuur in het ziekenhuis wordt deels in eigen beheer onderhouden.

Medische apparatuur voor ongeveer 75 procent. Voor Algemene Techniek wisselt de hoeveelheid onderhoud in eigen beheer per locatie. Een deel van de medische apparatuur is zó specifiek, dat de leverancier het onderhoud verzorgt.

Cultuuromslag De invoering van het integrale systeem waarbij goede registratie een sleutelrol speelt, vereist van medewerkers dat zij bereid zijn te registreren. ‘De belangrijkste stap daarin is dat je elke medewerker bewuster maakt van risico’s voor zijn of haar patiënten, collega’s en zichzelf. En dat het veilig is om bijvoorbeeld een fout of bijna-fout te registreren: dat het je geen reprimande oplevert, maar een gezamenlijke verbeterspeurtocht naar de oorzaak van de fout of bijna-fout.’

Rijnstate heeft daarom bij herhaling veel

aandacht besteed aan de communicatie hierover. ‘En het is leuk als dat resultaten oplevert en dat je de organisatie ziet verbeteren’, stelt Gerritsen.

Inmiddels zijn bijvoorbeeld verbeteringen aangebracht in ICT-kwesties. ‘Dit stond op rood in de eerste risico-analyse. Sindsdien verbeterden we de koeling van het serverpark, is de dagelijkse backup met een dubbel leidingsysteem geborgd en hoeven we ons geen zorgen te maken dat systemen uitvallen, met gevolgen voor alle patiëntendata, salarisadministratie en facturen.’ ook is er veel brandpreventie bijgekomen: ‘We kregen een betere compartimentering, er zijn frequente ontruimingsoefeningen en noodplannen en ontruimingsplannen zijn verbeterd.’ om extra te motiveren zijn branddekens uitgereikt aan medewerkers voor persoonlijk gebruik. ook de protocollen voor het voorkomen van mrsa-besmettingen zijn flink verbeterd: van patiënten met een mogelijk verhoogd risico zoals buitenlandreizigers en agrariërs die naar het ziekenhuis komen, wordt het risico van een mrsa-risico bijvoorbeeld al bij de huisarts gewogen. ook is een groot deel van het personeel zich steeds bewuster aan het worden van zijn aandeel in veiligheids- en risicomanagement. ‘Bij de technische diensten zie je dat mensen al heel risicobewust zijn en gedisciplineerd omgaan met protocollen, meldingen en het nieuwe systeem. Ze begrijpen: is het onderhoud niet goed, dan kan het met de patiënt verkeerd gaan en zij zien het nut ook in van de stickers.’

Met het verbreden van risicomanagement buiten de directe patiëntenzorg naar alle ondersteunende afdelingen, het specificeren van risicoprofielen naar eenheden en het integrale softwarepakket, heeft Rijnstate een kwaliteitsbeheersing die bijna nog geen ziekenhuis voor elkaar heeft. n MaintNL 08 – 2013

046_47_49_MU_NVDO-artikel.indd 49

49

17-09-13 09:08

Veiligheid

Veiligheid opslagtanks blijft eigen verantwoordelijkheid Gelukkig hadden achttien tankopslagbedrijven hun veiligheid helemaal op orde. Maar bij 73 tankopslagbedrijven zijn tot nu toe toch nog 323 zware of lichte overtredingen aangetroffen. Conclusie: te veel risicovolle bedrijven leven de wet- en regelgeving onvoldoende na. Dit blijkt uit het tussenrapport ‘Tankopslag, inspecties van PGS 29 opslagtanks bij BRZO-bedrijven’ dat de overheid heeft uitgebracht.

Liesbeth Schipper Hoe veilig zijn BRZO-bedrijven met tankopslag? Deze vraag rees nadat Odfjell eind juli vorig jaar onder druk van de toezichthouders de werkzaamheden volledig stillegde.

Er ontstond een grote behoefte aan inzicht in de situatie bij andere bedrijven met opslagtanks. Hoe was het daar eigenlijk met de veiligheidsbeheersing gesteld?

Uit een eerste vooronderzoek bij veertien willekeurige BRZO-bedrijven met tankopslag, dat al in oktober werd afgerond, bleek de veiligheidscultuur bij die bedrijven over het algemeen genomen in orde. Twaalf van de onderzochte bedrijven scoorden voldoende of hoger. Twee bedrijven scoorden onvoldoende. Er waren echter geen overtre-

OnDUIDElIjkHEDEn Bij de inspecties wordt als leidraad de richtlijn PGS 29 gebruikt. Deze richtlijn regelt kort gezegd het veilig opslaan van brandbare stoffen in bovengrondse opslagtanks. Begin dit jaar kwam een werkgroep van vergunningverleners met een factsheet die onduidelijkheden in de richtlijn moest wegnemen. Die onduidelijkheden zorgden er niet alleen voor dat vergunningverleners moeite hadden met het beoordelen van bepaalde veiligheidsvoorzieningen. Ook waren er problemen ontstaan doordat bedrijven niet altijd het nut van een voorschrift onderkenden en hierdoor niet gemotiveerd waren om aan een voorschrift te voldoen.

Rondom een tank moeten zich bijvoorbeeld om de zoveel meter aardingspunten bevinden om de energie bij een blikseminslag veilig af te voeren. PGS 29 schrijft een kortere afstand tussen de aardingspunten voor dan sommige bedrijven aanhouden. Van het dichter bij elkaar plaatsen van die punten zien zij het nut niet in want blikseminslag heeft bij hen nog nooit tot problemen geleid. Maar uit een wereldwijde analyse komt naar voren dat het elders met die afstand tussen de aardingspunten wel eens is misgegaan. Er ontstond bijvoorbeeld brand bij de afdichting van het drijvende dak in de tank.

‘De brancheorganisaties zijn overtuigd van de noodzaak van hoge eisen aan de opslag van brandbare vloeibare stoffen’, stelde Robert Ruigrok, technisch beleidsmedewerker vergunningverlening van DCMR Milieudienst Rijnmond, eerder dit jaar. ‘Maar gebleken is dat niet alle medewerkers van individuele bedrijven zover zijn.’

dingen in de zwaarste categorie aangetroffen. Maar de conclusie van het onderzoek was toen al dat het beter kan en moet.

Inmiddels zijn 91 van de 116 geselecteerde bedrijven met opslagtanks bezocht en is een tussenrapport opgemaakt.

Belangrijkste conclusie van dit rapport is dat Odfjell een uitzondering was. ‘Een met Odfjell vergelijkbare situatie is, voor zover de inspecties nu zijn uitgevoerd, in dit inspectieproject niet aangetroffen.’

Tegelijkertijd is er wel een waarschuwing: ‘De tussenresultaten van dit project geven aanleiding tot zorg over de aangetroffen veiligheidsbeheersing. Er is een te grote groep risicovolle bedrijven die de wet- en regelgeving onvoldoende of slecht naleeft.’

Overtredingen Bij de 91 bedrijven die inmiddels zijn geïnspecteerd, zijn 323 overtredingen aangetroffen. Achttien bedrijven hebben hun zaakjes goed voor elkaar en hadden helemaal geen overtredingen. Bij 34 bedrijven was er sprake van een gering verhoogd risico vanwege één of enkele overtredingen. Maar bij 39 bedrijven waren de zaken echt niet op orde. Bij vier van deze bedrijven was de situatie zo ernstig dat de toezichthouder onmiddellijk heeft ingegrepen om een urgente risicosituatie te beëindigen. Bij 28 bedrijven was er sprake van een verhoogd risico en bij nog eens zeven bedrijven zagen de inspecteurs een groot aantal overtredingen met gering verhoogd risico. Deze opeenstapeling van kleine overtredingen kan volgens de inspecteurs echter een indicatie zijn voor de wijze waarop het bedrijf met risico’s omgaat.

De meeste overtredingen hadden te maken met de tankintegriteit. Het gaat dan vooral om het onderhoud aan de tanks. Zo kan het systematische onderhoud niet zijn geregeld in het veiligheidsbeheersysteem of kunnen keuringstermijnen worden overschreden. Maar ook zijn gebreken aange-

50 MaintNL 08 – 2013

050_51_MR_NVDO-artikel.indd 50

17-09-13 09:07

Te veel risicovolle bedrijven leven de wet- en regelgeving onvoldoende na. Dit blijkt uit het tussenrapport ‘Tankopslag, inspecties van PGS 29 opslagtanks bij BRZO-bedrijven’.

troffen in leidingen of tankputten. De meeste overtredingen op dit punt hadden een gering verhoogd risico.

‘Waar het ons uiteindelijk om gaat, is dat bedrijven een verbeterplan maken, van het hoogste niveau.’

Op de tweede plaats kwamen de overtredingen op het gebied van blus- en koelinstallaties. Veel daarvan hadden betrekking op onvoldoende koeling van de tankwand.

Maar ook bleek verschillende keren de koel- en blusleidingen niet onder afschot te staan, wat dan ook bij enkele bedrijven in de winterperiode daadwerkelijk heeft geleid tot dichtgevroren leidingen. De installatie is in dat geval dus niet bruikbaar.

In twee gevallen bleken overtredingen op dit gebied een urgent risico te vormen.

Bijna evenveel overtredingen als bij de blus- en koelinstallaties vonden de

inspecteurs bij de dampverwerkingsinstallaties en op het gebied van explosieveiligheid. De overtredingen hadden te maken met het onvolledig of onjuist uitvoeren van de zonering van de omgeving van opslag of verwerking van brandbare stoffen en op het toepassen van onjuiste apparatuur in die zones. Bij twee bedrijven was sprake van het toepassen van onjuiste pompen in de zwaarste zone.

Deze bedrijven moesten deze situatie onmiddellijk beëindigen.

Vervolgaanpak De beheersing van de risico’s moet bij de slecht scorende bedrijven zeker verbeteren, stellen de inspecteurs. ‘Dit vraagt om een gerichte vervolgaanpak. De eerste verantwoordelijkheid voor de veiligheidsbeheersing ligt bij de bedrijven zelf. Het is dan ook van belang dat deze bedrijven bezien in hoeverre zij hun verantwoordelijkheid meer kunnen en willen nemen.’

De Vereniging van Onafhankelijke Tankopslagbedrijven (VOTOB) helpt bedrijven

bij het nemen van die verantwoordelijkheid. ‘Bedrijven zijn en blijven zelf verantwoordelijk voor hun veiligheid en duurzaamheid’, stelde Sandra de Bont, directeur van VOTOB. De vereniging heeft daarom een self assessment-tool voor veiligheid ontwikkeld. Deze geeft niet alleen de actuele veiligheidsprestaties weer, maar moet ook vooruitgang borgen. In juni was bij 24 tankopslagterminals een self assessment uitgevoerd op meer dan vijfhonderd veiligheidsaspecten. Deze self assessments leveren een nulmeting op, een ijkpunt waaraan toekomstige verbetering of verslechtering kan worden afgemeten.

Alle VOTOB-lidbedrijven hebben zich gecommitteerd om na de zomer verbeterplannen op te stellen. Vervolgmetingen in mei 2014 zullen aantonen óf en wáár verbeteringen zijn doorgevoerd. De Bont: ‘Waar het ons uiteindelijk om gaat, is dat bedrijven een verbeterplan maken, van het hoogste niveau. We willen die beweging naar verbetering zien; je moet altijd willen dat het beter wordt.’ n MaintNL 08 – 2013

050_51_MR_NVDO-artikel.indd 51

51

17-09-13 09:08

YOUR REPUTATION IS MINE.

CaN YOuR rEpuTaTION bECOmE Our rEspONsIbILITy?

Vinçotte Nederland levert als onafhankelijke inspectie- en keuringsinstelling diensten aan op het gebied van veiligheid, kwaliteit en het milieu. Onze expertise omvat onder meer de controle van de integriteit van constructies, installaties, machines, apparaten en gebouwen en diensten rond arbeidsomstandigheden.

Bij Vinçotte Nederland werken meer dan 100 technische deskundigen. Naast de hoofdvestiging te Breda hebben we ook kantoren te Rotterdam en Akersloot en logistieke steunpunten in het hele land. Vinçotte Nederland maakt deel uit van de internationale groep Vinçotte, die met zijn meer dan 2500 medewerkers een kenniscentrum vormt en wereldwijd in 14 landen vestigingen heeft.

Kunnen wij met onze expertise ook van úw reputatie onze verantwoordelijkheid maken?

Neem een kijkje op onze website:

safety, quality and environment

WWW.VINCOTTE.NL

Industrieel Onderhoud_NEW.indd 1

25/11/11 11:19

Specialist in Heat Treatment Preheating and stress relief Induction and resistance Stationary furnaces Dry out and curing Rental and sales Mobile furnaces

www. delta-heat-services.com info@delta-heat-services.com +31 (0) 187 - 49 69 40

052_aib_delta.indd 1

16-09-13 16:27

Agenda

oktober

november

10 oktober Maintenance Value Park, Terneuzen www.vpterneuzen.com

5 november Van der Valk Hotel, Eindhoven www.business-software-event.nl

Mkb innoveert met procesindustrie

Precisiebeurs

Multicopters inzetten voor werken op Hoogte, gebruik van alpinetechnieken, robotica voor industrieel reinigen, track and trace technology en sensorhandschoenen voor slimme dataverwerking. Voorbeelden van innovatieprojecten die gefaciliteerd door het Kennis- en Innovatie Centrum (KIC) van het Maintenance Value Park in Terneuzen door het mkb in samenwerking met de procesindustrie worden ontwikkeld.

Op 10 oktober zullen deze ontwikkelingen zichtbaar worden gemaakt in het Bio Base Training Center tijdens de door het KIC georganiseerde bijeenkomst: ‘MKB innoveert met de procesindustrie’.

Het thema van de Precisiebeurs is dit jaar ‘Uw businesssoftware als strategisch instrument’. Dit jaarlijkse ERPPLM event is bedoeld voor managers uit de klantorder- en voorraadgestuurde industrie. Het congres met Tabletop Expositie biedt u een inspirerend, informerend en interactief programma. U krijgt nieuwe inzichten, handvatten en antwoorden.

12 november BASF, Nijehaske www.nvdo.nl Corrosie Centraal

12 oktober Groningen www.groningenmakerfaire.nl Groningen Maker Faire Op zaterdag 12 oktober 2013 vindt in de stad Groningen de derde editie plaats van de Groningen Mini Maker Faire.

De Groningen Maker Faire is het jaarlijkse podium voor makers: mensen die meestal in hun vrije tijd innovatieve dingen maken en daarbij techniek en kennis gebruiken die voor iedereen toegankelijk is. Ze kunnen zich met van alles bezighouden: van zelf bier brouwen tot en met het bouwen van slimme robots of drones, opwekken van energie, 3D-printen, hergebruiken van oude materialen et cetera.

NVDO Kring Friesland organiseert, in samenwerking met het NVDO Platform Materiaalkunde, een bijeenkomst bij BASF Nederland Resins & Additives in Nijehaske. Het thema van de dag is ‘Corrosie Centraal’. Onder meer Bernhard Rijpkema, Materials Engineering Consultant bij AkzoNobel Engineering & Operational Solutions, zal spreken over corrosiepreventie door toepassing van de juiste kunststoffen.

28 november Glazen Ruimte, Maarssen www.imaintain.info/infra iMaintain Infra

8 november NVDO Jaarvergadering en Jubileum!

Het kan u niet ontgaan zijn. Het hele jaar 2013 staat in het teken van de vijftigste NVDO-verjaardag. Als klap op de vuurpijl vieren we dat groots op 8 november. Reserveer vanaf 14.30 uur (de jaarvergadering) in uw agenda, want het belooft een Krachtig Onderhoud Spektakel te worden! ● ● ● ● ●

U gaat met ons mee naar Madurodam!

U leert van een absolute TOPspreker!

U komt samen, want er is een leuk partnerprogramma!

U geniet van de heerlijke buffetten!

U komt in feeststemming, want voor muziek wordt gezorgd!

Reserveer de datum in uw agenda. Naast het fantastische inhoudelijke programma is er, zeker tijdens dit Krachtige Onderhoud Spektakel, ruimschoots gelegenheid om te netwerken. De uitnodiging ontvangt u binnenkort waarna de aanmeldmogelijkheid open wordt gesteld.

Het congres van vakblad iMaintain en de NVDO over infraonderhoud. De dag wordt afgesloten met de verkiezing van het Infra Projectteam van 2013. Tijdens het congres worden kennis en ervaring uitgewisseld aan de hand van infraprojecten. Doelgroep van dit congres is iedereen die is betrokken bij langdurige trajecten voor de instandhouding van kapitaalgoederen.

december 12 december Drijvend Paviljoen, Rotterdam www.watervisie.com Watervisie Een van de meest voorkomende elementen op aarde kun je moeilijk schaars noemen. Toch is water van levensbelang voor de industrie. Als grondstof, drager van warmte, koelmiddel of transportmedium voor afvalstromen wordt water veelvuldig ingezet. Welke waarde vertegenwoordigt water en hoe kunnen we die intrinsieke waarde expliciet maken? Wat zijn voor de industrie de beste keuzes om water zo optimaal mogelijk in te zetten? Tijdens Watervisie 2013 belichten we de vele waardes van water.

MaintNL 08 – 2013

053_MH_NVDO_agenda.indd 53

53

17-09-13 15:02

Wet- en regelgeving en onderhoud

ISO55000 is waardevolle aanvulling op normen De ISO55000 standaard is bijna in zijn final draft-fase. Als de assetmanagementstandaard definitief is goedgekeurd, vervangt hij de PAS55standaard. Hoewel de invoering van ISO55000

geen routineklus is, zullen veel bedrijven delen van de eisen voor certificering al hebben ingericht. De norm kent namelijk behoorlijk wat overlap met de bestaande kwaliteitssystemen.

Chapter

PAS 55-1,-2

ISO 55.000/.001/.002

System

4:

Asset management system

4.4:

Asset management system

Policy

4.2:

Asset management policy

4:

Context of organization

Strategy

4.3.1: Asset management strategy

4.3:

Scope of asset management

Objectives

4.3.2: Asset management objectives

6.2.2: Planning for asset management

Plans

4.3.3: Asset management plans

6:

Contingency

4.3.4: Contingency planning

6.2.2: Planning for asset management

Enablers & controls Organization structure

4.4: Asset management enablers & controls 4.4.1: Structure, authority, response

4 & 5: Leadership 4 & 5: Leadership

Outsourcing Training Communication

4.4.2: Outsourcing of asset management activities 4.4.3: Training, awareness, competence 4.4.4: Communication, participation, consultation

8.3: Outsourcing 7.2 & 7.3: Competence awareness 7.4: Communication

Documentation Information management Risk management

7.6: Documented information 7.5: Information requirements 6.2.2: Planning for asset management

Legal

4.4.5: Asset management system documentation 4.4.6: Information management 4.4.7.1, 4.4.7.2, 4.4.7.3 & 4.4.7.4: Process, method, assesment, information 4.4.8: Legal requirements

Management of change

4.4.9: Management of change

8.2:

Life cycle activities

4.5.1: Life cycle activities

6.2.2: Planning for asset management

Tools & facilities

4.5.2: Tools & facilities

55.001: Annex A

Performance Failures & non conformities Compliance evaluation Audits Records Management review

4.6.1: Performance & condition monitoring 4.6.2: Investigation of failures & non conformities 4.6.3: Evaluation of compliance 4.6.4 & 4.6.5: Audits, improvement actions 4.6.6: Records 4.7: Management review

9: 10.1: 9.1: 9.2: 7.6 9.3:

Planning

7.5 Management of change

Performance evaluation Non conformities & corrective action Monitoring & evaluation Internal audit Management review

Een vergelijking tussen verschillende standaarden op de belangrijkste onderdelen.

54 MaintNL 08 â&#x20AC;&#x201C; 2013

054_55_MT_NVDO-artikel.indd 54

17-09-13 09:07

LEgENDA De cijfers in de tabel verwijzen naar de onderdelen van de ISO55000. Deze zijn als volgt: 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Scope Normative reference Terms and definitions Context of the organization Leadership Planning Support Operation Performance evaluation Improvement

Met het overzicht dat Lex Daan, vicevoorzitter van de NVDO en betrokken bij de opstelling van de nieuwe assetmanagementstandaard, heeft gemaakt kunt u eenvoudig zien waar de overlap zit en welke lacunes in de kwaliteitssystemen de nieuwe norm opvult. Zeker

bedrijven die al voortvarend met PAS55 zijn gestart, zullen zien dat de overstap naar ISO55000 niet veel extra inspanning zal vergen. Voor diegenen die assetmanagement serieus nemen en een certificeringstraject ingaan, is het een hart onder de riem. n

OHSAS 18001

ISO 14.001

ISO 9001

4:

4:

Environment management system

4:

Quality management system

4.2:

Environment policy

Management commitment & Quality management policy

4.2:

Occupational Safety & Health management system Occupational Safety & Health policy

-

-

5.1: 5.3: -

4.3.3: Occupational Safety & Health objectives 6: Planning

4.3.3: Environment objectives

5.4.1: Quality objectives

6:

4.4.7: Emergency preparation & response

4.4.7: Emergency preparation & response

5.4.2: Quality management planning & 7.1: Planning of product realization -

4.4.1: Structure, authority, response

4.4.1: Structure, authority, response

5.1 & 6.1: Resources

4.4.2: Training, awareness, competence 4.4.3: Communication, participation, consultation 4.4.4 & 4.4.5: Documentation & control 4.4.5: Control of documents 4.3.1: Hazard identification, risk assessment 4.3.2: Legal requirements

4.4.2: Training, awareness, competence 4.4.3: Communication

6.2.2: Training, awareness, competence 5.5.3: Internal communication & 7.2.3; Customer communication 4.2.1 & 4.2.3: Documentation & control 4.4.5: Control of documents -

4.3.1: Hazard identification, risk assessment 4.4.6: Operation control

4.3.1: Environmental aspects

-

-

4.5.1: Performance & monitoring 4.5.3: Incident investigation 4.6.3: Evaluation of compliance 4.5.5 & 4.5.3.2: Internal audit 4.5.4: Control of records 4.7: Management review

4.5.1: Performance & monitoring 4.5.2; Evaluation of compliance 4.5.5 & 4.5.3.2: Internal audit 4.5.4: Control of records 4.7: Management review

Planning

4.4.4 & 4.4.5: Documentation & control 4.4.5: Control of documents 4.3.1: Environmental aspects 4.3.2: Legal requirements

4.4.6: Operation control

5.2: Customer focus & 7.2.1: Requirements related to the product 5.2 & 7.2.2: Review of requirements of product & 8.5.1: Continuous improvement 7.1 & 7.5: Product planning, customer service, design, purchase, etc.

7.6: Control of monitoring & measuring device 8.1, 8.2.3, 8.2.4 & 8.4: Monitoring of data 8.3: Control of non conforming product 8.2.3 & 8.2.4 8.2.2, 8.3, 8.4, 8.5.2 & 8.5.3: Internal audit 4.2.4: Control of records 5.1, 5.6.1, 5.6.3 & 8.5.1: Management review

MaintNL 08 â&#x20AC;&#x201C; 2013

054_55_MT_NVDO-artikel.indd 55

55

17-09-13 09:07

Wij feliciteren de NVDO met haar 50-jarig jubileum About-Blank, Accenture, Ahoy Rotterdam, Ardee, Baker Tilly Berk, Balance, BAM, Bemas, BP, BraintainEr, Bureau Veritas, CMS Asset Management, Cofely-Noord, CoThink, D.O.N. Bureau, D&F Consulting b.v., Royal Haskoning DHV, Dijkoraad, EasyFairs, Ernst & Young, Europoort Kringen, Focal Point, Nederlandse Gasunie, Gekas & Boot Groep b.v., Hogeschool Utrecht, IJsseltechnologie, Kepner Tregoe, Kennis en Informatie Management (KIM), Lloyd’s Register EMEA, LT-People, Mainnovation, MaxGrip, Mikrocentrum, NedTrain, NEM Energy Services bv, Nexct, NoMondai, Operational Excellence Transfer, PDM, Quercus, Qurius, ROC van Amsterdam, SKF, SmartWare Solutions Facilitair en Asset Management Software, Traduco, Urenco, Van Soest Zuid, Vesta, Westfalen Gassen, WivÉ

Deel kennis en ervaring >> word lid! Ga naar www.nvdo.nl en meld je aan...

NVDO - Voorveste 2 - Postbus 138 - 3990 DC Houten Telefoon 030 - 634 60 40 | Fax 030 - 634 60 41 | E-mail info@nvdo.nl | www.nvdo.nl

056_MS.indd 56

17-09-13 09:07

Column Natte voeten Een tijdje terug las ik dat een aantal knappe koppen bij ‘de minister met de lange achternaam’ had aangeklopt omdat er volgens hen weinig deugde aan de Oosterscheldekering. Diepe gaten van wel vijftig meter zouden er zitten in dit Deltawerk, wat toch het paradepaardje van de Hollandse technische kennis en kunde zou moeten zijn. Achterstallig onderhoud, was het oordeel.

Nu weet ik dat een beetje achterstallig onderhoud nu niet direct levensbedreigende situaties hoeft op te leveren. Ik moet per slot van rekening ook mijn prio’s strategisch stellen, omdat de orders nog steeds niet met bosjes uit de lucht komen vallen en nieuw personeel nog geboren moet worden.

Maar zoals zo vaak was dit verhaal nog maar het topje van de ijsberg. Onder die vermeende gaten bleek een stortvloed (pun intended) aan structurele problemen te zitten. Je kunt veel zeggen van de Telegraaf, maar stiekem rapportjes in handen krijgen die eigenlijk niet voor het plebs bedoeld waren, dat kunnen ze toch best aardig! In een intern rapport dat de tabloid in handen heeft gekregen, doet Rijkswaterstaat uit de doeken hoe dramatisch de afdeling Zeeland ervoor staat, en dan vooral de afdeling toezicht. Die laatste bestaat namelijk in z’n geheel niet meer! Iedere junior manager kan inzien dat je zonder die schakel in de onderhoudsketen je geen keten meer hebt.

Het mooiste komt nog: de reden voor deze gebrekkige personeelsbezetting, zit in de bezuiniging op bezuini-

ging op bezuiniging die het ministerie van Infrastructuur en Milieu door heeft gevoerd. Vele banen sneuvelden en daarmee ook de kennis. Blijkbaar wisten de lucky few die wel mochten blijven met al hun beperkte mankracht niet de overgebleven taken in te vullen. Wat een schok! De minister geeft toe dat er te veel kennis is verdwenen de afgelopen jaren. Al formuleert ze het anders: ‘het district had meer gebruik kunnen maken van de kennis in de rest van de organisatie’. Hoe is het in godsnaam mogelijk om in een onmenselijk tempo jezelf bij te scholen, onderwijl je eigen werk ook nog naar tevredenheid uitvoerend?

Ik hoop alleen maar dat het voorbeeld van de Oosterscheldekering een grote, incidentele uitzondering is, al vrees ik eerder het tegenovergestelde. Laat het in ieder geval een les en een harde leerschool zijn voor de overheid. Er lijken alleen nog maar meer bezuinigingen doorgevoerd te worden. Ondertussen worden onze assets steeds bejaarder en hebben we alle kennis en vaardigheden nodig die in dit land te vinden zijn om de boel veilig draaiende te houden. Een hele uitdaging, ik spreek uit ervaring. Onze zeeweringen worden misschien steeds onbetrouwbaarder en we dreigen allemaal natte voeten te krijgen, maar het water staat mij persoonlijk allang aan de lippen!

Ik hoop alleen maar dat het voorbeeld van de Oosterscheldekering een grote, incidentele uitzondering is, al vrees ik eerder het tegenovergestelde.

Ing. Frans Stokbrood Directeur FS Virtual Enterprise

MaintNL 08 – 2013

057_MF_NVDO-Column.indd 57

57

17-09-13 09:07

Infra

Innovatie is meer dan technische verbetering De Nederlandse infrastructuur is onderhevig aan veranderingen.

Het gebruik verandert in de loop van de tijd, net als de budgetten voor bouwen en behouden. Zulke veranderingen bieden een ideale basis voor innovaties in infraonderhoud. Dat kan door nieuwe producten te ontwikkelen maar ook door bestaande oplossingen en werkmethodieken anders in te zetten.

Mark Oosterveer

Nieuw ontwikkelde producten zorgen voor innovaties in gebruik en resultaat. Maar ook het anders inzetten van bestaande technieken is als innovatie te bestempelen.

Innovatie is namelijk meer dan alleen een technische verbetering. Als een bestaand product op een nieuwe manier wordt toegepast, kunnen de gevolgen even groot zijn als bij de introductie van het product zelf.

Innovatie kan ook in ontwerp, werk, management en samenwerken plaatsvinden.

Wat zijn de drijfveren per sector om te vernieuwen en waar is de grootste winst te halen? Gaat dat om geld, doorlooptijd, arbeid of bijvoorbeeld duurzaamheid?

Tijdens het congres iMaintain INFRA op 28 november in de Glazen Ruimte in Maarssen gaan experts uit de infrasector dieper in op innovaties in infraonderhoud.

Mooie voorbeelden

28 november 2013 • De Glazen Ruimte • Maarssen

Innovaties in infra-onderhoud

En er gebeurt genoeg op dat gebied. In de dagelijkse nieuwsstroom komen mooie voorbeelden voorbij. Bij NedTrain gaan duizend monteurs voortaan getraind en wel met een iPad op pad om hun werkzaamheden te ondersteunen. En Rijkswaterstaat legt dit jaar zes demonstratievakken aan om ZOAB met verjongingsmiddelen preventief te onderhouden. Hierdoor kan de levensduur worden verlengd met twee tot drie jaar.

In het persbericht dat daarover werd verstuurd door de grootste infraopdrachtgever van Nederland stond dat minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu de verjongingscrème voor asfalt een mooie innovatie vindt om kosten op onderhoud te besparen. Bovendien levert dit minder verkeershinder op en is het een milieuvriendelijkere manier van wegbeheer.

De ontwikkeling en implementatie van de verjongingsmiddelen sluit aan op het speciale innovatieprogramma van Rijkswaterstaat. Het zoekt daarbij naar nieuwe manieren om duurzamer en goedkoper beheer en onderhoud uit te voeren

58 MaintNL 08 – 2013

058_59_MN_NVDO-artikel.indd 58

17-09-13 09:06

Innovatie in onderhoud is er genoeg. Recent nog meldde Rijkswaterstaat dat het zes demonstratievakken aanlegt om ZOAB met verjongingsmiddelen preventief te onderhouden. Hierdoor kan de levensduur worden verlengd met twee tot drie jaar.

IMAINTAIN INFRA Het congres iMaintain INFRA, georganiseerd door de NVDO en iMaintain, biedt al een aantal edities een podium voor betrokken partijen in de infrasector. Eerder waren DBFMO en Strategie en Kansen door Versobering de routebepalende thema’s.

Tijdens het iMaintain INFRA-congres 2013 wordt met specialisten op het gebied van boven- en ondergrondse infrastructuur verder ingegaan op innovaties in infraonderhoud. Uit drie verschillende infradisciplines delen specialisten hun visie en ervaring op het gebied van innovatie in infraonderhoud en bespreken zij wie het initiatief neemt voor vernieuwen: de aannemer of de opdrachtgever?

Daarna worden verschillende innovatiecases gepresenteerd aan het publiek met korte en krachtige zeepkistpresentaties. Dat kunnen onderzoeksprojecten of vers geïntroduceerde producten zijn die goed aansluiten bij het publiek en het thema.

Aan het eind van het dagprogramma wordt in de slotlezing met een helicopterview gekeken naar veranderingen in gedrag, werk, producten en processen.

Jaarlijks wordt in het avondprogramma de verkiezing van het Infra Projectteam van het jaar verzorgd. Ditmaal zijn de genomineerden: de nieuwe warmteweg van Visser & Smit Hanab, het infrateam A12-Poort van Bunnik van BAM en het project VOC van MNO Vervat (Boskalis).

De voorzitter van een vakkundige jury maakt de uitkomst van een traject bekend waarbij wordt gekeken welk projectteam de beste score haalt op resultaat, budget, communicatie en impact.

Kijk voor actuele informatie over sprekers en projectteams ook op: www.imaintain.info/infra

en de levensduur van infrastructuur te verlengen. Samen met de TU Delft is InfraQuest gestart om te werken aan ver­ nieuwingen die tegen lagere kosten zor­ gen voor hogere beschikbaarheid. De ver­ jongingsmiddelen zijn een goed voor­ beeld van een innovatie die helpt langer gebruik te maken van bestaande infra­ structuur. Ook bij de Technologiestichting STW loopt een vijftal wetenschappelijke projecten dat gericht is op het robuust en betrouwbaar maken van de toekomstige spoorinfrastructuur in Nederland.

Ondergrond Ook onder het maaiveld zijn onderhoud en innovatie nodig. Zowel het stelsel van riole­ ring als het gasnetwerk hebben aandacht en onderhoud nodig om ook de komende decennia betrouwbaar en beschikbaar te zijn. Kan dat met de conventionele techniek of is daar een opfrisactie nodig? Al deze vragen en ontwikkelingen bepalen de scope van het programma van iMaintain INFRA. Met kennisuitwisseling tussen verschillen­ de infradisciplines draagt het congres bij aan ideeën, een sterk netwerk en innova­ ties. n MaintNL 08 – 2013

058_59_MN_NVDO-artikel.indd 59

59

18-09-13 10:24

Infra

‘Oosterscheldekering jarenlang verwaarloosd’ Waar de toestand van de Oosterscheldekering gedurende de zomer nog acceptabel leek, wordt nu steeds duidelijker dat er meer aan de hand is dan met regulier onderhoud opgelost kan worden. De problemen blijken niet slechts technisch van aard. De gehele onderhoudsorganisatie blijft structureel in gebreke. Als we een uitgelekt rapport van Rijkswaterstaat mogen geloven.

Elise Quaden

‘In de Oosterscheldekering zijn gaten ont­ staan van meer dan vijftig meter diep’, dat berichtte de Telegraaf in augustus.

Rijkswaterstaat Zeeland wilde hiermee de noodklok luiden in Den Haag. Maatregelen zouden noodzakelijk zijn volgens Middelburg. ‘Om ervoor te zorgen dat de bodembescherming zijn huidige functie kan blijven vervullen, dient te worden voor­ komen dat deze verder kan verzakken, ero­ deren, wegspoelen, afschuiven of bescha­ digd raken’, was de boodschap. Ingenieurs die nauw betrokken waren bij de bouw van de kering waren het hiermee eens en meld­ den dat Rijkswaterstaat ernstig in gebreke is gebleven met het onderhoud van de Oosterscheldekering.

De betrouwbaarheid van de Oosterscheldekering staat onder druk als gevolg van jarenlange verwaarlozing, wordt er geconcludeerd.

Aanscherpen Toen deed het ministerie van Infrastructuur en Milieu het af als een natuurlijk proces dat niet tot directe zorg leidt. Minister Schultz van Haegen schreef in een brief aan de Tweede Kamer dat de zeeweringen in de Oosterschelde veilig waren en zijn. Wel heb­ ben zogeheten afschuivingen geleid tot

schade aan de bodembescherming van de Oosterscheldekering. Dat heeft voor de kering zelf niet tot problemen geleid, maar was wel aanleiding om het beheer van de kering aan te scherpen. Rijkswaterstaat had voorafgaand aan de brief al laten weten dat aan de randen van matten die de bodem bij de Oosterscheldekering moeten bescher­ men zand is weggespoeld. Daarom wordt eind dit jaar op die plekken steen gestort, meldde Rijkswaterstaat destijds. En de dijk aan de Noordbevelandse oever voldeed niet meer aan de eisen, meldde de minister in

april al aan de Tweede Kamer. Om de stabi­ liteit van de dijk te kunnen blijven waarbor­ gen, werden enkele maatregelen vervroegd uitgevoerd. Hierdoor is de veiligheid van de Noordbevelandse dijken ook voor de lange­ re termijn gewaarborgd. Bij zowel het onder­ zoek naar het optimale beheer als bij het ontwerp van de genomen en te nemen maat­ regelen zijn onafhankelijke experts, waaron­ der hoogleraren van de TU Delft, betrokken.

Rapport Maar de boodschap van Zeeland lijkt toch niet helemaal aan dovemansoren gericht.

Intern voelde Rijkswaterstaat blijkbaar toch nattigheid. Zowel RTL Nieuws als de Telegraaf wisten een intern rapport in handen te krij­ gen waarin een weinig rooskleurig beeld wordt geschetst van de toestand waarin de Oosterscheldekering zich zou bevinden. De betrouwbaarheid van de Oosterschelde­ kering staat onder druk als gevolg van jaren­ lange verwaarlozing, wordt er geconclu­

OOSTERScHELDEKERINg De Oosterscheldekering is een afsluitbare stormvloedkering met een totale lengte van bijna acht kilometer. Het is een markante verschijning die de Zeeuwse eilanden Schouwen-Duiveland en Noord-Beveland (via de N57) met elkaar verbindt. De Oosterscheldekering geniet een internationale reputatie op het gebied van bescherming tegen het water en is onderdeel van de Deltawerken. Zeeland (en een deel van Zuid-Holland) werd in de watersnoodramp van 1953 zwaar getroffen. Om de veiligheid van het Zeeuwse achterland in de toekomst te kunnen garanderen, werd de Oosterscheldekering gebouwd, als onderdeel van het Deltaplan.

In het oorspronkelijke plan zou de Oosterschelde door een dam worden afgesloten. Deze dam zou als neveneffect hebben dat het water achter de dam zoet zou worden, waardoor de zoutwaterdieren en -planten zouden verdwijnen. De oester- en mosselindustrie en de visserij zouden daarmee worden bedreigd in hun bestaan. Protesten voorkwamen echter dat het gebied werd afgedamd. In plaats van een dichte kering, kwam er een open kering die alleen in geval van nood dicht gaat. Het zoute waterleven blijft hierdoor bestaan. De stormvloedkering werd op 4 oktober 1986 door toenmalig koningin Beatrix geopend.

Bron: RWS

60 MaintNL 08 – 2013

060_61_MD_NVDO-artikel.indd 60

17-09-13 09:06

fOTO: RWS

Zijn de mankementen aan de Oosterscheldekering onderdeel van een ‘natuurlijk proces’, of is er sprake van grote verwaarlozing? Een intern rapport van Rijkswaterstaat doet het laatste vrezen. deerd. En Rijkswaterstaat slaat nu alarm.

In het rapport ‘Beheer Oosterscheldekering nader bekeken’ doet Rijkswaterstaat uit de doeken hoe de zeeweringen in de Oosterschelde gedurende ruim tien jaar zijn verwaarloosd. Ook zou de dienst van Rijkswaterstaat die waakt over de veiligheid van Zeeland ‘steeds minder kennis hebben en out of control raken’. De betrouwbaar­ heid van de Oosterscheldekering komt hier­ door onder druk te staan en ‘er kan niet aantoonbaar worden gemaakt dat de kering aan de gestelde eisen en de bijbehorende faalkans voldoet’.

Afdeling verdwenen De bron van alle problemen ligt in de bezui­ nigingen die Rijkswaterstaat zich genood­ zaakt zag door te voeren. Veel banen sneu­ velden en daarmee dus ook veel slagkracht

en kennis. Waterbouwkundigen hebben steeds minder invloed binnen de Dienst Zeeland. Deze afdeling, die toezicht hield op de bodem rond de Oosterscheldekering, bestond in 2000 nog uit zes man, maar is nu vrijwel helemaal verdwenen. De organisatie zou te klein zijn om taken goed uit te voeren en er zou sprake zijn van ‘achterstanden in verantwoordelijkheid en planning’. Een struc­ turele verbetering van de organisatie zou hoognodig zijn.

Brevet van onvermogen ‘Verbaasd en verbijsterd dat het zover heeft kunnen komen.’ Dat is de reactie van Jaap geleijnse uit Zierikzee die het interne rap­ port van Rijkswaterstaat heeft mogen lezen van RTL Nieuws. geleijnse werkte bij Rijkswaterstaat van 1984 tot 2000 als hoofd Onderhoud aan de Oosterscheldekering.

geleijnse is verbijsterd over hoe zijn opvol­ gers zijn omgegaan met de zeeweringen in de Oosterschelde: ‘Een uitermate slechte zaak, ik heb er geen goed woord voor over.’

Een brevet van onvermogen noemt hij het.

In een reactie aan RTL Nieuws geeft minister Melanie Schultz van Haegen toe dat er fors is bezuinigd bij Rijkswaterstaat. Verder schrijft ze dat ‘de Oosterscheldekering altijd aan de wettelijke eisen heeft vol­ daan’. Uit de officiële reactie van RWS staat dat in het rapport een extern rapport uit 2007 geciteerd wordt over de kennis bij het district van Rijkswaterstaat Zeeland: ‘Naar

De afdeling die toezicht hield op de bodem rond de Oosterscheldekering is vrijwel helemaal verdwenen. aanleiding van dit rapport is een nieuwe beheerssystematiek ingevoerd, waarmee kan worden aangetoond dat de Oosterscheldekering aan de betrouwbaar­ heidseis voldoet. Deze systematiek heeft echter als uitgangspunt dat de bodembe­ scherming goed wordt beheerd. Op dat punt had het district meer gebruik kunnen maken van de kennis in de rest van de orga­ nisatie. Hier is de organisatie inmiddels op aangepast.’ Het cDA heeft een debat aan­ gevraagd naar aanleiding van het rapport en wil dat het openbaar wordt. n MaintNL 08 – 2013

060_61_MD_NVDO-artikel.indd 61

61

17-09-13 09:06

Onze diktemeters en flawdetectors zijn robuust, betrouwbaar en accuraat Of het nu gaat om inspecties in de fabriek of de Poolcirkel, het Elcometer NDT assortiment – diktemeters en flawdetectors – is robuust, snel, accuraat en gebruiksvriendelijk.

www.elcometerndt.com Diktemeters – Flawdetectors – Onderwatermeters Boutspanningsmeters – Data Management software

NDT Quarter Page Dutch.indd 1

062_HI_elco_straal.indd 1

6/5/2013 4:19:14 PM

17-09-13 13:37

Cursussen

Kennis is onze kracht! Inschrijven kan eenvoudig via de Maintenance Academy op www.nvdo.nl Locatie: NVDO Verenigingsgebouw, Houten 1, 2 en 3 oktober Management van Projecten en Shutdowns Deze driedaagse cursus leert u projectmatig te werken vanaf de definitie van het project tot en met de afronding en rapportage. Kom door goede organisatie, planning en risicomanagement tot de perfecte shutdown én binnen budget!

9 en 10 oktober Maintenance Engineering in de Praktijk Het doel van deze cursus is om de maintenance engineer in zijn dagelijkse werk een goede ondersteuning te bieden.

De cursus Maintenance Engineering in de Praktijk is bestemd voor leidinggevenden en staffunctionarissen die direct of indirect betrokken zijn bij het gebruik en beheer en onderhoud van bedrijfsmiddelen: (adjunct)hoofden technische dienst of productie, planners, werkvoorbereiders en (maintenance) engineers.

17 en 18 oktober Duurzame Spare Parts-management Voorraadbeheersing 2.0 Voorraadbeheersing in onderhoud is heel wat meer dan materiaal bestellen, ontvangen, op de juiste schappen leggen en vervolgens weer uitgeven. Het is een complex en moeilijk vak, en het verschilt ook aanzienlijk van voorraadbeheersing van productiematerialen. Elke honderd euro aan voorraadwaarde kost een bedrijf jaarlijks minimaal 25 euro; kosten die in veel ondernemingen maar zelden gemanaged worden.

En dan hebben we het nog niet over kosten van productiestilstanden omdat reservedelen niet tijdig beschikbaar zijn. Want die kunnen een veelvoud bedragen van de materiaalkosten.

Met duurzaam spare parts-management streven we naar het vermijden van onnodige voorraden op korte én lange termijn. En het tegengaan van verspillingen heeft niet alleen betrekking op direct meetbare kosten, maar ook op financiële en economische neveneffecten zoals onnodig verbruik van grondstoffen en energie, en het vernietigen van in reservedelen opgesloten toegevoegde waarde.

Deze tweedaagse cursus leert u een goed inzicht te krijgen in de technieken en methoden van duurzaam spare parts-management; Voorraadbeheersing 2.0!

Onderwerpen • E en visie op duurzaam spare parts-management en onderhoud

• H et organiseren van duurzaam spare parts-management • De afhankelijkheden van andere bedrijfsfuncties • Risicomanagement en materiaalcategorieën • Voorraadstrategieën en bestelformules • Inkopen van artikelen ten behoeve van onderhoud • Het beheren van artikelen in het magazijn • Administratie van de voorraad- en artikelgegevens • Voorraadbeheer en informatiesystemen • Optimalisatie en kostenreductie • Het meten van het effect van duurzaam spare partsmanagement • Stappenplan voor verbeteringen De aangeboden theorie wordt verduidelijkt met praktijkvoorbeelden en wordt bovendien afgewisseld met oefeningen en cases, waarbij deelnemers ook hun eigen kennis en ervaring kunnen delen. Er is bovendien ruimte om problemen, waarmee de deelnemers in de eigen praktijk te maken hebben, te bespreken.

29 oktober Basisopleiding Asuitlijning Vijftig procent van alle vroegtijdige lageruitval door vermoeiing is te wijten aan een onjuiste uitlijning. Uitlijning is een zeer belangrijk aspect van uw machineonderhoud. In deze opleiding wordt uitgebreid ingegaan op de gevolgen van foutieve uitlijning, symptomen van uitlijnfouten en de tijd die is vereist voor een uitlijnprocedure.

Maar ook: de verschillende manieren van uitlijnen van assen (voelermaten, meetklokken en lasers); welke informatie is nodig voordat er kan worden uitgelijnd (bijvoorbeeld thermische groei); wat wordt verstaan onder ‘soft-foot’ en de verschillende manieren van ondervullen (vulplaten, ondergieten en Vibracon).

Het doel is de deelnemer de kennis bijbrengen om de uitlijnapparatuur optimaal te kunnen gebruiken, kwalitatieve metingen uit te kunnen voeren en alle typen uitlijningen te kunnen uitvoeren die regelmatig in een industrieel machinepark voorkomen (pulley, as en geometrisch).

Onderwerpen • Introductie van verschillende typen van uitlijnen • Het belang van het uitlijnen van assen en pulleys • Welke informatie is nodig voordat er kan worden uitgelijnd • Wat wordt verstaan onder ‘soft-foot’ • De verschillende manieren van ondervullen • De verschillende manieren van uitlijnen van assen (meetklokken en lasers) • Wat zijn geometrische en 3D-metingen inclusief toepassingsvoorbeelden • Praktische oefeningen op diverse soorten uitlijnapparatuur MaintNL 08 – 2013

063_MI_NVDO_cursussen.indd 63

63

17-09-13 09:06

Gebouwde omgeving

Maintcontracting vraagt om krachtige partners De Rijksgebouwendienst startte in 2012 een pilot rondom maincontracting. Na een stevige voorselectie mochten drie consortia het integrale onderhoud uitvoeren aan drie penitentiaire inrichtingen. Inmiddels is men één jaar verder en kan een voorzichtige tussenstand worden opgemaakt. Contractmanager Fons Bruin van de Rijksgebouwendienst vindt dat de aannemers nog iets krachtiger mogen optreden, maar moest zelf ook wennen aan de regiefunctie.

David van Baarle In 2011 begon de Rijksgebouwendienst (RGD) met een verkenning rondom integrale contracten bij Beheer en Onderhoud van de Rijksgebouwen. De overheidsdienst wilde de markt intensiever betrekken bij het uitvoeren van zijn beheer- en onderhoudstaken. Bijna al het onderhoudswerk aan de gebouwen werd al versnipperd uitbesteed aan commerciële bedrijven, maar daardoor moest men wel veel afspraken maken met veel partijen. Om installaties integraal te onderhouden en daarnaast de administratieve last te vereenvoudigen, wilde de overheidsinstantie overgaan op een integraal beheercontract: maincontracting dus. Met één hoofdaannemer en een aanspreekpunt per object verwachtte men een beter beheer en onderhoud van gebouw en installaties en meer inzicht in de uitgevoerde dienstverleningen via periodieke metingen. De dienst gaf zichzelf en de maincontractors eerst de ruimte om het concept van maincontracting verder invulling te geven in de vorm van een pilot.

Daarvoor koos men drie objecten die meteen een behoorlijke uitdaging zijn: de penitentiaire inrichtingen in Arnhem, Zoetermeer en Zwaag. Dat precies deze drie gebouwen werden ingezet in de pilot is geen toeval. De Rijksgebouwendienst wilde geen contracten openbreken en de contracten van de drie pilot-gevangenissen liepen af tegen de tijd dat het nieuwe contract werd afgesloten.

Het pad naar maincontracting was zorgvuldig uitgestippeld. De contracten hebben een duur van acht jaar, zodat opdrachtgever en aannemers de nieuwe vorm van uitbesteden volledig in de vingers zouden krijgen. Daarbij zouden de eerste twee jaar (fase één) een soort leerperiode inhouden waarna (fase twee) de zes jaar daarna de opdrachtnemer volledig zou voldoen aan de in die fase gestelde eisen.

In 2012 is het gunningsproces in gang gezet en uiteindelijk zijn Heijmans, Cofely/Van Wijnen en CWJP gekozen als partners. Alle

drie de partijen kregen een contract voor de duur van acht jaar. Heijmans verzorgt het onderhoud voor de penitentiaire inrichting in Zoetermeer. Van Wijnen en Cofely doen hetzelfde bij de penitentiaire inrichting in Arnhem, terwijl J.P. van Eesteren, Croon Elektrotechniek en Wolter & Dros (samen CWJP) samen verantwoordelijk zijn voor het beheer en onderhoud van de penitentiaire inrichting in Zwaag. De Rijksgebouwendienst staat als opdrachtgever meer op afstand en ziet aan de hand van door opdrachtnemer aangeleverde rapportages of voldaan is aan de drie kritieke prestatie-indicatoren kwaliteit, veiligheid en duurzaamheid.

Tussenstand Inmiddels zijn de bedrijven ruim een jaar aan het werk binnen de penitentiaire inrichtingen en kan men voorzichtig de tussenstand opmaken. Fons Bruin is contractmanager bij de RGD en nauw betrokken bij de eerste pilot van de RGD. ‘We gebruiken de eerste twee jaar om de uitgangspunten van de overeenkomst in te regelen’, zegt

PEnItEntIAIRE InRICHtInGEn De drie objecten waar de pilots maincontracting worden gehouden zijn zeer uiteenlopend van vorm en functie. De Eenhoorn in het Noord-Hollandse Zwaag bijvoorbeeld is een U-vormig cellencomplex dat is gebouwd in 1989.

De originele gevangenis is zelfs vijf jaar ouder, maar daarna uitgebreid.

De penitentiaire inrichting (PI) De Berg in Arnhem is heel wat ouder. In 1883 werd deze zogenaamde koepelgevangenis al gebouwd en heeft daarmee de status van Rijksmonument. De gevangenis is in 2005 gerenoveerd, heringericht en uitgebreid.

De penitentiaire inrichting in Zoetermeer is gebouwd in 1995 en is daarmee een van de modernste gevangenissen van Nederland. Het cellencomplex bestaat uit twee kruizen die door een bouwdeel met elkaar verbonden zijn.

Het interieur is zo anoniem mogelijk gehouden om de oriëntatie te bemoeilijken. Het pand is een opvallende verschijning, doordat de gebroken witte gebouwen gevelplaten hebben in fel turkoois. Met een bruto vloeroppervlakte van 25.250 vierkante meter is het tevens het grootste complex dat is aanbesteed.

64 MaintNL 08 – 2013

064_65_67_MO_NVDO-artikel.indd 64

17-09-13 09:05

De penitentiaire inrichting in Arnhem is een van de drie PI’s waarmee de Rijksgebouwendienst een maincontracting-pilot is gestart. De RGD is tot nu toe niet ontevreden over het presteren van de contractors. Wel mogen zij krachtiger optreden.

Bruin. ‘Daarnaast wordt gemonitord om te bepalen of het Programma van Eisen dat de RGD had uitgevraagd en het Kwaliteitsmanagementplan van de opdrachtnemer werkten. Het was tenslotte de eerste keer voor de Rijksgebouwendienst Directie Beheer dat we met een integraal beheercontract gingen werken. In de contracten is een groeimodel opgenomen. Hierin wordt de dienstverlening fase één uitgevoerd zoals omschreven in het Programma van Eisen. Ook wordt samen met de PI’s afgestemd welke werkzaamheden en beheertaken worden overgenomen door de opdrachtnemer en welke bij de technische dienstmedewerkers van de PI blijven. In fase één ontwikkelt de opdrachtnemer in samenwerking met opdrachtgever de rapportages van de verschillende overleggen.

Ik denk dat we die tijd zeker nodig hebben.

Je merkt dat ook de opdrachtnemers zoekende zijn naar wat een opdrachtgever nu eigenlijk vraagt en wil zien. Bij de bedrijven die beheer en onderhoud uitvoeren, is nog niet zoveel ervaring met maincontracting en

‘Consortia kunnen wat meer lef tonen, zich meer profileren.’ aanleveren van rapportages over uitgevoerd onderhoud en periodieke metingen. Wat op zich logisch is: voor de gebouwde omgeving worden nog niet zoveel van dit soort contracten aangegaan. Rijkswaterstaat is wat dat aangaat bijvoorbeeld weer een stap verder.

tegelijkertijd zijn de consortia die de opdrachten hebben binnengehaald vaak onderdeel van grotere bedrijven met ook een civiele of industriële tak. Ze zullen dus ook meer binnen de eigen organisatie en mogelijk daarbuiten op zoek moeten gaan waar de kennis zit. Ook zullen ze in hun samenwerkingsverbanden onderling goed moeten afspreken welke verantwoordelijkheden waar worden neergelegd.

We merkten dat de consortia nog erg op zoek waren naar de juiste balans. Ze waren nog erg voorzichtig in de uitvoering van de contracten en durfden nog niet de regie naar zich toe te halen. Je merkt wel dat beheer en onderhoudsbedrijven nog traditioneel denken. Het is toch een ander verhaal als je assetmanager wordt en zelf risicoanalyses moet maken met daarbij horenMaintNL 08 – 2013

064_65_67_MO_NVDO-artikel.indd 65

65

17-09-13 09:05

Polytechnisch Zakboek Uw encyclopedie op het gebied van technische informatie Het Polytechnisch Zakboek is al lang geen zakboek meer. In dit boek vindt u technische informatie uit uiteenlopende vakgebieden in de vorm van definities, formules, tabellen en tekeningen.

Uw voordelen: • Onmisbaar vanwege de verplichte Eurocode systematiek.

• Alle naslaginformatie van diverse technische vakken gebundeld in één boek.

• Praktische korte en bondige teksten afgestemd op de dagelijkse praktijk.

• De tabellen zijn duidelijk leesbaar door groter formaat boek.

• Inhoud is betrouwbaar, onafhankelijk en compleet. Ook voor de Vlaamse markt!

• Ook op cd-rom.

Auteurs: F. van Herwijnen, G. de Roeck, G.A. Schwippert, P.H.H. Leijendeckers en Y. Verbakel Ga voor meer informatie en uw bestelling naar www.bimmedia.nl/PTZB

Bezoek vast en vloeibaar samen 2 & 3/10/2013 - AHOY ROTTERDAM

SOLIDS2013 DE NEDERLANDSE VAKBEURS VOOR DE BE- EN VERWERKING, OPSLAG EN TRANSPORT VAN VASTE EN DROGE STOFFEN Registreer voor een gratis bezoek www.easyFairs.com/Solids-nl

2 & 3/10/2013 - AHOY ROTTERDAM

PUMPS & VALVES2013

DE NEDERLANDSE VAKBEURS VOOR TECHNOLOGIE & INNOVATIE IN INDUSTRIËLE POMPEN, KLEPPEN EN AFSLUITERS Registreer voor een gratis bezoek www.easyFairs.com/Pumps-nl

WAREN ALLE VAKBEURZEN MAAR ZO GEMAKKELIJK! 185_64_SOLIDS_P&V_2013_NL_01.indd 7

13/08/2013 16:43:34

Advertentie index IMAINTAIN Abonnees ..........................................................................................38 AIB Vinçotte Nederland .......................................................................52 BETA Publishers ..................................................................................75 Bilfinger Industrial Services.....................................................................2 BIM Media .........................................................................................66 Blomsma Signs & Safety ......................................................................20 DEKRA Certification ............................................................................28 Delta Heat Services .............................................................................52 DUURZAAM geproduceerd ..................................................................30 easyFairs Nederland ...........................................................................66 Elcometer NL ......................................................................................62 Falck .................................................................................................20 Fike Europe ........................................................................................28 GGB Benelux .....................................................................................48 Hateha ..............................................................................................48

066_index_bim_easy.indd 1

Height Specialists................................................................................76 Hempel .............................................................................................12 Henkel Nederland.................................................................................8 Hi-Force Nederland .............................................................................62 Hogeschool Utrecht Centrum voor N&T ...................................................4 iMaintain Infra 2013 congres ..............................................................36 LSB Sky Access ...................................................................................12 Merford Noise Control ........................................................................22 Opti - Light International ......................................................................22 Partnerpagina.....................................................................................16 Pruftechnik ...........................................................................................8 Safe Site ............................................................................................26 Stell Sign Projects................................................................................28 Straaltechniek International ..................................................................62

17-09-13 14:14

de beheerplannen. Ze zullen ook meer expliciet moeten maken hoe ze presteren.

De prestatie zal zeker worden uitgevoerd maar als wij dat vervolgens niet vanuit hun systemen kunnen terugvinden in de rapportages, weten we dat niet. De mogelijkheid bestaat hierdoor dat de opdrachtgever verleid wordt zich te gaan bemoeien met de operatie. Het samenstellen van een rapportage is voor de opdrachtnemer een moeilijk proces. Volgens mij moet het wel mogelijk zijn om bijvoorbeeld een stagiair in te zetten om gegevens uit de database te laten halen en deze te koppelen aan bijvoorbeeld Excel. Het zou henzelf en ons zeer helpen om daar een slag in te maken. Aan de hand van grafische overzichten krijg je als opdrachtnemer en opdrachtgever snel inzicht in wat goed gaat en wat beter kan.

Mogelijke afwijkingen in de dienstverlening kan men omschrijven en men kan hierbij aangeven hoe het verbeterproces wordt ingezet.’

‘We hebben gezien dat we als asset owner nog meer op de regisseursstoel moeten gaan zitten.’

Een stap verder is dat partijen ook met verbetervoorstellen komen. ‘We horen natuurlijk graag goede ideeën die het beheer eenvoudiger of de systemen betrouwbaarder maken. Soms kosten ideeën geld. We gaan graag de dialoog aan over hoe je die kosten en opbrengsten zou kunnen verdelen. Hier zijn wij binnen de pilot nog niet aan toe gekomen. Kort gezegd kunnen de consortia wat meer lef tonen, zich meer profileren. Het is natuurlijk een pilot die wij gezamenlijk zijn aangegaan maar uiteraard houden wij als opdrachtgever ook de kosten bij dit soort pilots nauwlettend in de gaten. Indien deze vele malen hoger uitvallen zonder hierbij goede onderbouwing te krijgen, zullen wij als opdrachtgever niet schromen een pilot te stoppen.’

Tweede fase De integraalbeheercontracten omvatten zowel het dagelijks als het planmatig onderhoud. Dat betekent in de praktijk dat de aannemerscombinaties preventief, correctief en vervangingsonderhoud plegen aan vrij specifieke installaties. Men is verantwoordelijk voor systemen als toegangscon-

trole, brandmeldinstallaties, bewakingscamera’s, luchtbehandelingskasten, personenzoekinstallaties, zonwering en gebouwbeheersystemen. Alleen het onderhoud en beheer van de buitenschilbeveiliging zit vooralsnog bij Heras en AjaxChubbVarel.

Bruin: ‘Inmiddels is vanuit de penitentiaire inrichtingen de wens geuit om ook die contracten onder te brengen bij de maincontractor. Het is voor hen fijn om één aanspreekpunt te hebben. De maincontractor kan dan als tussenpersoon dienen naar de specialisten van Heras en Ajax. In die zin is de integrale aanpak dus succesvol. We zullen dit zeker overwegen in de tweede fase van de proef.’ Bruin steekt de hand ook in eigen boezem: ‘Afgelopen jaar was ook voor ons zeer leerzaam. We hebben gezien dat we als asset owner nog meer op de regisseursstoel moeten gaan zitten en vooral de processen en kwaliteitssystemen moeten volgen in plaats van de werkzaamheden aan te sturen. Bij een goed proces en systeem krijg je in de regel een goed product.

Voor een deel is het ook opbouwen van vertrouwen. We moeten kunnen vertrouwen op de input die we krijgen uit de onderhoudsbeheersystemen en die resultaten

staven met audits. Daarbij moet je ook kritisch naar jezelf blijven kijken en zorgdragen voor een goede prijs-kwaliteitverhouding. Aannemers zitten momenteel te springen om werk en zullen niet snel een opdracht weigeren, ook al moeten ze er als het ware op toeleggen. Ook daar moeten we als opdrachtgever alert op blijven.’

Doorgaan De Rijksgebouwendienst gaat door met systeemgerichte contracten. ‘Binnenkort starten wij met de dialoogfase voor de pilot turfmarkt 147 waar het ministerie van Justitie en Binnenlandse zaken gehuisvest is. Daarnaast volgen nog diverse pilots waarbij ook systeemgerichte contractbeheersing zal worden toegepast. De huidige pilots zijn vooral bedoeld om inzicht te krijgen in wat de markt kan en om inzicht te krijgen in de kosten en baten die dit soort contracten met zich meebrengt. Daarnaast proberen we inzicht te krijgen in welke beheers- en onderhoudscontracten toepasbaar zijn binnen onze voorraad. We hebben namelijk nogal een diversiteit van gebouwen, zowel qua type als qua grootte.’ n MaintNL 08 – 2013

064_65_67_MO_NVDO-artikel.indd 67

67

17-09-13 09:05

Nieuws

Toezicht op risicovolle bedrijven problematisch De veiligheid bij enkele honderden meest risicovolle bedrijven in Nederland en het toezicht en handhaving daarop behoeft verbetering. Bij herhaling worden onvolkomenheden aangetroffen, en erger: er doen zich incidenten voor met grote maatschappelijke gevolgen. Voor een effectieve veiligheidsbeheersing moet de daadkracht bij de overheid, in het toezicht en de handhaving, vergroot worden.

Bedrijven zijn zelf primair verantwoordelijk, en zouden daarop ook aangesproken moeten worden door de branche en de keten. Dit stelt de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in zijn briefadvies ‘Veiligheid bij BRZO-bedrijven, verantwoordelijkheid en daadkracht’ dat is aangeboden aan staatssecretaris Mansveld van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

De Rli constateert dat het toezicht en de handhaving op de meest risicovolle bedrijven in Nederland (die vallen onder het Besluit Risico’s Zware Ongevallen, BRZO), ondanks vele onderzoeken en adviezen in de afgelopen jaren nog steeds problematisch is. Toezicht en handhaving moeten

aangescherpt worden. De Rli adviseert om versnippering in toezicht en handhaving op te heffen en daadkracht in handhaving te vergroten.

Ook de bedrijven zelf zijn aan zet.

Meerdere toezichthouders - op nationaal (Rijks-) en decentraal (provinciaal en gemeentelijk) niveau - kijken

Nederland heeft Lijmacademie Onlangs werd in Gilze en Rijen de Lijmacademie geopend op het complex Gate 2, het Aerospace & Maintenance Cluster van Midpoint Brabant. In Hal 2 van het complex staan een laboratorium en demonstratieruimten die gebruikt worden voor opleidingen, onderzoek en expertise in hoogwaardige, industriele lijmverbindingen van alle mogelijke materialen. De Lijmacademie is opgericht door ingenieursbureau Makiba, partner van het Duitse instituut Fraunhofer IFAM en is de eerste particuliere opleiding in zijn soort in Nederland. De academie richt zich ook op de Belgische markt. Makiba werkt samen met Midpoint Brabant en valt onder de certificering van het Nederlands Instituut voor Lastechniek.

De opleiding is gericht op de auto-, vliegtuig-, kunststof- en elektronicaindustrie. Lijmtechnieken worden steeds geavanceerder, maar de technische opleidingen bleven hierbij achter. De cursussen worden aangeboden op drie niveaus: lijmvakman/vakvrouw (EAB), lijmspecialist (EAS) en lijmingenieur (EAE). Een deel van de cursussen kan op locatie bij bedrijven worden gegeven.

met hun eigen blik en veiligheidsnormen naar hetzelfde bedrijf. De coördinatie tussen deze instanties blijkt onvoldoende te werken. Dit belemmert adequaat toezicht en handhaving. De Rli adviseert daar een eind aan te maken. De vorming van zes Regionale Uitvoeringsdiensten speciaal voor het BRZO en de bijbehorende uitvoerende en bestuurlijke afspraken - bijvoorbeeld inspectiemethodieken - zijn een stap in de goede richting en verdienen een kans. Op termijn moet ook het onderscheid tussen interne veiligheid (arbeidsomstandigheden) en externe veiligheid (milieu) in de regelgeving opgeheven worden. De nieuwe Omgevingswet, of een nieuwe Wet op de fysieke veiligheid, biedt daartoe een mogelijkheid.

De primaire verantwoordelijkheid voor de veiligheid ligt bij bedrijven.

Een groot deel van de BRZO-bedrijven neemt al zijn eigen verantwoordelijkheid, achterblijvers en de spelers in de bedrijfsketen moeten verder aangespoord worden. De Rli adviseert de staatssecretaris om de mogelijkheden van aansprakelijkheid en medeaansprakelijkheid binnen de keten, differentiatie van verzekeringspremies en de rol van certificerende instanties te onderzoeken.

68 MaintNL 08 – 2013

068_69_MJ_NVDO_neuws.indd 68

17-09-13 09:04

Nieuws

Kostenbesparing rioolwater­ zuivering Hellevoetsluis Gemeente Hellevoetsluis en Waterschap Hollandse Delta zijn na een proeftraject erin geslaagd om een dure investering in de rioolwaterzuivering te voorkomen. Dit project ‘Aquabump’ is een goed voorbeeld van hoe samenwerking in de afvalwaterketen een kostenbesparing op kan leveren. Wethouder Hofman en heemraad van Hulst hebben het sys-

teem officieel aangezet.

Op Voorne-Putten hebben de gemeenten en het Waterschap een intentieovereenkomst ondertekend voor samenwerking in de afvalwaterketen. De ondertekening is naar aanleiding van het Bestuursakkoord Water, waarin staat beschreven dat de gemeenten en Waterschap kosten moeten besparen door samenwerking.

In het rioolwater zitten naast afvalwa-

Behoud van bouwbanen bij 1 op de 7 bedrijven dankzij lage btw Als gevolg van de tijdelijke btw-verlaging op de arbeidscomponent bij verbouw-, renovatie- en onderhoudswerkzaamheden heeft vijftien procent van de bedrijven uit de bouw- en installatiesector geen mensen hoeven te ontslaan. Nog eens zeven procent van de bedrijven heeft er minder mensen door hoeven te ontslaan, blijkt uit onderzoek uitgevoerd door USP Marketing Consultancy.

Bovendien worden er in de uitgevoerde projecten meer duurzame materialen en producten toegepast. Tel bij dit alles de toenemende bereidheid van woningeigenaren om in hun eigen woning te investeren op en de eerste effecten van de btw-verlaging zijn positief. Dit blijkt uit onderzoek van USP onder 952 directeuren van bouw(gerelateerde) bedrijven en 1.500 consumenten.

Sinds 1 maart dit jaar is de tijdelijke btw-verlaging op renovatie- en onderhoudswerkzaamheden van kracht. Bijna tweederde van de bedrijven (62 procent), typeert deze regeling als positief. Redenen hiervoor liggen in lijn met de aanleiding: ‘Met deze maatregel verwachten we mensen over de streep te trekken te investeren in huis en tuin’, aldus staatssecretaris Weekers op 1 maart 2013. Doordat mensen dankzij de lage btw nu over de streep worden getrokken, leidt dit bij bedrijven tot meer aanvragen, meer opdrachten en uiteindelijk meer omzet bij particuliere opdrachtgevers.

Hierdoor zijn bedrijven in staat om medewerkers in dienst te houden.

Vijftien procent van de bedrijven geeft namelijk aan dat zij hun personeel hebben weten te behouden als gevolg van de regeling. Voor de overheid betekent dit dus minder instroom in de WW en daarnaast wordt het ‘zwart klussen’ minder aantrekkelijk voor de particulier.

ter helaas ook zaken die niet in het riool thuishoren, zoals microvezeldoekjes, damesverband en ondergoed. De eerste stap in het zuiveringsproces is deze spullen eruit te halen. Hiervoor worden roosters gebruikt. Regelmatig is de hoeveelheid zo groot dat de roosters van de zuivering in Hellevoetsluis het niet aankunnen en alles doorspoelt. Delen van de installatie lopen dan vast en geven een storing. Een eerste oplossing leek het plaatsen van nog een rooster.

De bouw van een nieuw rooster vergt een investering van ruim 380.000 euro.

Medewerkers van het Waterschap hebben onderzocht of slimmere en goedkopere oplossingen mogelijk waren. Uit onderzoek bleek dat storingen vooral optreden bij hevige regenval na een langere droge periode. Na een dergelijke periode heeft zich veel troep in de aanvoerleiding van de zuivering verzameld. Bij hevige regenval komt dit in grote hoeveelheden los en worden de roosters overbelast. Door de aanvoerleiding regelmatig te spoelen kan de leiding worden schoongehouden. In samenwerking met de gemeente Hellevoetsluis heeft het waterschap bekeken hoe het doorspoelen gerealiseerd kan worden.

De gezamenlijke oplossing is gevonden in de ‘Aquabump’. Dit betekent dat elke ochtend twee uur lang rioolwater wordt verzameld in de riolering van de gemeente. Na twee uur is een hoeveelheid van circa 750 kubieke meter rioolwater verzameld en die wordt dan in een keer doorgelaten. Op deze manier wordt de leiding iedere dag een keer goed doorgespoeld en zo schoongehouden. Bij regenval is er minder troep die gemakkelijker door de roosters wordt tegenhouden. Na een proefperiode blijkt het goed te werken. Om risico’s zoveel mogelijk uit te sluiten is een automatische bediening geprogrammeerd. Deze maakt onder meer gebruik van een regenradar om rekening te houden met de te verwachten buien binnen twee uur. In dat geval wordt de Aquabump namelijk niet uitgevoerd.

MaintNL 08 – 2013

068_69_MJ_NVDO_neuws.indd 69

69

17-09-13 09:04

Assetmanagement

Assetmanagement vergroot beschikbaarheid tunnels De Betuweroute kent maar liefst vijf spoortunnels. Met 42 technische systemen per tunnel is beheer en onderhoud een aardige uitdaging. Toen de tunnels om de haverklap moesten worden gesloten vanwege technische mankementen, besloot Anton Korlaar van Keyrail de technische en functionele prestaties te scheiden en assetmanagement in te voeren. Het resultaat is verbluffend.

David van Baarle De Betuweroute is de goederenspoorlijn tussen de Rotterdamse Maasvlakte en de Duitse grens. Het omstreden traject heeft een lengte van 160 kilometer en de spaarzame goederentrein die besluit ervan gebruik te maken, komt daarbij maar liefst vijf tunnels tegen: de Botlektunnel, de Sophiatunnel, tunnel De Giessen, tunnel Pannerdensch Kanaal en tunnel Zevenaar.

Voor het beheer en onderhoud aan de spoorlijn is een nieuwe beheerorganisatie in het leven geroepen: Keyrail. Want behalve ProRail (aandeel van vijftig procent) zijn ook Havenbedrijf Rotterdam (35 procent) en Havenbedrijf Amsterdam (15 procent) aandeelhouders van de Betuweroute.

Anton Korlaar krijgt zijn salaris van ProRail, maar werd een aantal jaar geleden door Keyrail ingezet toen bleek dat de tunnels te veel moesten worden afgesloten vanwege technische storingen. ‘Misschien bent u vergeten waarom de Betuweroute moest worden aangelegd, maar het is niet voor niets dat twee havenbedrijven investeren in een spoorlijn’, zegt Korlaar. ‘Zonder de Betuweroute zou de A15 langzaamaan dichtslibben. Sterker nog; zonder Betuwelijn was de Tweede Maasvlakte nooit aangelegd. De verwachting is dan ook dat de lijn steeds meer zal worden gebruikt en dat betekent uiteraard dat de tunnels betrouwbaar moeten zijn. Daar is tijdens de bouw van de tunnels dan ook op gestuurd via de zogenaamde reliability, availability, maintainability en safety-methodiek (RAMS). Dit vormde de basis voor de

beschikbaarheid en betrouwbaarheidsanalyses en uiteraard het onderhoudsconcept.’

RAMS Men pakte het zeer zorgvuldig aan door eerst een RAMS-analyse uit te voeren op het generieke ontwerp, daarna op het bestek en vervolgens nog eens op de toegepaste componenten.

Het resultaat van die aanpak was een op papier zeer hoge score. Korlaar vervolgt: ‘De treindienstaantastende onregelmatigheden (TAO) zijn de verstoringen die je zoveel mogelijk wilt vermijden. Theoretisch verwachtte men dan ook minder dan twee van dit soort storingen per jaar te krijgen.

De beschikbaarheid van de veiligheidskritische functies was groter dan 97 procent terwijl de onderhoudskosten jaarlijks tussen de drie en zeven procent van de investeringskosten besloegen. Mooie cijfers, zeker ook gezien het feit dat alle onderhoudsactiviteiten gepland konden worden uitgevoerd binnen de beschikbare treinvrije perioden. Men had zelfs berekend dat door gebruik te maken van de RAMSmethodiek er tien procent was bespaard op de totale investering, die op zijn zachtst gezegd niet mals was.’

Over het onderhoudsconcept was ook goed nagedacht in 2006. ‘De risico’s werden vastgelegd en per deelsysteem keek men welk onderhoud paste bij welk risicoprofiel. Dat betekende preventief onderhoud voor de meest kritische onderdelen terwijl van sommige assets de toestand werd

gemonitord. De minst kritische onderdelen werden pas vervangen als ze het begaven.’

Toen de spoorverbinding in 2007 werd opgeleverd was de betrouwbaarheid zelfs 99,62 procent, het aantal TAO’s was 8,4 terwijl men uitging van acht treinvrije periodes, wat neerkwam op een totale onderhoudstijd van 45 uur. ‘De realiteit in de periode 2008-2010 was iets minder rooskleurig’, zegt Korlaar. ‘De technische betrouwbaarheid was gedaald naar 70 procent terwijl de exploitatieve betrouwbaarheid op negentig procent stond. Het aantal TAO’s was opgelopen tot 59. We hadden wel de beschikking over 362 treinvrije periodes, wat gelijk stond aan 1856 uur. Er reed namelijk gemiddeld één trein per dag.’

‘De gegevens waren niet in een juist systeem ingebracht en hadden geen hiërarchie waardoor je door de bomen het bos niet meer zag.’

Op dat moment werd Korlaar ingeschakeld om de beschikbaarheid van de tunnels te verbeteren. ‘De installaties die in de vijf tunnels staan, zijn nu niet direct complex, maar het zijn er wel veel. Neem alleen al het aantal beveiligingssystemen: elke locale brandweercommandant stelt weer andere eisen aan de beveiliging. De een wil gasdetectie in de tunnel en de andere eist dat er een stilstandmelder aanwezig is. Om het ontwerp zo uniform mogelijk te houden, werden de vereiste systemen vervolgens in alle vijf de tunnels aangelegd. Dat betekende wel dat we uiteindelijk met 42 verschillende tunneltechnische installaties moesten werken, zoveel heeft zelfs Rijkswaterstaat niet.’ In die grote verscheidenheid aan systemen lag tevens de oplos-

70 MaintNL 08 – 2013

070_71_72_MQ_NVDO-artikel.indd 70

17-09-13 09:03

Een trein die de Betuweroute rijdt, komt vijf tunnels tegen. Voorheen waren er regelmatig storingen in de tunnels. Maar door invoering van assetmanagement is de beschikbaarheid inmiddels zeer hoog.

sing, want als het ene systeem uitviel, betekende dat niet direct dat de tunnels onveilig werden. ‘Neem een tunnelafzuiginstallatie. Er zijn gemiddeld acht ventilatoren per tunnel die rook kunnen wegzuigen.

Op het moment dat er een in storing schiet, wil dat niet zeggen dat de tunnel onveilig is.

Langzaamaan ontstond dan ook het inzicht dat we de technische en functionele prestaties moesten scheiden.’

De kunst was om de technische tunnelinstallaties op te delen in componenten, subsystemen en veiligheidsfuncties om die vervolgens weer te combineren en reduceren tot vier defensielinies die uiteindelijk bepaalden of een functie verstoord was of niet. Zo is de sprinklerbuis onderdeel van de sprinkler, die weer als functie brandbestrijding heeft. De vier defensielinies zijn preventie, mitigatie, zelfredding en als laatste redding door de hulpdiensten. Als de sprinklerbuis dus niet werkt, heeft dat

invloed op de brandbestrijding, maar een ventilator heeft dat ook. Als beide systemen niet werken, heeft dat een negatief effect op de defensieliniemitigatie. ‘We introduceerden een stoplichtsysteem waarbij het licht op oranje springt zodra een van de lines of defense worden doorbroken, waarna de nodige maatregelen worden genomen. Vallen er twee uit dan springt het stoplicht op rood en mogen er geen treinen meer door de tunnels rijden.’

PAS55 Korlaar zag al snel dat zijn opdracht om de beschikbaarheid van de tunnels te vergroten met name een maintenance-uitdaging was. ‘De systemen waren keurig getagged en gelabeld en hadden een vinkje bij ‘onderhoudsconcept geleverd’. De gegevens kwamen merendeels van de leveranciers en het objectensysteem in het veld was dan ook in orde. De gegevens waren

echter niet in een juist systeem ingebracht en hadden geen hiërarchie waardoor je door de bomen het bos niet meer zag. We hadden veel gegevens maar weinig informatie. Er was bovendien geen risico-inventarisatie gedaan waardoor beslissingen niet op basis van life cycle costs werden genomen.’

Korlaar tilde de onderhoudsgedreven organisatie naar een volwassen assetmanagementorganisatie, met PAS55 als kapstok.

‘Simpel gesproken is PAS55 niet meer dan zeggen wat je gaat doen en doen wat je zegt’, zegt Korlaar. ‘Maar de grootste toegevoegde waarde is wel dat je alle risico’s meeneemt in de keuze voor onderhoudsactiviteiten. Dus ook het risico op milieu of imagoschade neem je mee, iets wat ook in ons geval wel degelijk meespeelt. Ook het gebruik van de Demingcirkel van plan, do check, act bij alle werkzaamheden gaf meer grip op de systemen. Bovendien is het een MaintNL 08 – 2013

070_71_72_MQ_NVDO-artikel.indd 71

71

17-09-13 09:03

Betuweroute: Van Zee tot Zevenaar

Assetmanagement

Amsterdam Noordzee

Botlek Tunnel Maasvlakte

Tunnel De Giessen A16

Pannerdensch Kanaal

A27

Rotterdam

Europoort

Giessen

Tunnel Pannerdensch Kanaal

A50

A2

A15

A15

Zevenaar

Valburg

Tiel A52

Kijfhoek

A15

Gorinchem

Waal

Sophia Tunnel

Tunnel Zevenaar

Germany

A’dam R’dam

Zevenaar

Duisburg

De Betuweroute strekt zich uit van de Maasvlakte tot de Duitse grens.

goede richtlijn voor het inrichten van de onderhoudssystemen en het onderhoudsbeheersysteem. De onderhoudsconcepten projecteren we nu op het onderhoudsbeheersysteem, dat het vervolgens dirigeert naar de aannemer. De uitgevoerde werkzaamheden worden vervolgens geregistreerd in het onderhoudsbeheersysteem en geëvalueerd waarna eventuele aanpassingen in het onderhoudsconcept worden doorgevoerd. Behalve dat je aanpassingen geborgd worden, zie je ook direct de kosten voor preventief en correctief handelen.

Doordat je overzicht hebt, kun je de onderhoudsconcepten op kosten en effectiviteit optimaliseren.’

Ook het gebruik van een risicomatrix gaf meer inzicht in de effecten van incidenten op de korte, middellange, maar ook de lange termijn. ‘Techneuten denken toch vaak meer aan out of pocket-kosten’, verklaart Korlaar.

‘Nu zien ze ook dat imagoschade tot veel hogere kosten leidt dan de vervangingswaarde van een technische installatie. Door dat inzicht, neem je heel andere beslissingen.’ Hij toont het voorbeeld van een FMECAstudie op een kleppenkast. Bij brandbestrijding moeten altijd de sectiekleppen van vier blussecties open gaan, inclusief de hoofdkleppen in de betreffende kleppenkast. Als één hoofdklep faalt, zou dat volgens de risicomatrix kunnen leiden tot een schade van 37,5 miljoen euro. De kans op dat falen is

berekend op eens in de vijftien jaar. Dat betekent een schaderisico van 2,5 miljoen euro per jaar. Met een maandelijkse functionele test van de kleppen en een vervanging

De technische beschikbaarheid is gestegen naar tachtig procent terwijl de operationele beschikbaarheid op 99 procent staat.

van de actuatoren om de tien jaar wordt de kans op falen teruggebracht naar eens in de vijfhonderd jaar, wat neerkomt op 75.000 euro per jaar. De kosten voor de test van twintigduizend euro kunnen dus eenvoudig worden verdedigd tegen de besparingen in faalrisico.

Regieorganisatie Op dezelfde manier is al het preventieve en correctieve onderhoud van de tunnels tegen het licht gehouden en geborgd op operationeel, tactisch en strategisch beheerniveau. ‘We hebben er wel voor gekozen om terug te gaan naar een regieorganisatie. Onze conclusie was dat men een

iets te grote broek had aangetrokken en dat we zelf beter in staat waren de regie te voeren over de onderhoudswerkzaamheden.’

Korlaar heeft de beheersorganisatie relatief klein weten te houden: ‘De organisatie bestaat uit één contractmanager, twee inspecteurs en één maintenance engineer.

We stelden wel eisen aan de organisatie van de aannemer en betalen zelfs een maintenance engineer van hen. De nieuwe situatie gaf de operators veel rust. Hoewel de technici nog veel storingen zagen, zagen de beheerders van de tunnels vrijwel niets.

Inmiddels staat er een volwassen organisatie waar nog steeds wordt gezocht naar optimalisatie en waar we nog dagelijks leren. Zo moet de brandblusinstallatie jaarlijks worden getest, wat normaal gesproken met een mengsel van water en schuim wordt gedaan. Dat schuim zorgt echter voor achteruitgang van de installatie. In overleg met de brandweer mogen we nu twee keer testen met water en één keer met schuim.

Daarmee gaan de kosten opnieuw omlaag.’

Trots laat Korlaar dan ook de prestatie zien in 2012. De technische beschikbaarheid is gestegen naar tachtig procent terwijl de operationele beschikbaarheid op 99 procent staat. Het aantal TAO’s is teruggebracht naar twintig terwijl er nog maar 156 treinvrije periodes zijn. Het onderhoudsbudget is fors omlaag gegaan terwijl de betrouwbaarheid aanzienlijk is toegenomen. n

72 MaintNL 08 – 2013

070_71_72_MQ_NVDO-artikel.indd 72

17-09-13 09:03

column Over Gereedschap en Gevaar!

Het gebruik van op zich eenvoudig gereedschap kan soms leiden tot ongelukken met ernstige gevolgen. De vraag doet zich dan ook vaak voor in hoeverre op de werkgever een zorgplicht rust om dat soort risico’s te voorkomen, dan wel te beperken.

Een concreet voorbeeld. Het gaat in deze casus om Jeroen die een ongeluk krijgt bij het met een koevoet slopen van een kozijn. De koevoet schiet uit en raakt de onfortuinlijke werknemer in het gezicht, waardoor het gebit van Jeroen er opeens heel anders uitziet.

Hij stelt vervolgens zijn werkgever aansprakelijk voor de schade, omdat die de zorgplicht zou hebben geschonden. Jeroen stelt namelijk onder meer dat hij niet geïnstrueerd was over de gevaren van uitschietend gereedschap.

In de maanden erna werd Jeroens gebit gerenoveerd, deels op kosten van de verzekeraar, deels op eigen kosten. De rechter stelde in de tussentijd dat de door Jeroen gebruikte koevoet niet ondeugdelijk was en dat een koevoet op zichzelf geen gevaarlijk stuk gereedschap is. Dat een koevoet bij het gebruik ervan kan uitschieten en dan schade aan het lichaam veroorzaakt, is een algemeen ge-

vaar van het gebruik van dit gereedschap. De norm als bedoeld in artikel 7:658 BW (werkgeversaansprakelijkheid en zorgplicht) beoogt geen absolute waarborg te bieden aan alle Jeroenen tegen elk gevaar. De enkele omstandigheid dat een algemeen bekend risico van schade zich verwezenlijkt, schept voor een werkgever nog niet de verplichting om maatregelen te nemen ter voorkoming ervan.

Deze specifieke casus laat zien dat de zorgplicht van de werkgever niet onbeperkt kan worden opgerekt.

De rechter is van oordeel dat er sprake is van een algemeen gevaar, namelijk: gereedschap kan nou eenmaal uitschieten! Het wordt natuurlijk een ander verhaal wanneer meerdere werknemers schade oplopen bij dit soort risico’s. Want uiteindelijk is voor de werkgever veiligheid op de werkvloer hoofdzaak, ongeacht of een risico in een juridische beoordeling wel of niet gekwalificeerd wordt als een bekend gevaar.

De koevoet schiet uit en raakt de onfortuinlijke werknemer in het gezicht, waardoor het gebit van Jeroen er opeens heel anders uitziet.

colofon

Ellen den Broeder-Ooijevaar Verenigings Manager

MaintNL is het verenigingsmagazine van de Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud. De naam MaintNL is eigendom van de NVDO.

Postbus 138 3990 DC Houten t +31(0)30 634 60 40 f +31(0)30 634 60 41

e info@nvdo.nl • www.nvdo.nl • www.nvdovac.nl

MaintNL 08 – 2013

073_MC_NVDO_Vmanager.indd 73

73

17-09-13 09:03

74 volgend nummer

In HeT volgende nummer Onderhoud in de voedingsindustrie Verkeerd onderhoud in de voedingsindustrie leidt niet zelden tot een schandaal. De branche staat dan ook onder streng toezicht.

Tegelijkertijd probeert men ook hier de productie en het onderhoud zoveel mogelijk te stroomlijnen om kosten te besparen en spills te voorkomen. Welke ruimte krijgt onderhoud van de food operators om excellent te presteren?

Return on Innovation Innovatie kan Nederlandse bedrijven helpen om voor te blijven lopen op de Europese en globale competitie. De vraag is of er ook echt animo is voor die vernieuwing. Houdt de economische situatie innovaties tegen of is het juist de perfecte schrale voedingsbodem waardoor de beste ideeën overleven?

Karin Husmann van Plant One en JanWillem van der Voordt van Lyondellbasell vertellen hoe zij innovatie sturen.

Offshorespecial De Nederlandse offshore is nog gezond, maar zit wel met een dilemma. De infrastructuur om de gewonnen aardolie en aardgas aan land te krijgen is namelijk behoorlijk aan het verouderen. Nieuwe investeringen zijn interessant als er grote velden worden ontdekt. Maar hoe groot is die kans? En hoeveel life time extension is nog mogelijk? In de offshorespecial aandacht voor onderhoud in de wereld van energiewinning.

THemA: maintenance en food EN VERDER MaintNL In MaintNL komen de kandidaten voor het Infra Projectteam van het Jaar 2013 voorbij. Ook geven we uitgebreid verslag van het iMaintain Prestatiemanagement-congres inclusief de uitkomst van de nieuwe Suto Benchmark. En uiteraard blijven we op zoek naar potentiële Maintenance Managers of the Year.

iMaintain Nummer 9 verschijnt 2 november 2013

Thema’s 2013 iMaintain 10-2013

maintenance in de infra

08 13 imaintain

074_F_volgend nummer.indd 74

18-09-13 09:22

LABTECHNO

6 ď&#x161;ť 7 N OV E M B E

R 2013

LOGY

3

Jaarbeurs Utre

cht

De vakbeurs vo

or professiona

ls in het labora torium

TOEGANG IS GR Registreer nu v ATIS www.labtechnoia logy.nl/registra tie BEURSVLOER Op de uitgebreide beursvloer van Labtechnology 2013 is de nieuwste laboratoriumtechnologie te vinden. Naast innovatieve technologie is er ruimte voor producten ter ondersteuning van de dagelijkse werkzaamheden in het laboratorium. Een overzicht van de exposanten is te vinden op www.labtechnology.nl

PROGRAMMA Op beide dagen is er een stevig inhoudelijk programma.

Op woensdag 6 november staan er onder andere lezingen van het KennisPlatform LabManagers en LIMO op het programma. Onderwerpen die aan bod komen zijn o.a.: biobanking, biomarkers, robotics, labautomatisering,

partners:

001_2_75_76_A_omslag_Bilf_beta_height.indd 6 176_adv_labtech_210x297NW.indd 1

laboratoriuminrichting, labmanagement.

Op donderdag 7 november vindt The Analytical Challenge plaats met een programma over de laatste ontwikkelingen binnen de analytische chemie. The Analytical Challenge wordt georganiseerd door de Sectie Analytische Chemie (SAC) van de KNCV en vakblad C2W. Meer informatie: ww.theanalyticalchallenge.nl

REGISTREREN

Toegang tot Labtechnology 2013, de beursvloer en het programma m.u.v. The Analytical Challenge is gratis.

Deelname aan The Analytical Challenge op donderdag 7 november kost â&#x201A;Ź 50,-. Registreer vandaag nog via www.labtechnology.nl/registratie

organisatie:

17-09-13 14:39 15-08-13 14:41

iMaintain Nr. 08 - 2013

Uw partner bij werkzaamheden op hoogte.

Height Specialists heeft sinds 1995 een leidende rol in het toepassen van Rope Access technieken in de on- & offshore markt. Height Specialists biedt een praktische en efficiënte oplossing voor werken op hoogte en moeilijk bereikbare locaties. Veiligheid en expertise zijn bepalend voor onze werkwijze.

Met een gestructureerde aanpak en open communicatie waarborgen we de kwalitatieve en succesvolle uitvoering van elk project!

Height Specialists biedt samen met haar strategische internationale partners de volgende diensten aan in de bouw, scheepsbouw en on- & offshore markt:  inspecties  montage  schilderen  onderhoud  advies en

projectmanagement  IRATA en

veiligheidstrainingen  verkoop van

Bekijk de mogelijkheden op www.heightspecialists.com

PBM materiaal

Height Specialists is ISO 9001, IRATA en

Height Specialists

VCA-P gecertificeerd. Wij zijn u ook graag

Weg en Land 48

van dienst met montagewerkzaamheden,

2661 KR Bergschenhoek

advisering,

inspectie,

trainingen

materiaal.

Adv_EuropoortKringen_210x297mm_rechterpag.indd 001_2_75_76_A_omslag_Bilf_beta_height.indd 3 1

en

+31 (0)15 - 256 56 62 info@heightspecialists.com

22-08-13 17-09-13 14:08 14:39