IMA08-2017

www.imaintain.info

08 17 VEERTIENDE JAARGANG – LOSSE VERKOOPPRIJS € 17,50

iMaintain Nr. 08 - 2017

DE ONDERHOUDSSTRATEGIE RUN TO FAILURE KAN NIET MEER

15:20

IMA8 omslag los.indd 1

20-09-17 17:23 10:56 19-09-17

Smeermiddelenvoor vooral aluw uw Smeermiddelen industriëletoepassingen toepassingen industriële

Voor uitgebreide informatie over onze mogelijkheden Voor uitgebreide informatie over onze mogelijkheden kunt u contact opnemen met: kunt u contact opnemen met: Total Nederland NV / Industriële smeermiddelen Total Nederland NV / Industriële smeermiddelen 070 - 31 408 070 - 31 8080 408 smeermiddelen.industrie@total.com smeermiddelen.industrie@total.com www.total.nl www.total.nl

Energizingperformance. performance.Every Everyday day Energizing IMA08 A Voorplaat.indd IMA08 A Voorplaat.indd IMA8 omslag los.indd36 2 36

20-09-17 10:56

INHOUD 3

10 Productielijn na twaalf jaar uit de mottenballen De M2 productielijn van BioMCN in Delfzijl ligt inmiddels al twaalf jaar stil. In hoeverre is het haalbaar om deze fabriek weer uit de mottenballen te halen? COO Paul Compagne is optimistisch: ‘Het is uitdagend, maar haalbaar.’

14 Onderzoek naar 3D-printen van vliegtuigonderdelen Het vertrouwen in kwaliteit en technische mogelijkheden is in de laatste tien jaar dusdanig gegroeid dat nu wordt onderzocht in hoeverre 3D-metaalgeprinte onderdelen kunnen worden toegepast binnen de luchtvaartindustrie.

24 Verduurzaming energiecentrales verlengt levensduur Het energiesysteem van de toekomst moet niet alleen vrij van broeikasgassen zijn, maar ook betrouwbaar en betaalbaar. Een aantal energiebedrijven bereidt zich voor op die nieuwe toekomst en heroverweegt zijn rol in het nieuwe energiesysteem.

En verder 5 COMMENTAAR

31 PRODUCTEN

6 ACTUEEL

32 NATIONAAL PLATFORM DECOMMISSIONING OPGERICHT

16 GROEI ZORGT VOOR ANDERE EISEN AAN ONDERHOUD BIJ

36 ONTWIKKELING

EMERALD

38 AGENDA

20 WHAT’S NEXT 22 ANTICIPEREN OP HET ONVOORSPELBARE

08

iMaintain 17

IMA08 B Inhoud.indd 3

19-09-17 17:25

ADVERTENTIE-INDEX Neem nu een abonnement op iMaintain

Ga direct naar iMaintain.info en blijf ierdereen voor

54events................................................................................................ 8 Abonnees .............................................................................................. 4 Duport ................................................................................................... 4

Meer nieuws dan ooit • • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de gehele onderhoudssector Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten en diensten Multimediale bedrijfspresentaties Tweewekelijkse Nieuwsbrief Live twitter updates LinkedIn interacted

iMaintain-abonnees krijgen meer • De nieuwste iMaintain staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase • Ga naar www.imaintain.info en kies abonneren

150922 iLinqs 1_4 ABO.indd 43

Expo Management ............................................................................... 39 Hateha................................................................................................. 26 Lubron Waterbehandeling..................................................................... 26 Mainnovation ....................................................................................... 40 Masters of Industry 11 oktober 2017 .................................................. 18 Mourik Services ................................................................................... 34 Total Nederland...................................................................................... 2 WCM Regiolinqs 9 november 2017...................................................... 30

22-09-15 15:25

®

www.panolin.nl • Biologisch • afbreekbare • synthetische • hydrauliek-olie • Zeer lange • levensduur • 10.000 draaiuren • zonder olie • te verversen

Hydrauliekolie met een natuurlijk karakter Duport Lubricare - Archimedesstraat 9 7701 SG Dedemsvaart - 0523-619892 info@panolin.nl

IMA08 Advertenties.indd 4

19-09-17 17:26

COMMENTAAR 5

Negen levens Ben je Kodak of ben je Fuji? Ik heb veel respect voor bedrijven die veranderingen zien aankomen en daarop weten te anticiperen. In Nederland is DSM daarvan een mooi voorbeeld. Wat begon als de staatsmijnen, is in minder dan een halve eeuw via bulkchemie en fijnchemie veranderd in een producent van onder meer basisstoffen voor medicijnen. De nationale transformatiekampioen!

Veel bewondering verdient ook BioMCN, de producent van methanol in Delfzijl. Een bedrijf dat veel stormen heeft doorstaan. BioMCN kent de nukken van de markt. Hoge en lage grondstofprijzen. Het heeft meerdere eigenaren gekend en verschillende technologische routes uitgeprobeerd. Met wisselend succes. Een paar keer ging het langs de afgrond.

BioMCN is een kat met negen levens. In het hoeveelste leven het zich nu bevindt, is onduidelijk, maar het is een mooie fase. Onlangs heeft BioMCN bekend gemaakt dat het de tweede productielijn uit de mottenballen gaat halen. Een ‘revamp’ met een investering van ongeveer honderd miljoen euro. Daarbij wordt het geholpen door regelgeving. In 2020 moet minimaal tien procent van de benzine aan de pomp uit biomethanol bestaan. Een groeimarkt. Wind in de zeilen.

Daarom is een andere, op het oog minder omvangrijke stap van het bedrijf nog veel indrukwekkender. Het bedrijf gaat met waterstofgas, een reststroom uit haar eigen proces, extra methanol produceren door het met kooldioxide te laten reageren. CO2 als grondstof in plaats van plaag. Het is zelfs niet ondenkbaar dat dit op de langere termijn het hoofdproces wordt, als met wind- en zonne-energie grote hoeveelheden waterstof uit water worden gemaakt. Dit groene waterstof, samen met CO2 uit bijvoorbeeld schoorstenen, kan de basis vormen voor toekomstige brandstoffen en chemie. Terecht is dit proces van BioMCN half september verkozen tot Northern Enlightenment of the Year 2017. Een Fuji dus!

You have to change to maintain.

Wim Raaijen Reageren? Via de mail: wim@industrielinqs.nl of via Twitter : @wimraaijen

EINDREDACTIE

Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 redactie@industrielinqs.nl NUMMER 8 - 2017

UITGAVE VAN

Industrielinqs pers en platform Gedempt Hamerkanaal 155 1021 KP Amsterdam

REDACTIE

Dagmar Aarts 020 3122 084 redactie@industrielinqs.nl

TRAFFIC

Breg Schoen 020 3122 088

COMMERCIEEL MANAGER PARTNER

Rotterdam Ahoy Ahoy-weg 10 3084 BA Rotterdam Postbus 5106 3008 AC Rotterdam Organisator van

Janet Robben 020 3122 085 janet@industrielinqs.nl

MEDEWERKERS

David van Baarle, Evi Husson, Inge Janse

LAY-OUT

BureauOMA BV, Wehl

COVER

Wim Raaijen|Van Meeuwen

ADVERTENTIEVERKOOP UITGEVER EN HOOFDREDACTIE Wim Raaijen 020 3122 081 wim.raaijen@industrielinqs.nl

Laura van der Linde 020 31 22 083 laura@industrielinqs.nl

Jetvertising Arthur Middendorp 070 3990 000 arthur@jetvertising.nl www.jetvertising.nl

DRUKKERIJ

PreVision Graphic Solutions

ABONNEMENTEN (EXCL. BTW) Nederland/België € 99,Introductie NL/B 25% € 74,25 Overig buitenland € 123,50 Losse verkoopprijs € 17,50 Studenten € 40,50 Proefabonnement 3 mnd € 29,-

OPZEGGEN

Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen kan via www.aboland.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is acht weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement.

Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op.

ABONNEMENTENLAND

Postbus 20 1910 AA Uitgeest 0900-226 52 63 (€ 0,10 p.m.)

Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.

Prijswijzigingen voorbehouden.

ISSN: 2211-6826 © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk: PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

Papier omslag:

Adreswijzigingen kunt u doorgeven via www.aboland.nl, per post of per telefoon.

08

iMaintain 17

IMA08 C Commentaar.indd 5

19-09-17 17:22

6 ACTUEEL

1. RDM Training Plant in gebruik genomen De RDM Training Plant is klaar en in september is gestart met zo’n veertig opleidingen, variërend van ‘werken op hoogte’ en ‘herkennen van risico’s’ tot beroepstrainingen als flensmonteur, isolatiemedewerker of hogedrukspuiter.

Lees verder op deze pagina

2. Onderhoud aan N211 CO2-negatief

Bij het groot onderhoud van de N211 tussen Den Haag en het Westland wordt meer CO2 opgevangen dan dat er vrijkomt. Provincie ZuidHolland en BAM gaan gebruikmaken van innovatieve technologieën.

Lees verder op pagina 9

3. Nieuwe Sluis Terneuzen gegund aan consortium Sassevaart Na een intensief aanbestedingstraject heeft de Vlaams-Nederlandse Scheldecommissie de opdracht voor de aanleg van de Nieuwe Sluis Terneuzen definitief aan het consortium Sassevaart gegund.

Lees verder op pagina 7

4. Start renovatie Nijkerkerbrug Rijkswaterstaat en Combinatie NU (Mourik en BESIX) zijn met de renovatiewerkzaamheden aan de Nijkerkerbrug gestart. De brug verbindt de provincies Gelderland en Flevoland.

Renovatie van de brug is nodig, omdat de verkeersdrukte sinds de bouw van de brug in de jaren zestig toe is genomen.

Lees verder op pagina 9

5. Bijlmerbajes wordt nieuwe stadswijk Amsterdam Het terrein van de Bijlmerbajes in Amsterdam wordt een nieuwe autoluwe stadswijk: Bajes Kwartier. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft het gebied verkocht aan vastgoedontwikkelaar AM. In de wijk komen ongeveer 1.350 woningen.

Lees verder op pagina 7

08 17 iMaintain

IMA08 D Actueel.indd 6

Gasunie en Volkerwessels ontwikkelen grondscanner Gasunie en MapXact, onderdeel van VolkerWessels Telecom, hebben een samenwerkingsovereenkomst getekend voor de verdere ontwikkeling van een grondradartechnologie die duidelijk en real-time de ligging van ondergrondse kabels en leidingen zichtbaar maakt. Het geheim achter deze grondscanner is de combinatie van speciaal ontwikkelde software, waaronder augmented reality. De nieuwe technologie helpt de veilige en ongestoorde ligging van kabels en leidingen te garanderen tegen minder kosten en met minder overlast voor de omgeving. Straks kan iedereen met een tablet of smart phone ‘door de grond heen kijken’.

Daardoor kunnen in de nabije toekomst duizenden graafschades eenvoudig worden voorkomen.

In Nederland ligt er in totaal ruim 1,7 miljoen kilometer aan kabels en leidingen onder de grond. In veel gevallen zijn deze wel gedocumenteerd maar is de vastgelegde positie hiervan onnauwkeurig. Mede hierdoor ontstaan bij graafwerkzaamheden, bijvoorbeeld voor water en elektra, jaarlijks zo’n 35.000 schades aan bestaande kabels en leidingen. Gemiddeld gaat het elke drie minuten mis. Volgens het Kabel- en Leiding Overleg (KLO) lopen de directe kosten hiervan jaarlijks op tot zo’n 25 miljoen euro. De grondscanner vormt een oplossing voor dit probleem.

De bèta-versie van de grondscanner is reeds uitgebreid getest. Binnen twee jaar zijn de scanners beschikbaar voor de professionele markt, waarna een versie voor de particuliere markt volgt.

Om het aantal graafschades tot praktisch nul te reduceren, is de gezamenlijke inzet van alle grondroerende partijen en netbeheerders nodig. Om dat te bereiken, richtte MapXact het online platform Nulgraafschade.nl op. Partijen die de ‘nul graafschade’ambitie delen worden opgeroepen om zich aan te sluiten bij dat platform.

RDM Training Plant in gebruik genomen De RDM Training Plant is klaar en in september is gestart met zo’n veertig opleidingen, variërend van ‘werken op hoogte’ en ‘herkennen van risico’s’ tot beroepstrainingen als flensmonteur, isolatiemedewerker of hogedrukspuiter. Met de realisatie van de plant kunnen onderwijs en bedrijfsleven trainen in een levensechte oefenomgeving.

De RDM Training Plant bevindt zich in het hart van de Rotterdamse haven. Het bedrijfsleven en het techniekonderwijs kunnen hier nu samen gebruik maken van een ‘real life’ trainingsfaciliteit, bedoeld voor techniekstudenten en bestaand personeel in de haven en industrie. In levensechte simulaties laat de RDM Training Plant mbo- en hbo-jongeren fysiek kennismaken met hun toekomstige werkplek en de strenge veiligheidscultuur die daarbij hoort. Ook bestaande technici kunnen zich met branche-specifieke trainingen verder bekwamen in de vereisten van hun vak. De veiligheidsstandaarden die op de RDM Training Plant gelden, moeten de (nieuwe) standaard worden voor de complexe, risicovolle omgeving van de gehele procesindustrie.

De trainingen zijn in handen van de nieuwe exploitatie BV Deltalinqs Training & Services. Volgens Steven Lak, voorzitter Deltalinqs, vormt de RDM Training Plant een fase tussen het leslokaal met de gebruikelijke opstellingen enerzijds en de praktijk van een plant met een onderhoudsbehoefte anderzijds. ‘De Training Plant ziet eruit als een real-life plant, waarbij we vaardigheden kunnen trainen die werknemers beter voorbereiden op de praktijk.

Trainen van medewerkers op vak- en veiligheidskennis gaat zo leiden tot hogere efficiëntie en betere kwaliteit.’

De trainingsfaciliteit wordt ook ingezet om meer mensen naar die technische opleidingen te krijgen.

FOTO: WIM RAAIJEN

MEEST GELEZEN ONLINE

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-09-17 17:24

ACTUEEL 7

Nieuwe Sluis Terneuzen gegund aan consortium Sassevaart

BEDRIJVENNIEUWS

Na een intensief aanbestedingstraject heeft de Vlaams-Nederlandse Scheldecommissie de opdracht voor de aanleg van de Nieuwe Sluis Terneuzen definitief aan het consortium Sassevaart gegund. Vanaf 2022 kunnen dan grotere schepen door de Nieuwe Sluis varen naar de havens van Gent en Terneuzen.

Daan Schalck, CEO Havenbedrijf Gent: ‘Beide havenbedrijven kijken uit naar de start van de werken. Een sluis die grotere zeeschepen kan schutten, is immers van groot belang voor de verdere ontwikkeling van beide havens en de bedrijven die er zijn gevestigd.’ Jan Lagasse, CEO Zeeland Seaports: ‘Nog van groot belang is dat de Middensluis – waar de Nieuwe Sluis wordt gebouwd – nog vier jaar ter beschikking is en pas het laatste jaar niet meer bruikbaar is. Zo kan het scheepvaartverkeer naar en van onze bedrijven optimaal gebruik blijven maken van het sluizencomplex.’

Het consortium Sassevaart wordt gevormd door BAM, DEME en de Belgische bouwonderneming Algemene Aannemingen Van Laere. Sassevaart kiest bij de bouw van de Nieuwe Sluis voor bewezen technieken en bouwt de sluis binnen een diepe waterdichte afscheiding tot ver onder de Boomse klei.

Ze voorkomen hiermee omgevingsschade.

Doordat de aannemer waar mogelijk diepwanden toepast, hoeft er minder te worden geheid en is er minder geluidsoverlast.

Het consortium Sassevaart was de beste inschrijver op basis van prijs en kwaliteit.

Ze hebben een inschrijving gedaan voor het ontwerp en de bouw van de Nieuwe Sluis voor een bedrag van 753.346.000 euro.

De aanleg van de sluis inclusief voorbereidingskosten en begeleiding en ook het infrastructureel beheer en onderhoud van de eerste twee jaar kost naar verwachting 934 miljoen euro. De sluis heeft vergelijkbare afmetingen als de vernieuwde sluizen in het Panamakanaal, met afmetingen van 427 bij 55 bij 16,44 meter.

Van Meeuwen deelt kennis om continu te verbeteren

FOTO: RIJKSWATERSTAAT

Smeertechnisch onderhoud is onzichtbaar, en daardoor ook vaak ondankbaar werk. Toch kan de toegevoegde waarde van goed smeren groot zijn: vermindering van stilstand, verlenging van de levensduur van onderdelen en voorkoming van storingen. Hicham Mellouki, service engineer bij Van Meeuwen Services in België, heeft met zijn smeerwerk zijn opdrachtgever al vele onverwachte stilstanden bespaard. Hoe hij dat deed? Lees het op www.imaintain.info in #02, het magazine van Van Meeuwen Industries. Lees daarin bijvoorbeeld ook hoe een interne opleiding over smeermiddelen het inzicht bij de mensen van de storingsdienst van Kraft-Heinz in Elst vergrootte, waardoor zij een aantal zaken voortaan op een andere manier aanpakken.

Dong naar Vlissingen voor bouw en onderhoud Borssele

Het terrein van de Bijlmerbajes in Amsterdam wordt een nieuwe autoluwe stadswijk: Bajes Kwartier. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft het gebied verkocht aan vastgoedontwikkelaar AM. In de wijk komen ongeveer 1.350 woningen, zowel koop als huur, variërend van betaalbare starterswoningen tot exclusieve huizen en zorgwoningen. Vijf gevangenistorens worden gesloopt, één wordt getransformeerd tot ‘groene toren’ met een verticaal park en stadslandbouw. Het bestaande hoofdgebouw van de gevangenis wordt een plek voor kunstenaars van internationale allure. Verder komen er horeca, een gezondheidscentrum en een middelbare school.

Alle gebouwen in het Bajes Kwartier worden volledig energieneutraal. De woningen zijn extreem goed geïsoleerd.

Het grootste deel van de benodigde energie komt van zonnepanelen. Daarnaast komt windenergie uit dakelementen met ingebouwde windturbines. Het organisch afval uit de wijk wordt omgezet in elektriciteit.

Warmte in de winter en koeling in de zomer komt via warmtepompen in de gebouwen. Er komen geen aansluitingen op aardgas. Voor wasmachines en afwasapparaten krijgt elk huis een aansluiting met warm water, op temperatuur gebracht met duurzame warmte. Bij het bouwen van de wijk wordt 98 procent van het materiaal uit de gevangenis opnieuw gebruikt. De gevel van de bestaande verbindingsstraat vormt de plint van woongebouwen, gevels van de gevangenistorens worden gebruikt in nieuwe studentenwoningen. Beton en cement worden met nieuwe technieken gebroken en opnieuw gebruikt. Van oude celdeuren wordt een brug gemaakt. Zelfs de tralies komen terug, maar nu als balkonhekjes.

AM werkt aan de bouw samen met AT Capital, Cairn en de ontwerpers OMA, FABRICations en LOLA Landscape. Het consortium betaalt ruim 84 miljoen euro voor het terrein.

FOTO: WIKIPEDIA

Bijlmerbajes wordt nieuwe stadswijk Amsterdam

Dong Energy gaat de bouw en het onderhoud van windpark Borssele 1&2 uitvoeren vanuit Zeeland Seaports in Vlissingen. De exacte locatie wordt de komende maanden bepaald.

Borssele 1&2 wordt een van de grootste windparken in de wereld (752 megawatt) en heeft volgens Dong een goede basis nodig voor de operatie en het onderhoud. Dong heeft eerder soortgelijke onderhoudsbases ontwikkeld in Engeland, Duitsland en Denemarken.

SPIE onderhoudspartner Janssen Biologics Technisch dienstverlener SPIE is per 1 juli 2017 de onderhoudspartner van Janssen Biologics. Waar voorheen de contracten bij Alewijnse Technisch Beheer en SPIE lagen, worden de werkzaamheden onder één contract samengebracht en uitgebreid tot een Europese samenwerking. Met de ondertekening van dit contract geven beide partijen de intentie af op een toekomstig partnership voor de lange termijn.

08

iMaintain 17

IMA08 D Actueel.indd 7

19-09-17 17:24

IMA08 Advertenties.indd 8

19-09-17 17:26

ACTUEEL 9

Onderhoud aan N211 CO2-negatief

FOTO: RIJKSWATERSTAAT

Bij het groot onderhoud van de N211 tussen Den Haag en het Westland wordt meer CO2 opgevangen dan dat er vrijkomt. Provincie Zuid-Holland en BAM gaan gebruikmaken van innovatieve technologieën.

Bij de volledig gerenoveerde N211 wordt energie gewonnen uit het wegdek die lokaal wordt opgeslagen in een warmte/koude-opslagsysteem. Naburige bedrijven zijn ook aangesloten op het systeem zodat warmte kan worden uitgewisseld. Objecten langs de weg, zoals lantaarnpalen en bushokjes wekken zelf energie op. Materialen zijn zoveel mogelijk hernieuwbaar of worden hergebruikt uit de oude weg. Zo worden de bestaande betonnen damwanden gebroken en hergebruikt in de fundering van de nieuwe weg.

Het verwijderde, teerhoudende asfalt wordt in een test met schimmels gereinigd.

Volgens gedeputeerde Floor Vermeulen is het concrete plan voor de N211 de uitkomst van duidelijke keuzes en een zorgvuldig proces: ‘We willen een voorbeeldproject neerzetten op het gebied van energietransitie bij aanleg en onderhoud van wegen. Dat vraagt om een andere aanpak. In de aanbesteding hebben we aannemers gestimuleerd de weg aan te leggen met de duurzame technologie van morgen én ruimte te bieden aan veldtesten van de duurzame oplossingen van overmorgen.’ De kennis die de provincie opdoet over het proces en de maatregelen wordt toegepast in andere wegen en gedeeld met andere overheden.

Het plan waarmee BAM de aanbesteding won, bevat een grote diversiteit aan CO2reducerende maatregelen. Ronald van Hulst, directeur BAM Infra Regionaal: ‘We hebben niet op één paard gewed. Daardoor konden we 21 verschillende maatregelen in ons plan opnemen. Zo betrekken we actief de omgeving en geven we bedrijven met duurzame innovaties een kans. En niet zonder resultaat: het streven was om 4.000 ton CO2 te compenseren die bij de werkzaamheden zal vrijkomen. In totaal besparen alle maatregelen samen nu zo’n 13.000 ton CO2. De weg neemt dus per saldo CO2 op uit de lucht.’ De CO2-besparing is niet eenmalig. De zonnepanelen en warmte uit de weg leveren nog jarenlang energie nadat de weg weer open is. Burgers en bedrijven profiteren direct mee door toepassing van het concept ‘De Energieweg’. BAM verwacht dat weggebruikers zo’n 2,5 procent minder brandstof gebruiken doordat de weg extra vlak en met een juiste textuur wordt aangelegd.

Het eerste kwartaal van 2018 zullen de eerste werkzaamheden starten. In het najaar van 2018 kunnen weggebruikers tussen Den Haag en Poeldijk voor het eerst over de volledig gereconstrueerde N211 rijden.

BEDRIJVENNIEUWS Akzonobel opent duurzame verffabriek Akzonobel heeft een geavanceerde verffabriek geopend in Ashington (Engeland). De hi-tech faciliteit kostte meer dan 100 miljoen euro. De fabriek maakt gebruik van een aantal hernieuwbare energiebronnen, waaronder fotovoltaïsche cellen en een biomassa ketel, naast een zeer geautomatiseerd productieproces dat water, afval en energie bespaart. Het bedrijf schat dat de CO2-voetafdruk per liter verf die op de site wordt geproduceerd, met vijftig procent wordt verlaagd in vergelijking met de productiefaciliteiten die het vervangt.

Meer preventief onderhoud aan vliegtuigen AFI KLM E&M, de onderhoudsdivisie van KLM en Air France, gaat haar voorspellend onderhoud ook toepassen op Auxiliary Power Units (APU’s), hulpaandrijvingseenheden. Er wordt gebruik gemaakt van big datatechnologieën om de prestaties van de APU’s te controleren en defecten te voorspellen, waardoor onderhoudswerkzaamheden op tijd kunnen plaatsvinden en vliegtuigen niet aan de grond hoeven stil te staan.

Start renovatie Nijkerkerbrug

Sabic opent nieuwe fabrieken

Rijkswaterstaat en Combinatie NU (Mourik en BESIX) zijn met de renovatiewerkzaamheden aan de Nijkerkerbrug gestart. De brug verbindt de provincies Gelderland en Flevoland. Renovatie van de brug is nodig omdat de verkeersdrukte sinds de bouw van de brug in de jaren zestig is toegenomen.

Vrachtwagens met een maximaal gewicht van 60 ton mogen straks weer over de brug rijden. Het brugdeel boven de Slingerweg wordt vervangen waardoor de doorrijhoogte 4,50 meter zal zijn. Daarmee wordt de hoogtebeperking die nu van kracht is ter hoogte van de Slingerweg opgeheven. De fietspaden aan weerszijden van de brug worden van nieuw asfalt voorzien. Het beweegbare brugdeel blijft ongewijzigd, alleen de vaste onderdelen van de brug worden gerenoveerd. De wegindeling wijzigt daardoor niet. In september 2018 zijn de werkzaamheden klaar en kan de brug weer 30 jaar mee.

De meeste werkzaamheden vinden vanaf de onderkant van de brug plaats, waardoor de hinder voor de omgeving minimaal is.

De voorbereiding op de daadwerkelijke aanpak van Nijkerkerbrug is anders dan anders. Het project wordt uitgevoerd door het project DOEN. DOEN streeft naar optimale samenwerking tussen Rijkswaterstaat en marktpartijen.

Het project Nijkerkerbrug is de praktijkcasus om een nieuwe manier van samenwerken uit te proberen. Door praktijkervaring wordt direct duidelijk wat werkt en wat niet werkt.

Sabic heeft in Geleen een proeffabriek voor polypropyleen (PP) en een ultramoderne PP-extrusielijn geopend.

De nieuwe fabriek gaat producten ontwikkelen met een verbeterde balans tussen stijfheid, impactweerstand en vloei-eigenschappen. De sterk geautomatiseerde PP-extrusielijn zal naar verwachting eind dit jaar operationeel zijn en springt in op de vraag naar geavanceerde materialen waarmee ze de volgende generatie lichtgewicht toepassingen kunnen ontwikkelen voor sectoren als verpakkingen, elektronica, de auto-industrie en de gezondheidszorg.

uw mailbox?

Al het nineuvoworsoninze nieuwsbrief op

iMaintain.info!

Meld u aa

08

iMaintain 17

IMA08 D Actueel.indd 9

19-09-17 17:25

10 INTERVIEW

Productielijn na twaalf jaar uit de mottenballen

Paul Compagne: ‘Er zijn uitgebreide inspecties verricht en we waren aangenaam verrast over de staat van de unit.’

08 17 iMaintain

IMA08 H Hoofdinterview.indd 10

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-09-17 17:28

INTERVIEW 11

Normaliter gaat een fabriek in een tijdsbestek van enkele weken in een stop om volledig te worden gereviseerd. De M2 productielijn van BioMCN in Delfzijl ligt inmiddels al twaalf jaar stil. In hoeverre is het haalbaar om deze fabriek weer uit de mottenballen te halen? COO Paul Compagne is optimistisch: ‘Het is uitdagend, maar haalbaar.’

Laura van der Linde

Halverwege de jaren zeventig zijn in Delfzijl twee methanolfabrieken gebouwd om van aardgas – afkomstig uit de Slochteren-bel met daarin een grote hoeveelheid laagcalorisch aardgas – methanol te maken. In de jaren tachtig is overgeschakeld naar gebruikmaking van hoogcalorisch gas uit onder andere Noorwegen. De M2 productielijn werd in 2005 stilgelegd en de M1 volgde een jaar later. Compagne: ‘Aardgas werd steeds duurder, terwijl de verkoopprijs van methanol redelijk stabiel bleef. Dat kon dus niet meer uit.’

Omdat in 2020 de verplichte bijmenging van biobrandstoffen in autobrandstoffen wordt opgeschroefd naar tien procent, verwacht het bedrijf echter een groeiende vraag naar bio-methanol vanuit de markt.

Naar aanleiding hiervan is eind 2006 besloten tot een doorstart waarbij het bedrijf zich ging richten op de productie van bio-methanol. Anno 2017 produceert het bedrijf hoogwaardige bio-methanol dat dienst doet als biobrandstof of als grondstof voor chemicaliën.

decennium. In een notendop: het faillissement van een van de aandeelhouders, een razendsnelle exorbitante prijsstijging van glycerine, introductie van groengas als bio-feedstock en in 2015 de overname door OCI. ‘Inderdaad een turbulente, maar zeker ook een uitdagende periode.

Het is altijd belangrijk om in te spelen op ontwikkelingen in de markt.’

Vanwege genoemde wetgeving op het gebied van biobrandstoffen, de zogenaamde bijmeng-richtlijn, en de daarbij behorende reële verwachting van een groeiende vraag naar bio-methanol, werd vorig jaar december door moederbedrijf OCI de vraag geopperd of het mogelijk zou zijn om ook de M2 productielijn weer in gebruik te nemen. Hierdoor is het mogelijk om in plaats van 450.000 ton methanol, maar liefst 900.000 ton methanol te vergroenen. Compagne: ‘We hebben een eerste inventarisatie gedaan naar de haalbaarheid, er zijn uitgebreide inspecties verricht en we waren aangenaam verrast over de staat van de unit.

Het is zeker mogelijk om deze productielijn weer uit de mottenballen te halen.’

FOTO’S: LAURA VAN DER LINDE

Doorstart Al sinds die doorstart, waarbij de M1 lijn van de methanolfabriek gedeeltelijk weer in gebruik is genomen voor de productie van bio-methanol op basis van glycerine, was Paul Compagne COO van BioMCN. Hij kijkt terug op een redelijk turbulent

“

IMA08 H Hoofdinterview.indd 11

Inspecteren en reviseren Het opnieuw in bedrijf nemen gaat rond de honderd miljoen euro kosten en Compagne erkent dat het best risicovol is om op basis van wet- en regelgeving dergelijke investeringen te doen. ‘Het beleid van

Paul Compagne: ‘We hebben goed in beeld wat moet worden uitgevoerd om de deadline te halen.’

08

iMaintain 17

19-09-17 17:28

12 INTERVIEW

de overheid zou voor een langere termijn consistent moeten zijn. De afgelopen tien jaar is het beleid regelmatig gewijzigd en dat is lastig bij de keuze voor lange termijn investeringen’, vertelt Compagne en inmiddels kan hij erom lachen. ‘Maar dat het allemaal groener moet, die noodzaak is toch wel een stevig gegeven en dat is de basis geweest voor die doorstart en voor het feit dat we nu bezig zijn met het opnieuw in gebruik nemen van de tweede lijn.’

Dit zou betekenen dat de lijn, zoals deze twaalf jaar geleden in een stop is gegaan, weer in gebruik zal worden genomen.

‘Het is een oude fabriek en dat zie je, maar dat geldt ook voor de draaiende lijn. De M2 lijn wordt weer opgelapt in de technologie zoals deze is opgebouwd. Dit betekent dat we van achteren naar voren en nog eens van voren naar achteren, dwars door de hele fabriek heen, alles

gaan reviseren. Alle isolatie gaat eraf, al het leidingwerk met een kleine diameter wordt preventief vervangen en de rest wordt allemaal geïnspecteerd. We kunnen ons op het gebied van veiligheid immers geen fouten veroorloven.’

Samenwerking OCI bouwt ondertussen in Amerika een fabriek met een capaciteit van 1,7 miljoen ton, terwijl de twee lijnen in Delfzijl per lijn jaarlijks ‘slechts’ 450.000 ton produceren. ‘We zijn wat dat betreft relatief klein. Maar de fabriek staat er al, dus het is betrekkelijk eenvoudig om je productiecapaciteit te vergroten. Het gaat in ieder geval sneller dan de bouw van een nieuwe fabriek en de investeringskosten zijn lager. Het is dus een hele pragmatische beslissing.’

Natuurlijk zal het team van bestuur en operators, wanneer de fabriek straks

Het Nieuwe Produceren Het Nieuwe Produceren is een nieuw platform waarin industriële vooruitgang centraal staat. Het platform geeft informatie over ontwikkelingen en innovaties die de industrie duurzamer, slimmer en veiliger maken. Het platform wil de industrie bewuster maken van de mogelijkheden. Via artikelen in onze vakbladen, de website www.hetnieuweproduceren.nu, de nieuwsbrief en met diverse bijeenkomsten en congressen bereikt het platform haar doelgroep.

draait, uitzoeken hoe de efficiency kan worden verhoogd.

In de tussentijd blijft de bestaande lijn natuurlijk gewoon doordraaien, inclusief een geplande stop die er aan zit te komen. Dat gaat gewoon door. ‘Gelukkig krijgen we de beschikking over expertise op dit gebied vanuit OCI en natuurlijk huren we extra mensen in. We zijn een zelfstandig, klein clubje dat niet in staat is een dergelijk groot project er even bij te doen. Onmogelijk!’

Compagne is ook blij dat hij kan bouwen op de kennis en het vakmanschap van main-contractor Stork. ‘Zij helpen ons al tien jaar met onderhoud en met stops. De beide fabrieken zijn nagenoeg identiek en dan kunnen we dus profiteren van het feit dat de mensen van Stork de fabriek kennen als hun broekzak.’ Om de twee jaar vindt er een stop plaats op M1 en Compagne vertelt dat dit M2 project wordt beschouwd als een gigantisch grote stop. ‘En natuurlijk zit de contractor in de voorbereidingen ook al aan tafel.’

Voorbereidingen Het streven is om de fabriek in het vierde kwartaal van 2018 weer in bedrijf te nemen. Een ambitieuze deadline waar hard aan getrokken moet worden. Naast het technisch gereedmaken van de installaties in de fabriek voor ingebruikname, worden ook op andere vlakken voorberei-

08 17 iMaintain

IMA08 H Hoofdinterview.indd 12

19-09-17 17:29

INTERVIEW 13

dingen getroffen. Compagne: ‘We hebben de eerste operators al aangenomen en per 1 oktober starten we met het opleidingstraject. De nieuwe medewerkers gaan het komende jaar de hele fabriek door en zij gaan te zijner tijd de fabriek daadwerkelijk in bedrijf stellen. We hebben een jaar voor de fabriek gaat draaien, de bemanning dus al in huis.’

Overcapaciteit Ook wordt gekeken naar de long-lead items, de producten met een hele lange levertijd. Er moeten bijvoorbeeld 576 katalysatorpijpen in de reformer. Die moeten niet pas worden besteld als het tijd is om ze te plaatsen. Hier zit een lange levertijd op. ‘Voor ons gevoel hebben we goed in beeld wat uitgevoerd moet worden om de gestelde deadline te halen.

Er is in een vroegtijdig stadium geanticipeerd op enkele bottlenecks die we zagen opdoemen. Dus daar zijn we tijdig mee aan de slag gegaan. We liggen dus goed op schema.’

“

BioMCN wint Northern Enlightenmentz BioMCN heeft 14 september de Northern Enlightenmentz verkiezing gewonnen.

In Nederland lijkt BioMCN met haar nieuwste investering de leiding te nemen op het gebied van CO2 als grondstof voor de chemie. Door CO2 te binden aan haar restgas waterstof kan het bedrijf extra groene methanol produceren.

De jury vindt het mooi dat een reststroom in hogere toegevoegde waarde weer wordt ingebracht. De waterstof wordt nu gewoon verbrand en straks gaat dat naar het product toe. Het zou volgens de jury een vliegwiel kunnen zijn naar de inzet van groene waterstof. Interessant als in de toekomst het bijproces mogelijk het hoofdproces wordt.

De Northern Enlightenmentz verkiezing is bedoeld om de industrie in de noordelijke provincies in Nederland te inspireren bij het toepassen van hoopgevende innovaties. En om innovaties en processen die de groene industriële revolutie kunnen veroorzaken een duwtje in de rug te geven.

De afgelopen tien jaar is het beleid regelmatig gewijzigd en dat is lastig bij de keuze voor lange termijn investeringen.’

Solide fabriek Voordeel is wel dat de fabriek nauwelijks schade heeft ondervonden van twaalf jaar stilstand. ‘De lijn ligt er eigenlijk keurig bij. In de jaren zeventig werd bijna alles met overcapaciteit gebouwd. AkzoNobel, DSM en Dynea hebben indertijd geïnvesteerd in een solide fabriek en dat is nu ons geluk.’ ■

08

iMaintain 17

IMA08 H Hoofdinterview.indd 13

19-09-17 17:29

14 INNOVATIE

Onderzoek naar 3D-printen van vliegtuigonderdelen Het is nog geen tien jaar geleden dat de eerste voorzichtige stappen werden gezet op het gebied van 3D-metaalprinten. De techniek maakt sindsdien een stormachtige ontwikkeling door. Het vertrouwen in kwaliteit en mogelijkheden is inmiddels dusdanig groot dat nu wordt onderzocht in hoeverre 3D-metaalgeprinte onderdelen kunnen worden toegepast binnen de luchtvaartindustrie.

Onderzoeksinstituut het Fraunhofer Project Center op de Universiteit Twente en het Almelose bedrijf Aeronamic starten een groot onderzoek naar 3D-metaalgeprinte onderdelen voor de luchtvaartindustrie.

Het onderzoek wordt mede mogelijk gemaakt door een investering van de provincie Overijssel die maximaal één miljoen euro bijdraagt. De totale kosten bedragen ongeveer drie miljoen euro en de looptijd is zo’n vier jaar.

Laura van der Linde

Processtabiliteit

complexe onderdelen. Ook wij investeren daar flink in en worden daartoe uitgedaagd door onze klanten.’

De komende jaren wordt onderzocht of de techniek van het ‘metal powder bed printing’, dat al goed scoort vanwege een zeer hoge nauwkeurigheid, de gewenste kwaliteit oplevert.

Renko Overmeen, director programs bij Aeronamic, licht dit toe: ‘Kunnen printen is één, maar we zoeken, vooral vanwege de hoge veiligheidseisen, naar betrouwbaarheid en een stabiele kwaliteit. Is het mogelijk om de onderdelen die met een metaalprinter worden gefabriceerd, te certificeren zodat ze daadwerkelijk kunnen en mogen worden toegepast?’

De luchtvaartindustrie staat bekend om zijn strenge kwaliteitsnormen, maar voor deze nieuwe techniek bestaat slechts beperkt regelgeving. Ook dit maakt deel uit van het onderzoek. Overmeen: ‘We streven naar optimale processtabiliteit.

Hoe krijgen we de processen zodanig stabiel dat we niet elk onderdeel doormidden hoeven te snijden om inzage te krijgen in de kwaliteit?’

Steffen de Vries, CEO van Aeronamic, geeft aan dat de luchtvaartindustrie open staat voor innovatieve technieken. ‘In de wereldwijde luchtvaartindustrie is er een permanente zoektocht naar nieuwe productietechnologie voor de fabricage van

FOTO: AERONAMIC

Kansen

08 17 iMaintain

IMA08 I Thema.indd 14

Het onderzoek vindt plaats in een markt die sterk in beweging is. Ook daar liggen vragen die zullen worden meegenomen in het onderzoek. Hoe gaat de markt zich ontwikkelen en hoe gaat de techniek zich verder ontwikkelen? Overmeen: ‘Het metal powder bed printen is een zeer mooie techniek, maar qua snelheid en nabewerking valt hier nog veel te winnen.’

Over drie jaar ligt er hopelijk een certificeerbaar product met een stabiele kwaliteit dat in series kan worden geproduceerd. Steffen de Vries: ‘Als het lukt om de precisie-onderdelen die Aeronamic maakt op een meer innoverende wijze te vervaardigen, dan biedt dit grote kansen voor ons en andere bedrijven die

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-09-17 17:29

FOTO: PEXELS

INNOVATIE 15

momenteel afhankelijk zijn van kostbare gegoten halffabrikaten. Een vorm dus van reshoring door industriële innovatie.’

Toekomst Aeronamic is ervan overtuigd dat dit de toekomst is. Niet alleen voor de luchtvaartindustrie, maar breder. De Vries: ‘Wij zijn ervan overtuigd dat de ervaringen met het 3D-metaalprinten die wij in dit project op gaan doen, ook in andere eindmarkten voor complexe metalen onderdelen van pas komen. Veel bedrijven in Twente leveren dergelijke producten. Daarom werken we samen met de onderzoeksgroep van

het Fraunhofer Project Center, zodat de opgedane kennis breed wordt verspreid naar andere bedrijven met hun eigen eindmarkten. In de loop van het project brengen we de proefopstelling onder op de Technology Base.’

Volgens Overmeen is de kracht van 3D-metaalprinten dat veel complexere vormen binnen bereik komen. Dit zal ook invloed hebben op het ontwerp van bijvoorbeeld vliegtuigcomponenten. Overmeen: ‘Wanneer we componenten kunnen maken die lichter zijn dan de huidige componenten, dan betekent dit gewichtsreductie van het vliegtuig en daarmee kun-

nen enorm veel kosten worden bespaard.

Het is dus niet zo gek dat de luchtvaartindustrie bereid is te investeren in onderzoek naar maaktechnologieën die hier aan bijdragen.’

Overijssel draagt maximaal één miljoen euro bij aan dit ambitieuze R&D-project en deze bijdrage past in het programma Technology Base Twente dat zich onder meer richt op de versterking van de internationale concurrentiepositie van de hightech maakindustrie en kennisinstellingen in Twente. Ook biedt dit kansen voor het toeleverende MKB en het techniekonderwijs. ■

Scheepvaart Ook buiten de luchtvaartindustrie wordt gewerkt aan 3D-metaalprinten. Onlangs heeft het RAMLAB in samenwerking met Damen Shipyards Group ’s werelds allereerste 3D-geprinte scheepsschroef gefabriceerd, die alle kwaliteitskeuringen heeft doorstaan. Na dit prototype wordt gewerkt aan een tweede exemplaar, dat binnenkort daadwerkelijk onder een sleepboot wordt gemonteerd.

De schroef, 400 kilo zwaar en met een diameter van 1,30 meter, is een mijlpaal in het onder de knie krijgen van deze nog jonge techniek volgens de makers. ‘Een metaalprinter brengt het materiaal laagje voor laagje aan, waardoor de eigenschappen anders zijn dan die van een conventioneel

gegoten scheepsschroef’, aldus Kees Custers, project engineer bij Damen. ‘De schroef is geprint met een mengsel van nikkel, aluminium en brons.’

Het ‘Rotterdam Additive Manufacturing (RAMLAB) is het eerste 3D printing fieldlab dat zich richt op de havengerelateerde industrie. Met gebruik van 3D-metaalprinters kunnen op termijn, binnen enkele dagen vervangende scheepsonderdelen worden gefabriceerd. Daar gaat nu vaak maanden over heen. Het op RDM Rotterdam gevestigde RAMLAB is geïnitieerd door het Havenbedrijf Rotterdam, InnovationQuarter en RDM Makerspace.

08

iMaintain 17

IMA08 I Thema.indd 15

19-09-17 17:29

16 MAINTENANCE MANAGER

Groei zorgt voor andere eisen aan onderhoud bij Emerald Hij is gedreven en ambitieus en wil van Emerald Kalama in Rotterdam het beste jongetje van de klas maken. Het zal alleen nog wel even duren voordat het zover is. Anderhalf jaar geleden is Maarten Habets begonnen bij het bedrijf in de Botlek met als opdracht om maintenance te professionaliseren. Dat is hard nodig omdat de plant flink aan het groeien is.

Dagmar Aarts

Maintenance manager Maarten Habets kreeg vorig jaar de opdracht om maintenance bij Emerald Kalama in Rotterdam te professionaliseren. De doelen van het bedrijf veranderen en de onderhoudsafdeling moet daarin meegaan. Zo is vorig jaar 38 miljoen euro in de Rotterdamse plant geïnvesteerd, waardoor de capaciteit bijna verdubbelde. ‘De volgende investeringen staan ook al weer klaar’, zegt Habets. ‘We zitten echt in een groeimodus, waardoor andere eisen aan onderhoud worden gesteld.’

Emerald Kalama maakt op de plant in Rotterdam benzoëzuur, wat als conserveringsmiddel in bijvoorbeeld frisdranken, shampoo en kit wordt gebruikt. Voordat Habets bij het chemiebedrijf kwam werken, was er overcapaciteit. Het maakte voor de levering aan klanten niet uit of een machine kapot ging. Habets: ‘De onderhoudsstrategie was daardoor run to failure. Laat het maar kapot gaan, dan lossen we het daarna wel op. Dat kan nu niet meer, want wat we nu maken is al verkocht. Als een installatie uitvalt, kan dat betekenen dat we ons product niet aan onze klanten leveren. Daarom moet onze onderhoudsstrategie veranderen, onze fabriek moet veel betrouwbaarder zijn.’

Bij de zakkenvulmachines is dat inmiddels gedaan. Producten van Emerald Kalama gaan in zakken van 25 kilo, maar de machines leverden veel problemen op.

Habets: ‘Medewerkers van mijn afdeling zaten dag en nacht onder die apparaten om ze aan de praat te houden. Ik heb

PROFIEL Naam: Maarten Habets Leeftijd: 41 jaar Bedrijf: Emerald Kalama Functie: Maintenance manager Opleiding: Werktuigbouwkunde TU Eindhoven Achtergrond: Royal Leerdam, Ioi Loders Croklaan Oils, Nutricia, Stahl

08 17 iMaintain

IMA08 J Maintanance Manager.indd 16

een time-out ingesteld, er geld tegenaan gegooid en elke machine gereviseerd.

Vanaf dat moment zijn we preventief onderhoud gaan doen. Een maand na de revisie braken de zakkenvulmachines records. Ze draaien nu heel goed en dat zorgt bij de mensen die hieraan mee hebben geholpen voor een glimlach van oor tot oor.’

Habets: ‘De onderhoudsstrategie was ‘run to failure’, dat kan nu niet meer.’

Veranderingen De eerste stap op weg naar een nieuwe onderhoudsstrategie was een nieuw management op het gebied van maintenance. Naast Habets zijn ook een nieuwe maintenance supervisor en team lead reliability engineer aan de slag gegaan. Daarna zijn er veranderingen doorgevoerd in de organisatie. ‘Ik heb er nieuwe mensen bij gehaald en intern de juiste mensen op de juiste plek gezet. We hadden bijvoorbeeld een groep technisch specialisten, die zich vooral bezig hield met problemen oplossen en niet met het lange termijn onderhoud. Dat hebben we veranderd, zodat ze zich voortaan met preventief onderhoud en de betrouwbaarheid van de site bezig houden. Maar dan zie je dat een goede troubleshooter niet per se ook een goede maintenance engineer is. Dus sommigen van die groep zijn naar werkvoorbereiding gegaan. Door te schuiven zitten nu de juiste mensen op de juiste plek. Voor de een was dat een opluchting, maar niet iedereen was even blij met de wisselingen.’

Een jaar na de aanpassingen in de organisatie begint het allemaal te lopen.

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-09-17 17:12

MAINTENANCE MANAGER 17

FOTO’S: DAGMAR AARTS

09FOT

‘We doen meer preventief onderhoud.

Voorheen hadden we wel plannen, maar die werden niet uitgevoerd. We waren vooral brandjes aan het blussen en dat is nog steeds niet helemaal voorbij. Daarom moeten de plannen die we nu hebben goede inhoud en een juiste opvolging krijgen.’

Geen aansluiting Belangrijk is ook om de aansluiting tussen de verschillende groepen in de onderhoudsafdeling te verbeteren. Habets: ‘Maintenance engineers klagen dat ze nooit terugkoppeling krijgen van de werkplaats en die klagen weer dat er nooit wat met hun terugkoppeling wordt gedaan. Om iedereen dichter bij elkaar te brengen en duidelijk te krijgen wat we van elkaar verwachten, gaan we met z’n allen op lean-training. Daar worden men-

sen wel enthousiast van merk ik.’

Daarnaast wil Habets gaan uitzoeken welke vaardigheden medewerkers moeten hebben en welke ze op dit moment al hebben. ‘Als daar een gat tussen zit, dan moeten er trainingen worden gedaan.

Ik wil dat dit jaar in kaart hebben zodat we er volgend jaar aan kunnen werken.

Op deze manier krijg je de organisatie en medewerkers in een verbetermodus. Ik hoop dat ze op een gegeven moment dan ook uit zichzelf trainingen willen gaan doen.’

Contractors Verder wil hij nog veel meer, maar Habets weet dat hij soms even pas op de plaats moet maken. ‘Mijn valkuil is dat ik heel gedreven ben en heel goed weet waar ik naartoe wil. Soms wil ik zo snel gaan dat anderen mij niet meer kunnen volgen.

De medewerkers geven dat ook aan en dan weet ik dat ik even wat gas terug moet nemen. Maar de kritieken die ik na een jaar krijg, zijn overwegend positief.

Iedereen ziet dat we de goede kant op bewegen.’

Dat is bijvoorbeeld te zien in hoe er nu met contractors wordt omgegaan. Over sommige contractors was Emerald Kalama niet tevreden, omdat er een te lage kwaliteit werd geleverd. ‘Ik ben met ze gaan praten om te vertellen dat de kwaliteit van de diensten die ze leveren omhoog moet.

Een voorbeeld: Het contract met zo’n partij duurt nog een jaar en ik wil in dat jaar verbeteringen zien. Zo niet dan stappen we over naar een andere partij.’

Ook is er meer stilgestaan bij wat iedereen nu eigenlijk doet. Het rotating onderhoud is allemaal uitbesteed. Op de site was continu iemand van de contractor

08

iMaintain 17

IMA08 J Maintanance Manager.indd 17

19-09-17 17:12

BRABANTHALLEN | ‘S-HERTOGENBOSCH | 11 OKTOBER 2017 [ Sch

rijf

u nu

in]

ULTRADIEPE AARDWARMTE VOOR DE INDUSTRIE Potentieel zou dertig procent van de industriële warmtebehoefte kunnen worden afgedekt met warmte uit bronnen op vijf kilometer diepte of dieper. Hoewel in Nederland nog weinig ervaring is met ultradiepe geothermie, zijn er inmiddels succesvolle projecten uitgevoerd met diepe (tot vier kilometer) aardwarmte in de glastuinbouw en de gebouwde omgeving.

Het Utilities platform houdt tijdens de vakbeurs Energie 2017 een bijeenkomst over de kansen van ultradiepe aardwarmte voor de industrie. Hier spreken een wetenschapper en een ervaringsdeskundige over de vele facetten van deze veelbelovende duurzame technologie.

De ervaringsdeskundige en aardwarmte-expert is Frank Schoof, voorzitter van stichting Platform Geothermie en onderzoekscoördinator van de Kennisagenda Aardwarmte van het ministerie van Economische Zaken.

De academische bijdrage komt van Jan-Diederik van Wees, aardwetenschapper bij TNO en de Universiteit Utrecht.

Initiatiefnemers:

Programma 13.30 uur

Ontvangst

14.00 uur

- Welkomstwoord door David van Baarle (Utilities) - Presentatie van Frank Schoof (Stichting Platform Geothermie) - Discussie met spreker en publiek

14.50 uur

Korte pauze

15.05 uur

- Presentatie van Jan-Diederik van Wees (TNO, Universiteit Utrecht) - Discussie met spreker en publiek

16.00 uur

Einde bijeenkomst

AANMELDEN Op www.mastersofindustry.nl kunt u zich registreren voor deze bijeenkomst. Deelname kost € 195 excl. BTW. De bijeenkomst is KOSTELOOS voor partners en experts van al onze platforms en genodigden. Partners kunnen met hun VIP-code voor twee personen inschrijven voor dit event.

Bedrijfsleden van onze platforms kunnen de bijeenkomst met € 100 korting bijwonen. Uw VIP-code geldt hier als kortingscode.

www.mastersofindustry.nl IMA08 Advertenties.indd 18 Advertentie MoI 11 oktober.indd 1

19-09-17 09:03 17:27 25-08-17

MAINTENANCE MANAGER 19

aanwezig. ‘Ik vroeg me af wat hij hier eigenlijk de hele tijd deed’, zegt Habets.

‘Als er iets aan de hand was, ging hij er natuurlijk gelijk op af, maar wat deed hij de rest van de tijd? We hebben gezegd dat het niet meer nodig is dat hij hier veertig uur per week aanwezig is en dat we ze voortaan bellen als er iets is.’

‘De juiste mensen zitten nu op de juiste plek.’

Omdat er nu andere eisen worden gesteld aan onderhoud, is er ook goed gekeken naar alle andere contractors. ‘We zijn alles gaan tenderen. Sommigen slepen er een contract van vijf jaar uit, omdat we heel tevreden over ze zijn, van anderen nemen we na vijftien jaar juist afscheid.’

Met de contractors worden sinds dit jaar ook meetings gehouden om over veiligheid te praten. ‘Elk kwartaal komen we samen en delen we ervaringen. Wat gaat er goed en wat niet? Als er een incident is geweest, bespreken we hoe we dat een volgende keer kunnen voorkomen. De contractors vertellen ook wat ze op een andere site hebben meegemaakt waar wij van kunnen leren. Daarnaast kunnen zij weer van ons leren. Ook delen we onze belangrijkste leading kpi’s met elkaar.’

Steun Habets houdt van het werk dat hij nu doet. Als je naar zijn werkhistorie kijkt dan kiest hij er nooit voor om bij een bedrijf te werken waar alles al op rolletjes loopt. Bij Royal Leerdam speelde ongeveer hetzelfde als bij zijn huidige bedrijf.

Habets was daar als maintenance engineer aangesteld en begon met het maken van onderhoudsplannen en het inrichten van het maintenance management systeem. ‘Zo zijn we uit een dal geklommen.’

Bij Ioi Loders Croklaan Oils hielp hij vanuit het niets een nieuwe plant te bouwen.

Daarbij moest hij ook alle stappen doorlopen om een organisatie op te zetten.

Daarna heeft Habets voor Stahl wereldwijd bij elf fabrieken hetzelfde gedaan.

Habets: ‘Ik vind het leuk om mensen iets bij te brengen over hoe je de organisatie anders en beter kan doen. Ik haal daar

mijn voldoening uit, zolang het de goede kant op gaat en ik het mandaat krijg om dingen te doen. Ik moet steun van het management krijgen, zodat ik de plannen die ik heb kan uitvoeren. Wat we nu bij Emerald doen kost meer geld, omdat we meer preventief onderhoud doen en misschien andere mensen nodig hebben.

Vooralsnog krijg ik die steun. Een betrouwbare plant is voor mij het belangrijkste.’

Systeem Een uitdaging daarbij is het huidige maintenance management systeem. ‘De meeste bedrijven hebben SAP of Maximo, maar wij hebben Web Work. Ik had er nog

nooit van gehoord voor ik hier kwam. Het is heel beperkt, waardoor we veel met Excel files werken en dat is foutgevoelig.

Ik ben daar veel tijd aan kwijt, terwijl ik meer op de werkvloer zou willen zijn. We zouden wereldwijd een nieuw systeem krijgen, maar dat is helaas op de lange termijn geschoven. Ik wil de beste van de klas worden vergeleken met onze collegabedrijven, maar dat gaat niet lukken met dit systeem. Ik zou het voorbeeld willen zijn. We zullen ons nu richten op het verbeteren van de bestaande IT-tools.’

Toch haalt Habets voldoening uit waar hij nu mee bezig is. ‘We hebben in een jaar tijd bijzondere stappen gemaakt.’ ■

08

iMaintain 17

IMA08 J Maintanance Manager.indd 19

19-09-17 17:13

20 WHAT’S NEXT

Tussen Ameland en Terschelling is van augustus tot en met oktober een meetprogramma uitgevoerd om de wisselwerking tussen wind, golven, zandverplaatsing en bodemleven in kaart te brengen. Deze kennis is nodig om te bepalen hoe het Nederlandse Kustbeleid vanaf 2020 wordt ingericht, om ons land te beschermen tegen zeespiegelstijging.

Meetprogramma voor kustbescherming Op de zeebodem in het Amelander Zeegat zijn voor het onderzoek vijf stalen frames met meetapparatuur geplaatst. Meerdere onderzoeksschepen meten de bodemligging, stroming, de hoeveelheid zand en slib in het water en het bodemleven. De onderzoekers van Rijkswaterstaat, universiteiten en Deltares die werken aan het project, verblijven in de onderzoeksperiode in Buren op Ameland.

Beleidsbeslissing

rie van Infrastructuur en Milieu. Dit project geeft antwoord op de vraag hoe we de Nederlandse kust ook in de toekomst op een duurzame, ecologisch verantwoorde manier met zand kunnen onderhouden en hoeveel zand daarvoor op welke plekken nodig is.

SEAWAD is een gezamenlijk project van de universiteiten Delft, Utrecht en Twente. Een groot deel van de data wordt door Deltares gebruikt om de kennisvragen te beantwoorden die zorgen voor de onderbouwing van de beleidsbeslissing in 2020.

FOTO: RIJKSWATERSTAAT|JOOP VAN HOUDT

De informatie is input voor de onderzoeksprojecten Kustgenese 2.0 en SEAWAD. Kustgenese 2.0 is een project van het ministe-

08 17 iMaintain

IMA08 G WhatsNext.indd 20

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-09-17 17:21

WHAT’S NEXT 21

Eén op de vier vrachtwagens rijdt leeg over de weg. Logistieke tech start-up Synple heeft een software platform ontwikkeld waarmee transporteurs eenvoudig vrachten kunnen combineren en ritten kunnen uitwisselen. Zo wordt de transportsector efficiënter, worden minder lege kilometers afgelegd, daarbij wordt CO2 gereduceerd en de winstgevendheid verhoogd. Newion en Mainport Innovation Fund II, waar onder meer Havenbedrijf Amsterdam in participeert, heeft een investering van 1,1 miljoen euro in dit platform gedaan. Met deze eerste externe financieringsronde kan Synple versneld transporteurs aansluiten, haar organisatie verder uitbreiden en opschalen voor internationale expansie.

Het is de ambitie van Synple om het ‘leegrijden’ met vijftig procent te verminderen.

Gebruiksgemak Net als digitale transportplatformen, zoals Uberfreight, Convoy en Saloodo, gebruikt Synple slimme technologie om vracht en capaciteit te matchen. Uniek aan Synple is dat ze real-time slimme combinaties

FOTO: PIXABAY

VRACHTKILOMETERS VERMINDEREN

maken van ritten tussen transporteurs onderling. Daarbij komt het gebruiksgemak voor de transportplanner, die met één klik de benodigde informatie verwerkt in zijn eigen transport managementsysteem.

Deze uitwisseling van informatie vindt plaats via het Synple platform zonder dat vertrouwelijke informatie hoeft te worden prijsgegeven of aanpassingen in het huidige systeem vereist zijn. Transporteurs

kunnen het Synple platform als samenwerkingsmodule eenvoudig met hun bestaande systemen koppelen. De oplossing van Synple bespaart een transportplanner veel tijd en zoekwerk en stelt hen in staat ritten efficiënter uit te voeren. De komende tijd zullen grote en kleinere transportbedrijven in Nederland en België worden aangesloten, om vervolgens in 2018 het concept verder in Europa uit te rollen.

FOTO: MAMMOET

Mammoet heeft twee kranen ontwikkeld die de constructie van windmolens en het onderhoud ervan veiliger en efficiënter maken.

De kranen kunnen via een geleiderail naar boven klimmen. Omdat

Met de kranen kunnen componenten hoger worden gebracht dan met de huidige apparatuur.

de kranen de toren van de turbine gebruiken voor ondersteuning, is de maximale hefhoogte van de kraan vrijwel onbeperkt. Met de kranen kunnen componenten hoger worden gebracht dan met de apparatuur

die momenteel wordt gebruikt. Hiermee kunnen windturbinefabrikanten hun molens groter en hoger maken. De ene kraan is bedoeld voor constructie en de andere voor onderhoud.

Zodra de bouw is voltooid, kan de geleiderail worden verwijderd of op zijn plaats blijven om gemakkelijk toegang te bieden voor toekomstige onderhoudswerkzaamheden. Beide kranen zijn compact en passen in twee standaard containers. Volgens Mammoet zijn de nieuwe kranen veiliger dan de oude doordat ze aan de turbine vast zitten. Hierdoor is zijn mensen die aan de windturbine werken dichter bij hun werkgebied.

FOTO: RIJKSWATERSTAAT

NIEUWE KRANEN VOOR CONSTRUCTIE EN ONDERHOUD WINDTURBINES

CIRCULAIR VIADUCT IN 2018 IN NEDERLAND GEBOUWD Het Circulair Ontwerp Consortium wil volgend jaar het eerste circulaire viaduct in Nederland bouwen. Het viaduct bestaat uit verschillende onderdelen die opnieuw kunnen worden gebruikt. Zo blijft er geen afval over. Het Circulair Viaduct is een innovatie van Van Hattum en Blankevoort.

Daarbij wordt samengewerkt met een consortium dat bestaat uit Rijkswaterstaat, Spanbeton/VBI, SGS Intron, SBRCURnet en VolkerInfra (VolkerWessels). Inmiddels heeft het samenwerkingsverband in het voortraject de circulaire ontwerpprincipes bepaald. Het ontwerp is gereed en met de realisatie kan worden gestart. Het is nog niet duidelijk waar het eerste circulaire viaduct precies komt, maar Rijkswaterstaat gaat op zoek naar een geschikte locatie.

08

iMaintain 17

IMA08 G WhatsNext.indd 21

19-09-17 17:21

22 IMAINTAIN PRESTATIEMANAGEMENT

Anticiperen op het onvoorspelbare ‘Als je een hoge betrouwbaarheid nastreeft, moet je er van uit gaan dat het mis gaat.’ Het lijkt een discrepantie maar voor Jan-Jaap Moerman, onderzoeker bij de Universiteit van Twente, is dit pure logica. Hij deed onderzoek naar de implementatie van nieuwe bedrijfskritische assets bij hoog betrouwbare organisaties – daar waar het gaat over leven en dood of maatschappelijke belang – en hij stelt dat kinderziektes niet te voorkomen zijn.

Laura van der Linde

Veel industriële bedrijven maken gebruik van een safety-matrix (ook wel een risicomatrix genoemd) waarin de kans dat een calamiteit voorkomt is uitgezet tegen de impact, de consequenties van deze calamiteit. ‘Eigenlijk gaat ons onderzoek nog verder. Het onderzoek gaat over de dingen die je niet in beeld hebt, die je niet kunt verzinnen en dus niet kunt voorzien.

De ‘unknown unknowns’ dus.’ Hierover nadenken, komt in de buurt van nadenken over hoe groot het heelal eigenlijk is. ‘Dat kun je je niet voorstellen. Het is niet grijpbaar dus daarover nadenken is zinloos’, zegt Jan-Jaap Moerman. Maar daarmee zegt hij niet dat je het maar op je af moet laten komen. ‘Je kunt het dus niet verzinnen of voorzien, maar je zou je er wel op moeten voorbereiden.’

Niet onmogelijk Dat lijkt een onmogelijke opdracht. Hoe kun je je voorbereiden op iets waarvan je niet weet wat het is? Hoe kun je met onduidelijkheid en onzekerheid toch een betrouwbare introductie van een asset realiseren? Is het mogelijk om het onmogelijke in kaart te brengen en om de lessons learned hieruit te filteren? Een interessante onderzoeksvraag. NVDO Suto en Universiteit Twente hebben onderzoek gedaan naar de wijze waarop asset organisaties zich kunnen voorbereiden op een introductie van nieuwe en/of gemoderniseerde bedrijfskritische assets. Moerman geeft aan dat het onderzoek tien gouden regels heeft opgeleverd die generiek toepas-

iMaintain Prestatiemanagement Jan-Jaap Moerman verzorgt woensdag 4 oktober een presentatie tijdens iMaintain Prestatiemanagement, congres van het iMaintain platform en de NVDO Sectie Suto. Aanmelden kan nog snel via www.imaintain.info/prestatie of via 020 3122 089.

08 17 iMaintain

IMA08 N Smooth Introduction.indd 22

baar zijn. ‘Dit zijn geen trucjes om de ‘unknown unknowns’ toch in beeld te krijgen. Het zijn handvatten die bedrijven richting en houvast geven hoe ze met deze onzekerheid om kunnen gaan.’

Binnen maintenance is ‘100 procent voorspelbaar’ een gevleugelde term maar volgens Moerman is er bij de introductie van nieuwe bedrijfskritische assets maar één ding 100 procent zeker: ‘Je gaat tegen kinderziektes aanlopen. Alles van tevoren weten, bestaat niet.’ Volgens de onderzoeker is de kans op kinderziektes, met de toename van de complexiteit van de technologie, alleen maar groter geworden. ‘Hoe complexer de technologie, hoe minder voorspelbaar zij wordt. Honderd procent is gewoon niet maakbaar.’ Een van de belangrijkste gouden regels is dat je dit als feit moet accepteren. ‘Laat los dat je dit per se wilt voorkomen.’

Casestudies Voor het onderzoek zijn tot nu toe vier casestudies bestudeerd; de introductie van de Flirt treinen bij de NS en de ingebruikname van de Boeing 787 Dreamliner bij KLM. Rijnstate Ziekenhuis werkte mee aan het onderzoek door informatie te delen over de introductie van het elektronisch patiëntendossier. Moerman: ‘Dit is weliswaar geen fysieke asset maar wel een bedrijfskritisch informatiesysteem dat is gekoppeld aan vele technische systemen en aan de core business van het ziekenhuis: het helpen van patiënten.’ Ook Tata Steel heeft medewerking verleend door bevindingen en ervaringen te delen rond de implementatie van een nieuwe machine voor een productielijn.

‘Het gaat hier om assets die bij falen voor grote problemen kunnen zorgen. Wanneer bij een vliegtuig grote gebreken de kop opsteken, zou dit zelfs mensenlevens in gevaar kunnen brengen. Hetzelfde geldt voor fouten in het patiëntendossier.

Doorlopende stilstand van treinen zorgt

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-09-17 17:19

FOTO: PATRICK KOP

IMAINTAIN PRESTATIEMANAGEMENT 23

voor een maatschappelijk probleem en kinderziektes in de machine van Tata Steel zouden een hoogoven stil kunnen zetten met enorme financiële consequenties.’

Betrouwbaar De bedrijven waar de casestudies zijn uitgevoerd, zijn organisaties die streven naar hoge betrouwbaarheid. Zij moeten kunnen vertrouwen op hun assets en de maatschappij moet erop kunnen vertrouwen dat deze bedrijven er alles aan doen om risico’s te minimaliseren. Moerman: ‘Dat is bij deze bedrijven deels op orde.

Er is volop aandacht voor risicomanagement en risico analyses. Maar, zoals gezegd, het gaat hier om de risico’s die je niet in beeld hebt.’

Jan-Jaap Moerman: ‘Je verzint het niet, maar je zou je er wel op moeten voorbereiden.’

Moerman geeft een voorbeeld: ‘De NS was in een vergevorderd stadium voor het ontwerp van de nieuwe treinen. Aan alles was gedacht maar wat niet was voorzien, was een plotseling opkomende landelijke discussie over het verdwijnen van de toiletten in de treinen. De politiek besloot

onverwacht dat er toch toiletten moesten worden ingebouwd.’ ‘Lesson learned’ is hier dat je je moet voorbereiden op verschillende scenario’s en in je ontwerp rekening moet houden met het feit dat je sneller aanpassingen kan doorvoeren zodat je beter kunt inspelen op onverwachte dingen.

Oefenen Nadenken over het ontwerp kan een manier zijn om de hoeveelheid ‘unknown unknowns’ te verkleinen. Een andere manier om je als organisatie voor te bereiden op de introductie van nieuwe assets is oefenen. In het Rijnstate Ziekenhuis, waar het nieuwe elektronisch patiëntendossier wordt geïntroduceerd, werd een bloeding met massaal bloedverlies in scène gezet waarbij tegelijkertijd een heleboel handelingen moeten worden verricht. Een fictief persoon moest onder het mes en zijn medische gegevens werden uit het elektronisch patiëntendossier gehaald. ‘Is de patiënt diabeet, is hij allergisch voor de verdovingsmiddelen? Een geslaagde operatie is sterk afhankelijk van het juiste gebruik van het patiëntendossier. Oefenen dus. En niet met een eenvoudige arm uit de kom, maar ook met complexe operaties waarbij veel verschillende specialisten met elkaar moeten samenwerken.’

Errors inbouwen Volgens Moerman zijn bedrijven er wel van overtuigd dat er geoefend moet worden. ‘De NS heeft een simulatiecentrum waar de bediening van een nieuwe trein kan worden getraind met machinisten.

Maar liever zou ik zien, net als in de luchtvaart, dat niet de standaard zaken worden geoefend, zoals wat te doen wanneer dat rode lampje brandt, maar je zou mensen moeten confronteren met zeldzame situaties. Wat doe je als drie lampjes branden en tegelijkertijd een verwarde treinreiziger de deur forceert?’

Een ander voorbeeld komt uit de ITwereld. ICT-bedrijven stoppen expres bepaalde monkeys (errors) in hun systemen. Moerman: ‘De vraag is of deze worden gesignaleerd door medewerkers en of zij er adequaat op reageren. Hoe flexibel en adaptief is je organisatie? Zijn medewerkers voorbereid op datgene waar ze zich niet op kunnen voorbereiden?’

Oefenen met het onbekende, de controle los durven laten, accepteren dat er altijd onzekerheden zullen zijn en daarin investeren zijn enkele gouden regels om ervoor te zorgen dat een nieuwe asset wordt geïmplementeerd volgens een ‘smooth introduction’. ■

08

iMaintain 17

IMA08 N Smooth Introduction.indd 23

19-09-17 17:19

24 ASSET MANAGEMENT

Verduurzaming energiecentrales verlengt levensduur Het energiesysteem van de toekomst moet niet alleen vrij van broeikasgassen zijn, maar ook betrouwbaar en betaalbaar. Een aantal energiebedrijven bereidt zich voor op die nieuwe toekomst en heroverweegt zijn rol in het nieuwe energiesysteem. Zo onderzoekt Nuon, of eigenlijk het Zweedse Vattenfall, of het zijn Magnumcentrale in de Groningse Eemshaven kan laten draaien op waterstof. Energieproducent RWE gooit het over een andere boeg en kiest voor bijstook van biomassa in zijn kolencentrales. Beide keuzes hebben ook hun weerslag op het onderhoud en asset management van de centrales.

David van Baarle

In het energiesysteem fungeren gascentrales doorgaans als pieksysteem. Een gasgestookte turbine kan eenvoudiger worden op- en afgeschakeld dan een met kolen of biomassa gestookte stoomturbine. De verwachting is dat dankzij het toenemende aandeel intermitterende bronnen vraag en aanbod van elektriciteit in de toekomst steeds grilliger wordt. Gascentrales zouden in dat speelveld wel eens een belangrijkere rol kunnen gaan spelen. Enig bezwaar is dat aardgas weliswaar een schonere brandstof is dan steenkool, maar het nog steeds een fossiele brandstof is.

Nu is het mogelijk om de CO2 al voordat het de turbine in gaat al uit het aardgas te halen via bijvoorbeeld stoomreforming.

Het gas splitst zich door de hoge temperatuur in waterstof, kooldioxide en koolmonoxide. Die laatste twee gassen kunnen uit het mengsel worden verwijderd en in een oud gasveld worden geïnjecteerd.

Het waterstofgas kan worden ingezet als brandstof voor de turbines om er elektriciteit van te maken.

Flexigas Nuon kondigde onlangs een samenwerking met Gasunie en Statoil aan om in haar Magnum-centrale te experimenteren met waterstof. De Noorse gasproducent Statoil heeft al ervaring met CO2-opslag in het Noorse Sleipner-veld en Gasunie wil graag ervaring opdoen met het transport van waterstof. Uiteraard is Nuon in de samenwerking de afnemer van het gas.

‘Momenteel zitten we nog in de onderzoeksfase van het innovatieproject’, zegt projectmanager Jeffrey Haspels van Nuon.

‘Zo staan we bijvoorbeeld nog voor de keuze om het aardgas in Noorwegen te splitsen en het waterstof te transporteren of het aardgas te transporteren en het in de Eemshaven te reformen. Uiteraard moet de CO2 dan weer terug richting Noorwegen voor de injectie in het offshore gasveld. Eerst moeten we onderzoe-

08 17 iMaintain

IMA08 K Ombouw.indd 24

ken welke aanpassingen aan onze infrastructuur en assets nodig zijn om waterstofgas in plaats van aardgas als voeding te gebruiken voor onze installaties.’

Wat de verbranding in de turbine betreft verwacht Haspels niet veel problemen.

‘De Magnum-centrale is gebouwd als flexigas-centrale. In de oorspronkelijke plannen zouden kolen worden vergast tot synthesegas als brandstof voor de turbines. Destijds kozen we bewust voor de als zeer robuust en flexibel bekendstaande turbines van Mitsubishi omdat die redelijk ongevoelig zijn voor de verschillen in calorische waarden en samenstelling.

Om dezelfde energie-input te krijgen als bij aardgas, zullen de branders in de turbines wel moeten worden aangepast.

Ze moeten hogere volumes gas doorlaten om dezelfde temperatuur op te bouwen als bij aardgas. Waterstof heeft namelijk een hogere calorische waarde, maar tevens een lagere dichtheid. De verbrandingswaarde is dan ook een derde van dat van aardgas. Voor de turbine zelf zal dit niet heel veel uitmaken. Aardgas is al een redelijk schone brandstof die niet veel residu op de bladen achterlaat en waterstof verbrandt nog schoner.’

Amercentrale RWE gooit het over een andere boeg.

Voor Amer 9 won het bedrijf vorig jaar een SDE+ subsidie voor de inzet van biomassa. Daarmee kan de komende jaren tot tachtig procent van de kolen worden vervangen door biomassa. RWE, of eigenlijk Essent, had al vijftien jaar ervaring met het bijstoken van biomassa in de centrale, maar is daar een aantal jaren geleden mee gestopt. Momenteel legt men de laatste hand aan de aanpassingen die zijn gemaakt om de bijstook van biomassa veilig en efficiënt te laten verlopen.

Emiel van Dorp, projectleider biomassa op de Amer 9: ‘In 2002 experimenteerden we al met de bijstook van biomassa in de

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-09-17 17:15

FOTO: NUON

ASSET MANAGEMENT 25

De Magnum-centrale in de Eemshaven.

Amer 9. Die biomassa bestond voornamelijk uit papierslib en houtrestproducten.

We mengden dat direct op het kolenveld waarna het samen met de kolen verder werd verwerkt in de centrale. Nadat dit succesvol bleek, besloten we het grootschaliger aan te pakken. We kregen een zogenaamde MEP-subsidie en bouwden een separate biomassa-aanvoerinstallatie.

Deze bestond uit een scheepsontlader en vier opslagsilo’s. Een mechanisch transportsysteem van rubberen transportbanden vervoerde de biomassa naar de silo’s en van daaruit naar de kolenmaalinstallatie.

Zo’n installatie vermaalt normaal gesproken steenkool tot zeer fijn poeder dat kleiner is dan negentig micrometer. Biomassa heeft echter andere fysieke eigenschappen. Zo is het vezeliger, waardoor de deeltjes na maling groter blijven, en is het reactiever. Door de hoge vluchtigheid van biomassa ontsteekt het weliswaar sneller dan steenkool, maar de grotere deeltjes zorgen er ervoor dat het langer duurt voordat een vezel geheel is uitgebrand.

Allemaal factoren waar we de installaties en processen op moesten aanpassen en waar we ervaring mee moesten opdoen.

Nadat de eerste proeven met zeventien procent bijstook succesvol bleken, pasten we een tweede kolenmaalinstallatie

aan en konden we 35 procent biomassa meestoken. Dit systeem heeft jarenlang vrijwel probleemloos gedraaid tot zich in 2014 een stofexplosie voordeed nabij de opslagsilo’s. Gelukkig bleef het bij dit incident bij materiële schade. De installatie was echter zodanig beschadigd dat deze niet meer inzetbaar was. Met het aflopen van de MEP-subsidies was er bovendien geen economisch perspectief meer voor de installatie.’

Haspels: ‘Aardgas is al een redelijk schone brandstof die niet veel residu op de bladen achterlaat en waterstof verbrandt nog schoner.’

De omstandigheden in de energiewereld zijn echter inmiddels behoorlijk veranderd en RWE besloot dan ook opnieuw in te schrijven voor meerdere SDE+ subsidies.

Van Dorp: ‘Hiermee kunnen we de bijstook van 35 procent biomassa weer oppakken, maar ook de volgende stap nemen naar vijftig procent bijstook. En er zit meer in het vat. In 2020 zouden we

zelfs naar tachtig procent bijstook willen.

Bij dat percentage zitten we ongeveer op het maximaal haalbare percentage biomassa in onze installaties. We hebben nog een deel fossiele input nodig om de ketel schoon te houden. De asdeeltjes afkomstig uit steenkool helpen namelijk de ketel inwendig schoon te houden.’

Preventief onderhoud Momenteel zijn de revisies, uitbreidingen en aanpassingen aan de installaties zo goed als klaar en Van Dorp verzekert dat er veel is geleerd van de stofexplosie in 2014. ‘De eerste aanpassing is dat we de gehele biomassaketen als explosieveilige omgeving inrichten met bijbehorende vonkvrije apparatuur. Andere aanpassingen zitten meer in de operationele processen. Door bijvoorbeeld te voorkomen dat verschillende soorten biomassa met elkaar worden vermengd, kan je al veel narigheid voorkomen. Ook houden we de temperatuur in de biomassa nauwgezet in de gaten omdat naast stofexplosies, broei een van de grootste gevaren is. Via onder andere infraroodcamera’s kunnen we zien waar hotspots ontstaan en kunnen we maatregelen nemen.’

De ontwerpkeuzes voor de nieuwe installaties zijn mede ingegeven door het

08

iMaintain 17

IMA08 K Ombouw.indd 25

19-09-17 17:15

WATER IS NOOIT ZOMAAR WATER Iedere toepassing van water vraagt om een specialistische blik op alle aspecten van het watergebruik. Lubron heeft in ruim 35 jaar veel ervaring opgedaan met de specifieke eisen en wensen in uw branche.

Als uw vaste partner ontwerpt, assembleert en onderhoudt Lubron op maat gemaakte, hoog kwalitatieve waterbehandelingssystemen.

MEER INFORMATIE - WWW.LUBRON.EU

T + 31 162 426 931 E info@lubron.eu

Corporate Ad.indd 1

IMA08 Advertenties.indd 26

26/04/16 09:28

19-09-17 17:27

maintenance-beleid. Van Dorp: ‘In een centrale die 25 jaar oud is, waarin achtduizend uur per jaar voltcontinu steenkool en biomassa wordt vermalen en verbrand, is het niet altijd mogelijk al het onderhoud preventief uit te voeren. We kijken wel binnen de risicoprofielen welk onderhoud we eventueel kunnen uitstellen tot de volgende grote revisie, maar we hebben ook te maken met ongeplande stilstand.

In de nieuwe installaties willen we onderhoud zoveel mogelijk voorkomen of in ieder geval gepland kunnen uitvoeren.

Het transport van de biomassa gaat dan ook niet meer via de deels open rubberen transportbanden, maar met een gesloten, door kettingen aangedreven systeem. Veel van het preventieve onderhoud bestond namelijk uit het uitzuigen en stofvrij houden van installaties vanwege de explosiegevoeligheid van het stof. Een kettingsysteem is weliswaar duurder in aanschaf, maar is door de lagere transportsnelheden met minder draaiende delen geschikter voor ons proces.

Het transport van de silo’s naar de kolenmaalinstallatie is om diezelfde reden ook gesloten gemaakt. Vanwege de langere afstand en krappere ruimte in de huidige infrastructuur, koos men hier voor een pneumatisch systeem waar drie zendvaten gedoseerd in batches een lading biomassa door een leiding schieten richting ontvangstvaten dichtbij de maalinstallatie in de centrale. Het onderhoud in deze installaties beperkt zich tot het controleren van kleppen en afdichtingen, wat veel minder intensief is dan andere alternatieven. ‘Hoewel de toepassing van een dergelijk pneumatisch transport voor biomassa voor ons nieuw is, hebben de leveranciers van de installaties veel ervaring met deze manier van transport’, zegt Van Dorp. ‘Maar veel dingen, zoals de standtijden van stoffilters, zullen we proefondervindelijk moeten leren tijdens het nieuwe proces.’

Ketel Een andere nieuwe uitdaging vormt de zeventien bij zeventien meter grote vuurhaard in de ketel zelf. Nadat de kolen en biomassa zijn vermalen, blaast een systeem het mengsel naar de 24 branders die in zessen gegroepeerd in de hoeken staan. De branders blijven de vuurbal in het midden van de ketel voeden zodat de warmtewisselaars in de ketelwanden

FOTO: RWE

ASSET MANAGEMENT 27

stoom kunnen produceren. Deze hogedruk stoom, ook wel verse stoom genoemd, wordt boven in de ketel nog eens oververhit waardoor de turbines uiteindelijk in drie stappen met steeds lagere temperatuur en druk een generator kunnen aandrijven. ‘De uitdaging zit in de fysieke eigenschappen van biomassa en de samenstelling ervan’, zegt Van Dorp. ‘Biomassa ontsteekt gemakkelijker dan steenkool en onttrekt daardoor meer zuurstof uit de omgeving. Als je te veel zuurstof toevoegt, kunnen er stikstofoxiden ontstaan, wat zoveel mogelijk moet worden vermeden. Maar als lokaal geen zuurstof aanwezig is, kan er corrosie ontstaan aan de ketelwanden. De operator moet dus zeer goed weten te balanceren tussen de juiste zuurstof-/brandstof-verhoudingen.’

Van Dorp: ‘In de nieuwe installaties willen we onderhoud zoveel mogelijk voorkomen of in ieder geval gepland kunnen uitvoeren.’

De tweede uitdaging in het verstoken van biomassa zit in de eventuele alkalimetalen die van nature in de as van de biomassa zitten. ‘Natrium en kaliumoxide hebben een laag smeltpunt en kunnen zich afzetten aan de wanden van de ketel. Ook

daar mee zal je rekening moeten houden bij het samenstellen van de brandstoffenblend van steenkool in met name de mengverhouding tussen poederkool en biomassa. Gelukkig weten we precies wat voor soort steenkool en biomassa we binnenkrijgen en hoe deze is samengesteld, zodat we van tevoren weten welke maatregelen we moeten nemen.’

Levensduurverlenging Naast de ombouw naar biomassabedrijf staat voor komend jaar ook een levensduurverlenging van de Amer 9 op de rol.

Van Dorp: ‘We zullen tijdens de revisie in 2018 kritische componenten vervangen, pompen en ventilatoren worden waar nodig gereviseerd en de drukdelen in de installatie worden geïnspecteerd. De meest ingrijpende revisie vormt de vervanging van het DCS-systeem. De oude Siemens automatisering werd niet meer ondersteund door de leverancier, het aantal storingen nam toe en onderdelen en kennis raakten op. Met een nieuw DCS-systeem starten we straks dan ook met een gereviseerde centrale, met een deels nieuw biomassatransportsysteem dat de komende jaren nog een bijdrage kan leveren aan de energietransitie. We leveren naast elektriciteit immers ook nog warmte aan de nabije steden en tuinders. De combinatie van duurzame elektriciteit en warmte, zorgt ervoor dat een installatie van 25 jaar nog niet met pensioen hoeft.’ ■

08

iMaintain 17

IMA08 K Ombouw.indd 27

19-09-17 17:16

Het iMaintain platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond onderhoud en asset management. Het platform belicht op een journalistieke en onafhankelijke manier innovaties, behandelt actuele onderwerpen en inspireert. Via het vakblad iMaintain, met de website www.imaintain.info, met drie rondetafelmeetings per jaar, diverse bijeenkomsten en met een jaarcongres bereikt het iMaintain platform haar doelgroep.

Partnernieuws ‘Vliegende’ NS-monteursteams Niet de trein naar de monteur brengen, maar de monteur naar de trein. Dat is het motto van de ‘vliegende’ monteursteams die op en langs het spoor storingen verhelpen aan nieuwe treinen. Raakt dit nieuwe materieel in storing en kan treinpersoneel deze niet zelf oplossen, dan staat een team van in totaal 46 monteurs klaar om in de auto te springen om ter plaatse het probleem te verhelpen.

Met ingang van september zet NS hiervoor twaalf nieuwe auto’s in. De helft daarvan rijdt op aardgas, de andere is elektrisch. Dit past binnen de NS-ambitie om zo duurzaam mogelijk te werken. De monteurs hebben tijdens het bouwen van de treinen in de fabriek al mogen meekijken hoe ze in elkaar zitten en zo specifieke technische kennis over het voor NS nieuwe treintype opgebouwd.

BASF neemt Innofil3D over BASF New Business is 100 procent eigenaar van de filament producent Innofil3D BV geworden. Innofil3D is een toonaangevende producent van hoogwaardige filamenten (lange, dunne, plastic vezels), de ‘inkt’ voor 3D-printers.

Het productaanbod van de Nederlandse organisatie voegt thermoplastische filamenten voor 3D-printen toe aan het portfolio van BASF. Goedkeuring van de mededingingsautoriteiten voor de overname is niet vereist. Het ervaren en succesvolle Innofil3D team zal het BASF 3D Printing Solutions Team verder versterken.

PowerNest krijgt duurzame jongerenprijs Op Duurzame Dinsdag staan innovatieve en inspirerende ideeën uit de samenleving centraal. Deze ideeën werden dit jaar op 5 september overhandigd aan staatssecretaris Sharon Dijksma. De beste ideeën kregen een Duurzame Dinsdag-prijs.

ENGIE reikte de ENGIE Jongerenprijs uit aan Alexander Suma voor de innovatie PowerNEST van IBIS power. PowerNEST wekt energie op uit wind en zon door middel van een geïntegreerde architectonisch aantrekkelijke oplossing voor platte daken van hoogbouw. De ENGIE Jongerenprijs is voor jonge pioniers die technologie inzetten voor een duurzame toekomst.

Het energiebedrijf zal de winnaar van de Jongerenprijs ondersteunen.

Partners van het iMaintain platform

Bekijk alle partnerfilmpjes op www.imaintain.info/partners-leden/

Contentpartners Kennis- en innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie

Leden van het iMaintain platform

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het iMaintain platform, kijk dan op www.imaintain.info of neem contact op met Janet Robben: Janet@industrielinqs.nl – 020 3122 085

IMA08 P Platform.indd 28

19-09-17 17:14

‘Expertquotes’ ‘Door de kansen in de markt te combineren met de sterkten

van de industrie en door verbindingen te leggen met andere programma’s, clusters en thema’s, kunnen innovatietrajecten worden aangejaagd. Daarnaast zal het optimaal benutten van de mogelijkheden van fieldlabs in belangrijke mate bijdragen aan de verdere versterking van het Brabantse MROecosysteem.’

‘Dit levert niet alleen heel veel werkgelegenheid op. Deze klus is zo specialistisch en zo ingewikkeld dat Nederland internationaal gezien een prachtig visitekaartje kan neerleggen als dit een succes wordt.’

Henk Akkermans, WCM, in het AD over de opslagplaats voor F-35 onderdelen die in Nederland komt.

Roland Grimm, BOM, over het ‘Innovatieprogramma Maintenance & Services Brabant 2017-2020’.

Het expertpanel van het iMaintain platform bestaat uit: Henk Akkermans Hoogleraar Supply Chain Management, Universiteit Tilburg Wetenschappelijk directeur WCM Erik Bijlsma Asset owner, Gemeente Amsterdam

Jac de Boer

Senior consultant Asset Management & Maintenance, Tebodin

Learning & Development consultant, Hogeschool Utrecht

Roland Grimm

Programmamanager maintenance & services, BOM

Mark Haarman

Managing director, Mainnovation

Nico van Kessel

Principal consultant Asset Management, Tata Steel

Peter Schokker

Maintenance manager, Koninklijke Vezet Maintenance Manager of the Year 2016

Theo Knijff

Operational manager, Ki<|MPi

Roelf Venhuizen

Bestuurslid, Veiligheid Voorop, Voormalig CEO NAM en voorzitter Profion

Cor van de Linde

Binne Visser

Maintenance Manager of the Year 2012

Maintenance Manager of the Year 2017

Directeur innovatieplatform iTanks

Director Prod. Eng. & Maintenance, Philips

Dennis Braamse

Hans Hennekam

Henk van der Meer

Ron Wever

Annemarie Burgemeester

Rob de Heus

Taco Mets

Johan Wolt

Michael Donders

Geert-Jan van Houtum

Mark Oosterveer

Leo van Dongen

Ton Huibers

Hans Peters

Professor Maintenance Engineering, Universiteit Twente

Maintenance Manager of the Year 2013

Teammanager, Drinkwaterbedrijf Dunea Maintenance Manager of the Year 2015

Giel Jurgens

Ruud Schenk

Manager asset management, LambWeston/Meijer

Principal consultant Asset Management, Dimensys

Manager techniek & engineering, Delicia Eigenaar Donders RCM Consultancy Directeur NS Techniek

Ivo van der Gaag

Technical manager, VTTI

IMA08 P Platform.indd 29

Michel Grijpink

Manager IA Service Europe, Yokogawa

Champion World Class Maintenance, Sitech Services

Professor Reliability, Quality en Maintenance, TU Eindhoven

Supervisor, Humaintain

Asset owner, Havenbedrijf Rotterdam

Teamleider Events, BP Raffinaderij Rotterdam

Technical director, Van Meeuwen Industries

Asset manager, Schiphol Group

Maintenance manager, AkzoNobel lndustrial Chemicals MCA Delfzijl Maintenance Manager of the Year 2014

Productmanager SAM, Malmberg

Algemeen directeur, ENGIE West Industrie

19-09-17 17:14

[Sch

rijf

nu i

n]

PHILIPS CONSUMER LIFESTYLE | DRACHTEN | 9 NOVEMBER

VERBETEREN START VANDAAG Donderdag 9 november wordt bij Philips Drachten een WCM regiolinqs bijeenkomst gehouden in combinatie met een Masters of Industry. Het thema is ‘ Verbeteren start vandaag’.

Programma 13.00 uur 13.30 uur

Maintenance manager Binne Visser (Philips) en Henk Akkermans (World Class Maintenance) maken duidelijk dat verbeteren en innoveren niet moeilijk hoeft te zijn. Zij maken duidelijk dat het belangrijk is om de gehele keten hierbij te betrekken en om te focussen op innovatie-prioriteiten.

Philips Drachten is doorlopend aan het innoveren - verbeteren zit hier in het DNA - en dat kunnen deelnemers zelf zien tijdens de rondleiding door de fabriek.

Initiatiefnemers:

Ontvangst Start bijeenkomst - Welkom door Laura van der Linde (iMaintain) - Presentatie Binne Visser (Maintenance Manager of the Year 2017) - Presentatie Henk Akkermans (WCM)

14.45 uur

Rondleiding door de fabriekshallen

16.15 uur

Netwerkborrel

17.00 uur

Einde

AANMELDEN Op de website kunt u zich registreren voor deze bijeenkomst. Deelname kost € 195 excl. BTW. De bijeenkomst is KOSTELOOS voor WCM-leden, partners en experts van het iMaintain platform en genodigden. Partners kunnen met hun VIP-code met twee personen gratis inschrijven.

Genodigden van World Class Maintenance en bedrijfsleden van de platforms van Industrielinqs kunnen met € 100 korting inschrijven.

www.imaintain.info/wcm-regiolinqs IMA08 Advertenties.indd 309 november.indd 1 Advertentie WCM regiolinqs

19-09-17 09:55 17:28 15-09-17

PRODUCTEN 31

1

Fijnstof meten

2

Voedingen

Er is een fijnstof sensorkop verkrijgbaar om real-time PM10 en PM2.5 deeltjes te meten met draagbare monitoren voor zowel binnen als buiten. Via het plug-and-playsysteem van de draagbare monitoren kan de fijnstof sensor kop worden aangesloten, zonder configuratie of calibratie. De meetgegevens worden real-time weergegeven op het display in microgram per kubieke meter. De PM-sensor-kop gebruikt een laser en optische sensor die de fijnstof deeltjes, die door de laserstraal komen, telt en meet.

De optische sensor transformeert het verstrooide licht tot elektrische signalen die worden verwerkt om massametingen te leveren, in dit geval PM2.5 en PM10. Een ingebouwde ventilator zorgt voor een stabiele en precieze stroom van de lucht naar de sensor. De sensorkop compenseert ook de vochtigheid door middel van een vochtigheidssensor.

Meer informatie: www.teesing.com

TDK Corporation introduceert de RWS1000B en RWS1500B serie AC-DC-voedingen. Hiermee wordt de RWS-B serie van 50 to 600 voedingen, waarop standaard zeven jaar garantie is, uitgebreid. Met uitgangsvermogens van 1000W en 1500W zijn deze voedingen beschikbaar met uitgangsspanningen van 12V, 15V, 24V, 36V en 48V. Beide reeksen zijn uitgerust met afgeschermde schroefklemmen in plaats van de veelvuldig toegepaste busbars. Hierdoor kunnen uitgangskabels eenvoudig worden aangesloten. Deze nieuwe modellen zijn geschikt voor gebruik in algemene industriële-, communicatie- en test- en meettoepassingen alsmede bij LED-informatiepanelen.

Meer informatie: www.nl.tdk-lambda.com/rws-b

3

Minder dikke verpakking voor poeders

Onlangs heeft Fardem Packaging een nieuwe type folie ontwikkeld speciaal voor het verpakken van poedervormige producten als voedingsmiddelen, meststoffen, diervoeders, lijmen en cement. Met behulp van de nieuwste generatie grondstoffen kan de folie minimaal 15 procent dunner worden geproduceerd, met behoud van eigenschappen. Hierdoor kan een diktereductie worden gerealiseerd van bijvoorbeeld 130 naar 100 micron. Het voordeel van de dunnere verpakking is onder andere dat het milieu- en kostenbesparend is.

Meer informatie: www.fardem-packaging.nl

4

Gasdetectors verbinden

5

Hijs- en montagewerktuig voor remmen op windturbines

6

Kunststof leidingsysteem

Honeywell heeft een nieuw, met Bluetooth-geactiveerd, apparaat geïntroduceerd dat zorgt voor verbinding met vaste gasdetectors die worden gebruikt in de olie-, gas-, petrochemie- en energieindustrieën, waardoor werkers met een smartphone bedrijfskritisch onderhoud kunnen uitvoeren en kostbare uitvaltijd in potentieel explosieve omgevingen kunnen vermijden. De nieuwe OELD (Optima Excel Local Display) kan worden aangesloten op Searchpoint Optima Plus, een basisbeveiligingsapparaat dat gedurende meer dan twintig jaar wordt gebruikt op drijvende boorplatformen en werkzaam is op meer dan 250.000 detectiepunten in de gehele olie- en gasindustrie. Met de aangesloten display kunnen werkers gasinformatie van de detector op het displayscherm zien of draadloos tot tien meter op een intrinsiek veilige smartphone.

Meer informatie: www.honeywellanalytics.com

Er is een werktuig uitgebracht om de yaw-remmen van een windturbine te (de)monteren en te tillen, waardoor het onderhoud aan deze remmen veiliger en sneller gaat. Deze innovatie bestaat uit een eenvoudige wagen om de remmen te positioneren en omhoog en omlaag te brengen, zodat de onderhoudstechnici de zware remmen niet hoeven te tillen en efficiënter kunnen werken. Het LBS 120 hef- en montagewerktuig is ontworpen voor remmen tot een breedte van 502 mm en een remschijfdikte van 40 mm. Het werktuig omvat een lier om de rem tot op vloerhoogte te laten zakken en terug op te hijsen met een maximale hijshoogte van 2.000 mm.

Meer informatie: www.svendborg-brakes.com

Het kunststof leidingsysteem COOL-FIT 2.0 is specifiek ontwikkeld voor klimaatinstallaties in onder andere gebouwen en datacenters.

Het leidingsysteem is ontwikkeld voor het transport van gekoeld of verwarmd water in secundaire koel- of warmtesystemen van klimaatinstallaties.

Deze klimaatinstallaties worden veel gebruikt in gebouwen en datacenters, maar ook in industriële installaties. De mediumtemperaturen liggen bij deze toepassingen vaak tussen de 0 en 60 graden Celsius.

Meer informatie: www.georgfischer.nl

08

iMaintain 17

IMA08 E Producten.indd 31

19-09-17 17:20

32 OFFSHORE

Nationaal platform decommissioning opgericht Olie- en gasvelden in de Noordzee raken uitgeput en ook onshore raken velden leeg. Platforms en installaties zijn daardoor overbodig en moeten een nieuwe functie krijgen of worden afgebroken. De komende twee decennia gaat decommissioning daarom een vlucht nemen. Om het ontmantelen en hergebruiken van Nederlandse platforms gezamenlijk aan te kunnen pakken, wordt druk gewerkt aan een nationaal platform decommissioning. In oktober wordt dit platform gelanceerd.

Dagmar Aarts

Op initiatief van Nogepa, Energie Beheer Nederland (EBN) en de branchevereniging van Nederlandse toeleveranciers in de upstream onshore en offshore olie- en gasindustrie (IRO) is vorig jaar november het masterplan decommissioning en re-use uitgebracht. Daarin is inzichtelijk gemaakt welke stappen moeten worden genomen om een nationaal platform en een veilige, efficiënte en effectieve ontmantelingsmarkt neer te zetten. Daarnaast is gekeken hoe de kosten en de footprint zo laag mogelijk te houden zijn. Hiervoor is samenwerking nodig van verschillende partijen. In Engeland is er een vergelijkbaar initiatief: Decom Northsea.

In het rapport is ook gekeken wat er moet gebeuren, wat belangrijk is en wie er bij betrokken moeten zijn. ‘We doen het nu allemaal individueel’, zegt Yvonne Hoddenbach, woordvoerder van het nationale platform. ‘Er is geen samenwerking. Een van de doelen van het nationaal platform is dat we decommissioning samen gaan doen, want dan kunnen we slimmer en goedkoper gaan werken. We kunnen projecten gaan combineren, zodat bijvoorbeeld een heavy lifting bedrijf twee projecten bij elkaar in de buurt in één keer aan kan pakken. Het masterplan moest het totale plaatje van decommissioning en het hergebruiken van assets in beeld brengen om de partijen die de uiteinde-

Decom North Sea In Engeland bestaat er al een soort nationaal platform decommissioning, Decom North Sea genaamd. Alle bedrijven die betrokken zijn bij het ontmantelen van platforms kunnen zich hierbij aansluiten. Sinds haar oprichting in 2010 is het aantal leden gestegen naar meer dan 350.

Decom North Sea werkt als een non-profit organisatie aan het verbeteren van de kennisoverdracht en vergemakkelijkt samenwerkingsactiviteiten om ‘innovatieve modellen’ te leveren die de ontmantelingskosten minimaliseren, waardoor de beste waarde voor belastingbetalers wordt gewaarborgd en het bedrijfspotentieel voor haar leden wordt gemaximaliseerd.

08 17 iMaintain

IMA08 L Decommissioning.indd 32

lijke uitvoering moeten doen een duidelijk beeld te geven.’

Kosten Voor de totstandkoming van het masterplan is met heel veel stakeholders gesproken, van ngo’s tot toeleveranciers. Hoddenbach: ‘Het commentaar van toeleveranciers was dat ze eigenlijk onvoldoende beeld van de decommissioningopdracht hebben. Wat is de scope, de orde van grootte, wanneer gaat het gebeuren en hoeveel moet er worden ontmanteld?’

Hoddenbach: ‘Het masterplan moest het totale plaatje van decommissioning en het hergebruiken van assets in beeld brengen.’

Op al dat soort vragen zijn antwoorden gezocht. De verwachting is dat het ontmantelen de komende twee decennia een vlucht gaat nemen, omdat veel olie- en gasvelden uitgeput raken. Uit het rapport blijk dat er on- en offshore zo’n 2.000 putten zijn die reeds zijn verlaten, 23 platforms zijn al verwijderd, 150 staan nog in de Nederlandse Noordzee. Daarnaast is 200 van de 3.500 kilometer pijpleiding op het Nederlands continentaal plat ontmanteld.

De huidige schatting van de kosten van decommissioning zijn zeven miljard euro waarvan de Nederlandse staat ongeveer vijf miljard bijdraagt via EBN en lagere gasinkomsten. Kosten van ontmanteling zijn namelijk aftrekbaar. Van de zeven miljard is vijf miljard euro offshore nodig.

Het uiteindelijke financiële plaatje is echter onzeker omdat in de geschiedenis schattingen niet accuraat bleken te zijn.

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

19-09-17 17:18

FOTO: ALLSEAS

OFFSHORE 33

De Pioneering Spirit verwijdert het Brent-Delta platform.

De kosten pakten soms wel vijftig procent hoger uit. Bedrijven zijn verantwoordelijk voor het opruimen van de platforms, maar EBN doet namens de Staat bijna in alle projecten voor veertig procent mee. De belastingbetaler heeft dus meegeprofiteerd van de winning van olie- en gas, maar draagt ook bij aan het ontmantelen.

Hergebruik In het plan is ook veel aandacht voor het hergebruik van assets. Als infrastructuur of platforms op een andere manier nog van waarde kunnen zijn, is ontmantelen niet nodig. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het omzetten van windenergie op platforms in energiedragers als waterstof of methaan.

Daarnaast kan een deel van de infrastruc-

tuur mogelijk worden hergebruikt voor toekomstige CO2-opslag. En er zijn meer voorbeelden: ‘Engie heeft op dit moment een pilot genaamd rigs to reef om te kijken wat er met de natuur om een platform heen gebeurt’, zegt Hoddenbach. ‘Met het platform willen we bijdragen aan de energietransitie. Tegelijkertijd moeten de kosten voor publiek en industrie worden verminderd.’

Prioriteiten Het masterplan is opgedeeld in prioriteiten op de korte en lange termijn. Tot eind juni is aan de eerste vier belangrijkste prioriteiten gewerkt binnen een joint industry project. Daarin is onderzocht hoe de organisatie van zo’n nationaal platform

er uit moet zien. Moet het een vereniging worden of een bv bijvoorbeeld? En omdat het belangrijk is om informatie te delen met elkaar, zijn er mechanismes voor ‘shared learning’ ontwikkeld. Ook is er gekeken welke regelgeving er is rondom decommissioning en of deze moet worden aangepast. Als laatste is gewerkt aan een database waarin alle informatie over de ontmantelingswerkzaamheden inzichtelijk wordt gemaakt.

De partijen werken nu toe naar een lancering van het nationaal platform op 10 oktober tijdens de beurs Offshore Energy.

Dan worden meer details en ook de naam van het platform bekendgemaakt. >>

08

iMaintain 17

IMA08 L Decommissioning.indd 33

19-09-17 17:18

Full service dienstverlener

Mourik Sterk in ontwikkeling

MAXIMALE UPTIME

HYDRA™: Een nieuwe standaard in bundelreiniging Innovatie loopt als een rode draad door de geschiedenis van Mourik.

Wij zoeken altijd al naar methodes voor een betere, efficiëntere en veiligere industrie.

Hydra, de robotic exchanger cleaning, is hét voorbeeld waarmee wij er voor zorgen dat u homogeen schone bundels krijgt én inzicht in de conditie van uw bundels. U weet wat u kunt verwachten.

Schoner, sneller + maximale uptime.

Met Mourik, +31-10-296 54 00.

Mourik Services B.V. Telefoon +31-10-296 54 00

MOURIK_Adv_A4_2017_iMaintain_v3.indd 1 IMA08 Advertenties.indd 34

Twitter.com/mourikholding LinkedIn.com/company/mourik

www.mourik.com E-mail info@mourik.com

14-09-17 15:23 19-09-17 17:28

FOTO: WINTERSHALL

OFFSHORE 35

Partijen springen op decommissioningmarkt Ook andere partijen zien dat de markt voor decommissioning aan gaat trekken en springen daar op in. Zo bouwt de Haven van Rotterdam een Offshore Center dat zich richt op offshore windenergie, de olie- en gasmarkt en decommissioning van platforms op de Noordzee. Ook worden er meer grote schepen gebouwd die platforms gemakkelijk in één keer kunnen verwijderen.

Het havenbedrijf wil de offshore nauwer aan Rotterdam verbinden en de offshore hub van Europa worden. Voor het centrum wordt een compleet nieuw haventerrein opgespoten. De offshore sector is een belangrijke pijler onder de maritieme industrie in de regio Rijnmond. Veel bedrijven zijn van internationale allure, werken wereldwijd en hebben als thuisbasis Rotterdam en omstreken. Volgens een rapport van Ecorys werken er ruim 900 bedrijven in de maritieme industrie en offshore.

Rotterdam wil platforms gaan ontmantelen op Maasvlakte 2.

‘Het is een markt die zich volop ontwikkelt, waar groei in zit en die werk oplevert’, laat een woordvoerder via een e-mail weten. ‘We bouwen geen solitaire decom-terminal. Veel werk dat daarop zou moeten plaatsvinden, gebeurt al in Rotterdam.

We willen in ons centrum een aantal offshore-markten bij elkaar brengen. In de huidige haven is er geen plaats voor iets dergelijks.’ Het idee is dat soortgelijke bedrijven een plaats krijgen

en van elkaars aanwezigheid kunnen profiteren. Denk daarbij aan het gezamenlijk gebruik van infrastructuur.

Hefschepen Het Offshore Center Maasvlakte 2 (OCMV2) komt in de Prinses Alexiahaven tegen de zeewering te liggen ter hoogte van de ligplaats van de Pioneering Spirit. Het bekendste mammoetschip dat in één keer de topside van een platform kan verwijderen.

Ook het Zeeuwse bedrijf OOS International springt in op de decommissioningmarkt. Samen met China Merchant Industry holdings gaat zij twee nieuwe schepen bouwen voor het slopen en installeren van offshore platforms.

De twee semi-submersible crane vessels (SSCV) krijgen de namen Serooskerke en Walcheren en kunnen 4.400 ton tillen.

Op elk schip komen twee kranen die worden gemaakt door Huisman. Tegelijkertijd heeft het schip een functie als hotel, waardoor er 750 medewerkers een tijd op kunnen verblijven.

De schepen moeten in 2019 klaar zijn.

Mammoetschip de Pioneering Spirit liet eind april voor het eerst zien wat het kan toen het de topside van het Brent Delta platform in één keer liftte. Het duurde slechts tien seconden om het platform compleet op te tillen. Niet eerder werd zo’n groot platform door één schip verwijderd.

08

iMaintain 17

IMA08 L Decommissioning.indd 35

19-09-17 17:18

36 ONTWIKKELING

SendCloud haalt financiering op bij BOM voor internationale groei De Nederlandse scale-up SendCloud, een van de snelst groeiende techbedrijven van Europa, heeft een investering van vijf miljoen euro opgehaald. Met haar verzendtool versterkt SendCloud de concurrentiepositie van webwinkels door het verzend- en retourproces te optimaliseren. De investeerders henQ, BOM en TIIN Capital erkennen met hun investering het potentieel van SendCloud, om de e-commerce logistiek in heel Europa te verbeteren.

SendCloud is in 2012 opgericht om het tijdrovende en dure verzendproces voor kleine en middelgrote webshops te verbeteren, door het slimmer en goedkoper te laten verlopen.

SendCloud zorgt ervoor dat iedere webshop, groot of klein, succesvol kan zijn in de e-commerce markt. Via het aanbieden van verschillende verzendopties in de check-out, het sneller verwerken van orders, versturen van klantnotificaties en het automatisch verwerken van Europese retouren, wordt de gehele customer journey verbeterd. Met 55 werknemers en meer dan 10.000 gebruikers, is SendCloud uitgegroeid van lokale start-up tot internationale scale-up en actief in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk.

Met eerdere investeringen is het gelukt om het product zowel voor MKB-shops als de grotere spelers geschikt te maken. SendCloud is daardoor inmiddels marktleider in de Benelux en gaat nu voor heel Europa.

De nieuwe investering zal worden gebruikt om verder uit te breiden binnen Europa en het product te blijven verbeteren op basis van ontwikkelingen in de markt. TIIN Capital en BOM, die reeds eerder investeerden in deze snelgroeiende scale-up, zien door de goede resultaten een bevestiging dat SendCloud op de juiste weg is om verder te groeien binnen Europa.

Innovatieprogramma BOM verbindt Om te voorkomen dat goede ideeën verzanden in onmogelijkheden en briljante plannen verdwijnen in bureaulades, zijn er in Nederland instanties die meedenken en initiatiefnemers een duwtje in de juiste richting geven. In de Provincie Noord-Brabant fungeert de Brabantse Ontwikkel Maatschappij (BOM) als aanjager van kansrijke innovaties.

Bij de Brabantse Ontwikkel Maatschappij werken ongeveer negentig medewerkers. De maatschappij is een overheidsinstantie – de provincie Noord-Brabant is aandeelhouder – die zeer dicht naast de industrie en kennis- en onderzoeksinstellingen staat. ‘We worden gevoed door al deze partijen en kunnen op die manier mensen aan elkaar verbinden’, legt Roland Grimm uit. Vanuit zijn functie als programmamanager maintenance & services heeft hij een grote rol gespeeld in de totstandkoming van het ‘Innovatieprogramma Maintenance & Services Brabant 2017-2020’. ‘Hier worden de lijnen uitgezet om te zorgen dat kansrijke innovaties daadwerkelijk en gestructureerd worden opgepakt. Goede ideeën die kunnen bijdragen aan de concurrentiepositie van Noord-Brabant, of zelfs van Nederland, horen niet in een bureaula!’

Spin Dit specifieke innovatieprogramma richt zich op maintenance & services activiteiten met een initiële focus op hightech en aerospace MRO (maintenance, repair and operations), vooral omdat hiervoor in de provincie al een sterk ecosysteem aanwezig is. In het programma is een aantal concrete KPI’s geformuleerd en ook is uitgewerkt volgens welke aanpak deze doelen kunnen worden bereikt. Grimm: ‘Door de kansen in de markt te combineren met de sterkten van de industrie en door verbindingen te leggen met andere programma’s, clusters en thema’s, kunnen innovatietrajecten worden aangejaagd. Daarnaast zal het optimaal benutten van de mogelijkheden van fieldlabs in belangrijke mate bijdragen aan de verdere versterking van het Brabantse MRO-ecosysteem.’

Vanuit de ‘Triple Helix’-gedachte opereert de BOM als een spin in het web van overheid, onderwijs en ondernemers.

Grimm: ‘Door het verbinden en versterken van ontwikkelingen kunnen we als BOM de partijen en innovaties verder aanjagen.’

Lijnen DEZE RUBRIEK WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

Binnen het programma zijn vier lijnen uitgezet. Dit zijn overkoepelende thema’s waarbinnen verbinding wordt gezocht. Onder Smart Proces-

08 17 iMaintain

IMA08 M BOM.indd 36

19-09-17 17:14

ONTWIKKELING 37

ses vallen projecten die raakvlak hebben met bijvoorbeeld Condition Based Monitoring of Servitization. Bij New Materials is circulaire economie een belangrijk gegeven. Bij Smart Tools gaat het onder andere over nieuwe technieken zoals robotica en 3D-printen, terwijl het bij Smart Solutions draait om de mogelijkheden van big data en het ‘Internet of Things’. ‘Binnen deze programmalijnen zoeken we partijen die zich hieraan willen committeren. Men kan aanhaken bij bestaande fieldlabs of ondersteuning krijgen bij het opstarten van nieuwe. En wanneer blijkt dat industriële toepassingsmogelijkheden van bijvoorbeeld robotica ook zouden kunnen worden aangewend binnen andere sectoren, zoals healthcare of maritime, dan kunnen we hier ook een rol in spelen’, geeft Grimm aan. ‘Daarnaast hebben we zowel landelijk als internationaal een zeer groot netwerk.

Dit biedt een belangrijke basis om nieuwe ontwikkelingen ook vanuit een breder perspectief te kunnen versterken, waarbij we voor ogen houden dat de BV Nederland er uiteindelijk beter van moet worden.’

Structuur De verbindende lijnen lopen dwars door sectoren, landsgrenzen, fieldlabs, overheidsinstanties, kennis- en onderzoeksinstellingen. ‘Als ondersteunende partij behouden we een helicopterview. Daarnaast werken we binnen de BOM met een eenduidige structuur in de opbouw van de diverse programma’s, waardoor we eenvoudig sectorale kennis en ervaringen kunnen uitwisselen. Daar komt bij dat de BOM, samen met partners, veelbelovende bedrijven toegang biedt tot kapitaal, kennis, talent, markt en faciliteiten, gericht op economische en maatschappelijke vraagstukken. Op deze manier draagt de BOM bij aan een duurzame versterking van de Brabantse economie.’

Taskforce Economische Effecten Instandhouding F-35

FOTO: FRANK CRÉBAS

Op de eerste dag van dit jaar is de Taskforce Economische Effecten Instandhouding F-35 opgericht. Zij werkt vanuit het ministerie van Economische Zaken en heeft een horizon van voorlopig de komende drie jaren. De taskforce richt zich op het identificeren en faciliteren van spinoffs, cross-overs en eventuele spin-ins die voortvloeien uit het F-35 (Joint Strike Fighter) programma.

De Taskforce rapporteert aan de nationale Regiegroep Economische Effecten Instandhouding F-35 en speelt een rol in het realiseren van structurele werkgelegenheid en omzet die gerelateerd is aan de indirecte effecten van het F-35 programma. In nauwe samenwerking met de verschillende stakeholders in de landelijke regiegroep - waaronder het ministerie van EZ, de Provincie Noord-Brabant, Defensie, de verschillende Topsectoren van het ministerie van Economische Zaken, NIDV, NIFARP, NLR en WCM - draagt de Taskforce bij aan het realiseren van cross-sectorale economische effecten.

Verder richt de Taskforce zich op het ontdekken, versterken en opbouwen van cross-sectorale relaties en netwerken, het ontwikkelen en versterken van toekomstbestendige kennis en het stimuleren van nieuwe innovaties op diverse gebieden, zoals nieuwe materialen, Prognostic Health Management, big data, Motor Componenten MRO, embedded training/simulatie en duurzaamheid.

Door gebruik te maken van het instrument van Ronde Tafels in Triple Helix en cross-sectoraal verband worden breed gedragen, kansrijke projecten geïdentificeerd, geïnitieerd en verdere kansen en mogelijkheden besproken en uitgewerkt. De vooraf specifiek uitgezochte deelnemende partijen komen uit de verschillende industriesectoren, kennisinstituten en (semi)overheidsorganen en spelen een belangrijke rol bij de totstandkoming van innovaties en nieuwe ontwikkelingen die de Nederlandse economie versterken.

Inno4Life ontvangt financiering voor serialisatie in farmacie Inno4Life, machinebouwer in de life sciences-sector, ontvangt groeifinanciering van de BOM, Holland Venture, TIIN Capital en het Zeeuws InvesteringsFonds. Inno4Life gebruikt de investering onder meer voor de ontwikkeling van serialisatietoepassingen in verpakkingsmachines voor medicijnen. Het bedrijf biedt geïntegreerde maatwerkoplossingen en machines die tegemoetkomen aan de continu veranderende behoeften binnen de Life Sciences-sector, vooral in de farmaceutische en biotechindustrie. De machines en automatiseringsoplossingen van Inno4Life hebben onder meer betrekking op verpakkings-processen en track & tracing van geneesmiddelen. Inno4Life ontwikkelt en bouwt machines voor de top tien farmaceutische bedrijven wereldwijd. De organisatie biedt bedrijven uit diverse vakgebieden oplossingen als geautomatiseerde vulsystemen, beladingsystemen en past robot- en vision-technologie toe.

In 2019 dienen alle verpakkingen van geneesmiddelen op voorschrift voorzien te zijn van een unieke code.

Geneesmiddelenfabrikanten brengen deze unieke code aan op de verpakkingen. Met het scannen van deze code kunnen apothekers de echtheid van een geneesmiddel vaststellen voordat ze het aan patiënten meegeven. Inno4Life biedt expertise en oplossingen aan voor producenten van geneesmiddelen om te voldoen aan deze nieuwe wetgeving. Miriam Dragstra, directeur van BOM Capital: ‘De financiering stelt Inno4Life in staat de toenemende vraag op het gebied van serialisatie slagvaardig in te vullen. Hierdoor krijgen namaakmedicijnen geen kans meer en wordt fraude tegengegaan. Inno4Life versterkt zo de internationale life sciences-sector met nieuwe verpakkingstechnieken en patiënten zijn verzekerd van de aanschaf van authentieke medicijnen.’

DEZE RUBRIEK WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

08

iMaintain 17

IMA08 M BOM.indd 37

19-09-17 17:15

38 AGENDA

Oktober

4 oktober 2017 Het Oude Magazijn, Amersfoort www.imaintain.info/prestatie iMaintain Prestatiemanagement: Experience Wat is de rol van ervaring als de industrie en de infrasector continu in beweging zijn? Ageing assets kunnen bijvoorbeeld met sensoren en real-time monitoring een nieuw leven krijgen, maar de besturing en het onderhoud vragen dan wel om andere kennis en capaciteiten. We moeten ervaren wat vernieuwing voor ons inhoudt.

10 en 11 oktober 2017 NH Conference Centre Koningshof, Veldhoven www.metaal2017.nl Metaal 2017 De metaalindustrie kent een grote diversiteit aan technologieën, applicaties en marktgebieden in de verspanende industrie, de niet-verspanende industrie en de wereld van 3D-metaalprinten.

Metaal 2017 biedt kansen voor cross-overs tussen vertegenwoordigers uit vele domeinen.

verantwoordelijkheid daarin? In twee break-outsessies ga je samen met andere deelnemers aan de hand van een casus een ruimtemissie voltooien. Daarnaast zal keynote speaker André Kuipers vanuit eigen perspectief zijn licht laten schijnen op het thema ‘veiligheid en eigenaarschap’.

8 november 2017 Marine Etablissement Amsterdam seminars.amccentre.nl Seminar Asset Management Control Er worden drie keynotes gepresenteerd door Benno Bultink (RWS), Cecile van Oppen (Copper 8) en Richard Laurijssen, waarna er 21 parallel presentaties plaatsvinden.

8 november 2017 High Tech Campus, Eindhoven www.isnconference.com Intelligent Sensor Networks Conference Sensor networks for smart industry (industry 4.0 / industrie 4.0) and smart infrastructure are getting more and more essential.

Real time information from ‘the real world’ to support decision making and control of vital processes will be an integral part of business processes. With Industrial internet, Machine to Machine (M2M) or Internet of Things (IoT) traditional boundaries disappear. The conference will give you insights into the latest applications and research in the field.

11 oktober 2017 Burgers’ Zoo, Arnhem ssm.heliview.nl SMART service & maintenance Internet of Things, Machine learning, Predictive Service & Maintenance, 3D printing, VR en Big data zijn voorbeelden van technologieën die de wereld op dit moment transformeren. Het congres SMART service & maintenance helpt u uw service- en onderhoudsstrategie te transformeren.

11 en 12 oktober 2017 Hart van Holland, Nijkerk www.no-dig-event.nl No-Dig event 2017 Ook deze lustrumeditie staat geheel in het teken van het aanleggen, repareren, renoveren en vervangen van ondergrondse kabels en leidingen met gebruik van sleufloze technieken (NoDig), zonder te graven.No-dig is economisch aantrekkelijk, is duurzaam, levert minder hinder op en beperkt de CO2 uitstoot.

Bezoekers van het NSTT No-Dig Event zijn na hun bezoek weer volledig up-to-date van de mogelijkheden, toepassingen en de nieuwste technieken voor sleufloze aanleg.

November 2 november 2017 AkzoNobel, Arnhem www.veiligheidvoorop.nu Veiligheidsdag Veiligheid Voorop Veiligheid Voorop organiseert de vijfde Veiligheidsdag bij AkzoNobel in Arnhem. Het thema is deze keer ‘eigenaarschap’. Hoe werk je op veiligheid samen en hoe neem je je persoonlijke

9 november 2017 Philips, Drachten www.imaintain.info/wcm-regiolinqs WCM Regiolinqs/Master of Industry: Verbeteren start vandaag Maintenance manager Binnen Visser (Philips) en Henk Akkermans (World Class Maintenance) maken duidelijk dat verbeteren en innoveren niet moeilijk hoeft te zijn. Zij maken duidelijk dat het belangrijk is om de gehele keten hierbij te betrekken en om te focussen op innovatie-prioriteiten. Philips Drachten is doorlopend aan het innoverenen dat kunnen deelnemers zelf zien tijdens de rondleiding door de fabriek.

December 12-14 december 2017 Evenementenhal Hardenberg www.evenementenhal.nl/elektro Elektro Vakbeurs 2017 Nieuw tijdens Elektro Vakbeurs zijn dit jaar de inspiratiepleinen.

Op deze pleinen staan vier actuele thema’s centraal: ‘Living’, ‘Security’, ‘Industry’ en ‘Energy’. Het plein ‘Industry’ richt zich op exposanten die hun doelgroep willen informeren over de nieuwste ontwikkelingen betreft automatisering, optimalisatie, digitalisering van apparaten en productiemiddelen. In de transitie naar een volledig duurzame en schone energievoorziening speelt opslag van energie, energieopwekking en energiebesparing een steeds grotere rol. Op het ‘Energy’-plein laten exposanten hiervoor de oplossingen zien.

08 17 iMaintain

IMA08 F Agenda.indd 38

19-09-17 17:30

VAKBEURSMAAKINDUSTRIE MAAKINDUSTRIENOORD-NEDERLAND NOORD-NEDERLAND VAKBEURS

POWERD POWERD BY: BY:

Vakbeurs voor smart industry en maintenance Vakbeurs voor smart industry en maintenance Hier ziet u de nieuwste trends op gebied industrie Hier ziet u de nieuwste trends op hethet gebied vanvan industrie technologie en innovatie, engineering en installatie, 4.0,4.0, technologie en innovatie, engineering en installatie, materialen, onderdelen en gereedschappen, software, materialen, onderdelen en gereedschappen, software, assetmanagement ergiebeheer.

Main Industry is hét assetmanagement en en ergiebeheer.

Main Industry is hét platform voor de maakindustie in Noord-Nederland. platform voor de maakindustie in Noord-Nederland. EenEen inspirerende ontmoetingsplek waar kennis wordt inspirerende ontmoetingsplek waar kennis wordt uit-uitgewisseld, nieuwe contacten gelegd worden en gewisseld, nieuwe contacten gelegd worden en allealle sectorgerelateerde ontwikkelingen elkaar gedeeld sectorgerelateerde ontwikkelingen metmet elkaar gedeeld worden.

Ook kunt u deelnemen aan interessante kennisworden. Ook kunt u deelnemen aan interessante kennissessies of wokshops.

U komt toch ook? sessies of wokshops.

U komt toch ook?

Openingstijden en entree Openingstijden en entree Woensdag 8 en donderdag 9 november 2017.

Woensdag 8 en donderdag 9 november 2017.

Beide dagen open 10.00 18.00 Beide dagen open vanvan 10.00 tot tot 18.00 uur.uur.

Entree € 15,-.

Entree € 15,-.

Bestel tickets www.mainindustry.nl Bestel uwuw tickets via via www.mainindustry.nl Locatie Locatie TT Hall Assen TT Hall Assen De Haar - Assen De Haar 11 -11 Assen richting Assen - afrit A28A28 richting Assen - afrit 31A31A

WWW.MAININDUSTRY.NL WWW.MAININDUSTRY.NL Organisatie: Organisatie:

IMA8 omslag los.indd 39

Management ExpoExpo Management Stobbenhorst T: 0546 546 820 Stobbenhorst 2 2 T: 0546 - 546- 820 NN Bornerbroek E: info@expo-management.nl E: info@expo-management.nl 76277627 NN Bornerbroek

www.expo-management.nl www.expo-management.nl

19-09-17 17:24 19-09-17 17:24 20-09-17 11:05

iMaintain Nr. 08 - 2017

Na het wereldwijde succes van VDM:

Tijd voor vernieuwing Wat is de toekomst van onze verouderende industrie, die niet vervangen kan worden, maar wel moet concurreren met jonge fabrieken uit opkomende landen?

Het antwoord is Value Driven Maintenance & Asset Management, kortweg VDM XL. Wilt u weten wat VDM XL voor u kan betekenen?

Bestel het nieuwe boek van Mark Haarman en Guy Delahay.

www.mainnovation.com

IMA08 A Voorplaat.indd adv XLomslag iMaintain A4.indd4035 1 IMA8 los.indd

16-01-17 20-09-17 15:20 11:05