IMA10-2016

www.imaintain.info

10 16 DERTIENDE JAARGANG – LOSSE VERKOOPPRIJS € 17,25

Maint

Het mag

azine va n de

NL

NVDO

‘Ik houd pas op als we op ho vragen om nderd pro nieuwe cent zitt risicobere scheldeke en’ | Sch keningen eurtjes ring gev | Onderho echt teg ud Ooste en zee | Terugblik rJaarbijee nkomst

SERVITIZATION IS EEN ANTWOORD OP TOENEMENDE EISEN VAN KLANTEN

IMA10 C_Commentaar.indd 6

07-12-16 08:54

MaintenanceNEXT2017-Advertentie-210x297mm.indd 1 IMA10 C_Commentaar.indd 6

12/5/2016 11:26:58 AM 07-12-16 08:55

INHOUD 3

10 Prestatiecontract is omschakeling voor hele organisatie De Erasmus Universiteit heeft het beheer en onderhoud van haar gebouwen prestatiegericht op de markt gezet. Dienstverlener Engie wordt daarbij gezien als partner. De samenwerking gaat volgens manager maintenance & projects Cock Michels goed.

14 ‘De echte winst komt uit service’ Steeds meer bedrijven ontdekken dat het aanbieden van diensten kan leiden tot een winstgevende en stabiele inkomstenstroom.

Servitization is bovendien een antwoord op de toenemende eisen die klanten stellen aan leveranciers en producten, zo bleek tijdens Profion Maintenance Linqs.

5 COMMENTAAR 18 ZEELAND STIMULEERT CIRCULAIRE ECONOMIE 20 3D-PRINTER ZORGT VOOR REVOLUTIE IN DE MAAKINDUSTRIE 24 WHAT’S NEXT 30 ONDERHOUD ALS EXPORTPRODUCT

Maint

NL

Het magazine van de NVDO

31

Bij de grootste hagelslagfabriek van Nederland wordt continu het aantal stilstanden en storingen verminderd.

Het optimaliseren van processen is wat Michael Donders, manager techniek en engineering, het liefste doet.

In oktober ontstond een verkeerschaos rond de Merwedebrug. Uit berekeningen bleek dat de noordelijke boog tekenen van vermoeiing toonde. Na inspectie bleek de zuidelijke boog er nog erger aan toe te zijn

‘Ik houd pas op als we op honderd procent zitten’ Scheurtjes brug vragen om nieuwe risicoberekeningen Onderhoud Oosterscheldekering is gevecht tegen zee Asset management is topsport Baanwerkers werken steeds veiliger ‘Operational excellence in perspectief’ ‘Onderhoud is een belangrijk onderdeel in de keten’ De prestatie als functie van organisatie en relatie TLN: ‘Zorgen over staat verkeersbruggen’ Casus: ISO 55000; wel of niet certificeren?

34 38 44 46 48 52 54 59 60 61

10

iMaintain 16

IMA10 B_Inhoud.indd 3

06-12-16 15:51

iTANKS | ROTTERDAM | 6 FEBRUARI 2017

[Sch

rijf

u nu

in]

CONTINU VERBETEREN MET OF ZONDER EIGENAARSCHAP Het verschil tussen middelmatig en uitzonderlijk is eigenaarschap

Veel industriële bedrijven zijn hun organisaties aan het verbeteren met programma’s als TPM, Lean, Six Sigma en Operational Excellence. Reacties zijn positief, maar de ervaring leert dat om blijvend succesvol te zijn, de hele bezetting er een zeker niveau van eigenaarschap voor moet nemen, om de processen en methodieken met aandacht, toewijding en doorzettingsvermogen toe te passen.

En daar zit het dilemma. Dergelijke programma’s hebben sterk de smaak van ‘top-down’, ‘uitrollen’ en ‘opleggen’. Dat wekt over het algemeen weinig eigenaarschap op. Alleen, het niet invoeren van zo’n verbeterprogramma is ook geen optie, want het verbetertempo gaat niet vanzelf omhoog.

De Master of Industry ‘Continu verbeteren met of zonder eigenaarschap’ is voor leidinggevenden en programmamanagers uit de industrie die dat dilemma willen doorbreken.

Die verbeterprogramma’s willen uitvoeren én eigenaarschap willen ontwikkelen.

Programma 15.00 uur 15.30 uur 17.30 uur 18.00 uur

Ontvangst Start bijeenkomst Netwerkborrel Einde

Vier ervaringsdeskundigen van Nederlandse productiebedrijven verzorgen een krachtige pitch en leggen uit hoe zij leiderschap hebben ingezet bij verandertrajecten. Hierna volgt een discussie met de sprekers en het publiek.

AANMELDEN Op www.mastersofindustry.nl kunt u zich registreren voor deze bijeenkomst. Deelname kost €195 excl. BTW. De bijeenkomst is KOSTELOOS voor partners van het iMaintain platform, experts van al onze platforms en genodigden. Partners kunnen met hun VIP-code voor twee personen inschrijven voor dit event.

Bedrijfsleden van onze platforms kunnen de bijeenkomst met €100 korting bijwonen. Uw VIP-code geldt hier als kortingscode.

Initiatiefnemers:

www.mastersofindustry.nl IMA10 Advertenties.indd 4 Advertentie MoI 6 februari.indd 1

06-12-16 06-12-16 14:47 10:46

COMMENTAAR 5

iMaintain 2.0 In deze iMaintain zit de laatste editie van MaintNL uit de reeks die we afgelopen jaren voor de NVDO hebben gemaakt. Het is de 50ste MaintNL en daarmee het einde van een mooie co-creatie waarbij een uitgeverij en een vereniging elkaar goed hebben versterkt. Ik wil de NVDO en de mensen die hebben bijgedragen aan de invulling hartelijk bedanken voor hun inzet en ideeën om er een goed katern van te maken. We hebben bij aanvang afgesproken dat MaintNL nooit zomaar een verenigingsblaadje mocht worden. En ik durf te zeggen dat we daar gezamenlijk goed in zijn geslaagd. De lat voor MaintNL en voor heel iMaintain lag en ligt hoog.

De samenwerking met de NVDO gaat volgend jaar wel verder met congressen. In maart en oktober blijven de iMaintain-congressen de plaats waar het iMaintain platform en de NVDO samenwerken aan kennisdeling en zichtbaarheid van onderhoud en asset management.

En ook iMaintain gaat gewoon door! Het iMaintain platform breidt zich ook in 2017 verder uit met experts, partners, bedrijfsleden en contentpartners zoals WCM, BOM, Ki<|MPi en iTanks. Ook de komende jaren zoeken we het onderscheid met onafhankelijke en journalistieke producten over onderhoud en asset management. Zo doen we waar we goed in zijn. Als uitgeverij zijn we geen branchevereniging of branchevertegenwoordiger. We brengen wel de hele keten van onderhoud en asset management bij elkaar tijdens ronde tafels, expertmeetings en grotere congressen en proberen daar een bijdrage aan te leveren met goede verhalen, mooie contacten en relevante informatie van alle marktpartijen. Ik denk dat papier daarin nog een lange tijd als informatiedrager blijft, maar ik vertel u trots dat we toch ook een splinternieuwe website hebben. Op deze nieuwe site, die u op www.imaintain.info kunt bekijken, staan het iMaintain platform en kennisdeling centraal. En zo blijven we doorgaan. iMaintain!

Mark Oosterveer @M_Oosterveer mark@industrielinqs.nl

HOOFDREDACTIE

Mark Oosterveer 020 3122 082 mark.oosterveer@industrielinqs.nl NUMMER 10 - 2016

Wim Raaijen 020 3122 081 wim.raaijen@industrielinqs.nl

UITGAVE VAN

EINDREDACTIE

Industrielinqs pers en platform Veembroederhof 7 1019 HD Amsterdam

PARTNERS

Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud (NVDO) Postbus 138, 3990 DC Houten

Miriam Rook 020 3122 086 miriam.rook@industrielinqs.nl Liesbeth Schipper 020 31 22 083 liesbeth.schipper@industrielinqs.nl

MEDEWERKERS

Dagmar Aarts, Laura van der Linde, David van Baarle, Evi Husson, Ingrid Rompa, Inge Janse, Broer de Boer, Elias de Bruijne

LAY-OUT

BureauOMA BV, Wehl Rotterdam Ahoy Ahoy-weg 10 3084 BA Rotterdam Postbus 5106 3008 AC Rotterdam Organisator van

UITGEVER

Wim Raaijen 020 3122 081 wim.raaijen@industrielinqs.nl

COVERS

RWS|Chris Platteeuw en AtlasCopco

ADVERTENTIEVERKOOP

Bureau Van Vliet Frank Oudman 023 571 47 45 f.oudman@bureauvanvliet.com www.bureauvanvliet.com

TRAFFIC

Breg Schoen 020 3122 088

DRUKKERIJ

PreVision Graphic Solutions

ABONNEMENTEN (EXCL. BTW) Nederland/België € 96,50 Introductie NL/B 25% € 72,Overig buitenland € 120,50 Losse verkoopprijs € 17,25 Studenten € 39,50 Proefabonnement 3 mnd € 28,00

OPZEGGEN

Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen kan via www.aboland.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen.

Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement.

Adreswijzigingen kunt u doorgeven via www.aboland.nl, per post of per telefoon.

Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op.

ABONNEMENTENLAND

Postbus 20 1910 AA Uitgeest 0900-226 52 63 (€ 0,10 p.m.)

Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.

Prijswijzigingen voorbehouden.

ISSN: 2211-6826 © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk: PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

Papier omslag:

10

iMaintain 16

IMA10 C_Commentaar.indd 5

06-12-16 15:50

6 ACTUEEL

De RDM Training Plant krijgt subsidie uit het Regionaal Investeringsfonds mbo om de realistische oefenfaciliteit ook echt te gaan bouwen.

Lees verder op pagina 9

2. Onderhoudscontracten F-35 voor Nederlandse bedrijven Fokker en Aeronamic hebben met het Amerikaanse ministerie van Defensie contracten afgesloten voor het onderhoud aan belangrijke componenten van het gevechtsvliegtuig de F-35.

Lees verder op pagina 7

3. VDL Nedcar gaat de nieuwe Mini produceren VDL Nedcar in Born (Limburg) gaat een nieuw model auto produceren voor BMW Group. Het gaat om de Mini Countryman, die vooralsnog alleen bij VDL Nedcar wordt geproduceerd.

Lees verder op deze pagina

4. Spoor op Moerdijkbrug wordt geheel vervangen Het spoor op de Moerdijkbrug gaat in 2017 drie weken dicht vanwege werkzaamheden. Eerder onderhoud aan de brug blijkt niet goed te zijn uitgevoerd.

Lees verder op pagina 9

5. Renovatie Binnenhof officieel geheim Met het oog op de veiligheid is de renovatie van het Binnenhof tot officieel geheim verklaard. Gegevens over beveiliging, installaties en inrichting van het gebouwencomplex mogen niet breed bekend worden.

Lees verder op pagina 7

10 16 iMaintain

IMA10 D_Actueel.indd 6

Er komt een centraal team van specialisten onder leiding van ProRail dat besluiten neemt over de dienstregeling bij grote verstoringen op het spoor. Hiermee willen ProRail en NS de impact van een verstoring voor reizigers beperken en de opstart van het treinverkeer na een verstoring versnellen. Voortaan is er één kapitein die verantwoordelijk is voor alle beslissingen bij een verstoring op het spoor, de zogenaamde officier van dienstspoor. Hij beslist over een aangepaste dienstregeling voor alle vervoerders. De nieuwe werkwijze is noodzakelijk om de nieuwste wetenschappelijke inzichten en technieken te kunnen gebruiken in het geval van een verstoring.

Bij een verstoring gaan bij NS en ProRail de alarmbellen rinkelen. Iedereen komt meteen in actie. Toch lukte het niet altijd om snel tot een goede oplossing te komen. Nu ligt de verantwoordelijkheid voor keuzes in de te rijden NS-reizigersdienstregeling na grote storingen bij NS en ProRail samen en wordt per keer in overleg gekeken welke treinen kunnen blijven rijden of worden opgeheven. In de nieuwe situatie neemt het speciale team onder verantwoordelijkheid van ProRail het besluit hierover en kan er slagvaardiger worden gewerkt om treinverkeer te herstellen. De nieuwe werkwijze wordt deze winter stapsgewijs ingevoerd. Een aantal medewerkers van NS zal hiervoor overstappen naar ProRail. De operatie moet in het voorjaar zijn afgerond.

FOTO: PRORAIL

1. RDM Training Plant kan worden gebouwd

Prorail heeft voortaan leiding bij storingen

Brabant start Maintenance & Services Programma Brabant wil in 2020 de belangrijkste World Class Maintenance regio van Europa zijn.

Om dit te helpen realiseren, heeft de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM) het Maintenance & Services Programma opgesteld. Een belangrijke component is het betrekken en verbinden van de hightech maakindustrie en de MRO-sector in Brabant.

De provincie kent een sterke basis hiervoor. Er is een brede, internationaal georiënteerde maakindustrie die actief is in sectoren als hightech, luchtvaart en automotive. Binnen deze sectoren is life cycle optimalisatie belangrijk voor het realiseren van een efficiënter productieproces. Tegelijkertijd kan life cycle optimalisatie meerwaarde toevoegen aan de producten die deze sectoren maken. Innovatieve onderhoudsoplossingen dragen bij aan het verbeteren van de life cycle van een productieproces en/of product.

Naast de maakindustrie is er in Brabant ook een brede vertegenwoordiging van defensie- en luchtvaartactiviteiten. Dit biedt bedrijven mogelijkheden tot het ontwikkelen en verrichten van onderhouds- en servicediensten van hoog niveau.

VDL Nedcar gaat de nieuwe Mini produceren VDL Nedcar in Born (Limburg) gaat een nieuw model auto produceren voor BMW Group. Het gaat om de Mini Countryman, die vooralsnog alleen bij VDL Nedcar wordt geproduceerd. In de toekomst zal er ook een Plug-in Hybrid Electric Vehicle (PHEV) versie van dit model in Born worden gebouwd.

Na de productiestart van de Mini 3-deurs midden 2014 en de Mini Cabrio eind 2015 wordt sinds eind oktober ook de Countryman gebouwd. Dit jaar rollen er dus al Mini Countrymans van de band.

Het is in de geschiedenis van het bedrijf het 22e model dat wordt geïntroduceerd. De komst van de nieuwe auto zorgt voor extra werkgelegenheid voor zo’n 1.200 nieuwe medewerkers. VDL Nedcar zal hierdoor dit jaar al omschakelen naar een tweeploegendienst.

Momenteel werken er zo’n 4.000 medewerkers, ten opzichte van de 1.500 toen VDL Groep het bedrijf overnam eind 2012. De fabriek heeft een capaciteit voor de productie tot maximaal 200.000 auto’s per jaar, op basis van tweeploegendiensten.

FOTO: BMW GROUP

MEEST GELEZEN ONLINE

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

06-12-16 15:45

ACTUEEL 7

Onderhoudscontracten F-35 voor Nederlandse bedrijven

FOTO: DEFENSIE

Fokker en Aeronamic hebben met het Amerikaanse ministerie van Defensie contracten afgesloten voor het onderhoud aan belangrijke componenten van het gevechtsvliegtuig de F-35. De landingsgestellen van de F-35 worden onderhouden door Fokker en Aeronamic produceert en onderhoudt een module voor de hulpmotor.

De F-35 is voortgekomen uit het Joint Strike Fighter-programma (JSF). Volgens minister Kamp is de selectie van deze Nederlandse topbedrijven voor dit programma een bevestiging dat de Nederlandse vliegtuigindustrie voorop loopt in hoogwaardige productie en onderhoud. Kamp: ‘Deze en andere opdrachten voor de instandhouding van de F-35 kunnen op termijn bij meer dan 100 Nederlandse bedrijven werk bieden aan circa 4.000 à 5.000 mensen.’ De verwachting is dat het Nederlandse bedrijfsleven uiteindelijk voor ongeveer 9 miljard dollar aan productieopdrachten binnenhaalt.

Fokker is al intensief betrokken bij de productie van de F-35 en heeft veel ervaring als het gaat om het maken, herstellen en onderhouden van landingsgestellen.

Onlangs tekende Fokker een intentieovereenkomst met de VDL-groep voor het oprichten van een Centre of Excellence voor het onderhoud aan het landingsgestel van de F-35.

Ook Aeronamic uit Almelo ontving al orders. Het bedrijf maakt en onderhoudt snel roterende onderdelen van commerciële vliegtuigen. Voor de F-35 produceert het bedrijf een module voor de hulpmotor, de Auxilary Power Unit (APU). Deze module levert de spanning om de hoofdmotor te starten, de koeling van de avionicasystemen en de druk in de cockpit. Onderhoud wordt uitgevoerd op het Logistiek Centrum Woensdrecht (LCW).

Renovatie Binnenhof officieel geheim Met het oog op de veiligheid is de renovatie van het Binnenhof tot officieel geheim verklaard. Gegevens over beveiliging, installaties en inrichting van het gebouwencomplex mogen niet breed bekend worden. Er komt ook geen openbare aanbesteding voor bouwbedrijven, architecten, installateurs en andere specialisten. Bij een openbare aanbesteding zouden te veel bouwtechnische gegevens openbaar gemaakt moeten worden, wat het Binnenhof volgens minister Blok kwetsbaar zou maken. Het Rijksvastgoedbedrijf zal zelf de juiste mensen voor de klus kiezen.

Er is binnenkort wel een bijeenkomst voor bedrijven, waar het Rijksvastgoedbedrijf zal vragen hoe de renovatie het beste kan worden aangepakt en hoeveel informatie en vrijheid bedrijven moeten krijgen, die de klus op zich nemen.

Ondanks de geheimen wordt het publiek wel zoveel mogelijk op de hoogte gehouden.

Er komt een informatiecentrum over de verbouwing, en bezoekers kunnen via een loopbrug kijken hoe ver de renovatie is gevorderd.

Het is de bedoeling dat het Binnenhof in 2020 vijfenhalf jaar dichtgaat. De renovatie zal naar verwachting 475 miljoen euro kosten.

Python in Efteling bijna drie maanden dicht voor onderhoud Achtbaan Python in de Efteling is volgend jaar bijna drie maanden gesloten voor groot onderhoud. Van 10 april tot en met 30 juni kunnen bezoekers niet in de attractie. Dat staat op de onderhoudspagina van het pretpark. Een Efteling-woordvoerster laat aan Omroep Brabant weten dat er een nieuwe baan wordt aangelegd. ‘De Python is echt een icoon voor ons, dus we gaan hem niet helemaal veranderen.’

In dezelfde periode gaat ook uitkijktoren de Pagode drie maanden dicht voor groot onderhoud.

BEDRIJVENNIEUWS Contract voor Spie in Koeweit Spie Oil & Gas Services, onderdeel van de Spie Group, heeft een vijfjarig contract afgesloten met de Kuwait National Petroleum Company (KNPC) om een bijdrage te leveren aan het Clean Fuels Project (CFP). Spie verzorgt het commissioning management en support services. Het gaat om een upgrade van de twee belangrijkste raffinaderijen. Het project draagt ook bij aan het koppelen van de twee raffinaderijen in een geïntegreerd raffinagecomplex. Daarnaast streeft KNPC naar een milieuvriendelijkere productie en een verdere verbetering van de prestaties op het gebied van de operationele veiligheid, betrouwbaarheid en energiebesparing.

Overname Permasense Limited door Emerson Emerson heeft overeenstemming bereikt over de overname van het Britse Permasense Limited. Overname van deze aanbieder van niet-intrusieve corrosiebewakingstechnologie voor de olieproductie-, raffinage-, energie-, pijpleiding-, metaal- en mijnindustrie en de chemie betekent een stap voorwaarts in Emerson’s strategie om uit te breiden in markten met duidelijk groeipotentieel op langere termijn.

Koning Willem-Alexandertunnel bijna klaar Na een bouwtijd van ongeveer zes jaar wordt medio december de eerste dubbellaagse tunnel van Nederland opengesteld voor verkeer. De Koning Willem-Alexandertunnel in de A2 in Maastricht is een belangrijke schakel in het nationale en Europese wegennetwerk. Het gaat om een dubbellaagse tunnel van twee kilometer. Met deze tunnel verdwijnt het doorgaande verkeer uit de stad en zal op de A2 door de onderste tunnelbuizen rijden.

De bovenste tunnelbuizen sluiten bij Geusselt in het noorden en Europaplein in het zuiden aan op de stad.

Tachtig procent van het verkeer gaat onder de grond zodat bovengronds een woonerfklimaat ontstaat. Daarnaast is er meer ruimte gemaakt voor fietsers en voetgangers.

10

iMaintain 16

IMA10 D_Actueel.indd 7

06-12-16 15:45

STRATT+ INDUSTRIAL MANAGEMENT

Divisies:

n Industry n Safety n Technical Documentation n Aerospace Stratt+ voor technische adviezen, projecten en processen in de industrie.

Extra kennis en capaciteit met persoonlijke aandacht en kwaliteit.

MAATWERK IN INDUSTRIE! Hoofdkantoor Stationsweg 45 3331 LR Zwijndrecht

Vestiging Zeeland Amundsenweg 29 4462 GP Goes

T. 078 - 6120 320 I. www.stratt.nl E. welkom@stratt.nl

INNOVATIE CENTRUM DUURZAAM BOUWEN | ROTTERDAM | 16 FEBRUARI

[Sa ve th

ed

ate ]

WATERDRAGERS

www.watervisie.com

Halve pagina Watervisie 2017.indd 1

IMA10 Advertenties.indd 8

21-10-16 09:06

06-12-16 14:48

ACTUEEL 9

RDM Training Plant kan worden gebouwd De RDM Training Plant krijgt subsidie uit het Regionaal Investeringsfonds mbo om de realistische oefenfaciliteit ook echt te gaan bouwen. De trainingsfabriek komt op RDM Rotterdam en zal worden ingericht als innovatieve simulatieomgeving voor de industriële onderhoudstechniek, waar bedrijven en jongeren uit de opleiding elkaar kunnen ontmoeten en van elkaars kennis gebruik kunnen maken. Met de RDM Training Plant ontstaat de mogelijkheid om leerlingen al in een vroeg stadium vertrouwd te maken met de veiligheidscultuur zoals die bij hun toekomstige werkgevers gewoon is. Hiervoor worden onderwijsmodules, opdrachten en projecten ontwikkeld en wordt de RDM Training Plant aangepast naar de geldende voorschriften en instructies uit de dagelijkse praktijk, zoals een controlepost, tourniquet, logistiek terrein, etc. Voor bedrijven is de toegevoegde waarde gericht op het opleiden en trainen van toekomstig en eigen personeel. De oefenfabriek zal in 2017 in basis gereed zijn voor gebruik. Doelstelling is om dagelijks minimaal vijftig studenten uit het mbo en hbo van de faciliteit gebruik te laten maken.

Spoor op Moerdijkbrug wordt geheel vervangen Het spoor op de Moerdijkbrug gaat in 2017 drie weken dicht vanwege werkzaamheden. Eerder onderhoud aan de brug blijkt niet goed te zijn uitgevoerd. Een deel van de spoorlassen op de brug voldoet niet. Om het probleem op te lossen, wil Prorail de spoorstaven en lassen in zijn geheel vervangen.

Het spoor op de Moerdijkbrug is in 2003 vervangen. Toen is gekozen voor een innovatieve methode door de sporen in te gieten in een elastische emulsie, om zo de levensduur van de brug te verlengen. De lassen op de brug hebben in 2014/2015 gepland onderhoud gehad. Dit onderhoud blijkt niet juist te zijn uitgevoerd. Een deel van de lassen voldoet niet. Daardoor is er op korte termijn onderhoud nodig. Als er niets wordt gedaan, bestaat het risico op spoorstaafbreuken. Het onderhoud is een complexe klus, omdat de ingegoten sporen speciale lastechnieken vragen.

ProRail werkt de komende maanden ieder weekend om de ‘slechtere’ lassen aan te pakken. Dit gebeurt op momenten dat de treinen sowieso niet rijden. Naast de aanpak van de lassen wordt de staat van het spoor gemeten en zwakke plekken in kaart gebracht. Hierdoor wil Prorail de kans op acute storingen flink terugbrengen.

Nadat de werkzaamheden zijn uitgevoerd, gaan deskundigen er vanuit dat het spoor op de brug minimaal tien jaar zonder grote problemen kan functioneren. Het onderstel van de Moerdijkbrug is in 2055 aan vervanging toe. Voor de tussenliggende periode wordt de komende tijd gezocht naar innovatieve en bewezen oplossingen en technieken.

Samensmelting Profion en WCM De samenwerking van Profion en World Class Maintenance (WCM), waar al geruime tijd over wordt gesproken, is een stap dichterbij gekomen. Beide organisatie verwachten dat de voorgenomen samenwerking per 1 januari 2017 een nieuwe fase in zal gaan.

Profion en WCM willen vanaf dat moment verder gaan onder de naam World Class Maintenance. De huidige vereniging en stichting WCM blijven wel als juridische entiteiten bestaan, maar worden aan elkaar gekoppeld. De nieuwe vereniging zal zich vooral richten op kennisverspreiding en belangenbehartiging, terwijl de nieuwe stichting zich richt op het ontwikkelen van kennis via innovatieprojecten, kennis delen en kennis toepassen. Het bestuur van deze nieuwe vereniging wordt gevormd door vertegenwoordigers vanuit Profion en stichting WCM. Aansturing geschiedt vanuit Breda en Zoetermeer.

Roelf Venhuizen heeft bekend gemaakt dat, met het opheffen van Profion, zijn functie als voorzitter komt te vervallen. Lex Besselink is de voorzitter van de nieuwe Vereniging WCM. Besselink is al sinds 2008 betrokken bij WCM. Henk Akkermans blijft directeur van stichting WCM. De eerste aankondiging werd gedaan tijdens de Profion Maintenance Linqs op 17 november. Venhuizen gaf aan dat de samensmelting zorgt voor meer innovatiekracht en een sterk eenduidig geluid richting de politiek waar het onderwerp asset management inmiddels goed op de agenda staat.

BEDRIJVENNIEUWS Eindhovens VR-platform ontvangt investering VRee BV, een Eindhovense virtual reality (VR) start-up, heeft een seedinvestering ontvangen van de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM) en start-up accelerator LUMO labs. VRee is de ontwikkelaar van ‘s werelds eerste platform dat realtime full-body tracking in VR mogelijk maakt. Deze technologie opent de deur naar Active VR eSports en tal van toepassingen op het gebied van gaming, training en simulatie. VRee zal de investering gebruiken om meer programmeurs en visueel ontwerpers aan te trekken voor de verdere ontwikkeling van het platform. Daarnaast wil het bedrijf investeren in sales en marketing. Deze inspanningen zullen erop gericht zijn om content-ontwikkelaars en eventcenters te informeren over hoe ze de technologie van VRee kunnen inzetten voor een meer ‘meeslepende’ VR-ervaring.

C-label vanaf 2023 verplicht voor kantoren Vanaf 2023 is er in Nederland geen enkel kantoor meer met een energielabel slechter dan label C. Kantoren met een slechter label (D t/m G) mogen dan niet meer worden gebruikt. Eigenaren van energieslurpende kantoren moeten hun panden zuiniger maken. Dat is geen probleem, want de investering betaalt zich terug door besparing op energiekosten. De maatregel levert vanaf 2023 ruim acht petajoule energiebesparing per jaar op. De kantooreigenaren moeten hiervoor samen eenmalig 860 miljoen euro investeren in energiebesparende maatregelen.

De terugverdientijd ligt gemiddeld tussen de 3 en 6,5 jaar, maar dat is sterk afhankelijk van het gebouw en de energieprijs.

uw mailbox?

Al het nineuvoworsoninze nieuwsbrief op

iMaintain.info!

Meld u aa

10

iMaintain 16

IMA10 D_Actueel.indd 9

06-12-16 15:45

10 INTERVIEW

Prestatiecontract is omschakeling

Cock Michels, Erasmus Universiteit: â&#x20AC;&#x2DC;Technische mensen zijn snel geneigd om zich te bemoeien met de techniek, terwijl ze dat juist niet moeten doen.â&#x20AC;&#x2122;

10 16 iMaintain

IMA10 H_Hoofdinterview.indd 10

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

06-12-16 15:49

v

voor hele organisatie De Erasmus Universiteit heeft het beheer en onderhoud van haar gebouwen prestatiegericht op de markt gezet. Technisch dienstverlener Engie wordt daarbij niet gezien als opdrachtnemer, maar als partner. Hoewel iedereen toch nog weleens in zijn oude rol van opdrachtgever of -nemer schiet, gaat de samenwerking volgens manager maintenance & projects Cock Michels goed.

FOTO’S: RICHARD SINTE MAARTENSDIJK

g

INTERVIEW 11

De Erasmus Universiteit en Engie hebben een hoop 'klanten' om tevreden te houden. De campus in Rotterdam heeft drieduizend man personeel en er gaan 24.000 studenten naar hun studie. Per dag lopen er gemiddeld zo'n tienduizend mensen rond op zestien hectare met vijftien gebouwdelen.

Toen de Erasmus Universiteit het beheer en onderhoud van haar gebouwen via een Europese aanbesteding op de markt zette, was de klanttevredenheid dan ook een van de belangrijkste pijlers voor het contract. Net als het beheer en het technisch onderhoud. ‘Engie stak met kop en schouders boven de rest uit’, vertelt Cock Michels, manager maintenance & projects van de universiteit. ‘Ze waren niet de goedkoopste, maar voor ons woog het plan van aanpak op het gebied van beheer, onderhoud en klantperceptie het zwaarst. Onderdeel van het contract was een energieprestatie. Engie had zelf al vooronderzoek gedaan naar waar onze energiegrootverbruikers zaten en hoe we daar op kunnen besparen.’

Inmiddels werken de universiteit en technisch dienstverlener al twee jaar samen.

Niet als opdrachtgever en opdrachtnemer, maar als twee gelijkwaardige partijen.

Hoewel iedereen af en toe weer in z’n oude rol schiet. ‘Ik zal nog niet zeggen dat het helemaal gelukt is om ons altijd als partners te gedragen. Aan de

“

IMA10 H_Hoofdinterview.indd 11

Dagmar Aarts opdrachtgeverskant merk ik dat we ons soms toch vast blijven houden aan onze technische rol, en aan de opdrachtnemerskant merk ik dat ze veel blijven vast­houden aan wat er in de opdracht staat. Terwijl we eigenlijk een stapje meer verwachten. Daarom staan we af en toe wel weer even stil bij wat we hebben afgesproken. We zitten hier als partners in, om het leven op de campus voor de studenten en medewerkers zo prettig mogelijk te maken. Die intentie is er zeker op de werkvloer en bij de directies. We zijn op de goede weg.’

Regierol Voor de medewerkers van de universiteit betekent het dat ze een regierol krijgen in plaats van dat ze zelf met hun handen werken. En dat is een behoorlijke omschakeling. Michels: ‘Technische mensen zijn snel geneigd om zich te bemoeien met de techniek, terwijl ze dat juist niet moeten doen. Daar zie je ook meteen wat de valkuil is. Als wij zeggen dat iets op een bepaalde manier moet worden gedaan, dan gaan de medewerkers van Engie daarin mee. De switch die we aan het maken zijn, is dat wij aangeven wat er functioneel moet gebeuren en dat zij de technische oplossingen bedenken. Dan kunnen onze medewerkers zich toeleggen op verbeteringstrajecten, goede rapportages en communicatie met klanten.’

Cock Michels: ‘Pas als je een langer contract afsluit, kan je echt een partnership aangaan.’

10

iMaintain 16

06-12-16 15:49

12 INTERVIEW

Volgens Michels is het een van de grootste uitdagingen van de nieuwe manier van werken dat zijn medewerkers moeten leren om de techniek los te laten. ‘Ze moeten iets zien te vinden waarin ze kunnen groeien. Ik zie langzaamaan het besef komen dat dit contract geen bedreiging voor ze is, maar een kans om stappen te maken. Ze moesten er eerst vertrouwen in krijgen dat de medewerkers van Engie ook goede kwaliteit willen leveren en het werk ook goed kunnen doen. Ik dacht dat de betrokkenheid van medewerkers van Engie die hier vast werken, tegen zou vallen, maar ze zijn heel betrokken bij de universiteit. Als je hier rondloopt, krijg je toch een band met de campus. Op directieniveau merk ik ook dat ze dit heel graag willen laten slagen. Ze willen laten zien dat ze onze partner zijn en dat dit contract goed lukt.’

Strijd Engie mag het onderhoud doen zoals ze zelf wil. Vier keer per jaar wordt er

gekeken hoeveel klachten en storingen er zijn en jaarlijks wordt er door een externe partij onderzocht of het onderhoud goed is uitgevoerd. Dat is een graadmeter voor de universiteit. Michels: ‘We vragen eigenlijk alleen of ze iets oplossen en als ze iets niet kunnen oplossen met de installaties die er staan, moeten ze een verbetervoorstel doen. Als Engie met een verbeteridee komt, gaan wij kijken of we de investering doen. Het kan dat we geen geld steken in een gebouw omdat we het over twee jaar gaan afbreken. Daarover hebben we nog wel wat strijdpunten gehad. Zij moeten de installaties in zo'n gebouw natuurlijk nog wel blijven onderhouden, terwijl het aantal klachten en storingen waarschijnlijk zal toenemen doordat we niet in de apparatuur investeren.’

Engie vroeg zich af of zij dan nog wel verantwoordelijk kan worden gehouden voor de toename van problemen. ‘We hebben nu afgesproken dat zij een vergoeding krijgen als de hoeveelheid storingen hoger is dan wat je normaal bij zo’n

installatie zou verwachten. Zo zijn we er samen goed uitgekomen.’

Klantperceptie Maar beheer en onderhoud op de universiteit gaat niet alleen over grote installaties, het gaat ook om een toiletbril die los zit of een TL-lamp die niet werkt. Michels: ‘Daar wordt ook goed op gelet. Zo’n kapotte toiletbril wordt de volgende dag meteen gerepareerd, terwijl dat best een week zou kunnen wachten. Engie moet zich heel strak houden aan de afspraken om klanten tevreden te houden. Zij gaan er daarom ook voor zorgen dat gebruikers van de gebouwen goede instructies krijgen voor de installaties op hun kamer, waardoor klachten door verkeerde bediening en gebruik zullen afnemen.’

Met een klanttevredenheidsonderzoek wordt onderzocht of de technisch dienstverlener het goed doet op het gebied van klantperceptie. Michels: ‘Er wordt gevraagd hoe mensen zijn geholpen, of de klacht in één keer was verholpen en

10 16 iMaintain

IMA10 H_Hoofdinterview.indd 12

06-12-16 15:49

INTERVIEW 13

of ze vriendelijk zijn geholpen. Daarvoor hebben we een klantpanel opgericht. De medewerkers van de Engie hebben ook allemaal een hospitality-cursus gehad om met klanten om te gaan. Zelf hebben we uit het klanttevredenheidsonderzoek een 6,9 gekregen en we willen dat Engie volgend jaar een 7,5 heeft.’

Duurzaam beheer Ook op het gebied van duurzaamheid moet Engie aan de slag. Volgend jaar juli moet het ‘laaghangend fruit’ op het gebied van energiebesparingen in de gebouwen zijn opgepakt. ‘Daarvoor hebben we één gebouw laten onderzoeken voor beheer en onderhoud’, zegt Michels.

‘Er is gekeken of installaties voldoen aan de manier waarop ze nu worden gebruikt.

We kijken dus niet of ze doen waarvoor ze ooit zijn ontworpen. Verder is goed gekeken naar het energieverbruik van het gebouw en hoe de gebruikers het gebouw ervaren. Als de rapportage binnen is, gaan we het gebouw met 3D-tekeningen in kaart brengen en een verbeterplan opstellen. Dat rollen we dan uit over de rest van de campus.’

Daarmee kan tot en met volgend jaar juli het duurzaam beheer en onderhoud worden uitgevoerd. Denk daarbij aan het goed inregelen van installaties en kijken of apparatuur op de juiste manier functioneert. Michels: ‘Het zijn vrij simpele zaken waarin je relatief weinig investeringen hoeft te doen. De verbetermogelijkheden die ingewikkelder zijn of een grotere investering nodig hebben, pakken we later op.’

Engie heeft de Erasmus Universiteit gegarandeerd dat ze vijf procent energie gaat besparen. ‘Als ze tussen de vijf en tien procent besparen, krijgen ze een bonus.

Wordt het meer dan tien procent, dan plakken we er nog een andere verdeelsleutel aan. Op die manier hebben ze de intentie om verder te gaan dan die vijf procent energiebesparing.’

Te kort Initiatief en eigen investeringen waren dan ook waarnaar de universiteit op zoek was met het nieuwe contract. De afgelopen

“

‘We hebben wel wat strijdpunten gehad.’

jaren was al vaker geprobeerd om prestatie-achtige contracten af te sluiten, maar daarbij had de Erasmus Universiteit wel echt de rol van opdrachtgever. ‘Die contracten duurden vaak maar drie jaar en in die jaren was er vaak gesteggel over de inhoud van het contract en de exacte kosten. Partijen deden dan zelf ook weinig investeringen in ontwikkelingen, omdat de tijd gewoon te kort was. Pas als je een langer contract afsluit, kan je echt een partnership aangaan.’

Met Engie is de universiteit een contract voor vijf jaar aangegaan. Elke vijf jaar wordt gekeken of de prijs nog marktconform is. Als dat het geval is en ze aan hun KPI’s voldoen, gaan ze weer vijf jaar door. Hiervoor moet de klanttevreden-

heid goed zijn, net als het onderhoud en moet de jaarplanning worden gevolgd. In totaal kan de samenwerking vijftien jaar worden. Michels: ‘Op deze manier is het voor hen ook interessant om te investeren in medewerkers met opleidingen en trainingen.’

Oorspronkelijk was een implementatietraject van twee jaar afgesproken, maar dat gaat waarschijnlijk niet lukken. Michels: ‘Ik had het al wel voorzien, want wat we doen is heel omvangrijk en het contract is halverwege ook nog uitgebreid. Ik denk dat ze nog wel een jaar nodig hebben om het beheer en onderhoud goed geïmplementeerd te krijgen, inclusief klanttevredenheidsonderzoeken, rapportages en dergelijke.’ ■

10

iMaintain 16

IMA10 H_Hoofdinterview.indd 13

06-12-16 15:49

14 MAINTENANCE EN CONTRACTVORMEN

‘De echte winst komt uit service’ Het is niet makkelijk om er een succes van te maken, maar het loont de moeite voor fabrikanten om zich te verdiepen in servitization. Steeds meer bedrijven ontdekken dat het aanbieden van diensten kan leiden tot een winstgevende en stabiele inkomstenstroom. Servitization is bovendien een antwoord op de toenemende eisen die klanten stellen aan leveranciers en producten, zo bleek tijdens een bijeenkomst van Profion Maintenance Linqs.

Laura van der Linde

Servitization is een soort ‘reis’ van productgericht naar klantgericht denken en handelen, van reactief naar pro-actief service verlenen. Een andere definitie luidt: ‘Het aanbieden van klantgerichte combinaties van goederen, diensten, ondersteuning, selfservice en kennis, met als doel waarde toe te voegen aan het kernproduct.’ Volgens Frank Marks, partner en business consultant bij Praetimus, valt voor de (maak)industrie geld te verdienen in het voor- en het na traject van het productieproces. ‘Je maakt het verschil aan de voorzijde in de research & development fase – dit noemen we inventization – en door extra service en aansluitende diensten te leveren wat we dus servitization noemen. Dit zijn waarde-toevoegende processen.’

zich mee omdat je je product niet loslaat zodra het aan de klant is geleverd’, legt Marks uit. ‘Er wordt immers niet slechts een lichtarmatuur geleverd. Er wordt voor gezorgd dat het licht blijft branden.’

Een voorbeeld daarvan is het kantoor van architect Thomas Rau. Hij heeft Philips opdracht gegeven om licht te leveren in plaats van lampen. Hoe Philips het licht levert, maakt hem niet uit, als er maar 1860 uur 500 lux licht in zijn kantoor is.

Rau: ‘Als wij een vaste prijs betalen per lichteenheid, dan is het in hun voordeel om zo min mogelijk materiaal of energie te gebruiken.’ In dit voorbeeld is Philips de hoofdaannemer, wat betekent dat zowel de installatie van de verlichting als de energienota voor rekening van Philips komen. Philips blijft ook eigenaar van de producten.

Licht of lampen Het genereren van extra omzet is een belangrijke interne drijfveer om aan de slag te gaan met servitization. Zo geven onderhoud- en reparatiediensten, de verkoop van reserve- en slijtdelen van een apparaat, de logistiek maar ook training en advisering een bedrijf de mogelijkheid om extra waarde toe te voegen aan een product dat wordt geleverd. ‘Voorheen verkocht een bedrijf lampen. Je gaat steeds vaker zien dat een bedrijf in plaats van lampen licht gaat verkopen. Dit brengt een uitbreiding aan diensten met

Het Nieuwe Produceren Staan we aan de vooravond van een nieuwe industriële revolutie? Innovatieve circulaire processen, nieuwe technologie om nauwkeuriger, veiliger en met veel meer inzicht te produceren en andere zienswijzen op bijvoorbeeld efficiëntie, verantwoordelijkheid en duurzaamheid bieden in ieder geval voldoende voedingsbodem voor significante veranderingen. Het Nieuwe Produceren volgt ontwikkelingen en innovaties die mogelijk een verandering van tijdperk inluiden.

10 16 iMaintain

IMA10 I_Thema.indd 14

DBFMO Een contractvorm die sterk aansluit op het servitization-principe is het DBFMOcontract. Dit staat voor Design, Build, Finance, Maintain en Operate. Voor de renovatie van het pand van het ministerie van Financiën in Den Haag kozen het Rijksvastgoedbedrijf en het ministerie van Financiën voor een DBFMO-vorm. De opdracht voor de renovatie werd gegeven aan het consortium Safire. De eisen die de opdrachtgever aan zijn huisvesting stelde, werden bewust in de vorm van output-specificaties geformuleerd. Het DBFMO-contract heeft een netto contante waarde van 173 miljoen euro exclusief btw voor een periode van 25 jaar.

Vanwege deze constructie ligt de verantwoordelijkheid voor de output en de continuïteit voor 25 jaar bij de opdrachtnemer. Voor de vloer koos het consortium voor een stenen vloer van hoge kwaliteit.

Dit betekende een forse investering in de vloer zelf maar doordat de onderhoudsintensiviteit minimaal is en de vloer lang meegaat, verdient deze investering zich-

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

06-12-16 15:48

FOTO: PHILIPS

MAINTENANCE EN CONTRACTVORMEN 15

Architect Thomas Rau heeft Philips opdracht gegeven om voor zijn kantoor licht te leveren in plaats van lampen, en betaalt een vaste prijs per lichteenheid.

zelf terug. Ook het schoonmaken is betrekkelijk eenvoudig. Twee geïntegreerde diensten waarop de opdrachtnemer dus flink bespaart. Dankzij deze afspraken wordt het ministerie ontzorgd want het hoeft 25 jaar niet naar de vloer om te kijken.

Verbreding klantvraag ‘De echte winst komt tegenwoordig niet meer uit de producten, maar uit de service’, is de stellige mening van Marks.

En volgens hem kan nagenoeg ieder business-to-business-bedrijf servitization toepassen. Naast de interne drijfveer om meer omzet te genereren, is er ook een externe drijfveer: klanten stellen hogere eisen en vragen om meer waarde en een uitbreiding van diensten. Zij zijn bereid hier meer voor te betalen. Marks: ‘Als je deze extra service niet aanbiedt, moet de klant dit ergens anders vandaan halen.

Dankzij servitization wordt de klant ontzorgd. Hij kan zich blijven richten op zijn eigen primaire proces terwijl diensten als de levering van reserveonderdelen, het opleiden van personeel, upgrades et cetera de verantwoordelijkheid zijn en blijven van de leverancier.’

Het doel is dus enerzijds voldoen aan

de behoeften van de klant. Anderzijds helpt dit businessmodel de prestaties van het bedrijf te verbeteren of concurrentievoordelen te bereiken. Het is dus niet gek dat servitization al behoorlijk veel wordt toegepast. Een traditionele productfirma zoals tapijtfabrikant Interface verkoopt vloerbedekking en verbindt daar een onderhoudscontract aan.

Ook bouwbedrijven ontdekken de mogelijkheden van servitization. Zo werd bouwbedrijf Heijmans meer regisseur dan bouwer bij het project voor de realisatie van het Nationaal Militair Museum in opdracht van het ministerie van Defensie.

Ton Fleuren van Heijmans vertelt dat dit om een heel andere manier van denken en werken vroeg: ‘We zijn een bouwbedrijf. We leggen een vloer, we plaatsen een gevel en weten hoe we een dak moeten plaatsen. Vanuit een DBFMO-contract werden we nu verantwoordelijk voor de uiteindelijke kaartverkoop. Deze uitvraag maakte dat we ook gingen nadenken over de website, hoe het gebouw van energie wordt voorzien en hoe het gebouw multifunctioneel kan worden ingezet. We kregen pas betaald vanaf het moment dat de eerste bezoeker over de drempel stapte.’

What to do?

Onderzoek van onder andere Deloitte toont aan dat industriële bedrijven die met servitization bezig zijn, ongeveer 25 tot 35 procent van de omzet uit dienstverlening halen. Marks: ‘Diensten zijn in vrijwel alle landen goed voor een hoger percentage van het bruto binnenlands product dan pakweg twintig jaar geleden. De lijst van Fortune 500-bedrijven bevat meer dienstverlenende bedrijven en minder fabrikanten dan ooit tevoren.’

De meerwaarde van servitization is helder maar de what-to-do-vraag is volgens Marks niet eenvoudig te beantwoorden: ‘Het verbreden van je dienstenpakket is een lange reis. De transformatie zal behoorlijk arbeidsintensief zijn. Het verlenen van service kent een andere dynamiek. Je hele businessmodel verschuift.’ Een OEM’er (Original Equipment Manufacturer, fabrikant die producten levert aan andere fabrikanten ter integratie in hun eigen producten, red.) die zijn output wil vergroten, begint als ‘product manufacturer’ en wordt een ‘value added manufacturer’ door uitgebreide productgerelateerde services aan te bieden. Hierbij verschuift de focus van reactief naar proactief service aanbieden. Dit is slechts

10

iMaintain 16

IMA10 I_Thema.indd 15

06-12-16 15:48

2017

[Sch

rijf

u nu

THE AWAREHOUSE | SCHERPENZEEL | 20 JANUARI

in]

HET NIEUWE PRODUCEREN Veel industriĂŤle bedrijven worstelen met het woord duurzaamheid. Wellicht is het daarom gemakkelijker om concreet te zijn. Door duidelijke doelstellingen voor de langere termijn te formuleren, bijvoorbeeld op het gebied van milieu-impact en de reductie van energie-, water- en grondstoffengebruik. Of als het gaat om hergebruik.

Alleen al met heldere doelen in het vizier, wordt onze perceptie scherper. Op de korte termijn worden nieuwe kansen zichtbaar en kunnen concrete stappen worden gezet. Met een duidelijke richting en een open blik kunnen industriĂŤle bedrijven hun processen stap voor stap vernieuwen en hun voetafdruk verminderen en op den duur zelfs herstellend werken. Bedrijven die op die manier aan de slag gaan, zien dat het werkt.

Initiatiefnemer:

Programma 10.00 uur

Ontvangst en registratie

10.30 uur - Richard Northcote (Covestro): Carbon Productivity - Pitches Enlightenmentz - Bas Sanders (BiomimicryNL): Biomimicry, innovatie geinspireerd door de natuur 12.15 uur

Netwerklunch

13.15 uur - Thomas Rau (Architectenbureau RAU): Nieuwe circulaire businessmodellen voor de industrie - Pitches Enlightenmentz 14.45 uur

Pauze

15.15 uur - Maurits Groen (WakaWaka): Creatief en innovatief duurzaam ondernemerschap - Pitches Enlightenmentz 17.00 uur Netwerkborrel - Bekendmaking Enlightenmentz of the Year 2017

Partners:

www.duurzaamgeproduceerd.nl/congres IMA10 16 DGP17Advertenties.indd hele pagina advertentie.indd 1

06-12-16 24-11-16 14:48 14:34

MAINTENANCE EN CONTRACTVORMEN 17

Openheid Een goede voorbeeldcase is de samenwerking tussen Engie en Friesland Campina. Een servitization traject begint volgens Guido Frenken, managing director ventures & integrated solutions bij Engie, met een hoge mate van openheid en bereidheid tot nauwe samenwerking.

Dit begint al met de gesprekken over de in- en verkoop: ‘Het gaat om de balans tussen risico en marge. Natuurlijk wil ik geld verdienen aan een opdracht, logisch.

Ik ben bereid om heel open te zijn over hoe veel geld ik wil verdienen. En als het gaat om risico’s; zowel opdrachtnemer als opdrachtgever zijn gebaat bij minimale risico’s dus deze moeten we vermijden.’

‘Het gaat om de balans tussen risico en marge.'

Een opdracht van Friesland Campina voor de realisatie van een ijswaterinstallatie was in eerste instantie een traditionele uitvraag. Frenken: ‘Ze hadden al een bedrag in hun achterhoofd, maar dit matchte niet. We kwamen niet bij elkaar.

Toen zijn wij allerlei andere geldstromen erbij op gaan tellen; energie, certificering, onderhoud, waterverbruik, de opleiding van mensen, de duurzaamheidscomponent. Een integrale benadering waarbij we naar de horizon keken, over muurtjes en afdelingen heen. Toen kregen we het gesprek dat de basis vormde voor het

FOTO: FRIESLAND CAMPINA

de eerste stap. Om vervolgens ‘full service provider’ te worden moet hij business services zoals advies, ondersteuning en financiële services gaan aanbieden.

De focus verschuift van product naar gebruik. De eindbestemming van de reis is ‘integrated solutions provider’ met een sterke focus op de output. Hier kunnen complete productieprocessen worden overgenomen, wordt het product in sommige gevallen zelfs ondergeschikt aan de dienst en blijft de OEM’er eigenaar van het product.

Engie bouwde een ijswaterinstallatie bij Friesland Campina en wordt afgerekend per eenheid ijswater dat onder andere wordt gebruikt voor het koelen van de melk.

servitization-traject dat we daarna samen hebben opgestart.’

Het werd een output-gebaseerd traject.

Engie wordt afgerekend per eenheid ijswater dat wordt gebruikt voor het koelen van de melk en voor de proceskoeling in de fabriek. De installatie blijft eigendom van Engie en Friesland Campina betaalt deze installatie op basis van koelvermogen. De risico’s zijn benoemd, Friesland Campina en Engie waren helder over hun doel en hun belangen en er werd over en weer helderheid verstrekt over marges.

‘Richt het proces, de organisatie en controle over budgetlijnen en verwachtingen zo in dat het past bij deze belangen. Blijf daarover in openheid communiceren en zo werk je samen op basis van vertrouwen. Dat is essentieel!’

Toekomst Frenken vertelt dat hij veel toekomst ziet in het concept van servitization. Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg, is een bekende spreuk, daarom heeft Engie zichzelf en ook Friesland Campina uitgedaagd om samen – en dat is wat Frenken betreft het sleutelwoord voor servitization – dit bijzondere traject in te gaan.

‘Volgens ons is het de eerste installatie in Nederland die volgens deze constructie werkt en daar zijn wij, en iedereen die

hieraan heeft bijgedragen, bijzonder trots op.’ Engie is intern ruim een jaar bezig geweest met deze reis die niet altijd gemakkelijk was. Het concept was voor Engie, voor een dergelijke opdracht, nieuw. Het is bovendien een specialistisch gebied waarin medewerkers zich gaandeweg hebben bekwaamd, dus het was een ontdekkingsreis voor beide partijen.

‘We hebben elkaar regelmatig opgezocht.

Communicatie gebeurde face-to-face, want e-mail is killing.’ Voor externe communicatie over servitization zegt Frenken: ‘Er wordt wel veel over gesproken, maar het wordt nog weinig gedaan.’ Wat hem betreft komt daar verandering in.

Naast voordelen voor de OEM’er zelf, heeft ook de afnemer baat bij een servitization-constructie. De afnemer hoeft de diensten die aan het product gerelateerde zijn immers niet elders af te nemen. Dit scheelt tijd en wellicht ook geld. Daarnaast hoeft de afnemer geen fabriek, installatie of machine af te nemen, wat een grote investering is, maar betaalt hij voor datgene dat wordt geleverd, de output. Of dat nu licht is of koeling, de mogelijkheid om een machine of een installatie te gebruiken of de wetenschap dat er 25 jaar lang een goede vloer of vloerbedekking wordt geleverd. De investering is in ieder geval kleiner of wordt gespreid over een langere periode. ■

10

iMaintain 16

IMA10 I_Thema.indd 17

06-12-16 15:48

18 DUURZAAMHEID

Zeeland stimuleert circulaire economie Zeeland heeft stevige ambities op het gebied van duurzame ontwikkeling en een circulaire economie, en wil graag dat grote energieverbruikers, zoals de procesindustrie, aanhaken. Een van de innovatieprogramma’s van de provincie richt zich daarom volledig op de procesen onderhoudssector. Samenwerking is daarbij het sleutelwoord

Lilian van Ooijen

Klimaatverandering in combinatie met de huidige omgang met eindige grondstoffen biedt het bedrijfsleven grote kansen om geld te verdienen met circulaire businessmodellen, zo is de stellige overtuiging van de provincie Zeeland. Daarom heeft de provincie in 2013 gekozen voor duurzame ontwikkeling en het bevorderen van een circulaire economie. Deze principes hebben inmiddels een belangrijke plek gekregen in de Economische Agenda voor 2016-2020. Een van de programma’s die nu in Zeeland lopen, richt zich volledig op de proces- en onderhoudssector. De focus ligt daarbij op het ondersteunen en stimuleren van de circulaire economie en dus minder op regulering.

Samenwerking Het startsein voor het stimuleren van duurzame ontwikkeling werd drie jaar geleden gegeven met een masterclass voor bedrijven en organisaties. Zeeland kreeg daarbij steun en advies van Douwe Jan Joustra, directeur van Implement Circular Economy (ICE) en specialist op het gebied van circulaire economie. ‘In het Sloegebied/Kanaalzone kwamen vijftien bedrijven op de masterclass af, waarvan de helft onderhoudsbedrijf en de andere helft productiebedrijf. We merkten dat een grote groep bedrijven wel een basiskennis heeft van circulaire economie. Wij leren ze hoe ze dit in de praktijk kunnen bren-

DuurzaamDoor De provincie Zeeland begon in juni 2013 met de expliciete keuze om duurzame ontwikkeling en de gelden van DuurzaamDoor in te zetten voor het bevorderen van de circulaire economie. DuurzaamDoor (duurzaamdoor.nl) is een kennisprogramma voor sociale innovatie dat de ontwikkeling naar een groene, duurzame economie wil versnellen. DuurzaamDoor organiseert samenhang tussen landelijke, regionale en lokale initiatieven via netwerken en coalitievorming. Op deze en andere innovatieve manieren werken overheden, ondernemers, onderwijs, onderzoek, en (burger) organisaties met elkaar samen aan maatschappelijke vraagstukken.

10 16 iMaintain

IMA10 K_Circulariteit.indd 18

gen en hoe ze kunnen innoveren door toepassing van circulaire businessmodellen.’

Om circulair te werken in de procesindustrie en maintenancesector moet worden gekeken naar de functionaliteit en betrouwbaarheid van de systemen, de levensduur, de veiligheid en de kostenefficiency, stelt Joustra. ‘Bedrijven in de procesindustrie in Zeeland verbruiken veel energie en materialen. Zij hebben duurzamere, functionele systemen nodig met een langere levensduur. Het productiesysteem moet slimmer worden georganiseerd en met nieuwe technische hulpmiddelen, die veiliger en milieuvriendelijker zijn. Bovendien is samenwerking belangrijk bij de implementatie van een nieuwe, circulaire werkwijze. Een bedrijf moet zijn leveranciers, tussenhandelaren, afvalverwerkers en onderhoudsbedrijven betrekken bij de veranderingen, omdat het reilen en zeilen van het bedrijf hiervan afhankelijk is.’

Inspireren en enthousiasmeren Vanuit het innovatieprogramma van de provincie Zeeland ontstonden samenwerkingsverbanden. Voorbeelden daarvan zijn het Vitaal Sloegebied Kanaalzone (VS&K) en het Kennis- en Innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie (Ki<|MPi).

Samenwerkingsverband VS&K wil met bedrijven als Yara Sluiskil, Dow Benelux en Zeeland Refinery, de overheid en de onderwijssector een duurzaam havencluster creëren. Daarvoor organiseert zij masterclasses en symposia en maakt ze deel uit van andere samenwerkingsverbanden. ‘Wij inspireren en enthousiasmeren zowel de maintenancebedrijven als de procesindustrie’, vertelt Richard van Bremen. Hij werkt voor het kennisprogramma DuurzaamDoor van de provincie Zeeland, is kennisexpert circulaire economie en het aanspreekpunt vanuit VS&K. ‘Het daadwerkelijk uitvoeren van de vernieuwingen en opgedane kennis ligt in handen van de bedrijven zelf.’

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

06-12-16 15:47

FOTO: PROVINCIE ZEELAND

DUURZAAMHEID 19

De Sloehaven in Zeeland.

Een voorbeeld waar Van Bremen trots op is, is het symposium Duurzame Havens 2030. ‘Zeeuwse havengebonden bedrijven, Zeeland Seaports en de Zeeuwse Milieufederatie hebben de afgelopen vijf jaar hun duurzaamheidsambities voor de toekomst bepaald op het gebied van fijnstof, CO2, infrastructuur, werkgelegenheid en circulaire economie. Alle havengebonden bedrijven in de regio committeren zich hieraan door hun handtekening te zetten. De komende jaren werken zij aan duurzame vernieuwing en rapporteren ze over hun voortgang en geleerde lessen.’

Robottechnologie Binnen het Ki<|MPi werken onder andere AkzoNobel en Zeeland Seaports, maar ook onderhouds- en inspectiebedrijven als Boskalis en TPU Services en kennisinstellingen als de University of Applied Sciences en Capture 3D samen. Het Kennis- en Innovatiecentrum richt zich op verbeteringen die ten goede komen aan het milieu en aan de efficiëntie van de bedrijven.

‘Een voorbeeld van circulair werken is robottechnologie, waarmee we onderhoud digitaliseren’, vertelt Pieter Raes, als operationeel manager betrokken bij het kenniscentrum. ‘Robots lijken misschien niet circulair of duurzaam, maar wel als je circulaire economie breder trekt dan het onderwerp duurzaamheid. We innoveren

bijvoorbeeld met geautomatiseerde machines die materialen in de procesindustrie schoon spuiten. Deze machines gaan erg lang mee, het resultaat is beter dan wanneer mensen dit werk verrichten en bovendien is het een stuk veiliger.’

Joustra: ‘Samenwerking is belangrijk bij de implementatie van een nieuwe, circulaire werkwijze.’

Hij geeft een voorbeeld: ‘De stalen palen die Dow Chemical in Terneuzen in zee heeft staan, rotten weg door het zoute zeewater. Ze werden aanvankelijk steeds schoongemaakt door duikers, maar dat is gevaarlijk werk en ze konden er lastig bij komen. Samen met Boskalis en een paar mkb-bedrijven hebben we een clean robot ontwikkeld die dit werk nu voortaan doet.

Dit heeft ervoor gezorgd – mede dankzij een coating op de eb- en vloedlijn – dat de palen nog maar eens in de 25 jaar hoeven te worden vervangen in plaats van elke tien jaar.’

Chemical Lease

het project Chemical Lease waarbij niet langer ontvetters worden verkocht, maar het ontvetten zelf als service. De chemicaliën voor het ontvetten worden teruggenomen, en het vet wordt gescheiden en weer opnieuw ingezet. Zo wordt het ontvetten een dienstverlening.’

Joustra hoopt verder dat alle bedrijven in 2018 alleen nog maar industriële ledverlichting gebruiken. Raes vult hem aan: ‘Elke nacht branden onnodig veel lampen in bedrijven. Vanuit circulair denken zijn ledlampen aantrekkelijker dan alternatieven omdat ze een veel langere levensduur hebben. Met ledverlichting kan enorm worden bespaard en zeker als de lampen automatisch aan- en uitgaan via bewegingssensoren.’

Daarnaast wil Joustra de komende drie jaar ook biobased corrosie-behandelingen bij bedrijven onder de aandacht brengen.

‘Verder hoop ik dat samenwerkingen zoals Ki<|Mpi en VS&K echte verandering zullen opleveren en meer bedrijven in Zeeland circulaire processen zullen omarmen, zeker in de maintenancesector.

We willen in onze samenleving tenslotte allemaal hetzelfde: houdbare materialen, minder afval en minder energieverbruik.

Gemeenschappelijke doelen die we samen moeten waarmaken.’ ■

Op technisch vlak is er al veel bereikt, beaamt Joustra. ‘Denk daarbij ook aan

10

iMaintain 16

IMA10 K_Circulariteit.indd 19

06-12-16 15:47

20 INNOVATIE

3D-printer zorgt voor revolutie in de maakindustrie Als kleine kinderen in een snoepwinkel voelen ze zich bij Kaak Group in Terborg nu ze eigenaar zijn van de eerste industriële 3D-metaalprinter voor serieproductie ter wereld. De fabrikant van industriële productielijnen voor met name brood en pizza is nog volop aan het testen welke mogelijkheden de nieuwe machine biedt. Eén ding weet algemeen directeur Lodewijk van der Borg zeker: ‘3D-metaalprinten gaat voor een revolutie zorgen in de maakindustrie.’

Dagmar Aarts

De Kaak Group is gespecialiseerd in geïntegreerde en geautomatiseerde productielijnen en maakt onder meer koeltorens, vrieshuizen, mixers, machines voor het afmeten en portioneren van deeg en rijskasten.

In een aparte, geconditioneerde ruimte staat de nieuwe 3D-printer, de MetalFab1, gemaakt door het Eindhovense bedrijf Additive Industries. Een grote machine waar door een venster en via een aan de machine gekoppeld beeldscherm het printproces kan worden gevolgd.

De industriële 3D-printer kan onderdelen printen voor de broodbaklijnen in roestvast- en gereedschapsstaal. Dat gebeurt door een laagje metaalpoeder te verhitten met een laser, waardoor het volgens een bepaald procedé aan elkaar smelt.

Is een laag klaar, dan schuift het apparaat er vers metaalpoeder overheen en wordt de volgende laag aan het ontwerp gesmolten.

Sterker ‘Het is echt revolutionair’, zegt Lodewijk van der Borg, algemeen directeur van Kaak Group. ‘Al zolang de industrie produceert, pakken we een blok materiaal

en halen daar stukken vanaf om er een product van te maken. Op die manier produceren we meer afval dan producten.

Met de 3D-printer produceer je een product en geen afval. Dat gaat een enorme invloed hebben op duurzaamheid. Ook reinigt het apparaat zichzelf en is het een volledig gesloten systeem, er komt tijdens het printproces geen fijnstof vrij.’

En printen biedt nog meer voordelen volgens Van der Borg. Zo kan de MetalFab1 meerdere printopdrachten tegelijk uitvoeren en honderd uur aan één stuk printen.

En kunnen er vormen worden gemaakt die met frezen, persen of gieten niet te produceren zijn. Organische vormen zijn mogelijk, denk bijvoorbeeld aan een kleine warmtewisselaar met piepkleine bochtige buisjes. Helemaal uit één stuk gemaakt.

Van der Borg: ‘Nog een groot voordeel is dat geprint metaal dertig procent sterker is dan conventioneel geproduceerd metaal. Dus met minder grondstoffen en energie kan dezelfde kwaliteit in huis worden gehaald.’ Het is duurzamer en maakt onderdelen ook lichter, wat weer interessant is voor bijvoorbeeld de ruimteen luchtvaart. Daarnaast kunnen sommige onderdelen een stuk sneller worden gemaakt. ‘Soms hebben we een levertijd van vijftien weken, omdat er moet worden gelast door speciale lassers. We willen terug naar een levertijd van een week en ik denk dat dat kan met deze nieuwe techniek.’

Impact Het laatste grote pluspunt van printen is voor Van der Borg dat producten in de buurt van klanten kunnen worden geproduceerd. ‘In de toekomst hebben we op meerdere plekken in de wereld een 3D-metaalprinter staan. Hebben ze in een van onze fabrieken in Italië, Duitsland of Frankrijk een onderdeel nodig, dan sturen we het ontwerp via de computer naar ze toe en kunnen ze het zelf printen. We heb-

10 16 iMaintain

IMA10 J_3dPrinter.indd 20

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

06-12-16 15:47

FOTO’S: KAAK GROUP

INNOVATIE 21

Een 3D-geprinte metalen lagersteun.

ben ook geen warehouses meer nodig om onze spare parts in op te slaan, want die kunnen we gewoon printen als ze nodig zijn. Het vervoer van producten wordt daardoor beperkt.’

Van der Borg denkt dat er in de toekomst een heel andere manier van produceren ontstaat doordat 3D-printen nu mogelijk is.

‘Straks staan over de hele wereld printers, denk aan een Copyshop-principe. Auto’s zullen op een andere manier worden gemaakt. Nu hebben autofabrikanten een fabriek met een hele rij robots en aan het

eind daarvan komt er een chassis uit. Daar worden vervolgens alle componenten aan gehangen en dan heb je een complete auto. Met een 3D-printer zou je een chassis overal kunnen maken als je het design hebt en de juiste componenten. Dit gaat de hele maakindustrie veranderen.’

Maar dat is voor later, op dit moment zijn ze bij Kaak Group ‘als kleine kinderen in een snoepwinkel’. ‘We zijn de MetalFab1 uitgebreid aan het testen’, zegt Van der Borg. ‘Het is met name een interessante manier om spare parts te produceren voor

onze productielijnen. Nu hebben we al grijparmen voor onze snijrobot geprint, spare parts en gimmicks, zoals een manchetknoop.’

Het bedrijf gebruikt de 3D-printer niet alleen voor eigen productie. Om de investering van 1,8 miljoen euro terug te kunnen verdienen, verhuren ze de helft van de printtijd aan andere industriële bedrijven uit Oost-Nederland. ‘We dachten dat het wel even zou duren om onze eigen printtijd vol te krijgen, maar dat gaat eigenlijk best wel snel.’

Serieproductie

Het Nieuwe Produceren Staan we aan de vooravond van een nieuwe industriële revolutie? Innovatieve circulaire processen, nieuwe technologie om nauwkeuriger, veiliger en met veel meer inzicht te produceren en andere zienswijzen op bijvoorbeeld efficiëntie, verantwoordelijkheid en duurzaamheid bieden in ieder geval voldoende voedingsbodem voor significante veranderingen. Het Nieuwe Produceren volgt ontwikkelingen en innovaties die mogelijk een verandering van tijdperk inluiden.

Doordat het de eerste industriële printer van Additive Industries is die in Nederland staat, is er heel veel aandacht voor.

Kaak Group kan als pionier worden gezien omdat de printer naar een normale productieomgeving is gehaald. ‘Voor ons is dit het begin’, zegt Daan Kersten, CEO van Additive Industries. ‘We hebben deze machine in relatief korte tijd ontwikkeld.

We hebben er met name voor gezorgd dat de machine continu kan printen, waardoor we de productiviteit van de proces-

10

iMaintain 16

IMA10 J_3dPrinter.indd 21

06-12-16 15:47

(ADVERTORIAL)

NVDO ONDERHOUDSKOMPAS 2016

De Nederlandse onderhoudssector ontwikkelt zich continu, waardoor de prioriteiten binnen de sector voortdurend veranderen. Dit is merkbaar in zowel het gehele onderhoudslandschap als de eigen onderhoudsorganisatie. Om een duidelijk beeld te geven van deze invloeden, brengt de Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud (NVDO) jaarlijks de trends voor de Nederlandse onderhoudssector in kaart.

De grootste verrassing in de Top Tien Trends is de positie die ‘Schaarste aan technisch geschoold personeel’ inneemt. Mogelijk heeft dit te maken met het feit dat er steeds meer hbo- en wo-studenten kiezen voor een technische studie, maar dat er op lagere niveaus onvoldoende instroom is. Ondanks de enorme vraag naar technisch personeel, de baanzekerheid en de financiële steun vanuit het kabinet om techniekonderwijs te stimuleren, is de ontwikkelingsgang van starters mager. Het tekort aan technisch geschoold personeel loopt op en vormt ook zeker een probleem in de onderhoudssector. Daarom zoeken bedrijven naar oplossinWaar in de vorige trendanalyse ‘Operational Excellence’ nog gen, zoals het zelf opleiden van studenten die een vmbo-diploma op nummer één stond van de Top 10 Trends, zien we nu dat hebben gehaald. Technisch zeer gespecialiseerde bedrijven heb‘Aanscherping van regelgeving en noodzaak tot compliance’ de ben het nog moeilijker en wijken uit naar het buitenland. grootste aandacht van onze maintenancesector heeft. Zowel wetgeving uit eigen land als normen en richtlijnen opgesteld door de Het NVDO Onderhoudskompas is te bestellen bij Europese Unie zorgen voor een constante druk op bedrijven. Met secretariaat@nvdo.nl. Kosten per stuk € 17,50. Bij afname van name de EU heeft de afgelopen jaren veel wetgeving ingesteld minimaal 10 stuks € 15,- per stuk. waar bedrijven aan moeten voldoen. Ook vanuit klimaatdoelstellingen worden strenge eisen opgelegd.

Nederlandse Vereniging van Doelmatig Onderhoud Postbus 138 We zien ook dat veel bedrijven een verouderde asset base heb- 3990 DC Houten ben. Dit kan nieuwe problemen op het gebied van compliance 030 634 60 40 tot gevolg hebben. www.nvdo.nl Ook de juridisering van de maatschappij leeft in de onderhoudssector. Dit maakt de noodzaak tot compliance sterker.

De overheid focust met name ook op de procesindustrie om te zorgen dat veiligheids- en klimaatregels worden gehandhaafd.

De wet- en regelgeving zorgt voor minder vrijheid in het gebruik van de assets, maar waarborgen daarmee ook de veiligheid van werknemers en burgers.

IMA10 22 161130Advertenties.indd iLinqs advertorial NVDO.indd 18

06-12-16 02-12-16 14:48 10:39

INNOVATIE 23

sen hebben kunnen opschroeven. Hij heeft tot wel tien keer de productiviteit van de gemiddelde machine die tot nu toe het meest werd verkocht.’

Additive Industries is pas in 2012 gestart en in 2013 begonnen met het ontwikkelen van de printer. Kaak is een van de vier bèta-klanten. Zij hebben de eerste vier machines, helpen met het volledig testen ervan en zorgen dat alles wat nog te verbeteren valt, naar boven komt. Zodat als het Eindhovense bedrijf de machine in serie gaat produceren een aantal verbeteringen kunnen worden doorgevoerd en hij precies doet wat hij moet doen. ‘Gelukkig doet de MetalFab1 wat hij moet doen, er zijn wel een paar verbeterpunten, maar dat zijn details.’

Ook Kersten denkt dat de 3D-printer voor een revolutie kan zorgen, maar is wat voorzichtiger met zijn woorden. ‘Het heeft wel de potentie voor een revolutie. Je kunt meteen vanuit een 3D-tekening een product maken en dat is heel anders dan de traditionele technologieën. Aan de andere kant is het wat ons betreft gewoon een productietechnologie die een prachtige aanvulling vormt op het bestaande traditionele productiepalet. Ik geloof niet dat 3D-printen alle andere productietechnolo-

gieën overbodig maakt. Je zult je bij ieder product, ook bij ieder spare part, moeten afvragen wat je ermee wint en wat de businesscase erachter is. Het is geen wondermiddel voor alles.’

Van der Borg: ‘Door 3D-printen ontstaat een heel nieuwe manier van produceren.’

Een belangrijke reden om te printen, is volgens Kersten dat je vormen wilt maken die met andere technologieën niet te creëren zijn. Ook snelheid speelt een rol.

‘Ik had gisteren een klant over de vloer die zei dat hij binnen tien dagen een onderdeel kon hebben door het te printen, terwijl het acht maanden duurde als hij het moest laten gieten. Dan zie je wat een groot voordeel 3D-printen kan zijn.

Ik weet ook dat Shell een 3D-printer heeft staan voor het geval er in een raffinaderij een belangrijk onderdeel stuk gaat. Als ze maar één onderdeel per jaar printen dan hebben ze de machine al terugverdiend, gewoon omdat stilstand van de raffinaderij zo ongelooflijk duur is.’

Groei De verwachting van beide heren is dat 3D-printen straks gewoon is bij bedrijven waar nu draai- en freesmachines staan.

Kersten: ‘General Electric heeft laatst twee beursgenoteerde concurrenten van ons gekocht. Dat zegt wel iets over hoe GE aankijkt tegen deze technologie. De groei van de markt is nu afhankelijk van hoe snel de bouwers 3D-printers kunnen opleveren.’

Voor Additive Industries is de grootste bottleneck daarbij de groei van hun bedrijf.

Ze zijn nu met veertig medewerkers en op zoek naar tien nieuwe collega’s.

‘Onze groei wordt nu beperkt door het tempo dat we hebben in het aannemen van goede mensen. Die zijn lastig te vinden doordat dit een nieuwe techniek is, er sowieso een tekort is aan technische mensen en we als bedrijf heel hoge eisen stellen.’ Wachten totdat al die nieuwe medewerkers zijn gevonden om verder te gaan, is er niet bij. Het bedrijf is al met een aantal partijen in gesprek voor de aankoop van hun machines. ‘Gelukkig is onze bètamachine al dusdanig dat we er vertrouwen in hebben dat we nog dit jaar de eerste serieproductiemachine leveren aan een Duitse autobouwer.’ ■

10

iMaintain 16

IMA10 J_3dPrinter.indd 23

06-12-16 15:48

24 WHAT’S NEXT

In het Innovation Dock van RDM Rotterdam is eind november een fieldlab met 3D-metaalprinters geopend dat zich richt op de havengerelateerde industrie. RAMLAB (Rotterdam Additive Manufacturing LAB) gebruikt 3D-metaalprinters (ook wel additive manufacturing genoemd) voor het ontwikkelen van kennis op het gebied van metaal printen, 3D ontwerpen en certificering.

Fieldlab voor 3D-metaalprinten geopend Het doel van Ramlab is om door research en development projecten, samen met partners vanuit verschillende expertise, de WAAM (Wire Arc Additive Manufacturing)-technologie commercieel inzetbaar te maken. Zo werkt Ramlab samen met partners toe naar een toekomst waarin onderdelen ‘on demand’ geprint kunnen worden.

Op 11 februari lanceerde het Havenbedrijf Rotterdam dit initiatief. Het past in het streven van het Havenbedrijf om door innovatie nieuwe havenactiviteiten te ontwikkelen en bij de doelstellingen van regionale ontwikkelingsmaatschappij InnovationQuarter om de economie van Zuid-Holland via concrete

projecten klaar te stomen voor de ‘next economy’.

Inmiddels staan er twee WAAM-systemen in het Innovation Dock.

Eén opstelling van vier bij drie meter heeft een manipulator die bijvoorbeeld scheepsschroeven kan printen. De andere robot kan over een rails van zes meter schuiven om bijvoorbeeld hijshaken te lassen. Met dit systeem kunnen objecten worden gemaakt met een omvang die groter is dan een kubieke meter.

Ramlab is geïnitieerd door het Havenbedrijf Rotterdam, InnovationQuarter en RDM Makerspace. Het lab kent inmiddels acht partners: Valk Welding, Autodesk, IBM, Air Liquide, Lincoln Electric, TU Twente M2I, Lemtech en Lloyds Register. Ook zijn er acht leden: Huisman Equipment, Heerema Fabrication, Royal IHC, Koninklijke Marine, Royal Roos, Promarin, Bolier en MX3D.

10 16 iMaintain

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

FOTO: PORT OF ROTTERDAM

Next economy

IMA10 G_WhatsNext.indd 24

06-12-16 15:50

WHAT’S NEXT 25

BlueChem gaat beloftevolle startups en kansrijke innovatieprojecten in duurzame chemie op weg helpen naar groei en succes. BlueChem is een nieuwe incubator voor duurzame chemie die tegen 2020 de deuren moet openen op het bedrijventerrein Blue Gate Antwerp. Het initiatief wil zo de toekomst van de economisch belangrijke chemiesector in Vlaanderen garanderen en versterken. Het initiatief is een unieke publiek-private samenwerking, waarbij de privésector de helft van de investering voor haar rekening neemt.

Vlaams minister van Economie en Innovatie Philippe Muyters maakte bekend dat hij 3,4 miljoen euro Europese middelen toekent aan BlueChem. Stad Antwerpen legt 4 miljoen euro op tafel. essenscia, de federatie van de chemie en life sciences, neemt als hoofdaandeelhouder het voortouw in de exploitatie van BlueChem, samen met stad Antwerpen, POM Antwerpen en VITO. Antwerpen is een van de grootste chemieclusters in de wereld. Toch blijkt het niet eenvoudig om deze kennis en expertise te valoriseren in de oprichting van nieuwe innovatieve bedrijven. Zo hebben

FOTO: DEWERELDMORGEN.BE

BLUECHEM STIMULEERT BAANBREKENDE INNOVATIES IN DUURZAME CHEMIE

starters en innovatieprojecten een locatie nodig waar ze in combinatie met de aangepaste infrastructuur dienstverlening op maat kunnen krijgen. BlueChem biedt de juiste accommodatie op de juiste plaats.

De incubator wordt 3.375 vierkante meter groot en zal een mix bieden van flexplekken, individuele kantoren en labo’s waar zowel startende bedrijven,

kmo’s, grote ondernemingen, onderzoekscentra en onderwijsinstellingen terecht kunnen. Ook de nieuwe Speerpuntcluster voor Chemie en Kunststoffen zal er onderdak vinden om kansrijke innovatieprojecten te detecteren en te begeleiden.

Het gebouw zal 8,68 miljoen euro kosten en komt op de terreinen van Blue Gate Antwerp.

TECHNIEK PRINTEN ZONDER INKT DOORONTWIKKELD

FOTO: INKLESS

Inkless, een spin-off van de TU Delft, heeft het zwart/wit printen zonder inkt onder de knie, zonder dat de prints aan kwaliteit inboeten. Bij deze methode wordt het papier gecarbo-

niseerd. Cartridges en toners zijn niet meer nodig en dit levert een enorme milieuwinst op.

Bij eerdere testfases werd bij het carboniseren al snel door het papier heen gebrand. Ook is de print in dat geval niet permanent en onvoldoende zwart. Inkless heeft nu een veel betere controle over het carbonisatieproces waardoor minder diep geprint hoeft te worden. Met deze inktloze printtechnologie haalt Inkless de kwaliteitsstandaarden van conventionele printtechnieken qua resolutie en printsnelheid. Prints zijn voldoende zwart en permanent. De technologie is vastgelegd in diverse patenten.

Het printen van tekst, beeld en graphics kan op papier, labels en oppervlakken van verpakkingen. Cartridges, toners of speciale coatings op het papier zijn niet meer nodig, wat een enorme milieuwinst oplevert. Bovendien betekent printen zonder cartridges of toners vanzelfsprekend dat er geen terugkeCartridges, toners of speciale coatings op het papier zijn niet meer nodig, wat een enorme rende kosten meer zijn nadat de printer is milieuwinst oplevert. aangeschaft. Dit levert een significant kostenvoordeel op.

10

iMaintain 16

IMA10 G_WhatsNext.indd 25

06-12-16 15:50

26 WHAT’S NEXT

THIALF DEELT ENERGIE MET SCHAATSFANS

SPECIALE CAMERA MOET SCHADE AAN BOVENLEIDINGEN VOORKOMEN Infrastructuurbeheerder Infrabel test op de Brusselse Noord-Zuidverbinding, het drukste spoorknooppunt van het Belgische spoorwegnet, een speciale camera om schade aan zijn bovenleidingen in een vroeg stadium te kunnen opsporen en vermijden. De camera inspecteert de stroomafnemer die op het dak van een trein staat. Via deze afnemer krijgt de trein elektriciteit om te rijden. Wanneer de trein voorbij de camera rijdt, maakt het systeem automatisch een gedetailleerde foto van dat deel van de afnemer dat tegen de bovenleiding komt.

Hiervoor gebruikt Infrabel een radar- en lasertechnologie die je nog het beste kan vergelijken met de flitscamera’s van de politie. Het systeem zal automatisch met

beeldherkenningssoftware controleren of er schade is aan de stroomafnemer. Zo ja, dan wordt er automatisch een melding gestuurd naar de specialisten van Infrabel. Die controleren de foto dan nog eens en kunnen de juiste maatregelen nemen. De uiteindelijke bedoeling is om de trein met de beschadigde afnemer zo snel mogelijk binnen te roepen voor een herstelling. Liefst nog voordat die schade aan de bovenleiding kan veroorzaken.

Het camerasysteem wordt nu ontwikkeld en 1 jaar getest op de Brusselse NoordZuidverbinding. Indien de testen mooie resultaten geven, zal Infrabel nog 5 extra camera’s plaatsen bij dit drukke spoorknooppunt. Voor het totale project investeert Infrabel 1,6 miljoen euro.

SCHOONMAAKROBOT ALLEEN AAN DE SLAG MET VLOEREN Een schoonmaakrobot van Cleanfix kan helemaal zelfstandig werken. De robot levert tijdwinst op waarmee een hoger schoonmaakresultaat wordt bereikt. Het is volgens Cleanfix de eerste robot in Europa die het pilotstadium is ontgroeid en in de praktijk aan het werk is. Bijvoorbeeld in het INIT in Amsterdam.

Het INIT is een combinatiegebouw. De helft wordt gebruikt door Het Parool. In de rest zitten vooral creatieve bedrijven.

In zo’n pand past een nieuwe, creatieve manier van vloeronderhoud: het specialisme van de RA660 NAVi, zoals de robot heet. Directeur Cleanfix Benelux Roland de Korte: ‘Onze robot is de eerste die volledig zelfstandig werkt, uitgezonderd het vullen/legen van de tanks en het laden van de accu’s. Wij werken eraan om ook dat te automatiseren.’ Ondanks dat de robot nu al maanden kilometers maakt, wordt hij volgens De Korte verder

10 16 iMaintain

IMA10 G_WhatsNext.indd 26

ontwikkeld. ‘In hightech zijn er altijd productaanpassingen omdat inzichten veranderen en technieken verbeteren.’ Vloeren reinigen is vaak dagelijks nodig, maar ook tijdrovend, zwaar en saai. De robot neemt schoonmakers werk uit handen en zij hoeven daar nu niet eens meer per se bij aanwezig te zijn. Zij krijgen letterlijk de handen vrij voor andere taken en zo is een grote kwaliteitsslag mogelijk.

Het vernieuwde ijsstadion Thialf dat in november open ging, is niet alleen het meest moderne, maar ook het meest duurzame ijsstadion van Europa. Op het dak zijn 5.000 zonnepanelen geplaatst zodat het stadion straks zoveel mogelijk in z’n eigen energiebehoefte kan voorzien. Thialf gaat alle teveel opgewekte zonneenergie rechtstreeks delen met Nederlandse schaatsfans die zich hiervoor aanmelden, in totaal zo’n 1.250 huishoudens. Vooral in de maanden april tot en met september zullen de panelen met een vermogen van 1,3 megawatt meer energie produceren dan het stadion zelf nodig heeft.

KITEPOWER WINT COMPETITIE VAN DEFENSIE Kitepower heeft de Defensie Innovatie Competitie (DIC) gewonnen. Kitepower wekt windenergie op met behulp van grote vliegers. Dit bespaart veel op materiaal en brandstof. De Defensie Innovatie Competitie is een jaarlijks terugkerend, door het Ministerie van Defensie georganiseerde wedstrijd. In deze wedstrijd worden het mkb en startups uitgedaagd om met innovatieve ideeën te komen, voor uitdagingen die de krijgsmacht tegen komt tijdens hun dagelijks werkzaamheden. De jury heeft Kitepower tot winnaar verkozen omdat hun idee snel en eenvoudig toepasbaar is in een operationele omgeving, relatief een korte doorontwikkeling hoeft te maken en omdat het milieuvriendelijk is.

De krijgsmacht is een grootgebruiker van energie en is voor het grootste deel afhankelijk van fossiele brandstoffen.

Deze afhankelijkheid brengt allerlei risico’s en beperkingen met zich mee.

Om in de toekomst de energieafhankelijkheid terug te dringen, heeft Defensie de Operationale Energie Strategie (OES) ontwikkeld. Hierin staat beschreven wat Defensie wil bereiken, maar niet ‘hoe’ dit te bereiken is. De DIC is een van de middelen waarmee er antwoord gegeven kan worden op dit vraagstuk. Door het winnen heeft Kitepower 200.000 euro gekregen om hun plan te verwezenlijken.

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

06-12-16 15:50

WHAT’S NEXT 27

Op de campus van de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) kan iedereen sinds kort over een voetgangersbrug lopen die volledig van biocomposiet is gemaakt. Deze veertien meter lange ‘biobrug’ is gemaakt op basis van hennep- en vlasvezels. Met deze brug willen de initiatiefnemers de potentie aantonen van biocomposiet als een duurzaam alternatief voor bestaande milieubelastende constructiematerialen.

Studenten van onder andere TU/e, TU Delft en van ROC’s uit de regio Eindhoven hebben de brug gebouwd. Vezels van hennep en vlas vormen de basis voor het brugmateriaal. Om het biocomposiet te ontwikkelen werden de vezels om een kern van biologisch PLA-schuim (polymelkzuur) geplakt. Vervolgens is met behulp van een vacuüm een biohars in de vezelpakketten gezogen, wat na uitharden de zeer sterke brugligger opleverde.

Een belastingproef voor de gemeente Eindhoven is succesvol verlopen. De bedoeling is dat de ‘biobrug’ een jaar blijft liggen. Achtentwintig sensoren in de brug zullen de doorbuiging gaan meten. ‘Er zijn wel eerder bouwprojecten geweest met biomaterialen, maar nooit eerder ging het om een dragende constructie volledig van biomaterialen’,

FOTO: AVANS HOGESCHOOL

BRUG VAN BIOCOMPOSIET OP CAMPUS TU EINDHOVEN

Een artist impression van de biobrug op de campus van de Technische Universiteit Eindhoven. Deze veertien meter lange ‘biobrug’ is gemaakt op basis van hennep- en vlasvezels.

aldus TU/e-onderzoeker en projectleider Rijk Blok. ‘Met dit experiment hopen we veel te leren over het gedrag van het biocomposiet over langere termijn. Met het gebruik van biocomposiet in constructies verminderen we onze afhankelijkheid van

eindige fossiele grondstoffen en komen we een stap dichterbij de circulaire economie waarbij producten en grondstoffen hergebruikt worden. Op termijn verwacht ik dat we zulke materialen ook steeds meer in gebouwen gaan zien.’

ROGGEVLEUGEL ALS INSPIRATIE VOOR MACHINEBOUW

Bij het ontwerpen van producten en machines wordt steeds vaker de natuur als inspiratiebron gebruikt.

Bij het ontwerpen van producten en machines wordt steeds vaker de natuur als inspiratiebron gebruikt. Biomimicry heet dat met een mooi woord. Zo wordt bij het ontwerpen van vliegtuigen steeds meer gekeken naar het vlieggedrag van vogels.

De vleugel van een rog kan bijvoorbeeld ook als inspiratiebron dienen. Op de foto toont Bas Sanders van Sanders Machinebouw een eenvoudig model van de roggevleugel. Door de flexibele ‘vleugel’ aan de brede kant te bewegen kan aan het uiteinde enige kracht worden gezet. Met drie of vier van deze vleugeltjes is het straks wellicht mogelijk om in een verpakkingsmachine breekbare producten met voldoende gevoeligheid op te pakken. Op 20 januari 2017 spreekt Bas Sanders over biomimicry tijdens het Duurzaam Geproduceerd congres in het Awarehouse in Scherpenzeel. Meer informatie: duurzaamgeproduceerd.nl/congres.

10

iMaintain 16

IMA10 G_WhatsNext.indd 27

06-12-16 15:50

Het iMaintain platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond onderhoud en asset management. Het platform belicht op een journalistieke en onafhankelijke manier innovaties, behandelt actuele onderwerpen en inspireert. Via het vakblad iMaintain, met de website www.imaintain.info, met drie rondetafelmeetings per jaar, diverse bijeenkomsten en met een jaarcongres bereikt het iMaintain platform haar doelgroep.

Partnernieuws AkzoNobel nieuwe hoofdsponsor Kinderdijk AkzoNobel Decorative Coatings ondersteunt de Stichting Werelderfgoed Kinderdijk (Swek) de komende drie jaar.

Sikkens levert de verf en toebehoren die worden gebruikt voor het onderhoud van de molens. Sikkens is onderdeel van AkzoNobel, is meer dan 220 jaar geleden opgericht en heeft een lange (Nederlandse) historie. De molens van Kinderdijk zijn slechts vijftig jaar ouder. Dave Koppelaar, Sales Director AkzoNobel. ‘Swek en Sikkens staan voor historie en erfgoed. Sikkens heeft de producten om dit prachtige erfgoed voor toekomstige generaties te behouden.’

Maintenance Challenges in the Chemical Industry Mainnovation organiseert op 2 februari 2017 een industrie-specifieke bijeenkomst met de naam Maintenance Challenges in the Chemical Industry. De vraag ‘Hoe blijft u competitief met uw industriële assets?’ staat centraal op deze bijeenkomst. Met een inhoudelijk programma worden site-, plant- en maintenance managers uit de chemischeen procesindustrie uitgedaagd om na te denken over de onderhoudsvraagstukken binnen hun industrie. Met best practices en een duidelijke visie worden ze geholpen om deze uitdagingen het hoofd te bieden.

Schrijf nu gratis in voor deze besloten bijeenkomst via info@mainnovation.nl of kijk op www.mainnovation.com/ nl/evenement/chemieevent voor meer informatie en het volledige programma.

Partners van het iMaintain platform

Bekijk alle partnerfilmpjes op www.imaintain.info/platform

Contentpartner Amsterdam wordt aardgasloze stad Amsterdam moet in 2050 een aardgasloze stad zijn, zo maakt het college van Burgemeester en Wethouders bekend in haar strategie ‘Naar een Stad zonder Aardgas’.

Om snel ervaring op te doen met het op grote schaal aardgasloos maken van bestaande woningen, wijzen Amsterdamse woningcorporaties al in 2017 de eerste 10.000 woningen aan waar dit gaat gebeuren. In 2020 zullen 102.000 woningen zijn aangesloten op warmtenetten. Door dat gebiedsgericht te doen, kan per deel van de stad worden bekeken wat de beste aanpak is en welke alternatieven het meest geschikt zijn. Voor de overgang gaat de gemeente intensief samenwerken met woningcorporaties, VVE’s, huurders- en bewonersorganisaties.

Kennis- en innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie

Leden van het iMaintain platform

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het iMaintain platform, kijk dan op www.imaintain.info of neem contact op met Gerard Nieveen: Gerard@industrielinqs.nl – 020 3122 085

IMA10 Platform.indd 28

06-12-16 15:58

‘Expertquotes’ ‘Medewerkers beschikken over talenten waar je soms geen weet van hebt. Om dit boven water te krijgen, om een beeld te krijgen van het DNA van de persoon waar je mee werkt, is intermenselijk contact essentieel. Laat je gezicht zien, zorg dat de mensen je kennen, kom bij elkaar en drink informeel een kop koffie met elkaar.’

Ron Wever, Schiphol Group, tijdens een bijeenkomst over kennisoverdracht waar bleek dat je medewerkers zeer waardevolle kenniswerkers zijn.

‘Geef de mensen tools en het goud ligt op de grond.’

Mark Haarman tijdens het Bovenhoud Symposium over mobile maintenance waarbij medewerkers, dankzij gebruikmaking van een mobiele telefoon of tablet, altijd werken met of aan real-time informatie.

‘Het begint met het borgen en verbeteren van de processen. Betrouwbaarheid van de systemen, efficiënte werkprocessen en innoveren zijn de basis om uiteindelijk de klant op het juiste moment de juiste producten te kunnen leveren.’

Nico van Kessel, Tata Steel, over Operational Excellence waarmee Tata Steel de processen verbetert.

‘Het is een goede zaak dat asset management de afgelopen jaren enorm gestegen is op de politieke agenda.’

Roelf Venhuizen, Profion, tijdens de Profion Maintenance Linqs bijeenkomst van 17 november over servitization.

Het expertpanel van het iMaintain platform bestaat uit: Henk Akkermans

Michel Grijpink

Giel Jurgens

Hans Peters

Hoogleraar dynamiek van toeleveringsnetwerken, Universiteit Tilburg Wetenschappelijk directeur WCM

Learning & Development consultant, Hogeschool Utrecht

Asset Owner, Havenbedrijf Rotterdam

Teammanager, Drinkwaterbedrijf Dunea Maintenance Manager of the Year 2015

Erik Bijlsma Asset Owner, Gemeente Amsterdam

Mark Haarman

Nico van Kessel

Ruud Schenk

Managing Director, Mainnovation

Principal Consultant Asset Management, Tata Steel

Algemeen Directeur, ENGIE West Industrie

Jac de Boer

Hans Hennekam

Theo Knijff

Peter Schokker

Senior Consultant Asset Management & Maintenance, Tebodin

Manager IA Service Europe, Yokogawa

Operational Manager, Ki<|MPi

Maintenance manager, Koninklijke Vezet Maintenance Manager of the Year 2016

Annemarie Burgemeester

Rob de Heus

Cor van de Linde

Roelf Venhuizen

Champion World Class Maintenance, Sitech Services

Directeur innovatieplatform iTanks Maintenance Manager of the Year 2012

Voorzitter Profion, Bestuurslid Veiligheid Voorop, Voormalig CEO NAM

Geert-Jan van Houtum

Henk van der Meer

Ron Wever

Teamleider Events, BP raffinaderij Rotterdam

Asset manager, Schiphol Group

Principal Consultant Asset Management, Dimensys

Leo van Dongen Professor Maintenance Engineering, Universiteit Twente Directeur Fleet Services, NedTrain

IMA10 Platform.indd 29

Professor Reliability, Quality en Maintenance, TU Eindhoven

Ivo van der Gaag

Ton Huibers

Taco Mets

Johan Wolt

Technical Manager, VTTI

Maintenance Manager of the Year 2013

Technical Director, Van Meeuwen Industries

Maintenance Manager, AkzoNobel lndustrial Chemicals MCA Delfzijl Maintenance Manager of the Year 2014

06-12-16 15:58

30 EXPORT

Onderhoud als exportproduct Terwijl de Nederlandse expertise in watermanagement tot in de Verenigde Staten wordt erkend, komt onze kennis op het gebied van onderhoud nauwelijks uit de verf buiten ons eigen land. Toch liggen daar veel kansen. In de Nederlandse onderhoudsbranche gaat 35 miljard euro per jaar om en op Europees niveau wordt jaarlijks 420 tot 450 miljard euro besteed aan onderhoud. Hans van Selm van de Salvetti Foundation pleit daarom voor meer zichtbaarheid van Nederlandse bedrijven in de Europese onderhoudssector.

Liesbeth Schipper

Eind juni werd het vernieuwde Panamakanaal geopend. Het tachtig kilometer lange kanaal dat de Atlantische en de Stille Oceaan verbindt, is verbreed, gedeeltelijk verlegd en voorzien van nieuwe en grotere sluizen. Ook Nederlandse bedrijven hebben hun steentje bijgedragen aan de modernisering. Zo kreeg ingenieursbureau DHV een deel van het projectmanagement toegewezen en was ingenieursbedrijf IV-Groep verantwoordelijk voor het ontwerp van de nieuwe sluisdeuren en het aandrijfmechanisme.

Dit project is maar een van de vele voorbeelden die de positie van Nederland als expert op het gebied van watermanagement illustreren. Denk ook aan Amerika dat dankbaar gebruikmaakte van deze Nederlandse kennis om na de orkaan Katrina New Orleans tegen hoogwater te beschermen. Ons land staat met alle kennis op het gebied van water hoog genoteerd als expertisecentrum in de wereld.

Die kennis is een exportproduct bij uitstek.

Mindset Tegelijkertijd staat Nederland met technisch onderhoud ook aan de top, maar is dat in het buitenland niet bekend, stelt Hans van Selm, general secretary van de Salvetti Foundation. Deze stichting wil een netwerk bieden voor jonge maintenanceprofessionals om hen te helpen bij de start van hun carrière. Van Selm: ‘Wordt het niet eens tijd om de wereld te vertellen en laten zien wat we in ons land allemaal kunnen en hebben op het gebied van onderhoud?’ We hebben in Nederland bijvoorbeeld heel slimme systemen voor reliability engineering in de olie- en gassector ontwikkeld, weet Van Selm. ‘Ook op het gebied van risicomanagement zijn we ver. Diverse bedrijven kunnen daarmee heel goed naar buiten treden. Het vraagt alleen om een andere mindset; we moeten die bedrijven en ons land goed op de kaart zetten.’

10 16 iMaintain

IMA10 N_Salvetti.indd 30

De winnaar van de verkiezing van de Europese Maintenance Manager of the Year zette Van Selm aan het denken.

Deze Dalius Simaitis uit Litouwen, een land waar onderhoud over het algemeen op een laag niveau wordt uitgevoerd, had preventief onderhoud en real time monitoring binnen zijn bedrijf geïntroduceerd, in plaats van reactief onderhoud.

Simaitis vertelde tijdens de uitreiking van de award heel blij te zijn dat hij toegang had tot alle benodigde info om dit voor elkaar te krijgen. Van Selm: ‘We moeten beseffen dat mensen in andere landen van ons kunnen leren. En dat dit Nederlandse bedrijven in de onderhoudssector kansen biedt in Europa, ook om samen te werken.

Als we relaties opbouwen, kan dat beide partijen veel waarde opleveren.’

Vier talen De eerste stap is volgens hem om informatie te delen. Als voorbeeld daarvan noemt hij de website van de Stichting Industriële Reiniging (SIR). ‘Deze website is beschikbaar in vier talen. Door het vertalen van technische documenten kan de stichting laten zien dat we in Nederland op dit gebied verder zijn dan in andere landen. Daardoor krijgen bedrijven in deze branche meer kansen in het buitenland.

De onderhoudsbranche zou zich op die manier ook veel meer kunnen profileren.’

Daarnaast wil Van Selm de Nederlandse maintenancesector een duidelijk gezicht geven binnen EUCYS, de European Union Contest for Young Scientists. Dit is een initiatief van de Europese Commissie om samenwerking en uitwisseling tussen jonge wetenschappers te stimuleren. ‘Het zou goed zijn als een Nederlands jurylid op het gebied van onderhoud in de EUCYSorganisatie kan plaatsnemen. Zo kunnen we maintenance binnen deze Europese organisatie ook belangrijk maken.’ ■

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

06-12-16 15:58

Maint

NL

Het magazine van de NVDO

â&#x20AC;&#x2DC;Ik houd pas op als we op honderd procent zittenâ&#x20AC;&#x2122; | Scheurtjes vragen om nieuwe risicoberekeningen | Onderhoud Oosterscheldekering gevecht tegen zee | Terugblik Jaarbijeenkomst

IMA10 MA_Cover.indd 31

06-12-16 15:46

Conditiebewaking Veiligheid Maintenance Expertise - Techniek Netwerk en?

aan! e j d l Me .nl o d v n . www schap at

> lidma

Deel kennis en ervaring >> word lid!

Ervaar netwerken in groter verband

De Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud

houdsprofessionals biedt de NVDO een ongeëvenaard

(NVDO) is de toonaangevende branchevereniging op het

netwerk van branchegenoten. De NVDO kent diverse bran-

gebied van onderhoud. Het overdragen van kennis en het

che- en aspectgerichte secties en regionale kringen. De

realiseren en in stand houden van het grootste onder-

vereniging draagt bij aan (wetenschappelijk) on-

houdsnetwerk van Europa, ziet de NVDO als belangrijke

derzoek en brengt trends, ontwikkelingen en visies

doelstelling. Met een groeiend aantal leden van onder-

binnen de branche in kaart.

Lidmaatschap van de NVDO biedt vele voordelen • • • • • • • • • •

Professioneel netwerk op het gebied van onderhoud Kringbijeenkomsten en seminars over specifieke thema’s Cursussen over onderhoudsmanagement Studiedagen met actuele thema’s Secties en werkgroepen gericht op specifieke onderhoudsaspecten Vacaturebank Lidmaatschap van de NVDO Group op LinkedIn (wetenschappelijke) Onderzoeken NVDO Corrosie Helpdesk Jongerenboard

• • • •

NVDO Onderhoudskompas Platform Materiaalkunde (wetenschappelijke) publicaties, waaronder Visiedocumenten Kortingen op ons cursusaanbod van de NVDO Maintenance Academy • Korting op NVDO-studiedagen • (gratis) abonnement op de vakbladen iMaintain/MaintNL en MaintWorld Asset Management, Duurzaamheid en Veiligheid zijn belangrijke thema’s waaraan de NVDO regelmatig en in breder verband aandacht besteedt!

Ga naar www.nvdo.nl en meld je aan...

NVDO - Lange Schaft 7G - 3991 AP Houten | Postbus 138 - 3990 DC Houten Telefoon 030 - 634 60 40 | Fax 030 - 634 60 41 | E-mail info@nvdo.nl | www.nvdo.nl

IMA10 MB_Voorzitter.indd 32

06-12-16 15:56

Van de voorzitter

Top! Nu ben ik het hele jaar een trotse NVDO Voorzitter, maar op vrijdag 25 november jl. nét een beetje meer. Want in het Archeon in Alphen aan den Rijn stond het bol van de goede ideeën, de verenigde krachten en de behaalde resultaten binnen onze vereniging. Wie zou er niet trots zijn op zoveel inzet van leden, betrokkenheid van nietleden, de gezonde financiële huishouding, bestaande en nieuwe stakeholders en de enorme drive tot het delen van kennis? Top! Tijdens de NVDO Jaarbijeenkomst had ik het grote genoegen de jaarrede 2016 uit te mogen spreken waarbij ik aangaf dat asset management al lange tijd hoog op de agenda van de NVDO en haar achterban staat.

Eerst nog als aparte discipline, maar nu als een onderhoud overstijgende managementfunctie.

Voor wie de ontwikkelingen binnen het onderhoudsvak langere tijd en van nabij heeft gevolgd, is de volgende stap naar asset management een logische. En dat is niet voor niets. Ik roep het al jaren en de toenemende belangstelling vanuit binnen- en buitenland bevestigt dit. Onderhoud, zoals wij dat in Nederland in al haar facetten uitvoeren, staat wereldwijd gezien aan de top. Om een voorbeeld te geven: de kwaliteit van ons wegennet is het allerbeste ter wereld!

Zonder samenwerking in de keten is goed onderhoud en daarmee vanzelfsprekend ook goed asset management onmogelijk. Er kan in geen geval sprake zijn van operational excellence. Goed onderhoud is een vloeiend logistiek proces waar de onderhoudsmonteur aan het einde hiervan de opgedragen taken in één keer goed kan uitvoeren. Zijn de juiste onderdelen op tijd aanwezig, ligt er op tijd een veilige werkvergunning klaar, is de installatie op tijd veilig gesteld, is de werkplek toegankelijk, is de benodigde documentatie aanwezig? Er moeten bij ogenschijnlijk simpele klussen veel verschillende zaken in een bepaalde volgordelijkheid goed zijn geregeld, voordat de monteur zijn of haar werk kan doen.

Juist op deze facetten zijn er enorme besparingen te bereiken. Daarom verdient het vakgebied logistiek meer dan andere vakgebieden om het thema voor 2017 te worden.

‘Zonder samenwerking in de keten is goed onderhoud en daarmee vanzelfsprekend ook goed asset management onmogelijk.’

Hiervoor zullen wij de samenwerking aangaan met de Topsector Logistiek en andere relevante partijen binnen die sector. We zijn erin geslaagd om de wereld van servicelogistiek aan ons te verbinden met het programma ‘Logistiek Verenigd tot aan 2020’ en op 24 november volgend jaar, presenteer ik graag de resultaten tijdens de NVDO Jaarbijeenkomst.

Top!

De essentie van asset management is samenwerking.

Samenwerking in de keten en samenwerking tussen disciplines. Hoewel onderhoud een centrale functie heeft binnen asset management, is asset management niet ons exclusieve domein. Om succesvol te kunnen zijn als platform moet de samenwerking worden gezocht met andere partijen buiten de maintenancesector, maar wel met een sterke binding met onze sector.

Bas P. Kimpel Voorzitter

MaintNL 10 - 2016 33

IMA10 MB_Voorzitter.indd 33

06-12-16 15:56

Maintenance Manager

‘ Ik houd pas op als we op honderd procent zitten’ Bij de grootste hagelslagfabriek van Nederland wordt continu het aantal stilstanden en storingen verminderd. Het optimaliseren van processen en machines is dan ook wat Michael Donders, manager techniek en engineering, het liefste doet. ‘Ik wil graag altijd iets te vieren hebben.’

Dagmar Aarts Michael Donders werkt als manager techniek en engineering bij Delicia in Tilburg waar het typisch Nederlandse product hagelslag wordt gemaakt. Het gaat onder andere om de hagelslag voor de huismerken van supermarkten, die allemaal met een eigen receptuur worden geproduceerd.

Daarnaast maakt het bedrijf ook gecoate producten, zoals chocoladebolletjes voor in toetjes, chocoladepepernoten en chocolade snacks. Ook worden producten in de fabriek verpakt voor de klant.

Met tien techneuten zorgt de onderhoudsafdeling dat de installaties in de fabriek in optimale staat blijven. En dat gebeurt nu heel anders dan toen Donders hier in 2009 net kwam werken. ‘Toen lag de focus veel meer op het oplossen van storingen. Nu besteden we onze tijd merendeels aan het voorkomen ervan. Om dat efficiënt te doen, hebben we de fabriek in drie gebieden verdeeld met elk een eigen technisch aanspreekpunt. Die monteurs monitoren elke maand het aantal storingen in hun gebied en maken een pareto-analyse van de meest voorkomende storingen. Die storing wordt aangepakt, zodat die niet meer terugkomt.

De uitdaging is om steeds de juiste verbetering te vinden in plaats van elke keer brandjes te blussen.’

Verbeterproject Voor het team was de nieuwe werkwijze wel omschakelen. Donders: ‘Als je focus ligt op het oplossen van storingen, word je gedeeltelijk werkblind voor wat je doet. De ogen zijn nu geopend en medewerkers zien

34 MaintNL

dat je inderdaad heel vaak een onnodige handeling doet of vaak hetzelfde probleem oplost.’

Een mooi voorbeeld van zo’n verbetering is een verpakkingsmachine. Deze machine verpakt tweehonderd pakjes hagelslag per minuut. Af en toe moet de machine volledig stil om over te schakelen op een ander product. Dan gaat hij bijvoorbeeld pure hagelslag verpakken in plaats van hagelslag van melkchocola. ‘Toen ik zei dat de omschakeling met de helft van de tijd kon, verklaarden ze mij voor gek. Maar het kan wel, je moet het alleen durven zien.’

Wanneer de machine is omgesteld, volgt de opstartfase. De installatie produceert dan nooit meteen weer tweehonderd pakjes per minuut. Vaak moet er wat worden bijgestuurd, de zogenaamde na-instellingen, om de machine optimaal te krijgen. Tijdens dat soort na-instellingen moet de verpakkingsmachine opnieuw worden stilgezet. Dit is onnodige stilstand en kostbare productie-

tijd. ‘Door instellingen te standaardiseren, hebben we de na-instellingen met zeventig procent weten te reduceren, waardoor de machine eerder weer op normsnelheid produceert. Daarnaast hebben we gefocust op storingen die we met vijftig procent hebben kunnen verminderen.’

Trots vervolgt Donders: ‘Het mooie is dat dit project niet door mij is gedaan; de monteurs en operators hebben dit samen bewerkstelligd. Ik heb ze, samen met een collega, gecoacht. De monteurs en operators hebben het project ook aan hun collega’s gepresenteerd, om hen te enthousiasmeren in de toekomst aan dergelijke verbeteringen mee te werken. Dit soort projecten zijn de leukste successen, omdat alle medewerkers ervaren dat het efficiënter kan. En dan wordt het een leuk spel dat je speelt. Verbeteringen worden vaak geïnitieerd vanuit de diverse teams, daar zit heel veel kennis. Zij zijn namelijk altijd met de installaties bezig. Ze moeten alleen worden getriggerd om met verbeteringen aan de slag te gaan. Ik zou elke week wel zo’n project als met de verpakkingsmachine willen doen. Het mooie van dat soort projecten is dat je altijd iets te vieren hebt. Misschien is dat het wel waarom ik het zo leuk vind, ik wil altijd successen, hoe klein dan ook, te vieren hebben’, zegt hij lachend.

PROFIEL Naam: Michael Donders Leeftijd: 48 Opleiding: Elektro/besturingstechniek, Midden- en hoger management Achtergrond: Ardagh Glass Dongen, Rexam Glass Bedrijf: Delicia Functie: Manager techniek en engineering Soort werkzaamheden: Het aansturen van de technische dienst en het begeleiden van technische projecten en verbeteringen.

10 - 2016

IMA10 MI_MaintenanceManager.indd 34

06-12-16 15:53

FOTO DAGMAR AARTS

Om te laten zien dat wat ze doen ook echt werkt, wordt wekelijks de data over performance op de afdeling gehangen.

Te veel onderhoud Maar ook het gewone onderhoud gaat natuurlijk door. Per machine wordt gekeken wat nodig is. Steeds meer wordt de stap gemaakt van correctief naar preventief en predictief onderhoud. Donders: ‘Voor mij is preventief en predictief onderhoud echter geen doel op zich. Dan schiet je in mijn ogen je doel voorbij. Ik ben van mening dat je ook te veel onderhoud kunt doen. Wij hebben machines die wel eens een dag uitgepland zijn, dan moet je je afvragen of je hem elke drie maanden stil moet zetten voor onderhoud. Je hebt sowieso al een dag om hem te inspecteren en indien nodig te repareren. Bij de meeste machines maken we gebruik van de stilstand die er sowieso is om onderhoud uit te voeren. Bij onze cruciale machines voeren we vier keer per jaar een trillingsmeting uit om van daaruit te bepalen of er, naast de geplande jaarlijkse stop, extra onderhoud noodzakelijk is. Pas dan gaan we hem inplannen. Niet al op voorhand.’ De volgende stappen voor voorspelbaar onderhoud neemt Delicia in 2017.

Op de koelcompressoren komt een vaste

meting. Deze installaties zijn cruciaal voor het bedrijf, omdat koelen een belangrijke stap is in het productieproces. Zonder deze machines komen er geen producten uit de fabriek. Donders: ‘Het zijn stappen die we moeten maken, maar het is geen ultiem streven alles te voorzien van sensoren. Je moet goed nadenken over welk type onderhoud bij welke machine hoort. Natuurlijk is dit ook een kostenafweging. Doen wat moet, maar niet meer dan noodzakelijk.

Met onderhoud creëer je ook weer een nieuwe faalkans in je installaties. Er wordt namelijk een draaiende installatie stilgezet en er wordt aan gesleuteld.

Visualiseren Om te laten zien dat wat ze doen ook echt werkt, wordt wekelijks de data over performance op de afdeling gehangen. En alle grafieken laten een neergaande lijn zien. ‘Je ziet dat het aantal storingen elk jaar omlaag gaat.

Op deze manier laat ik de medewerkers zien dat wat we doen ook echt werkt. Ik ben ervan overtuigd dat visualiseren de beste manier is om mensen daarvan te overtuigen.’

Met optimaliseren is Donders echter nooit klaar. Hij wil het morgen altijd beter doen dan vandaag. ‘Ik ben performancegericht.

Donders: ‘De uitdaging is om steeds de juiste verbetering te vinden in plaats van elke keer brandjes te blussen.’

Ik vind het leuk om een machine met een output van 92 procent nog beter te maken.

Mezelf kennende houd ik pas op als de output op de 100 procent zit. Dat gaat natuurlijk niet lukken, maar dat streef ik wel na. Ik probeer dat virus over te brengen op mijn collega’s, onder andere door heel transparant te zijn over het onderhoudsplan.’

Donders krijgt zoveel energie van het optimaliseren van processen dat hij er zijn eigen MaintNL 10 - 2016 35

IMA10 MI_MaintenanceManager.indd 35

06-12-16 15:53

Hoe blijft u competitief met uw industriĂŤle assets?

New Maintenance Challenges in the Chemical Industry

SAVE THE DATE 2 februari 2017

Meld u nu aan voor het eerste Benelux Maintenance & Asset Management Event voor de Chemische Industrie in het Mainnovation Meeting House, Dordrecht (NL) op donderdag 2 februari 2017.

www.mainnovation.com

Adv. 185x132mm SAVE THE DAY febr'17.indd 1

17-11-16 07:03

[Sa ve th

ed

16 MAART 2017

SHARE

| ROTTERDAM AHOY

www.imaintain.info/congres

161014 Halve pagina IMA17.indd 1

IMA10 Advertenties.indd 36

ate ]

Initiatiefnemers:

14-10-16 14:31

06-12-16 14:48

FOTO: DELICIA

bedrijf in is begonnen. Vanaf volgend jaar werkt hij vier dagen voor Delicia en gaat hij één dag per week andere bedrijven helpen met het optimaliseren van onderhoud en performance. ‘Dat is wat ik het liefste doe.

Met mijn eigen onderneming ondersteun ik bedrijven die graag willen verbeteren, maar zelf niet de kennis of capaciteit in huis hebben.’

Compliance Wat hij soms lastig vindt in de voedingsmiddelenindustrie, is dat de technische afdeling, door steeds aangescherpte regelgeving, met veel dingen bezig is die niet primair meer met de core business te maken hebben. ‘Wij zijn goed in hagelslag maken, maar ook veel bezig met het voldoen aan wet- en regelgeving en de specifieke wensen van onze klanten. Dat zijn natuurlijk

wel randvoorwaarden om op een veilige manier hagelslag te maken. Aan de andere kant houdt het ons ook scherp, en helpt het ons om het morgen weer een stukje beter te doen dan vandaag.’

De regelgeving in de voedingsmiddelen­ industrie wordt steeds meer aangescherpt.

Neem bijvoorbeeld de smeermiddelen, in vier jaar tijd veranderde daar veel. Eerst moesten deze alleen aan het keurmerk food grade voldoen, daarna aan de NSF-H1-norm en nu moeten de smeermiddelen allergenenvrij zijn. ‘Regels worden steeds meer aangescherpt en ik denk dat we ons daarbij neer moeten leggen. Ik ben benieuwd welke specificaties volgend jaar weer aan de smeermiddelen zullen worden gesteld’, zegt hij lachend.

Specifieke werkzaamheden, zoals het beheer van de smeermiddelen, wordt uit-

MAINTENANCE MANAGER OF THE YEAR 2017 Wie wordt Maintenance Manager van het Jaar 2017?

Wie volgt Peter Schokker van Koninklijke Vezet op in 2017? Wie verdient het om mee te doen aan deze eervolle strijd om de titel Maintenance Manager van het Jaar?

Schrijf nu in of draag uw kandidaat voor via de website van de NVDO: www.nvdo.nl.

besteed, maar alsnog moet Donders weten hoe alles werkt. ‘De verantwoording voor de smeermiddelen of machines kan ik niet afschuiven op onze partner. Als een klant vraagt hoe het met de smeermiddelen zit en ik antwoord: ‘Dat hebben we uitbesteed’, dan is dat natuurlijk niet goed. Daarom moeten we zelf op de hoogte zijn van de geldende richtlijnen. Je kunt de werkzaamheden laten uitvoeren door partners, maar de verantwoording zal je altijd nog zelf moeten nemen.’

Kwaliteiten Ook wat betreft zijn medewerkers heeft Donders een duidelijke visie. ‘Waar ik bewust mee bezig ben, is om technisch medewerkers te laten doen waar ze goed in zijn door te focussen op individuele kwaliteiten. De een vindt een project geweldig en de ander vindt het niks, omdat hij niet weet hoe laat hij thuis is en wanneer het precies klaar is. Terwijl anderen het juist leuk vinden om een machine die dood was na drie weken weer in bedrijf te kunnen nemen.

Een ander wordt weer blij van afgebakende stukjes werk. Je ziet dat mensen die doen waar ze goed in zijn, daar plezier uit halen en dat daarmee ook de kwaliteit van de werkzaamheden vaak is geborgd. Als ik dingen moet doen die ik niet leuk vind, dan is de kwaliteit en mijn inzet minder. Ik krijg energie van het optimaliseren van processen en onderhoud.’ ■ MaintNL 10 - 2016 37

IMA10 MI_MaintenanceManager.indd 37

06-12-16 15:53

Infra

S cheurtjes brug vragen om nieuwe risicoberekeningen In oktober ontstond een verkeerschaos rond de Merwedebrug. Uit berekeningen van Rijkswaterstaat bleek dat de noordelijke boog van de Merwedebrug tekenen van vermoeiing toonde, waardoor zwaar vrachtverkeer niet meer over de brug mocht rijden. Na nadere inspectie bleek de zuidelijke boog er nog ernstiger aan toe te zijn. Inmiddels is de versteviging van de brug in volle gang.

David van Baarle

De A27 staat al langer op de nominatie te worden verbreed en in 2014 werd het definitieve besluit daartoe genomen. De weg die bekendstaat om zijn lange files wordt vanaf 2019 in zijn geheel verbreed. Opvallend is dat deze weg vier grote vaarwegen kruist.

Op alle vier locaties is in het ontwerpbesluit ervoor gekozen om naast de bestaande bruggen nieuwe bruggen te bouwen.

De Merwedebrug bij Gorinchem is een van die vier bruggen. Om er zeker van te zijn dat de bruggen functioneerden, testte RWS de bruggen door middel van herberekeningen op de belastbaarheid. Uit deze berekeningen en een visuele inspectie kwam naar voren dat nader onderzoek aan de Merwedebrug wenselijk was. De inspecties die men vervolgens uitvoerde, wezen uit dat de stalen draagbalken van de brug tekenen van overbelasting toonden. De Rijksdienst nam geen risico’s en besloot direct om op de brug geen vervoer zwaarder dan drie en een halve ton toe te laten. Dit betekende in de praktijk dat zware vrachtwagens werden omgeleid, maar ook dat stadsbussen een alternatieve route moesten rijden.

Omdat niet iedere vrachtwagen de omleiding volgde, besloot men vervolgens een van de twee rijstroken aan beide kanten dicht te gooien zodat die wagens er alsnog konden worden uitgepikt. Het gevolg hiervan waren lange files, economische derving en uiteraard Kamervragen over de oorzaak van deze files.

38 MaintNL

Vermoeiing De Kamervragen gingen onder meer over het onderhoud en inspectieregime van de brug en minister Schultz van Infrastructuur en Milieu wist te melden dat eerdere indicaties voor vermoeiing van de stalen hoofdliggers ernstiger waren dan verwacht. Waar eerst alleen extreem zwaar vrachtverkeer boven de zestig ton werd geweerd, besloot men na verdere inspecties de grens te verlagen tot 3,5 ton.

Om de integriteit van zijn kunstwerken te kunnen garanderen, voert Rijkswaterstaat dagelijks een schouw uit, net als jaarlijkse toestandsinspecties en zesjaarlijkse visuele instandhoudinginspecties. Daarnaast vindt detailonderzoek plaats als er in het kader van een weguitbreiding of een

ander project moet worden beoordeeld of een brug dat aan kan. De Merwedebrug is in dat kader van 2015 tot aan heden onderzocht. Daarbij zijn ook de huidige indicaties van scheurvorming gevonden. ‘Door geen verkeer zwaarder dan 3,5 ton toe te staan en het op korte termijn uitvoeren van herstelmaatregelen, is er geen sprake van een verhoogd risico’, aldus Schultz. De minister voegt daaraan toe dat dit, voor zover zij dat nu kan overzien, geen consequenties heeft voor de aanleg van de nieuwe brug naast de Merwedebrug.

Volgens Henk Kolstein, stalen-bruggenexpert van de TU Delft, zijn haarscheurtjes over het algemeen geen directe bedreiging voor een stalen constructie. ‘Vermoeiingsverschijnselen treden doorgaans op bij lasverbindingen of geboute verbindingen, punten waar zich spanningsconcentraties kunnen opbouwen. Op die plekken kunnen dan haarscheurtjes ontstaan. Een haarscheurtje kan op zich geen kwaad en zal de gehele constructie niet ondermijnen, maar als deze gaat groeien, zal je maatregelen moeten nemen. Je kunt het inspectieregime opvoeren of bijvoorbeeld haarscheutjes monitoren door gebruik te maken

ZIEKE STEIGERBOUWERS De werkzaamheden aan de brug waren nog maar net begonnen, of ze werden alweer stilgelegd. Vijf steigerbouwers die op de Merwedebrug aan het werk waren, kregen namelijk klachten als een verdoofd gevoel in tong en last van de keel.

Uit inspecties die vooraf werden uitgevoerd, is vastgesteld dat de verf die is gebruikt bij de conservering van de kokers van de brug onder andere chroom 6 bevat. De steigerbouwers hadden echter niet aan de verflagen gewerkt. Bij de werkzaamheden waar wel aan die verflaag moet worden gewerkt worden voorzorgsmaatregelen getroffen.

De werkzaamheden aan de Merwedebrug zijn inmiddels al meerdere keren stilgelegd nadat er te hoge concentraties gevaarlijke stoffen waren gemeten.

De concentratie van uitlaatgassen zou daarbij de norm hebben overschreden.

10 - 2016

IMA10 MR_Scheurtjes.indd 38

06-12-16 16:00

FOTO’S: RIJKSWATERSTAAT

Een visualisatie van de werkzaamheden aan de Merwedebrug.

van rekstroken, zodat je een waarschuwing krijgt als een scheur de kritische grens bereikt. In dat geval kan je ze herstellen.

Doorgaans is het een kwestie van uitgutsen en een nieuwe las leggen. Maar in sommige gevallen zijn zwaardere maatregelen nodig en moet de constructie extra worden verstevigd. In alle gevallen moet men via berekeningen aantonen, dat met de uitgevoerde reparatie en versterkingen een voldoende levensduur kan worden gerealiseerd.’

Onderhoudsprogramma Rijkswaterstaat heeft al langer een onderhoudsprogramma lopen voor veertien stalen bruggen die te maken hadden met vermoeiingsverschijnselen. Zo hebben een aantal bruggen, zoals de Muiderbrug en de Galecopperbrug, inmiddels een retrofit ondergaan. De Merwedebrug zat overigens niet bij die veertien bruggen. Kolstein: ‘De meeste stalen bruggen in Nederland zijn in de jaren zestig of zeventig ontworpen met de toen geldende normen. Net als nu werd een ontwerp zowel afgestemd op de verwachte statische belasting als op de vermoeiing door dynamische belasting van het verkeer. Het statisch ontwerp is vrij simpel: zet een brug vol met vrachtwagens en kijk of hij het houdt. De vermoeiing is veel lastiger te berekenen omdat dat te maken heeft met verkeersintensiteit. De kennis over ver-

moeiingsontwerp was destijds bovendien beperkter dan nu. Daar komt bij dat de verkeersintensiteit veel groter is geworden dan de ingenieurs destijds konden inschatten. Vandaar dat Rijkswaterstaat een aantal jaren geleden de risico’s van deze bruggen in kaart heeft gebracht en een meerjarenrenovatieplan heeft gemaakt voor een aantal vaste en beweegbare stalen bruggen.’

Kolstein: ‘De verkeersintensiteit is veel groter geworden dan ingenieurs destijds konden inschatten.’

De nieuwe bruggen zullen worden ontworpen volgens de nieuwste inzichten op het gebied van vermoeiing. Kolstein: ‘De voorschriften voor het ontwerpen van stalen bruggen zijn door voortschrijdend inzicht steeds beter afgestemd op de huidige eisen van het verkeer. Ook vermoeiing is veel beter te voorkomen door keuzes in de vorm van de brug of de uitvoering ervan. Zo kun je lassen nabewerken zodat er een hogere vermoeiingssterkte ontstaat. Nu maakt dit soort maatregelen de aanleg van zo’n brug wel duurder en het is ook niet in alle geval-

len nodig alles na te slijpen. Het blijft dus een risicoberekening die je koppelt aan de verwachte belasting.’ De grootse uitdaging in het geval van de Merwedebrug zal nog de logistiek zijn, vermoedt Kolstein. ‘De Galecopperbrug had vier rijbanen waardoor het wegverkeer ook tijdens de werkzaamheden door kon rijden. Bij de Merwedebrug is nauwelijks redundantie. De keuze voor tijdelijke maatregelen die snel zijn uit te voeren, is dan ook een logische. Maar op den duur zal men toch duurzamere maatregelen moeten nemen.’

Versterking Inmiddels is het inspectieregime opgevoerd, zijn de steigers voor de herstelwerkzaamheden gebouwd en zijn de echte verstevigingswerkzaamheden begonnen.

Rijkswaterstaat gaat op 48 zwakke plekken stalen platen aanbrengen. Allereerst worden de 24 meest kritieke punten aangepakt zodat het zware verkeer weer veilig over de brug kan. Daarna wordt het overige werk verder afgerond.

Voor het versterken van de brug heeft men gekozen voor een uitvoeringsmethode waarbij een steiger over de hele lengte onder de brug wordt aangebracht. Deze steiger hangt niet lager dan de kokers waarin de inspecties plaatsvinden. Per te verstevigen plek wordt vervolgens een MaintNL 10 - 2016 39

IMA10 MR_Scheurtjes.indd 39

06-12-16 16:00

(ADVERTORIAL)

Asset management bij Janssen Biologics in Leiden, een vak apart

Sinds Janssen Biologics opgenomen is in de Johnson & Johnson-groep, heeft het bedrijf zich enorm ontwikkeld. Inmiddels mag de producent van farmaceutische geneesmiddelen in Leiden, met een jaarlijkse miljarden omzet, zich het vlaggenschip van de farmaceutische divisie van Johnson & Johnson noemen.

Asset management is hier een vak apart; geen vieze handen, continue veranderingen en bedrijfskundige kennis is minstens zo belangrijk als technische kennis.

van de grootste is. Bovendien worden jaar op jaar de doelstellingen behaald en overtroffen.

Toch krijgt Zuidgeest nooit open sollicitaties en is het best lastig om goed personeel en goede stagiaires te vinden. ‘We zijn inderdaad een vreemde eend in de bijt als het gaat om de utilities en het onderhoud hiervan. Schoenbeschermers, haarnetjes en overalls in een bepaalde kleur die aangeven in welke area’s je je mag verplaatsen, behoren hier tot de standaard uitrusting van een onderhoudsmonteur. Hygiëne, tot zelfs absolute steriliteit, is hier ongelooflijk belangrijk.’ Dat maakt het werk tegelijk Asset management bij een biofarmaceutisch geneesmiddelenuitdagend. Veel aandacht gaat uit naar de luchtbehandeling; de producent of bij een olieraffinaderij – om maar iets te noemen temperatuur, luchtvochtigheid, druk – is aan de ene kant een wereld van en de deeltjes in de lucht worden verschil, terwijl er ook veel overeen‘Stel je toch eens voor dat je mag allemaal gecontroleerd. Maar ook komsten zijn. ‘Ook hier gaat het om het water moet zo zuiver mogelijk waterbehandeling, luchtbehandeling werken voor een bedrijf waar iets worden gemaakt. ‘Het streven is en betrouwbare stroomtoevoer en ook wordt gemaakt waar mensen beter World Class. We willen graag ‘het wij hebben te maken met een transitie van worden.’ beste jongetje uit de klas’ blijven. van reactief naar proactief beheer Niet alleen op kwaliteitsgebied, van de installaties’, vertelt Maurice maar ook op het gebied van kosten, aanpassingsvermogen en Zuidgeest, manager van de afdeling Maintenance & Utility Operations. ‘Maar ik denk dat weinig bedrijven kunnen zeggen het binnenhalen van nieuwe technologie en producten.’ dat de verhouding maintenance medewerkers versus producZuidgeest ziet ook uitdagingen in de duurzame doelstelling van tiemedewerkers één op zes is, terwijl het eindproduct van een het bedrijf om in 2020 CO2-neutraal te zijn. ‘Waar we vroeheel jaar in de achterbak van een flinke auto past.’ ger reageerden op storingen, zijn we nu een team dat vooruit Janssen Biologics heeft zich gespecialiseerd in de productie denkt. Lifecycle management, reliability. Daarom zoeken we van antistoffen die worden gebruikt om geneesmiddelen te ook technici met een bedrijfskundige invalshoek.’ Als extra plusmaken die kunnen helpen bij bijvoorbeeld reuma of de ziekte punt van werken bij Janssen benoemt Zuidgeest de mogelijkhevan Crohn. ‘We hebben een groot, grijs gebouw waarin deze den voor persoonlijke ontwikkeling. ‘Een groeiend bedrijf waar middelen worden ontwikkeld en geproduceerd. Daarnaast staat je ook zelf enorm kunt groeien. Kom maar op met de (open) onze nieuwe vaccinfabriek.’ De grijsheid van de gebouwen is sollicitaties.’ misleidend, vindt Zuidgeest. ‘Het is allesbehalve saai wat hier gebeurt. Stel je toch eens voor dat je mag werken voor een Janssen Biologics BV bedrijf waar iets wordt gemaakt waar mensen beter van worEinsteinweg 92 den. Onze producten verbeteren de kwaliteit van leven. Daar 2333 CB Leiden ben ik trots op.’ Zuidgeest is ook trots dat Janssen Biologics van Nederland alle 21 bedrijven uit de Johnson & Johnson pharma-familie één www.janssen.com

IMA10 40 161202Advertenties.indd iLinqs advertorial Janssen.indd 18

06-12-16 05-12-16 14:48 15:40

kleinere steiger gebouwd die in een dag kan worden op- en afgebouwd. Door de werkzaamheden per boog uit te voeren kan het scheepvaartverkeer gebruik maken van de boog waar niet wordt gewerkt.

Inspectie De toestand van stalen bruggen is met niet destructieve inspectiemethodes te meten.

Een van de partijen die zich hierin heeft gespecialiseerd, is TUV Rheinland Sonovation. Het bedrijf voert normaal gesproken niet-destructieve ultrasooninspecties uit aan met name pijpleidingen en drukvaten, maar was ook betrokken bij eerder onderzoek van Rijkswaterstaat aan stalen bruggen. ‘Bij die bruggen konden we met een zogenaamde Crackpec de scheuren in de stalen platen onder het asfalt, de rijdekplaten, meten’, zeggen Roger Eras en NDTexpert Sanne Lit van TUV Rheinland Sonovation. Eras: ‘Rijkswaterstaat wist dat een aantal bruggen met vermoeiingsverschijnselen kampte en wilde van ons weten hoe de toestand was onder het asfalt. Er is een speciale Crackpec-wagen ontworpen die via een wervelstroom-techniek, Pulsed Eddy Current genoemd, door de asfaltlaag heen, scheuren in de onderliggende stalen rijdekplaten en in het wegdek kunnen opsporen.

Het voordeel hiervan is dat je scheuren kunt detecteren zonder dat het asfalt moet worden weggehaald. De techniek heeft echter als nadeel dat je niet precies kunt meten hoe groot ze zijn. Daarnaast vereist het behoorlijk wat vakkennis om de patronen te herkennen.’

De scheuren die ze ontdekten, konden ze vervolgens nader onderzoeken door het asfalt weg te halen en een ultrasone inspec-

Van den Elzen: ‘Blijkbaar zorgt de toegenomen verkeersintensiteit voor een versnelde vermoeiing aan dit soort stalen bruggen.’ tie uit te voeren. Lit: ‘Dit doen we met zogenoemde time of flight diffraction-techniek.

Het voordeel van deze techniek is dat een groot aantal lasmeters heel snel kan worden geïnspecteerd; tot wel zeshonderd meter lasinspecties per dag. Deze techniek is zeer interessant, maar of hij kan worden toegepast, is met name afhankelijk van waar de lassen zitten, de afmeting van de las en hoe goed ze bereikbaar zijn. Om de las te kunnen inspecteren, moeten we namelijk wel twee sondes kunnen aanbrengen aan beide zijden van de las. Bij enkelzijdige bereikbaarheid van de las kunnen andere ultrasoontechnieken mogelijk uitsluitsel geven. Het kan zijn dat Rijkswaterstaat bij de Merwedebrug ook gebruik maakt van dit soort inspectiemethodes. Zodra ze weten hoeveel scheurtjes er zijn en hoe groot ze zijn, kunnen ze zelf berekenen wat dat voor consequenties heeft voor de constructie.’

Total value of ownership Rijkswaterstaat schat dat er iedere dag 95.000 voertuigen, waarvan achttienduizend vrachtwagens, over de brug rijden.

De schade wordt op zeker een half miljoen euro per dag geschat. Volgens Marc van den Elzen, associate assetmanagement

bij Goudappel Coffeng en bestuurslid van de NVDO, zou dit incident weleens kunnen leiden tot nieuwe risicoberekeningen bij Rijkswaterstaat. ‘Vergelijk het maar met de hitteschildjes van de spaceshuttle. Toen die eraf kwamen, wist men pas welk risico deze vormden. Blijkbaar zorgt de toegenomen verkeersintensiteit voor een versnelde vermoeiing aan dit soort stalen bruggen.

Het is zeer waardevol om via proefopstellingen te meten in welke mate die vermoeiing invloed heeft op de integriteit van de constructie. Als je de ontwerpspecificaties kent, kan je vervolgens risicoberekeningen maken. Dat betekent wellicht dat inspectieregimes moeten worden verhoogd of dat risicoprofielen van andere bruggen moeten worden aangepast en renovaties naar voren gehaald.’

Nog belangrijker in deze discussie is de maatschappelijke impact die deze verrassing op het risicomanagement heeft, stelt Van den Elzen. ‘Rijkswaterstaat hanteert vaste prijzen per kilometer file, maar het is de vraag of dat voldoende is voor de verderstrekkende gevolgen van een dergelijk verkeersinfarct. Wellicht is het voor Rijkswaterstaat een idee om te kijken naar de total value of ownership. Tot nog toe zijn met name de kosten maatgevend voor eventuele investeringen, terwijl een verbeterde mobiliteit juist tot additionele voordelen leidt voor de economie. Het vestigingsklimaat voor internationale bedrijven bijvoorbeeld. Door naar de waarde te kijken die dit soort investeringen voor de bv Nederland toevoegt, kan je wellicht budgetten vrijmaken om investeringen naar voren te halen en dit soort incidenten in de toekomst te voorkomen.’ ■ MaintNL 10 - 2016 41

IMA10 MR_Scheurtjes.indd 41

06-12-16 16:00

Het magazine van de NVDO

Het magazine van de NVDO

5 jaar MaintNL

Maint

NL

Maintenance Manager of the Year 2005 wil nog steeds verbeteren | Het goud ligt op de werkvloer | Neem een week vrij … en kom lekker werken!

031_MA_NVDO_cover.indd 31

Maint

Johan Wolt: ‘Ik wil jeugd inspireren om voor techniek te kiezen’ | Diepe aardwarmte maakt glastuinbouw duurzaam | Big Data is allang geen IT-kwestie meer

NL

19-02-13 14:49

Maint

Slimme keuzes maken bij onderhoud rijdende assets | Composieten vergen nauwelijks onderhoud | Waarde ISO 31000norm onderschat | Alleen onderhoud bij ongezond gedrag

029_MA_NVDO_cover.indd 29

22-04-14 16:33





Het magazine van de NVDO

t magazine van de NVDO

Maint

NL

Maint

Het magazine van de NVDO

NL

Het magazine van de NVDO

NL

Het magazine van de NVDO

Landm pleegd is sleu Veel verantwoordelijkheid naar de vloer | Maintenance Valuepark: de aanhouder wint | Minder wissels en snellere treinen op Utrecht CS | ‘Impact storingen moet steeds kleiner worden’

‘We moeten maintenance niet van de kaart vegen’ | Snelle reparatie injectie-waterleiding NAM | Intelligente planning voor inzetbaarheid personeel | Oude treinen in een nieuw jasje



Maint

‘Ruimte voor vakmanschap en werkplezier door ketensamenwerking’ | Techniek is niet vies en moeilijk | Maintenance engineer maakt onderhoud lonend

Maint

onderhoud | Nieuwe aanbesteding pps-projecten | amenwerking op prijs



NL

Een attractiepark is een bijzondere ‘plant’ | Prestatiemanagement: Prestatiecontracten stimuleren innovatie | Meer openheid in onderhoud kunstwerken IJsselmeer

Het magazine van de NVDO

031_MA_NVDO_cover.indd 31

NL

Maint

22-10-13 14:53

NL

Maint

Het magazine van de NVDO

NL

Het magazine van de NVDO

Het magazine van de NVDO

Duurzaam vernie Dienst | Betalen machine kopen

Maint

25-04-12 09:55

NL

001_cover.indd 45

Het magazine van de NVDO

Ander onderhoud voor veranderende energiemarkt Managers en directeuren zoeken nieuwe baan | Langere levensduur beton dankzij nano-klei

Genomineerden MMY 2014 zijn bekend | Basisregistratie Grootschalige Topografie gaat data-eilanden samenbrengen |

|

OCI Nitrogen: Kwaliteit turnaround moet beter 

Maint



Maint

Het magazine van de NVDO

Maintenance houdt agro & food gezond | Life cycle costing bij het Waterschapsbedrijf | Kartonfabriek wendt data aan voor onderhoud

Hightech onderhoud voor de elektronica van morgen | Integrale aanpak brengt zorg naar hoger kwaliteitsniveau | ‘Oosterscheldekering jarenlang verwaarloosd’

033_NVDO_cover.indd 33

Maint

24-09-12 16:04

NL

Maint

Het magazine van de NVDO

NL

039_MA_NVDO_cover.indd 39

Het magazine van de NVDO

Maint

NL

Het magazine van de NVDO

‘De mensen zijn d besparing door d ogen van de fabri

Schip wordt varende fabriek door 3D-printen | Hygiënenormen bepalen bouw melkpoederfabriek | Prestatiemanagement: Hoe excellent is operational excellence?

GIS basis voor duurzaam onderhoud | Nieuwe dbfm-standaard verkort aanbesteding pps-projecten | Milieu-inspecteur stelt samenwerking op prijs

Ton Huibers is Maintenance Manager of the Year 2013 | Nederlandse onderhoudsindustrie stilt kennishonger Midden-Oosten | Personeel werven is maatwerk





NL



043_MA_NVDO_cover.indd 43





25-04-12 09:55

Maint

23-04-13 11:26

NL

Het magazine van de NVDO

NL

Het magazine van de NVDO

Succesvolle doorstart voor anode-fabriek | Landelijke Dag van het Onderhoud komt eraan | Langetermijnonderhoud bij woningcorporaties

Maint 



NL

t magazine van de NVDO

the Year 2005 wil nog goud ligt op de werkvloer IMA1-| ML_Collage.indd 42 kom lekker werken!

Platform Materiaalkunde ziet levenslicht | Onderhoud van sluitpost naar randvoorwaarde | Werkvoorbereiding met onderhoudsfocus | Het potentieel van jong en oud

Treinmonteur doet elke dag iets anders | Landelijke Dag van het Onderhoud komt eraan | Onderhoud aan voegovergangen gaat een nieuw tijdperk in

031_MA_NVDO_cover.indd 31

Maint

NL

20-05-14 14:54

Maint

Het magazine van de NVDO

NL

Het magazine van de NVDO

Mai stee Nee

Maak technische beroepen weer aantrekkelijk | Sturen op gedrag voor meer verantwoordelijkheid | Onderhoud in tijden van crisis loont nog steeds 035_MA_NVDO_cover.indd 35

19-03-13 13:48

Maint

Het magazine van de NVDO

Innovatie als speerpunt | Sapfabriek bron ‘workwise’ technisch personeel | Nieuw Bouwbesluit verlicht

031_MA_NVDO_cover.indd

NL

Maint

NL

Het magazine van de NVDO

06-12-16 Drones verbeteren inspectie van assets | Real time informatiemanagement via de cloud | Grootste IT-bedreiging

15:42

Maint

Ma

NL

Het magazine van de NVDO

Het magazine

Innovatie als speerpunt | Sapfabriek bron ‘workwise’ technisch personeel | Nieuw Bouwbesluit verlicht eisen aan bouw | Meerwaarde van conditiemeting

19-02-13 14:49

t

NL

041_MA_NVDO_cover.indd 41

25-01-12 16:02

Maint

DO

NL

Het magazine van de NVDO

In offshore onderhoud is geen platform gelijk | Veiligheid prioriteit tijdens onderhoud in de tunnel | Verslag NVDO Jaarbijeenkomst 

Maint

NL

Maint

Het magazine van de NVDO



Maint

Landmacht en industrie hebben elkaar nodig | ‘NS pleegde slecht onderhoud aan Fyra’ | Vertrouwen is sleutel bij gebouwbeheer met prestatiecontract

NL

Het magazine van de NVDO

NL

GIS basis voor duurzaam onderhoud | Nie dbfm-standaard verkort aanbesteding pp Milieu-inspecteur stelt samenwerking op

Het magazine van de NVDO

043_MA_NVDO_cover.indd 43

Maint

Rolverdeling contract vertrouwenskwestie | ‘Planner nieuwe stijl’ moet tekorten oplossen | Feiten analyseren leidt tot strategische visie | Cor van der Linde MMY 2012

22-10-13 14:53

int

NL

van de NVDO

051_MA_NVDO_cover.indd 51

Duurzaam vernieuwen met een eigen Technische Dienst | Betalen voor functie in plaats van een machine kopen | Maintenance Manager of the Year 001_cover.indd 45

rgiemarkt baan | lei

11/2/11 4:32 PM

Maint

|



NL

Het magazine van de NVDO



Maint

NL

Het magazine van de NVDO

29-03-12 09:06

Maint

Bouw zeesluis is droom die uit komt | ‘Efficiënter sturen op onderhoud’ | Prestatiemanagement werkt, vertrouwen blijft achter | ‘Meer technische praktijkopleidingen nodig’

NL Johan Wolt is Maintenance Manager of the Year 2014! | Aan het werk met apps en Google Glass | Industrieel leasen: wel de lusten, niet de lasten

Het magazine van de NVDO



int

NL 029_MA_NVDO_cover.indd 29

18-03-14 15:49

van de NVDO

Maint

035_MA_NVDO_cover.indd 35

19-03-13 13:48

Maint

NL

Het magazine van de NVDO

‘De mensen zijn de beste assets die we hebben’ | Energiebesparing door doelmatig onderhoud | ‘Wij zijn de oren en ogen van de fabriek’ | Verslag Prestatiemanagement 2015 



Water eerste levensbehoefte van industrie | Focus op overdracht ervaringskennis | Integraal inzicht in onderhoud en beheer vastgoed | Reuring in onderhoud Amsterdamse riolering





Maint

NL

DO

O

NL

Maak technische beroepen weer aantrekkelijk | Sturen op gedrag voor meer verantwoordelijkheid | Onderhoud in tijden van crisis loont nog steeds

Het magazine van de NVDO

n | HygiënePrestatieexcellence?

t

NL

Het magazine van de NVDO



NL

Led-verlichting wordt steeds betrouwbaarder | Help, technici tekort | Best practices: stroomstoringen | Precisieoperatie onder Amsterdam Centraal 043_MA_NVDO_cover.indd 45

21-02-12 10:51

Maint

Het magazine van de NVDO

NL

Peter Schokker (Vezet) Maintenance Manager van het Jaar 2016 | Allround TD bij historische stokerij | Monitoren waar je wilt met draadloze sensoren | Afvalwater zuiveren op afstand

Het magazine van de NVDO

Ma





Uitdagende onderhoudsstop voor Yara Sluiskil | Innovaties centraal op Woensdrecht | ‘De mens is overal de variabele factor’ | Op weg naar meer JSF-onderhoud 

Het magazin



Maint

NL

Het magazine van de NVDO

20-05-14 14:54

Nederlandse onderhoudsmarkt blijft groeisector | Droge voeten en schoon water | Finalisten Verkiezing Maintenance Manager of the Year 2013 bekend

NL Maintenance Manager of the Year 2005 wil nog steeds verbeteren | Het goud ligt op de werkvloer | Neem een week vrij … en kom lekker werken!

031_MA_NVDO_cover.indd 31

Maint

Het magazine van de NVDO

037_MA_NVDO_cover.indd 37

22-01-13 13:38

Maint 19-02-13 14:49

NL

NL

Het magazine van de NVDO Onderhoudssector krijgt het druk | Infraonderhoud toont innovatiekracht tijdens iMaintain INFRA | Chemie en onderhoud moeten inniger samenwerken

Maint

Het magazine van de NVDO

IMA1- ML_Collage.indd 43

NL

Maintenance houdt agro & food gezon costing bij het Waterschapsbedrijf | Ka wendt data aan voor onderhoud 033_NVDO_cover.indd 33

06-12-16 15:43

Infra

Onderhoud Oosterscheldekering is gevecht tegen zee Wanneer het belangrijk is dat techniek blijft werken zoals het behoort te werken, moet onderhoud worden gepleegd. En als een object de nationale veiligheid waarborgt, is onderhoud zelfs een zaak van levensbelang. Zorgvuldigheid is een must en als dit betekent dat het onderhoud gemiddeld achttien miljoen euro per jaar kost, dan is dat zo.

Laura van der Linde

De Oosterscheldekering is een belangrijk onderdeel van de Deltawerken. De kering bestaat uit 65 pijlers met stalen schuiven die de Oosterschelde helemaal kunnen afsluiten wanneer hevige storm of een extreem hoog waterpeil daarom vragen. De kering werd in 1986 in gebruik genomen en daarmee is door Rijkswaterstaat ook het bijbehorende onderhoudsplan opgestart.

Periodiek, incidenteel en correctief Eric van der Weegen van Rijkswaterstaat vertelt dat het onderhoud faalkans gestuurd is. ‘Uitgangspunt is dat de kering een stormvloed kan weerstaan die eens in de vierduizend jaar kan voorkomen. Dit zorgt

44 MaintNL

voor zeer hoge eisen voor het beheer en onderhoud. Bij iedere aanpassing, of dat nu een schroefje of een nieuwe laklaag is, moet zorgvuldig worden onderzocht wat dit betekent voor de faalkans.’ Het onderhoud varieert van kleine werken tot omvangrijke klussen. Sommige onderdelen worden jaarlijks geïnspecteerd en onderhouden, zoals het besturingssysteem, het noodsluitsysteem, de noodstroomvoorziening en de elektriciteitsinstallaties. ‘Voor de schuiven geldt dat we na tien en na twintig jaar lapwerk hebben verricht. Denk hierbij aan het wegwerken van roestplekken. Nu, na dertig jaar, moesten de schuiven volledig worden gestript. Een omvangrijke klus.’

Al eerder, in de periode 2010 tot 2015, zijn 248 afdichtingen vervangen, onderdeel van de 124 hydraulische cilinders die ervoor zorgen dat de schuiven omlaag en omhoog kunnen bewegen. In 2015 is voor het eerst sinds de bouw de ongeveer 750.000 liter olie uit de hydraulische systemen vervangen. En op 1 april 2016 is Rijkswaterstaat begonnen met fase 3 van dit grootse onderhoudsproject; het conserveren van de pijlers en schuiven. Dit werk aan de stalen constructie wordt in 2022 afgerond. Van der Weegen: ‘Het conserveren is een project van zeven jaar. De kosten bedragen ongeveer 47 miljoen euro en dit staat los van de 18 miljoen per jaar.’

124 cilinders en 32 schuiven Het afsluitbare deel van de kering is bijna drie kilometer lang, verdeeld over drie delen: Roompot, Hammen en Schaar. De 65 kolossale pijlers vormen de ruggengraat van de kering. Tussen de pijlers hangen in totaal 62 stalen schuiven. Sommige zijn wel 45 meter lang en 12 meter hoog. De komende zeven jaar krijgen de schuiven van de stroomgaten Hammen en Schaar en de

10 - 2016

IMA10 MQ_Oosterschelde.indd 44

06-12-16 16:01

FOTO: RIJKSWATERSTAAT

Dankzij het onderhoud aan kustbeveiliging kunnen mensen van deze en volgende generaties veilig in de achterliggende gebieden blijven wonen.

cilinders van stroomgat Roompot een nieuwe, beschermende verflaag.

De uitvoering ligt in handen van een consortium van meerdere bedrijven. OSK Conserveringsgroep is speciaal opgericht voor de onderhoudswerkzaamheden aan de Oosterscheldekering. Het is een samenwerkingsverband tussen Gelders Staalstraal- en Schildersbedrijf en Van der Ende Steel Protectors Group. Van der Weegen: ‘Zij hebben van RWS de opdracht gekregen voor het uitvoeren van zowel groot als klein onderhoud aan de conservering van de stalen schuiven, de stalen onderdelen van de pijlers, de peilmeetstations, leuningen en remming- en geleide werken. Zij hebben allemaal moeten aantonen dat zij over de capaciteit beschikken om dit werk uit te kunnen voeren op een manier dat het milieu niet wordt geschaad en de veiligheid gewaarborgd blijft.’

Voor er kan worden begonnen met het schilderwerk, worden de stalen schuiven opgevijzeld en opgehangen in een tijdelijke ophangconstructie. Die is speciaal hiervoor ontworpen. Daarna wordt de schuif hermetisch afgesloten zodat de weersomstandig-

heden geen invloed hebben op het werk.

‘De schuiven worden eerst kaal gespoten en hierbij worden het straalgrit en de verfresten opgevangen en opgezogen en daarna afgevoerd. Vervolgens worden drie lagen verf aangebracht; twee conserveringslagen en een laklaag. Hiermee behoeden we het staalwerk voor roestaanslag.’ Per schuif is dertien weken nodig, zodat het totale werk bijna zeven jaar in beslag neemt.

Van der Weegen: ‘Het conserveren is een project van zeven jaar. De kosten bedragen ongeveer 47 miljoen euro.’

Uniek project Het gaat om een omvangrijk, uniek en zeker ook kostbaar onderhoudsproject. ‘De kosten per schuif komen neer op ongeveer 7,5 ton euro. Dat heeft vooral te maken met de

grote zorgvuldigheid die in acht moet worden genomen. Het gaat om de nationale veiligheid en bovendien is de Oosterschelde een beschermd Nationaal Park. Dit vraagt om gedegen onderzoek naar de beste samenstelling van verflagen en wat de beste aanpak is.

Daarnaast heb je te maken met krachtige wind en zout water. Ook iets om rekening mee te houden. 'Stel dat je op de kering een fiets zou neerzetten, dan zou deze binnen een maand volledig zijn verroest', vertelt Van der Weegen lachend over de vernietigende kracht van de elementen.

De onderhoudswerkzaamheden aan de schuiven liggen voorlopig weer even stil.

In de herfst en winter – het stormseizoen – kan alleen onderhoud worden uitgevoerd dat geen invloed heeft op het sluiten van de kering. De kering moet dan klaarstaan om het achterland te beschermen als dat nodig is. Dankzij dit onderhoud aan kustbeveiliging kunnen mensen van deze en volgende generaties veilig in de achterliggende gebieden blijven wonen. Zo blijft de Oosterscheldekering een veilige en optimaal functionerende stormvloedkering. ■ MaintNL 10 - 2016 45

IMA10 MQ_Oosterschelde.indd 45

06-12-16 16:01

NVDO Jaarbijeenkomst

Asset management is topsport Asset management, operational excellence, topsport en politiek hebben meer raakvlakken dan je in eerste instantie zou denken.

De NVDO liet deze disciplines samenkomen tijdens haar jaarbijeenkomst in historisch park Archeon. Olympisch kampioen Nicolien Sauerbreij en politicus Loek Hermans brachten het onderwerp operational excellence in perspectief.

Laura van der Linde

Lang, lang geleden, rond het jaar 800 voor Christus, ontdekte men de toepassingsmogelijkheden van ijzer. IJzer werd gebruikt om bijlen, speerpunten, gereedschap en zagen mee te maken. En door met een stuk vuursteen op een stuk ijzer te slaan ontstaan vonken waarmee vuur kon worden gemaakt.

Door deze revolutionaire ontdekking werd deze periode de ijzertijd genoemd. Inmiddels werken we met sterkere metalen dan ijzer en is vuur maken een peulenschil maar dat hebben we door de jaren heen stap voor stap zelf moeten ontdekken.

46 MaintNL

Om verder te komen heb je anderen nodig.

Dat was al zo in de ijzertijd getuige het verhaal van een van de gidsen van het Archeon die vertelde hoe boomstammen van eikenhout kilometers werden versleept om elders een woonstalhuis te kunnen bouwen. Maar samenwerken is nog altijd het credo. Dat werd 25 november nog weer eens bekrachtigd door Bas Kimpel, voorzitter van de NVDO.

Samenwerking ‘De essentie van asset management is samenwerking’, vertelde Kimpel de aanwezigen, veelal leden van de NVDO. ‘We streven naar samenwerking in de keten en met andere disciplines. Verder willen we ook komend jaar nauw gaan samenwerken met partijen buiten de maintenance sector die wel een sterke band met ons hebben zoals de KIVI, NEVI, VLN, VNCI, VMT, ECN en Bouwend Nederland.’

Topsporter Nicolien Sauerbreij, die in 2010 olympisch goud won op het onderdeel snowboarden, wist met haar levensverhaal ook te overtuigen dat je in je eentje nergens komt: ‘Binnen mijn team is iedereen belangrijk. Iedereen vormt een schakel en je bereikt alleen je doel als iedereen bereid is maximaal aan datzelfde doel te werken.’

Nicolien werd al op jonge leeftijd besmet met het snowboard-virus. ‘Doordat er in Nederland nog weinig kennis was over deze sport – wie haalt het ook in zijn hoofd om in het platte Nederland optimaal te willen

presteren in een bergsport? – moesten we overal expertise vandaan halen. We zijn kennis gaan halen uit de ski-wereld en vanuit de schaatssport en dit hebben we gebruikt om een vertaalslag te maken naar het snowboarden.’

Het leren van andere disciplines is een proces dat je ook ziet in de industrie. Zo wordt in de automotive branche al veel gebruik gemaakt van robotisering terwijl deze techniek in de industrie nog in de kinderschoenen staat. ‘Zonder goede samenwerking kan in geen geval sprake zijn van operational excellence’, vertelde Kimpel, verwijzend naar het jaarthema van 2016 van de NVDO.

Doelen nastreven Ook Nicolien Sauerbreij heeft, wellicht onbewust, de aanpak van operational excellence toegepast om de absolute top te bereiken in het snowboarden. Operational excellence gaat om het beschrijven en navolgen van processen om uiteindelijk het maximale uit de systemen te halen. Risico’s en onaangename verrassingen worden geminimaliseerd. Met operational excellence ben je ‘in control’. Dit is essentieel bij het bedrijven van topsport. Nicolien: ‘Ik had maar één doel en dat was de beste van de wereld worden. Wat was hier voor nodig?

Wie had ik hierbij nodig? Ik ging van wedstrijd naar wedstrijd en toen ik in 2001 mijn eerste world cup podium wist te behalen, was dit een bevestiging dat we met elkaar de juiste koers hadden gevaren.’

Het doel van de NVDO is een autoriteit zijn en blijven op het gebied van goed assetmanagement. Tijdens het bestuursoverleg eerder dit jaar, werd benoemd dat de NVDO zich in het speelveld opstelt als een dirigent. Kimpel: ‘Het past de NVDO om een leidende positie in te nemen als platform voor assetmanagement. Onderhoud moet te allen tijde de basis zijn voor de visie en het beleid van de NVDO.’

10 - 2016

IMA10 MM_Jaarbijeenkomst.indd 46

06-12-16 15:52

FOTO’S: NVDO

Keynote speaker was Loek Hermans, VVD politicus die tijdens het kabinet Kok II minister was van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Goed onderhoud Voor Nicolien Sauerbreij is de plek op het podium haar dashboard. Maar soms kan de weg met goud zijn geplaveid, en kun je toch opeens in een gat vallen. ‘Bij de spelen in Salt Lake in 2002 moest het gaan gebeuren.

We waren er klaar voor’, vertelt Nicolien.

Het werd echter een grote teleurstelling.

‘De Oostenrijkse waxer, die haar board zou prepareren, had de verkeerde wax gebruikt.

Het was vreselijk. Je ziet binnen een paar dagen alles waarvoor je hebt gewerkt uiteen spatten.’

Het is niet voor niets dat het voorkomen van fouten binnen de onderhoudssector hoge prioriteit heeft. Een optimale beheersing van de onderhoudsprocessen is daarom van groot belang.

Mocht er toch iets fout gaat, dan moet je daarvan leren en zo snel mogelijk weer op koers zien te geraken. Het is precies wat Nicolien deed. Ze vocht terug en kwalificeerde zich in 2006 voor de Olympische Winterspelen. Ze mistte op 0,03 seconden het zilver en was daarmee uitgeschakeld.

Ze werd volledig de grond in geboord door de media en daardoor door het publiek.

Macht van de maatschappij ‘Het publiek, de klant, de kiezer, de maatschappij heeft enorm veel macht’, was een

Hermans: ‘Interactie met klanten om een relatie op te bouwen. Weet wie je klant is!’ van de boodschappen van keynote speaker Loek Hermans, VVD politicus die tijdens het kabinet Kok II minister was van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. ‘Vroeger was een leider iemand die werd gevolgd maar de tijden zijn veranderd. De relatie met de kiezer, en ook in uw wereld met de klant, is tegenwoordig gebaseerd op ‘ik ben uw leider, u bent mijn volk, ik volg u!’ Een wezenlijk verschil.’ Een leider of een vooraanstaand bedrijf legt tegenwoordig sterk de focus bij de wensen en behoeften van de doelgroep.

Recente politieke ontwikkelingen laten zien dat de stem van het volk steeds belangrijker wordt, zowel in Nederland als in de VS. Hermans drukte de aanwezigen op het hart dat ze klaar moeten zijn voor dit soort veranderingen. En hij benadrukte dat het ook gaat om een goede relatie met de klant.

‘Interactie met klanten, of in ons geval met kiezers, is belangrijk om te weten wat ze willen en om een relatie op te bouwen.

Weet wie je klant is!’

Dat de maatschappij je kan maken of breken weet de politicus als geen ander. ‘Twitter is een machtig middel om je democratisch gevoel te uiten. Als er onrust is, kan dit middel olie op het vuur gooien en als het vuurtje oplaait dan heeft de kiezer er al geen zin meer in.’ Ook Sauerbreij heeft de negatieve invloed van (social) media ervaren. Maar de opdracht om zo snel mogelijk weer op koers te raken, blijft overeind. Dat geldt voor een politieke partij, voor een topsporter en voor het bedrijfsleven.

Logistiek op orde Volharding in operational excellence heeft Nicolien Sauerbreij geen windeieren gelegd. In 2010 behaalde ze olympisch goud in Vancouver. Een topprestatie, de kroon op haar werk. Ze werd het toonbeeld van doorzettingsvermogen. Een eigenschap waar een gemiddelde monteur ook zo zijn voordeel mee zal kunnen doen, mits de logistiek op orde is. Kimpel: ‘Zijn de onderdelen op tijd aanwezig, ligt er een werkvergunning klaar, is de installatie op tijd veiliggesteld, is de werkplek toegankelijk en is de benodigde documentatie aanwezig?’

Dit brengt ons bij het jaarthema van 2017.

‘Het vakgebied logistiek verdient het om het thema voor 2017 te worden’, aldus Bas Kimpel. ■ MaintNL 10 - 2016 47

IMA10 MM_Jaarbijeenkomst.indd 47

06-12-16 15:52

Veiligheid

Baanwerkers werken steeds veiliger Nederland scoort goed op veiligheid voor baanwerkers, zo blijkt uit onderzoek van de Inspectie voor Leefomgeving en Transport.

Toch zijn er ook verbeterpunten, vooral als het gaat om de veiligheidsinstructies. Joeri van Holsteijn, beleidsadviseur Veiligheid bij ProRail vertelt wat de spoorbeheerder doet om baanwerkers zo veilig mogelijk te laten werken.

Elias de Bruijne Eerst een stukje context. Baanwerkers maken deel uit van een omvangrijk kader van organisaties en regels dat uiteindelijk bepaalt hoe veilig zij kunnen werken. Dat kader ziet er als volgt uit. Alle werkzaamheden aan de Nederlandse spoorinfrastructuur vinden plaats in opdracht van spoorbeheerder ProRail, dat voor de uitvoering procescontract- en projectaannemers en specialistische bedrijven inschakelt. In totaal werkt ProRail met twaalf hoofdaannemers en meer dan 4000 leveranciers en onderaannemers. Deze bedrijven moeten stuk voor stuk voldoen aan op de Spoorwegwet en Arbowet gebaseerde brancheregels, die zijn opgesteld door de Stichting Arbeidsomstandigheden en Spoorwegveiligheid (SAS). Bedrijven die rechtstreeks onder ProRail werken, moeten door ProRail zijn erkend of werken onder verantwoordelijkheid van een door ProRail erkende (hoofd) aannemer.

Daarnaast zijn er nog de werkplekbeveiligingsbedrijven. Zij zorgen voor het voorbereiden en inrichten van veilige werkplekken, het opstellen van veiligheidsinstructies, het instrueren van werkers, het handhaven van de veiligheid, en grijpen in wanneer het fout gaat. Ook de werkplekbeveiligingsbedrijven moeten aan bepaalde voorschriften voldoen. Zij moeten gecertificeerd zijn door stichting RailAlert, de brancheorganisatie waarin ProRail en de aannemers samenwerken om de veiligheid van baanwerkers te vergroten. Daarbij richt RailAlert, dat regelgeving opstelt en vakbekwaamheidseisen stelt waaraan personeel moet voldoen, zich

48 MaintNL

vooral op het beperken van het aanrijd- en elektrocutierisico. De certificaten die RailAlert uitgeeft, worden al dan niet toegekend op basis van een auditrapport dat de organisatorische en technische bekwaamheid van de bedrijven beoordeelt.

Inspectie In hoofdlijnen komen de veiligheidsvoorschriften erop neer dat werkzaamheden aan of dichtbij het spoor zo veilig en gezond mogelijk moeten worden uitgevoerd en wel volgens de zogenaamde arbeidshygiënische strategie, wat inhoudt dat veiligheidsrisico’s zoveel mogelijk bij de bron worden aangepakt. Wanneer dat niet mogelijk is, worden collectieve of individuele maatregelen genomen om het veiligheidsrisico alsnog zoveel mogelijk te beperken.

Er moet natuurlijk wel worden gecontroleerd of de verschillende partijen zich in de praktijk aan de regels houden. Deels doet ProRail dat zelf, middels honderd à tweehonderd controles per jaar. Daarnaast

doet RailAlert onaangekondigde audits naar het functioneren van werkplekbeveiligingsbedrijven. Op die manier weten ProRail en RailAlert hoe zij de regelgeving en vakbekwaamheidseisen eventueel moeten aanpassen. Een derde controlerende partij is de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), die (mede namens de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid) controleert of de bedrijven die de spoorwerkzaamheden uitvoeren zich aan de regels houden en daarover jaarlijks rapporteert. Uit het verslag van 2015 (‘Resultaten inspectie baanwerken 2015’), dat in mei 2016 werd gepubliceerd, blijkt dat de ILT in 2015 in totaal 111 inspecties uitvoerde en bij 35 inspecties overtredingen constateerde. In 34 gevallen ging het daarbij om overtredingen van de arbo-regels en in 16 gevallen om overtredingen van de regels voor spoorwegveiligheid. In twee gevallen was sprake van ernstig aanrijdgevaar voor de baanwerkers, waarna de ILT de werkzaamheden direct stillegde en boeterapporten opstelde. In totaal werd er 30 keer een waarschuwing gegeven.

Opvallend is dat alle overtredingen het gevolg waren van onvolledige veiligheidsinstructies of zelfs het ontbreken daarvan, en dat tekortkomingen vooral voorkwamen bij niet rechtstreeks door ProRail erkende bedrijven (deze bedrijven kunnen onder toezicht van door ProRail erkende aannemers aan het spoor werken).

NOODLOTTIG ONGEVAL SPOORMEDEWERKER Hoewel Nederland vergeleken met het buitenland goed scoort op het gebied van veiligheid voor baanwerkers, kwam in de nacht van 12 op 13 oktober toch een baanwerker om het leven bij werkzaamheden aan het spoor. De man werd aangereden door een intercity. Naar de toedracht van het ongeval lopen nog onderzoeken van Inspectie Leefomgeving en Transport en de Inspectie SZW (voormalige arbeidsinspectie). ProRail doet ook eigen onderzoek en levert waar nodig haar bijdrage aan de andere onderzoeken. Bij het ter perse gaan van dit blad waren er nog geen achtergronden bekend.

10 - 2016

IMA10 MS Veiligheid.indd 48

06-12-16 15:59

FOTO’S: PRORAIL|STEFAN VERKERK

Veiligheid

Dat Nederland het goed doet, blijkt uit het feit dat er geregeld buitenlandse afvaardigingen op bezoek komen om een kijkje te nemen in de ‘veiligheidskeuken’.

Digitaal Veiligheidspaspoort Genoeg verbeterpunten dus, maar als de cijfers in hun context worden geplaatst zien ze er goed uit. Al tien jaar lang zijn er op het Nederlandse spoor geen dodelijke ongevallen meer geweest en het aantal bijna-aanrijdingen daalt sterk: volgens ProRail waren dat er in 2006 nog 46, terwijl het er in 2015 nog maar 8 waren. Na het uitkomen van het rapport vond er echter in oktober van dit jaar een ongeluk plaats waarbij een baanwerker om het leven kwam (zie kader).

De cijfers zijn in vergelijking met het buitenland uitstekend en wijzen op een hoog niveau van spoorveiligheid, aldus Joeri van Holsteijn, beleidsadviseur Veiligheid bij ProRail. ‘We doen het op het vlak van veiligheid heel goed in Nederland. Wij hebben relatief weinig ongelukken met baanwerkers en weinig ontsporingen. In het buitenland vinden vaker dodelijke ongelukken plaats. Dat we het wat dat betreft in Nederland beter doen, komt vooral doordat wij meer veiligheidsmaatregelen treffen. Werkzaamheden vinden meestal plaats in sporen die buitendienst gaan. Daarbij neemt zowel de treindienstleider als de werkploeg maatregelen om te voorkomen dat er treinverkeer op de werkplek kan komen. Deze partijen werken onafhankelijk en nemen verschillende maatregelen, waardoor er in principe nog altijd sprake is van een veilige werkplek als bijvoorbeeld de werkploeg geen maatregelen treft of andersom.’

Van Holsteijn: ‘We doen het hier op het vlak van veiligheid heel goed.’

Dat Nederland het internationaal gezien goed doet, blijkt uit het feit dat er geregeld buitenlandse afvaardigingen bij ProRail op bezoek komen om een kijkje te nemen in de ‘veiligheidskeuken’. De afgelopen maanden ontving ProRail delegaties uit Duitsland, Engeland en Japan. In januari werd ProRail vereerd met een afvaardiging uit Zwitserland, dat toch bekend staat als een land waar alles tot in de puntjes is geregeld.

Ondanks dat gebeuren er in het Alpenland nog altijd te veel ongelukken met baanwerkers. Schweizerische Bundesbahnen, de Zwitserse evenknie van ProRail, was vooral geïnteresseerd in het onderhoudsrooster en het opleidingsprogramma voor baanwerkers. Ook was er veel aandacht voor het Digitaal Veiligheidspaspoort (DVP), een digitale pas op de smartphone die verplicht is gesteld voor iedereen die werkzaamheden op of nabij het spoor uitvoert. Inmiddels hebben ruim 50.000 mensen een DVP. Van Holsteijn: ‘Door de barcode van het digitale paspoort met een speciale app te scannen, kan de leider werkplekbeveiliging zien of een baanwerker wel op dat moment

op het terrein aanwezig mag zijn en of hij of zij wel over de juiste certificaten beschikt om het werk uit te voeren. Om een DVP te krijgen, moeten baanwerkers een e-learning en een gedragstraining met succes doorlopen. De e-learning is uitgebreid en gaat veel dieper in op de veiligheidsrisico’s dan eerst het geval was, en de gedragstraining is zelfs helemaal nieuw.’

Golden Rules De resultaten van het ILT-rapport zijn echter niet louter positief en geven aan dat verdere verbetering nodig is. De belangrijkste kritiek is dat er relatief vaak iets mis is met de veiligheidsinstructies of dat die zelfs ontbreken. In een bericht op de eigen website is te lezen dat ProRail en RailAlert dit signaal herkennen en dat zij uitkijken naar mogelijkheden om de kwaliteit van de werkplekbeveiligingsbedrijven te verhogen. Toch betekent dit niet direct dat de veiligheid van baanwerkers daadwerkelijk in het geding is, zegt Van Holsteijn. ‘Voor zover wij weten is er op het gebied van veiligheid niets mis. Wel is het zo dat de huidige veiligheidsinstructies niet altijd praktisch genoeg zijn. Binnen RailAlert, waarbinnen wij werken aan het verbeteren van de veiligheid voor baanwerkers, hebben we inderdaad geconstateerd dat er te veel regels zijn die niet bijdragen daaraan.

Die overbodige regels gaan we nu schrappen, zodat we ‘golden rules’ overhouden, MaintNL 10 - 2016 49

IMA10 MS Veiligheid.indd 49

06-12-16 15:59

®

www.panolin.nl • Biologisch • afbreekbare • synthetische • hydrauliek-olie • Zeer lange • levensduur • 10.000 draaiuren • zonder olie • te verversen

Hydrauliekolie met een natuurlijk karakter Duport Lubricare - Archimedesstraat 9 7701 SG Dedemsvaart - 0523-619892 info@panolin.nl

IMA10 Advertenties.indd 50

06-12-16 14:49

Veiligheid

regels waar je nooit van af mag wijken.

Door te schrappen creëren we zo uiteindelijk meer aandacht voor datgene wat echt belangrijk is.’

Veiligheidsladder Het is niet de enige maatregel die ProRail neemt om de kwaliteit van de werkplekbeveiligingsbedrijven te verhogen. Zo schroeft RailAlert het aantal aangekondigde en onaangekondigde audits op en zal er meer worden gecontroleerd op de naleving van veiligheidsvoorschriften. Wanneer er onveilige situaties worden geconstateerd, zullen de opdrachtnemers en werkplekbeveiligingsbedrijven daarop worden aangesproken of wordt er indien nodig direct ingegrepen. Een noviteit is de veiligheidsladder, een certificatiesysteem dat leveranciers stimuleert om veilig te werken. De ladder telt vijf treden, en hoe groter het veiligheidsbewustzijn en -gedrag van een opdrachtnemer is, hoe hoger de opdrachtnemer scoort op de ladder, en hoe hoger de score, hoe groter het gunningsvoordeel bij aanbestedingen. Op die manier stimuleert de veiligheidsladder bedrijven om veilig te werken.

In de toekomst komt er mogelijk zelfs een minimumeis op basis van dit systeem.

Een veiligheidsmaatregel die niet primair is genomen om de veiligheid van baanwerkers te verbeteren maar daarbij wel behulpzaam kan zijn, is de invoering van het European Rail Traffic Management System (ERTMS).

Het beveiligingssysteem wordt sinds dit jaar in fases ingevoerd en zorgt ervoor dat treinen niet harder rijden dan toegestaan is en automatisch afremmen wanneer dat nodig is. Het oude ATB-systeem (automatische treinbeïnvloedingssysteem) had ook een dergelijke functie, maar werkte niet bij snelheden onder de 40 kilometer per uur.

In die gevallen konden treinen alsnog door rood sein rijden, wat bij spoorgedeelten waar gewerkt werd gevaarlijke situaties kon opleveren. Het nieuwe ERTMS moet dat uitsluiten en zorgt er bovendien voor dat veiligheidspersoneel minder vaak het baanvak in moet om veiligheidsmaatregelen te nemen.

Slimme hekken En dat is nog niet alles. ProRail werkt momenteel ook aan een systeem om sporen sneller en op een veiligere manier buitendienst te kunnen nemen. Van Holsteijn: ‘Voor het beveiligen van werkplekken moet de veiligheidsfunctionaris normaal gespro-

‘HRS-hekken kunnen omhoog worden getrokken wanneer er snel een veilige werkplek moet worden gecreëerd.’ ken het spoor in om maatregelen te nemen die ervoor zorgen dat de seinen rood tonen – zoals het plaatsen van een kortsluitlans – en het baanvak buitendienst gaat. Dat is arbeidsintensief en levert nieuwe risico’s op. We werken nu aan een systeem waarbij geen kortsluitlans meer hoeft te worden geplaats, maar een werkzoneschakelaar wordt gedraaid. Dat zorgt ervoor dat de veiligheidsfunctionaris niet langer het spoor in hoeft en maakt het mogelijk dat de sporen sneller buitendienst kunnen worden genomen. Zo blijft er ook meer netto werktijd over.’

Ook is er in december 2015 in Breda gestart met het plaatsen van ‘slimme’ hekken tussen twee sporen in. Van Holsteijn: ‘Het gaat daarbij om een pilot in samenwerking met BAM, dat de zogeheten HRS-hekken (Happy Railing Schaarfence) ontwikkeld heeft. Die hekken liggen vast langs het spoor en kunnen omhoog worden getrokken wanneer er snel een veilige werkplek moet worden gecreëerd. Normaal gesproken werden bij werk aan het spoor beide sporen buitendienst genomen, maar nu kan één spoor in dienst blijven omdat het naastgelegen spoor geen gevaar meer vormt voor de baanwerkers in het werkspoor. Zo ondervinden reizigers ook minder hinder van werken aan het spoor, omdat meer sporen in dienst blijven. Op bepaalde plaatsen hebben we ook vaste hekken, bijvoorbeeld bij wissels.

Zo kan in geval van een wisselstoring het nevenspoor in dienst blijven en kunnen de baanwerkers veilig werken. We inventariseren nu op welke plekken we dit nog meer kunnen toepassen.’

Deze maatregelen komen naast de al bestaande werkwijzen die de veiligheid van baanwerkers moet bevorderen. ‘De baanwerkers werken bijvoorbeeld al volgens een arbeidshygiënische strategie, een hiërarchisch stelsel van beheersmaatregelen dat voorgeschreven is door de Arbo. Het houdt in dat er in geval van een risico voor de veiligheid of gezondheid van werknemers altijd eerst naar de bron van het probleem moet worden gekeken, om te zien of die bron kan worden weggenomen. Kan dat niet, dan wordt er overgegaan tot collectieve maatregelen, met andere woorden een manier om in het algemeen het risico zo veel mogelijk te verkleinen. Wanneer dat niet afdoende is, zijn er nog individuele maatregelen en ten slotte persoonlijke beschermingsmaatregelen. De werkgever en opdrachtgever proberen dus een probleem op een zo hoog mogelijk niveau aan te pakken en mogen pas tot maatregelen op een lager niveau overgaan wanneer daar redelijke gronden voor zijn. Iets anders dat we standaard al doen, is dat we ervoor zorgen dat het overgrote deel van de werkzaamheden plaatsvindt in buitendienst gesteld gebied. Daar waar dat niet kan, treffen we adequate maatregelen zodat er altijd veilig gewerkt kan worden zonder gevaar op aanrijdingen. Al met al is de veiligheid van baanwerkers al heel hoog, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat het niet nog beter kan. We blijven dus ons best doen om het veiligheidsniveau naar een hoger plan te tillen.’ ■ MaintNL 10 - 2016 51

IMA10 MS Veiligheid.indd 51

06-12-16 16:00

NVDO Jaarbijeenkomst

‘Operational excellence in perspectief’

52 MaintNL

10 - 2016

IMA10 MN_Fotopaginas.indd 52

06-12-16 16:01

MaintNL 10 - 2016 53

IMA10 MN_Fotopaginas.indd 53

06-12-16 16:01

De Vloer Op

‘ Onderhoud is een belangrijk onderdeel in de keten’ Onderhoud hoort bij het invoeren van duurzaamheidsoplossingen, vindt Rik Verdenius, programmamanager Duurzaamheid bij de afdeling Eigendom en Beheer Metro en Tram Amsterdam.

‘Wij vinden het als asset owner sowieso van belang dat de hele keten goed in beschouwing wordt genomen: ontwikkelen, bouwen, leveren, onderhoud én vervanging. Deze manier van denken is bij Metro en Tram behoorlijk ver ontwikkeld.’

Ingrid Rompa De afdeling Eigendom en Beheer Metro en Tram is beheerder en eigenaar van de metro- en traminfrastructuur in Amsterdam. ‘Wij zijn het ProRail van Amsterdam’, verduidelijkt Rik Verdenius, programmamanager Duurzaamheid bij de afdeling. ‘We beheren als gemeentelijke organisatie het metro- en tramnet. Vervolgens stellen we dat ter beschikking van openbaar vervoerder GVB.’ Het beheer vindt plaats volgens de principes van assetmanagement. ‘Stadsregio Amsterdam is onder meer de financier van de projecten en GVB is ingehuurd als onderhoudsaannemer. Beide organisaties zijn in de assetmanagement-keten belangrijke partners voor het verduurzamen van het metro en tramsysteem. Je kunt een fantastisch systeem ontwerpen en bouwen, maar als het daarna niet volgens de eisen wordt onderhouden, doet het niet wat je wilt. Bij assetmanagement is het daarom belangrijk dat je de hele rits, van ontwerp tot en met onderhoud en vervanging in een proces, beheert. Dat betekent ook dat je als beheerder meer aan de voorkant komt te zitten: het opdrachtgeverschap voor nieuwbouwen vervangingsprojecten.’

Eigendom en Beheer zorgt niet alleen voor het beheer van de lijnen die er liggen. De afdeling bouwt ook nieuwe metro- en tramlijnen. Een aansprekend voorbeeld daarvan is de Noord/Zuidlijn. ‘We zijn daarnaast bezig met een modernisering van het complete metrosysteem’, vertelt Verdenius.

54 MaintNL

De vervanging van het treinbeheersing- en beveiligingssysteem is hiervan een belangrijk onderdeel. ‘Het nieuwe systeem werkt met radiocontrole. Via draadloze communicatie bepaalt de metrotrein waar hij is, en krijgt hij autorisatie om verder te rijden.

Andere projecten zijn de vernieuwing van de ICT-systemen, uitbreiding van de opstelterreinen, ombouw van de Amstelveenlijn, Zuidasdok en de grote renovatie van de Oostlijn die halverwege 2018 gereed zal zijn.’

Duurzaamheid Als asset owner wil de organisatie meer dan beschikbare infra leveren. ‘Het moet ook duurzaam zijn. We willen dat zelf als organisatie, want dat kwam onder meer naar voren tijdens de nulmeting die ik heb uitgevoerd bij twaalf projecten. Daaruit bleek dat

er al veel gebeurt zonder dat het nadrukkelijk wordt opgelegd. De organisatie is er dus echt aan toe. Het heeft de goede mindset.’

Stadsregio Amsterdam, GVB en Eigendom en Beheer voeren gezamenlijk het duurzaamheidsprogramma uit. ‘Daarnaast heeft het gemeentebestuur van Amsterdam een agenda Duurzaamheid waarin heel concrete doelen staan op het gebied van energiebesparing en CO2-reductie. Wij zijn daar inmiddels drie jaar mee bezig.’

Verdenius maakte in 1996 kennis met het onderwerp duurzaamheid. ‘Ik heb een tijd bij ProRail gewerkt op de afdeling business development en innovatie. Daarvoor werkte ik als een van de projectmanagers aan de aanleg van de Hogesnelheidslijn Zuid. Ik had daar onder meer het programma Duurzaamheid in mijn portefeuille.’

Ook nu ligt zijn focus op duurzaamheid.

‘Ik ben onder meer bezig met de verduurzaming van de koeling van technische ruimten. We hebben circa negentig technische ruimten binnen het metrosysteem.

Elke ruimte heeft zijn eigen airco, zodat de systemen niet oververhit raken. Die airco’s blazen nu warme lucht de wijde wereld in, dus dat is heel inefficiënt. We zoeken momenteel naar een systeem waarmee we dat duurzamer kunnen maken.’

PROFIEL Naam: Rik Verdenius Leeftijd: 67 Opleiding: Sociale geografie en planologie aan de Universiteit van Amsterdam Werkzaam op dit project: sinds 2013 als zelfstandig ondernemer. Daarvoor heeft hij andere projecten uitgevoerd bij Eigendom en Beheer.

Functie: Programmamanager Duurzaamheid Gemeente Amsterdam Metro en Tram. Dit programma wordt uitgevoerd door Eigendom en Beheer Metro en Tram, GVB en stadsregio Amsterdam.

Soort werkzaamheden: Het signaleren, uitwerken en invoeren van maatregelen om het Amsterdamse metro- en tramsysteem te verduurzamen.

10 - 2016

IMA10 MH_VloerOp.indd 54

06-12-16 15:54

FOTO’S: EIGENDOM EN BEHEER METRO EN TRAM

Consequenties Er is een aantal mogelijkheden onderzocht.

Een daarvan is de zogenoemde adiabatische koeling. ‘Dat werkt volgens het principe van het verdampen van water’, legt hij uit. ‘Er wordt ook gekeken naar een systeem waarbij zoutkristallen worden gesmolten en gekristalliseerd. En er is een systeem dat werkt met warmte/koude-opslag.’ Voor welk systeem wordt gekozen, is nog niet bekend, dat moet in een vervolgonderzoek worden bepaald. ‘Maar welke variant het ook wordt, er zijn altijd consequenties voor onderhoud. De onderhoudsmonteur van de airco’s moet opeens een heel ander type techniek gaan onderhouden. Daarvan zijn wij ons zeker bewust. We moeten van tevoren waarborgen dat – wanneer we zo’n systeem invoeren – de leverancier alle onderhoudsvoorschriften, reserveonderdelen en de gebruiksaanwijzing levert.’

Dat speelt ook bij de Noord/Zuidlijn, weet hij. ‘Die moet in 2018 gaan rijden, en daar zijn we heel druk mee bezig. Dit betekent allerlei nieuwe systemen, dus ook daarmee moeten onderhoudsmonteurs vertrouwd raken. Er moeten behoorlijke omslagen worden gemaakt.’ Het onderhoud wordt ook wel uitbesteed aan leveranciers. ‘Dat geldt met name voor de beheersing- en beveiligingssystemen. Ook voor een aantal ICT-systemen en bijvoorbeeld liften en roltrappen hebben we design, build & main-

tain contracten afgesloten. De roltrappen in de Noord/Zuidlijn behoren trouwens tot de meest energiezuinige ter wereld.’

Conditie gebaseerd onderhoud Preventief onderhoud speelt daarbij een belangrijke rol. ‘In alle facetten’, knikt hij.

‘Via het assetmanagementproces zijn we aan het overgaan op conditie gebaseerd onderhoud. We proberen de vervangingstermijnen te optimaliseren op basis van conditiemetingen, waardoor we de levensduur van de systemen maximaal benutten.

We meten de feitelijke conditie van de spullen. Wanneer het bijna einde levensduur is, vervangen we ze.’

De conditiemetingen worden om de twee

Verdenius: ‘De roltrappen in de Noord/Zuidlijn behoren tot de meest energiezuinige ter wereld.’ jaar uitgevoerd. Dat doen we per techniekveld: van de dikte van de rijdraad en de spoorstaafkop, tot en met het stroomverbruik van de wissels en de conditie van de transformatoren van de tractie-installaties.

Naar aanleiding van die conditiemetingen bepalen we het vervangingsprogramma.’

Dit bespaart heel veel geld, weet hij. ‘Met name op het gebied van spoorvervanging.

Dat is een heel grote kostenpost. Voorheen werd daar op basis van levensduur vervangen. Nu kijken we op basis van metingen naar de conditie. Omgekeerd kan uit conditiemetingen ook blijken dat het sneller degradeert.’

Ander project Een ander interessant project waarmee Verdenius zich bezighoudt, is het verbeteren van de remenergierecuperatie van de tractievoeding. ‘Wanneer een trein remt, fungeert de motor als generator’, legt hij uit. ‘Die produceert dus stroom en wordt een dynamo in plaats van een motor. De stroompiek levert de metro via het derde rail terug aan de tractie-installaties. Dit kan vervolgens worden gebruikt door een andere metro in de buurt, die bezig is op te trekken. We recupereren nu ongeveer twintig procent. Dat gebeurt via een transformatiestation.’ De stroom die naar de tractievoeding van een metro gaat, is 69 gigawatt per uur per jaar. ‘Dat is de productie van twintig windmolens, dus dat is heel veel.’

In de praktijk komt het niet altijd voor dat er daadwerkelijk een metrotrein klaar staat om op te trekken, weet Verdenius. ‘Het transformatiestation krijgt dus heel veel energie dat het niet kwijt kan. Dit kan niet worden hergebruikt en dat is jammer. Theoretisch MaintNL 10 - 2016 55

IMA10 MH_VloerOp.indd 55

06-12-16 15:54

ADVERTENTIE-INDEX Duport Lubricare .......................................................................50 Duurzaam Geproduceerd 2017 .................................................16 Eco Ketelservice Verhuur ........................................................... 56 Hogeschool Utrecht ................................................................... 68 iMaintain 2017.........................................................................36 Janssen Biologics .....................................................................40 Mainnovation ............................................................................36 Maintenance Next 2017 ............................................................. 2 Masters of Industry ..................................................................... 4 ÂŽ

Intelligent condition monitoring met Intellinova Parallel MB Intellinova Parallel MB is een compact en robuust 4-kanaals parallel condition monitoring systeem, met eenvoudige integratie in bestaande automatiseringssystemen. Een ideale monitoring oplossing voor pompen, ventilatoren, koeltorens, generatoren etc.

NVDO Onderhoudskompas ........................................................22 Safe Maintenance Award ..........................................................67 SPM Instrument ...................................................................50,56 Stratt+ Industrial Management.................................................... 8 Watervisie 2017 ......................................................................... 8

spminst r u ment. nl

Verkoop stoom- en warmwaterketels

Eco Steam Trading & Consultancy bv

www.eco-steamandheating.com +31 (0)13 583 94 40 | info@eco-steamandheating.com

IMA10 Advertenties.indd 56

06-12-16 14:49

kunnen we van twintig procent recuperatie naar zeventig procent. Daarom zoeken we nu naar verbeteringen van de tractievoeding om die remenergie optimaal te benutten. Bijvoorbeeld een systeem waarbij we de remenergie kunnen opslaan. We plaatsen bijvoorbeeld naast het trafostation een condensatorstation, waarin we die energie tijdelijk opslaan totdat er een metro komt voorrijden die de energie kan gebruiken om op te trekken.’

Een andere variant is het hergebruiken van deze energie voor de stationssystemen, zoals roltrappen, liften en verlichting. ‘Wat we ook nog kunnen doen, is die energie herverdelen. De trafostations zijn onderling verbonden en daarmee kunnen we de stroompiek van het ene trafostation naar een ander station sturen, waar op dat moment wel een metro optrekt. Op dit moment wordt onderzocht welke oplossing de meeste energie bespaart.’

Tot nu toe staan er nog geen condensatorstations op stations. ‘In Nederland zouden we daar de eerste mee zijn. Binnenkort gaan we een kijkje nemen in Brussel. Daar staat er een op proef.’

Ook in dit proces moet van tevoren rekening worden gehouden met de consequenties voor het onderhoud. ‘Het GVB heeft onderhoudsaannemers die heel goed zijn in het beheersen van sterkstroominstallaties. Zij kennen het huidige tractiesysteem, maar

een condensatorstation is weer heel wat anders. Die kennis is niet in huis en dus moeten we mensen opleiden of externen inhuren.’

‘Onderhoud bepaalt uiteindelijk of de tram of metro rijdt, of niet.’

Mozaïek Verdenius geniet zichtbaar van zijn werk.

‘Dit is een heel leuk onderdeel van mijn vak’, knikt hij. ‘Het is net een mozaïek. De duurzaamheidsmogelijkheden zijn net puzzelstukjes en ik zoek uit welke stukjes het beste bij ons metro- en tramnet passen.’

Er is wereldwijd in de spoorwereld al veel onderzoek gedaan en deels ook toegepast.

‘Een aantal jaren geleden was er een internationaal onderzoekproject Ticket to Kyoto, met als thema verduurzaming van openbaar vervoersystemen. Wij gebruiken die rapporten voor ons duurzaamheidsprogramma.

We beginnen met de duurzaamheidsmaatregelen die de meeste winst boeken. Er zijn al veel pilots van start gegaan. Die adiabatische koeling staat bijvoorbeeld in Parijs, dus ook daar gaan we kijken. Zij zijn al een

paar jaar verder, dus dan krijgen we heel veel inzicht in het onderhoudsproces.’

Verdenius werkt altijd in samenspraak met de technisch specialisten, zoals die van de bovenleiding en stationssystemen, en de asset managers die de onderhoudscontracten met GVB sluiten. ‘En ik overleg met de asset owner. Ik heb ook regelmatig contact met mijn collega-duurzaamheidsmanagers bij ProRail en RET. We zijn nu voorzichtig aan het kijken of we verder kunnen gaan dan alleen kennisuitwisseling. Voor de koelingssystemen kan ik me best voorstellen dat we ergens een pilot gaan doen.’

In het proces van ontwikkelen, bouwen en onderhouden is volgens Verdenius de meeste winst op duurzaamheidsgebied te behalen in het traject ontwikkelen en bouwen. ‘Het is belangrijk om de systemen te verduurzamen, want in het onderhoudsproces an sich gaat niet zo veel energie om. Onderhoud is echter een uitermate belangrijk onderdeel in die keten, want het onderhoud bepaalt uiteindelijk of de tram of metro rijdt, of niet.’ ■

Rik Verdenius MaintNL 10 - 2016 57

IMA10 MH_VloerOp.indd 57

06-12-16 15:54

Agenda Januari 10 januari 2017 Postillion Hotel, Dordrecht go.emersonprocess.com/programma_nederland Emerson innovation day Tijdens de Emerson Innovation Day kunt u tijdens industriegerichte seminar- sessies ontdekken hoe u uw uitdagingen kunt aanpakken, kennismaken met nieuwe technologische innovaties en interactieve hands-on demonstraties bijwonen en leren hoe technologie u helpt.

17 – 20 januari 2017 Rotterdam Ahoy www.infratech.nl Infratech 2017

le en economische neveneffecten zoals onnodig verbruik van grondstoffen en energie, en het vernietigen van in reservedelen opgesloten toegevoegde waarde. Deze tweedaagse cursus leert u een goed inzicht te krijgen in de technieken en methoden van duurzaam spare parts management

Maart 7 maart 2017 Koningshof, Veldhoven www.rapidpro.nl RapidPro en Virtual (R)evolution De twee vakbeurzen RapidPro en Virtual (R)evolution slaan de handen opnieuw ineen. Tijdens de beurzen staan nieuwe ontwikkelingen op het gebied van productontwikkeling, 3D-technologiën, augmented reality en virtual reality.

De vakbeurs InfraTech 2017, de beurs voor de infrastructuur in Nederland, zet innovatie meer dan ooit nadrukkelijk in de schijnwerpers. Nieuw zijn ‘Lab op straat’, het thema Infra Innovaties op de beursvloer en een kennisprogramma rondom vier trends in de sector. Het thema is ‘Slim verbinden’.

24 januari 2017 TechniekHuys, Veldhoven www.mikrocentrum.nl Verspanen 2020 Tijdens Verspanen 2020 wordt gekeken hoe we de verspanende industrie in West-Europa kunnen laten groeien. Thema’s die aan bod komen zijn onder andere: flexibele productieautomatisering, het belang van vloeibaar gereedschap, de opkomst van robots rond de machine, sneller produceren met minder braamvorming en het automatisch beladen van CNC-machines.

26 januari 2017 NVDO, Houten www.nvdo.nl Maintenance College Risicogestuurd Onderhoud Tijdens deze middag wordt op interactieve wijze specifiek ingezoomd op het beheersen van risico’s van het ongewenst falen van gebouwen, installaties en apparatuur. Zowel het theoretisch kader als praktische toepassingen komen aan bod. De middag bevat vele voorbeelden uit de praktijk waardoor de deelnemers de koppeling tussen theorie en praktijk kunnen maken.

Februari 9 en 10 februari 2017 NVDO, Houten www.nvdo.nl Duurzaam Spare Parts Management; Voorraadbeheersing 2.0 Met duurzaam spare parts management streven we naar het vermijden van onnodige voorraden op korte én lange termijn. Het tegengaan van verspillingen heeft niet alleen betrekking op direct meetbare kosten, maar ook op financië-

58 MaintNL

IMA10 ME_Agenda.indd 58

Save the date!

16 maart 2017 Rotterdam Ahoy www.imaintain.info/congres iMaintain 2017 Noteer 16 maart 2017 in uw agenda. Dan vindt in Rotterdam Ahoy iMaintain 2017 plaats, het jaarcongres van de NVDO en het iMaintain platform, met als thema ‘Share’. Informatie over het programma en aanmelden volgt binnenkort via de website.

17 maart 2017 Utrecht www.mikrocentrum.nl Onderhoud van spuitgietmatrijzen Vaak wordt er met deze kostbare gereedschappen ad-hoc omgesprongen en wordt matrijsonderhoud enkel gezien als kostenpost. Maar met de juiste kennis van zaken en een planmatige aanpak is een snellere opstart van de productie gegarandeerd en is er minder sprake van productafkeur.

Door deze cursus realiseert u ook lagere onderhoudskosten.

April 5 – 6 april Brabanthallen, ’s-Hertogenbosch www.easyfairs.com Automation 2017 Automation is de ontmoetingsplaats met een verbindende factor tussen de verpakkings- en logistieke sector. Deze beurs wordt tegelijkertijd met Empack en Logistics&Distribution georganiseerd. Door deze nieuwe ontwikkeling krijgen bedrijven die actief zijn in verpakken, logistiek, distributie en de automatisering daarvan één compleet contactmoment aangeboden.

10 - 2016

06-12-16 15:56

Prestatiemanagement

De prestatie als functie van organisatie en relatie Installaties worden complexer en de vraag naar ondersteuning daarvoor wordt luider. Dat is een duidelijk signaal dat onder meer uit het NVDO Onderhoudskompas komt. Bedrijven uit de keten voor beheer en onderhoud hebben elkaar nodig voor succes. Maar hoe vind je dat? Hoe kan de samenwerking tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers worden verbeterd, om daarmee de prestaties te verhogen? Het NVDO Suto Visiedocument over prestatiemanagement dat onlangs werd gepubliceerd, biedt daar handvatten voor.

Op 5 oktober was er al een preview van het nieuwe visiedocument. Tijdens iMaintain Prestatiemanagement, het congres dat NVDO Suto en het iMaintain platform jaarlijks organiseren, is het eerste exemplaar overhandigd aan de onderzoekers die een belangrijke bijdrage aan het visiedocument hebben geleverd. Dr. Ir Wendy van der Valk van de Universiteit Tilburg onderzocht op basis van een enquête onder de NVDO-leden wat de invloed van vertrouwen en tevredenheid is op de prestatie van het contract.

Professor Frank Verbeeten van de Universiteit Utrecht richtte zijn onderzoek juist op de organisatorische aspecten van de samenwerking. Hij onderzocht hoe aspecten als bedrijfsstrategie, capaciteiten en innovatie van invloed zijn op de prestatie.

HPO’s Bij het onderzoek van Frank Verbeeten kwam een referentiegroep tevoorschijn van bedrijven die duidelijk beter presteren dan het groepsgemiddelde. Deze groep HPO’s (high performing organisations) onderscheidt zich in de onderzoeksresultaten op een aantal manieren. Dat geldt zowel voor het onderzoek van Verbeeten naar de organisatorische aspecten als bij het onderzoek van Van der Valk met communicatie, vertrouwen en tevredenheid.

Mark Oosterveer

Kenmerken In het visiedocument wordt een reeks kenmerken van beter presterende organisaties benoemd en toegelicht. In vogelvlucht kenmerkt een HPO zich door de voorkeur voor customer intimacy, maar wel in balans met operational excellence en cost leadership.

De opdrachtgevers in HPO’s werken samen met innovatievere opdrachtnemers voor nieuwe ideeën en specialismes. Door beide partijen wordt meer geïnvesteerd in het onderhoudscontract, bijvoorbeeld in opleidingen of materieel. Er heerst een open cultuur waarbij men elkaar kan aanspreken op behaalde resultaten. Die resultaten worden bij succesvolle organisaties ook vaker verwerkt in bonus/malus-regelingen.

Niet vanzelf Het hanteren van de bovenstaande kenmerken is geen garantie voor succes. Partijen moeten ook bij elkaar passen en willen samenwerken. Dat begint bij het begin door in de selectiefase te beoordelen of organisaties gedeelde normen en waarden hebben. Vertrouwen is niet noodzakelijk voor succes, maar draagt wel bij aan de waardering. Door regelmatig in formele overleggen contact te hebben over gezamenlijke doelen en een gezamenlijke aanpak, blijft de samenwerking op koers. Afwijkingen op verwachtingen en doelen moeten pro-actief

worden benoemd en aangepakt. Minstens zo belangrijk is de informele communicatie die zorgt dat ook kleinere zaken snel en efficiënt kunnen gebeuren. Een goede samenwerking gaat niet vanzelf, er moet aan worden gewerkt.

Streven Het visiedocument geeft ook inzicht in de niveaus waarop men kan werken, van Regie (niveau 1) tot Co-creatie (niveau 5). Het hoogste niveau van samenwerking hoeft niet het hoogste doel te zijn voor een organisatie. Afhankelijk van het werk, de industrie en de match tussen bedrijven, is er een optimum te vinden voor strategie, KPI’s en cultuur. Voor de beste prestatie moet het streven wel zijn om een hoog niveau van samenwerking te hebben, dat past bij de partijen.

Prestatiemanagement is een discipline die een integrale benadering verdient voor strategie, KPI’s en gedrag. De bovenstaande kenmerken kunnen daar sturing aan geven.

Het NVDO Suto Visiedocument biedt naast de kenmerken ook de uitleg van deze factoren. Het document is te bestellen bij de NVDO in Houten. ■ MaintNL 10 - 2016 59

IMA10 MK_Benchmark.indd 59

06-12-16 15:52

Actueel

TLN: ‘Zorgen over staat verkeersbruggen’ Transport en Logistiek Nederland (TLN) maakt zich grote zorgen over de staat van verkeersbruggen in Nederland. De afgelopen jaren is er fors bezuinigd op het Infrastructuurfonds, waaruit ook het onderhoud en beheer van de verkeersbruggen wordt betaald.

Volgens TLN is het daarom van belang dat er meer inzicht komt in aanpak, planning en budget voor onderhoud van bruggen. De ondernemersorganisatie voor wegtransportbedrijven en logistiek dienstverleners, roept de Tweede Kamer op meer financiële middelen te reserveren voor onderhoud en vervanging van bruggen.

Dagmar Aarts

TLN wijst op de situatie rond de Merwedebrug in Gorinchem. Dagelijks moesten 18.000 vrachtauto’s omrijden doordat de brug met spoed moest worden gerepareerd vanwege haarscheurtjes in de stalen draagbalken. Lees hierover meer in een uitgebreid artikel op pagina 38. ‘Gek genoeg stond de Merwedebrug niet op het lijstje van Rijkswaterstaat (RWS) met veertien belangrijke stalen bruggen die tot 2020 worden gerenoveerd’, aldus TLN. De organisatie vreest dat van veel bruggen niet bekend is hoe sterk en dus hoe veilig ze op dit moment zijn en dat nieuwe onvoorziene afsluitingen zullen volgen. ‘RWS blijft monitoren en pleisters plakken totdat de brug letterlijk uit elkaar valt. Zo zijn de Wilhelminabrug bij Deventer en de Waalbrug in Nijmegen gesloten voor verkeer zwaarder dan 40 ton.’

zijn voor de logistieke sector. Daarbij past volgens TLN ook een goede regeling voor nadeelcompensatie. ‘Ondernemers lijden bij plotselinge afsluiting forse schade en ervaren grote problemen met het plannen van ritten binnen de bestaande regelgeving voor rij- en rusttijden.’

Actieplan TLN roept de Tweede Kamer op om in te zetten op een ‘Actieplan Bruggen’ waarin transparant en objectief inzicht wordt ver-

schaft over de staat van belangrijke verkeersbruggen in Nederland. Daarbij hoort voldoende financiële reservering om verwachte problemen en calamiteiten adequaat te kunnen voorkomen en op te kunnen lossen.

Eind november debatteerde de Tweede Kamer over langetermijninvesteringen in infrastructuur. Minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu gaf in de Kamer aan geen behoefte te hebben aan een actieplan. Volgens de minister voldoet de huidige inspectie van bruggen. Wel wil ze opnieuw in overleg treden met de sector over de kwestie.

Op vrijdag 9 december om 05.00 uur is de Merwedebrug weer open gegaan voor zwaar verkeer. Alleen extreem zwaar verkeer, met een gewicht van meer dan 50 ton, wordt nog niet toegelaten.

Na de openstelling worden de andere 24 verbindingen aangepakt. Om dat te doen, wordt de brug nog maximaal vier nachten afgesloten voor vrachtverkeer. De resterende werkzaamheden aan de Merwedebrug zijn naar verwachting rond de jaarwisseling afgerond. ■

Nadeelcompensatie Voor TLN gaat veiligheid boven alles. Geen discussie: als een brug niet veilig is voor het verkeer en afsluiting de enige optie is, dan moet dat ook gebeuren. Van belang voor TLN is echter dat er meer inzicht komt in aanpak, planning en budget voor onderhoud van bruggen. Daarnaast, als er problemen zijn, dan moet worden gekozen voor oplossingen die zo werkbaar mogelijk

60 MaintNL

IMA10 MT actueel.indd 60

10 - 2016

06-12-16 15:59

Casus

ISO 55000; wel of niet certificeren?

In januari 2014 is de ISO 55000, als opvolger van de in 2004 gelanceerde PAS 55 Asset Management normstandaard uitgebracht. Deze internationale standaard betreft het beheer van fysieke assets.

Natuurlijk kun je deze normstandaard gewoon toepassen binnen jouw bedrijf en de vruchten ervan plukken, maar je kunt ook nog een stapje verder gaan en een ISO 55000-certificering organiseren.

Dat is onder een aantal voorwaarden niet eens zo heel lastig.

Eenvoudig gezegd is het hebben van een goed strategisch asset management plan en voortvarende start van de implementatie hiervan al voldoende om voor een certificaat in aanmerking te kunnen komen. Let wel, ontwikkelingen zijn gaande om deze drempel te verhogen. Maar lage drempel of niet, moet je eigenlijk wel certificeren?

Certificeren is geen doel op zich, functioneren van de assets wordt van het certificaat niet beter. Vraag is dan gerechtvaardigd wat de waarde is van dit certificaat. Voor het beantwoorden van deze vraag is het goed om eens naar de omgeving van de fysieke assets te kijken. Naast de fysieke assets zijn er namelijk nog vier andere assetsoorten gedefinieerd: de financiële, menselijke, informatieve en maatschappelijke assets. Mogelijk zal het u verbazen, maar van deze vier assetsoorten heeft de maatschappij de grootste invloed op het beheer van fysieke assets. De maatschappij bestaat onder andere uit de overheid die verantwoordelijkheden steeds verder bij de asset-eigenaar neerlegt. En niet zomaar, hier zijn duidelijke redenen voor aan te wijzen! Grote incidenten hebben grote gevolgen voor de asset eigenaar en haar medewerkers. De ramp bij Chemie Pack en de gevolgen hiervan staan bij velen nog in het geheugen. De gevolgen van het onverantwoord handelen met de Costa Concordia en dat de kapitein van dit schip tot zestien jaar cel is veroordeeld zijn groot en niet te vergeten dat BP voor de olieramp in 2010 in de Golf van Mexico 20,8 miljard dollar boete moet betalen.

Een andere maatschappelijk factor is de publieke opinie, welke sterk beïnvloed wordt door de media. De grote verontwaardiging of verontrusting die ontstaat als een bekende verslaggever met een brutale maar begrijpelijke

Cursus ISO 55000 in één dag Leer meer over de ISO 55000 op 12 januari 2017 bij de NVDO in Houten. Deelnemers hebben na deze eendaagse training inzicht in de toepassingsmogelijkheden van de ISO 55000 en kennen de integrale eenduidige aanpak die de norm voorschrijft.

actie ergens een quasi beveiligd terrein oploopt met een klomp klei en twee elektradraadjes in zijn rugzak. Dan moet je als asset-eigenaar bijvoorbeeld bij een nieuwsprogramma echt je best doen de gemoederen te sussen.

Een certificering kan helpen de hiervoor beschreven situaties te voorkomen. Je hebt immers beheerste processen en risico’s die bij een gerichte focus en borging van de systematiek in de organisatie continu verbeteren. Certificering is een middel waarmee wordt aangetoond hoe het bedrijf verantwoord omgaat met risico’s. Richt de maatschappij haar pijlen op uw bedrijf, dan is het hebben van een ISO 55000-certificaat voor zowel de rechter als het publiek wellicht een overtuigend argument om van de emotie weer in de ratio te komen.

Het bemachtigen van het certificaat is één, het behouden ervan is twee en vereist effectief leiderschap, bewustwording, juist gedrag en houding van de gehele organisatie.

Kortom, ISO 55000-certificering levert waarde mits de organisatie de borging van de systematiek op orde heeft.

De NVDO is overigens geen voorstander van verplichte certificering, opgelegd door vergunningverleners, inspecties of handhavers, omdat dit de toch al overvloedige weten regelgeving alleen maar verder compliceert en goed presterende bedrijven onnodig op kosten jaagt. Het gaat namelijk niet om het verkrijgen van een certificaat, maar om de intentie zoals die is verwoord in de ISO 55000.

De verantwoordelijkheid voor veilig en duurzaam beheer van kapitaalgoederen ligt primair bij de eigenaar van het kapitaalgoed. Hoe zij deze eigen verantwoordelijkheid wil waar maken, hangt af van de risico’s die beheerst moeten worden. Dit neemt niet weg dat voor sommige eigenaren van kapitaalgoederen een certificering volgens ISO 55000 toegevoegde waarde kan hebben. ■ MaintNL 10 - 2016 61

IMA10 MJ_Casus.indd 61

06-12-16 15:53

Cursussen Kennis is onze kracht! Inschrijven kan eenvoudig via de Maintenance Academy op www.nvdo.nl Komende NVDO Cursussen Locatie: NVDO Verenigingsgebouw, tenzij anders vermeld 19 en 20 januari Risk Based Maintenance (RBM), Onderhoudsconcepten op basis van Risico In Company mogelijk In de cursus ‘Risk Based Maintenance (RBM), onderhoudsconcepten op basis van Risico’ leert u hoe u grip krijgt op het onderhoud en hoe u een optimum kunt creëren tussen bedrijfsdoelstellingen en onderhoudskosten. U leert een risicomatrix op te stellen op basis van bedrijfsdoelstellingen. U leert (van grof naar fijn) de kritische onderdelen van de installaties op te sporen en de faaloorzaken in kaart te brengen.

over een helikopterview om een compleet overzicht van die gesignaleerde problemen te krijgen. Tenslotte moet hij zijn voorstellen voor eventuele oplossingen duidelijk en overtuigend kunnen presenteren. De taak van de maintenance engineer is om verstoringen in het productieproces en het onderhoudsproces te herkennen, te elimineren en vooral te voorkomen. Daartoe is er veel samenwerking nodig met andere bedrijfsfuncties.

Doel Het doel van deze cursus is om de (toekomstige) maintenance engineer in zijn dagelijkse werk een goede ondersteuning te bieden.

Risk Based Maintenance (RBM) helpt prioriteiten te stellen in preventief onderhoud. Het maakt inzichtelijk waar de grootste risico’s liggen, zodat u daar op kunt anticiperen en weet welke delen van je installatie wel en welke niet mogen falen. Tot slot faciliteert RBM uw gesprek in de boardroom.

Een objectieve onderbouwing, waarbij ook gevolgkosten in beeld zijn van ‘wat als scenario’s’, is daarbij zeer behulpzaam.

Onderwerpen • Het herkennen en formuleren van bedrijfsdoelstellingen • Het definiëren van risico’s • Verschillende methodieken van risicoanalyses (een voorbeeld: FMECA) • Opstellen van een onderhoudsconcept naar aanleiding van de risicoanalyse • Optimaliseren van onderhoudsconcepten

23 en 24 januari Maintenance Engineering in de Praktijk De Maintenance Engineer moet snel kunnen schakelen tussen de details van de dagelijkse problemen en beschikt

62 MaintNL

Onderwerpen Dag 1 • De plaats en functie van maintenance engineering in de organisatie • Het takenpakket van de maintenance engineer • De relatie tussen de onderhouds- en productiefunctie • Het afstemmen van productie- en onderhoudsdoelstellingen • De kern van maintenance engineering: borgen en verbeteren van de prestatie van productiemiddelen • De gereedschapskist van de maintenance engineer • Het analyseren en reduceren van storingen • Het opstellen van verbeterplannen Dag 2 • Het doel en het ontwerpen van onderhoudsconcepten • Van onderhoudsconcept naar onderhoudsbeheersing • Praktijkvoorbeelden onderhoudsconcept • Het invoeren van onderhoudsconcepten in de eigen organisatie • Het borgen en bijsturen van onderhoudsconcepten in de praktijk

10 - 2016

IMA10 MF_Cursussen.indd 62

06-12-16 15:55

• De invloed van onderhoudsconcepten op het bedrijfsresultaat • De effectiviteit en de efficiëntie van de maintenance engineer

25 en 26 januari Montage en Demontage van Lagers Uit onderzoek is gebleken dat veel lagers vroegtijdig uitvallen door direct beïnvloedbare factoren. Denk hierbij aan onjuiste montage, exclusie (vervuiling van buitenaf), onjuiste lagerkeuze, onjuiste passingen, geen optimale smering, etc.

Kennis hebben van deze direct beïnvloedbare factoren kan onmiddellijk resulteren in standtijdverlenging van (vaak de meest kritisch onderdelen van uw installatie) de lagers en een hogere betrouwbaarheid van uw installatie. Begrippen als belasting, rollichamen, draagvermogen, toerental en speling worden uitvoerig behandeld. Dit is de basis van de wentellagertechniek. Wat is de functie van de kooi en welke soorten kunnen we onderscheiden? U maakt kennis met het ISO-passingstelsel. Uiteraard gaan we uitgebreid in op de verschillende typen wentellagers. U ziet hoe lagers zijn opgebouwd en hoe specifieke kenmerken hen geschikt maken voor verschillende applicaties. Deze opleiding bevat naast een theoretisch deel ook een, op deze kennis gebaseerd, praktisch deel.

• Wentellager aanduidingen, wat betekenen alle cijfers en letters • Lagerkarakteristieken, welk type lager voor welke toepassing en waarom • Passingen en toleranties, aan welke afmetingen dient het lager te voldoen • Monteren en demonteren van lagers op een juiste en veilige methode • Lagersmering en methodes, welk vet, nasmeer-interval en nasmeerhoeveelheid • Lagerschade-analyse en belangrijk: hoe te voorkomen

6 en 7 februari Organisatie van Onderhoud In Company mogelijk Tijdens deze intensieve tweedaagse cursus leert u een goed inzicht te krijgen in de belangrijkste aspecten van en methoden/technieken voor het betrouwbaar organiseren van onderhoud. Gezamenlijk wordt een visie ontwikkeld en u kunt vervolgens in uw bedrijf op een systematische manier aan de slag met uw eigen organisatie en de tijdens de cursus geïdentificeerde verbetermogelijkheden.

Onderwerpen • Visie op onderhoud en High Reliability Organisaties • Overzicht van belangrijke concepten (bijvoorbeeld: RCM, TPM, 6Sigma, ISO 5500x, PAS 55) en hun toepasbaarheid • Installatiestructuur als ruggengraat voor onderhoudsbeheersing • Relatie tussen onderhoud en bedrijfsresultaten (ROI, RONA, EBIT, cashflow) • Samenwerking Onderhoud, Productie en Engineering • Soorten onderhoud en relatie met budget en registratie • Hoe kunnen kritieke installaties en delen daarvan worden geïdentificeerd?

• Onderzoeken van storingen en oorzaken • Systematieken om betrouwbaar onderhoud te faciliteren • Opstellen van een onderhoudsplan • De verschillende functies en functionarissen in onderhoud • Functietyperingen en functieomschrijvingen • Onderhoud door productie • Ontwerpen van een betrouwbare organisatiestructuur • Kenmerken van een betrouwbare organisatie en de weg daar naar toe

Doel De deelnemers worden in deze tweedaagse training in staat gesteld de problemen, verbonden aan het gebruik van lagers, te begrijpen en de verschillende lagertypen en -aanduidingen te herkennen. Daarnaast raken de deelnemers vertrouwd met de juiste en veilige gereedschappen voor de verschillende montage- en demontagemethoden en het smeren van lagers. Ze zullen ook beter in staat zijn lagerschades te analyseren en te voorkomen. Na de praktische oefeningen zullen de deelnemers de materie echt beheersen!

Onderwerpen • Lagertechnologie, de verschillende materialen, welke loopbaancontacten, draaggetallen en toerentallen MaintNL 10 - 2016 63

IMA10 MF_Cursussen.indd 63

06-12-16 15:55

Nieuws Water potentiële derde grote energiebron Energiekansen in het waterbeheer optimaal benutten. Dat is het doel van de Energiecoalitie die Rijkswaterstaat en de Unie van Waterschappen zijn aangegaan. Onderzoek laat zien dat het watersysteem een enorme potentiële energiebron is naast wind en zon. Met de Energiecoalitie willen Rijkswaterstaat en de waterschappen de realisatie van hun klimaat- en energie ambities versnellen. Daarnaast willen zij de potentie van het waterbeheer binnen de duurzame energietransitie in Nederland meer zichtbaar maken.

Oppervlaktewater potentiële energiebron Een voorbeeld is de energiepotentie van warmte- en koude onttrekking uit oppervlaktewater. Die potentie is enorm, zo blijkt uit onderzoek van de Unie van Waterschappen en Rijkswaterstaat dat op de Klimaattop is gepresenteerd. Er is gekeken naar de warmte en koude die watergangen, (diepe) plassen en poldergemalen kunnen leveren. Grofweg kan vanuit het watersysteem in 54 procent van de nationale koudevraag (bijvoorbeeld koeling van gebouwen) worden voorzien, namelijk 3,8 van 7 Petajoule. En in 12 procent van de warmtevraag (bijvoorbeeld verwarming van gebouwen), namelijk 42

van 350 Petajoule. Dat is een aanzienlijk deel van de totale hoeveelheid die nodig is om woningen en gebouwen in Nederland te verwarmen of te koelen.

En veel meer dan de waterbeheerders zelf nodig hebben voor hun doelstelling voor energieneutraliteit voor wat betreft het warmteverbruik.

De potentie is op een digitale kaart van Nederland zichtbaar gemaakt. Het merendeel van de energiepotentie komt uit regionale wateren die waterschappen beheren. Om deze potentie daadwerkelijk te benutten zou deze nieuwe energiebron moeten worden gekoppeld aan de provinciale en gemeentelijke warmteplannen.

kan naast warmte en koude onttrekkingen ook door het gebruik van waterkracht en zoet-zout verschillen (zoals de ‘blue energy’ centrale op de Afsluitdijk). Daarnaast wordt gedacht aan het ter beschikking stellen van oppervlaktewater aan derden voor duurzame energieopwekking, zoals drijvende zonnepanelen. Dit moet dan wel op een verantwoorde wijze in het waterbeheer worden ingepast. De Energiecoalitie zal innovatieve (pilot)projecten stimuleren. En met andere overheden, bedrijven en stakeholders verkennen hoe de energiepotentie van water volwaardig naast wind en zon kan worden gepositioneerd als derde grote energiebron in Nederland.

Energiekansen in het waterbeheer Energie winnen uit oppervlaktewater

NVDO kent gouden onderscheiding toe!

Goud moet je verdienen. Niet alleen in de topsport, maar ook binnen Europa’s grootste branchevereniging in onderhoud binnen asset management! Het verheugt de NVDO dan ook bijzonder tijdens haar jaarvergadering de heer Roel Warringa te hebben mogen onderscheiden met de Gouden Speld.

Roel Warringa heeft zich gedurende meer dan vijftien jaar buitengewoon verdienstelijk gemaakt voor de NVDO. Vanuit zijn professie heeft Roel zich extreem gecommitteerd aan de NVDO. Dat begon al toen hij nog bij PRC Damen werkte. Daar al maakte de voormalig bestuurder van de NVDO Sectie Onroerend Goed zich verdienstelijk, niet alleen binnen deze NVDO-sectie, maar ook daarbuiten.

Later bij Arcadis werd dat niet minder en hield Roel zijn NVDO-pet altijd op als hij naar weer een overleg over de NEN2767 ging. Ook nu bij Helix Advies verdedigt Roel de verenigingsbelangen.

Roel heeft vanaf het begin van de ontwikkeling van de NEN2767 hieraan actief bijgedragen en daarbij de belangen van de NVDO-leden behartigd. Met

64 MaintNL

IMA10 MG_Nieuws.indd 64

grote regelmaat heeft hij de NVDO-achterban op de hoogte gehouden. Het thema is praktisch een vast agendapunt geworden en de leden konden rekenen op één of meerdere fysieke bijeenkomsten per jaar.

10 - 2016

06-12-16 15:55

Nieuws Introductie ‘Operational Excellence in Perspectief’ Tot 6 december jl. was ‘Operational Excellence’ de trend die de meeste impact heeft op onderhoudsorganisaties volgens het NVDO Onderhoudskompas. Bij het vaststellen van een definitie over dit onderwerp, blijkt dat er meerdere opvattingen bestaan over wat operational excellence precies inhoudt. Zo omschrijft Business Dictionary operational excellence als ‘een organisatie filosofie waar het oplossen van problemen, samenwerken en leiderschap resulteren in het continue verbeteren van de organisatie’ en omschrijft Six Sigma het als ‘de overtuiging van een organisatie om te willen excelleren in de dienstverlening naar haar klanten’. Naast verschillende definities, zijn er ook tal van methodes om als organisatie Operationeel Excellent te worden. Voorbeelden hiervan zijn Lean, Six Sigma en BPM. Elke methode bekijkt operational excellence vanuit een iets ander perspectief en kan, afhankelijk van de strategie van de organisatie en het doel van de exercitie, toegepast worden.

In het reeds verschenen visiedocument maakt Europa’s grootste onderhoudsbranchevereniging in asset management inzichtelijk wat operational excellence inhoudt en, wanneer het gaat om asset management en onderhoud, worden manieren toegelicht om operationeel excellence te implementeren. Hierbij wordt niet alleen naar onderhoud gekeken, omdat de focus bij operational excellence ligt op de hele keten: asset management, met onderhoud als belangrijk onderdeel, vormt een schakel

in de oplevering van dienstverlening of producten aan klanten.

Ontwikkelingen voor de toekomst Nieuwe technologieën spelen een grote rol bij de ontwikkeling van operational excellence in de toekomst. Zo komt er enerzijds steeds meer data beschikbaar dat nieuwe inzichten verschaft en anderzijds ondersteunen technologieën de medewerkers in de werkzaamheden.

Wat de impact van nieuwe technologieën is, zal aan het einde in een visie worden beschreven.

De verschillende interpretaties van de definitie en implementatie van operational excellence, in combinatie met technologische ontwikkelingen die de ontwikkeling beïnvloeden, resulteren in de volgende hoofdvraag: Hoe kunnen bedrijven operational excellence toepassen en welke ontwikkelingen voor de toekomst zien we die invloed hebben op het inrichten van een operationeel excellente organisatie?

Onderzoek De bedrijfsstrategie is leidend in het bepalen van de balans tussen kwaliteit, geld en tijd/snelheid. Wanneer een organisatie zich wil onderscheiden op basis van prijs door het goedkoopste product te leveren, betekent dit dat de kwaliteit naar een zo hoog mogelijk niveau moet worden gebracht bin-

Doortastend en concreet Roel kent de achterban, stakeholders en heeft een encyclopedie in zijn hoofd. Roel heeft Wikipedia echt niet nodig. Hij heeft er jarenlang voor gezorgd dat de actualiteit werd gekoppeld aan de praktijk.

Hij realiseerde en benadrukte als geen ander dat de NVDO ook aandacht moet hebben voor de ‘werkvloer’, waarbij de communicatie plaatsvindt met het hoger kader en directie. Met zijn scherpe analyses weet Roel altijd doortastend en concreet tot de kern van de zaak te komen. Hij is een man van weinig woorden, maar zeer daadgericht.

Vasthoudend en constructief Naast de inhoudelijke activiteiten, waarbij we vooral niet zijn bijdragen moeten vergeten op het gebied

nen de grenzen van het budget. Of, wanneer een bedrijf zich wil onderscheiden door het aanbieden van de hoogste kwaliteit, zich focust op het realiseren van deze kwaliteit tegen de laagst mogelijke kosten. De bedrijfsstrategie bepaalt dus het perspectief waar vanuit de activiteiten worden beoordeeld.

Het aanbieden van een product of dienst tegen de laagste prijs is een lens die het meest gebruikt wordt.

Dat blijkt ook uit onderzoek door het Onderhoudskompas, waarbij 55 procent aangeeft dat zij operational excellence hebben toegepast met als resultaat het verlagen van de kosten. Hogere kwaliteit (21 procent) en snellere processen (13 procent) zijn effecten die de minderheid vormen. Opvallend is dat slechts 11 procent aangeeft geen operational excellence toe te passen.

Meer weten?

Meer weten over operational excellence? Bestel dan het NVDO Onderhoudskompas waarin de kengetallen, trends, visie en aanbevelingen zijn opgenomen om te komen tot operational excellence.

van asset management, de Onderhoudskompassen en diverse publicaties, heeft Roel zich sterk gemaakt voor de samenwerking met het woningbouw marktsegment.

Diverse themabijeenkomsten zijn georganiseerd, waarbij Roel ook niet-leden met het grootste gemak wist te bereiken. Als persoon is Roel zeer vasthoudend en zeer constructief in dialogen. Hij heeft oog voor verschillende belangen van vastgoedeigenaren en heeft bovendien interesse in andere disciplines dan alleen gebouwen (infra, industrie). Roel is een echte teamspeler, kan anderen goed betrekken in een proces.

Roel continueert zijn inzet voor de branchevereniging uit Houten binnen het NVDO InspectiePlatform.

MaintNL 10 - 2016 65

IMA10 MG_Nieuws.indd 65

06-12-16 15:55

Column

Geen vaarwel, maar tot ziens!

In de afgelopen jaren was ik uw vaste columniste in het NVDO Magazine MaintNL. Met de transitie binnen onze mooie vereniging van onderhoud naar asset management, nemen wij afscheid van het vakblad iMaintain waarin ons magazine tien keer per jaar werd opgenomen. Daarmee komt in deze uitgaven ook een einde aan mijn columns die ik met zoveel plezier voor u heb geschreven.

dens mijn vakanties, maar ook over de KIJK, Zomerspelers en het honderdste sectorplan. In alle voorbije jaren heb ik vaak van u mogen vernemen dat u de columns graag las. Heel veel dank daarvoor, dat heeft mij goed gedaan. En alle reacties van de afgelopen jaren geven mij nog meer vertrouwen in ons nieuwe Vakblad Asset Management, dat een vast onderdeel van het NVDOlidmaatschap is geworden.

In de afgelopen jaren heeft u die columns goed gelezen hoor. Enkele van de vele anekdotes wil ik met u delen. Ik kreeg doosjes eieren van leden naar aanleiding van een column over nieuwerwetse eieren: ‘Als het aan de Universiteit van Twente en het Foodatelier lag, werd het destijds binnenkort mogelijk om je ontbijtje, lunch en avondeten niet uit de koelkast te halen, maar te printen’.

Er kwamen voorstellen voor nieuwe type verkiezingen binnen de NVDO naar aanleiding van een column die ging over dat er zo’n overkill aan wedstrijden bestaat in ons land. En, u stuurde mij leuke aanvullende artikelen en informatie toen ik schreef over Lego. Ik schreef een brief aan de koningin, gaf een mening over de aardbevingen in het noorden van ons land en praatte u bij over VCA. Het ging over talenten van de toekomst, onderhoud in mijn geboortestad en over mijn moeder, mijn echtgenoot en mijn broertje. U kon lezen over belevenissen tij-

Maar, dit is beslist geen vaarwel aan de trouwe lezers, maar een tot ziens! Hoewel de NVDO-bijdrage in het vakblad iMaintain hier stopt, stopt de samenwerking met het bedrijf erachter niet. De congressen in maart en oktober blijven bestaan met de vaste onderdelen van de verkiezing van de Maintenance Manager van het Jaar én de Suto Benchmark.

Uiteraard vinden de verslagleggingen daarover ook in iMaintain plaats.

Tot slot ben ik er trots op dat EuropoortKringen mij heeft uitgenodigd om in haar (binnenkort landelijke) uitgaven een vaste column te verzorgen. En dat doe ik natuurlijk met net zoveel plezier als ik jarenlang heb geschreven in MaintNL.

‘Ik schreef een brief aan de koningin, gaf een mening over aardbevingen en praatte u bij over VCA.’

Tot ziens!

Ellen den Broeder-Ooijevaar Verenigings Manager

colofon MaintNL is het verenigingsmagazine van de Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud. De naam MaintNL is eigendom van de NVDO. Eindredactie: Ellen den Broeder-Ooijevaar 66 MaintNL

Postbus 138 • www.nvdo.nl 3990 DC Houten • www.nvdovac.nl t +31(0)30 634 60 40 e info@nvdo.nl

10 - 2016

IMA10 MC_Verenigingsmanager.indd 66

06-12-16 15:56

[Sch

rijf

u nu

in]

VEILIG WERK VERDIENT WAARDERING 12 april 2017 | Rotterdam Ahoy Bekendmaking Safe Maintenance Award Benelux

De Safe Maintenance Award Benelux stimuleert veilig werken bij onderhoudsafdelingen en technische dienstverleners. De award wordt jaarlijks uitgereikt aan een onderhoudsafdeling en een technische dienstverlener die bewijst onderhoud op een veilige en verantwoorde manier uit te voeren.

Schrijf nu in, uw veilige werk verdient waardering!

Wat is uw bijdrage aan veilig werk?

Is veilig werken bij uw technische dienst de enige manier waarop dingen gebeuren?

Bent u als leverancier van advies, inspecties, diensten of producten nauw betrokken bij de veiligheid van onderhoudswerk? Of draagt u als contractor of vereniging graag bij aan de mindset van veilig werken? Presenteer uw bedrijf dan als partner van de Safe Maintenance Award Benelux.

Levert u als technische dienstverlener uw werkzaamheden altijd met veiligheid als hoogste prioriteit?

Schrijf nu in en ding mee naar de Safe Maintenance Award Benelux 2017.

Een vakkundige jury beoordeelt uw inschrijving en kiest en bezoekt de genomineerden.

Kijk voor inschrijven en informatie op www.safemaintenanceaward.com.

Hiervoor zijn veel mogelijkheden. Bezoek www.safemaintenanceaward.com voor meer informatie of bel: Gerard Nieveen: +31 (0) 6 2489 9108 Peter van Nierop: +31 (0) 6 5327 8835

De Safe Maintenance Award Benelux 2017 wordt verzorgd door Stichting Safety at Work en het iMaintain platform.

www.safemaintenanceaward.com Advertentie SMAB.indd 1 IMA10 C_Commentaar.indd 6

29-11-16 13:52 07-12-16 08:55

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. • Hoeveel onderhoud is juist genoeg?

• Kunnen we met de onderhoudsfunctie geld verdienen?

• Hoeveel kan onderhoud bijdragen aan het bedrijfsresultaat?

• Wat is Excellent Onderhoud en hoe geef ik dit vorm?

DEZE OPLEIDIN ZIJN IN TE BRE GEN NG IN DE BACHEL EN WERKTUIGBOU OR WKUNDE DEELTIJD.

INFORMEER!

EXTRA START 17 BEGIN MEI 20 LOGIE ECHNO ONDERHOUDST EEN. IN HOOGEV

INFORMEER!

WAARDECREATIE DOOR GOED ONDERHOUD Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de antwoorden te vinden op deze vragen. In de afgelopen jaren zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Onderhoud bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken.

• Post-MBO Onderhoudstechniek (OTK) • Post-HBO Onderhoudstechnologie (OT) • Post-HBO Onderhoud en Management (OM) • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

Start 4 oktober 2017 Start 5 oktober 2017 Start 5 oktober 2017 Start februari/september

Alle genoemde opleidingen kunnen naar wens in-company (op maat) verzorgd worden.

Informeer naar de mogelijkheden.

Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op www.cvnt.nl.

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

IMA10 C_Commentaar.indd 6 Eemsdeltakringen 2015-10 FC_A4CERT.indd 1

07-12-1611:52 08:56 04-11-16

TOP SELLER 2016/17 WSL-BAK GEREEDSCHAPWAGEN WORKSTER MET 147-DLG SORTIMENT + ACCUMACHINE BOSCH + 1990 M VERLENGSTUK

HIGHLIGHT

€969, 00

gedore.com/topseller

TOP SELLER 2016/17

GEDORE workster smartline: de wendbare werkplaatsassistent, veelzijdig uitrustbaar, gemakkelijk te sturen ››Solide constructie, extreem wendbaarheid en heel veel mogelijkheden, gereedschappen en kleine onderdelen zijn altijd onder handbereik op te bergen: deze kenmerken maken de nieuwe workster smartline tot een onmisbare assistent. ››Zeven brede, volledig uittrekbare laden en kleine opbergvakken bij het werkblad bieden meer dan genoeg ruimte. ››Daarnaast gooit de slimme workster hoge ogen met een robuuste, krasvast gecoate corpus en een rij-stuurhandgreep waarmee hij ook bij volle belasting gemakkelijk en flexibel kan worden gemanoeuvreerd.

WSL-BAK GEREEDSCHAPWAGEN WORKSTER MET 147-DLG SORTIMENT + ACCUMACHINE BOSCH + 1990 M VERLENGSTUK ›› 147-delig assortiment voor industrie ambacht en de automobielbranche ›› in gereedschapwagen WSL-L7 ›› GEDORE check-tool-systeem: controle op volledigheid via 2-kleurige kunststof-inzet ›› gereedschappen in metrische maten ›› PLUS verlengstuk met magneet nr. 1990 M ›› PLUS accu-machine BOSCH GSR 10,8-2-LI + toebehoren in tas

HIGHLIGHT

€969, 00

Inhoud TS CT2-D19-D20 + TS CT2-7 + TS CT2-2154SK-119 + TS CT2-142 + 1990 M + BOSCH GSR 10,8-2 LI + WSL-L7

0 90,9

Code 3014282

Nr. WSL-BAK

AFZONDERLIJKE COMPONENTEN IN EEN OOGOPSLAG

1045 mm

WSL-L7 GEREEDSCHAPWAGEN WORKSTER SMARTLINE MET 7 LADEN

510 mm

785 mm

002 003

TS CT2-D19-D20 b h 127 mm b 8 97 mm b 7 115 mm R 3 4 5 5,5 6 7 8 9 10 11 12 13 mm R i E4 E5 E6 E7 E8 E10 D l 4 5,5 6,5 8 mm D h 2,5 3 4 5 6 mm D . M5 M6 M8 D k PH1 PH2 PH3 D m PZ1 PZ2 PZ3

D j T6 T7 T8 T9 T10 T15 T20 T25 T27 T30 T40 bD Db Y DYI d h 270 mm d 8 63 mm d 8 125 + 250 mm T 3 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 21 22 24 27 30 32 mm T 5 5 6 7 8 9 10 12 14 mm

TS CT2-7

TS CT2-2154SK-119

TS CT2-142

ì 3 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 24 mm A 2 2,5 3 4 5 6 8 10 mm

l 3,5 5,5 6,5 8 mm k PH1 PH2 o 500 g á 120x12x5 mm

á 1,5 3 4 mm ç 250x24 mm ç 125x10x5 mm á 120x12x5 mm

1990 M VERLENGSTUK 1/2" MET MAGNEET

GSR 10,8-2-LI + ACCESSOIRESET IN TAS Gebruikers profiteren

››Met 169 mm enorm korte bouwvorm voor optimale bediening ››Professioneel vermogen: drijfwerk met 2 standen zorgt voor krachtige 15 N·m (zachte schroefverbinding) bij het boren en schroeven ››Meer looptijd met 2x 2,0 Ah batterij Technische gegevens

››Onbelast toerental 0-400 / 1300 min-1 ››Draaimoment, max. (hard/zacht): 30 / 15 N·m ››Draaimomentstanden 20+ 1 ››Boor-Ø staal/hout, max. 10/19 mm ››Schroef-Ø, max. 7 mm ››Netto- / brutogewicht 2,5 / 2,8 kg Leveringsomvang

››2x 2,0 Ah Li-Ion batterij ›› oplader AL 1115 CV ››tas ›› 39-delige accessoireset

Waterpomptang 15-voudig verstelbaar nr. 142 10 TL Combinatietang POWER nr. 8250-180 JC Telefoontang nr. 8133-200 JC Zijsnijtang POWER nr. 8316-180 JC l Ø 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 10 10,5 / Ø 3,3 4,2 6,8 10,2

TOP SELLER 2016/17

19 DMU-20 DOPSLEUTELSET 1/2" 15-delig ›› samengesteld op basis van de dagelijkse praktijk ›› met gesmede, geharde 6-kant UD-profiel dopsleutels, voor handgebruik ›› hulpstukken uit GEDORE-vanadium staal 31CrV3 ›› met robuuste omschakelbare ratel met pal, met drukknopontkoppeling ›› met cardan-verlengstuk, maakt draaien tot 15° mogelijk

PROMOTION

€89, 90

Ratel _ 1993 U-20

Dopsleutels 19 10 12 13 15 16 17 18 19 22 24 27 30 32

Hulpstukken ' 1990 KR-10

0 Code 4,2 3014347

Nr. 19 DMU-20

IN 19-009 DOPSLEUTELSCHROEVENDRAAIERSET 1/2" 9-delig ›› tbv binnenzeskantschroeven ›› met dopsleutel-schroevendraaiers uit GEDORE vanadium speciaalstaal ›› praktische samenstelling voor brede toepassing

PROMOTION

€49, 90 OT Dopsleutels 5 IN 19 4 5 IN 19 L 5-90 6-90 7-140 8-140 9-140 10-140 12-140 14-140

0 1,2

Code 3014444

Nr. IN 19-009

004 005

3550-UK-LS3 MOMENTSLEUTEL SET 1/2" TORCOFLEX UK 40-200 N·M 4-delig ›› praktische 1/2" momentsleutel-set bestaande uit een momentsleutel plus toebehoren (3 doplseutels lang met beschermhuls 17, 19, 21 mm)

›› ideaal voor de montage van aluminium velgen ›› verstelbare momentsleutel met geïntegreerde ratelfunctie voor gecontroleerd rechtsom aantrekken in het bereik van 40 tot 200 N·m

›› 1/2" vierkant met kogelborging DIN 3120 - A 12,5, ISO 1174 ›› schaal N·m onder een zichtvenster met loepeffect ›› nauwkeurigheid: +/- 3% tolerantie van de ingestelde schaalwaarde ›› levering met testcertificaat volgens DIN EN ISO 6789, herleidbaar op nationale normen

PROMOTION

€111, 00

a" 1/2

a 12,5

N·m 40-200

y 499

9 10

0 Code 1,990 3014398

Nr. 3550-UK-LS3

316 D PENDRIJVERSET 6-delig ›› vlgs. DIN 6450 ›› in metalen cassette ›› gloeiend gesmeed ›› gehard en zorgvuldig ontlaten ›› blauw gelakt

PROMOTION

€14, 90 Inhoud -3 -4 -5 -6 -8 -10

0 Code 0,850 3014320

Nr. 316 D

TOP SELLER 2016/17

S 7 R-04 RINGRATEL-STEEKSLEUTELSET 4-delig ›› courante samenstelling ›› platte uitvoering ›› UD-profiel ›› grote krachtoverbrenging ›› arbeidshoek 7° van 10 tot 13 mm, 6° van 17 tot 19 mm ›› voor losdraaien of snel vastdraaien met ratelfunctie ›› in tas

PROMOTION

€44, 44

Inhoud 3 7 R 10 13 17 19

0 0,680

Code 2303949

Nr. S 7 R-04

S 8393 TANGENSET 3-delig ›› courante samenstelling ›› bestaand uit: waterpomptang 142 10 TL, kracht-combinatietang 8250-200 JC en kracht-zijsnijtang 8314-180 JC, Zweeds model

›› Best cutting power (Bcp), toont het optimale snijpunt bij perfect krachtgebruik

PROMOTION

€34, 90 Krachttangen: Door het draaipunt dat naar voren is verplaatst, en de hefboom die daardoor verlengd is, wordt de krachtsinspanning met 35 % verminderd

Inhoud 142 10 TL + 8250-200 JC + 8314-180 JC

0 1,071

Code 3012859

Nr. S 8393

006 007

SK 2154 PH-06 3-C SCHROEVENDRAAIERSET MET SLAGKAP

2150-2160 PH-06 SCHROEVENDRAAIERSET

6-delig

›› tbv zaagsnede- en kruiskop-schroeven PH

›› voor vastzittende sleuf- en kruiskopschroeven PH ›› met aandrijfzeskant aan de kling

PROMOTION

6-delig

€13, 90

PROMOTION

€25, 90

met slagkap

winner

Inhoud ? 2154SK 4,5 5,5 6,5 8 ; 2160SK PH 1 2

0 Code 0,880 1878743

Nr. SK 2154 PH-06

Inhoud ? 2150 4 5,5 6,5 8 ; 2160 PH 1 2

0 Code 0,660 1482319

Nr. 2150-2160 PH-06

2150-2160 PZ-06 3C-SCHROEVENDRAAIERSET

VDE 2170-2160 PH-077 VDE-SCHROEVENDRAAIERSET

6-delig

7-delig

›› tbv zaagsnede- en kruiskop-schroeven PZ

›› tbv zaagsnede- en kruiskop-schroeven PH ›› VDE-isolatie tot 1000 V, conform EN 60900/IEC 60900, volledig geïsoleerde kling

PROMOTION

PROMOTION

€13,

90

€23, 90

iO ö 1000 V Inhoud ? 2150 4 5,5 6,5 8 < 2160 PZ 1 2

0 Code 0,670 1482300

Nr. 2150-2160 PZ-06

Inhoud ? VDE 2170 2,5 4 5,5 6,5 ; VDE 2160 PH 0 1 2

0 Code 0,575 1616048

Nr. VDE 2170-2160 PH-077

GEDORE Technag B.V. Flemingweg 7 2408 AV Alphen aan den Rijn · NETHERLANDS T +31 (0) 172 / 42 73 50 F +31 (0) 172 / 42 73 60 technag@gedore.com www.gedore.com Brands of the GEDORE Group gedore.com · carolus.de · ochsenkopf.com

GEDORE-KLANN France SARL Parc d'activités des Béthunes - La Mare II 10, avenue du Fief - Bât. 12 BP 79144 Saint-Ouen-l'Aumône 95074 Cergy Pontoise Cedex · FRANCE T +33 (0)1 34 40 16 60 F +33 (0)1 34 40 16 61 info-klann@gedore.fr www.gedore.fr www.klann.fr Brands of the GEDORE Group gedore.com · carolus.de · ochsenkopf.com

VERKRIJGBAAR BIJ

Alle prijzen zijn vrijblijvende adviesprijzen per stuk/set, excl. BTW. Technische wijzigingen en/of drukfouten voorbehouden.

Levering geschiedt via de vakhandel.

Geldig van 01-09-2016 tot 31-03-2017.

Leverbaar zolang de voorraad strekt!

3023931_pro_ged_gte_nl_herbst_16

k nu oe er ez re b st is gi rat Re n g e re

o vo

MASTERING ASSETS; PARTNERING FOR PERFORMANCE Van 11 tot en met 13 april 2017 bouwt Maintenance NEXT aan de onderhoudsindustrie van vandaag én morgen. Dé technologie- en onderhoudsexpo van de Benelux blikt in deze Update alvast vooruit op de trends die spelen en waar we gezamenlijk op moeten inspelen. Partnering for Performance!

UPDATE WHO’S NEXT / VALUE NEXT

PAGINA

SAFETY NEXT / VALUE NEXT Gert-Jan van den Nieuwenhoff, General Manager B2B

DE TRANSITIE NAAR NEXT De wereld van onderhoud en asset management is steeds in beweging. Want hoewel behouden het doel is, is het verhogen van beschikbaarheid en productiviteit door efficiëntie het credo.

Gert-Jan van den Nieuwenhoff, General Manager B2B verwoordt het als volgt: “Via onze exposanten en het adviescomité krijgt de organisatie onophoudelijk signalen dat de markt in beweging is. Om een podium te bieden aan de relevante en structurele veranderingen en de partijen die zich als partner gebaseerd op expertise het best kwalificeren, is de vakbeurs Maintenance NEXT de uitgesproken plaats.”

De onderhoudsindustrie evolueert steeds. Onderhoud vormt een belangrijke component van asset management en staat gelukkig bij steeds meer bedrijven op de agenda,

zowel op operationeel niveau als in de boardroom. Dat moet ook wel, want oudere installaties moeten steeds veilig en beschikbaar zijn. Nu de economie weer op gang komt, is er toenemende druk op de productie en de mensen die daarvoor moeten zorgen. Om op het juiste moment de goede dingen te produceren of installaties beschikbaar te hebben, is maximale controle van de assets nodig. Van den Nieuwenhoff: ’De signalen uit de markt wijzen duidelijk op een trend waarbij de kracht zit in de gezamenlijkheid. Nieuwe samenwerkingsvormen, business modellen, het delen van vragen en met partners aanpakken van vraagstukken vormen de dagelijkse praktijk.

Deze trends verdienen volop aandacht en worden daarom nader toegelicht binnen het inhoudelijk programma gedurende de beurs.

DE JUISTE MIX

De belofte van data-analyse en integratie wordt inmiddels aantoonbaar ingelost. Met sensordata van zowel bestaande assets als nieuwe productiefaciliteiten, sterke analyse tools, apparaten die hun eigen conditie bewaken en met dienstverleners die zich toespitsen op het gebruik van beschikbare informatie om real-time meetwaarden te duiden en slimmer vooruit te blikken, is totale controle mogelijk. Veilige, betrouwbare en beschikbare installaties maken immers het verschil om de toegenomen regelgeving, margedruk en maximalisatie van productie mogelijk te maken. Van den Nieuwenhoff: “Er is op verschillende vlakken een transitie aan de gang waaraan wij een bijdrage leveren door alle relevante partijen bijeen te brengen. De interactie tussen bezoekers, leveranciers en kennisdragers is van groot belang voor vernieuwingen in asset management. Daarom is de interactie op de beursvloer, de MegaTech Plaza’s, het inhoudelijk randprogramma en de grote groep bezoekers zo waardevol. Het komt ook terug in het beursthema. We zien dat voor innovaties in beheer en onderhoud samenwerking cruciaal is. Om die

www.maintenancenext.nl

2 3 4 PAGINA

PAGINA

STEFANO STRAMIGIOLI

reden is het thema voor de editie 2017: Mastering Assets; Partnering for Performance.”

DE JUISTE PARTNERS

Er zitten veel ingrediënten in de formule voor goed asset management. De drie belangrijke pijlers mensen, veiligheid en waardecreatie zijn vertaald naar de dagthema’s WHO’S NEXT, SAFETY NEXT en VALUE NEXT. Van den Nieuwenhoff: “Met inspirerende lezingen door onafhankelijke specialisten en leveranciers bieden we de bezoekers de handvatten om ook zelf de transitie naar Maintenance NEXT te maken.

De onderhoudssector heeft de stations ‘cyclebased-maintenance’ en ‘condition based maintenance’ aangedaan en daar waardevolle lessen uit getrokken, de volgende stip aan de horizon is betrouwbare en toepasbare predictive maintenance. Of dat nu op het gebied van arbeidsmarktvraagstukken, veiligheid of ketensamenwerking en verduurzaming is, op Maintenance NEXT zijn de partners te vinden voor de volgende stap. Wij ontmoeten u graag in Rotterdam Ahoy van 11 tot en met 13 april 2017!”

DECEMBER 2016

WHO’S NEXT Met het dagthema WHO’S NEXT op 11 april 2017 wordt het werk en de werknemer van morgen belicht.

Wij staan aan de vooravond van substantiële verandering op dit gebied. Met nieuwe technologieën worden de installaties effectiever en tegelijkertijd complexer. Is daar kennis voor nodig die binnen of buiten de fabriekspoort te vinden is? Wie ontwerpt, sleutelt aan en onderhoudt vandaag de assets. En wie gaat dat ‘morgen’ doen? WHO’S NEXT? De komende jaren stroomt een aanzienlijk deel van de beroepsbevolking uit richting pensioen en neemt daarbij ook ervaring en kennis mee. Of dat een probleem is, daar lopen de meningen over uiteen. De instroom van jongere vakbekwame onderhoudstechnici die met nieuwe technieken de juiste dingen op het juiste moment kunnen doen, vormt een cruciale eerste stap. Met ondersteuning van een ervaren collega op afstand kan een minder ervaren vakman toch goed werk leveren. En met een ‘smart’ installatie wordt ook nog eens voorspellend onderhoud mogelijk. Of gaan robots letterlijk een sleutelrol spelen in het onderhoudswerk van morgen? De tijd zal het leren. Tijdens het randprogramma in het Maintenance

NEXT Theater zullen aanwezige experts hun visie en ervaring met het publiek delen en bediscussiëren.

Omgekeerd Op het moment is er in ieder geval wel weer een sterke vraag naar nieuwe collega’s en schoolverlaters. Was het de afgelopen jaren nog een hele klus voor technische opleidingen om goede stageplaatsen te vinden voor hun studenten, vandaag de dag is dat weer omgedraaid. Bij verschillende MBO’s met technische opleidingen staan de bedrijven alweer aan de poort te rammelen voor stagiaires en schoolverlaters. Er is meer werk, maar de vraag naar personeel is in sommige opzichten anders van aard.

Bron: https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-sociale-zaken-en-werkgelegenheid/nieuws/2016/10/20/laagste-werkloosheid-in-vier-jaar

Ruud Schenk Directeur ENGIE Services West Industrie Projecten Ruud Schenk is algemeen directeur bij Engie Services West Industrie. Hij vertelt: “Grootschalige projecten in de Nederlandse industrie zijn er steeds minder. Shutdowns en turnarounds zijn er natuurlijk wel, dat gaat gewoon door. En dat is een markt waarin wij ons o.a. in specialiseren om met een kwalitatieve voorbereiding, goede scope en een strakke planning onze klanten zo efficiënt mogelijk weer in productie te hebben. Dat vraagt nogal wat van de personele bezetting.” Een vaste bezetting van duizenden werknemers voor vooral twee drukke periodes rond de zomer is voor Engie geen gezonde situatie. Er wordt gewerkt met een mix van inleenkrachten en eigen werknemers. Schenk: “Er zijn wel veel projecten, maar die zijn kleiner. Wat je daarbij ziet, is dat de projectteams ook kleiner worden maar wel een bepaalde staff nodig hebben. Ook voor een klein project heb je taken als werkvoorbereiding, administratie en projectmanagement nodig. Ik denk dat je de komende jaren zult zien dat in dat soort projecten weer meer allrounders zullen opstaan. Dat vraagt om mensen met een brede kennis- en ervaring. Ook daar speelt de vraag: WHO’S NEXT.”

TECHNISCH GEZIEN HOEFT HET NIET LANG MEER TE DUREN DAT STORINGEN VAN EQUIPMENT VOORSPELBAAR ZIJN Als director maintenance & turnarounds houdt Richard Schouten zich niet bezig met het dagelijkse onderhoud van een plant, maar richt hij zich op de lange termijn strategie. Met een klein groepje kijkt hij naar de toekomst en hoe daar op te anticiperen. Innovaties worden uitgedacht en efficiencyverbeteringen in gang gezet. Dat doet Sitech als onderhoudsdienstleverancier voor zes asset owners met in totaal 22 fabrieken op industrieterrein Chemelot in Geleen.

Deze aanpak met een klein team, los van de dagelijkse maintenance werkzaamheden, is volgens Schouten nodig.

Sitech onderhoudt de plants op een zodanig hoog niveau dat ze nieuwe zaken moeten toevoegen om de installaties nog beter en efficiënter te laten worden. Er wordt geprobeerd om innovaties voor alle fabrieken uniform uit te werken.

Dat wordt bijvoorbeeld in het Sitech Asset Health Center gedaan, waar data uit de plants van klanten binnenkomt.

Daarmee worden modellen gemaakt om predictief onderhoud te doen. “In de hele industrie heeft men het daarover en wij hebben het nu op een aantal plekken al lopen. Wij kunnen voorspellen wanneer een installatie gaat falen en ik durf te zeggen dat we daarin voorop lopen.”

Geplande stop Met deze opzet weet men nu zeven dagen voordat een filter in de melaminefabriek er mee op gaat houden, dat hij dat gaat doen. Schouten: “Onhandig is dat de hele fabriek dicht moet als we het filter vervangen. Doordat we het dichtslaan nu kunnen voorspellen, kunnen we die vervanging tegelijkertijd plannen met het schoonkoken van de fabriek. Dan hoeven we haar niet twee keer stil te leggen en dat scheelt ons productietijd.” Daarnaast willen we ook begrijpen waarom het filter dicht slaat zodat we dat kunnen voorkomen of in ieder geval de standtijd op gaan rekken.

Onderhoudsvrije fabriek De droom van Schouten is een onderhoudsvrije fabriek. “Ik wil dat we met de juiste modellen kunnen voorspellen wat er gaat gebeuren op een plant, zodat we alleen nog in een geplande stop in de fabriek hoeven te werken. Dan is deze veilig en kunnen onze medewerkers er ook veilig werken.

Storingen ga je helaas houden, dus we moeten wel de juiste mensen hebben om die op te kunnen lossen. Maar in principe willen we onderhoudsvrij zijn tussen stops en

mensen uit de plant halen.” Het klinkt als toekomstmuziek, maar die toekomst is volgens Schouten niet zo heel ver weg. “We zijn heel hard bezig en hebben een aantal pilots gedaan. Om in alle fabrieken predictief onderhoud te kunnen doen moeten we nog veel uitzoeken. Er zijn veel systemen op de site waarvan we alle modellen, stappen en designcriteria moeten weten. Toch denken we dat we in 2020 geen onvoorziene storingen meer hebben. De fabriek is dan nog niet onderhoudsvrij, maar we kunnen het onderhoud wel voorspellen.”

Fieldlab Campione Sitech werkt ook mee aan het landelijke fieldlab Campione.

Schouten: “Partners uit het fieldlab hebben bijvoorbeeld geholpen met het ontwikkelen van draadloze sensoren die data naar onze computers sturen. Voor hen heeft dit ook weer waarde omdat ze hun sensoren hier kunnen neerzetten en testen. Zo proberen we elkaar op te zoeken en te helpen.”

Mensen Doordat de onderhoudsdienstleverancier zowel onderhoudskundigen als procestechnologen levert kan Sitech naar alle aspecten van de bedrijfsvoering kijken, waardoor er integrale oplossingen worden geboden. Ook de asset owners zelf worden betrokken in het proces; innovaties moeten immers uit de gehele keten komen. Dat gaat volgens Schouten niet vanzelf. “Wij moeten vaak de aanjager zijn om iets voor elkaar te krijgen. De werkcultuur van de mensen is ook de grootste hobbel op weg naar een onderhoudsvrije fabriek. Ze moeten de oude manier van werken los laten, maar dat is nog moeilijk. Zo hebben we bij een fabriek condition based maintenance lopen naast het oude onderhoud. Via een tablet wordt een monteur geïnformeerd als hij iets aan equipment moet doen. Ook al weten we de conditie, toch bestaan er nog steeds activiteiten

Richard Schouten Director maintenance & turnaround Sitech die na een vastgestelde stand-tijd worden verricht.

Dat moet er uit. Het vertrouwen dat condition based maintenance werkt, moet er gaan komen, zowel bij de monteur als bij het management.”

Bron: http://www.imaintain.info/ onderhoudscontracten-f-35-voor-nederlandse.171447.lynkx http://www.imaintain.info/ d66-wil-zware-industrie-verplichten-energie-te.170969.lynkx http://www.spoorpro.nl/spoorbouw/2016/11/24/ vertrouwen-in-spoordata-zorgt-voor-systeemsprong-spoor

SAFETY NEXT Honderd procent veiligheid is mogelijk

Bij de fabrieken van ExxonMobil in de Rotterdamse haven wordt heilig geloofd in honderd procent veiligheid. Zeker door Raymond van der Horst, directeur van de chemische installaties van ExxonMobil in de Botlek en Europoort. In een onlangs gehouden interview vertelde hij: “In mijn hele carrière ben ik nog geen ongeluk tegen gekomen dat niet had kunnen worden voorkomen door het juiste gedrag. Dat gedrag is echt systematisch te verbeteren.”

Het Loss Prevention System (LPS) dat bij ExxonMobil de spil is van de veiligheidscultuur moet het gedrag continu en systematisch verbeteren. “Het komt terug in alles wat we doen, elke activiteit, elke keer, elke dag opnieuw”, stelt van der Horst. Iedereen kan iedereen terugkoppeling geven op het veiligheidsgedrag, ook medewerkers van aannemers. Zo ontstaat een organisatie op basis van vertrouwen, vinden ook de contractors die ExxonMobil de VOMI Safety eXperience Award 2016 toekenden.

Manier van leven LPS werd ruim dertig jaar geleden ontwikkeld door Jim Bennet en is inmiddels op alle ExxonMobil manufacturing sites in de wereld uitgerold. Zo ook bij de locaties van het bedrijf in de Rotterdamse haven. In eerste instantie alweer aardig wat jaren geleden. Het werkt daar echter

pas echt goed sinds een paar jaar, toen werd besloten om LPS tot in de kern door te voeren. Niet als een van bovenaf opgelegd concept, maar als een breed gedragen systeem door zowel eigen mensen als medewerkers van aannemers er actief bij te betrekken. Veilig gedrag moet een intrinsieke houding zijn, die mensen zelfs mee naar huis nemen. Een manier van leven dus.

Erkenning Het bedrijf kreeg een paar maanden geleden op een mooie manier erkenning van de aannemers. Dat zij als gelijken worden behandeld en zich ook daadwerkelijk veilig voelen bij ExxonMobil, resulteerde afgelopen juni in het winnen van de VOMI Safety eXperience Award tijdens het Deltavisiecongres. Een nationale prijs die voor de tweede keer werd uitgereikt door de brancheorganisatie voor dienstverlenende bedrijven in de procesindustrie. “Een fantastische erkenning natuurlijk, helemaal omdat die van de aannemers komt. Alsof je een publieksprijs wint. Veel mooier kun je het toch niet krijgen”, stelt Van der Horst enthousiast bij het interview.

Vertrouwen Bij ExxonMobil is de bedoeling dat iedereen die werkzaam is op de sites continu kan analyseren wat het risico is van zijn of haar handelen. Van der Horst: ‘Dat gaat volgens het stoplicht-principe. Eerst moeten de risico’s worden ingeschat.

Raymond van der Horst Directeur chemische installaties ExxonMobil Belangrijk is dat mensen die ook kunnen herkennen. Als dat is gebeurd, volgt de tweede stap met de vraag: Wat kan ik eraan doen om de risico’s weg te nemen? In de derde stap worden de acties ondernomen om de handelingen veilig te doen.” Pas dan staat het stoplicht ook daadwerkelijk op groen om met een job te beginnen of om deze te hervatten.

Zonder onderscheid Van der Horst vult aan: “Het is belangrijk dat iedereen op elk moment het zelfonderzoek kan doen en dat ook alle partijen het op dezelfde wijze doen, zodat de communicatie daarover helder is.” Want bij LPS draait het primair om communicatie over veiligheid op ieder niveau in de organisatie.

Van der Horst: “Iedereen kan iedereen terugkoppeling geven op het veiligheidsgedrag. Mensen van de werkvloer kunnen mij er ook op aanspreken als ik iets veiliger kan uitvoeren, als ik bijvoorbeeld op de parkeerplaats niet over het zebrapad loop. En mensen van aannemers doen daar gewoon aan mee. Zij mogen net als ieder ander een job stil leggen als ze denken dat de veiligheid in het geding is.”

Door op een open en niet hiërarchische manier met elkaar te communiceren, ontstaat een organisatie op basis van vertrouwen.

Bron: http://www.imaintain.info/ oefenfabriek-maakt-industrieel-werk-veiliger.171743.lynkx

SAFE MAINTENANCE AWARD BENELUX Veilig werk verdient waardering!

Een belangrijke factor voor veilig werken is de menselijke factor. De juiste mix van cultuur, leiderschap, het goede voorbeeld en niet in de laatste plaats de overtuiging om veilig te willen werken, zorgen voor bewustzijn en resultaten.

De technische diensten en dienstverleners die hier hard aan werken, hebben een voorbeeldfunctie voor de rest van de markt. De technische dienst en de dienstverlener die dit aantoonbaar het best geregeld hebben, verdienen een award: De Safe Maintenance Award Benelux.

Rotterdam Ahoy en de beurs Maintenance NEXT zijn de gastheer van deze verkiezing die wordt verzorgd door de Stichting Safety at Work en het iMaintain platform. Op de

Mastering Assets, partnering for performance avond van 12 april, als het dagthema SAFETY NEXT betreft, worden twee Safe Maintenance Awards uitgereikt tijdens een feestelijke bijeenkomst.

Meedoen De beoordeling vindt plaats aan de hand van een uitgekiende vragenlijst en audits van de genomineerde bedrijven.

Geïnteresseerde dienstverleners en trotse technische diensten kunnen zich registreren via de website www.safemaintenanceaward.com.

Verdient een technische dienst of dienstverlener volgens u deze award, mail dan uw favoriet met een korte toelichting naar peter.van.nierop@safetyatwork.eu.

Veilig werken in de industrie is een gedeelde verantwoordelijkheid. Opdrachtgevers en aannemers in alle industrieën moeten samenwerken om de veiligheid voor de werknemers en de omgeving te borgen. Ook daar is partnering for performance van het grootste belang. VOMI, de brancheorganisatie voor dienstverlenende bedrijven in de procesindustrie, beloont sinds een aantal jaar de opdrachtgever waar werknemers de beste veiligheidservaring hebben. Dit jaar won ExxonMobil de VOMI Safety eXperience Award.

VALUE NEXT

Onderhoud en asset management spelen een belangrijke rol in de verduurzaming van processen en het creëren van nieuwe waarde met behulp van bestaande installaties. Ruim veertig procent van de Nederlandse installaties komt binnen nu en tien jaar op het eind van de oorspronkelijke levensduur.

Slechts een klein deel hiervan zal uit bedrijf worden genomen op basis van de technische levensduur.

Veelal is vervanging en levensduurverlengend onderhoud een effectieve manier om nieuwe waarde uit bestaande installaties te halen. Bij VALUE NEXT worden trends en successen gedeeld om gezamenlijk de Nederlandse industrie op koers te houden met een optimale verhouding tussen waardecreatie en investeringen. Een duidelijke trend is het slimmer maken van apparaten en installaties, om vervolgens op basis van meetwaarden analyse toe te kunnen passen.

Landelijk is het Smart Industry programma aanjager van vele initiatieven en fieldlabs. Het internet der dingen schetst een mooie toekomst. Maar die komt er niet vanzelf. In de VS bleek bij een recent onderzoek dat slechts 5% van de ondervraagde bedrijven een Internet of Things strategie heeft terwijl 50% van de ondervraagde bedrijven gelooft dat het bij zal dragen aan verbeterde resultaten. Bedrijven en hele waardeketens zullen gezamenlijk aan de slag moeten om bestaande installaties te voorzien van sensoren en de productiefaciliteiten te verjongen. Partnering for Performance!

BEKENDE ROBOTPROFESSOR KEYNOTESPEAKER OP MAINTENANCE NEXT 2017 Waar Stefano Stramigioli ook spreekt, altijd trekt hij volle zalen. Weinig wetenschappers weten zo bevlogen te vertellen over de laatste ontwikkelingen in advanced robotica als deze UT-hoogleraar en vice-president Research van de organisatie euRobotics. Tijdens Maintenance NEXT 2017 bespreekt Stramigioli de grote technologische doorbraken die op komst zijn voor de onderhoudssector.

ZET UW BEDRIJF IN

DE SCHIJNWERPERS Haal meer rendement uit uw beursdeelname en maak gebruik van de doeltreffende promotiemogelijkheden voorafgaand aan en tijdens Maintenance NEXT. Denk hierbij aan vlaggen, promo points, logovermelding op alle badges of advertorials in digitale nieuwsbrieven. Adverteren in de catalogus of op plattegronden zorgt voor uitstekende extra zichtbaarheid. Neem contact op met onze accountmanager om de mogelijkheden te bespreken via 010-293 32 72 of info@maintenancenext.nl.

Robotica is een hype aan het worden en dat is terecht, zegt u. Waarom?

"De kosten zijn naar beneden gegaan en de technologische mogelijkheden zijn de laatste jaren gigantisch toegenomen, onder meer door snellere computing. Visie en baanbrekende elektronica gaan nu bij elkaar komen, dus dat creëert mogelijkheden die met recht low hanging fruit genoemd kunnen worden. Verschillende partijen zien in dat veel dingen alleen opgelost kunnen worden met robotica, dus zowel universiteiten als het bedrijfsleven zijn erg geïnteresseerd in wat er staat te gebeuren. " Ook in de inspectiewereld is er veel belangstelling?

"Jazeker, uiteenlopende factoren - zoals de lage olieprijzen, veiligheidsaspecten, milieuoverwegingen en de slechte bereikbaarheid van veel assets - spreken in het voordeel voor het inzetten van robots in de maintenance sector.

Veiligheid is uiteraard een belangrijke drijfveer, want robots kunnen een groot verschil maken bij het inspecteren van gasleidingen, om wat te noemen. En het financiële aspect speelt ook een grote rol: het stilleggen van plants brengt hoge kosten met zich mee die met behulp van robotica bespaard kunnen worden."

Op welke gebieden zal robotica voor doorbraken zorgen in de onderhoudssector?

"Pijpinspectie voor bepaalde non piggable pipes is een belangrijk onderwerp; die techniek is nog niet in bedrijf maar we hebben wel al aangetoond dat het kan en met die kennis gaan we nu de markt af. Robotisering van de inspectie van ballast tanks is een ander gebied waar veel gaat gebeuren. Hetzelfde geldt voor inspectiedrones. Met behulp

Stefano Stramigioli Hoogleraar Advanced Robotics Universiteit Twente van nuttige technologie kun je moeilijk bereikbare assets niet alleen bekijken met een drone, maar ze zelfs aanraken op hoogte. Dankzij Non-destructive testing, op basis van eddy currents bijvoorbeeld, kun je de dikte en met andere mogelijkheden zelfs de conductiviteit van grounding meten. Iets wat je zelfs uit visuele inspectie nooit kunt afleiden. En dat alles kom je te weten terwijl je veilig op de grond in een stoel zit. Dat zijn geweldige nieuwe mogelijkheden waarvan ik mooie voorbeelden zal laten zien tijdens mijn presentatie op Maintenance NEXT." Kijk voor het complete interview op www.maintenancenext.nl.

BREED AANBOD VAN EXPOSANTEN

Op Maintenance NEXT 2017 presenteren dienstverleners, fabrikanten en toeleveranciers hun onderhoudsproducten en diensten. Dit varieert van installaties, gereedschappen, reservedelen, technische componenten, ICT en elektrotechniek tot engineering, onderhoudsdiensten, veiligheidsoplossingen, personeel, advies en onderwijs. Hieronder een overzicht van bedrijven die zich reeds hebben ingeschreven (d.d. 1 december 2016): 3P Quality Services B.V. 7Solutions B.V. A.T.I. Abseiltechnieken Aerzen International Rental AIB-Vinçotte Nederland B.V. Allied Reliability Group Altena Industrial Services B.V. Amerplastics B.V. Applus RTD Apply Groep - All Prevent Arcus Nederland B.V. A-SAFE Baumüller Benelux B.V. Bekkers Metaalspuitwerken BELFOR Technology Belman A/S Blok Gouda B.V. Blomsma Safety Component Brand Energy&Infrastructure Services B.V. Bronswerk Heat Transfer CableSafe Calderys The Netherlands B.V. CMS Asset Management Dekomte Benelux BVBA Delta Heat Services Den Hartog B.V. dNM Interim DWG Automation ECN Engineering Eekels Pompen ELA Container Nederland EMHA ENA GmbH Endress+Hauser ENGIE Services ERC B.V. e-r-s Netherlands B.V. EURO-INDEX B.V. Eurol Specialty Lubricants FACOM Fix Media FLIR Systems AB Fuchs Lubricants Benelux Future Pipe Industries G4S Fire & Safety B.V.

GE Inspection Technologies Geveke Energy Services Gilde Maintenance Glynwed Benelux Grupacon GS Hydro Hans de Baat Olieprodukten B.V. Height Specialists Helling GmbH Hetraco B.V. Hire Torque Ltd Hoffmann Quality Tools B.V. Hogeschool Utrecht HSOS Industrial Services HTL Benelux B.V. HTT Industrial Systems B.V. Hytorc B.V. I-CARE Industrie Recruiters Infor Instrurent Benelux B.V. Insulcon B.V. IPCO B.V. ISP Jonkman Opleidingen KDS Lekkagemanagement Keramab Klip B.V. KWx B.V. Mascot International B.V. Matrix Benelux Mees van den Brink Mekano Industrial Metaaltechniek handelsonderneming B.V. Meuva B.V. MGH N.V. Nedelko B.V. NMF Techniek B.V. NSK Europe Ltd. Olympus Nederland B.V. Opticon Benelux Naarden B.V. Outram Research Ltd Ovenbouw Holland B.V. PandID B.V. PEAS

Profiltra Pruftechnik N.V. Rad Torque Systems Ralteco B.V. Rebo Systems RECO RTC Group B.V. S2N Fire & Rescue Schaeffler Nederland B.V. Sensor BV Flir Distributor SKF B.V. Sogelub SPIE Nederland B.V. Spit Elektromechanika B.V. SPM Instrument B.V. ST-Cleaning BV Steamloc International Stoomplatform Stork Sulzer Sulzer Pumps Equipment Sulzer Pumps Wastewater Netherlands B.V. Sulzer Turbo Services Venlo B.V. Sumitomo Drive Technologies TDO Team Industrial Services Technom Tools Tecsign Industrial Identification Thermoheat B.V. Thermopol Kunststoftechniek Touax Benelux TRITAL Safety B.V. TSA Safety Group UE Systems Ultimo Software Solutions UVS Industry Solutions Valla Van der Ende Valve Services VeriteQ Vermeul B.V. Verwater Group B.V. Voet Aggregaten Verhuur Wiko Isolatietechniek en Steigerbouw WLT liquid & gas loading technology B.V. Work Permit System

ADVIESCOMITÉ MAINTENANCE NEXT

Het projectteam van Maintenance NEXT wordt bij de conceptontwikkeling en het vormgeven van het kennisprogramma ondersteund door toonaangevende organisaties en brancheverenigingen uit de industrie.

Wij stellen graag de leden van dit adviescomité aan u voor: Henk Akkermans / Dutch Institute World Lex Besselink Class Maintenance Mark Ammerdorffer Profion/VOMI Cees-Jan Asselbergs Deltalinqs John Barends Mourik Services Henk Brobbel Shell Nederland Raffinaderij B.V. Elisabeth Deelen Akzo Nobel Industrial Chemicals Ellen Den Broeder – Ooijevaar NVDO Okko Ebens Koninklijke Metaalunie Piet Louwen Havenbedrijf Rotterdam Ton van der Meijs Technische Dienst Europoort.nl B.V. Mark Oosterveer Industrielinqs Coen Sanderink BOM Ruud Schenk ENGIE Services West Industrie Leendert Schouten Oiltanking Terneuzen B.V.

PRAKTISCHE INFORMATIE OPENINGSTIJDEN Dinsdag 11 april 10:00 - 18:00 uur Woensdag 12 april 10:00 - 18:00 uur Donderdag 13 april 10:00 - 22:00 uur LOCATIE Rotterdam Ahoy Ahoyweg 10 3084 BA Rotterdam Postbus 5106 3008 AC Rotterdam Neem contact op met onze accountmanager om deelnamemogelijkheden te bespreken!

010 - 293 32 72 | info@maintenancenext.nl @MaintenanceNEXT

Strategische partners

www.maintenancenext.nl