PET02-2018 by Industrielinqs pers en platform

Nr. 2 - 2018

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 22,50

Het managementblad voor de olieen chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Petrochem Nr. 2 - 2018

Max van der Meer: ‘Zicht op de galg scherpt de geest’ • Methanol uit de schaduw • Pilotplant verkort time-to-market • Thema: Procesoptimalisatie

Pet02 omslag los.indd 1

07-02-18 16:55 09:21 06-02-18

PET02 A Cover.indd 22 PET02 A Cover.indd 2 Pet02 omslag los.indd

07-02-18 09:22

Lengk Lengkeek

IN DEZE EDITIE

08 ‘ZICHT OP DE GALG SCHERPT DE GEEST’

50 THEMA: PROCESOPTIMALISATIE

Max van der Meer verruilt de Huntsman-site in Rotterdam voor het hoofdkantoor van het chemieconcern in de VS. Uit het zicht is echter nog niet uit het hart. De Europese chemie heeft het volgens hem in zich om innovatiever te zijn dan andere regio’s. Zeker de chemie in Rotterdam. Maar dan moet de industrie wel ruimte geven aan innovatieve bedrijfjes, samen oplossingen zoeken in clusters en zich niet blindstaren op het CCS-dossier.

Op het Chemiepark in Delfzijl staat een relatief kleine fabriek van Lubrizol. Het Amerikaanse chemiebedrijf maakt daar CPVC uit pvc en chloor. In de fabriek wordt inmiddels per reactor 1,7 maal zoveel geproduceerd als bij de vergelijkbare plant in het Amerikaanse Louisville. Het geheim zit in zelfsturende teams en eigenaarschap bij de mensen. Marit van Lieshout, lector aan de Hogeschool Rotterdam, wil voor de industrie inzichtelijker maken welke innovatie voor welk proces geschikt is, zodat er sneller beslissingen kunnen worden genomen om nieuwe technieken te introduceren in een fabriek. ‘Er is veel kennis, maar die is moeilijk toegankelijk en medewerkers hebben vaak weinig tijd om het uit te zoeken.’

12 NIEUWE PILOTPLANT VERKORT TIME-TOMARKET Sabic bedient een markt die verandert. Klanten willen sneller produceren, op lagere temperatuur en met minder grondstoffen. Om daarop in te kunnen spelen, heeft het bedrijf een nieuwe proeffabriek gebouwd op de Brightlands Chemelot Campus in Geleen. Sinds september kunnen hier nieuwe kunststofoplossingen en procesoptimalisaties worden ontwikkeld voor bijvoorbeeld de verpakkings-, gezondheids- en autoindustrie.

16 ‘ER ZIJN GEEN EXCUSES OM DE LAT NIET HOOG TE LEGGEN’

EN VERDER

Toen Maarten Hak zo’n 2,5 jaar geleden werd benaderd door Stahl met de vraag of hij local manager wilde worden op de vestiging in Waalwijk, moest hij daar heel even over nadenken. ‘Ik wilde werken bij een dynamisch bedrijf dat een stevige duurzaamheidsambitie heeft.’ Stahl bleek aan deze voorwaarden te voldoen en Hak geeft nog geen moment spijt gehad van de beslissing om aan boord te stappen.

Commentaar 5 Feiten en cijfers • DWP Maasvlakte in gebruik genomen • Onderzoek naar staat assets industrie • Proeffabriek bioraffinaderij Delfzijl in juli in bedrijf 6 Producten 15 Projecten 20 ChemieLink 32 Agenda 41 Air Liquide dik tevreden over turnaround HyCo-3 42 Innovatie 44 Onbevangen • Katrien Bogaerts 49 Column • Wim Soetaert 58

34 METHANOL UIT DE SCHADUW De potentiële rol van methanol in de energietransitie is wat onderbelicht geweest, maar gedreven door wetgeving zoals de Renewable Energy Directive (RED) lijkt duurzame methanolproductie in de Lage Landen een kans te krijgen. Diverse projecten staan daarom op stapel.

PETROCHEM 2 - 2018 3

PET02 B Inhoud.indd 3

06-02-18 17:04

join the best: 16–20 april 2018 Düsseldorf, Duitsland I www.tube.de

Het managementblad voor de olieen chemische industrie in de Rĳn/Schelde-delta Nummer 02 - 2018 UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Gedempt Hamerkanaal 155, 1021 KP Amsterdam E-mail: redactie@industrielinqs.nl, website: www.petrochem.nl HOOFDREDACTIE: Wim Raaĳen 020 3122 081 EINDREDACTIE: Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 REDACTIE: Dagmar Aarts 020 3122 084 Laura van der Linde 020 3122 083 VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, David van Baarle, Katrien Bogaerts, Jan Van Doorslaer, Jacqueline van Gool, Evi Husson, Inge Janse, Henk Leegwater, Wim Soetaert LAY-OUT: Bureau OMA bv, Wehl OMSLAGFOTO: Wim Raaĳen ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, Arthur Middendorp t: 070 399 0000 - arthur@jetvertising.nl TRAFFIC: Breg Schoen 020 3122 088 COMMERCIEEL MANAGER: Janet Robben 020 3122 085 DRUKWERK: PreVision Graphic Solutions ABONNEMENTEN (excl. 6% BTW) Petrochem verschĳnt 11x per jaar. Nederland/België € 178,50 per jaar Introductieabonnement NL/B met 25% korting € 133,50 per jaar Overig buitenland € 208,Losse verkoopprĳs € 22,50 Studentenabonnement € 41,Proefabonnement 3 mnd € 29,50

International Tube and Pipe Trade Fair Internationale vakbeurs voor buizen

OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wĳ gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwĳgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen kan via www.aboland.nl, per post of per telefoon. De opzegtermĳn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Adreswĳzigingen kunt u doorgeven via www.aboland.nl, per post of per telefoon. Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op.

Plant and Machinery

Tube Accessories

Pipe and Tube Bending and Processing Forming Machinery Technology

Profiles

ABONNEMENTENLAND: Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel: +31(0)251 25 79 24 Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswĳzigingen en opzeggingen.

Tube Manufacturing and Trading

ISSN: 1380-6386 Prĳswĳzigingen voorbehouden. © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Plastic Tubes

Papier binnenwerk: Informatie in Nederland: Fairwise bv Tel. +31 (0) 70 350 1100 info@fairwise.nl

Papier omslag:

PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

www.fairwise.nl

tub1802_90x272_NL.indd 1

PET02 Advertenties.indd 4

08.11.17 11:15

06-02-18 16:58

COMMENTAAR

‘Met een enigszins cynische bril op kun je zeggen dat de meeste sitemanagers in Rotterdam of andere clusters veredelde zetbazen zijn die voor belangrijke investeringsbeslissingen afhankelijk zijn van de hoofdkantoren.’

Ideeën met een nietje er door Het is altijd inspirerend om met topmensen uit de industrie te spreken die een visie hebben op de toekomst en hun geest continu willen scherpen. Zoals een paar maanden geleden Gert-Jan de Geus van OCI Nitrogen die heel graag wil innoveren, maar ervan baalt dat de businesscases zich vaak nog niet rond rekenen. Of Wouter de Geest van BASF Antwerpen. De gesprekken die we hadden, gingen we zo open in dat we aan het einde van de interviews soms zelfs tot nieuwe inzichten kwamen. Binnenkort tref ik hem weer voor een interview. Ik verheug me er nu al op. Authenticiteit Ook Max van der Meer van Huntsman is zo’n boegbeeld voor de chemie in de Lage Landen. Is of was? Max van der Meer heeft namelijk een promotie gekregen. Over een aantal maanden vertrekt hij naar het hoofdkantoor van het chemieconcern in de Verenigde Staten. Hoewel hij een stapje hoger gaat in dezelfde organisatorische lijn en de fabrieken in Rotterdam onder zijn invloedsfeer blijven, zal zijn standplaats dus niet langer Rotterdam zijn. Zelf denkt hij dat zijn promotie juist een zegen voor Rotterdam is. In deze Petrochem: ‘Het voordeel van de Rotterdamse locatie is juist dat ik die heel goed ken. Dat kan belangrijk zijn nu ik dichter bij het vuur kom te zitten.’ Dat zou zo maar kunnen. Met een enigszins cynische bril op kun je zeggen dat de meeste sitemanagers in Rotterdam of andere clusters veredelde zetbazen zijn die voor belangrijke investeringsbeslissingen afhankelijk zijn van de hoofdkantoren. Ik weet dat ik de meeste landen- en sitemanagers daarmee tekort doe, en zeker mensen als De Geus, De Geest en Van der Meer. Zij slagen er immers jaar na jaar in om investeringen naar hun sites te halen. Dat hebben ze naar mijn idee grotendeels aan hun eigen authenticiteit en aan een stevig team om hen heen te danken. Blijkbaar hebben ze het vertrouwen van hun hoofdkantoren gewonnen doordat ze stevig in hun schoenen staan en een duidelijke visie durven te hebben. Niet alleen voor hun eigen site, maar ook voor het cluster waarin ze zich bevinden en zelfs voor de chemie in Nederland en België en haar rol in de wereld.

Innovatiekracht Op dat vlak gaat Rotterdam Max van der Meer misschien wel het meeste missen. Hoewel hij in het hoofdinterview nog wel zijn visie meegeeft. Zo moeten Rotterdam en de Nederlandse politiek zich niet blindstaren op de opvang en opslag van CO2 (CCS). ‘Het CCS-dossier leidt enorm af. Het is veel interessanter om CO2 als grondstof te zien. Carbon capture and usage, CCU. Dat is circulair en veel waardevoller dan CO2 in de grond stoppen. Je zou eens in artikelen en rapporten over de industrie CCS geel moeten arceren en CCU groen. Je ziet dan alleen maar geel.’ Ook benadrukt hij het belang van samenwerking. Voormalig Shell-topman Rein Willems deed daar een paar jaar geleden goede suggesties voor. Maar de daden moeten nog volgen op de woorden. Van der Meer: ‘Als we er niet mee aan de slag gaan, dan blijft het een verzameling leuke ideeën met een nietje er doorheen. We moeten nog meer in clusters gaan denken. Met verschillende bedrijven samen uitdagingen aangaan.’ Proactieve coalities dus. Door ketens te optimaliseren en synergetische oplossingen te zoeken met buurbedrijven, wordt er gewerkt aan een unique selling point voor clusters in Nederland en België. Het kan ervoor zorgen dat hoofdkantoren bij investeringsbeslissingen niet meer om de efficiëntie en innovatiekracht van de Europese sites heen kunnen. Van der Meer zal het straks in ieder geval niet anders willen, vanuit het hoofdkantoor nabij Houston in Texas.

Reageren? Via de mail: wim@industrielinqs.nl of via Twitter : @wimraaijen

PETROCHEM 2 - 2018 5

PET02 C Commentaar.indd 5

06-02-18 17:05

FEITEN & CIJFERS

Gasunie LNG, Oiltanking en Vopak LNG willen de joint venture German LNG Terminal oprichten. De joint venture is bedoeld voor de bouw, het eigendom en het beheer van een importterminal voor vloeibaar aardgas (LNG) in Brunsbüttel, ten noorden van het Duitse Hamburg. De terminal gaat zich ook bezighouden met het leveren van diensten voor de distributie van LNG. Met een open season willen de initiatiefnemers de belangstelling vanuit de markt stimuleren en inzicht krijgen in de behoefte van de klant. Een definitieve investeringsbeslissing valt in 2019 en is mede afhankelijk van de uitkomsten van het Open Season. De terminal zou dan naar verwachting in het vierde kwartaal van 2022 gereed kunnen zijn. Synvina, de joint venture van BASF en Avantium, heeft besloten om de pilotfase voor een nieuw te bouwen furaandicarbonzuur-fabriek (FDCA) in Antwerpen te verlengen. FDCA is een grondstof voor de bioplastic PEF. Een haalbaarheidsstudie heeft aangetoond dat er voldoende vraag uit de markt is naar de biologische plastics en dat de productprestaties goed zijn. Tijdens een procesevaluatie heeft Synvina echter stappen in het proces gevonden die moeten worden verbeterd. De pilotfase wordt daarom verlengd met 24 tot 36 maanden. De verwachting is dat de fabriek in 20232024 operationeel is.

PETROCHEM 2 - 2018 6

PET02 D Feiten en Cijfers.indd 6

DWP MAASVLAKTE IN GEBRUIK GENOMEN De nieuwe demiwaterfabriek van Evides Industriewater is eind december in gebruik genomen. De komende maanden wordt het tweede deel van de installatie gerealiseerd en stijgt de productiecapaciteit van DWP Maasvlakte naar achthonderd kubieke meter per uur. Hiermee kan het waterbedrijf, in combinatie met DWP Botlek, bestaande en nieuwe klanten in het Rotterdamse havengebied ook in de toekomst blijven voorzien van ultra puur demiwater. Sinds 2010 levert Evides ultra puur demiwater vanaf DWP Botlek aan een groeiend aantal bedrijven. Vanwege de toenemende vraag is besloten een tweede demiwaterfabriek te bouwen. De plant op de Maasvlakte is qua technologie nagenoeg een kopie van de succesvolle eerste DWP, die te vinden is op het terrein van Huntsman in Rotterdam. Het zuiveringsproces bestaat, net als het proces op de DWP Botlek, uit een combinatie van ionenwisselingstechnologie en membraantechnologie. De toepassing van membraantechnologie als hoofdontzoutingsstap maakt het systeem minder afhankelijk van de zoutconcentratie in het voedingswater.

FOTO: EVIDES

Morssinkhof Rymoplast Groep gaat een fabriek voor kunststofrecycling bouwen in Heerenveen. Naar verwachting zal de recyclingfabriek begin 2019 in gebruik worden genomen. De fabriek wordt gebouwd naast de kunststofsorteerinstallatie in aanbouw van Omrin, HVC en Midwaste. In aanvulling op het kunststofverpakkingsafval van deze sorteerinstallatie zal de recyclingfabriek gelijksoortige afvalstromen uit Nederland en aangrenzende landen verwerken. De hypermoderne fabriek kan PE en HDPE uit consumentenafval verwerken tot nieuwe grondstoffen voor hoogwaardige toepassingen.

ONDERZOEK NAAR STAAT ASSETS INDUSTRIE Adviesbureau Mainnovation onderzoekt de staat van de assets in de Nederlandse petrochemische industrie. Het gaat onder meer om leidingen, reactievaten, tanks en andere procesinstallaties die in de petrochemische industrie worden gebruikt. Eind mei zijn de resultaten naar verwachting bekend. De petrochemische industrie, wetenschap en overheid startten in 2016 met het programma Duurzame Veiligheid 2030. Doel is om de veiligheid in de petrochemische industrie verder te versterken. Een belangrijk onderdeel van het programma is duurzaam assetmanagement: het continu borgen van de integriteit en het optimaliseren van de beschikbaarheid van bestaande industriële installaties in Nederland. Om dit goed te doen, is het essentieel om eerst de huidige staat van de assets in de Nederlandse (petro)chemische industrie in kaart te brengen. Mainnovation doet het onderzoek in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, in samenwerking met de trekkers van de roadmap duurzaam assetmanagement (programma Duurzame Veiligheid 2030), de VNCI en de VNPI. Het onderzoek moet onder meer achterhalen wat de resterende levensduur is van de assets. Ook brengen de onderzoekers in kaart hoeveel er de afgelopen jaren is geïnvesteerd in de modernisering van de bestaande procesinstallaties. Daarnaast kijkt het adviesbureau hoe de petrochemische industrie omgaat met ageing. Hierbij gaat het over de conditie van de assets en hoe deze veranderen in de tijd. Daarom ontvangen 216 BRZO-bedrijven uit de Nederlandse (petro)chemische procesindustrie (raffinage, chemie, opslag) een online-enquête. Ook interviewen de onderzoekers twintig bedrijven om de onderzoeksresultaten te valideren. PROEFFABRIEK BIORAFFINADERIJ DELFZIJL IN JULI IN BEDRIJF Avantium is volop bezig met de voorbereidingen voor de bioraffinaderij op het Chemiepark Delfzijl. De eerste operators zijn inmiddels aangetrokken. Plantmanager Ronny Pals: ‘Zij gaan zich de nieuwe technologie eigen maken. Hun opleidingsniveau is van belang, maar ze moeten ook met onzekerheden kunnen omgaan. Een pilot, een traject met onzekerheden, vraagt om een bepaalde mentaliteit.’ De proefinstallatie zal de technische en economische haalbaarheid onderzoeken van de nieuwe, door Avantium ontwikkelde Zambezi-technologie. Hierbij wordt biomassa die traditioneel niet bestemd is voor de voedselketen op een kosteneffectieve manier en met zoutzuur omgezet in zuivere glucose, lignine en een gemengde suikerstroop. Avantium werkt daarbij samen met AkzoNobel, energiemaatschappij RWE, Chemport Europe en Staatsbosbeheer.

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

06-02-18 17:10

NIEUWE SAMENWERKING VOOR ASSET MANAGEMENT CHEMELOT Royal HaskoningDHV en Sitech Services hebben een nieuwe samenwerkingsvorm afgesproken voor het asset management van Chemelot in Limburg. De samenwerking is gericht op meer innovatie en intensievere samenwerking. Het gaat om een miljoenencontract. Royal HaskoningDHV is sinds 2006 in opdracht van Sitech Services verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van infrastructuur en faciliteiten op Chemelot. Het industriecomplex kent maar liefst tachtig kilometer aan wegen, vijftig kilometer spoor, zestien bruggen en viaducten, een binnenhaven en 195 kilometer rioolleidingen. Anders dan bij voorgaande assetmanagementcontracten, werken beide partijen samen in één team. Hierin maken site-eigenaar Sitech Services en sitebeheerder Royal HaskoningDHV gebruik van elkaars expertise, zodat de beschikbare capaciteit efficiënt wordt ingezet. Daarnaast gaan de twee partijen werken aan nieuwe oplossingen en werkmethoden. Zo wordt het bestaande IT-landschap verrijkt om predictief onderhoud te kunnen toepassen. Het team gaat aan de slag met het verzamelen van data om met sensors noodzakelijke inspecties van specifieke infrastructuur te kunnen voorspellen en verbeteren. VERSCHERPT TOEZICHT RISICOBEDRIJVEN ZUID-HOLLAND De provincie Zuid-Holland heeft maatregelen genomen om vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) bij risicovolle bedrijven te versterken. Het toezicht wordt met name verscherpt bij de chemie, raffinaderijen en de tank open overslag. Aanleiding voor de maatregelen is dat zich bij de raffinaderijen van Shell Pernis en ExxonMobil in de zomer van 2017 een aantal incidenten hebben voorgedaan. Uit onderzoek is gebleken dat de incidenten het gevolg waren van menselijke fouten. Zowel Shell als ExxonMobil zijn na de incidenten onder verscherpt toezicht geplaatst. Zodoende moeten beide bedrijven maatregelen nemen om herhaling te voorkomen. Daarbij past de provincie een verscherpt toezicht regime toe. Dit houdt onder meer in dat Shell en ExxonMobil een rapportageverplichting hebben over alle near misses (bijna ongevallen), en dat de provincie vaker aangekondigde en onaangekondigde controles zal uitvoeren.

Kaneka breidt haar productiecapaciteit voor schuimen van polyethyleen en polypropyleen in het Belgische Westerlo uit. Dit zijn honderd procent recyclebare bouwstenen voor gebruik in bijvoorbeeld de auto-industrie, bouw en verpakkingen. Het project omvat de bouw van extra geavanceerde faciliteiten met optimale procesbeheersbaarheid, waardoor hoogwaardige productinnovaties mogelijk zijn. Het gaat om een investering van vijftien miljoen euro. De uitbreiding zal begin 2019 zijn afgerond. Het Japanse Sekisui S-Lec heeft besloten haar vestigingen in Roermond en Geleen uit te breiden. Het gaat om een investering van ongeveer 155 miljoen euro. De fabriek op Chemelot die sinds 2006 PVB-harsen produceert, wordt met een factor 1,7 uitgebreid. Begin 2020 moet deze uitbreiding klaar zijn. Ook de productie van folies in de fabriek die al sinds 1997 in Roermond staat, neemt fors toe. Een nieuwe productielijn voor folies wil Sekisui al halverwege 2019 in gebruik nemen. Sekisui produceert de harsen en daaruit de folies voor de automobielindustrie en de bouw. Het concern verwacht dat de wereldwijde autoproductie de komende jaren zal stijgen.

PERSONALIA Jacqueline Vaessen is aangesteld als general manager bij Nexstep, Nationaal Platform voor Hergebruik & Ontmanteling. Vaessen wordt verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding en de verdere uitbouw van de vereniging die als ambitie heeft om samenwerking op het gebied van hergebruik en ontmanteling van olieen gasinfrastructuur in Nederland te stimuleren.

BRENT RUWE OLIEKOERS 72

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

69 68

67 66

65 64

19 22

Jantje Schiphorst is per 1 januari 2018 lid van de Raad van Commissarissen van Groningen Seaports. Haar benoeming volgt op het recente vertrek van Marijke van Beek als commissaris.

Januari 2018

PETROCHEM 2 - 2018 7

PET02 D Feiten en Cijfers.indd 7

06-02-18 17:10

INTERVIEW

‘Zicht op de galg scherpt de geest’

PETROCHEM 2 - 2018 8

PET02 O Interview.indd 8

06-02-18 17:00

FOTO’S: WIM RAAIJEN

Op zijn nieuwe visitekaartje staat nog het adres van de productiesite van Huntsman in de Botlek. Maar dat zal niet lang meer duren. Max van der Meer is inmiddels Vice President Global Operations & Technology van de polyurethanen-tak van het Amerikaans chemiebedrijf en over een paar maanden gaat hij ook daadwerkelijk richting het hoofdkantoor in de Verenigde Staten. Nabij Houston in Texas. Hij ziet zijn promotie vooral als een waardering voor de hele Rotterdamse locatie. ‘We hebben hier een uniek team. Echt, als we de boel hier niet zo goed voor elkaar hadden, zouden ze me heus niet voor deze functie vragen. Ik ben de eerste niet-Amerikaan die zo hoog in de organisatie terechtkomt. Dat zegt wel wat over hoe we het in Rotterdam doen.’ Raffinaderijen Raakt de Rotterdamse industrie nu niet een gedreven boegbeeld kwijt? ‘Nou nee, ik zou bijna zeggen: integendeel. De Rotterdamse fabrieken blijven sowieso onder mij vallen, alleen krijg ik meer productielocaties onder mijn hoede. Het voordeel van de Rotterdamse locatie is juist dat ik die heel goed ken. Dat kan belangrijk zijn nu ik dichter bij het vuur kom te zitten.’ Want hart voor de Rotterdamse activiteiten zal hij houden. ‘Ondanks het zware weer van de afgelopen jaren waarin de Europese chemie zich bevond, hebben we mooie investeringen kunnen doen met ons project Capstone, de bouw van een polyolenfabriek, en project Keystone, de uitbreiding van de MDI2-fabriek.’ De derde MDI-fabriek is er helaas - nog - niet van gekomen, maar het heeft zo’n tien jaar geleden weinig gescheeld. ‘Alle PETROCHEM 2 - 2018 9

PET02 O Interview.indd 9

06-02-18 17:00

INTERVIEW lichten stonden op groen toen in 2008 de financiële crisis uitbrak. Later kwam daar ook nog eens de schaliegasrevolutie in de VS overheen, waardoor heel veel investeringen aan Europa voorbijgingen. Schaliegas is daar misschien prachtig, maar uiteindelijk een vloek voor innovatie. En helemaal voor innovatieve Europese vestigingen. De chemie heeft het hier echt moeilijk gehad. Desondanks zijn we op onze site erin geslaagd om te groeien. Zicht op de galg scherpt de geest.’ Inmiddels staat de chemie in Europa er wat beter voor. Er wordt weer fors geïnvesteerd. Ook in Rotterdam, stelt Van der Meer: ‘Je ziet dat ook andere

chemische bedrijven in de Rotterdamse locaties investeren. Denk bijvoorbeeld aan Emerald. Natuurlijk zijn ook de raffinaderijen volop bezig, maar dat is een andere reden. Die mogen niet achterop raken.’ CCU Toch ziet ook hij dat nabije clusters, met name Antwerpen, harder groeien dan Rotterdam. ‘Dat heeft er ook wel mee te maken hoe er tegen Rotterdam wordt aangekeken. Iedereen heeft hulp nodig, behalve Rotterdam. De industrie daar rooit het zelf wel, is de heersende overtuiging. Dat is echt een misvatting. Ook wij hebben hulp nodig om te innoveren.’

Max van der Meer: ‘We staan echt aan de vooravond van een nieuwe industriële revolutie.’

Eigenlijk ontbreekt het in Nederland nog steeds aan een goed industriebeleid, vindt Van der Meer. Vlaanderen is indertijd ruw wakker geschud na het debacle met Opel. De Vlaamse regering heeft vervolgens een stevig industriebeleid geschreven en voert dat ook uit. ‘In Nederland hebben we het topsectorenbeleid. Behalve dat er weer geen keuze wordt gemaakt, werkt het niet in alle sectoren goed. Misschien heeft het in de regio Eindhoven zijn effect, maar in de chemie praten we veel te lang over te veel zaken. Bovendien leidt het CCS-dossier enorm af. Er gaat heel veel aandacht uit naar het ondergronds opslaan van CO2. Daarmee missen we enorme kansen. Het is namelijk veel interessanter om CO2 als grondstof te zien. Carbon capture and usage, CCU. Dat is circulair en veel waardevoller dan CO2 in de grond stoppen. Je zou eens in artikelen en rapporten over de industrie CCS geel moeten arceren en CCU groen. Je ziet dan alleen maar geel.’ Roadmap Van der Meer ziet al de voorbeelden in de industrie, bijvoorbeeld van concurrent Covestro, die in het Duitse Dormagen twintig procent van de geproduceerde polyurethaan uit CO2 produceert. ‘Van dat soort innovaties moeten we het hebben. Ook bij Huntsman zijn we met de ontwikkeling van nieuwe technologieën bezig. Helaas nog te pril om er meer over te kunnen vertellen, maar innovatie heeft bij ons veel aandacht.’ De locatie in de Botlek hoorde ook tot de ruim zestig bedrijven en organisaties die onlangs de gemeentelijke overheid en de politieke partijen opriepen om vol in te zetten op een circulaire en duurzame stad. Een sprong voorwaarts is volgens hen onvermijdelijk. Die wordt gedreven door de noodzaak te voldoen aan het Akkoord van Parijs. Of zoals in de oproep verwoord: ‘Onze stad, die als geen andere in Nederland loopt op kolen, olie en gas, zal over dertig jaar amper nog fossiele brandstof mogen gebruiken. Alle gebouwen in Rotterdam zijn dan energieneutraal of, liever nog, energieproducerend. Vervoer is slim en schoon. Bedrijven en de haven zijn toonaangevend in de wereld en zijn aanjagers van een economie die van afval weer nieuwe grondstoffen maakt.’

PETROCHEM 2 - 2018 10

PET02 O Interview.indd 10

06-02-18 17:00

De blauwdrukken liggen ook al klaar. Een overgang naar de nieuwe economie staat volgens de bedrijven al beschreven in de Roadmap Next Economy. Volgens de bedrijven een prima leidraad voor al het gemeentelijk beleid en handelen. Ze vragen de gemeente Rotterdam de visie van deze roadmap concreet te maken met expliciete tussendoelen voor 2022, 2030 en 2040. Exotherm Niet zo lang geleden heeft ook voormalig Shell-topman Rein Willems een actieplan geschreven voor de industrie. Van der Meer: ‘Daar staan echt goede acties in, maar als we er niet mee aan de slag gaan, dan blijft het een verzameling leuke ideeën met een nietje erdoorheen. We moeten nog meer in clusters gaan denken. Met verschillende bedrijven samen uitdagingen aangaan. Ik ben daarom blij dat momenteel in het chloorcluster de neuzen in de goede richting staan. Samen met AkzoNobel, Shin-Etsu en Hexion onderzoeken we met welke projecten we het cluster als geheel het beste kunnen verbeteren. Ongeacht op wiens terrein de investering moet worden gedaan. Als we daarvoor kiezen, versterken we het gehele cluster. Daarna

‘Het CCS-dossier leidt enorm af. Er gaat heel veel aandacht uit naar het ondergronds opslaan van CO2. Daarmee missen we enorme kansen.’

onderzoeken we wel hoe we het gaan financieren.’ In het licht van de clusterbenadering vindt hij het bijvoorbeeld nog steeds jammer dat de bouw van een anilineen nitrobenzeen-fabriek op het Huntsman-terrein indertijd niet door is gegaan. ‘We waren heel dicht bij de investering, maar we misten de nodige ondersteuning van de overheid. Een gemiste kans. Op het gebied van CO2-reductie hadden we een enorme stap kunnen maken. De productie van aniline en nitrobenzeen is bijzonder exotherm. Met de warmte die dan vrijkomt zouden we verschillende processen in het cluster kunnen voeden en daarmee veel energie besparen.’ Doodknuffelen Van der Meer ziet ook veel in verdergaande digitalisering en de mogelijkheden van industry 4.0. ‘Kijk alleen maar naar de aanstaande revolutie in de auto-industrie. Dan heb ik het niet

alleen over elektrische auto’s, maar vooral over zelfsturing. Dat gaat ook in de industrie gebeuren.’ Hij gelooft er heilig in dat oudere fabrieken met sensoren en enorme rekencapaciteit volledig kunnen worden gemoderniseerd. ‘We staan aan de vooravond van een nieuwe industriële revolutie.’ Op dat vlak moet de industrie voldoende ruimte geven aan kleine ondernemende bedrijven met innovaties op het gebied van sensoren en bijvoorbeeld robotisering. ‘We moeten ze omarmen, maar zeker niet doodknuffelen. Ze moeten doen waar ze veel beter in zijn dan grote bedrijven. Het verzinnen van creatieve oplossingen.’ Nog een paar maanden is zijn standplaats Rotterdam, tot zijn opvolger is gevonden. Maar helemaal weg zal hij nooit zijn. Max van der Meer verhuist dan wel naar de andere kant van de Atlantische Oceaan, maar daarmee zal Rotterdam niet van zijn horizon verdwijnen. ■ PETROCHEM 2 - 2018 11

PET02 O Interview.indd 11

06-02-18 17:00

PROJECT

Nieuwe pilotplant verkort time-to-market Sabic bedient een markt die verandert. Klanten willen sneller produceren, op lagere temperatuur en met minder grondstoffen. Om daarop in te kunnen spelen, heeft het bedrijf een nieuwe proeffabriek gebouwd op de Brightlands Chemelot Campus in Geleen. Sinds september kunnen hier nieuwe kunststofoplossingen en procesoptimalisaties worden ontwikkeld voor bijvoorbeeld de verpakkings-, gezondheids- en autoindustrie.

Dagmar Aarts

Om oplossingen te vinden voor de uitdagingen van morgen, draagt Sabic een continue stroom van nieuwe ideeën aan. Om zo goed mogelijk te kunnen inspelen op de markt, gaat het bedrijf een intensieve samenwerking met klanten aan op zoek naar innovaties. ‘De tijd om samen nieuwe producten, materialen en toepassingen te ontwikkelen, is de afgelopen jaren korter geworden’, zegt Bert Groothuis, director Sabic Technology Centers Europe. ‘Waar we eerst in jaren dachten, hebben we het nu over maanden. Dat betekent dat je echt in nauwe samenwerking met je klanten moet werken. De uitdaging is om de juiste en zo veel mogelijk innovaties te identificeren.’ In de nieuwe proeffabriek op de Brightlands Chemelot Campus kan op redelijk grote schaal worden getest, waarna successen naar commerciële schaal kunnen worden gebracht. Volgens Groothuis wordt met de nieuwe pilotplant de timeto-market verkort. ‘Soms heeft een klei-

ne verandering een groot effect bij klanten. Dan gaat een innovatie heel snel. Bij andere ontwikkelingen is er meer tijd nodig, omdat je echt goed moet zoeken naar doorbraken. Dan hoop je dat dat in een paar maanden lukt, maar in de praktijk duurt het wat langer.’ Uitdaging Waar in de proeffabriek aan wordt gewerkt, is heel breed. De verschillende klanten van Sabic hebben allemaal verschillende eisen. Sjoerd Zuidema, director of polypropylene business Europe: ‘De verpakkingsindustrie heeft als uitdaging dat iedereen plastic afval wil terugdringen, terwijl de consument tegelijkertijd gebruiksgemak wil. Voor deze industrie ontwikkelen we in onze pilotplant materialen die lichter en sterker zijn, minder grondstoffen nodig hebben en die onder lagere temperaturen sneller te produceren zijn. Bedrijven willen bijvoorbeeld product sneller in een matrijs

EXTRUSIELIJN Naast de proeffabriek, heeft Sabic geïnvesteerd in een nieuwe polypropeen-extrusielijn. Deze vervangt een eerdere productielijn van polypropeen en co-polymeren die dicht tegen het einde van de optimale levensduur aan zat. De extrusielijn in Geleen maakt gebruik van de laatste technologie en is in staat om een nieuwe generatie producten te maken. De innovaties die in de proeffabriek worden bedacht, kunnen via de extrusielijn op commerciële schaal worden gebracht. Zuidema: ‘Deze investeringen in de proeffabriek en de extrusielijn laten onze bereidheid zien om innovaties in veranderende markten te brengen.’ De nieuwe PP-extrusielijn

PETROCHEM 2 - 2018 12

PET02 R PPF6.indd 12

06-02-18 16:57

Betere materialen Sabic wil zich toeleggen op de ontwikkeling van bepaalde varianten van polypropeen, co-polymeren en homo-polymeren. Groothuis: ‘We zien over het algemeen dat polypropeen een heel goede combinatie heeft van steeds beter wordende eigenschappen. De toepassingen kunnen tegen relatief lage systeemkosten worden gemaakt. Maar we zijn nog lang niet aan het eind, we denken dat we nog betere en slimmere materialen kunnen maken.’ In de proeffabriek wordt niet alleen gezocht naar betere materialen, er worden ook experimenten gedaan met geavanceerde katalysatoren. Daarnaast wordt gekeken naar procesoptimalisaties, waardoor processen in de fabrieken van het chemiebedrijf minder energie nodig hebben en minder CO2 uitstoten. Groothuis voegt daar nog aan toe dat er vlakbij de proeffabriek ook veel installaties staan voor onderzoek naar verwerking. ‘We investeren bijvoorbeeld veel in nieuwe schuimen die licht en sterk zijn. Daar is veel vraag naar. Met de installaties kunnen we klanten de verwerking tonen en kunnen we op kleine schaal laten zien welke producten ze ermee kunnen maken.’ In de komende periode wil Sabic nog aanpassingen doen aan de proeffabriek, maar daar wil het bedrijf nog niet veel over kwijt. Geleen Geleen is een strategische keuze als plek voor de proeffabriek. Het bedrijf zit er al vijftien jaar en heeft er een breed scala aan faciliteiten, waaronder een grote geïntegreerde productiesite en een ‘Global technology center’. Ook de nieuwe extrusielijn (zie kader) ligt op de Chemelot-site. Groothuis: ‘Belangrijk is dat we hier de juiste mensen met veel kennis in huis hebben en er veel klanten in de buurt aanwezig zijn. Daarnaast is op een

FOTO’S: SABIC

laten vloeien zonder dat het een negatief effect heeft op de eigenschappen van het product.’ Ook voor de auto-industrie wordt onderzoek gedaan, bijvoorbeeld naar zo licht mogelijke materialen zodat auto’s zo min mogelijk brandstof hoeven te gebruiken. Met dit soort innovaties wordt geprobeerd om de impact van producten op hun omgeving te beperken.

De PP-proeffabriek

Groothuis: ‘We denken dat we nog slimmere materialen kunnen maken.’ deel van de site in Geleen de Brightland Chemelot Campus gevestigd, waar multinationals, start-ups en de universiteit zitten. Het helpt om een innovatie-

sfeer te creëren en dat houdt ons scherp. Het maakt dat we op de toppen van ons innovatiekunnen moeten werken. Dat heeft Geleen als absoluut voordeel.’ ■

MODULAIRE BOUW Voor de bouw en installatie van de proeffabriek koos Sabic voor modulaire bouw. Het bedrijf Zeton heeft de fabriek in Enschede gebouwd en getest en in vijftien modules naar Geleen getransporteerd. Groothuis: ‘We wilden een hoge kwaliteit pilotplant die op hoge snelheid kon worden gebouwd. Doordat de bouw in Enschede plaatsvond, hadden wij er geen last van. Daarnaast kon er sneller worden gebouwd, omdat op die werkplaats minder beperkingen gelden dan op een site met allerlei verschillende activiteiten.’ Nadat de modules naar Geleen waren vervoerd, konden ze in dagen als een soort blokkendoos in elkaar worden gezet. Daarna moesten alleen alle aansluitingen nog worden gedaan.

PETROCHEM 2 - 2018 13

PET02 R PPF6.indd 13

06-02-18 16:57

www.moxa.com

Moxa Edge connectiviteit; de vertaalslag van proces automatisering naar IT. De Moxa ioLogik- en MGate serie verzorgen de verbinding van uw proces automatisering naar IT. Eenvoudig in gebruik, maar toch bijzonder slimme oplossingen voor sturing, monitoring en alarmering. Ontworpen vanuit de industriĂŤle applicatie gedachte maar aangevuld met de jarenlange netwerk kennis. Wilt u de status weten van uw installatie? Wilt u nog meer grip krijgen op uw service- en onderhoudskosten? De Moxa ioLogik- en MGate serie zijn dĂŠ betrouwbare brug tussen PA en IT! Wij weten hoe en zijn ervan overtuigd dat uw kennis van automatisering en ons communicatie specialisme tot niets anders kan leiden dan gezamenlijk succes.

www.modelec.nl Tel. 0318-636262 sales@modelec.nl

18_adv_A4_Moxa_EdgeConnect.indd 1 PET02 Advertenties.indd 14

15-01-18 15:23 06-02-18 16:58

PRODUCTEN

MEER MOGELIJKHEDEN SYSTEEMSIMULATIE Siemens heeft een nieuwe versie uitgebracht van Simcenter Amesim software, een platform voor 1D mechatronische systeemsimulatie. Deze versie verbetert de productiviteit van systeemsimulatie door een verbeterde gebruikerservaring en betere integratie in het ontwerpproces. Twee nieuwe producten, Simcenter Webapp Server en Simcenter Embedded Software Designer, zorgen voor een uitbreiding van de mogelijkheden van systeemsimulatie.Nieuwe versies van Simcenter System Synthesis en Simcenter Sysdm faciliteren architectuur-creatie voor systeemsimulatie en modelbeheer. Met deze toevoegingen kunnen engineers eerder in het ontwikkelproces accurate ontwerpen maken en ontwerpcycli versnellen wat resulteert in hoogwaardige producten. Simcenter Amesim is een geïntegreerd en schaalbaar systeemsimulatieplatform dat het mogelijk maakt om gedurende de ontwerpcyclus de performance van mechatronische systemen virtueel inzichtelijk te krijgen en te optimaliseren. Uitgebreide bibliotheken met multi-fysische componenten, gecombineerd met applicatie- en industriegerichte functies, zorgen ervoor dat systeemsimulatie-engineers snel modellen kunnen maken en accurate analyses kunnen uitvoeren. Meer informatie: www.plm.automation.siemens.com TIEN NIEUWE VEILIGHEIDSPICTOGRAMMEN De Internationale Organisatie voor Standaardisatie (ISO) heeft tien nieuwe ISO 7010-veiligheidspictogrammen gepubliceerd. Het gaat om standaardpictogrammen voor brandwerende deuren, vlambogen en schuilplaatsen, drie gebods- en twee verbodspictogrammen voor sleeën, een pictogram voor dronken personen en een pictogram dat het gebruik van slimme brillen verbiedt. De nieuwe pictogrammen zijn verkrijgbaar op kwalitatieve materialen om hun duurzaamheid te optimaliseren in veeleisende industriële omgevingen, waaronder omgevingen met hoge binnentemperaturen, chemiebedrijven, bedrijven met agressieve reinigingsprocessen en buiten- en offshore toepassingen. Beschikbare materialen zijn gelamineerd polyester, polypropeen, aluminium, vinyl, verhard vinyl en fotoluminescente materialen. Meer informatie: www.nl.brady.be MODULAIRE VOEDINGEN TDK introduceert de Lambda CM4 serie modulaire AC DC voedingen, die zijn ontwikkeld voor conductie-, convectie- of geforceerde luchtkoeling. Met industriële veiligheidsgoedkeuringen zijn de voedingen geschikt voor een groot aantal toepassingen, waaronder testen meetapparatuur. De voeding is 101,6 mm breed, 41 mm hoog en 177,8 mm diep, en levert tot 600 W continu vermogen met een piekvermogen van 750 W gedurende 5 s. Het werkspanningsbereik is van 85 tot 264 VAC, met lineaire derating tot 425 W voor spanningen van 120 VAC tot 85 VAC. Maximaal vier enkelvoudige uitgangsmodules kunnen in serie of parallel worden gecombineerd om spanningen te genereren van 1,5 VDC tot 232 VDC en uitgangsstromen tot 90 A. Nominale uitgangsspanningen kunnen worden aangepast over een bereik van 3:1. Meer informatie: www.nl.tdk-lambda.com

ATEX-GECERTIFICEERDE KOPPELINGEN R+L Hydraulics introduceert koppelingen voor toepassing in potentieel explosieve omgevingen, waaronder lamellenkoppelingen en tandwielkoppelingen. De ATEX-gecertificeerde lamellenkoppelingen zijn robuust en geschikt voor zware omgevingsomstandigheden. Zij functioneren praktisch vrij van slijtage en vallen op door een hoge torsiestijfheid en spelingsvrijheid. De koppelingen vereisen geen onderhoud en kunnen zonder demontage worden getest. Er zijn tien series verkrijgbaar, die koppelwaarden van 0,24 kNm tot 259 kNm omvatten. Naast eenvoudige uitvoeringen zijn er verschillende typen met tussenas of afstandsstukken verkrijgbaar. Speciaal voor inzet in de petrochemische industrie is een serie met tussenstuk en beschermring verkrijgbaar, die ook aan de vereisten van de norm API 610 voldoet. De ATEX-gecertificeerde tandwielkoppelingen vallen op door hoge prestaties en eenvoudig onderhoud. Het aanbod tandwielkoppelingen voor de potentieel explosieve omgevingen betreft koppelwaarden variërend van 0,3 kNm tot 5340 kNm. De tandwielkoppelingen zijn verkrijgbaar in 27 series. Meer informatie: www.rl-hydraulics.com

STOOTDEMPERS Hydraulische industriële stootdempers dienen voor het absorberen van de energie, die bij het openen van veiligheidsventielen vrijkomt. De stootdempers remmen de zuigerstang van de pneumatische cilinder af, als de afsluiters in geval van nood binnen een halve seconde open moeten gaan. MAGNUM-stootdempers fungeren daarbij als laatste man, als de compressor bij overdruk niet vanzelf uitschakelt. Meer informatie: www.ace-ace.com

PETROCHEM 2 - 2018 15

PET02 F Producten.indd 15

06-02-18 17:11

PLANTMANAGER

‘Er zijn geen excuses om de lat niet hoog te leggen’ Toen Maarten Hak zo’n 2,5 jaar geleden werd benaderd door Stahl met de vraag of hij local manager wilde worden op de vestiging in Waalwijk, moest hij daar heel even over nadenken. ‘Ik wilde werken bij een bedrijf dat succesvol is en daarin nog kon groeien. En het moest een dynamisch bedrijf zijn dat bovendien een stevige duurzaamheidsambitie heeft.’ Stahl bleek aan deze voorwaarden te voldoen en Hak geeft nog geen moment spijt gehad van de beslissing om aan boord te stappen.

Laura van der Linde

Stahl houdt zich bezig met de ontwikkeling, productie en toepassing van chemicaliën voor leer en performance coatings voor flexibele materialen. De producten die de fabriek verlaten, worden toegepast in diverse industrieën en branches, zoals de automotive industrie, woninginrichting en kleding en accessoires. Stahl Europe is de Nederlandse vestiging. Het bedrijf is van oorsprong Amerikaans en in 1955 werd in Waalwijk een vestiging gebouwd waar later ook het wereldwijde hoofdkantoor werd gerealiseerd. Als local manager – een andere term voor site manager – geeft Maarten Hak sturing aan ongeveer 125 medewerkers. Op de locatie is ook een grote R&D-afdeling van ongeveer 35 mensen. ‘Ik denk dat ik met mijn komst vooral duidelijkheid heb geboden. Wat is hier belangrijk? Waar committeren we ons aan? Maar ook dat veiligheid geen punt van discussie kan zijn. We zijn een BRZO-bedrijf en dat vraagt om een bepaalde werkwijze. Iedereen moet weten wat hem of haar te doen

staat en begrijpen waarom het belangrijk is dat alles pico bello is geregeld.’ Van bankstel tot bankbiljet Van origine maakt Stahl producten ter verfraaiing van leer en voor de verfraaiing van alle flexibele materialen. Van bankstellen, autostoelen en luxe tassen tot bankbiljetten, stof voor parachutes en voetballen voor diverse voetbalcompetities. ‘Onze producten geven materialen bijvoorbeeld een mooie glans, een beschermingslaag of een mooi dessin. Dankzij onze coating voelt een materiaal voor bijvoorbeeld een autostoel in de winter niet koud en in de zomer niet warm. Ideeën van klanten of medewerkers worden in het lab verder uitgewerkt onder het motto van het bedrijf: ‘if it can be imagined, it can be created’. Is er een probleem dat vraagt om een oplossing of kunnen we een product verbeteren, dan bijten we ons erin vast en zorgen we voor de meest efficiënte, meest duurzame oplossing.’ Hak vertelt dat binnen Stahl volop ruimte en vrijheid wordt gegeven aan creativiteit. ‘Samen met mijn mensen mag ik dingen verzinnen en die breng ik naar mijn baas. Goede ideeën gaan we uitvoeren.’ Gemeenschappelijke waarden als grenzeloos denken, in samenwerking bijdragen aan een duurzame toekomst en initiatief nemen, dragen bij aan de teamspirit. ‘Dit schept een band en maakt het werk leuk.’ ‘Nieuwe auto geur’ Een doelstelling waar sommige medewerkers nog een beetje aan moeten wennen, is het streven om de oplosmiddelen op den duur helemaal te verbannen. ‘We zijn al goed op weg’, vertelt Hak ‘Momenteel bestaat het grootste gedeelte van onze producten uit watergedra-

PETROCHEM 2 - 2018 16

PET02 P Plantmanager.indd 16

06-02-18 16:59

FOTO’S: LAURA VAN DER LINDE

gen substraten. Nog slechts een klein gedeelte wordt gemaakt met behulp van synthetische organische oplosmiddelen.’ Vroeger werd oplosmiddel te pas en te onpas toegevoegd, maar Hak kan vele redenen benoemen om hier van af te stappen. ‘Sommige middelen moet je gewoon niet langer willen gebruiken. Ze zorgen voor emissie, er zit een apart overheidsregime op, ze zijn niet veilig, ga zo maar door.’ Met het terugdringen van het gebruik van oplosmiddelen wordt het ook voor de eindgebruiker beter. ‘Zo is de typische ‘nieuwe auto geur’ – wat feitelijk de geur van oplosmiddel is – in veel merken inmiddels zo goed als verdwenen. Simpelweg omdat er meer duurzame alternatieven beschikbaar zijn.’ Ook wordt in de labs, ondanks Stahls geschiedenis in leer, sinds enkele jaren hard gewerkt aan oplossingen voor andere materialen. ‘We kunnen met onze producten een leather look en feel creëren die niet van echt te onderscheiden is.’ Stahl legt de lat hoog als het gaat om de kwaliteit van duurzamere en veiligere alternatieven. Dat is niet per se de mak-

Hak: ‘Als het voor dezelfde kwaliteit veiliger of duurzamer kan, dan zijn wij bereid om daarin te investeren.’ kelijkste oplossing. Zeker niet in een wereld waarin de concurrent nog op prijs de wedstrijd probeert te winnen. ‘Wij concurreren niet op prijs. Als het voor dezelfde kwaliteit veiliger of duurzamer kan, dan zijn wij bereid om daarin te investeren. En ja, dat kan betekenen dat het iets duurder is.’ Gelukkig ziet Hak dat steeds meer bedrijven zich committeren aan verduurzaming. Duurzaamheidsambitie Dat commitment is geen vanzelfsprekendheid. Het is niet voor niets dat het voor Hak een van de voorwaarden was om een handtekening te zetten onder het contract. ‘Duurzaamheid is meer dan alleen zorgen dat de lichten op tijd uit gaan en prachtige slogans bedenken. Als je echt iets wil doen aan verduurzamen, dan moet je met elkaar bereid zijn om daarin te investeren.’

Dat gebeurt zeer zeker bij Stahl. Niet alleen door de afdeling R&D en in de daadwerkelijke productie, maar ook op diverse andere vlakken. Het nieuwe laboratorium voldoet aan de eisen van het BREEAM-duurzaamheidskeurmerk. Zo zijn er onder andere zonnepanelen geplaatst op het dak dat verder helemaal is bekleed met mos en is het gebouw energieneutraal. ‘Ons streven is om binnen een aantal jaar geheel zelfvoorzienend te zijn qua energie waarbij we onafhankelijk willen zijn van fossiele brandstoffen. Verder starten we met een bijzonder project. Op 1 januari 2019 willen we een waterzuivering hebben die geen effluent meer heeft. Dus het water dat na zuivering overblijft, willen we gebruiken voor de productie van gedemineraliseerd water dat we vervolgens kunnen gebruiken in de productie. Daarmee streven we naar nul afvalwater.’ PETROCHEM 2 - 2018 17

PET02 P Plantmanager.indd 17

06-02-18 16:59

[SA VE

THE AWAREHOUSE | SCHERPENZEEL | 19 APRIL

ED ATE ]

www.hetnieuweproduceren.nu/jaarcongres Advertentie halve pagina HNP18.indd 1

30-01-18 15:50

Snel en betrouwbaar Onze Hydra compensatoren en Hydra metaalslangen zijn meer dan flexibel: we bieden onze klanten een oneindig aantal verschillende aansluitingen, voor elke toepassing het juiste! Van flenzen tot laseinden of draadnippels, volledig volgens klantenwens en zoveel u maar nodig heeft. Wij assembleren onze flexibele elementen snel en betrouwbaar.

Witzenmann Benelux NV Ter Stratenweg 13 B-2520 Oelegem www.witzenmann.be

PET02 Advertenties.indd 18

06-02-18 16:59

Ook is onlangs op het terrein een nieuwe opslagtank geïnstalleerd. ‘Deze tank voorkomt dat een groot volume grondstof stolt en opnieuw moet worden gesmolten. Het door onze leverancier al op temperatuur gebrachte product, slaan we met diezelfde temperatuur op, zodat het vloeibaar blijft. Op die manier gaat de energie die de leverancier er in heeft gestoken niet verloren en hoeven wij er niet opnieuw energie in te steken.’ Dit is niet alleen duurzamer, maar ook goedkoper en veel sneller in productie. Samen met de keten Duurzaamheid is dus een van de belangrijkste speerpunten van Stahl. Het primaire doel van het bedrijf is om een meer transparante en duurzame toeleveringsketen te realiseren in de sectoren waarin wordt gewerkt. ‘We willen daarin nog verder gaan, dus we hebben een start-up gevraagd om onze processen te bekijken om te onderzoeken waar we kunnen verduurzamen. Dit dragen we heel actief uit om zo ook anderen te inspireren.’ Voor een ander project is Stahl in onderhandeling met een aantal buurbedrijven voor een partnerschap. ‘We willen met die buurbedrijven wellicht gebruik gaan maken van een biomassa gestookte stoomcentrale. Deze stoomcentrale wordt gevoed met snoeiafval. Het is goed denkbaar dat deze centrale ergens volgend jaar gebouwd gaat worden.’ Dit duurzaamheidsverhaal wordt ook uitgebreid gedeeld in de Stahl Campus die is ingericht op de vestigingen in China, Mexico, Waalwijk en binnenkort in India. Het is een kenniscentrum voor leer en performance coatings waar met name de duurzame werkwijze over de bühne wordt gebracht. Klanten, leveranciers, onderwijsinstellingen, OEM’s, merken en andere relevante partijen worden uitgenodigd om hun kennis te verbeteren door middel van training. Voorste been De eerste 2,5 jaar zijn Hak zeer goed bevallen. Hij kwam met ferme voorwaarden, en onder het mom van ‘be careful what you wish for’ heeft hij er best een pittige kluif aan gehad. ‘Als je de lat hoog legt, dan moet je hard werken om je doelen te bereiken. Maar het is erg leuk en er zijn gewoon geen excuses om

‘Stop met afwachten. Niet passief zaken van de berg af laten rollen, maar zelf het voortouw nemen.’ het niet te doen. En het allerbelangrijkste: we doen het samen.’ Hak heeft zijn mensen meegegeven dat ze van het achterste been af moeten en op het voorste been moeten komen. ‘Ja, ‘Kom op, op het voorste been!’ is inderdaad wel een uitspraak die mensen van me kennen’, vertelt Hak lachend. Dat vraagt om een

nadere uitleg. ‘Als je op het voorste been gaat staan, ben je niet afhankelijk van wat een ander tegen jou zegt. Jij laat je niet vertellen wat je moet doen, maar jij bepaalt dat zelf en dat is veel leuker. Stop met afwachten. Niet passief zaken van de berg af laten rollen, maar zelf het voortouw nemen.’ ■

DE PLANTMANAGER In deze rubriek ‘De plantmanager’ laten wij elke keer een andere plantmanager aan het woord over zijn werk, visie en bedrijf. Door over het hek van anderen te kijken, zijn situaties te herkennen en geven de verschillen juist inspiratie voor verbeteringen. Hoe lukt het plantmanagers om succesvol te zijn en kunnen ze anderen daarin inspireren?

PETROCHEM 2 - 2018 19

PET02 P Plantmanager.indd 19

06-02-18 16:59

PROJECTEN CHEMIE Opdrachtgever: Evonik Waar: Antwerpen Investering: hoog tweecijferig miljoenenbedrag Afronding: medio 2019

Evonik investeert in een uitbreiding van de capaciteit voor pyrogene silica in Antwerpen. De nieuwe installaties moeten in de zomer van 2019 operationeel zijn. Dankzij de uitbreiding zal Evonik vanuit Antwerpen niet alleen hydrofiele maar ook hydrofobe silica aan haar klanten kunnen leveren. Evonik heeft niet naar buiten gebracht hoeveel miljoen euro ze investeert, alleen dat het om een ‘hoog tweecijferig miljoenenbedrag’ gaat.

Opdrachtgever: FRX Polymers Waar: Antwerpen Investering: 10 miljoen Afronding: onbekend

FRX Polymers investeert tien miljoen euro in een verdubbeling van de productie in zijn Antwerpse fabriek op de site van Covestro. Het bedrijf produceert vlamvertragende stoffen op basis van fosfor, terwijl klassieke vlamvertragers zijn gemaakt op basis van broom. Het gebruik van broom stuit steeds meer op weerstand wegens de mogelijk toxische effecten.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: Antwerpen Investering: 4 miljoen Afronding: eind 2018

Ineos Oxide gaat de capaciteit van haar fabriek voor de productie van ethylideennorborneen in Antwerpen uitbreiden. Via een debottlenecking zal de capaciteit van de fabriek worden vergroot met 7.500 ton, waarmee de totale capaciteit 35.500 ton per jaar wordt. Eind 2018 moet de debottlenecking zijn afgerond.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: Zwijndrecht Investering: 40 miljoen Afronding: eind 2018

Ineos Oxide investeert in Zwijndrecht veertig miljoen euro in een nieuwe productie-unit, Alkox 6, en breidt de productiecapaciteit voor alkoxylaten daarmee uit met 65.000 ton per jaar.

Opdrachtgever: Kaneka Waar: Westerlo Investering: 34 miljoen euro Afronding: eind 2018

Kaneka investeert 34 miljoen euro in een extra lijn voor silicone polymeren, harsen die worden toegevoegd aan afdichtmiddelen, lijmen en coatings, om ervoor te zorgen dat deze uitharden nadat het product is aangebracht. Kaneka heeft momenteel twee productielijnen in België. Het bedrijf wil tegen het einde van 2017 beginnen met de uitbreidingswerkzaamheden. Eind 2018 moet de installatie operationeel zijn.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Kaneka Waar: Westerlo Investering: 15 miljoen Afronding: begin 2019

Kaneka investeert vijftien miljoen euro in extra productiecapaciteit voor schuimen van polyetheen en polypropeen in Westerlo. Het project omvat de bouw van extra geavanceerde faciliteiten met optimale procesbeheersbaarheid, waardoor hoogwaardige productinnovaties mogelijk zijn. De uitbreiding wordt begin 2019 afgerond.

Opdrachtgever: Kemira Waar: Botlek Investering: 30 miljoen Afronding: begin 2019

Kemira investeert 30 miljoen euro in een uitbreiding van de productiecapaciteit voor polymeren die worden gebruikt bij chemical enhanced oil recovery. De nieuwe capaciteit op de site in de Botlek kan naar verwachting in het begin van 2019 in gebruik worden genomen.

Opdrachtgever: Kronos Waar: Gent Investering: 36 miljoen Afronding: onbekend

Kronos, producent van titaandioxide, investeert 26 miljoen euro in een uitbreiding van productiecapaciteit. Er komt een grotere pigmentfilter en het Amerikaanse hoofdkwartier moet nog groen licht geven voor een vierde stoommaler en een nieuwe verpakkingslijn. Hierdoor zou de productiecapaciteit verhoogd worden van 85.000 ton naar 120.000 ton per jaar. Daarnaast investeert het bedrijf 10 miljoen euro in energierecuperatie.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Morssinkhof Rymoplast Waar: Heerenveen Investering: 20 miljoen Afronding: begin 2019

Morssinkhof Rymoplast gaat een fabriek voor kunststofrecycling bouwen in Heerenveen. De fabriek wordt gebouwd naast de kunststofsorteerinstallatie van Omrin, HVC en Midwaste. De hypermoderne fabriek zal PP en HDPE uit consumentenafval verwerken tot nieuwe grondstoffen voor hoogwaardige toepassingen.

PETROCHEM 2 - 2018 20

PET02 K Projecten.indd 20

06-02-18 17:18

PROJECTEN Opdrachtgever: Nippon Shokubai Waar: Zwijndrecht Investering: 350 miljoen euro Afronding: 2018

Het Japanse Nippon Shokubai investeert 350 miljoen euro in een uitbreiding van de productiecapaciteit voor superabsorberende polymeren (SAP) en de bouw van een nieuwe productie-eenheid voor acrylzuur in Zwijndrecht. De nieuwe installaties moeten in het tweede kwartaal van 2018 operationeel zijn.

Opdrachtgever: Sekisui Waar: Geleen en Roermond Investering: 155 miljoen Afronding: 2020

Sekisui Chemical investeert 155 miljoen euro in een uitbreiding van de productie in Geleen en Roermond. Beide fabrieken krijgen er tot 2020 een derde productielijn bij voor folies in gelamineerd glas voor autoruiten.

Opdrachtgever: Teijin Aramid Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: mei 2018

Teijin Aramid gaat haar aramide-productiecapaciteit voor de Twaron supergaren uitbreiden. Het bedrijf investeert daartoe in een nieuwe spin-technologie voor de fabriek in Emmen. De extra capaciteit wordt vanaf mei 2018 beschikbaar.

Opdrachtgever: Yara Waar: Sluiskil Investering: 241 miljoen euro Afronding: april 2018

Yara Sluiskil investeert ruim 241 miljoen euro in een nieuwe ureumgranulatiefabriek, die een capaciteit krijgt van 660.000 ton per jaar. De plant (Ureum-8) zal in het voorjaar van 2018 in gebruik worden genomen.

GROEN EN BIO Opdrachtgever: BioMCN Waar: Farmsum Investering: honderd miljoen euro Afronding: eind 2018

BioMCN in Farmsum gaat een productielijn voor methanol renoveren, die al sinds 2005 in de mottenballen ligt. De herstart van de lijn voegt 430.000 ton toe aan de productiecapaciteit (nu jaarlijks 360.000 ton). Ook investeert het bedrijf 1,2 miljoen euro in een installatie waarmee CO2 die ontstaat bij de productie van biogas, kan worden omgezet in bio-methanol. Dit levert zo’n 15.000 ton bio-methanol op (nu jaarlijks 60.000 ton).

Opdrachtgever: Lowlands Methanol Waar: Rotterdam Investering: 75 miljoen euro Afronding: begin 2020

Het nieuwe bedrijf Lowlands Methanol is van plan een methanolfabriek te bouwen in de haven van Rotterdam. De afvalverwerkingsinstallatie moet per jaar 150.000 ton biomassa en afval gaan verwerken. In de fabriek worden hout en RDF (Refuse Derived Fuel) bewerkt en vergast.

Opdrachtgever: OCI Nitrogen en Re-N Technology Waar: Chemelot, Geleen Investering: onbekend Afronding: 2020

OCI Nitrogen gaat in Geleen een installatie bouwen waarin mest kan worden verwerkt tot biogas, mestkorrels en de kunstmest ammoniumsulfaat. De fabriek krijgt een capaciteit van 700.000 ton dierlijke meststoffen per jaar. De vergisting vindt plaats in twaalf vergisters met een totaalvolume van 84.000 kubieke meter. De installatie zal per jaar ongeveer 43.000 kubieke meter biogas produceren. Daarnaast verwacht OCI 75.000 ton gepelletiseerde mestkorrels en 30.000 kubieke meter ammoniumsulfaat te kunnen maken.

Opdrachtgever: Synvina Waar: Antwerpen Investering: 250 tot 300 miljoen euro Afronding: 2023-24

Synvina, de joint venture van Avantium en BASF, bouwt een furaandicarbonzuurfabriek (FDCA) voor de productie van biologische plastics op de Verbund-site van BASF in Antwerpen. De fabriek krijgt een capaciteit van 50.000 ton per jaar en is de eerste commerciële FDCA-fabriek ter wereld.

OLIE, GAS EN OFFSHORE Opdrachtgever: NAM Waar: tussen Hoogeveen en Meppel Investering: onbekend Afronding: onbekend

NAM werkt aan de tweede fase van het Aardgas+-project om de laatste tien procent gas met stikstofinjectie uit een veld in de regio tussen Hoogeveen en Meppel te kunnen winnen. Er worden stapsgewijs elf putten geboord die stikstof injecteren in het gasveld.

PETROCHEM 2 - 2018 21

PET02 K Projecten.indd 21

06-02-18 17:18

• • • •

Inspectie Arbeidsmiddelen Project Engineering & Support Project Safety Support Veiligheidsadvies & Begeleiding

Voo r

kom

veil

het

Habraken 2601 • 5507 TR Veldhoven • T 040 762 08 33 • M 06 52 53 70 66 •

SOS

ighe

id,

noo

dsig

naa l! e zo rg!

onz

WWW.SOSBV.COM

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Messe Düsseldorf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Aerzen Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Modelec Data-Industrie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Andus Group. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Octopi Nederland. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Ballast Nedam Industriebouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Parker Hannifin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

EasyFairs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26, 36

Rotterdam Ahoy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Eco KetelService Verkoop. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Stoter Operational Support. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Frijns Steel Construction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Van der Linden & Veldhuis Isolatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Het Nieuwe Produceren 2018 19-04-2018. . . . . . . . . . . . . 18

Veiligheidscoalitie van het Jaar 11-04-2018. . . . . . . . . . . . 48

iMaintain 2018 15-03-2018. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Witzenmann Benelux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Market review . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56,57

Petrochem

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de chemische industrie Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten Multimediale bedrijfspresentaties Wekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het Petrochem platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres Deltavisie. Meer weten? Kijk op www.petrochem.nl/bedrijfslidmaatschap

Ga direct naar petrochem.nl/abonneren en blijf iedereen voor PET02 Advertenties.indd1 22 PET_half_liggend.indd

06-02-18 13-12-17 16:59 12:46

PROJECTEN NIEUW PROJECT Opdrachtgever: ONEgas Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: onbekend

ONEgas, een combinatie van Shell en de NAM, bouwt het platform K15-FA in de Noordzee om tot een onbemand platform zonder gasbehandelingsinstallaties. Het gas zal voortaan worden behandeld op K14.

Opdrachtgever: OOS International Waar: Serooskerke Investering: 1 miljard euro Afronding: 2019

Het Zeeuwse bedrijf OOS International gaat met het Chinese China Merchant Industry Holdings twee nieuwe schepen bouwen voor het slopen en installeren van offshore-platforms. De investering bedraagt bijna een miljard euro. De schepen moeten in 2019 klaar zijn.

RAFFINAGE Opdrachtgever: ExxonMobil Waar: Rotterdam Investering: 1 miljard dollar Afronding: 2018

ExxonMobil breidt de hydrocracker-installatie op zijn raffinaderij in Rotterdam uit. De hydrocracker-installatie kan zwaardere producten omzetten in hoogwaardige eindproducten zoals EHC Group II basisolie en ultra-laagzwavelige diesel. De investering bedraagt meer dan 1 miljard dollar.

Opdrachtgever: ExxonMobil Waar: Antwerpen Investering: 730 miljoen euro Afronding: voorjaar 2018

ExxonMobil investeert 730 miljoen euro in de Antwerpse raffinaderij. Het bedrijf bouwt een delayed coker unit, een kraker die zware, hoogzwavelige restolie omzet in schonere olieproducten en transportbrandstoffen, zoals gasolie voor de scheepvaart en diesel.

Opdrachtgever: Gunvor Waar: Rotterdam Investering: 300 miljoen dollar Afronding: 2019

Gunvor investeert driehonderd miljoen dollar in een upgrade (doorontwikkeling en infrastructurele verbeteringen) van de Rotterdamse raffinaderij. Gunvor wil de raffinaderij integreren in haar raffinaderijen in Antwerpen en Ingolstadt (Duitsland).

Opdrachtgever: Shell Waar: Pernis Investering: onbekend Afronding: 2018

Shell bouwt een nieuwe fabriek in Pernis: een solvent deasphalter (SDA). De SDA verwijdert zwaardere fracties uit aardolie, zodat de raffinaderij een groter deel van de ruwe aardolie kan verwerken tot lichtere, hoogwaardige producten. De nieuwe eenheid zorgt voor een andere samenstelling van het productportfolio.

Opdrachtgever: Zeeland Refinery Waar: Vlissingen-Oost Investering: 40 miljoen euro Afronding: 2020

Zeeland Refinery investeert 40 miljoen euro in haar hydrocracker. Het bedrijf zet in op een extra reactor van dertig meter hoog, die naast de twee bestaande reactoren wordt gebouwd. Daarmee wordt het productieproces efficiënter en flexibeler en verminderen de productiekosten. Tijdens de grote onderhoudsstop van de raffinaderij in 2020 zal de nieuwe reactor worden verbonden met de bestaande installatie, waarna deze in bedrijf kan worden genomen.

TANKOPSLAG Opdrachtgever: ATPC Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: medio 2018

ATPC (Antwerp Terminal and Processing Company) bouwt een LPG-ethaan tankopslagpark van dertigduizend kubieke meter. De tanks zijn ontworpen voor de opslag van ethaan, propaan, butaan en afgeleide producten. Het bedrijf verwacht medio 2018 de volledige capaciteit in gebruik te kunnen nemen.

Opdrachtgever: HES International Waar: Maasvlakte I Investering: enkele honderden miljoenen euro’s Afronding: eind 2019

HES International ontwikkelt op Maasvlakte 1 een tankterminal van 52 tanks met een totale capaciteit van circa 1,3 miljoen m3 voor de open overslag van olieproducten en biobrandstoffen. De tanks variëren in grootte van vijf- tot vijftigduizend m3. De HES Hartel Tank Terminal wordt een onafhankelijke opslagterminal, maar BP heeft zich gecommitteerd aan het project, inclusief plannen voor pijpleidingverbindingen hun raffinaderij en de terminal. De terminal wordt in 2018 en 2019 gebouwd en zal eind 2019 gereed zijn. PETROCHEM 2 - 2018 23

PET02 K Projecten.indd 23

06-02-18 17:19

(advertentie)

Toegepaste innovatie voor prefabstructuren Ballast Nedam Industriebouw B.V. heeft een concept (door)ontwikkeld om civiele betonconstructies zoals tabel tops, liftschaften en ingewikkelde balken en kolomstructuren in prefab uit te voeren. Zo zijn op diverse projecten van Ballast Nedam Industriebouw B.V. constructies die aanvankelijk in situ beton waren geconstrueerd uiteindelijk geheel of gedeeltelijk in prefab beton uitgevoerd. Hierdoor wordt een aanzienlijke besparing in de bouwtijd gerealiseerd, welke vaak cruciaal is voor onze klanten in de realisatiefase. De table top inclusief tussenbalken op 2 niveaus inclusief de 200 tons vloer op het project van Sabic in Geleen is in 2 weken compleet (af )gemonteerd met een relatief kleine ploeg aan personeel. Ter vergelijking zou een dergelijke traditioneel op site gestorte oplossing zeker 20 weken in beslag nemen. Nog belangrijker is dat het aantal manuren op de bouwplaats behoorlijk wordt beperkt met name voor het werken op hoogte, wat het risicoprofiel ten aanzien van de veiligheid positief beïnvloed. Deze succesvolle oplossing is onder andere toegepast op de projecten: PPF6 project Sabic, SDA project Shell Moerdijk en het RHAC project Exxon Mobil.

Welplaathoek 20 • Botlek - Rotterdam • www.industriebouw.ballast-nedam.nl • 010 235 0111

PET02 Advertenties.indd 24

06-02-18 16:59

PROJECTEN NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: Zwijndrecht Investering: 20 miljoen Afronding: vierde kwartaal 2018

Ineos Oxide breidt in Zwijndrecht de opslagcapaciteit voor ethyleenoxide uit met vier grote opslagtanks van elk vijftig meter lang. Daarmee komt er 2.000 ton extra opslagcapaciteit bij.

Opdrachtgever: Koole Tankstorage Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Koole Tankstorage wil haar terminal in Rotterdam uitbreiden. Als de benodigde vergunningen rond zijn, wordt de open overslagslagcapaciteit voor olieproducten met ongeveer 500.000 kubieke meter vergroot naar 1.600.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: OTAG Waar: Antwerpen Investering: ruim honderd miljoen euro Afronding: 2019

Oiltanking Antwerp Gas Terminal (OTAG) investeert ruim honderd miljoen euro in nieuwe tankopslagcapaciteit en een nieuwe steiger. Met de bouw van een 135.000 kubieke meter butaantank zal in 2019 de capaciteit van de terminal bijna verdubbelen tot 273.000 kubieke meter. OTAG bouwt de butaantank voor Ineos.

Opdrachtgever: Rubis Terminal Waar: Rotterdam Investering: 120 miljoen euro Afronding: onbekend

Rubis Terminal breidt haar terminal in Rotterdam in vijf fases uit. In totaal bestaat de uitbreiding uit 45 tanks met een totale capaciteit van bijna 150.000 kubieke meter, waarmee een totale investering van 120 miljoen euro is gemoeid. Fase 1 van de uitbreiding is eind 2016 afgerond.

Opdrachtgever: Sea-Tank Terminal Waar: Antwerpen Investering: 250 miljoen euro Afronding eerste fase: eind 2018

Sea-Tank Terminal bouwt in Antwerpen een dedicated tankterminal voor een wereldspeler uit de chemiesector. In eerste instantie krijgt de terminal een capaciteit van 750.000 kubieke meter. In een tweede fase wordt er mogelijk meer capaciteit bijgebouwd. Naar verwachting duurt de bouw van de terminal twee jaar. De investering wordt geraamd op 250 miljoen euro.

Opdrachtgever: Sea-Tank Terminal Waar: Antwerpen Investering: 50 miljoen euro Afronding eerste fase: onbekend

Sea-Tank Terminal gaat voor haar klant Total een nieuwe installatie voor vloeibare bulk inrichten aan het Hansadok in de haven van Antwerpen. Het gaat om een investering van vijftig miljoen euro.

Opdrachtgever: Totseanergy Waar: Antwerpen Investering: 100 miljoen euro Afronding eerste fase: medio 2019

Totseanergy, een joint venture van Total en de groep SEA-invest, investeert honderd miljoen euro in een nieuwe terminal in Antwerpen. De investering omvat acht nieuwe tanks van elk twintigduizend kubieke meter, drie bijkomende laad- en losplaatsen en een pijpleiding tussen de terminal en de raffinaderij van Total.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vopak bouwt op de ACS-terminal in Antwerpen een nieuw laadstation voor het laden van treinwagons met acetyls. Dit zijn basisgrondstoffen voor eindproducten als coatings, verpakkingen en farmaproducten. Het overgrote deel van de verwerking gebeurt in Duitsland, waarbij Antwerpen als bundelings- en opslaghub fungeert. Met het laadstation neemt de capaciteit om treinen te laden richting Duitsland met vierhonderd procent toe.

Opdrachtgever: ETT Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: medio 2018

Euro Tank Terminal, dochter van VTTI, breidt haar opslagcapaciteit uit met ruim tien procent. Dankzij de bouw van vier nieuwe tanks komt er 174.000 kubieke meter bij. ETT bouwt de tanks om producten flexibeler te kunnen opslaan.

Opdrachtgever: Zenith Energy Waar: Antwerpen Investering: 250 miljoen euro Afronding eerste fase: onbekend

Zenith Energy wil een tankterminal bouwen in Antwerpen. Het bedrijf heeft al een terminal in Amsterdam. Zodra de concessie in Antwerpen is toegekend, kan Zenith in een eerste fase 500.000 kubieke meter aan capaciteit bouwen en daarna uitbouwen tot 1.000.000 kubieke meter. PETROCHEM 2 - 2018Â Â 25

PET02 K Projecten.indd 25

06-02-18 17:19

EXPOEUROPE 20-22 MARCH 2018 - AHOY, ROTTERDAM The worldâ&#x20AC;&#x2122;s leading international event for the tank terminal industry

FRIJNS INDUSTRIAL GROUP WE CONSTRUCT YOUR STEEL De FRIJNS INDUSTRIAL GROUP is met meer dan 80 jaar ervaring een internationale staalbouwer en specialist op het gebied van engineering, productie,conservering, montage, onderhoud, dak-en wandbeplating en project management van staalconstructies en turn-key projecten voor de industrie. Heeft u interesse in een vrijblijvende afspraak? Bel ons voor informatie of kijk op www.frijnsgroup.com

FRIJNS INDUSTRIAL GROUP De Valkenberg 14 6300 AD Valkenburg aan de Geul T F

+ 31(0) 43 601 0101 + 31(0) 43 601 0102

E W

info@frijnsgroup.com www.frijnsgroup.com

Vakspecialisten met een hart voor staal.

FIG_B&S_ad_1-2_dec2014.indd 1

PET02 Advertenties.indd 26

20-11-14 10:54

06-02-18 17:00

PROJECTEN UTILITIES Opdrachtgever: DOW Waar: Terneuzen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Dow krijgt van de provincie Zeeland ruim zes ton subsidie voor een stoomrecompressieproject in de Kanaalzone. Het bedrijf wil elektriciteit uit wind en zon, en warmte uit processen gaan gebruiken voor chemische processen in de fabriek. Tot nu toe wordt de warmte voor die processen opgewekt met aardgas.

Opdrachtgever: Ecluse Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Ecluse gaat de energievoorziening op basis van aardgas van meerdere chemiebedrijven in Antwerpen vervangen door een warmtenet van ongeveer vijf kilometer lengte. Afnemers met een ‘letter of intent’ om warmte af te nemen, zijn Ineos, Lanxess, ADPO, Ashland, DNCP en Monument Chemical. Het netwerk kan op termijn groeien.

Opdrachtgever: EEW Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: eind 2018

EEW Energy from Waste breidt haar productiecapaciteit uit met een derde lijn. EEW levert energie in de vorm van stoom en elektriciteit aan de omliggende industrie op het chemiepark Delfzijl en in het industriegebied Oosterhorn. Het bedrijf maakt groene energie uit diverse soorten afval.

Opdrachtgever: Evides Industriewater Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: medio 2018

Evides Industriewater realiseert een tweede demiwaterfabriek op de Maasvlakte om de Botlek, Europoort en Maasvlakte 1 en 2 van hoogwaardig proceswater te kunnen voorzien. Eind december is de nieuwe fabriek succesvol in gebruik genomen. De komende maanden wordt het tweede deel van de installatie gerealiseerd en stijgt de productiecapaciteit van DWP Maasvlakte naar 800 kubieke meter per uur.

Opdrachtgever: Evides Industriewater Waar: Botlek Investering: onbekend Afronding: onbekend

Het Rotterdamse haven- en industriegebied Botlek krijgt een centrale afvalwaterzuivering. AkzoNobel Industrial Chemicals, Huntsman, Emerald Kalama Chemical en Kemira hebben een intentieverklaring voor het project getekend. Evides Industriewater is de projectontwikkelaar en toekomstige bedrijfsvoerder van de nieuwe afvalwaterzuivering.

Opdrachtgever: Havenbedrijf Rotterdam Waar: Europoort en Pernis Investering: 50 miljoen euro Afronding: 2019

Havenbedrijf Rotterdam wil tussen Europoort en Pernis een 25 kilometer lange pijpleiding aanleggen voor het transport van laagzwavelige dieselolie. Het zogenoemde Diesel Common Carrier System is bedoeld om bedrijven in de productie, opslag en handel in dieselbrandstoffen met elkaar te verbinden. De ingebruikname is gepland voor 2019.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: Zwijndrecht Investering: 30 miljoen Afronding: medio 2019

Ineos Oxide investeert in Zwijndrecht zo’n dertig miljoen euro in een nieuwe hoge-drukstoomketel met een capaciteit van 150 MWth. Vier tijdelijke hoge-drukboilers, die dienen als stand-by, zijn al in gebruik genomen.

Opdrachtgever: o.a. Shell Waar: Rotterdam Investering: 16 miljoen euro Afronding: onbekend

Shell, Warmtebedrijf Rotterdam en Havenbedrijf Rotterdam gaan restwarmte, die vrijkomt bij de raffinaderij van Shell Pernis, leveren aan de regio Rotterdam. Het project moet energie leveren om in de warmtebehoefte van 16.000 huishoudens te kunnen voorzien. Met het project is een totale investering van ongeveer 16 miljoen euro gemoeid.

PILOTS EN PLANNEN NIEUW PROJECT Opdrachtgever: AkzoNobel en Gasunie Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

AkzoNobel en Gasunie New Energy onderzoeken de mogelijkheden voor een grootschalige power-to-gas-installatie op het Chemie Park Delfzijl. De bedrijven willen een installatie ontwikkelen die – met een twintig megawatt waterelektrolyse-unit – duurzaam geproduceerde elektriciteit omzet in drie kiloton groene waterstof per jaar (dertig miljoen kubieke meter). Een besluit over de bouw van de installatie wordt in 2019 verwacht.

PETROCHEM 2 - 2018 27

PET02 K Projecten.indd 27

06-02-18 17:20

ad-185x267mm-hr.pdf 1 2-2-2018 10:05:56

CMY

PET02 Advertenties.indd 28

06-02-18 17:00

PROJECTEN Opdrachtgever: AkzoNobel Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2021

AkzoNobel wil de productie van hoogzuiver vacuümzout op haar locatie in Delfzijl uitbreiden. Het project verhoogt de productie van de fabriek met ongeveer 25 procent. Het chemiebedrijf studeert nog op de plannen en wil in de eerste helft van 2018 een beslissing nemen. Bij groen licht moet het project vervolgens binnen drie jaar worden voltooid.

Opdrachtgever: Dow en ArcelorMittal Waar: Gent Investering: 20 miljoen euro Afronding: 2022

Staalproducent ArcelorMittal in België wil CO uit zijn afvalgassen leveren aan Dow Benelux in Terneuzen. Dow kan de CO met eigen overtollig waterstof combineren tot syngas. Allereerst worden twee proeffabrieken van ieder zo’n tien miljoen euro gebouwd in Gent. In 2022 wordt op basis van de pilots besloten of het businessplan economisch levensvatbaar is. Bij groen licht wordt rond 2025 in België een fabriek gebouwd waar de afvalgassen worden verwerkt tot syngas dat per schip naar Terneuzen wordt vervoerd

Opdrachtgever: ArcelorMittal Waar: Gent Investering: 87 miljoen euro Afronding: 2019/2020

Staalconcern ArcelorMittal, LanzaTech en Primetals Technologies investeren 87 miljoen euro in de Gentse vestiging van ArcelorMittal om bio-ethanol te maken uit gassen die vrijkomen bij staalproductie. Om de technologie van LanzaTech te testen, bouwen de partners een pilotplant in Gent, die vanaf 2019/2020 ongeveer 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar zal kunnen produceren.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: onbekend Afronding: begin 2022

Borealis wil op haar productiesite in Kallo een fabriek bouwen voor propaandehydrogenering. Deze krijgt een capaciteit van 740.000 ton per jaar. In het derde kwartaal van 2018 valt de definitieve beslissing over de investering. De start-up van de fabriek is gepland voor begin 2022.

Opdrachtgever: o.a. Avantium Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: 100 miljoen euro Afronding: 2022

AkzoNobel, Avantium en RWE willen samen een bioraffinaderij van 100.000 ton bouwen op het Chemie Park Delfzijl. In de raffinaderij worden zuivere suikers gemaakt uit houtsnippers. Die suikers kunnen vervolgens worden gebruikt als grondstof voor verven en lakken. De fabriek zal mogelijk in 2022 in gebruik kunnen worden genomen.

Opdrachtgever: Bio Base Europe Pilot Plant Waar: Gent Investering: 9 miljoen euro Afronding: eind 2019

De Bio Base Europe Pilot Plant breidt uit met een nieuwe proceshal van duizend vierkante meter. De nieuwe hal moet eind 2019 klaar zijn en vergt een investering van negen miljoen euro. In de pilotplant testen bedrijven uit Europa, de VS, Canada en Japan biogebaseerde ontwikkelingen

Opdrachtgever: Corbion Waar: onbekend Investering: onbekend Afronding: onbekend

Corbion heeft plannen voor de bouw van een nieuwe melkzuurfabriek. De kans is groot dat de fabriek in Europa komt en Nederland zou dan een goeie kanshebber zijn als locatie. De fabriek zal een capaciteit van meer dan 100.000 ton per jaar krijgen.

Opdrachtgever: o.a. Enerkem Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Een samenwerkingsverband van AkzoNobel, Van Gansewinkel, Air Liquide, AVR, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam wil een waste-to-chemicals-fabriek in Rotterdam realiseren. De installatie zal uit ongeveer 360.000 ton huishoudelijk en bedrijfsafval synthesegas en vervolgens zo’n 220.000 ton methanol gaan produceren.

Opdrachtgever: Ineos Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Ineos zoekt een locatie voor een nieuwe fabriek voor propaandehydrogenering in Europa, waarbij Antwerpen als mogelijke vestigingsplaats is genoemd. De fabriek zou een capaciteit van 750.000 ton per jaar krijgen.

PETROCHEM 2 - 2018 29

PET02 K Projecten.indd 29

06-02-18 17:20

Full service dienstverlener

Mourik Sterk in ontwikkeling

MAXIMALE UPTIME

HYDRA™: Een nieuwe standaard in bundelreiniging Innovatie loopt als een rode draad door de geschiedenis van Mourik. Wij zoeken altijd al naar methodes voor een betere, efficiëntere en veiligere industrie. Hydra, de robotic exchanger cleaning, is hét voorbeeld waarmee wij er voor zorgen dat u homogeen schone bundels krijgt én inzicht in de conditie van uw bundels. U weet wat u kunt verwachten. Schoner, sneller + maximale uptime. Met Mourik, +31-10-296 54 00.

Mourik Services B.V. Telefoon +31-10-296 54 00

MOURIK_AdvHydra_A4_2017_iMaintain_v3.indd 1 PET02 Advertenties.indd 30

Twitter.com/mourikholding LinkedIn.com/company/mourik

www.mourik.com E-mail info@mourik.com

05-02-18 17:01 15:35 06-02-18

PROJECTEN NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: Antwerpen Investering: honderden miljoenen euro’s Afronding: onbekend

Ineos Oxide overweegt honderden miljoenen euro te investeren in een nieuwe fabriek voor de productie van vinylacetaatmonomeer (VAM). De fabriek krijgt een capaciteit van 300 kiloton per jaar en wordt in Antwerpen of Keulen (Duitsland) gebouwd. Hull (Engeland) is ook nog een mogelijke locatie, maar dan zou het om een revamp van een bestaande fabriek gaan.

Opdrachtgever: InSciTe Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: 2018

Het publiek-private partnerschap InSciTe bouwt een multifunctionele proeffabriek voor de productie van olie uit lignine. Deze crude lignin oil (CLO) kan worden gebruikt als brandstof voor schepen en boten. De proeffabriek krijgt een capaciteit van zo’n 160 liter per dag en is naar verwachting in 2018 operationeel.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Lyondell Waar: Botlek Investering: onbekend Afronding: onbekend

Lyondell overweegt zijn SMPO-fabriek in de Botlek uit te breiden door een debottlenecking. De capaciteit zou kunnen worden verhoogd van 325 naar 375 kiloton propyleenoxide en van 725 naar 850 kiloton styreenmonomeer per jaar. Het project wordt nog onderzocht op financiële en technische haalbaarheid.

Opdrachtgever: o.a. Nuon Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: 2023

Nuon, Gasunie en het Noorse Statoil werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

Opdrachtgever: Oiltanking Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: begin 2022

Als Borealis besluit te investeren in een nieuwe fabriek voor propaandehydrogenering in Kallo, wordt Oiltanking Antwerp Gas Terminal de logistieke partner voor de handling van propeen en propaan. Oiltanking bouwt dan een nieuwe opslagtank voor propaan met een capaciteit van 135.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: PolyStyreneLoop Waar: Terneuzen Investering: 6,5 miljoen euro Afronding: eind 2018

PolyStyreneLoop wil op een terrein naast chemiebedrijf ICL-IP in Terneuzen een demonstratiefabriek bouwen, die broomhoudend polystyreenafval gaat recyclen. De bouw van de fabriek begint in de tweede helft van 2018. Het proces levert schone polystyreen op die direct kan worden hergebruikt. Het broomhoudende residu kan in een bestaande unit ICLIP verwerken tot zuivere broom. De demonstratiefabriek kost ruim 6,5 miljoen euro en kan straks drieduizend ton gerecycled polystyreen per jaar produceren.

Opdrachtgever: Wintershall Waar: Blok F17 Investering: onbekend Afronding: onbekend

Wintershall heeft plannen om ongeveer 120 kilometer ten noorden van Den Helder olieen gas te gaan winnen (blok F17). De verwachte productie zou maximaal 20.000 vaten olie en 500.000 kubieke meter gas per dag zijn. Het gewonnen gas zal per pijpleiding worden getransporteerd. De geproduceerde olie wordt in een onderwaterolieopslagtank opgeslagen die een tankerschip in het begin van de productieperiode wekelijks zal legen.

PETROCHEM 2 - 2018 31

PET02 K Projecten.indd 31

06-02-18 17:20

CHEMIELINK

Een katalysator in tien minuten Katalysatoren, batterijen en zonnecellen. Dankzij nanotechnologie zal hun efficiency en rendement drastisch toenemen. Dat is niet in de laatste plaats te danken aan VSPARTICLE dat een machine heeft ontwikkeld die binnen tien minuten een nanodeeltje van elk gewenst metaal kan produceren, transporteren en immobiliseren, in elke

of vijf of tienduizend, en weer anders als er een zilveratoom aan wordt gebonden. De elektrische of thermische geleidbaarheid, chemische activiteit, dichtheid of het magnetisch karakter zullen telkens veranderen. Tot circa tienduizend atomen: ongeveer vijf nanometer in doorsnee. Als je dus metalen kunt splitsen tot losse atomen, kun je nieuwe materialen produceren; bouwstenen met nieuwe, gewenste fysische eigenschappen. En dat is wat VSPARTICLE doet met anorganische, “dode” materialen: ‘Wij maken het periodiek systeem driedimensionaal.’

gewenste samenstelling. Dat

Plasma

scheelt onderzoekers maanden,

De VSP-G1 nanodeeltjes generator werkt volgens het principe van Spark Ablation (‘vonk verspanen’). Door een elektrische vonk tussen twee elektroden van koper of zilver op te wekken, wordt lokaal een plasma gecreëerd met een temperatuur tot 20.000 Kelvin. Bij deze temperatuur verdampt materiaal tot losse atomen. In de verdampte metalen gaswolk klonteren de atomen weer aan elkaar. De geclusterde deeltjes worden getransporteerd en slaan op de juiste plek neer op een substraat. De kracht van VSPARTICLE zit in het controleren, het begrijpen en het aansturen van dit integrale proces. Bij het bedrijf, gevestigd op de Delftse ChemieLink-locatie, werken vooral procestechnologen. Dat helpt bij de procesmatige benadering. De productie, het transport, de metingen en de immobilisatie verlopen in een volautomatisch continu proces. ‘Een onderzoeker hoeft geen

zo niet jaren werk en helpt bij de transitie naar een duurzame samenleving.

Een nanodeeltje kun je nog het beste begrijpen door een vergelijking met menselijk gedrag, legt Aaike van Vugt, CEO van VSPARTICLE uit. Iemand die alleen in een kamer zit, kan volledig zichzelf zijn. Zodra er iemand binnenkomt, verandert zijn gedrag. Hoe hangt af van of het een vriend of een vreemde is. Als er nog iemand binnenkomt, heeft dat weer invloed. Dat gaat door tot het aantal of het type mensen niet meer uitmaakt en een nieuw evenwicht ontstaat. Dat geldt ook voor metalen als goud, koper en zilver. De eigenschappen van één goudatoom zijn anders dan van twee

Deze pagina wordt mogelijk gemaakt door CHEMIELINK ChemieLink is een netwerk van innovatieve hotspots in de chemie. Bij ChemieLink zijn tien erkende innovatielaboratoria (iLABs) en zes Centers for Open Chemical innovation (COCi’s) aangesloten. Op deze locaties zijn circa 300 innovatieve bedrijven gevestigd, waaronder VSParticles.

verstand te hebben van nanotechnologie’, verzekert Van Vugt. ‘Hij hoeft alleen maar op een knop te drukken en tien minuten later zit het juiste nanodeeltje op de juiste plek.’ VSPARTICLE is pas in 2014 opgericht als spin-off van de TU Delft, maar heeft in 2017 wereldwijd al machines geleverd aan onderzoeksinstituten. De ambitie is de technologie te integreren in industriële processen.

Tijdwinst De VSP-G1 generator is een enorme stap voorwaarts voor de ontwikkeling van modelkatalysatoren, stelt Van Vugt. Hoewel chemici al jaren op nanoschaal werken, kost het bloed, zweet en tranen om via chemische synthese een katalysator te produceren die selectiever is en een hogere conversiegraad heeft. Van Vugt: ‘Ik heb gesproken met PhD-studenten die niet verder kwamen dan twee tot drie katalysatoren in vier jaar tijd. Die kregen tranen in hun ogen omdat ze met onze machine in dezelfde tijd duizend modelkatalysatoren hadden kunnen testen.’ Diezelfde tijdwinst, rendementsverhoging en materiaalbesparing belooft VSPARTICLE voor alle hardware gerelateerde processen, zoals sneller ladende batterijen, zonnecellen met een hoger rendement of een effectievere behandeling van tumoren. ‘Ons doel is onderzoekers te ontzorgen en op korte termijn een bijdrage te leveren aan de energietransitie.’ ■

PETROCHEM 2 - 2018 32

PET02 M innovatielink.indd 32

06-02-18 17:01

INNOVATIELINK

Stroom uit industriële restwarmte Talloze kleinere bedrijven in de procesindustrie laten relatief hoogwaardige restwarmte ongebruikt de lucht in verdwijnen. Zonde en onnodig, meent Jos van Buijtenen van Triogen. Met een ORC-installatie kunnen ze hiermee heel goed elektriciteit opwekken. ‘Helaas ontbreken nog steeds financiële prikkels om hierin te investeren.’

Triogen e-box: High-Speed-Turbo-Generator HTG

Wat doe je met industriële restwarmte? Als de temperatuur hoog genoeg is en het volume groot genoeg, kunnen de rookgassen een stoomturbine aandrijven die elektriciteit produceert. Terugvoeren in het proces voor de voorverwarming van eigen processtromen is eveneens een beproefde techniek. En voor de warmte die dan nog resteert, dient de stadsverwarming zich aan als potentiële afnemer. Dat mag in een ideale wereld zo zijn, in de praktijk verdwijnt nog veel warmte via de schoorsteen uit de installatie. Voor lagere temperatuurwarmte bieden ORC-installaties uitkomst. Organic Ranking Cycle (ORC) is een gesloten thermodynamisch proces waarin relatief lage temperatuurwarmte wordt omgezet in elektriciteit. Een pomp verhoogt de druk van een organische vloeistof tot ongeveer 32 bar, waarna deze wordt verdampt door de beschikbare (rest)warmte. De damp drijft een turbine aan die elektriciteit produceert. In een condensor wordt het gas weer gecondenseerd. Naast temperatuur en capaciteit is een essentieel verschil met stoomturbines het gebruik van een organische stof als medium. Bepaalde organische stoffen zijn flexibeler in het temperatuurtraject en passen daarom goed bij restwarmte, waarvan de temperatuur immers niet te regelen is. Bovendien is veel minder verdampingswarmte nodig. Dat maakt het proces ook bij lagere temperaturen en geringere flow voldoende efficiënt.

Tolueen als medium

Demonstratieproject

Triogen produceert sinds 2008 commer ciële ORC-installaties. Uniek aan Triogen is het gebruik van tolueen als medium. ‘Het voordeel is dat je met relatief hoge temperatuurniveaus kunt werken’, vertelt Jos van Buijtenen van Triogen. ‘Je hebt nog minder verdampingswarmte nodig en tolueen is ongevoelig voor de omgevingstemperatuur. Daar staat de brandbaarheid tegenover, dus je moet zorgen dat het systeem hermetisch gesloten is. Ons systeem haalt een rendement tot wel twintig procent en dat is bijzonder hoog. Onze apparatuur blijkt bij uitstek geschikt te zijn voor kleinere installaties met een restwarmte van 350-550 graden Celsius. Hiermee wordt 100 tot 170 kilowatt opgewekt.’ Sinds 2008 heeft het bedrijf 45 installaties geleverd binnen Europa, vooral voor de uitlaatgassen van gasmotoren die gebruik maken van stortgas of biogas van vergistingsinstallaties. Verder verstoken zeven installaties direct biomassa, zoals hout of affakkelgas. Nu lonken kleinere bedrijven uit de procesindustrie.

Van 170 kilowatt zal een procesbedrijf niet direct stijl achterover slaan, weet Van Buijtenen. Zeker niet als daar behoorlijke investeringen tegenover staan. Voor een metallurgisch bedrijf heeft Triogen een berekening uitgevoerd. ‘Daaruit bleek dat het bedrijf met twee ORC-installaties in zijn eigen elektriciteitsvoorziening kan voorzien. Iedereen was laaiend enthousiast. Totdat bleek dat met de huidige inkoopprijs van elektriciteit van 0,05 euro per kilowattuur de installaties zich nooit zouden terugverdienen. Die prijs zou 0,08 tot 0,10 euro per kilowattuur moeten zijn. Wat ook niet helpt, is dat deze manier van opwekken niet als duurzaam wordt aangemerkt, omdat de warmte afkomstig is uit fossiele brandstoffen. De installatie komt daarom niet in aanmerking voor SDE+-subsidie. Wel vermindert de installatie de uitstoot van CO2 en zou daarom steun verdienen. De hoop is nu gevestigd op een bedrijf dat het aandurft om een demonstratieproject uit te voeren. Want alle kleine beetjes helpen. ■

Deze pagina wordt mogelijk gemaakt door INNOVATIELINK InnovatieLink is een netwerkorganisatie die innovatieve ondernemers in de chemie en energiesector ondersteunt met het versnellen van hun innovatie proces. Een van de initiatieven is

TechMatch. Het doel van TechMatch is om technologieleveranciers en ingenieursbureaus met elkaar na te laten denken over oplossingen van knelpunten bij doorontwikkeling en opschaling. Triogen is een van de deelnemers aan TechMatch.

PETROCHEM 2 - 2018 33

PET02 M innovatielink.indd 33

06-02-18 17:01

ACHTERGROND

Methanol uit de schaduw De potentiële rol van methanol in de energietransitie is wat onderbelicht geweest, maar gedreven door wetgeving zoals de Renewable Energy Directive (RED) lijkt duurzame methanolproductie in de Lage Landen een kans te krijgen. Diverse methanolprojecten staan daarom op stapel.

Duurzaam methanol als grondstof voor de chemie lijkt voor West-Europa voorlopig toekomstmuziek. Hoewel er veel aandacht is voor vergroening en elektrificatie van de chemie, loont het vooralsnog niet om grootschalig in te zetten op methanol ter vervanging van olie-afgeleide chemie. Er is nog geen wetgeving die de chemische industrie aanzet tot het doen van investeringen op dit gebied en omdat er vaak geen directe link is met de consument, speelt ook sociale druk amper een rol.

FOTO: BIOMCN

Jacqueline van Gool

‘De huidige wereldwijde methanolvraag ligt rond de tachtig miljoen ton per jaar. Europa, inclusief Rusland consumeert jaarlijks zo’n negen miljoen ton’, zegt Eelco Dekker van het Methanol Institute in Brussel. De wereldwijde vraag naar methanol zal naar verwachting jaarlijks met zo’n 5,5 procent stijgen. Grootste groeimarkt is China, dat methanol vooral gebruikt als transportbrandstof en als grondstof voor de productie van olefines en andere chemicaliën. In Europa groeit de vraag zo’n drie procent per jaar. In West-Europa ziet Dekker vooral groeimogelijkheden voor methanol als toepassing in transportbrandstoffen. Zeker als het van biologische of hernieuwbare oorsprong is. Tot zo’n tien jaar geleden was deze rol toebedeeld aan ethanol, onder meer omdat er nog geen bio-methanol op commerciële schaal werd geproduceerd (zie kader Methanol als transportbrandstof ).

Kansen Het merendeel van de gebruikte methanol in West- Europa wordt nu geïmporteerd omdat het traditionele proces om methanol uit aardgas te produceren door de relatief hoge gasprijs niet aantrekkelijk is. Dekker: ‘In landen met een grote eigen gasproductie, zoals Rusland, wordt absoluut gesproken over uitbreiding van de methanolproductie. In West-Europa zie je vooral kansen op het gebied van bio-methanol en renewable methanol.’ Maar de lage olieprijs van dit moment vertraagt de groei van alle alternatieven, stelt Dekker. ‘Bovendien is het echt een politiek verhaal. We kunnen niet genoeg hameren op een consistent beleid. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de Europese RED (Renewable Energy Directive, red.), wetgeving voor luchtkwaliteit en accijnzen.’ Michel Leyseele, hoofd Sustainable Transition van het Havenbedrijf Antwerpen, bevestigt dat methanolproductie op de conventionele manier vanuit methaan niet loont in Europa. ‘Er is genoeg goedkope methanol op de wereldmarkt. Je hebt alleen een businesscase als je een meerprijs kunt vragen voor renewable methanol, omdat het een economische meerwaarde heeft. Binnenkort wordt

PETROCHEM 2 - 2018 34

PET02 Q Methanol.indd 34

06-02-18 16:58

FOTO: BIOMCN

duidelijk wat er in de vernieuwde RED-richtlijn komt te staan. Dat zal zeer bepalend zijn voor toekomstige, duurzame methanolproductie.’ On-off proces Het Havenbedrijf Antwerpen onderzoekt op dit moment alvast de mogelijkheden van een power-to-methanol proces, waarbij methanol wordt gemaakt uit CO2 van industriële installaties en waterstof uit elektrolyse van water. Plannen voor een eerste demonstratieplant zijn volop in voorbereiding. ‘We zitten er al diep in. We zoeken uit of deze technologie kan werken en hoe groot de demonstratie-installatie zou moeten worden. De capaciteit zal tussen de vierduizend en vijftien- tot twintigduizend ton per jaar zijn.’ Ook wordt nog afgewogen of de installatie een continu of een on-off proces wordt. ‘Onze businesscase richt zich op prijsprikkels vanuit de spotmarkt, dus alleen productie wanneer er voldoende

Leyseele: ‘Je hebt alleen een businesscase als je een meerprijs kunt vragen voor renewable methanol, omdat het een economische meerwaarde heeft. aanbod van elektrische energie – en dus ook hernieuwbaar – is. Door deze elektrische energie te gebruiken voor de elektrolyse van water in waterstof en zuurstof en daar met CO2 methanol van te maken, kan het overschot aan elektriciteit worden gebufferd. Het is in wezen waterstofeconomie, waarbij methanol als vloeibare drager gemakkelijker als buffer kan dienen dan waterstof. We kunnen echter ook ervoor kiezen om het methanolproductieproces continu te maken door “gewone” waterstof te gebruiken als er geen elektriciteitsoverschotten zijn’, legt Leyseele uit. Veel respons Interesse in de Antwerpse haven is er volop: ‘Vorig jaar vond een marktverk-

enning plaats bij bedrijven in de Antwerpse haven of zij geïnteresseerd zijn om ruimte voor een dergelijk project te reserveren. Daarop is veel respons gekomen. De site-selectie hangt af van wat er bij geïnteresseerde bedrijven ter beschikking is. Naast ruimte voor de installatie zal er CO2 en waterstof nodig zijn, en een grid.’ Het Havenbedrijf onderzoekt ook of een dergelijk project past in een Europees subsidieprogramma. ‘Met mogelijke partners en investeerders bekijken we alle aspecten om tot een businesscase te komen. En hoe deze van meerwaarde kan zijn in de Antwerpse Haven’, vertelt Leyseele. ‘Halverwege dit jaar denken we een definitieve aankondiging te kunnen doen.’ PETROCHEM 2 - 2018 35

PET02 Q Methanol.indd 35

06-02-18 16:58

Verkoop stoom- en warmwaterketels

Eco Steam Trading & Consultancy bv

www.eco-steamandheating.com +31 (0)13 583 94 40 | info@eco-steamandheating.com

21 - 22/03/2018 Antwerp Expo Gelijktijdig met

Hall 1 & 4

Main Media Partners:

Knowledge Partners:

on www.pumps-valves-expo.be

Media Partners:

Organised by EASYFAIRS

PV-advertentie.indd 5

PET02 Advertenties.indd 36

9/01/18 13:43

06-02-18 17:01

Investeringsbeslissing Ook in Nederland staan projecten voor duurzame methanolproductie op stapel. Zo wil een consortium van AkzoNobel, Enerkem, Air Liquide en Havenbedrijf Rotterdam – Waste-to-Chemistry – niet-recyclebaar afvalmateriaal voor de productie van methanol gebruiken. ‘We zijn nu bezig met de detailed engineering van de fabriek’, vertelt Marco Waas van AkzoNobel en leider van het Waste-to-Chemistry consortium. ‘Na de zomer van 2018 zullen we een definitieve investeringsbeslissing nemen.’ Er zijn al afspraken gemaakt met de leverancier van het afval, en afnemers van methanol. ‘Ook hebben we akkoorden gesloten voor de waterstof- en zuurstofleveranties. En we zijn met de overheid in overleg. In het regeerakkoord wordt een regeling voorgesteld voor CO2-reductie binnen de industrie, vergelijkbaar met SDE+. Wij hebben dit project

voorgesteld als pilot en onderzoeken nu hoe dit binnen een dergelijke regeling zou passen.’ Aan de basis van het project ligt de technologie van Enerkem. ‘Dit bedrijf heeft in Edmonton, Canada, een installatie van zo’n 35.000 ton draaien. In de tussentijd is de technologie verbeterd en de proceszekerheid verhoogd. Onze installatie zou ruim 200.000 ton methanol moeten produceren uit een afvalstroom van zo’n 300.000 ton.’ Puzzelstuk De belangrijkste verbetering die wordt doorgevoerd in het bestaande proces van Enerkem is dat bij de vergassing waterstof wordt toegevoegd. Waas: ‘Zo wordt de CH-verhouding verbeterd, want in afval is die niet hetzelfde als in methanol. Door waterstof aan het proces toe te voegen, wordt het koolstof in het afval effectiever gebruikt.’

METHANOL ALS TRANSPORTBRANDSTOF Volgens Eelco Dekker van het Methanol Institute in Brussel zijn er geen technische redenen te bedenken waarom methanol niet zou kunnen worden gebruikt als transportbrandstof. ‘De potentiële rol van methanol in de energietransitie is wat onderbelicht geweest. Natuurlijk zijn toxiciteit en corrosiviteit reële aandachtspunten, maar toxiciteit is ook geen reden om benzine of diesel niet te gebruiken. En corrosiviteit is eveneens relatief. Materialen die nu worden gebruikt in de auto-industrie zijn veel beter bestand tegen corrosie dan in de jaren tachtig en negentig.’ Bovendien heeft methanol erg goede verbrandingseigenschappen. Bijmengen van methanol aan benzine tot drie procent is toegestaan in de Europese benzinespecificatie. ‘Als je methanol-derivaat MTBE gebruikt, kan een meervoud hiervan worden bijgemengd.’ FiatChrysler is vooralsnog een van de weinige autofabrikanten in Europa die zich richt op de ontwikkeling van auto’s waarbij een hoger percentage methanol kan worden bijgemengd. Een sector in opkomst is de (binnen)scheepvaart. Europa is van oudsher een dieselcontinent. En de scheepvaartsector moet nu iets doen aan de uitstoot vanwege de Non-Road Mobile Machinery richtlijn die sinds een jaar van kracht is. Deze heeft de emissienormen voor NOx en fijnstof voor de scheepvaart strenger gemaakt. Om aan de richtlijn te voldoen, moeten bij veel dieselmotoren extra katalysatoren en roet- en fijnstoffilters worden toegepast. Een van de alternatieven zou het gebruik van LNG zijn. Maar schepen die overgaan van diesel naar LNG moeten een dure ombouw ondergaan, stelt Dekker. ‘Daarnaast moet voor LNG een nieuwe infrastructuur worden aangelegd. Methanol heeft als voordeel dat het overal langs de Europese rivieren al ligt opgeslagen. Via Rotterdam worden jaarlijks tonnen methanol doorgevoerd naar Duitsland, dus die infrastructuur is er ook.’ Methanol en LNG kunnen complementair aan elkaar zijn, denkt Dekker. ‘LNG is zeker een aanvulling in de brandstofmix voor de scheepvaart. Ik denk dan wel aan nieuwbouw-schepen of schepen die zelf al LNG vervoeren’, zegt Dekker. Op korte termijn wordt een samenwerking opgebouwd om de haalbaarheid van het gebruik van methanol in de binnenvaart te bepalen.

Air Liquide zal het waterstof leveren, maar ook een reststroom uit de chloor alkalifabriek van AkzoNobel zal worden aangewend. ‘Natuurlijk willen we op termijn het waterstof zo duurzaam mogelijk geproduceerd hebben. Kijk maar naar de plannen die we onlangs hebben gepre senteerd om samen met Gasunie een duurzame waterstoffabriek te bouwen op het chemiepark in Delfzijl.’ Waas vervolgt: ‘Ik denk dat duurzame methanolproductie hier zeker past. Het is een puzzelstuk in de transitie naar een meer duurzame chemie.’ Als de investeringsbeslissing van het Waste-to-Chemistry-consortium positief uitvalt, zouden de installaties in de Rotterdamse haven eind 2020 kunnen worden opgestart. Waas kijkt ook naar een verdere toekomst. ‘Methanol is een groot platformchemicalie, waarvan je veel verschillende producten kunt maken. Voor onze processen zouden bijvoorbeeld azijnzuur en DME logische afgeleiden zijn van methanol. Via dit proces wordt het aantrekkelijk om methanol als bouwsteen zelf te maken in plaats van het te importeren.’ Lowlands Methanol Een ander project voor duurzame methanolproductie is de installatie van Lowlands Methanol. Deze zou vanaf 2020 per jaar 120.000 ton biomassa en afval gaan verwerken. Daarbij zou vijftig kiloton bio-methanol en zeventig kiloton “gewone” methanol per jaar worden geproduceerd. Het proces van Lowlands is vergelijkbaar met dat van het Waste-to-Chemistry-consortium. Na een voorbewerking door gespecialiseerde bedrijven wordt niet-recyclebaar afvalmateriaal onder hoge temperatuur vergast. Ook Lowlands Methanol voegt extra waterstof toe aan het proces. Het afval is in voldoende mate beschikbaar, het wordt nu voor het grootste deel verbrand of gestort. In Noordwest Europa gaat het om zo’n honderd kilo per inwoner per jaar. Er zitten wel voorwaarden aan de kwaliteit van de grondstoffen, stelt Gijs Bakker, trekker van Lowlands Methanol. ‘Het moet vooral niet te nat zijn, want dan is er te weinig koolstof aanwezig en maak je minder methanol. Maar de specificaties zijn vrij ruim.’ Om het project rendabel te maken, zoekt Bakker zeer specifiek een industriële PETROCHEM 2 - 2018 37

PET02 Q Methanol.indd 37

06-02-18 16:58

201303adv A4 18-03-13 08:39 Pagina 1

VAN DER LINDEN & VELDHUIS

● INDUSTRIËLE ISOLATIE ● BRANDBESCHERMING ● STEIGERBOUW ● ASBESTVERWIJDERING

Is o l a t ie a l s t w e e de na t u u r Van der Linden & Veldhuis Isolatie B.V., Edisonstraat 5, 3133 KG Vlaardingen Postbus 232 - 3130 AE Vlaardingen, Telefoon 010 - 445 66 00, Telefax 010 - 435 64 80 Vestigingen: Sas van Gent en Wormerveer www.lindveld.nl PET02 Advertenties.indd 38

06-02-18 17:01

FOTO: ENERKEM

omgeving met mogelijkheden voor co-siting. ‘De aanwezigheid van een terminal, infrastructuur en integratie met andere processen zorgt ervoor dat de investering on site 35 procent lager kan zijn dan in het geval van een losstaand proces. Dit kan op een aantal plekken in Europa, Rotterdam, Antwerpen en ook in Duitsland. Bakker heeft al een locatie in Rotterdam en in Antwerpen op het oog. Hij is momenteel in overleg met een mogelijke investeerder die al actief is in de methanolindustrie en hoopt hier op korte termijn meer over te kunnen vertellen. BioMCN Intussen gaat BioMCN, onderdeel van OCI en sinds lange tijd methanolproducent, in Farmsum haar tweede productielijn voor methanol uit aardgas renoveren. De lijn staat sinds 2005 in de mottenballen. Verwacht wordt dat de gerenoveerde lijn vanaf eind 2018 438.000 ton methanol zal producer-

Waas: ‘Na de zomer van 2018 zullen we een definitieve investeringsbeslissing nemen. en. BioMCN’s huidige capaciteit zou hiermee bijna worden verdubbeld. Is een dergelijke investering in “gewone” methanol echter wel economisch rendabel? ‘We zagen de afgelopen jaren de Europese gasprijzen dalen en verwachten dat die in de toekomst nog verder dalen door groeiende LNG-export vanuit de Verenigde Staten’, zegt Hans Zayed, director Investor Relations bij OCI. Zayed beaamt dat methanolproductie in Europa duurder is dan in andere landen. ‘En toch kunnen Europese producenten concurrerend zijn bij de huidige marktprijzen’, stelt Zayed. Toen OCI in 2015 BioMCN kocht was het niet duidelijk wat de kosten waren om de tweede methanolproductielijn weer in gebruik te kunnen nemen, stelt Zayed. ‘Maar na de succesvolle turnaround van de eerste productielijn

in 2016 onderzocht OCI of het economisch aantrekkelijk zou zijn om de tweede lijn uit de mottenballen te halen. Na een grondige inspectie van de installaties en een review van de verwachte kosten, werd besloten om de tweede lijn opnieuw in gebruik te nemen.’ BioMCN richt zich overigens ook op een duurzame productie van methanol. Het zet voor een deel biogas in als grondstof. En vorig jaar won BioMCN de Northern Enlightenmentz verkiezing voor het project om ongeveer 15.000 ton methanol per jaar te produceren uit het restgas waterstof en CO2 dat vrijkomt bij biogasproductie. Waterstof was bij BioMCN tot voor kort een restproduct van de productie van methanol uit methaan. In het voorjaar van 2017 maakte het bedrijf de investering van 1,2 miljoen euro bekend. ■ PETROCHEM 2 - 2018 39

PET02 Q Methanol.indd 39

06-02-18 16:58

BOUW & INFRA PARK | HARDERWIJK | 15 MAART

Met de opkomst van sensortechnologie en enorme rekencapaciteit lijkt de digitalisering van assets en zelfs hele fabrieken een ware gamechanger te worden. We staan aan het begin van de vierde Industriële Revolutie (Industrie 4.0). Vooral op het gebied van asset management lijken de veranderingen veelbelovend. Niet alleen is het nodige onderhoud beter te voorspellen, ook lijken zelfsturende systemen de rol van operators in te perken. Nu al zijn naast operators en traditionele technici ook andere mensen en kwaliteiten nodig. De vraag naar data analisten, robotprogrammeurs en regisseurs die proactief verantwoordelijk zijn voor het verhogen van de uptime en verlaging van de kosten groeit. Wat zijn de kansen en uitdagingen van digitalisering? Unlock the next level bij iMaintain 2018, het jaarcongres van het iMaintain platform en de NVDO. Initiatiefnemers:

[Sch

rijf

u nu

in]

Programma 09.00 uur

Business cases door iMaintain platform partners

10.15 uur Ontvangst voor dagprogramma congres 11.00 uur Aanvang congres • Opening door dagvoorzitters Laura van der Linde (iMaintain) en Binne Visser (Philips, Maintenance Manager of the Year 2017) • Openingslezing: Jef Staes (auteur, oprichter van ‘The Red Monkey Company’ en innovation speaker) 12.00 uur Netwerklunch 13.15 uur Aanvang middagprogramma • Jouw onderhoud, mijn onderhoud • Lezing van Ivo Wenzler (Accenture), gevolgd door een lezing van Maarten Essers (Innovation Officer ENGIE) over de ontwikkelingen op het gebied van robotica 14.45 uur Korte break 15.15 uur Vervolg middagprogramma • Pitches kandidaten Maintenance Manager of the Year 2018 • Lezing van Erik Bijlsma (Gemeente Amsterdam), waarna Lukas Brandts (opleidingsadviseur, HU) spreekt over de aansluiting van het technisch onderwijs op de praktijk • Aansluitend een interactief debat: zijn we klaar voor ‘de controlekamer van de toekomst’? 17.00 uur 18.30 uur

Afsluiting en netwerkborrel Avondprogramma: Diner met verkiezing van de Maintenance Manager of the Year 2018

www.imaintain.info/congres Hele pagina advertentie iMaintain 2018.indd 1 PET02 Advertenties.indd 40

30-01-18 17:02 15:36 06-02-18

AGENDA Maart 20-22 maart 2018 Ahoy, Rotterdam www.easyfairs.com/stocexpo-europe-2018

in the near future? Which markets will be influenced on short term? How can materials be produced cost-efficiently? The following topics will be covered: application of polymers in 3D printing (from standard to high quality/high risk), and multi material 3D printing.

StocExpo Europe 2018 StocExpo Europe gives visitors the chance to meet industry leaders in tank design, construction and maintenance, as well as innovations in metering & measuring, pumps & valves, automation, loading equipment and inspection & certification services. Running alongside the three-day exhibition, the conference provides a platform for the global tank storage industry to come together to exchange best practice solutions, review forecasts and discuss how to make the most of opportunities.

April 11 april 2018 Ahoy, Rotterdam www.safetyandhealthatwork.nl

17-18 april 2018 Postillion Hotel, Bunnik www.iir.nl/slimme-energie

Slimme Energie Transitie De transitie naar duurzaamheid vraagt om nieuwe allianties en efficiënte samenwerking tussen de industrie en energiesector. Tijdens het actualiteitencongres Slimme Energie Transitie in Bunnik hoort u welke stappen u moet nemen om compliant te zijn met de idealen en verplichtingen van de energietransitie. Ruim twintig experts delen hun aanpak en insights. Ga in gesprek met voorlopers als Enexis, Alliander, TAQA en vele anderen over de impact van weten regelgeving en het aangescherpte CO2-beleid op uw organisatie en sector.

Safety&Health@Work Safety&Health@Work is een netwerkbijeenkomst voor professionals die veilig en gezond werken op nummer 1 hebben staan. Zo’n honderd exposanten tonen twee dagen lang de nieuwste producten, diensten, trainingen en certificeringen die bijdragen aan de veiligheid van de werkomgeving. Safety&Health@Work richt zich in het bijzonder op de high-risk-sectoren waar veiligheid en gezondheid een constante uitdaging zijn: industrie, haven, bouw en logistiek.

Save the date! 11 april 2018 Ahoy, Rotterdam www.petrochem.nl/inschrijfpagina/veiligheidscoalitie

Veiligheidscoalitie van het Jaar Veiligheid vraagt om verbinding, nauwe samenwerking tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers, partijen uit verscheidene sectoren en bedrijven die vaak een verschillende achtergrond hebben, kortom echt partnerschap. Voor Veiligheid Voorop en Industrielinqs reden om op zoek te gaan naar de beste voorbeelden van ‘real partners in safety’. Op woensdag 11 april 2018 wordt daarom tijdens de beurs Safety&Health@Work voor het eerst de VeiligheidsCoalitie van het Jaar 2018 gekozen tijdens een inhoudelijk middagprogramma met aansluitend een diner en de uitreiking van de award. 17-18 april 2018 Brightlands Chemelot, Geleen www.3dprintingmaterialsconference.com

3D Printing Materials Conference The roads to success in the 3D printing sector will depend on fine-tuning materials to the needs of each application. But simultaneously, it raises many associated questions: which developments can be expected

Save the date! 19 april 2018 The Awarehouse, Scherpenzeel www.hetnieuweproduceren.nu/jaarcongres

Het Nieuwe Produceren 2018: Upcycle Duurzaam betekent in onze beleving nog te vaak houdbaar. Met ons streven naar houdbaarheid sluiten we ons in veel gevallen voor lange tijd af van wezenlijke en vaak broodnodige vernieuwingen. Recycling betekent nog te vaak downcycling: hergebruik van materialen in producten met een lagere toegevoegde waarde. Oude producten moeten we uit elkaar halen en de materialen hergebruiken in nieuwere, veel efficiëntere of andere hoogwaardigere producten. Het Nieuwe Produceren gaat op 19 april in Scherpenzeel op zoek naar voorbeelden van upcycling. Niet compenseren, maar accelereren.

Mei 29-31 mei 2018 MECC, Maastricht www.utecheurope.eu

UTECH 2018 UTECH Europe biedt de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van polyurethaantechnologie. Onder de meer dan honderd exposanten zijn BASF, Covestro, Dow Europe, Evonik, Huntsman, Repsol, machineleveranciers, technische adviesbureaus en testlaboratoria. Het programma omvat alle aspecten van de polyurethaanindustrie, waaronder markten, hernieuwbare bronnen, de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van polyurethaanwetenschappen, innovatie, flexibele schuimen, PU-composieten, energie-efficiënte harde schuimen en CASE (coatings, kleefmiddelen afdichtmiddelen en elastomeren). PETROCHEM 2 - 2018 41

PET02 H Agenda.indd 41

06-02-18 17:13

ONDERHOUD

Air Liquide dik tevreden over turnaround HyCo-3 Bij de laatste onderhoudsstop van de HyCO-3 installatie, twee jaar geleden, ontdekte Air Liquide dat de cold collector bij de volgende stop zou moeten worden vervangen. Geen eenvoudig karwei, want met het uitbouwen van dit element was bij de bouw geen rekening gehouden. Toch is het project op tijd en zonder incidenten opgeleverd, mede dankzij het gebruik van een lasrobot.

David van Baarle

Air Liquide produceert in Bergen op Zoom waterstof en koolmonoxide uit aardgas. In de zogenoemde HyCO-3 installatie wordt het gas verwarmd, over een katalysator geleid en daarna omgezet. Waterstof en koolmonoxide worden vervolgens gekoeld en verder verwerkt. De installatie werkte de afgelopen jaren probleemloos en ging alleen eens in de twee tot vier jaar uit bedrijf voor inspecties, om de katalysator te vervangen, warmtewisselaars schoon te maken en kleine gebreken te repareren. Inspecties van de installatie wezen echter uit dat de integriteit van de cold collector van het fornuis niet meer kon worden gegarandeerd. Deze cold collector, een buis die het hete gas uit de reactoren verzamelt en naar de warmteterugwinning leidt, moest dus worden vervangen. Degradatie Net als veel bedrijven, probeert Air Liquide de intervaltijden voor shutdowns zo veel mogelijk te vergroten. ‘Waar de installaties voorheen om de twee jaar uit bedrijf moesten worden genomen, hebben we dit inmiddels weten op te rekken tot eens in de vier jaar’, vertelt Johan Klipper, maintenance manager turnarounds bij Air Liquide en verantwoordelijk voor de onderhoudsstops in Antwerpen, Bergen op Zoom, Rotterdam en Terneuzen. ‘Geholpen door nieuwe weten regelgeving, maar ook door toepassing van preventief en predictief onderhoud, kunnen we de integriteit over een langere periode garanderen. Desondanks ontkom je niet aan slijtage van met name rotating equipment, zoals compressoren en ventilatoren, en vervuiling van de warmtewisselaars. Bovendien gaat de katalysator ook maar een beperkte periode mee.’ Bij de laatste stop van de HyCO-3

installatie twee jaar geleden, kwam aan het licht dat er een begin van degradatie was opgetreden in de cold collector. ‘Toen al besloten we hem twee jaar later te vervangen en wisten we ook dat het een van de grootste stops zou worden die we tot nu toe hadden gehad. Gelukkig konden we de impact op onze klanten beperken doordat onze fabrieken via een pijpleiding met elkaar zijn verbonden, maar helemaal honderd procent afdekken van de vraag, lukt niet. Er was dus wel degelijk tijdsdruk.’ Uitbouwen cold collector Vier Mourik-bedrijven koppelden kennis en kunde en wisten de turnaround uiteindelijk binnen vijf weken succesvol af te ronden. Willem Otto, projectleider bij Mourik, was onder andere verantwoordelijk voor het uitbouwen van de oude cold collector en het terugplaatsen van een nieuwe. Die klus bleek een behoorlijke uitdaging te zijn, omdat niet alleen de cold collector zelf moest worden uitgebouwd, maar ook honderd Inconel-reformerpijpen, die aan de cold collector waren verbonden, moesten worden losgesneden. Uiteraard moest alles ook weer worden vastgelast. ‘Zo’n cold collector is in de basis een stalen buis die van binnen is voorzien van vuurvast beton’, zegt Otto. ‘De omvang van de buis is toch zo’n 42 tot 52 duim. In principe zou een cold collector een leven lang mee moeten gaan en dus was bij de bouw van de HyCO-3 geen rekening gehouden met het verwijderen ervan. De enige mogelijkheid die onze engineers zagen, was dan ook om hem in twee stukken te snijden en de stukken er via een systeem van vijzels en sleden uit te duwen. We bouwden een twee meter hoge stellage van zogenaamde tieners, plaatsten sleden en rollers onder de cold

PETROCHEM 2 - 2018 42

PET02 S Hyco3.indd 42

06-02-18 16:56

Lasrobot Het gebruik van een lasrobot hielp enorm bij het halen van de toch wel krappe deadline. Otto: ‘De reformerpijpen, Inconel-vijfduimers, waren nog goed en moesten dus stuk voor stuk weer worden vast gelast. Gelukkig kregen we bij dit project voldoende financiële ruimte om op zoek te gaan naar een lasrobot. Uiteindelijk vonden we die in de VS, waar de volautomatische orbitaal lasrobot wordt ingezet in de voedingsmiddelenindustrie en de nucleaire energiesector. We besloten, na een aantal proeven te hebben genomen, de robot voor het eerst in dit project te gebruiken. De resultaten waren beter dan we van tevoren dachten. Bij de röntgentests bleek dat honderd procent van de lassen werd goedgekeurd. Dat is bij conventioneel lassen bijna nooit het geval.’ Bovendien doet de robot het ook nog eens sneller. ‘Normaal gesproken werken twee lassers aan twee kanten aan één pijpverbinding. De robot neemt de taak van die twee lassers volledig over. Daarbij zijn de arbeidsomstandigheden ook een reden om een robot te prefereren boven manueel werk. Tussen de pijpen zat soms maar zestig millimeter. Daar kan geen mens meer tussen, maar een machine dus wel. Bovendien heeft een machine geen last van de soms lastige hoeken die een lasser moet maken om zijn werk te doen.’ Ook Klipper is enthousiast over de inzet van de lasrobot: ‘Er ligt al een behoorlijke tijdsdruk op een dergelijk groot

FOTO: MOURIK

collector en vijzelden hem er uit. Dat de praktijk wel eens weerbarstiger is dan de theorie, bleek wel uit het feit dat we ondanks alle voorzorgsmaatregelen toch een hoekje van drie centimeter uit een bordes moesten halen om voldoende ruimte te krijgen.’ Nadat de oude cold collector uit de installatie was gehaald, werd de vervanger op dezelfde manier teruggeplaatst – in dit geval in vijf stukken – en ter plekke vast gelast, en werd het beton gelijmd. ‘We klaarden deze toch wel uitdagende klus in drie shifts’, zegt Otto. ‘Al hebben we uiteraard ook pre-shutdown al de nodige voorbereidingen getroffen. Zo hadden we de steigers al klaar staan, waardoor we met een vliegende start konden beginnen.’

Otto: 'In principe zou een cold collector een leven lang mee moeten gaan.' project en dan wil je geen tegenvallers hebben, zoals een niet integere las. De röntgentests wezen uit dat de lassen goed waren. Zo’n robot meet continu de kwaliteit van de las en verliest zijn aandacht niet. Fouten kunnen grote consequenties hebben voor de planning omdat ze niet alleen moeten worden hersteld, maar ook opnieuw moeten worden gekeurd en getest. Ik verwacht niet dat we nog veel cold collectors moeten vervangen, maar ook voor regulier laswerk biedt een lasrobot zeker voordelen.’ Zonder incidenten Uiteraard werden de vijf weken downtime ook benut om het reguliere onderhoudswerk uit te voeren. Zo werd katalysator verwijderd en weer ingebracht. ‘Vroeger hielden de katalysatorspecialisten de pijpen schuin en klopten er op, waardoor de katalysator losliet en uit de pijp stortte’, zegt Otto. ‘Inmiddels zijn

de milieu-eisen terecht aangescherpt en wil men geen spills meer hebben. Dat soort regelgeving kan de markt soms opschudden, maar maakt ook creatief. Nu leggen onze specialisten de pijpen plat om ze vervolgens met een zuigerslang leeg te zuigen. Dit is veel sneller, efficiënter, stofvrij en dus schoner.’ Ook de revisie of eigenlijk upgrade van de 250 branders van het fornuis was een niet alledaagse klus voor Mourik. ‘Normaal gesproken moeten die worden uitgebouwd en op transport worden gezet naar een specialist. Wij konden ze echter in onze eigen werkplaats reviseren, wat weer tijdwinst opleverde.’ Klipper is inmiddels alweer bezig met de voorbereiding van de volgende stops. ‘Hoewel turnarounds min of meer routine voor ons zijn, blijft ieder project uniek. We zijn dan ook blij dat het project op tijd is opgeleverd en dat dit zonder incidenten is verlopen.’ ■ PETROCHEM 2 - 2018 43

PET02 S Hyco3.indd 43

06-02-18 16:56

INNOVATIE iTANKS-LEDEN Petrochem Platform

DEZE RUBRIEK WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

ONDERZOEK NAAR BRANDSTOFFEN UIT CO2 Afvalverwerker Twence en technologie-ontwikkelaar Coval Energy gaan onderzoek doen naar de ontwikkeling van brandstoffen uit CO2. Vanaf 2018 willen de twee bedrijven een pilotinstallatie voor de productie van mierenzuur ontwikkelen en bouwen. Deze kan gebruikmaken van CO2 dat wordt afgevangen in de afvalenergiecentrale van Twence. Coval Energy ontwikkelt technologie om met CO2 en waterstof mierenzuur te maken. Mierenzuur kan worden gebruikt voor het opwekken van elektriciteit in de brandstofcel van voertuigen. In Eindhoven rijdt nu al (experimenteel) een stadsbus van VDL op mierenzuur. Voor de chemische industrie kan mierenzuur een groene grondstof zijn. De technologie van Coval Energy is zo ver ontwikkeld dat de stap van laboratoriuminstallatie naar industriële schaal kan worden gemaakt. Twence werkt aan de ontwikkeling van een installatie om uit de rookgassen van de afvalenergiecentrale op grote schaal CO2 af te vangen en beschikbaar te maken voor nuttig gebruik. Twence vangt sinds 2014 al op kleine schaal CO2 af. Hiermee wordt nu natriumbicarbonaat geproduceerd voor het reinigen van de rookgassen. De gezamenlijke pilotinstallatie voor de productie van mierenzuur zou vanaf 2020 in bedrijf moeten zijn. De installatie zal in eerste instantie worden gevoed met CO2, dat bij Twence al beschikbaar is vanuit de bestaande natriumbicarbonaatinstallatie. HAVENBEDRIJF ROTTERDAM BOUWT AAN HAVEN VAN DE TOEKOMST Rotterdam wil de ‘smartest port’ ter wereld worden. Om dat te kunnen realiseren, zijn het Havenbedrijf Rotterdam en IBM een samenwerking gestart. Zij willen de haven verregaand digitaliseren en een Internet of Things-platform ontwikkelen, om zo de big data die in de haven beschikbaar is, in te zetten voor een zo veilig en efficiënt mogelijke logistieke keten. Via het cloudplatform gaat het Havenbedrijf de data, afkomstig van tal van sensoren, verzamelen en verwerken. Op die manier moet het initiatief het 42 kilometer grote havengebied voorbereiden op de autonome scheepvaart. Een eerste stap die hiervoor moet worden genomen, is het ontwikkelen van een dashboard dat realtime sensordata met informatie over het water en het weer samenbrengt en verwerkt. Dit moet het transportmanagement veiliger en efficiënter maken. In de Rotterdamse haven zullen vooral kademuren, meerpalen en wegen zelfstandig met elkaar communiceren en meetgegevens uitwisselen. Deze gegevens zullen via sensoren worden verstuurd naar het te ontwikkelen platform. De eerste data die het Havenbedrijf zal verzamelen, zijn hydroen meteogegevens, zoals waterstanden, zoutgehalte, windsnelheid, zicht en stroming. Vanaf maart 2018 zal deze informatie actueel beschikbaar zijn via het platform. IBM’s clouden Internet of Things-technologie zal deze data vervolgens analyseren en vertalen in relevante inzichten voor de Rotterdamse haven. Uiteindelijk moet het platform de haven helpen wachttijden te verminderen en aanleg-, laad-, en vertrektijden te optimaliseren.

PETROCHEM 2 - 2018 44

PET02 G innovatie.indd 44

06-02-18 17:12

FOTO: EVONIK

TESTFABRIEK COMBINEERT CO2 ALS GRONDSTOF EN POWER-TO-X Zo’n twintig onderzoekers van Evonik en Siemens gaan samenwerken om CO2 om te zetten in specialties als butanol en hexanol. De eerste testfabriek zal volgens een eerste planning tegen 2021 draaien op de site van Evonik in het Duitse Marl en daarna moet een fabriek volgen met een productiecapaciteit van twintigduizend ton per jaar. De onderzoekers gaan in het proces gebruikmaken van bacteriën (fermentatieprocessen) en duurzaam opgewekte elektriciteit (elektrolyse). Het project heet Rheticus en heeft een looptijd van twee jaar. Het doel is om productieprocessen te ontwerpen die zowel kosten besparen als het milieu ontzien. Bovendien kunnen de processen dienen als energieopslag en om het elektriciteitsnet te stabiliseren bij een overschot aan duurzame energie. Beide bedrijven brengen hun eigen expertise in. Zo levert Siemens de elektrolysetechnologie, die wordt gebruikt om kooldioxide en water met elektriciteit om te zetten in waterstof en koolmonoxide. Evonik zet vervolgens zijn kennis van fermentatieprocessen in, zodat speciale micro-organismen de CO omzetten in bruikbare producten. In het Rheticus-project worden deze twee stappen vanuit het laboratorium opgeschaald en gecombineerd in de testfabriek. Evonik en Siemens zien voor de gecombineerde processen grote mogelijkheden. Het plan is om toekomstige fabrieken schaalbaar te maken, zodat ze flexibel aan de lokale omstandigheden kunnen worden aangepast. Op die manier kunnen ze overal worden geïnstalleerd waar sprake is van een bron van CO2. De fabrieken kunnen dan het elektriciteitsnet stabiliseren als

iTANKS-LEDEN Petrochem Platform

INNOVA58 WERKT AAN SLIMME SNELWEG Tussen knooppunt Sint-Annabosch en Galder, en tussen Eindhoven en Tilburg staat steeds vaker file op de A58. Voor Rijkswaterstaat reden om de snelweg de komende jaren te verbreden. Maar dat was voor een aantal partijen in Brabant niet genoeg. Zij komen met het idee voor ‘De Brabantse Energiecorridor’, waardoor het mogelijk wordt om via de nieuwe A58 energie op te wekken. De Brabantse Energiecorridor zal als een herkenbaar lint door het landschap van Zuid-Nederland te zien zijn, waarlangs door wind, zon en warmte een deel van de energieopgave van Brabant kan worden gerealiseerd. Denk bijvoobeeld aan drijvende zonnepanelen op een waterplas langs de snelweg. In februari worden de eerste resultaten van een haalbaarheidsonderzoek verwacht. Half april wordt vervolgens het concept tracébesluit samengesteld waarin de uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek moeten worden opgenomen.

FOTO: RIJKSWATERSTAAT

er sprake is van overproductie van duurzame energie, en tegelijkertijd bijdragen aan het verlagen van de uitstoot van kooldioxide in de atmosfeer. Zo zal voor de productie van één ton butanol drie ton CO2 nodig zijn.

DEZE RUBRIEK WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

PETROCHEM 2 - 2018 45

PET02 G innovatie.indd 45

06-02-18 17:12

Het Petrochem platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond de olieen chemische industrie. Het Petrochem platform bereikt zijn doelgroep via het vakblad Petrochem, de website www.petrochem.nl, de nieuwsbrief, rondetafelbijeenkomsten, het jaarcongres Deltavisie en andere events.

PARTNERNIEUWS

PARTNERS VAN HET PETROCHEM PLATFORM

Havenbedrijf Rotterdam neemt hybride vaartuig in de vaart In januari heeft Havenbedrijf Rotterdam een hybride patrouillevaartuig in gebruik genomen. De RPA 8 is een schip 25 meter lang schip dat zowel op diesel als diesel-elektrisch kan varen. Het schip veroorzaakt minder golfslag en is zuiniger dan de andere schepen van het Havenbedrijf. Het vervangt de RPA 3, die aan het eind van de technische en economische levensduur is gekomen. Veel innovaties aan boord van de RPA 8 worden op andere vaartuigen toegepast. De RPA 11 en 12 worden ook hybride. Aardwarmteproject in startblokken Binnenkort wordt een subsidieaanvraag bij de Rijkdienst voor ondernemend Nederland ingediend om te starten met onderzoek naar de winning van aardwarmte in Utrecht met een maximum van 3000 meter. Initiatiefnemers TNO, Engie, Eneco, Energie Beheer Nederland, Huisman, Well Engineering & Partners, IF Technologie en de Universiteit Utrecht willen aardwarmte (geothermie) inzetten voor de Utrechtse energievoorziening. Provincie en gemeente Utrecht sluiten zich aan bij dit samenwerkingsverband. Als het Rijk investeert, dragen gemeente en provincie elk drie ton bij aan het demoproject Lean.

Directiewisseling bij Van Meeuwen Rogier van Meeuwen is per 1 januari managing director van Van Meeuwen Industries en de aan haar gelieerde ondernemingen in Nederland. Hij volgt zijn vader Frank van Meeuwen op die meer dan veertig jaar leiding heeft gegeven. Frank blijft actief als Voorzitter Raad van Advies. Rogier werkt sinds 2010 bij Van Meeuwen en wordt met zijn aanstelling de derde generatie als leidinggevende van Van Meeuwen. Hij neemt ook de verantwoordelijkheden over als zaakvoerder en bestuurder van de Belgische entiteiten.

Bekijk de partnerfilmpjes op www.petrochem.nl/partners-leden

CONTENTPARTNERS

LEDEN VAN HET PETROCHEM PLATFORM

KLEUREN: LOGO CITTĂ&#x20AC; ROMANA PANTONE

CMYK

ROOD: PMS 1797 ORANJE: PMS 158 LICHT ORANJE: PMS 1505

ROOD: 5-90-75-0 ORANJE: 5-70-90-0 LICHT ORANJE: 0-30-70-0

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het Petrochem platform, kijk dan op www.petrochem.nl of neem contact op met Janet Robben: janet@industrielinqs.nl - 020 312 2085

PET02 L Platform.indd 46

06-02-18 17:17

‘EXPERTQU TES’ We willen jongeren aantonen dat chemie, kunststoffen, farma en biotech cruciaal zijn. Bovendien biedt deze sector heel wat job-kansen voor jong talent met technische en wetenschappelijke vaardigheden. De jongeren van vandaag zijn het menselijk kapitaal van morgen.’ Frank Beckx, Essencia, over het initiatief ‘Ondernemers voor de Klas’.

Producten moeten worden belast op hun CO2uitstoot met een vaste prijs per ton. De producten die in Europa worden geproduceerd kunnen ter plaatse worden belast, importproducten moeten aan de Europese tolgrenzen worden belast. Het is een eenvoudig en rechtlijnig systeem dat ervoor zorgt dat de efficiëntste producenten worden bevoordeeld. ’ Wim Soetaert, Universiteit Gent, over carbon leakage in zijn column in deze editie.

We vinden het logisch dat we incidenten ingeven die voor de hand liggen. Maar zodra er personen bij betrokken zijn, gaan echter de stekels omhoog en doen we ons best om een ondoordringbaar geheel te zijn waardoor er zo weinig mogelijk informatie naar buiten komt.’

Veel Nederlandse bedrijven uit de chemie doen zaken met bedrijven in opkomende markten en ontwikkelingslanden. Hierdoor zijn zij gevoeliger voor risico’s op het gebied van mens en milieu in hun ketens dan ze vermoeden.’

Katrien Bogaerts, Kaneka, over het delen van incidenten in haar column in deze editie.

Elsbeth Roelofs, MVO Nederland, over transparantie in de chemie op InkopersCafé.nl.

HET EXPERTPANEL VAN HET PETROCHEM PLATFORM BESTAAT UIT DE VOLGENDE SPECIALISTEN Johan Alebregtse AkzoNobel Industrial Chemicals, BU director Advanced Manufacturing

Frans Brüning KH Engineering, business development manager

Hans Kerkhoven voormalig topman Shell Global Solutions

Michel Leyseele Havenbedrijf Antwerpen, Head of Energy & Chemicals Department

John Schonewille Stratt+ Industrial Management, directeur

Roelf Venhuizen voormalig voorzitter Profion en directeur NAM

Cees Jan Asselbergs voormalig algemeen advi seur Deltalinqs

Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen

Cor Kloet voormalig algemeen directeur SPIE Nederland

Cor van de Linde iTanks, managing director

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Cyril Widdershoven Verocy, partner/ founder

Frank Beckx Essencia Vlaanderen, gedelegeerd bestuurder

Niko van Gent voormalig woordvoerder Huntsman Holland

Tijs Koerts Sr. Process Safety con sultant

Michel Meertens DSM, site director

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Roelof van Wijk Avebe, site director Foxhol

Jos Benders voormalig topman Lyondell

Michel Grijpink Hogeschool Utrecht, Learning & Development consultant

Cas König Groningen Seaports, directeur

Elsbeth Roelofs MVO Nederland, sectormanager Chemie, Inter nationaal MVO programma

Wouter Stam Flowid, managing director

Maaike de Wit Straatman Koster advocaten, advocaat

Katrien Bogaerts Kaneka, production engineer

Ronald Hoenen DSM Dyneema, site manager

Enrico Lammers Pro6com en DWG Process & Safety managing director/ partner

Chris Roubos Evides Industriewater, manager Sales & Marketing

Niek Stokman Tebodin West Nederland, sales manager oil & gas

Jeroen van Woerden Vaassen Flexible Packaging, CEO

Plant Manager of the Year 2015

Sandra de Bont VOTOB, directeur

Eward Hofstede Avebe, project director flavour development

Henk Leegwater Lexxin, consultant

Ruud Schenk ENGIE West Industrie, algemeen directeur

Gabriel Tschin Plant One Rotterdam, managing director

Jan Bout Bout&Co, partner

Joris Hurenkamp Havenbedrijf Rotterdam, business manager

Bart Leenders Neste, managing director

Egbert Schellenberg FNV, vakbondsbe stuurder procesindustrie

Henk Veldink Hexion, site manager

Chris Bruijnes InnovatieLink, directeur

Emre Kaya Organik Kimya, site director

Frank de Leng Segin, new business manager

Dik Schipper voormalig pro duction leader Dow Benelux

René Venendaal BTG Bioliquids, algemeen directeur

Plant Manager of the Year 2017

PET02 L Platform.indd 47

Plant Manager of the Year 2016 Cor Zijderveld SBE, voorzitter

06-02-18 17:17

ROTTERDAM AHOY | WOENSDAG 11 APRIL [Sch

rijf

Met de ‘VeiligheidsCoalitie van het Jaar’ willen Veiligheid Voorop en Industrielinqs de procesindustrie en haar toeleveranciers inspireren om nog meer samen te werken om de veiligheidscultuur te verbeteren. De VeiligheidsCoalitie van het Jaar 2018 wordt bekend gemaakt op woensdag 11 april 2018 tijdens de beurs Safety&Health@Work in Rotterdam Ahoy. Dat gebeurt in de avond tijdens een diner. Het evenement richt zich op de hoogste echelons bij asset owners, contractors en technologiebedrijven. Denk aan country managers, sitemanagers, plantmanagers, HSEmanagers en directieleden van toeleveranciers. Ook bestuurders van publieke organisaties en overheden horen tot de primaire doelgroep.

Founding partners:

nu i

Programma 17.00 uur Ontvangst en netwerkborrel 18.30 uur Aanvang diner met onder andere: • Pitches finalisten ‘VeiligheidsCoalitie van het Jaar’ • Interview met Stientje van Veldhoven (staatssecretaris Infrastructuur en Waterstaat) via een inbelverbinding met China • Bekendmaking winnaar ‘VeiligheidsCoalitie van het Jaar’ 22.00 uur Einde Wilt u aanwezig zijn bij het diner? U kunt voor € 1250 een tafel voor 8 personen reserveren. Neem contact op met Janet Robben, commercieel manager, via janet@industrielinqs.nl of bel 020 3122 085.

Sponsors:

www.petrochem.nl/veiligheidscoalitie Flyer Veiligheidscoalitie2018 PET02 Advertenties.indd 48- tafelverkoop.indd 1

05-02-18 17:02 13:56 06-02-18

ONBEVANGEN

‘Operators staan er niet alleen voor. We moeten er samen voor zorgen dat er minder fouten kunnen gebeuren.’

Roddelwijven Het meest delicate punt in de industrie: het melden of rapporteren van incidenten, ongevallen of gebeurtenissen in het algemeen. Praktisch elk bedrijf heeft een databank om van alles te kunnen registreren. Super handig, want je kan gebeurtenissen delen met andere plants wereldwijd, afstemmen tussen verschillende fabrieken intern en acties en onderzoeken invoegen. Bovendien is het gemakkelijk om terug in het verleden te kijken, want daar moeten we uit leren. Tot zover de theorie. In de praktijk maken we er helaas een sport van om zo min mogelijk aan het oppervlak te laten komen en zoveel mogelijk onder de mat te vegen. Dat geldt niet alleen voor de firma waar ik nu werk, want overal hoor ik dezelfde wind waaien. Ik heb geluk dat ik maar een klein meisje in een grote fabriek ben, waardoor de meesten vergeten dat ze eigenlijk tegen hun baas bezig zijn en van alles eruit gooien waar ze achteraf spijt van hebben. Het is niet omdat ik een vrouw ben dat ik de functie van interne bedrijfspsycholoog kan overnemen, en sommige dingen hoef ik ook echt niet te weten, maar los daarvan komen er ook veel interessante zaken aan het licht. Wie wat wanneer ooit eens mispeuterd heeft, wie per ongeluk een fout heeft gemaakt, welke mechaniekers of operators te vertrouwen zijn of wie je juist met een arendsoog in de gaten moet houden. Schuldige We vinden het logisch dat we incidenten ingeven die voor de hand liggen: een lek door een kapotte dichting, een pomp die het begeeft, een bijna runaway-reactie omdat de koeling het niet getrokken krijgt. Maar zodra er personen bij betrokken zijn, gaan echter de stekels omhoog en doen we ons best om een ondoordringbaar geheel te zijn waardoor er zo weinig mogelijk informatie naar buiten komt. Liefst proberen we een schuldige te zoeken die zich niet in onze eigen afdeling bevindt, of nog erger, we geven anderen de kans niet om iets uit te leggen alvorens een melding in de databank te steken zodat er slechts één kant van het verhaal gekend is.

En dan komt het wel in de buurt van met de vinger wijzen, met modder gooien, anderen op hun paard krijgen of hoe je het ook wilt nemen. Terwijl een chemische fabriek toch nog altijd op de combinatie mens en machine draait, en beide factoren logischerwijs onderhevig zijn aan enige mate van faling. We nemen het snel persoonlijk, beschouwen een gemaakte fout door een operator ook als fout van onszelf en gaan direct in de verdediging. En dat is het soms ook, want operators staan er niet alleen voor. We moeten er samen voor zorgen dat er minder fouten kunnen gebeuren. Dezelfde verhalen Toch blijft het jammer dat we daarvoor de bestaande databank niet gebruiken. Daar hoeven immers geen namen in te staan, want die onthouden we zonder ook wel. Enkel feiten is voldoende. Er moet ook geen verspreidingsmechanisme op ingesteld staan. Diegenen die willen, kunnen hier altijd naar op zoek gaan en belangrijke vergissingen of incidenten die betrekking kunnen hebben op andere afdelingen of die andere afdelingen kunnen helpen, mogen gerust worden verspreid. Helaas beschouwen de meesten dat nog altijd als een negatief gebeuren, en doen ze hun uiterste best om hier niet aan deel te nemen door zowel geen (bijna-)incidenten in te geven als anderen aan te manen dit ook niet te doen. Met als gevolg dat ik soms met enkele maanden of jaren als tussenpauze dezelfde verhalen moet aanhoren. Want verhalen, die komen toch altijd bovendrijven. Mannen zijn de ergste roddelwijven die er zijn.

Katrien Bogaerts werkt sinds juni 2013 als process engineer bij Kaneka in Westerlo, België, en is expert van het Petrochem platform.

PETROCHEM 2 - 2018 49

PET02 J Onbevangen.indd 49

06-02-18 17:15

PETROCHEM 2 - 2018 50

PET02 X Themaspread.indd 50

06-02-18 16:55

THEMA: PROCESOPTIMALISATIE

FOTO: GAZPROM

• Op het Chemiepark in Delfzijl staat een relatief kleine fabriek van Lubrizol. Het Amerikaanse chemiebedrijf maakt daar CPVC uit pvc en chloor. In de fabriek wordt inmiddels per reactor 1,7 maal zoveel geproduceerd als bij de vergelijkbare plant in het Amerikaanse Louisville. Het geheim zit in zelfsturende teams en eigenaarschap bij de medewerkers. • Marit van Lieshout, lector aan de Hogeschool Rotterdam, wil voor de industrie inzichtelijker maken welke innovatie voor welk proces geschikt is, zodat er sneller beslissingen kunnen worden genomen om nieuwe technieken te introduceren in een fabriek. ‘Er is veel kennis, maar die is moeilijk toegankelijk en medewerkers hebben vaak weinig tijd om het uit te zoeken.’

PETROCHEM 2 - 2018 51

PET02 X Themaspread.indd 51

06-02-18 16:55

PROCESOPTIMALISATIE

Lubrizol zoekt continu naar verbeterpunten Op het Chemiepark in Delfzijl staat een relatief kleine fabriek van Lubrizol. Het Amerikaanse chemiebedrijf maakt daar CPVC uit pvc en chloor. In de fabriek wordt inmiddels per reactor 1,7 maal zoveel geproduceerd als bij de vergelijkbare plant in het Amerikaanse Louisville. Het geheim zit in zelfsturende teams en eigenaarschap bij de mensen.

Wim Raaijen

Het CPVC dat Lubrizol in Delfzijl maakt, heeft een hogere chloreringsgraad dan pvc. Daardoor heeft het betere eigenschappen, waaronder een hogere temperatuur- en drukbestendigheid. Van deze kunststof worden onder andere leidingen gemaakt voor sprinklersystemen en industriële en waterleidingsystemen. Vooral buiten Europa groeit de vraag hiernaar, met name in India. De CPVC die de fabriek in Delfzijl maakt, wordt in de Belgische zusteronderneming verrijkt met additieven en kleurstoffen. Overcapaciteit Kenmerkend voor Lubrizol in Delfzijl is de platte organisatie, met zelfsturende teams. Mede daardoor kon het aantal medewerkers in de afgelopen twintig jaar worden teruggebracht van 34 naar 24, terwijl in die tijd de productie bijna is verdrievoudigd. Van 17.000 ton per jaar eind vorige eeuw naar 45.000 ton per jaar in 2017. Lubrizol produceert in Delfzijl op die manier maar liefst 1,7 maal zoveel als met dezelfde fabriek in

het Amerikaanse Louisville. Vooral de slimme manier waarop de installatie en de processen de afgelopen jaren zijn verbeterd, is volgens plantmanager Boelo Raske een unique selling point van de fabriek in Delfzijl. Raske: ‘Dat is een van de redenen dat Peter Kilburn ongeveer drie jaar geleden in Brecksville in de Verenigde Staten is begonnen als manager van de technology group. Hij is daar bezig met het overbrengen van kennis en ervaring uit Delfzijl en het meer op één lijn brengen van beide productieplants.’ Kilburn was in 2013 een sterke finalist bij de verkiezing van de Plant Manager of the Year. Belangrijke troef was dat hij mensen in beweging wist te krijgen. Hij begon de verantwoordelijkheid dieper in de organisatie leggen, door iedereen te betrekken bij het realiseren van doelen. Of zoals Peter Kilburn het indertijd zelf in Petrochem verwoordde: ‘Mensen worden vaak onderbenut in het werk dat ze doen, maar je kunt juist in een kleine organisatie als deze grote stappen voorwaarts maken door iedereen te betrekken bij de hele bedrijfsvoering.’ Uit die tijd stamt ook het werken met zelfsturende teams zonder hoofdoperator. De operators die bij Lubrizol in Delfzijl werkzaam zijn, spreken onderling af wie tijdens welke dienst productieverantwoordelijk is. Zelfroosteren doen ze ook al een tijdje. Om de twee maanden stellen de teams zelf een nieuw rooster samen. Hierbij zorgen ze ervoor dat ze binnen de kaders die zijn vastgelegd, alle werkzaamheden kunnen uitvoeren maar ook tijd en ruimte kunnen creëren voor extra projecten die hen zijn toegewezen. Raske: ‘De overcapaciteit in de ploegendienst kan worden benut om dagelijks aan verbeterinitiatieven te werken.’ Een ander bijzonder onderdeel van de platte organisatie

PETROCHEM 2 - 2018 52

PET02 X1 Lubrizol.indd 52

06-02-18 16:55

Eindscripties Na het vertrek van Kilburn bleef het team onder leiding van Boelo Raske deze lijn voortzetten. Ideeën voor het verbeteren van de processen komen vooral bij de mensen zelf vandaan. Raske: ‘Bij ons kan elke werknemer MoC’s (Management of Change – red.) starten met verbetervoorstellen. Vanuit de operatorgroep komen voorstellen die eens per maand in een MoC-overleg worden besproken. Ze worden ook daadwerkelijk uitgevoerd als ze positief worden beoordeeld. Op deze wijze hebben we veel kleine maar ook grotere stappen gemaakt en zijn we in staat om nu 45 kiloton te maken in een plant die is ontworpen voor 17 kiloton.’ Alles is erop gericht om deze verbeterprocessen te ondersteunen. Zo worden medewerkers gestimuleerd om continu bij te leren. Raske: ‘We ondersteunen het volgen van opleidingen. Met name vanuit verbeterprojecten als eindscripties van Vapro-C hebben we mooie resultaten geboekt.’ Warmtewisselaar Momenteel ligt de focus van Lubrizol in Delfzijl op verdere optimalisering. Er zijn voor 2017 en 2018 ongeveer tachtig actiepunten geformuleerd die bij elkaar een structurele jaarlijkse kostenreductie van 550.000 euro moeten opleveren. Om de productiviteit te verhogen wordt continu naar verschillende parameters gekeken om verbeterslagen te maken. Raske: ‘Denk hierbij aan het optimaliseren van de procescondities om tot kwaliteitsverbetering te komen. En ook aan verbetering van het neutralisatieproces om zo het sodaverbruik en daarmee ook de CO2-uitstoot te reduceren. We kijken daarnaast onder meer naar hergebruik van water en het scheiden van afvalstromen dat moet leiden tot afvalreductie.’ Ook op het gebied van duurzaamheid is het bedrijf continu op zoek naar mogelijkheden. Wereldwijd wil het bedrijf voor 2020 tien procent minder utilities gebruiken ten opzichte van de periode 2008-2012. In Delfzijl zijn alle doelstellingen al ruimschoots gerealiseerd. Zo ging het bedrijf in zee met technostarter Heatmatrix. Met de innovatieve poly-

FOTO’S: LUBRIZOL

is het beoordelingssysteem waarin een medewerker zelf bepaalt met wie hij zijn jaarlijkse beoordelingsgesprek voert.

Raske: ‘We zijn nu in staat om 45 kiloton te maken in een plant die is ontworpen voor 17 kiloton.’ mere warmtewisselaar van het bedrijf wordt warmte teruggewonnen uit de uitlaatgassen van het droogproces. Dit droogproces is nodig omdat de nagechloreerde pvc nog wat vochtig is en moet worden gedroogd als het uit de productie komt. De warmte van de uitlaatgassen van de droger wilde Lubrizol gebruiken in het droogproces, maar dat plan stuitte in eerste instantie op een probleem omdat deze luchtstroom lage concentraties zoutzuur kan bevatten. Een gewone warmtewisselaar zou daarvan gaan corroderen. Voordeel van de warmtewisselaar van Heatmatrix is dat die van kunststof is gemaakt en daardoor niet corrodeert. Elektrolyse Raske ziet ook mogelijkheden om voor 2020 de CO2-uitstoot aanzienlijk te reduceren. ‘Het is mogelijk om het neutralisatieproces verder te optimaliseren zodat er helemaal geen soda meer nodig is en daardoor geen procesemissie van CO2 meer zal zijn.’ Ook reststromen hebben de volle aandacht. Als bijproduct ontstaat in het productieproces een redelijk grote hoeveelheid zoutzuur met een concentratie van

acht tot negen procent. Een klein deel van deze reststroom gaat naar Nedmag en de rest wordt momenteel geneutraliseerd met kalk. Lubrizol is op zoek naar alternatieve toepassingen van deze reststroom. Raske: ‘Zo zijn er mogelijkheden om deze restroom te gaan gebruiken om andere restromen te vernietigen en hiervoor dienen zich momenteel goede mogelijkheden aan.’ Er zijn zelfs circulaire opties. Zo onderzoekt het bedrijf de elektrolyse van zoutzuur naar chloor dat vervolgens weer in het proces kan worden gebruikt. Het onderzoek van Gasunie en AkzoNobel naar grootschalige productie van groen waterstof op het Chemiepark Delfzijl krijgt momenteel veel aandacht. Waterstof wordt dan gegenereerd door elektrolyse van water met groene stroom. Maar er zijn meer interessante routes, zoals dus de elektrolyse van beschikbare HCl-stromen met groene stroom. Volgens Raske worden daarmee meerdere vliegen in één klap geslagen: ‘Op deze wijze wordt ook groen waterstof gegenereerd, er worden dan bovendien afvalstromen gerecirculeerd en er wordt extra chloor gegenereerd.’ ■ PETROCHEM 2 - 2018 53

PET02 X1 Lubrizol.indd 53

06-02-18 16:55

PROCESOPTIMALISATIE

‘Zoek grenzen op van wat echt geheim moet blijven’ Marit van Lieshout, lector aan de Hogeschool Rotterdam, wil voor de industrie inzichtelijker maken welke innovatie voor welk proces geschikt is, zodat er sneller beslissingen kunnen worden genomen om nieuwe technieken te introduceren in een fabriek. ‘Er is veel kennis, maar die is moeilijk toegankelijk en medewerkers hebben vaak weinig tijd om het uit te zoeken.’

Dagmar Aarts

De Nederlandse procesindustrie heeft te maken met grote uitdagingen. Ze moet haar broeikasgasemissies sterk verminderen en tegelijkertijd blijven concurreren met ultramoderne plants in het verre Oosten. En daar komen de lage brandstofprijzen in het Midden-Oosten en in de Verenigde Staten door de schaliegasrevolutie nog bij. ‘Als we de industrie in Nederland willen houden, moeten we ons als ingenieurs realiseren dat verandering nodig is’, zegt Marit van Lieshout, lector procesoptimalisatie en -intensificatie aan de Hogeschool Rotterdam. Vernieuwing is niet gemakkelijk geeft de lector toe en daarom wil zij helpen om kansrijke innovaties inzichtelijk te maken voor bedrijven. Van Lieshout heeft een visie op de toekomst van de Nederlandse procesindustrie geschreven waarin ze aangeeft welke kansen zij ziet voor technologische innovatie op het gebied van verduurzaming van de industrie. Ze vindt dat er op dit moment te weinig wordt vernieuwd. ‘De technieken die de Nederlandse industrie gebruikt, zijn over het algemeen al bewezen in 1970. Het kan niet zo zijn dat er in de tussentijd niets is bedacht wat van toepassing is. Het zou het enige vakgebied in Nederland zijn waar dat voor geldt. Het is alleen wel heel risicovol om nieuwe technieken te introduceren in zulke kapitaalintensieve processen. Je

VISIEDOCUMENT Marit van Lieshout is als lector procesoptimalisatie en -intensificatie verbonden aan de Hogeschool Rotterdam en aan het Kenniscentrum Duurzame Havenstad. Haar document ‘Visie op de toekomst voor de Nederlandse procesindustrie’ is een openbare les en uitnodiging aan de industrie, onderwijs en onderzoeksinstellingen om samen te kijken naar de technologische mogelijkheden om de Nederlandse procesindustrie te versterken en de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen.

moet toch een fase door waarin je experimenteert en waarbij er dagen zullen zijn dat je geen goede productie draait. Daar is weinig ruimte voor, terwijl het wel nodig is voor vernieuwing. De vraag is dus hoe je die risico’s zo klein mogelijk kunt maken. Dat kan wellicht door het aanbieden van de juiste kennis.’ Warmtepompen Er zijn volgens de lector al veel concepten ontwikkeld. ‘De technische universiteiten hebben niet stil gezeten. Maar veel technieken zijn nog niet op industriële schaal getest. Het moet allemaal sneller. Zelfs zoiets als warmtepompen komt niet echt van de grond, terwijl die technologie al is bewezen. Ook voor de petrochemie worden nu geschikte warmtepompen ontwikkeld.’ VEMW, vereniging van zakelijke energieverbruikers, heeft warmtepompen in 2017 aangemerkt als de belangrijkste technologie in de eerste en zevende stap van haar achtstappenaanpak voor het realiseren van de gewenste emissiereductie van 80 tot 95 procent in de procesindustrie in 2050. Om deze en andere veranderingen door te voeren, heeft de industrie intern slagkracht nodig. Iets wat nu moeilijk gaat volgens Van Lieshout, omdat bedrijven vaak zo efficiënt zijn dat het moeilijk is om een groot project naast het dagelijkse werk te doen. Daarnaast is er vaak weinig lokaal budget voor vernieuwing. Bij veel bedrijven is toestemming nodig van het hoofdkantoor. Vermenigvuldigen Wat ook niet meehelpt om nieuwe technologieën te implementeren in de industrie, is de geslotenheid van bedrijven. Van Lieshout: ‘Het zou enorm helpen als bedrijven opener zouden zijn en successen zouden delen en ook zouden laten

PETROCHEM 2 - 2018 54

PET02 X2 Lector.indd 54

06-02-18 16:54

FOTO: AKZONOBEL

weten waar ze tegenaan zijn gelopen. Het delen van technische kennis zou de ontwikkeling enorm vooruit helpen. Uiteindelijk is het in ieders belang. In de IT-wereld is het heel normaal om informatie te delen. Het idee daar is dat je alleen maar kan groeien door op de schouders van de rest te staan. En je kunt alleen op de schouders van de rest staan als jij toelaat dat anderen op jouw schouders staan. Ik zeg zelf altijd: je kunt alleen maar vermenigvuldigen als je weet hoe je moet delen. Dat is een inzicht dat ik mis in de procesindustrie. Bedrijven zouden de grenzen moeten opzoeken van wat echt geheim moet blijven.’ De kennis die wel openbaar is, is vaak moeilijk toegankelijk. Zeker voor medewerkers die weinig tijd hebben om uit te zoeken welke nieuwe techniek bij hun proces past. ‘We moeten deze kennis hapklaar maken’, zegt Van Lieshout. ‘Op het gebied van warmtepompen willen we daarom bijvoorbeeld een expert-

Van Lieshout: ‘Als we de industrie in Nederland willen houden, is verandering nodig.’ systeem opzetten. Wij geven aan welke informatie over het proces nodig is om een beslissing te kunnen nemen over het aanschaffen van een warmtepomp. Op die manier helpen we medewerkers stapsgewijs door een proces heen en hoeft niet de volledige theorie worden doorgeploegd.’ Echte casussen Ook innovatieve reactordesigns wil de lector inzichtelijk krijgen om de keuze voor bedrijven gemakkelijker te maken. ‘Je moet echt diep in de materie zitten om te weten welk reactordesign bij jouw proces past. Wij willen onderzoeken hoe je dat het beste kan bepalen. Om dat mogelijk te maken, hebben we echte casussen nodig. Het heeft geen zin om puur theoretisch te werken, want dan wil

niemand die gegevens gaan gebruiken.’ Voor het onderzoek werkt Hogeschool Rotterdam samen met Hogeschool Zuyd en met Chemelot Innovation and Learning Labs (CHILL). ‘Met hen willen we gaan kijken welke alternatieve technieken er zijn ten opzichte van wat nu wordt gebruikt en hoe interessant die zijn. We hopen dat bedrijven daar dan uiteindelijk proeven mee gaan doen.’ Van Lieshout denkt dat de tijd er nu rijp voor is. De maatschappij dwingt bedrijven om te veranderen. En door de klimaatverandering is er vanuit de overheid ook meer ruimte om daarbij te helpen. ‘Dat is een kans die niet eeuwig blijft bestaan. De industrie moet nu bedenken hoe ze daar optimaal gebruik van gaat maken.’ ■

PETROCHEM 2 - 2018 55

PET02 X2 Lector.indd 55

06-02-18 16:54

MARKET REVIEW ALGEMEEN

EXPLOSIEVEILIGE VERLICHTING & OFFGRID/HYBRIDE POWER SOLUTIONS

ERIKS bv

Toermalijnstraat 5 1812 RL ALKMAAR Postbus 280 1800 BK ALKMAAR Tel: +31 (0)72 514 15 14 Fax: +31 (0)72 515 56 45 E-mail: info@eriks.nl Website: www.eriks.nl Aandrijftechniek Afdichtings- & Rubbertechniek Stromingstechniek Industriële kunststoffen Gereedschappen, Onderhouds- & Veiligheidsproducten

Outback Power

Gedistribueerd door: Eurotronic B.V. Curieweg 8d 2408 BZ ALPHEN AAN DEN RIJN Postbus 582 2400 AN ALPHEN AAN DEN RIJN Tel: +31 (0)172 - 49 10 76 Fax: +31 (0)172 - 49 29 37 E-mail: info@eurotronic.nl

Ridderpoort 14 2984 BG RIDDERKERK Postbus 257 2980 AG RIDDERKERK Tel: +31 (0)180- 41 59 88 Fax: +31 (0)180- 41 71 70 E-mail: info@noordchem.nl Website: www.noordchem.nl

DEMONTAGE

Gedistribueerd door: Eurotronic B.V. Curieweg 8d 2408 BZ ALPHEN AAN DEN RIJN Postbus 582 2400 AN ALPHEN AAN DEN RIJN Tel: +31 (0)172- 49 10 76 Fax: +31 (0)172- 49 29 37 E-mail: info@eurotronic.nl Website: www.eurotronic.nl

Industriële verhuizingen Demontage – Sloopwerken Transport – Asbestsanering Offshore Postbus 253 3454 ZM DE MEERN Tel: +31 (0)30- 666 97 80 Fax: +31 (0)30- 245 91 27 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

Industrieweg 11 7251 JT Vorden Tel: +31(0)575 55 73 06 E-mail: info@emsbroek.nl Website: www.emsbroek.nl

Postbus 70 2280 AB Rijswijk Tel: 088- 998 4621 Fax: 088- 998 4420 Email: inspectie@kiwa.nl Internet: www.kiwa.nl

MANUFACTURING EXECUTION SYSTEMS (MES)

MAGION Process Control Engineering B.V. Advies, specificaties, cursus, inspecties en audits volgens Internationale CINI Standaard Hofweg 1, 3208 LE Spijkenisse Tel: +31 181 698030 Email: info@ncti.nl Website: www.ncti.eu

MEETDIENSTEN IN HOOGSPANNINGSTECHNIEK

Foutlocalisatie- en kwaliteitsmetingen aan kabelverbindingen, transformatoren en schakelaars. Power Quality metingen en thermografie. Kabelmontage (moffen en eindsluitingen 25 – 170KV gecertificeerd) en kabelreparatie.

Joulz Energy Solutions B.V.

Zalmstraat 7a, 3016 DS Rotterdam Postbus 19230, 3001 BE Rotterdam Tel.: +31 (088) 895 88 88 E-mail: meetdienst@joulz.nl Website: www.joulz.nl/diensten/ meetdiensten

INDUSTRIE ISOLATIE

NCTI

DDM Demontage B.V.

Emsbroek B.V.

Kiwa Inspecta Nederland B.V. Victor Lighting

De Noord Chemicals b.v.

Keuring, inspectie en bouw van (chemie)installaties BRL K903 gecertificeerd. Staal, RVS en kunststof.

Website: www.eurotronic.nl

CHEMICALS

Chemicals, Lime, Recycling and Automotive

INSPECTIE, TANKS DRUKAPPARATEN, VLOEREN

Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

PIPE SUPPORTS

Dutramex B.V.

Energieweg 19 4143 HK LEERDAM Tel: +31(0)345 - 61 40 11 Fax: +31(0)345 - 61 95 25 E-mail: sales@dutramex.com Website: www.dutramex.com Veerhangers & -supports Hydraulische Schokdempers Trillingsdempers Bewegingsbegrenzers Pijpophangingen & -ondersteuningen Klemsystemen Glijplaten Isolatiepakketten Counter Weight Systemen Staalconstructies

PROCESS CONTROL

Onafhankelijk kennisinstituut voor procesisolatie in industrie

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

Indien u ook vermeld wilt worden in de Market Review van Petrochem, neemt u dan contact op met Jetvertising, Arthur Middendorp, tel. 070 399 0000.

PETROCHEM 2 – 2018

PET02 Advertenties.indd 56 PET01_MartketReview-staand.indd Alle pagina's

06-02-18 17:02

MARKET REVIEW PROCESWATERKOELING

Koeltorens met open en gesloten koelwatercircuit & hybride verdampingskoelers Voor Nederland:

DEVAP PRODUCTS

Bizetlaan 16 5251 HA Vlijmen Tel: +31 (0)627 49 07 55 E-mail: info@devap.nl Website: www.devap.nl

STAALCONSTRUCTIES

WARMTEBEHANDELING

Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

Delta Heat Services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM Tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

Frijns Steel Construction b.v. De Valkenberg 14 6301 PM Valkenburg a/d Geul Postbus 150 6300 AD Valkenburg a/d Geul Tel: +31 (0)43 601 01 01 Fax: +31 (0)43 601 01 02 E-mail: info@frijnsgroup.com Website: www.frijnsindustrialgroup.com

STUDBOLTS

BC Basco MANUFACTURER OF HIGH INTEGRITY BOLTING

Vierschaarstraat 7A 9160 LOKEREN Tel: +32 9 348 21 35 Gsm: +32 472 73 10 56 E-mail: sales@basco.be Website: www.bc-basco.com Contactpersoon : Toyah Timmermans

SMIT Heat Treatment

THIS IS SAVING TIME Flared Cone Connection

PO Box 117 5430 AC Cuijk

Locatie Rotterdam: Scheepsbouwweg 45, Rotterdam +31 78 699 96 90 rotterdam@smit-industrial.com Locatie Cuijk: Havenlaan 16, Katwijk NB cuijk@smit-industrial.com www.smit-industrial.com

UW VERMELDING HIER?

Neem contact op met Jetvertising Arthur Middendorp, tel. 070 399 0000

Betrouwbare buisverbinding Betere prestaties Enorme tijdbesparing

Parker introduceert haar nieuwe FCC technologie: De “Flared Cone Connection”. Deze nieuwe, zeer betrouwbare buisverbinding biedt systeemontwerpers en installateurs betere prestaties, maar vooral een enorme tijdbesparing. Het FCC systeem is ontworpen voor een werkdruk tot 1550 bar en zorgt ervoor

Bea Nederland B.V.

Anthony Fokkerstraat 2 3261 LB Oud Beijerland Postbus 1554 3260 BB Oud Beijerland Tel.: +31 (0)186 - 62 02 88 Fax: +31 (0)186 - 62 02 44 E-mail: sales@beaned.nl Website: www.beagroup.com

dat het assemblageproces op een veilige en betrouwbare manier flink wordt versneld.

parker.nl

PETROCHEM 2 – 2018 0217Petrochem_FCC_20022018.indd 1

PET02 Advertenties.indd 57

57 18-01-18 09:40

06-02-18 14:15 17:02 06-02-18

COLUMN

‘Een CO2-administratie is in wezen veel eenvoudiger dan de BTW of belastingadministratie, want ze is gebaseerd op een eenvoudig technisch gegeven dat heel goed meetbaar is.’

Carbon leakage Carbon leakage is het fenomeen dat een reductie van de CO2-emissie in één land kan leiden tot een hogere uitstoot in een ander land dat het niet zo nauw neemt met het klimaat. Als Europa maatregelen neemt waardoor de zware industrie uitwijkt naar pakweg China – waar de fabrieken minder efficiënt zijn en meer CO2 uitstoten – dan stijgt de globale CO2-uitstoot als gevolg van de goede intenties van de EU. En dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn. De dreiging van het vertrek van de zware industrie uit Europa is een reëel probleem, en het eenvoudig te begrijpen principe van carbon leakage duikt dan ook steeds vaker op in discussies over klimaatverandering. Het concept wordt vandaag echter gretig misbruikt om ervoor te zorgen dat de gratis bedeling van uitstootrechten overeind blijft. De zware industrie heeft aan de handel van die gratis verkregen emissierechten niet minder dan 25 miljard euro verdiend tussen 2008 en 2015 en wil dat systeem met man en macht voortzetten. Gezien de grote belangen wordt er navenant zwaar gelobbyd om de beleidsmakers te bewerken. Toverwoord Daar waar de Europese Commissie in 2008 nog vast van plan was om tegen 2020 geen enkel gratis emissierecht meer uit te delen, komt ze hier vandaag op terug. En dat terwijl het overduidelijk is dat het Europese emissiehandelsysteem al meer dan een decennium op apegapen ligt. De prijs bedraagt vandaag slechts vier euro per ton uitgestoten CO2, terwijl de prijs rond de 25 tot 30 euro per ton zou moeten liggen. Het overaanbod aan gratis verkregen emissierechten is heel duidelijk de oorzaak. Carbon leakage vormt blijkbaar het gedroomde argument om de Europese Commissie te overtuigen om toch met dit onzinnige systeem door te gaan. De Europese Commissie heeft nu het plan opgevat om vanaf 2021 57 procent van de emissierechten te veilen, de rest zal zoals voorheen gratis worden uitgedeeld. De gelukkigen zijn de CO2-intensieve sectoren die dreigen uit Europa te vertrekken. Carbon leakage blijkt het toverwoord om via een kluwen van technische details en reguleringen de vis te verdrinken, zodat alles blijft zoals het is. De vaststelling dat dergelijke niet-werkende systemen gewoon overeind blijven, sterkt elke industrie in de overtuiging om vooral verder te doen zoals voorheen. Als we het echt menen

met de strijd tegen de klimaatverandering, zullen we het anders moeten aanpakken. Alle leven op deze aarde speelt zich af in de flinterdunne laag tussen de stenige ondergrond en de lege ruimte. Het klimaat dat daar heerst, bepaalt bijna alles op deze aarde, en niet in het minst onze eigen toekomstmogelijkheden. Positieve gevolgen Hoe komen we hier nu uit? Ik meen dat de oplossing in wezen heel eenvoudig is: alle producten moeten worden belast op hun CO2-uitstoot met een vaste prijs per ton. De producten die in Europa worden geproduceerd kunnen ter plaatse worden belast, importproducten moeten aan de Europese tolgrenzen worden belast. Het is een eenvoudig en rechtlijnig systeem dat ervoor zorgt dat de efficiëntste producenten worden bevoordeeld. Als pakweg Chinees staal meer CO2 uitstoot dan het Europees staal, dan prijs je zo het Chinese staal uit de Europese markt. Zo houd je de staalindustrie in Europa en bewerk je dat er toch minder CO2 wordt uitgestoten. Een omgekeerde carbon leakage dus, met positieve gevolgen voor onze industrie, tenminste als ze de nodige inspanningen levert op vlak van CO2-reductie. Ik krijg typisch als tegenargument te horen dat een dergelijk systeem te complex en niet haalbaar is. Maar dat is gewoon nonsens. De overheid zet vandaag hele legers aan ambtenaren aan het werk voor de BTW-administratie, de inning van belastingen en de douane. Waarom zouden die dan geen CO2-belasting kunnen innen? Bovendien is een CO2-administratie in wezen veel eenvoudiger dan de BTW- of belastingadministratie, want ze is gebaseerd op een eenvoudig technisch gegeven dat heel goed meetbaar is. Ieder die ooit zijn belastingaangifte heeft ingevuld, weet dat complexiteit absoluut geen onoverkomelijk probleem vormt. Hoe complexer hoe beter lijkt het wel. Het probleem is duidelijk niet technisch of organisatorisch, maar economisch. Bovendien houdt niemand van grote veranderingen en politici nog het minst van al. En dus blijft alles zoals het is, moddert de wereld maar wat aan en gaat ons klimaat naar de knoppen. Prof. Wim Soetaert is verbonden aan InBio.be, expertisecentrum voor industriële biotechnologie en biokatalyse van de Universiteit Gent.

PETROCHEM 2 - 2018 58

PET02 I Column.indd 58

06-02-18 17:14

Servingthe theindustry industry Serving Lengkeek Staalbouw is een fullservice aanbieder in de nationale staalbouwbranche. Maatwerk, vakmanschap veiligheid Lengkeek Staalbouw is een fullservice aanbieder in de nationale staalbouwbranche. Maatwerk, vakmanschap en en veiligheid (VCA-P) staan hoog in het vaandel. bedrijf heeft bijna ervaring engespecialiseerd is gespecialiseerd in onderhouds-, reparatie-, (VCA-P) staan hoog in het vaandel. HetHet bedrijf heeft bijna 80 80 jaarjaar ervaring en is in onderhouds-, reparatie-, inspectieen nieuwbouwwerkzaamheden in energiemarkt de energiemarkt ende in zware de zware en (petro)chemische industrie. Denk daarbij inspectieen nieuwbouwwerkzaamheden in de en in en (petro)chemische industrie. Denk daarbij aanaan staalen trapconstructies, platforms, leidingbruggen, tijdelijke constructies, Onder de meest moeilijke omstandigheden staalen trapconstructies, platforms, leidingbruggen, tijdelijke constructies, etc.etc. Onder de meest moeilijke omstandigheden worden on-site inspectie-, reparatieen montagewerkzaamheden verzorgd, waarbij betrouwbaarheid, snelheid levering worden on-site inspectie-, reparatieen montagewerkzaamheden verzorgd, waarbij betrouwbaarheid, snelheid vanvan levering en flexibiliteit voorop staan. en flexibiliteit voorop staan. Lengkeek Staalbouw is een zelfstandige werkmaatschappij binnen de ‘Services & Maintenance’ divisie Andus Group. Lengkeek Staalbouw is een zelfstandige werkmaatschappij binnen de ‘Services & Maintenance’ divisie vanvan Andus Group. De De andere divisies ‘Manufacturing’ en ‘Contracting’. Andus Group is een internationaal opererende holdingmaatschappij andere divisies zijn zijn ‘Manufacturing’ en ‘Contracting’. Andus Group is een internationaal opererende holdingmaatschappij metmet gespecialiseerde werkmaatschappijen wereldwijd actief in een breed industrieel werkveld. gespecialiseerde werkmaatschappijen wereldwijd actief in een breed industrieel werkveld.

Lengkeek Staalbouw | Oppermanstraat 3194 Hoogvliet T +31 (0)10 - 416 16 44 E info@lengkeek-staalbouw.nl Lengkeek Staalbouw BV BV | Oppermanstraat 80, 80, 3194 AC AC Hoogvliet NL NL | T |+31 (0)10 - 416 16 44 | E |info@lengkeek-staalbouw.nl

Kennismaken? Graag. of kijk op www.lengkeek-staalbouw.nl Kennismaken? Graag. Bel Bel of kijk op www.lengkeek-staalbouw.nl of www.andusgroup.com of www.andusgroup.com

Lengkeek A4 MagAd 1 Lengkeek A4 MagAd Petrochem.indd 1 Pet02 omslag los.indd 59Petrochem.indd

28-11-17 09:53 06-02-18 16:56 28-11-17 09:53 06-02-18 16:56 07-02-18 09:22

Petrochem Nr. 2 - 2018

PET02omslag A Cover.indd Pet02 los.indd 1 60

07-02-18 09:22

YOUR PERSONAL INVITATION

UITNODIGING

21-22/03/2018 Antwerp Expo

• Blijf op de hoogte van de innovaties bij de meer dan 300 exposanten in de sector dankzij de Digital Innovation Tour. • Kom bijleren tijdens 11 masterclasses rond onder meer corrosie, pomptechnieken en storingen, kleppen, industrie 4.0 cases, hergebruik van proceswater en meer. • Kom netwerken tijdens het afterwork event op 21 maart.

WWW.PUMPS-VALVES-EXPO.BE Gelijktijdig met

21/03/2018: 10.00 - 18.00 Nocturne: 18.00 - 20.00 22/03/2018: 10.00 - 18.00 ANTWERP EXPO Hal 1 & 4 Jan Van Rijswijcklaan 191 2020 Antwerpen

REGISTREER NU VOOR UW GRATIS TOEGANG met uw persoonlijke registratiecode: 1016 via www.pumps-valves-expo.be

Deze uitnodiging wordt u aangeboden door:

Petrochem

Organised by EASYFAIRS

Pumps & Valves is hét belangrijkste Belgische event voor pompen, kleppen en industriële processing van vloeistoffen en gassen.