Petrochem 9 2019

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,-

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Petrochem Nr. 9 - 2019

5:53

Nr. 9 - 2019

Vrolijke fluiters op Chemiepark Delfzijl • BioMCN: ‘Revamp was uitdagend, maar haalbaar’ • Suikerbiet is een industrieel gewas • Thema: Onderhoud

PET09 omslag los.indd 1

27-08-19 27-08-19 15:54 16:50

Bij Bij OMV OMV GAS GAS gaan gaan flexibiliteit flexibiliteit en en exceptionele exceptionele service service samen samen metmet de de internationale internationale kennis kennis en en financiĂŤle financiĂŤle kracht kracht vanvan de de OMV OMV Group.

Group.

WijWij leveren leveren aardgasoplossingen aardgasoplossingen op op maat maat aanaan grote grote Europese Europese klanten klanten en en distributeurs. distributeurs.

Onze Onze flexibele flexibele prijsprijsen en leveringsconcepten leveringsconcepten evenals evenals gedetailleerde gedetailleerde kennis kennis vanvan de de markt markt zorgen zorgen ervoor ervoor datdat onze onze producten producten perfect perfect aansluiten aansluiten op op uwuw specifieke specifieke behoeften. behoeften.

Neem Neem contact contact metmet onsons op op als als u wilt u wilt weten weten hoehoe onze onze aardgasoplossingen aardgasoplossingen uwuw bedrijf bedrijf kunnen kunnen ondersteunen: ondersteunen: www.omv-gas.nl www.omv-gas.nl

210x297_omv_gas_nl_0219_rz.indd 210x297_omv_gas_nl_0219_rz.indd 1 1 PET PET A Voorplaat.indd A Voorplaat.indd 2 22 PET09 omslag los.indd

27.02.19 27.02.19 13:1116:50 13:11 27-08-19

FIB A4 FIBMa A

IN DEZE EDITIE

10 VROLIJKE FLUITERS OP CHEMIEPARK DELFZIJL Er valt veel positiefs te melden vanuit het Noorden, wil Johan Visser van Nouryon graag onderstrepen. Er wordt volop geïnvesteerd, onder meer in innovatieve pilot-installaties. Het industriële cluster in de Eemsdelta heeft volgens hem in het verleden al de basis gelegd om een voortrekkersrol te spelen bij de vergroening van de industrie.

30 RUBIS TERMINAL BREIDT UIT MET VIJFTIEN NIEUWE TANKS Rubis Terminal in Botlek Rotterdam is begonnen met de tweede fase van een uitbreiding die uiteindelijk in totaal bijna 150.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit zal opleveren. In deze fase komen er vijftien nieuwe tanks bij.

34 THEMA: ONDERHOUD 15 ‘REVAMP WAS UITDAGEND, MAAR HAALBAAR’ De vraag naar methanol groeit en krijgt in 2020 een extra impuls als het verplicht wordt om tien procent biobrandstof bij te mengen in autobrandstoffen. Voor BioMCN op Chemiepark Delfzijl reden om de tweede productielijn weer nieuw leven in te blazen.

Geen eenvoudige klus bij een installatie die twaalf jaar heeft stil gestaan.

Tijdens de grootste onderhoudsstop ooit op Shell Moerdijk is gewerkt aan ‘het hart’: de kraker. Naast revisies en inspecties zijn er ook projecten uitgevoerd om de procesveiligheid en energie-efficiëntie te verbeteren.

Robots moeten in 2025 niet alleen helpen bij visuele inspecties in besloten ruimtes, maar ook reparaties uit kunnen voeren.

Over zes jaar wil chemiebedrijf Dow medewerkers besloten ruimtes niet meer insturen.

18 SUIKERBIET IS INDUSTRIEEL GEWAS Van suikerbieten kan je niet alleen maar suiker maken voor in je koffie. Je kunt de bieten ook gebruiken om ethanol te produceren dat kan dienen als biobrandstof of grondstof voor de industrie. Het gewas is zeer aantrekkelijk voor de biobased economie.

21 NATUURLIJKE STAPPEN IN DE EEMSDELTA Er liggen stevige doelstellingen met de Industrie-agenda en de uitkomsten van de Industrietafel Noord-Nederland. Eemsdeltavisie op 16 oktober in Delfzijl, dat dit jaar geïntegreerd is met Behind the Scenes van de VNCI, staat in het teken van de mogelijkheden op korte en middellange termijn.

22 STAGIAIR IS NU SITEMANAGER Saskia Goole is sitemanager bij ICL-IP Terneuzen dat van broom verschillende producten maakt. Onder haar leiding zijn een aantal veranderingen ingezet en is het bedrijf als onderdeel van een coöperatie bezig met een proeffabriek om broom terug te winnen uit oud isolatiemateriaal.

EN VERDER Commentaar 5 Feiten en cijfers • Nouryon investeert in Rotterdamse fabriek • Vattenfall bouwt hybride energiepark met opslag • Emissie vinylchloride Shin Etsu door gebrek aan controle 6 Agenda 27 Innovatie 28 Projecten 41 Column • Chris Aldewereld 62

PETROCHEM 9 - 2019 3

PET B Inhoud.indd 3

27-08-19 15:58

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Nummer 9 - 2019 UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Gedempt Hamerkanaal 155, 1021 KP Amsterdam E-mail: redactie@industrielinqs.nl, website: www.petrochem.nl HOOFDREDACTIE: Wim Raaijen 020 3122 081 EINDREDACTIE: Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 REDACTIE: Dagmar Aarts 020 3122 084 Laura van der Linde 020 3122 083 VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, David van Baarle, Jan Van Doorslaer, Jacqueline van Gool, Monique Harmsen, Evi Husson, Henk Leegwater, Wim Soetaert LAY-OUT: Bureau OMA bv, Doetinchem OMSLAGFOTO: Equinor | Michal Wachucik ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, Arthur Middendorp t: 070 399 0000 - arthur@jetvertising.nl TRAFFIC: Breg Schoen 020 3122 088 COMMERCIEEL MANAGER: Janet Robben 020 3122 085 DRUKWERK: PreVision Graphic Solutions ABONNEMENTEN (excl. 6% BTW) Petrochem verschijnt 12x per jaar.

Nederland/België € 182,- per jaar Introductieabonnement NL/B met 25% korting € 136,- per jaar Overig buitenland € 212,Losse verkoopprijs € 23,Studentenabonnement € 42,Proefabonnement 3 mnd € 30,OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen en wijzigen kan via abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Overige vragen kunt u stellen via abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via T 020 312 20 88.

ISSN: 1380-6386 Prijswijzigingen voorbehouden. © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk:

Papier omslag:

PAPER & BOARD MADE OF

www.hi-force.com

PET Advertenties 04-38.indd 4

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

27-08-19 15:59

COMMENTAAR

‘Doen criminologen op eenzelfde wijze onderzoek naar overtredingen in het verkeer?’

Schijnveilig In de jaren negentig van de vorige eeuw was er een onderzoek waaruit bleek dat het veiliger is om een jaar lang op een chemische site te werken dan vijfhonderd meter in je eigen auto te rijden. Nu is dit bijna net zo’n oneliner als ‘de chemie is onveilig’. Of: ‘negen van de tien chemische bedrijven hebben zich tussen 2006 en 2017 niet aan de veiligheidsregels gehouden’.

En ‘bijna vijfhonderd chemische bedrijven gingen in totaal 7000 keer in de fout’. Want dat blijkt ook uit een onderzoek, een recente studie van criminologen van de Universiteit Leiden en de Vrije Universiteit Amsterdam. Criminologen… Alsof het om misdadig gedrag gaat.

Vooropgesteld: veiligheid in de industrie moet topprioriteit zijn. Daar mag niet aan worden getornd. Maar laat ik proberen een recente Kamervraag naar aanleiding van dit onderzoek met enige nuance te beantwoorden. ‘Erkent u dat in de chemische sector ook kleine overtredingen grote rampen tot gevolg kunnen hebben en dat deze situatie daarom gevaarlijk en onwenselijk is?’, vroeg CU-Kamerlid Carla-Dik Faber aan staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur en Milieu.

Verantwoordelijkheid uitbesteden Laten we beginnen met het eerste deel van de vraag. ‘Kunnen kleine overtredingen in de chemie grote rampen tot gevolg hebben?’ Natuurlijk kan dat. Dat is misschien ook wel de reden waarom er zoveel aandacht voor veiligheid is bij de meeste chemische bedrijven. Wel heb ik het idee dat het is doorgeschoten in het aantal regels. Jazeker, er zijn regels nodig, maar een woud aan regels kan juist averechts werken. Voor een goede veiligheidscultuur zijn een beperkt aantal ‘life saving rules’ van groot belang, en daarnaast een goed ontwikkeld veiligheidsbewustzijn bij de medewerkers.

Een overvloed aan regels kan schijnveiligheid in de hand werken. Mensen kunnen de verantwoordelijkheid dan als het ware uitbesteden. Als je je aan de regels houdt, dan komt het wel goed. Maar dat is natuurlijk niet honderd procent gegarandeerd. Er komen bijvoorbeeld situaties voor, waar geen regels voor zijn.

Optelsom Dan het tweede deel van de vraag: ‘Is deze situatie daarom gevaarlijk en onwenselijk?’ Misschien moet ik dan eerst met een wedervraag beginnen. Is de situatie in ons dagelijkse verkeer gevaarlijk en ongewenst? Daar gebeurt jaarlijks een veelvoud aan overtredingen ten opzichte van de industrie. En het levert een veelvoud aan ongelukken op, helaas soms met dodelijke afloop. Doen criminologen daar op eenzelfde wijze onderzoek naar? Is het ook een overtreding als je boven je macht op een keukentrapje thuis schroeven in een plafond draait? Want daar gebeuren jaarlijks toch de meeste ongelukken mee.

We kunnen dus blijkbaar moeilijker omgaan met een kleine kans op een groot ongeluk dan met een grote kans op tal van kleine ongelukken. In de optelsom heeft dat laatste overigens een veel groter effect. Toen ik een paar jaar geleden een tweet las van een collega-journalist rond de gebeurtenissen bij Odfjell, kon ik niet laten om te reageren. Hij beweerde dat het leven van 500.000 mensen in gevaar was. Mijn reactie was: ‘Dat is een interessante hypothese om eerst eens goed uit te zoeken.’ Toen ik me ook afvroeg of hij journalist of activist was, heeft hij me direct ontvolgd.

Bovendien overschatten we blijkbaar onze eigen verantwoordelijkheid in het verkeer en het huishouden en onderschatten we het eigenaarschap bij mensen in de industrie. Het is natuurlijk gemakkelijk om te wijzen, maar als je met één vinger wijst, wijs je nog steeds met drie op jezelf.

Overigens wil ik onoorbaar gedrag in de industrie zeker niet vergoelijken in dit commentaar. Daar valt ook nog veel over te schrijven. Nog steeds gebeuren er zaken die niet door de beugel kunnen en moet het niet alleen bij goede bedoelingen blijven.

Maar een beetje perspectief in de discussie, zou heel prettig zijn. Bellen en appen op de fiets is al heel lang verboden op veel chemische sites.

Reageren? Via de mail: wim@industrielinqs.nl of via Twitter : @wimraaijen

PETROCHEM 9 - 2019 5

PET C Commentaar.indd 5

27-08-19 16:54

FEITEN & CIJFERS

Proton Ventures en Duiker Combustion Engineers gaan samenwerken om mini-ammoniakplants op de markt te brengen die de ammoniak meteen kunnen omzetten in hoge temperatuur warmte. Proton Ventures realiseert al mini-ammoniakplants voor de conversie van wind- en zonne-energie naar ammoniak. Duiker CE levert de technologie om ammoniakrijke stromen te verbranden met een zeer lage NOx-vorming en zonder CO2-uitstoot.

Hans Vrijenhoef, CEO Proton Ventures: ‘Deze SCO-technologie biedt nieuwe mogelijkheden voor het toepassen van lokale ammoniaproductie van kleine tot grote schaal. Denk daarbij aan de conversie van energiecentrales naar schonere brandstoffen met behoud van de bestaande installaties.’

Tankopslagbedrijf Standic gaat in Antwerpen een nieuwe terminal voor de opslag van chemicaliën realiseren.

Daarmee verdubbelt het bedrijf, dat in Dordrecht al een terminal heeft, zijn opslagcapaciteit. De nieuwe opslagterminal krijgt in de eerste fase een opslagcapaciteit van zo’n 95.000 kubieke meter. De oplevering staat gepland voor het eerste kwartaal van 2021. Standic investeert zo’n 200 miljoen euro in de nieuwe terminal. Net als bij de terminal in Nederland ligt de focus op de distributie van chemieproducten en chemische nichemarkten. De grootte van de opslagtanks varieert van 500 tot 3.500 kubieke meter. Lees meer op pagina 30.

PETROCHEM 9 - 2019 6

PET D Feiten en cijfers.indd 6

FOTO: NOURYON

NOURYON INVESTEERT IN ROTTERDAMSE FABRIEK Nouryon heeft een reeks investeringen gedaan in haar metaalalkylfabriek in Rotterdam om de efficiëntie te verbeteren en de capaciteit te verhogen. Hierdoor kan het chemiebedrijf naar eigen zeggen voldoen aan de groeiende vraag van klanten uit de polymeerindustrie.

‘De Rotterdamse fabriek heeft de productiecapaciteit de afgelopen drie jaar met meer dan veertig procent verhoogd en deze laatste investeringsserie stelt ons in staat om duurzaam te groeien’, zegt plant manager Jeroen Jungschlager. ‘Het stelt ons in staat om grotere volumes te verplaatsen met een verbeterde betrouwbaarheid en consistentie naar onze klanten toe.’

De meest recente investering omvat het verbeteren van de algemene efficiëntie en veiligheid en het automatiseren van de behandeling van grondstoffen. Dat laatste project maakt het ook mogelijk om materiaal in bulk te leveren, wat de transportkosten verlaagt.

‘MENSELIJKE EN TECHNISCHE OORZAKEN’ REDEN LEKKAGE CHEMELOT Een lekzuurtank die overvuld raakte, waardoor een scheur in de dakrand van de tank ontstond, is de reden geweest van de lekkage bij een salpeterzuurfabriek op Chemelot.

Uit onderzoek blijkt dat het incident op 3 augustus kon plaatsvinden door menselijke en technische oorzaken.

De lekkage ontstond tijdens de voorbereidingen voor de opstart van de fabriek na een onderhoudsstop. Het overvuld raken van de tank is veroorzaakt door een niet volledig gesloten omloopafsluiter in combinatie met gesloten drainafsluiters. Hierbij is salpeterzuur vrijgekomen en een wolk stikstofoxide. Deze manifesteerde zich als een geel gekleurde wolk rook.

Uit voorzorg voor de volksgezondheid is een NL-alert uitgegaan vanuit de veiligheidsregio om burgers te waarschuwen dat er sprake was van een incident. De bedrijfsbrandweer heeft een waterscherm aangebracht ter voorkoming van verspreiding van de gaswolk en het verdunnen van het vrijgekomen (vloeibare) zuur met water. Het lek was snel gedicht en metingen wezen uit dat er geen concentraties van de stikstofoxide op het Chemelot-terrein werden waargenomen.

VATTENFALL BOUWT HYBRIDE ENERGIEPARK MET OPSLAG Vattenfall bouwt in Nederland haar grootste hybride energiepark van Europa bestaande uit zonnepanelen, windturbines en batterijen. Dit energiepark komt te staan bij Haringvliet op Goeree-Overflakkee (Zuid-Holland). Het bedrijf heeft een investeringsbesluit genomen van zo’n 35 miljoen euro voor het zonnepark en de batterijen. Voor de windmolens was al eerder een besluit genomen en is de aanleg al gestart.

Het hybride energiepark bestaat in totaal uit zes windturbines die komen te staan in het noorden van het eiland Goeree-Overflakkee tussen Middelharnis en Stad aan het Haringvliet. Het verwachte opgestelde vermogen van het windpark ligt rond de 22 megawatt.

Hiermee kan Vattenfall ongeveer 27.000 huishoudens van groene stroom voorzien.

Het zonnepark bestaat uit 124.000 zonnepanelen van totaal 38 megawatt. Dat is genoeg groene stroom voor zo’n 12.000 huishoudens. De batterijen komen te staan bij het zonnepark in twaalf zeecontainers. De eerste werkzaamheden starten begin 2020. Voordat Vatttenfall het zonnepark gaat bouwen, moeten eerst de windturbines staan. De verwachting is dat in september 2020 alles operationeel is.

Margit Deimel, directeur zon en batterijen: ‘De batterijen zijn in eerste instantie bedoeld om het netwerk in balans te kunnen houden.

Daarnaast kunnen ze in de toekomst ook dienen als opslag. Als het hard waait of als de zon veel schijnt, slaan we energie op.

Wanneer er te weinig wind of zon is, leveren we groene stroom uit onze batterijen.’

FOTO: VATTENFALL

Avantium heeft een Spire-subsidie van zes miljoen euro gekregen van de Europese Unie. Het chemiebedrijf gebruikt het geld om de ontwikkeling van haar Dawn- en Mekongtechnologieën te versnellen. Dawn is een bioraffinageproces dat plantaardige grondstoffen die niet als voeding worden gebruikt, omzet in industriële suikers en lignine. De Mekontechnologie zet die industriële suikers om in mono-ethyleenglycol (MEG). Samen maken deze processen de productie van polyesters op basis van natuurlijke grondstoffen mogelijk. De subsidie is onderdeel van Horizon2020.

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

27-08-19 16:55

Zeeland Refinery heeft eind juli een derde reactor op haar site geplaatst, die onderdeel is van de uitbreiding van de hydrocracker. De nieuwe reactor wordt in 2020 tijdens een onderhoudsstop aangesloten op de bestaande installatie. De dertig meter hoge en zeshonderd ton wegende reactor kwam vanuit Italië per schip aan in Vlissingen en is vervolgens met bijzonder transport naar het raffinaderijterrein vervoerd. De investering in de uitbreiding van de hydrocracker is zo’n veertig miljoen euro en wordt gedaan door aandeelhouders Total en Lukoil. Door de uitbreiding kan de hydrocracker energie-efficiënter produceren en wordt een CO2-reductie van ongeveer tienduizend ton gerealiseerd. ‘Een volgende stap in het toekomstbestendig maken van onze raffinaderij’, aldus algemeen directeur Nathalie de Muynck.

GEYSEN INVESTEERT MILJOEN IN OPLEIDINGSCENTRUM De Belgische industrieel dienstverlener Geysen investeert een miljoen euro in haar opleidingscentrum. De ‘eyecatcher’ van de nieuwe Geysen Academy is de miniatuurfabriek waarin alle mogelijke industriële technieken kunnen worden nagebootst.

Het servicebedrijf groeit momenteel flink. Het heeft een omzet van vijftien miljoen euro en groeit naar eigen zeggen jaarlijks met twintig procent. Binnen twee jaar mikt het bedrijf op twintig miljoen euro omzet en 250 medewerkers. Om dat te bereiken staan er meer dan vijftig vacatures open. ‘Maar het is niet eenvoudig om medewerkers het gewenste technisch profiel en de juiste attitude te vinden’, aldus Geysen in een persbericht.

De Academy moet de vaardigheden van sollicitanten testen en helpen om nieuwe en ervaren medewerkers te laten groeien in hun job. Het centrum opent naar verwachting in oktober van dit jaar. In de miniatuurfabriek worden alle mogelijke industriële technieken op schaal nagebootst.

Daarnaast is er een ‘Academy on the road’, zodat medewerkers in andere regio’s van het land ook opleidingen kunnen volgen.

Met het centrum wil Geysen de hele industrie helpen. ‘Het gebrek aan jeugdige techniekers verlamt onze economie. Bovendien opent een doorgedreven technische opleiding deuren voor mensen die op dit moment nog minder kansen krijgen op de arbeidsmarkt.

Ten slotte stellen we onze infrastructuur ook ter beschikking aan technische scholen.’

KRAANSCHIP HIJST MODULE VAN 3500 TON OP OFFSHORE PLATFORM Het kraanschip Saipem 7000 heeft een mooi staaltje offshore hijswerk laten zien bij het Dvalin-veld van Wintershall in de Noorse zee. Begin augustus hees dit op een na grootste kraanschip ter wereld een gasbehandelingsmodule op zijn plek. De module is gebouwd op een Noorse werf.

Het Dvalin-gasveld is gekoppeld aan Heidrun, vijftien kilometer verderop in de Noorse zee. Het gas van Heidrun gaat via een pijpleiding naar het Heidrun-platform en daarna naar het Polarled gastransportsysteem. Vervolgens droogt de Nyhamna onshore gasterminal het gas waarna het beschikbaar komt op de markt.

Oiltanking Antwerp Gas Terminal heeft het EPC-contract voor de bouw van een grote, gekoelde opslagtank in Antwerpen toegekend aan een consortium van Engicon (Geldof) en BAM Contractors. De tank krijgt een werkcapaciteit van 135.000 kubieke meter propaan en een maximale vloeistofcapaciteit van 145.000 kubieke meter.

Daarmee wordt deze propaantank, die eind 2021 klaar moet zijn, een van de grootste in Europa.

Oiltanking bouwt de nieuwe opslagtank specifiek voor de opslag van propaan, grondstof voor een toekomstige fabriek van Borealis. Deze fabriek zet propaan om in propeen.

De nieuw te bouwen fabriek krijgt een productiecapaciteit van 750.000 ton per jaar. In het eerste halfjaar van 2022 moet de fabriek opstarten.

FOTO: JOHN IVER BERG

FOTO: GEYSEN

EMISSIE VINYCHLORIDE SHIN ETSU DOOR GEBREK AAN CONTROLE De emissie van vinylchloride bij PVC-producent Shin Etsu in Pernis in 2017 is ontstaan nadat een breekplaat bij een veerveiligheid van een reactor faalde. Dat blijkt uit onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid.

Omdat die veerveiligheid niet goed vast zat, kon een open verbinding met de buitenlucht ontstaan. Tijdens een ruim 3,5 uur durende emissie kwam circa 3,6 ton vinylchloride in de atmosfeer vrij. Niemand is gewond geraakt bij het incident en niemand is blootgesteld aan een concentratie vinylchloride boven de gezondheidsgrenswaarde.

De veerveiligheid bij de reactor van Shin Etsu opent bij een te hoge druk in de reactor.

Door een teveel aan gas door te laten naar een emissiepunt verlaagt de veerveiligheid de druk. Een breekplaat schermt de veerveiligheid af van de reactor. Omdat breekplaten kunnen falen, kan dat alleen als de installatie gasdicht is.

De bij de reactor aanwezige meetapparatuur is uitsluitend gebruikt om zicht te houden op het batchproces. De beschikbare meetwaarden zijn niet gebruikt om vooraf of tijdens het proces na te gaan of de installatie gasdicht was. Door het aanwezige inzicht in druk en temperatuur niet te gebruiken, is een niet goed vastzittende flens bij de veerveiligheid door Shin-Etsu niet opgemerkt.

Bij de opstart van de reactor is de integriteit van de reactor getest. Shin-Etsu zag de breekplaat en de veerveiligheid echter niet als veiligheidskritisch onderdeel van de reactor, terwijl deze wel die functie hadden. De gasdichtheid van de reactor is een veiligheidskritische voorwaarde voor het gebruik ervan. De installatie moet daarom in zijn geheel, met alle veiligheidskritische potentiële emissiepunten, worden gecontroleerd en gemonitord. Door het ontbreken van deze benadering kon de emissie plaatsvinden.

Evides Industriewater opende in juli officieel zijn tweede demiwaterfabriek. De fabriek levert per uur achthonderd kuub demiwater aan 26 bedrijven in het Rotterdamse havengebied. De tweede fabriek vergroot daarmee het totale volume demiwater tot 2.200 kuub per uur. Bovendien vergroot het bedrijf de leveringszekerheid met een redundant demiwatersysteem.

PETROCHEM 9 - 2019 7

PET D Feiten en cijfers.indd 7

27-08-19 16:55

www.moxa.com

IIoT computers; Embedded communicatie Gateways en Front-end processing.

De Moxa industriële IIoT computers zijn ontworpen voor de meest kritische toepassingen, waarbij betrouwbaarheid in een 24/7 productieomgeving centraal staat. In te zetten als IIoT Cloud communicatie Gateway, waarbij door de krachtige processoren Front-end computing mogelijk is. Preventief onderhoud, procesoptimalisatie, data-analyse ofwel IIoT. Onze kijk hierop, pragmatisch.

Uw data één van de belangrijkste assets?

Wij begrijpen dat. Ons aanbod: een betrouwbaar en veilig platform.

Ondersteuning van o.a.: Microsoft Azure (Certified), Wonderware Online Insight, Generic MQTT, HTTP, Sparplug en M2X cloud server.

www.modelec.nl Tel. 0318-636262 sales@modelec.nl

18_adv_A4_Moxa_IIoTcomputers2.indd 1 PET Advertenties 04-38.indd 8

15-01-18 15:22 27-08-19 15:59

FEITEN & CIJFERS

FOTO: IONIQA

BRAND 2017 BIJ EXXONMOBIL DOOR ONVEILIGE INSTALLATIE De brand in 2017 in een fornuis van de ExxonMobil-raffinaderij in Rotterdam is ontstaan doordat de installatie niet inherent veilig was. Dat blijkt uit onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. De brand vond op 21 augustus 2017 plaats in fornuis F1001 van de Powerformerfabriek. Voorafgaand ontstond een grote verstoring in die fabriek, die leidde tot het trippen van alle zes de fornuizen van de Powerformer. Bij het herstarten van fornuis F1001, was er geen vloeistofdoorstroming. Hierdoor raakte de fornuisspiraal oververhit en scheurde, waarbij vloeistof in de vuurhaard stroomde en ontstak.

De brand kon volgens de OvV ontstaan doordat het ontwerp van de installatie niet inherent veilig was. De veiligheidskritische beveiliging die de integriteit van de installatie moest bewaken kon worden overbrugd. Hierdoor kon het fornuis worden opgestart zonder dat er sprake was van een voor de integriteit essentiële vloeistofstroming.

Door de brand zijn ongeveer 109,5 ton vloeistoffen vrijgekomen, voornamelijk tolueen en xylenen. Er zijn geen slachtoffers gevallen. De vloeistoffen zijn voor het grootste deel verbrand. Een klein deel is op de grond gekomen en afgevoerd met bluswater of opgeruimd na de brand.

De onvolledige verbranding van de vloeistoffen heeft geleid tot veel roetvorming. Dat is op het terrein van Esso neergekomen, maar ook in de gemeente Nissewaard.

PET-PLASTIC UPCYCLING-FABRIEK IONIQA GEOPEND De eerste tien kiloton fabriek van Ioniqa in Nederland is opgestart. Met de fabriek in Geleen kan het bedrijf PET-plastic op industriële schaal upcyclen.

Met haar technologie kan Ioniqa alle soorten en kleuren PET-afval omzetten in waardevolle grondstoffen voor zuiver, gerecycled PET. Deze zomer is het eerste PET-plastic afval ingenomen en verwerkt in de tien kiloton fabriek.

Tonnis Hooghoudt, CEO Ioniqa: ‘Met deze enorme stap voorwaarts levert Ioniqa in een keer de voornaamste wereldwijde bijdrage door daadwerkelijk PET-plastics eindeloos te recyclen in de circulaire economie.’

Verdere optimalisaties vinden plaats om dit jaar nog op volledige capaciteit te gaan draaien. ‘De toekomst van plastic verpakkingen ziet er positief uit’, zegt Hooghoudt. Er wordt onderzoek gedaan naar processen voor het upcyclen van andere soorten plastic en de verwachting is dat deze in de nabije toekomst kunnen worden gelanceerd. ‘We passen een vergelijkbaar proces toe op andere plastics inclusief synthetische vezels en mogelijk zelfs bioplastics. Hiermee dragen we verder bij aan een schonere en gezondere omgeving voor de toekomstige generatie.’

BRENT RUWE OLIEKOERS 72 70 68

Total heeft een bioraffinaderij opgestart bij Marseille in het zuidoosten van Frankrijk. Nu de eerste batches biobrandstof worden geproduceerd, is er een einde gekomen aan de ombouw van een eerder verlieslatende olieraffinaderij. Het project heeft 275 miljoen euro gekost. Total heeft de bestaande nafta-reformer in gebruik gehouden om het benodigde waterstof voor de bioraffinage te produceren. Het La Mède complex omvat naast een bioraffinaderij met een capaciteit van 500.000 ton biobrandstof per jaar ook een zonnepark dat energie kan leveren aan dertienduizend huishoudens. Verder staat er een eenheid die 50.000 kubieke meter AdBlue per jaar kan produceren.

PERSONALIA Corbion heeft per 8 augustus een nieuwe CEO. Olivier Rigaud is de opvolger van Tjerk de Ruiter. De raad van bestuur van Corbion bestaat daarmee uit Olivier Rigaud en CFO Eddy van Rhede van der Kloot.

Loek Radix is de nieuwe executive director van Chemelot. Hij neemt per 1 oktober het stokje over van Robert Claasen. Claasen had een aanstelling als interim-directeur met de opdracht om een organisatie neer te zetten die verantwoordelijk is voor het realiseren van de Visie Chemelot 2025. Radix neemt het voortouw om de volgende stap te zetten waarin meer focus ligt op de activiteiten rondom de energietransitie, het behalen van de klimaatdoelstellingen, veiligheid en het sterk versimpelen van de huidige complexe structuur op de locatie. Radix werkte onder andere 25 jaar bij DSM.

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

66 64 62 60 58 56 54 52

28 29 30 31 3 4 5 6 7 10 11 12 13 14 17 18 19 20 21 24 25 26 27 28 1 2 3 4 5 8

Juni 2019

Juli 2019

9 10 11 12 15 16 17 19 22 23 24 25 26 29 30 31 1 2 5 6 7 8 9 12

Arnold Stokking wordt directeur van Brightsite, een initiatief om een impuls te geven aan de ontwikkeling en commerciële toepassing van innovatieve technologieën waarmee de procesindustrie in het algemeen en de Chemelot-site in het bijzonder haar duurzaamheids- en veiligheidsdoelstellingen kan realiseren. Partners zijn Sitech Services, TNO, Universiteit Maastricht en Brightlands Chemelot Campus.

Augustus 2019

PETROCHEM 9 - 2019 9

PET D Feiten en cijfers.indd 9

27-08-19 16:55

INTERVIEW

Vrolijke fluiters op Chemiepark Delfzijl

PETROCHEM 9 - 2019 10

PET O Interview.indd 10

27-08-19 16:57

Er valt veel positiefs te melden vanuit het Noorden, wil Johan Visser van Nouryon graag onderstrepen. Er wordt volop geïnvesteerd, onder meer in innovatieve pilot-installaties. Het industriële cluster in de Eemsdelta heeft volgens hem in het verleden al de basis gelegd om een voortrekkersrol te spelen bij de vergroening van de industrie. Ook de onderlinge band tussen de mensen kan daarbij een versterkende rol spelen.

Wim Raaijen

FOTO’S: NOURYON

‘Zoek maar eens de Latijnse naam van de vogel groeninger’, geeft Johan Visser aan het einde van het gesprek als opdracht mee. ‘Ik heb eens gezocht naar een optimistisch symbool voor Groningen. Een symbool dat ook beeldend is voor de positieve ontwikkelingen hier. Als tegenhanger voor de kommer en kwel die ook wel eens de boventoon kunnen voeren in het Noorden.

Er komt namelijk ook heel veel goeds hier vandaan.’

In het gesprek heeft de site director van het Chemie Park Delfzijl (CPD) vooral verbanden gelegd tussen de vergroening van de chemie en de rol die chloorproductie daarin kan spelen. Een proces dat de chemie in de Eemsdelta groot heeft gemaakt en ook een sleutel kan zijn voor een duurzamere toekomst. ‘Ik kwam dus uit bij de groeninger. Een vrolijk en optimistisch klinkend vogeltje. En ik was echt verrast toen ik de Latijnse naam vond, dus zoek maar op.’

Het opgegeven huiswerk wordt uiteraard zeer serieus genomen.

Snel googelen na het interview, nog voordat de auto is gestart en het parkeerterrein van het CPD afrijdt. De groeninger staat ook wel bekend als groenling, groenvink en groninger. Een overwegend groen zangvogeltje. Mannetjes feller groen dan vrouwtjes. Zingt met kanarie-achtige trillers en een nasaal ‘tsjwèè’. En jawel…de Latijnse naam is chloris chloris.

Transitie De aanwezigheid van zout en Gronings aardgas waren indertijd de belangrijkste argumenten voor de aanleg van een chemiepark in Delfzijl. Door de jaren heen is het gebruik van laagcalorisch gas uit Slochteren steeds meer teruggebracht, onder andere vervangen door hoogcalorisch gas van elders. Maar het gebruik van aardgas voor proceswarmte is ook steeds meer gereduceerd en vervangen. ‘Door de jaren heen zijn we steeds meer gaan optimaliseren, processen op elkaar gaan afstemmen PETROCHEM 9 - 2019 11

PET O Interview.indd 11

27-08-19 16:57

INTERVIEW en restwarmte gaan hergebruiken. De laatste paar jaar hebben we ook nog eens enorme stappen gezet met de vervanging van stoom uit de warmtekrachtcentrale Delesto door biostoom.’ De transitie van morgen is gisteren dus al ingezet.

Elektrochemische processen Waar het Groningse gas werd uitgefaseerd, nam het belang van zout en de chloorproductie juist toe. Chloor speelt al sinds jaar en dag een belangrijke en groeiende rol in veel chemische productieketens. Visser: ‘Bij de productie van algauw zestig procent van alle kunststoffen en verf is chloor nodig. En wist je dat bij tachtig procent van de medicijnen er ergens in de productieketen chloor aan te pas komt?’ Bij de vergroening

van de chemie zal de rol van chloor en andere basischemische processen eerder toenemen dan afnemen, is zijn stellige overtuiging. ‘De chemie die we hier in het Noorden hebben, staat aan de basis van de vergroening van de industrie. Het zout, de belangrijke grondstof hier, kan ook een interessante rol spelen bij de energietransitie. Lege zoutcavernes kunnen bijvoorbeeld als opslag dienen voor methaan, stikstof en waterstof.’

De Eemsdelta is een relatief klein industriecluster, ‘qua omvang de vijfde van Nederland’. Ze kan volgens Visser echter wel haar stempel drukken op het gebied van innovatie en vergroening. ‘Ik zeg weleens: Chemie Park Delfzijl is te klein om méé te spelen, maar je kunt er wel mee spélen.’ Hij ziet bijvoorbeeld veel

‘Chemie en energie schuiven steeds meer in elkaar.’

mogelijkheden voor de site als proeftuin voor de nieuwe chemie. De omstandigheden zijn immers uitstekend. De aanwezige landbouw biedt extra mogelijkheden voor biogebaseerde processen. De nabijheid van veel energieproducenten en de aanlanding van steeds meer groene elektriciteit, ondersteunt de integratie van chemie en energie. Visser: ‘Die twee schuiven steeds meer in elkaar.’ In de Eemsdelta is inmiddels ruime ervaring met elektrochemische processen, waaronder natuurlijk de productie van chloor uit zout met elektrolyzers. In de toekomst zullen elektronen steeds meer worden ingezet als grondstof voor de chemie. Denk aan de productie van groene waterstof, waarvoor in het Noorden verschillende plannen worden ontwikkeld, onder andere door Nouryon, Gasunie en RWE. Visser ziet op termijn ook mogelijkheden voor elektrochemische processen voor de productie van nog hoogwaardigere en specifieke chemische bouwstenen.

Pole position Een andere, niet de minst belangrijke succesfactor, ligt op het sociale vlak.

‘We hebben hier in het Noorden met z’n allen een enorme klik.’ Dat bleek wel vorig jaar bij de industrietafel. ‘Het enthousiasme van de 22 deelnemers was haast niet te stoppen.’ Dat biedt volgens Johan Visser een uitstekende basis voor samenwerking in de ketens. ‘Ik wil het daarom ook liever niet alleen maar hebben over de rol van Nouryon, maar veel meer over wat we kunnen bereiken als we gezamenlijk de ketens verbeteren en vernieuwen.’

Een mooi voorbeeld van zo’n opstuwende samenwerking ontstond een paar jaar geleden rond de proeffabriek bouw van de bioraffinaderij die vorig jaar in gebruik is genomen. Rond de technologie van Avantium werd een proactieve coalitie gesmeed met Staatsbosbeheer dat houtafval gaat leveren als grondstof.

Nouryon doet mee omdat de raffinaderij daaruit bruikbare suikers produceert.

RWE kan uit de lignine, waar nog geen chemische bouwstenen van zijn te maken, elektriciteit produceren.

Inmiddels bouwt Avantium een tweede pilot op het chemiepark, voor de productie van biologische mono-ethyleenglycol (MEG). MEG is een belangrijke

PETROCHEM 9 - 2019 12

PET O Interview.indd 12

27-08-19 16:57

grondstof voor PET en de nieuwe biogebaseerde kunststof PEF. Bij de productie van MEG worden nu vooral fossiele grondstoffen gebruikt. Avantium vervangt ze door biologische alternatieven.

In de fabriek die nu wordt gebouwd, kan tien ton bio-MEG worden gemaakt. In november moet de fabriek opengaan.

Het is denkbaar dat Avantium ook een derde pilot gaat bouwen op het CPD. Later dit jaar maakt het bedrijf bekend waar de installatie komt voor de productie van PEF. Die was oorspronkelijk gepland op het terrein van BASF in Antwerpen. Begin dit jaar kocht Avantium BASF echter uit. Daarmee waren ook de plannen voor de fabriek in Antwerpen van de baan.

In de tweede helft van 2019 wordt bekend waar de fabriek nu wel wordt gevestigd. CEO Tom van Aken stelde zeer recent dat Avantium er alles aan doet om de fabriek in 2023 in gebruik te nemen. Delfzijl lijkt op pole position te staan.

Zwolle Overigens is Visser wel kieskeurig. De processen van Avantium passen naadloos bij de plannen en de ketens van het

Johan Visser (Nouryon): ‘Chemie Park Delfzijl is te klein om méé te spelen, maar je kunt er wel mee spélen.’

Chemie Park Delfzijl. Dat is wel een voorwaarde. ‘Alle nieuwkomers moeten een versterking zijn van de ketens op het park. Natuurlijk leveren we met alle liefde bijvoorbeeld biostoom aan nieuwe bedrijven, maar als ze verder geen toegevoegde waarde hebben, kan dat ook buiten het hek.’

Visser is bijzonder enthousiast over de bouw van de pilot-installatie van Photanol. De Amsterdamse technostarter bouwt een demofabriek waarin ze de productie van chemicaliën uit zonlicht en CO2 gaat testen. Daarvoor gebruikt Photanol blauwalgbacteriën en het principe van fotosynthese. Het bedrijf heeft deze bacteriën genetisch gemodificeerd zodat ze in een microfabriek zijn veranderen. In plaats van zonlicht en CO2 te gebruiken om te groeien, gebruiken ze die energie nu om chemische bouwstenen te maken, grondstof voor de chemische industrie.

Een mooie match dus met de rest van

het CPD. Ook bij dit project speelde de menselijke klik een belangrijke rol. Visser: ‘Een paar inspirerende ontmoetingen in Zwolle maakten op dat vlak al veel duidelijk.’

Kleine uurtjes Het draait overigens niet alleen om de nieuwkomers. Ook met de bestaande partijen worden optimistische deuntjes gefloten. Zo heeft Visser op het moment veel respect voor BioMCN, die in de afrondende fase zit van de revamp van een productielijn voor methanol.

Ofwel, een lijn die twaalf jaar niet heeft geproduceerd, wordt uit de mottenballen gehaald (zie ook pagina 15, red.).

‘Geweldig hoe ze die installatie aan de praat krijgen. Tot in de kleine uurtjes wordt daaraan gewerkt met Stork, een essentiële partner hier op het park. Dat blijft vaak onzichtbaar.’ Om maar even aan te geven dat het om samenwerking gaat door hele ketens heen. ■ PETROCHEM 9 - 2019 13

PET O Interview.indd 13

27-08-19 16:57

uw e i n

e

t edi

ie

DACE Price Booklet 33ste editie

DACE Prijzenboekje met online richtprijzen voor industriële procesinstallaties Praktisch en onmisbaar bij • Raming van projecten • Kostenafweging van alternatieve uitvoeringen • Toetsing van offerteprijzen • Vergelijking eigen prijzen met marktprijzen U vindt in DACE Price Booklet in combinatie met de website www.dacepricebooklet.com richtprijzen van vrijwel elk onderdeel van industriële procesinstallaties.

Alle informatie in de nieuwe Engelstalige editie is volledig geactualiseerd. De online versie van DACE Price Booklet is toegankelijk via uw PC, tablet en smartphone.

Het DACE Prijzenboekje en website wordt verzorgd door leden van de DACE Special Interest Group Cost Engineering Process

Ga voor meer informatie of uw bestelling naar www.vakmedianetshop.nl/dace

PET Advertenties 04-38.indd 14

Industry, kostendeskundigen die actief betrokken zijn bij investeringsprojecten en midden in de praktijk staan.

27-08-19 16:02

PROJECT

‘ Revamp was uitdagend, maar haalbaar’ De vraag naar methanol groeit en krijgt in 2020 een extra impuls als het verplicht wordt om tien procent biobrandstof bij te mengen in autobrandstoffen.

Voor BioMCN op Chemiepark Delfzijl reden om de tweede productielijn weer nieuw leven in te blazen. Geen eenvoudige klus bij een installatie die twaalf jaar heeft stil gestaan. ‘Zo’n revamp is complexer dan de bouw van een nieuwe fabriek.’

Wim Raaijen

Bijna twee jaar geleden begon BioMCN met een enorme klus die op zijn minst wat ongewis was: De revamp van de tweede productielijn voor methanol. Op dat moment lag deze M2-productielijn in Delfzijl al twaalf jaar stil. De vraag toen was: in hoeverre is het haalbaar om deze fabriek weer uit de mottenballen te halen? Chief operations officer Paul Compagne was optimistisch: ‘Uitdagend, maar haalbaar.’

Inmiddels staat de fabriek in de startblokken om weer te produceren, na een toch wel intensieve en hectische projectperiode. Zelf is Compagne een nieuwe ervaring rijker: ‘Zo’n revamp is complexer dan de bouw van een nieuwe fabriek. Dat bleek maar weer. We hebben er bewust voor gekozen geen uitgebreid vooronderzoek te doen. Daar hadden we de installatie volledig voor moeten

strippen en dat zou erg veel tijd hebben gekost. Dus we wisten dat we door die keuze voor verrassingen konden komen te staan. En dat bleek ook wel. Er waren zowel meevallers als tegenvallers. Zo viel de toestand van de compressoren mee, maar de hogedrukinfrastructuur hebben we helemaal moeten vervangen.’

Dynamiek Voor het hele verhaal moeten we toch even terug in de historie. Halverwege de jaren zeventig zijn in Delfzijl twee methanolfabrieken gebouwd om van aardgas – afkomstig uit Slochteren met daarin een grote hoeveelheid laagcalorisch gas – methanol te maken. Overigens stroomt er al lang geen Gronings gas meer door de installaties. Al in de jaren tachtig schakelde het bedrijf over naar hoogcalorisch gas uit onder andere Noorwegen.

Gaandeweg ontstonden er problemen door de aardgasprijzen. De M2 werd in 2005 zelfs stilgelegd en de andere productielijn, de M1 volgde een jaar later.

Compagne: ‘Aardgas werd steeds duurder, terwijl de verkoopprijs van methanol redelijk stabiel bleef. Dat kon dus niet meer uit.’

Wel ontstond er al snel een geitenpaadje: de stijgende vraag naar biomethanol. Het werd al snel duidelijk dat het bijmengen van biobrandstoffen in autobrandstoffen op den duur verplicht ging worden. In 2020 wordt dat zelfs naar tien procent opgeschroefd. Daar wilde het bedrijf op anticiperen. Eind 2006 is daarom besloten tot een doorstart waarbij het bedrijf zich ging richten op de productie van biomethanol. M1 werd weer opgestart.

Een turbulente periode volgde. Het faillissement van een van de aandeelhouders, een razendsnelle exorbitante prijsstijging van glycerine, introductie van PETROCHEM 9 - 2019 15

PET R BioMCN.indd 15

27-08-19 16:58

We see DISCOVER.E DESIGN.E SCOVER.E DELIVER.E SIGN.E VER.E LIVER.E E .E

Om vandaag te verbeteren zien wij procesingenieurs de toekomst simuleren.

Emerson introduceert digital twin software om het productieproces te optimaliseren.

Emerson.com/WeSeeDigitalTwin

DISCOVER. DESIGN. DELIVER. Emerson Users Exchange 2020 | March 18-20, Milan EmersonExchange.org

Het Emerson logo is een handelsmerk en een servicemerk van Emerson Electric Co. © 2019 Emerson Electric Co.

116520_ins9_We See Digital Twin_A4_PC.indd 1

PET Advertenties 04-38.indd 16

13/08/2019 09:33 27-08-19 16:02

Een miljoen ton Vanwege een groeiende vraag naar (bio) methanol, vroeg moederbedrijf OCI zich 2,5 jaar geleden af of het mogelijk zou zijn om ook de M2-productielijn weer in gebruik te nemen. Hierdoor wordt het mogelijk om in plaats van de huidige capaciteit van 450.000 ton methanol, maar liefst 900.000 ton methanol te produceren. Daar werd op het Chemiepark Delfzijl positief op gereageerd.

Geen nieuwbouw dus, maar een revamp om snel op de marktontwikkelingen te kunnen reageren. Daarom is er ook voor gekozen geen tijd te steken in een uitgebreid vooronderzoek. Een goede inschatting van de kosten was daardoor niet gemakkelijk. Er werd rekening gehouden met een investering van honderd miljoen euro. En BioMCN mikte er op om de installatie eind 2018 weer in gebruik te nemen. Het bedrijf wist van tevoren dat dit bijzonder ambitieus was.

Te ambitieus, zo bleek. De klus bleek nog complexer dan ingeschat. BioMCN en hoofdaannemer Stork, die als huiscontractor de installaties ook goed kent, kwamen voor veel verrassingen te staan.

De kosten vielen daardoor fors hoger uit en de opstart vond deze zomer plaats.

Toch is Compagne niet ontevreden. Hij staat nog steeds achter de gemaakte keuzes. ‘We wisten dat er veel onzekerheden waren, maar nog steeds is dit de snelste route en beduidend goedkoper dan nieuwbouw.’

Ook is hij achteraf blij dat de M2 op belangrijke momenten in het verleden is meegenomen in de verlenging van vergunningen. Daardoor mag het bedrijf tot een miljoen ton methanol produceren.

Ook dat is belangrijk geweest voor de gewenste snelheid, omdat vergunningprocedures altijd veel tijd en moeite kosten.

Groene waterstof Paul Compagne ziet de revamp overigens niet als eindpunt van de roerige periode.

‘Ik denk dat de komende tien jaar nog

FOTO’S: WIM RAAIJEN

groen gas als bio-feedstock en in 2015 de overname door OCI. Turbulent, maar uitdagend, stelt Compagne. ‘Het is altijd belangrijk om in te spelen op ontwikkelingen in de markt. In de methanolmarkt levert alleen dat al de nodige dynamiek op.’

Paul Compagne: ‘We wisten dat er veel onzekerheden waren, maar nog steeds is dit de snelste route en beduidend goedkoper dan nieuwbouw.’

veel dynamischer kunnen worden. We moeten blijven innoveren om bijvoorbeeld aan steeds stengere regelgeving te voldoen.’ En dat vindt de COO van BioMCN overigens eerder een uitdaging dan een last.

Technische innovatie hoort bij het bedrijf. Zo won BioMCN vorig jaar de Enlightenmentz-verkiezing met een nieuwe installatie die CO2 als grondstof gebruikt. Met een reststroom waterstof – dat voorheen na verbranding in elektriciteit werd omgezet – wordt CO2 uit een biovergister gebonden. Zo produceert het bedrijf extra methanol.

Het ligt in de verwachting dat BioMCN stapsgewijs meer emissieloos geproduceerd waterstof gaat binden aan afgevangen CO2. Zo wil het straks groen waterstof afnemen van Nouryon en Gasunie.

Deze twee concerns onderzoeken mogelijkheden voor de productie van groene waterstof in een twintig-megawatt elektrolysefabriek in Delfzijl. Ze verwachten later dit jaar de finale investeringsbeslissing voor het project te nemen.

Volop draaien Als de productie van groene waterstof rendabel blijkt te zijn, gaat BioMCN op zoek naar een leverancier van CO2. In het verleden zijn er al eens gesprekken geweest met RWE dat in de Eemshaven een energiecentrale heeft. Doordat deze centrale wordt omgebouwd van kolen naar biomassa, mag de methanol die straks uit de afgevangen CO2 wordt geproduceerd het predicaat ‘bio’ dragen.

Voor BioMCN is dat essentieel. Maar Compagne benadrukt dat er in de regio genoeg mogelijkheden zijn om CO2 in te kopen.

Compagne heeft nog wel meer en zelfs nog grotere stappen in gedachten om emissie terug te dringen en efficiënter methanol te produceren. Er worden al nieuwe routes onderzocht. Tegelijkertijd weet hij ook dat het bedrijf de komende periode even pas op de plaats moet maken. Eerst moet de M2 een poosje stabiele productie draaien alvorens het bedrijf met een nieuwe innovatie aan de slag gaat. ■ PETROCHEM 9 - 2019 17

PET R BioMCN.indd 17

27-08-19 16:58

GROENE CHEMIE

Suikerbiet is industrieel gewas Suikerbieten worden gezien als zeer aantrekkelijk gewas voor de overgang naar een biobased economy. Inmiddels wordt de suikerbiet zelfs gezien als een industrieel gewas en niet als een voedselgewas.

Dagmar Aarts

Van suikerbieten kan je niet alleen maar suiker maken voor in je koffie. Je kunt de bieten ook gebruiken om ethanol te produceren dat kan dienen als biobrandstof of grondstof voor de industrie.

In Lelystad staat een proeffabriek om ethanol uit suikerbieten te halen. In deze fabriek wordt het Betaprocess van Dutch Sustainable Development getest.

Betaprocess is een technologie op basis van vacuüm-extrusie, die het mogelijk maakt om een suikerbiet in zijn geheel te verwerken. Met dit proces verloopt fermentatie naar bruikbare moleculen snel en efficiënt. ‘De opbrengst is met deze technologie tien tot twintig procent hoger dan met ethanolproductie uit andere suikerprocessen’, legt Hans van Klink van Dutch Sustainable Development uit. ‘Bestaande processen halen ongeveer negentig liter ethanol uit een ton suikerbieten. Wij zitten nu rond de 110 liter per ton.’

Andere gewassen Hiermee zijn suikerbieten ook interessanter om te gebruiken voor de productie van ethanol dan andere gewassen. Uit onderzoek van het Duitse Nova-Institute blijkt dat je de meeste ethanol per hectare haalt uit suikerbieten in vergelijking met tarwe, mais, hout, landbouwafval en organisch afval. De minste ethanol per hectare haal je uit hout.

Met Betaprocess is de investering voor bio-ethanol tien tot twintig procent lager dan voor mais en tarwe. Van Klink: ‘Dat komt doordat de suikers uit een biet gelijk beschikbaar zijn als je deze gaat verwerken. Bij graan of mais heb je één of twee extra processtappen nodig om de suikers beschikbaar te krijgen. En dan levert het ook nog minder suiker op.’

Fabriek op locatie Er is een enorme markt voor bio-ethanol merkt Van Klink. ‘Van allerlei kanten krijgen wij interesse voor ons proces. In de chemie wordt ethanol als building block gebruikt. Ook is er interesse om bio-ethanol als brandstof te gebruiken.

Bedrijven hebben de verplichting biobrandstof bij te mengen. Daarom wordt er nu over de hele wereld met ethanol gesleept. Daar wordt de CO2-footprint van een bedrijf niet beter van. Als je iets van dichtbij kan halen, is het alleen maar goed.’

Kleinschalige fabrieken met Betaprocess kunnen op plekken worden gebouwd waar bietenteelt en chemische bedrijvigheid is. ‘Dan reduceer je transport en kan je just in time leveren’, zegt Van Klink. ‘Op het moment zijn wij een locatiekeuze aan het maken voor onze eerste commerciële fabriek. We hopen dat binnenkort bekend te maken. Bij deze fabriek komt ook een R&Dcentrum zodat we verder kunnen ont-

PETROCHEM 9 - 2019 18

PET Q Suikerbieten.indd 18

27-08-19 16:59

FOTO’S: PIXABAY

wikkelen en dat ook kan dienen als trainingscentrum voor operators.’

Etheen Met verschillende verdere stappen is Dutch Sustainable Development al bezig. Zo onderzoekt het bedrijf hoe ze ook de reststromen die nu nog overblijven nuttig in kan zetten. Nadat de ethanol namelijk uit de suikerbieten is gehaald, blijft er water, cellulose, hemicellulose en pectine over. Het bedrijf wil die laatste drie producten met microorganismen omzetten in suikers, waar dan ook weer ethanol van kan worden gemaakt. Van Klink: ‘Het is de bedoeling dat dit in één proces doorgaat. Dan houden we uiteindelijk alleen water en een beetje as over.’

Daarnaast heeft TechnipFMC een technologie ontwikkeld om vanuit bioethanol groen etheen te produceren. ‘Zij hebben proeven gedaan met onze bioethanol en dat ziet er heel goed uit. In de toekomst kunnen we een businesscase maken om van suikerbiet naar ethanol en dan naar etheen te gaan.’

Boeren Om dit allemaal te laten werken, moet het natuurlijk ook voor boeren interes-

Hans van Klink: ‘Bestaande processen halen negentig liter ethanol uit een ton suikerbieten.

Wij zitten nu rond de 110 liter per ton.’

sant zijn om suikerbieten te verbouwen voor industriële doeleinden. In de businesscase van Dutch Sustainable Development is gerekend met een prijs van 32,50 euro per ton suikerbieten. Dit is de prijs die boeren in Nederland krijgen voor hun gewas. Dit is de hoogste prijs in Europa. Maar zelfs met deze hoge prijs is de businesscase voor het gebruik van Betaprocess rendabel. In het buitenland wordt het dus nog interessanter om deze techniek in te zetten. Voor de boeren betekent dit dat het voor hen ook aantrekkelijk is om suikerbieten te verbouwen voor de biobased economy.

Ook is er in Nederland genoeg ruimte om suikerbieten te verbouwen, legt Van Klink uit. ‘Begin jaren negentig had ons land 140.000 hectare aan suikerbietenteelt. Daar is nu nog 70.000 hectare van in gebruik voor suikerbietproductie. Er is dus 70.000 hectare vrij om suikerbieten op te telen voor groene grondstoffen.’ Per hectare kan er 80 tot 85 ton suikerbieten

worden verbouwd. Al eerder vertelde Van Klink dat er van een ton suikerbieten 110 liter ethanol kan worden gemaakt.

Discussie Er is discussie of we voedingsgewassen wel moeten gebruiken als brandstoffen en grondstoffen voor de industrie. Uit het onderzoek van het Nova-Institute blijkt echter dat biobrandstoffen van de eerste generatie minstens zo duurzaam zijn als uit de tweede generatie. Beiden laten een aanzienlijke vermindering zien van broeikasgasemissies. ‘Biomassa is nodig naast het gebruik van waterstof en elektrificatie et cetera om de klimaatdoelen te bereiken’, zegt Willem Sederel van Bio Based Delta, een stichting die zich richt op de biobased economie. ‘Maar de chemische industrie is terughoudend in het vervangen van hun fossiele grondstoffen door biomassa. Ik denk dat duurzame ethanol het nieuwe building block is voor de chemische industrie.’ ■ PETROCHEM 9 - 2019 19

PET Q Suikerbieten.indd 19

27-08-19 16:59

[Sch i.s.m. Behind the scenes rijf nu i EVENEMENTENHAL DELFZIJL | 16 OKTOBER n]

NATURAL STEPS Met de industrie-agenda voor de Eemsdelta en de uitkomsten van de Industrietafel Noord-Nederland zijn stevige doelstellingen geformuleerd. Er is gekozen voor een purpose driven aanpak waarbij niet op voorhand voor een enkele oplossingsrichting wordt gekozen. Maar wat betekenen deze ambities voor de korte en middellange termijn? Welke stappen kunnen ons dichter bij ons uiteindelijke doel brengen? En hoe kunnen we leren van stappen die we in het verleden hebben gezet?

Tijdens Eemsdeltavisie onderzoeken we met enig historisch besef welke stappen er nu al in de Eemsdelta zijn te zetten. Ook schrijven we een wedstrijd uit voor whitepapers waarin de doelstellingen voor de langere termijn via backcasting worden vertaald naar natural steps voor de kortere termijn. Dat zijn stappen die nu logisch en natuurlijk voelen, ook mogelijk zijn en ons nu al dichter bij de uiteindelijke bedoeling brengen.

Initiatiefnemers:

Eventpartners:

Programma 09.00 uur

Optioneel: Bustour met gids over het Chemiepark Delfzijl en langs omliggende chemiebedrijven

10.30 uur

Inloop en ontvangst congres

11.00 uur

Aanvang congres

• • • •

Opening Cas König (CEO Groningen Seaports) 100 jaar chemie VNCI door Manon Bloemer (VNCI) Keynote Johan Visser (Nouryon) over stappen in het verleden Virtuele rondleiding door fabrieksonderdelen en installaties die je normaal niet ziet of nog niet kunt zien • Pitches finalistenteams Northern Back from the Future

13.00 uur

Netwerklunch

14.00 uur

Aanvang middagprogramma

• Keynote Berend Aanraad (The Natural Step) over Natural Steps • Debat met stellingbrengers

15.30 uur

Korte pauze

16.00 uur

Vervolg programma

• Keynote Marinus Tabak (Plant Manager of the Year 2019) over actuele stap met mogelijk grote gevolgen • Bekendmaking winnaar Northern Back from the Future

17.00 uur

Netwerkborrel

18.00 uur

Einde congres

www.eemsdeltavisie.nl PET Advertenties 04-38.indd 20 EemsDeltavisie 2019 hele pagina.indd 1

27-08-19 22-08-19 16:02 14:28

EEMSDELTAVISIE 2019

Natuurlijke stappen in de Eemsdelta Welke stappen kan de industrie in de Eemsdelta het beste zetten op korte en middellange termijn?

Er liggen al stevige doelstellingen met de Industrie-agenda en de uitkomsten van de Industrietafel Noord-Nederland. Eemsdeltavisie op 16 oktober in Delfzijl, dat dit jaar geïntegreerd is met Behind the Scenes van de VNCI, staat in het teken van de mogelijkheden op korte en middellange termijn.

Wim Raaijen

In de Eemsdelta is gekozen voor een purpose driven aanpak waarbij niet op voorhand voor een enkele oplossingsrichting wordt gekozen. Maar wat betekenen deze ambities voor de korte en middellange termijn? Welke stappen kunnen het cluster dichter bij het uiteindelijke doel brengen? En hoe kunnen bedrijven en de omgeving leren van stappen die in het verleden zijn gezet?

Niet al te panisch Eemsdeltavisie is dit jaar een gezamenlijke zoektocht. Zo duikt keynote Johan Visser van Nouryon kort in het verleden.

Hoe is het industriecluster in de Eemsdelta ontstaan? En hoe kunnen keuzes en ontwikkelingen uit het verleden de weg bereiden voor belangrijke stappen in de nabije en verdere toekomst?

Uiteraard is er ook reflectie. Daar zorgt Berend Aanraad van The Natural Step voor. Een citaat van hem: ‘Het is belangrijk dat we niet al te panisch naar duurzaamheid kijken en dit vraagstuk vooral positief blijven benaderen.’ The Natural Step is een wereldwijde beweging die zonder winstoogmerk en op een positie-

ve manier verduurzaming wil helpen versnellen. Daar zijn concrete, natuurlijke stappen een belangrijk onderdeel van.

Studiereis Japan Er is ook aandacht voor stappen die nu al worden gezet. Als iemand in het oog van de storm staat, dan is het wel Marinus Tabak, de kersverse Plant Manager of the Year. Voor hem staat de grote uitdaging om de moderne kolencentrale van RWE in de Eemshaven om te bouwen naar biomassa als brandstof. En dat is niet eens het einddoel. Vol enthousiasme omarmt hij meer innovaties en ideeën om de footprint van de centrale nog verder terug te brengen.

Belangrijk onderdeel van het evenement is een wedstrijd voor studenten en young professionals. Zes teams van verschillende universiteiten, onderzoeksinstellingen en bedrijven formuleren in een whitepaper stappen die de Eemsdelta kan zetten om de doelstellingen in 2030 en 2050 te halen. Het winnende team gaat op studiereis naar Japan. Drie teams bereiken de finale op 16 oktober in Delfzijl.

Behind the Scenes Dit jaar wordt Eemsdeltavisie geïntegreerd georganiseerd met Behind the Scenes van de VNCI. Door deze samenwerking worden extra elementen toegevoegd, zoals een bustour langs de chemie in Delfzijl en een virtuele tour door verschillende fabrieken. ■

MEER INFORMATIE Aanmelden kan via de website www.eemsdeltavisie.nl, daar vindt u ook het volledige programma.

PETROCHEM 9 - 2019 21

PET S EDV2019 aankeiler.indd 21

27-08-19 17:00

PLANTMANAGER

Stagiair is nu sitemanager Als zeventienjarige liep Saskia Goole stage bij ICL-IP Terneuzen.

Nog niet wetende dat zij bijna dertig jaar later de leiding van de hele plant op zich zou nemen. Ze heeft een aantal veranderingen in gang gezet en het bedrijf is als onderdeel van een coöperatie bezig met een proeffabriek om broom terug te winnen uit oud isolatiemateriaal.

Dagmar Aarts

ICL-IP Terneuzen maakt deel uit van ICL Group, een Israëlisch bedrijf dat mineralen en chemische producten produceert op basis van kalium, fosfaat en broom. Broom wordt in Israël uit de Dode Zee gehaald en vervolgens naar Terneuzen vervoerd. Daar maakt het bedrijf er producten van, zoals brandvertragers voor autodashboards en meubels, bouwstenen voor medicijnen en desinfecteermiddelen voor zwembaden. Een belangrijke nieuwe toepassing van broom is in speciale batterijen voor opslag van met name zonne- en windenergie.

Achtergrond Tijdens de MTS liep Saskia Goole (nu 48 jaar) stage bij ICL-IP Terneuzen.

En in de vier zomers daarna bleef ze er vakantiewerk doen. ‘Het beviel heel goed. Ik kreeg veel vrijheid en mocht al snel veel zelf doen.’ Vervolgens duurde het wel even voor ze zou terugkeren naar Zeeland. Na de MTS, studeerde ze chemische technologie aan een HTS en scheikundige technologie aan de TU Eindhoven.

Daarna ging ze voor elf jaar aan de slag bij DSM in Limburg waar ze verschillende functies had in de kunstmestfabrieken en uiteindelijk doorgegroeide naar HSEQ-manager. Vervolgens werkte ze bij kolen- en kerncentrale EPZ in Borssele. Na acht jaar, moest de kolencentrale sluiten. ‘Daar leer je veel van, maar het sluiten was niet leuk. Gelukkig is iedereen goed terecht gekomen.’

Zelf ging ze naar Lyondell Moerdijk en werd daar technical en HSE-manager en de vervanger van de sitemanager. ‘Ik kon veel met hem meekijken en van hem leren. Dat was heel fijn, want ik wilde zelf ook sitemanager worden. Van LyondellBasell kreeg ik die kans ook in Duitsland, maar op dat moment wilde

ik mijn kinderen stabiliteit geven.’ Alsof het zo moest zijn, zag ze in die periode de vacature voor sitemanager bij ICL-IP Terneuzen. Er waren voor haar eigenlijk drie redenen om te solliciteren. ‘Ik kon mijn kinderen stabiliteit geven, mijn eigen site leiden en had het hier tijdens mijn stage heel erg naar mijn zin gehad.’

Geromantiseerd beeld Door die leuke stage had ze wel een geromantiseerd beeld van het bedrijf.

‘Ik wist dat het deel uitmaakte van een Israëlisch moederbedrijf, maar daar had ik als stagiair niets mee te maken gehad.

Het is anders dan ik mij had voorgesteld en dat bedoel ik niet negatief. De Israëlische cultuur lijkt best wel op de Nederlandse. Israëliërs zijn net zo direct.

Daarnaast zijn ze ook heel creatief en innovatief, maar ook heel ad hoc. Een probleem moet gelijk worden opgelost, terwijl wij meer zouden nadenken over de effecten op lange termijn. Het positieve hieraan is dat ze ervoor gaan als ze een mogelijkheid zien. Daarom zijn wij met veel innovaties bezig.’

Proeffabriek Een van die innovaties is de Polystyrene Loop proeffabriek voor 3.300 ton piepschuim per jaar die naast het terrein van ICL-IP wordt gebouwd. Samen met polystyreenproducent BEWiSynbra is het broombedrijf een van de kartrekkers. ‘In het verleden hebben wij de vlamvertrager HBCD gemaakt’, zegt Goole. ‘Deze zit bijvoorbeeld in isolatiemateriaal voor huizen en komt bij de sloop vrij. HBCD mag sinds een aantal jaar niet meer worden geproduceerd en moet worden verbrand of op een andere manier worden vernietigd. Omdat wij producent zijn geweest van de HBCD, willen we meewerken aan een duurzame

PETROCHEM 9 - 2019 22

PET P Plantmanager.indd 22

27-08-19 17:10

FOTO’S: DAGMAR AARTS

oplossing voor zowel de broom als de polystyreen die in het isolatiemateriaal aanwezig zijn. Zo werken we toe naar een circulaire economie.’

In de proeffabriek wordt de technische en economische haalbaarheid onderzocht van het scheiden van het isolatiepiepschuim van de verschillende verontreinigingen. Het HBCD kan dan terug naar ICL-IP waar het via de broomterugwinningfabriek (BRU) kan worden verwerkt in nieuwe vlamvertragers. Het polystyreen gaat terug naar bedrijven die daar mee werken. Goole: ‘Je merkt dat je in zo’n project veel meer bezig bent met niet-technische zaken. Het lastige is namelijk dat er in Nederland niet genoeg van dit afval is om de fabriek op termijn rendabel te laten zijn. Daarom moet je afval uit Europa halen en dan loop je tegen veel regels aan. Het is moeilijk om afval over landsgrenzen heen te transporteren. Er is veel gelobbyd in Brussel om ervoor te zorgen dat het isolatiemateriaal niet als afval wordt geclassificeerd, maar als grondstof. Uiteindelijk heeft dit bij-

Saskia Goole: ‘Omdat wij producent zijn geweest, werken we mee aan een duurzame oplossing.’ zondere project ook een subsidie van de Europese Unie gekregen omdat het een voorbeeld is van de circulaire economie, waarbij afval een tweede leven krijgt als grondstof.’

Jubilea Hoewel het beeld van een Israëlisch moederbedrijf niet helemaal klopte, klopte Goole’s beeld van de Terneuzense site wel. ‘Het is een hechte groep van 120 mensen uit de regio, waarvan veel hier al lang werken. De gemiddelde leeftijd is 51 jaar. Wekelijks vieren we een jubileum, waarvan veel dertig of veertigjarige jubilea zijn. Dat mensen hier zo lang werken, zegt wel dat de sfeer goed is.’

Aan de andere kant betekent zo’n hoge gemiddelde leeftijd ook een probleem.

Een grote groep gaat op een gegeven

moment met pensioen. Goole: ‘Mensen gaan misschien minder snel weg als ze hier eenmaal werken, maar het is ook lastiger om mensen naar Zeeland te krijgen. Je ziet ook dat mensen wegtrekken uit de provincie.’

Lobbyen Om toch nieuwe medewerkers te krijgen, werkt ICL-IP Terneuzen veel samen met andere bedrijven in de omgeving.

‘Wij zijn te klein om dit in ons eentje op te pakken, zegt Goole. ‘Samen lobbyen we bij de gemeente voor goedkope woningen zodat mensen zich hier gemakkelijker kunnen vestigen. De woningen die nu beschikbaar zijn, zijn te duur. Ook, plaatsen we advertenties, geven we gastlessen op scholen en proberen we specifieke doelgroepen te bereiPETROCHEM 9 - 2019 23

PET P Plantmanager.indd 23

27-08-19 17:10

Adv Mainnovation 210x297 met afloop3mm.indd 1 PET Advertenties 04-38.indd 24

19-09-18 14:56 27-08-19 16:02

ken door bijvoorbeeld mee te doen met Girlsday. Daarnaast bieden we veel stages aan, met name op mbo- en hbo-niveau in technische functies. Veel stagiairs blijven hangen na hun stage.’

Veranderingen Toen ze twee jaar geleden begon als sitemanager heeft Goole een aantal veranderingen doorgevoerd. ‘Ik vind het leuk om mensen te coachen en te kijken waar ze goed in zijn en of ze wel op de juiste positie zitten. Daarom heb ik ook wat veranderingen doorgevoerd samen met het managementteam. Het managementteam hield zich veel bezig met de dagelijkse werkzaamheden, terwijl ik vind dat de operationeel leidinggevenden die rol moeten oppakken. Zij kunnen dat, maar als dat nooit van ze is gevraagd doen ze dat op een gegeven moment niet meer. Daar proberen we een omslag in te maken. Voor de leden van het managementteam is dat moeilijk. Zij moeten op hun handen zitten en ze vinden het ook leuk om met die techniek bezig te zijn. Nu moeten ze opeens veel meer de managementrol op zich gaan nemen.’

Daarnaast is er met Goole een meer mensgerichte aanpak in het bedrijf gekomen. ‘Daar heb ik niet bewust voor gekozen, maar zo ben ik. Collega’s kunnen makkelijk bij mij binnenlopen. Ze durven heel goed tegengas te geven. Dat vind ik belangrijk. Het is makkelijk als iedereen het altijd met je eens is, maar het is niet leuk en niet goed. Je moet elkaar scherp houden om te verbeteren.’

HSE Op het gebied van HSE heeft de sitemanager wel bewust wat veranderingen ingezet. Dat komt doordat ze er zelf een sterke achtergrond in heeft en het toezicht de laatste jaren scherper is geworden. Goole: ‘Wij merken dat hier echt de laatste anderhalf jaar. De overheid komt vaker op bezoek en plaatst meer opmerkingen. Ik zag ook wel dat we konden verbeteren en veranderen.

Daarom gaan we alles wat met milieu en veiligheid te maken heeft naar een nog hoger niveau tillen.’

Rolmodel Goole is een van de weinige vrouwelijke sitemanagers in Zeeland. En in heel Nederland zijn vrouwen in deze functie

‘ Samen lobbyen we bij de gemeente voor goedkope woningen.’

in de minderheid. ‘Als je het mij twintig jaar geleden had gevraagd, dan had ik gezegd dat we het niet hoeven te hebben over het werken als vrouw in de chemie.

Maar ik merk dat hoewel ik al vanaf mijn zestiende in de techniek zit, het toch nog als bijzonder wordt gezien. Hoewel ik dat zelf niet zo zie. Mannen moeten eraan wennen. Ik ga mij echter niet als man gedragen, ik ben wie ik ben. Je moet in jezelf geloven en jezelf blijven. Dat is het meest eerlijke dat je kunt doen.’

Nu ze sitemanager is geworden, is ze ‘op een of andere manier toch een rolmodel’.

En daar wil ze wat mee doen. ‘Daarom werk ik graag mee aan GirlsFuture en Girlsday. Met als doel om een zo groot mogelijke doelgroep te bereiken. We vissen als industrie allemaal in dezelfde vijver. Je wilt dat daar zoveel mogelijk vissen in zitten. Eigenlijk maakt het mij niet uit of dat mannen of vrouwen zijn.

Ik vind diversiteit in teams belangrijk, maar dat kan ook jong en oud zijn of mensen uit verschillende culturen. Het is goed om een mix te hebben, omdat er dan op verschillende manieren naar problemen wordt gekeken.’ ■

DE PLANTMANAGER In deze rubriek ‘De plantmanager’ laten wij elke keer een andere plantmanager aan het woord over het werk, visie en bedrijf. Hoe lukt het plantmanagers om succesvol te zijn en kunnen ze anderen daarin inspireren?

Kent u interessante plantmanagers die thuishoren in deze rubriek? Mail dan uw suggestie naar redactie@industrielinqs.nl

PETROCHEM 9 - 2019 25

PET P Plantmanager.indd 25

27-08-19 17:10

Snel en betrouwbaar Onze Hydra compensatoren en Hydra metaalslangen zijn meer dan flexibel: we bieden onze klanten een oneindig aantal verschillende aansluitingen, voor elke toepassing het juiste!

Van flenzen tot laseinden of draadnippels, volledig volgens klantenwens en zoveel u maar nodig heeft. Wij assembleren onze flexibele elementen snel en betrouwbaar.

Witzenmann Benelux NV Ter Stratenweg 13 B-2520 Oelegem www.witzenmann.be

Anzeige 190x130.indd 1

25.02.14 14:14

DE VOLLEDIGE LOCKOUT TAGOUT OPLOSSING Tijdens onderhoudswerken gebeuren er nog vaak werkongevallen. Deze ongevallen kunnen leiden tot heel wat menselijk leed, hoge verzekeringspremies en een minder efficiënte productie. Lockout Tagout biedt een praktische manier om veiligheidsrisico’s bij onderhoudswerken te beheersen. De specialisten van Nedelko staan klaar om jou daarbij te helpen.

ADVIES

Bezoek ter plaatse van een specialist

PRODUCTEN

Levering van producten/schaduwborden

PROCEDURE

Brady LINK 360 software voor het creëren, nakijken, actualiseren en beheren van procedures

VISUALISATIE

Visualiseer en beheer jouw veiligheidsprocedures en Lockout producten

TRAINING

Toolbox en producttraining LoTo voor gebruikers

GRATIS veiligheidshangslot bij een eerste kennismaking.

Nedelko is jouw Lockout Tagout specialist. Bestel snel of maak een afspraak! +31 (0)180 64 54 00 | info@nedelko.nl | www.nedelko.nl

LOCKOUT TAGOUT REDT LEVENS...

PET Advertenties 04-38.indd 26

27-08-19 16:03

SOMS IS KIEZEN MOEILIJK …

… BIJ NIVEAUMETING IS HET 80GHZ-RADAR!

Eén sensor voor vloeistoffen.

GEMAKKELIJK: Eén sensor voor stortgoederen.

Klinkt eenvoudig, is ook eenvoudig!

RADARNIVEAUMETING MET 80 GHZ Industriële processen worden steeds specifieker en complexer. Het is dan gemakkelijk als het juiste meetinstrument kan worden gekozen. De radarsensoren VEGAPULS 64 voor vloeistoffen en VEGAPULS 69 voor stortgoederen zijn dé oplossing voor een betrouwbare niveaumeting.

DYNAMISCH BEREIK

120 dB

Slecht reflecterende media?

Stof, condens of aangroei?

De 80GHz-radarsensoren behouden het volledige zicht.

PROCESAANSLUITING VANAF

FOCUSSERING

3°

Geen stoorsignalen bij ingebouwde obstakels: zendhoek vanaf 3° bij meting van vloeistoffen en 4° bij meting van stortgoederen.

¾"

Met kleine schroefdraad en in compacte uitvoering: de VEGAPULS 64 voor de kleinste vloeistoftanks.

NAUWKEURIGHEID

+/-1 mm

De VEGAPULS 64 scoort, juist bij hoogwaardige vloeistoffen, tot op de druppel nauwkeurig.

BEDIENING 80GHz-radarsensoren kunnen ook draadloos met de smartphone of via tablet worden bediend. Overigens: alle VEGA-niveausensoren vanaf 2002 kunnen achteraf nog met Bluetooth worden uitgerust. Universele weergaveen bedieningsmodule PLICSCOM vervangen. Klaar!

Meer informatie: www.vega.com/radar Telefoon +31 33 450 25 02 | E-mail info.nl@vega.com

AGENDA September 17 september 2019 Van der Valk Hotel, Dordrecht iir.nl/events/maintenance-of-aging-assets

Maintenance of Aging Assets Moet u levensduurverlengend onderhoud plegen of uw assets vervangen? Bij MoAA vertellen voorlopers hoe u een goede inspectie uitvoert, onderdelen controleert en over het effect van goed asset management. Met inzicht in de nieuwste technieken, om de conditie van uw assets nog beter te meten en te voorspellen. En er is veel aandacht voor de menselijke kant: hoe vergroot u de instroom van technisch personeel, behoudt u uw goede mensen en zet u ze effectiever in? Sprekers zijn onder andere Mark Haarman (Mainnovation), Maurice Jilderda (Perfact Group) en Ruben Ogink (WCM Fieldlab Camino).

Oktober

Schrijf nu in!

2 en 3 oktober 2019 Rotterdam Ahoy www.easyfairs.com

Solids Rotterdam en Pumps & Valves Het processing evenement Solids staat in het teken van bewerking, opslag en transport van droge bulkgoederen.

Pumps & Valves Rotterdam is de vakbeurs voor industriële vloeistof- en gastechnologie en staat in het teken van bewerking, verwerking en transport van fluids. Solids Rotterdam en vakbeurs Pumps & Valves vinden gelijktijdig plaats in Rotterdam Ahoy.

8 - 10 oktober 2019 Brabanthallen, Den Bosch www.industrialheatandpower.nl

Industrial Heat & Power Industrial Heat & Power (of kortweg: IH&P) is een kennisplatform en jaarlijkse vakbeurs in het kader van de industriële energievoorziening. In 2050 moet de industrie circulair zijn en mag deze vrijwel geen broeikasgassen meer uitstoten. In 2030 moet zij 49 procent minder CO2 uitstoten dan in 1990. Om dit te halen, stelt de overheid maatregelen verplicht. Op IH&P ontdekken bezoekers oplossingen en adviezen waarmee men verder kan.

2 oktober 2019 Oranjerie Hydepark, Doorn www.imaintain.info/prestatie

iMaintain Prestatiemanagement: Creating value Om waarde te kunnen creëren, is het belangrijk om op onderbouwde wijze de juiste investeringen in onderhoudsprocessen en installaties te doen. Tijdens iMaintain Prestatiemanagement krijgt u praktische handvatten om waarde te creëren met techniek, installaties, processen en mensen. Met onderbouwing vanuit praktijkervaring en wetenschappelijk onderzoek. iMaintain Prestatiemanagement wordt georganiseerd door het iMaintain platform in samenwerking met NVDO Suto. Tijdens dit congres wordt een thema gekoppeld aan het jaarlijkse NVDO Suto marktonderzoek. Specialisten delen hun visie, kennis en ervaring. Sprekers zijn onder andere Mark Haarman (Mainnovation), Willem Haanstra (Universiteit Twente), Merishna Ramtahalsing (Universiteit Twente) en Jan Jaap Moerman (Samoa).

2 oktober 2019 Scheldetheater, Terneuzen events.nieuwsbladtransport.nl

Havencongres North Sea Port 2019 We duiken in de toekomst van de North Sea Port. Naar nieuwe samenwerkingen, spoorontwikkelingen, connecties met het achterland en energietransitie. Het event wordt in de ochtend afgetrapt met diverse sitevisits.

Neem een kijkje in de keuken van bedrijven in het havengebied van Gent, Terneuzen en Vlissingen. Het havencongres North Sea Port is het jaarlijkse netwerkmoment voor havenprofessionals van binnen en buiten deze regio: rederijen, expediteurs, verladers, op- en overslagbedrijven en vervoerders.

16 oktober 2019 Evenementenhal, Delfzijl www.eemsdeltavisie.nl

Eemsdeltavisie 2019 i.s.m. Behind the Scenes (VNCI) Tijdens Eemsdeltavisie onderzoeken we welke stappen er in de Eemsdelta kunnen worden gezet. Ook is een wedstrijd voor studenten en young professionals uitgeschreven, om in een whitepaper de doelstellingen voor de langere termijn via backcasting te vertalen naar natural steps voor de kortere termijn. Dat zijn stappen die nu logisch en natuurlijk voelen, ook mogelijk zijn en ons nu al dichter bij de uiteindelijke bedoeling brengen.

Dit jaar wordt Eemsdeltavisie geïntegreerd georganiseerd met Behind the Scenes van de VNCI. Sprekers zijn onder andere Manon Bloemer (VNCI), Johan Visser (Nouryon), Berend Aanraad (The Natural Step) en Plant Manager of the Year 2019 Marinus Tabak (RWE).

17 oktober 2019 NEN, Delft www.nen.nl/evenementen

Seminar ‘Coatings for the future’ Dit seminar is interessant voor partijen in de coatingsector. Er worden normen en normalisatiebehoeften in het algemeen toegelicht maar ook specifiek voor de toepassing in de olie- en gassector, transportleidingen en scheepsbouw. Deelnemers wisselen in break-out sessies van gedachten over actuele thema’s als energietransitie en de circulaire en bio-economie.

PETROCHEM 9 - 2019 27

PET H Agenda.indd 27

27-08-19 17:23

INNOVATIE

FOTO: LIGHTYEAR

iTANKS-LEDEN Petrochem Platform

Iv-Industrie

DEZE RUBRIEK WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

GEZINSAUTO OP ZONNE-ENERGIE KOMT ER ECHT AAN Het Nederlandse bedrijf Lightyear heeft een gezinsauto ontwikkeld die een maximaal aantal kilometers op zonne-energie kan rijden. ‘Met onze auto kun je in Nederland acht- tot tienduizend zonnekilometers per jaar rijden.

In Spanje zelfs het dubbele’, stelt Durandus Dijken van Lightyear. Het plan is om vanaf 2021 de Lightyear One op de markt te brengen.

Onder ideale omstandigheden kan het prototype in één stuk achthonderd kilometer rijden. Hiervoor verwerkte het bedrijf in het prototype zoveel mogelijk zonnepanelen met een hoog rendement, bijna vijf vierkante meter.

De auto verbruikt ook zo min mogelijk energie. Hij is zeer licht en aerodynamischer dan welke auto ook. Bovendien heeft deze voor een optimale overbrenging motoren in de vier wielen.

Lightyear is een initiatief van vijf studenten van de TU Eindhoven. Na de Solar Challenge, een wedstrijd tussen zonne-auto’s, besloten ze een volwaardige gezinsauto te ontwikkelen. Er kwam onder meer financiële steun van de TKI Urban Energy. Daarmee deed Lightyear samen met ECN part of TNO onderzoek naar het integreren van zonnepanelen. Om het prototype nu verder door te ontwikkelen krijgt het bedrijf de subsidie Demonstratie Energie- en Klimaatinnovatie (DEI+).

VITALE INFRASTRUCTUREN KWETSBAAR VOOR HACKERS Vergeet de klassieke terroristische aanslag. De nieuwste aanvallen komen van hackers en richten zich op elektriciteitscentrales, ziekenhuizen, bruggen, sluizen en kernreactoren. De Universiteit Twente schreef in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid het rapport Online Discoverability and Vulnerabilities of ICS/SCADA Devices in the Netherlands.

Aiko Pras, hoogleraar internetveiligheid aan de Universiteit Twente, onderzocht met zijn team allereerst hoeveel vitale systemen in Nederland zijn te vinden door de hobbyist. ‘Dat zijn er zo’n duizend. Vervolgens keken we hoeveel daarvan er ook daadwerkelijk kwetsbaar zijn, dus op welke versies van bepaalde software draaien ze en kan je ze hacken. Zestig vitale systemen kennen meerdere zwakke punten en zijn te hacken. Het gaat veelal om relatief kleine systemen die worden gebruikt voor besturingsdoeleinden, maar wat er precies achter zit, weten we niet.’

Pras en zijn collega’s beschrijven in het rapport dat deze ontdekking twee dingen kan betekenen. ‘Allereerst kan je denken: dit is schokkend. Stel dat één of meerdere van die zestig besturingssystemen daadwerkelijk iets belangrijks is als een sluisdeur of elektriciteitscentrale? Het andere uiterste is dat het hier kan gaan om zestig systemen die bedoeld zijn om potentiële aanvallers te lokken, honeypots genaamd. Deze leiden af van de werkelijkheid, een valkuil voor hackers. Dit is gangbaar in de wereld van cybersecurity. We delen hoe dan ook onze bevindingen met de eigenaren van deze vitale infrastructuren.’

Pras beveelt de overheid aan om elk systeem dat vitaal is, niet onbeveiligd aan het openbare internet te hangen. Hij pleit voor een apart stukje internet dat losstaand te beheren is. ‘Zoiets bestaat nog niet in Nederland. Alles is nu plat, met een paar verschillende aanbieders die in grote lijnen alle klanten hetzelfde behandelen. Aan zo’n gesloten netwerkstructuur gaat politieke besluitvorming vooraf en juist dat debat willen we met dit rapport aanjagen.’

PETROCHEM 9 - 2019 28

PET09 G Innovatie.indd 28

27-08-19 17:24

FOTO: FRAUNHOFER IPM

KOELSYSTEEM ZONDER SCHADELIJKE KOELMIDDELEN Het Fraunhofer Institute for Physical Measurement Techniques wil een ontdekking uit 1917 nieuw leven inblazen. Een team van onderzoekers ontwikkelt er een koelsysteem dat efficiënt werkt zonder koelmiddelen. Koelsystemen werken nu nog vaak op fluorkoolwaterstoffen (HFK’s), maar dit zijn krachtige broeikasgassen waardoor de EU het gebruik ervan aanzienlijk heeft beperkt. Alternatieven voor HFK’s, zoals butaan en propaan, worden wel gebruikt in bijvoorbeeld huishoudelijke koelkasten. Deze gassen zijn ontvlambaar, maar worden niet als gevaarlijk beschouwd in de hoeveelheden die in huishoudelijke koelkasten worden gebruikt. Ze zijn echter geen optie voor grotere koelsystemen.

Een magnetocalorisch koelsysteem vereist geen schadelijk koelmiddel.

Onderzoekers van het Fraunhofer Institute gebruiken een milieuvriendelijke lanthaan-ijzer-silicium legering als magnetocalorisch materiaal. Dit warmt op wanneer een magnetisch veld wordt aangebracht en koelt af wanneer het veld wordt verwijderd.

Het koelsysteem van het onderzoeks team maakt gebruik van dit principe, en van de energie die een vloeistof nodig heeft om in damp te veranderen.

‘Omdat water veel energie absorbeert wanneer het van een vloeistof in een gasvormige toestand verandert, gebruiken we het verdampingsproces om de warmte over te dragen’, zegt fysicus Kilian Bartholomé.

De magnetocalorische warmtepijp die de onderzoekers ontwikkelen, bestaat uit vele kleine kamers die het magnetocalorische materiaal bevatten. De segmenten van de warmtepijp worden in een cirkelvormig patroon geplaatst met een roterende magneet in het midden. De onderzoekers verwachten dat het koelsysteem tegen het einde van het jaar 300 watt vermogen kan genereren.

iTANKS-LEDEN Petrochem Platform

0/0/0/100 69/18/2/0 0/0/0/4

FOTO: PIXABAY

AUTORUITEN EN ZONNEPANELEN REINIGEN ZICHZELF Zonnepanelen zijn nu nog voorzien van een coating die op termijn vies wordt en een schoonmaakbeurt nodig heeft om de opwekking van zonne-energie op peil te houden. De Wageningse onderzoeker Hanne van der Kooij werkt echter aan een bewegende coating die zonnepanelen zelf schoon kan houden. Het gaat om een dunne coating van vloeibare kristallen. De onderzoeker kan die met elektriciteit van vorm en functie laten veranderen. Door de coating van tijd tot tijd te laten trillen, gaan vuil en zanddeeltjes van de zonnepanelen af.

Dit soort materialen die van vorm en functie veranderen, bestaan al, zegt Van der Kooij. ‘Zo bevat elke smartphone een touchscreen: een dun laagje dat reageert op aanraking, waardoor de gebruiker kan swipen. En de Eindhovense onderzoekers Dirk Broer en Danqing Liu werken aan coatings op robots waardoor hun vingers harder en zachter kunnen worden, zodat ze zowel een baksteen als framboos kunnen oppakken.

Vloeibare kristallen zijn het geheim van deze dunne flexibele laklaagjes. De meeste televisies hebben al zo’n liquid crystal display (LCD) oftewel vloeibaar kristalscherm. Op dit moment is de techniek om dynamische coatings te maken echter nog duur en kost het veel energie. Van der Kooij onderzocht met laserlicht hoe de vervorming van het materiaal door stroomtoevoer in z’n werk gaat. Met deze basiskennis kunnen de onderzoekers de wisselwerking tussen stroom en vloeibare kristallen nu finetunen, zodat er meer elektriciteit wordt omgezet in bewegingsenergie. ‘Hierdoor wordt het proces efficiënter en worden de dynamische coatings goedkoper en energiezuiniger.’

DEZE RUBRIEK WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

PETROCHEM 9 - 2019 29

PET09 G Innovatie.indd 29

27-08-19 17:24

ACTUEEL

Rubis Terminal breidt uit met vijftien nieuwe tanks Rubis Terminal in Botlek Rotterdam is begonnen met de tweede fase van een uitbreiding die uiteindelijk in totaal bijna 150.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit zal opleveren. In deze fase komen er vijftien nieuwe tanks bij, goed voor 31.500 kubieke meter. Ook wordt een dubbel truck verlaadstation en een extra ligplaats voor binnenvaartschepen gerealiseerd.

Eerste fase De eerste fase van de uitbreiding is afgerond in 2016. Toen zijn twee tanks van 1.200 kubieke meter, zes tanks van 4.000 kubieke meter en zes van 1.500 kubieke

meter gebouwd. In totaal veertien tanks voor chemicaliën met bij elkaar een inhoud van 35.400 kubieke meter.

De uitbreiding bij Rubis bestaat op termijn in totaal uit zo’n 45 tanks met een capaciteit van bijna 150.000 kubieke meter, waarmee een investering van 120 miljoen euro is gemoeid. Rubis Terminal realiseert daarmee bijna een verdubbeling van haar capaciteit tot circa 330.000 kubieke meter.

Styreen Ook Vopak breidt in de Botlek zijn opslagcapaciteit voor chemische producten uit. Het tankpark krijgt er vijftien dubbelwandige opslagtanks voor styreen en andere chemicaliën bij. Het gaat om zes tanks van 3.000 kubieke meter en negen tanks van 5.000 kubieke meter, in totaal 63.000 kubieke meter.

Ivens Constructiebedrijf in Antwerpen bouwt de nieuwe tanks, waarna deze per

FOTO: VOPAK

Liesbeth Schipper

In deze tweede fase van de uitbreiding worden negen roestvaststalen verwarmde tanks van 1.500 kubieke meter en zes roestvaststalen tanks van 3.000 kubieke meter gebouwd. De nieuwe tanks zijn geschikt voor specialty chemicals, moeilijkere producten die bijvoorbeeld moeten worden verwarmd of die niet in een mildsteel tank kunnen worden opgeslagen.

Engie is verantwoordelijk voor het multidisciplinaire gedeelte van het project, waaronder (detail) engineering, piping & mechanical en electrical & instrumentation. De uitvoering van het werk is al begonnen. Het project moet in het tweede kwartaal van 2020 klaar zijn.

De nieuwe tanks van Vopak komen aan in de Botlek, Rotterdam

PETROCHEM 9 - 2019 30

PET U Actueel.indd 30

27-08-19 17:25

FOTO: RUBIS TERMINAL

De Rubis Terminal in de Botlek, Rotterdam

ponton met sleepboot naar de Botlek worden gebracht en geïnstalleerd in een nieuwe tankput. De eerste zes tanks zijn eind juli al in de Botlek aangekomen.

Fluor heeft de engineering voor het project gedaan. Spie heeft de opdracht gekregen voor het leidingennetwerk dat de opslagtanks verbindt met diverse laaden losfaciliteiten. Daarvoor doet het bedrijf zowel de detailengineering als de mechanical- en installatiewerkzaamheden van equipment, zoals de pompen en appendages in het leidingwerk.

Actemium verzorgt de elektro- en instrumentatie werkzaamheden en doet daarvoor de detailengineering. Het project moet in het tweede kwartaal van 2020 klaar zijn.

Biobrandstoffen Daarnaast breidt HES Botlek Tank Terminal (HBTT) ook al zijn tankpark in de Botlek uit. Bij HBTT gaat het om zes hoogwaardige tanks voor de opslag van biobrandstoffen. De opslagtanks krijgen ieder een inhoud van 3.400 kubieke

meter. Met de oplevering van de zes nieuwe tanks wordt de totale opslagcapaciteit verhoogd naar 510.000 kubieke meter.

SJR Tank Construction bouwt de tanks offsite in zijn productieloods. De compleet afgebouwde tanks zullen vervolgens over het water worden getransporteerd en bij HBTT in de Botlek op de fundatie worden geplaatst. De civiele werkzaamheden zijn uitbesteed aan De Vries en Verburg Bouw. De laatste nieuwe opslagtank wordt in augustus opgeleverd. ■

SPECIALTIES Niet in de Botlek, maar wel in dezelfde markt als Rubis gaat tankopslagbedrijf Standic een nieuwe terminal voor de opslag van chemicaliën realiseren. Met de terminal in Antwerpen verdubbelt het bedrijf, dat in Dordrecht al een terminal heeft, zijn opslagcapaciteit. Net als bij de terminal in Nederland ligt de focus op de distributie van chemieproducten en chemische nichemarkten. De grootte van de opslagtanks varieert van 500 tot 3.500 kubieke meter.

De nieuwe opslagterminal krijgt in de eerste fase een opslagcapaciteit van zo’n 95.000 kubieke meter. De oplevering staat gepland in het eerste kwartaal van 2021. De terminal heeft een potentiële totale opslagcapaciteit van zo’n 230.000 kubieke meter. Standic investeert ongeveer 200 miljoen euro in de nieuwe terminal in Antwerpen.

PETROCHEM 9 - 2019 31

PET U Actueel.indd 31

27-08-19 17:25

Het Petrochem platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond de olie- en chemische industrie.

Het Petrochem platform bereikt zijn doelgroep via het vakblad Petrochem, de website www.petrochem.nl, de nieuwsbrief, rondetafelbijeenkomsten, het jaarcongres Deltavisie en andere events.

PARTNERNIEUWS

PARTNERS VAN HET PETROCHEM PLATFORM

Studenten gaan met innovatieve NunaX voor achtste wereldtitel Het Vattenfall Solar Team presenteerde onlangs de NunaX. Deze tiende auto van Delftse makelij is niet alleen kleiner, lichter en efficiënter, maar heeft ook een geheim wapen: de auto is zo gebouwd dat wind zorgt voor extra snelheid. In oktober hopen de studenten voor de achtste keer de wereldtitel binnen te slepen tijdens de Bridgestone World Solar Challenge in Australië. De komende tijd focust het team zich op het raceproces met een uitgebreid testtraject.

Bouw Rotterdam Polymer Hub begonnen De funderingen zijn inmiddels gestart voor de opbouw van het logistiek centrum van de Rotterdam Polymer Hub. Per 1 april wil de locatie operationeel zijn. Rotterdam heeft dan het eerste logistieke knooppunt dat speciaal is gewijd aan de opslag van polymeren: een van de belangrijkste grondstoffen van de kunststofindustrie. Het bouwtraject bestaat uit twee loodsen van gezamenlijk 35.000 vierkante meter oppervlak, goed voor een opslagcapaciteit van 550.000 ton. Naast de loods wordt er een container yard van 15.500 vierkante meter met tilting platform voorzien voor de opslag van bulkcontainers.

Organisatorische heroriëntatie bij BASF Met een organisatorische heroriëntatie schept BASF de voorwaarden voor een grotere klantgerichtheid, een betere concurrentiepositie en een meer winstgevende groei. BASF stroomlijnt haar administratie, scherpt de rol van diensten en regio’s aan en vereenvoudigt procedures en processen. De onderneming verwacht een besparing van 300 miljoen euro te realiseren als onderdeel van haar lopende excellentieprogramma, dat naar verwachting vanaf eind 2021 jaarlijks 2 miljard euro zal bijdragen aan de winst.

ENGIE logotype_solid_BLUE_RGB 14/04/2015 24, rue Salomon de Rothschild - 92288 Suresnes - FRANCE Tél. : +33 (0)1 57 32 87 00 / Fax : +33 (0)1 57 32 87 87 Web : www.carrenoir.com

RÉFÉRENCES COULEUR

Zone de protection 1 R0 G170 B255

Zone de protection 2 Zone de protection 3

Bekijk de partnerfilmpjes op www.petrochem.nl/partners-leden CONTENTPARTNERS

LEDEN VAN HET PETROCHEM PLATFORM

LEADER IN HIGH TEMPERATURE SOLUTIONS

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het Petrochem platform, kijk dan op www.petrochem.nl of neem contact op met Janet Robben: janet@industrielinqs.nl - 020 312 2085

PET09 L Platform.indd 32

27-08-19 17:30

‘EXPERTQU TES’ Investeren in innovatie en talent is cruciaal.

Hergebruik van materialen, innovatie op het gebied van producten en productietechnieken zijn onmisbaar voor de toekomst en de maatschappij vindt dat de chemische keten aan zet is.’

Frank Beckx, Essenscia Vlaanderen, vindt dat chemische clusters zich meer mogen laten zien.

Van een gebouw in Nederland moet je uit kunnen gaan dat het de gehele levensduur mee gaat. Dat dachten we vroeger in de industrie ook. Maar wat is dan die levensduur? Bepalen we dat vooraf? Wordt een gebouw dan afgebroken als die levensduur wordt overschreden? Dan blijven er niet veel rijksmonumenten meer over.’

Persoonlijke veiligheid kan je meten door de dingen die je ziet. Draagt een werknemer zijn PBM’s? Houdt iemand de leuning vast? Er is een directe link tussen de actie – railing vasthouden – en het voordeel – voorkomen van de val. Als het gedrag wordt veranderd, zijn de verbeteringen die daaruit voortkomen zichtbaar en makkelijk achteraf meetbaar. [...]

Process safety is complex aangezien het zich richt op de interactie tussen ontwerp, operationeel gebruik en onderhoud. Wat is het niveau in de tank? Wat is de kritische druk in dat systeem? Hoe werken de operator en de engineer samen? In het piramidemodel voor safety wordt vaak alles op één hoop gegooid, maar het vasthouden van een railing voorkomt een explosie niet. Het is meerdere malen gebleken dat de focus op arbeidsveiligheid in het voorkomen van process safety incidenten in het beste geval misleidend is en in het slechtste geval catastrofaal.’

Enrico Lammers, in zijn expertblog: De appels en peren in de wereld van safety op www.petrochem.nl.

Chris Aldewereld over het AZ-stadion in zijn column.

HET EXPERTPANEL VAN HET PETROCHEM PLATFORM BESTAAT UIT DE VOLGENDE SPECIALISTEN Johan Alebregtse Manufacturing & Technology Executive

Michel Grijpink Hogeschool Utrecht, Learning & Development consultant

Enrico Lammers Pro6com en DWG Process & Safety managing director/ partner

Genserik Reniers TU Delft, professor Safety and Security Science Group

Wouter Stam Flowid, managing director

Frank Beckx Essencia Vlaanderen, gedelegeerd bestuurder

Ronald Hoenen DSM Dyneema, site manager

Henk Leegwater Lexxin, consultant

Elsbeth Roelofs MVO Nederland, sectormanager Chemie, Inter­ nationaal MVO programma

Niek Stokman Bilfinger Tebodin West Nederland, sales manager oil & gas

Jos Benders voormalig topman Lyondell

Joris Hurenkamp Havenbedrijf Rotterdam, business manager

Bart Leenders Neste, managing director

Egbert Schellenberg FNV, vakbondsbestuurder procesindustrie

Gabriel Tschin Plant One Rotterdam, managing director

Sandra de Bont VOTOB, directeur

Emre Kaya Organik Kimya, site director

Frank de Leng Van Happen Containers, operationeel directeur

Dik Schipper voormalig production leader Dow Benelux

Henk Veldink Hexion, site manager

Plant Manager of the Year 2015

Plant Manager of the Year 2017

PET09 L Platform.indd 33

Jeroen van Woerden Cabot, general manager, Plant Manager of the Year 2016

Jan Bout Bout&Co, partner

Hans Kerkhoven voormalig topman Shell Global Solutions

Michel Leyseele Havenbedrijf Antwerpen, Head of Energy & Chemicals Department

John Schonewille Stratt+ Industrial Management, directeur

René Venendaal BTG Biomass Technology Group, algemeen directeur

Frans Brüning Iv-Industrie, business development manager

Cor Kloet voormalig algemeen directeur SPIE Nederland

Marit van Lieshout Kenniscentrum Duurzame Havenstad, Iector Procesoptimalisatie en -intensificatie

Gerald Schotman Shell, presidentdirecteur

Roelf Venhuizen voormalig voorzitter Profion en directeur NAM

Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen

Tijs Koerts EPSC, operations director

Cor van de Linde iTanks, managing director

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Roelof van Wijk Avebe, site director Foxhol

Niko van Gent voormalig woordvoerder Huntsman Holland

Cas König Groningen Seaports, directeur

Michel Meertens DSM, site director

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Maaike de Wit Straatman Koster advocaten, advocaat

Cor Zijderveld SBE, voorzitter

27-08-19 17:30

THEMA: ONDERHOUD

Grootste onderhoudsstop ooit bij Shell Moerdijk Shell Moerdijk heeft van april tot en met juni aan haar grootste onderhoudsstop ooit gewerkt.

Na een paar jaar voorbereiden, liep het bedrijf meteen in het begin vertraging op vanwege stakingen voor een nieuwe CAO. De stop vervolgens niet te veel laten uitlopen, was dan ook de grootste uitdaging.

Dagmar Aarts

Terwijl de fabrieken op Moerdijk uit bedrijf moesten, staakten medewerkers in april door juist wel aan het werk te blijven en de fabrieken te laten draaien.

Zij streden onder meer voor een loonsverhoging, hogere vergoedingen voor oproepdiensten en meer ADV-dagen.

De partijen zijn daar uiteindelijk samen uitgekomen. En het voorjaarsevent, zoals de onderhoudsstop werd genoemd, kon beginnen.

Op Shell Moerdijk staan vier producerende fabrieken. Hier maakt het bedrijf basischemicaliën die hun oorsprong vinden in aardolie. Deze worden verwerkt in het ‘hart van Shell Moerdijk’: de kraker. In deze etheenfabriek (MLO) worden door een chemisch proces grote moleculen die via pijpleidingen vanuit Shell Pernis komen in kleinere moleculen ‘gehakt’. Vervolgens gaan de producten die hier uit komen via pijpleidingen terug naar Pernis, naar klanten voor verdere verwerking of naar de andere fabrieken op Moerdijk.

Procesveiligheid en energieefficiëntie Tijdens de onderhoudsstop is de kraker in onderhoud gegaan, samen met de MSPO-1-fabriek en een unit van de MEOD-fabriek. De MSPO-1 fabriek maakt styreenmonomeer en propeenoxide, de MEOD-fabriek produceert etheenoxide en derivaten. Deze chemicaliën worden door andere bedrijven verwerkt in diverse producten. Denk daarbij aan hoesjes voor mobiele telefoons, wasmiddelen, warmte-isolatie, lichtgewicht materialen en autobanden.

De MLO-fabriek wordt om de zes jaar stilgelegd voor inspectie en revisie. Maar zo’n stop gebruikt Shell ook om projecten uit te voeren. Deze keer zijn dat veel projecten die de procesveiligheid en energie-efficiëntie verbeteren. Henk Wapstra (verantwoordelijk voor de stop van de kraker): ‘Onderhoudsstops op Shell Moerdijk zijn eigenlijk investeringen van meerdere miljoenen euro’s in veiligheid, betrouwbaarheid, innovatie

PETROCHEM 9 - 2019 34

PET X2 Shell Moerdijk.indd 34

27-08-19 17:32

FOTO’S: SHELL

en verduurzaming. De huidige stop is daarop geen uitzondering. Als je het hebt over de energietransitie gaat het niet alleen om zichtbare projecten, zoals ons eigen zonnepark. Innovaties in de fabrieken zijn minstens zo belangrijk.’

Stoom Een voorbeeld van zo’n innovatie is het elektrificeren van diverse fabrieksonderdelen. In de fabrieken is veel stoom nodig om bijvoorbeeld machines aan te drijven. ‘Inmiddels is het technisch mogelijk sommige grote stoomaandrijvingen te vervangen door elektrische varianten’, legt Wapstra uit. ‘Door over te gaan op elektromotoren verlagen we direct de CO2-uitstoot van de fabrieken.

Om stoom te produceren is namelijk aardgas nodig. Voor elektrische aandrijving kunnen we vervolgens groene stroom gebruiken.’

Tijdens de onderhoudsstop is de stoomaandrijving van de MSPO-1 vervangen door een elektrische aandrijving.

Op jaarbasis zorgt deze nieuwe aandrijving voor een CO2-reductie van 13.000 ton. Ter vergelijking, het 76.000 panelen tellende zonnepark op Shell Moerdijk wekt jaarlijks gemiddeld 26.500 megawattuur op waarmee 12.160 ton CO2 wordt bespaard.

Ook op het gebied van procesveiligheid zijn verschillende zaken in de fabriek aangepast. Zo is er bijvoorbeeld een ander soort afsluiters op de kraakfornuizen gemonteerd. Wapstra: ‘De oorspronkelijke afsluiters hebben bij andere partijen binnen de industrie eerder geleid tot incidenten. We leren van elkaar. Deze incidenten kunnen nu bij ons niet meer gebeuren.’

Beperken Op piekmomenten waren er tijdens het voorjaarsevent 2.500 extra krachten op het terrein. In totaal ging het om 750.000 uitvoeringsuren. Wapstra: ‘Door de CAO-perikelen liepen we bij de start vertraging op. De stop vervolgens niet te veel laten uitlopen, was denk

ik de grootste uitdaging. Want wat je aan de voorkant aan tijd verliest, krijg je aan de achterkant dubbel en dwars terug.’

Het is gelukt om de gevolgen van de verlate start te beperken. ‘Dat is echt een geweldige prestatie’, zegt Wapstra.

‘Het vergde een enorme inzet en samenwerking van onze eigen mensen en alle medewerkers van aannemers die bij ons gewerkt hebben.

Natuurlijk zijn er altijd punten voor verbetering, maar daar leren we weer van. Die nemen we mee naar de volgende onderhoudsstop, die dit najaar staat gepland. Dan gaat de MSPO-2 in onderhoud. Wel bleek er aan het eind van de rit nog een technische uitdaging op de kraker. Dat vroeg om een korte, extra onderhoudsinterventie.’ ■

FEITEN OVER SHELL MOERDIJK • • • •

Het totale oppervlakte van Shell Moerdijk is 325 hectare, waarvan 250 hectare binnen het hek en daarvan is 175 hectare bebouwd.

De totale capaciteit is 4,5 miljoen ton product per jaar (inclusief bijproducten).

Er zijn dagelijks 1.300 medewerkers op het terrein. Zo’n 900 van Shell en 400 van aannemers.

De helft van de grondstoffen arriveert per pijpleiding (veelal van en naar Pernis), 45 procent komt aan per schip en de overige 5 procent per trein en wegtransport (tankwagens).

PETROCHEM 9 - 2019 35

PET X2 Shell Moerdijk.indd 35

27-08-19 17:32

THEMA: ONDERHOUD

‘Geen besloten ruimtes meer in vanaf 2025’ Chemiebedrijf Dow wil medewerkers vanaf 2025 niet meer in besloten ruimtes laten gaan.

Robots moeten tegen die tijd niet alleen voor inspecties worden gebruikt, maar ook reparaties kunnen uitvoeren. Vorig jaar was het bedrijf al zover dat mensen besloten ruimtes niet meer in hoefden, tenzij daar een bijzondere reden voor was.

Dagmar Aarts

Met nieuwe technologieën wil Dow veiliger en efficiënter werken. Daarbij ziet ze veel potentie in robotica. Binnen het wereldwijde bedrijf zijn groepen opgericht die zich daarmee bezighouden.

Ook in Terneuzen zit zo’n groep. Samen met een collega werkt robotics engineer Arjen den Hamer fulltime voor de robo­ tica groep. Hij krijgt in Zeeland hulp van inspecteurs, cleaning experts, EH&S en specialisten in werken op hoogte, die een deel van hun tijd besteden aan nieuwe technische ontwikkelingen. Alle groepen samen volgen voor het bedrijf de ontwikkelingen op dit gebied. ‘Er komen veel vragen vanuit de sites en er komen continu nieuwe technieken bij’, zegt Den Hamer. ‘Het lukt in je eentje niet om dat bij te houden.’

De ambitie van Dow is groot, want in 2025 wil het bedrijf medewerkers geen besloten ruimtes meer in sturen voor inspecties en reparaties. En dat is niet eens zo heel erg ver weg meer. Vorig

jaar zijn visuele inspecties al met robots gedaan. Maar als een inspecteur iets op de camerabeelden zag wat hij niet vertrouwde, mocht er alsnog een mede­ werker de besloten ruimte in worden gestuurd. Den Hamer denkt dat Dow uniek is met het hardop uitspreken van haar ambitie. ‘Maar ik zie dat steeds meer bedrijven bezig zijn om stappen te zetten met robottechnieken.’

Data Behalve dat werken met robots veiliger is doordat mensen geen besloten ruim­ te meer in hoeven, levert het ook een hoop data op. Den Hamer: ‘We kunnen robots uitrusten met veel sensoren, waar­ door we veel data verzamelen. Door daar slim mee om te gaan, kunnen we voor­ spellingen doen over onderhoudswerk­ zaamheden. En we kunnen bijvoorbeeld in de gaten houden of de ene tank har­ der slijt dan de andere. Met robots verza­ mel je data op een veel gestructureerdere manier dan een mens het zou doen.’

Kopen en aanpassen Het gloednieuwe kantoor van Dow in Terneuzen zit dichtbij de fabrieks­ terreinen van het chemiebedrijf waar­ door het robotteam gemakkelijk hoort wat de behoeften en problemen op het gebied van robotica zijn op de sites. Den Hamer geeft daar een simpel voorbeeld van. ‘Als je een camera hebt die dertig keer kan inzoomen, dan zie je elke tril­ ling. Het eerste dat we hebben gemaakt, is een houder die je op een mangat van een tank zet zodat die camera stil hangt.

Dat was voor de meeste systemen nog niet op de markt. Zo’n ontwerp wordt gedeeld met andere sites en is momenteel op verschillende continenten in gebruik.’

Bij meer robots gaat Dow op deze manier te werk. Waar mogelijk koopt ze

PETROCHEM 9 - 2019 36

PET X1 Dow robots.indd 36

27-08-19 17:33

FOTO’S: DOW BENELUX

Arjen den Hamer (Dow): ‘We willen naar een situatie toe waarin we robots niet meer met een joystick bedienen.’

bestaande apparatuur, maar past die aan zodat ze aan de wensen van medewerkers voldoen. ‘Robots die niet op de markt zijn, maar waar wel behoefte aan is, ontwikkelen we zelf, bij voorkeur samen met een technologiepartner. Wij zijn in de basis immers een chemiebedrijf en geen robotfabrikant.’ Den Hamer wil niet te veel kwijt over deze zelfbedachte robots behalve dat we daarbij moeten denken aan apparaten die een stap ver­ der gaan dan camerawerk. Robots met functies als het meten van wanddiktes en scheurdetectie. ‘We willen daarbij naar een situatie toe waarin we robots niet meer met een joystick bedienen, maar waarbij ze deels autonoom kunnen werken. Daardoor kan de inspecteur zich meer focussen op het onderzoek in plaats van de besturing van de robot.’

moment op het inspecteren met robots.

‘We gaan in eerste instantie voor het laaghangende fruit’, zegt Den Hamer.

‘Elke tank moet worden geïnspecteerd, niet elke tank hoeft gerepareerd.’

Toch is het bedrijf al wel bezig om de stap te maken naar reparerende robots.

Ze doet mee in een aantal projecten en kennisnetwerken waarin Dow informatie deelt met andere bedrijven uit de pro­ cesindustrie. ‘Op veiligheid moet je niet concurreren. En door deze netwerken kunnen we onze eigen behoeftes goed duidelijk maken en ontwikkelingen bij­ houden.’

Delen Dat soort nieuwe robots zijn er voorlopig nog niet. De focus van Dow ligt op dit

Robots Voor het inspecteren heeft het chemiebe­ drijf nu verschillende robots ‘in dienst’.

Den Hamer heeft er een aantal uitgestald in een ruimte. Het werkpaard, dat veel wordt ingezet, is een camera op een lang statief, die van een afstand is te bedienen.

Deze camera kan vanaf zes meter afstand nog streepjes op een kleurenplaatje zien die minder dan een halve millimeter van elkaar staan. Met het menselijk oog is dat in die ruimte vanaf drie meter al niet te doen. In een grote tank kan deze camera bijvoorbeeld haarscheurtjes zien.

Op tafel staan een paar ‘crawlers’. Deze zijn uitgerust met rupsbanden en een camera. De ene heeft een aantal grote magneten in zich, waardoor hij zich tegen het oppervlak kan klemmen en zonder problemen op z’n kop kan rijden.

‘Je kan bijvoorbeeld over een nozzle rijden en zien of de lasnaden nog goed PETROCHEM 9 - 2019 37

PET X1 Dow robots.indd 37

27-08-19 17:33

kg/m3 t/h

fact

kg/h

°C

Coriolis massaflowmeting, één oplossing voor alle procesapplicaties OPTIMASS serie – technology driven by KROHNE • Meting van massaflow en dichtheid van vloeistoffen, gassen en vloeistoffen met ingesloten gas • DN1…400,0,003…4.600 kg/h, -200…+400°C • Beschikt over de modernste communicatieprotocollen en is voorzien van uitgebreide online diagnostiek • Hoogste nauwkeurigheid voor ijkwaardige meting: MID 2014/32/EU, OIML, API & AGA

products

solutions

services

Meer feiten over OPTIMASS: www.krohne.nl/optimass

PET Advertenties 04-38.indd 38

27-08-19 16:03

zijn’, legt Den Hamer uit. ‘Deze andere crawler kan zich volledig vormen naar het oppervlak van een installatie. En hij kan vijftien kilo tillen, waardoor we er extra apparatuur op kunnen zetten zoals een extra camera of een lichte arm.’

Daarnaast ligt een drone met een soort kooi eromheen. Deze kan in een besloten ruimte vliegen en is door de kooi beschermd tegen botsingen. Tegelijkertijd kan de drone op deze manier apparatuur niet beschadigen.

In de toekomst moeten hier robots bij komen die nog geavanceerder zijn en waarmee ook reparaties kunnen worden uitgevoerd. ‘Denk daarbij aan robots die met haptic joysticks de bediener laten voelen wat de robot voelt en wat voor bewegingen deze maakt. Mensen zitten hierbij misschien wel voor grote 3D-schermen. Dat vergt technisch nog veel uitdagingen.’

Andere manier Een andere uitdaging is om alles te organiseren. Om te beginnen is er een roadmap gemaakt voor de komende jaren.

Met leveranciers samen wordt ervoor gezorgd dat er voor elke stap in de roadmap techniek wordt ontwikkeld.

Ook in het veld zelf is het een organisatie. Den Hamer: ‘Ik heb gemerkt dat het een proces is. We zijn begonnen met een

‘Mensen gaan weer op een andere manier naar techniek kijken.’

roadshow. Mensen konden daarbij voor het eerst kennismaken met de apparatuur. Vervolgens hebben we intensieve trainingen gegeven. Wat kan er met de robot en hoe interpreteer je beelden van de robot? Je kijkt daar anders naar dan als je zelf direct in een besloten ruimte kijkt en met een zaklamp de belichting nog wat kan variëren. Door daarna zelf aan de gang te gaan met de robots is bij de medewerkers uiteindelijk pas echt de knop om gegaan. Toen vonden ze het echt handig. Je merkt ook dat mensen ineens weer op een andere manier naar de techniek kijken.’

Bij de inspecteurs lag het vooral in het echt doen en bekend raken met de technologie, bij het turnaroundteam was er wat anders aan de hand. Zij hadden het al heel druk en vonden het lastig deze nieuwe technologieën ook nog in te passen in de plannen. Den Hamer: ‘Ontzorgen heeft daarbij geholpen. Wij hebben de communicatie geregeld met de aannemers die met camera’s komen inspecteren. Daardoor werd het voor het turnaroundteam gemakkelijker om de

robots in te zetten. Wij nemen de kennis van de ene stop mee naar de andere.

Daardoor heb je veel meer continuïteit in de kennis die je opbouwt. In afgelopen stops hebben we al negentig procent van de visuele inspecties met robots gedaan.’

Voor een volledige turnaround is het robotteam van Dow zelf te klein, dus worden er verschillende aannemers bij betrokken. ‘Tussen de stops proberen we inspecties zelf te doen met robots, omdat je dan meer tijd hebt om dingen uit te proberen en nieuwe ontwikkelingen te testen.’ Tijdens een onderhoudsstop moet het werk gewoon zo efficiënt mogelijk gebeuren.

Voor lief Momenteel kosten inspecties met robots nog meer tijd dan traditionele inspecties.

‘Hoewel je wel weer een steigerbouwer en mangatwacht uitspaart. Maar het is een leerproces dat moet worden doorlopen. Die inefficiëntie moeten we even voor lief nemen. Uiteindelijk wordt het werk efficiënter en veiliger. En veiligheid gaat altijd boven tijd.’ ■ PETROCHEM 9 - 2019 39

PET X1 Dow robots.indd 39

27-08-19 17:34

MAGAZINE

ONLINE NIEUWS

BEREIK NETWERK EVENEMENTEN KENNIS DELEN BRANDED CONTENT Nr. 5 - 2019

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,-

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta

‘Oliebedrijven hebben gebrek aan voorstellingsvermogen’ • Finalisten Plant Manager of the Year 2019 bekend • Thema: Engineering & Contracting

Het Petrochem platform is een zelfstandig en onafhankelijk kennisnetwerk, gericht op asset owners en toeleveranciers in de hele keten van olie-, gas- en chemische industrie Het Petrochem platform deelt binnen de industrie kennis via haar netwerk, magazines, websites, events en verkiezingen.

Het Petrochem platform versterkt uw netwerk.

Het Petrochem platform kent experts, leden en partners.

Meer weten: Janet Robben +31(0)20 31 22 085 janet@industrielinqs.nl

Het Petrochem platform biedt partners en leden een optimale mix van zichtbaarheid, bereik, netwerk en kennis.

www.petrochem.nl petrochem platformadv nieuw-1.indd 1 PET Advertenties 40-60.indd 40

12-07-19 17:35 10:24 27-08-19

PROJECTEN CHEMIE Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2021

BASF breidt stapsgewijs de capaciteit van haar alkoxyleringseenheid in Antwerpen uit.

De eenheid is een downstream-activiteit van de ethyleenoxideproductie. In 2021 moet de productiecapaciteit met 25 procent zijn verhoogd.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: 1 miljard euro Afronding: medio 2022

Borealis gaat op haar productiesite in Kallo een fabriek bouwen voor propaandehydrogenering. Deze krijgt een capaciteit van 750.000 ton per jaar. In het eerste halfjaar van 2022 zou de fabriek moeten opstarten.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: onbekend Afronding: 2020

Borealis breidt de capaciteit van zijn polypropeenfabriek in Kallo uit met tachtig kiloton. De verwachting is dat de toegevoegde capaciteit in 2020 in gebruikt kan worden genomen. De capaciteitsverhoging is bedoeld om ten volle te profiteren van de nieuwe propaandehydrogeneringsfabriek in Kallo.

Opdrachtgever: Covestro Waar: Antwerpen Investering: 300 miljoen euro Afronding: 2022

Covestro wil driehonderd miljoen euro investeren in de bouw van een nieuwe productie-eenheid voor aniline in Antwerpen. De opstart van de nieuwe eenheid wordt verwacht in 2022. Aniline is een grondstof voor MDI, dat vervolgens een voorproduct is van polyurethaan hardschuim.

Opdrachtgever: Dow Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Dow gaat de MDI-capaciteit in Delfzijl uitbreiden en flexibeler maken om meer soorten MDI te kunnen produceren, die beter aansluiten op vragen uit de markt. Voor de opslag van ruwe grondstoffen wordt een derde, nieuwe opslagtank gebouwd om minder kwetsbaar te zijn in de aanvoer van grondstoffen per schip. Verder worden er diverse verbeteringen doorgevoerd in het productieproces, het koelwatersysteem en de automatisering.

Opdrachtgever: Ineos Waar: Lillo (Antwerpen) Investering: 3 miljard euro Afronding: 2024

Ineos investeert 3 miljard euro in een nieuwe ethaankraker en een propaandehydrogeneringsfabriek in Lillo (Antwerpen). De propaanhydrogeneringsfabriek krijgt een capaciteit van 750.000 ton propeen per jaar en de ethaankraker krijgt een capaciteit van 1.250.000 ton etheen per jaar.

Opdrachtgever: Kaneka Waar: Westerlo Investering: 15 miljoen euro Afronding: 2019

Kaneka investeert vijftien miljoen euro in extra productiecapaciteit voor schuimen van polyetheen en polypropeen. Het project omvat de bouw van extra geavanceerde faciliteiten met optimale procesbeheersbaarheid, waardoor hoogwaardige productinnovaties mogelijk zijn.

Opdrachtgever: Kemira Waar: Botlek Investering: 30 miljoen Afronding: begin 2019

Kemira investeert 30 miljoen euro in een uitbreiding van de productiecapaciteit voor polymeren die worden gebruikt bij chemical enhanced oil recovery. De nieuwe capaciteit op de site in de Botlek kan naar verwachting in het begin van 2019 in gebruik worden genomen.

Opdrachtgever: Kronos Waar: Gent Investering: 36 miljoen Afronding: 2022

Kronos, producent van titaandioxide, investeert 26 miljoen euro in een uitbreiding van productiecapaciteit. Er komt een grotere pigmentfilter en mogelijk een vierde stoommaler en nieuwe verpakkingslijn. Hierdoor kan de productiecapaciteit worden verhoogd naar 120.000 ton per jaar. Daarnaast investeert het bedrijf 10 miljoen euro in energierecuperatie.

Opdrachtgever: Mitsui Chemicals Waar: Geleen Investering: 18,4 miljoen euro Afronding: medio 2020

Mitsui Chemicals investeert 18,4 miljoen euro in een fabriek voor het compounderen van polypropeen. De fabriek wordt in Geleen gebouwd en krijgt een productiecapaciteit van 30.000 ton per jaar. Volgens de planning gaat de productie medio 2020 van start.

PETROCHEM 9 - 2019Â Â 41

PET09 K Projecten.indd 41

27-08-19 17:42

Bent u werkzaam in - of met - de energievoorziening in de industrie?

Kom dan van 8 t/m 10 oktober naar Den Bosch.

AANDRIJFTECHNIEK & PERSLUCHT GEBOUW- & PROCESTECHNIEK KENNIS & ADVIES KOEL- EN VRIESTECHNIEK STOOMINSTALLATIES TECHNISCHE ISOLATIE WKK & ELEKTRA-INSTALLATIES

In 2050 moet de industrie duurzaam zijn. Over 11 jaar moet haar uitstoot gehalveerd zijn ten opzichte van 19 jaar geleden. Grote vervuilers moeten plannen maken; kleinere hebben een meldingsplicht. Makkelijke maatregelen zijn al verplicht.

Van de oplossingen kan een deel nog niet uit. Daar zijn subsidies voor beschikbaar.

Welke zijn dit en hoe werkt een aanvraag? Een ander deel van de oplossingen is wél bedrijfseconomisch haalbaar. Welke zijn dat en hoe integreer je die?

Op Industrial Heat & Power krijgt u eerlijke antwoorden. Voor professioneel betrokkenen bij proces- en energieoptimalisatie is deze jaarlijkse vakbeurs - inclusief haar uitgekiende kennisprogramma - dan ook zeker het bezoeken waard.

Industrial Heat & Power is gratis toegankelijk bij voorregistratie en vindt plaats gelijktijdig en in co-locatie met

Als bezoeker van Industrial Heat & Power bezoekt u ook deze beurzen gratis.

PET Advertenties 40-60.indd 42

27-08-19 17:36

PROJECTEN Opdrachtgever: Morssinkhof Rymoplast Waar: Heerenveen Investering: 20 miljoen Afronding: 2019

Morssinkhof Rymoplast gaat een fabriek voor kunststofrecycling bouwen in Heerenveen. De fabriek wordt gebouwd naast de kunststofsorteerinstallatie van Omrin, HVC en Midwaste. De hypermoderne fabriek gaat PP en HDPE uit consumentenafval verwerken tot nieuwe grondstoffen voor hoogwaardige toepassingen.

Opdrachtgever: Nouryon Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2021

Om ook tijdens periodiek onderhoud aan de vraag naar chloor te kunnen voldoen, bereidt Nouryon een investering voor in twee parallelle productielijnen die los van elkaar kunnen functioneren. Dankzij het splitsen van de Rotterdamse fabriek kan het bedrijf straks continu via pijpleidingen chloor aan klanten leveren.

Opdrachtgever: Sabic Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Afronding: 2020

Sabic gaat de productie van polyfenyleenether (PPE) in Bergen op Zoom hervatten. Het bedrijf sloot de PPE-fabriek in 2014, maar wil deze volgend jaar opnieuw in productie nemen. PPE is de basis voor Noryl en de capaciteitsuitbreiding is dan ook bedoeld om aan de toenemende vraag naar Noryl kunststoffen te voldoen.

Opdrachtgever: Sekisui Waar: Geleen en Roermond Investering: 155 miljoen Afronding: 2020

Sekisui Chemical investeert 155 miljoen euro in een uitbreiding van de productie in Geleen en Roermond. Beide fabrieken krijgen er tot 2020 een derde productielijn bij voor folies in gelamineerd glas voor autoruiten.

Opdrachtgever: Sekisui Polymatech Waar: Roermond Investering: 12,3 miljoen euro Afronding: voorjaar 2020

Sekisui investeert 12,3 miljoen euro in een nieuw bedrijf, Sekisui Polymatech, en een fabriek in Roermond waar thermische interfacematerialen zullen worden geproduceerd.

Deze worden gebruikt in elektrische en plug-in hybride voertuigen tegen de warmte van de lithium-ionbatterijen. Volgens planning is de fabriek begin 2020 operationeel.

Opdrachtgever: Teijin Aramid Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Teijin Aramid breidt haar productiecapaciteit voor Twaron supervezels met meer dan 25 procent uit. De totale extra capaciteit zal volledig beschikbaar zijn in 2022. Diverse grote investeringen verhogen de productiecapaciteit, inclusief implementatie van de nieuwste technologie.

Opdrachtgever: Teijin en BioBTX Waar: Emmen en Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Teijin en BioBTX hebben grote investeringsplannen om de Twaron-vezels van Teijin te verduurzamen. Teijin is al zo ver dat de engineering wordt voorbereid. BioBTX heeft nu een demofabriek in Groningen en denkt aan een fabriek – mogelijk in Delfzijl – van enige tientallen miljoenen euro’s. De investering van Teijin zou een veelvoud daarvan bedragen.

Opdrachtgever: Vynova Waar: Tessenderlo Investering: onbekend Afronding: begin 2019

Vynova breidt in Tessenderlo de capaciteit voor de productie van natriumhydroxide aanzienlijk uit. De uitbreiding levert tegelijkertijd extra capaciteit van chloor op, die kan worden gebruikt voor de productie van ethyleendichloride. De voltooiing van het project wordt begin 2019 verwacht.

GROEN EN BIO Opdrachtgever: ArcelorMittal Waar: Gent Investering: 120 miljoen euro Afronding: medio 2020

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bioethanol. C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

Opdrachtgever: IGE Solutions Waar: Amsterdam Investering: 28 miljoen euro Afronding: begin 2019

Een nieuwe fabriek in Amsterdam gaat per jaar ruim 30 miljoen liter brandstof voor de scheepvaart produceren uit 35.000 ton niet-recyclebaar plastic. IGE Solutions gebruikt daarvoor een bewezen technologie, die mede dankzij overheidssubsidie voor energieinnovatie voor het eerst commercieel wordt ingezet.

PETROCHEM 9 - 2019 43

PET09 K Projecten.indd 43

27-08-19 17:42

3P Quality Services zoekt: 3P Quality Services B.V. is een onafhankelijk technisch inspectiebureau binnen de petrochemische industrie, process industrie, offshore en energiesector.

Wij bieden een breed scala aan support services, Onze sleutelwoorden zijn: Inspectie, Maintenance en Vendor inspectie activiteiten.

3P Quality Services B.V. bemiddelt vanuit een projectmatige aanpak en/of vanuit een vaste bemiddeling binnen de vakgebieden Engineering, Construction management, Shutdown management en Project management.

Voor diverse nationale en internationale functies op het gebied van inspectie en aanverwante diensten, zijn wij doorlopend op zoek naar:

QUALITY SERVICES

Werktuigbouwkundigen MBO/HBO niveau De ideale kandidaten beschikken minimaal over: • MBO/HBO werktuigbouwkunde • Opleiding IKT/SKK (II/III) – en/of MLT/EWT/IWT • Beheersing van Microsoft Office • Goede contactuele eigenschappen • Grote mate van zelfstandigheid 3P Quality Services biedt kansen en mogelijkheden ook voor 50 plussers en starters op de arbeidsmarkt. 3P Quality Services is gecertificeerd volgens ISO 9001/VCA. Een kwaliteitsgarantie gaat echter niet alleen om systemen en standaarden, maar vooral om mensen. Daarom investeren wij voortdurend in onze professionals door middel van opleidingen en coaching.

Voor meer informatie en vragen kunt u contact opnemen met Dhr. C.J. de Graaf of Dhr. K. van Oevelen T +31(0)161 438 500.

Bent u onze juiste kandidaat? Mail dan uw sollicitatie met CV naar 3pqs@3pgroup.com onder vermelding van 3P zoekt werktuigbouwkundigen en jong talent.

PET Advertenties 40-60.indd 44

3P zoekt ook jong talent 3P heeft in samenwerking met diverse klanten een overeenkomst om jonge talenten een kans te geven. 3P en onze klanten willen graag investeren voor nu en in de toekomst en 3P verzoekt kandidaten die als lasser of NDO-er reeds 5 jaar ervaring hebben en een MTS diploma hebben en/of dit willen behalen te solliciteren.

In overleg en in samenwerking met onze klanten zoekt 3P een geschikte werklocatie om op termijn door te groeien naar een volwaardige QC-er en/of inspecteur.

Voor een volledig overzicht van de vacatures bekijk het aanbod op: www.3pgroup.com

Continuïteit door deskundigheid.

27-08-19 17:36

PROJECTEN Opdrachtgever: PMC Waar: mogelijk Delfzijl Investering: onbekend Afronding: medio 2020

Purified Metal Company laat in Delfzijl een fabriek bouwen die vervuild staalschroot recyclet tot een hoogwaardige grondstof voor de staalindustrie. Het Duitse ingenieursbureau Küttner en Visser & Smit Bouw gaan de fabriek turnkey bouwen en leveren die in juli 2020 op.

Opdrachtgever: consortium van Mourik, Petrogas, Den Hartog en RenaSci Waar: Oostende Investering: onbekend Afronding: december 2019

Een consortium van Mourik, Petrogas, Den Hartog en RenaSci bouwt in Oostende (België) een fabriek die moeilijk te recyclen plastics gaat verwerken tot olie. De technologie komt van het Eindhovense bedrijf BlueAlp. Eind december 2019 wordt de olie-uit-plasticfabriek in bedrijf genomen. Deze verwerkt op jaarbasis 21.000 ton afvalplastic (landbouwplastics en de plastic folies die worden gebruikt om etenswaren vers te houden). Daarnaast wordt de CO2 die vrijkomt, hergebruikt als grondstof voor de fabriek.

Opdrachtgever: Sabic en Plastic Energy Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: 2021

Sabic investeert in een project voor de chemische recycling van moeilijk verwerkbaar plastic afval in een grondstof voor stoomkrakers. Het bedrijf werkt hierbij samen met Plastic Energy. Voor de productie van Tacoil, een gepatenteerd product van Plastic Energy, bouwen ze op Chemelot een fabriek die naar verwachting in 2021 in bedrijf zal gaan.

Opdrachtgever: SCW Systems/Gasunie Waar: Delfzijl Investering: 200 miljoen euro Afronding: 2023

SCW Systems gaat samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl bouwen die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

OLIE, GAS EN OFFSHORE Opdrachtgever: OOS International Waar: Serooskerke Investering: 1 miljard euro Afronding: 2019

Het Zeeuwse bedrijf OOS International gaat met het Chinese China Merchant Industry Holdings twee nieuwe schepen bouwen voor het slopen en installeren van offshoreplatforms. De investering bedraagt bijna een miljard euro. De schepen moeten in 2019 klaar zijn.

Opdrachtgever: Petrogas E&P Waar: blokken A en B (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Petrogas E&P Netherlands wil in de komende tien jaar circa vijf gasvelden in de blokken A en B van de Noordzee uitrusten met een gasproductieplatform. Het gewonnen gas wordt per pijpleiding getransporteerd naar het Central Processing Platform A12. Daar wordt het verzameld, behandeld en gecomprimeerd voor transport via NOGAT-pijpleiding, die in Den Helder aan land komt.

Opdrachtgever: Wintershall Noordzee Waar: blok D12 (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Wintershall Noordzee wil in blok D12 van de Noordzee, ruim tweehonderd kilometer ten noordwesten van Den Helder, aardgas gaan winnen. Een nieuw, onbemand productieplatform zal gedurende 20-25 jaar naar verwachting drie miljoen kubieke meter aardgas per dag kunnen produceren. Het gas zal, na een beperkte behandeling, met een nieuwe pijpleiding van ongeveer twaalf kilometer worden getransporteerd naar het bestaand productieplatform D15-A van operator Neptune Energy, om daar verder te worden verwerkt.

RAFFINAGE Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: onbekend

BASF Antwerpen investeert onder de noemer Feedstock Flexibility Antwerp fors in de flexibiliteit van zijn stoomkraker. Deze kan straks meer LPG verwerken en zal daardoor meer methaangas produceren. Dit kan vervolgens als grondstof in het ammoniakbedrijf worden gebruikt.

Opdrachtgever: Zeeland Refinery Waar: Vlissingen-Oost Investering: 40 miljoen euro Afronding: 2020

Zeeland Refinery investeert 40 miljoen euro in haar hydrocracker. Het bedrijf zet in op een extra reactor van dertig meter hoog, die naast de twee bestaande reactoren wordt gebouwd. Tijdens de grote onderhoudsstop van de raffinaderij in 2020 wordt de nieuwe reactor verbonden met de bestaande installatie.

PETROCHEM 9 - 2019 45

PET09 K Projecten.indd 45

27-08-19 17:43

LOGISTICON VERHUUR Opslag en dosering

Zand- & koolfiltratie

EUROPA’S GROOTSTE VERHUURVLOOT VOOR WATERZUIVERINGEN

Ultrafiltratie

Flotatie

Chemicaliën

Omgekeerde osmose

Uitgebreide keuze Voor de levering van installaties voor zowel korte als lange termijn verhuur, met capaciteiten van 1 tot meer dan 2000 m3/h voor toepassingen als: - Capaciteitsuitbreiding en/of back-up - Proefneming - Kwaliteitsverbetering Informeer naar Europa’s grootste verhuurvloot voor waterzuiveringen. logisticon adv A4_Versie februari 2019_210x297.indd 1 PET Advertenties 40-60.indd 46

Logisticon Verhuur b.v. +31 (0)184 608260 www.logisticon.com 19-02-19 14:50 27-08-19 17:36

PROJECTEN TANKOPSLAG Opdrachtgever: Alpha Terminals Waar: Vlissingen Investering: 450 miljoen Afronding: 2022

Alpha Terminals investeert 450 miljoen euro in een nieuwe terminal voor vloeibare bulk in het havengebied van Vlissingen. De tankterminal krijgt 59 tanks met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 720.000 kubieke meter. Daarnaast komt er een steiger voor het lossen en laden van zee- en binnenvaartschepen.

Opdrachtgever: Gate Terminal Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: medio 2019

Gate Terminal investeert in een debottlenecking van het pijpleidingsysteem in Rotterdam om vlotter schepen met LNG te kunnen laden. De snelheid van laden wordt daarmee verhoogd van 2.300 naar 4.000 kubieke meter p/u. De debottlenecking gebeurt zonder de fabriek stil te leggen. De werkzaamheden moeten medio 2019 klaar zijn.

Opdrachtgever: HES Botlek Tank Terminal Waar: Rotterdam Botlek Investering: onbekend Afronding: augustus 2020

HES Botlek Tank Terminal breidt zijn capaciteit uit met zes hoogwaardige tanks voor de opslag van biobrandstoffen. De opslagtanks hebben ieder een inhoud van 3.400 kubieke meter, een diameter van twaalf meter en een hoogte van dertig meter. Daarmee wordt de totale opslagcapaciteit verhoogd naar 510.000 kubieke meter. Naar verwachting worden de opslagtanks in augustus 2019 opgeleverd.

Opdrachtgever: HES International Waar: Maasvlakte I Investering: enkele honderden miljoenen euro’s Afronding: derde kwartaal 2021

HES International ontwikkelt op Maasvlakte 1 een tankterminal van 52 tanks met een totale capaciteit van circa 1,3 miljoen kubieke meter voor de op- en overslag van olieproducten en biobrandstoffen. De HES Hartel Tank Terminal wordt een onafhankelijke opslagterminal, maar BP heeft zich gecommitteerd aan het project, inclusief plannen voor pijpleidingverbindingen tussen hun raffinaderij en de terminal, die eind 2019 gereed is.

Opdrachtgever: JPB Logistics Waar: Delfzijl Investering: ruim 10 miljoen euro Afronding: najaar 2019

JPB Logistics bouwt op Chemiepark Delfzijl gefaseerd in totaal 36.000 kubieke meter aan opslagcapaciteit bij. In de eerste fase zijn al vijf RVS duplex tanks gebouwd, met een totale opslagcapaciteit van 21.200 kubieke meter. Daarna volgen vier stalen tanks van 1.100 kubieke meter per stuk in de bestaande tankpit voor licht ontvlambare producten. Tijdens de laatste fase worden nog eens drie RVS duplex tanks van 3.500 kubieke meter per stuk gebouwd. Ook worden de diepzeesteiger uitgebreid en vier nieuwe laadarmen geplaatst.

Opdrachtgever: Katoen Natie Waar: Limburg Investering: 80 miljoen euro Afronding: medio 2020

Katoen Natie investeert 80 miljoen euro op diverse plaatsen in Limburg. Zo wordt er een nieuwe opslagterminal op Chemelot gebouwd, met 54.500 vierkante meter magazijnruimte en 207 silo’s. Deze moet in het tweede kwartaal van 2020 operationeel zijn.

Daarnaast krijgt de bestaande logistieke terminal in Nuth er 10.000 vierkante meter magazijnruimte en zestig silo’s bij. Dit project wordt naar verwachting eind 2019 opgeleverd.

Opdrachtgever: Oiltanking Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Oiltanking Antwerp Gas Terminal wordt de logistieke partner van Borealis voor de handling van propeen en propaan. Daarom bouwt het bedrijf een nieuwe opslagtank met een capaciteit van 135.000 kubieke meter propaan.

Opdrachtgever: OTAG Waar: Antwerpen Investering: ruim honderd miljoen euro Afronding: 2019

Oiltanking Antwerp Gas Terminal (OTAG) investeert ruim honderd miljoen euro in nieuwe tankopslagcapaciteit en een nieuwe steiger. Met de bouw van een 135.000 kubieke meter butaantank zal in 2019 de capaciteit van de terminal bijna verdubbelen tot 273.000 kubieke meter. OTAG bouwt de butaantank voor Ineos.

Opdrachtgever: Rubis Terminal Waar: Rotterdam Investering: 120 miljoen euro Afronding: onbekend

Rubis Terminal breidt haar terminal in Rotterdam in vijf fases uit. In totaal bestaat de uitbreiding uit 45 tanks met een totale capaciteit van bijna 150.000 kubieke meter, waarmee een totale investering van 120 miljoen euro is gemoeid. Fase 2 van de uitbreiding wordt in het tweede kwartaal van 2020 afgerond.

PETROCHEM 9 - 2019 47

PET09 K Projecten.indd 47

27-08-19 17:43

STROBL voor elke capaciteit POMPEN een optimale oplossing Strobl Pumpen is een Duits familiebedrijf welke centrifugaalpompen voor diverse toepassingen produceert. Strobl Pumpen focust op API 610 en API 685 pompen voor de petrochemie en de olie- en gaswinning.

De INPH pomp voor het Anjum Deeper Compression project van de Nederlandse Aardolie Maatschappij wordt gebruikt voor scheiding van gas en vloeistof met een daaropvolgende verwijdering van de vloeistof.

Hiervoor wordt een pomp uit Duplex-staal toegepast welke optimaal voor deze toepassing ontworpen werd. De pomp is geschikt voor een systeemdruk tot 100 bar en met een magneetkoppeling toch plaatsbesparend. Zo konden alle wensen van de klant worden vervuld.

SPECK POMPEN Nederland B.V. is sinds vele jaren een competente vertegenwoordiger voor haar Nederlandse klanten.

Kijk voor meer informatie op www.speck.nl www.strobl-pumpen.de

Advertentie Petrochem.indd 1

19-8-2019 12:10:24

INOX INTELLIGENCE

THE ART OF STAINLESS STEEL STAPPERT Noxon is een landelijk opererende handelsorganisatie op gebied van roestvaststalen buizen, fittingen en staf.

Wij zijn onderdeel van een onafhankelijke internationale groep met diverse Europese vestigingen. Met ons brede assortiment en omvangrijke voorraden zijn we in staat om uw bestelling op uw gewenste datum en tijd in heel Nederland te leveren. Wij werken continu aan optimalisatie van de kwaliteit van onze

PET Advertenties 40-60.indd 48

producten, dienstverlening en efficiency in de kosten. We zoeken daarbij altijd naar de aansluiting met uw wensen en behoeften.

Wij hechten veel waarde aan langdurige persoonlijke relaties. Uw ervaren klantenteam is op de hoogte van uw wensen, reageert snel en adequaat op al uw vragen, is oplossingsgericht en helpt u bij het maken van de juiste keuzes.

Op welk gebied kunnen wij u ontzorgen?

STAPPERT Noxon B.V. Gerstdijk 4, 5704 RG Helmond - Netherlands T +31 492 582111 | noxon@stappert.biz noxon.stappert.biz

Inkoopgemak of kosten efficiency?

27-08-19 17:37

PROJECTEN Opdrachtgever: Sea-Mol Waar: Antwerpen Investering: 300 à 400 miljoen euro Afronding: medio 2021

De Japanse groep MOL Chemical Tankers investeert samen met havengroep SEAInvest 300 à 400 miljoen euro in de bouw van een tankterminal voor vloeibare chemicaliën. Hiervoor wordt de joint venture Sea-Mol opgericht. De terminal wordt in fasen gebouwd en krijgt uiteindelijk een capaciteit van 500.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Sea-Tank Terminal Waar: Antwerpen Investering: 250 miljoen euro Afronding eerste fase: 2019

Sea-Tank Terminal bouwt in Antwerpen een dedicated tankterminal voor een wereldspeler uit de chemiesector. In eerste instantie krijgt de terminal een capaciteit van 750.000 kubieke meter. In een tweede fase wordt er mogelijk meer capaciteit bijgebouwd. Naar verwachting duurt de bouw van de terminal twee jaar. De investering wordt geraamd op 250 miljoen euro.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Standic Waar: Antwerpen Investering: 200 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Tankopslagbedrijf Standic, onderdeel van Hametha, gaat in Antwerpen een nieuwe opslagterminal realiseren voor de distributie van chemieproducten en chemische nichemarkten. De grootte van de opslagtanks variëren van 500 tot 3.500 kubieke meter. In eerste instantie krijgt de terminal een opslagcapaciteit van ongeveer 95.000 kubieke meter. De oplevering staat gepland in het eerste kwartaal van 2021 en vergt een investering van zo’n 200 miljoen euro.

Opdrachtgever: Totseanergy Waar: Antwerpen Investering: 100 miljoen euro Afronding eerste fase: medio 2019

Totseanergy, een joint venture van Total en de groep SEA-invest, investeert honderd miljoen euro in een nieuwe terminal in Antwerpen. De investering omvat acht nieuwe tanks van elk twintigduizend kubieke meter, drie bijkomende laad- en losplaatsen en een pijpleiding tussen de terminal en de raffinaderij van Total.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: tweede kwartaal 2020

Vopak bouwt in Rotterdam vijftien nieuwe roestvrijstalen opslagtanks voor styreen en andere chemicaliën. Het gaat om 63.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit op de Botlek-terminal. De expansie moet in het tweede kwartaal van 2020 gereed zijn.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Vlissingen Investering: onbekend Afronding: 2020

Vopak investeert in twee nieuwe gasbullets bij haar gasopslag in Vlissingen. In totaal wordt er 9.200 kubieke meter opslagcapaciteit bijgebouwd. De verwachting is dat deze uitbreiding in het tweede kwartaal van 2020 in gebruik kan worden genomen.

UTILITIES Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Antwerpen Investering: 80 miljoen euro Afronding: 2020

Air Liquide investeert tachtig miljoen euro in de bouw van een waterstoffabriek op de site van Covestro in Antwerpen. De eenheid gaat dankzij een nieuwe technologie energie-efficiënter waterstof produceren, zonder overtollige stoomproductie. Bijzonder is dat Covestro een deel van de CO2 die bij de productie vrijkomt, afvangt en gebruikt als grondstof in haar productieproces. De productie-unit wordt in 2020 in gebruik genomen.

Opdrachtgever: Air Products Waar: Zuidbroek Investering: onbekend Afronding: oktober 2021

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof wordt gebruikt om geïmporteerd aardgas geschikt te maken voor gebruik in Nederland. Naar verwachting begint Air Products in het najaar van 2019 met de bouw, nadat het vergunningentraject is afgerond en het terrein naast de bestaande stikstofinstallatie bouwrijp is gemaakt. De fabrieken gaan 180.000 kubieke meter stikstof per uur produceren zodra ze in oktober 2021 operationeel zijn.

Opdrachtgever: BP Geel Waar: Geel Investering: onbekend Afronding: 2021

BP Geel gaat een nieuwe stoomketel bouwen die ervoor zorgt dat de site ook betrouwbaar van stoom wordt voorzien als een van de twee bestaande ketels in onderhoud is. De komende jaren worden de drie ketels op elkaar afgestemd om een optimale combinatie te maken. Zo zal een van de bestaande ketels op termijn een standby-ketel worden. Tegen 2021 moet dat proces rond zijn.

PETROCHEM 9 - 2019 49

PET09 K Projecten.indd 49

27-08-19 17:43

RTD IWEX

APPLUS+ RTD PRESENTS:

A PROVEN AND QUALIFIED 3D DEFECT IMAGING TECHNOLOGY THE LATEST INNOVATION IN ‘FULL MATRIX CAPTURE’ AUT: RTD IWEX

We deliver reliable solutions for non-destructive testing (NDT), inspection and certification to capital-intensive, high risk oil & gas, energy, chemical and power industries and provide a one-stop solution, covering NDT, Inspection and certification from initial design, manufacturing, construction, commissioning, during operations and after repair.

> RTD Rayscan (RTR)

> RTD Trekscan (DTI)

Our capabilities:

New weld inspection (NC) • Inline in-service inspection (ILI)Maintenance and Repair (MRO) • Engineering (ECA) services and consultancy • Third party services • Review NDT reports and QAQC audits • Training services

applus.com

Verhuur stoom- en heetwaterketels

Eco Ketelservice Verhuur bv

www.eco-steamandheating.com +31 (0)13 583 94 40 | info@eco-steamandheating.com

PET Advertenties 40-60.indd 50

27-08-19 17:37

PROJECTEN Opdrachtgever: Dow Waar: Terneuzen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Bij Dow in Terneuzen wordt in 2018 een pilotinstallatie gebouwd om lagedrukstoom op te waarderen. Stoomrecompressie kan een belangrijke bijdrage leveren aan elektrificatie in de industrie. De pilotinstallatie bij Dow krijgt een capaciteit van tien ton per uur.

Opdrachtgever: EEW Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: begin 2019

EEW Energy from Waste breidt haar productiecapaciteit uit met een derde lijn. EEW levert energie in de vorm van stoom en elektriciteit aan de omliggende industrie op het chemiepark Delfzijl en in het industriegebied Oosterhorn. Het bedrijf maakt groene energie uit diverse soorten afval.

Opdrachtgever: Gasunie Transport Services Waar: Zuidbroek Investering: 500 miljoen Afronding: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

Opdrachtgever: Gasunie en Enexis Waar: Wijster Investering: onbekend Afronding: medio 2019

Gasunie en Enexis bouwen vlakbij de groengasproductielocatie van Attero in Wijster (Drenthe) een enorme compressor. Deze groen-gas-booster comprimeert groen gas naar hoge druk zodat het kan worden ingevoed in het landelijke gasnet. De compressor zal medio 2019 in gebruik worden genomen.

Opdrachtgever: Groningen Seaports Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: begin 2019

De stoomleiding tussen Nouryon en Eneco Bio Golden Raand krijgt er achthonderd meter bij. Via deze uitbreiding gaat EEW de extra stoom die zij produceert, leveren aan Nouryon. De uitbreiding van de leiding moet in begin 2019 gereed zijn. Dan worden de installaties van EEW en Nouryon aangesloten..

Opdrachtgever: Havenbedrijf Rotterdam Waar: Europoort en Pernis Investering: 50 miljoen euro Afronding: 2019

Havenbedrijf Rotterdam wil tussen Europoort en Pernis een 25 kilometer lange pijpleiding aanleggen voor het transport van laagzwavelige dieselolie. Het zogenoemde Diesel Common Carrier System is bedoeld om bedrijven in de productie, opslag en handel in dieselbrandstoffen met elkaar te verbinden. De ingebruikname is gepland voor 2019.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: Zwijndrecht Investering: 30 miljoen Afronding: medio 2019

Ineos Oxide investeert in Zwijndrecht zo’n dertig miljoen euro in een nieuwe hoge-drukstoomketel met een capaciteit van 150 MWth. Vier tijdelijke hoge-drukboilers, die dienen als stand-by, zijn al in gebruik genomen.

Opdrachtgever: LyondellBasell en Covestro Waar: Maasvlakte Rotterdam Investering: 150 miljoen euro Afronding: 2020

LyondellBasell en Covestro investeren 150 miljoen euro in een ‘bio plant’ en verbrandingsinstallatie op de Maasvlakte. Daarin wordt het afvalwater van de productie van propyleenoxide en styreenmonomeer behandeld en omgezet in stoom. De stoom wordt gebruikt als een energiebron in de bestaande productiefaciliteit op de locatie. Hierdoor ontstaat een circulair proces. Het project moet in 2020 klaar zijn.

PILOTS EN PLANNEN Opdrachtgever: AEB Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: 2021

AEB Amsterdam onderzoekt de haalbaarheid van stoomlevering aan Argent Energy, dat de stoom wil gebruiken voor de productie van biobrandstof. AEB produceert al stoom voor stadswarmte en elektriciteit. Door een deel van de stoom af te vangen en direct te leveren aan externe gebruikers als buurman Argent Energy verhoogt AEB het rendement van de verbrandingsinstallatie. Een investeringsbeslissing valt nadat het haalbaarheidsonderzoek medio 2019 afgerond is. De pijpleiding kan dan vervolgens in 2021 klaar zijn.

PETROCHEM 9 - 2019 51

PET09 K Projecten.indd 51

27-08-19 17:44

FRIJNS INDUSTRIAL GROUP WE CONSTRUCT YOUR STEEL De FRIJNS INDUSTRIAL GROUP is met meer dan 80 jaar ervaring een internationale staalbouwer en specialist op het gebied van engineering, productie,conservering, montage, onderhoud, dak-en wandbeplating en project management van staalconstructies en turn-key projecten voor de industrie.

Heeft u interesse in een vrijblijvende afspraak? Bel ons voor informatie of kijk op www.frijnsgroup.com

FRIJNS INDUSTRIAL GROUP De Valkenberg 14 6300 AD Valkenburg aan de Geul T F

+ 31(0) 43 601 0101 + 31(0) 43 601 0102

E W

info@frijnsgroup.com www.frijnsgroup.com

Vakspecialisten met een hart voor staal.

FIG_B&S_ad_1-2_dec2014.indd 1

20-11-14 10:54

Match uw vraag met onze technici Bekijk de mogelijkheden op www.stratt.nl

PET Advertenties 40-60.indd 52

27-08-19 17:37

PROJECTEN Opdrachtgever: ArcelorMittal en Dow Waar: Gent Investering: 20 miljoen euro Afronding: 2022

Staalproducent ArcelorMittal in België wil CO uit zijn afvalgassen leveren aan Dow Benelux in Terneuzen. Dow kan de CO met eigen overtollig waterstof combineren tot syngas. Allereerst worden twee proeffabrieken gebouwd in Gent. In 2022 wordt op basis van de pilots besloten of het businessplan economisch levensvatbaar is.

Opdrachtgever: Asbeter Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2020

Asbeter kan met hun proces asbestplaten veilig, betaalbaar en circulair vernietigen met behulp van zure industriële reststromen. Het bedrijf heeft een pilotinstallatie in Rotterdam.

In het voorjaar van 2020 wil het een demoplant van 8.000 ton per jaar hebben. Volgens Asbeter is er in Nederland een businesscase voor twee fabrieken van 50.000 ton per jaar.

Opdrachtgever: Avantium Waar: Delfzijl Investering: 20 miljoen euro Afronding: tweede helft 2019

Avantium bouwt een nieuwe demonstratiefabriek die mono-ethyleenglycol (MEG) uit suikers gaat produceren. Het proces verloopt in één enkele stap en wordt Mekong genoemd.

De ingebruikname van de demofabriek, die een capaciteit van ongeveer tien ton MEG krijgt, is gepland voor de tweede helft van 2019.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Avantium Renewable Polymers Waar: nog te bepalen Investering: onbekend Afronding: 2023

Avantium Renewable Polymers, het voormalige Synvina, heeft vergevorderde plannen om een fabriek te bouwen met een capaciteit van 5 kiloton FDCA en PEF per jaar, als voorbeeld van haar YXY-technologie. Een beslissing over de locatie van de fabriek, ergens in Noordwest-Europa, wordt in de tweede helft van 2019 genomen. Eind 2020 besluit het bedrijf of de bouw van de fabriek werkelijk doorgaat en deze kan dan vervolgens in 2023 opgestart.

Opdrachtgever: o.a. Avantium Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: 100 miljoen euro Afronding: 2022

Avantium, Nouryon en RWE willen een bioraffinaderij bouwen op Chemie Park Delfzijl, waarin uit houtsnippers zuivere suikers worden gemaakt die kunnen dienen als grondstof voor verven en lakken. De fabriek krijgt een capaciteit van 130 kiloton houtsnippers per jaar, maar kan worden opgeschaald naar 350 kiloton. De fabriek is mogelijk in 2022 operationeel.

Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: onbekend

BASF wil de capaciteit van het geïntegreerde ethyleenoxidecomplex op haar Verbund-site in Antwerpen uitbreiden. Het gaat niet alleen om de productie van meer ethyleenoxide, maar ook om derivaten, zoals oppervlakte-actieve stoffen, ethanolamines en glycolethers.

De definitieve investeringsbeslissing wordt in 2019 genomen.

Opdrachtgever: Battolyser Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: begin 2019

Een joint venture van TU Delft en Proton Ventures gaat een Battolyser bouwen naast de Magnum-centrale van Nuon in Eemshaven. Deze installatie kan als een batterij elektriciteit opslaan of leveren, én water splitsen in waterstof en zuurstof door elektrolyse. De eerste battolyser van 15 kW/60 kWh wordt begin 2019 in Eemshaven geplaatst.

Opdrachtgever: BioBTX Waar: Groningen Investering: onbekend Afronding: 2020

BioBTX heeft een demofabriek op het Zernikepark in Groningen gebouwd om groene aromaten uit vloeibare biomassa te maken. In 2019 volgt een uitbreiding naar vaste stoffen zoals vaste biomassa en afvalstoffen zoals plastic. De pilot loopt tot eind 2020.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Beringen Investering: onbekend Afronding: medio 2022

Borealis heeft de front end engineering and design fase voor de uitbreiding van zijn polypropeenfabriek in Beringen goedgekeurd en het EPC-contract toegekend aan Tecnimont. De definitieve investeringsbeslissing over deze uitbreiding van 250 tot 300 kiloton wordt eind 2019 genomen en de opstart wordt medio 2022 verwacht.

Opdrachtgever: BP Waar: Rotterdam-Europoort Investering: 1 miljard euro Afronding: onbekend

BP overweegt zijn raffinaderij in Rotterdam uit te breiden met een hydrocracker om producten als laagzwavelige diesel en kerosine te produceren. Daarnaast kan BP met dit proces basisolie produceren voor de productie van smeermiddelen. Met de bestaande hoeveelheid grondstoffen kunnen straks meer hoogwaardige producten worden geproduceerd.

PETROCHEM 9 - 2019 53

PET09 K Projecten.indd 53

27-08-19 17:44

IDENTIFICEER JOUW LEIDINGEN, AFSLUITERS EN POMPEN Met een oplossing van Brady heb je de volledige controle over de identificatie in jouw werkomgeving.

Dat maakt de omgeving veiliger, efficiënter en in overeenstemming met de principes van 5S en lean manufacturing.

Identificeer jouw leidingen, equipment en gevaarlijke situaties door middel van een labelprinter of met de standaard producten.

Ontvang bij aankoop van een signprinter GRATIS Brady Workstation software t.w.v. € 279,99

Nedelko is jouw identificatie specialist. Bestel snel of maak een afspraak! +31 (0)180 64 54 00 | info@nedelko.nl | www.nedelko.nl

ZORG VOOR HERKENBAARHEID EN VEILIGHEID

Alles onder controle.

Samen op weg naar veiligheid en efficiëntie

Uw inspectiepartner voor Industrial Services

Vinçotte is uw partner in iedere fase van de levensduur van uw installatie. Onze mensen kunnen u bijstaan vanaf de ontwerpfase tot en met het beheer. Samen zorgen we voor een meerwaarde voor uw bedrijfsvoering, uw mensen en uw installaties. We bieden onze services aan bij alle partijen binnen hoogwaardige industriële sectoren.

PET Advertenties 40-60.indd 54

www.vincotte.nl

27-08-19 17:38

PROJECTEN Opdrachtgever: BP, Nouryon, Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

BP, Nouryon en Havenbedrijf Rotterdam onderzoeken samen de haalbaarheid van een waterelektrolyse-installatie van 250 megawatt. Daarmee zou maximaal 45.000 ton groene waterstof per jaar kunnen worden geproduceerd voor de raffinaderij van BP in Rotterdam.

De partners willen in 2022 een definitieve investeringsbeslissing over het project nemen.

Opdrachtgever: Chemours Waar: Dordrecht Investering: 75 miljoen euro Afronding: 2023

Chemours is van plan om 75 miljoen euro te investeren in de fabriek in Dordrecht om emissies te verlagen. Het gaat om een reductie met 99 procent van de totale GenX-emissies tegen het einde van 2020 ten opzichte van 2017. Daarnaast gaat het om een emissiereductie van alle organische en gefluorideerde stoffen met tachtig procent in 2023.

Opdrachtgever: Corbion Waar: onbekend Investering: onbekend Afronding: onbekend

Corbion heeft plannen voor de bouw van een nieuwe melkzuurfabriek. De kans is groot dat de fabriek in Europa komt en Nederland zou dan een goeie kanshebber zijn als locatie.

De fabriek krijgt een capaciteit van meer dan 100.000 ton per jaar.

Opdrachtgever: Cumapol, DSM-Niaga, Morssinkhof Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2019

Cumapol, DSM-Niaga en Morssinkhof gaan een pilotplant bouwen en onderzoeken daarmee de technische en financiële haalbaarheid van de nieuwe technologie CuRe om polyester te recyclen. In een continu proces dat relatief weinig energie vergt kan zowel polyester uit verschillende afvalstromen als gekleurd polyester worden verwerkt tot kleurloze polyester pellets. De productielijn krijgt een capaciteit van 25 kiloton per jaar.

Opdrachtgever: Dow Benelux Waar: Terneuzen Investering: paar honderd miljoen euro Afronding: onbekend

Dow Benelux in Terneuzen maakte kans op de bouw van een nieuwe plasticfabriek.

Het hoofdkantoor heeft de mogelijkheden overwogen en nu gekozen voor de bouw een fabriek de bouw aan de Golfkust in de Verenigde Staten. Een eventuele investering in Terneuzen is voorlopig ‘on hold’ gezet.

Opdrachtgever: Dow Benelux en Tata Steel Nederland Waar: IJmuiden Investering: 1 miljard euro Afronding: 2025-2027

Dow Benelux en Tata Steel Nederland overwegen in IJmuiden een fabriek te bouwen, die rookgassen van Tata’s hoogovens afvangt en het koolmonoxide omzet in synthetisch gas.

Dow kan daar in Terneuzen plastics van maken. De bouw hangt af van het succes van twee proefprojecten die eind 2018 en 2019 van start gaan. Twee testinstallaties bij ArcelorMittal in Gent worden daarvoor verplaatst naar IJmuiden, om bij Tata Steel het proces te testen.

Opdrachtgever: Fluxys/Parkwind/Eoly Waar: België Investering: onbekend Afronding: onbekend

Fluxys, Parkwind en Eoly willen een power-to-gas installatie bouwen waarin groene elektriciteit wordt omzet in groene waterstof dat in de bestaande aardgasinfrastructuur kan worden vervoerd en opgeslagen. De partijen onderzoeken in een eerste fase de haalbaarheid van de installatie.

Opdrachtgever: o.a. Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2020

Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en Energie Beheer Nederland hebben het CCS-project Porthos gelanceerd. Het gaat om een verzamelleiding door het havengebied in Rotterdam waaraan verschillende bedrijven door hen afgevangen CO2 kunnen leveren.

Jaarlijks moet na 2020 zo’n twee tot vijf miljoen ton CO2 worden opgeslagen, oplopend tot dertig miljoen ton in 2030. De partijen nemen in 2019 een investeringsbeslissing.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: mogelijk Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2023

Ineos Oxide wil een nieuwe fabriek voor ethylideen norborneen (ENB) bouwen. Een beslissing over de locatie van de nieuwe fabriek is nog niet genomen. Een van de opties is om in Antwerpen een tweede productielijn te bouwen. Het concern heeft daar al een ENB-fabriek, waar momenteel via debottlenecking de capaciteit wordt vergroot.

PETROCHEM 9 - 2019 55

PET09 K Projecten.indd 55

27-08-19 17:44

ORANJERIE HYDEPARK | DOORN | 2 OKTOBER 2019

Een goede assetmanagement-strategie levert geld op. Maintenance wordt steeds vaker gezien als een profijtelijke bedrijfsfunctie.

Om de concurrentiepositie van onze bedrijven en onze installaties te versterken, is instandhouding alleen niet goed genoeg meer. Nieuwe kennis, innovaties en een integrale benadering maken het mogelijk om de technische dienst in te zetten als een verbetermotor die onderhoud combineert met levensduurverlenging, vervangingen en modernisering. Het doel: creëren van maximale economische waarde voor het bedrijf.

Om waarde te kunnen creëren, is het belangrijk om op onderbouwde wijze de juiste investeringen in onderhoudsprocessen en installaties te doen.

Tijdens iMaintain Prestatiemanagement krijgt u praktische handvaten om waarde te creëren met techniek, installaties, processen en mensen.

Met onderbouwing vanuit praktijkervaring en wetenschappelijk onderzoek.

Initiatiefnemers:

[Sch

rijf

nu i

n]

Programma 10.30 uur Aanvang congres • Opening door Laura van der Linde (hoofdredacteur iMaintain) en Wilbert Wijns (NS, NVDO Suto) • Keynotes van o.a. Mark Haarman (Mainnovation) en Jeroen van de Rijt (Best Value Group) 12.00 uur

Netwerklunch

13.00 uur Middagprogramma: onderzoek Universiteit Twente • Willem Haanstra richt zich met zijn onderzoek op de vraag hoe assetmanagement-organisaties de levenscycluskosten en -baten van hun assets op een effectieve wijze kunnen evalueren en blijven volgen.

• Jan Jaap Moerman spreekt over ‘Lerende organisaties’ m.b.t. introducties nieuw equipment 14.30 uur

Netwerkpauze

15.00 uur Vervolg programma • Merishna Ramtahalsing (promovendus Universiteit Twente) over ‘Systeemintegratie SIRA’ (System Integration for Railway Advancements) • Interactief debat • Afsluitende lezing 17.00 uur

Netwerkborrel

www.imaintain.info/prestatie PET Advertenties 40-60.indd 56 Hele pagina PRES 2019.indd 1

27-08-19 17:39 22-08-19 14:32

PROJECTEN Opdrachtgever: Lowlands Methanol Waar: Rotterdam Investering: 75 miljoen euro Afronding: begin 2020

Het bedrijf Lowlands Methanol is van plan een methanolfabriek te bouwen in de haven van Rotterdam. De afvalverwerkingsinstallatie moet per jaar 150.000 ton biomassa en afval gaan verwerken. In de fabriek worden hout en RDF (Refuse Derived Fuel) bewerkt en vergast.

Opdrachtgever: Lyondell Waar: Botlek Investering: onbekend Afronding: onbekend

Lyondell overweegt zijn SMPO-fabriek in de Botlek uit te breiden door een debottlenecking. De capaciteit zou kunnen worden verhoogd van 325 naar 375 kiloton propyleenoxide en van 725 naar 850 kiloton styreenmonomeer per jaar. Het project wordt nog onderzocht op financiële en technische haalbaarheid.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Mitsubishi Gas Chemical Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Mitsubishi Gas Chemical is een MER-procedure gestart voor de bouw van een nieuwe fabriek op het Huntsman-terrein in de Rotterdamse haven. Het bedrijf wil er meta-xyleendiamine (MXDA) gaan produceren. MXDA wordt gebruikt als verharder en corrosieremmer in coatings.

Opdrachtgever: NAM Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Op de NAM-locatie van de voormalige gaszuiveringsinstallatie in Emmen komt mogelijk een groene waterstoffabriek. Eigenaar NAM gaat deze optie met verschillende partners nader onderzoeken. Groen waterstof kan de fabrieken op het Emmtec-terrein van onder andere DSM en Teijin Aramid onafhankelijk maken van het Groningengas.

Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Neste overweegt een fabriek voor duurzame kerosine op de Eerste Maasvlakte in Rotterdam te bouwen. Het bedrijf heeft daar al een raffinaderij voor duurzame diesel. De tweede fabriek zou een investering van ruim honderd miljoen euro vergen. De fabriek kan echter ook worden gebouwd in Finland, waar het bedrijf eveneens een raffinaderij heeft.

Opdrachtgever: North Sea Port Waar: Zeeland Investering: onbekend Afronding: onbekend

Het havengebied van North Sea Port onderzoekt de haalbaarheid, vormgeving en uitrol van een grootschalige buisleidinginfrastructuur voor transport van CO2, waterstof of restgassen. Het onderzoek loopt tot 30 juni 2019.

Opdrachtgever: Nouryon en Gasunie Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Nouryon en Gasunie New Energy onderzoeken een grootschalige power-to-gas-installatie op het Chemie Park Delfzijl. De bedrijven willen met een twintig megawatt waterelektrolyse-unit elektriciteit omzetten in drie kiloton groene waterstof per jaar. BioMCN gaat de waterstof combineren met CO2 uit andere processen voor de productie van biomethanol, een grondstof voor biobrandstoffen en de chemische industrie. In verband met een geplande kerosinefabriek in Delfzijl (zie volgende pagina) onderzoeken de partijen een scale-up van twintig naar zestig megawatt.

Opdrachtgever: Nouryon Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2021

Nouryon wil de productie van hoogzuiver vacuümzout op haar locatie in Delfzijl uitbreiden. Het project verhoogt de productie van de fabriek met ongeveer 25 procent. Het chemiebedrijf studeert nog op de plannen. Bij groen licht moet het project vervolgens binnen drie jaar worden voltooid.

Opdrachtgever: o.a. Nouryon Waar: IJmuiden Investering: onbekend Afronding: 2023-2024

Nouryon, Tata Steel en Port of Amsterdam onderzoeken de haalbaarheid van een honderd megawatt waterelektrolysefabriek voor de productie van maximaal vijftienduizend ton waterstof per jaar, plus zuurstof, op het terrein van Tata Steel in IJmuiden. Een definitief besluit wordt verwacht in 2021. De bouw zou dan rond 2023-2024 klaar kunnen zijn.

PETROCHEM 9 - 2019 57

PET09 K Projecten.indd 57

27-08-19 17:44

Petrochem

geeft nog meer waarde voor uw geld

Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

De zwaarste last, voor ons geen gewicht

Actuele berichtgeving over de chemische industrie Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten Multimediale bedrijfspresentaties Wekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het Petrochem platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres Deltavisie. Meer weten?

Kijk op www.petrochem.nl/bedrijfslidmaatschap

mobiele testunit

Gaasterland 1 1948 RG Beverwijk +31(0)251 29 19 19 info@vangool.nl www.vangool.nl

Ga direct naar petrochem.nl/abonneren en blijf iedereen voor

PET_kwart_staand.indd 1

ADVERTENTIE-INDEX

13-12-17 12:45

3P Quality Services ......................................................... 44

Logisticon Water Treatment ............................................ 46

54events .......................................................................... 42

Mainnovation .................................................................. 24

Abonnees ........................................................................ 58

Market review ................................................................. 60

Aerzen Nederland ........................................................... 64

MODELEC Data-Industrie ................................................. 8

Andus Group ................................................................... 63

Nedelko...................................................................... 26, 54

Applus RTD ..................................................................... 50

OMV Gas Marketing Trading & Finance .......................... 2

DACE ................................................................................ 14

Petrochem platform ........................................................ 40

Easyfairs Nederland ................................................bijlage

Revamo............................................................................ 61

Eco Ketelservice Verhuur ................................................ 50

Speck Pompen Nederland ............................................. 48

Eemsdeltavisie: 16-10-2019 ............................................ 20

STAPPERT Noxon ........................................................... 48

Emerson Process Management..................................... 16

Stratt+ .............................................................................. 52

Frijns Steel Construction ................................................ 52

Van Gool .......................................................................... 58

Hi-Force Nederland........................................................... 4

VEGA Meet en Regeltechniek ................................... na 26

iMaintain Prestatiemanagement: 2-10-2019 ................. 56

Vinçotte Nederland ......................................................... 54

Krohne Nederland ......................................................... 38

Witzenmann Benelux ..................................................... 26

PET Advertenties 40-60.indd 58

27-08-19 17:39

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Nuon Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: 2023

Nuon, Gasunie en het Noorse Statoil werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

Opdrachtgever: Photanol en Nouryon Waar: Delfzijl Investering: acht miljoen euro Afronding: 2020

Photanol bouwt met Nouryon een demonstratiefabriek in Delfzijl, waarin bacteriën CO2 omzetten in organische zuren, zo’n 10.000 tot 15.000 kilo, die worden gebruikt in de MCA-fabriek van Nouryon. Als met de demofabriek een product van goede kwaliteit tegen een gunstige kostprijs kan worden geproduceerd, volgt een commerciële fabriek. Deze zou twintig tot dertig miljoen kilo produceren. De bouw daarvan staat alvast gepland voor 2023.

Opdrachtgever: PolyStyreneLoop Waar: Terneuzen Investering: 6,5 miljoen euro Afronding: onbekend

PolyStyreneLoop wil naast chemiebedrijf ICL-IP in Terneuzen een demofabriek bouwen, die broomhoudend polystyreenafval gaat recyclen. De bouw start begin 2019. Het proces levert schone polystyreen op die direct kan worden hergebruikt. De demofabriek kan drieduizend ton gerecycled polystyreen per jaar produceren.

Opdrachtgever: Port of Antwerp Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Port of Antwerp brengt verschillende spelers uit het havengebied samen voor de duurzame productie van methanol. Het plan is om CO2 af te vangen en vervolgens met groene waterstof om te zetten in methanol. Het project mikt op vier- tot achtduizend ton methanol per jaar. De betrokken partijen zijn Indaver, Oiltanking, Engie, Helm-Proman en de Vlaamse Milieuholding.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: RWE en Innogy Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: onbekend

Energiebedrijven RWE en Innogy onderzoeken de haalbaarheid van een groene waterstoffabriek met een capaciteit tot 100 megawatt. De installatie is gepland op het terrein van de Eemshavencentrale van RWE. Het nabijgelegen windpark Westereems van Innogy gaat de stroom voor de fabriek leveren. De eerste bevindingen van het onderzoek komen in het najaar.

Opdrachtgever: SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol hebben plannen om Europa’s eerste productiefaciliteit voor duurzame vliegtuigbrandstof te bouwen in Delfzijl. Om aan voldoende waterstof te komen, bestuderen Nouryon en Gasunie een uitbreiding van een geplande groene waterstofeenheid ter plaatse. Groene waterstof zou worden gecombineerd met afval- en reststromen zoals gebruikte frituurolie om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

Opdrachtgever: TNO/Voltachem Waar: Delft Investering: onbekend Afronding: onbekend

Met methaanpyrolyse wordt waterstof uit aardgas gemaakt met koolstof – en niet CO2 – als waardevol bijproduct. Het is betaalbaarder dan de alternatieven, kost relatief weinig energie en levert een extra waardevol product op. TNO/Voltachem verwacht dat deze technologie over enkele jaren marktrijp is. Het ontwikkelt bovendien een methode om koolstof zuiver uit de reactor te scheppen.

Opdrachtgever: o.a. Twence Waar: Hengelo Investering: onbekend Afronding: 2020

Twence, Coval Energy, TNO en de TU Delft bouwen een pilot-installatie voor de productie van de ‘groene brandstof’ mierenzuur. De installatie wordt in eerste instantie gevoed met CO2 die bij Twence al beschikbaar is vanuit de bestaande natriumbicarbonaatinstallatie. Coval Energy ontwikkelt technologie om direct uit CO2 en water mierenzuur te maken. Mierenzuur kan worden gebruikt voor het opwekken van elektriciteit in de brandstofcel van voertuigen. Voor de chemische industrie hebben CO2 en mierenzuur de potentie om als groene grondstof fossiele grondstoffen te vervangen.

Opdrachtgever: Utility Support Group Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: begin 2019

Utility Support Group doet een haalbaarheidsonderzoek naar een demonstratie powerto-heat installatie. Het onderzoek richt zich specifiek op elektrische stoomketels en gloeispiralen en wordt naar verwachting begin 2019 afgerond. Bij een positieve uitkomst wordt een investeringsvoorstel uitgewerkt voor de realisatie van een demo P2H-installatie.

PETROCHEM 9 - 2019 59

PET09 K Projecten.indd 59

27-08-19 17:45

MARKET REVIEW CHEMICALS

MANUFACTURING EXECUTION SYSTEMS (MES)

PROCESS CONTROL

DE NOORD CHEMICALS

A member of the STOCKMEIER Group

Chemicals, Lime, Recycling and Automotive De Noord Chemicals b.v.

Ridderpoort 5 2984 BG RIDDERKERK Postbus 257 2980 AG RIDDERKERK Tel: +31 (0)180- 41 59 88 Fax: +31 (0)180- 41 71 70 E-mail: info@noordchem.nl Website: www.noordchem.nl

DEMONTAGE

DDM Demontage B.V.

Industriële verhuizingen Demontage – Sloopwerken Transport – Asbestsanering Offshore Postbus 253 3454 ZM DE MEERN Tel: +31 (0)30- 666 97 80 Fax: +31 (0)30- 245 91 27 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

INDUSTRIE ISOLATIE

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

STAALCONSTRUCTIES

PIPE SUPPORTS

WARMTEBEHANDELING

Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

Delta Heat Services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM Tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

Frijns Steel Construction b.v.

Dutramex B.V.

Energieweg 19 4143 HK LEERDAM Tel: +31(0)345 - 61 40 11 Fax: +31(0)345 - 61 95 25 E-mail: sales@dutramex.com Website: www.dutramex.com Veerhangers & -supports Hydraulische Schokdempers Trillingsdempers Bewegingsbegrenzers Pijpophangingen & -ondersteuningen Klemsystemen Glijplaten Isolatiepakketten Counter Weight Systemen Staalconstructies

De Valkenberg 14 6301 PM Valkenburg a/d Geul Postbus 150 6300 AD Valkenburg a/d Geul Tel: +31 (0)43 601 01 01 Fax: +31 (0)43 601 01 02 E-mail: info@frijnsgroup.com Website: www.frijnsindustrialgroup.com

STUDBOLTS

BC Basco MANUFACTURER OF HIGH INTEGRITY BOLTING

Vierschaarstraat 7A 9160 LOKEREN Tel: +32 9 348 21 35 Gsm: +32 472 73 10 56 E-mail: sales@basco.be Website: www.bc-basco.com Contactpersoon : Toyah Timmermans

SMIT Heat Treatment PO Box 117 5430 AC Cuijk

Locatie Rotterdam: Scheepsbouwweg 45, Rotterdam +31 78 699 96 90 rotterdam@smit-industrial.com Locatie Cuijk: Havenlaan 16, Katwijk NB cuijk@smit-industrial.com www.smit-industrial.com

Advies, specificaties, cursus, inspecties en audits volgens Internationale CINI Standaard

NCTI

Hofweg 1, 3208 LE Spijkenisse Tel: +31 181 698030 Email: info@ncti.nl Website: www.ncti.eu Onafhankelijk kennisinstituut voor procesisolatie in industrie

I

Indien u ook vermeld wilt worden in de Market Review van Petrochem, neemt u dan contact op met Jetvertising, Arthur Middendorp, tel. 070 399 0000.

PETROCHEM 9 - 2019 60

PET09 Adv MarketReview.indd 60

27-08-19 17:48

PROJECTEN Opdrachtgever: Vertoro Waar: mogelijk Geleen Investering: onbekend Afronding: 2019-2022

Vertoro bouwt een proeffabriek op de Brightlands Chemelot Campus in Geleen waarin lignine wordt omgezet in een olie, die een basis kan zijn voor bijvoorbeeld harsen, chemicaliën en brandstoffen. Het is de bedoeling om in 2022 een volwaardige fabriek op Chemelot te realiseren met een capaciteit van tienduizend ton bio-olie per jaar.

Opdrachtgever: Vijf waterschappen, HVC en Paques Waar: Dordrecht Investering: onbekend Afronding: 2021

In het pilot-project PHARIO maakten bacteriën uit afvalwater het bioplastic PHA, een natuurlijk polyester van hoge kwaliteit. Een demo-installatie gaat nu voldoende materiaal voor de kunststofindustrie maken om de verwerking en de toepassing te testen. De demo-installatie wordt gebouwd bij de slibverbranding van HVC naast de rioolwaterzuivering Dordrecht

Opdrachtgever: VITO Waar: Antwerpen Investering: 4,3 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Vlaamse onderzoeksorganisatie VITO bouwt met Jacobs Belgium en VMH een pilot-installatie voor de productie van bio-aromaten uit lignine/hout. De installatie krijgt een capaciteit van ongeveer tweehonderd kilo per dag. Het LignoValue Pilot project kost 4,3 miljoen euro en moet tegen het eerste kwartaal van 2021 resulteren in een werkende installatie.

Opdrachtgever: W2C Waar: Rotterdam Investering: 200 miljoen euro Afronding: 2021

Een samenwerkingsverband van Nouryon, Shell, Air Liquide, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam wil een waste-to-chemicals-fabriek in Rotterdam realiseren. De installatie gaat uit ongeveer 360.000 ton huishoudelijk en bedrijfsafval synthesegas en vervolgens zo’n 220.000 ton methanol produceren.

Opdrachtgever: Wintershall Waar: Blok F17 Investering: onbekend Afronding: onbekend

Wintershall wil ongeveer 120 kilometer ten noorden van Den Helder olie en gas winnen (blok F17). De verwachte productie zou maximaal 20.000 vaten olie en 500.000 kubieke meter gas per dag zijn. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd. De olie wordt in een onderwateropslagtank opgeslagen die wekelijks wordt geleegd.

Opdrachtgever: Zitta Biogas Chemelot Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Zitta Biogas Chemelot wil een grootschalige biogasinstallatie bouwen op het industrieterrein Chemelot. De installatie verwerkt 700.000 ton mest verwerken tot 60 miljoen kubieke meter biogas, en verder nog gedroogde mestkorrels en zuiver water. Het biogas wordt ingezet ter vervanging van aardgas voor de kunstmestproductie op Chemelot. Een definitieve investeringsbeslissing volgt nog.

op ons ves; k e l o Bez s & Va 3 1 p 1 Pum tand L s

PETROCHEM 9 - 2019 61

PET09 K Projecten.indd 61

27-08-19 17:45

COLUMN

‘Ik moet er niet aan denken dat bij de bouw van mijn huis gebruik is gemaakt van lichtere materialen dan in het ontwerp is meegenomen.’

Vrees voor eigen woning?

Het was een mooie zomer, met extreme temperaturen, maar ook heftige stortbuien en harde wind. Dat laatste zorgde ervoor dat het dak van het AZ stadion deze zomer gedeeltelijk is ingestort. Een officieel rapport is er ten tijde van dit schrijven nog niet, maar de Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft wel besloten een onderzoek te starten naar de directe en achterliggende oorzaken. Hierbij kijkt de Raad naar zowel het ontwerp, de vergunningverlening en de bouw van het stadion als naar het onderhoud en het beheer.

Flixborough Ik wil zeker niet vooruitlopen op de officiële onderzoeken, want echte feiten zijn momenteel lastig te scheiden van fabels in de berichtgeving. Toch wordt een aantal zaken wel erg vaak aangehaald, waardoor ze op zijn minst opvallen.

Een van de aspecten die veel wordt aangehaald, is het punt dat er tussen ontwerpfase en daadwerkelijke bouw gezocht zou zijn naar alternatieve bouwmaterialen die lichter en vooral goedkoper zijn. Dit punt is uiteraard momenteel niet vastgesteld, maar een ‘expert’ weet toch bij het achtuurjournaal te melden dat dit erg gebruikelijk is in de bouw. Ik hoop van harte dat deze man geen gelijk heeft. Ik moet er niet aan denken dat bij de bouw van mijn huis gebruik is gemaakt van lichtere materialen dan in het ontwerp is meegenomen. Moet ik dan ook wachten tot het instort? Ik mag toch hopen dat er in de bouw ook zoiets als ‘management of change’ bestaat. Of wordt het AZ-stadion voor de Nederlandse bouwwereld, wat Flixborough was voor de chemische industrie? De onderzoeksraad zal hier vast antwoord op geven.

Ageing Een ander aspect is de controle tijdens en na de bouw. Door te weinig toezicht tijdens de bouw zouden fouten niet zijn opgemerkt, waardoor er mogelijk slechte lasverbindingen of boutverbindingen in de constructie zouden zitten. Dit kan ik me als technoloog niet voorstellen. Waar ik ben opgeleid in de industrie met veiligheidschecks, oplevercontroles en pre-startup-reviews, blijkt dat toch niet zo vanzelfsprekend in de bouw.

Maar ook na de bouw hoeven gebouwen en constructies niet

te worden gecontroleerd, zolang er geen aanwijzingen zijn dat er afwijkingen zijn. Van een gebouw in Nederland moet je uit kunnen gaan dat het de gehele levensduur mee gaat. Dat dachten we vroeger in de industrie ook. Maar wat is dan die levensduur? Bepalen we dat vooraf? Wordt een gebouw dan afgebroken als die levensduur wordt overschreden? Dan blijven er niet veel rijksmonumenten meer over.

In de industrie hebben we deze discussie ook gehad. Daar zijn we er inmiddels toch van overtuigd dat leeftijd en gebruiksomstandigheden een belangrijke invloed uitoefenen op die vermeende levensduur. Ageing is momenteel een hot item in toezichtsprogramma’s en leidt tot de nodige onderhoudsinspecties op installaties. Blijkbaar wordt daar in de bouwwereld anders over gedacht.

Lessen Eén ding waarin de bouw toch zal moeten aansluiten op de chemische industrie is het feit dat er een degelijk onderzoek lijkt te komen, met de nodige aanbevelingen. Ik weet niet of leren van ongevallen ook minder bekend is, maar dit keer lijkt men daar niet onderuit te komen. Laten we hopen dat de lessen, ongeacht wat die precies mogen zijn, in elk geval worden geleerd, zodat ongevallen als deze in de toekomst kunnen worden voorkomen. Want de gewone burger vreest de chemische industrie, maar moet men niet meer vrezen voor de eigen woning? We zullen het zien als het rapport wordt uitgebracht.

Chris Aldewereld is ingenieur Scheikundige Technologie en werkzaam als Adviseur Industriële Veiligheid.

Aldewereld@gmail.com

PETROCHEM 9 - 2019 62

PET I Column.indd 62

27-08-19 17:46

2.19 13:1113:11

Serving Servingthe theindustry industry FIB Industries FIB Industries is, sinds is, sinds de oprichting de oprichting in 1946, in 1946, uitgegroeid uitgegroeid tot een tot een belangrijke belangrijke speler speler op de opmarkt de markt vanvan complexe complexe procesprocesen drukvaste en drukvaste apparatuur. apparatuur.

Overal Overal ter ter wereld wereld levert levert en installeert en installeert FIB FIB Industries Industries maatwerkproducten maatwerkproducten vanvan roestvast roestvast staal staal en hooggelegeerde en hooggelegeerde materialen materialen als onderdeel als onderdeel vanvan hoogtechnologische hoogtechnologische installaties. installaties.

Hierbij Hierbij valtvalt te denken te denken aan:aan: • Drukvaten • Drukvaten

• Hydroprocessing • Hydroprocessing reactor reactor internals internals

• Warmtewisselaars • Warmtewisselaars

• Kolommen • Kolommen

• Vergassings• Vergassingsen en Low-NOx-branders Low-NOx-branders

• Opslagtanks • Opslagtanks

• DeNoX-modules • DeNoX-modules

• Lucht • Lucht in- inen en uitlaatsystemen uitlaatsystemen vanvan gasturbines gasturbines

• Reactors • Reactors

• Fakkelinstallaties • Fakkelinstallaties Klantspecificaties Klantspecificaties worden worden ingenieus ingenieus vertaald vertaald naarnaar producten producten die die voldoen voldoen aanaan de eisen de eisen én maakbaar én maakbaar zijnzijn metmet de hoogste de hoogste efficiency. efficiency.

FIB Industries FIB Industries is een is een zelfstandige zelfstandige werkmaatschappij werkmaatschappij binnen binnen Andus Andus Group: Group: eeneen internationaal internationaal opererende opererende holdingmaatschappij holdingmaatschappij metmet gespecialiseerde gespecialiseerde werkmaatschappijen werkmaatschappijen die die wereldwijd wereldwijd actief actief zijnzijn in een in een breed breed industrieel industrieel werkveld. werkveld.

Kennismaken?

Kennismaken?

Graag.

Graag.

BeltBelt u even u even of kijk of kijk op op www.fib.nl www.fib.nl

FIB FIB Industries Industries BV BV | Einsteinweg | Einsteinweg 18, 18, 8912 8912 AP AP Leeuwarden Leeuwarden NL NL | T | +31 T +31 (0)58 (0)58 - 294 - 294 59 45 59 45 | E | info@fib.nl E info@fib.nl | I |www.fib.nl I www.fib.nl

FIB A4 FIBMagAd A4 MagAd Petrochem.indd Petrochem.indd 1 1 PET09 omslag los.indd 63

14-01-19 14-01-19 13:44 13:44 27-08-19 27-08-19 16:48 27-08-19 16:5116:48

HOW INDIVIDUAL AND RELIABLE DO YOU WANT YOUR PROCESS SOLUTION? Petrochem Nr. 9 - 2019

LET’S TALK Jorden Ringoet, Sales Engineer Belgium Michiel Bakker, Sales Engineer Nederland

jorden.ringoet@aerzen.com michiel.bakker@aerzen.nl

We would be pleased to present you personally how individual and reliable the design of your process solution can be - with customised engineering and an extensive series of process gas blowers and compressors made by AERZEN. Innovative technologies and our special quality standards ensure maximum process reliability and sustainable plant availability. With worldwide references for a wide range of gases and applications, the engineering knowledge from over 150 years of experience and a distinctive consulting competence, AERZEN can implement your wishes flexibly and individually. www.aerzen.com

PETund A omslag Voorplaat.indd 164 PET09 A4_NL BE.inddlos.indd 1

27-08-19 16:51 22.08.2019 10:45:53