Petrochem 2, 2022

Nr. 2 - 2022

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,50

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Petrochem Nr. 2 - 2022

Van hutsepot naar grote transitieprojecten • Finalisten Plant Manager of the Year 2022 • ‘Wisselwerking tussen vrij ondernemen en regels’ • Topic: Veiligheid

PET2 omslag los.indd 1

13-04-2022 09:02 09:04

UW UWPARTNER PARTNERIN INVEILIGHEID! VEILIGHEID!

Industriële Industriëleveiligheid veiligheid → → → → →

Brandwacht → Brandwacht Mangatwacht → Mangatwacht Gasmeetkundige → Gasmeetkundige (R-)DLP → (R-)DLP Reddingsteam besloten ruimte → Reddingsteam besloten ruimte

24/7 24/7 PARTNER PARTNER ININ VEILIGHEID! VEILIGHEID!

www.risksafety.nl www.risksafety.nl 088-1130112 088-1130112

220407-RSH-Adv-A4-Petrochem.indd 220407-RSH-Adv-A4-Petrochem.indd 3 3 PET PET A Voorplaat.indd Aomslag Voorplaat.indd 2 22 PET2 los.indd

07-04-2022 07-04-2022 13:38 13:38 13-04-2022 09:04

IN DEZE EDITIE

8 INTERVIEW JAN REMEYSEN BASF

24 FINALISTEN PLANT MANAGER OF THE YEAR

Een konijnenpoot van zijn voorganger was achteraf welkom geweest. Want vlak nadat Jan Remeysen begin 2020 het roer van BASF Antwerpen overnam van Wouter De Geest, kwam hij in een snelkookpan terecht. Eerst de coronacrisis en nu de Oekraïne-­ crisis. ‘Af en toe heb ik het gevoel dat iemand naar mij toekomt en zegt: “Tot zover uw live assessment test”.’ Toch is hij optimistisch, zeker nu de industrie voor grote transities staat.

Dit jaar dingen vier finalisten mee naar de titel Plant Manager of the Year 2022. Roel Jolling van Polyscope, Wilfred de Jager van EEW, Paul Karrenbeld van Van Wijhe Verf en Lisette Sierevogel van Tata Steel hebben allemaal hun eigen visie op de noodzakelijke stappen in de indus­triële transitie. Ze delen een passie voor zowel de techniek als de rol van de mens daarin. Tijdens het iLinqs-festival wordt op 23 juni bekend wie Jolande Verbeek, Plant Manager of the Year 2021 mag opvolgen.

12 PLANTMANAGER ROEL JOLLING POLYSCOPE Een relatief kleine, onbekende fabriek op Chemelot en toch wereldmarktleider. Door de verschillende variaties van het SMA-copolymeer dat Polyscope produceert, wordt veel flexibiliteit van plantmanager Roel Jolling en zijn team verwacht.

Ondanks de volcontinue manier van produceren, moet de fabriek regelmatig worden omgesteld. Deze pitstops vragen om specifieke competenties. ‘Je past hier, of je past hier niet. Daar zit niets tussenin.’

30 ENERGIESTRATEGIE VOOR VIRTUEEL CLUSTER Het zogenaamde zesde cluster heeft dezelfde duurzame ambities als de bekende vijf industrieclusters. Toch komen de geografisch verspreide bedrijven nog heel wat knelpunten tegen die snelle verduurzaming belemmeren. De Cluster Energie Strategie van het virtuele cluster laat niet alleen de speerpunten van de bedrijven zien, maar legt vooral ook de knelpunten bloot.

16 VEILIGHEIDSCULTUUR LASTIG TE METEN De veiligheidscultuur op een site, plant of afdeling is bepalend voor het risicobewustzijn van medewerkers, toeleveranciers en ingehuurde krachten. Het probleem is dat abstracte begrippen als cultuur lastig inzichtelijk zijn te maken. Toch is dat wat een aantal bedrijven en toezichthouders nu heeft gedaan.

21 MAAKT TOEZICHT INDUSTRIE VEILIGER? Overheidstoezicht op bedrijven die met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen werken kost miljoenen euro’s. Maar of de industrie er nou echt veiliger van wordt, is niet bekend. Het aantal overtredingen en incidenten blijft constant. Dat blijkt uit het proefschrift van Rob in ’t Veld. Hij promoveert 30 mei aan de Universiteit Leiden.

EN VERDER Commentaar Feiten en cijfers • Maasvlakte krijgt importterminal voor groene ammoniak • OCI en Eneco stappen in NortH2 Fotospread • Rubis Terminal Techniekheld • Christian Spruijt van Huntsman Petrochem platform Projecten Column • Wim Soetaert

5 6 22 28 32 34 50

PETROCHEM 2 - 2022 3

PET B Inhoud.indd 3

13-04-2022 08:41

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Nummer 2 - 2022 UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Postbus 36420, 1020 MK Amsterdam redactie@industrielinqs.nl website: www.petrochem.nl HOOFDREDACTIE: Wim Raaijen | wim@industrielinqs.nl

SIL-gecertificeerde Coriolis-massaflowmeter ® op de markt met Bluetooth en/of communicatie via HART De enige

REDACTIE: David van Baarle, Liesbeth Schipper, Breg Schoen redactie@industrielinqs.nl VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, Jacqueline van Gool, Henk Leegwater, Wim Soetaert, Francis Voermans, Evi Husson LAY-OUT: BureauOMA, Doetinchem

®

OPTIMASS 6400 meet de massaflow en dichtheid van vloeistoffen, gassen en vloeistoffen met ingesloten gas van 0-100%

OMSLAGFOTO: Wim Raaijen ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, Rob Koppenol 070 3990 000 | rob@jetvertising.nl TRAFFIC: Breg Schoen | breg@industrielinqs.nl

• Hoge turndown ratio en meetnauwkeurigheid onder

COMMERCIEEL MANAGER: Janet Robben | 06 38 73 70 39 | janet@industrielinqs.nl

• Met de OPTICHECK- app kunt u on-site een inbe-

DRUKWERK: PreVision Graphic Solutions

veeleisende condities, zoals cryogene of hoge temperaturen van –200 tot +400 °C en drukken tot 200 bar drijfstelling uitvoeren en uw KROHNE instrumenten verifiëren en monitoren, ook in Ex Zone 1

• krohne.com/safety

ABONNEMENTEN (excl. 6% BTW) Nederland/België € 186,- per jaar Introductieabonnement NL/BE met 25% korting € 139,- per jaar Overig buitenland € 216,50 Losse verkoopprijs € 23,50 Studentenabonnement € 43,Proefabonnement 3 mnd € 31,Meer informatie vindt u via www.petrochem.nl/abonneren

Gratis OPTICHECK app, een KROHNE tool: krohne.link/opticheck-mobile

OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen en wijzigen kan via abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Overige vragen kunt u stellen via abonnementen@industrielinqs.nl.

ISSN: 1380-6386 Prijswijzigingen voorbehouden. © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

products solutions services

PET Advertenties.indd 4

Papier binnenwerk:

Papier omslag:

13-04-2022 08:36

COMMENTAAR

‘Met de aanleg van de Delta Corridor wordt de hele Rijn/Schelde-delta straks een enorm cluster, tot Ludwigshafen aan toe.‘

Nieuwe ketens Is de slag om organisch afval aanstaande? Initiatieven op het gebied van circulaire grondstoffen schieten als paddenstoelen uit de grond. Meer dan ooit lijkt er momentum. Circulaire grondstoffen hebben naast verduurzaming namelijk nog een ander groot voordeel. Het biedt kansen voor regionalisering.

Of zoals topman Jan Remeysen van BASF Antwerpen het in het hoofdinterview verwoordt: ‘De coronacrisis en ook nu weer de oorlog in Oekraïne hebben duidelijk gemaakt dat we beter een aantal producten hier kunnen produceren en dat afhankelijkheid van grondstoffen uit andere delen van de wereld ook nadelen heeft. Circulaire grondstoffen halen we direct uit onze nabije omgeving.’

Het zou dus zo maar kunnen zijn dat de pandemie en die verschrikkelijke oorlog – ik stop even, maar schrijf het toch op – ook positieve bijwerkingen hebben. Flexibilisering, regionalisering en verduurzaming kunnen zo maar hand in hand gaan.

En wanneer logistieke ketens korter worden, heeft dat nog een extra voordeel. Ook de internationale transportsector zal CO2 reduceren, gewoonweg doordat grondstoffen en eindproducten gemiddeld veel minder kilometers afleggen. Regionalisering is sowieso heel goed voor het klimaat.

Botte hoofd Wel lijkt er nog veel werk aan de winkel. Het hele logistieke systeem gaat er anders uitzien. Allereerst moeten we ervoor zorgen dat gebruikt plastic geen afval meer is, maar waarde krijgt.

Er mag bijvoorbeeld niets meer in de oceanen verdwijnen.

Gebruikt plastic moet nog beter worden verzameld, opgeslagen en getransporteerd.

Voor een deel ligt die infrastructuur er al. Alleen gaan de logistieke stromen nu nog grotendeels naar afvalverbranders om er energie van te maken. Er is al een groeiende keten voor de mechanische recycling van kunststoffen. Daarnaast zijn er steeds meer initiatieven om organisch afval om te zetten in verse chemische bouwstenen. Het is de uitdaging om deze stromen steeds meer logistiek om te buigen en hier steeds meer grondstoffen in plaats van brandstoffen van te maken.

Tegelijkertijd valt er nog te veel afval buiten de loop. Er ligt een grote uitdaging om al het organische afval weer terug te brengen. Naast het statiegeld voor plastic flessen zal er dus een nog veel uitgebreider systeem voor verwaarding moeten komen.

Met mogelijkheden om de stromen al vanaf het begin slim te scheiden. Afval is grondstof en daar mag best voor worden betaald. Hoe hoogwaardiger, hoe meer.

Sterker nog, met een beetje geluk ontstaat er veel vraag en aanbod. Als overheden met wetgeving circulaire grondstoffen gaan bevoordelen, dan zal er een heel interessante markt ontstaan, waarin weinigen het in hun botte hoofd halen om plastic zo maar van zich af te gooien. Gewoonweg omdat je er geld voor kunt krijgen.

Niet uitgepraat Voor grote chemieclusters ben ik wel benieuwd hoe hun toekomst er gaat uitzien. Nog steeds is het een groot voordeel om aan zee te liggen voor de aanvoer van grondstoffen. Straks komen de grondstoffen echter steeds meer uit de markt zelf.

Dus het voordeel ten opzichte van binnenlandse clusters wordt minder.

En ik geef nog een interessante ontwikkeling mee ter overweging. Met onder andere de aanleg van de Delta Corridor zullen verschillende clusters in Nederland, Duitsland en hopelijk ook Vlaanderen straks nog beter met elkaar verbonden zijn, als het gaat om transport via buizen van waterstof en onder meer CO2.

Dan wordt de hele Rijn/Schelde-delta straks een enorm cluster, tot Ludwigshafen aan toe. Het klimaat is daar sowieso bij gebaat, helemaal als de infrastructuur op den duur grootschalige hergebruik van CO2 mogelijk maakt. En als groene waterstof voor de hele industrie in Noordwest-Europa voldoende beschikbaar is. Hierover zijn we echter nog niet uitgepraat, lijkt me. Dus wordt vervolgd.

Reageren? Via de mail: wim@industrielinqs.nl

PETROCHEM 2 - 2022 5

PET C Commentaar.indd 5

13-04-2022 08:43

De voorbereidingen voor de grootste turnaroundperiode in de geschiedenis van Sitech zijn in volle gang. Voor dit najaar en aansluitend het voorjaar van 2023 staan zeven turnarounds gepland. De totale doorlooptijd is 29 weken. Sitech verwacht 150 externe partijen op Chemelot om mee te helpen alle werkzaamheden uit te voeren. Het rekent op zeshonderdduizend uitvoeringsuren en meer dan duizend inspecties. Steigerbouwers zetten zo’n tweehonderd kubieke meter aan steigers neer. In 2019 had Sitech ook een druk jaar. Toen waren er turn­ arounds bij USG, Anqore, Vynova, Sabic, OCI Nitrogen en Arlanxeo. Bij Sabic en OCI Nitrogen ging het om twee. Een groot deel daarvan nam Sirech voor haar rekening.

Shell voert op Moerdijk groot onderhoud uit. Het bedrijf gaat een aantal fabrieken van binnen en buiten inspecteren, schoonmaken en onderdelen vervangen. De werkzaamheden moeten in juni klaar zijn. In 2019 had Shell Moerdijk haar grootste onderhoudsstop ooit, ook van april tot en met juni. Tijdens die stop ging de kraker (MLO) in onderhoud, samen met de MSPO-1-fabriek en een unit van de MEOD-fabriek. Shell verving tijdens die turnaround de stoomaandrijving van de MSPO-1 door een elektrische aandrijving. Op jaarbasis zorgde deze nieuwe aandrijving voor een CO2-reductie van 13.000 ton. Shell heeft niet bekendgemaakt welke energiebesparende projecten het tijdens deze stop oppakt.

Groningen Seaports investeert 43,7 miljoen euro in het industriegebied Oosterhorn-Zuid in Delfzijl. Het betreffende gebied behoort al tot de gronden van Groningen Seaports en is dus geen uitbreiding. Ontwikkeling van het gebied is noodzakelijk omdat de beschikbare ruimte in de haven steeds schaarser wordt terwijl de industriële markt en bijbehorende ruimtevraag blijven groeien. De circulaire- en biobased economie in Delfzijl is volop in ontwikkeling, waarbij wordt ingezet op verdere vergroening.

PETROCHEM 2 - 2022 6

PET D Feiten en cijfers.indd 6

MAASVLAKTE KRIJGT IMPORTTERMINAL VOOR GROENE AMMONIAK Gasunie, HES International en Vopak ontwikkelen samen een importterminal voor groene ammoniak als waterstofdrager op de Maasvlakte. Nog dit kwartaal begint het werk aan het basisontwerp van de importterminal, die de naam ACE Terminal zal gaan krijgen.

Het streven is dat de terminal vanaf 2026 operationeel is.

Naast de productie van groene waterstof in Nederland, zal er in Noordwest-Europa ook behoefte zijn aan grootschalige import van groene waterstof om aan alle toekomstige vraag te kunnen voldoen. Groene ammoniak als waterstofdrager zal hierin een belangrijke rol spelen.

Waterstof kan na verbinding met stikstof in de vorm van ammoniak eenvoudiger en veilig in grotere hoeveelheden worden getransporteerd, opgeslagen en weer worden omgezet naar groene waterstof. Daarnaast is groene ammoniak ook direct toepasbaar als CO2vrije brandstof voor bijvoorbeeld de scheepvaart of als grondstof voor bijvoorbeeld de productie van kunstmest.

HES beschikt op de Maasvlakte over een strategische locatie met kadecapaciteit en directe toegang vanaf zee. Gasunie heeft een infrastructuur met bestaande opslagtanks en pijpleidingen. Vopak heeft met zes ammoniakterminals over de hele wereld ruime ervaring in het veilig opslaan van ammoniak. Door deze krachten te bundelen, kunnen de partners binnen enkele jaren de importlocatie voor groene ammoniak in Rotterdam realiseren. Het uiteindelijke investeringsbesluit moet nog worden genomen en zal worden gebaseerd op onder andere klantcontracten en de benodigde vergunningen inclusief een m.e.r.-procedure.

Uitgangspunt is een onafhankelijke en open access infrastructuur waarbij de partners zelf geen eigenaar zullen zijn van de groene ammoniak. Binnenkort start een marktconsultatie waarin geïnteresseerde partijen hun interesse kenbaar kunnen maken voor de aanvoer, opslag en doorvoer van groene ammoniak en waterstof. Er lopen op dit moment al verkennende gesprekken met internationale marktpartijen.

FOTO: PYMOUSS

FEITEN & CIJFERS

OCI EN ENECO STAPPEN IN NORTH2 Het ambitieuze waterstofproject NortH2 verwelkomt Eneco en OCI als nieuwe partners.

Het consortium heeft de ambitie om groene waterstofproductie in Nederland snel op te schalen. De partners zijn bereid flink te investeren, maar vragen de overheid wel het juiste beleidskader te creëren.

NortH2 richt zich op grootschalige productie, opslag en transport van groene waterstof naar industriële sectoren die moeilijk of niet kunnen elektrificeren. Nieuwe windparken op zee wekken daarvoor groene stroom op en kunnen qua capaciteit stapsgewijs uitgroeien. Van 1 GW in 2027, naar 4 GW tegen 2030, tot meer dan 10 GW in 2040. De elektriciteit van deze windparken gaat direct naar een waterstoffabriek in de Eemshaven. In 2040 wil het consortium één miljoen ton groene waterstof per jaar produceren.

Initiatiefnemers van NortH2 zijn Gasunie, Shell Nederland en Groningen Seaports. Eind 2020 sloten RWE en Equinor zich als partners aan. En nu dus Eneco en OCI. De samenwerking met OCI is gericht op het ontwikkelen van een waardeketen voor groene ammoniak en methanol. NortH2 levert daarvoor 1 GW groene waterstof aan de OCI-fabrieken in Nederland.

Shell, Equinor, RWE en Eneco hebben de ambitie om na de studiefase en met de steun van Groningen Seaports verder te gaan. Maar om een concrete investeringsbeslissing te kunnen nemen, moet nog wel aan enkele belangrijke beleidscondities worden voldaan.

Zo moet er een uitrolpad komen van gecombineerde tenders – windenergie en waterstofproductie – met voldoende schaal. Dit verhoogt de investeringszekerheid en versnelt de kostenreductie. Daarnaast is er snelheid nodig bij het realiseren van aanlandingslocaties en infra voor stroom van windparken. Er is een snelle concretisering van beleid nodig om de industrie te helpen waterstof in te zetten.

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

13-04-2022 08:43

BREDE STEUN INDUSTRIE VOOR DELTA CORRIDOR PROJECT Na eerste haalbaarheidsstudies van Chemelot, Rotterdam-Rijn Pijpleiding (RRP) en het Havenbedrijf Rotterdam gaat het Delta Corridor-project nu een nieuwe fase in. Er is financiering toegekend voor een gedetailleerde haalbaarheidsstudie, die zal worden uitgevoerd door een consortium van bedrijven. Het Delta Corridor-project draait om de aanleg van een bundel van vier pijpleidingen tussen de Rotterdamse haven, Chemelot en het Duitse Rijnland voor onder andere propeen, LPG, waterstof en CO2.

De infrastructuur verbindt grote binnenlandse industrieclusters in Nederland en Duitsland met vertakkingen langs de hele corridor. Voor industrieën die hun uitstoot moeilijk kunnen verlagen is die verbinding dringend en essentieel om de EU-klimaatdoelstellingen voor 2030 te halen. Het aantal bedrijven dat de Delta Corridor ondersteunt, groeit en bestaat momenteel uit: Port of Rotterdam, Shell, bp, RWE, thyssenkrupp, LyondellBasell, HeidelbergCement, Attero en Chemelot. Ze hebben de ambitie de pijpleiding in 2026 in gebruik te nemen.

FOTO: ADOBESTOCK

PYROCHEM WIL JAARLIJKS ÉÉN MILJOEN TON AFVAL RECYCLEN Het Noord-Brabantse Pyrochem-project wil de chemische recycling van plastic afval en de pyrolyse van andere reststromen optimaliseren en opschalen. De ambitie: vanaf 2030 jaarlijks één miljoen ton afvalplastic verwerken tot nieuwe grondstoffen voor de chemische industrie.

Plastic afval dat nu niet geschikt is om te recyclen, is vaak te vervuild of bestaat uit meerdere lagen. Alleen al in Nederland verbrandt men daardoor jaarlijks 629 kiloton plastic afval. In het Pyrochem project ontwerpt Waste4ME een demonstratiefabriek met een capaciteit van 35 kiloton. Daarnaast ontwikkelen de projectpartners een Waste2Chem open innovatiecluster. Hier kunnen MKB’ers tegen gunstige voorwaarden gebruik maken van de faciliteiten en het netwerk van de Pyrochem projectpartners.

Port of Moerdijk biedt een locatie voor vestiging van pyrolyse-installaties op commerciële schaal. Waste4ME maakt een ontwerp voor de proeffabriek en test vijf afvalstromen afkomstig van afvalverwerker Renewi. Van der Kooy deelt zijn faciliteiten en kennis rond het recyclen van oliën en vetten. De Green Chemistry Campus legt de verbinding met het circulaire ecosysteem in de regio. En biedt een locatie voor pyrolyse-activiteiten op demoschaal. De Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij (BOM) ontwikkelt het innovatiecluster en Avans Hogeschool biedt kennis op het gebied van pyrolyse en Life Cycle Analysis. Het Pyrochem project heeft een waarde van 2,9 miljoen euro.

Gasunie en HyCC hebben de omgevingsvergunning voor hun Djewels-project binnen. Dat is een mooie stap voorwaarts naar een finale investeringsbeslissing, die de twee partijen voor het einde van dit jaar verwachten te nemen. Het plan is om op Chemiepark Delfzijl een 20 megawatt elektrolyse-installatie te bouwen die vanaf 2024 ongeveer 3.000 ton groene waterstof per jaar gaat maken.

De installatie gaat flexibel opereren, meebewegen met de fluctuaties van wind- en zonne-energie. Daarnaast werken Gasunie en HyCC nauw samen met BioMCN, dat op Chemiepark Delfzijl methanol produceert.

BioMCN wil de groene waterstof combineren met CO2 uit haar proces en maakt er e-methanol van.

BRENT RUWE OLIEKOERS 140 135 130

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

125 120 115 110 105 100 95 90

8

9 10 11 14 15 16 17 18 21 22 23 24 25 28 1

Februari 2022

2

3

4

7

8

Maart 2022

9 10 11 14 15 16 17 18 21 22 23 24 25 28 29 30 31 1

4

April 2022

PolyStyreneLoop is failliet. De non-profit organisatie met meer dan zeventig partijen uit achttien landen uit de hele waardeketen van polystyreenschuim, zette zich in voor recycling van HBCD-houdend poly­ styreenafval. Vorig jaar nam PolyStyreneLoop in juni haar demofabriek in Terneuzen voor het recyclen van 3.300 ton geëxpandeerd polystyreenafval (EPS) officieel in gebruik. De fabriek kan afgedankt EPS-isolatiemateriaal met een fysisch recyclingproces omzetten in nieuwe grondstoffen.

Cement of andere bouwresten, evenals het verouderde additief HBCD, worden daarbij veilig verwijderd.

Vynova neemt in Tessenderlo een stoomketel in gebruik die op waterstof in plaats van op aardgas draait.

Tegen het einde van dit jaar installeert het bedrijf een tweede, identieke stoomketel. Het gaat in totaal om een investering van meer dan acht miljoen euro. De stoomketels hebben elk een brandervermogen van meer dan 20 MW en kunnen 30 ton stoom per uur produceren. Daarmee kunnen de ketels ongeveer twee derde van alle stoom opwekken die de site in Tessenderlo verbruikt. Voorheen draaiden stoomketels op aardgas. De waterstof waar de stoomketels nu op draaien, is een bijproduct van Vynova’s eigen processen.

PETROCHEM 2 - 2022 7

PET D Feiten en cijfers.indd 7

13-04-2022 08:43

INTERVIEW

Van hutsepot naar grote transitieprojecten

PETROCHEM 2 - 2022 8

PET I Interview.indd 8

13-04-2022 08:49

Een konijnenpoot van zijn voorganger was achteraf welkom geweest. Want vlak nadat Jan Remeysen begin 2020 het roer van BASF Antwerpen overnam van Wouter De Geest, kwam hij in een snelkookpan terecht. Eerst de coronacrisis en nu de Oekraïne-crisis. ‘Af en toe heb ik het gevoel dat iemand naar mij toekomt en zegt: “Tot zover uw live assessment test”.’ Toch is hij optimistisch, zeker nu de industrie voor grote transities staat.

Wim Raaijen

FOTO: BASF

Een paar maanden geleden stelde Melanie Maas Brunner, CTO van BASF, in een interview met Industrielinqs dat de Antwerpse site van BASF straks de eerste volledig CO2-neutrale Verbund-site in Europa is. De ligging biedt immers unieke kansen voor de inzet van offshore wind en grootschalige opslag van CO2. Dat is zeker stimulerend om te horen, vindt Jan Remeysen, CEO van BASF Antwerpen. Hij ziet zelf ook de voordelen ten opzichte van bijvoorbeeld binnenlandse sites. En deze visie van het hoofdkantoor is ook niet nieuw voor hem, maar het is altijd prettig als een bestuurder van het hoogste niveau het openbaar bevestigt.

Rekenkracht Wel benadrukt Remeysen dat een silver bullet niet bestaat.

Er zal veel moeten gebeuren. Zo blijft de Antwerpse vestiging sowieso voortborduren op het bekende Verbund-principe van BASF. Oftewel maximale integratie van de productieprocessen.

Als ergens een overschot aan energie of bijvoorbeeld chemische bouwstenen is, dan zal er altijd elders op de site een bestemming voor worden gezocht. Zo worden energie en grondstoffen tot de laatste molecuul of elektron ingezet.

Nog steeds lukt het ons om incrementele verbeteringen door te voeren, stelt Remeysen. ‘Daarbij schakelen we tegenwoordig ook de enorme rekenkracht van computers in. Via data analytics zie je soms heel andere patronen. Onlangs hebben we bijvoorbeeld een oplossing gevonden voor een puzzel die ons al een tijdje bezighield. Van een van onze fabrieken wilden we al langer de hoeveelheid benodigde grondstoffen reduceren. Dat kregen we niet voor elkaar. Met data-analyse kregen we nieuwe inzichten en is het nu wel gelukt.’

PETROCHEM 2 - 2022 9

PET I Interview.indd 9

13-04-2022 08:49

INTERVIEW

Stroomvraag Een tweede belangrijke stap van BASF Antwerpen is de inkoop van duurzaam opgewekte stroom. Het concern heeft bijna een kwart van de aandelen van het Nederlandse windpark Hollandse Kust Zuid dat in 2023 volledig operationeel zal zijn. Het is dan het grootste offshore windpark ter wereld met 140 windturbines en een totaal geïnstalleerd vermogen van 1,5 gigawatt.

Het is de bedoeling dat BASF Antwerpen vanaf volgend jaar jaarlijks ongeveer een vierde van de windstroom van het park gaat afnemen. Daarmee kan de site de bestaande stroomvraag vergroenen.

Ook zullen bestaande installaties steeds meer stroom als energiedrager gebruiken in plaats van fossiele brandstoffen.

Elektrische fornuizen Een volgende, derde stap komt hier direct uit voort: de bouw van nieuwe elektrische installaties of onderdelen

daarvan. Remeysen: ‘We doen bijvoorbeeld onderzoek naar de inzet van e-boilers. En als we op den duur ook waterstof willen gaan produceren, bijvoorbeeld via methaanpyrolyse, dan is daarvoor ook veel elektriciteit nodig.’

Aan de horizon gloort ook de elektrische kraker. Net als verschillende andere chemiebedrijven onderzoekt BASF momenteel de mogelijkheden van elektrische fornuizen in de krakers. Remeysen: ‘Toegegeven, dat heeft wel meer tijd nodig.

De eerste elektrische krakers verwacht ik niet voor 2030.’

door de groene stroom van het offshore windpark ligt Antwerpen op koers om in 2025 al 50 procent reductie te halen. We lopen dus voor.’ Volgens Remeysen is dat geen reden om met het hoofd in de wolken te lopen. ‘Aan de top blijven, is veel moeilijker dan daar komen.’

Hoewel Remeysen CCS als een overbruggende oplossing ziet, is die volgens hem de komende decennia broodnodig, ‘Uiteindelijk willen we naar CO2-neutrale processen, maar die zijn er nog nauwelijks. Tot die tijd zullen we echt CO2 moeten afvangen en offshore opslaan. Het loopt vaker zo in de evolutie van technologieën. Eerst komen de end-of-pipe-oplossingen, om vervolgens steeds meer aan het begin te verbeteren.’

Voor dit traject zoekt BASF veel samenwerking. Bijvoorbeeld binnen het consortium Antwerp@C. ‘Samen met Air Liquide, Borealis, ExxonMobil, Ineos, Fluxys, Port of Antwerp en Total Energies onderzoeken we de technische en economische haalbaarheid van CO2-infrastructuur. Hoe gaan we bijvoorbeeld CO2 afvangen? Ook bestuderen we samen de aanleg van een CO2-infrastructuur, een backbone in de Antwerpse haven. Op die manier kunnen de bedrijven de afgevangen CO2 in de pijpleiding brengen. Gezamenlijk onderzoeken we hoe we de CO2 transporteren vanuit de haven. En natuurlijk is het nog mooier als we steeds meer van de afgevangen CO2 weer als grondstof kunnen inzetten.

Ook daarvoor is dan goede infrastructuur nodig.’

Backbone De vierde oplossing zal eerder zijn beslag krijgen: het opvangen en opslaan van CO2. Remeysen: ‘CCS wordt een belangrijke hefboom voor Antwerpen.

De groepsdoelstelling van BASF is om in 2030 25 procent minder CO2 uit te stoten ten opzichte van 2018. Onder andere door de plannen met CCS en

FOTO: WIM RAAIJEN

Jan Remeysen (BASF Antwerpen): ‘Nog steeds lukt het ons om incrementele verbeteringen door te voeren.’

Zuidelijker Samen met Air Liquide kan BASF de komende jaren al een grote eerste stap zetten. Eind 2021 werd bekend dat zij een grote subsidie kunnen verwachten voor hun project Kairos@C. De Vlaamse krant De Tijd wist onlangs te melden dat het om een bedrag van 360 miljoen euro gaat.

Binnen dit project zullen Air Liquide en BASF bij vijf van hun chemische installaties CO2 afvangen. Het gas wordt via een pijpleidingennetwerk in de haven afgevoerd, om het definitief ondergronds op te slaan in oude gasvelden onder de Noordzee. Dat kan door het per pijplei-

PETROCHEM 2 - 2022 10

PET I Interview.indd 10

13-04-2022 08:49

Vier- tot vijfmaal Naast een infrastructuur voor CO2 en waterstof is ook de verzwaring van het elektriciteitsnet van groot belang, stelt Remeysen. De industrie zal net als verschillende andere sectoren steeds meer stroom gaan gebruiken. ‘We hebben al berekeningen gemaakt. Gaan we verder elektrificeren en op den duur ook elektrisch kraken, dan hebben we vier- tot vijfmaal zoveel stroom nodig bij BASF Antwerpen. Dat vraagt enorme investeringen in infrastructuur, alleen al om die stroom hier te krijgen.’

Nabije omgeving Als het om verduurzaming van de industrie gaat, valt vaak de term decarbonisatie. En dat is ook nodig, vooral bij brandstoffen. In de chemie draait het echter om koolstofverbindingen. Daar lijkt de term recarbonisatie meer op zijn plaats. Remeysen: ‘Uiteindelijk moeten we af van lineaire processen. We moeten het woord kunststofafval maar schrappen, het is grondstof. In de toekomst zullen we in onze krakers steeds minder verse, fossiele grondstoffen gebruiken.

We hebben dan alleen nog maar extra koolstof – bio of fossiel – nodig voor

FOTO: WIM RAAIJEN

ding naar Rotterdam te transporteren of door het te vervoeren in speciale schepen. Voor die laatste optie moet een fabriek worden gebouwd om het gas eerst vloeibaar te maken.

Grote investeringen in infrastructuur zijn sowieso cruciaal voor de transitie van de industrie, benadrukt Remeysen. ‘Op dat vlak moeten industrie, overheden en ook de verschillende landen de krachten bundelen. Dat is geen terrein waarop we elkaar moeten beconcurreren.’ Hij volgt met veel interesse de plannen van de Delta Corridor tussen Rotterdam, Limburg en het Ruhrgebied voor transport van waterstof en CO2. De route, die nu van Rotterdam via Limburg naar Duitsland is getekend, mag van hem wel iets zuidelijker komen te liggen. ‘Waarom niet vanuit Rotterdam via Moerdijk, Zeeland en Antwerpen – en misschien een zijtak van en naar Gent – richting Nederlands Limburg en Duitsland? Dan sluit je er nog meer industrie op aan.’

‘Gaan we op den duur ook elektrisch kraken, dan hebben we vier- tot vijfmaal zoveel stroom nodig.’ de groei van de vraag en voor dat kleine deel dat je op geen manier kunt recycleren.’

Bij BASF Antwerpen zijn al tests met circulaire grondstoffen gedaan bij de kraker. ‘Bijvoorbeeld met pyrolyse-olie. Het blijkt nu al goed mogelijk om met gerecycleerde grondstoffen te werken.’ BASF lijkt vooralsnog niet van plan om zelf fabrieken te bouwen voor de chemische recycling van grondstoffen. ‘Graag bouwen we met partners een waardeketen op voor circulaire grondstoffen.’

Circulaire grondstoffen hebben naast verduurzaming nog een ander groot voordeel. ‘De coronacrisis en ook nu weer de oorlog in Oekraïne hebben duidelijk gemaakt dat we beter een aantal producten hier kunnen produceren en dat afhankelijkheid van grondstoffen uit andere delen van de wereld zijn nadelen heeft. Circulaire grondstoffen halen we direct uit onze nabije omgeving.’

Hutsepot Toen hij in 2020 Wouter de Geest opvolgde, was Jan Remeysen goed voorbereid. Sinds 1996 had hij in verschillende functies de hele organisatie van BASF Antwerpen doorlopen. En een betere leermeester dan De Geest kon hij niet wensen. ‘Vergeet ook niet dat ik hier een geweldig team van zeer gemotiveerde mensen om mij heen heb. Ik doe het echt niet in mijn eentje. Verre van dat.’

Toen kwam corona. ‘Ik heb nog regelmatig contact met Wouter. Het enige wat hij me nog had kunnen geven, was een konijnenpoot, heb ik hem wel eens gezegd. De afgelopen jaren waren een hutsepot of eigenlijk nog meer een snelkookpan. Af en toe heb ik het gevoel dat iemand naar mij toekomt en zegt: “Tot zover uw live assessment test”.’ Maar er is geen reden om somber te zijn. Er staan immers ook veel interessante dingen te gebeuren. ■ PETROCHEM 2 - 2022 11

PET I Interview.indd 11

13-04-2022 08:49

PLANTMANAGER

‘Wisselwerking tussen vrij ondernemen en regels’ Een relatief kleine, onbekende fabriek op Chemelot en toch wereldmarktleider. Door de verschillende variaties van het SMA-copolymeer dat Polyscope produceert, wordt veel flexibiliteit van plantmanager Roel Jolling en zijn team verwacht.

Ondanks de volcontinue manier van produceren, moet de fabriek regelmatig worden omgesteld.

Deze pitstops vragen om specifieke competenties. ‘Je past hier, of je past hier niet. Daar zit niets tussenin.’

Wim Raaijen

‘In veel iPhones zit een gram van ons product. Het zit zelfs in het verpakkingsdoosje, in de inkt’, stelt plantmanager Roel Jolling (34) van Polyscope met enige trots. In de fabriek op Chemelot in Geleen maakt hij met zijn team diverse variaties van styreen-maleïnezuuranhydride, oftewel SMA. Een copolymeer dat afhankelijk van de samenstelling waarde toevoegt aan andere kunststoffen in tal van toepassingen. Jolling: ‘We maken het zout en de peper in de soep.’

Met de relatief kleine fabriek, tussen het grote geweld van de bulkchemie op Chemelot, is Polyscope toch zo maar wereldwijd marktleider. Sterker nog, het is zo goed als de enige producent van het volledige spectrum van SMA in de wereld.

Eerste jaren Het is een fabriek met toch wel een bijzondere historie. Begin jaren negentig bouwde DSM de fabriek op haar terrein in Zuid-Limburg, voor de productie van enkele varianten van SMA. Eind jaren negentig nam DSM de strategische beslissing om te stoppen met SMA-productie en ging de fabriek op slot.

Doodzonde, vond een groepje kunststofveteranen aan het begin van deze eeuw. Ze hoorden steeds meer vraag vanuit de markt en namen met enkele investeerders het initiatief om de fabriek in 2006 weer aan de praat te krijgen.

Jolling: ‘In het begin waren er geen middelen voor een totale revamp. Alles was

DE PLANTMANAGER In deze rubriek ‘De plantmanager’ laten wij elke keer een andere plantmanager aan het woord over zijn werk, visie en bedrijf. Hoe lukt het plantmanagers om succesvol te zijn en kunnen ze anderen daarin inspireren? Kent u een interessante plantmanager? Mail dan naar redactie@industrielinqs.nl

erop gericht om in ieder geval een goed product uit de installatie te halen. Die eerste jaren waren heel zwaar, begreep ik, maar ze leveren nog steeds de meest sappige anekdotes op. Dat veranderde in 2009 toen Nova Chemicals besloot om te stoppen met SMA. Dat kon toen ook, omdat Polyscope de lopende automotive klantprogramma’s kon overnemen.’

Groei Zelf werd Roel Jolling, afkomstig van Belgisch Limburg, in 2010 als junior process engineer aangenomen. Net aan het einde van het eerste lustrum, dat gericht was op de opstart van de fabriek met één productvariant. ‘Daarna volgde vijf jaar waarin we ons concentreerden op de ontwikkeling en productie van nieuwe producten. Vanaf 2016 gingen we ons nog meer richten op diversificatie van onze producten en het veroveren van een voortrekkersrol in bepaalde applicaties. En nu zitten we net in de fase waarin alles is gericht op groei door innovatieve toepassingen.’

Debottlenecking Het is een bijzondere fabriek. Door de grote variatie aan producten, is veel gericht op productovergangen en het omstellen. Soms wordt enkele dagen het ene product gemaakt, waarna de fabriek wordt schoongemaakt en omgesteld om vervolgens enkele weken een ander product te maken. Het vraagt om veel flexibiliteit van het team en de fabriek, weet Jolling. Als plantmanager heeft hij daarnaast ook nauwe banden met overige afdelingen in de organisatie, zoals productontwikkeling, logistiek, verkoop en marketing. De fabriek moet snel kunnen reageren op de marktvraag.

Never a dull moment dus. Erg motiverend voor de ondernemend ingestelde

PETROCHEM 2 - 2022 12

PET J Plantmanager.indd 12

13-04-2022 08:51

FOTO’S: WIM RAAIJEN

Jolling. ‘Ik dacht hier bij mijn aanstelling een jaar of vijf te blijven. Inmiddels is dat al twaalf jaar.’ In het begin was hij samen met een senior process engineer betrokken bij de ontwikkeling en introductie van nieuwe producten. ‘Ik werkte destijds ook veel samen met de plantmanager. We zijn toen ook stevig met debottlenecking aan de slag gegaan. Een periode waarin we vele uren en avonden gespendeerd hebben aan het begrijpen van de installatie.’

Juiste balans Inmiddels is hij nu 3,5 jaar plantmanager met dertig medewerkers in de fabriek. Gaandeweg zijn er dus meer ver-

‘We kunnen grote stappen zetten als we de kloof tussen werkvloer en management verkleinen.’ antwoordelijkheden bij gekomen, en nog steeds. ‘Momenteel heb ik verschillende petten op. Dat hoort ook bij een ondernemende instelling en de fase waarin het bedrijf zich bevindt. Het heeft voordelen dat ik veel van de organisatie heb doorlopen. Daardoor zit ik er nu nog steeds dicht op. Dat kan soms overigens ook een nadeel zijn, want je kunt je verliezen in de inhoud. Om verder te bouwen aan de organisatie moet je af en toe ook wat afstand nemen. In een pioniersfase

moet je vaak veel zelf doen. Daarna is het verstandig om steeds meer zaken aan anderen over te laten en te vertrouwen op het team.’ Dat is de fase waar Jolling nu in zit.

Voor de specifieke fabriek van Polyscope levert dat interessante puzzels op. Op het gebied van veiligheid bijvoorbeeld.

Bij grote robuuste chemische fabrieken ligt alles procedureel vast. Nu Polyscope de pioniersfase achter zich heeft gelaten, zullen procedures ook belangrijker worPETROCHEM 2 - 2022 13

PET J Plantmanager.indd 13

13-04-2022 08:51

3P Quality Services zoekt: 3P Quality Services B.V. is een onafhankelijk technisch inspectiebureau binnen de petrochemische industrie, process industrie, offshore en energiesector.

Wij bieden een breed scala aan support services, Onze sleutelwoorden zijn: Inspectie, Maintenance en Vendor inspectie activiteiten.

3P Quality Services B.V. bemiddelt vanuit een projectmatige aanpak en/of vanuit een vaste bemiddeling binnen de vakgebieden Engineering, Construction management, Shutdown management en Project management.

Voor diverse nationale en internationale functies op het gebied van inspectie en aanverwante diensten, zijn wij doorlopend op zoek naar:

QUALITY SERVICES

Werktuigbouwkundigen MBO/HBO niveau De ideale kandidaten beschikken minimaal over: • MBO/HBO werktuigbouwkunde • Opleiding IKT/SKK (II/III) – en/of MLT/EWT/IWT • Beheersing van Microsoft Office • Goede contactuele eigenschappen • Grote mate van zelfstandigheid 3P Quality Services biedt kansen en mogelijkheden ook voor 50 plussers en starters op de arbeidsmarkt. 3P Quality Services is gecertificeerd volgens ISO 9001/VCA. Een kwaliteitsgarantie gaat echter niet alleen om systemen en standaarden, maar vooral om mensen. Daarom investeren wij voortdurend in onze professionals door middel van opleidingen en coaching.

Voor meer informatie en vragen kunt u contact opnemen met Dhr. C.J. de Graaf of Dhr. K. van Oevelen T +31(0)161 438 500.

Bent u onze juiste kandidaat? Mail dan uw sollicitatie met CV naar 3pqs@3pgroup.com onder vermelding van 3P zoekt werktuigbouwkundigen en jong talent.

PET Advertenties.indd 14

3P zoekt ook jong talent 3P heeft in samenwerking met diverse klanten een overeenkomst om jonge talenten een kans te geven. 3P en onze klanten willen graag investeren voor nu en in de toekomst en 3P verzoekt kandidaten die als lasser of NDO-er reeds 5 jaar ervaring hebben en een MTS diploma hebben en/of dit willen behalen te solliciteren.

In overleg en in samenwerking met onze klanten zoekt 3P een geschikte werklocatie om op termijn door te groeien naar een volwaardige QC-er en/of inspecteur.

Voor een volledig overzicht van de vacatures bekijk het aanbod op: www.3pgroup.com

Continuïteit door deskundigheid.

13-04-2022 08:37

den. Echter flexibiliteit blijft ook belangrijk. Jolling: ‘Het blijft een wisselwerking tussen vrij ondernemen en werken volgens de regels. Altijd zoeken naar de juiste balans. Ik probeer altijd te voorkomen dat de organisatie zich verliest in een veel te grote en complexe berg van regels en procedures.’

Aandacht voor mensen Op het gebied van veiligheidsperformance heeft Polyscope nog uitdagingen om de ambitie van Chemelot, dat tussen nu en 2025 wilt uitgroeien tot de meest veilige, duurzame en competitieve chemiesite van West-Europa, te realiseren. Dat heeft zeker ook te maken met de flexibele vorm van produceren die per definitie zorgt voor piekbelastingen.

Jolling wil zich niet bij voorbaat blindstaren op de kille cijfers. ‘Veiligheids­ performance mag natuurlijk nooit een papieren tijger worden. Ik heb niks met die borden waar de veilige uren op staan. Ik spendeer mijn tijd liever op de werkvloer om gesprekken te voeren met medewerkers en contractors. We kunnen grote stappen zetten als we de kloof tussen werkvloer en management verkleinen. Grote fabrieken draaien veel meer uren dan wij en mogelijk met relatief gezien minder kritische activiteiten.

Als daar een incident gebeurt, staat dat nog ver achter de komma. Bij ons is een incident meteen extreem zichtbaar in de cijfers.’

Toch neemt Jolling absoluut geen genoegen met de huidige performance. ‘We hebben alles in huis om de beste van de klas te worden. We zitten immers dicht op de werkvloer. Op het gebied van veiligheid gaan we steeds meer van volgzaam en reactief naar betrokken en proactief. En daar hebben we juist de goede mensen en organisatie voor.

Momenteel hebben we vooral veel aandacht voor de mensen. Lang hebben we de focus op de techniek en de processen gehad. Maar die hebben inmiddels een bepaalde standaard bereikt.’

Weinig verloop Niet iedereen is geschikt om in de fabriek van Polyscope te werken. ‘Je past hier, of je past hier niet. Daar zit niets

‘Op het gebied van veiligheid gaan we steeds meer van volgzaam en reactief naar betrokken en proactief.’ tussenin. We hebben een open, platte organisatie en iedereen heeft impact op het eindresultaat. Als je alleen maar omlijnd wilt werken met strakke aansturing, dan is de kans groot dat je niet zult passen. We werken daarom graag met jonge mensen, die nog niet vastgeroest zitten. Maar ook zijn we aantrekkelijk voor oudere medewerkers die hun ei niet meer kwijt kunnen in grote organisaties.

De fabriek heeft gelukkig maar weinig verloop.’

Verre van saai Jolling is vooral bijzonder trots op de enorme stappen die Polyscope in ruim

vijftien jaar heeft gezet. ‘We hebben ons sinds 2006 ontwikkeld van het imago van proeffabriekje met een cowboymentaliteit naar een professionele wereldmarktleider. Dat we begin dit jaar zijn overgenomen door het veel grotere Vertellus, vind ik daarvan een bevestiging en het voelt als een groot compliment.’

En biedt dat misschien ook meer mogelijkheden voor Jolling zelf? Hij moet lachen. ‘Die vijf jaar zijn er al twaalf geworden en nog steeds is mijn werk verre van saai. Voorlopig is het voor mij een uitdaging om te bouwen aan de organisatie zonder er veel te hard te werken.’ ■ PETROCHEM 2 - 2022 15

PET J Plantmanager.indd 15

13-04-2022 08:51

TOPIC: VEILIGHEID

Veiligheidscultuur lastig te meten De veiligheidscultuur op een site, plant of afdeling is bepalend voor het risicobewustzijn van medewerkers, toeleveranciers en ingehuurde krachten.

Het probleem is dat abstracte begrippen als cultuur lastig inzichtelijk zijn te maken. Toch is dat wat een aantal bedrijven en toezichthouders nu heeft gedaan.

David van Baarle

De reis naar een ongevallenvrije fabriek zal nooit ten einde zijn. Bedrijven die al ver op weg zijn, zullen merken dat het steeds lastiger wordt ook de laatste stappen te nemen. Deze hebben vooral te maken met de bijdrage van de mens.

Want waar fysieke veiligheid, veiligheidsbarrières en persoonlijke beschermingsmiddelen mensen moeten beschermen tegen gevaren van buitenaf, vormen zij vaak zelf het grootste gevaar. Daarom besteedt de procesindustrie steeds meer aandacht aan de psychologische kant van veiligheid. Want mensen interpreteren regels en procedures niet alleen anders per individu, ze worden ook beïnvloed door hun omgeving.

Veiligheidsindicatoren Arjan van Dijk is programmadirecteur van Safety Delta Nederland. Het samenwerkingsverband tussen de procesindustrie, overheid en wetenschap borgt duurzame veiligheid. ‘De industrie maakte de afgelopen jaren sprongen in het terugdringen van incidenten’, zegt Van Dijk. ‘Door gezamenlijk naar proces-, omgevings- en arbeidsveiligheid te kijken, begrijpt de procesindustrie wat ze moet implementeren voor een betrouwbaar veiligheidssysteem. Tegelijkertijd beseft men zich heel goed hoe complex deze industrietak is. Je hebt namelijk niet alleen te maken met eigen processen, procedures en medewerkers, maar ook met invloeden van buitenaf.’

Veel risico’s kun je ondervangen via een raamwerk van regels die fouten moeten voorkomen, stelt van Dijk. ‘Maar er is een grens aan wat mensen nog kunnen verwerken en toepassen. De laatste tijd ontstaat dan ook steeds meer het besef dat het beter is om mensen zelf te laten nadenken over de gevolgen van hun keuzes.’

Om de grootste risico’s te beheersen, blijven bedrijven uiteraard hameren op de navolging van regels. Maar er is veel meer te winnen door mensen zelf verantwoordelijk te maken voor hun veiligheid en dat van hun collega’s. ‘In hoeverre mensen dat kunnen, willen en durven heeft veel te maken met de veiligheidscultuur binnen de hekken, maar ook daarbuiten.’

Het probleem is wel dat een begrip als cultuur moeilijk is te meten of te sturen. Toch zien veel toezichthouders dat bedrijven die ze bezoeken en waar ze ‘een goed gevoel’ bij krijgen vaak ook hoog scoren in de veiligheidsaudit. Of andersom: bedrijven die in het verleden betrokken waren bij grote incidenten, kenden volgens de onderzoekscommissies vaak een onvolwassen veiligheidscultuur. Er is de toezichthouders en de bedrijven dan ook veel aan gelegen om de veiligheidscultuur een waarde te geven.

Instrumenten Het meten van veiligheidscultuur is lastig. Er zijn echter al wel veel methodes bekend om een inschatting te maken van het niveau van volwassenheid van de veiligheidscultuur. Zo biedt het normalisatie-instituut NEN de Safety Culture Ladder aan, gebaseerd op de Hearts & Minds methodiek van de olie- en gasindustrie. Veiligheid Voorop gebruikt de Self Assessment Questionnaire en branchevereniging voor de tankopslag Votob biedt zijn eigen doorvertaling met de Safety Maturity Tool.

Ook andere bedrijven en toezichthouders buigen zich over instrumenten om de veiligheidscultuur meetbaar te maken.

DCMR Milieudienst Rijnmond is daarvan een voorbeeld. De professie van Tessa van der Veer van DCMR is misschien niet de meest voor de hand liggende

PETROCHEM 2 - 2022 16

PET K Topic Veiligheid.indd 16

13-04-2022 08:52

Gedragswetenschap Het gedrag, de ervaringen en de gedachten van mensen zijn vaak lastig te doorgronden. Zo kan de een de werkdruk als hoog ervaren terwijl de ander daar helemaal geen last van heeft. Veel veiligheidsincidenten gebeuren bijvoorbeeld doordat mensen het idee hebben dat ze kosten moeten besparen voor hun werkgever. Van der Veer: ‘Die perceptie is niet per definitie de werkelijkheid, maar bepaalt wel in belangrijke mate het gedrag van mensen. Als medewerkers ervaren dat bijvoorbeeld meldingen over onveilige situaties niet worden opgevolgd, dan kan dat het meldgedrag beïnvloeden. In werkelijkheid kan de leiding legitieme redenen hebben om bepaalde meldingen van medewerkers niet op te volgen. Maar dan moet ze dat natuurlijk wel toelichten.’

Het lastige is dat je perceptie moeilijk boven tafel krijgt, stelt Van der Veer.

‘Gelukkig kent de gedragswetenschap

FOTO’S: ADOBESTOCK

in de industrie. Toch zou een gedragswetenschapper wel eens het verschil kunnen maken in de technisch gedreven industriële wereld. ‘Onze inspecteurs spreken natuurlijk al met managers over de veiligheidscultuur’, zegt Van der Veer.

‘Maar de interpretatie is afhankelijk van zowel de inspecteur als de manager.

DCMR heeft behoefte aan een representatiever beeld van de cultuur van een bedrijf en onderzoekt hoe medewerkers de veiligheid binnen het bedrijf ervaren.

Daarnaast willen we ook inzicht krijgen in de psychologische veiligheid. Bijvoorbeeld door te toetsen in welke mate medewerkers zich durven uit te spreken over onveilige situaties.’

over onveilige situaties. En, wat ook heel belangrijk is, of ze het gevoel hebben dat er iets met hun meldingen wordt gedaan.’

Het kost een medewerker weinig tijd om de survey in te vullen en levert toch een representatief beeld van de ervaren veiligheid, vindt Van der Veer. ‘Daardoor is het een mooie aanvulling op de al bestaande veiligheidscultuurbeoordelin-

‘In welke mate durven medewerkers zich uit te spreken over onveilige situaties?’ technieken om hier inzicht in te krijgen.

We ontwierpen een korte survey met 27 stellingen waarop werknemers op een schaal van één tot vijf kunnen aangeven hoe zij de veiligheid ervaren. Of ze bijvoorbeeld hun zorgen durven te delen

gen van DCMR, die op basis van interviews juist een meer kwalitatief beeld schetst. Bovendien bevragen we met het nieuwe instrument niet alleen medewerkers van het bedrijf, maar ook een aantal contractors. Zij kunnen de veiligheid

namelijk anders ervaren dan eigen medewerkers.’

Niet vrijblijvend De Meting Veiligheidsperceptie, zoals het meetinstrument officieel heet, kan nog niet worden ingezet als benchmark.

Van der Veer: ‘Daarvoor is het nog te vroeg. Bovendien willen we voorkomen dat bedrijven zich gaan focussen op het behalen van bepaalde scores. Het instrument is geen handhavingsinstrument, maar bedoeld als een thermometer. Het moet bedrijven in beweging krijgen om te werken aan onderdelen waar ruimte voor verbetering is. Deelnemende bedrijven ontvangen dan ook een rapport met resultaten en aanknopingspunten.

Dat kan het begin zijn van een verbetertraject. Ook biedt het resultaat een startpunt voor een dialoog tussen de toezichthouder en het bedrijf.’

Inmiddels heeft DCMR het instrument PETROCHEM 2 - 2022 17

PET K Topic Veiligheid.indd 17

13-04-2022 08:52

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. • Wat is Asset Management?

• Hoeveel onderhoud is juist genoeg?

• Kunnen we met de onderhoudsfunctie waarde creëren?

• Wat is de rol van onderhoud binnen het Asset Management?

• Wat is Predictive Maintenance en hoe geef ik dit vorm?

DEZE OPLEIDIN ZIJN IN TE BRE GEN NG IN DE BACHEL EN WERKTUIGBOU OR WKUNDE DEELTIJD.

INFORMEER!

WAARDECREATIE DOOR GOED ONDERHOUD Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de antwoorden te vinden op deze vragen. Aan de hand van kaders gesteld door het Institute of Asset Management (IAM) en de European Federation of National Maintenance Societies (EFNMS) zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Maintenance Management bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken.

• Post-HBO Onderhoudstechnologie Hoogeveen • Post-HBO Onderhoudstechnologie Utrecht • Post-HBO Onderhoud en Asset Management • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

Start 17 mei 2022 Start 6 oktober 2022 Start 13 oktober 2022 Start 5 september 2022

Nieuw: Post-HBO Projectmanagement voor Engineers In 2021 tweemaal succesvol gestart. Informeer naar de startdata in 2022.

De Post-HBO opleidingen kunnen naar wens, op zowel post-mbo als post-hbo niveau, in-company (op maat) verzorgd worden.

Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op www.cvnt.nl.

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

iMaintain 2022-FC-210x297mm.indd 1 PET Advertenties.indd 18

21-01-2022 20:47 13-04-2022 08:37

bij meerdere bedrijven succesvol ingezet.

Van de Veer: ‘Deelname is vrijwillig voor bedrijven, maar niet vrijblijvend.

We verwachten dat bedrijven iets doen met de inzichten. Uiteraard blijven deelnemende werknemers anoniem. En alleen het bedrijf zelf, of eigenlijk de klankbordgroep van het bedrijf, krijgt de resultaten van de survey te zien.’

Momentopname Ook op het Chemelot industriecluster verstevigt men de grip op de veiligheids­ cultuur. Programmamanager Safety & Society Esta de Goede van Brightsite ziet het als een volgende stap in een reis die nooit zal eindigen. ‘Aandacht voor hardware en software hebben veel goeds gedaan voor de veiligheid van chemiebedrijven. En ook digitalisering en communicatietechnologie zullen een belangrijke bijdrage leveren. Dankzij dataverzameling en kunstmatige intel­ ligentie kunnen we veel complexere processen doorgronden en sturen. Toch zullen er voorlopig nog mensen nodig zijn om fysieke taken uit te voeren. En die mensen brengen allemaal hun eigen normen en waarden mee. Een gezamen­ lijke acceptatie van welke risico’s en welk gedrag we gedogen en waar we grenzen stellen, vormt de veiligheidscultuur. Nu is het al best lastig om daar binnen een bedrijf cohesie in te vinden, laat staan voor een hele site. Toch zijn we daar drie

zijn gedrag. Je moet je er dan ook conti­ nu van bewust zijn dat niet iedereen op niveau vier van de veiligheidsladder zit.

Ook al heb je in de laatste audit die score behaald. De vraag is vervolgens wat je met mensen doet die lager scoren. Daal je af op de ladder om ze op te trekken?’

Samen bewust veilig richt zich dan ook niet zozeer op een waardering van de veiligheidscultuur, maar eerder op een aanpak om de veiligheidscultuur

‘Bedrijven moeten continu bezig zijn met het veiligheidsbewustzijn van hun medewerkers.’ jaar geleden mee begonnen als onder­ deel van het programma Samen bewust veilig.’

De Goede heeft haar bedenkingen bij nut en noodzaak van een kwantitatie­ ve meting van veiligheidscultuur. ‘De methodes hangen een cijfer aan de veilig­ heidscultuur. Het probleem is echter dat het altijd een momentopname is. Veilig­ heidsgedrag is heel persoonlijk en je bent altijd zo sterk als je zwakste schakel. Als iemand een keer slecht heeft geslapen of thuis problemen heeft, beïnvloedt dat

bespreekbaar te maken. De Goede: ‘We zien dat er een sterke samenhang is tus­ sen de diverse factoren die gedrag en vei­ ligheidscultuur vormen. We brachten die factoren terug naar vier bouwblokken: supervisor centraal, vakmanschap, ver­ trouwen en regels die waarde toevoegen.’

Transitie Hoewel het een andere aanpak is, komen veel van de eerdergenoemde risicofacto­ ren in de bouwblokken terug. ‘Ongeacht welke methode je inzet, moeten bedrij­

ven continu bezig zijn met het veilig­ heidsbewustzijn van hun medewerkers’, zegt De Goede. ‘Dit soort tools moet een vertrekpunt zijn om de dialoog aan te gaan met mensen en ze aan het denken te zetten over hun gedrag. De bedrijven op Chemelot hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de veiligheids­ prestatie. Zij deelden hun incidenten al en leggen die nu ook langs de meetlat van de bouwblokken. Als je weet dat een incident is ontstaan doordat regels niet duidelijk waren of vergunningen tekortschoten, kun je daar iets aan doen.

Ook vakmanschap is vaak een kwestie van bijscholen. De bouwblokken “super­ visor centraal” en “vertrouwen” zijn wat lastiger te meten. Daar is het belangrijk om weerbaarheid en leiderschap te ver­ groten.’

Wat in ieder geval duidelijk moet zijn, is dat je nooit klaar bent met het bouwen aan een veiligheidscultuur, weet De Goe­ de. ‘De industrie zit in een transitie naar klimaatneutraal waardoor hardware en software gaan veranderen en zelfs ener­ giebronnen, grondstoffen en processen geen vast gegeven meer zijn. Je moet in zo’n transitie snel kunnen meebewegen met de ontwikkelingen en kunt je geen incidenten veroorloven.’ ■ PETROCHEM 2 - 2022 19

PET K Topic Veiligheid.indd 19

13-04-2022 08:53

PEFTEC

PETROLEUM & REFINING TECHNOLOGIES

ROTTERDAM, THE NETHERLANDS, 8TH & 9TH JUNE 2022

WHAT IS PEFTEC?

WHAT ARE THE TOPICS?

WHO SHOULD ATTEND?

PEFTEC is a focused industry event for professionals specialising in Laboratory and process analysis within the Petroleum, Petrochemical, Chemical and Refining Industries.This two day event focus on Regulation, Policy and Compliance, Applications, Industrial Case Studies, New and Emerging Technologies and Products.

Quality Control, Standards, Test Methods, Petrochemicals Testing, Crude Oil Analysis, Lubricants , Fuel Analysis, Process Analysis, Laboratory Techniques, Sensor Technology, Chemical Analysis, Novel and new Chromatography and Spectroscopy Applications, Big Data and Information Systems, Automation, Reference Materials.

Laboratory Managers, Scientists, Process Managers, Analytical Chemists, Inspectors, Contract Laboratories, Quality Control Managers, Instrumentation Users, Technicians from Refineries, Petrochemical and Chemical related Industries.

www.peftec.com PEFTEC 2022 LIVE ADVERT 185x132.indd 1

23/02/2022 15:51

ADVERTENTIE-INDEX 3P Quality Services......................................... 14 Abonnees.......................................................... 4 DDM Demontage............................................ 46 Delta Heat Services......................................... 46 Dutramex......................................................... 46 Endress + Hauser............................................ 51 Environmental Technology Publications....... 20 Hogeschool Utrecht........................................ 18 iLinqs,festival van de industrie: congres...... 46 Industrielinqs.................................................. 26 KROHNE Nederland ....................................... 20 Magion Process Control Engineering........... 46

Petrochem

geeft nog meer waarde voor uw geld

Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de chemische industrie Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten Multimediale bedrijfspresentaties Wekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het Petrochem platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres Deltavisie. Meer weten?

Kijk op www.petrochem.nl/bedrijfslidmaatschap

OMV Gas Marketing Trading & Finance........ 52 Risk Safety Holland........................................... 2 Smit Industrial Heat Treatment...................... 46

Ga direct naar petrochem.nl/abonneren en blijf iedereen voor

PET_kwart_staand.indd 1

PET Advertenties.indd 20

13-12-17 12:45

13-04-2022 08:37

TOPIC: VEILIGHEID

Niemand weet of toezicht industrie veiliger maakt die met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen werken kost miljoenen euro’s. Maar of de industrie er nou echt veiliger van wordt, is niet bekend. Het aantal overtredingen en incidenten blijft constant. Dat blijkt uit het proefschrift van Rob in ’t Veld.

Hij promoveert 30 mei aan de Universiteit Leiden.

Wim Raaijen

In Nederland moeten ongeveer vier­ honderd bedrijven voldoen aan veilig­ heidsmaatregelen die zijn vastgelegd in het Besluit Risico’s Zware Ongevallen (Brzo). Uit rapportages van de overheids­ toezichthouders blijkt dat gemiddeld bij zestig procent van de Brzo-bedrijven elk jaar weer overtredingen van de wet- en regelgeving worden geconstateerd. ‘En dat cijfer wordt niet beter’, stelt In ’t Veld.

Niets veranderd De promovendus analyseerde rapporten van toezichthouders (van 2010 tot en met 2021) en interviewde medewerkers van deze diensten. Zijn opvallendste conclusie is dat niemand weet wat het toezicht nou eigenlijk oplevert. ‘Men rapporteert keurig elk jaar hoeveel inspecties zijn uitgevoerd, hoeveel over­ tredingen er zijn geweest en hoe vaak er is gehandhaafd. Het probleem is dat er een jaar later weer overtredingen worden gevonden en het jaar daarna opnieuw.

Ieder jaar ziet het beeld er hetzelfde uit.

Uit onderzoek blijkt ook dat hier sinds jaar en dag dezelfde oorzaken achter liggen. Mijn voorspelling is dat de toe­ zichthouders nog twintig jaar zo door kunnen gaan, maar dat er dan nog niets is veranderd.’

REACTIES OP LINKEDIN Dit artikel maakte op LinkedIn bij veel mensen iets los. ‘Het zou natuurlijk mooi zijn als de industrie er zelf voor zou zorgen dat het aantal overtredingen minder wordt (bijvoorbeeld door de wet NIET te overtreden)’, schreef Ben Ale, emeritus professor Risk Management aan de TU Delft in een reactie. En: ‘Je kunt de conclusie van In ‘t Veld ook samenvatten als: Er wordt wel veel toezicht gehouden maar niet erg goed.

Geen nieuwe, maar wel droevige conclusie.’ In ’t Veld reageerde daarop met: ‘Ik denk dat de conclusie van Ben Ale in de juiste richting gaat. Wel een kleine nuancering: In het proefschrift stel ik niet dat het toezicht niet goed is, maar dat er geen zicht is op wat de effecten ervan zijn.’

FOTO: ADOBESTOCK

Overheidstoezicht op bedrijven

Volgens In ’t Veld moet de overheid onderzoeken wat er met beleid, toezicht en handhaving wordt bereikt. Zo krijgt de overheid inzicht in welke maatregelen helpen om de industrie veiliger te mak­ en. En dat is belangrijk, zo benadrukt de promovendus. ‘Er zijn niet vaak grote incidenten bij Brzo-bedrijven, maar als er iets misgaat, kunnen de gevolgen maatschappij-ontwrichtend zijn.’

Pensioen De 75 jaar oude Rob in ’t Veld neemt als buitenpromovendus deel aan het programma van Leiden University Dual PhD Centre The Hague. Voor zijn pensioen hield In ’t Veld zich in diverse functies bij een aantal organisaties bezig met het thema veiligheid, met de nadruk op arbeidsomstandigheden. Hij werkte onder meer bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid als hoofdin­ specteur, strategiemanager en directeur van de directie Major Hazard Control.

Na zijn pensioen zaten hem nog een aantal zaken hoog, zoals de versnipper­ ing van het toezicht en de inefficiëntie.

Daarom, en omdat het hem erg leuk leek, besloot hij te promoveren. ■ PETROCHEM 2 - 2022 21

PET R Artikel Promotie.indd 21

13-04-2022 08:53

FOTO: MEDIA-CREATORS

PETROCHEM 2 - 2022 22

PET S Fotospread.indd 22

13-04-2022 08:54

FOTOSPREAD

De grondwerkzaamheden voor zeven nieuwe opslagtanks bij Rubis Terminal in de Botlek zijn bijna afgerond. Ongeveer vier maanden geleden begon het bedrijf met de uitbreiding van haar Rotterdamse terminal. Eind dit jaar moeten de nieuwe tanks klaar zijn.

De koolstofstalen opslagtanks krijgen elk een capaciteit van 3.600 kubieke meter en zijn geschikt voor diverse chemicaliën en biobrandstoffen. In totaal komt er dus 25.200 kubieke meter opslagcapaciteit bij. De huidige capaciteit van Rubis Terminal in Rotterdam is 253.000 kubieke meter.

In 2020 verhoogde Rubis Terminal haar opslagcapaciteit in de Botlek al met 31.500 kubieke meter. Er kwamen vijftien nieuwe tanks bij; negen roestvaststalen verwarmde tanks van 1.500 kubieke meter en zes roestvaststalen tanks van 3.000 kubieke meter.

Deze tanks zijn vooral geschikt voor specialty chemicals, moeilijkere producten die bijvoorbeeld moeten worden verwarmd of producten die niet in een mildsteel tank kunnen worden opgeslagen.

Met dank aan Media-creators voor de mooie foto.

PETROCHEM 2 - 2022 23

PET S Fotospread.indd 23

13-04-2022 08:54

ILINQS FESTIVAL

Finalisten Plant Manager of the Year 2022 Dit jaar dingen vier finalisten mee naar de titel Plant Manager of the Year 2022. Roel Jolling van Polyscope, Wilfred de Jager van EEW, Paul Karrenbeld van Van Wijhe Verf en Lisette Siere­ vogel van Tata Steel hebben alle­ maal hun eigen visie op de nood­ zakelijke stappen in de indus­ triële transitie. Ze delen een passie voor zowel de techniek

Roel Jolling (Polyscope): ‘Je past hier, of je past hier niet. Daar zit niets tussenin.’

als de rol van de mens daarin.

Tijdens het iLinqs-festival wordt op 23 juni bekend wie Jolande Verbeek, Plant Manager of the Year 2021 mag opvolgen.

Wim Raaijen en David van Baarle

VERKIEZING De verkiezing van de Plant Manager of the Year wordt jaarlijks georganiseerd en is een initiatief van Industrielinqs in samenwerking met de VNCI, Votob, VOMI, Deltalinqs, Nogepa en Havenbedrijf Rotterdam. De verkiezing draagt bij aan een positief imago van de Nederlandse industrie door de inspanning en prestaties van plantmanagers te benoemen en te waarderen. Tijdens het iLinqs-festival wordt op 23 juni bekend wie zich komend jaar Plant Manager of the Year 2022 mag noemen.

Van plantmanager Roel Jolling en zijn team wordt veel flexibiliteit verwacht.

Ondanks de volcontinue manier van produceren, moeten ze de fabriek van Polyscope regelmatig omstellen. Deze pitstops vragen om specifieke com­ petenties. ‘Je past hier, of je past hier niet. Daar zit niets tussenin.’

Met de relatief kleine fabriek, tussen het grote geweld van de bulkchemie op Chemelot, is Polyscope toch wereldwijd marktleider. Sterker nog, het is zo goed als de enige producent van het volledige spectrum van SMA in de wereld.

Door de grote variatie aan producten, is veel gericht op productovergangen en het omstellen. Soms wordt enkele dagen het ene product gemaakt, waarna de fab­ riek wordt schoongemaakt en omgesteld om vervolgens enkele weken een ander product te maken. Dit vraagt om veel flexibiliteit van het team en de fabriek, stelt Jolling. Als plantmanager heeft hij daarnaast ook nauwe banden met overige afdelingen in de organisatie, zoals met productontwikkeling, logistiek, verkoop en marketing. De fabriek moet snel kun­ nen reageren op de marktvraag.

Weinig verloop Niet iedereen is geschikt om in de fab­ riek van Polyscope te werken. ‘Je past hier, of je past hier niet. Daar zit niets tussenin. We hebben een open, platte organisatie en iedereen heeft impact op het eindresultaat. Als je alleen maar omlijnd wilt werken met strakke aanstur­ ing, dan is de kans groot dat je niet zult passen. We werken daarom graag met jonge mensen, die nog niet vastgeroest zitten. Maar ook zijn we aantrekkelijk voor oudere medewerkers die hun ei niet meer kwijt kunnen in grote organisaties.

De fabriek heeft gelukkig maar weinig verloop.’

Compliment Jolling is vooral bijzonder trots op de enorme stappen die Polyscope in ruim vijftien jaar heeft gezet. ‘We hebben ons sinds 2006 ontwikkeld van het imago van proeffabriekje met een cow­ boymentaliteit naar een professionele wereldmarktleider. Dat we begin dit jaar zijn overgenomen door het veel grotere Vertellus, vind ik daarvan een bevestig­ ing en het voelt als een groot compli­ ment.’

PETROCHEM 2 - 2022 24

PET P Artikel PMY.indd 24

13-04-2022 08:55

De afvalenergiecentrale van EEW speelt een steeds belangrijkere rol in de verduurzaming van de energievoor­ ziening van de bedrijven in de Eems­ haven. Aan plantmanager Wilfred de Jager de taak om de fabriek niet alleen uit te breiden, maar ook steeds meer afvalstromen te verwaarden.

Wat milieuprestaties betreft, behoort de installatie van EEW op het Chemiepark in Delfzijl tot de top. Dat heeft veel te maken met de strikte Nederlandse milieuvoorschriften. Een ogenschijnlijke beperking die het bedrijf heeft weten om te buigen in een kans. Dat de toekomst er voor EWW enerverend uitziet, blijkt wel uit de uitbreidingsplannen.

‘Ik ben twee jaar geleden onder meer in huis gehaald voor de uitbreidingsplan­ nen van EEW met een vierde lijn: voor het verbranden van zuiveringsslib uit de rioolwaterzuiveringsinstallaties’, vertelt De Jager. ‘Met zo’n vierde ketel neemt het stoomvolume en de redundantie verder toe en bieden we tegelijkertijd een duurzame oplossing voor de verwerking van zuiveringsslib.’

De impact op het bedrijf is echter veel groter dan die ene extra lijn, omdat met de komst daarvan alles wat er nu staat te klein wordt. ‘Er zullen meer vracht­ wagens komen, dus leggen we nieuwe

Wilfred de Jager (EEW): ‘De vierde verbrandingslijn biedt kansen om nog meer te recyclen.’ wegen en een rotonde aan. We hebben redundantie nodig in de tien kilovolt­ stations en we hebben een andere locatie als revisieplaats nodig.’

Duurzaam ‘We zetten alles op alles om onze pro­ cessen zo duurzaam en schoon mogelijk te maken’, vervolgt De Jager. ‘De vierde verbrandingslijn die we laten bouwen, biedt kansen om nog meer te recyclen.

Bij de verbranding van slib komt name­ lijk ammoniak vrij. Dat gaan we inzet­ ten bij de bestaande installatie voor de katalysator die stikstofoxiden verwijdert.

Bovendien gaan we vanaf 2026 fosfaat

terugwinnen uit de verbrandingsas van het slib.’

Barrières De importheffing op afval schiet vol­ gens De Jager zijn doel voorbij. ‘Die heffing is in het leven geroepen met het idee dat afval meer plaatselijk zou moeten worden verwerkt. Veel landen in Europa hebben een groot tekort aan verwer­kingscapaciteit. Het alternatief is dan storten, maar dat leidt tot methaan­ uitstoot en veel meer broeikasgassen in de atmosfeer. Dus is het beter om onze moderne installaties in te zetten, dan het daar te storten.’

Het is niet eenvoudig als je de derde speler bent in de Champions League van de verfindustrie en niet het budget van de grote teams hebt. Toch weet Koninklijke Van Wijhe Verf op te bok­ sen tegen de grote jongens. Het is aan Plant Manager Paul Karrenbeld om het 63 koppige team naar de toekomst te leiden. Want daar voert met name duurzaamheid de boventoon.

Paul Karrenbeld (Van Wijhe Verf): ‘Natuurlijk stuur ook ik op KPI’s, maar dit zijn maar cijfers.’

Natuurlijk is Paul Karrenbeld niet onbevooroordeeld. Maar als je volgens hem schilders blind laat kiezen tussen de gangbare verfmerken, komt Wijzonol PETROCHEM 2 - 2022 25

PET P Artikel PMY.indd 25

13-04-2022 08:55

MAGAZINES ONLINE TALKSHOWS BEREIK NETWERK EVENEMENTEN KENNIS DELEN BRANDED CONTENT NIEUWS

Industrielinqs pers en platform is een moderne uitgeverij en netwerk voor de industrie. Binnen onze platforms bouwen wij samen met partners, leden en experts aan uitgebreide kennisnetwerken.

Kwaliteit van informatie en sterke onderlinge relaties hebben onze prioriteit. Verschillende media, die nauw met elkaar zijn verbonden, zorgen voor een transparante en inspirerende informatievoorziening.

De journalistieke aanpak en de samenstelling van de platforms waarborgt de objectiviteit en zorgt voor een verregaande integratie in de doelgroep.

Meer informatie?

Janet Robben +31(0)20 31 22 085 janet@industrielinqs.nl

www.industrielinqs.nl Industrielinqs advertentie nieuw.indd 1 PET Advertenties.indd 26

2-11-2021 08:48:56 13-04-2022 08:38

vaak als beste uit de bus. Die kwaliteit en reputatie bouwde het familiebedrijf in ruim honderd jaar op en moet nog steeds dagelijks worden waargemaakt.

Intussen worden de eisen en omstandigheden er niet eenvoudiger op. ‘De milieuvoorschriften worden steeds strenger, waardoor we bijvoorbeeld steeds minder conserveringsmiddelen mogen gebruiken’, zegt Karrenbeld. ‘Als het zo doorgaat, komt er een tijd dat de houdbaarheid van verf steeds kritischer wordt.

En dat betekent automatisch ook dat je steeds minder voorraden kunt aanhouden en nog meer hygiënische maatregelen in de fabrieken zult moeten nemen.’

Duurzaam De inspanningen van Van Wijhe Verf om zo duurzaam mogelijk te produceren, zijn al gehonoreerd met het toekennen van de B-Corp status. Op de werkvloer hebben de inspanningen grote invloed op de uitvoering van de duurzame ambities. Zo bracht men het waterverbruik significant terug door een zogenaamde dubbele pig en beperkt men de logistieke bewegingen door anders te stapelen.

Zelfs in het logistieke deel van de fabriek zijn onlangs nog optimalisatieslagen gehaald. ‘Afgelopen zomer bouwden we vijf silo’s voor de opslag van poeders’, zegt Karrenbeld. ‘We kozen ervoor omdat

hiermee de handling van de poeders een stuk efficiënter werd, terwijl het ook transport, op- en overslagverliezen en afval voorkomt.’

Familie Hoe de procesverbeteringen ook bijdragen aan de efficiency, het mooiste van zijn werk vindt Karrenbeld de menselijke kant ervan. Natuurlijk stuur ook ik op KPI’s, maar dit zijn maar cijfers. Belang­ rijker is om de acties achter de cijfers te doorgronden. Als je mensen het vertrouwen geeft, zijn ze heel goed in staat om zelf te analyseren waar het probleem zit en met fantastische ideeën te komen.’

Tata Steel zit in een roerige tijd waarin het een duurzame koers inzet. Plant­ manager Lisette Sierevogel verdeelt haar aandacht dan ook over kwaliteit­ verbeterende en overlastverminderende projecten en de dagelijkse aansturing van zeshonderd mensen. ‘Ik zag de focus verschuiven van volume naar kwaliteit en nu ligt er een grotere na­­ druk op de omgeving.’

De rol van de plantmanager van de koudbandwalserij verschuift voortdurend van projecten naar de dagelijkse uitdagingen in de productie. ‘Hoewel we spreken over één koudbandwalserij, is het eigenlijk een samenspel tussen dertien soorten fabrieken en fabriekjes’, zegt Sierevogel.

‘Uiteraard krijg ik de kritische KPI’s via het dashboard te zien en sturen we zwaar op kwaliteit, beschikbaarheid en veiligheid. Maar niet alles is in cijfers uit te drukken. Bovendien hebben we zeer ervaren medewerkers die heel goed weten wat ze doen. Ik probeer de verantwoordelijkheden dan ook zo laag mogelijk, liefst op de werkvloer, neer te leggen.’

Dat wil niet zeggen dat dit altijd vanzelf gaat. Sierevogel: ‘Zeker waar je werkt met meerdere teams in ploegendienst ontstaat nog wel eens een sfeer waarin de ene ploeg de andere ervan beschuldigt de

Lisette Sierevogel (Tata Steel): ‘Ik probeer de verantwoordelijkheden zo laag mogelijk neer te leggen.’ problemen door te schuiven naar de volgende shift. We proberen nu in de hoofden te krijgen dat het installatiebelang boven het individuele belang gaat.’

Negatieve aandacht Die open dialoog wil Sierevogel ook graag rondom veiligheidsissues voeren.

‘Mensen moeten zich veilig voelen in het werk dat ze doen. We hebben een gemêleerde groep met verschillende etnische achtergronden, religies, genders en levenswijzen. Iedereen moet zich veilig genoeg voelen zichzelf te zijn en ook de ander respecteren. Tegelijkertijd moeten

mensen zich gesteund voelen door het management als er iets misgaat.’

Omgeving De negatieve aandacht die Tata Steel het afgelopen jaar kreeg, heeft volgens Sierevogel zeker invloed gehad op de bedrijfsvoering. ‘We hebben al heel wat projecten opgestart om geurhinder en de uitstoot van stof en andere emissies te beperken. In de 24 jaar dat ik hier werk, heb ik de focus zien verschuiven van volume naar kwaliteit en nu ligt er een grotere nadruk op de omgeving. Onze fabriek gaat ook mee in die transitie.’ ■ PETROCHEM 2 - 2022 27

PET P Artikel PMY.indd 27

13-04-2022 08:55

TECHNIEKHELD

Tweaken van bestaande fabrieken Als operator ging Christian Spruijt bij Huntsman in Rotterdam van fabriek naar fabriek. Hij leerde daardoor telkens bij en het werd nooit saai. Nu hij zich met automatiseringsprojecten bezighoudt, veranderen mogelijkheden en zijn omgeving bijna met de dag. ‘Ik verveel me echt geen moment.’

Wim Raaijen

‘Ik heb uitdagingen nodig. In een sleur raken is niets voor mij’, stelt Christian Spruijt. En die uitdagingen heeft hij bij chemiebedrijf Huntsman sinds 2003 telkens weer gevonden. Tot 2015 heeft hij als procesoperator bij alle fabrieken van de Rotterdamse productielocatie gewerkt. Elke fabriek had zijn eigen bijzonderheden, die hij zich gedreven eigen maakte.

Ingeleend Op de middelbare school wilde het nog niet zo vlotten. Daarom was hij blij dat hij Vapro B haalde bij toen nog net de bedrijfsschool van Shell Pernis. In die tijd werd de opleiding overgenomen door uitzendbureau Randstad. Via deze organisatie kwam hij in 2003 terecht bij Huntsman. Eerst ingeleend, gevolgd door een vast dienstverband. In 2010 haalde hij Vapro C. Elke keer dat hij een overstap naar een andere fabriek op de Huntsman-site maakte, leerde hij weer bij.

Vertaalslagen Totdat hij rond 2014, 2015 zo ongeveer alles wel had gezien als procesoperator.

Inmiddels was hij ook al zijn HBO-opleiding chemische technologie aan het afronden. ‘Mijn afstudeerscriptie wordt trouwens ook werkelijk uitgevoerd bij Huntsman. Ik had een oplossing gevonden voor de vorming van een vervuilende stof in een van de processen.’

Het was duidelijk tijd voor een nieuwe stap en die vond hij ook weer binnen het chemiebedrijf. Hij werd projectmatig operator. Dus niet van één fabriek, maar hij kon zijn kennis en ervaring inbrengen bij meerdere nieuwbouw- en verbeterprojecten. Immers als operator kijk je anders naar een nieuwe installatie of een voorgestelde verbetering dan bijvoorbeeld een engineer. ‘Ik kan met mijn ervaring beoordelen of voorgestelde oplossingen wel werken in de praktijk.

Of ze praktisch haalbaar zijn.’ Het gaat om de vertaalslag van de tekentafel naar de praktijk.

Praktijk Zo raakte Spruijt in 2015 betrokken bij een migratie van de procesautomatisering van de MDI-2, het kloppend hart van de Rotterdamse site. MDI staat voor methyleendifenyldi-isocyanaat en

OP HET PODIUM De industrie wemelt van de techniekhelden. Want hoe kunnen we producten maken voor auto’s, smartphones of medicijnen zonder technici die de installaties in conditie houden? De techniekheld mag wat ons betreft best eens op het podium worden gehesen. Zo ook Christian Spruijt.

Hij is een van de finalisten van de verkiezing van de Techniekheld van het Jaar. Op 22 juni tijdens iLinqs, Festival van de Industrie, wordt de winnaar bekendgemaakt.

PETROCHEM 2 - 2022 28

PET O Artikel Techniekheld.indd 28

13-04-2022 08:56

FOTO’S: WIM RAAIJEN

is een grondstof voor polyurethaan, wat bijvoorbeeld terug te vinden is als zacht schuim in matrassen. ‘De fabriek ging bij de besturing volledig over naar een nieuw platform, Delta V. Ik merkte dat automatisering me erg boeide. En dat mijn kijk daarop ook welkom was. Ik benader de besturing van de fabriek vanuit de blik van een operator en vanuit de chemische technologie. Daardoor kan ik snel zien of iets werkt in de praktijk. Ik heb vervolgens veel opleidingen gedaan, onder meer bij procesautomatiseerder Emerson. En dan ga je snel.’

Digital twin Inmiddels is Spruijt betrokken bij grotere projecten, vaak gericht op verbetering van de besturing van bestaande fabrieken. Voor MDI-2 heeft hij grotendeels de besturing herschreven waardoor de chemische verhoudingen beter worden behouden. En bovendien is de bestuurbaarheid verbeterd. Ook is de fabriek nu beter voorbereid op slimmere manieren van besturen, denk hierbij aan advanced control. Spruijt: ‘Op die manier gaan we op zoek naar de maximale capaciteit van de fabriek. Of we kunnen de focus leg-

‘Ik kan met mijn ervaring beoordelen of voor­ gestelde oplossingen wel werken in de praktijk­.

Of ze praktisch haalbaar zijn.’ gen op minder energieverbruik.’

Hij is ook beheerder van het zogenoemde Operator Training Systeem (OTS).

Dat wordt niet alleen voor trainingen gebruikt, ook worden grote wijzigingen digitaal getest voordat ze worden geïmplementeerd. Het OTS is een digital twin van de fysieke fabriek.

Mogelijkheden Zo kan het zijn dat de grand old lady MDI-1, die er bijna vijftig jaar staat, nog steeds kan worden verbeterd. ‘Door de jaren heen heeft ze door tweaken en uitbreiden al een drie keer zo grote capaciteit als in het begin. En er zit nog steeds rek in.’ Bepaalde zaken kun je niet aanpassen. Met name het fysieke ontwerp zou nu anders zijn. Maar vooral op het gebied van automatisering zijn er nog mogelijkheden. Spruijt werkt bijvoorbeeld aan de aanpassing van de

besturing. Daarmee wordt de betrouwbaarheid verhoogd en tegelijkertijd voorbereid op slimmere manieren van het besturen. ‘Of de MDI-1 er daardoor over tien jaar nog staat? Ik denk nog wel veel langer.’

Geen moment Op zoek naar de mogelijkheden is het een groot voordeel dat hij zelf in de fabriek heeft rondgelopen en ondertussen chemische technologie studeerde.

Daardoor kan hij in verschillende projecten eraan bijdragen dat de fabrieken in Rotterdam aan de top mee blijven draaien. De ervaringen en leerpunten worden weer gedeeld met de andere fabrieken van Huntsman elders in de wereld en omgekeerd. Zodoende verandert er veel in de omgeving van Christian Spruijt.

‘Daardoor blijft het interessant. Ik verveel me echt geen moment.’ ■ PETROCHEM 2 - 2022 29

PET O Artikel Techniekheld.indd 29

13-04-2022 08:56

TRANSITIE

Energiestrategie voor een virtueel cluster Het zogenaamde zesde cluster heeft dezelfde duurzame ambities als de bekende vijf industrieclusters. Toch komen de geografisch verspreide bedrijven nog heel wat knelpunten tegen die snelle verduurzaming belemmeren. De Cluster Energie Strategie van het virtuele cluster laat niet alleen de speerpunten van de bedrijven zien, maar legt vooral ook de knelpunten bloot.

David van Baarle

De vijf Nederlandse industrieclusters Rotterdam Rijnmond, Noordzeekanaalgebied, Chemelot, Zeeland en Noord-Nederland worden binnen niet al te lange tijd aangesloten op een waterstofbackbone. De netbeheerders zullen bovendien de benodigde infrastructuur inrichten voor CO2-afvang en -opslag, elektrificatie en bijvoorbeeld warmtetransport.

Toch is er één cluster dat buiten de boot valt. Als je tenminste over een cluster kunt spreken. Want het zogenaamde zesde cluster, is dat alleen maar in naam.

Eenvoudig gezegd zijn het alle bedrijven die geen onderdeel zijn van de vijf clusters en dus geografisch verspreid zijn over een groot deel van Nederland. Bij elkaar opgeteld is de CO2-besparingspotentie van al die energiegrootverbruikers behoorlijk groot. Groot genoeg in ieder

geval om hier ook een Cluster Energie Strategie voor te maken, vond een aantal brancheverenigingen.

Verspreid Cluster zes telt negen zeer diverse sectoren met bedrijven die een CO2-reductieopgave hebben, verspreid door heel Nederland. Zo is de voedingsmiddelen­ industrie vaak dicht bij de agrarische bron ontstaan. Terwijl de papier- en kartonindustrie doorgaans op plekken terechtkwam met veel schoon, zoet water. Ook de chemische industrie is lang niet altijd onderdeel van een cluster. Of neem de keramische industrie die zich langs de rivieren nestelde. Net als de glasindustrie en metaalindustrie grootverbruikers van energie, maar vaak ver van de bebouwde wereld en collega-­ bedrijven. En dus is het relatief duurder om een hoogspanningskabel of pijpleiding alleen voor dat ene bedrijf aan of om te leggen.

Toch willen ook deze bedrijven hun uitstoot beperken door elektrificatie, CO2-afvang, de inzet van groene waterstof of het uitkoppelen van restwarmte.

De brancheverenigingen die de sectoren vertegenwoordigen vroegen dan ook of er geen aanpassingen mogelijk waren in de bestaande plannen voor de Nederlandse energie infrastructuur.

En dus gaven ze WaterEnergySolutions de opdracht de infrastructurele kansen en knelpunten van het zesde cluster te onderzoeken.

Concurrentiepositie Uiteindelijk deden 150 productielocaties mee aan het onderzoek, gezamenlijk goed voor ongeveer de helft van de totale CO2-uitstoot van het zesde cluster. Een ding hebben de bedrijven in ieder geval gemeen: ze zijn wat betreft infrastructuur

PETROCHEM 2 - 2022 30

PET Q Artikel Cluster 6.indd 30

13-04-2022 08:56

Netwerken WaterEnergySolutions berekende welke duurzame alternatieven de meeste CO2en NOx-besparingen opleveren. Opvallend is dat efficiency-verbetering zowel

FOTO’S: ADOBESTOCK

sterk afhankelijk van andere lokale en regionale plannen. Het is immers niet gunstig om dure infrastructuur aan te leggen voor een enkel bedrijf.

Het goede nieuws is dat de partijen in het onderzoek tegen 2030 ongeveer de helft van de CO2 die ze in 2020 uitstootten kunnen terugdringen. Daar zit wel een mits aan vast, namelijk dat aan de randvoorwaarden voor verduurzaming kan worden voldaan en de aangedragen knelpunten kunnen worden opgelost. De belangrijkste randvoorwaarde is dat de concurrentiepositie gelijk blijft of verbetert. Want ook de bedrijven in het zesde cluster moeten internationaal opboksen tegen concurrenten met lagere loon- of energiekosten.

En de knelpunten zitten met name in de beschikbaarheid van en toegang tot duurzame energie.

Wat ook lastig is voor de bedrijven is dat de uitvoering van de CO2-besparende maatregelen vaak tijdelijk NOx-emissies opleveren. Zeker bedrijven die vlak bij Natura 2000 gebieden liggen, kunnen hiervan hinder of oponthoud ondervinden. En dat terwijl de financiële druk steeds hoger wordt. De CO2-prijzen stijgen al behoorlijk en de overheid heeft aangekondigd extra CO2-belasting te willen heffen. En dat terwijl de energieprijzen ook nog eens de pan uitrijzen.

te zetten. Dat betekent uiteraard wel dat ze toegang moeten krijgen tot groene stroom. En het is maar de vraag of er voldoende duurzame energie beschikbaar is en of de benodigde netverzwaring op tijd klaar is. Met alle plannen die er nu al liggen, in combinatie met het verbruik van de datacenters, zou er al drie keer meer elektriciteit nodig zijn.

In het geval bedrijven toch waterstof willen inzetten, dan moeten ze uiteraard wel toegang hebben tot het netwerk dat Gasunie uitrolt. Tot nog toe beperkt die zich tot de vijf clusters, maar wellicht zijn met kleine omwegen wel veel meer bedrijven aan te sluiten op de backbone.

Een inventarisering leerde dat met name

Opvallend is dat efficiency-verbetering zowel op de korte als op de lange termijn de meeste CO2-besparing oplevert. op de korte als op de lange termijn de meeste CO2-besparing oplevert. Gevolgd door elektrificatie en de inzet van biogas of biomassa.

In het overzicht van duurzame alternatieven speelt waterstof en CO2-afvang maar een bescheiden rol. Veel bedrijven gaven dan ook aan vooral op elektrificatie in

langs de rivieren de Maas en de Waal, waar de keramische industrie zit, behoefte is aan waterstof.

Ook wat betreft het afvangen en opslaan van CO2 vormt de infrastructuur een belemmering. Vooral de decentrale afvalverwerkers, oftewel afvalenergiecentrales, investeren steeds vaker in CO2-afvang.

Tot nog toe transporteren ze de CO2 naar de glastuinbouw of industriële gebruikers. De afnamecapaciteit is echter vaak beperkt. Zo heeft de glastuinbouw alleen in het groeiseizoen CO2 nodig.

Een landelijk toegankelijk CO2-netwerk zou de negatieve emissies van deze bedrijven kunnen versnellen.

Volgende stap Hoewel de Cluster Energie Strategie van cluster zes al veel inzicht gaf in de knelpunten, willen de betrokken bedrijven graag ook de rest van het virtuele cluster bij het onderzoek betrekken. Dan zou het namelijk ook mogelijk moeten worden om bedrijven te bundelen in sub-clusters. Daarnaast wil het zesde cluster graag aansluiting vinden bij de regionale energietrajecten. Hoe meer ze kunnen aansluiten bij de bebouwde omgeving en mobiliteit, hoe goedkoper de infrastructuur kan worden.

Als laatste wens spreken de bedrijven uit om de tijdlijnen van de onderzoeken en plannen te synchroniseren. Uiteindelijk is er een samenhang tussen het meerjarenprogramma Energie en Klimaat, de regionale energietrajecten en de Cluster Energie Strategie. Hoe beter de netbedrijven de investeringen en plannen van bedrijven kunnen inschatten, hoe sneller ze de knelpunten kunnen verhelpen. ■ PETROCHEM 2 - 2022 31

PET Q Artikel Cluster 6.indd 31

13-04-2022 08:56

Het Petrochem platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond de olie- en chemische industrie.

Het Petrochem platform bereikt zijn doelgroep via het vakblad Petrochem, de website www.petrochem.nl, de nieuwsbrief, rondetafelbijeenkomsten, het jaarcongres Deltavisie en andere events.

PARTNERNIEUWS

PARTNERS VAN HET PETROCHEM PLATFORM

Chemelot koploper bij het realiseren van klimaatdoelen De bedrijven op Chemelot hebben vorig jaar hun totale broeikasgasemissie met zeven procent verlaagd, van 5,66 naar 5,24 megaton CO2equivalenten bij gelijkblijvende productie. Een belangrijke bijdrage hieraan leverde Fibrant, via een substantiële lachgasreductie. Omdat deze investering medio vorig jaar is afgerond, zal het effect daarvan ook nog merkbaar zijn in een verdere reductie in 2022.

Chemelot publiceert haar milieujaarverslag 2021 begin juni.

Jan Remeysen voorzitter Antwerp Management School De CEO van BASF Antwerpen was al twee jaar bestuurslid en neemt vanaf 1 mei voor vier jaar de voorzittersrol over van Alain Beyens (ex-AB Inbev en ex-Pelican Rouge). BASF werkt sinds 2018 nauw samen met de Antwerp Management School, via de leerstoel rond de duurzame transformatie van organisaties en de maatschappij.

Naast Port of Antwerp, Randstad en de Universiteit Antwerpen, is BASF stichtend lid van deze leerstoel.

Perspectief industrie in stikstofbeleid onder druk Havenbedrijf Rotterdam verwacht dat het aangescherpte stikstofbeleid niet de benodigde ruimte biedt om voortgang te blijven maken met de energietransitie. Het stelt dat het kabinet weliswaar de relevante thema’s benoemt, maar dat de aanpak zeker op korte termijn onvoldoende concreet is. En ook onnodig complexer dan vereist vanuit de Europese richtlijnen. Als gevolg van de aanhoudende stikstofimpasse kan een projectenportefeuille in het havengebied ter waarde van 7,5 tot 8 miljard euro worden geraakt. Deze circa 35 projecten hebben de potentie om de CO2-uitstoot jaarlijks met 10 miljoen ton te reduceren.

Bekijk de partnerfilmpjes op www.petrochem.nl/partners-leden CONTENTPARTNERS

LEDEN VAN HET PETROCHEM PLATFORM

ENGIE logotype_solid_BLUE_RGB 14/04/2015 24, rue Salomon de Rothschild - 92288 Suresnes - FRANCE Tél. : +33 (0)1 57 32 87 00 / Fax : +33 (0)1 57 32 87 87 Web : www.carrenoir.com

RÉFÉRENCES COULEUR

Zone de protection 1 R0 G170 B255

Zone de protection 2 Zone de protection 3

LEADER IN HIGH TEMPERATURE SOLUTIONS

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het Petrochem platform, kijk dan op www.petrochem.nl of neem contact op met Janet Robben: janet@industrielinqs.nl - 06 38 73 70 39

PET02 G Platform.indd 32

13-04-2022 09:00

‘QU TES’ Veiligheidsperformance mag natuurlijk nooit een papieren tijger worden. Ik heb niks met die borden waar de veilige uren op staan. Ik spendeer mijn tijd liever op de werkvloer om gesprekken te voeren met medewerkers en contractors.

Roel Jolling , Polyscope, in de rubriek Plantmanager in deze editie.

Bedrijven in onze regio hebben plannen voor ruim vijftig projecten in de hele waterstofketen die oplopen tot investeringen van 9 miljard euro tot 2030. Hiermee kunnen tienduizenden banen uit de gassector behouden worden en kunnen er nog eens enkele tienduizenden nieuwe banen bij komen.’

Cas König, Groningen Seaports, in Dagblad van het Noorden.

Willen we afhankelijk blijven van de import van fossiele grondstoffen die doorgaans in handen van autoritaire regimes zijn? Om het kort en scherp te stellen: kiezen we voor Russisch gas en petroleum of voor biomassa uit Oekraïne?

Wim Soetaert, Universiteit Gent , in zijn column in deze editie.

HET EXPERTPANEL VAN HET PETROCHEM PLATFORM BESTAAT UIT DE VOLGENDE SPECIALISTEN

PET02 G Platform.indd 33

Johan Alebregtse Manufacturing & Technology Executive Consultancy

Michel Grijpink Hogeschool Utrecht, Learning & Development consultant

Henk Leegwater Lexxin, consultant

Elsbeth Roelofs MVO Nederland, sectormanager Chemie, Inter­ nationaal MVO programma

Niek Stokman Bilfinger Tebodin West Nederland, sales manager oil & gas

Frank Beckx Kennis- en Lobbycentrum Voka, directeur

Ronald Hoenen Equans, regio directeur

Bart Leenders Neste, vice president production

Egbert Schellenberg FNV, vakbondsbestuurder procesindustrie

Gabriel Tschin Plant One Rotterdam, managing director

Jos Benders voormalig topman Lyondell

Joris Hurenkamp Havenbedrijf Rotterdam, senior business manager

Frank de Leng ACTAD, operations manager

Dik Schipper voormalig production leader Dow Benelux

Henk Veldink Hexion, senior director global strategic development

Sandra de Bont VOTOB Academy, directeur

Emre Kaya Organik Kimya, global supply chain director

Michel Leyseele Pipelink, managing director

John Schonewille Stratt+ Industrial Management, directeur

René Venendaal BTG Biomass Technology Group, algemeen directeur

Jan Bout Stichting HaskoningDHV, bestuurslid

Cor Kloet voormalig algemeen directeur SPIE Nederland

Marit van Lieshout Kenniscentrum Duurzame Havenstad, Iector Procesoptimalisatie en -intensificatie

Gerald Schotman Shell, senior vice president

Roelf Venhuizen voormalig voorzitter Profion en directeur NAM

Frans Brüning Iv-Industrie, business development manager

Tijs Koerts EPSC, operations director

Cor van de Linde iTanks, managing director

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Roelof van Wijk Teijin Aramid, plantmanager

Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen

Cas König Groningen Seaports, directeur

Michel Meertens DSM, vice president premix operations

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Maaike de Wit Straatman Koster advocaten, advocaat

Niko van Gent voormalig woordvoerder Huntsman Holland

Enrico Lammers Pro6com en DWG Process & Safety managing director/ partner

Genserik Reniers TU Delft, professor Safety and Security Science Group

Wouter Stam Flowid, managing director

Jeroen van Woerden Jitink, managing director

Plant Manager of the Year 2015

Plant Manager of the Year 2017

Cor Zijderveld voormalig voorzitter SBE

Plant Manager of the Year 2016

13-04-2022 09:00

PROJECTEN CHEMIE Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: ruim 500 miljoen euro Afronding: 2022

BASF investeert meer dan vijfhonderd miljoen euro in de bouw van een tweede grote ethyleenoxide-fabriek en verschillende installaties voor ethyleenoxide-derivaten. De gefaseerde opstart van de nieuwe installaties begint in 2022.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2024

BASF bouwt op haar Verbund-site in Antwerpen een nieuwe productie-unit voor alkylethanolamines. Het bedrijf verwacht de installatie in 2024 in gebruik te kunnen nemen. De bouw van de nieuwe fabriek is het sluitstuk in een serie van projecten op de Antwerpse site.

Opdrachtgever: Black Bear Carbon Waar: Geleen Investering: 78 miljoen euro Afronding: tweede helft 2023

Black Bear Carbon gaat op Chemelot rubbergranulaat van afgekeurde vrachtwagen- en autobanden verwerken via pyrolyse. Daarbij valt het rubber uiteen in carbon black, pyolyse-olie en -gas. De twee productielijnen krijgen elk een capaciteit van 2.300 kilo granulaat per uur en kunnen samen 40.000 ton granulaat per jaar verwerken. Dit levert maximaal 18.000 ton carbon black, ongeveer 6.000 ton gas en 20.000 ton olie per jaar op.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: 1 miljard euro Afronding: medio 2022

Borealis gaat op haar productiesite in Kallo een fabriek bouwen voor propaandehydrogenering. Deze krijgt een capaciteit van 750.000 ton per jaar. In het eerste halfjaar van 2022 zou de fabriek moeten opstarten.

Opdrachtgever: Covestro Waar: Antwerpen Investering: 300 miljoen euro Afronding: 2024

Covestro investeert driehonderd miljoen euro in de bouw van een nieuwe productieeenheid voor aniline in Antwerpen. De opstart van de nieuwe eenheid wordt verwacht in 2024. Aniline is een grondstof voor MDI, dat vervolgens een voorproduct is van polyurethaan hardschuim.

Opdrachtgever: Ineos Waar: Lillo (Antwerpen) Investering: 3 miljard euro Afronding: 2026

Ineos realiseert een ethaankraker in Lillo (Antwerpen). Deze gaat ethaan omzetten in etheen, een belangrijke grondstof voor de chemische industrie. Het concern investeert ruim drie miljard euro in het project en verwacht dat de stoomkraker in 2026 in productie is.

Opdrachtgever: Kronos Waar: Gent Investering: 36 miljoen Afronding: 2022

Kronos investeert 26 miljoen euro in een uitbreiding van productiecapaciteit. Er komt een grotere pigmentfilter en mogelijk een vierde stoommaler en nieuwe verpakkingslijn. Hierdoor kan de productiecapaciteit worden verhoogd naar 120.000 ton per jaar. Daarnaast investeert het 10 miljoen euro in energierecuperatie.

Opdrachtgever: Lanxess Waar: Lillo Investering: onbekend Afronding: 2023

Lanxess heeft in Lillo (Antwerpen) een installatie voor de reductie van de lachgasuitstoot in gebruik genomen. Deze breekt zo’n vijfhonderd ton lachgas per jaar af. Het project heeft ongeveer tien miljoen euro gekost. In 2023 komt er een tweede installatie bij, die twee keer zoveel lachgas kan afbreken.

Opdrachtgever: Mitsubishi GC Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2024

Mitsubishi Gas Chemical bouwt een nieuwe fabriek voor de productie van meta-xyleendiamine (MXDA) in de Botlek, Rotterdam. Deze krijgt een capaciteit van 25 kiloton en moet medio 2024 in productie gaan.

Opdrachtgever: Shell Waar: Moerdijk Investering: honderden miljoenen euro’s Afronding: 2025

Shell Moerdijk vervangt de zestien oudste fornuizen van de stoomkraker door acht nieuwe. De capaciteit blijft gelijk. De nieuwe fornuizen worden vanaf 2022 in modules naar de locatie verscheept. Daar worden ze één voor één in elkaar gezet om gefaseerd de capaciteit van de oude fornuizen over te nemen.

PETROCHEM 2 - 2022 34

PET02 F Projecten.indd 34

13-04-2022 08:57

PROJECTEN Opdrachtgever: Teijin Aramid Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: medio 2022

Teijin Aramid breidt haar productiecapaciteit voor Twaron supervezels met meer dan 25 procent uit. De totale extra capaciteit zal volledig beschikbaar zijn in 2022. Diverse grote investeringen verhogen de productiecapaciteit, inclusief implementatie van de nieuwste technologie.

Opdrachtgever: Tessenderlo Kerley Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: medio 2023

Tessenderlo Kerley begint in 2022 met de bouw van een fabriek voor vloeibare meststoffen op het Chemelot-terrein in Geleen. Het bedrijf wil het ontwerp van de fabriek eind 2021 afronden en verwacht dat de fabriek in het tweede kwartaal van 2023 klaar is voor de productie van ammoniumthiosulfaat.

Opdrachtgever: Umincorp Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Umincorp bouwt een tweede rPET-fabriek in Rotterdam. Het bedrijf werkt in Amsterdam al plastic afvalstromen mechanisch op tot zuivere grondstoffen voor producenten van plastic producten. Een belangrijke stap in het proces is het scheiden van plastics in de afvalstroom met behulp van een magnetische vloeistof.

GROEN EN BIO Opdrachtgever: o.a. Alco Bio Fuel Waar: Gent Investering: 10 miljoen euro Afronding: voorjaar 2022

Bioraffinaderij Alco Bio Fuel (ABF), gasleverancier Messer Benelux en IJsfabriek Strombeek investeren tien miljoen euro in een ‘recovery unit’ voor koolstofdioxide. Het gaat om een tweede unit bij Alco Bio Fuel in Gent, die CO2-gas uit de processtroom recupereert en zuivert en omzet in vloeistof. Begin 2022 moet de unit operationeel zijn.

Opdrachtgever: ArcelorMittal Waar: Gent Investering: 120 miljoen euro Afronding: 2022

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bioethanol. C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

Opdrachtgever: Avantium Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: eind 2023

Avantium bouwt in Delfzijl een demofabriek voor de productie van furaandicarbonzuur, een grondstof voor plastics. De installatie gaat plantaardige grondstoffen omzetten in zo’n 5.000 ton groene FDCA per jaar. Naar verwachting zal de bouw van de demofabriek eind 2023 klaar zijn.

Opdrachtgever: BioBTX Waar: Delfzijl Investering: 80 miljoen euro Afronding: 2027

BioBTX bouwt in Delfzijl een fabriek die 50.000 ton plastic afval gaat omzetten in de grondstoffen benzeen, tolueen en xyleen. De bouw van de fabriek gaat in twee fasen, waarbij de eerste fase al in 2024 klaar moet zijn. De fabriek vergt een investering van tachtig miljoen euro.

Opdrachtgever: Cargill Waar: Gent Investering: 150 miljoen euro Afronding: juni 2022

Cargill investeert 150 miljoen euro in een nieuwe biodieselfabriek in Gent. Deze krijgt een productiecapaciteit van 115.000 ton biodiesel per jaar en kan rioolslib, reststoffen uit de industrie en allerlei andere grondstoffen verwerken tot biodiesel. In juni 2022 moet de fabriek klaar zijn.

Opdrachtgever: DBG BioEnergy Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: eind 2022

DBG BioEnergy bouwt haar eerste fabriek in Delfzijl. Deze gaat cellulosehoudend industrieel afval omzetten in bioLNG, groene kunstmest en vloeibare CO2. De installatie krijgt een capaciteit van 15.000 ton bioLNG per jaar en moet eind 2022 operationeel zijn.

Opdrachtgever: Dow Waar: Terneuzen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Dow werkt aan het ontwerp en de engineering van een eenheid die pyrolyse-olie – gemaakt van afvalplastic – zuivert voor gebruik in de fabrieken. De eenheid in Terneuzen krijgt een capaciteit van 10.000 ton per jaar. Het hart draait om de PureStep-technologie van Haldor Topsoe, die onzuiverheden uit vloeibare grondstof kan verwijderen.

PETROCHEM 2 - 2022 35

PET02 F Projecten.indd 35

13-04-2022 08:57

PROJECTEN NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Gasunie, Perpetual Next Waar: Delfzijl Investering: 60 miljoen euro Afronding: 2024

Gasunie en Perpetual Next willen in Delfzijl een fabriek bouwen die organische reststromen via torrefactie omzet in groengas en bio-char. De fabriek die naar verwachting in 2024 in gebruik wordt genomen, start met een groengasproductie van 12 miljoen kuub per jaar. Met het project is een investering gemoeid van circa zestig miljoen euro.

Opdrachtgever: Gidara Energy Waar: Amsterdam Investering: 250 miljoen euro Afronding: begin 2024

Gidara Energy bouwt in de haven van Amsterdam een fabriek die niet-recyclebaar afval omzet in syngas en vervolgens in methanol. De fabriek krijgt een capaciteit van ongeveer 87,5 kiloton methanol. De verwachting is dat deze begin 2024 operationeel is.

Opdrachtgever: IST Green Chemicals Waar: Axelse Vlakte Investering: honderd miljoen euro Afronding: begin 2024

IST Green Chemicals bouwt op de Axelse Vlakte in Zeeland een nieuwe fabriek die bio-ethanol uit suikerbieten maakt. Niet via een tussenstap met suiker, maar rechtstreeks, dankzij de Betaprocess-technologie. Deze brengt de cellen van de suikerbiet via vacuüm­ extrusie tot explosie, waardoor de suikers direct bloot komen te liggen.

Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: 190 miljoen euro Afronding: tweede helft 2023

Neste breidt haar productiecapaciteit in Rotterdam uit om de productie van duurzame vliegtuigbrandstof (SAF) mogelijk te maken. Momenteel produceert de raffinaderij voornamelijk duurzame diesel. Dankzij aanpassingen aan de raffinaderij kan Neste straks 500.000 ton SAF per jaar produceren.

Opdrachtgever: Neste en Ravago Waar: Vlissingen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Neste en Ravago willen in Vlissingen een fabriek bouwen die plastic afval gaat verwerken met de thermochemische liquefactietechnologie van het Amerikaanse Alterra Energy.

De installatie krijgt een verwerkingscapaciteit van ongeveer 55 kiloton gemengd plastic afval per jaar.

Opdrachtgever: Nordsol, Attero, Titan Waar: Wilp Investering: onbekend Afronding: 2023

Nordsol, Attero en Titan willen samen organische reststromen omzetten in bio-LNG en beschikbaar maken voor de scheepvaart. Attero zet huishoudelijk bioafval om in zes miljoen kubieke meter biogas per jaar. Nordsol werkt dit op tot ongeveer 2.400 ton bio-LNG per jaar en Titan is de exclusieve langetermijnafnemer. De installatie in Wilp moet in 2023 klaar zijn.

Opdrachtgever: Photanol en Nobian Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2024

In een demofabriek van Photanol en Nobian (voorheen Nouryon) in Delfzijl zetten bacteriën CO2 om in organische zuren. De twee partijen willen de fabriek in 2023 gaan opschalen naar 30.000 ton. Deze commerciële fabriek moet vervolgens in 2024 in productie gaan.

Opdrachtgever: Pryme Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: tweede helft 2022

Pryme bouwt in Rotterdam een proeffabriek voor de productie van pyrolyse-olie uit afvalplastic. In een eerste stap gaat de fabriek 35 tot 40 kiloton plastic verwerken (40 kiloton plastic levert ongeveer 30 kiloton pyrolyse-olie op). Gaandeweg voert Pryme de capaciteit op naar 60 kiloton plastic afval per jaar. De ingebruikname van een tweede fabriek met een productiecapaciteit van 350 kiloton pyrolyse-olie per jaar staat gepland voor 2024.

Opdrachtgever: Relement Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Afronding: 2025

Relement, een spin-off van TNO, vestigt zich op de Green Chemistry Campus. Het bedrijf gaat op commerciële schaal bio-aromaten uit biomassaresiduen produceren voor toepassing in onder meer smeermiddelen en coatings. Een van de eerste bio-aromaten die Relement op de markt brengt, is een alternatief voor ftaalzuuranhydride in alkydverf.

Opdrachtgever: SCW Systems/Gasunie Waar: Delfzijl Investering: 200 miljoen euro Afronding: 2023

SCW Systems gaat samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl bouwen die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

PETROCHEM 2 - 2022 36

PET02 F Projecten.indd 36

13-04-2022 08:57

PROJECTEN Opdrachtgever: Shell Waar: Pernis Investering: onbekend Afronding: 2024

Shell Pernis bouwt een fabriek die biobrandstoffen gaat maken van biologische (afval) olie. De fabriek krijgt een capaciteit van 820.000 ton biobrandstoffen per jaar. Naast de fabriek komt een pre-treatment unit (PTU) met een capaciteit van ongeveer 1.100 kiloton voorbehandelde olie per jaar. Ook komen er nieuwe tanks op de site in Pernis.

Opdrachtgever: Shell en BlueAlp Waar: Nederland Investering: onbekend Afronding: 2023

Een joint-venture van Shell en BlueAlp bouwt twee installaties in Nederland, die dertig kiloton moeilijk te recyclen plastic gaan omzetten in pyrolyse-olie. De installaties moeten in 2023 operationeel zijn en leveren alle pyrolyse-olie als grondstof aan de krakers van Shell in Moerdijk en Duitsland.

Opdrachtgever: o.a. SkyNRG Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2026

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol bouwen een productiefaciliteit voor duurzame vliegtuigbrandstof in Delfzijl. Groene waterstof zou worden gecombineerd met afval- en reststromen om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

Opdrachtgever: Synkero Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: 2027

Start-up Synkero wil in de Amsterdamse haven een fabriek bouwen voor de productie van 50.000 ton duurzame kerosine. Grondstof is CO2 dat wordt afgevangen in de industrie of direct uit de lucht. Dit wordt samen met groene waterstof omgezet in synthetisch kerosine. De planning is dat de fabriek in 2027 draait.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Trinseo Waar: Tessenderlo Investering: onbekend Afronding: 2023

Trinseo gaat in Tessenderlo een fabriek bouwen voor de chemische recycling van poly­ styreen. De fabriek gaat 15.000 ton gerecycled polystyreen per jaar produceren. De bouw ervan begint eind 2022. De technologie is van Synova (en oorspronkelijk van TNO), Worley is ingeschakeld voor de engineering.

Opdrachtgever: Twence Waar: Hengelo Investering: onbekend Afronding: eind 2023

Twence bouwt in Hengelo een grootschalige CO2-afvanginstallatie. Deze kan straks 100.000 ton CO2 per jaar afvangen en hergebruiken. Denk daarbij aan natriumbicarbonaat om rookgassen te reinigen of vloeibare CO2 voor gebruik in kassen. Naar verwachting gaat de installatie in het laatste kwartaal van 2023 in bedrijf.

Opdrachtgever: UBQ Materials Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Afronding: eind 2022

Het Israëlische bedrijf UBQ Materials wil in Bergen op Zoom een fabriek bouwen die huishoudelijk afval omzet in een thermoplastisch materiaal. De productiefaciliteit moet vanaf eind 2022 zo’n 70.000 ton UBQ-materiaal gaan produceren.

Opdrachtgever: VTTI Waar: Tilburg Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2023

Tankopslagbedrijf VTTI neemt het bio-energieproject van Re-N Technology over. In 2023 wil het bedrijf een biogasinstallatie hebben gebouwd. Deze verwerkt organisch afval en nevenstromen met een anaeroob vergistingsproces. De installatie krijgt een capaciteit van 17 megawatt en genereert onder meer 23 miljoen kubieke meter biogas per jaar.

OLIE, GAS EN OFFSHORE Opdrachtgever: zes olie-/gasbedrijven Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: eind 2023

Zes olie- en gasbedrijven hebben een overeenkomst getekend met Oceaneering Services om gezamenlijk exploratieputten in de Nederlandse Noordzee te ontmantelen. Het gaat om 24 zogenoemde mud line suspension putten van NAM, Neptune Energy, ONEDyas, Petrogas E&P, TotalEnergies EP Nederland en Wintershall Noordzee.

Opdrachtgever: Fluxys Waar: Zeebrugge Investering: onbekend Afronding: begin 2026

Fluxys LNG gaat op de LNG-terminal in Zeebrugge zes miljoen ton extra hervergassingscapaciteit per jaar aanbieden, en daarvoor is bijkomende infrastructuur nodig. Vanaf begin 2024 gaat het om in totaal 4,7 miljoen ton extra capaciteit per jaar, en vanaf begin 2026 moet de volledige 6 miljoen ton per jaar beschikbaar zijn.

PETROCHEM 2 - 2022 37

PET02 F Projecten.indd 37

13-04-2022 08:57

PROJECTEN Opdrachtgever: NAM Waar: Pernis Investering: onbekend Afronding: onbekend

NAM wil de gaswinning uit het gasveld Pernis herstarten. Met een nieuwe boring kan het bedrijf de gaswinning hervatten en nog ongeveer 300 miljoen kubieke meter gas produceren over een periode van meerdere jaren.

Opdrachtgever: NAM Waar: Ternaard Investering: onbekend Afronding: onbekend

NAM wil gas gaan winnen uit het Ternaard-veld, ten oosten van het dorp in Friesland. Er zal schuin worden geboord naar het kleine gasveld op 3,5 kilometer diepte. Dit ligt ten noorden van het dorp en voor een belangrijk deel onder de Waddenzee. Na een proefboring in 1991 is het veld eerder nog niet in productie genomen.

Opdrachtgever: ONE-Dyas Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: onbekend

ONE-Dyas wil gas winnen in veld N05-A in de Noordzee. Boven het veld komt een gaswinningsplatform in zee, ongeveer twintig kilometer uit de kust van Schiermonnikoog.

Vanaf deze locatie worden maximaal twaalf putten geboord, waarvan een deel naar veld N05-A en een deel naar een aantal naastgelegen velden die mogelijk gas bevatten.

Opdrachtgever: Petrogas E&P Waar: blokken A en B (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Petrogas E&P wil in de komende tien jaar circa vijf gasvelden in de blokken A en B van de Noordzee uitrusten met een gasproductieplatform. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd naar het platform A12. Daar wordt het verzameld, behandeld en gecomprimeerd voor transport via NOGAT-pijpleiding, die in Den Helder aan land komt.

Opdrachtgever: Petrogas E&P Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: 2026

Petrogas E&P heeft Heerema opdracht gegeven vier productieplatformen in de Nederlandse Noordzee te ontmantelen. Het gaat om de platformen Haven, Hoorn, Helm en Helder in blok Q1 waarvan Helm het langste, bijna veertig jaar, olie en gas heeft geproduceerd.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Vermilion Waar: Westerveld en Weststellingwerf Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vermilion wil aardgas gaan produceren uit twee kleine velden, genaamd VDW-A en VDW-B. De gasvelden strekken zich uit onder de gemeenten Westerveld en Weststellingwerf. Op een geschikte plek boven de gasvelden wil het bedrijf een gaswinningslocatie aanleggen en vanaf die locatie één tot drie putten boren.

Opdrachtgever: Vermilion Energy Waar: Heerenveen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vermilion Energy Netherlands wil vanuit de bestaande locatie Nieuwehorne aardgas winnen uit twee gasvoorkomens. De verwachte capaciteit is maximaal 470.000 kubieke meter aardgas per dag. Vermilion verwacht er aardgas te winnen tot 2029. Voor het transport moet een transportleiding worden aangelegd naar de bestaande gasleiding in Mildan.

Opdrachtgever: Wintershall Noordzee Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: 2022

Wintershall Noordzee begint met een grootschalig ontmantelingsprogramma in de Noordzee. Het bedrijf sluit 24 putten in zowel Nederlandse als Duitse wateren. Daarnaast verwijdert het bedrijf twee productieplatforms (Q4-A en Q4-B) en twee onderzeese installaties (P9-A en P9-B).

TANKOPSLAG Opdrachtgever: Alpha Terminals Waar: Vlissingen Investering: 450 miljoen Afronding: 2022

Alpha Terminals investeert 450 miljoen euro in een nieuwe terminal voor vloeibare bulk in het havengebied van Vlissingen. De tankterminal krijgt 59 tanks met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 720.000 kubieke meter. Daarnaast komt er een steiger voor het lossen en laden van zee- en binnenvaartschepen.

Opdrachtgever: Evolution Terminals Waar: Vlissingen Investering: onbekend Afronding: 2023

Evolution Terminals ontwikkelt in Vlissingen een nieuwe terminal voor de opslag van vloeibare bulkgoederen. Het bedrijf is van plan minimaal 619.000 kubieke meter vloeibare bulkopslagcapaciteit en een diepwatersteiger met een diepgang tot 17 meter te bouwen.

De terminal krijgt ook infrastructuur voor het laden en lossen van vrachtwagens en treinen.

PETROCHEM 2 - 2022 38

PET02 F Projecten.indd 38

13-04-2022 08:57

PROJECTEN Opdrachtgever: Global Energy Storage Waar: Europoort Investering: onbekend Afronding: onbekend

Global Energy Storage (GES) neemt een terrein van ruim twintig hectare in de Europoort over van Gunvor. Het bedrijf wil er tankopslag voor producten met een laag koolstofgehalte realiseren. Er komt een nieuwe steiger en infrastructuur voor de koolstofarme grondstoffen.

Opdrachtgever: HES International Waar: Maasvlakte 1 Investering: honderden miljoenen Afronding: begin 2022

HES International ontwikkelt op Maasvlakte 1 een tankterminal van 52 tanks met een totale capaciteit van circa 1,3 miljoen kubieke meter voor de op- en overslag van olieproducten en biobrandstoffen. BP heeft zich gecommitteerd aan het project, inclusief plannen voor pijpleidingverbindingen tussen hun raffinaderij en de terminal.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: JPB Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2022

JPB breidt haar opslagcapaciteit op het Chemie Park Delfzijl uit met acht tanks van elk 3.500 kubieke meter. In totaal komt er 28.000 kubieke meter aan opslagcapaciteit bij. Daarnaast wordt de verlaadsnelheid opgeschroefd, waardoor schepen sneller kunnen worden beladen. De verwachting is dat de eerste tanks in juli 2022 klaar zullen zijn.

Opdrachtgever: Koole Tankstorage Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Koole Tankstorage Botlek bouwt een state-of-the-art opslagterminal met een capaciteit van 80.000 kubieke meter naast de bestaande Koole Botlek terminal in Rotterdam. Koole bouwt de terminal dedicated voor Marvesa Supply Chain Services. Dit bedrijf zal de terminal voor lange termijn leasen.

Opdrachtgever: Rubis Terminal Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Rubis Terminal bouwt zeven nieuwe koolstofstalen opslagtanks in de Rotterdamse haven. De opslagtanks krijgen elk een capaciteit van 3.600 kubieke meter en zijn geschikt voor diverse chemicaliën en biobrandstoffen. In totaal komt er 25.200 kubieke meter opslagcapaciteit bij.

Opdrachtgever: Vesta Terminals Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2022

Vesta Terminals breidt zijn terminal in Antwerpen uit met 150.000 kubieke meter. De extra capaciteit is bestemd voor vliegtuigbrandstoffen, gasolie en diesel. Het gaat om vijf nieuwe tanks van elk 30.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Vlaardingen Investering: onbekend Afronding: 2023

Vopak bouwt in Vlaardingen 64.000 kubieke meter opslagcapaciteit bij. Het gaat om zestien opslagtanks. De uitbreiding vloeit voort uit een lange termijn samenwerkingsovereenkomst met Shell. Vopak verzorgt vanuit Vlaardingen de opslag van een breed scala aan grondstoffen voor de nieuwe biobrandstoffenfabriek van Shell in Pernis.

UTILITIES Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Moerdijk Investering: 125 miljoen euro Afronding: zomer 2022

Air Liquide investeert 125 miljoen euro in een luchtscheidingseenheid voor de productie van zuurstof. In 2022 moet de fabriek in Moerdijk operationeel zijn. Bijzonder is dat het bedrijf de unit combineert met een energieopslagsysteem. De unit kan straks maximaal 2.200 ton zuurstof per dag maken.

Opdrachtgever: Air Products Waar: Zuidbroek Investering: onbekend Afronding: zomer 2022

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof maakt geïmporteerd aardgas geschikt voor Nederlands gebruik. De fabrieken produceren 180.000 kubieke meter stikstof per uur zodra ze zomer 2022 operationeel zijn.

Opdrachtgever: Avaio en Aecom Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2024

Avaio en Aecom bouwen samen een ontziltingsinstallatie op het terrein van Covestro in de haven van Antwerpen. Deze gaat vanaf begin 2024 brak dokwater oppompen en omzetten in hoogwaardig proceswater voor de chemiesector. De installatie moet in 2024 operationeel zijn.

PETROCHEM 2 - 2022 39

PET02 F Projecten.indd 39

13-04-2022 08:57

PROJECTEN Opdrachtgever: Chemours Waar: Dordrecht Investering: onbekend Afronding: medio 2022

Chemours wil een nieuwe zuiveringsinstallatie bouwen die onder andere gefluorineerde stoffen uit het afvalwater haalt. Dat gebeurt nu met een tijdelijke mobiele unit. De chemisch-fysische zuiveringsinstallatie gaat gemiddeld zestig kubieke meter afvalwater per uur verwerken, met een maximale capaciteit van 120 kubieke meter per uur.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Ekopak Waar: Tessenderlo Investering: onbekend Afronding: 2022

Ekopak bouwt een demiwater-installatie op de site van Vynova in Tessenderlo. Deze voorziet de site later dit jaar van meer dan één miljoen kubieke meter zuiver en duurzaam proceswater per jaar. De oplevering van de installatie is voorzien voor het derde kwartaal van 2022.

Opdrachtgever: Engie Waar: Den Helder Investering: onbekend Afronding: zomer 2022

Engie en Port of Den Helder bouwen een 1 tot 1,5 MW elektrolyser voor de productie van groene waterstof in de Kooyhaven in Den Helder. De installatie krijgt elektriciteit van een zonnepark in de regio en levert de groene waterstof aan een tankstation voor gebruikers in weg- en watertransport.

Opdrachtgever: Evides Industriewater Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: voorjaar 2022

Evides Industriewater bouwt een slimme demiwaterinstallatie op de site van BASF in Antwerpen. De installatie gebruikt verschillende waterstromen uit de productie van BASF en zet restwarmte uit condensaat in om de zuivering te verduurzamen. Dit resulteert in efficiënter watergebruik en een lager energie- en chemicaliënverbruik.

Opdrachtgever: Gasunie Waar: Nederland Investering: 1,5 miljard euro Afronding: 2027

Gasunie investeert 1,5 miljard euro in een nationaal transportnet voor waterstof. Dit net sluit grote industriële clusters aan op installaties waar straks blauwe of groene waterstof wordt gemaakt. Het bedrijf zet voor dit net bestaande gasleidingen in, die vrijkomen door de dalende aardgasvraag. De backbone kan er al in 2027 liggen.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Gasunie Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Gasunie legt een nieuwe aardgasleiding voor hoogcalorisch aardgas aan, met daarnaast een tweede leiding die in de toekomst kan worden gebruikt voor het transport van waterstof. De leidingen worden gelegd tussen het GETEC Park.Emmen en het GZI Next terrein in Emmen.

Opdrachtgever: Gasunie TS Waar: Zuidbroek Investering: 500 miljoen Afronding: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

Opdrachtgever: o.a. Gasunie Waar: Zeeland Investering: onbekend Beslissing: eind 2025

Gasunie en North Sea Port ontwikkelen een regionaal transportnetwerk voor waterstof in Zeeland. Het Hydrogen Delta Network NL wordt een open netwerk dat in 2027 wordt verbonden met de landelijke waterstofinfrastructuur die Gasunie in Nederland ontwikkelt.

Begin 2022 wordt de route voor het regionale waterstofnetwerk bepaald.

Opdrachtgever: Gate Terminal Waar: Maasvlakte Investering: onbekend Afronding: oktober 2024

Gate terminal, een joint venture van Gasunie en Vopak, breidt de capaciteit van haar LNG-terminal op de Maasvlakte uit met 1,5 bcm per jaar. Daarmee komt de totale capaciteit van de terminal straks op 13,5 bcm per jaar. De extra capaciteit moet vanaf oktober 2024 beschikbaar zijn.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: oa HyNetwork Services Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2025

Havenbedrijf Rotterdam en HyNetwork Services gaan samen aan de slag met HyTransPort, een nieuwe waterstofleiding door de Rotterdamse haven. De 32 kilometer lange leiding start op de Tweede Maasvlakte en het eindpunt van de eerste fase ligt bij Pernis. In de toekomst sluit de pijpleiding aan op een landelijk en internationaal waterstofnetwerk.

PETROCHEM 2 - 2022 40

PET02 F Projecten.indd 40

13-04-2022 08:57

PROJECTEN Opdrachtgever: Ineos Waar: België Investering: onbekend Afronding: onbekend

Ineos investeert meer dan twee miljard euro in de productie van groene waterstof in heel Europa. Het bedrijf bouwt daarvoor in de komende jaren tot 2032 fabrieken in Noorwegen (20 MW elektrolyzer) en Duitsland (100 MW elektrolyzer). Ook voor België, Frankrijk en het VK heeft Ineos investeringen in elektrolyzers gepland.

Opdrachtgever: North Water Waar: Delfzijl - Garmerwolde Investering: onbekend Afronding: eind 2023

Waterbedrijf Groningen en Evides Industriewater, verenigd binnen North Water, werken samen om de regio Delfzijl te voorzien van industriewater. Ze willen hiervoor onder andere een industriewaterleiding aanleggen tussen Garmerwolde en Delfzijl. Ook is er een industriewaterpompstation en een demiwatervoorziening nodig.

Opdrachtgever: Stercore Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Stercore heeft groen licht gekregen voor de bouw van een innovatieve mestvergassingsinstallatie in Emmen. De fabriek draait straks voornamelijk op duurzaam opgewekte elektrische energie en zet mest en digestaat uit co-vergisters om in groen gas en bio based carbon.

Opdrachtgever: Tessenderlo Group Waar: Tessenderlo Investering: onbekend Afronding: eind 2025

Tessenderlo Group wil een tweede gascentrale bouwen in Tessenderlo. Vorig jaar al heeft het bedrijf daarvoor aanvragen ingediend. Als alles volgens plan verloopt, zou de nieuwe 900 MW energiecentrale per 1 november 2025 operationeel moeten zijn. Het bedrijf heeft al een gasgestookte 425 MW STEG-centrale in Tessenderlo.

Opdrachtgever: Tien partners Waar: Rodenhuize Investering: 140 miljoen euro Afronding: 2024

Tien private en publieke partners investeren 140 miljoen euro in het North-CMethanol project. Dit project omvat een elektrolyzer van 65 megawatt die water met windenergie omzet in groene waterstof en een methanolfabriek die deze waterstof gebruikt om afgevangen CO2 van lokale industriële spelers om te zetten naar groene methanol.

Opdrachtgever: o.a. Vattenfall Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: 2023

Vattenfall, Gasunie en het Noorse Equinor werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

Opdrachtgever: VoltH2 Waar: Vlissingen Investering: 35 miljoen euro Afronding: onbekend

VoltH2 bouwt een groene waterstoffabriek in Vlissingen. Het gaat om een 25 MW elektrolyse-eenheid die jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof kan produceren. Sweco ontwerpt de installatie zo dat deze kan worden uitgebreid naar 100 MW. De investering voor de eerste fase is begroot op 35 miljoen euro.

Opdrachtgever: VoltH2 en Virya Energy Waar: Terneuzen Investering: 40 miljoen euro Afronding: tweede helft 2023

VoltH2 Terneuzen en Virya Energy bereiden de bouw van een groene waterstoffabriek op industriepark Axelse Vlakte in Terneuzen voor. Het gaat om een 25 MW elektrolyse-eenheid. De fabriek zal jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof produceren. Eventueel kan de productie later nog worden verdubbeld en mogelijk verdrievoudigd. De investering voor de eerste fase is begroot op 35 tot 40 miljoen euro.

PILOTS/PROEFFABRIEKEN Opdrachtgever: Asbetter Acids Waar: Rotterdam Investering: 70 miljoen euro Afronding: 2024

Asbetter Acids bouwt een demonstratiefabriek die 60.000 ton asbestcement dakplaten gaat verwerken en tegelijkertijd 170.000 ton industriële restzuren neutraliseren. Het ontwerp voor de fabriek moet in september 2022 gereed zijn. Daarna volgt de aanbesteding voor de bouw van de fabriek. Het project vergt een investering van 60 tot 70 miljoen euro.

Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: 25 miljoen euro Afronding: begin 2023

BASF Antwerpen investeert 25 miljoen euro in een proeffabriek voor superabsorberende polymeren (SAP). Het nieuwe SAP Excellence Center wordt uitgerust met dataverwerkingssystemen en sensortechnologie, die zorgen voor hogere productperformance en versnelling van de opschaling in de productie-installaties.

PETROCHEM 2 - 2022 41

PET02 F Projecten.indd 41

13-04-2022 08:57

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Bek & Verburg Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: onbekend

Bek & Verburg, Groningen Seaports en Impact Recycling zetten samen een pilotproject op om oude visnetten te recyclen. Ze onderzoeken of kunststof visnetten vanuit heel Nederland in Eemshaven kunnen worden gescheiden in PP en PE, beide met een zuiverheid van 98 procent.

Opdrachtgever: Bolder Industries Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2024

Bolder Industries bouwt in Antwerpen een fabriek die via een gepatenteerd proces chemische stoffen uit afgedankte autobanden kan halen. Deze zijn geschikt voor hergebruik in rubber, plastic en petrochemische producten. In het terugwinningsproces wordt 98 procent van de materialen van de band gebruikt.

Opdrachtgever: CEA, Paul Wurth, Engie, Sunfire, Neste Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: begin 2023

Het project MULTIPLHY integreert een hoge-temperatuur elektrolyzer met het bioraffinageproces van Neste in Rotterdam. De elektrolyzer gaat groene waterstof produceren voor de productie van biobrandstoffen. Hij krijgt een nominaal vermogen van 2,6 megawatt en een waterstofproductiecapaciteit van 60 kilo per uur. Het consortium denkt ook al aan een elektrolyser van 100 megawatt in een volgende fase.

Opdrachtgever: CFK Recycling Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Het Duitse CFK Recycling wil met Teijin Aramid een pilot opzetten voor het recyclen van koolstofvezels door middel van pyrolyse. Het gaat om een pilot op kleine schaal voor de recycling van aramide. De insteek is vooral om te kijken wat er met het gerecyclede product mogelijk is.

Opdrachtgever: Coolbrook Waar: Geleen Investering: 12,5 miljoen euro Afronding: april 2022

Het Finse Coolbrook investeert 12,5 miljoen euro in een zogeheten RDR-eReactor. Dit is een elektrische oplossing voor het verwarmen van de ovens in naftakrakers. De testreactor wordt op de Brightlands Chemelot Campus gebouwd en moet met een capaciteit van vijfhonderd kilo grondstoffen per uur produceren.

Opdrachtgever: D-CRBN Waar: Antwerpen Investering: 150 miljoen euro Afronding: 2029

Start-up D-CRBN wil een pilot doen met een plasmareactor. Deze gaat per jaar 30.000 ton CO2 omzetten in CO en O2. De reactor is goed schaalbaar en de start-up hoopt dan ook in 2029 een miljoen ton per jaar te kunnen omzetten.

Opdrachtgever: Deep Branch Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Biotechbedrijf Deep Branch wil een proeffabriek bouwen op Chemelot. Het bedrijf gebruikt micro-organismen om CO2 en waterstof om te zetten in eiwitten. Met de proeffabriek wil het bedrijf informatie verzamelen voor het engineeringontwerp van haar eerste productiefaciliteit op commerciële schaal. Die fabriek zou in al 2023 moeten produceren.

Opdrachtgever: Itero Waar: Sittard-Geleen Investering: 25 miljoen euro Afronding: 2024

Het Britse Itero bouwt op de Brightlands Chemelot Campus een demonstratiefabriek voor het omzetten van moeilijk te recyclen plastic afval in een grondstof voor nieuwe plastics.

De unit krijgt een capaciteit van 27.000 ton gemengd plastic afval per jaar. Voor toekomstige fabrieken kunnen meerdere modules naast elkaar worden gezet worden.

Opdrachtgever: o.a. Paques Waar: Dordrecht Investering: onbekend Afronding: begin 2022

Vijf waterschappen, Stowa, Paques en HVC bouwen in Dordrecht een proeffabriek om PHBV te produceren. Dit is een volledig afbreekbaar en duurzaam bioplastic, gemaakt uit organische afvalstromen zoals zuiveringsslib, industrieel afvalwater en voedselresten.

De proeffabriek komt bij de slibverwerkingsinstallatie van HVC in Dordrecht te staan.

Opdrachtgever: o.a. Port of Antwerp Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2022

Een consortium van Engie, Fluxys, Indaver, Inovyn, Oiltanking, Port of Antwerp en de Vlaamse Milieuholding gaat duurzame methanol produceren in de haven van Antwerpen. Op de site van Inovyn komt een pilotinstallatie die afgevangen CO2 en waterstof, gemaakt met groene energie, omzet in methanol. Tegen het einde van 2022 is de pilotfabriek operationeel en produceert hij ongeveer achtduizend ton duurzame methanol per jaar.

PETROCHEM 2 - 2022 42

PET02 F Projecten.indd 42

13-04-2022 08:57

PROJECTEN Opdrachtgever: PosHydon-consortium Waar: offshore Investering: onbekend Afronding: 2022

Een consortium van onder andere TNO, Neptune Energy, DEME en NEL doet een waterstofpilot op het Q13a-A platform van Neptune Energy. De pilot heet PosHYdon en gaat zeewater opwerken tot demiwater waarna een 1,25 MW elektrolyzer, gevoed door windstroom, dit omzet in maximaal 500 kilo groene waterstof per dag.

Opdrachtgever: Sabic Plastic Energy Advanced Recycling Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: tweede helft 2022

Sabic en Plastic Energy bouwen binnen een 50/50 joint venture een fabriek die moeilijk recyclebare kunststoffen omzet in synthetische oliën. Deze Tacoil gaat als grondstof naar de installaties van Sabic op Chemelot. Die maakt er opnieuw polymeren van. De fabriek is de eerste installatie op commerciële schaal en krijgt een capaciteit van 15.000 ton Tacoil per jaar.

Opdrachtgever: Shell Waar: Moerdijk Investering: onbekend Afronding: 2024

Shell heeft een nieuwe technologie ontwikkeld om CO2 uit rookgassen af te vangen en bouwt daarvoor een demonstratiefabriek op het terrein van energiecentrale BMC Moerdijk. Deze gaat in de loop van 2024 zo’n 150 ton CO2 per dag afvangen. Bilfinger is engineering en projectpartner in het demonstratieproject, dat TulipGreenCO2 heet.

Opdrachtgever: Triple Helix Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2024

Triple Helix bouwt een pilotfabriek in de haven van Antwerpen om polyurethaanschuim, afkomstig van onder meer afgedankte matrassen, isolatiepanelen en autostoelen samen met gebruikte PET uit de retail- en voedingsindustrie, om te zetten in polyolen en amines.

De fabriek zal volledig circulair werken en in haar eigen energiebehoeftes voorzien.

Opdrachtgever: Vertoro Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2022

Vertoro bouwt een demofabriek die lignine-houdende biomassa kan omzetten in cellulose, suikers en zogenoemde Goldilocks. Dit laatste is een ruwe lignine-olie en een alternatief voor aardolie. De demofabriek moet in 2022 operationeel zijn.

Opdrachtgever: VITO Waar: Antwerpen Investering: 4,3 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2022

Vlaamse onderzoeksorganisatie VITO bouwt met Jacobs Belgium en VMH een pilot-installatie voor de productie van bio-aromaten uit lignine/hout. De installatie krijgt een capaciteit van ongeveer tweehonderd kilo per dag. Het LignoValue Pilot project kost 4,3 miljoen euro en moet begin 2022 resulteren in een werkende installatie.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Waste4ME Waar: Moerdijk Investering: 2,9 miljoen euro Beslissing: 2030

Het Noord-Brabantse Pyrochem-project wil vanaf 2030 jaarlijks één miljoen ton afvalplastic chemisch recyclen tot waardevolle grondstoffen. Waste4ME ontwerp een demonstratiefabriek met een capaciteit van 35 kiloton. Het wil daarin vijf afvalstromen van afvalverwerker Renewi testen. Andere projectpartners zijn Van der Kooy, Green Chemistry Campus, de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij en Avans Hogeschool.

Opdrachtgever: Zeeland en Vlaanderen Waar: Vlissingen-Oost Investering:100 miljoen euro Afronding: 2025

Zeeuwse en Vlaamse bedrijven en overheden willen in 2030 een grote groene waterstoffabriek in bedrijf hebben. De fabriek moet een capaciteit krijgen van één gigawatt. en komt waarschijnlijk in Vlissingen-Oost te staan. Eerste stap is echter de bouw van een proeffabriek met een investering van honderd miljoen euro. Die moet er in 2025 staan.

PLANNEN Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Terneuzen Investering: onbekend Beslissing: 2022

Air Liquide heeft vergevorderde plannen om een 200 MW elektrolyzer te bouwen in Terneuzen. Het project, ELYgator genaamd, integreert op een slimme manier twee verschillende elektrolysetechnologieën (PEM en alkaline) in één ontwerp. In 2022 neemt het bedrijf een definitieve beslissing over de investering. Als het project groen licht krijgt, kan de installatie in 2024 beginnen met de productie van groene waterstof.

PETROCHEM 2 - 2022 43

PET02 F Projecten.indd 43

13-04-2022 08:57

PROJECTEN NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Air Liquide, Vattenfall Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2023

Air Liquide en Vattenfall onderzoeken de haalbaarheid van het project CurtHyl in de Rotterdamse haven. Daarbij produceert een 10 MW elektrolyzer 980 ton waterstof per jaar met elektriciteit van Vattenfall’s onshore windpark Slufterdam. De opstart wordt voorzien in 2023. Vanaf 2025 volgt wellicht een uitbreiding naar een elektrolyzer van 100 MW of meer.

Opdrachtgever: Antwerp@C Waar: Antwerpen Investering: onbekend Beslissing: eind 2022

Antwerp@C, een consortium van Air Liquide, BASF, Borealis, ExxonMobil, Ineos, Fluxys, Port of Antwerp en TotalEnergies, onderzoekt de haalbaarheid van CO2-infrastructuur in Antwerpen. Het gaat om een centrale pijpleiding op beide oevers en verschillende gemeenschappelijke behandelingsunits. En ook een gemeenschappelijke installatie voor het vloeibaar maken van CO2 en de tussentijdse opslag ervan.

Opdrachtgever: Aramis Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2023

TotalEnergies, Shell Nederland, EBN en Gasunie onderzoeken onder de naam Aramis samen de mogelijkheid voor een derde CO2-afvang en opslaghub in de haven van Rotterdam. De CO2-inzamelingshub omvat een compressor station, een terminal om schepen aan te leggen en opslagtanks die de vloeibare CO2 van de schepen tijdelijk kunnen opslaan. De partijen mikken op een operationele start in 2026.

Opdrachtgever: o.a. Avantium Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: 100 miljoen euro Beslissing: onbekend

Avantium, Nobian en RWE willen een bioraffinaderij bouwen op Chemie Park Delfzijl, waarin uit houtsnippers zuivere suikers worden gemaakt die dienen als grondstof voor verven en lakken. De fabriek krijgt een capaciteit van 130 kiloton snippers per jaar, maar kan worden opgeschaald naar 350 kiloton. De fabriek is mogelijk in 2022 operationeel.

Opdrachtgever: Avantium en Cosun Beet Company Waar: onbekend Investering: onbekend Beslissing: eerste helft 2023

Avantium en Cosun Beet Company willen dit jaar een joint venture oprichten voor de bouw van een commerciële fabriek die suikers uit bieten omzet in glycolen (MEG en MPG). De investeringsbeslissing daarvoor volgt in de eerste helft van 2023. De commer­ ciële activiteiten kunnen vervolgens in 2025 beginnen.

Opdrachtgever: BASF en Air Liquide Waar: Antwerpen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Air Liquide en BASF willen met het gezamenlijke project CCS-project Kairos@C 14,2 miljoen ton CO2 hun op Antwerpse chemische site vermijden in de eerste tien jaar na voltooiing van het project. Het gaat om CO2 afvang, liquefactie, transport en opslag in de Noordzee. Volgens planning wordt het project in 2025 operationeel.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Beringen Investering: onbekend Beslissing: uitgesteld

Borealis heeft de front end engineering and design fase voor de uitbreiding van zijn polypropeenfabriek in Beringen goedgekeurd en het EPC-contract toegekend aan Tecnimont. De definitieve investeringsbeslissing over deze uitbreiding van 250 tot 300 kiloton wordt eind 2019 genomen en de opstart wordt medio 2022 verwacht.

Opdrachtgever: BP Waar: Rotterdam-Europoort Investering: 1 miljard euro Beslissing: onbekend

BP overweegt de raffinaderij in Rotterdam uit te breiden met een hydrocracker om producten als laagzwavelige diesel en kerosine te produceren. Daarnaast kan BP met dit proces basisolie produceren voor de productie van smeermiddelen. Met de bestaande hoeveelheid grondstoffen kunnen meer hoogwaardige producten worden geproduceerd.

Opdrachtgever: BP en HyCC Waar: Maasvlakte Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2023

HyCC en BP willen op de Maasvlakte in Rotterdam een 250 megawatt elektrolyser bouwen. De groene waterstof van H2-Fifty, maximaal 45.000 ton per jaar, wordt ingezet om de raffinaderij van BP en andere industrieën in het havengebied te verduurzamen.

PETROCHEM 2 - 2022 44

PET02 F Projecten.indd 44

13-04-2022 08:57

PROJECTEN NIEUW PLAN Opdrachtgever: Clariter Waar: Delfzijl Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Clariter wil op bedrijventerrein Oosterhorn in Delfzijl een fabriek bouwen die afvalplastics verwerkt tot oplosmiddelen, oliën en waxen. De beoogde fabriek krijgt een productiecapaciteit van 50 kiloton per jaar.

Opdrachtgever: Corbion Waar: onbekend Investering: 150 miljoen euro Beslissing: onbekend

Corbion heeft plannen voor de bouw van een nieuwe melkzuurfabriek. De kans is groot dat de fabriek in Europa komt en Nederland zou dan een goeie kanshebber zijn als locatie.

De fabriek krijgt een capaciteit van meer dan 100.000 ton per jaar.

Opdrachtgever: CosunBeet Company Waar: Delfzijl Investering: 50 miljoen euro Beslissing: 2022

Cosun Beet Company wil in Delfzijl een bio-raffinagefabriek bouwen om bietenpulp van haar suikerfabrieken om te zetten in nieuwe plantaardige producten, zoals vervangers van microplastics in verf, wasmiddelen, tandpasta en shampoo. De fabriek wordt volledig elektrisch.

Opdrachtgever: o.a. Deltalinqs Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Deltalinqs, AVR en Tronox onderzoeken een 5 megawatt elektrolyzer met verwaarding van geproduceerde waterstof, restwarmte én zuurstof. Het project geeft ook een doorkijk naar opschaling richting 100 megawatt. Hierbij wordt rekening gehouden metr het verwerken van CO/CO2 uit restgas en mogelijk ook rookgas naar chemicaliën zoals methanol.

Opdrachtgever: Dow en Tata Steel Waar: IJmuiden Investering: 1 miljard euro Afronding: 2025-2027

Dow Benelux en Tata Steel Nederland overwegen in IJmuiden een fabriek te bouwen, die ook gassen van Tata’s hoogovens afvangt en het koolmonoxide omzet in synthetisch gas. Dow kan daar in Terneuzen plastics van maken. De bouw hangt af van het succes van twee proefprojecten.

Opdrachtgever: Dow Waar: Terneuzen Investering: onbekend Beslissing: 2022

Dow wil naar een emissieloze productie toe in Terneuzen. In de eerste fase gaat het om een fabriek die bijproducten omzet in waterstof en CO2. De waterstof gaat als schone brandstof terug in het productieproces en de CO2 wordt afgevangen en opgeslagen. Bij groen licht kan de waterstoffabriek naar verwachting in 2026 opstarten.

Opdrachtgever: Engie en Equinor Waar: Gent Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Engie en Equinor onderzoeken de technische en economische haalbaarheid van een fabriek die blauwe waterstof produceert in Gent. Het H2BE-project gebruikt autothermische reforming-technologie (ATR) om waterstof uit aardgas te produceren. Afgevangen CO2 wordt vervolgens getransporteerd en opgeslagen onder de Noorse Noordzee.

Opdrachtgever: Fluxys en Virya Energy Waar: Zeebrugge Investering: 35 miljoen euro Beslissing: 2022

Hyoffwind, een consortium van Fluxys en Virya Energy, wil een 25 megawatt elektrolyzer in Zeebrugge realiseren. Het verwacht medio 2022 een vergunning te krijgen en in de loop van dit jaar een definitieve investeringsbeslissing te nemen. De eerste productie is gepland voor begin 2023.

Opdrachtgever: Gasunie Waar: Zuidwending Investering: 500 miljoen euro Beslissing: 2022

Gasunie bereidt de opslag van groene waterstof voor in vier zoutcavernes bij Zuidwending. Als alles volgens plan verloopt, kan de eerste zoutcaverne in 2026 zijn gevuld met waterstof. En het is de bedoeling dat er in 2030 vier cavernes met waterstof zijn gevuld.

Voor het geschikt maken van alle vier de cavernes is ongeveer 500 miljoen euro nodig.

Opdrachtgever: Gasunie Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

Afhankelijk van het project van Shell voor een waterstoffabriek op de Tweede Maasvlakte, is er een pijpleiding nodig. Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam willen die aanleggen en exploiteren. De pijpleiding loopt van de fabriek naar de raffinaderij van Shell in Pernis.

Het definitieve besluit is gepland in 2022. Het project kan halverwege 2024 afgerond.

PETROCHEM 2 - 2022 45

PET02 F Projecten.indd 45

13-04-2022 08:57

MARKET REVIEW DEMONTAGE

PIPE SUPPORTS

DDM Demontage B.V. Demontage, Sloopwerken Industriële verhuizingen, Asbestsanering 3454 PW DE MEERN Tel: +31 (0)30- 666 97 80 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

MANUFACTURING EXECUTION SYSTEMS (MES)

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

PROCESS CONTROL

WARMTEBEHANDELING

Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

MAGION Process Control Engineering B.V. Dutramex B.V.

Energieweg 19 4143 HK LEERDAM Tel: +31(0)345 - 61 40 11 E-mail: sales@dutramex.com Website: www.dutramex.com Veerhangers & -supports Hydraulische Schokdempers Trillingsdempers Bewegingsbegrenzers Pijpophangingen Pijpondersteuningen Klemsystemen Glijplaten Isolatiepakketten Counter Weight Systemen Staalconstructies

Indien u ook vermeld wilt worden in de Market Review van Petrochem, neemt u dan contact op met Jetvertising, Vincent IJff, tel. 070 399 0000.

Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

Delta Heat Services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM Tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

STUDBOLTS

BC Basco MANUFACTURER OF HIGH INTEGRITY BOLTING

Vierschaarstraat 7A 9160 LOKEREN Tel: +32 9 348 21 35 Gsm: +32 472 73 10 56 E-mail: sales@basco.be Website: www.beck-industries.com Contactpersonen : Vanessa Schelfhout en Jon Cockram

SMIT Heat Treatment PO Box 117 5430 AC Cuijk

Locatie Rotterdam: Scheepsbouwweg 45, Rotterdam +31 78 699 96 90 rotterdam@smit-industrial.com Locatie Cuijk: Havenlaan 16, Katwijk NB cuijk@smit-industrial.com www.smit-industrial.com

e date]

[Save th

22 en 23 Juni 2022

RDM Onderzeebootloods Rotterdam

Festival van de Industrie

PET02_MartketReview-liggend2022.indd 50

12-04-2022 15:43

PET Advertenties.indd 46

13-04-2022 08:39

PROJECTEN NIEUW PLAN Opdrachtgever: Gasunie, HES, Vopak Waar: Maasvlakte Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Gasunie, HES International en Vopak ontwikkelen samen een importterminal voor groene ammoniak als waterstofdrager op de Maasvlakte. Het streven is dat de terminal, die de naam ACE Terminal zal gaan krijgen, vanaf 2026 operationeel is. De drie partners hebben een locatie op de Maasvlakte in Rotterdam op het oog. Het uiteindelijke investeringsbesluit moet nog worden genomen.

Opdrachtgever: o.a. Gasunie Waar: Den Helder Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Gasunie, NAM, GasTerra, Port of Den Helder, Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord, gemeente Den Helder, provincie Noord-Holland en New Energy Coalition onderzoeken de haalbaarheid van een waterstoffabriek in Den Helder. Het gaat om een fabriek die waterstof maakt uit aardgas en de CO2 afvangt voor opslag.

Opdrachtgever: o.a. Gasunie Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en EBN plannen in CCS-project Porthos een leiding door het havengebied waaraan bedrijven afgevangen CO2 kunnen leveren. Jaarlijks moet twee tot vijf miljoen ton CO2 worden opgeslagen, oplopend tot dertig miljoen in 2030. Na een investeringsbeslissing in 2022 moet het systeem in 2024 operationeel zijn.

Opdrachtgever: o.a. Gasunie en Shell Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: 2024

Gasunie, Shell, RWE, Equinor en Eneco slaan de handen ineen voor het project NortH2. Kern is de bouw van ’s werelds grootste windpark in de Noordzee met een vermogen van tien gigawatt. En de bouw van een waterstoffabriek in de Eemshaven. De partners verwachten zo’n 800.000 ton groen waterstof per jaar te produceren in 2040. OCI is aan het project verbonden als afnemer van de waterstof.

Opdrachtgever: H2Gate Waar: Amsterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Vijf partijen onder de naam H2Gate onderzoeken of het importeren van een miljoen ton groene waterstof per jaar haalbaar is in de Amsterdamse haven. Ook werken ze aan een blauwdruk voor een import-, opslag-, distributie- en handelshub. Het initiatief ligt bij Port of Amsterdam en tankopslagbedrijf Evos.

Opdrachtgever: o.a. Haven Oostende Waar: Oostende Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Haven Oostende, DEME Concessions en PMV willen een groene waterstoffabriek bouwen. De fabriek vangt pieken bij de productie van groene stroom af en moet in 2025 klaar zijn. Eerst wordt de haalbaarheid verder onderzocht waarna demonstratieprojecten volgen. De fabriek - Hyport - krijgt een capaciteit van 50.000 ton waterstof per jaar.

Opdrachtgever: HyCC en Tata Steel Waar: IJmuiden Investering: onbekend Beslissing: onbekend

HyCC en Tata Steel willen een 100 MW elektrolyser op het terrein van Tata Steel in IJmuiden bouwen. Deze gaat – naast zuurstof – maximaal 15.500 ton waterstof per jaar produceren. Het project heeft de naam H2ermes gekregen.

Opdrachtgever: HyCC en Gasunie Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: onbekend Beslissing: medio 2022

HyCC en Gasunie New Energy willen een 20 MW elektrolyser bouwen op het Chemie Park Delfzijl. Deze gaat maximaal 3.000 ton groene waterstof per jaar maken. BioMCN maakt er met CO2 uit haar proces e-methanol van. In een tweede stap willen de partners de installatie uitbreiden naar 60 megawatt voor SkyNRG.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: mogelijk Antwerpen Investering: onbekend Beslissing: 2023

Ineos Oxide wil een nieuwe fabriek voor ethylideen norborneen (ENB) bouwen. Een beslissing over de locatie van de nieuwe fabriek is nog niet genomen. Een van de opties is om in Antwerpen een tweede productielijn te bouwen. Het concern heeft daar al een ENB-fabriek, waar momenteel via debottlenecking de capaciteit wordt vergroot.

Opdrachtgever: Lyondell Waar: Botlek Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Lyondell overweegt zijn SMPO-fabriek in de Botlek uit te breiden door een debottlenecking. De capaciteit zou kunnen worden verhoogd van 325 naar 375 kiloton propyleenoxide en van 725 naar 850 kiloton styreenmonomeer per jaar. Het project wordt nog onderzocht op financiële en technische haalbaarheid.

PETROCHEM 2 - 2022 47

PET02 F Projecten.indd 47

13-04-2022 08:58

PROJECTEN Opdrachtgever: NAM Waar: Emmen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Op de NAM-locatie van de voormalige gaszuiveringsinstallatie in Emmen komt mogelijk een groene waterstoffabriek. Eigenaar NAM gaat deze optie met verschillende partners nader onderzoeken. Groen waterstof kan de fabrieken op het Emmtec-terrein van onder andere DSM en Teijin Aramid onafhankelijk maken van het Groningengas.

Opdrachtgever: Neptune Energy Waar: Noordzee Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Neptune Energy doet een haalbaarheidsonderzoek naar grootschalige CO2-opslag in de Noordzee. Het bedrijf wil jaarlijks tussen vijf en acht miljoen ton CO2 opslaan in de lege gasvelden in de licentiegebieden L10-A, L10-B en L10-E, die Neptune Energy exploiteert.

In totaal gaat het om 120 tot 150 miljoen ton CO2.

NIEUW PLAN Opdrachtgever: Neptune Energy, RWE Waar: offshore in de Noordzee Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Neptune Energy en RWE willen samen het offshore groene waterstofproject H2opZee ontwikkelen. Het demonstratieproject bouwt 300 tot 500 megawatt elektrolysecapaciteit in de Noordzee voor waterstofproductie met behulp van offshore wind. Vooralsnog wordt nu eerst een haalbaarheidsstudie uitgevoerd en een laagdrempelig kennisplatform opgezet.

Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: 1,5 miljard euro Beslissing: begin 2022

Neste wil een nieuwe fabriek voor hernieuwbare producten bouwen op de Eerste Maasvlakte in Rotterdam. Het bedrijf heeft daar al een raffinaderij voor duurzame diesel. De uiteindelijke investeringsbeslissing volgt eind dit jaar of begin volgend jaar. De investeringskosten zijn geraamd op 1,5 miljard euro.

Opdrachtgever: Ørsted Waar: Zeeland Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Ørsted wil in twee fasen een elektrolysecapaciteit van 1 GW realiseren. Het bedrijf wil die koppelen aan een groot windmolenpark (2GW) in het Nederlandse deel van de Noordzee.

In een eerste fase gaat het om 500 MW aan elektrolysecapaciteit. De ontwikkeling van deze fase begint zodra de regelgeving en een regionaal waterstofnetwerk klaar is. De tweede fase is afhankelijk van de aansluiting op de nationale waterstofinfrastructuur.

Opdrachtgever: Proton Ventures Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Proton Ventures onderzoekt of het technisch/economisch haalbaar is om een fabriek voor groene ammoniak te bouwen op de site van Sabic in Bergen op Zoom. Het bedrijf denkt aan een capaciteit van 8.500 ton groene ammoniak per jaar. Grondstof voor de ammoniakfabriek is waterstof dat als bijproduct ontstaat in de chloorfabriek van Sabic.

Opdrachtgever: RWE Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: 2022

Het project Eemshydrogen van RWE omvat de bouw van een 50 MW-elektrolyzer in de Eemshaven met een directe aansluiting op windpark Westereems van RWE. Als RWE in 2022 een definitieve investeringsbeslissing neemt, kan het in 2024 groene waterstof produceren. BioMCN is dan de eerste klant. Mogelijk neemt Evonik ook groene waterstof af.

Opdrachtgever: RWE Waar: Geleen Investering: onbekend Beslissing: 2022

RWE wil op Chemelot een installatie bouwen die organische reststromen verwerkt tot grondstoffen-pellets, om die via vergassing om te zetten in circulaire waterstof. Over de afname van deze waterstof is RWE in gesprek met OCI, het moederbedrijf van kunstmestproducent OCI Nitrogen.

Opdrachtgever: Shell Waar: Emmen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Shell heeft vergevorderde plannen om een 10 megawatt elektrolyzer bouwen op het terrein van de voormalige gaszuiveringsinstallatie van de NAM in Emmen. De elektrolyzer gaat de energie van het 12 megawatt zonnepark van Shell op de locatie (28.500 panelen) omzetten in groene waterstof.

Opdrachtgever: o.a. Shell Waar: Tweede Maasvlakte Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

Samen met partners wil Shell een waterstoffabriek bouwen op de Tweede Maasvlakte in Rotterdam. Groene stroom uit windenergie moet daarbij water splitsen in waterstof en zuurstof. De fabriek krijgt een vermogen van rond de tweehonderd megawatt. De productie moet in 2024 starten met zo’n vijftig- tot zestigduizend kilo waterstof per dag. Het definitieve investeringsbesluit voor de waterstoffabriek is nog niet genomen.

PETROCHEM 2 - 2022 48

PET02 F Projecten.indd 48

13-04-2022 08:58

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Shell en Enerkem Waar: Rotterdam Investering: 200 miljoen euro Beslissing: eind 2022

Shell, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam vormen het langverwachte waste-to-chemicals-project om tot waste-to-jet. De partners gaan per jaar 360 kiloton niet-recylcebaar afval omzetten in 80 kiloton jetfuel (70%) en nafta (30%). Als de vergunningaanvraag voor het herziene project soepel verloopt, kan de productie in 2025/26 beginnen.

Opdrachtgever: Shell Waar: Tweede Maasvlakte Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2022

Shell wil op de Tweede Maasvlakte een groene waterstoffabriek bouwen, de Holland Hydrogen I. Deze gaat ongeveer 60.000 ton groene waterstof per jaar (60 ton per dag) produceren met energie van het windmolenpark Hollandse Kust Noord. Als alles volgens plan loopt, kan de installatie waarschijnlijk in 2024 in gebruik worden genomen.

Opdrachtgever: Teijin en BioBTX Waar: Emmen en Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Teijin en BioBTX hebben grote investeringsplannen om de Twaron-vezels van Teijin te verduurzamen. Teijin is al zo ver dat de engineering wordt voorbereid. BioBTX heeft nu een demofabriek in Groningen en denkt aan een fabriek – mogelijk in Delfzijl – van enige tientallen miljoenen euro’s. De investering van Teijin zou een veelvoud daarvan bedragen.

Opdrachtgever: Uniper Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

Uniper wil groene waterstof gaan produceren op haar Maasvlakte-locatie. Het bedrijf onderzoekt de mogelijkheden van een elektrolyse-installatie die om te beginnen een capaciteit van 100 MW krijgt. In de verdere toekomst kan de capaciteit groeien naar 500 MW. Een investeringsbesluit volgt in 2022.

Opdrachtgever: UPM Waar: Maasvlakte 2 Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2023

Het Finse UPM wil een geavanceerde bioraffinaderij met een capaciteit van 500.000 ton hernieuwbare brandstoffen in Rotterdam bouwen. Grondstoffen zijn houtige biomassa, vloeibaar afval en andere restgrondstoffen. Het havenbedrijf Rotterdam heeft voor UPM een terrein op Maasvlakte 2 gereserveerd.

Opdrachtgever: Vattenfall Waar: Amsterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

Vattenfall heeft plannen voor de bouw van een 10 megawatt elektrolyzer op het terrein van de voormalige Hemweg-centrale in Amsterdam. De elektrolyzer moet in 2024 operationeel zijn. Eventueel wordt de capaciteit tegen 2027 nog verhoogd naar 100 megawatt.

Het bedrijf neemt in 2022 een definitief besluit over project HY4Am.

Opdrachtgever: Wintershall Waar: Blok F17 Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Wintershall wil ongeveer 120 kilometer ten noorden van Den Helder olie en gas winnen (blok F17). De verwachte productie zou maximaal 20.000 vaten olie en 500.000 kubieke meter gas per dag zijn. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd. De olie wordt in een onderwateropslagtank opgeslagen die wekelijks wordt geleegd.

Opdrachtgever: Yara Waar: Sluiskil Investering: onbekend Beslissing: uiterlijk begin 2022

Yara wil in Sluiskil groene ammoniak produceren. Daarvoor werkt het samen met offshore windparkontwikkelaar Ørsted. Een 100 megawatt elektrolyzer moet de windenergie van Ørsted omzetten in groene waterstof, waarmee Yara zo’n 75.000 ton groene ammoniak per jaar kan maken, en vervolgens groene meststoffen.

Opdrachtgever: Zeeland Refinery Waar: Vlissingen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Zeeland Refinery heeft plannen voor de bouw van een honderdvijftig megawatt elektrolyzer in Vlissingen. Deze zou vanaf 2025 waterstof aan de raffinaderij kunnen gaan leveren. Een groeipad naar één gigawatt in 2030 behoort ook tot de mogelijkheden.

PETROCHEM 2 - 2022 49

PET02 F Projecten.indd 49

13-04-2022 08:58

COLUMN

‘Een oorlog als katalysator voor grote maatschappelijke veranderings­ processen: niets nieuws onder de zon.’

Oekraïne Waarover zou deze column anders kunnen gaan dan over Oekraïne. Een groot land met 44 miljoen inwoners dat op brutale wijze onder de voet is gelopen door Russische troepen.

Een onverstandig initiatief van Poetin, waarvan meteen duidelijk was dat het grote geopolitieke gevolgen zou hebben. De Europese Unie en het NAVO-bondgenootschap besloten zeer snel tot het nemen van doortastende maatregelen. De voorheen behoorlijk verdeelde Europese Unie bleek plots zeer eensgezind om verregaande acties te ondernemen. De NAVO besloot al even fors om Oekraïne aanzienlijke militaire hulp te verlenen om de Russische agressor af te slaan. In een historische zitting van de Bundestag werd zelfs het Duitse principe van geen wapenleveringen aan oorlogvoerende landen met applaus ten grave gedragen. In één en dezelfde beweging werden de Duitse militaire uitgaven met 100 miljard euro verhoogd. De Duitsers hadden tot nu toe altijd de relaties met Rusland warm gehouden, maar aan deze Ostpolitik kwam dus een abrupt einde.

Naast verregaande financiële sancties besloten de Verenigde Staten ook een totale ban op olie- en gasimport uit Rusland.

Het van Russisch gas sterk afhankelijke Europa kon een dergelijke drastische beslissing niet zomaar nemen. Maar de definitieve stopzetting en het faillissement van de Nord Stream 2 pijpleiding was maar een voorbode van wat er nog zal komen: de EU streeft naar een twee derde reductie van de Russische import van olie en gas tegen eind 2022 en de volledige stopzetting van de Europese energie-afhankelijkheid van Rusland tegen 2030.

Wind in de zeilen De economische en financiële maatregelen hakten er stevig in, met enorme, wereldwijde prijsstijgingen van zowat alles tot gevolg. De prijzen voor gas en olie stegen tot ongekende hoogtes, maar ook de prijs voor granen en plantaardige olie ging fors de hoogte in, gezien het belang van Oekraïne als belangrijk agrarisch productieland. Meteen werd helder dat onze Westerse maatschappij zeer afhankelijk is van buitenlandse grondstoffen.

De coronapandemie had onze kwetsbaarheid en de gevaren van globalisering al zeer duidelijk gemaakt, maar deze keer kwam het besef nog sneller en heftiger binnen.

De plotse veranderingen versnelden een aantal ontwikkelingen die er al langer zaten aan te komen. Het Europese streven naar

energie-onafhankelijkheid kende een enorme boost, en in het kielzog hiervan kreeg ook de ontwikkeling van hernieuwbare energie bijna letterlijk de wind in de zeilen. In België werden allerlei blokkades voor de ontwikkeling van hernieuwbare energie in één vergadering van tafel geveegd en werd het ambitieniveau enorm verhoogd. Men kwam zelfs terug op een reeds besloten sluiting van de laatste twee kerncentrales. Alhoewel klimaatzorg niet de directe aanleiding was van deze beslissingen, ging het streven naar energie-onafhankelijkheid hand in hand met de klimaatdoelstellingen.

Katalysator Het is overduidelijk dat Poetin deze oorlog niet kan winnen.

Vroeg of laat zal ook deze oorlog stoppen. Terug naar business as usual is echter niet meer mogelijk, want de wereld is blijvend veranderd. De gevaren van de globalisering zijn voor iedereen pijnlijk duidelijk geworden. De coronacrisis en nu de oorlog in Oekraïne tonen glashelder aan dat Europa zijn eigen productie en onafhankelijkheid beter moet bewaken. Strategische overwegingen zullen in de toekomst een belangrijke rol spelen in de richting die we als maatschappij wensen uit te gaan. Wat betreft de keuze tussen fossiele of hernieuwbare grondstoffen voor onze chemische industrie zal naast het klimaataspect ook de politieke dimensie steeds nadrukkelijker van belang zijn.

Willen we afhankelijk blijven van de import van fossiele grondstoffen die doorgaans in handen van autoritaire regimes zijn?

Om het kort en scherp te stellen: kiezen we voor Russisch gas en petroleum of voor biomassa uit Oekraïne?

De noodzaak tot verandering creëert echter ook opportuniteiten en ik verwacht een grote innovatiedrang in allerlei domeinen. Een oorlog als katalysator voor grote maatschappelijke veranderingsprocessen: niets nieuws onder de zon. Het goede nieuws is dat veel van die nieuwe ontwikkelingen reeds in de startblokken zaten, we hadden vooral dat laatste duwtje nodig om door te zetten. Nu gaat het gebeuren, nu gaan we er echt werk van maken, want we moeten wel.

Wim Soetaert Prof. Wim Soetaert is verbonden aan InBio.be, expertisecentrum voor industriële biotechnologie en biokatalyse van de Universiteit Gent.

PETROCHEM 2 - 2022 50

PET E Column.indd 50

13-04-2022 08:58

22022 13:38 13:38

WijWij begrijpen begrijpen datdat u de u de complexiteit complexiteit in in uwuw fabriek fabriek wilt wilt verkleinen. verkleinen.

VEILIGHEID VEILIGHEID ++BESCHIKBAARHEID BESCHIKBAARHEID U versterkt U versterkt dede veiligheid, veiligheid, productiviteit productiviteit enen beschikbaarheid beschikbaarheid van van uwuw fabriek fabriek met met innovaties innovaties enen kennis. kennis.

Deltabar Deltabar PMD75B PMD75B - voor - voor verhoogde verhoogde productiviteit productiviteit enen verbeterde verbeterde procesveiligheid procesveiligheid • Bediening • Bediening op op afstand afstand viavia SmartBlue-app SmartBlue-app en en Bluetooth Bluetooth interface interface • Virtuele • Virtuele wizards wizards bieden bieden begeleiding begeleiding bij bij de de SIL-test, SIL-test, waardoor waardoor gebruikersfouten gebruikersfouten tottot eeneen minimum minimum worden worden beperkt beperkt • Gepatenteerde • Gepatenteerde Heartbeat Heartbeat Technology Technology verbetert verbetert de de veiligheid veiligheid door door detectie detectie vanvan verstopte verstopte impulsleidingen impulsleidingen • Eenvoudige • Eenvoudige indicatie indicatie vanvan de de status status vanvan hethet instrument instrument - het - het display display verandert verandert vanvan groen groen naar naar rood rood bij bij diagnosemeldingen diagnosemeldingen

Meer Meer informatie: informatie: www.nl.endress.com/pmd75b www.nl.endress.com/pmd75b

PET2 omslag los.indd 51

13-04-2022 09:01 09:01 13-04-2022 09:05

Petrochem Nr. 2 - 2022

Deze dynamische tijden vragen om flexibele oplossingen. Als internationale aardgasleverancier werken wij met prijs- en leveringsconcepten op maat en weten we alles van risicomanagement. Graag analyseren wij met u de risico’s waardoor onze oplossingen aansluiten op uw behoeften. Zoekt u een professionele partner? Op ons kunt u rekenen.

Neem contact met ons op als u wilt weten wat onze energieoplossingen voor uw bedrijf kunnen betekenen: omv-gas.nl

PET Aomslag Voorplaat.indd PET2 los.indd 152

13-04-2022 09:05