X pet02 lr by Industrielinqs pers en platform

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 20,50

Managementblad voor de olieen chemische industrie Nr. 02 – 2014

making the difference

Nr. 02 – 2014

SGS is unique in the market in finding and creating opportunities and is recognized as the global benchmark for quality and integrity. As the world’s leading inspection, verification, testing and certification company, with more than 75,000 employees, SGS operates a network of over 1,500 offices and laboratories around the world. SGS helps to improve quality, safety, performance and efficiency for the following industries: Agricultural - Automotive Consumer Testing - Environmental - Industrial - Life Science - Minerals - Oil, Gas & Chemicals - Systems & Services Certification Governments & Institutions.

sgs gRoUP NETHERLANDs

sgs gRoUP BELgiUm

Malledijk 18 P.O. Box 200 NL-3200 AE Spijkenisse t +31 (0)181 69 33 33 e sgs.nl@sgs.com

SGS House Noorderlaan 87 B-2030 Antwerpen t +32 (0)3 545 44 00 e sgs.be@sgs.com

www.sgs.com

001_2_63_64_A_omslag_ABB_Andus_SGS_.indd 2

‘We moeten af van onze risico-aversie’ • Emerald vergroot productieen opslagcapaciteit • Safety Buddy's Dow en DSM leren van elkaar • Thema: Onderhoud

11-02-14 14:01

ANDUS group companies: Process Equipment & Constructions Armada Janse Armada Mobility Armada Rail FIB Industries HSM Steel Structures ISS Projects Lengkeek Staalbouw RijnDijk Construction

Refractories Gouda Refractories Gouda Vuurvast Belgium Gouda Vuurvast Services

Offshore & Maritime HSM Offshore Van Voorden Castings Van Voorden Maritime

25% efficiënter energieverbruik?

Een complete aandrijvings- en automatiseringsoplossing van ABB heeft de grootste aluminiumraffinaderij van Europa geholpen zijn energieverbruik 25% efficiënter te maken en tegelijk de productiviteit een boost gegeven. We werken voortdurend aan nieuwe manieren om energie en geld te besparen voor elke industrie. Wilt u uw energieverbruik ook reduceren? www.abb.com

Serving the industry Ons kernwoord: klanttevredenheid. Onze kerncompetenties: vuurvaste bekledingen, grootschalige industriële staalgerelateerde projecten, industrieel gietwerk, sluizen en bruggen, olieen gasplatforms, scheepsschroeven, drukvaten, warmtewisselaars, opslagtanks, kelderbierinstallaties, systemen voor filtratie en separatie, luchttechniek,

Vast en zeker.

lichtreclame, reizigers gerelateerde voorzieningen, bovenleidingsystemen voor het ANDUS Group BV Beukenlaan 117

spoor, service en onderhoud. Nationaal en internationaal gecertificeerd, werkend volgens de hoogste veiligheids- en kwaliteitsnormen.

5616 VC Eindhoven T +31 (0)40 - 211 58 00 E info@andusgroup.com

ABB adv A4 raffinaderij NL.indd 1 001_2_63_64_A_omslag_ABB_Andus_SGS_.indd 3

03-12-13 11:56

Kennismaken? Graag. Belt u even of kijk op www.andusgroup.com.

11-02-14 14:01

IN DEZE EDITIE

14 ‘WE moETEN af vaN oNZE rIsIco-avErsIE’ Volgens eigen zeggen is Frank Coenen verliefd op de chemie. Een onweerstaanbaar gevoel. Tegelijkertijd waarschuwt de voorzitter van Essenscia juist tegen de emocratie die momenteel in Europese landen en zeker in België de boventoon voert: ‘Er heerst een enorme aversie tegen risico’s. Willen we echter mee blijven spelen in de wereld, dan zullen we moeten innoveren en bijvoorbeeld gen- en nanotechnologie niet bij voorbaat in de ban doen.’

20 BElgIschE INDusTrIE WIl schalIEgas België moet zich positief opstellen tegenover schaliegas, want anders verliest Europa de strijd met continenten die over meer en goedkopere energie beschikken. De chemische industrie kan daarbij helpen, want zij maakt veilige winning mogelijk, stelt belangenvereniging Essenscia in een persbericht.

23 EmEralD vErgrooT opslagcapacITEIT Emerald Kalama Chemical laat op zijn bedrijfsterrein in de Botlek een nieuw opslagsysteem voor benzoëzuur bouwen. Hierdoor kan het bedrijf zijn productieen opslagcapaciteit vergroten. Technisch dienstverlener Cofely is hoofdaannemer in het project, dat deze zomer moet zijn afgerond.

28 sTyroN vErvaNgT BEsTurINgssysTEEm Hoewel de oude procesautomatisering van Styron nog goed functioneert, maakt de leeftijd van de hardware dat het tijd wordt het systeem te vervangen. De nieuwe procesautomatisering biedt mogelijkheden voor integratie en koppeling met andere systemen. En voor het uitwisselen van kennis en best practices tussen de verschillende productiesites.

31 safETy BuDDy krIjgT vErvolg Het initiatief Safety Buddy van voormalig Plant Manager of the Year Michel Meertens en het Petrochem Platform krijgt een vervolg. Zelf is hij voor zijn vertrek als interim manager

naar China op bezoek geweest bij Dik Schipper, ook voormalig Plant Manager of the Year, op de site van Dow Chemical in Terneuzen. En inmiddels gaan ook andere plantmanagers bij elkaar op bezoek om van elkaar te leren op het gebied van veiligheid.

38 ThEma: oNDErhouD Tijdens een rondetafeldiscussie spraken experts en leden van het Petrochem Platform over onderhoud. Een van de onderwerpen was de vraag of onderhoud in crisistijd onder druk staat. Een expert draaide dit om en stelde dat juist dan de toegevoegde waarde ervan wordt ingezien omdat installaties met goed onderhoud betrouwbaarder zijn en langer meegaan. Joke Driessen, directeur Shell Moerdijk, lijkt dit te bevestigen tijdens een lezing over hoe onderhoud bijdraagt aan de concurrentiepositie. En bij de opening van het nieuwe Safety Centrum bij Shell Pernis kwam naar voren dat een goed voorbereide onderhoudsstop sneller resulteert in veilig werken.

EN vErDEr commentaar feiten en cijfers • GDF SUEZ produceert eerste olie uit Amstelveld • Cuadrilla slachtoffer van Twitter-smaad feiten en cijfers buitenland • VS zet deur op een kier voor Europese olie-export • Total stapt in Engels schaliegas projecten update Binnenstebuiten • Niko van Gent online onbevangen • Katrien Bogaerts Technologie producten agenda column • Wim Soetaert

05 07 11 25 27 35 37 55 59 61 62

PETROCHEM 02 – 2014

003_B_Inhoud.indd 3

11-02-14 15:23

Managementblad voor de olieen chemische industrie NuMMer 02 - 2014 uitgave vaN: Industrielinqs pers en platform BV, Veembroederhof 7, 1019 HD Amsterdam, Postbus 12936, 1100 AX Amsterdam e-mail: redactie@petrochem.nl, website: www.petrochem.nl Hoofdredactie: Wim Raaijen 020 312 2081 eiNdredactie: Inge Janse 020 312 2796 Liesbeth Schipper 020 312 2083 redactie: David van Baarle 020 312 2082, Elise Quaden 020 312 2084,

vaste Medewerkers: Chris Aldewereld, Katrien Bogaerts, Jan van Doorslaer, Niko van Gent, Jacqueline van Gool, René den Heeten, Henk Leegwater, Gerard van Nifterik, Erik te Roller, Wim Soetaert, Francis Voermans, Eric de Vries, Cyril Widdershoven Lay-out: Gabriele Köbbemann oMsLagfoto: Gazprom Neft adverteNtieverkoop: Jetvertising BV, t: 070 399 0000 - f: 070 390 2488 Rob Koppenol rob@jetvertising.nl traffic: Breg Schoen 020 312 2088 drukkerij: DeltaHage, Den Haag aboNNeMeNteN (excl. 6% BTW) Petrochem verschijnt 11x per jaar. Nederland/België v 165,– per jaar Introductie NL/B 25% v 124,00 per jaar Overig buitenland v 192,– Losse verkoopprijs v 20,50 Studenten v 38,50 Proefabonnement 3 mnd v 27,00 Digitaal jaarabonnement (tablet) v 69,99 Digitaal 1 editie (tablet) v 6,99 opZeggeN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen kan via www.aboland.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Adreswijzigingen kunt u doorgeven via www.aboland.nl, per post of per telefoon. Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op. abonnementenland: Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel: 0900-ABOLAND of 0900-226 52 63 (€ 0,10 per minuut) Fax: 0251-31 04 05 Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen. Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten. Prijswijzigingen voorbehouden.

004_colofon_krohne.indd 4

12-02-14 09:24

COMMENTAAR

De goedkoopste energie is bespaarde energie

Wanneer u dit icoontje ziet, kunt u een filmpje bekijken door de foto te scannen met de ilinqs-app.

Voorbeeldige projecten gevraagd Wil de procesindustrie in de Rijn/Schelde-delta competitief blijven, dan lijkt innovatie het sleutelwoord. Misschien een open deur en voor sommigen een vlucht naar voren, maar er zit sowieso niet veel anders op. Een geweldige grondstoffenpositie ontbreekt en goedkope arbeid hebben we ook al niet voorradig. In deze Petrochem onderstreept Frank Coenen, voorzitter van Essenscia, dat onze troef vooral in technologische vernieuwing zit. En hij staat daarin niet alleen. In de afgelopen decennia hebben we inderdaad veel bereikt met slimme oplossingen. Al jaren dreigt er bijvoorbeeld een tekort aan technisch personeel. Een voortdurende mantra. Het heeft in ieder geval wel tot arbeidsextensieve industriële processen geleid. Urgentie activeert immers onze creativiteit. Urgentie Meer dan ooit geldt dit ook op het gebied van energie. Het gebrek aan goedkope energie kan onze inventiviteit enorm stimuleren. We kunnen bijvoorbeeld goedkopere energieopties onderzoeken. Maar of steenkool op het moment de oplossing is? En misschien moeten we wel onderzoeken of we in Europa ook aan de schaliegas moeten. Misschien.... Echter de goedkoopste energie is bespaarde energie. En laat daar van oudsher dus ook de kracht liggen van de lage landen: het zo efficiënt mogelijk inrichten van onze industriële keten. Het enige probleem van onze huidige procesindustrie is dat ze die urgentie misschien wel voelt, maar vaak vast zit aan haar bestaande installaties. Bovendien ontbreekt het geld voor grote investeringen. Een nieuwe efficiëntere reactor, innovatieve besturingssystemen en duurzamere energieinstallaties krijgen minder kans, omdat toepassing al gauw leidt tot kapitaalvernietiging. Hoopgevende nieuwe technologieën als de spinning disc reactor, de ontwikkeling van de pef-fles, nieuwe generatie bioprocessen en meer kunnen op veel waardering rekenen, maar tegelijkertijd wordt de stap naar toepassing maar moeizaam gemaakt. Mooie innovaties dreigen op die manier toepassing te vinden overzee, of zelfs een stille dood te sterven. Inspiratie Hoewel we dus altijd goed zijn geweest in innovatie, lijkt de wet van de remmende voorsprong ons momenteel parten

te spelen. Want om mondiaal niet weg te zakken zullen we moeten vernieuwen. We zullen uit onze comfortzone moeten komen en ook risico’s durven nemen. Terecht stelt Coenen in het interview dat we een cultureel probleem hebben. We zijn risicomijdend geworden. Misschien ook wel omdat we het nog steeds goed hebben. En innovatie betekent vaak dat je soms iets moet inleveren, om er daarna vaak meer voor terug te krijgen. Maar die eerste hobbel nemen we maar niet. Omdat de urgentie misschien nog niet wordt gevoeld. Maar wellicht is er ook nog een andere weg. Die van inspiratie. Niet alleen urgentie, maar ook inspirerende nieuwe technologie kan ons in beweging brengen. Noodzakelijk was de opkomst van de smartphone en tabletcomputer niet, maar toch hebben ze ons veel nieuws gebracht. Digitale fotografie was niet per se nodig, en toch heeft de digitale camera veel nieuwe mogelijkheden gebracht. Lichtende voorbeelden Zonder dat we de urgentie voelen van verduurzaming en energie-efficiëntere technologie, kunnen mooie voorbeelden ons op een soortgelijke wijze inspireren en tot daadwerkelijke vernieuwing aanzetten. Het Petrochem Platform is daarom op zoek naar dergelijke voorbeelden. Met name zijn we op zoek naar innoverende projecten die inspirerend zijn. Lichtende voorbeelden voor de hele industrie. Project Enlightenmentz noemen we die. De komende tijd willen we een longlist maken van dergelijke inspirerende projecten. Uiteindelijk zullen daaruit verschillende finalisten worden gekozen die tijdens het jaarcongres Deltavisie mee mogen dingen naar het predicaat Project Enlightenment of the Year. Op deze manier willen we misschien wel de Petrochem Project Prijs in ere herstellen en van een nieuw jasje voorzien. Niet om weer een nieuwe prijs in het leven te roepen, maar om een inspirerende bijdrage te leveren aan de vernieuwing en de verduurzaming, die misschien niet altijd wordt gevoeld, maar wel broodnodig is. Helpt u ons mee om lichtende voorbeelden te zoeken? Wim Raaijen Tips zijn welkom bij de redactie! redactie@petrochem.nl

PETROCHEM 02 – 2014

005_C_commentaar.indd 5

11-02-14 15:16

er ard n w n wi ld A Go EC

complexe processen grote risico’s integraal onder controle

AMprover software borgt uw totale risicobeheersing in één pakket ®

Bij verantwoorde risicobeheersing draait alles om het borgen van uw veiligheid en kwaliteit. Dat begint bij uw product en het functioneren van

fysieke bedrijfsmiddelen. Maar kijkt ook naar processen, systemen, mensen, regelgeving en milieu. AMprover® software geeft overzicht en inzicht in de

diverse risicovraagstukken en de kosteneffectieve maatregelen die het best aansluiten op uw bedrijfsspeciﬁeke situatie. AMprover® is ontwikkeld door

Traduco, de mensen die Asset Management opnieuw hebben gedeﬁnieerd. En dat biedt u een ander perspectief. www.traduco.nl

winnaar 2013 ACEC New York Gold Award

Infra Projectteam 2012

Onderscheidingen voor Kademuren Modellering Systeem Traduco heeft i.s.m. met het Canadese SIMCO Technologies het ‘Kademuren Modellering Systeem’ (KMS) voor het Havenbedrijf Rotterdam ontwikkeld. Dit systeem maakt het mogelijk om investeringsbeslissingen rondom de kapitaalintensieve havenassets te prioriteren, m.b.v. de software applicaties SAP, AMprover® en Stadium. Voor KMS is internationaal grote belangstelling. Bekroond door NVDO (Infra Projectteam 2012) en winnaar 2013 ACEC New York Gold Award.

a wider perspective, focused on you

006_traduco.indd 1

11-02-14 11:48

FOTO: OXEA

FEITEN & CIJFERS

OxEa vERgROOT pROduCTIECapaCITEIT vOOR ESTERS IN amSTERdam Chemiebedrijf Oxea heeft in januari de uitbreiding afgerond van zijn productiecapaciteit voor esters in Amsterdam. De fabriek, die nu twintig procent meer productie kan draaien, maakt ftalaat-vrije plastics, waaronder trioctyl-trimellitaat en dioctyl-tereftalaat. Hoeveel de uitbreiding heeft gekost, vertelt Oxea niet specifiek, maar het gaat volgens het bedrijf om een bedrag tussen de één en tien miljoen euro. De capaciteitsverhoging is verkregen door bestaande processen te optimaliseren. De esters, die op de markt worden gezet onder de naam Oxsoft GPO, zijn onder meer bedoeld voor producenten van medische apparaten en vloeren die geen weekmakers in hun producten willen verwerken. Oxea koos voor de vergrote productiecapaciteit omdat enkele grote spelers vorig jaar bekendmaakten af te willen stappen van ftalaathoudende grondstoffen. Oxea had in 2012 wereldwijd zo’n 1.400 werknemers, produceerde 1,3 miljoen ton product, en zette rond de 1,5 miljard euro om. Het bedrijf, een dochter van het oliebedrijf SAOC uit Oman, richt zich op oxo-halffabrikaten en -afgeleiden, zoals alcoholen, polyolen, gespecialiseerde esters en amines. Deze producten vinden hun weg onder meer naar coatings, smeermiddelen, farmaceutische producten en plastics.

gdF SuEZ pROduCEERT EERSTE OlIE uIT amSTElvEld GDF SUEZ is begonnen met de productie van olie uit het Amstelveld, zo’n twaalf kilometer uit de Nederlandse kust bij Scheveningen. De productie verloopt via het nieuwe Q13a-A-platform. Het veld is in minder dan drie jaar in productie gebracht. In 2010 nam GDF SUEZ een belang van vijftig procent in de Q13a offshore productielicentie. Vervolgens boorde het bedrijf begin 2011 succesvol een verkenningsput en toonde het de aanwezigheid van een economisch winbare hoeveelheid olie aan in het veld. De lichte ruwe olie uit het veld is van hoge kwaliteit en gaat via een nieuwe pijpleiding naar het bestaande P15-platform van Taqa. Dit platform ligt ongeveer 25 kilometer ten noordwesten van het Q13a-A-platform. De olieen gasbehandelingsinstallaties op P15 verwerken de lichte olie, waarna deze via een bestaande pijpleiding verder gaat naar een raffinaderij in de haven van Rotterdam. Naar verwachting zal het Amstel-veld zo’n vijftienduizend vaten olie per dag produceren en zal het tien jaar lang in productie blijven. Het Q13a-A-platform is met zuigankers op de zeebodem vastgezet en heeft elektrisch aangedreven pompen in de productieputten op een diepte van twee kilometer. Een veertien kilometer lange hoogspanningskabel over de zeebodem levert stroom van het vaste land aan het platform. GDF SUEZ is operator van Amstel, met een belang van vijftig procent. Partners zijn EBN met een belang van veertig procent en TAQA met een belang van tien procent.

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

007_8_9_D_feiten-cijfers.indd 7

Het Kabinet neemt maatregelen om de overlast door gaswinning in groningen te beperken. Zo wordt de winning van aardgas in Groningen de komende twee jaar gericht verminderd tot 42,5 miljard kuub. In 2016 is het plafond zelfs op 40 miljard kuub gesteld. De productie in het meest risicovolle gebied (rondom Loppersum) wordt de komende drie jaar met tachtig procent verminderd. De komende vijf jaar komt ook in totaal bijna 1,2 miljard euro beschikbaar voor het versterken van gebouwen, huizen en infrastructuur en om de leefbaarheid van het gebied te verbeteren. Ook wordt er geïnvesteerd in de regionale economie. Het besluit is een reactie op een plan van de Nederlandse Aardolie Maatschappij voor de gaswinning voor de komende jaren. De Officier van Justitie van het Openbaar Ministerie eist een boete van vijf miljoen euro van chemieconcern dow in Terneuzen. Dat is bekendgemaakt in de rechtszaak over een serie milieu- en veiligheidsincidenten die plaatsvonden bij het concern tussen 2005 en 2008. Volgens de aanklager is Dow in die periode namelijk ‘verschillende keren door het oog van de naald gegaan en aan rampen ontsnapt’. Tijdens eerdere zittingen verklaarde Dow zich niet te kunnen vinden in de opvatting dat het willens en wetens fouten had gemaakt. Het bedrijf, beschuldigd van onder meer het lekken van benzeen, brand door lekkage en lozing van vervuild water, ontkende slordigheid en stelde dat het productieproces nauwlettend in de gaten werd gehouden. Bovendien beriep Dow zich voor een aantal overtredingen op overmacht. De tijdelijke aanpassingen van het Emissions Trading Scheme (ETS) die de Europese Commissie heeft aangekondigd, zijn volgens ABN AMRO niet voldoende om op lange termijn een beperking van de CO2-uitstoot te realiseren. Met de huidige maatregelen blijft de CO2-prijs te laag om uitstootbeperkende maatregelen financieel aantrekkelijk te maken.

PETROCHEM 02 – 2014

11-02-14 16:13

DuPont heeft executive vice president mark p. vergnano benoemd tot de CEO van het nieuwe, onafhankelijke Performance Chemicals bedrijf na de afsplitsing van DuPont. De afsplitsing zal naar verwachting in het tweede kwartaal van 2015 een feit zijn. BC Chong en Thierry F.J. vanlancker blijven respectievelijk de Titanium Technologies en Chemicals & Fluoroproducts onderdelen van Performance Chemicals leiden. Total heeft maarten Scholten per 1 januari van dit jaar benoemd tot senior vice-president General Counsel. Hij volgt Peter Herbel op.

m .nl

FOTO: SHELL

BEDRIJVENNIEUWS

RTl-uITSpRaak mOgElIJkE SluITINg ShEll pERNIS ‘TE vOORBaRIg’ Het nieuws van RTL dat st gelez ee Shell Pernis mogelijk gesloten wordt, is ‘spectaculairder dan het is’. w Dat zegt Shellc .p e tro woordvoerder Wim van de Wiel desgevraagd. Want ja: wereldwijd verkeren raffinaderijen in zwaar weer (en dan vooral in Europa en het Midden-Oosten), en die dans ontspringt Shell Pernis niet. Maar dat Pernis daarbij meer gevaar loopt dan andere locaties, is volgens Shell een te voorbarige conclusie. ‘Enerzijds verkeert Pernis in een sterke positie, anderzijds bestaan er geen heilige koeien binnen Shell.’ Het nieuws over de mogelijke sluiting van Shell Pernis ontstond nadat Nederlandse journalisten tijdens een persconferentie van Shell-topman Ben van Beurden specifiek naar Pernis vroegen, waarna de opvolger van Peter Voser aangaf dat elk gezond bedrijf constant naar zijn hele portfolio behoort te kijken. Volgens Van Beurden is Pernis ‘in principe’ een sterke positie-locatie, onder meer door haar hoge mate van complexiteit en flexibiliteit, goede verbinding met internationale markten, en toegang tot goedkope grondstoffen. ‘Je kunt dus een hoop doen met Pernis.’ Om dat potentieel te benutten moet de site competitief zijn, en dat vereist volgens Van Beurden investeringen. ‘Je moet je dus afvragen of de plannen die je hebt geloofwaardig zijn. Je kunt natuurlijk heel erg optimistisch zijn, maar daar heb je niks aan. En je moet kijken of je uiteindelijk geld wilt uitgeven aan je plannen.’ De logische vervolgvraag is natuurlijk of deze drie criteria (competitiviteit, geloofwaardige plannen en ruimte voor investeringen) ook gelden voor Pernis, en volgens de Shell-topman is er in ieder geval veel mogelijk. ‘Voor Pernis heb ik de hoop en de verwachting dat we dat goed kunnen krijgen. Maar als we dat niet goed kunnen krijgen, dan is ook Pernis absoluut geen heilige koe hoor.’

op ww

‘Juist een offensief industriebeleid is nodig, dat de zware industrie tot gangmaker van de transitie naar een duurzame economie maakt.’ Dat schreef Jan Paul van Soest in een opiniestuk in dagblad Trouw. Van Soest, onder andere betrokken bij ondernemersvereniging De Groene Zaak, reageert daarmee op het pleidooi van GroenLinks-kamerlid Liesbeth van Tongeren om de energie-intensieve industrie, waaronder de chemie en staalfabrikanten, de deur van Nederland te wijzen. van Tongeren vindt dat Nederland moet inzetten op een radicale groene industriepolitiek, wat betekent dat de industrie overstapt op duurzame energie, plantaardige grondstoffen en hoogwaardige kennis. Daarin is geen plaats meer voor zware, energieintensieve bedrijven. Volgens van Soest is die aanpak funest. Hij schrijft daarom in Trouw van 15 januari: ‘De industrielanden vegen hun eigen straatjes schoon door energie-intensieve grondstoffen en producten te importeren in plaats van deze zelf te produceren. Hierdoor verplaatst de vervuiling zich naar elders, en neemt deze zelfs toe als de productie minder milieu-efficiënt plaatsvindt dan in ons land.’ De voorzitter wil daarom juist inzetten op het verbeteren van de energie-intensieve industrie in Nederland.

OvERhEId kOmT mET aCTIEplaN vOOR gRONINgSE ChEmIE Minister Kamp (Economische Zaken) heeft plannen gepresenteerd om het chemiecluster in Delfzijl te versterken. Want, zo schrijft hij: ‘De chemische industrie is belangrijk voor Groningen. De sector zorgt daar voor banen en inkomsten.’ En dus is het tijd voor actie. De overheid wil de Groningse chemie een duw in de goede richting geven door meer aandacht te schenken aan verduurzaming en koppeling met andere sectoren. Concreet betekent dat vijf acties: het aantrekken van buitenlandse investeringen, stimulering van mkb en starters, aansluiten op onderwijs- en kennisinstellingen, aanpak van regeldruk, en meer samenwerking met Duitsland. Een werkgroep, onder leiding van voormalig Shell Nederland-topman Rein Willems, moet de plannen in goede banen leiden. Willems zal daarom begin maart uit de doeken doen hoe hij dit alles wil realiseren. Hij krijgt daarbij onder meer hulp van AkzoNobel en de Samenwerkende Bedrijven Eemsdelta.

pETROChEm plaTFORm laNCEERT vaCaTuRESITE vOOR pETROChEmIE Het Petrochem Platform biedt op zijn website vacatures aan voor banen in de (petro)chemische industrie. Op Vacatures. VAcATURES Petrochem.nl bereikt Petrochem professionals in de olie, chemie, procesindustrie en aanverwante sectoren. Zij kunnen er op hun beurt zeker van zijn dat alle banen direct aansluiten op hun interesses. De website is gelanceerd met al bijna twintig vacatures.

PETROCHEM 02 – 2014

007_8_9_D_feiten-cijfers.indd 8

11-02-14 16:13

TwEE ONdERhOudSmEdEwERkERS kOmEN Om BIJ umICORE Bij Umicore in het Belgische Olen vond 23 januari tijdens onderhoudswerkzaamheden een ontploffing plaats. Hierbij kwamen twee onderhoudsmedewerkers om het leven. De ontploffing zou te wijten zijn aan een chemische reactie bij las- en slijpwerken in een silo die buiten het gebouw stond. De silo is ook omgevallen, maar er is geen brand ontstaan. Samen met autoriteiten wordt de precieze oorzaak van het ongeval onderzocht. Het bedrijf liet nog het volgende weten in een persbericht: ‘Deze klap komt bijzonder zwaar aan in de organisatie. De voorbije jaren werden er grote inspanningen qua veiligheid geleverd, zowel op vlak van cultuur, installaties als procedures. De site van 950 medewerkers kon een resultaat voorleggen van meer dan vierhonderd dagen zonder ongeval met werkverlet.’ Umicore produceert en verkoopt chemische producten op basis van nikkel en kobalt. Daarnaast heeft de vestiging in Olen een onderzoeksafdeling en een germaniumafdeling.

CuadRIlla SlaChTOFFER vaN TwITTER-Smaad Het Twitter-account ‘Schaliegas INFO’ (@SchaliegasJa) claimt te werken namens Cuadrilla, maar niets is minder waar. Dat leert navraag bij het energiebedrijf dat in Nederland proefboringen wil uitvoeren. ‘Dit is niet ons account, en wij betalen hier ook niet voor’, meldt woordvoerder Erik Visser. Sinds 27 augustus 2013 is het account ‘Schaliegas INFO’ (@SchaliegasJa) actief, met onder meer GroenLinks-kamerlid Liesbeth van Tongeren en VEMW-directeur Hans Grünfeld als volgers. En wat op het eerste gezicht lijkt op een charme-offensief van Cuadrilla, blijkt een soms lastig te doorgronden initiatief van schaliegas-criticasters. De meeste mensen die reageren op het account, lijken niettemin serieus te geloven dat de schrijvers in opdracht van Cuadrilla werken. ‘Dit zijn tegenstanders die ons op een subtiele manier onder de aandacht willen brengen’, vertelt Cuadrilla-woordvoerder Visser telefonisch. ‘We hebben bij Twitter aangekaart dat deze mensen beweringen doen die niet waar zijn, maar daarop is nog geen reactie gekomen. Wat kun je verder doen?’ Een persbericht uitsturen dat het account apert niet van Cuadrilla is, vindt Visser contraproductief. ‘We willen het niet groter maken dan het is, want daar zijn ze volgens mij op uit. Blijkbaar is dit de methode van mensen die ons in diskrediet willen brengen. Wij houden ons daar verre van en gaan ervan uit dat weldenkende mensen in de gaten hebben dat hier sprake is van misleiding.’ @SchaliegasJa wilde niet reageren op vragen naar meer informatie. Ook wil de beheerder, dat claimt een communicatiebureau te zijn dat laatst nog een prijs heeft gewonnen voor zijn online diensten, niet vertellen wat zijn naam is, iets dat volgens hem verboden is door Cuadrilla.

BRENT RUWE OLIEKOERS 115

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

Jacco van der kamp begint per 1 maart bij Verwater Groep als de nieuwe managing director van de Nederlandse bedrijven binnen de Verwater Group. Van der Kamp zal binnen de groep rapporteren aan de CEO, Cor Kloet. Van der Kamp werkte eerder bij Lyondell, Koole en Argos Energies. Solvay benoemt pascal Juéry als lid van zijn uitvoerend comité. Juéry was sinds 2010 al lid van het uitvoerend comité van Rhodia. Na de overname van Rhodia door Solvay werd hij benoemd tot voorzitter van Solvay Essential Chemicals, wat hij heeft gereorganiseerd tot twee nieuwe business units: Natriumcarbonaat en Waterstofperoxiden. keith Nichols, chief financial officer en lid van de raad van bestuur van AkzoNobel, verlaat het bedrijf per eind juni. Het concern zoekt nog een opvolger.

110

105

100

Joke driessen, general manager Shell Moerdijk, verlaat Shell per 1 maart 2014 omdat zij een nieuwe baan heeft als hoofd Operations en Technologie bij Perstorp, een chemiebedrijf met hoofdkantoor in Zweden. Johan verburgh, production manager Moerdijk, is per 1 februari benoemd als interim general manager. Shell zoekt nog naar een definitieve opvolger. Driessen heeft 29 jaar bij Shell gewerkt in verschillende disciplines zoals research en technologie en in leiderschapsrollen bij P&T en Downstream op diverse locaties waaronder Amsterdam, Den Haag, Rheinland, Singapore en Stanlow. De afgelopen zeven jaar werkte ze op Moerdijk, waarvan de laatste vier als general manager. Zij volgde eind 2009 Bram Steenks op.

24 26 27 30 31 2

DECEMBER

JANUARI

9 10 13 14 15 16 17 20 21 22 23 24 27 28 29 30 31

Lanxess krijgt een nieuwe CEO. axel C. heitmann maakt plaats voor mattias Zachert, nu nog chief financial officer bij Merck maar ook oud-financieel directeur van Lanxess. Zachert begint uiterlijk 15 mei in z’n nieuwe functie.

FEBRUARI

PETROCHEM 02 – 2014

007_8_9_D_feiten-cijfers.indd 9

11-02-14 16:13

www.moxa.com

Superieur in PoE Hoogwaardige PoE (voeding via ethernetbekabeling) IEEE 802.3af Ethernet Switches, geschikt voor toepassingen zoals IP-bewakingscameraâ&#x20AC;&#x2122;s, wireless toegangspunten en overige PoE apparatuur op moeilijk te bereiken plaatsen. Managed- en unmanaged switches zijn leverbaar, evenals de PoE+ switches voor toepassingen waar grotere vermogens gevraagd worden. IndustriĂŤle PoE switches Er is zoveel meer over te vertellen... Meer weten? Bel 0318-636262 of bezoek www.modelec.nl

managed EDS-P510

Official

Distribu adv_MoxaA4nw_PoE.indd 1 010_modelec.indd 1

unmanaged EDS-P206A

www.modelec.nl Tel. 0318-636262 sales@modelec.nl

20-12-12 09:19 11-02-14 11:48

FEITEN BUITENLAND

Petronas heeft Seabed Geosolutions, een joint venture van Fugro en CGG, een contract gegund ter waarde van zeventig miljoen dollar. De joint venture gaat bodemonderzoek doen voor de Temana en D18 velden in Maleisië. Het onderzoek begint aan het einde van het eerste kwartaal dit jaar en zal ongeveer een half jaar duren. VS zET DEUr oP EEN kIEr Voor EUroPESE oLIE-ExPorT Voor het eerst in jaren exporteren de Verenigde Staten ruwe olie naar Europa. Dat blijkt uit onderzoek van persbureau Reuters. De zogeheten Department of Commerce heeft twee keer toestemming gegeven voor uitvoer naar Engeland, en twee keer voor uitvoer naar Italië. Een vijfde aanvraag vanuit Duitsland wacht nog op goedkeuring. Volgens de Verenigde Staten gaat het alleen om olie die de VS niet zelf heeft geproduceerd. Voor Europa zou een opheffing van de ban op export een zegen zijn, aangezien de hoge energie- en grondstofprijzen in dit continent funest zijn voor energie- en grondstofintensieve sectoren als de chemische industrie. Bovendien is de relatief lichte schalie-olie uitermate geschikt voor de raffinaderijen in Europa. Reuters beschikt ook over details van de goedgekeurde exportzendingen: de twee aanvragen vanuit Engeland zijn goed voor 1,33 miljard euro, die vanuit Italië 2,3 miljard, en de gewenste zending richting Duitsland 1,9 miljard. Ook Nederland heeft geprobeerd olie te krijgen, maar die aanvraag is – samen met die vanuit Zwitserland – afgewezen. De export van olie vanuit de VS is sinds begin jaren zeventig verboden. Deze regel werd ingesteld als reactie op het olie-embargo vanuit het Midden-Oosten, zodat alle beschikbare olie in eigen land bleef. Hoewel het embargo allang is opgeheven, geldt in de VS nog altijd de regel dat olie niet mag worden geëxporteerd, tenzij het Bureau of Industry and Security (BIS) toestemming geeft. Het is jaren geleden dat het BIS dit deed voor export naar Europa. Dat dit nu wel gebeurt, wordt veroorzaakt door de schalierevolutie in de VS, waardoor de productie van olie hoger ligt dan de consumptie. Export van olie zou ervoor zorgen dat de prijs hiervan stijgt, en daardoor zijn olieproducenten er voorstander van. Raffinaderijen en chemiebedrijven in de VS, aan de andere kant, zijn minder enthousiast, omdat de lage olieprijs zorgt voor hoge marges op hun producten. De uitvoer van zelfgemaakte olie ligt gevoelig in de VS, waar de eigen markt heilig is. Het BIS geeft daarom alleen toestemming voor export als een bedrijf onomstotelijk kan bewijzen dat de verkoopprijs niet in eigen land haalbaar is, uitvoer goed is voor de VS, en op elk moment kan worden stopgezet als er sprake is van een leveringsrisico in de VS.

ToTAL STAPT IN ENGELS SChALIEGAS Total heeft een belang van veertig procent genomen in twee licenties om naar schaliegas te zoeken in Engeland. Daarmee is het de eerste grote oliemaatschappij die het in Engeland aandurft met schaliegas aan de slag te gaan. Tot nu toe hebben proefboringen in Engeland op veel protest kunnen rekenen. Om te voorkomen dat de tegenstanders van proefboringen terrein winnen, hebben olieen gasbedrijven en de Engelse regering gunstige regelingen in het vooruitzicht van betrokkenen gesteld. Zo zouden buurtbewoners honderdduizend euro per boorproject ontvangen, plus één procent van de winst als de boringen succesvol zijn. En om gemeentes verder over de streep te trekken, is toegezegd dat ze de bedrijfsbelasting die gemeentes over boringen kunnen heffen, zelf mogen besteden. Total heeft al expertise opgebouwd met schaliegas doordat het betrokken is bij schaliegasprojecten in de Verenigde Staten, Argentinië, Australië en dichter bij huis ook in Polen en Denemarken. In het Engelse project werkt Total samen met GP Energy (17, 5 procent), Egdon Resources (14, 5 procent), Island Gas (14,5 procent) en eCorp Oil & Gas (13,5 procent). Operator is in eerste instantie IGas, maar zodra het project naar de ontwikkeling van het schaliegas gaat, komen de touwtjes in handen van Total.

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

011_13_E_FCbuitenland.indd 11

Shell en Gazprom zijn begonnen met proefboringen naar schalie-olie in Siberië. Het boren vindt plaats in de Bazhenov-formatie, gelegen in een veld dat beschouwd wordt als een van ’s werelds grootste voorraden schalie-olie. Met de huidige stand van de techniek moeten er ruim zeventig miljard vaten naar boven kunnen worden gehaald. De vijf proefboringen vinden dit en komend jaar plaats. Shell verkoopt een belang van 23 procent in het Parque das Conchasproject in Brazilië voor ongeveer één miljard dollar aan Qatar Petroleum. Het concern houdt een belang van vijftig procent en blijft operator van het project. Begin januari nam Shell dit belang over van Petrobras, dat uit het project stapte, om het nu door te verkopen. Parque das Conchas produceert momenteel vijftigduizend vaten olieequivalenten per dag. De productie is begonnen in 2009 en is in 2013 uitgebreid met een tie-in van het Argonauta O-North veld. Fase drie van de ontwikkeling van het project zal in de toekomst naar verwachting nog 28.000 vaten olie-equivalenten per dag toevoegen. Solvay wil vanaf begin volgend jaar de productiecapaciteit van natriumcarbonaat op zijn site Green River in Wyoming (Verenigde Staten) uitbreiden met 150.000 ton per jaar. De capaciteitsuitbreiding zal geleidelijk gaan. Op dit moment zijn al werkzaamheden begonnen om de productiecapaciteit bij Solvay’s tronamijn Green River uit te breiden. Green River is de grootste productiesite van Solvay in de Verenigde Staten.

PETROCHEM 02 – 2014

11-02-14 15:47

ONE PARTNER FOR LIFE

STORK IS EEN WERELDWIJD OPERERENDE KENNISORGANISATIE OP HET GEBIED VAN ASSET-OPTIMALISATIE EN INTEGRITY MANAGEMENT VOOR DE OLIE & GAS-, CHEMIE- EN ENERGIESECTOR.

Stork is al 185 jaar een betrouwbare en toonaangevende leverancier van asset integrity managementdiensten. Wij helpen onze klanten bij het optimaliseren van de productie door het onderhouden, repareren en verbeteren van hun industriële assets. Als één team opereren wij vanuit verschillende technische disciplines waarbij we voortdurend streven naar continuïteit, kwaliteit, innovatie en kostenbesparing. Hiermee leveren we toegevoegde waarde gedurende de gehele levenscyclus van de assets van onze klanten. Veiligheid heeft daarbij altijd onze hoogste prioriteit.

ASSET LIFECYCLE INTEGRITY PARTNER

STS0446_AD_Co_A4_st_v2014.indd 1 012_Stork.indd 1

11/02/2014 10:12:15 11-02-14 11:48

Linde gaat de engineering en inkoop doen voor twee waterstoffabrieken in Nizhnekamsk (Tatarstan). Opdrachtgever van het project is PSC TAIF-NK, een grote speler in de olieraffinage van Tatarstan. Het contract levert Linde 120 miljoen euro op. De twee fabrieken krijgen ieder een capaciteit van 110.000 kubieke meter zeer zuivere waterstof per uur, bestemd voor de Nizhnekamsk raffinaderij. Eind 2015 moeten de twee fabrieken opgeleverd zijn.

m .nl

op ww

VErNiETiGENd rAPPorT oVEr ExPLosiE TEsoro-rAffiNAdErij Schade aan de warmtewisselaar is de bovenliggende oorzaak van st gelez ee de explosie en brand bij de Tesoro-raffinaderij in Anacortes, Washington (VS). Dat concludeert de Amerikaanse Chemical Safety Board (CSB) na een uitgebreid onderzoek. Bij de explosie en brand in april 2010 kwamen zeven mensen om. w .p e tro c De schade aan de warmtewisselaar wordt omschreven als high temperature hydrogen attack (HTHA). Daardoor komen er haarscheurtjes in de koolstofstalen buizen waardoor ze verzwakken, en dat heeft geleidt tot een breuk. De methode om het risico op HTHA-schade te voorspellen – de Nelson Curves – blijkt onnauwkeurig, stelt het CSB in een rapport over het incident. Daardoor kan apparatuur falen terwijl ze veilig geacht wordt. Maar er was meer aan de hand bij de Tesoro-raffinaderij. De veiligheidscultuur schoot er ook tekort en dat leidde tot een lakse houding ten opzichte van brandbare lekken en een kleine brand. De CSB stelt dat het ongeluk in de raffinaderij voorkomen had kunnen worden als Tesoro een betere veiligheidscultuur had gehad en als er HTHA-bestendige materialen waren gebruikt. De organisatie vergelijkt het ongeluk met dat bij de Chevron-raffinaderij in Richmond (Californië, VS) in 2012 waarbij corrosie aan een leiding jarenlang niet werd opgemerkt, totdat de leiding scheurde. ‘Bedrijven moeten beter hun best doen om ongevallen die al te vaak bij raffinaderijen optreden, te voorkomen’, geeft de CSB bitter mee. Wat meespeelde bij het ongeluk was het vertrouwen in de design operating condities tijdens inspecties. Er had beter gekeken moeten worden naar de werkelijke parameters. Maar de CSB erkent ook dat de microscopisch kleine scheurtjes in de buizen van de warmtewisselaar moeilijk te herkennen zijn. Daarom is een veilig ontwerp, met beter materiaal zoals staal met een hoog chroomgehalte, bijzonder belangrijk om HTHA te voorkomen.

TE kooP: oLiEVELdEN EN mATEriAAL VAN shELL iN dE NoordzEE Shell doet een aantal van zijn olievelden in de Noordzee van de hand. De verkoop vormt een onderdeel van het tweejarige programma waarin het concern voor elf miljard euro aan bezittingen afstoot. Dat meldt de Financial Times, dat zich baseert op insiders bij het bedrijf. Volgens de betrokkene zal Shell de komende periode onder meer volwassen upstreambezittingen in de Noordzee en elders in de vitrine zetten, samen met de nodige raffinagecapaciteit en projecten waarvoor het uiteindelijke investeringsbesluit nog niet is genomen maar waarvan Shell denkt dat andere partijen daar ook wel oren naar hebben. Raffinaderijen zijn bepaald geen oogappel meer van Shell, wat onder meer komt door overcapaciteit en een zwakke vraag naar bijvoorbeeld transportdiesel in Europa. Zo werden er de afgelopen jaren de nodige verwerkingsfabrieken verkocht in Zweden, Duitsland en Engeland. Ook is er sprake van dat de downstream-tak verder wordt afgeslankt door bijvoorbeeld de verkoop van alle tankstations in Noorwegen. Volgens de Financial Times is de verkoop van olievelden- en materiaal in de Noordzee een logische stap. Veel velden gaan namelijk richting hun pensioen, en dus is het logischer om bedrijven die gespecialiseerd zijn in het oppompen van moeilijk winbare voorraden dit te laten doen.

De Amerikaanse pvc-producent Axiall en het Zuid-Koreaanse Lotte Chemical willen een 50/50 joint venture optuigen voor de bouw van een nieuwe ethaankraker in Louisiana (Verenigde Staten). De kraker zou een capaciteit van één miljoen ton per jaar krijgen. Bovendien wil Lotte Chemical naast de kraker ook een fabriek voor de productie van monoethyleenglycol (MEG) neerzetten. Beide projecten kunnen in 2018 operationeel zijn als de raden van bestuur van de bedrijven akkoord gaan met de plannen. De Europese Commissie (EC) gaat voor een industriële renaissance in Europa. De industrie speelt een hoofdrol in de Europese groeistrategie, vindt Europa. Dit blijkt uit het plan dat onlangs is gepresenteerd door eurocommissaris Tajani en als naam heeft meegekregen: For a European Industrial Renaissance. Kwantitatief wordt er gestreefd naar een aandeel van de industrie van twintig procent in het bruto binnenlands product in 2020. Air Products bouwt en levert de LNG-installaties voor het Yamal LNGproject. De fabriek, die nog in aanbouw is op het Yamal-schiereiland, wordt de grootste LNG productieen exportfaciliteit van Rusland. Air Products levert drie cryogene warmtewisselaars die het hart vormen van het liquefactieproces (het vloeibaar maken van aardgas). Elk van de drie units zal 5,5 miljoen ton aardgas per jaar produceren; in totaal goed voor 16,5 miljoen ton per jaar.

PETROCHEM 02 – 2014

011_13_E_FCbuitenland.indd 13

11-02-14 16:21

INTERVIEW

‘We moeten af van onze risico-aversie’

Volgens eigen zeggen is Frank Coenen verliefd op de chemie. Een onweerstaanbaar gevoel. Tegelijkertijd waarschuwt de voorzitter van Essenscia juist tegen de emocratie die momenteel in Europese landen en zeker in België de boventoon voert: ‘Er heerst een enorme aversie tegen risico’s. Willen we echter mee blijven spelen in de wereld, dan zullen we moeten innoveren en bijvoorbeeld gen- en nanotechnologie niet bij voorbaat in de ban doen.’ Wim Raaijen

PETROCHEM 02 – 2014

014_15_16_17_19_O_Interview.indd 14

11-02-14 13:41

Frank Coenen: ‘Gelukkig vinden voetbaltrainers doorgaans weer een nieuwe uitdaging.’ PETROCHEM 02 – 2014

014_15_16_17_19_O_Interview.indd 15

11-02-14 13:41

‘We gaan steeds meer van “vies” naar bijdrage. Maar we zijn nog lang niet zichtbaar genoeg.’ 16

Het was nog even onzeker of het interview met hem zou doorgaan. Begrijpelijk, want onverwacht moest Frank Coenen eind december het veld ruimen als topman van Tessenderlo Chemie. Het kenmerkt hem dat hij zijn voorzitterschap van Essenscia, ook in deze voor hemzelf mindere periode, niet wil verwaarlozen. Dus ja, komt u toch maar naar Brussel. Bovendien heeft de chemie onverminderd zijn hart. Topman van Tessenderlo Chemie of niet, hij is en blijft er vol van. ‘Ik ben gewoon verliefd op de chemische industrie. De komende tijd wil ik gebruiken om tot rust te komen, maar daarna keer ik graag terug in deze geweldige sector.’ Toch eerst even terugblikken op de afgelopen hectische periode. Als een voetbaltrainer is hij in december aan de kant gezet. En zo voelt hij zich ook wel, een voetbaltrainer. Maar niet eentje die vanwege slechte resultaten het veld moest ruimen. Coenen had de afgelopen jaren de koers van Tessenderlo al met succes gewijzigd. De focus kwam meer en meer te liggen op voeding, landbouw, waterbeheer en waarde halen uit biologisch afval. Daarom werden onder meer de activiteiten voor farmacie, organische chloorderivaten en thermoplastische derivaten afgestoten. Deze zomer werd ook al een gedeelte van de afdeling pvc-profielen en -compounds verkocht, en in november volgde de fosfaattak van Tessenderlo. Verschillende maatregelen hebben voelbaar succes gehad. De financiële huishouding verbeterde onder zijn leiding. Coenen leek hard op weg om het bedrijf toekomstbestendig te maken. Maar het karwei was zeker nog niet klaar. Naar zijn idee was hij ongeveer halverwege zijn operatie. Ja, dan komt zo’n gedwongen vertrek hard aan. Hij had zijn plannen graag verder doorgevoerd. En het is inderdaad zuur dat hij niet moest vertrekken vanwege slechte resultaten, maar omdat de club een andere eigenaar heeft gekregen. Coenen: ‘Rauw, maar dat hoort er ook bij, helaas. Gelukkig vinden voetbaltrainers doorgaans weer een nieuwe uitdaging.’ Rancuneus lijkt hij allerminst. Eigenlijk vindt hij het wel begrijpelijk dat de nieuwe hoofdaandeelhouder Luc Tack nu zelf graag achter het stuur wil kruipen. ‘Er is nu eenmaal geen plaats voor twee kapiteins op één schip. Bovendien kan ik blij

PETROCHEM 02 – 2014

014_15_16_17_19_O_Interview.indd 16

11-02-14 13:41

zijn met het succes dat we de afgelopen jaren met Tessenderlo Chemie hadden. Het was een mooie rit. Dat blijft.’ Risico-aversie Coenen blijft actief als bestuurder van brancheorganisatie Essenscia en wil een aantal maanden uittrekken om zich op zijn toekomst te bezinnen. Dat die hoogstwaarschijnlijk in de chemie ligt, staat voor Coenen vast. ‘Het is een mooie sector die oplossingen biedt voor problemen waar we mondiaal de komende tientallen jaren voor staan. Daar wil ik graag betrokken bij blijven.’ De laatste decennia heeft de chemie zich sterk gehouden. ‘Zelfs in de voorbije crisisjaren heeft de Belgische chemische industrie het goed gedaan. Onveranderd werden er veel investeringen gedaan. En dat is altijd een goed signaal.’ De richting die nu wordt ingeslagen naar meer duurzaamheid en met name biobased kan volledig op zijn steun rekenen. Maar dat moet de sector wel worden gegund. Europa en België in het bijzonder moeten dan stoppen met hun risico-aversie. Want een dergelijke koers vraagt om veel innovatie. ‘Uit een onderzoek van Geert Hofstede blijkt dat in de wereld België na Japan het land is dat de meeste moeite heeft met het nemen van risico’s. Daar schrok ik van, toen ik dat onderzoek las. Risico-aversie staat innovatie enorm in de weg. En juist vernieuwing is datgene waar de Europese chemie sterk in is en moet blijven. Want een sterke grondstoffenpositie hebben we niet, en we kunnen ook niet concurreren op lage loonkosten.’ Dan is innovatie volgens Coenen de enige troef die Europese landen kunnen spelen. ‘We kunnen niet opboksen tegen de goedkope grondstoffen in het MiddenOosten en momenteel in de VS.’ Chips Bij de schaliegaswinning in Amerika komen ook grotere koolwaterstoffen, bijvoorbeeld propaan, naar boven die bruikbaar zijn als grondstof voor de chemie. Momenteel gaan daardoor veel investeringen in de chemische industrie naar dat continent. Nieuwe installaties worden neergezet, en bestaande omgebouwd voor de grondstoffen uit de schaliegaswinning. Zo produceert de kraker van BASF en Total in Port Arthur al grotendeels etheen uit ethaan. Coenen ziet deze ontwikkelingen ook. ‘Het is een slingerbeweging.

De afgelopen jaren zijn veel investeringen naar Zuidoost-Azië gegaan, en nu gebeurt er meer in de States. We moeten ervoor zorgen dat die beweging niet aan ons voorbij gaat. Om straks duurzamer te zijn, moeten we nu risico’s durven te nemen.’ Volgens Coenen ligt daar zeker ook een taak voor de politiek. ‘We leven momenteel meer in een emocratie dan in een democratie. Het vraagt om politieke moed om soms tegen de politieke opinie in te gaan. We staan wereldwijd voor enorme uitdagingen. De wereldbevolking gaat enorm groeien de komende decennia. Willen we bijvoorbeeld de CO2-uitstoot beperken, verstandig met het beschikbare water omgaan en, heel belangrijk, alle mensen kunnen voeden, dan zullen er veel nieuwe oplossingen moeten komen. We moeten bijvoorbeeld gentechnologie en nanotechnologie niet bij voorbaat in de ban doen. Innovatie moet op alle terreinen worden gestimuleerd. De chemie biedt onvoorstelbaar veel oplossingen. Die moeten wel de ruimte krijgen.’

dat een bedrijf als BASF bekend was van de muziekcassettes. en ondanks dat alle auto’s steeds meer bestaan uit kunststoffen en composieten, zullen weinigen de komst van steeds zuinigere vehikels aan de chemie toeschrijven. Om iets te doen aan de risico-aversie, om de weg te banen voor goede oplossingen, zal de chemie zichtbaarder moeten worden. De consument moet de chemie niet alleen kennen van de “gevaarlijke en stinkende fabrieken”, maar juist ook van de mogelijkheden die ze biedt. Coenen: ‘We zitten in een evolutie als het gaat om de perceptie van de chemische industrie. De chemie wordt gelukkig al anders gezien dan jaren terug. We gaan steeds meer van “vies” naar bijdrage. Die verandering wordt gelukkig ook door autoriteiten steeds beter begrepen. Maar we zijn nog lang niet zichtbaar genoeg.’ Competitief Om de chemie in Europa competitief te houden, vindt Coenen het belangrijk dat aan verschillende “bronnen” parallel wordt gewerkt. ‘We moeten

‘We moeten proberen onze toegang tot competitieve energie en grondstoffen te verbeteren. We verwachten dan ook van Europa een duidelijk energiebeleid.’

Daarbij is het volgens Coenen heel belangrijk om de chemie in Europa sterk te houden en niet dezelfde kant op te gaan als bij microchips. ‘Er worden hier nauwelijks meer chips gemaakt. De microchipindustrie concentreert zich vooral in de VS, Japan en Zuid-Korea. Dat terwijl veel innovaties hiervoor in Europa zijn begonnen. Veel innovaties ontstaan uit de wisselwerking tussen markt en industrie. Juist in Europa willen veel consumenten duurzamere producten. Daarop kunnen we inspelen door zowel als industrie als markt hieraan mee te werken.’ Van “vies” naar bijdrage Misschien ligt daar ook wel meteen de grootste uitdaging voor de chemische industrie. Als het om consumentenproducten gaat, is de chemie vaak onzichtbaar voor de markt. Het is lang geleden

proberen onze toegang tot competitieve energie en grondstoffen te verbeteren. We verwachten van Europa dan ook een duidelijk energiebeleid. We moeten permanent onze kosten blijven beheersen, door continue verbetering van onze processen, maar zeker ook door flexibel te zijn met werkgelegenheid. Maar bovenal moeten we innovatief blijven. Europa heeft altijd een voorsprong gehad in innovatie voor groene economie. We moeten dit vooral behouden. Niet alleen omdat we weten dat de eindverbruikers en de regelgever meer en meer die richting uit zullen gaan, maar vooral omdat het onze taak is oplossingen te vinden voor de grote mega-challenges waar we met z’n allen voor staan. Hierin ligt dan ook een enorm potentieel van nieuwe business waar de Europese chemische industrie

PETROCHEM 02 – 2014

014_15_16_17_19_O_Interview.indd 17

11-02-14 13:41

Integraal asset management Om integraal asset management te laten slagen binnen uw organisatie, is een algehele benadering vanuit het perspectief van onderhoud, productie, veiligheid en financiĂŤn van doorslaggevend belang. De Ultimo EAM-software ondersteunt u hierbij op gebruiksvriendelijke en flexibele wijze, al dan niet conform PAS 55, NEN of andere standaarden in de markt.

Uitgebreide HSE-suite beschikbaar

Met de Ultimo software managet u correctief, preventief, conditiegebaseerd en risicogestuurd onderhoud. Daarnaast is het mogelijk om een langetermijnvisie voor het beheer van assets op te stellen, waarbij u rekening houdt met financiĂŤle implicaties. Door eveneens gebruik te maken van de HSE-suite creĂŤert u een veiligere werkomgeving en borgt u de voor u relevante regelgeving.

www.ultimo.net Uw processen optimaal ondersteund met de meest gebruikte asset management software van Nederland.

018_ultimo.indd 1

11-02-14 11:47

‘Aan greenwashen heeft niemand wat.’ een competitieve positie kan opbouwen.’ Volgens Coenen kan dat ook duidelijk worden gemaakt aan het grote publiek. Dit kan bijvoorbeeld door met steeds meer showcases te komen, zoals via de pers en ambassadeurs in het onderwijs. ‘En dan ook echt goede en eerlijke voorbeelden die daadwerkelijk een duidelijke bijdrage leveren aan de verduurzaming van producten. Aan greenwashen heeft niemand wat. En we moeten voor onze klanten duurzame tussenproducten en technologieën ontwikkelen die daadwerkelijk competitief zijn, zodat zij daar op hun markten ook echt wat mee kunnen. Groepen als Wall Mart, Ikea en Coca

Cola zijn actief op zoek naar duurzamere alternatieven. Die moeten we ze dan ook bieden.’ Eigen rol Het is volgens de voorzitter van Essenscia de enige manier voor chemiebedrijven om te overleven. ‘Ik ben er echt van overtuigd dat bedrijven die dat niet doen er vanzelf tussenuit vallen. Straks heeft een bedrijf geen bestaansrecht meer als het niet sustainable is. Het is dan vooral van belang de duurzame plannen economisch zo goed mogelijk uit te voeren.’ Wat dat betreft is en blijft de chemie een zeer inspirerende omgeving, vindt

Coenen. ‘Het is toch fantastisch om deel uit te maken van de innoverende business game die momenteel wereldwijd wordt gespeeld. Zelfs partijen als Greenpeace spelen daar een constructieve rol in. Steeds meer zijn we in dialoog met partijen uit de milieubeweging. Die begrijpen ook dat we met oplossingen moeten komen voor de toekomstige uitdagingen. We liggen daarbij misschien wel meer op dezelfde lijn dan vaak lijkt.’ In dat spel is zijn eigen rol in België nog niet lang niet uitgespeeld, zo lijkt. Hoe kan het ook anders als iemand nog zoveel ideeën heeft en niet alleen in woorden nog duidelijke verliefdheidsgevoelens heeft voor de chemische industrie. Wordt dus vervolgd. W

PETROCHEM 02 – 2014

014_15_16_17_19_O_Interview.indd 19

11-02-14 13:41

ENERGIE

Belgische industrie wil naar schaliegas boren België moet zich positief opstellen tegenover schaliegas, want anders verliest Europa de strijd met continenten die over meer en goedkopere energie beschikken. De chemische industrie kan daarbij helpen, want zij maakt veilige winning mogelijk, stelt belangenvereniging Essenscia in een persbericht. Ondertussen betwijfelen experts hoe handig dat is om te doen. Inge Janse

LINQS Op www.essenscia.be is het originele persbericht van Essenscia te vinden bij het nieuws, onder de kop: De bijdrage van de chemische industrie aan de potentiële ontginning van schaliegas in Europa.

Essenscia, de belangenvereniging van de chemische industrie in België, vindt het uiterst belangrijk dat er een positieve houding komt tegenover schaliegas. Dit meldde zij op 17 januari in een persbericht. Aanleiding voor het bericht was de bekendmaking van de Europese Commissie dat er geen bindende regels komen voor de winning van schaliegas in Europa, maar dat elk land zijn eigen keuze mag maken. Yves Verschueren, gedelegeerd bestuurder van Essenscia, stelt daarom: ‘Het is uiterst belangrijk dat België een positieve houding aanneemt ten aanzien van de opportuniteit die schaliegas voor Europa kan betekenen.’ Want, zo weet de belangenvereniging: schaliegas kan Europa helpen om haar energie-afhankelijkheid te verminderen en de prijs van energie meer competitief te maken. Concrete cijfers over investeringen die België vanwege de hoge energieprijs passeren, heeft Essenscia niet. Woordvoerster Corine Petry: ‘Wat we wel kunnen zeggen, is dat schaliegas in de VS ervoor zorgt dat gas in de VS drie keer zo goedkoop is als in Europa. We zien dus nu dat er nieuwe investeringen in de VS doorgaan.’ Recyclage Volgens Essenscia zijn er goede redenen om naar schaliegas te gaan boren. De chemische industrie werkt namelijk aan producten om beter te kunnen fracken, het breken van de onderaardse schalielagen om het gas vrij te maken. Want hoewel frackingvloeistof slechts 0,5 procent chemische hulpstoffen bevat, spelen zij volgens Essenscia een ‘uiterst belangrijke rol bij de optimalisatie van het rendement van de ontginning’. Ook zou met hulp van de chemie schaliegas duurzaam kunnen worden

geproduceerd, onder meer omdat de chemie volgens Essenscia verantwoord omgaat met de benodigde chemicaliën. ‘De chemische hulpstoffen die in het fracturatieproces worden ingezet, maken integraal deel uit van de Europese wetgevingen voor de aanmelding en evaluatie van chemische stoffen, namelijk Reach en de Europese biocide-wetgeving. De Europese Reach-wetgeving garandeert aldus volledige transparantie en veiligheid voor wat betreft het gebruik van chemische stoffen.’ Daarnaast zou de chemie de hoeveelheid benodigd water kunnen beperken. ‘De chemische industrie werkt aan innovatieve technologieën die moeten toelaten om de recyclage en het hergebruik van water verder te optimaliseren en het milieu verder te beschermen. Ook laten deze chemische hulpstoffen toe om het energieverbruik bij de ontginning te verminderen.’ Exacte cijfers over de bezuinigingen ontbreken niettemin, wat volgens Essenscia komt omdat deze afhankelijk zijn van de grootte van het schaliegasproject. Steenkoolgas Of de hoop op schaliegas gerechtvaardigd is, wordt ondertussen betwijfeld. ‘In België is er nog nooit één boring uitgevoerd naar schaliegas. In heel Europa waren er vorig jaar maar enkele tientallen. De voorspellingen zijn niet superoptimistisch: er is geen probleemloos potentieel’, meldde Johan Albrecht, professor aan de universiteit van Gent in onder meer energie- en klimaatbeleid, vorig jaar aan opinietijdschrift Knack. Ook Essenscia weet niet om hoeveel schaliegas het gaat, meldt de vereniging desgevraagd. ‘Om te weten hoeveel schaliegas er is, zou exploratie nodig zijn’, schrijft Petry.

PETROCHEM 02 – 2014

020_21_Q_artikel 2.indd 20

11-02-14 13:41

FOTO: CONOCOPHILLIPS

Schaliegaswinning in Polen

Knack meldde vorig jaar ook dat de voorraad in België (in de Antwerpse en Limburgse Kempen en in een horizontale strook van Bergen naar Luik) waar-

duurder dan in Amerika. Als je in de EU dan mogelijkheden ziet om die prijs te drukken, dan is het logisch om daarover na te denken.’

'We begrijpen de beslissing van minister Kamp om nog geen proefboringen toe te staan en eerst verder onderzoek te doen en met alle stakeholders te praten.' schijnlijk niet commercieel ontginbaar is. Wel zijn er ‘aanzienlijke voorraden’ steenkoolgas, gas dat ligt opgeslagen in ondergrondse steenkoollagen en waarvoor geen fracking nodig is. Rusland Hans van Cleef, senior energie-econoom bij het economische bureau van ABN Amro, is tegenover Petrochem minder negatief over de ambitie van Essenscia. Hij noemt het streven naar schaliegas vanuit het perspectief van de chemische industrie begrijpelijk. ‘Hoewel het prijsverschil van gas tussen de VS en Europa afneemt, blijft het hier een factor twee

Van Cleef benadrukt dat er zonder proefboringen in ieder geval geen discussie mogelijk is. ‘Wat is de potentie, wat zit er in de grond, en tegen welke kosten kun je het oppompen? Dat staat dan nog helemaal los van de maatschappelijke discussie.’ Bijkomend voordeel van eigen schaliegas is dat de gasprijs uit Rusland, de belangrijkste leverancier van de Europese industrie, ermee kan worden gedrukt. ‘Stel dat Europa pro schaliegas wordt, en een methode vindt waar weinig water en chemicaliën bij komen kijken, dan kan het zeker interessant zijn om te boren. Het aanbod neemt dan toe, de afhan-

kelijkheid van Rusland neemt af, en dat verlaagt de prijs nog verder.’ Proefboringen Het ferme standpunt van Essenscia betekent trouwens niet dat haar Nederlandse evenknie, de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie, er hetzelfde over denkt. ‘Ons standpunt is niet gewijzigd’, meldt Irene van Luijken, woordvoerster van de VNCI. ‘We zetten in op een mix van feedstock, en vinden het verstandig om te onderzoeken of schaliegas potentie heeft.’ Maar niet tegen elke prijs, onderstreept Van Luijken. ‘Proefboringen moeten alleen plaatsvinden als dat veilig en verantwoord gebeurt. We begrijpen daarom de beslissing van minister Kamp om nog geen boringen toe te staan en eerst verder onderzoek te doen en met alle stakeholders te praten.’ Bovendien is schaliegas ook maar een tijdelijke oplossing, vindt de VNCI, en het duurt nog wel even voordat je deze bron kunt benutten. Van Luijken: ‘Het kost tijd voordat je proefboringen kunt doen. Zit er dan echt iets in de grond, dan ben je wéér vijf jaar verder.’ n

PETROCHEM 02 – 2014

020_21_Q_artikel 2.indd 21

11-02-14 13:41

Evides Ongekend betrouwbaar

12 miljoen m3 demiwater per jaar produceren met één installatie.

Wij doen het.

Vijftien grote (petro)chemische bedrijven in de Rotterdamse haven worden vanuit onze Demiwaterplant Botlek 24/7 voorzien van proceswater. Hun processen staan nooit stil. Onze productie dus ook niet. Betrouwbaarheid, leveringszekerheid en kwaliteit zijn kernvereisten bij ons ‘maatwerk in water’ voor de chemische-, petrochemische- en voedingsmiddelenindustrie. Op basis van DBFO-contracten (Design, Build, Finance & Operate) leveren wij onze opdrachtgevers diverse soorten proceswater, zorgen wij voor de zuivering van afvalwater en maken wij hergebruik van water (effluent) mogelijk. En dat 24/7 vanuit operational excellence. Voor minder doen we het niet.

www.evides.nl

022_evides.indd 1

11-02-14 11:48

PROJECT

Emerald vergroot productieen opslagcapaciteit De grootste, maar ook interessante uitdagingen voor Cofely worden tijd en budget. ‘We werken met een incentive. Cofely krijgt een bonus als we onder ons budget blijven én als de klus eerder wordt afgerond dan de planning aangeeft. Emerald kan dan namelijk al eerder winst maken, en zo vormen we samen een alliantie. Uiteraard staat kwaliteit altijd op de eerste plaats.’ Deze alliantie kan volgens Jongen alleen werken doordat Cofely al zo ver geïntegreerd is in Emerald. ‘Wij denken en doen mee vanaf het begin van het proces. Dat is voor ons een enorme plus om dit te doen, en anders dan bij andere projecten. We kunnen zo meekijken in de keuken, en dat is uniek.’

Emerald Kalama Chemical, onderdeel van Emerald Performance Materials, laat op zijn bedrijfsterrein in de Botlek een nieuw opslagsysteem voor benzoëzuur bouwen. Hierdoor kan het bedrijf zijn productieen opslagcapaciteit vergroten. Technisch dienstverlener Cofely is hoofdaannemer in het project, dat deze zomer moet zijn afgerond. Inge Janse

Bij de bouw van het opslagsysteem stuurt Cofely de andere contractors aan, en is het bedrijf verantwoordelijk voor alle engineering, procurement, installatie en assistentie bij de ingebruikname van de benzoëzuuropslag. Bovendien blijft Cofely daarna verantwoordelijk voor het onderhoud en aanpassingen aan de opslag. Met de nieuwe opslag erbij verdubbelt de beschikbare ruimte voor de opslag van benzoëzuur tot meer dan duizend kubieke meter. Stoomtracing Namens Cofely is onder meer projectleider Fred Jongen betrokken bij de bouw van de nieuwe opslagtank bij Emerald in de Botlek. ‘Wat uitdagend is aan dit project, is dat er ook pompen en leidingsystemen nodig zijn om het benzoëzuur uit de installaties te verpompen naar de

opslag. Omdat de stoltemperatuur hiervan 120 graden Celsius is, worden deze via stoomtracing warm gehouden.’ Het bedrijf neemt hiervoor Hertel in de arm, die ook de isolatie en het stellingwerk voor zijn rekening neemt. Andere bedrijven die bij de bouw zijn betrokken, zijn Fortec voor de civiele techniek, en Siemerink voor de bouw van de opslagtank. Alliantie Bovendien is het meer dan de opslag uitbreiden alleen. ‘We gaan ook aan de slag met vergroting van de capaciteit van de plant. De tweede oxidatiestraat is een aantal jaren geleden namelijk in de mottenballen gezet, en deze wordt nu weer ingeschakeld. Hierdoor neemt de productiecapaciteit fors toe.’

‘Wij denken en doen mee vanaf het begin van het proces. We kunnen zo meekijken in de keuken, en dat is uniek.’

Samenwerking Emerald Kalama Chemical is wereldwijd marktleider in de productie en verkoop van benzoëzuur, derivaten en volgproducten daarvan. Het chemiebedrijf werkt op de Botleklocatie al sinds 1996 samen met Cofely, wat een goede reden gaf om ook dit project samen te doen. Huber Claassen, sitemanager bij Emerald: ‘Cofely is voor ons een belangrijke partner en we hopen onze samenwerking dan ook lang voort te zetten.’ Geschiedenis Het is niet voor het eerst dat Emerald zijn productielocatie in de Botlek uitbreidt. Zo nam het bedrijf in 2012 een fabriek in gebruik voor de productie van K-Flex, milieuvriendelijke weekmakers op basis van benzoëzuur. Eind 2013 werd de plant bovendien aangesloten op het stoomnet in de Botlek, waardoor Emerald direct 35 bar stoom krijgt van afval- en energiebedrijf AVR. ■

PETROCHEM 02 – 2014

023_V_artikel.indd 23

11-02-14 13:42

Datum: 05|06|14 • Locatie: Rotterdam

Hét evenement voor de industrie in de Rijn/Schelde-delta

WINNENDE KETENS Ketenefficiëntie is de sterke troef van de Europese industrie. Hoe kan zij deze kaart optimaal uitspelen als antwoord op de schaliegasrevolutie in Amerika en de investeringen die daar naartoe gaan? Het Petrochem Platform brengt tijdens Deltavisie 2014 in kaart wat de winnende productieketens zijn in de Rijnmond en andere havengebieden. Hoe blijven zij overeind in het internationale geweld, en wat kunnen anderen daarvan leren? En hoe kunnen industriële ketens duurzame alternatieven aanbieden en zo nieuwe markten creëren? Toonaangevende bedrijven als Ikea, BMW,

tum

Reser veer de da

Coca Cola en Unilever zijn daar al mee bezig. Maar kijkt de industrie voldoende naar de duurzaamheid van haar toeleveranciers? Deltavisie is het jaarlijkse evenement van het Petrochem Platform voor de industrie in Nederland en België. Reserveer 5 juni 2014 alvast in uw agenda voor Deltavisie. Automatisch op de hoogte blijven? Stuur dan een e-mail naar info@industrielinqs.nl of schrijf u in voor de nieuwsbrief van Petrochem via www.petrochem.nl

Meer Informatie Congresinformatie: Hilde Westerink • hilde@industrielinqs.nl • 020 - 31 22 791 Partnerinformatie: Anouk Bouwmeester • anouk@industrielinqs.nl • 020 - 31 22 797

Deltavisie2014 is een samenwerkingsverband van:

Partners Petrochem Platform:

www.deltavisie2014.nl 01_A4_Deltavisie.indd 2

10-02-14 14:13

PROJECTEN UPDATE EmERAlD ROTTERDAm vERgROOT PRODUCTiE- EN OPslAgCAPACiTEiT Project: Uitbreiding benzoëzuur Bijzonderheden: Uitbreiding productieen opslagcapaciteit voor benzoëzuur Opdrachtgever: Emerald Kalama Chemicals Waar: Botlek Rotterdam Afronding: zomer 2014

Emerald Kalama Chemicals laat op zijn bedrijfsterrein in de Botlek een nieuw opslagsysteem voor benzoëzuur bouwen. Hierdoor kan het bedrijf zijn productieen opslagcapaciteit vergroten. Cofely is hoofdaannemer in het project dat deze zomer moet zijn afgerond. Bij de bouw van het opslagsysteem stuurt Cofely de andere contractors aan, en is het bedrijf verantwoordelijk voor alle engineering, procurement, installatie en assistentie bij de ingebruikname van de benzoëzuuropslag. Bovendien blijft Cofely daarna in dienst voor het onderhoud en aanpassingen aan de opslag. Het is niet voor het eerst dat Emerald zijn productielocatie in de Botlek uitbreidt. Zo nam het bedrijf in 2012 een fabriek in gebruik voor de productie van K-Flex, milieuvriendelijke weekmakers zonder ftalaten. Eind 2013 werd de plant bovendien aangesloten op het stoomnet Botlek, waardoor Emerald direct reststoom krijgt van afval- en energiebedrijf AVR. Lees het volledige artikel op pagina 23.

AmsTERDAm kRiJgT TWEEDE BiODiEsElfABRiEk Project: Bouw tweede-generatie biodieselfabriek Bijzonderheden: nieuwe tweedegeneratie biodieselfabriek met een productiecapaciteit van 150.000 ton biodiesel per jaar en een destillatiefabriek voor glycerine die jaarlijks vijftigduizend ton farmaceutische kwaliteit bioglycerine kan produceren Opdrachtgever: Simadan Holding Waar: Amsterdam Afronding: eind 2015

Simadan Holding steekt 65 miljoen euro in een nieuwe tweede-generatie biodieselfabriek in Amsterdam. Hiermee vergroot het bedrijf haar productiecapaciteit met 150.000 ton biodiesel per jaar. Dochteronderneming Biodiesel Amsterdam zal de fabriek exploiteren. De investering omvat ook een destillatiefabriek voor glycerine, die jaarlijks vijftigduizend ton farmaceutische kwaliteit bioglycerine kan produceren. En voor de aanvoer van grondstoffen en de afvoer van biodiesel wordt onder begeleiding van Havenbedrijf Amsterdam een kade en een jetty gebouwd. Het Oostenrijkse BDI-BioDiesel gaat de fabriek turnkey bouwen. BDI bouwde eerder ook al de eerste biodieselfabriek in Amsterdam. EERsTE mODUlE vOOR POlyOlENfABRiEk vAN HUNTsmAN gEREED

Project: Capstone Bijzonderheden: uitbreiding van de flexibele polyoleninstallatie, waarmee naar verwachting een verdubbeling van de huidige capaciteit kan worden gerealiseerd Opdrachtgever: Huntsman Waar: Rotterdam Afronding: 2014

Project Capstone, de uitbreiding van de polyolenfabriek van Huntsman in Rotterdam, maakt flink vaart. Huntsman laat weten dat bij zijn aannemer in NoordBrabant de verschillende reactoren en vaten hiervoor inmiddels zijn opgebouwd. Aankomende zomer moet de nieuwe productiecapaciteit in bedrijf worden genomen. Om de modules in Rotterdam te krijgen, splitsen specialisten van Huntsman en ingenieursbureau Tebodin de installatie, die zo’n vierhonderd ton weegt, op in vier delen. Eind februari worden deze bouwstenen verscheept naar het fabrieksterrein in Rotterdam, alwaar de installatie wordt geïntegreerd in de huidige polyolenfabriek. De gemoderniseerde fabriek moet via de nieuwe technieken en snellere doorlooptijd de productiecapaciteit voor polyolen verhogen naar dertig kiloton per jaar. Tegelijkertijd laat Huntsman ook twee opslagtanks bouwen en plaatsen voor de opslag van het product. Deze tanks zijn in januari al op de site in Rotterdam geplaatst. Huntsman gebruikt polyolen als monomeer in combinatie met di-isocyanaten voor de productie van polyurethanen. Dit product wordt onder meer gebruikt in matrassen, stoelbekleding, gebouwisolatie en koelkasten. In 2013 breidde Huntsman zijn site in Rotterdam al grondig uit met een zogeheten MDI-splitter, die het mogelijk maakt dat MDI die uit de fabriek komt, kan worden verdeeld naar verschillende vervolgprocessen in verschillende productketens.

meer projecten op www.petrochem.nl

025_I_Projectenupdate.indd 25

PETROCHEM 02 – 2014 25

11-02-14 16:28

NEVI en Deal! Magazine organiseren:

Masterclass Businessgedreven Inkoop Met Gerco Rietveld, strategist en auteur van Inkoop, een nieuw paradigma

Het nieuwe concept van de businessgedreven inkoop is gelanceerd met de publicatie van het boek Inkoop, een nieuw paradigma. Al snel ontving auteur Gerco Rietveld hiervoor de prestigieuze prijs Managementboek van het Jaar. Inkoopdirecteuren, cpo’s en andere inkoopprofessionals zijn zich direct gaan verdiepen in het onderwerp, met vele bijeen komsten, studies en discussies als gevolg. Het nieuwe inkoopparadigma heeft aardig wat stof doen opwaaien. Maar inmiddels zijn de eerste zaadjes geplant. Tijd voor een masterclass. Doel van deze masterclass is deelnemers vertrouwd te maken met het concept van de businessgedreven inkoop en handvatten te bieden bij de daadwerkelijke implementatie van de theorie in de praktijk. De Masterclass omvat 4 trainingsdagen, waarin telkens dieper wordt ingegaan op alle aspecten van het concept businessgedreven inkoop, zowel de strategische elementen als de tactische aspecten.

Locatie: Kasteel Maurick, Vught. Data:

donderdag 20 maart 2014, donderdag 17 april 2014, donderdag 15 mei 2014 en donderdag 12 juni 2014.

Kosten: 2.170 euro voor leden NEVI en abonnees Deal!, PT Industrieel Management, Automatiseringgids, Cobouw en Energiegids. Voor nietleden en nietabonnees: 2.495 euro. Kosten zijn inclusief lunch, koffie, thee, syllabi en parkeergelden. Kijk voor meer informatie en uw inschrijving op: www.sduevents.nl of www.nevi.nl.

Mediapartners

2421_110 NEV adv_Masterclass BI_210x297.indd 1 026_BIM.indd 1

29-11-13 17:19 11-02-14 11:47

BINNENSTEBUITEN Jarenlang zat Niko van Gent midden in de chemische sector. Nu bekijkt hij alles van buitenaf.

Presteren onder extreme omstandigheden Met een gemiddelde snelheid van negentig kilometer per uur reed de Nuna7 als een zonnetje door de Australische woestijn. Vijf dagen later stond er ruim drieduizend kilometer op de teller. In de kleine cabine van de Nuna7 liepen de temperaturen soms op tot boven de vijftig graden Celsius. Urenlang rijden zonder je benen te strekken. Ga er maar aan staan. Leslie Nootenboom, één van de vier coureurs van het winnende Nuon Solar Team uit Delft, weet nog wel wat hij het spannendst vond. ‘Ik kroop onze zonneauto in en zag twee kleine voelsprieten achter mijn spiegeltje verschijnen. Daarna even niets. Toen werd de kop van een grote sprinkhaan zichtbaar. Ik dacht nog: hopelijk vallen de hobbels en bobbels in die eindeloze snelweg mee en blijft dat beest rustig zitten. Maar helaas viel die engerd tussen mijn benen en kwam hij in mijn short terecht.’ Nieuwe regels Eén keer in de twee jaar vindt in Australië de World Solar Challenge plaats. De barre tocht mag enkel worden gereden

Niko van Gent

Helaas kregen de tennismiljonairs tijdens de Australian Open meer aandacht van onze journalisten dan de techniekstudenten. op de energie van maximaal zes vierkante meter zonnecellen. Net als echte auto’s moeten de zonnewagens zich keurig aan de verkeersregels houden en racen ze van 0.800 uur tot 17.00 uur geruisloos over de drukke highways. Aan de World Solar Challenge 2013 in oktober deden veertig studententeams uit 23 landen mee. De techniekstudenten uit Delft hebben de Nuna7 in het diepste geheim ontwikkeld. Het team moest de auto volledig nieuw ontwerpen want nieuwe regels van de World Solar Challenge vereisen dat de auto vier wielen heeft in plaats van drie. Ook moet de coureur bijna rechtop zitten, om de zonnewagen meer te laten lijken op een gewone auto. Hoogste prioriteit Naast de Nuna7 rijdt een strak georganiseerde karavaan mee, want de zon-

newagens rijden op de openbare weg en worden regelmatig bijna van de weg geblazen door de beruchte road trains. Veiligheid heeft de hoogste prioriteit, maar tijd komt al snel op de tweede plaats. Tot de vierde en voorlaatste dag voerden de Delftse studenten een nek-aannekrace met hun grote concurrent, de Tokai Challenger van de Japanse Tokai University. Beide teams kampten met zeer sterke zijwind en daardoor bandenslijtage. Nuna7 hield zich onder de zware omstandigheden uitstekend en wist haar voorsprong op Tokai te vergroten naar dertig minuten. Het team uit Delft stopte om 17.00 uur op slechts 123 kilometer van de finishlijn in Adelaide. Aandacht En terwijl studenten met samengeknepen billen urenlang in de benauwde, bloedhete cockpit van een superlicht karretje op uitsluitend zonne-energie topprestaties voor de toekomst leveren, lees ik vooral nieuws over die van verwende ballenjongens en -meisjes in Melbourne. Helaas kregen de tennismiljonairs tijdens de Australian Open meer aandacht van onze journalisten dan de techniekstudenten. Het smelten van waterflesjes, withete spelers en uitgedroogde bezoekers bekt beter dan een barre, spannende en leerzame tocht met zonneauto’s, waar in krap een week tijd hard is gewerkt aan een groenere revolutie. Reageren? niko_van_gent@xs4all.nl

PETROCHEM 02 – 2014

027_P_Binnestebuiten.indd 27

11-02-14 13:50

AUTOMATISERING

Styron vervangt mondiaal besturingssysteem Hoewel de oude procesautomatisering van Styron nog goed functioneert, maakt de leeftijd van de hardware dat het tijd wordt het systeem te vervangen. De nieuwe procesautomatisering biedt mogelijkheden voor integratie en koppeling met andere systemen, en voor het uitwisselen van kennis en best practices tussen de verschillende productiesites. Mark Oosterveer

Styron is met twintig productiesites op de wereld een grote producent van plastics, latex en rubberproducten. Het bedrijf is in 2010 ontstaan als afsplitsing van Dow Chemical en maakt nog steeds gebruik van het Mod5-systeem van Dow voor procesautomatisering. Hoewel het systeem nog prima functioneert, is het nu toch tijd voor vervanging. Het Mod5-systeem is ontwikkeld in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Het is toegespitst op de regelingen en bediening van alle processen binnen Dow en Styron, en daarbij is veel proceskennis en ervaring verwerkt in de regelingen. Joop Peeters, Shared Services M&E Leader bij Styron, kent het systeem goed. ‘Op zich zijn we erg tevreden met de werking van Mod5, maar door de leeftijd van de hardware, wordt het tijd om het systeem te vervangen.’ Verwachtingen Bij het vervangen van het besturingssysteem ligt de lat hoger dan bij het plaatsen van een nieuw systeem dat exact hetzelfde kan als het oude. Sommige processen zullen met advanced control volledig zelfstandig gaan draaien. En met het nieuwe systeem verschijnen ook nieuwe mogelijkheden om bijvoorbeeld de batchprocessen direct te koppelen aan de ERP-systemen. Steeds meer zal integratie van processen en systemen mogelijk zijn.

LEvEnsDuuR bEsTuRIngssysTEMEn De verwachte levensduur van de hardware bij systemen varieert van laag tot laag. De koppeling tussen veldinstrumenten en het besturingssysteem, de IO-laag, gaat twintig tot dertig jaar mee. Deze laag wordt bestuurd vanuit de zogeheten controllerlaag. Daar gaan de systemen gemiddeld vijftien tot twintig jaar mee. De laag waar alle processen worden bediend, de HMI-laag, is gebonden aan Microsoft. Dat houdt in dat de updates van PC’s en Windows-versies sneller gaan dan de lagen eronder, al wordt er vaak spaarzaam omgegaan met het updaten van Windows.

Peeters: ’De opdracht was om de kennis uit het oude systeem te migreren naar het nieuwe en om beter te presteren. We kregen ook de opdracht om de verwachtingen van de gebruikers te managen. Na de ombouw zou het namelijk zo kunnen zijn dat het eerst even slechter presteert dan voorheen.’ Het nieuwe systeem geeft kans op verberen in de toekomst en geeft de garantie op continuïteit. Maar Peeters ziet nog meer mogelijkheden: ‘We kunnen de standaardisatie van processen verder uitwerken in een globale aanpak. De efficiency van de ondersteuning op de systemen kan met onze partner verder worden verhoogd en ik verwacht zelfs dat dat nieuwe kansen gaat opleveren. De nieuwe technieken maken het werk interessant voor de nieuwe generatie operators. Het werk is ook aantrekkelijker op een nieuw systeem dan met technieken van dertig jaar oud.’ De migratie naar het nieuwe systeem gaat gefaseerd. Peeters: ‘Op dit moment zijn we met een groep mensen bezig om de kennis en de optimalisatieslagen uit de bestaande systemen te halen. We werken de standaardisatie verder uit en met testen en simuleren zorgen we dat de kans op fouten minimaal is.’ Bij Styron in Terneuzen staat een pilotplant waarin de nieuwe hard- en software wordt getest. Peeters: ‘Ook op kleine schaal merk je het al: het is van groot belang om bij zo’n project functieomschrijvingen vast te leggen en daarbij af te spreken hoe het werk wordt uitgevoerd. Iedereen moet weten waar hij aan toe is en waar hij met vragen of ervaringen naartoe kan.’ Traject De eerste echte plant die met het nieuwe systeem wordt uitgevoerd, is de polystyreenplant van Styron in Indonesië. Daar zal het systeem worden vervangen met

PETROCHEM 02 – 2014

028_29_R_artikel.indd 28

11-02-14 13:45

FOTO: sTyROn

De procesautomatisering voor de installaties van Styron is uitgevoerd met het Mod5-systeem van Dow. Vanwege de leeftijd van de hardware, wordt het tijd om het systeem te vervangen.

ondersteuning vanuit Terneuzen en de Verenigde Staten. De leverancier levert kennis en ondersteuning vanuit Singapore, de VS en India, en zal met lokale mensen het werk uitvoeren. De kennis en ervaring die bij deze implementatie worden opgedaan, worden vervolgens gebruikt om de fabriek in het Belgische Tessenderlo te moderniseren. Voor de batchprocessen waarmee latex wordt geproduceerd, geldt een vergelijkbaar traject. Als eerste zal in Terneuzen worden begonnen, met Styronondersteuning vanuit Duitsland en de VS. De leverancier zet mensen in uit EttenLeur, Ierland, de VS en India. Ook hier worden de best practices verder ingezet voor standaardisatie en uitrol over de hele wereld. Peeters: ‘We gaan bij die trajecten voor de Most Effective Technologies, zowel voor de apparatuur en de programma’s als het gebruik ervan. Omdat de systemen

over de wereld steeds meer geïntegreerd zullen raken, hebben we via smart clients toegang tot realtime en historische gegevens van de sites. Dat maakt het inrichten van centers of excellence mogelijk.’ Honderdduizend IO-punten Per fabriektype werkt nu een zogeheten core-team van zo’n twintig mensen aan de projecten. Zo’n kernteam doet de eerste assessments bij de fabrieken en bouwt zo voldoende kennis op voor de grote uitrol van het project. Het doel daarbij is om steeds breder te kunnen werken aan de implementatie van de nieuwe systemen. Eerst wordt de standaard gezet, vervolgens worden twee fabrieken parallel vernieuwd en daarna meerdere fabrieken tegelijk. Met deze aanpak moeten honderdduizend IO-punten van in totaal twintig Styronfabrieken in de komende zes jaar van nieuwe automatisering worden voorzien.

PARTnER styron heeft de afgelopen jaren een onderzoek gedaan onder wereldwijde leveranciers van procesautomatisering en DCs-systemen. Daaruit is een zogeheten shortlist gekomen van partijen die goed bij het bedrijf passen. Joop Peeters van styron: ‘We hebben zowel commercieel als technisch gekeken. We zochten een partner waarmee we met standaard oplossingen toch aan onze eisen en wensen konden voldoen. Dat voorkomt duur en moeilijk te onderhouden maatwerk en zorgt dat je probleemloos mee kunt met software-updates en aanpassingen. En omdat we als styron wat kleiner zijn dan het oorspronkelijke concern, zijn we ook afhankelijker van onze leverancier. Het nieuwe systeem gaan we niet meer zelf ontwikkelen, maar willen we juist inkopen, inclusief de daarbij behorende ondersteuning van een partner die kan zorgen dat het werkt zoals wij willen. Die partij moet ook ondersteuning bieden voor de toekomst, want de ontwikkelingen op het gebied van ICT gaan zo snel dat je die kennis beter van buiten kunt halen.’ De keuze voor de nieuwe leverancier is gevallen op Abb met het 800XA-systeem.

De veldinstrumentatie blijft daarbij in principe onaangeroerd. Peeters: ‘De instrumenten in het veld worden vervangen als het nodig is, en dat staat los van dit traject. Hierbij blijft alles vanaf de instrumentatie tot aan de crossboards gelijk. Zo weten we dat tot op het punt van aansluitingen alles in principe werkt en kunnen we met minimale downtime de zaak overzetten op de nieuwe besturing. Alle systemen zijn dan al uitvoerig getest met de simulator en kunnen worden aangesloten op het veld. Het omzetten van de automatisering gebeurt tijdens de onderhoudsstops die al voor de verschillende plants gepland staan.’ De investering voor deze herautomatisering is aanzienlijk. Daarom is commitment van de top van het bedrijf nodig om bij alle vestigingen en bij alle mensen de vaart erin te houden. Vanuit de bedrijfstop wordt ook uitgekeken naar de resultaten. De nieuwe aanpak zorgt voor standaardisatie van werkprocessen en geeft vervolgens de ruimte om resultaten van fabrieken te benchmarken. En omdat de processen zijn gestandaardiseerd, zijn optimalisatieslagen ook sneller en effectiever door te voeren. Zo heeft Styron in Terneuzen veel moeite gestoken in de reductie van energieverbruik, bijvoorbeeld door het vervangen van conventionele motoren door frequentiegestuurde drives met de bijbehorende softwareaanpassingen. ‘Deze focus op besparen heeft bij het proces voor de productie van polystyreen echt een grote energiebesparing opgeleverd. En omdat we de systemen gaan standaardiseren over de hele wereld, kunnen we deze best practice eenvoudig uitrollen over alle sites.’ n

PETROCHEM 02 – 2014

028_29_R_artikel.indd 29

11-02-14 13:45

De vakbeurs vo

or professiona

ls in het labora torium

Jaarbeurs Utrec ht

4 - 5 juni

DERDE EDITIE

BEZOEKERS

Na twee succesvolle edities vindt de derde editie van Labtechnology plaats in juni 2014. Het concept blijft hetzelfde: kennisoverdracht tussen leverancier en eindgebruiker/afnemer, wederom op de uitgebreide beursvloer en in combinatie met een interessant inhoudelijk programma.

Ruim 1.500 labprofessionals bezochten Labtechnology 2013. Ook in 2014 zal deze vakbeurs worden bezocht door onder meer chemici, life scientists, voeding/farmaceutisch onderzoekers, labmanagers, labtechnici en labinkopers.

BEURSVLOER

Net als tijdens voorgaande edities zal er op beide dagen een interessant inhoudelijk programma zijn. In samenwerking met de Sectie Analytische Chemie van de KNCV en andere partners zullen er veel actuele themaâ&#x20AC;&#x2122;s worden belicht.

In november 2013 stonden meer dan 80 bedrijven op de uitgebreide beursvloer van Labtechnology. Zij toonden daar de nieuwste laboratoriumtechnologie en producten/diensten ter ondersteuning van de werkzaamheden in het laboratorium.

PROGRAMMA

MEER INFORMATIE Labtechnology 2014 is de ontmoetingsplaats van leveranciers en professionals in de laboratoriumwereld. Wilt u meer weten over de mogelijkheden, neem dan contact op met Bas van den Engel: +31 (0)33 453 94 50 of bas@archermedia.nl

030_betapublishers.indd 1 245_Advertentie_Labtechnology_210x297.indd 1

11-02-14 13:40 15-01-14 10:11

VEILIGHEID

Safety Buddy's Dow en DSM leren van elkaar Het initiatief Safety Buddy van voormalig Plant Manager of the Year Michel Meertens en het Petrochem Platform krijgt een vervolg. Zelf is hij vóór zijn vertrek als interimmanager naar China op bezoek geweest bij Dik Schipper, ook voormalig Plant Manager of the Year, op de site van Dow Chemical in Terneuzen. Inmiddels gaan ook andere plantmanagers bij elkaar op bezoek om van elkaar te leren over veiligheid. Wim Raaijen

Michel Meertens (DSM) wilde als Plant Manager of the Year in 2012 een positieve impuls geven aan veiligheid in de industrie. Uitwisseling van kennis en ervaring kan daar volgens hem zeer bij helpen. Daarom pleitte hij al direct na zijn verkiezing voor een buddy-systeem voor plantmanagers om vooral ook de kleine bedrijven op het gewenste veiligheidsniveau te krijgen. Voorjaar 2013 voegde hij de daad bij het woord. Zijn Safety Buddy: Paul van Herrewegen van Rubis Terminal. Samen gingen ze op zoek naar de kern van veiligheid en met name de waarom-vraag. De combinatie van een groot en relatief klein bedrijf leverde veel interessante inzichten op, en van het wederzijdse bezoek werd een film gemaakt (zie kader en foto met icoon).

Zero Al tijdens Deltavisie 2013 waar de film voor het eerst werd getoond had Meertens zijn volgende afspraak te pakken. Plantmanager Dik Schipper, winnaar in 2010, nodigde hem uit om eens in Terneuzen te komen kijken en ervaringen uit te wisselen. Dat is nog net gelukt voordat Meertens voor een jaar naar de binnenlanden van China vertrok om daar een fabriek te reorganiseren. Meertens was onder de indruk van wat hij bij Dow aantrof. ‘Procesveiligheid is bij Dow ver doorontwikkeld en diep verankerd in de gehele organisatie, van hoog tot laag. Wat mij vooral aansprak is de manier waarop de organisatie leert van near misses voor procesveiligheid.’ Schipper: ‘Dow is misschien iets langer bezig met structurele mondiaal gestuurde systemen voor near miss rapportages

ILINQs APP Wanneer u dit icoon bij een afbeelding ziet staan, dan kunt u het bijbehorende filmpje bekijken door met uw smartphone de foto te scannen. Hoe werkt het? • Installeer op uw smartphone of tablet de app ‘iLinqs’. • start de app op uw smartphone of tablet • scan de foto waarbij het icoon is geplaatst. • Het bijbehorende filmpje verschijnt op smartphone of tablet.

PETROCHEM 02 – 2014

031_33_U_artikel.indd 31

11-02-14 13:43

Adv_EmergencyExpo-185x267-drukklaar.indd 1

032_ahoy.indd 1

2/5/2014 11:24:22 AM

11-02-14 11:47

MEER BuddIEs Een interessante ontmoeting is die tussen Frank Tazelaar, directeur van APM Terminals op Maasvlakte II, en sitemanager Bart Leenders van buurman Neste Oil. Het gaat om vertegenwoordigers van twee compleet verschillende werelden: die van de bioraffinage en de containeroverslag. Het is de bedoeling dat van de uitwisseling van Neste en APM een filmreportage wordt gemaakt. Voor dit project werkt het Petrochem Platform samen met het Havenbedrijf Rotterdam, dat met het initiatief Change Your Perspective de Rotterdamse haven op een verfrissende manier wil laten zien.

en follow-up op procesveiligheid en betrouwbaarheid. Wellicht ook de structuren daarachter, alhoewel elk bedrijf dat in een af andere vorm doet.’ Meertens heeft de aanpak van Dow nauwkeurig in zich opgenomen: ‘De aanpak van Dow lijkt sterk op de wijze waarop organisaties persoonlijke veiligheid verbeteren. In de reis naar Zero Incidents graaft Dow steeds verder in de piramide en krijgen bewustzijn, kennis en gedrag van mensen veel aandacht. Iedere afwijking van het gewenste, ieder alarm, iedere trip is een teken dat het proces niet volledig beheerst is, en daaruit kunnen lessen worden geleerd. Als je daar langere tijd op focust, verhoog

je geleidelijk de beheersing van het productieproces, wat resulteert in minder afwijkingen en incidenten.’ Levenscyclus Schipper vond het bezoek van Michel Meertens heel leerzaam. Alleen al omdat ze elkaar onbezonnen konden bevragen. ‘Heel goed om te begrijpen wat de ander doet. Zodoende kun je van elkaar leren, want in essentie hebben beide bedrijven dezelfde doelstellingen. Misschien is de weg ernaartoe anders, ook afhankelijk van de cultuur en opzet van de afzonderlijke bedrijven en uiteraard de soort installaties waarmee ze werken.’ Een belangrijke gelijkenis is de cultuur van

het leren van incidenten met procesveiligheid. Zowel Dow als DSM ziet dit als een van de kernwaarden om een veilige werkplek te creëren. 'De manier waarop je dit dan organiseert, is misschien niet helemaal gelijk. Maar beide bedrijven betrekken daar heel nadrukkelijk alle lagen van de organisatie bij.’ Wat Meertens ook interessant vindt voor DSM, is de werkwijze waarmee Dow Terneuzen veel succes heeft bij het verhogen van de discipline om procedures en instructies te volgen. ‘Ze hebben daarvoor een werkwijze ontwikkeld die binnen Dow geldt als best practise. Bij incidenten bleek regelmatig dat de instructies niet volledig werden gevolgd. Daar kunnen weer allerlei redenen voor zijn: gebrek aan training, achtergrond, bewustzijn of scherpte. Je moet daar wel zicht op houden om te weten waar je als organisatie aan te werken hebt. Ik geloof dat Dow Terneuzen daarmee goede resultaten heeft bereikt. DSM besteedt veel aandacht aan de life cycle van procesveiligheid: vanaf het ontwerp van het proces en de beveiligingen tot aan onderhoud, documentatie en training. In de levenscyclus voor procesveiligheid zijn allerlei rollen te onderscheiden die worden toegewezen aan mensen in de organisatie. Dit begint bij de overtuiging dat verantwoordelijkheden helder moeten zijn, mensen hun rol in het geheel moeten begrijpen en getraind moeten zijn.’ Schipper wilde vooral meer weten over hoe DSM risico’s beheerst. ‘Vooral van de scenario-identificatie van DSM en het onderhoud hiervan tijdens bedrijf, kunnen we veel leren. Met name wanneer diverse wijzigingen in de plants worden doorgevoerd.’ n

PETROCHEM 02 – 2014

031_33_U_artikel.indd 33

11-02-14 13:43

safesite.nl

safesitebv

UW SPECIALIST IN VEILIG WERKEN OP HOOGTE TE HOOG, TE DIEP, TEC OMPLEX? MET SAFE SITE IS NIETS ONBEREIKBAAR.

DECONTAMINEREN?

Advies

Training

Verkoop

Installatie

Inspectie

Rope Access

Bel: +31(0)416-670700 WWW.ALTENA.COM

Safe Site B.V., Staalindustrieweg 19, 2952 AT Alblasserdam

SafeSite0020_Advertentie_RopeAccess_90x267.indd 1

034_safe_altena.indd 1

Altena Industrial Services B.V. is gespecialiseerd in het chemisch technisch reinigen en decontamineren van industriĂŤle installaties. De aanpak is dat wij ter ondersteuning van het operationeel personeel de volledige zorg voor de te reinigen installatie voor onze rekening nemen. Decontamineren van plantequipement voorafgaande aan de Turn Around met als doel de installatie veilig en schoon aan de mechanische contractor te kunnen overdragen. Neem voor meer informatie contact met ons op.

ALS KWALITEIT VOOROP STAAT

7-2-2014 14:11:34

11-02-14 16:06

ONLINE Petrochem verzamelt iedere maand via zijn Twitteraccount @_petrochem_ de beste meningen, foto’s, video’s en artikelen over chemie die op internet verschenen. Ook een suggestie doen? Laat het ons weten via redactie@industrielinqs.nl of via Twitter @_petrochem_ FOTOS

MENINGEN Incredibly weak draft proposal EC on shale gas. No legally binding framework means no rules. Unacceptable. Gerben Jan Gerbrandy (@Gerbrandy) Zoals verwacht was het protest in Groningen / Loppersum maar een hype. Storm is al weer gaan liggen. Zo gaat dat straks ook bij #schaliegas Schaliegas INFO (@SchaliegasJa)

We need people who think in terms of huge. Join the challenge. Chevron (@Chevron)

SBM Offshore's FPSO Cidade de Ilhabela has arrived at Brasa shipyard, Brazil. World Oil Online (@WorldOil)

Nederland geeft de landbouw een 7.6. Hoe zou dit liggen voor bv de chemische industrie? Louise O. Fresco (@LouiseOFresco) Wie betaalt de sanering? RT @_ petrochem_: Topman @Shell : Pernis in de verkoop gezet als prestaties niet verbeteren' Ruimtelijke Ordening (@RuimteOrdening) Flowid is genomineerd voor de Vernufteling 2014 van @de_ingenieur met de Spinning Disc apparatuur! Wederom een mooie erkenning! Flowid (@FlowidNL)

Production has begun at Olympus, Shell's newest and largest platform in the Gulf of Mexico. Shell Oil Company (@Shell_US)

ARTIKELEN

#NLRTM Frans Swarttouw (@FSwarttouw)

VIDEO

Turven: C2W-redacteur rekent af met zelfplagiaat en het publicatiecircus in de wetenschap http://www.c2w.nl/artikelen/redactionelen-c2w/turven.353239.lynkx Biobased beloften: Chemie Magazine licht vier projecten uit www.vnci.nl Emissiehandel wordt geen goudmijn: Utilities logenstraft vooroordelen over gratis CO2-rechten www.utilities.nl

'Europese industrie wil een mondiale klimaataanpak en waarschuwt voor 'investment leakage'. #EU2030 Hendrik Steringa (@nrgtransition)

SCAN DE FOTO EN BEKIJK HET FILMPJE Wanneer u dit icoon bij een afbeelding ziet staan, dan kunt u het bijbehorende filmpje bekijken door met uw smartphone de foto te scannen.

Moleculen op het witte doek. In de Eindhovense animatiestudio spelen moleculaire structuren de hoofdrol. (via Kennislink)

Hoe werkt het? 1) Installeer op uw smartphone of tablet de app ‘iLinqs’ 2) Start de app op uw smartphone of tablet 3) Scan de foto waarbij het icoon is geplaatst

PETROCHEM 02 – 2014

035_F_online 2.indd 35

11-02-14 15:16

More than a solution. • Elektrotechniek • Meet- en regeltechniek

• Keuren installaties, handgereedschap, ladders en trappen

• Data- telecommunicatie • Ondersteuning Technische Diensten • Brandmeldinstallaties

• Verhuur Zone 0 Verlichting

• Veiligheidsinstallaties

• Maatwerk CEAG kunststof Ex Klemmenkasten

036_koole_pietersen.indd 1

Petrochemie

Technische Dienst

Pietersen Elektriciteit B.V. Westhavenkade 98, 3133 AV Vlaardingen Postbus 259, 3130 AG Vlaardingen Tel. (010) 434 32 66, Fax (010) 434 24 65 E-mail: pe@pietersen.nl, Internet: www.pietersen.nl

Safety

Kijk voor meer informatie op www.pietersen.nl

Installatie Techniek

Professionals in installatiewerk

11-02-14 11:46

ONBEVANGEN

Wij willen graag van A naar B zonder al te veel omwegen. Maar als de kortste route niet voor iedereen duidelijk is, wordt het moeilijk om allemaal op dezelfde lijn te zitten.

Siamese tweeling Sinds twee weken ben ik terug aan het werk, en meer heb ik blijkbaar niet nodig om chronisch vermoeid te zijn. Natuurlijk in combinatie met een kleintje van bijna vijf maanden oud, want enkel werken is niet zo vermoeiend. Vroeger vond ik dat wel, maar ik ben nu dus van mening veranderd. Het is natuurlijk heel veel waard om dat kleine vrolijke gezichtje te zien als je thuiskomt, maar soms zou je gewoon even willen slapen. Maar we wijken af! Chronisch vermoeid dus. En juist daarom kan ik nog minder dan anders tegen rond-de-pot-gedraai van anderen. Het moet vooruit gaan! Efficiënt werken zodat ik snel naar huis kan, terwijl ik toch het werk verzet heb dat ik wou doen. Meestal lukt dat ook, maar er komen lijstjes, post-it-notes en mails naar mezelf aan te pas omdat vermoeidheid en vergeetachtigheid blijkbaar broer en zus zijn in mijn hoofd. Een Siamese tweeling die niet zonder elkaar kan. Hopelijk worden ze één dezer dagen gescheiden om daarna een stille dood te sterven. Duidelijke lijn Maar we wijken weer af, want ik wou het hebben over efficiëntie. Ik heb het moeten leren, dat geef ik grif toe. Ik heb geleerd om onderscheid te maken tussen dringende, niet dringende en zeer dringende opdrachten. Geleerd om soms een aantal zaken te parkeren en andere meteen bij de horens te vatten. Niet gemakkelijk, ook omdat je soms je werk aan anderen moet overlaten omdat jíj juist met iets zeer dringends bezig bent. Ik geef ook toe dat ik op het einde van de dag terugkijk en soms besef dat ik de verkeerde keuzes heb gemaakt. En dan is het echt verschrikkelijk om in een vergadering te zitten die de hele dag duurt maar waar niemand in één zin kan samenvatten wat het doel ervan is en wat uiteindelijk de conclusie is geworden. Zet een bende creatievelingen bij elkaar om ze te laten brainstormen: ze amuseren zich rot én komen achteraf met

ideeën die de moeite waard zijn. Doe hetzelfde met een bende ingenieurs en er zal voorzichtig wat afgestemd en naar elkaar gekeken worden, maar wilde en écht vernieuwende ideeën zullen niet ontstaan. Dat komt ervan als er geen duidelijke lijn terug te vinden is. Wij willen graag van A naar B zonder al te veel omwegen. Maar als de kortste route niet voor iedereen duidelijk is, wordt het moeilijk om allemaal op dezelfde lijn te zitten. De meesten gebruiken dan ook maar één hersenhelft hiervoor. Knuppel in het hoenderhok Opvallend hieraan is dat hoe langer mensen al in dezelfde positie zitten (en dat staat los van leeftijd), hoe enger de hokjes zijn waar in wordt gedacht. Er is niks mis met wat discussie, maar als mensen niet meer voor goede argumenten vatbaar zijn of zelfs niet over alternatieven willen praten, is het tijd om een spreekwoordelijke knuppel in het hoenderhok (of beter gezegd haantjeshok) te gooien en wat leven in de brouwerij te brengen. Het biedt niet altijd een oplossing, maar ik kan het op den duur niet laten. Dan worden er tenminste dingen in vraag gesteld die iedereen vanzelfsprekend vindt. Er wordt terug gediscuteerd en geargumenteerd én we kunnen tenminste op tijd naar huis, liefst nog met een conclusie in het achterhoofd. Misschien zorgt een kleintje er gewoon voor dat je alles in perspectief zet en goed kunt relativeren, dat kan natuurlijk ook. Dat, en oververmoeid- en vergeetachtigheid. Kon het maar zorgen voor twee evenwaardig werkende hersenhelften, dan zou niemand zich nog moeten druk maken over nutteloze vergaderingen. Katrien Bogaerts werkt sinds juni 2013 als process engineer bij Kaneka in Westerlo, België.

PETROCHEM 02 – 2014

037_N_onbevangen.indd 37

11-02-14 13:43

THEMA

Onderhoud

Tijdens een rondetafeldiscussie spraken experts en leden van het Petrochem Platform over onderhoud. Een van de onderwerpen was de vraag of onderhoud in crisistijd onder druk staat. Een expert draaide dit om en stelde dat juist dan de toegevoegde waarde ervan wordt ingezien omdat installaties met goed onderhoud betrouwbaarder zijn en langer meegaan. Joke Driessen, directeur Shell Moerdijk, lijkt dit te bevestigen tijdens een lezing over hoe onderhoud bijdraagt aan de concurrentiepositie. En bij de opening van het nieuwe Safety Centrum bij Shell Pernis kwam naar voren dat een goed voorbereide onderhoudsstop sneller resulteert in veilig werken.

PETROCHEM 02 â&#x20AC;&#x201C; 2014

038_39_X_Themaspread.indd 38

11-02-14 13:43

FOTO: PDM

‘Als je je werk goed voorbereidt, dan is de kans veel groter dat het veilig gebeurt, maar ook dat je direct de goede gereedschappen en middelen bij je hebt. Op die manier werk je sneller, en dus goedkoper.’ PETROCHEM 02 – 2014

038_39_X_Themaspread.indd 39

11-02-14 13:43

Rondetafel ondeRhoud

Naar de volgende stap in onderhoud Staat onderhoud in crisistijd onder druk of wordt dan juist de toegevoegde waarde ervan ingezien omdat installaties met goed onderhoud betrouwbaarder zijn en langer meegaan? Hoe ga je om met kwetsbaarheid in de productieketen tijdens shutdowns? En kan maintenance met big data naar een hoger niveau worden getild? Daarover spraken experts en leden van het Petrochem Platform tijdens een rondetafeldiscussie over onderhoud. Liesbeth Schipper

DEELnEMERS ROnDE TAFEL • • • • • • • • • •

leon alderliesten, Emerson Gerolf de Boer, Ortec Mark haarman, Mainnovation hans hennekam, Yokogawa Joris hurenkamp, Havenbedrijf Rotterdam hans Kerkhoven, zelfstandig adviseur hans Minnaard, Stork Ronald van der Sluis, Cofely Ron Vaz dias, iTanks Roelf Venhuizen, Profion

Onderhoud wordt binnen veel bedrijven nog vaak als een kostenpost gezien. In economisch mindere tijden kan maintenance daardoor onder druk komen te staan. Is die aanname te kort door de bocht of zit er een kern van waarheid in? Experts en leden van het Petrochem Platform spraken hun bevindingen uit tijdens een rondetafeldiscussie over onderhoud. Roelf Venhuizen, voorzitter van Profion, erkent dat de gelegenheid wordt aangegrepen om nog eens heel kritisch naar onderhoud te kijken. ‘Ik hoor van onze leden dat elk dubbeltje wordt omgedraaid, maar tegelijkertijd dat het essentiële onderhoud daar niet onder lijdt. Er is heel weinig marge, het is allemaal behoorlijk uitgedund en gestroomlijnd. Dus installaties moeten het goed blijven doen, anders komen bedrijven zichzelf op een vreselijke manier tegen. Dat besef is enorm toegenomen, en ik denk daarom dat onderhoud de dans een beetje ontspringt.’ Hans Kerhoven sluit zich daarbij aan. ‘Zolang bedrijven betrouwbaarheid als belangrijkste driver blijven houden, is het effect maar heel marginaal. Misschien wordt er wat minder verf gebruikt, maar betrouwbaarheid wordt steeds belangrijker. Veel bedrijven hebben geen reserve-unit meer staan die ze niet echt nodig hebben.' onder druk Toch denkt Hans Minnaard dat maintenance managers zich wel onder druk gezet voelen. ‘Besparen komt neer op minder doen, dus er blijft een drang om minder aan onderhoud te doen. Bovendien is moeilijk in te schatten wat het effect daarvan zou zijn. De meeste maintenance managers hebben onvoldoende sturing om te kunnen zeggen: “Als ik nu minder doe, gaat het dit jaar misschien nog niet mis, maar het jaar daarop wel.” Die druk zullen alle maintenance managers voelen.’

Maar Ron Vaz Dias koppelt het wel of niet goed onderhouden van installaties los van de economische crisis. ‘Onderhoudsaannemers moeten nog altijd voor de laagst mogelijke prijs werken, en dat was ook al zo in economisch heel goede tijden. Ook toen mochten niet altijd de beste aannemers hun werk doen, want het mocht allemaal niet te veel kosten. Ik denk dat onderhoud de laatste jaren veel meer gekoppeld is aan veiligheid dan aan geld.’ Eigenlijk zou de aanname zelfs helemaal moeten worden omgedraaid, stelt Minnaard. ‘In crisistijd is er minder geld voor nieuwe investeringen. Bedrijven moeten langer omgaan met hun bestaande assets en gaan daardoor alleen maar meer aan levensduurverlenging FLExiBiLiTEiT Bedrijven houden lang de kaarten voor de borst en op het moment dat het bepalend wordt, komen ze last minute bij de leverancier aanbellen, stelt Leon Alderliesten van Emerson. ‘Wij leveranciers worden daarom heel graag betrokken bij het voorbereiden en plannen van een project of turnaround. Eindgebruikers moeten beseffen dat de flexibiliteit die ze tijdens een calamiteit verlangen niet altijd beschikbaar is.’ Hij signaleert ook dat klanten de deur dicht houden voor externe partijen waar de kennis aanwezig is die ze hard nodig hebben. ‘Ze durven geen leverancier binnen te halen, want ze denken: als die mannen vroegtijdig bij een turnaround zijn betrokken, zijn we aan de beurt met betalen. Maar dat is niet meer zo. We willen graag bij een klant aan tafel zitten om mee te denken over een oplossing die werkt. Dan kunnen we namelijk gepaste ondersteuning bieden.’

PETROCHEM 02 – 2014

040_41_43_X1_thema_artikel 2.indd 40

11-02-14 13:44

FOTO’S: PDM

‘er zou een soort control center moeten komen die de betrokken partijen bij elkaar brengt om niet het optimum voor die ene plant te zoeken, maar het optimum voor de hele keten.’ doen. Ze zien in economisch mindere tijden juist beter de toegevoerde waarde van onderhoud. Het is niet meer alleen een kostenpost. Er is meer bewustzijn voor een hogere leveringszekerheid, een hogere betrouwbaarheid en een langere levensduur.’ Kwetsbaarheid Het volgende punt dat ter tafel kwam, ging over industriële ketens die de productie veel efficiëntievoordelen bieden, maar ook kwetsbaarheid in de hand werken. Zeker tijdens groot onderhoud. Als een shutdown bij het ene bedrijf in de keten soepel verloopt en op tijd kan worden afgerond, kan de productie toch niet worden opgestart als het onderhoud bij een

toeleverende partij in de keten uitloopt. Op zo’n moment komt de afhankelijkheid van elkaar schrijnend naar voren. Is die kwetsbaarheid te doorbreken? Dat is heel simpel, meent Ronald van der Sluis. ‘Het is belangrijk shutdowns als onderdeel van de keten te blijven zien. Want wat gebeurt er? Zolang het pais en vree is, acteren bedrijven als een keten maar zodra er een shutdown aankomt, is het ieder voor zich. En dan krijg je dat de een de ander niet gaat vertellen dat hij niet klaar is en waarom niet. Het gaat om geld, het gaat om claims, zo simpel is het. Er ontstaat één grote kiekeboe. Dan is er dus geen echte bereidheid meer om elkaar te helpen in de keten.'

'Natuurlijk, je moet wel eerst je eigen zaken voor elkaar hebben, maar daarna moet er bereidheid zijn om in de keten te blijven acteren. En die taak ligt bij de verantwoordelijken, de belanghebbenden, in de keten zelf.’ optimum Eigenlijk zou een onderhoudsstop dus een project moeten zijn van de hele keten. Maar een keten van verschillende bedrijven zit op een lager niveau dan bijvoorbeeld een raffinaderij, legt Minnaard de vinger op de zere plek. ‘Het gaat om meerdere plants met verschillende eigenaren, die aan elkaar zijn gekoppeld. Het effect daarvan is dat ze ieder voor zich blijven optimaliseren. Er zou in de regio daarom een regieorgaan moeten zijn voor de ketens.’ Dat is ook het idee van Mark Haarman: ‘Er zou een soort control center moeten komen die de betrokken partijen bij elkaar brengt om niet het optimum PETROCHEM 02 – 2014

040_41_43_X1_thema_artikel 2.indd 41

11-02-14 13:44

Specialist in Heat Treatment Preheating and stress relief Induction and resistance Stationary furnaces Dry out and curing Rental and sales Mobile furnaces

www. delta-heat-services.com info@delta-heat-services.com +31 (0) 187 - 49 69 40

Gorinchem

25, 26 en 27 maart 2014

OFFSHORE NL

Openingstijden 12.00 - 20.00 uur

The world of construction, exploration & innovation Offshore NL (voorheen On & Offshore) is dé gespecialiseerde vakbeurs gericht op de olie-, gas-, duurzame-, petrochemische- en baggerindustrie in Nederland. Deze bedrijven leveren dé producten, materialen en kennis om olie-, gasen windenergie mogelijk te maken. Leveranciers uit de volgende sectoren zijn vertegenwoordigd: scheepsbouw, aandrijftechniek, lifting materials, pijpleidingen, metaalbewerking, las- en snijtechniek, hydrauliek, elektrotechniek, kabelsystemen, meet- en regelapparatuur en meer. Dit is voor u als bezoeker hét moment om in een sfeervolle ambiance te netwerken en zaken te doen.

Registreer u nu via www.evenementenhal.nl/ offshore-go met onderstaand registratienummer en ontvang twee gratis entreebewijzen voor Offshore NL 2014.

7140006081

Evenementen

HAL

Evenementenhal Gorinchem

T 0183 - 68 06 80 I www.evenementenhal.nl HARDENBERG E gorinchem@evenementenhal.nl GORINCHEM @Offnl_EH VENRAY

042_delta_evene.indd 1

Supported by:

Ons evenement.

UW MOMENT.

11-02-14 11:47

voor die ene plant te zoeken, maar het optimum voor de hele keten. Daar hebben de individuele partijen het meeste belang bij. Je hebt er niks aan als de ene shutdown hartstikke goed gaat en de andere niet, want het breekt op de zwakste schakel.’ hetzelfde ambitieniveau In het idee van een overkoepelend control center ziet Venhuizen echter niets. ‘Je lost het niet op met een regieorgaan, want het blijft een fundamentele kwestie van dat ene bedrijf. Ik leg de verantwoordelijkheid liever bij de individuele personen met verantwoordelijkheden binnen de keten. Zij moeten ervoor zorgen dat ze met partners samenwerken die een shutdown kunnen doen op hetzelfde ambitieniveau van betrouwbaarheid en professionaliteit als zijzelf.’ Is het dan geen gemeenschappelijke verantwoordelijkheid? Haarman: ‘Als het ene bedrijf sneller gaat, kan dat bedrijf z’n resources beschikbaar stellen voor het achterblijvende bedrijf. Dat is ketenregie.’ Maar Venhuizen blijft bij z’n standpunt: ‘Als je een onverwachte aantasting van serieuze apparatuur met een bepaalde minimale levertijd tegenkomt, dan kun je hoog of laag springen, maar je moet die apparatuur toch echt gewoon vervangen.’ Wat ook meespeelt, is hoe uniek de keten is, stelt Venhuizen. ‘Een chloorproducent bijvoorbeeld heeft een behoorlijk unieke supply positie omdat er geen alternatieven van transport meer zijn. Ethyleen is ook een issue, maar er zijn wel nog steeds twintig krakers in Europa, met een bijbeCREATiEvER Leon Alderliesten van Emerson ziet dat maintenance managers sinds de economische crisis veel creatiever aan het worden zijn. ‘Ze hebben meer belangstelling voor de moderne spullen die we ze al jaren leveren, met allemaal informatie die iets vertelt over de conditie van hun assets. Ze willen dat nu gaan uitrollen, maar om die stap te zetten, moet een hele organisatie naar toestandsafhankelijk onderhoud in plaats van reactief onderhoud worden gemanoeuvreerd. En daar zit een grote uitdaging, want daarvoor is een mindchange nodig.’

horend netwerk. Dus als de een niet kan leveren, dan kan de ander wel bijspringen en daarmee kun je dan een heel eind komen. Als een bedrijf echt alleen die ene supplier heeft, maakt dat zijn keten extra kwetsbaar en dat moet automatisch leiden tot een heel goed overleg.’ Maar communicatie ligt commercieel ook ongelooflijk gevoelig, weet Venhuizen. ‘Wanneer ga je wel of niet force majeur, wanneer is het wel of niet verwijtbaar. Als je laat zien dat je je

van de data tot een beslissing te komen. In een onderzoeksproject optimaliseren wij inspectiemomenten en vooral onderhoudsmomenten om beslissingen over onderhoudsstrategieën te kwantificeren. Dus we proberen slijtageniveaus van systeemcomponenten te vatten in een monitor om die informatie vervolgens te vertalen naar minimale onderhoudskosten met handhaving van kwaliteit, ofwel een optimale onderhoudsstrategie.’

‘Bedrijven zien in economisch mindere tijden juist beter de toegevoerde waarde van onderhoud. het is niet meer alleen een kostenpost.’ systeem niet op orde had, dat je het had kunnen weten en dat je er geen actie op ondernomen hebt, dan maak je je heel kwetsbaar. En dan kan het je heel veel geld kosten.’ Op die manier staat angst voor claims de samenwerking danig in de weg. Maar dat hangt ook weer af van de partners, stelt Venhuizen. ‘De ene partner staat ogenblikkelijk klaar met claims terwijl je met de ander nog een rekening te vereffenen hebt. Dan leidt het met een beetje geven en nemen over de tijd heen niet tot claims.’ Big data Het derde onderwerp waar de experts en partners van de rondetafel over spraken, was big data. ‘In de toekomst kunnen we voorspellen dat op 3 maart om tien uur ’s morgens pomp x zal falen’, stelt Minnaard. ‘En we hebben dan nog vijf dagen de tijd om een actie te plannen. Dat kunnen we realiseren, met big data. Maar we zijn er nog niet. Leveranciers als Emerson en Yokogawa hebben en bouwen al schitterende systemen en software, dus wat betreft de middelen komt er steeds meer beschikbaar. De grote uitdaging ligt nu nog bij de kennis om de data aan elkaar te koppelen zodat daaruit beslissingen kunnen worden genomen.’ Dat beaamt Gerolf de Boer. ‘Het is heel belangrijk dat uit die enorme berg data de juiste data worden gefilterd. Dus zorgen dat je geen analyse doet op data die op dat moment niet relevant zijn, want dat kan leiden tot fouten. Er zijn mensen en modellen voor nodig om

Strategie aanpassen Met big data kan onderhoud dus naar een hoger niveau worden getild, daarover is iedereen het eens. Alderliesten: ‘Als ik met een plant-, maintenance- of operationsmanager praat, dan willen die allemaal wel die richting op. Maar het doorpakken naar het implementeren, om echt van die informatie gebruik te maken, om er onderhoudsstrategieën op uit te rollen, daar ontbreekt het aan.’ Daarvoor is een verandering van strategie nodig bij de eindgebruikers, meent Alderliesten. ‘We hebben de intelligente oplossingen in de vorm van producten, we hebben de kennis beschikbaar, we moeten alleen nog de eindgebruikers mee hebben. Die kunnen door hiervan gebruik te maken hun onderhoudstrateKEnniS Het gebeurt regelmatig dat onderhoudsplanningen flink overschreden worden, stelt Hans Hennekam van Yokogawa. ‘ik heb in de afgelopen twee jaar een aantal van die casussen voorbij zien komen en ik vraag me af of de mensen binnen die bedrijven nog wel de kennis hebben om in te zien: dit gaat niet goed. ik bedoel, de tijd waartussen shutdowns plaatsvinden, wordt steeds langer. is dan nog wel de kennis aanwezig om het overzicht te hebben? Het overzicht van: gaat het goed lopen op de plant of niet?’

PETROCHEM 02 – 2014

040_41_43_X1_thema_artikel 2.indd 43

11-02-14 13:44

HÉT JAARCONGRES VAN DE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR DOELMATIG ONDERHOUD EN HET IMAINTAIN PLATFORM

Winst door multidisciplinaire

samenwerking , logistiek, kennis, winst, asset management, on netwerkeconomie 20 MAART 2014 • DE KUIP • ROTTERDAM

waardeketen, winst, samenwerken , pain&gain sharing, social return, vertr Steeds meer bedrijven gaan terug naar hun ‘core competenties’. Programma iMaintain 2014 Soms ontstaan er samenwerkingsverbanden waarbij de disciplines wen, consortium , kennisdeling, prestatiemanagement, winst, ervaring, delen van verschillende partijen elkaar aanvullen. Ieder doet waar hij goed in is, gezamenlijk wordt het best haalbare gerealiseerd. Deze manier van samenwerking vereist openheid en vertrouwen en biedt kans voor innovatie. netwerkeconomie, logistiek, kennis, winst, asset mana frisse inzichten, kennisdeling en winst! Wat is haalbaar en wat moet voor gebeuren? Tijdens iMaintain 2014, het jaarcongres van de ment,daar ontwikkeling , waardeketen, winst NVDO en iMaintain, gaan specialisten en het publiek dieper in op,desamenwerken, pain&gain sharing, soc kansen die multidisciplinaire samenwerking biedt. turn, vertrouwen, consortium, kennisdeling, prestatiemanagement, winst, ervari Voor wie is er winst te halen op iMaintain 2014? delen, open innovatie. netwerkeconomie, logistiek, kennis, wins asset management, ontwikkeling, waardeketen, winst, samenwerken, pain&ga sharing, social return, vertrouwen, consortium, kennisdeling, management, winst, ervaring, delen, open innovatie. netwerkec nomie, logistiek, kennis, winst, asset management, ontwikkel u nu in hrij,fsamenwerken waardeketen,Scwinst , pain&gain sharing, social return, vertrouw consortium, kennisdeling, kennis, winst, asset management, ontwikke waardeketen, winst, samenwerken, pain&gain sharing, social return, vertrouw ling,

iMaintain is bedoeld voor beslissers en beleidsmakers van onderhoudsintensieve asset owners en aanbieders van onderhoudsdiensten en -producten. Ook overheden en kennisinstituten die zich bezighouden met onderhoud kunnen winst behalen op het congres.

De avond is gereserveerd voor de verkiezing van de Maintenance Manager of the Year 2014. Ton Merkx van Walibi Holland, Henk van Zuijlen van Heinz Nederland en Johan Wolt van AkzoNobel

Kijk op www.imaintain.info/winst voor meer informatie over bezoekers en deelnemende bedrijven Initiatiefnemers:

04_A4_iMaintain_2014.indd 2

Partners iMaintain Platform:

9.00 Business case door Platform Partners Onder andere door Accenture, Mainnovation en SKF 10.30 Ontvangst en registratie 11.15 Opening door de dagvoorzitters Ton Huibers, Maintenance Manager bij Vlisco, Maintenance Manager of the Year 2013 Mark Oosterveer, hoofdredacteur iMaintain 11.20 Winst door multidisciplinaire samenwerking Prof. dr. Dirk Pieter van Donk, Rijksuniversiteit Groningen 12.15 Pauze: lunch en rondleiding 13.30 Jouw discipline/Mijn discipline Een videoverslag, gevolgd door een multidisciplinaire discussie Rogier de Mulder van BP en Robert Fletcher van BAM 14.00 Winst van toegespitste ketens John Blankendaal van Brainport Industries 14.30 Winst van een gezamenlijke ambitie Pier-Jan Hettema en Dick van Ekelenburg namens NAP SIG 2x2 OPEX 15.00 Pauze 15.30 Columns en discussie Ton Merkx van Walibi Holland, Henk van Zuijlen van Heinz Nederland en Johan Wolt van AkzoNobel, genomineerden MMY 16.00 Winst in de servicelogistieke keten Roel Okhuijsen, Manager TOD Delta Terminal van ECT 16.30 De winst van een schaduwkabinet Hans Biesheuvel van ONL voor ondernemers 17.30 Afsluiting dagprogramma en netwerkborrel 18.15 Diner met verkiezing van de Maintenance Manager of the Year 2014

www.imaintain.info/winst Leden iMaintain Platform:

10-02-14 14:12

gie erop aanpassen. Het is niet effectief als een eindgebruiker voor veel assets nog steeds aan periodiek onderhoud doet, terwijl hij een fantastisch assetmanagementsysteem heeft staan dat een PREDiCTivE MAinTEnAnCE De volgende stap die in onderhoud kan worden gezet, is predictive maintenance, stelt Mark Haarman van Mainnovation. ‘Het gaat net weer iets verder dan toestandsafhankelijk onderhoud. Het neemt niet alleen de toestandswaarde van een asset mee, maar ook de omgevingsvariabele van de asset. Wat is de temperatuur buiten? Wat is het opleidingsniveau van de operator? Hoe staat het met het zonlicht op dat tijdstip van de dag? Dus je stopt de data van die asset maar ook de omgevingsdata in een grote database, daar laat je intelligente software op los en dan zie je correlaties.’

‘het is heel belangrijk dat uit die enorme berg data de juiste data worden gefilterd.’ indicatie geeft voor conditie-afhankelijk onderhoud van zijn kritische assets.’ De hele organisatie moet er ook op worden aangepast, brengt Hans Hennekam naar voren. ‘De betrouwbaarheid van de data is het allerbelangrijkste, maar er zit ook manuele data in. Dus als een operator een storing registreert en op een lijstje alles maar aankruist, dan is meteen alle historische data daardoor niet meer bruikbaar.’ exponentiële groei Het aantal predictive maintenance-projecten wereldwijd is op dit moment nog op twee handen te tellen, weet Haarman. En het is de vraag hoe snel de ontwikkeling verder zal gaan. Alderliesten: ‘We hebben in Nederland te maken met veel bestaande fabrieken waar het implementeren van zo’n technologie kostbaar is.

Dus de vraag is dan: wat is de toestand van mijn plant? En is het nog wel de investering waard om er een hele infrastructuur op aan te passen?’ Venhuizen denkt dat predictive maintenance aan het begin staat van exponentiële groei. ‘We kijken al heel lang naar trillingen, en nu gaan we gewoon een stap verder omdat de technologie in staat is om al die data te verzamelen.’ En waar wordt big data dan als eerste toegepast? Hennekam denkt aan daar waar er iets te verdienen valt. ‘Het gaat bijvoorbeeld om een compressor, daar zit veel geld in.’ Haarman voegt daaraan toe dat het bedrijven zullen zijn die veel van dezelfde assets hebben, zoals Prorail. Nedtrain en de luchtmacht. En de chemische industrie? Daar verwacht hij geen voorlopersfunctie van, aangezien elke fabriek uniek is. W PETROCHEM 02 – 2014

040_41_43_X1_thema_artikel 2.indd 45

11-02-14 13:44

ONDERHOUD

‘We streven naar een saaie, betrouwbare fabriek’ Als de marktomstandigheden veranderen, moet ook de assetmanagementstrategie meebewegen. Bedrijven kunnen alleen maar concurrerend blijven als ze hun onderhoudsorganisatie blijven bijsturen. Tijdens Profion Maintenance Linqs gaf Joke Driessen, directeur Shell Moerdijk, haar visie op hoe onderhoud bijdraagt aan de concurrentiepositie. David van Baarle

De concurrentiepositie van bedrijven is mede afhankelijk van de staat van de assets. Reliability centered maintenance speelt daarom een belangrijke rol in de strategie van Shell Moerdijk. ‘Dat betekent dat we op equipmentniveau kijken naar betrouwbaarheid’, vertelt Joke Driessen, directeur Shell Nederland Chemie Moerdijk. ‘Ik kan je vertellen: dat is nog niet zo eenvoudig. Daarin moet je veel tijd en geld steken. We hebben dan ook een groep mensen die daar full time mee bezig is, bestaande uit een reliability engineer, een ervaren operator, iemand die verantwoordelijk is voor productie en iemand die verantwoordelijk is voor maintenance. En zo nu en dan worden daaraan nog parttime specialisten toegevoegd. Zij bieden de input voor strategische beslissingen wat betreft het asset management en de onderhoudsstrategie.’ Dat gaat verder dan onderhoud, en heeft ook invloed op investeringsbeslissingen in monitoringsystemen of bijvoorbeeld op het spare-beleid. ‘Vervolgens doe je onderhoud op breakdown of stel je een preventief onderhoudsprogramma in. De uitdaging is om niet alleen een storing te verhelpen of het preventief onderhoud uit te voeren maar om vervolgens de loop ook te sluiten. Het ontbreekt vaak aan tijd om te gaan zitten en te evalueren wat er is gedaan en wat er nu daadwerkelijk aan de hand was.’ Shell is daarom gestart met het living program. ‘Het helpt mensen te evalueren wat ze hebben gevonden en zich af te vragen of ze adequaat hebben

SHEll NEDERlaND CHEMiE MOERDijk Bij Shell Moerdijk werkt zo’n achthonderd man. Behalve eigen mensen, lopen er dagelijks heel wat contractors op de site. De fabriek is begin jaren zeventig opgestart en het is dan ook precies veertig jaar geleden dat het eerste schip met product is weggestuurd. Shell Moerdijk maakt vloeibare koolwaterstoffen, zoals etheen, propeen en styreen. Bijna al het transport verloopt via pijpleidingen en de rest verlaat het terrein via schepen of de trein.

gereageerd. Was die seal-koeler nu echt wel verstopt? Of is hij voor niets uitgebouwd? Had ik de juiste tools tot mijn beschikking? Had ik de goede spareparts meegekregen? Ook belangrijk is dat de verbeteringen die uit zo’n evaluatie voorvloeien, worden ingevoerd in het proces. Als mensen dingen opschrijven maar vervolgens niets daarvan terugzien in procesverbetering, is dat zeer frustrerend.’ Veranderende focus Driessen benadrukt dat asset management niet statisch is. ‘Als de waarde van de productielijn verandert, moet je ook je strategie of in ieder geval je focus aanpassen. Vroeger werd bijvoorbeeld anders gekeken naar milieuaspecten. Nu vinden we het niet meer acceptabel dat bepaalde pompen falen omdat dat kan leiden tot milieu-incidenten. Dat willen we gewoon niet meer.’ Bijkomend voordeel van die veranderende focus is dat het aantal breakdowns afneemt en daarmee ook de faalkosten, stelt Driessen. ‘Uiteindelijk streven we naar een saaie, betrouwbare fabriek waar goed preventief onderhoud wordt gedaan. Daar draagt reliability centered maintenance aan bij. Maar dat doe je niet even in een paar maanden, dat is een traject van jaren. Sinds 2005 wordt gewerkt aan het Global Asset Management Excellence (Game) programma en eerlijk gezegd zien we soms nu pas de waarde van dat traject terug.’ Driessen komt met een voorbeeld van risc based inspections. ‘Na twee jaar alleen maar studies dachten we: gaat dit ook iets opleveren? Maar toen we het eenmaal hadden geïmplementeerd en in 2009 in overleg met de overheid de intervallen van inspecties aan relief valves konden verlengen van twee naar zes jaar, zagen we de waarde ineens. Dat punt is echter nog niet bij alle equipment bereikt.’

PETROCHEM 02 – 2014

046_47_X3_thema_artikel 4.indd 46

11-02-14 13:44

Daarbij komt dat Shell Moerdijk steeds verder gaat met reliability centered maintenance. ‘Bij rotating equipment keken we eerder voornamelijk naar de grote, kritische machines. En waar eerst de focus voornamelijk op de koolwaterstofpompen lag, zijn nu ook de kleinere loog- en zuurpompen aan de beurt. En waar we eerst alleen naar de pomp zelf keken, nemen we nu ook instrumentatie en kleppen mee.’ Uitdagingen Ook breder gezien zijn er nog genoeg uitdagingen voor de industrie. ‘De concurrentiepositie van Europa tegenover de Verenigde Staten is niet sterk, en tegenover het Midden-Oosten hebben we

Driessen: ‘Na twee jaar alleen maar studies dachten we: gaat dit ook iets opleveren?’ eigenlijk nooit sterk gestaan. Bovendien kampen we met oudere assets. Daar liggen nog genoeg uitdagingen op het gebied van integriteit. De brand bij Chemie-Pack leidde vooral tot meer procedures, maar met name de commotie rondom Odfjell heeft de autoriteiten extra onder druk gezet. Je merkt dat de toezichthouders door publieke druk in een ander krachtenveld opereren. Maar ook werknemers kijken anders naar veiligheid. Ze willen niet bij een onveilig bedrijf werken.’

CHEMiCalS SiTE Of CHOiCE De strategie van Moerdijk is eenvoudig geformuleerd, stelt joke Driessen, directeur Shell Nederland Chemie Moerdijk. ‘We willen de chemicals site of choice zijn. Om dat te bereiken moeten we rekening houden met drie soorten stakeholders. klanten moeten ons als betrouwbaar en competitief zien, maar ook de mensen die bij Shell werken, moeten zich trots voelen om bij of voor ons te werken. Dat geldt overigens ook voor aannemers. als die zeggen: “Stuur me alsjeblieft niet naar Moerdijk”, dan doen we het niet goed. De derde stakeholders zijn de buren en autoriteiten. Shell Moerdijk wil graag een gerespecteerde en gewaardeerde buur zijn.’

Als gevolgd van die ontwikkelingen is het inspectieregime enorm toegenomen, stelt Driessen. ‘En dus vraagt een chief inspector gegevens op van een leiding en kan maintenance vervolgens de isolatie eraf halen om metingen te kunnen verrichten. Dat soort inspecties lopen daardoor aardig in de kosten. Het is ons dan ook veel waard daarvoor efficiëntere inspectiemethodes te vinden.’ Als een inspecteur de historie wil zien van een leidingstuk, kan dat niet altijd omdat de historie niet per leidingstuk beschikbaar is. ‘Inmiddels zijn we wel bezig daar een verbeterslag in te maken via 3D-modellen. We kunnen nu bijvoorbeeld twintig leidingstukken als een leidingsysteem aanduiden. Mede door dit soort vraagstukken kost het invoeren van een goed werkend datasysteem jaren werk en forse investeringen. Maar uiteindelijk gaat zo’n investering je wel geld opleveren, omdat efficiënter word geïnspecteerd.’ W PETROCHEM 02 – 2014

046_47_X3_thema_artikel 4.indd 47

11-02-14 13:44

VEILIGHEID

Shell Pernis neemt Safety Centrum in gebruik ‘Alarm. Er is een gaslek van H2S van zes liter per seconde.’ Direct daarna: zwaailichten en alarmen van de voorbijsnellende bedrijfsbrandweer. Je zou zeggen: da’s wel het laatste waar Shell Pernis op hoopt als de pers op bezoek is voor de opening van een gloednieuw veiligheidscentrum. Bart Voet, directeur van Shell Pernis, hoort het alarm niettemin vooral geïnteresseerd aan. ‘Bij elk vermoeden van een incident maken we hier direct melding van. Beter rukt de brandweer honderd keer te veel uit, dan één keer te weinig.’ Inge Janse

SHEll PERniS Het fabrieksterrein in Pernis is de grootste industriële locatie van Shell in West-Europa, met tweeduizend eigen mensen, tussen de vijftienhonderd en tweeduizend aannemers die vast aanwezig zijn, en bij grote onderhoudsstops nog eens tot tweeduizend externe krachten extra. Shell Pernis draait volcontinu, zeven dagen per week, en zet ruwe aardolie om in brandstoffen en grondstoffen voor de chemie. Op de site staan zo’n zestig fabrieken.

We bevinden ons eind januari op het terrein van Shell Pernis, één van de grootste industriële locaties in Europa, op uitnodiging van Bart Voet. Hij is directeur van deze locatie en wil graag het nieuwe Safety Centrum laten zien. De officiële opening vindt pas enkele dagen daarna plaats, en hij wil de pers van tevoren bijpraten over dit veiligheidscentrum. In deze loods van zo’n zestig vierkante meter (plus bijbehorende theorielokalen) krijgt iedereen die het terrein op wil drie uur theorie- en praktijkkennis over persoonlijke veiligheid. Elke werknemer, ongeacht of het eigen of extern personeel is, moet deze loods eerst bezoeken en succesvol een afsluitende toets maken, wil hij het terrein op mogen om er te werken. Bovendien is de docent z’n eigen leidinggevende, zodat het geen eenmalige truc is die hij vervolgens direct weer kan vergeten. Voet geeft samen met zijn veiligheidskundige Rob Verzijden een rondleiding door de loods. De directeur benadrukt dat veiligheid geen lastig doel op zich is, maar de logische uitkomst van je werk goed plannen. ‘Als je bijvoorbeeld een onderhoudsstop goed voorbereidt, dan betekent dat dat je het werk op tijd uitvoert voor de laagst mogelijke kosten en dat de kwaliteit gelijk goed is. De uitkomst daarvan is tegelijkertijd dat de veiligheid goed geregeld is. Veiligheid zit goed werken dus niet in de weg, maar is de uitkomst daarvan.’ Tijdelijke krachten Voet en Verzijden hebben op hun site te maken met twee aparte doelgroepen: vaste medewerkers (zowel eigen personeel als van contractors) die daar dag in dag uit rondlopen, en tijdelijke krachten die bijvoorbeeld tijdens een onderhoudsstop via een aannemer worden gerekruteerd. Volgens Voet vormen de vaste medewerkers het veiligheidsbeleid, want zij worden elke dag doordrongen van de

standaarden van Shell. Maar hoe tuig je de krachten op die slechts af en toe het terrein betreden? Daar komt het veiligheidscentrum om de hoek kijken. Voet: ‘Als je pas aandacht geeft aan veiligheid als mensen al in de fabriek werken, dan ben je te laat. De gedachte van het Safety Centrum is: dáár krijg je opleiding en normering, en daarna kun je vanaf het eerste moment veilig aan het werk.’ Het unieke aan het veiligheidscentrum is dat medewerkers niet even een anonieme video kijken en een obligate vragenlijst invullen. Verzijden: ‘Vaak had je een klasje, die keken een presentatie, vulden een theoretische toets in, en dachten: dat was dat, en dan nu aan het werk! Nu begint het werk al in het veiligheidscentrum, en dat gedrag continueert zich op de werkplek. Bovendien worden ze getraind door hun eigen voorman, en volgen zij de cursus met de collega’s waarmee ze ook gaan samenwerken.’ Dat is volgens Voet dan ook de essentie: ‘De voorman wordt zo geprofileerd als leider voor veiligheid. Ook is er vanaf dag min één een discussie over veiligheid. Zo breken we het ijs.’ De voormannen worden van tevoren getraind door Verzijden en zijn collega’s, waarbij wordt gekeken welke veiligheidskundige het meeste weet over de werkzaamheden van de voorman en zijn team. Taalloos De opleiding bestaat uit een uur theorie, anderhalf uur praktijk, en dan een toets van een half uur. Opmerkelijk aan die toets is dat deze taalloos is, zodat ook de vele arbeidskrachten uit Midden- en Oost-Europa en sporadische analfabeten hun kennis kunnen laten blijken. Het praktische gedeelte vindt plaats in een loods met daarin tien reële werksituaties die de voorman bespreekt met de werknemers. Wat gaat er goed? Welke regels worden overtreden? Waar moet je aan denken in deze situatie? En hoe zijn je eigen

PETROCHEM 02 – 2014

048_49_51_X2_thema_artikel 3.indd 48

11-02-14 13:44

ervaringen? Arbeidskrachten leren zo niet alleen de regels, ook wordt hun vanaf het begin bijgebracht om samen over veiligheid te praten en zo bestaande taboes te doorbreken, zoals het elkaar aanspreken op onveilig gedrag. Bovendien is vanaf de eerste dag duidelijk dat de voorman veiligheid zeer serieus neemt. Vaste medewerkers Maar ook voor de vaste krachten is er nog altijd winst te boeken op veiligheidsgebied, bezweert Voet. Zijn methode: de veiligheidsdriehoek. ‘In de smalle top staan de serieuze ongevallen. Ga je verder naar beneden, dan wordt de basis met lichtere ongevallen breder. Het is de kunst van het continu verbeteren om steeds dieper de piramide in te gaan.’ Nu hebben ze bij Shell Pernis een luxeprobleem. Er is namelijk in 2012 en 2013 elf miljoen uur gewerkt zonder ongeval met verzuim, goed voor meer dan een jaar aan werk, en dat levert een gebrek op aan incidenten waarvan je kunt leren. Voet: ‘We moeten dus dieper, en kijken daarvoor naar waar het bijna mis ging, de near misses. Om daarvan te

‘Als ik nu kijk naar hoe Shell twintig jaar geleden werkte, dan zie ik dingen waarover ik niet meer tevreden ben.’ leren, heb je goed meldgedrag nodig. Stel dat iemand zich verstapt, van een ladder valt, maar waar verder niets mee aan de hand is. Dat moet worden gemeld, want daar kunnen we van leren!’ Daarnaast kijkt Shell regelmatig in de fabriek hoe alles loopt. Dragen mensen hun veiligheidsbril, handschoenen en gehoorbescherming? Zijn alle vergunningen in orde? ‘Dat scoren we in een veiligheidsindex, en de resultaten communiceren we ook over de site. Dat levert competitie tussen afdelingen op, en zo conditioneer je de normen die resulteren in goed veiligheidsgedrag.’ Nooit tevreden zijn Shell Pernis moet dus blijkbaar al diep graven om nog veiligheidsverbeteringen te kunnen realiseren. Voet blijft desondanks kritisch. ‘Je zult mij niet snel op de borst zien kloppen. Het belangrijkste is dat als je wilt verbeteren, je nooit tevre-

den moet zijn. Want misschien gebeuren er wel geen grote ongevallen, maar dieper in de piramide kan iets zijn gebeurd wat ik niet weet, maar wat wel grote gevolgen kon hebben als het verkeerd afliep.’ Daarnaast, benadrukt Voet, is veiligheid altijd in beweging. ‘Als ik nu kijk naar hoe Shell twintig jaar geleden werkte, dan zie ik dingen waarover ik niet meer tevreden ben. Over twintig jaar is dat precies hetzelfde, dan denk ik ook dat de normen van nu – met de kennis van dat moment – onvoldoende waren. Dat ongemak, dat moet je altijd voelen.’ Bovendien levert betere veiligheid ook geld op. Stoppen met onderzoek zit er dus nog even niet in. Voet: ‘Aangezien veiligheid het resultaat is van hoe goed je je werk doet, blijven we altijd dieper graven om de veiligheidsperformance te verbeteren. Daar wordt je werk beter van, en daarmee je concurrentiepositie.’ Verzijden legt uit: ‘Als je je werk goed PETROCHEM 02 – 2014

048_49_51_X2_thema_artikel 3.indd 49

11-02-14 13:44

Technical Support: uw pompsystemen in optimale conditie preventief onderhoud van uw pompenpark verhelpen van storingen pomprevisie in onze werkplaats en op uw locatie installatiebouw eigen proefstand tot 1.100 m³/uur Verder B.V. Tel.: +31 (0) 50 549 59 70 info@verder.nl

www.verder.nl

BL_adv_191x63_Technicalsupport_rev02.indd 1

1/29/2014 9:14:52 AM

BIZZ56'' De nieuwe standaard in webvertising Presenteer uw bedrijf, innovatie of project volgens de nieuwe standaard in webvertising: BIZZ56”. Vertel uw verhaal in uw eigen creatieve film van 56 seconden en de boodschap komt aan! Het doordachte stramien van BIZZ56” zorgt ervoor dat u en de filmers zich kunnen concentreren op het communicatieve en creatieve deel van uw boodschap. Bovenal zorgt BIZZ56” voor een snelle, complete en eigentijdse boodschap die de aandacht van uw doelgroep tot het einde vasthoudt. BIZZ56”-video’s zijn multi-inzetbaar: op uw website, via smartphones en tablets en op social media.

Als dit icoon bij een afbeelding staat, bekijk dan het bijbehorende filmpje door met uw smartphone of tablet de foto te scannen met de iLinqs app. U vindt de gratis iLinqs app in de appstore voor andriod en apple.

Verrijk uw teksten, advertenties en commerciële boodschappen met een BIZZ56” video en integreer tekst, beeld en online voor een crossmediale boodschap.

Meer weten?

BIZZ56”is een product van Movielinqs video & virals. iLinqs is een app van Industrielinqs pers en platform

Neem contact op met Ellen van den Burg (020-3122088) of movielinqs@industrielinqs.nl

_A5_bizz56.indd 43

18-03-13 15:10

ADVERTENTIE-INDEX ABB .................................................................2 Ahoy Rotterdam...........................................32 Altena Cleaning ...........................................34 Andus Group ................................................63 Applus RTD ..................................................58 BetaPublishers .............................................30 BIM media ....................................................26 Delta Heat Services......................................42 Deltavisie congres 2014...............................24 easyFairs .............................................. bijlage easyFairs UK ........................................ bijlage

050_verder_index_bizz56.indd 1

Euroforum ............................................ bijlage Evenementenhal Gorinchem ......................42 Evides ...........................................................22 Handelsonderneming Veldstaal..................60 iMaintain congres 2014 ...............................44 Koole Tankstorage Pernis ............................36 Krohne Nederland .........................................4 Market review ........................................56, 57 MODELEC Data-Industrie ............................ 10 N.R. Koeling .................................................60 Petrochem Platform.......................... 52 tm 54

Pietersen Electriciteit ...................................36 Safe Site .......................................................34 Saval .............................................................60 SGS Nederland ............................................64 Stork Technical Services Holding................ 12 Traduco ...........................................................6 Ultimo Software Solutions .........................18 Verder ...........................................................50 Visser Assen ......................................... bijlage

12-02-14 09:48

SAfETy CEnTRuM gEOPEnD Het Safety Centrum van Shell Pernis is op 29 januari officieel geopend door burgemeester Aboutaleb van Rotterdam en Dick Benschop, president-directeur van Shell nederland. Die opening was vooral een formaliteit, want het centrum heeft al bijna vijfduizend cursisten over de vloer gehad. Zo vinden elke dinsdag en donderdag vaste trainingen plaats, onder meer voor het eigen personeel, en bovendien kan er op afspraak ook daarbuiten worden getraind. Het Safety Centrum is uniek in zijn soort, maar kent wereldwijd wel voorlopers en varianten bij andere vestigingen van Shell. Bij Pernis gingen aan het huidige centrum twee kleinere versies vooraf, waarmee al veel ervaring werd opgedaan. Veiligheidskundige Rob Verzijden: ‘Toen bleek ook dat veel mensen het niet gewend zijn om examen te doen, of analfabeet zijn, terwijl de kennisoverdracht prima verliep.’ Een stagiair communicatiewetenschap kwam gelukkig te hulp, want die ontwikkelde een taalloze versie van het examen waarin risicosituaties in plaatjes worden getoond. De enige vraag is nu: is de situatie goed of fout? in het veiligheidscentrum staan tien werksituaties, waarbij de vaste contractors van Shell Pernis hebben geholpen bij de bouw en de materialen. Zo zijn er overalls en ketels van Cofely, buizen van Mourik, constructies van Mammoet en stellages van SiP’s. Bovendien deed Verzijden inspiratie op tijdens een muse-

umbezoek. ‘ik zag daar van die blauwe wanden, dus toen dacht ik, dat moeten wij ook doen. Zo makkelijk is het soms.’ Het is de bedoeling dat de huidige indeling verre van statisch is. Shell Pernis kijkt per moment naar wat de grootste uitdagingen op veiligheidsgebied zijn, en past zijn situaties daarop aan. Zo zijn momenteel vallende objecten (bijvoorbeeld hamers vanaf een stellage) een hot topic, en dus is daar extra veel aandacht voor. Volgend jaar kan dat dus weer heel anders zijn. Een target heeft het veiligheidscentrum niet. Bart Voet, directeur Shell Pernis: ‘Statistiek is altijd verraderlijk. We kijken daarom vooral naar wat we op de werkvloer zien aan gedragsveranderingen. Bovendien is het centrum geen doel op zich, maar een faciliteit om veilig te werken. Dáár gaat het om.’ Mochten andere bedrijven geïnteresseerd zijn: Shell Pernis ontvangt ze met open armen. Voet: ‘Wat ik hoop, is dat mensen dit een goed idee vinden en het kopiëren. iedereen is dan ook van harte welkom om te komen kijken. ik hoop dat mensen hiermee weglopen.’ Verzijden weet bovendien dat er zelfs al mensen uit het buitenland zijn komen kijken. Hij en Voet hopen daarnaast dat ook de proeffabriek voor procestechnologie op de RDM Campus in Rotterdam (een onderdeel van de Hogeschool Rotterdam, die daar een opleidingscentrum heeft) zijn eigen Safety Centrum krijgt, en stellen daarvoor graag hun kennis en expertise beschikbaar.

voorbereidt, dan is de kans veel groter dat het veilig gebeurt, maar ook dat je direct de goede gereedschappen en middelen bij je hebt. Op die manier werk je sneller, en dus goedkoper.’

‘Als mensen druk voelen, dan bedoelen ze eigenlijk dat ze niet goed zijn voorbereid. Beter voorbereiden is beter én goedkoper uitvoeren.’

Werkdruk versus veiligheid Dat klinkt natuurlijk allemaal prachtig, maar wie kent ze niet, de verhalen uit de praktijk waarin werknemers vanwege haast of efficiëntie – vaak zelfs om hun werkgever te helpen – de regels even overtreden? Werkdruk en veiligheid lijken geen allerbeste vrienden. Maar Voet vindt juist dat ze dat wél zijn. ‘Als mensen druk voelen, dan bedoelen ze eigenlijk dat ze niet goed zijn voorbereid.

Beter voorbereiden is beter én goedkoper uitvoeren. Daarvoor is discipline nodig, maar de tijd die je daarin steekt, verdien je dubbel en dwars terug.’ Voet en Verzijden hameren in het veiligheidscentrum ook op een ander aspect van discipline: onveilig gedrag van de ander benoemen. Voet: ‘Je ziet vaak dat mensen zo opgaan in hun werk, dat ze het overzicht even missen. Op zo’n moment ben je afhankelijk van anderen

HOE liEP HET Af MET HET gASlEk? later op de dag verscheen op de website van Shell Pernis meer informatie over het incident. Om 13.32 heeft iemand handmatig het alarm geactiveerd bij een ontzwavelingsinstallatie. De aanleiding: een kortstondig gaslek van minder dan één minuut. De website meldt hierover: ‘Het alarm is uit voorzorg afgegaan na problemen bij een compressor van de desbetreffende ontzwavelinginstallatie. De autoriteiten zijn onmiddellijk geïnformeerd en de hulpdiensten zijn naar het terrein gekomen. Om te verhinderen dat het mogelijke gas zich kon verspreiden, is de desbetreffende installatie uit voorzorg uit bedrijf genomen. Om 14.13 uur is er einde alarm gegeven. Er is bij het incident niemand gewond geraakt. Er is een onderzoek gestart naar de oorzaak van het alarm.’

die je daarop aanspreken. Het probleem is alleen dat mensen dat moeilijk vinden. Wie ben ik om hem daarop te wijzen? Ben ik zoveel beter? Er is al meer interventie dan in de jaren hiervoor, maar het gebeurt nog niet altijd.’ Een andere veiligheidsuitdaging is ketenverantwoordelijkheid, want Shell Pernis is groter dan het eigen fabrieksterrein alleen. Het deed bijvoorbeeld eerder ook zaken met Odfjell, dat zijn veiligheidszaken stukken minder goed op orde had. Zou Shell zich daar in de keten ook niet meer verantwoordelijk voor moeten voelen? Voet vindt het een lastige kwestie. ‘Voordat je zaken doet, doe je onderzoek, want je wilt natuurlijk weten met wie je werkt. Maar kunnen wij onze verantwoordelijkheid zo ver doortrekken dat we gaan sturen in een ander bedrijf? Heel vaak kennen bedrijven in de keten hun business beter dan wij. Hoe wij onze ketenverantwoordelijkheid het beste kunnen invullen, is en blijft een dilemma.’ W PETROCHEM 02 – 2014

048_49_51_X2_thema_artikel 3.indd 51

11-02-14 13:44

Het Petrochem Platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan een transparante informatievoorziening rond de olieen chemische industrie. Het platform belicht op een journalistieke en onafhankelijke manier innovaties, behandelt actuele onderwerpen en inspireert. Het Petrochem Platform bereikt zijn doelgroep via het blad Petrochem (elf edities per jaar), de website www.petrochem.nl (dagelijkse updates), rondetafelbijeenkomsten (vier per jaar) en het jaarcongres Deltavisie.

DE VOLGENDE BEDRIJVEN ZIJN PARTNER VAN HET PETROCHEM PLATFORM

SCAN DE FOTO EN BEKIJK HET FILMPJE Wanneer u dit icoon bij een afbeelding ziet staan, dan kunt u het bijbehorende filmpje bekijken door met uw smartphone de foto te scannen.

03_advertentie_PETplatform_3p.indd 38

Hoe werkt het? 1) Installeer op uw smartphone of tablet de app â&#x20AC;&#x2DC;iLinqsâ&#x20AC;&#x2122; 2) Start de app op uw smartphone of tablet 3) Scan de foto waarbij het icoon is geplaatst 4) Het bijbehorende filmpje verschijnt op smartphone of tablet

10-02-14 16:43

OVERIGE PARTNERS PETROCHEM PLATFORM:

LEDEN PETROCHEM PLATFORM:

KLEUREN: LOGO CITTÀ ROMANA PANTONE

CMYK

ROOD: PMS 1797 ORANJE: PMS 158 LICHT ORANJE: PMS 1505

ROOD: 5-90-75-0 ORANJE: 5-70-90-0 LICHT ORANJE: 0-30-70-0

WILT U MEER WETEN OVER LIDMAATSCHAP OF PARTNERING VAN HET PETROCHEM PLATFORM? Kijk op www.petrochem.nl of neem contact op met Anouk Bouwmeester: Anouk@industrielinqs.nl - 020 3122 797

03_advertentie_PETplatform_3p.indd 39

10-02-14 16:43

HET EXPERTPANEL VAN HET PETROCHEM PLATFORM BESTAAT UIT DE VOLGENDE SPECIALISTEN Ben Ale BenAle Risk Management Advice, eigenaar

RenĂŠ den Heeten Huntsman Polyurethanes, process chemist

Michel Meertens DSM, director manufacturing competences

Jos Benders voormalig topman Lyondell

Eward Hofstede AVEBE, managing director operations

Dik Schipper Dow Benelux, production leader

Katrien Bogaerts Kaneka, production engineer

Karin Husmann Plant One, managing director

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Jan Bout Bout&Co, partner

Hans Kerkhoven voormalig topman Shell Global Solutions

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen

Cor Kloet Verwater, Group interim CEO

Wouter Stam Flowid, managing director

Niko van Gent voormalig woordvoerder Huntsman Holland

Bart Leenders Neste Oil managing director

Roelf Venhuizen Profion voorzitter

De platformstructuur van het Petrochem Platform is opgebouwd uit een expertpanel, producerende bedrijven en complementaire marktpartijen. De samenstelling waarborgt de objectiviteit van het platform en zorgt voor een verregaande integratie in de doelgroep.

03_advertentie_PETplatform_3p.indd 40

10-02-14 16:43

TECHNOLOGIE CHaOTIsCH mENGEN

Vloeistoffen kunnen op twee manieren stromen: laminair of turbulent. In een laminaire stroming bewegen vloeistofdeeltjes alleen in de stroomrichting, bij een turbulente stroming is er beweging in alle richtingen. Het mengen van twee vloeistoffen zal vanzelfsprekend sneller gaan in het laatste geval. Promovendus Oleksandr Gorodetskyi van de TU Eindhoven bestudeerde een manier om mengen met diffusie in laminaire stromingen efficiënter te laten gebeuren. Dit is een proces dat bij het bewerken van bijvoorbeeld polymeren een rol speelt en van belang is in het vakgebied microfluidica, waar vloeistoffen door zeer dunne kanaaltjes stromen. Bij deze manier – chaotische advectie – worden materiedeeltjes in de vloeistofstroming herhaaldelijk uitgerekt en weer samen gevouwen. Vijftien jaar geleden werd aan de TU/e de zogeheten mapping-methode ontwikkeld om het proces van mengen bij chaotische advectie aan de hand van een verzameling matrices te voorspellen en te kunnen optimaliseren. De methode is succesvol en al door meerdere onderzoeksgroepen overgenomen. Gorodetskyi richtte zich op twee openstaande kwesties binnen de methode. Hij keek naar de effecten van diffusie en kwam tot nieuwe, verrassende inzichten. Deze inzichten zijn niet alleen theoretisch van belang, maar zijn ook relevant voor industriële toepassingen. sTurEN vaN zELfrEparErENdE COaTINGs

Bij moleculaire zelfassemblage organiseren moleculaire bouwblokjes zichzelf tot een structuur, een zogeheten supramoleculaire structuur. In de levende natuur komt dit veel voor, bijvoorbeeld bij de vorming van celmembranen. Het beheersen van de principes van moleculaire zelfassemblage opent de deur naar het creëren van totaal nieuwe materialen met heel bijzondere eigenschappen, zoals zelfreparerende coatings. De eigenschappen van deze materialen worden sterk beïnvloed door de manier waarop de bouwblokjes zijn gestapeld; een klein verschil in stapeling kan tot heel andere eigenschappen leiden. Daarom is het van groot belang het assemblageproces in detail te begrijpen en subtiel te kunnen manipuleren. Promovendus Peter Korevaar van de TU Eindhoven heeft hiernaar onderzoek gedaan. Hij slaagde erin een proces van moleculaire zelfassemblage over verschillende routes te volgen en te sturen. Waar voorheen werd gedacht dat de moleculen als vanzelf de juiste structuur vormen, laat zijn onderzoek zien dat de assemblage verschillende routes kan volgen, met verschillende resultaten; in dit geval links- en rechtsdraaiende polymeerketens. Die zijn van verschillende stabiliteit, en uit het werk van Korevaar blijkt dat vooral bij hoge concentraties van de moleculaire bouwsteen minder stabiele varianten ontstaan.

ONdErzOEK Naar KaTaLYsaTOrEN NWO heeft 1,5 miljoen euro beschikbaar gesteld voor onderzoek naar hoe katalytische reacties verlopen op het grensvlak tussen katalytische nanodeeltjes en het dragermateriaal waarop ze zitten. Dit moet effectief katalysatorontwerp beter mogelijk maken, bijvoorbeeld voor het splitsen van water in waterstof en zuurstof via zonlicht. Katalysatoren bestaan meestal uit metalen nanodeeltjes die zijn aangebracht op een poreuze drager. In principe zorgt het katalytische materiaal voor het aanjagen van de gewenste chemische reactie. Maar nu is gebleken dat veel katalytische reacties juist plaatsvinden op het grensvlak van de drager en het katalytische materiaal, en dat de drager op meerdere manieren een sterke invloed heeft op het proces. Er is nog weinig bekend over de mechanismen achter deze effecten, en dat belemmert een effectief ontwerp van nieuwe katalysatoren. Professor Hensen van de TU Eindhoven gaat hier onderzoek naar doen. Hij richt zich daarbij op een aantal toepassingen, waaronder het splitsen van water in waterstof en zuurstof via zonlicht. Daarnaast kijkt de katalysehoogleraar naar metaaldeeltjes op redox-actieve dragers, onder meer voor het zuiveren van (industriële) uitlaatgassen.

prOduCTEN Op basIs vaN LIGNINE

Bij veel industriële processen, zoals tijdens het pulpen van hout voor celluloseproductie in de papierindustrie en bij de productie van bio-ethanol uit lignocellulose, komt lignine vrij als reststroom. Lignine is in overvloed beschikbaar en wordt op dit moment nog vooral gebruikt als bron van energie. Wageningen UR wil de mogelijkheden voor lignine verbreden en onderzoekt daarom verschillende manieren om deze grondstof beter te kunnen ontsluiten en producten te ontwikkelen op basis van lignine. De universiteit denkt daarbij aan het gebruik in materialen (asfalt, dakbedekking, lijmen), plastics (als additief of bouwsteen) en aromatische biochemicaliën (bioaromaten) die bijvoorbeeld kunnen worden ingezet als brandstofadditieven. Het onderzoek is onderdeel van het lopende bioaromatenprogramma.

PETROCHEM 02 – 2014

055_J_Technologie.indd 55

11-02-14 13:45

Market review AAndrijftechniek en gereedschAppen

ALgeMeen

deMOntAge

kUnststOfrOOsters en cOnstrUcties (gVk)

sgs nederland b.v.

Van eyle & ruygers – schwartz Sevillaweg 75 3047 AL RotteRdAm Postbus 35040 3005 dA RotteRdAm tel: +31 (0)10- 245 50 00 Fax: +31 (0)10- 262 06 22 e-mail: info@erxs.nl Website: www.erxs.nl

Afdichtingen

Lamons nederland BV

Butaanweg 5B 3196 KC RotteRdAm tel: +31 (0)10 – 429 03 88 Fax: +31 (0)10 – 495 68 50 e-mail: sebastiaan.bargeman@ lamons.com Website: www.lamons.com

Afdichtingen, AfsLUiters, cOMpensAtOren en sLAngen

malledijk 18 Postbus 200 3200 Ae SPIJKeNISSe tel: +31 (0)181- 69 33 33 Fax: +31 (0)181- 69 35 81 e-mail: info@sgs.com Website: www.sgs.com

BLAst VALVes

Vokes-Air BV

Filter + Beschermtechniek Nijverheidsweg 15 3401 mC IJSSeLSteIN Postbus 309 3400 AH IJSSeLSteIN tel: +31 (0)88- 865 37 24 Fax: +31 (0)88- 865 37 00 e-mail: info@vokesair.nl Website: www.vokesair.com

cheMicALs

chemicals, Lime, recycling and Automotive de noord chemicals b.v.

klingerBV

Nikkelstraat 2-4 3067 GR RotteRdAm Postbus 8504 3009 Am RotteRdAm tel: +31 (0)10- 455 75 55 Fax: +31 (0)10- 456 38 90 e-mail: klinger@klinger.nl Website: www.klinger.nl

Ridderpoort 14 2984 BG RIddeRKeRK Postbus 257 2980 AG RIddeRKeRK tel: +31 (0)180- 41 59 88 Fax: +31 (0)180- 41 71 70 e-mail: info@noordchem.nl Website: www.noordchem.nl

ciViL, piping And ArchitectUrAL WOrks

Afdichtingen, AfsLUiters sLAngen en kUnststOffen

eriks bv

toermalijnstraat 5 1812 RL ALKmAAR Postbus 280 1800 BK ALKmAAR tel: +31 (0)72- 514 15 14 Fax: +31 (0)72- 515 56 45 e-mail: info@eriks.nl Website: www.eriks.nl

VBk groep

Kernweg 37 1637 LH HooRN tel: +31 (0)229- 23 28 04 Fax: +31 (0)229- 23 69 85 e-mail: info@vbkgroep.nl Website: www.vbkgroep.nl

ddM demontage B.V.

Industriële verhuizingen demontage – Sloopwerken transport – Asbestsanering offshore Postbus 253 3454 Zm de meeRN tel: +31 (0)30- 666 97 80 Fax: +31 (0)30- 245 91 27 e-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

eXpLOsieVeiLige VerLichting & signALering

Victor Lighting

Gedistribueerd door: eurotronic B.V. Curieweg 8d 2408 BZ ALPHeN AAN deN RIJN Postbus 582 2400 AN ALPHeN AAN deN RIJN tel: +31 (0)172- 49 10 76 Fax: +31 (0)172- 49 29 37 e-mail: info@eurotronic.nl Website: www.eurotronic.nl

Correspondentieadres Postbus 1761 3800 Bt Amersfoort magazijn/werkplaats Parallelweg 74 7161 AG Neede tel: 033 4556696 Fax: 033 4553295 e-mail: info@flexxcon.com Website: www.flexxcon.com

MAnUfActUring eXecUtiOn systeMs (Mes)

MAgiOn process control engineering B.V. Wolga 5 2491 BK deN HAAG tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 e-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

MechAnicAL cOntrActing

gLOBAL cAd center

proclass b.v.

Lindelaan 4 3319 XK dordrecht Postbus 9138 3301 AC doRdReCHt tel: +31 (0)78- 622 89 11 Fax: +31 (0)78- 621 12 23 e-mail: info@proclass.nl Website: www.proclass.nl

engineering, pijpleidingen, Montage en Apparatenbouw Postbus 2517 2940 AA LeKKeRKeRK tel: +31 (0)180- 45 21 88 Fax: +31 (0)180- 66 23 08 e-mail: info@klip.nl Website: www.klip.nl

MiLieU & enVirOnMent

ProClass technologies Pvt. Ltd. Park View enclave, Road no2 500034 Hyderabad, India Website: www.GlobalCadCenter.com

instALLAtie VLOeren inspectie

n.r. koeling

kiwa nederland B.V.

flexxcon B.V.

Sir Winston Churchilllaan 273 2288 eA RIJSWIJK Postbus 70 2280 AB RIJSWIJK tel: +31 (0)70 414 44 00 Fax: +31 (0)70 414 44 20 e-mail: inspectie@kiwa.nl Website: www.kiwa.nl

Griendstraat 13 Postbus 95 2920 AB KRImPeN A/d IJSSeL tel: +31 (0) 180 54 51 11 Fax: +31 (0) 180 54 51 10 e-mail: Info@nrkoeling.nl Website: www.nrkoeling.nl

PETROCHEM 02 – 2014

056_57_marketreview.indd 56

11-02-14 11:46

Market review pipe sUppOrts

WArMteBehAndeLing

prOcess siMULAtiOn

Bea nederland B.V. protomation bv dutramex BV

Ambachtstraat 1a 4143 HB LeeRdAm tel: +31 (0)345- 61 40 11 Fax: +31 (0)345- 61 95 25 e-mail: info@dutramex.com Website: www.dutramex.com

In Control by Simulation operator training Simulators Arendstraat 4 6135 Kt SIttARd tel: +31 (0)46 458 47 48 Fax: +31 (0)46 458 63 83 e-mail: info@protomation.com Website: www.protomation.com

Anthony Fokkerstraat 2 3261 LB oud Beijerland Postbus 1554 3260 BB oud Beijerland tel.: +31 (0)186 - 62 02 88 Fax: +31 (0)186 - 62 02 44 e-mail: sales@beaned.nl Website: www.beagroup.com

prOjectpLAnning & cOntrOL

Lamons nederland BV

hanwel

Afsluiters, compensatoren, leidingondersteuningen en –systemen, glijlagers, jacketed piping, PtFe lined piping Jan tinbergenstraat 209 7559 SP Hengelo ov tel: +31 (0)74- 265 00 00 Fax: +31 (0)74- 265 00 01 e-mail: verkoop@hanwel.com Website: www.hanwel.com

prOcess cOntrOL

MAgiOn process control engineering B.V. Wolga 5 2491 BK deN HAAG tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 e-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

prOcess eQUipMent

primaplan B.V.

Cypresbaan 37 2908 Lt CAPeLLe A/d IJSSeL tel: +31 (0)10- 442 51 97 Fax: +31 (0)10- 451 49 41 e-mail: info@primaplan.nl Website: www.primaplan.nl

ptfe

Butaanweg 5B 3196 KC RotteRdAm tel: +31 (0)10 – 429 03 88 Fax: +31 (0)10 – 495 68 50 e-mail: sebastiaan.bargeman@ lamons.com Website: www.lamons.com

stAALcOnstrUcties

python BV

Nijverheidsweg 20 7921JJ Zuidwolde (dr.) tel: +31 (0)528 -37 10 45 Fax: +31 (0)528-37 13 96 mail: info@python.nl Websites: www.python.nl

polyfluor plastics BV minervum 7006 NL-4817 ZL Breda Postbus 5533 NL-4801 dZ Breda tel. +031 (0)76-7920000 Fax. +031 (0)76-7920030 e info@polyfluor.nl www.polyfluor.nl

stUdBOLts

Verzekeringen

intrAMAr insurances Het Nieuwe diep 34 A8 1781 Ad deN HeLdeR Postbus 891 1780 AW deN HeLdeR tel: +31 (0)223- 61 22 22 Fax: +31 (0)223- 61 55 22 e-mail: info@intramar.nl Website: www.intramar.nl

elektrisch voorwarmen en gloeien / inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

delta heat services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ SteLLeNdAm Postbus 52 3250 AB SteLLeNdAm tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 e-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

smit gloeidienst B.V.

Havenlaan 16 5433 NL KAtWIJK (N. Br.) tel: +31 (0)485 31 65 66 Fax: +31 (0)485 31 87 32 e-mail: info@sgd-nl.eu Website: www.sgd-nl.eu

WAterBehAndeLing

eUrOWAter B.V.

Pastoor van Breugelstraat 8a 4744 RB Bosschenhoofd the Netherlands tel: +31 880005000 Fax: +31 880005005 e-mail: gvt@eurowater.nl Website: www.eurowater.nl

jotem Waterbehandeling b.v. Bc Basco Alfa Laval Benelux BV

Baarschot 2 4817 ZZ BRedA Postbus 9377 4801 LJ BRedA tel: +31 (0)76- 579 12 00 Fax: +31 (0)76- 579 12 11 e-mail: benelux.info@alfalaval.com Website: www.alfalaval.com

Alfa Laval Benelux nV

Bazellaan 5 B- 1140 BRUSSeL, BeLGIË tel: +32 (0)2- 728 38 11 Fax: +32 (0)2- 728 38 03 e-mail: benelux.info@alfalaval.com Website: www.alfalaval.com

mANUFACtUReR oF HIGH INteGRItY BoLtING

Vierschaarstraat 7A 9160 LoKeReN tel: +32 9 348 21 35 Gsm: +32 479 82 72 63 e-mail: sales@basco.be Website: www.bc-basco.com

Parelstraat 24 7554 tm HeNGeLo tel: +31 (0)74- 24 25 255 Fax: +31 (0)74- 24 34 880 e-mail: info@jotem.nl Website: www.jotem.nl

indien u ook vermeld wilt worden in de Market review van petrochem, neemt u dan contact op met jetvertising, robbin hofman, tel. 070 399 0000. Uw abonnement wordt stilzwijgend verlengd tot wederopzegging en dient twee maanden van tevoren opgezegd te worden.

PETROCHEM 02 – 2014

056_57_marketreview.indd 57

11-02-14 11:46

Applus RTD levert innovatieve, betrouwbare en kwalitatief hoogwaardige technologieën en diensten voor Niet Destructief Onderzoek, inspecties en certificatie. Toegewijd, proactief en vakbekwaam personeel is overal ter wereld beschikbaar om samen te werken met onze klanten om operationele effiency te behouden, terwijl de risico’s voor mens en omgeving geminimaliseerd worden. Wij bieden u een duidelijk inzicht in de integriteit van uw installaties.

Bezoek ons ook op de StocEXPO op stand E1 T + 31 10 716 60 00

www.ApplusRTD.com

E info.netherlands@applusrtd.com

Petrochem.nl

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de olieen chemische industrie Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten en diensten Multimediale bedrijfspresentaties Tweewekelijkse Nieuwsbrief Live twitter updates LinkedIn interacted

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase • Ga naar www.petrochem.nl en kies abonneren

petrochem.nl

Ga direct naar Petrochem.nl en blijf iedereen voor 058_applus_abo.indd 1 _advA5_www_petrochem.indd 43

11-02-14 11-02-14 11:46 11:29

PRODUCTEN

ANTisliP TEgEN ARbEiDsONgEvAllEN Uitglijden en vallen is de op één na de meest voorkomende oorzaak van arbeidsongevallen in Europa. Het gaat om bijna één derde van alle ongevallen op de werkplek. Elk ongeval met deze oorzaak brengt bovendien gemiddeld meer dan drie dagen verzuim van het “slachtoffer” met zich mee. De risicovolle plaatsen zijn meestal eenvoudig aan te wijzen. Vooral trappen, vloeren, ladders en loopvlakken in productieruimtes vormen een groot risico. Zeker in combinatie met verontreinigingen door chemicaliën, oliën, vetten, siliconen of gewoon water kunnen daar gevaarlijke situaties ontstaan. Om glij- en valpartijen op industriële plaatsen permanent te voorkomen, kunnen antislip-elementen op de loopvlakken worden aangebracht. Afhankelijk van het vervuilingsniveau waaraan de ondergrond wordt blootgesteld, zijn Vigil Antislip elementen voorzien van een siliciumcarbidelaag voor drie antislipniveaus: offshore, industrial en commercial. De kwaliteit van de elementen wordt gewaarborgd door tien jaar fabrieksgarantie tegen corrosie, delaminatie en slijtage. Meer informatie bij Dipaq: www.dipaq.nl MOTORsTARTER MET sNElAANslUiTTEChNiEk De hybride motorstarter uit de productfamilie Contactron van Phoenix Contact voor het betrouwbaar schakelen en omkeren van motoren is nu ook leverbaar met push-in-aansluittechniek. Bij de push-in-technologie kunnen aders direct en zonder gereedschap worden aangesloten. Door het invoeren van de ader wordt de contactveer automatisch geopend. Daarbij zorgen hoge contactkrachten, die de eisen van de relevante normen overtreffen, voor een betrouwbare en kwalitatief hoogwaardige aderaansluiting. Meer informatie bij Phoenix Contact: www.phoenixcontact.nl UiTbREiDiNg hsE-sUiTE Met de ontwikkeling van vier nieuwe modules tilt Ultimo Software Solutions enterprise assetmanagement naar een hoger niveau. Naast het beheer van objecten, werkorders, preventief onderhoud, langetermijnassetplanning en FMECA-integratie is het nu ook mogelijk om in Ultimo te profiteren van de integratie van assetmanagement met HSE-functionaliteiten. De nieuwe modules zijn ontwikkeld op aanvraag en in samenwerking met klantenpanels, zodat de software naadloos aansluit op de praktijk. Meer informatie bij Ultimo: www.ultimo.net/nl COMPACTE swiTCh Siemens Industry Automation breidt haar portfolio industriële ethernet-switches uit met de Scalance XM-400. De switch wordt gebruikt voor het structureren van industriële ethernetnetwerken en voor het aansluiten van automatiseringscomponenten via netwerken in installaties in de productieen procesindustrie. De nieuwe productlijn bestaat uit twee basismodules voor de aansluiting van maximaal zestien of acht netwerkstations. Beide apparaten zijn voorzien van elektrische RJ45-aansluitingen en optische SFP-slots, die zijn ontworpen voor bandbreedtes van 1 Gbps. Meer informatie bij Siemens: www.siemens.com/x-400

Meer producten op www.petrochem.nl

059_G_producten.indd 59

sOfTAwARE hElPT DATA iNziChTElijk TE MAkEN

Yokogawa heeft release 10 van FAST/TOOLS geïntroduceerd. De nieuwste versie van de webgebaseerde real-time management- en visualisatiesoftware is in eerste instantie ontwikkeld voor een grootschalig gaswinning-, verwerking- en distributiesysteem in Nederland. Inmiddels heeft de software zich ontwikkeld tot een bedrijfsbrede oplossing. Met de nieuwe versie speelt het bedrijf in op de steeds groter wordende hoeveelheid data. De software helpt bij het omzetten van data in zinvolle informatie. De nieuwe versie kan eenvoudig worden opgeschaald van kleine omgevingen met honderd I/O-punten tot omgevingen met meer dan een miljoen punten. Om de groeiende hoeveelheid informatie inzichtelijk te houden, is een informatiemodel voor proceshiërarchieën geïmplementeerd. Hiermee kunnen meer dan honderd naamruimten worden aangemaakt voor items en objecten met een lengte van meer dan tweehonderd karakters. Op deze manier kan beter worden aangesloten op bedrijfstopologieën en benamingsafspraken. De nieuwe versie biedt uitgebreide ProSafe-RS- (safety instrumented system) ondersteuning voor upstream olieen gasapplicaties. Hiermee kunnen gasdebietberekeningen in ProSafe-RS nog eenvoudiger worden uitgevoerd. De functie biedt ook uitkomst voor rapportage en data-retaining in FAST/TOOLS. Meer informatie bij Yokogawa: www.yokogawa.com/nl

PETROCHEM 02 – 2014 59

11-02-14 13:45

Specialist in stalen buizen Naadloos-Gelast Bewerkingen

Uw ervaren partner in stalen buizen. Veldstaal is een jonge, maar zéér ervaren handelspartner in alle soorten stalen buizen. Van high grade tot standaardstaal. Van naadloos tot gelast. In alle mogelijke kwaliteiten en uitvoeringen; van dunwandig tot dikwandig en van rond tot profiel.

Leveringsprogramma Naadloos Stalen Buizen (dikwandig / normaalwandig) Tijdens ontgassen van Tanks ✓ Emissievrij ✓ Intertiseren van Tanks ✓ Laden, Lossen & Overslaan ✓ Tijdbesparend ✓ Design of Maat & Mobiel ✓ Gecertiﬁceerd & Getest ✓ CO2 Reductie

NR Koeling bv Griendstraat 13 +31 (0)180 545 111 2921 LA Krimpen aan den IJssel info@nrkoeling.nl The Netherlands www.nrkoeling.nl

Machinestaal buizen Gelaste stalen buizen (dikwandig / normaalwandig) Draadbuizen Spiraalbuizen Profielbuizen Fittingen / Flenzen Veldstaal bv Oude Weistraat 11 • 5334 LK Velddriel Tel. +31 418637500 • Fax. +31 418637529 www.veldstaal.nl • info@veldstaal.nl

Saval, Knowsley en NOHA bundelen krachten op StocExpo Tijdens StocExpo, van 18 t/m 20 maart, toont SK FireSafety Group oplossingen in brandveiligheid voor de Oil & Gas industrie. Sinds Saval en Knowsley de SK FireSafety Group creëerden, heeft de groep veel positieve veranderingen en groei gezien. De SK FireSafety Group bestaat inmiddels uit 11 internationale brandveiligheidsbedrijven, allen met hun eigen expertise. Variërend van gangbare brandblusinstallaties tot aan gespecialiseerde systemen voor de luchtvaartindustrie en natuurlijk ook voor de Oil & Gas industrie, Onshore & Offshore. De Business Unit Oil & Gas is gespecialiseerd in producten en systemen op het gebied van: • Gasblussing & Detectie systemen voor opslagtanks • Schuim, Water & Detectie systemen voor opslagtanks • “Veld componenten” voor Oil & Gas sites, zoals hydranten, monitoren en nozzles • Deluge Skids voor allerlei toepassingen Of het nu gaat om watersproeisystemen voor object koeling, schuimsystemen, brandkranen en afsluiters, of op afstand bediende monitoren voor brandbestrijding. SK FireSafety Group staat over de hele wereld bekend voor het leveren van systemen voor de bescherming van hoogwaardige onshore en offshore olie-, gas en petrochemische installaties.

Hét alternatief Op zoek naar een all-in automatisch blus & detectie systeem voor uw opslagtank? Terughoudend om schuim te gebruiken vanwege de vervuilende gevolgen? Of gewoon nieuwsgierig naar dit innovatief en efficiënt systeem? Bezoek de Saval stand (H2) en laat u informeren over ons CFI systeem.

060_koeling_saval_handels.indd 1

12-02-14 09:11

AGENDA SEMINAR / CURSUS / MASTERCLASS Technotrans www.technotrans.nl

HAZOP STuDiE Een van de beste manieren om potentieel gevaarlijke situaties te identificeren, is het gebruik van HAZOP (HAZard & OPerability) studies. Deze HAZOP-cursus is afgestemd op technische functionarissen en industriële processen en biedt een praktische training waarmee de deelnemer direct aan de slag kan. Onderdelen van de eendaagse cursus zijn: HAZOP-methodieken, het gebruik van verschillende methodieken voor verschillende productieprocessen, rapportage, follow-up en het voorzitten van een HAZOP-studie.

24 april Antwerpen/Bergen op Zoom

CONGRES / BEURS / EVENEMENT Deltalinqs www.deltalinqs.nl

MASTErclASS vEiliGHEiD, culTuur & lEiDErScHAP Tijdens deze masterclass worden verschillende thema’s behandeld, zoals de (voorbeeld)rol van leiders in een organisatie en de consequenties van een relatief grote doorstroom van leidinggevenden en een gelijkblijvende werkorganisatie. Andere thema’s zijn het vaststellen van de cultuur van de organisatie en de verschillende ploegen/shifts, en het beïnvloeden van die cultuur om de veiligheid te verbeteren.

27 februari Rozenburg

invensys www.invensys.com

WOrkSHOP SiTuATiONAl AWArENESS Als operators exact weten in welke situatie de fabriek zich bevindt en wat de beweging is van de procesvariabelen, functioneren zij optimaal. Situational awareness resulteert in een beter begrip en dat leidt tot snellere en betere acties om kritieke situaties te voorkomen. Tijdens deze workshop wordt aan de hand van praktijkvoorbeelden uitgelegd hoeveel rendementsverbetering situational awareness voor een proces kan realiseren.

27 februari Rotterdam

Easyfairs www.easyfairs.com/nl

STOcExPO Driedaagse beurs voor de internationale opslagsector van vloeibare bulk. Tijdens de bijbehorende conferentie komen onder andere de volgende onderwerpen aan bod: hoe maak ik mijn terminal aantrekkelijk voor investeerders, de consolidatie van de raffinage-industrie, raffinagecapaciteit omzetten in opslag en het belang van procesveiligheid.

18-20 maart Rotterdam

industrielinqs pers en platform www.i-maintain.nl/winst

iMAiNTAiN 2014 20 maart Steeds meer bedrijven gaan terug naar hun core competenties. In de meest Rotterdam primitieve vorm is het afstoten van niet-primaire bedrijfsprocessen daar een verschijnsel van. In een meer geëvolueerde vorm ontstaan er samenwerkingsverbanden waarbij de disciplines van verschillende partijen elkaar aanvullen. Ieder doet waar hij goed in is, gezamenlijk wordt het best haalbare gerealiseerd. Deze relatief nieuwe manier van samenwerking vereist openheid en vertrouwen en biedt kans voor frisse inzichten, kennisdeling en winst. Welke winst is haalbaar? En belangrijker nog; wat moet daarvoor nog gebeuren? Tijdens dit congres gaan specialisten en het publiek dieper in op de kansen die multidisciplinaire samenwerking biedt.

Evenementenhal Gorinchem www.evenementenhal.nl/ gorinchem

OffSHOrE Nl De vakbeurs Offshore NL is voor professionals in de olieen gas-, duurzame, petrochemische en baggerindustrie. Zij treffen er toeleveranciers van producten, materialen en kennis die hen op de hoogte kunnen houden van noviteiten en ontwikkelingen.

Meer agendapunten op www.petrochem.nl

061_K_agenda.indd 61

25-27 maart Gorinchem

PETROCHEM 02 – 2014

11-02-14 15:19

COLUMN

De gevolgen van de gigantische uitstoot aan CO2 zijn uitputtend beschreven en toch maakt bijna niemand zich er echt zorgen over of voelt men zich er verantwoordelijk voor.

Afhankelijkheid Verleden week werd bij mij thuis de aansluiting op het elektriciteitsnet vervangen. Dat ging gepaard met een hoop breekwerk en tot overmaat van ramp slaagden ze er ook in om de waterleiding te doorboren, zodat ik een tijdje zonder stroom en water zat. Dan stel je heel snel vast dat zelfs de eenvoudigste dingen moeilijk worden: koffiezetten, een maaltijd klaarmaken en zelfs naar het toilet gaan, worden gewoon onmogelijk. Noodgedwongen schakel je dan over op een soort kampeermodus in je eigen huis: het gaat wel maar comfortabel is het niet, eerder een kwestie van overleven dan van leven. Op zo’n moment besef je pas goed hoe essentieel die nutsvoorzieningen zijn. We vinden die vanzelfsprekend zolang ze er zijn, maar als ze plots wegvallen, word je zeer snel met je neus op de feiten gedrukt. Trage evolutie Voor onze maatschappij en onze economie geldt eigenlijk net hetzelfde: onze afhankelijkheid van energie en grondstoffen is enorm. Zonder energie en grondstoffen houdt onze economie en onze manier van leven gewoon op. En toch vinden we dat allemaal heel vanzelfsprekend. Ook al is de bevoorradingszekerheid een thema, bijna niemand maakt zich er ernstige zorgen over. Ons energie en grondstoffenlandschap evolueert immers langzaam, in tegenstelling tot mijn huis waar de bevoorrading bruusk werd afgesneden. Het grote voordeel van deze trage evolutie is dat ze ons ruim de tijd geeft om ons aan te passen en nieuwe oplossingen en technologie te bedenken. Het grote nadeel is echter dat de sense of urgency ontbreekt: het probleem is niet acuut en het staat dan ook niet aan de top van de politieke agenda. En die nefaste dynamiek geldt dubbel en dik voor wat misschien nog de grootste nutsvoorziening van allemaal is: het klimaat. Ons klimaat evolueert vandaag traag maar zeker naar een warmer klimaat met meer extreem weer, overstromingen, droogtes, een stijgende zeespiegel en ander onheil. De effecten zijn nu al niet gering en toch stootte de mensheid vorig jaar weer 36 miljard ton CO2 uit, meer dan ooit tevoren. De gevolgen van deze gigantische uitstoot aan CO2 zijn uitputtend beschreven en toch maakt bijna niemand zich er echt 62

zorgen over of voelt men zich er verantwoordelijk voor. Hardin publiceerde dit fenomeen reeds in 1968 in zijn boek The tragedy of the commons. Hierin beschrijft hij hoe in de achttiende eeuw gemeenschappelijke weidegronden werden uitgeput omdat iedereen er zijn koeien op liet grazen en niemand zich er verantwoordelijk voor voelde. Het eindresultaat was dat de weidegronden compleet onbruikbaar werden en de hele gemeenschap erop achteruit ging. Duurzame politici Om dat soort problemen op te lossen hebben we dringend nood aan duurzame politici. En daar is nog een hele weg te gaan. Goed beleid staat in de beleving van de politicus maar al te vaak gelijk aan politieke zelfmoord. Zeker als het om zoiets abstracts als het klimaat gaat: dat is voorlopig nog zo vanzelfsprekend dat niemand ervoor wil betalen. Politici voeren vaak een kortetermijnbeleid want in the long run we are all dead. Deze uitspraak van Keynes wordt vaak misbruikt om uitstelgedrag te verantwoorden. Maar in feite zou de uitspraak moeten zijn in the long run our kids will pay. Onze kinderen gaan de prijs voor ons uitstelgedrag betalen en dat moet veranderen. Hoe de politici dat nu precies moeten doen, weet ik niet, ze moeten maar creatief uit de hoek komen. De praktijk wijst overigens uit dat de politieke creativiteit om onpopulaire maatregelen geregeld te krijgen, vaak verbluffend is. Meer belastingen, meer zeggenschap naar Europa, meer regelgeving, enzovoort: ze krijgen het allemaal wel voor mekaar, en vaak zonder dat we het goed en wel beseffen. Het is dus geen kwestie van politieke haalbaarheid maar van politieke wil. En waar een wil is, is een weg. Dames en heren politici: u weet wat u te doen staat.

Wim Soetaert Prof. Wim Soetaert is verbonden aan InBio.be, expertisecentrum voor industriële biotechnologie en biokatalyse van de Universiteit Gent.

PETROCHEM 02 – 2014

062_M_column.indd 62

11-02-14 13:45

ANDUS group companies: Process Equipment & Constructions Armada Janse Armada Mobility Armada Rail FIB Industries HSM Steel Structures ISS Projects Lengkeek Staalbouw RijnDijk Construction

Refractories Gouda Refractories Gouda Vuurvast Belgium Gouda Vuurvast Services

Offshore & Maritime HSM Offshore Van Voorden Castings Van Voorden Maritime

25% efficiënter energieverbruik?

Vast en zeker.

lichtreclame, reizigers gerelateerde voorzieningen, bovenleidingsystemen voor het ANDUS Group BV Beukenlaan 117

spoor, service en onderhoud. Nationaal en internationaal gecertificeerd, werkend volgens de hoogste veiligheids- en kwaliteitsnormen.

5616 VC Eindhoven T +31 (0)40 - 211 58 00 E info@andusgroup.com

ABB adv A4 raffinaderij NL.indd 1 001_2_63_64_A_omslag_ABB_Andus_SGS_.indd 3

03-12-13 11:56

Kennismaken? Graag. Belt u even of kijk op www.andusgroup.com.

11-02-14 14:01

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 20,50

Managementblad voor de olieen chemische industrie Nr. 02 – 2014

making the difference

Nr. 02 – 2014

sgs gRoUP NETHERLANDs

sgs gRoUP BELgiUm

Malledijk 18 P.O. Box 200 NL-3200 AE Spijkenisse t +31 (0)181 69 33 33 e sgs.nl@sgs.com

SGS House Noorderlaan 87 B-2030 Antwerpen t +32 (0)3 545 44 00 e sgs.be@sgs.com

www.sgs.com

001_2_63_64_A_omslag_ABB_Andus_SGS_.indd 2

‘We moeten af van onze risico-aversie’ • Emerald vergroot productieen opslagcapaciteit • Safety Buddy's Dow en DSM leren van elkaar • Thema: Onderhoud

11-02-14 14:01

â&#x2013;˛

digitale bijsluiters

UITNODIGING

26 & 27 maart 2014 â&#x20AC;˘ Antwerp expo

PUMPS & VALVES De vakbeurs voor pompinstallaties en uitrusting voor industriĂŤle processing

Vakbeurs voor industrieel onderhoud, shutdown technologie, asset management en productiebetrouwbaarheid

Knowledge Partners

Media Partners Main Media Partners www.ecotips.eu

No PUMPS & VALVES without MAINTENANCE Hoe kun nen pom psystem afsluiters en, klepp optimaa en l blijven doeltreff werken z en end ond onder erhoud? Voor een do een juiste eltreffend & veil ig onderh keuze va oud is n onderd en partn ers cruc elen, me iaal. thodes

Oplossin gen uit d e proces onderho s udssect or, opnie ing- en uw same op één lo n catie!

0 ex

30 r dan

Mee

Wanneer Woensdag 26 Maart 2014 10:00 - 20:00 Donderdag 27 Maart 2014 10:00 - 18:00

easyFairs NV/SA • Jan Van Rijswijcklaan 191 • BE-2020 Antwerpen

pum om/

s.c

yfair

hops

rks n wo

e sies

fose

e in isch

n Tech

n AG e ! ISV

ver

Inda

ken

ezoe

ijfsb bedr

ratie

nst emo

et liv

te m Rou

rrosio

co cy – cien ts s y effi o g s r c a e n .e cycle s–e www ique hip – life echn rs mp t f owne u p ost o ing – nitor – total c n g mo y ionin ic desig it nerg d n n ie co ble e - hyg ewa n x e e t R a om

s.c yfair

Antwerp expo Jan van Rijswijcklaan 191 BE-2020 Antwerpen

s-be

alve

ps-v

s w.ea • ww e-be

anc

ten /main

eme

anag

tm asse

)inus S) Lum EMA (EDF he (B n y rg v e Bo nb e in w u a - Erw Vanc MS) Wim (EFN ay) aets (Solv an B s p rm o e Lyc )-H Alain roup m) lis G orea brico rts (B ofely Fa e A an e (C Herm e Denev p Philip

Dem

Waar

nte posa

oud

derh

Safe

dagi

: Uit

at Deb

on en in

ce enan

Main

UITNODIGING

rd Awa

GRATIS BEZOEK

tie op Info en Registras-m aintenance mp pu m/ www.easyfairs.co code: xxxx Registreer u met

Nationaal Energie Forum

Hèt enige onafhankelijk energieplatform in Nederland

TOP MANAGEMENT BRIEFING

2 7 M A A RT 2 014  H I LTO N D E N H A AG

HET ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST HOOR HOE WE DE TRANSITIE NAAR EEN DUURZAME ENERGIEVOORZIENING NU ECHT VAN DE GROND KRIJGEN!

ZOEKTOCHT NAAR HET NIEUWE VERDIENMODEL MET: > ENERGIETRANSITIE > SMART GRIDS > EXPERIMENTEN AMVB > INNOVATIE > NIEUWE ROL PROSUMENT > SLIMME ENERGIECOMMUNICATIE > DUURZAME SAMENWERKING > GAS > ELEKTRISCHE AUTO > ENERGIEAKKOORD > DUURZAME ZEEHAVENS > ENERGIEBESPARING > LOKALE ENERGIEPRODUCTIE > OMDENKEN > SCHALIEGAS > WETGEVINGSAGENDA STROOM > BIG DATA > CONCRETE TOEKOMSTPLANNEN > NIEUW TOEZICHT > CYBER SECURITY > SMART

LAAT U INSPIREREN DOOR O.A.:

John Di Stasio CEO, SMUD (California)

Ed Nijpels Voorzitter permanente commissie die toeziet op de uitwerking van het energieakkoord, SER

Hans Coenen

Bert van der Els

Bernard Fortuijn

Vice president corporate strategy, N.V. Nederlandse Gasunie

CEO, Heijmans

Lid Raad van Bestuur en energie-verantwoordelijke, Siemens

W W W. E N E RG I E FO RU M . N L

Nationaal Energie Forum

HET EN

TOP MANAGEMENT BRIEFING

PROGRAMMA Op weg naar een nieuw energiesysteem De energiemarkt maakt roerige tijden door! Al jaren is er de roep om de transitie naar een duurzame energievoorziening. Heel veel gepraat is er al, maar de realisatie is lastig. Mede doordat het politieke klimaat rondom ons steeds aan veranderingen onderhevig is. De vraag naar nieuwe, onafhankelijke verdienmodellen in de duurzame energiemarkt is nog nooit zo groot geweest. Het energieakkoord is een begin. Maar er is steeds meer roep om een nieuw energiesysteem...

Uniek: vernieuwende en inspirerende opzet! > Co-creatie staat centraal: er staat iets te gebeuren op dit congres! Diverse co-creatie fora met afgevaardigden vanuit diverse invalshoeken en co-creatie sessies, in kleinere setting, staan garant voor nieuwe inzichten en inspiratie voor iedereen die werkzaam is in de energiesector. Laat uw stem horen en denk mee! > Buitenlandse keynote speech: speciaal voor u komt John Di Stasio, General Manager & CEO van het Sacramento Municipal Utility District (SMUD) naar Nederland om u te inspireren met hun wereldwijd erkende leiderschap in hernieuwbare en duurzame energie, energieefficiëntie en handhaving van de klanttevredenheid. > De energiemarkt door een andere bril: de visie van Bert van der Els, CEO van Heijmans. Leer van deze inzichten vanuit een andere branche!

En natuurlijk de laatste actualiteiten: > Zicht op de uitwerking van het energieakkoord in de praktijk > De veranderende relatie met de (eind)consument > Het verkrijgen en behouden van grip op regelgeving > Slimme energiecommunicatie > De rol van tweerichtingverkeer op het net > big data, cyber security, het nieuwe toezicht > En nog veel meer…. Een unieke opzet die u gegarandeerde nieuwe Werkzaam bij inzichten en inspiratie oplevert! een energiebedrijf? Graag tot ziens op 27 maart a.s.! Maayke Pol-Berndsen

Dan geldt 2 voor de prijs van 1! Meer informatie? Neem contact op met Nancy Kager, 040 - 2 972 774, n.kager@euroforum.nl

W W W. E N E R G I E F O R U M . N L

09.30 Ontvangst met koffie en thee 10.00

Opening van het congres en inleiding op de thematiek door de dagvoorzitter Donatello Piras, bevlogen, scherp en betrokken presentator, dagvoorzitter en journalist

KEYNOTE 10.15

Visie op energievoorziening in de toekomst Speker wordt later bekend gemaakt

10.45

Het roer moet om! Wat gaan we nu echt doen? > Hoe kunnen we onze energievoorziening voorbereiden op de toekomst? > Wat is daar precies voor nodig? > Welke verandering in mindset moeten we daarvoor maken? > Wat verandert er in de relatie met de consument? > Waar liggen marktkansen? Met o.a. Hans Coenen, Vice president corporate strategy, N.V. Nederlandse Gasunie Bert van der Els, CEO, Heijmans Bert den Ouden, Managing Director Energy & Sustainability, Berenschot en General Director, Flexiblepower Alliance Network (FAN) Peter Molengraaf, voorzitter, Netbeheer Nederland

11.30

Koffie- en theepauze met meet & greets

KEYNOTE 12.00

The energy corporation of the future > Integrated systems thinking > community-owned and not-for-profit electric service > an industry leader, but never forgotten the obligation to be a good neighbor John Di Stasio, General Manager & CEO, Sacramento Municipal Utility District (SMUD), wereldwijd erkend als leider in hernieuwbare en duurzame energie, energieefficiëntie en handhaving van de klanttevredenheid

NERGIESYSTEEM VAN DE 28 NOVEMBER 2013 – HILTON DEN HAAG MEER GRIP OP REGELGEVING - DEBAT 12.30

Hoe kan de regelgeving worden ingezet in het transitieproces? De invloed van nieuwe regelgeving/het uitblijven van regelgeving groot en belemmert partijen om te investeren in de toekomst. De afgelopen jaren zijn verschillende modellen ingezet: eerst doen, dan regelen (groen gas), eerst regelen, dan doen (leveranciersmodel), beetje regelen, dan doen en daarna meer regelen (Liberalisering markt). > Hoe kan de markt meer grip krijgen op de snelheid van de regelgeving, aansluiting op de praktijk, invloed op het wetstraject en implementatierisico’s? > Hoe beoordelen we deze modellen en kunnen we er lering uit trekken voor toekomstige trajecten over de wijze van consultatie? > Wie worden er bij betrokken? > Wat moet het detailniveau van de regelgeving zijn? En wat is de rol van risico management en beleidsmaker EZ? > Is de Experimenten AMvB een methode die een oplossing biedt, waarmee innovatie en ondernemerschap worden verzoend met een gedegen reguleringskader? > Hoe wordt er met concrete voorbeelden omgegaan, zoals de onderwerpen uit het SER Energieakkoord en uit STROOM II, en hoe zouden we er mee om moeten gaan? Met o.a. Erwin van Laethem, CEO, Essent Bernard Fortuijn, Lid Raad van Bestuur en energieverantwoordelijke, Siemens Michelle de Rijke, Partner & Advocaat, Bird & Bird

13.15

Lunchpauze

14.15

Visie op uitwerking in de praktijk Ed Nijpels, voorzitter permanente commissie die toeziet op de uitwerking van het energieakkoord, SER

CO-CREATIE SESSIES 14.45

Formuleer oplossingen en strategieën U kiest een tafel. Aan iedere tafel staat een bestuurlijk thema centraal. Samen met vooraanstaande tafelleiders en vakgenoten gaat u in een co-creatie sessie kennis en ervaringen delen, oplossingen genereren en nieuwe ideeën opdoen. Praktijk en inspiratie zijn gegarandeerd! Ondanks dat u een keuze maakt uit de tafels, hoeft u niets te missen! U ontvangt namelijk na afloop van het congres per thema de belangrijkste uitkomsten en ideeën.

14.45

Ronde 1

15.20

Ronde 2

16.00

Ronde 3

POLITIEK DEBAT 16.30

Wat heeft de energiemarkt nodig om doelstellingen in 2020 en 2050 te gaan halen? Met o.a. René Leegte, Tweede Kamerlid, VVD Stientje van Veldhoven, Tweede Kamerlid, D66 Paulus Jansen, Tweede Kamerlid, SP Kamerleden zijn aanwezig onder voorbehoud van kameragenda

17.00

Samenvatting van de dag door onze dagvoorzitter, gevolgd door een netwerkborrel

18.00

Aanvang bestuurdersdiner (exclusief op uitnodiging)

TOEKOMST CO-CREATIE SESSIES 14.45

Ronde 1

15.20

Ronde 2

16.00

Ronde 3

HET NIEUWE MARKTSYSTEEM

DECENTRALE ENERGIE

ACTUALITEIT

Tweerichtingverkeer op het net > Het nieuwe marktmodel > Actieplan Duurzame Energievoorziening > Rol IT bedrijven Rens Knegt, Directeur, Netbeheer Nederland

Het energiesysteem op de kop --> bottom-up > Hoe beïnvloedt de energieke samenleving het energiesysteem van de toekomst Remko Cremers, projectmanager energiebesparing, Alliander

Marktkansen nieuwe Energieakkoord Hans van der Spek, Programmadirecteur, FME-CWM

Slimme energiecommunicatie Bert den Ouden, CEO, General Director, Flexiblepower Alliance Network (FAN)

Duurzame Zeehavens > Grootschalig zonne-energie opwekken in Zeeuwse havengebied > lokaal opgewekte energie aanwenden voor uitvoering van (logistieke) handelingen in omgeving Jacco Vader, projectleider Ontwikkeling & Realisatie, Zeeland Seaports (ovb)

Big data en energietransitie > Succesvolle big data stragegie > Businesswaarde verkrijgen uit ongestructureerde data

Samen bouwen aan toekomstige energievraag in Nederland > Duurzame samenwerking > Optimalisering proces en project ontwerp, (ver)bouw, inbedrijfstelling en onderhoud Ferry de Bruin, General Manager, BAM Energie

Energiebesparing > ism strategische partner > Investeren voor CO2 winst > Monitoren/begeleiden energiegebruik Hans Grünfeld, Directeur, VEMW

Het nieuwe toezicht > Wijzigingen E- en G-wet > Impact op rollen en verantwoordelijkheden diverse partijen

U maakt een keuze uit drie tafels, maar hoeft niets te missen! U ontvangt de belangrijkste uitkomsten en ideeën.

WIE ONTMOET U?

EXTRA AANDACHT VOOR:

Het Nationaal Energie Forum is uitgegroeid tot hét grootste onafhankelijke energie-platform in Nederland. Het is een jaarlijkse ontmoetingsplaats voor iedereen die zich bezig houdt met energie of die deze markt wil betreden.

> > > >

> Topmanagement uit de energiesector: productie, transport, handel, levering en distributie, (groot)verbruikers en overheid > Grootverbruikers > Bestuurders van woningcorporaties, VVE’s > (Toekomstige) toeleveranciers van energieproducten en –diensten > Specialisten op het gebied van organisatie, financiën, belastingen, marktwerking en systemen

> > >

Concrete plannen: discussie op het scherpst van de snede Eéndaags event – kort & krachtig programma (internationale) topspreker van formaat! Rondetafel co-creatie gesprekken waarin vakgenoten samen hun nieuwe strategie formuleren U discussieert mee! Tijdens interactieve sessies, live twitter, rondetafelgesprekken, pauzes en adviezen aan de politiek Nieuw! Matchmaking – mogelijkheid tot één-op-één afspraken in speciale lounge Uitgebreide netwerkmogelijkheden tijdens pauzes, lunch en het beroemde Energie Forum Diner en veel meer…

W W W. E N E R G I E F O R U M . N L

Nationaal Energie Forum TOP MANAGEMENT BRIEFING

PRESENTEER UW ORGANISATIE Het Nationaal Energie Forum is dé plek om te netwerken in de energiemarkt! Sprekers, bezoekers en congrespartners treffen elkaar in een rustige en ontspannen setting. Wilt u ook aanwezig zijn op de kennismarkt? Of net op een andere manier onder de aandacht komen? Neem dan geheel vrijblijvend contact op om de mogelijkheden door te spreken.

Partners:

Er zijn profileringsmogelijkheden om uw organisatie te presenteren voorafgaand aan en tijdens het congres. Denk hierbij aan logovermeldingen, het aanbieden van whitepapers, ontbijt, borrel of diner en andere verrassende eye-openers.

Mediapartners:

energie in beweging

Het is een unieke mogelijkheid om: > uw positie in de markt te verstevigen > uw naamsbekendheid te vergroten > uw doelgroep te ontmoeten en te netwerken Maak gebruik van deze kan en presenteer uw organisatie op een unieke en creatieve manier!

Werkzaam bij een energiebedrijf? Dan geldt 2 voor de prijs van 1! Meer informatie? Neem contact op met Nancy Kager, 040 - 2 972 774, n.kager@euroforum.nl

Voor meer informatie: Joris van Boxtel, Manager Sales & Event Exhibitions Tel. +31 (0)40 2 974 935 | +31 (0)6 45 41 86 41 Email: j.van.boxtel@euroforum.nl

IN 17 JAAR BEZOCHT DOOR MEER DAN 4000 COLLEGA’S 4gas A Hak A T Kearney Abb BV ABN AMRO Bank Accenture Achmea Corporate Accounts Afval Energiebedrijf Agentschap NL Air Liquide Industrie Air Products Nederland Akzo Nobel Energy Alcatel Lucent Nederland Algemene Energieraad Algemene Rekenkamer Allen & Overy Alliander Netbeheer Alpiq Suisse Alstom Power Nederland Aluminium Delfzijl Apercu Apx Arcadis Nederland Arn bv At Kearney At Osborne Atos Consulting Ballast Nedam

Bam Civiel Berenschot Groep Biox Group Bird & Bird Bizz Energy BNG Bnp Paribas Boer & Croon Booz & Company Brabers Corporate Counsel Bredenoord Aggregaten Britned Development Capgemini Nederland Cargill CE Delft Cefin bv Cegelec bv CBS Centrica Plc Certiq Cofely Cogas Energie Cogen Nederland Coöperatie Deltawind Corus Credit Suisse Cumae Danone Nederland

De Vrije Energie Producent Delft Toptech/Tu Delft Deloitte Delta nv Deutsche Bank Dsm Dura Vermeer Dwa E.ON EBN ECN Ecofys Netherlands bv Edsn Electrabel Nederland Endinet Eneco Energie Data Services Energie Nederland Energiekamer Energiekeuze Enexis Essent Esso Nederland Euronext Exxonmobil Chemical Holland Ferroli Nederland Fontys Hogescholen Gas Transport Services

Gastec Certification Gasterra Gastransport Services Gazprom Ep Internatonal Gdf Suez E&P Gemeente Amsterdam Havenbedrijf Rotterdam ING Intergas Energie Joulz KDE Energy Kema Kiwa Gastec Technology Koninklijke Nedalco Koop Holding KPMG KPN Liander Linde Gas Benelux Lloyds Register Nederland Logica Nederland Loyens & Loeff Mckinsey Ministerie van Defensie Ministerie van ELI Nalco Netherlands NAM Nederlandse Energie

W W W. E N E RG I E FO RU M . N L

Maatschappij NV Nederlandse Gasunie NMA Netbeheer Nederland Neville Chemical Europe Nibc Bank Norsk Hydro NS Nuon NV EPZ Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam Oxxio Nederland Philips Electronics Nederland Powerhouse Productschap Tuinbouw Prorail Provincie Groningen Provincie Limburg Provincie Noord Brabant Provincie Zeeland Raad Voor De Wadden Rabobank International Rendo Energie Rijksuniversiteit Groningen RWE Sabic Petrochemicals bv Sara Lee/Douwe Egberts

Schiphol Group Sequoia Business Services Shell Siemens Nederland Sita Remediation Smart Energy Solutions Staatstoezicht Op De Mijnen Stadshavens Rotterdam Statoilhydro Stedin Netbeheer Stork Power Services Taqa Energy Tennet Tso The Royal Bank Of Scotland Thermaflex Nederland Tnt Post Total E&P Nederland Twence Vattenfall Vemw VNPI VNO NCW Visser & Smit Hanab Vnci Vopak Chemicals Logistics Waterschapsbedrijf Limburg Westland Infra Woonenergie

REACTIES VORIG JAAR: > “Ik kreeg een goed inzicht in de standpunten in de markt m.b.t. de energietransitite van Nederland (en de wereld)” > “De diversiteit aan bezoekers was perfect” > “Door de nabijheid van andere deelnemers tijdens de co-creaties was er veel meer interactie en discussie tijdens netwerken” > “De dagvoorzitter weet net iets meer informatie uit de sprekers te halen” > “Collega’s uit heel de markt waren aanwezig, dat was fijn” > “De co-creaties gaven nieuwe inzichten en daar kwam ik voor!”

Postbus 845 | 5600 AV Eindhoven

Gegevens onjuist? Retourneren is niet nodig. Geef uw wijzigingen door aan de klantenservice via www.euroforum.nl

2 7 M A A RT 2 014  H I LTO N D E N H A AG

HET ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST ZOEKTOCHT NAAR HET NIEUWE VERDIENMODEL MET: > ENERGIETRANSITIE > SMART GRIDS > EXPERIMENTEN AMVB > INNOVATIE > NIEUWE ROL PROSUMENT > SLIMME ENERGIECOMMUNICATIE > DUURZAME SAMENWERKING > GAS > ELEKTRISCHE AUTO > ENERGIEAKKOORD > DUURZAME ZEEHAVENS > ENERGIEBESPARING > LOKALE ENERGIEPRODUCTIE > OMDENKEN > SCHALIEGAS > WETGEVINGSAGENDA STROOM > BIG DATA > CONCRETE TOEKOMSTPLANNEN > NIEUW TOEZICHT > CYBER SECURITY > SMART > NIEUW MARKTMODEL

MEER INFORMATIE

3 MAKKELIJKE MANIEREN OM U AAN TE MELDEN!

Klantenservice: 040 - 2 974 974

Via internet: Via e-mail: Telefonisch:

PERSOONLIJK CONGRESADVIES

Bij aanmelding via telefoon of internet verzoeken wij u vriendelijk uw persoonlijke code (geprint bij uw adressering) te vermelden.

Voor inhoudelijke vragen belt u met: Nancy Kager Tel. 040 - 2 972 774 | n.kager@euroforum.nl

DATUM EN LOCATIE 27 maart 2014 Hilton Den Haag Voor routebeschrijving zie: www.energieforum.nl

Werkzaam bij een energiebedrijf? Dan geldt 2 voor de prijs van 1! Meer informatie? Neem contact op met Nancy Kager, 040 - 2 972 774, n.kager@euroforum.nl

W W W. E N E RG I E FO RU M . N L

www.energieforum.nl inschrijving@euroforum.nl 040 - 2 972 774

Uw inschrijvingsbewijs sturen we u zo snel mogelijk toe. Als uw e-mailadres bij ons bekend is, ontvangt u de bevestiging van uw deelname binnen een werkdag via e-mail. Uw gegevens Wij houden u graag op de hoogte van de ontwikkelingen in uw vakgebied. U bent daartoe opgenomen in ons adressenbestand of in een bestand dat wij van derden betrekken. Uw gegevens kunnen verstrekt worden aan derden voor marketingdoeleinden. Kloppen uw gegevens niet of wilt u niet dat anderen deze gebruiken? Geef uw wijzigingen door aan de klantenservice via www.euroforum.nl Over Euroforum Euroforum is marktleider op het gebied van congressen, cursussen en trainingen voor professionals en managers bij bedrijven, overheden en non-profit organisaties. Euroforum maakt deel uit van Informa, een wereldwijd congres- en uitgeefconcern genoteerd aan de beurs in Londen. Meer informatie op: www.euroforum.nl. Uw investering De deelnamekosten bedragen € 599,- p.p. (excl. btw) Bent u werkzaam bij een energiebedrijf dan geldt 2 voor de prijs van 1. Bent u werkzaam bij een grootverbruiker of neemt u deel met een groep? Neem dan contact op met Nancy Kager!

www.bouwatch.nl

BouWatch tijdelijke beveiliging Beveiligt bijna alles - Opslagterreinen

- Havens

- Leegstaand vastgoed

- Bouwplaatsen

- Autodealers

- Energieparken

EfficiĂŤnt beveiligen - BouWatch is Plug & Play en binnen 1 uur operationeel. Altijd snel beveiligd. - BouWatch detecteert alleen indringers en geeft geen valse alarmen. Nooit onnodige kosten. - BouWatch is altijd goedkoper dan conventionele oplossingen zoals manbewaking. - BouWatch is Kiwa-gecertificeerd. Elk project wordt opgeleverd met een Kiwa-certificaat. Kortom, kwaliteit gewaarborgd. - Korting op uw verzekeringspremie of eigen risico behoort tot de mogelijkheden bij vele verzekeraars.

Een veilig gevoel Door onze koppeling met Live View kan de meldkamer van de politie rechtstreeks meekijken met de camerabeelden. Hierdoor kan de politie sneller en adequater reageren en wordt de pakkans vergroot.

Meer weten? Of direct een scherpe prijs?

088 - 1181872 Of ga naar www.bouwatch.nl

Snel & effectief Plug & Play - 24/7 beveiligd

BouWatch tijdelijke beveiliging

Koperslagerstraat 5 9403 VM Assen T: 088 - 1181872 E: info@bouwatch.nl