Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2007 roku by Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

Redakcja naukowa: Tadeusz Baczko Zdj´cie na ok∏adce: www.fotolia.com Redakcja cz´Êci makroekonomicznej: Ma∏gorzata Pieƒkowska Redakcja cz´Êci mikroekonomicznej: Ewa Krzywina Redakcja: Joanna P´czkowska Micha∏ Baranowski Opracowanie graficzne ok∏adki: Jacek Tarasiewicz Opracowanie typograficzne: Anna Wojda Projekt kamertonu innowacyjnoÊci: Zbigniew Dudek Tabela rankingu 500 najbardziej innowacyjnych firm jest zastrze˝ona jako wzór wspólnotowy w Urz´dzie Harmonizacji Rynku Wewn´trznego – OHIM w Alicante (Hiszpania) na 25 krajów Unii Europejskiej

Warszawa 2007 Copyright by Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk ISBN: 978-83-923383-4-5 ISBN: 987-83-87251-91-8 Realizacja wydawnicza: Wydawnictwo Key Text sp. z o.o. ul. Górczewska 8, 01-180 Warszawa tel. 022 632 11 39, 022 632 11 36, fax wew. 212 www.keytext.com.pl wydawnictwoL keytext.com.pl

SPIS TREÂCI WST¢P Tadeusz BACZKO, Wyzwanie innowacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CZ¢Âå MAKROEKONOMICZNA (pod redakcjà Ma∏gorzaty Pieƒkowskiej) . . . . . . 17 Leszek Jerzy JASI¡ SKI, InnowacyjnoÊç, konkurencyjnoÊç i badania foresight . . . Iwona NOWICKA, Realizacja projektów typu foresight czynnikiem rozwoju gospodarki w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Agnieszka GRQZIK, Paulina GÑ SIORKIEWICZ-P¸ONKA, Innowacyjne projekty celowe Marzenna A. WERESA, Innowacje a konkurencyjnoÊç bran˝ polskiego przemys∏u Sylwia ZAJÑ CZKOWSKA-JAKIMIAK, Internacjonalizacja dzia∏alnoÊci B+R w korporacjach transnarodowych. Globalne tendencje i wnioski dla Polski . . . . . . Les∏aw PIETREWICZ, Kultura organizacyjna krajowych przedsi´biorstw jako bariera innowacyjnoÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Marek MARTIN, Dzia∏alnoÊç badawczo-rozwojowa przedsi´biorstw. Problemy efektywnoÊciowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ma∏gorzata PIE¡ KOWSKA, InnowacyjnoÊç przedsi´biorstw przemys∏owych . . . . Micha∏ BARANOWSKI, Polskie klastry w uj´ciu regionalnym . . . . . . . . . . . . . . . Joanna P¢ CZKOWSKA, Bariery rozwoju rynku badaƒ klinicznych w Polsce . . . . Pawe∏ KRZQWINA, Ulgi podatkowe przewidziane w Ustawie z dnia 29 lipca 2005 roku o niektórych formach wspierania dzia∏alnoÊci innowacyjnej . . . . Gra˝yna NIEDBALSKA, Statystyka patentów jako wa˝ny element statystyki gospodarki opartej na wiedzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jerzy METELSKI, Od wynalazku do innowacyjnej gospodarki . . . . . . . . . . . . . .

19 23 28 33 36 40 43 46 51 55 58 62 68

CZ¢Âå MIKROEKONOMICZNA (pod redakcjà Ewy Krzywiny) . . . . . . . . . . . . . 111 El˝bieta MÑ CZQ¡ SKA, InnowacyjnoÊç si´ op∏aca. RentownoÊç i obroty przedsi´biorstw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Marek SZQL, InnowacyjnoÊç przedsi´biorstw gie∏dowych w 2006 roku . . . . . . . Marek NIECHCIA¸, Nadzieja w bogatych ryzykantach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ewa KRZQWINA, Bariery dzia∏alnoÊci innowacyjnej przedsi´biorstw . . . . . . . . . Kazimierz ZARACHOWICZ, Firmy innowacyjne wed∏ug podzia∏u terytorialnego . . . Andrzej SIEMASZKO, Uczestnictwo polskich przedsi´biorstw w 6. Programie Ramowym Badaƒ, Rozwoju Technologii i Wdro˝eƒ (2002–2006) . . . . . . . . . . . . . . Anna LEJPRAS, Ocena warunków lokalnych przez polskie przedsi´biorstwa innowacyjne – wyniki badania ankietowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ma∏gorzata PAW¸OWSKA, RentownoÊç a struktura rynku w oparciu o model SCP – rola innowacyjnoÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Karolina SWIRSKA-CZA¸BOWSKA, InnowacyjnoÊç przedsi´biorstw sektora MSP – próba oceny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tomasz PACZKOWSKI, InnowacyjnoÊç sektora ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

113 117 124 127 131 136 141 144 148 151

RAPORT O INNOWACYJNOÂCI GOSPODARKI POLSKI W 2007 ROKU

Aleksander ˚ O¸NIERSKI, Dlaczego zastosowanie technologii ICT przez polskie MSP nie wp∏ywa w sposób znaczàcy na podnoszenie wydajnoÊci . . . . . . . . . . 158 Artur CHABERSKI, InnowacyjnoÊç firm rodzinnych jako wymóg konkurencyjnoÊci gospodarki opartej na wiedzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSI¢BIORSTW W POLSCE W 2006 ROKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW7US¸UG NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSI¢BIORSTW PRZYS¸ANYCH W 2007 ROKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 LISTA OÂRODKÓW BADAWCZO-ROZWOJOWYCH I INSTYTUTÓW . . . . . . . . . . 219 DEFINICJE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 S¸OWNIK DO LISTY 500 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 LISTA ALFABETYCZNA PRZEDSI¢BIORSTW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 INFORMACJA O INSTYTUCIE NAUK EKONOMICZNYCH PAN . . . . . . . . . . . . . 241 SPIS TABEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 SPIS RYSUNKÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249

Tadeusz B aczko

WYZWANIE INNOWACYJNE Gospodarka Polski uzyskuje wysoki wzrost, który si´gnie w roku bie˝àcym, zdaniem Komisji Europejskiej, rekordowego poziomu 6,5%. Wynika on w g∏ównej mierze z konsumpcji, której sprzyja wzrost p∏ac, oraz wzrostu inwestycji w gospodarce, wspieranych nap∏ywem unijnych funduszy. Niestety prognozy na lata nast´pne nie sà ju˝ tak optymistyczne. W przysz∏ych latach Komisja prognozuje jednak stopniowy spadek tempa wzrostu gospodarczego do 5,2% w 2009 r. Stanie si´ to mimo wcià˝ rosnàcej konsumpcji nap´dzanej m.in. przewidywanymi ci´ciami podatków i presjom na rynku pracy oraz inwestycjom1. Czy sà szanse na zmian´ tego trendu? Czy Polska ma mo˝liwoÊç na przyspieszenie wzrostu? Czy jest szansa na prze∏om prorozwojowy z jednoczesnà poprawà sytuacji w zakresie deficytu bud˝etowego? W Êwietle wyników najnowszego Raportu o innowacyjnoÊci gospodarki Polski, odpowiedê na to pytanie jest twierdzàca, ale wymaga ogromnego wysi∏ku zbiorowego na rzecz zmiany w sposobie funkcjonowania gospodarki, wyzwolenia ogromnej energii spo∏ecznej, która ciàgle w Polsce nie jest w∏aÊciwie spo˝ytkowana. Polska jest nadal krajem wysp bogactwa i du˝ej biedy. IloÊç firm aktywnych jest blisko dwa razy mniejsza ni˝ iloÊç firm zarejestrowanych w systemie REGON. Otwarty rynek pracy Unii Europejskiej b´dzie przyciàga∏ coraz liczniejsze rzesze najbardziej uzdolnionych Polaków. W polskiej debacie publicznej, jak wskazuje profesor Krzysztof Jasiecki, ciàgle nieobecny jest nurt ogromnej przepaÊci cywilizacyjnej, jaki dzieli Polsk´ od najbardziej rozwini´tych krajów Europy i Êwiata, oraz dróg jej pokonania. Szczególnie alarmistyczne sà wskaêniki wskazujàce na dystans innowacyjny Polski. Jest on widoczny na poziomie makroekonomicznym. Badania wskazujà równie˝ na bardzo du˝e znaczenie innowacyjnoÊci jako êród∏a zmniejszania dystansu rozwojowego. Kategoria innowacyjnoÊci robi dziÊ zawrotnà karier´. Przejawia si´ ona g∏ównie na poziomie przedsi´biorstw, co wymaga jednak dzia∏aƒ proinnowacyjnych na wielu obszarach systemu spo∏eczno-gospodarczego. Wymaga to zmiany postaw wÊród przedsi´biorców, inwestorów i administracji publicznej. Rozwiàzywanie szeregu problemów publicznych, takich jak nap∏yw emigrantów z ró˝nych kr´gów kulturowych, migracje zarobkowe, skutki globalnego ocieplenia, wymagajà dzisiaj cz´sto niestandardowych dzia∏aƒ opartych na dobrej diagnozie. Niestandardowe decyzje wymagajà cz´sto podejmowania ryzyka. W sferze publicznej wià˝e si´ to czasami z ryzykiem politycznym. W administracji pu1 Por.

informacja dzienna z 20 listopada 2007 r., Bank BG˚ .

Tadeusz Baczko

blicznej tak jak w prywatnych firmach nie ma jednak innowacyjnoÊci bez podejmowania ryzyka2. Wszystkie te czynniki majà swoje odbicie w klasycznych wskaênikach statystycznych opisujàcych wzrost gospodarczy, poziom dobrobytu, sytuacj´ na rynku pracy, sytuacj´ bud˝etowà, ale bardzo trudno wyodr´bniç ich wp∏yw. Wa˝nym kierunkiem badaƒ mi´dzynarodowych jest poszukiwanie sposobów pomiaru tych czynników. Badania realizowane sà przez szereg oÊrodków mi´dzynarodowych przy wykorzystaniu szerokiego spektrum metod na wielu polach badawczych. Istniejà dwa podstawowe kierunki poszukiwaƒ. Pierwszy zwiàzany jest z zespolonym poszukiwaniem zale˝noÊci przyczynowo-skutkowych, drugi zaÊ k∏adzie nacisk na tworzenie zespolonych miar na poziomie krajów i regionów. Dobrym przyk∏adem sà zintegrowane wskaêniki pomiaru innowacyjnoÊci wykorzystujàce dorobek badaƒ zwiàzanych ze znaczeniem czynnika wiedzy we wzroÊcie gospodarczym. Zderzenie tych miar z opiniami rzàdów, opinii publicznej i Êrodowisk akademickich daje szanse na coraz bardziej precyzyjne pomiary. Wykonane ostatnio badania Komisji Europejskiej wskazujà na Êcis∏e powiàzanie zintegrowanego wskaênika innowacyjnoÊci z poziomem dobrobytu. W podobnym kierunku idà badania OECD3. Wniosek generalny jest bardzo pesymistyczny. Zmniejszanie dystansu innowacyjnego to proces rozciàgni´ty na wiele dziesiàtków lat. Badania prowadzone w Cambridge przez profesor Carlot´ Perez4, a ukierunkowane na mo˝liwoÊci, jakie wynikajà z post´pu technologicznego, tak˝e nie dajà podstaw do zbytniego optymizmu, wskazujàc na d∏ugie cykle rozwoju i wykorzystania prze∏omowych technologii. 2 W Finlandii zach´ca si´ cz´sto przedstawicieli administracji publicznej do podejmowania niestandardowych (innowacyjnych) decyzji. Ci, którzy je podejmujà, stajà si´ naturalnymi partnerami dla innowacyjnych firm. ¸atwiej znajdujà z nimi wspólny j´zyk. Ch´tnie si´gajà po nowoczesne formy dochodzenia do wspólnych programów o strategicznej orientacji. Przyk∏adem mogà tu byç programy foresight ch´tnie wykorzystywane w krajach skandynawskich. W samej tylko Norwegii opracowano ju˝ ich ponad 300. Na temat znaczenia studiów przysz∏oÊciowych zob. artyku∏ prof. L. Jasiƒskiego rozpoczynajàcy niniejszy Raport. Przeglàd i perspektywy badaƒ foresightowych w Polsce przedstawia studium Naczelnik Nowickiej z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego w prezentowanym Raporcie. 3 W Polsce badania w tym nurcie prowadzone by∏y przez zespó∏ pod kier. prof. L. Zienkowskiego w Zak∏adzie Badaƒ Statystyczno-Ekonomicznych GUS i PAN. Ich wyniki zosta∏y opublikowane w ksià˝ce: Wiedza a wzrost gospodarczy, Scholar, Warszawa 2003, a tak˝e w j´zyku angielskim – Zienkowski L.: Does Polish Macroeconomic Policy Fit the Paradigm of Increasing Innovation in the Economy?, Research Bulletin Vol. 12, 1–2/2003, http://www.inepan.waw.pl/siec.htm, zob. te˝ Procesy innowacyjne w polskiej gospodarce, red. nauk. Muj˝el J., Fiedor B., Màczyƒska E., Rada Strategii Spo∏eczno-Gospodarczej przy Radzie Ministrów, Raport 26, Warszawa 2005. 4 Perez C.: The Future of Science, Technology and Innovation Policy Science and Technology Policy Research, SPRU 40th Anniversary Conference, 11–13.09.2006; zob. te˝: Future Outlook on the Information Society in New European Member States and Candidate Countries: The integration of the New European Member States: the contribution of ICT strategies and technologies, International Economic Forum – Krynica – 7–10 September 2005, „European Challenges: The Model and Boundaries of Europe”.

WYZWANIE INNOWACYJNE

Czy oznacza to, ˝e rzeczywiÊcie dziÊ w Êwiecie informacji, rozwoju technologii informatycznych oraz nowoczesnych rynków elektronicznych jesteÊmy skazani na determinizm, który wynika z zasz∏oÊci historycznych? Wiele wskazuje, ˝e tak jest. Sami jesteÊmy w stanie przytoczyç dziesiàtki argumentów i przyk∏adów wspierajàcych ten punkt widzenia. Istnienie i powi´kszanie dystansu rozwojowego ma jednak tak powa˝ne reperkusje polityczne i spo∏eczne, ˝e nie nale˝y rezygnowaç z dróg innych ni˝ dotychczas rozpoznane. Szukajàc dróg rozwiàzania tych dylematów, chcielibyÊmy si´ tak˝e oprzeç na poj´ciu innowacyjnoÊci. Problematyka ta znajduje si´ w centrum zainteresowania Komisji Europejskiej. Jest to w pe∏ni uzasadnione w Êwietle realizacji zmodyfikowanej Strategii Lizboƒskiej. Z inicjatywy Komisji Europejskiej podj´te zosta∏y rozbudowane badania nad pomiarem poziomu innowacyjnoÊci w uk∏adzie porównawczym na poziomie krajów. Najbardziej zaawansowane studia na ten temat prowadzone sà na Uniwersytecie ONZ w Maastricht5. Ich wynikiem jest opracowanie kolejnych wersji zintegrowanego wskaênika innowacyjnoÊci dostosowanego do porównaƒ mi´dzynarodowych. Pierwszy raz wyniki tego badania zosta∏y og∏oszone przez Komisj´ Europejskà w 2005 r.6 W Êwietle tego wskaênika Polska uznana zosta∏a jako kraj, któremu ziemia usuwa si´ spod nóg, a okres do uzyskania Êredniego poziomu europejskiego by∏ oszacowany na blisko 50 lat. W roku 2006, w zwiàzku z rozszerzeniem badaƒ o Rumuni´ i Bu∏gari´ oraz uwzgl´dnieniem pewnych modyfikacji metodologicznych, Polska zaliczona zosta∏a po raz pierwszy do grupy krajów nadà˝ajàcych (catching-up) za liderami (Szwecja, Szwajcaria, Finlandia, Japonia, Dania, Niemcy) i ich europejskimi naÊladowcami (Wielka Brytania, Francja, Islandia, Belgia, Holandia, Austria, Irlandia). Wyniki porównania przy pomocy zintegrowanego wskaênika innowacyjnoÊci za 2006 r. prezentuje rysunek 1. Zintegrowana miara innowacyjnoÊci (2006 Summary Innovation Indem – SII) oparta jest na 25 wskaênikach7, które podzielone sà 5 grup. Trzy z nich dotyczà uwarunkowaƒ innowacji, natomiast dwa przedstawiajà ich przejawy. Do najwa˝niejszych uwarunkowaƒ innowacji nale˝à edukacja na ró˝nych poziomach ze szczególnym uwzgl´dnieniem kszta∏cenia w obszarze nauk Êcis∏ych i studiów politechnicznych, jak równie˝ kszta∏cenie ustawiczne8, tworzenie wiedzy poprzez nak∏ady publiczne i biznesowe na B+R oraz innowacyjna przedsi´biorczoÊç ze szczególnym uwzgl´dnieniem ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw, rozwoju instytucji kapita∏u wysokiego 5

Tsipouri L., Reid A., Arundel A., Hollanders H.: European Innovation Progess Report 2006, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, 2006. 6 Hollanders H., Arundel A.: 2005 European Innovation Scoreboard – Innovation and Economic Performance. Brussels: European Commission, DG Enterprise, 2006. 7 Oparte sà one w wi´kszoÊci na dorobku statystyki publicznej OECD/NESTI. 8 Na znaczenie tych elementów dla Polski wskazuje te˝ raport z (peer review of Poland’s innovation policy) zaprezentowany w Warszawie 27.06.2007 przez OECD. Zob. Working Party on Innovation and Technology Policy. Policy Mix for Innovation In Poland – Key Issuesand Policy Recommendations.

Tadeusz Baczko

Zwraca uwag´, ˝e wi´kszoÊç z tych gigantów nap´dzajàcych Êwiatowe badania naukowe jest ju˝ w Polsce obecna. Form tych obecnoÊci jest wiele. Jest ju˝ ponad 40 centrów B+R utworzonych przez Êwiatowych gigantów inwestycji w B+R. Cz´Êç z tych centrów jest jeszcze niezidentyfikowana. Pokazujà to jednoznacznie badania prof. B. Domaƒskiego z Uniwersytetu Jagielloƒskiego, które wskaza∏y na istnienie w Polsce tylko w przemyÊle motoryzacyjnym kilkunastu centrów badawczych, czyli wi´cej ni˝ wykazuje rzàdowa agencja inwestycji zagranicznych PAIiIZ. Do tego dochodzi aktywnoÊç koncernów farmaceutycznych, takich jak Pfizer, GSK w ramach badaƒ klinicznych i wielu innych. Jest te˝ grupa firm zagranicznych prowadzàcych badania w polskich oÊrodkach naukowych10. Ogromny potencja∏ innowacyjny majà firmy powstajàce w ramach bezpoÊrednich inwestycji zagranicznych. Samych firm japoƒskich uruchamiajàcych produkcj´ lub ju˝ produkujàcych jest 63. Polska staje si´ wielkim zag∏´biem produkcji cz´Êci zamiennych do samochodów, monitorów LCD, produkcji lotniczej i wielu innych sektorów. Trudno nie wspomnieç te˝ o centrach logistycznych i offshoringowych, b´dàcych miejscem wielu innowacyjnych rozwiàzaƒ w sferze us∏ug. W takiej sytuacji powstaje pytanie, czy Polska ma szans´ zaistnieç w tych okolicznoÊciach. Czy jest na dziesiàtki lat skazana na pozostawanie w grupie krajów gorszej ligi, na którà wskazujà zwolennicy Europy dwóch pr´dkoÊci? Gdzie upatrywaç szansy awansu modernizacyjnego? Zespó∏ autorski uwa˝a, ˝e taka szansa jednak istnieje. Podstaw optymizmu dopatruje si´ w mikroekonomicznych podstawach gospodarki oraz marnowanych potencja∏ach spo∏ecznych wynikajàcych z licznych barier dla ludzkiej kreatywnoÊci, przedsi´biorczoÊci i innowacyjnoÊci. ObecnoÊç Êwiatowych gigantów, impulsy wynikajàce z wszechobecnej globalizacji, rosnàce otwarcie mi´dzynarodowe przyczyni si´ do zmiany utartych schematów, prze∏amania barier dla ludzkiej inicjatywy oraz wyzwoli przyt∏umionà przedsi´biorczoÊç. Przeprowadzone badania wskazujà na istnienie w Polsce licznej grupy firm innowacyjnych, które ponoszà nak∏ady na badania i rozwój. Polska szansa tkwi w powierzeniu firmom wi´kszoÊci decyzji alokacyjnych. Skala ponoszonych nak∏adów przez firmy czasami bardzo ma∏e jest imponujàca. Potrafià one cz´sto myÊleç strategicznie i dzia∏aç na rynkach globalnych. Cz´sto podejmujà spontaniczne dzia∏ania na rzecz przemiany niesprawnych elementów otoczenia instytucjonalnego. Statystyczny rozk∏ad tych firm bardzo nie ró˝ni si´ od tych wyst´pujàcych w najbardziej rozwini´tych krajach Êwiata. Najwi´ksze nak∏ady ponoszà firmy zwiàzane z mi´dzynarodowymi korporacjami. Pojawia si´ jednak zjawisko bardzo optymistyczne, coraz d∏u˝szy jest ∏aƒcuch firm zaanga˝owanych w dzia∏ania d∏ugookresowe. Podniesienie poziomu tych nak∏adów i wyd∏u˝enie tego ∏aƒcucha dobrej woli to wielka szansa rozwojowa (rysunek 3). 10

Kwestia inwestowania przez korporacje Êwiatowe w badania i rozwój na poziomie krajów jest wyzwaniem dla statystyki Êwiatowej. Nowe badania w statystyce patentów oraz w sferze w∏asnoÊci intelektualnej pozwalajà dokonaç prze∏omu tak˝e i w tej sferze. Zob. studium dr G. Niedbalskiej z G∏ównego Urz´du Statystycznego w ramach Raportu.

Tadeusz Baczko

mian. Obserwowanie najnowszych trendów zachodzàcych procesów i przemian jakoÊciowych w najbardziej rozwini´tych krajach Êwiata tworzy szans´ na rozwiàzania, które pozwolà uniknàç szeregu problemów oraz stworzyç strategie na miar´ wyzwaƒ wspó∏czesnoÊci14. êêê Raport o innowacyjnoÊci gospodarki Polski w 2007 r. jest z∏o˝ony – podobnie jak w poprzednich latach – ze studiów makro- i mikroekonomicznych. Raport jest platformà prezentacji wyników badaƒ czo∏owych oÊrodków zajmujàcych si´ innowacyjnoÊcià gospodarki Polski. Zawiera on te˝ opracowania koncepcyjne wskazujàce na kierunki dalszych badaƒ i poszukiwaƒ metodologicznych. Idàc za myÊlà zmar∏ego w tym roku prof. Cezarego Józefiaka, niezapomnianego wspó∏twórcy Raportu, chcemy nadal wskazywaç na s∏aboÊci polityki gospodarczej, pi´tnowaç przejawy blokowania przedsi´biorczoÊci innowacyjnej bezcennej dla wzrostu, konkurencyjnoÊci i efektywnoÊci gospodarki oraz poprawy warunków ˝ycia w wielu obszarach. JesteÊmy jednoczeÊnie przekonani o potrzebie informowania opinii publicznej o polityce proinnowacyjnej. Jest to niezb´dne dla zrozumienia uwarunkowaƒ, w jakich dzia∏ajà przedsi´biorstwa w Polsce i oceny efektywnoÊci wykorzystania Êrodków publicznych, w tym funduszy Unii Europejskiej. Pierwszy wi´c raz do udzia∏u w Raporcie zaproszeni zostali przedstawiciele administracji publicznej, co daje mo˝liwoÊç na dostarczenie informacji z pierwszej r´ki dla Êwiata nauki i gospodarki. Raport zawiera najnowszà, trzecià edycj´ rankingu 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw w Polsce. Przeprowadzone badania i liczne analizy pozwalajà w przybli˝eniu oceniç, jak naprawd´ wyglàda innowacyjnoÊç polskich przedsi´biorstw. Badania te dostarczajà coraz liczniejszych dowodów na to, ˝e Polska pod wzgl´dem innowacyjnoÊci nie znajduje si´ w ogonie Europy i Êwiata. InnowacyjnoÊç jest cechà ludzi i firm, a nie regionów, krajów czy kontynentów. Innowacyjne firmy, je˝eli tylko damy im szans´ rozwoju, sà zdolne pokonaç dystanse utrwalone przez dziesiàtki lat. Wzrost konkurencyjnoÊci regionów dokonuje si´ dzi´ki innowacyjnoÊci firm oraz zdolnoÊci w∏adz i instytucji do stworzenia im warunków rozwojowych. Kolejne Gale InnowacyjnoÊci w Katowicach, Sopocie i Poznaniu zorganizowane przez BRE Bank S.A. przy merytorycznym wsparciu naszego zespo∏u jednoznacznie wskazujà, ˝e przesun´liÊmy si´ niepostrze˝enie z naszym projektem od fazy: czy jest mo˝liwe? do fazy: jak przyspieszyç istniejàce procesy. JesteÊmy przekonani, ˝e Polacy sà kreatywni i gdy trafiajà do krajów odpowiednio zorganizowanych, to stajà si´ niebywale innowacyjni, tzn. zdolni do przekszta∏cania dobrych pomys∏ów w sukcesy komercyjne. 14

Zob. Jakubowska P., Kukliƒski A., ˚ uber P. (editors): The Future of European Regions, Ministry of Regional Development, Warszawa 2007. Trudno przeceniç te˝ rol´ instrumentów informacyjnych w tym procesie. Zob. w ww. ksià˝ce opracowanie Baczko T.: Integrated Micro Indicators of Innovativness New Market and Public Policy Institutional Solution.

WYZWANIE INNOWACYJNE

Badania prowadzone od 2004 r. jednoznacznie wskazujà, ˝e w Polsce jest wiele firm wysoce innowacyjnych. Brak jest o nich cz´sto informacji, trzeba je odkrywaç i pokazywaç wzorce zachowaƒ. Mimo ˝e identyfikujemy ju˝ blisko 700 firm w Polsce inwestujàcych w badania i rozwój, zdajemy sobie spraw´ ze skali istniejàcego tu wyzwania. Bowiem innowacyjnoÊç to cecha nowoczesnych spo∏eczeƒstw, gdzie podstawà jest wzajemne zaufanie, zdolnoÊç budowy koalicji i aliansów ponad podzia∏ami. Badania Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN jednoznacznie wskazujà na istnienie znacznej grupy innowacyjnych przedsi´biorstw w Polsce. W proces identyfikacji w∏àczy∏y si´ tak renomowane instytucje, jak Êwiatowa firma informacyjna D&B. Jednak najpewniejsze jest korzystanie z kapita∏u spo∏ecznego do ich identyfikacji i w∏àczenia w proces upowszechniania wzorców innowacyjnoÊci. Badania nasze, PAIZ, Uniwersytetu Jagielloƒskiego i SGH wskazujà te˝ na rosnàcà iloÊç centrów badawczych tworzonych przez mi´dzynarodowe korporacje. BezpoÊrednie inwestycje zagraniczne ze strony Êwiatowych koncernów w lotnictwo, cz´Êci zamienne do samochodów, monitory ekranowe powodujà, ˝e polskie firmy i oÊrodki naukowe stajà wobec nowych wyzwaƒ i mo˝liwoÊci Raport nasz w tym roku pierwszy raz wskazuje na bariery, na które natrafiajà innowacyjne firmy15. Wskazujemy na ich problemy, ale równie˝ dzi´ki wspó∏pracy badawczej z Uniwersytetem Europejskim Viadrina na oceny potencja∏ów przedsi´biorstw zwiàzanych z dost´pnoÊcià kapita∏u ludzkiego oraz oÊrodków akademickich i badawczych. Firmy z ca∏ej Polski bardzo surowo oceniajà dzia∏ania otoczenia biznesowego i jego zdolnoÊç do wspierania innowacyjnych firm. Stosunkowo najlepiej wychodzi z tych wyzwaƒ sektor finansowo-bankowy. Firmy nisko oceniajà centra transferu technologii oraz dzia∏ania samorzàdów na rzecz poprawy warunków do tworzenia innowacji. Warto zwróciç uwag´, ˝e sà regiony, które, wbrew sceptykom, z nak∏adów na badania i rozwój na poziomie firm wypracowa∏y bardzo silne êród∏o konkurencyjnoÊci. W wielu województwach innowacyjnoÊç mylona jest z nak∏adami na Êrodki trwa∏e. Bardzo wa˝nym wynikiem badaƒ jest wszechobecnoÊç firm innowacyjnych niezale˝nie od arbitralnych czy tradycyjnych podzia∏ów regionalnych. Na koniec par´ s∏ów o metodologii tegorocznej edycji Listy 500 najbardziej innowacyjnych firm. W rankingu wzi´∏y udzia∏ firmy, które wys∏a∏y ankiety do Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN. Udzia∏ w rankingu jest bezp∏atny. Procentuje innowacyjnoÊç rynkowa w postaci wysokich wzrostów przychodów, eksportu i zatrudnienia oraz efektywnoÊç i jej przyrost. Ranking promuje te firmy, które majà innowacyjne produkty i osiàgajà dzi´ki nim sukces komercyjny oraz posiadajà innowacje procesowe. Eksponuje firmy, które inwestujà w B+R, otrzymujà patenty oraz uczestniczà w ramowych programach badawczych Unii Europejskiej. Wyniki badaƒ by∏y przedmiotem dyskusji na spotkaniach partnerów projektu Banku BRE S.A., „Ga15

Zob. studium E. Krzywiny na temat barier innowacyjnoÊci na podstawie badaƒ INE PAN.

Tadeusz Baczko

zety Prawnej” i firmy informacyjnej Dun&Breadstreet, które mia∏y wp∏yw na ostatecznà wersj´ rankingu, w szczególnoÊci w kontekÊcie prezentacji firm wykazujàcych spadek przychodów ze sprzeda˝y w latach 2005–2006. Ostatecznie na list´ rankingowà trafi∏y nieliczne firmy, które wykaza∏y spadek sprzeda˝y, ale w 2006 r. ponios∏y nak∏ady na badania i rozwój. Ranking obejmuje innowacyjne firmy zarówno mikro, ma∏e, Êrednie, jak i du˝e. WÊród uczestników znajdujà si´ firmy zagraniczne przemys∏owe i us∏ugowe. Podstawà oceny firm sà wskaêniki odniesione do Êrednich. Wymagania, jakie stajà przed firmami innowacyjnymi, sà coraz wy˝sze. W tym celu wyodr´bniliÊmy z listy firmy, które b´dàc kreatorami technologii, stanowià odr´bnà elitarnà grup´, cz´Êç z nich z tego powodu, ˝e nieuporzàdkowane sà kwestie jednoznacznoÊci definicji przedsi´biorstw. Nowym zjawiskiem jest pojawienie si´ na liÊcie oÊrodków medycznych, które na Âlàsku i na Pomorzu wesz∏y do Êcis∏ej czo∏ówki najbardziej innowacyjnych. W dzia∏aniach na rzecz identyfikacji najbardziej innowacyjnych firm uczestniczy coraz wi´kszy zespó∏. Sk∏adajà si´ na niego czo∏owe oÊrodki badawcze w Polsce, Êwiatowa firma informacyjna Dun&Breadstreet, dzi´ki pomocy której mo˝liwe by∏o zidentyfikowanie blisko 26 tys. firm wykazujàcych wartoÊci niematerialne prawne. One to sta∏y si´ podstawà wyodr´bnienia przez ekspertów sieci naukowej „Ocena wp∏ywu badaƒ rozwoju i innowacji na rozwój spo∏eczno-gospodarczy oko∏o 3 tys. firm przy wykorzystaniu zastosowanej metodologii. Stanowi∏o to podstaw´ wyboru Listy 500. Proces tworzenia listy uwzgl´dnia∏ te˝ oceny ekspertów, których wp∏yw na koƒcowà ewaluacj´ nie przekracza∏ 20 punktów procentowych. Trudno w tym kontekÊcie przeceniç obecnoÊç ekspertów z przedsi´biorstw i Ekspertów Zewn´trznych Foresightu Narodowego, którzy oceniali m.in. przysz∏oÊciowy charakter produktów innowacyjnych. Podobnie jak w latach poprzednich w projekcie uczestniczyli badacze z ró˝nych oÊrodków naukowych, poczàwszy od pracowników naukowych, doktorantów, sta˝ystów i praktykantów z Uniwersytetu Warszawskiego, oraz ju˝ tradycyjnie przedstawiciele Ko∏a Naukowego SENKES z Wy˝szej Szko∏y Ekonomiczno-Informatycznej w Warszawie. Powstanie Raportu nie by∏oby te˝ mo˝liwe bez pomocy dr Jerzego Supiela z Krajowego Punktu Kontaktowego Unii Europejskiej. Trzecia edycja badaƒ „InnowacyjnoÊç” koƒczy si´, ale dla zespo∏u badawczego to sygna∏ do rozpoczćia kolejnej. Zachćamy do udzia∏u w tym przedsi´wzićiu wszystkie firmy, które sà zainteresowane uzyskaniem ocen innowacyjnoÊci. Liczymy, ˝e stanà si´ one ich kartami wizytowymi u∏atwiajàcymi komunikacj´, identyfikacj´ partnerów oraz pozyskiwanie funduszy publicznych i prywatnych. Proces odkrywania gwiazd innowacyjnoÊci dopiero si´ rozwija, liczymy, ˝e obok ju˝ odnalezionych, pojawià si´ nowe, które stanowiç b´dà drogowskazy dla kolejnych naÊladowców, ˝e powstanà mapy innowacyjnoÊci inspirujàce inwestorów i coraz m∏odszych przedstawicieli innowacyjnej przedsi´biorczoÊci.

Leszek J erzy J asiƒski Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

INNOWACYJNOÂå, KONKURENCYJNOÂå I BADANIA FORESIGHT Istnieje wiele dróg rozwoju innowacyjnoÊci i konkurencyjnoÊci gospodarki, wÊród nich niema∏o sposobów analizy, jakie dzia∏ania warto dzisiaj podejmowaç, by w przysz∏oÊci gospodarka odnios∏a sukces. Badanie typu foresight nale˝y do grupy studiów nad przysz∏oÊcià (future studies). Jego zadaniem jest równoczesne wprowadzenie w ˝ycie trzech zamierzeƒ: przemyÊlenie przysz∏oÊci, przeprowadzenie na jej temat specjalistycznej publicznej debaty i podj´cie w krótkim czasie dzia∏aƒ na rzecz odpowiedniego ukszta∏towania przysz∏oÊci. Te trzy komponenty mo˝na ujàç w sekwencj´ trzech angielskich s∏ów, informujàcych krótko o istocie tego rodzaju badania: thinking, debating, shaping. Obecnie w Polsce prowadzi si´ kilkanaÊcie takich badaƒ, z których najwa˝niejszy wydaje si´ Narodowy Program Foresight – Polska 2020. W uproszczeniu mo˝na przyjàç, ˝e ka˝da organizacja gospodarcza, instytucja publiczna, stowarzyszenie lub fundacja, podobnie jak ca∏a gospodarka lub jej du˝y sektor, przygotowuje swoje przysz∏e dzia∏ania. Na krótkà met´, czyli w perspektywie roku lub nieco d∏u˝ej, swoje zamierzenia planuje. W okresie d∏u˝szym, bo kilkuletnim, dzia∏a zgodnie z przyj´tà przez siebie strategià. Natomiast do prac o horyzoncie wyraênie si´gajàcym dalej, w przybli˝eniu conajmniej pi´tnastoletnim, kiedy nie wszystko da si´ obecnie ustaliç i przed wszystkim niepo˝àdanym zabezpieczyç, przygotowuje si´ przeprowadzajàc badanie typu foresight. Taka analiza stanowi zadanie przede wszystkim dla specjalistów. JednoczeÊnie tworzy ona dogodnà okazj´ do przedstawienia swego stanowiska przez szeroki kràg osób, które niezale˝nie od swego przygotowania fachowego b´dà traktowaç uzyskane wyniki jako istotne dla siebie. W dyskusji mogà i powinni znaleêç miejsce naukowcy, przedsi´biorcy, mened˝erowie, przedstawiciele administracji publicznej, politycy, dziennikarze, organizacje pozarzàdowe, fundacje i stowarzyszenia, osoby z autorytetem – foresight s∏u˝y temu, by podzielili si´ oni z innymi swà wiedzà oraz wyrazili w∏asne oczekiwania, a nawet odkryli, jak definiujà swoje przysz∏e interesy. Zale˝nie od zasi´gu konkretnej analizy foresight ci tak zwani interesariusze (stakeholders) mogà byç dobierani na p∏aszczyênie mi´dzynarodowej, narodowej lub regionalnej, ogólnogospodarczej lub sektorowej. Przed omawianym badaniem stojà z jednej strony zadania czysto poznawcze, z drugiej potrzeba sprostania przez podmioty gospodarcze nad-

Leszek Jerzy Jasiƒski

chodzàcym wyzwaniom. To drugie zadanie wymaga na ogó∏ zgromadzenia odpowiednich Êrodków finansowych i w∏aÊciwego ich wykorzystania na cele inwestycyjne. Zakoƒczona sukcesem analiza przysz∏oÊci zmniejsza niepewnoÊç przy podejmowaniu decyzji, mi´dzy innymi dzi´ki wyznaczeniu w niej w∏asnych celów i priorytetów rozwojowych oraz dokonaniu próby domyÊlenia si´, w jakà stron´ b´dà kierowaç si´ inne podmioty gospodarcze. Foresight mo˝e zostaç przeprowadzony przy u˝yciu wyrafinowanych metod naukowych, za pomocà koncepcyjnie dosyç prostej metody Delphi, drogà pisania scenariuszy lub stosujàc kilka podejÊç równolegle do siebie. Wyniki uzyskane w nast´pstwie zastosowania tego ostatniego podejÊcia, na skutek pos∏u˝enia si´ przez analityka zró˝nicowanym zespo∏em metod, niekoniecznie stanowià produkt naukowy w Êcis∏ym tego s∏owa znaczeniu. Nie muszà te˝ one powstawaç wy∏àcznie w Êrodowiskach naukowych, przeciwnie, obecnoÊç nienale˝àcych do niego ekspertów jest z regu∏y niezb´dna. Badanie typu foresight powinno wskazywaç, jaki obraz kraju, a zw∏aszcza jego gospodarki, nale˝y uwa˝aç w d∏u˝szej perspektywie za preferowany lub niezb´dny do osiàgnićia. Ogólnym kryterium wyboru takiej docelowej wizji powinno byç d∏ugookresowe zapewnienie odpowiedniego poziomu rozwoju spo∏eczeƒstwa, czyli zapewnienie mu zdolnoÊci sprostania wewn´trznym i zewn´trznym wyzwaniom nadchodzàcych czasów. Poszukiwanie mo˝liwej i po˝àdanej technologii w gospodarce przysz∏oÊci, co zwykle stanowi zasadniczy temat badania foresight, musi zostaç skonfrontowane z oczekiwanymi zmianami w sposobie funkcjonowania i strukturze systemu ekonomicznego. Z tego powodu przyjćie pewnej koncepcji rozumienia nowoczesnoÊci gospodarki wydaje si´ potrzebne. Postawione zadanie nie jest ∏atwe do wykonania. Wynika to przede wszystkim z koniecznoÊci po∏o˝enia nacisku na perspektywiczne, a nie bie˝àce, rozumienie nowoczesnoÊci gospodarki. Punktem wyjÊcia w badaniu musi staç si´ okreÊlenie, w jaki sposób nowoczesnoÊç jest rozumiana obecnie, w przysz∏oÊci wyobra˝alna jest zmiana opinii w tej sprawie. Na pytanie o nowoczesnoÊç gospodarki nie ma jednoznacznych odpowiedzi, co komplikuje myÊlenie perspektywiczne. Dla ekonomistów nie sà równoznaczne takie pojćia jak gospodarka „dobra”, „efektywna”, „konkurencyjna”, „innowacyjna”, „sprawna” lub „adaptacyjna”. Co wićej, na temat ka˝dego z tych poj´ç istnieje niema∏a literatura, w Êwietle której wypada stwierdziç nie tylko utrzymywanie si´ zasadniczych ró˝nic stanowisk, ale tak˝e istnienie ma∏ej przestrzeni wspólnych ustaleƒ przyj´tych przez badaczy tego problemu. W szczególnoÊci wiele analiz empirycznych gospodarki „konkurencyjnej” prowadzonych przez instytucje cieszàce si´ mi´dzynarodowym uznaniem spotyka si´ z wyraênà krytykà innych oÊrodków i obserwatorów. Wolno uznaç, ˝e z jakoÊcià gospodarki jest podobnie jak z jakoÊcià sztuk plastycznych: oceny sà niejednoznaczne i jest to zjawisko nieprzypadkowe. Przyjmiemy, ˝e konkurencyjnoÊç okreÊlonego podmiotu gospodarczego (ugrupowania integracyjnego, kraju, regionu, sektora lub pojedynczego przedsi´biorstwa) i dostarczanego przez niego towaru polega na ich zdol-

INNOWACYJNOÂå, KONKURENCYJNOÂå I BADANIA FORESIGHT

noÊci do utrzymania swej pozycji na rynku. Pojćie to uwa˝a si´ za ma∏o precyzyjne z braku jednoznacznych kryteriów oceny takiej zdolnoÊci. Miejsce centralne zajmujà bez wàtpienia cena i jakoÊç produktu fizycznego lub us∏ugi, nie wype∏niajà one jednak w pe∏ni pojćia konkurencyjnoÊci. Obok nich bardzo wa˝ne sà, na przyk∏ad, tak zwane kana∏y dystrybucji, jakimi towar trafia do konsumenta, i inne stosowane rozwiàzania marketingowe. Wszystkie te dodatkowe okolicznoÊci okreÊla si´ jako konkurencyjnoÊç pozacenowà (non-price competitiveness). Sk∏adajà si´ na nià: ∏atwoÊç dostosowania poda˝y towarów wytwarzanych w danym kraju do szybko zmieniajàcego si´ popytu, co nazywa si´ krótko supply problems, rentownoÊç produkcji, wydajnoÊç pracy i produktywnoÊç wykorzystywanego kapita∏u, wreszcie efekty prowadzonych prac badawczo-wdro˝eniowych. Dane przedsi´biorstwo z regu∏y wytwarza wszystkie swe produkty, nadajàc im cechy wi´kszej lub mniejszej konkurencyjnoÊci, dzi´ki czemu ∏atwo jest stwierdziç jak bardzo – ogólnie rzecz bioràc – jest ono konkurencyjne, zw∏aszcza w rozumieniu cenowym. O gospodarce danego kraju powiemy, ˝e jest konkurencyjna, gdy powstajàce w niej produkty skutecznie rywalizujà z produkcjà zagranicznà zarówno na rynku wewn´trznym, jak i na rynkach zagranicznych. Na d∏u˝szà met´ utrzymanie tej zdolnoÊci wymaga sta∏ego wzbogacania w∏asnej oferty o nowe towary oraz usprawniania metod wytwarzania produktów obecnych ju˝ na rynku. KonkurencyjnoÊç zwyk∏o si´ te˝ wiàzaç z ogólnym zaawansowaniem ekonomicznym danego obszaru. Zdaniem autora najlepiej jest mówiç o konkurencyjnoÊci pojedynczego towaru, porównujàc jego cen´ i walory u˝ytkowe z podobnymi cechami innych towarów. Nie zmusza to nas do pos∏ugiwania si´ wielkoÊciami przeci´tnymi lub rozpatrywania wielu rozbie˝nych kryteriów. Mo˝na wreszcie wprowadzaç pewne kryteria mierzalne, które czasem b´dà stanowiç „przeci´tnà” z wielu kryteriów jednostkowych, jakich wykorzystanie sugerowaliÊmy wy˝ej. Takim miernikiem konkurencyjnoÊci ca∏ego kraju wydaje si´ w szczególnoÊci saldo obrotów bie˝àcych bilansu p∏atniczego lub zwiàzana z nim zmiana poziomu rezerw walutowych, aczkolwiek nie zawsze silna pozycja kraju na mi´dzynarodowych rynkach wielu dóbr i us∏ug idzie w parze z dodatnim saldem bilansu lub rosnàcymi dost´pnymi rozmiarami p∏ynnoÊci mi´dzynarodowej: niekorzystnym zmianom tych wielkoÊci makroekonomicznych mo˝e towarzyszyç wysoka pozycja danego kraju na tle jego partnerów gospodarczych. Podobnie dosyç zawodnym miernikiem oceny okazuje si´ dynamika bezpoÊrednich inwestycji zagranicznych. Niekiedy pojćie konkurencyjnoÊci mi´dzynarodowej kraju bywa wiàzane lub uto˝samiane z kursem jego waluty. Szczególnie dogodne narz´dzie praktycznej analizy tak rozumianej konkurencyjnoÊci stanowi realny kurs efektywny, wyra˝ajàcy swego rodzaju przeci´tnà zewn´trznà cen´ danego pieniàdza wzgl´dem grupy innych walut po wyeliminowaniu zak∏óceƒ inflacyjnych. Z pewnoÊcià ten miernik analityczny, czysto koncepcyjny, wyra˝a istotny aspekt konkurencyjnoÊci kraju, jednak uto˝samianie obu tych po-

Leszek Jerzy Jasiƒski

j´ç oznacza du˝e uproszczenie problemu. Kurs waluty, rynkowy lub efektywny, posiada okreÊlony wp∏yw na kszta∏towanie si´ eksportu w krótkim czasie, w d∏u˝szym okresie jego znaczenie okazuje si´ mniejsze. Podobnie o relatywnej pozycji kraju decydujà w niema∏ym stopniu terms of trade, relacja cen w eksporcie do cen w imporcie, które bardzo u∏atwiajà lub utrudniajà podmiotom ekonomicznym obecnoÊç w systemie gospodarki Êwiatowej, pozostajàc cz´sto poza zasi´giem decyzji, jakie mogà zostaç podj´te w danym paƒstwie. Budowa mi´dzynarodowej konkurencyjnoÊci kraju jest obecnie szczególnie istotnà cz´Êcià zagranicznej polityki ekonomicznej kraju. Jej znaczenie roÊnie w czasie, gdy s∏abnie mo˝liwoÊç skutecznego pos∏ugiwania si´ politykà handlowà i kursowà, co jest wa˝nà cechà ogólnej sytuacji na Êwiecie na poczàtku XXI wieku. Jednà z przyczyn takiego stanu rzeczy jest zjawisko globalizacji i powstanie bloków integracyjnych, w których cz∏onkostwo – wbrew uproszczonym obiegowym opiniom – nie przekreÊla potrzeby podejmowania dzia∏aƒ na rzecz relatywnej pozycji kraju w gospodarce Êwiatowej. Narodowy Program Foresight – Polska 2020 ma na celu okreÊlenie kierunków rozwoju kraju, zw∏aszcza w obszarze prac badawczo-rozwojowych, by tà drogà zyskaç mo˝liwoÊç usprawnienia procesu alokacji Êrodków bud˝etowych na te cele. Wybrano trzy pola badawcze: zrównowa˝ony rozwój, technologie informacyjne i telekomunikacyjne oraz bezpieczeƒstwo. Ka˝de z nich sk∏ada∏o si´ z pewnej liczby tematów szczegó∏owych, ich pe∏na lista przedstawia si´ nast´pujàco: ✔ Zrównowa˝ony rozwój Polski: jakoÊç ˝ycia, êród∏a i wykorzystanie zasobów energetycznych, kluczowe problemy ekologiczne, technologie na rzecz ochrony Êrodowiska, zasoby naturalne, nowe materia∏y i technologie, transport, integracja polityki ekologicznej z sektorowymi, polityka produktowa, zrównowa˝ony rozwój regionów i obszarów. ✔ Technologie informacyjne i telekomunikacyjne: dost´p do informacji, ICT a spo∏eczeƒstwo, ICT a edukacja, e-biznes, nowe media. ✔ Bezpieczeƒstwo: ekonomiczne (zewn´trzne i wewn´trzne), intelektualne, socjalne, techniczno-technologiczne, rozwój spo∏eczeƒstwa obywatelskiego. Na jesieni 2007 r. prace w projekcie foresight by∏y ju˝ zaawansowane, ale gotowe rezultaty nie by∏y jeszcze dost´pne.

I wona Nowicka Wydzia∏ do spraw Foresight, Departament Strategii i Rozwoju Nauki, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego

REALIZACJA PROJEKTÓW TYPU FORESIGHT CZYNNIKIEM ROZWOJU GOSPODARKI W POLSCE Wprowadzenie W Polsce odczuwa si´ potrzeb´ stworzenia platformy do dyskusji i wspó∏pracy pomi´dzy decydentami, Êrodowiskiem naukowym, przemys∏em i opinià publicznà w zakresie priorytetów badawczych i technologicznych, kluczowych problemów spo∏ecznych oraz rozwoju gospodarczego. Wa˝nym elementem procesu racjonalnego przewidywania mo˝liwych dróg rozwoju sfery badawczo-rozwojowej jest metoda foresight, stosowana z powodzeniem w wi´kszoÊci paƒstw Unii Europejskiej i nie tylko. Idea Narodowego Programu Foresight dla Polski powsta∏a w 2003 r. Na tej podstawie w Ministerstwie Nauki i Informatyzacji zrealizowany zosta∏ do koƒca czerwca 2005 r. Pilota˝owy Projekt Foresight w polu badawczym Zdrowie i ˚ ycie, stanowiàcy pierwszy etap Narodowego Programu Foresight. Pe∏ny Narodowy Program Foresight zosta∏ uruchomiony w 2007 r. w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego i jest finansowany ze Êrodków bud˝etowych, z dzia∏u nauka. Ârodki na realizacj´ projektów typu foresight zosta∏y te˝ zaplanowane z funduszy strukturalnych w Poddzia∏aniu 1.4.5 Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost KonkurencyjnoÊci Przedsi´biorstw”. Dzi´ki temu w Polsce jest realizowanych obecnie, poza Narodowym Programem Foresight, 18 projektów foresight o zasi´gu regionalnym i bran˝owym.

Narodowy Program Foresight Polska 2020 Narodowy Program Foresight Polska 2020 jest realizowany w trzech polach badawczych: ✔ Zrównowa˝ony rozwój Polski (jakoÊç ˝ycia, êród∏a i wykorzystywanie zasobów energetycznych, kluczowe problemy ekologiczne, technologie na rzecz ochrony Êrodowiska, zasoby naturalne, nowe materia∏y i technologie, transport, integracja polityki ekologicznej z sektorowymi, polityka produktowa, zrównowa˝ony rozwój regionów i obszarów).

Iwona Nowicka

✔ Technologie informacyjne i telekomunikacyjne (dost´p do informacji,

ICT a spo∏eczeƒstwo, ICT a edukacja, e-biznes, nowe media). ✔ Bezpieczeƒstwo (ekonomiczne zewn´trzne i wewn´trzne, intelektualne,

socjalne, techniczno-technologiczne, rozwój spo∏eczeƒstwa obywatelskiego). Realizatorem Narodowego Programu Foresight Polska 2020 jest konsorcjum wybrane w drodze konkursu og∏oszonego w oparciu o Przedsi´wzi´cie Ministra dotyczàce realizacji Narodowego Programu Foresight Polska 2020 okreÊlone na podstawie art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 8 paêdziernika 2004 r. o zasadach finansowania nauki, w sk∏adzie: ✔ Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN (koordynator konsorcjum), ✔ Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, ✔ Pentor Research International. Ze strony Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego funkcj´ opiniodawczo-doradczà w zakresie prawid∏owego przebiegu prac przy realizacji Narodowego Programu Foresight Polska 2020 pe∏ni Komitet Sterujàcy, w sk∏ad którego wchodzà w∏aÊciwi eksperci – przedstawiciele nauki, biznesu, administracji, mediów. Za koordynowanie ca∏oÊci programu oraz tworzenie pomostu pomi´dzy wszystkimi jego uczestnikami odpowiada Wydzia∏ do spraw Foresight w Departamencie Strategii i Rozwoju Nauki w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego. Celem Narodowego Programu Foresight Polska 2020 jest: ✔ okreÊlenie wizji rozwojowej Polski do 2020 r., ✔ okreÊlenie – poprzez konsensus z g∏ównymi interesariuszami – priorytetowych kierunków badaƒ naukowych i prac rozwojowych, które w perspektywie wieloletniej wp∏ynà na przyspieszenie tempa rozwoju spo∏eczno-gospodarczego, ✔ racjonalne wykorzystanie wyników badaƒ w praktyce oraz stworzenie dla nich preferencji w przydziale Êrodków bud˝etowych, ✔ przedstawienie znaczenia badaƒ naukowych dla rozwoju gospodarki oraz mo˝liwoÊci ich absorpcji przez gospodark´, ✔ zbli˝enie zasad polskiej polityki naukowej do wymogów Unii Europejskiej, ✔ kszta∏towanie polityki naukowej i innowacyjnej w kierunku gospodarki opartej na wiedzy. Rezultatem Narodowego Programu Foresight w Polsce powinno byç: ✔ ukierunkowanie rozwoju badaƒ i technologii na dziedziny gwarantujà-

ce dynamiczny rozwój gospodarczy w perspektywie Êrednio- i d∏ugookresowej, ✔ racjonalizacja nak∏adów realizowanych ze Êrodków publicznych, ✔ stworzenie j´zyka debaty spo∏ecznej oraz kultury budowania wizji myÊlenia o przysz∏oÊci, prowadzàcych do koordynacji wspólnych dzia∏aƒ dla rozwoju gospodarki i poprawy jakoÊci ˝ycia w Polsce.

REALIZACJA PROJEKTÓW TYPU FORESIGHT CZYNNIKIEM ROZWOJU GOSPODARKI

Projekty foresight wspó∏finansowane z funduszy strukturalnych UE W zakresie poddzia∏ania 1.4.5 pt. „Projekty badawcze w obszarze monitorowania i prognozowania rozwoju technologii (z ang. foresight)” Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost KonkurencyjnoÊci Przedsi´biorstw (SPO WKP) w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego zosta∏y przeprowadzone dwa rodzaje rund aplikacyjnych na sk∏adanie wniosków w zakresie: 1. Projektów badawczych w obszarze monitorowania i prognozowania rozwoju technologii (z ang. foresight) pod tytu∏em: „Priorytetowe technologie dla zrównowa˝onego rozwoju województwa”. Celem dwuletnich projektów jest opracowanie dla poszczególnych województw lub ich grup wewn´trznych prognoz rozwoju technologii w polu zrównowa˝ony rozwój (poziom ˝ycia spo∏eczeƒstwa, energia, ekologia, technologie na rzecz ochrony Êrodowiska, zasoby naturalne i nowe materia∏y, wzrost gospodarczy oraz infrastruktura) decydujàcych o przysz∏ym rozwoju gospodarki, zwi´kszeniu konkurencyjnoÊci przedsi´biorstw oraz podniesieniu poziomu ˝ycia ludnoÊci w tych województwach. Wyniki projektu stanowiç b´dà istotny wk∏ad do Narodowego Programu Foresight oraz do Regionalnych Strategii Innowacji, b´dàc podstawà do kszta∏towania polityki paƒstwa w zakresie B+R zarówno na poziomie kraju, jak i regionu. Wskazana jest wspó∏praca jednostek z przedsi´biorcami, mediami i organizacjami pozarzàdowymi w regionie, jak równie˝ z oÊrodkami zagranicznymi majàcymi doÊwiadczenie w metodologii foresight. Beneficjenci projektów mogà pochodziç zarówno z sektora finansów publicznych (m.in. szko∏y wy˝sze, jednostki badawczo-rozwojowe, instytuty badawcze) oraz spoza sektora finansów publicznych (np. przedsi´biorcy). 2. Projektów celowych w obszarze monitorowania i prognozowania rozwoju technologii (z ang. foresight) dla kraju, regionu lub makroregionu, w oparciu o rozwój kluczowych (wiodàcych) technologii. Celem projektów jest identyfikacja kluczowych (wiodàcych) technologii o znaczeniu strategicznym dla rozwoju kraju, regionu, bran˝y oraz opracowania scenariuszy ich rozwoju w horyzoncie czasowym do 2020 r., zweryfikowanych na drodze konsultacji spo∏ecznych i skonfrontowanych z politykà Unii Europejskiej. W zwiàzku z dzia∏aniami w regionach preferowane by∏y projekty obejmujàce swym zasi´giem makroregiony oraz realizowane przy udziale Polskich Platform Technologicznych lub/i konsorcjów obejmujàcych partnerów ze Êrodowisk przemys∏owych, naukowo-badawczych i organizacji pozarzàdowych. Beneficjentami projektów, z inicjatywy w∏asnej, ministrów albo organów samorzàdu województwa mogà byç: ✔ przedsi´biorca lub grupa przedsi´biorców, ✔ jednostka organizacyjna reprezentujàca konsorcjum naukowe wskazana w umowie o utworzeniu konsorcjum, ✔ jednostka naukowa.

REALIZACJA PROJEKTÓW TYPU FORESIGHT CZYNNIKIEM ROZWOJU GOSPODARKI

Podsumowanie Istnieje pi´ç wa˝nych aspektów definicji foresight: 1. Foresight nazywamy prób´ spojrzenia w przysz∏oÊç w sposób systematyczny. To odró˝nia foresight od naturalnego budowania scenariuszy w ˝yciu codziennym. 2. Foresight obejmuje d∏ugi okres, wykraczajàcy poza horyzonty normalnego planowania. Ramy czasowe typowych foresight si´gajà od 5 do 30 lat. 3. Rozwój naukowy/technologiczny powinien byç konfrontowany z wymogami rynku, co oznacza, ˝e foresight nie powinien byç zdominowany przez nauk´ i technologi´, ale powinien uwzgl´dniaç równie˝ czynniki socjoekonomiczne kszta∏tujàce innowacje. 4. Foresight koncentruje si´ na „wy∏aniajàcych si´”, perspektywicznych technologiach, dla rozwoju których uzasadnione jest wsparcie rzàdu. 5. Podczas przeprowadzania foresight nacisk powinien byç k∏adziony na aspekty spo∏eczne, równie˝ te niezwiàzane ze wzrostem zamo˝noÊci spo∏eczeƒstwa (np. ochrona przed przest´pczoÊcià, edukacja, starzenie si´ spo∏eczeƒstwa itp.). Foresight cz´sto wymieniany jest na równi z innymi dzia∏aniami majàcymi na celu wykreowanie wizji przysz∏oÊci, takimi jak: prognozowanie, analiza przysz∏oÊci i planowanie strategiczne. U podstaw klasycznego planowania dzia∏aƒ le˝y stosunkowo krótki horyzont czasowy, tzn. taki, dla którego z du˝ym prawdopodobieƒstwem jesteÊmy w stanie okreÊliç zmiany istotnych dla nas parametrów. Problem jest o wiele bardziej z∏o˝ony w przypadku rozpatrywania d∏u˝szych okresów, rz´du 10–20 lat, podczas których mogà zajÊç radykalne zmiany, o których obecnie nie mamy wiedzy. Dlatego te˝ w rozwa˝aniach d∏ugoterminowych wysi∏ki powinny si´ skupiaç nie na planowaniu dzia∏aƒ, a na ocenie trendów i ró˝nych scenariuszy rozwoju sytuacji. U podstaw tego podejÊcia le˝y przekonanie, ˝e nie mo˝na dok∏adnie przewidzieç przysz∏oÊci, a jedynie jak najlepiej si´ do niej przygotowaç. To jest w∏aÊnie zadanie foresight, wyposa˝onego w odpowiednie do tego celu narz´dzia, obejmujàce zarówno metody analityczne, jak i heurystyczne. Foresight powinien mieç charakter ciàg∏ego procesu i dlatego zosta∏ przewidziany do dofinansowania w kolejnym Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka na lata 2007–2013, który jest kontynuacjà SPO WKP. Planuje si´ równie˝ realizacj´ kolejnych Narodowych Programów Foresight dla Polski o d∏u˝szym horyzoncie czasowym.

Agnieszka G ryzik Departament Wdro˝eƒ i Innowacji, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego Paulina G àsiorkiewicz-P∏onka Departament Wdro˝eƒ i Innowacji, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego

INNOWACYJNE PROJEKTY CELOWE W polskim systemie finansowania projektów badawczych tzw. projekty celowe funkcjonujà od wielu lat, tzn. od 1991 r., kiedy zosta∏y wprowadzone ustawà z dnia 12 stycznia 1991 r. o Komitecie Badaƒ Naukowych1. Do koƒca 2005 r. zrealizowano ponad 4 tys. takich projektów2. Obowiàzujàca od 2005 r. ustawa o zasadach finansowania nauki tak˝e utrzyma∏a ten instrument finansowania innowacyjnych projektów. Projekt celowy – jak okreÊla wspomniana ustawa – to przedsi´wzićie przewidziane do realizacji w ustalonym okresie, na okreÊlonych warunkach, prowadzone przez przedsi´biorc´ lub inny podmiot posiadajàcy zdolnoÊç do bezpoÊredniego zastosowania wyników projektu w praktyce. InnowacyjnoÊç projektu celowego jest oceniana na etapie sk∏adania wniosku do ministra nauki i szkolnictwa wy˝szego. Oprócz innowacyjnoÊci oceniane jest tak˝e zapotrzebowanie na wynik projektu oraz konkurencyjnoÊç wyniku – szczególnie w skali mi´dzynarodowej3. Realizacja projektu celowego mo˝e trwaç 3 lata, a w uzasadnionych przypadkach 5 lat. Projekty celowe sà finansowane z bud˝etu paƒstwa oraz ze Êrodków Unii Europejskiej. Po raz pierwszy mo˝liwoÊç finansowania ze Êrodków Unii Europejskiej pojawi∏a si´ w Sektorowym Programie Operacyjnym Wzrost KonkurencyjnoÊci Przedsi´biorstw SPO WKP (dzia∏ania 4.1. skierowane do przedsi´biorców). W latach 2004–2006 podpisano 94 umowy na projekty celowe w ramach SPO WKP, a ich dofinansowanie na cz´Êç badawczà wynosi∏o od kilkudziesićiu tysićy do ponad 20 mln z∏otych. EfektywnoÊci tych projektów nie mo˝na jeszcze zanalizowaç, poniewa˝ ich realizacja w wi´kszoÊci przypadków nie zosta∏a zakoƒczona. Trwajà prace na przyk∏ad nad nowym kombinezonem stra˝ackim, polskim innowacyjnym lekiem w terapii cukrzycy czy autobusem miejskim z nap´dem hybrydowym. 1

Dz. U. z 2001 r., nr 33, poz. 389. Informacja o efektach gospodarczych i spo∏ecznych uzyskanych w wyniku realizacji projektów celowych rozliczonych w latach 2002–2004, Sprawy Nauki, Suplement 2/2007. 3 Inne kryteria oceny projektu celowego: wp∏yw na rynek pracy, znaczenie dla rozwoju regionalnego, zasadnoÊç planowanych kosztów w stosunku do przedmiotu i zakresu przedsi´wzi´cia, mo˝liwoÊç wykonywania badaƒ i wdro˝enia wyników projektu celowego, efektywnoÊç ekonomiczna przedsi´wzi´cia. 2

Agnieszka Gryzik, Paulina Gàsiorkiewicz-P∏onka

cd. tabeli 1

Energy Investors Sp. z o.o.

Wprowadzenie innowacyjnych uk∏adów kogeneracyjnych do wytwarzania ciep∏a i energii elektrycznej

472 300

INTERIA.PL S.A.

Platforma komunikacyjna jako narz´dzie poprawy komunikacji wewnàtrz firm sektora MSP

230 000

EC Electronics Sp. z o.o.

Sybilla – Wirtualny Przewodnik

797 545

Medicalgorithmics Sp. z o.o.

Zdalny system monitorowania kardiologicznego z automatycznà diagnostykà arytmii i stanów przedzawa∏owych PocketECG

532 050

è ród∏o¸ Dane Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego.

Na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego dofinansowanie projektów celowych dla ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw oferuje tak˝e Federacja Stowarzyszeƒ Naukowo-Technicznych Naczelnej Organizacji Technicznej. NOT og∏asza konkursy na dofinansowanie realizacji takich projektów. Wnioski o dofinansowanie projektów celowych muszà dotyczyç – podobnie jak w przypadku projektów dofinansowywanych przez ministerstwo – wprowadzenia innowacyjnych, nowoczesnych wyrobów lub technologii obejmujàcych faz´ badawczo-rozwojowà oraz wdro˝eniowà (finansowanà samodzielnie przez MSP), czyli bezpoÊrednie zastosowanie w praktyce. Do koƒca 2005 r. do NOT wp∏yn´∏o 701 wniosków o dofinansowanie projektów celowych, z czego dofinansowanie otrzyma∏o 420 projektów (402 projekty zosta∏y ju˝ zrealizowane). G∏ówne efekty ekonomiczne, jakie osiàgn´∏y ma∏e i Êrednie przedsi´biorstwa dzi´ki otrzymanemu dofinansowaniu, to m.in. ponad 98 mln z∏ przyrostu przychodów ze sprzeda˝y, utworzenie 239 miejsc pracy i utrzymanie 243 istniejàcych miejsc pracy. Projekty celowe b´dà mog∏y byç tak˝e finansowane ze Êrodków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007–2013, a nowoÊcià jest to, ˝e przedsi´biorca, którego projekt otrzyma∏ dofinansowanie na etap badawczy, otrzyma tak˝e dofinansowanie na wdro˝enie – oczywiÊcie jeÊli badania zakoƒczà si´ sukcesem. Projekty celowe, s∏u˝àce realizacji okreÊlonego, zdefiniowanego (najcz´Êciej przez przedsi´biorstwo) przedsi´wzi´cia sà wa˝nym sposobem transferu wiedzy ze sfery nauki do sfery gospodarki. W chwili obecnej, kiedy innowacyjnoÊç, gospodarka oparta na wiedzy i zwi´kszanie konkurencyjnoÊci ca∏ej Unii Europejskiej sà tematami wiodàcymi, instrument w postaci projektów celowych staje si´ nie tylko coraz bardziej popularny. Przedsi´biorstwa dochodzà bowiem do wniosku, ˝e skoƒczy∏y si´ mo˝liwoÊci konkurowania tylko niskà cenà si∏y roboczej. Obecnie trzeba tak˝e inwestowaç w sfer´ badaƒ s∏u˝àcych podnoszeniu jakoÊci produktów. Wa˝na kwestia, na którà nale˝y szczególnie zwróciç uwag´, to szeroki kràg przedsi´biorstw mogàcych takie projekty realizowaç. Sà one przezna-

Agnieszka Gryzik, Paulina Gàsiorkiewicz-P∏onka

stwierdziç, ˝e projekty celowe sà innowacyjne nie tylko ze wzgl´du na nowe rozwiàzania b´dàce ich efektem, ale tak˝e ze wzgl´du na wspó∏prac´ naukowo-gospodarczà. System projektów celowych charakteryzuje si´ wysokim wspó∏czynnikiem osiàgania wyników badaƒ stosowanych i prac rozwojowych wynoszàcym oko∏o 95% wdro˝onych rozwiàzaƒ. Pewne jest jedno: efektywnoÊç projektów celowych jest wysoka. Dlaczego? Poniewa˝ jednostki wdra˝ajàce projekt anga˝ujà swoje Êrodki finansowe, a regu∏y ekonomii sà bezlitosne5. W czo∏ówce „Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw w Polsce” znajdujà si´ takie, które realizowa∏y projekty celowe. To tak˝e Êwiadczy o ich efektywnoÊci.

Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 8 paêdziernika 2004 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. nr 238, poz. 2390), finansowanie projektów celowych obejmuje projekty o tematyce okreÊlonej przez wnioskodawc´, zg∏aszane przez przedsi´biorców lub inne podmioty majàce zdolnoÊç bezpoÊredniego zastosowania wyników projektu w praktyce. (… ) Ârodki finansowe na nauk´ przeznaczone na pokrycie poniesionych wydatków zwiàzanych z realizacjà projektów celowych sà przekazywane przedsi´biorcom lub innym podmiotom posiadajàcym zdolnoÊç bezpoÊredniego zastosowania wyników projektu w praktyce na podstawie umowy.

Marzenna A. W eresa Instytut Gospodarki Âwiatowej, Szko∏a G∏ówna Handlowa

INNOWACJE A KONKURENCYJNOÂå BRAN˚ POLSKIEGO PRZEMYS¸U Dyskutujàc na temat istotnoÊci wprowadzania innowacji w przedsi´biorstwach, warto zastanowiç si´, jakie korzyÊci wynikajà z dzia∏alnoÊci innowacyjnej. Cz´sto wskazuje si´, ˝e innowacje poprawiajà konkurencyjnoÊç firm. Czy tez´ t´ mo˝na udowodniç dla polskich przedsi´biorstw? Ocen´ wp∏ywu innowacji na konkurencyjnoÊç przemys∏u w Polsce mo˝na prowadziç, badajàc zale˝noÊç mi´dzy poziomem wydatków przedsi´biorstw z danej bran˝y na B+R oraz nak∏adami na dzia∏alnoÊç innowacyjnà a wartoÊcià dodanà oraz produkcjà sprzedanà. Badanie takie opiera si´ na za∏o˝eniu, ˝e wydatki ponoszone przez przemys∏ na B+R i innowacje to nak∏ad na tworzenie i wprowadzanie nowych rozwiàzaƒ, zaÊ konkurencyjnoÊç bran˝ mo˝na mierzyç zmianami wartoÊci dodanej oraz dynamikà produkcji sprzedanej. Nak∏ady na dzia∏alnoÊç badawczo-rozwojowà w polskim sektorze przedsi´biorstw wynios∏y w 2005 r. 1,8 mld z∏, z czego 80,6% to nak∏ady bie˝àce, zaÊ 19,4% stanowi∏y nak∏ady inwestycyjne. Struktura bran˝owa nak∏adów charakteryzowa∏a si´ silnym zró˝nicowaniem. Dominujàcym udzia∏em charakteryzowa∏y si´ w 2005 r.: produkcja sprz´tu transportowego, z udzia∏em a˝ 18% w ogólnej wartoÊci nak∏adów sektora przedsi´biorstw na B+R (z czego ponad po∏owa przypada na produkcj´ pojazdów), produkcja maszyn i urzàdzeƒ (10%) oraz produkcja Êrodków farmaceutycznych i zielarskich (8,4%). Relatywnie wysoki udzia∏ w nak∏adach przedsi´biorstw na B+R – tj. 6,9%, odnotowano tak˝e w sekcji ochrona zdrowia i opieka socjalna. Najmniejszy odsetek ogó∏u nak∏adów na B+R sektora przedsi´biorstw w Polsce przypada na kopalnictwo rud metali (0,4%), produkcj´ wyrobów z metali (0,5%) oraz dzia∏alnoÊç wydawniczà i poligraficznà (0,39%)1. Drugi strumieƒ finansowania decydujàcy o innowacyjnoÊci przedsi´biorstw to nak∏ady na dzia∏alnoÊç innowacyjnà. W 2005 r. wynosi∏y one w sektorze przedsi´biorstw 14,7 mld z∏ i chocia˝ by∏y ni˝sze a˝ o 1 mld w stosunku do roku poprzedniego, to i tak dziesi´ciokrotnie przekracza∏y wydatki firm na regularnie prowadzonà dzia∏alnoÊç B+R. Oznacza to, ˝e polskie firmy w znacznie wi´kszym stopniu sà zainteresowane bie˝àcà dzia∏alnoÊcià innowacyjnà, która przynosi szybkie efekty rynkowe, ni˝ prowadzeniem systematycznych, wieloletnich prac badawczych, których ryzyko jest znacznie wi´ksze, a efekty niepewne. 1

Nauka i Technika w 2005 r., G∏ówny Urzàd Statystyczny, Warszawa 2006, s. 85–86.

Marzenna A. Weresa

W strukturze nak∏adów przedsi´biorstw na dzia∏alnoÊç innowacyjnà dominuje pi´ç przemys∏ów przetwórczych. Najwy˝szym udzia∏em w ogólnej sumie wydatkowanej przez przedsi´biorstwa na innowacje charakteryzowa∏y si´ w 2005 r.: produkcja artyku∏ów spo˝ywczych i napojów (13,6%), produkcja koksu i rafinacja ropy naftowej i paliw jàdrowych (11,4%), wytwarzanie wyrobów chemicznych (10%), produkcja pojazdów (9,4%) oraz produkcja wyrobów z pozosta∏ych surowców niemetalicznych (7,9%). Bran˝e z relatywnie najmniejszym udzia∏em w nak∏adach na innowacje to wytwarzanie wyrobów ze skóry (0,1%) oraz przetwarzanie odpadów2. Porównanie nak∏adów polskich przedsi´biorstw na B+R z nak∏adami na dzia∏alnoÊç innowacyjnà wskazuje na niskà korelacj´ mi´dzy obiema strukturami. Tylko dwie bran˝e charakteryzujà si´ stosunkowo du˝ymi udzia∏ami w obu rodzajach nak∏adów: sà to produkcja pojazdów oraz chemikalia. Warto zauwa˝yç, ˝e w obu tych dziedzinach znaczàcà rol´ odgrywajà firmy z udzia∏em kapita∏u zagranicznego, co mog∏oby Êwiadczyç o pozytywnej roli, jakà odgrywa nap∏yw inwestycji bezpoÊrednich do Polski dla budowania innowacyjnoÊci i konkurencyjnoÊci polskiej gospodarki3. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie odnoÊnie wp∏ywu innowacji na konkurencyjnoÊç bran˝ przemys∏u w Polsce wymaga uzupe∏nienia analizy nak∏adów na B+R i innowacje o porównanie wyników ekonomicznych tych bran˝. Cz´Êciowy obraz konkurencyjnoÊci bran˝ mo˝na uzyskaç, analizujàc dwa podstawowe wskaêniki: wartoÊç dodanà oraz produkcj´ sprzedanà. Analiza dynamiki obu tych wskaêników w skali ca∏ego przemys∏u pokazuje, ˝e przy utrzymaniu jednakowego kierunku zmian tych wskaêników nast´powa∏o jednak˝e zró˝nicowanie tempa ich wzrostu lub spadku. Najwy˝sze Êrednioroczne tempo wzrostu wartoÊci dodanej w okresie 1994–2006 obserwuje si´ w bran˝y produkujàcej maszyny biurowe i komputery (30%), produkcji pojazdów (25%) oraz produkcji wyrobów z surowców niemetalicznych (21%). W dwóch z wymienionych bran˝ najszybciej ros∏a równie˝ produkcja sprzedana (w tempie Êredniorocznym odpowiednio: 22% i 20%)4. Zestawienie nak∏adów na B+R i innowacyjnoÊç z uzyskanymi przez firmy efektami ekonomicznymi pozwala na ustalenie istnienia zale˝noÊci mi´dzy obiema grupami wielkoÊci. Okazuje si´ jednak, ˝e wyniki badaƒ przeprowadzonych przy u˝yciu ró˝nych modeli ekonometrycznych majàce na celu okreÊlenie, czy istnieje zale˝noÊç mi´dzy nak∏adami na B+R oraz wydatkami poniesionymi przez przedsi´biorstwa na innowacje z jednej strony a wartoÊcià dodanà brutto oraz wielkoÊcià produkcji sprzedanej bran˝ z drugiej strony, nie dajà jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o wp∏yw innowacji na konkurencyjnoÊç bran˝ polskiego przemys∏u. Stwierdzono brak 2

Nauka i Technika w 2005 r., G∏ówny Urzàd Statystyczny, Warszawa 2006, s. 169-170. Wniosek ten znajduje potwierdzenie w badaniach prezentowanych w raporcie Polska: raport o konkurencyjnoÊci 2007. Rola zagranicznych inwestycji w budowaniu przewag konkurencyjnych, red. M.A. Weresa, Szko∏a G∏ówna Handlowa, Warszawa 2007. 4 Obliczenia na podstawie: Rocznik Statystyczny Przemys∏u, GUS, Warszawa 2006. 3

INNOWACJE A KONKURENCYJNOÂå BRAN˚ POLSKIEGO PRZEMYS¸U

wp∏ywu nak∏adów na badania i rozwój na wartoÊç dodanà oraz wartoÊç produkcji sprzedanej w okresie 1994–2005. Istnieje natomiast dodatnia zale˝noÊç mi´dzy wysokoÊcià nak∏adów na innowacje dokonywanych przez polskie przedsi´biorstwa a produkcjà sprzedanà bran˝ przy uwzgl´dnieniu opóênienia czasowego wynoszàcego jeden rok5. Powy˝sza rozbie˝noÊç wyników badaƒ ekonometrycznych wymaga krótkiego komentarza. Brak mo˝liwoÊci wykazania zale˝noÊci mi´dzy nak∏adami na B+R a wartoÊcià dodanà oraz produkcjà sprzedanà wynika prawdopodobnie z faktu, ˝e wartoÊç nak∏adów ponoszonych przez firmy na badania i rozwój jest jak dotàd zbyt niska, aby mog∏a przynieÊç dajàce si´ zmierzyç statystycznie efekty w postaci znacznego wzrostu sprzeda˝y czy wartoÊci dodanej. Nak∏ady przedsi´biorstw na B+R stanowi∏y Êrednio mniej ni˝ 1% wartoÊci dodanej brutto i oko∏o 0,5% wartoÊci produkcji sprzedanej tych firm. Ponadto wydaje si´, ˝e analizowany dziesi´cioletni okres, dla którego dost´pne sà dane statystyczne, jest zbyt krótki, aby zaobserwowaç istotnà statystycznie zale˝noÊç, gdy˝ w Êwietle literatury przedmiotu wp∏yw regularnie prowadzonej dzia∏alnoÊci badawczej na konkurencyjnoÊç ujawnia si´ raczej w d∏u˝szej perspektywie czasowej6. Z drugiej strony jednak badania ekonometryczne wykaza∏y pozytywnà zale˝noÊç mi´dzy nak∏adami na dzia∏alnoÊç innowacyjnà a wartoÊcià produkcji sprzedanej (z jednorocznym opóênieniem czasowym)7. Interpretacja tego wyniku potwierdza, ˝e wprowadzenie innowacji ju˝ w krótkiej perspektywie czasowej przek∏ada si´ na sukces rynkowy mierzony wielkoÊcià produkcji sprzedanej. Wydaje si´, ˝e jest to istotny wniosek, który warto popularyzowaç zw∏aszcza wÊród firm, gdy˝ potwierdza on zasadnoÊç ponoszenia nak∏adów zwiàzanych z wprowadzaniem innowacji.

5 Weresa M.A., Witkowski B.: Wp∏yw innowacji na konkurencyjnoÊç bran˝ polskiego przemys∏u, w: Polska: raport o konkurencyjnoÊci 2006. Rola innowacji w budowaniu przewag konkurencyjnych, red. M.A. Weresa, SGH, Warszawa 2006. 6 Porter, M.: The Competitive Advantage of Nations, Nowy Jork 1990, The Free Press. 7 Weresa M.A., Witkowski B.: Wp∏yw innowacji na konkurencyjnoÊç bran˝ polskiego przemys∏u, w: Polska: raport o konkurencyjnoÊci 2006. Rola innowacji w budowaniu przewag konkurencyjnych, red. M.A. Weresa, SGH, Warszawa 2006.

Sylwia Zajàczkowska-J akimiak Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

INTERNACJONALIZACJA DZIA¸ALNOÂCI BA R W KORPORACJACH TRANSNARODOWYCH. GLOBALNE TENDENCJE I WNIOSKI DLA POLSKI Korporacje transnarodowe (KTN) odgrywajà bardzo istotnà rol´ we wspó∏czesnej gospodarce Êwiatowej. Procesy globalizacji stymulujà przekszta∏cenia gospodarki Êwiatowej w kierunku gospodarki opartej na wiedzy. Tworzenie szeroko poj´tej wiedzy i wdra˝anie jej w postaci innowacji technologicznych jest kluczowym elementem prac B+R. W zwiàzku z tym zaanga˝owanie KTN w dzia∏alnoÊç B+R jest wa˝nà cz´Êcià walki konkurencyjnej i staje si´ jednà z podstawowych funkcji korporacji. W celu pozyskania wiedzy rozproszonej w gospodarce Êwiatowej KTN decentralizujà prace B+R i lokalizujà je w krajach poza centralà. Nast´puje wzrost znaczenia zagranicznych centrów B+R. Obecnie mamy do czynienia z nowym trendem internacjonalizacji dzia∏alnoÊci B+R korporacji. Do nowych cech tego mechanizmu zaliczyç mo˝na: rosnàcà dynamik´ rozprzestrzeniania dzia∏alnoÊci innowacyjnej w skali globalnej przez KTN i ich filie, rosnàcy udzia∏ krajów rozwijajàcych si´ w tych procesach, coraz wi´kszy udzia∏ dzia∏alnoÊci B+R korporacji majàcej charakter rzeczywiÊcie innowacyjny, a nie jedynie „odtwórczy” – nastawiony na dostosowywanie produktu do lokalnych warunków1. Dotychczas korporacje dzia∏alnoÊç innowacyjnà lokalizowa∏y g∏ównie w krajach wysoko rozwini´tych. Od 2000 r. roÊnie znaczenie lokalizacji krajów rozwijajàcych si´. Raporty UNCTAD wskazujà na rosnàcy proces outsourcingu i offshoringu na wzrost liczby filii zagranicznych podejmujàcych dzia∏alnoÊç B+R na terenie krajów rozwijajàcych si´2. Dynamika decentralizacji dzia∏alnoÊci innowacyjnej w latach 2000–2005 by∏a wy˝sza w wybranych krajach rozwijajàcych si´ i transformowanych ni˝ w przypadku krajów wysoko rozwini´tych. Pojawi∏y si´ nowe jakoÊciowo si∏y sprawcze procesu decentralizacji. Motyw zwiàzany z potrzebà dostosowywania produktu do lokalnych warunków zosta∏ zastàpiony przez koniecznoÊç sprostania globalnej konkurencji w lokalizacji BIZ, obni˝enia kosztów aktywnoÊci innowacyjnej oraz dost´pu do zaawansowanych zasobów za granicà. W efekcie dzia1

Wzrost znaczenia krajów rozwijajàcych si´ dotyczy nie tylko faktu, ˝e coraz cz´Êciej stajà si´ one miejscem lokalizacji dzia∏alnoÊci B+R korporacji, ale równie˝ tego, ˝e sà one miejscem pochodzenia inwestycji w formie BIZ, które poszukujà zaawansowanych zasobów w krajach wysoko rozwini´tych. 2 Word Investment Report, UNCTAD, roczniki 2000–2006.

INTERNACJONALIZACJA DZIA¸ALNOÂCI BWR w TKN

∏alnoÊç B+R podejmowana w krajach rozwijajàcych si´ nie jest tylko prostym adaptowaniem osiàgni´ç globalnych do krajowych warunków, ale coraz cz´Êciej przybiera postaç kompleksowych, wieloetapowych prac naukowo-badawczych podejmowanych we wspó∏pracy z lokalnymi podmiotami. Zmiana roli korporacyjnych oÊrodków B+R polega na zwi´kszaniu udzia∏u takich prac B+R w tych centrach w ramach ca∏okszta∏tu dzia∏aƒ korporacji, przez co sieç B+R nabiera znaczenia strategicznego. Przejawia si´ to w rosnàcej liczbie zagranicznych oÊrodków B+R posiadajàcych du˝à autonomi´ i spe∏niajàcych rol´ centrum kompetencyjnego realizujàcego d∏ugookresowe projekty B+R na rzecz ca∏ej KTN. Ponadto do nowych trendów zaliczyç nale˝y pojawienie si´ grupy krajów rozwijajàcych si´, które inwestujà w formie BIZ w krajach wysoko rozwini´tych, stajàc si´ konkurentem dla pochodzàcych stamtàd KTN. Nasilajàcà internacjonalizacj´ obrazuje rosnàca rola filii KTN w wydatkach na B+R w krajach je przyjmujàcych. W 1993 r. wydatki filii na t´ dzia∏alnoÊç wynosi∏y blisko 30 mld USD, co stanowi∏o 10% globalnych wydatków na B+R sektora przedsi´biorstw. W 2002 r. nak∏ady osiàgn´∏y poziom blisko 130 mld USD, co by∏o równe 21% Êwiatowych wydatków na B+R sektora prywatnego3. W krajach rozwini´tych udzia∏ filii w wydatkach B+R przedsi´biorstw jest na poziomie Êredniej Êwiatowej; w latach 1996–2002 wzros∏y one z 11% do 16%. W krajach rozwijajàcych si´ udzia∏ filii wzrós∏ z 2% do 18%. Udzia∏ filii w nak∏adach na dzia∏alnoÊç innowacyjnà jest wy˝szy ni˝ Êrednia Êwiatowa w Polsce, Czechach, S∏owacji i na W´grzech. W tym samym okresie wskaêniki tam wzros∏y z poziomu 17% do 41%4. Pomimo dominacji krajów rozwini´tych w dzia∏alnoÊci innowacyjnej korporacji od 2000 r. wyraênie roÊnie w niej udzia∏ krajów rozwijajàcych si´. Ponad 90% umi´dzynarodawianych projektów B+R przypada na USA, pi´tnaÊcie krajów UE i Japoni´. W latach 1995–2005 udzia∏ krajów wysoko rozwini´tych w lokalizacji amerykaƒskich KTN spad∏ z 92% do 84% na rzecz gospodarek rozwijajàcych si´, które zanotowa∏y wzrost z 7% do 13,5%. W przypadku korporacji szwedzkich, niemieckich i japoƒskich pozycja krajów rozwijajàcych si´ i transformowanych poprawi∏a si´ dwu- i trzykrotnie. Szczególnie dynamiczny wzrost dotyczy gospodarek azjatyckich (z wyjàtkiem Korei Po∏udniowej i Tajwanu) oraz Brazylii, Rosji, Bu∏garii i Ukrainy. Spowodowane jest to wzrostem dzia∏alnoÊci B+R korporacji w tych krajach oraz rosnàcym udzia∏em filii KTN w liczbie przedsi´biorstw podejmujàcych aktywnoÊç innowacyjnà. Wydatki KTN na zagraniczne B+R w krajach rozwijajàcych si´ i transformowanych sà skoncentrowane w grupie krajów: Azji Po∏udniowo-Wschodniej, nowych cz∏onków UE, Brazylii, Argentynie i Meksyku. W analizie UNCTAD badajàcej najwi´ksze korporacje pod wzgl´dem wydatków na B+R wskazano, ˝e 70% z nich planuje zwi´kszyç udzia∏ na3 4

Word Investment Report, 2006. Word Investment Report, 2006.

Sylwia Zajàczkowska-Jakimiak

k∏adów na zagranicznà dzia∏alnoÊç innowacyjnà w najbli˝szych latach5. Najbardziej po˝àdanà lokalizacjà dla takiej aktywnoÊci w krajach rozwijajàcych si´ i transformowanych sà: Chiny, Indie, Singapur, Tajwan, Korea Po∏udniowa, Tajlandia, Brazylia i Meksyk oraz Rosja. Warto odnotowaç, ˝e rosnàce znaczenie obecnoÊci filii KTN zaanga˝owanych w dzia∏alnoÊç B+R w wybranych krajach rozwijajàcych si´ pokrywa si´ z grupà gospodarek, które charakteryzowa∏y si´ wzgl´dnie wysokim wskaênikiem zdolnoÊci technologicznej UNCTAD6.

Szanse i zagro˝enia. Implikacje dla Polski Sektor B+R to innowacyjny sektor gospodarki oparty na nauce i komercjalizacji jej wyników. Otwieranie oÊrodków B+R daje nie tylko korzyÊci KTN, ale równie˝ szans´ na dalszy rozwój gospodarki Polski. Ogólne tendencje internacjonalizacji korporacyjnych B+R oraz zmiana znaczenia zagranicznych jednostek B+R w relatywnie niewielkim stopniu przek∏adajà si´ na dzia∏alnoÊç KTN w Polsce. Nak∏ady na B+R podejmowane w Polsce przez KTN rosnà. W 2006 r. by∏o zlokalizowanych 44 korporacyjnych oÊrodków B+R. Szacuje si´, ˝e w 2007 r. zagraniczni inwestorzy zainwestujà w polskie centra B+R oko∏o 100 mln USD. Jednak wyraênie widaç rozbie˝noÊci mi´dzy relatywnie wysokim zainteresowaniem Polskà jako miejscem lokalizacji BIZ a niewielkim zaanga˝owaniem si´ KTN w prowadzenie prac B+R w ramach polskich filii. OÊrodki B+R zlokalizowane w Polsce odgrywajà ró˝ne role, mi´dzy innymi stanowià centrum rozwoju produktów na rynek regionalny lub globalny lub pe∏nià funkcj´ centrum kompetencyjnego rozwoju nowych technologii. Jednak˝e w g∏ównej mierze ich dzia∏alnoÊç jest nakierowana na rozwijanie nowych produktów na rynek polski i krajów sàsiadujàcych lub adaptacj´ rozwiàzaƒ wprowadzonych za granicà do warunków rynków naszego regionu. Wydaje si´, ˝e polskie oÊrodki B+R w przysz∏oÊci majà szanse rozwoju. Ostatnie badania kilku presti˝owych oÊrodków naukowych potwierdzajà, ˝e Polska jest w czo∏ówce pod wzgl´dem atrakcyjnoÊci inwestycji B+R. Podstawà jest posiadany potencja∏ intelektualny, który jest czynnikiem przyciàgajàcym KTN stojàce przed koniecznoÊcià uzupe∏niania zasobów kapita∏u ludzkiego dla sfery B+R. W ponad 430 oÊrodkach naukowych pracuje ponad 100 tys. naukowców. Polacy sà jednym z najlepiej wykszta∏conych spo∏eczeƒstw w Europie. Co roku prawie 400 tys. absolwentów koƒczy studia. 5

EIU, Scattering the Seeds of Innovation: the Globalization of Research and Development, Londyn 2004. 6 Na ten miernik sk∏ada si´: wskaênik aktywnoÊci technologicznej (z∏o˝ony z trzech elementów: liczby zatrudnionych w B+R/1 mln mieszkaƒców, liczby wniosków patentowych zg∏oszonych w USA/1 mln mieszkaƒców, liczby publikacji naukowych/1 mln mieszkaƒców) oraz wskaênik kapita∏u ludzkiego (do którego zaliczono wskaênik analfabetyzacji, udzia∏ osób ze Êrednim i wy˝szym wykszta∏ceniem w grupie wiekowej). Zob. Word Investment Report, 2005.

INTERNACJONALIZACJA DZIA¸ALNOÂCI BWR w TKN

Polska wyró˝nia si´ pod wzgl´dem jakoÊci kszta∏cenia i liczby absolwentów informatyki, co potwierdzajà sukcesy polskich studentów w mi´dzynarodowych konkursach. Wzmocnienie pozycji Polski w dziedzinie edukacji poprzez popraw´ jakoÊci kszta∏cenia i unowoczeÊnienie wyposa˝enia laboratoryjnego uczelni mog∏oby spowodowaç zahamowanie odp∏ywu naukowców i przyczyniç si´ do wzrostu sk∏onnoÊci specjalistów do powrotu do Polski. Ponadto przyciàganie korporacyjnych centrów B+R wymaga zmian w narodowej strategii innowacji. Jednym z najwa˝niejszych wyzwaƒ jest zwi´kszenie nak∏adów na B+R zarówno przez paƒstwo, jak i stymulowanie do takich dzia∏aƒ sektora biznesu. W tym celu niezb´dne wydaje si´ uregulowanie prawne wsparcia przez sektor prywatny dzia∏aƒ B+R uczelni oraz kwestie wynagrodzenia naukowców i przedsi´biorców z tytu∏u wdro˝enia wynalazku. W efekcie zwi´kszy∏aby si´ dyfuzja technologii, w tym z KTN, do polskiego sektora biznesu. Niezb´dne jest równie˝ skrócenie czasu potrzebnego na przyznanie patentu w Polsce, co mog∏oby przyczyniç si´ do wzrostu sk∏onnoÊci opatentowywania wynalazków w Polsce, a nie za granicà. Osiàgni´ciu konkurencyjnej pozycji dla dzia∏alnoÊci B+R korporacji s∏u˝yç powinien równie˝ wzrost nak∏adów na rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej i informatycznej. Zach´tà dla zagranicznych inwestorów jest fakt, i˝ Polska otrzyma∏a dost´p do najwi´kszej kwoty funduszy unijnych na lata 2007–2013, które majà zostaç przeznaczone na rozwój, infrastruktur´ i zasoby ludzkie. Wi´ksza aktywnoÊç paƒstwa w zach´caniu KTN do lokowania w Polsce – obok zak∏adów produkcyjnych – równie˝ centrów B+R jest niezb´dna w sytuacji rosnàcej pozycji konkurencyjnej krajów rozwijajàcych si´, szczególnie gospodarek azjatyckich. Polska powinna budowaç wizerunek kraju o wysokiej jakoÊci produktów i us∏ug, gdy˝ tylko w taki sposób jest w stanie konkurowaç z krajami azjatyckimi.

Les∏aw Pietrewicz Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

KULTURA ORGANIZACYJNA KRAJOWYCH PRZEDSI¢BIORSTW JAKO BARIERA INNOWACYJNOÂCI Innowacje majà dziÊ krytyczne znaczenie nie tylko dla sukcesu, ale cz´sto tak˝e dla samego prze˝ycia przedsi´biorstw i rozwoju gospodarczego krajów. Dlatego te˝ polityka gospodarcza i strategie przedsi´biorstw muszà byç w rosnàcym stopniu nastawione na tworzenie optymalnych warunków dla rozwijania innowacji. ÂwiadomoÊç tego faktu doprowadzi∏a do opracowania szerokiego wachlarza polityk, instytucji i procedur zarzàdzania innowacjami zorientowanych na wzrost innowacyjnoÊci. Do najwa˝niejszych zalicza si´ parki technologiczne, inkubatory przedsi´biorczoÊci, inwestycje w instytucje badawcze, szkoleniowe i edukacyjne. Na poziomie zarzàdzania firmà wysi∏ki tradycyjnie koncentrujà si´ g∏ównie na ustalaniu formalnych procedur opracowywania innowacji i reorganizacji (reengineering) procesów komunikacji. Richard Florida1 pokaza∏, ˝e w dzisiejszych czasach – aby stymulowaç innowacyjnoÊç – nie wystarczà instrumenty sprzed 20 lat, takie jak inkubatory przedsi´biorczoÊci, parki technologiczne czy ulgi podatkowe2. Innowacje rozkwitajà dziÊ w twórczych centrach, gdzie równie wa˝na jak infrastruktura technologiczna czy przychylnoÊç podatkowa jest sprzyjajàca innowacyjnoÊci kultura. Innowacyjnà kultur´ tworzy „intelektualny ekosystem”, obejmujàcy infrastruktur´ kulturalnà (np. teatry, muzea), jakoÊç Êrodowiska spo∏ecznego (np. skupiska twórców, bezpieczeƒstwo), warunki pracy i wypoczynku. Budowa innowacyjnej gospodarki opartej na wiedzy wymaga wi´c nowych podstaw kulturowych. Niniejsze opracowanie koncentruje si´ na jednym aspekcie kultury innowacyjnoÊci, a mianowicie stosunkach w pracy. Pog∏´bione studia etnograficzne innowacyjnoÊci jednoznacznie pokaza∏y, ˝e innowacje sà w zdecydowanie wi´kszym stopniu produktem interakcji w danym Êrodowisku spo∏ecznym ni˝ dzia∏aƒ jednostki – indywidualne1 Florida R.: The Flight of the Creative Class: The New Global Competition for Talent, Harper Business, Nowy Jork 2005. 2 Co znamienne, na ograniczone znaczenie tych czynników wskazujà tak˝e przedstawiciele innowacyjnych polskich przedsi´biorstw. W badaniach opisywanych w niniejszym tomie przez panià Lejpras ocenili oni pomoc inkubatorów przedsi´biorczoÊci i istnienie specjalnych stref ekonomicznych (czyli ulgi podatkowe) jako najmniej wa˝ne z 17 warunków lokalizacji innowacyjnych przedsi´wzi´ç.

KULTURA ORGANIZACYJNA KRAJOWYCH PRZEDSI¢ BIORSTW JAKO BARIERA

go innowatora. Czasy, kiedy to genialne jednostki dokonywa∏y prze∏omowych odkryç, nieodwracalnie odesz∏y do przesz∏oÊci. DziÊ ogromnej wi´kszoÊci innowacji dokonujà organizacje. Badacze problematyki innowacyjnoÊci koncentrujà si´ wić na pytaniu: jakie warunki organizacja musi spe∏niaç, by byç innowacyjna. Antropolog Ulf Hannerz3 scharakteryzowa∏ Êrodowisko organizacyjne sprzyjajàce innowacjom jako z∏o˝one z heterogenicznych aktorów i szeroko otwarte na kontakty z innymi aktorami i Êrodowiskami. Kultura organizacyjna przedsi´biorstw musi wić spe∏niaç dwa warunki: zapewniaç intensywne interakcje zró˝nicowanych aktorów i otwartoÊç na zewnàtrz. Równie˝ profesor zarzàdzania Uniwersytetu Stanforda, Richard Pascale4, podkreÊla∏ znaczenie ró˝norodnoÊci wewnàtrz organizacji i otwartoÊci. Z jego badaƒ wynika, ˝e ró˝nice zdaƒ w organizacji poszerzajà spektrum dostrzeganych opcji, generujàc nowe punkty widzenia i wymuszajàc zmiany. Faktycznie jest to dobrze znane prawo cybernetyki: dla dowolnego systemu, aby móg∏ si´ on dostosowywaç do zmian w otoczeniu, musi byç zró˝nicowany wewn´trznie. W dzisiejszych czasach coraz szybsze tempo zmian na zewnàtrz zwi´ksza znaczenie adaptowalnoÊci przedsi´biorstw. Redukcja zró˝nicowania wewnàtrz uniemo˝liwia radzenie sobie ze zmianami na zewnàtrz. Dlatego te˝ organizacje, aby byç innowacyjne, muszà byç otwarte wewn´trznie i na zewnàtrz. Czy zatem polskie przedsi´biorstwa mogà si´ pochwaliç kulturà organizacyjnà sprzyjajàcà innowacjom? Socjolog Janusz Hryniewicz w ksià˝ce pt. Stosunki pracy w polskich organizacjach5 relacjonuje wyniki najnowszych krajowych badaƒ empirycznych dotyczàcych omawianego obszaru wiedzy. Wed∏ug nich, oko∏o 80% pracowników z wykszta∏ceniem podstawowym i zasadniczym najbardziej w pracy ceni sobie spokój i szefa niepytajàcego ich o opini´. Co gorsza, podobny stosunek ma blisko po∏owa zatrudnionych z wy˝szym wykszta∏ceniem. Profesor Hryniewicz komentuje, ˝e ludzie ci sà praktycznie straceni dla gospodarki opartej na wiedzy. Równie niepokojàce sà dalsze wyniki prac prof. Hryniewicza. Otó˝ polscy pracownicy nisko cenià sobie osiàgnićia indywidualne – sà one akceptowane, o ile nie naruszajà nieformalnych struktur – presti˝u, powiàzaƒ, utartych opinii. Najwa˝niejszymi wartoÊciami polskich pracowników sà wić spokój i stabilnoÊç uk∏adów. Tymczasem w naukach o przedsi´biorstwie podkreÊla si´ opozycj´ innowacji z jednej strony i stabilnoÊci organizacyjnej i awersji do ryzyka z drugiej. Potrzeba stabilnoÊci i zachowania status quo stanowi zaprzeczenie ducha innowacji. W takiej kulturze organizacyjnej innowacje sà wrćz t´pione. Nie lepiej jest z podejÊciem mened˝erów przedsi´biorstw. Badania prof. Hryniewicza pokazujà, ˝e wÊród szefów firm dominujà postawy wodzow3 Hannerz U.: Cultural Complexity: Studies in the Social Organization of Meaning, Columbia University Press, Nowy Jork 1992. 4 Pascale R.: Managing on the Edge. How Successful Companies Use Conflict to Stay Ahead, Penguin Books, Londyn 1991. 5 Pascale R.: Managing on the Edge. How Successful Companies Use Conflict to Stay Ahead, Penguin Books, Londyn 1991.

Les∏aw Pietrewicz

skie, autorytarne lub w najlepszym przypadku biurokratyczne. Najmniej rozpowszechniony (ok. 20%) jest demokratyczny styl kierowania, anga˝ujàcy pracowników w analiz´ sytuacji i podejmowanie decyzji. Styl taki oczywiÊcie najbardziej sprzyja innowacjom, jest on jednak najtrudniejszy i najbardziej wymagajàcy dla mened˝erów, gdy˝ wià˝e si´ z jednej strony z poczuciem utraty pe∏ni w∏adzy i kontroli, z drugiej zaÊ z nieuniknionymi ró˝nicami zdaƒ i konfliktami. Jednak to w∏aÊnie konflikty i spory w organizacjach sà niezb´dne dla wytworzenia „kreatywnego napićia”. Napićia te stymulujà eksperymentowanie, wymagajà jednak wysokich umiej´tnoÊci mened˝erskich – umiej´tnoÊci kanalizacji konfliktów. Nadmiernie rozbudowany element konfliktu prowadzi do rozproszenia energii. Mened˝erowie, przyzwyczajeni do rzàdzenia, nie promujà wić innowacyjnoÊci, kamuflujàc si´ cz´sto dzia∏aniami pozornymi, np. reorganizacjà. Z punktu widzenia analizy kultury organizacyjnej, niska innowacyjnoÊç polskich przedsi´biorstw (mierzona np. liczbà patentów na 100 tys. mieszkaƒców) nie mo˝e wić dziwiç. Jest ona tym bardziej zrozumia∏a w kontekÊcie ogólnych postaw spo∏ecznych deklarowanych przez Polaków. Systematycznie przeprowadzane badania Eurobarometer (Eurobarometr) pokazujà, ˝e Polska regularnie zajmuje koƒcowe pozycje na kontynencie pod wzgl´dem zaufania spo∏ecznego. Co gorsza, z najnowszych badaƒ prof. Janusza Czapiƒskiego6 wynika, ˝e sytuacja mo˝e si´ jeszcze pogarszaç, tj. dystans do innych krajów europejskich mo˝e rosnàç. Otó˝ badacz ten twierdzi, ˝e w ostatnim okresie roÊnie u nas lawinowo konserwatyzm, coraz bardziej powszechna staje si´ postawa dzielàca ludzi na swoich i obcych. Nie sposób nie zauwa˝yç, ˝e takie wzorce zachowaƒ serwowali spo∏eczeƒstwu przez ostatnie dwa lata politycy rzàdzàcego obozu, co wed∏ug socjologów nieuchronnie wp∏ywa na sposób myÊlenia spo∏eczeƒstwa. Trudno wić oczekiwaç, by ludzie ci w stosunkach pracy stawali si´ bardziej otwarci i tolerancyjni. Deklaracje otwartoÊci i pojednania wyg∏oszone przez lidera zwyci´skiego ugrupowania tegorocznych wyborów parlamentarnych dajà jednak nadziej´ na stopniowà zmian´ postaw spo∏ecznych, w tym na wzrost zaufania spo∏ecznego. Niestety socjologowie organizacji, tacy jak twórcy teorii inercji strukturalnej Hannan i Freeman7, wskazujà na powolnoÊç zmian hierarchii celów organizacyjnych i stosunków w pracy. Nale˝y wić oczekiwaç, ˝e kultura organizacyjna w najbli˝szych latach pozostanie barierà wzrostu innowacyjnoÊci krajowych przedsi´biorstw, jakkolwiek wraz z poprawà wykszta∏cenia i doÊwiadczenia mened˝erów i ze stopniowà wymianà pokoleniowà jej znaczenie b´dzie maleç.

Czapiƒski J., Panek T.: Diagnoza spo∏eczna 2007. Warunki i jakoÊç ˝ycia Polaków, Raport Rady Monitoringu Spo∏ecznego, Warszawa 2007. 7 Hannan M.T., Freeman J.: Structural Inertia and Organizational Change, American Sociological Review, 49/1984, s. 149–164.

Marek Martin Katedra Ekonomii, Wydzia∏ Organizacji i Zarzàdzania, Politechnika ¸ódzka

DZIA¸ALNOÂå BADAWCZO-ROZWOJOWA PRZEDSI¢BIORSTW. PROBLEMY EFEKTYWNOÂCIOWE EfektywnoÊç dzia∏alnoÊci innowacyjnej, w tym badawczo-rozwojowej, na poziomie makroekonomicznym nie budzi zasadniczych kontrowersji. Kluczowa rola procesów innowacyjnych jako czynnika stymulujàcego rozwój gospodarczy i post´p cywilizacyjny znalaz∏a swoje odzwierciedlanie w wynikach licznych opracowaƒ i badaƒ naukowych. Wed∏ug szacunkowych badaƒ przeprowadzonych przez ekonomistów amerykaƒskich innowacje, a w szczególnoÊci zastosowania zdobyczy nauki i techniki w gospodarce, sà êród∏em do 75% wzrostu gospodarczego. Niektórzy ekonomiÊci sà zdania, ˝e o dobrobycie spo∏eczeƒstwa w 90% decyduje post´p techniczny1. Próby dokonania obiektywnej i metodologicznie spójnej oceny efektywnoÊci dzia∏alnoÊci innowacyjnej na poziomie poszczególnych podmiotów gospodarczych napotyka liczne obiektywne trudnoÊci. Problemy te sà zwiàzane w znacznym stopniu z dost´pem do danych êród∏owych reprezentujàcych odpowiedni poziom dezagregacji. Dodatkowo istotnym ograniczeniem jest uzyskanie odpowiednio d∏ugich szeregów czasowych. Istniejà pewne obiektywne czynniki utrudniajàce ocen´ efektywnoÊci dzia∏alnoÊci badawczo-rozwojowej, do których mo˝na zaliczyç mi´dzy innymi ró˝norodne wzajemnie powiàzania wielu aspektów i faz dzia∏alnoÊci badawczo-rozwojowej. Obiektywna ocena wp∏ywu poszczególnych aspektów tej dzia∏alnoÊci na wynik ekonomiczny podmiotu gospodarczego jest zagadnieniem o du˝ym obiektywnym stopniu komplikacji. AktywnoÊç badawczo-rozwojowa podejmowana w przemyÊle opiera si´ w sposób poÊredni na zdobyczach nauki. Nauka tworzy pewien zasób wiedzy, narz´dzi oraz technik wykorzystywanych w dalszej kolejnoÊci przez przedsi´biorstwa podejmujàce dzia∏alnoÊç B+R2. W procesie opracowywania nowych rozwiàzaƒ technologicznych nieco starsze osiàgni´cia naukowe mogà okazaç si´ 1

Por. Denison E.F.: The Sources of Economic Growth in the United States and the Alternatives Before us, Committee for Economic Development, Nowy Jork 1962, s. 256–286. Najwi´kszy udzia∏ post´pu technicznego we wzroÊcie dochodu narodowego, wynoszàcy 75%, zanotowano we Francji (na podstawie badaƒ wykorzystujàcych metodologi´ E.F. Denisona, obejmujàcych okres 1950–1962). Udzia∏ post´pu technicznego we wzroÊcie dochodu narodowego Polski (za okres 1950–1969) wynosi∏ 44,3%. 2 Por. Gibbons M., Johnston R., The Role of Science in Technological Innovation, Research Policy, 3/1974), s. 220–243.

DZIA¸ALNOÂå BADAWCZO-ROZWOJOWA PRZEDSI¢ BIORSTW

wn´trznej dzia∏alnoÊci B+R przedsi´biorstw. EfektywnoÊç wewn´trznej dzia∏alnoÊci B+R przedsi´biorstw jest wyraênie ni˝sza i jednoczeÊnie balansuje na granicy akceptowalnych poziomów statystycznej istotnoÊci. ✔ Podejmowana przez przedsi´biorstwa regionu dzia∏alnoÊç B+R wp∏ywa na wzrost ich konkurencyjnoÊci na rynku krajowym w znacznie wi´kszym stopniu ni˝ ma to miejsce w przypadku rynków zagranicznych. ✔ W obszarze szerzej poj´tej dzia∏alnoÊci innowacyjnej wyst´puje wyraêne statystycznie istotne zró˝nicowanie determinant pozycji konkurencyjnej badanych przedsi´biorstw na rynku krajowym, w porównaniu z rynkiem eksportowym. ✔ Zauwa˝alna jest wy˝sza efektywnoÊç ekonomiczna projektów badawczo-rozwojowych i innowacyjnych, które cechuje mniejszy poziom radykalnoÊci. Prawid∏owoÊç ta dotyczy w szczególnoÊci mniejszych podmiotów. ReprezentatywnoÊç wniosków formu∏owanych na podstawie danych dotyczàcych przedsi´biorstw dzia∏ajàcych w województwie ∏ódzkim mo˝e budziç pewne wàtpliwoÊci, jednak zdaniem autora nieco bardziej wnikliwe spojrzenie na ten problem mo˝e prowadziç do bardziej optymistycznych wniosków. ¸ódzkie nale˝y niewàtpliwie do grupy województw, w przypadku których podstawowe wskaêniki makroekonomiczne kszta∏tujà si´ na poziomach zbli˝onych do Êredniej krajowej. Ponadto z uwagi na relatywnie dobrze rozwini´te zaplecze B+R w regionie, w po∏àczeniu ze znaczàcà aktywnoÊcià B+R przedsi´biorstw, mo˝liwe jest dokonywanie bardziej z∏o˝onych analiz iloÊciowych. Analizy dotyczàce efektywnoÊci dzia∏alnoÊci innowacyjnej, w tym badawczo-rozwojowej przedsi´biorstw, przeprowadzone w oparciu o dane dotyczàce przedsi´biorstw dzia∏ajàcych w regionach b´dàcych liderami w tym zakresie w skali kraju, jak na przyk∏ad województwo mazowieckie, jakkolwiek bardzo interesujàce, wydajà si´ w mniejszym stopniu reprezentatywne dla ca∏ej gospodarki narodowej.

Ma∏gorzata Pieƒkowska Sieç Naukowa MSN

INNOWACYJNOÂå PRZEDSI¢BIORSTW PRZEMYS¸OWYCH Jednym z kluczowych czynników rozwoju gospodarczego kraju jest innowacyjnoÊç przedsi´biorstw. Efekty nak∏adów na dzia∏alnoÊç badawczo-rozwojowà i innowacje wyst´pujà zwykle po jakimÊ czasie, ró˝nym ze wzgl´du na specyfik´ dzia∏ów, regionów oraz rodzaj, wielkoÊç i struktur´ nak∏adów. Do mierników efektywnoÊci mo˝na zaliczyç m.in. patenty, a tak˝e sprzeda˝ wyrobów nowych i zmodernizowanych i ich eksport.

Nak∏ady W ostatnich latach przedsi´biorstwa zasadniczo zwi´ksza∏y nak∏ady na dzia∏alnoÊç innowacyjnà, rok 2005 by∏ wyjàtkiem – nak∏ady w Polsce spad∏y o 1 mld z∏. W 2006 r. nak∏ady na dzia∏alnoÊç innowacyjnà wzros∏y (w cenach bie˝àcych) w stosunku do roku poprzedniego o ok. 13%. Wystàpi∏o du˝e zró˝nicowanie w zaanga˝owaniu poszczególnych województw w poszczególnych latach w innowacyjnoÊç, co prezentuje tabela 1. Najwi´kszy udzia∏ w tych nak∏adach mia∏y corocznie województwa: mazowieckie, Êlàskie oraz wielkopolskie. Nale˝y zauwa˝yç, ˝e w latach 2004–2006 udzia∏ województwa wielkopolskiego w ogólnopolskich nak∏adach na dzia∏alnoÊç innowacyjnà utrzymuje si´ na w miar´ sta∏ym poziomie (10%), roÊnie znaczenie województwa Êlàskiego (17% w 2004 r., 22% w 2006 r.), maleje natomiast województwa mazowieckiego (27,1% w 2004 r., 22,2% w 2006 r.). W województwach: kujawsko-pomorskim i pomorskim oraz lubelskim w latach 2003–2005 nak∏ady na dzia∏alnoÊç innowacyjnà przedsi´biorstw – i tym samym ich udzia∏ w nak∏adach ogólnopolskich – choç niewielkie, wzros∏y dwukrotnie: w przypadku pierwszych dwóch z prawie 3% do prawie 6%, w przypadku woj. lubelskiego z prawie 2% do prawie 4%, jednak w 2006 r. znaczenie tych województw nieznacznie spad∏o. Przedsi´biorstwa województwa lubuskiego w latach 2003–2005 r. zmniejszy∏y i tak niedu˝e nak∏ady na dzia∏alnoÊç innowacyjnà: w 2005 r. wynosi∏y 1/3 nak∏adów z 2003 r. i stanowi∏y tylko 1% nak∏adów ogólnopolskich, w 2006 r. wielkoÊç nak∏adów i znaczenie województwa w tym zakresie nieznacznie wzros∏y. Województwa opolskie i zachodniopomorskie wykazujà spadek nak∏adów innowacyjnych i znaczenia procentowego od 2004 r. Analiza struktury nak∏adów na dzia∏alnoÊç innowacyjnà wymaga zwrócenia uwagi przede wszystkim na niewielkie zaanga˝owanie przedsi´biorstw

INNOWACYJNOÂå PRZEDSI¢ BIORSTW PRZEMYS¸OWYCH

badawczo-rozwojowà. WielkoÊci poszczególnych nak∏adów na dzia∏alnoÊç innowacyjnà przedsi´biorstw w 2005 r. przedstawia rysunek 1.

Patenty Patenty uzyskane przez wynalazców w celu ochrony nowych pomys∏ów mogà byç w pewnym zakresie miernikiem innowacyjnych efektów poszczególnych krajów1. W Polsce w latach 1990–2005 znacznie zmniejszy∏a si´ liczba zg∏aszanych wynalazków (z 4 tys. do 2 tys.) i udzielonych patentów (z 3 tys. do 1 tys.) oraz zg∏aszanych wzorów u˝ytkowych (z 2,6 tys. do 0,6 tys.) i udzielonych praw ochronnych (z 1,7 tys. do 0,8 tys.). Najwi´ksze zaanga˝owanie w zakresie ochrony w∏asnoÊci przemys∏owej w Polsce wykazujà województwa: mazowieckie, Êlàskie, dolnoÊlàskie, ma∏opolskie i zachodniopomorskie; najmniejsze – województwa: lubuskie, podlaskie i warmiƒsko-mazurskie. W 2005 r. samo województwo mazowieckie zg∏osi∏o 1/5 wynalazków i wzorów u˝ytkowych, natomiast wymienione 5 województw o najwi´kszej aktywnoÊci zg∏osi∏o 2/3 wynalazków i wzorów u˝ytkowych. Podobne relacje wystàpi∏y w zakresie udzielonych patentów i praw ochronnych.

Wyroby nowe i zmodernizowane W Polsce wartoÊç sprzeda˝y wyrobów nowych i zmodernizowanych stanowi 1/5 sprzeda˝y wyrobów ogó∏em. Eksport wyrobów nowych i zmodernizowanych stanowi ok. 40% sprzeda˝y tych wyrobów. W poszczególnych regionach kraju poziom ten kszta∏tuje si´ ró˝nie: najmniej nowych wyrobów eksportuje województwo mazowieckie i podlaskie (po oko∏o 20% wartoÊci ich sprzeda˝y), najwi´cej województwa: dolnoÊlàskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie (70% sprzeda˝y wyrobów nowych) oraz województwo lubuskie i Êlàskie (60% sprzeda˝y wyrobów nowych), co ilustruje rysunek 2. Poziom eksportu nowych wyrobów wyraênie wskazuje na du˝à aktywnoÊç w tym zakresie województw zachodnich, co mo˝e byç skutkiem bezpoÊrednich kontaktów z zagranicznymi kontrahentami. Produkcja sprzedana wed∏ug poziomów techniki w sekcji przetwórstwo przemys∏owe w latach 2001–2005 kszta∏towa∏a si´ dla wyrobów wysokiej techniki na poziomie 4,5–5,5%, a dla wyrobów Êredniowysokiej techniki na poziomie 22–26%, przy czym korzystniejsze wskaêniki w tym zakresie osiàga∏ sektor prywatny. Eksport wyrobów wysokiej techniki w Polsce stanowi∏ 3% eksportu ogó∏em, podczas gdy Êrednio w Unii Europejskiej wynosi∏ 18%. 1 Por. Weresa M.: WynalazczoÊç: ocena pozycji Polski na tle wybranych krajów, w: Raport o innowacyjnoÊci gospodarki Polski w 2006 r., red. nauk. T. Baczko, INE PAN, Warszawa, 2006.

Micha∏ B aranowski Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

POLSKIE KLASTRY W UJ¢CIU REGIONALNYM Termin klaster jest poj´ciem doÊç nowym, choç coraz cz´Êciej stosowanym przy badaniach innowacyjnoÊci, firm innowacyjnych oraz ich powiàzaƒ regionalnych1. Klasyczna definicja klastra sformu∏owana przez M.E. Portera brzmi nast´pujàco: „jest to geograficzne skupisko wzajemnie powiàzanych (formalnie i nieformalnie) firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek Êwiadczàcych us∏ugi, firm dzia∏ajàcych w pokrewnych sektorach i zwiàzanych z nimi instytucji (np. uniwersytetów, jednostek normalizacyjnych, stowarzyszeƒ handlowych oraz instytucji finansowych) konkurujàcych mi´dzy sobà, ale równie˝ wspó∏pracujàcych”2. W Polsce od kilku lat widaç zainteresowanie tà tematykà, choç zdecydowana wi´kszoÊç literatury skupia si´ na podejÊciu teoretycznym. Pierwsze artyku∏y dotyczàce badaƒ nad klastrami na terenie Polski to poczàtek 2002 r., jakkolwiek nale˝y wspomnieç, ˝e badania regionalnych systemów innowacyjnych by∏y przeprowadzane ju˝ pod koniec lat osiemdziesiàtych ubieg∏ego wieku. Pierwszà prób´ ca∏oÊciowej analizy zjawiska w skali kraju podjà∏ Instytut Badaƒ nad Gospodarkà Rynkowà3. Badania te jednak˝e, poza kilkoma studiami przypadku, skupi∏y si´ przede wszystkim na identyfikacji poprzez analiz´ statystycznà skupisk przedsi´biorstw – de facto tylko wyznaczajàc obszary, gdzie klastry mogà wyst´powaç. To, czy znajdujà si´ one tam w rzeczywistoÊci, wymaga analizy istniejàcych powiàzaƒ wewnàtrz i na zewnàtrz tzw. skupieƒ. Najwi´ksza ich iloÊç znajduje si´ w województwach wielkopolskim, mazowieckim i Êlàskim, najmniejsza: w Êwi´tokrzyskim, opolskim i lubuskim (rysunek 1). Kolejnym krokiem w badaniach nad klastrami w naszym kraju sà opublikowane w 2006 r. wyniki badaƒ w ramach projektu Europe Innova „Cluster Mapping in 10 EU Countries” przeprowadzonych na zlecenie Komisji Europejskiej4. Szukano ich przy u˝yciu analizy statystycznej po∏àczonej z wywiadami lokalnymi, studiami przypadku i analizà otoczenia. Oprócz samego mapowania dokonano tak˝e ich oceny, przyznajàc w oparciu o ustalone kryteria od trzech gwiazdek (najwy˝sza ocena) do jednej (naj1 O roli lokalizacji (wià˝àcej si´ z teorià klastrów) dla polskich firm pisze w tej ksià˝ce A. Lejpras: Ocena warunków lokalnych przez polskie przedsi´biorstwa innowacyjne – wyniki badania ankietowego. 2 Porter M.E.: The Competitive Advantage of Nations, Nowy Jork 1990. 3 Szultka S. (red.): Klastry. Innowacyjne wyzwanie dla Polski, Gdaƒsk 2004. 4 Ketels Ch., Sölvels Ö .: Innovation Clusters in 10 New Member Countries, Luksemburg 2006.

POLSKIE KLASTRY W UJ¢ CIU REGIONALNYM

klaster poligraficzny w Warszawie6, Tarnowski Klaster Przemys∏owy „Plastikowa Dolina” S.A.7, klaster budowlany w regionie Êwi´tokrzyskim8, klaster mi´dzynarodowego samochodowego transportu rzeczy w województwie nowosàdeckim9, klaster gospodarstw sadowniczych Rybczewice (lubelskie), klaster agroturystyczny „Ziemia Lubartowska”10, klaster „Dolina Ekologicznej ˚ ywnoÊci” (faza embrionalna)11, podkarpacka „Dolina Lotnicza”12, podkarpackie grono informatyczne13, podkarpackie grono spo˝ywcze14, ma∏opolski klaster turystyczny15. Dotychczas studia przypadku koncentrowa∏y si´ przede wszystkim w po∏udniowo-wschodniej cz´Êci naszego kraju. W nawiàzaniu do wyników badaƒ IBnGR, z których wynika, ˝e skupieƒ dzia∏alnoÊci gospodarczej w kraju jest kilka tysi´cy (choç zapewne tylko niewielki procent z nich wykazuje cechy klastra) oraz badaƒ Europe Innova ze zidentyfikowanymi 156 przypadkami, mo˝na stwierdziç, ˝e na tym polu pozosta∏o jeszcze wiele bia∏ych plam do odkrycia. Omawiajàc zjawisko klastrów w Polsce, nale˝y tak˝e wspomnieç o ostatnio bardzo dynamicznie rosnàcej liczbie projektów, które okreÊlajà siebie mianem klastra, nie spe∏niajàc przy tym jego porterowskich kryteriów definicyjnych. Przede wszystkim geograficznego – cz´Êç z nich sk∏ada si´ z przedsi´biorstw i instytucji majàcych swoje siedziby w ró˝nych regionach kraju – a tak˝e dotyczàcego relacji wewnàtrz i na zewnàtrz struktury. Za∏o˝eniem jest, ˝e klastry sà tworami oddolnymi, natomiast tutaj wspó∏praca i powiàzania pomi´dzy podmiotami tworzone sà odgórnie. Cz´sto jest to robione w ÊciÊle okreÊlonym celu: w wi´kszoÊci sà to inicjatywy nakierowane na pozyskanie Êrodków z funduszy europejskich na rozwój i wspó∏prac´ 6 Dziemianowicz W., Olejniczak K.: Grona przedsi´biorczoÊci w aglomeracji warszawskiej, w: Szultka S. (red.): Klastry. Innowacyjne wyzwanie dla Polski, Gdaƒsk 2004. s. 56–58. 7 Szymoniuk B., Walukiewicz S.: Tarnowski Klaster Przemys∏owy „Plastikowa Dolina” S.A., w: Szultka S. (red.): Klastry. Innowacyjne wyzwanie dla Polski, Gdaƒsk 2004, s. 58-60. 8 Olesiƒski Z., Predygier A.: Identyfikacja i analiza grona na przyk∏adzie grona budowlanego w regionie Êwi´tokrzyskim, w: Organizacja i Kierowanie, 3/2002, s. 85–97. 9 Gancarczyk M.: Efekty sieci a zarzàdzanie innowacjami w klastrach, Organizacja i Kierowanie, 4/2005, s. 84–90. 10 Szymoniuk B.: Klastry wiejskie na Lubelszczyênie – praktyka grupowej przedsi´biorczoÊci, Organizacja i Kierowanie, 2/2003, s. 84–90. 11 Szymoniuk B.: Podwy˝szanie konkurencyjnoÊci regionu rolniczego: klaster „Dolina Ekologicznej ˚ ywnoÊci”, w: Kreowanie konkurencyjnoÊci regionu, red. A. Olesiƒski, Z. Predygier, Kielce 2005. 12 Wacnik P.: KorzyÊci we wspó∏pracy w ramach grona na przyk∏adzie Doliny Lotniczej, w: „Zeszyt Bran˝owy – Informatyka”, red. M. Dàbrowska, Rzeszów 2006, s. 56–59. 13 Dàbrowska M.: Grono informatyczne w województwie podkarpackim, w: Analizy – wspieranie gron przedsi´biorczoÊci na Podkarpaciu, red. E. Wojnicka, Warszawa-Rzeszów 2006, s. 103–118. 14 Wierzbiƒski B.: Grono spo˝ywcze w województwie podkarpackim, w: Analizy – wspieranie gron przedsi´biorczoÊci na Podkarpaciu, red. E. Wojnicka, s. 119–133. 15 Peszko A., Kusa R.: Klastry jako stymulatory konkurencyjnoÊci przedsi´biorstw i regionów turystycznych, w: W kierunku gospodarki opartej na wiedzy: innowacyjnoÊç, konkurencyjnoÊç, wspó∏praca w regionie, red. J. Kot, Kielce 2006, s. 280–288.

J oanna P´ czkowska Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

BARIERY ROZWOJU RYNKU BADA¡ KLINICZNYCH W POLSCE Produkcja i obrót produktami leczniczymi to nadal jeden z najbardziej dynamicznie rozwijajàcych si´ sektorów polskiej gospodarki. Wed∏ug danych IMS Health, ca∏kowita wartoÊç rynku farmaceutycznego w Polsce (mierzona w z∏otych na poziomie cen producenta netto) w okresie od stycznia do lipca 2007 r. wzros∏a o 7,9% w porównaniu do tego samego okresu w 2006 r. i osiàgn´∏a wartoÊç 9,3 mld z∏ (w cenach producenta netto). W ciàgu ostatnich 12 miesi´cy wartoÊç rynku farmaceutycznego ukszta∏towa∏a si´ na poziomie 15,5 mld z∏, co oznacza∏o wzrost o 6,4%1. Firmy farmaceutyczne w Polsce systematycznie uzyskujà lepsze wyniki finansowe dzi´ki unowoczeÊnianiu swoich produktów oraz wprowadzaniu na rynek nowych leków. Wed∏ug zaprezentowanego w grudniu 2006 r. raportu Urz´du Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydatki na badania i rozwój przedsi´biorstw farmaceutycznych w Polsce wzros∏y w latach 1990–2004 o 166%2. WartoÊç nak∏adów inwestycyjnych w produkcji wyrobów leczniczych w 2006 r. zwi´kszy∏a si´ o 4,4% w porównaniu do roku 2005 i ostatecznie ukszta∏towa∏a si´ na poziomie 521 mln z∏3. Z prognoz przeprowadzonych przez firm´ PMR wynika, i˝ wartoÊç rynku badaƒ klinicznych w Polsce mo˝e w 2007 r. wzrosnàç o 10–12%4. Eksperci szacujà, i˝ dzi´ki badaniom klinicznym do polskiego systemu opieki zdrowotnej wp∏ynie w tym roku oko∏o miliarda z∏otych. Liczba zg∏oszeƒ uruchomienia nowych badaƒ klinicznych w Polsce nadal roÊnie. W 2005 r. Centralna Ewidencja Badaƒ Klinicznych przyj´∏a zg∏oszenia zamiaru realizacji w Polsce 353 projektów badaƒ nad nowymi lekami. W 2006 r. wydanych by∏o 456 decyzji. Do po∏owy wrzeÊnia 2007 r. by∏o ich 318. Zdaniem wielu ekspertów rynek ten móg∏by rozwijaç si´ jeszcze szybciej, a nawet ulec podwojeniu. Podstawowà barierà jego rozwoju jest zbyt d∏ugi okres oczekiwania na uzyskanie zezwolenia na rozpocz´cie badaƒ, który Êrednio w Polsce wynosi ok. 80 dni (w Wielkiej Brytanii, Niemczech 1

Dane IMS Health, wrzesieƒ 2007. UOKiK, Badanie rynku hurtowego obrotu lekami w Polsce, grudzieƒ 2006. 3 Informacja o sytuacji w przemyÊle farmaceutycznym, Polski Zwiàzek Pracodawców Przemys∏u Farmaceutycznego. 4 PMR, Rynek badaƒ klinicznych w Polsce 2007. Polska na tle innych krajów Europy Ârodkowo-Wschodniej, 2007. 2

Joanna P´czkowska

czy Danii okres ten wynosi maksymalnie 30 dni, a cz´sto decyzje zapadajà szybciej). Na os∏abienie tej bariery wp∏yw powinny mieç podj´te pod koniec 2006 r. przez CEBK dzia∏ania zmierzajàcych do znacznego uproszczenia procedur administracyjnych dotyczàcych rejestracji badaƒ nad lekami w Polsce. Do zwi´kszenia atrakcyjnoÊci Polski na rynku mi´dzynarodowym mog∏aby si´ równie˝ przyczyniç redukcja 22% stawki VAT, jakà obj´te sà us∏ugi w zakresie badaƒ klinicznych (w chwili obecnej wÊród paƒstw unijnych tylko Polska i W´gry obj´te sà pe∏nà stawkà podatku VAT na badania kliniczne). Warto podkreÊliç, i˝ w 2004 r. przy zerowej stawce VAT nak∏ady inwestycyjne na badania kliniczne w Polsce wynios∏y 565,2 mln z∏. W wyniku wzrostu stawki podatkowej wartoÊç tych nak∏adów w 2005 r. zmala∏a w porównaniu z rokiem 2004 o 74 mln z∏, czyli o 14,7% i ukszta∏towa∏a si´ na poziomie 482,2 mln z∏5. Zgodnie z VI Dyrektywà Unii Europejskiej us∏uga ekspercka oferowana przez polskiego przedsi´biorc´ nie powinna byç opodatkowana podatkiem VAT w naszym kraju, ale w kraju odbiorcy. Firmy z paƒstw cz∏onkowskich mogà ubiegaç si´ o zwrot zap∏aconego podatku, ale jest to czasoch∏onne i pociàga za sobà dodatkowe koszty. Dlatego wolà lokalizowaç swoje badania w innych cz´Êciach Europy. Dodatkowo firmy pochodzàce ze Stanów Zjednoczonych nie majà w ogóle mo˝liwoÊci ubiegania si´ o zwrot zap∏aconego podatku. W kraju tym nie obowiàzuje bowiem podatek VAT i zasada wzajemnego zwrotu dla polskich podatników nie mo˝e byç stosowana. W praktyce oznacza to, i˝ zap∏acony w Polsce podatek staje si´ dodatkowym kosztem amerykaƒskich korporacji. Wed∏ug raportu przygotowanego przez firm´ PMR wÊród istotnych barier rozwoju polskiego rynku badaƒ klinicznych znajdujà si´ tak˝e niejasne przepisy prawne, w szczególnoÊci te, które dotyczà finansowej strony prowadzenie tego typu badaƒ w Polsce. Badania kliniczne w wi´kszoÊci przypadków wykonywane sà w publicznych placówkach, z wykorzystaniem publicznej aparatury i w czasie pracy personelu medycznego. Zyski z tych badaƒ jednak w wi´kszoÊci trafiajà w r´ce lekarzy, a nie do szpitalnej kasy. Wi´kszej uwagi wymagajà równie˝ przepisy okreÊlajàce, jakiego typu badania mogà byç przeprowadzane w Polsce i jakie substancje majà szanse na dopuszczenie do rejestracji. WÊród mniej istotnych barier rozwoju rynku badaƒ klinicznych w Polsce firma PMR wymienia wysoki koszt przeprowadzenia badania, nieprzychylnoÊç mediów oraz utrudnionà wspó∏prac´ z oÊrodkami badawczymi6. Istotne znaczenie dla wzrostu inwestycji na badania klinicznie w Polsce ma tak˝e sytuacja na unijnym rynku farmaceutycznym. Jeszcze 15 lat temu Europa by∏a Êwiatowym liderem, jeÊli chodzi o innowacje i post´p 5

Pigu∏ka, 14/2006, Polski Zwiàzek Pracodawców Przemys∏u Farmaceutycznego. PMR, Rynek badaƒ klinicznych w Polsce 2007. Polska na tle innych krajów Europy Ârodkowo-Wschodniej, 2007. 6

BARIERY ROZWOJU RYNKU BADA¡ KLINICZNYCH W POLSCE

w dziedzinie produkcji nowoczesnych Êrodków medycznych. Jednak w ostatnich latach zacz´∏y wyprzedzaç jà Stany Zjednoczone, gdzie zarówno polityka konkurencji, jak i warunki na rynku okaza∏y si´ bardziej przychylne inwestycjom w badania i rozwój leków. WÊród najwa˝niejszych przyczyn spadku konkurencyjnoÊci Europy w sektorze produkcji nowych leków wymienia si´ bardzo szybki rozwój importu równoleg∏ego, który, obni˝ajàc zyski firm farmaceutycznych, zmniejsza ich sk∏onnoÊç do inwestowania w sfer´ B+R. Brak tego typu inwestycji powoduje, i˝ nowoczesne preparaty medyczne sà wprowadzane na rynek europejski póêniej ni˝ w Stanach Zjednoczonych, a ich ceny cz´sto sà podwy˝szone o koszty importu7. Istotnà rol´ ograniczajàcà nak∏ady na badania i rozwój odgrywajà tak˝e d∏ugotrwa∏e i skomplikowane procedury zwiàzane z wprowadzaniem nowych leków na rynek. Spadek nak∏adów na badania i rozwój europejskich firm farmaceutycznych mo˝e oznaczaç dla Polski zmniejszenie szans rozwojowych w tej dziedzinie.

7 Makowska M., Przemys∏ farmaceutyczny Unii Europejskiej przegrywa z amerykaƒskim, Mened˝er Zdrowia, listopad 2006.

Pawe∏ Krzywina Kancelaria Prawna POLFINANS Maciej Machocki Kancelaria Adwokacka B. Ramos, J. Wi´ckowski

ULGI PODATKOWE PRZEWIDZIANE W USTAWIE Z DNIA 29 LIPCA 2005 ROKU O NIEKTÓRYCH FORMACH WSPIERANIA DZIA¸ALNOÂCI INNOWACYJNEJ1 Obowiàzujàce od poczàtku 2006 r. wszystkie przepisy Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o niektórych formach wspierania dzia∏alnoÊci innowacyjnej (Dz. U. nr 179, poz.1484 ze zmianami – dalej Ustawa) zmieni∏y szereg ustaw podatkowych. Zmiany dotkn´∏y podstawowe akty regulujàce zobowiàzania podatników m.in.: podatek od towarów i us∏ug, podatek dochodowy od osób fizycznych czy osób prawnych. Wprowadzone przepisy w pierwszej kolejnoÊci rozszerzy∏y zapisany w ustawach: o podatku dochodowym od osób fizycznych i osób prawnych – katalog kosztów podatkowych korzystnych dla podatnika prowadzàcego innowacyjne badania lub wprowadzajàcego efekty tych badaƒ w ˝ycie. W Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – Pdf (Dz. U. z 2000, nr 14 poz. 176 ze zmianami), wprowadzono m.in. zmiany rozszerzajàce katalog kosztów przedsi´biorcy promujàc raczej niewymagajàcà d∏ugiego okresu dzia∏alnoÊç innowacyjnà. Przepisy jednoznacznie wskazujà, ˝e prace muszà byç zakoƒczone, co w przypadku wieloletnich badaƒ nie pozwala przedsi´biorcy na zaliczanie kosztów w poszczególnych latach. Wprowadzony ust. 6 w art. 26c Pdf równie˝ nakazuje wp∏acone zaliczki na zakup ju˝ gotowych technologii wprowadzaç do kosztów dopiero w roku wciàgni´cia ich do ewidencji Êrodków trwa∏ych. Pokazuje to wyraênà wol´ ustawodawcy, by podatki obni˝aç na zakoƒczenie procesu wdra˝ania nowych technologii, a w konsekwencji nak∏ada to na podatnika koniecznoÊç finansowania badaƒ z innych êróde∏ ni˝ ulgi podatkowe, co troch´ obni˝a walor dzia∏ania innowacyjnego ulgi. Pot´gowane jest to nakazem sprawdzenia, czy poniesione koszty nie powinny podlegaç amortyzacji. Amortyzacji podlegajà koszty prac rozwojowych zakoƒczonych wynikiem pozytywnym, który mo˝e byç wykorzystany na potrzeby dzia∏alnoÊci gospodarczej podatnika, je˝eli: ✔ produkt lub technologia wytwarzania sà ÊciÊle ustalone, a dotyczàce ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie okreÊlone, oraz 1 Ze wzgl´du na ramy opracowania opisane zosta∏y zmiany g∏ównie w Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

ULGI PODATKOWE PRZEWIDZIANE W USTAWIE Z DNIA 29 LIPCA 2005 ROKU

✔ techniczna przydatnoÊç produktu lub technologii zosta∏a przez podatni-

ka odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie podatnik podjà∏ decyzj´ o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii, oraz ✔ z dokumentacji dotyczàcej prac rozwojowych wynika, ˝e koszty prac rozwojowych zostanà pokryte spodziewanymi przychodami ze sprzeda˝y tych produktów lub zastosowania technologii. Je˝eli dany projekt badawczy spe∏nia∏by przedstawione wy˝ej kryteria (art. 22b ust. 2 pkt 2 Pdf) przedsi´biorca mo˝e poniesione na niego wydatki umieszczaç w kosztach podatkowych tylko w odpowiedniej, okreÊlonej rodzajem przyj´tej amortyzacji, cz´Êci. Okres tej amortyzacji nie mo˝e byç krótszy ni˝ 12 miesi´cy od zakoƒczenia prac (art. 22m w ust. 1 pkt 3 Pdf). Wyjàtek stanowi∏yby takie procesy technologiczne, których wartoÊç poczàtkowa nie przekracza∏aby kwoty 3500 z∏ lub te, które u˝ywane b´dà przez rok lub krócej. Wprowadzone przepisy pozwalajà od podstawy obliczenia podatku odliczyç wydatki poniesione na nabycie nowych technologii. Nowa treÊç przepisu art. 26c. ust. 1 Pdf krótko i jednoznacznie pozwala podatnikowi wykazaç w kosztach wydatki poniesione na zakup technologii innowacyjnych. Zmiana rozszerzy∏a kràg sprzedawców nowych technologii, uchylajàc monopol jednostek naukowych. W konsekwencji mo˝e to doprowadziç do obni˝enia ceny sprzeda˝y, a nast´pnie zmniejszyç kwot´ obni˝ajàcà podatek. Odliczenie jest mo˝liwe, je˝eli wiedza technologiczna spe∏nia ∏àcznie nast´pujàce warunki: ✔ umo˝liwia wytwarzanie nowych lub udoskonalonych wyrobów lub us∏ug, ✔ nie jest stosowana na Êwiecie przez okres d∏u˝szy ni˝ ostatnich 5 lat. O spe∏nieniu ostatniego warunku ma decydowaç opinia niezale˝nej od podatnika jednostki naukowej. Ustawa o zasadach finansowania nauki (Dz. U. z 2004 r., nr 238, poz. 2390 ze zmianami) jako jednostki naukowe wymienia prowadzàce w sposób ciàg∏y badania naukowe lub prace rozwojowe: ✔ podstawowe jednostki organizacyjne szkó∏ wy˝szych lub wy˝szych szkó∏ zawodowych w rozumieniu statutów tych szkó∏, ✔ placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk, ✔ jednostki badawczo-rozwojowe, ✔ mi´dzynarodowe instytuty naukowe utworzone na podstawie odr´bnych przepisów, ✔ jednostki organizacyjne posiadajàce status jednostki badawczo-rozwojowej, ✔ Polskà Akademi´ Umiej´tnoÊci, ✔ inne jednostki organizacyjne, niewymienione wczeÊniej, posiadajàce osobowoÊç prawnà i siedzib´ w Rzeczypospolitej Polskiej, w tym przedsi´biorcy posiadajàcy status centrum badawczo-rozwojowego nadawany na podstawie Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o niektórych formach wspierania dzia∏alnoÊci innowacyjnej (Dz. U. nr 179, poz. 1484).

Pawe∏ Krzywina

Je˝eli zakupiona technologia lub inny produkt innowacyjny spe∏nia powy˝sze kryteria, wysokoÊç kwoty, o którà mo˝na obni˝yç podstaw´ obliczania podatku, nie mo˝e: ✔ u podatnika prowadzàcego pozarolniczà dzia∏alnoÊç gospodarczà, przekroczyç w roku podatkowym kwoty dochodu uzyskanego z tego êród∏a, ✔ ró˝niç si´ od kwoty wydatków poniesionych przez podatnika na nabycie nowej technologii, uwzgl´dnionych w wartoÊci poczàtkowej, w cz´Êci, w jakiej zosta∏a zap∏acona podmiotowi uprawnionemu w roku podatkowym, w którym nowà technologi´ wprowadzono do ewidencji Êrodków trwa∏ych oraz wartoÊci niematerialnych i prawnych lub w roku nast´pujàcym po tym roku oraz w której nie zosta∏a zwrócona podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W pierwotnym brzmieniu, obowiàzujàcym od 1 stycznia 2006 r., ustawa zró˝nicowa∏a wysokoÊç odliczeƒ, o których mowa w art. 26c Pdf w zale˝noÊci od wielkoÊci przedsi´biorstwa, zezwalajàc na odliczenie 50% ustalonej na podstawie powy˝szych przepisów kwoty dla podatnika b´dàcego mikroprzedsi´biorcà, ma∏ym lub Êrednim przedsi´biorcà i 30% dla pozosta∏ych podatników. Nowelizacja z czerwca 2006 r. znios∏a nierównoÊç podmiotów i wprowadzi∏a jeden 50% próg dla wszystkich przedsi´biorców. Prawo do wskazanych powy˝ej odliczeƒ nie przys∏uguje, je˝eli w roku podatkowym lub w roku poprzedzajàcym podatnik prowadzi∏ dzia∏alnoÊç na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia. W sytuacji gdy w danym roku podatkowym podatnik nie mo˝e dokonaç odliczeƒ, bo jego dzia∏alnoÊç przynios∏a strat´ lub podatek jest ni˝szy od przys∏ugujàcych mu odliczeƒ, odliczeƒ mo˝na dokonaç tylko przez najbli˝sze trzy lata. Odliczenie takie nie b´dzie mo˝liwe, a podatnik wr´cz straci prawo do jakichkolwiek ulg z tytu∏u wprowadzania nowych technologii, je˝eli w ciàgu trzech lat: ✔ udzieli w jakiejkolwiek formie lub cz´Êci innym podmiotom prawa do nowej technologii; nie dotyczy to przeniesienia prawa w wyniku przekszta∏cenia formy prawnej oraz ∏àczenia lub podzia∏u dotychczasowych przedsi´biorców – dokonywanych na podstawie przepisów Kodeksu spó∏ek handlowych, albo ✔ zostanie og∏oszona jego upad∏oÊç obejmujàca likwidacj´ majàtku, lub zostanie postawiony w stan likwidacji, albo ✔ otrzyma zwrot wydatków na t´ technologi´ w jakiejkolwiek formie. Je˝eli wystàpià powy˝sze okolicznoÊci, podatnik jest obowiàzany w zeznaniu podatkowym sk∏adanym za rok, w którym wystàpi∏y te okolicznoÊci, do zwi´kszenia podstawy obliczenia podatku (opodatkowania) o kwot´ dokonanych odliczeƒ, do których utraci∏ prawo, a w razie poniesienia straty – do jej zmniejszenia o t´ kwot´. Za korzystne dla podatnika nale˝y uznaç dodanie nowego ust. 2a w art. 26c Pdf okreÊlajàcego sposób, w jaki podatnik mo˝e nabywaç nowe technologie. Przepis pozwala na nabycie nie tylko w drodze kupna, ale i korzystania z praw, np. nabycie licencji na okreÊlony czas, co znacznie obni-

ULGI PODATKOWE PRZEWIDZIANE W USTAWIE Z DNIA 29 LIPCA 2005 ROKU

˝yç mo˝e koszty podatnika, bowiem korzystanie z technologii przez okreÊlony czas jest zazwyczaj taƒsze od zakupienia pe∏nych praw do niej. Bardzo podobne zmiany wprowadzono do Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – Pdp (Dz. U. z 2000 nr 54 poz. 654 ze zmianami). Zmiany dotyczàce kosztów podatkowych, sposobu i trybu ich rozliczania sà uregulowane analogicznie jak przepisy dla osób fizycznych. Przyk∏adem mogà byç regulacje art. 15 ust. 4 Pdp, czy art. 16b ust. 2 pkt 3 Pdp. Zwróciç nale˝y jednak uwag´ na art. 17 ust. 1 pkt 4 Pdp, który okreÊla, ˝e wolne od podatku sà dochody podatników, których celem statutowym jest dzia∏alnoÊç naukowa, naukowo-techniczna, oÊwiatowa, w tym równie˝ polegajàca na kszta∏ceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony Êrodowiska, wspierania inicjatyw spo∏ecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wod´, dobroczynnoÊci, ochrony zdrowia i pomocy spo∏ecznej, rehabilitacji zawodowej i spo∏ecznej inwalidów oraz kultu religijnego – w cz´Êci przeznaczonej na te cele. Pe∏en kràg podmiotów, w których przychody wy∏àczone sà ze zwolnienia z racji prowadzenia prac badawczo-rozwojowych obejmuje: ✔ przedsi´biorstwa paƒstwowe, spó∏dzielnie i spó∏ki, ✔ przedsi´biorstwa komunalne majàce osobowoÊç prawnà, dla których funkcj´ organu za∏o˝ycielskiego pe∏nià jednostki samorzàdu terytorialnego lub ich jednostki pomocnicze utworzone na podstawie odr´bnych przepisów, ✔ zak∏ady bud˝etowe i inne jednostki organizacyjne niemajàce osobowoÊci prawnej, b´dàce podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych – je˝eli przedmiotem ich dzia∏alnoÊci jest zaspokajanie potrzeb publicznych poÊrednio zwiàzanych z ochronà Êrodowiska w zakresie: wodociàgów i kanalizacji, Êcieków komunalnych, wysypisk i utylizacji odpadów komunalnych oraz transportu zbiorowego. W Ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i us∏ug (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zmianami) zmiana nie zmniejsza zobowiàzaƒ podatkowych. Ustawodawca dokona∏ zmiany w za∏àczniku nr 4 okreÊlajàcym wykaz us∏ug zwolnionych pod podatku VAT. SkreÊlono z tego katalogu us∏ugi naukowo-badawcze. Zgodnie z za∏àcznikiem do Rozporzàdzenia Rady Ministrów z dnia 6 kwietnia 2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Us∏ug (PKWiU) (Dz. U. nr 89 poz. 844 ze zmianami) w dziale 73 okreÊlono, i˝ za us∏ugi naukowo-badawcze uznaje si´ badania, prace eksperymentalne i inne us∏ugi badawczo-rozwojowe we wszystkich dziedzinach nauk. Reasumujàc powy˝sze nale˝y stwierdziç, ˝e ustawa wprowadza pewne zach´ty podatkowe dla podatników stawiajàcych na innowacyjnoÊç. Wprowadzone ulgi i odliczenia sà jednak obwarowane wieloma warunkami i ograniczeniami. W efekcie ulgi podatkowe mogà nie stanowiç dla przedsi´biorcy wystarczajàcej zach´ty do wprowadzania innowacyjnoÊci.

G ra˝yna Niedbalska G∏ówny Urzàd Statystyczny

STATYSTYKA PATENTÓW JAKO WA˚ NY ELEMENT STATYSTYKI GOSPODARKI OPARTEJ NA WIEDZY Nowe wyzwania, idee i narz´dzia badawcze Statystyka patentów jest jednym z dzia∏ów statystyki nauki i techniki (N+T) s∏u˝àcym do „pomiarów” efektów dzia∏alnoÊci innowacyjnej (measure of innovation output) i to dzia∏alnoÊci innowacyjnej „z wy˝szej pó∏ki”, tworzàcej innowacje b´dàce nowoÊcià w skali Êwiata. Nale˝y wszak˝e pami´taç, ˝e pojćie „innowacja” wed∏ug tzw. metodologii Oslo oznacza nowe rozwiàzanie, które zosta∏o wdro˝one do praktyki gospodarczej, co w przypadku rozwiàzaƒ opatentowanych nie zawsze ma miejsce. Nie b´dzie przesady w stwierdzeniu, ˝e obecnie jesteÊmy Êwiadkami renesansu statystyki patentów, która przez ostatnie lata ukryta by∏a nieco w cieniu nowej inicjatywy badawczej, jakà jest statystyka innowacji w ujćiu wed∏ug zaleceƒ metodycznych podrćznika Oslo Manual (czyli wspomnianej wy˝ej „metodologii Oslo”), w tym w szczególnoÊci badaƒ prowadzonych pod auspicjami Komisji Europejskiej w ramach mi´dzynarodowego programu badawczego Community Innovation Survey (CIS). Przez ostatnie lata na mi´dzynarodowych spotkaniach ekspertów z zakresu statystyki nauki i techniki mówiono g∏ównie o wadach wskaêników „patentowych” (Patent Indicators) jako mierników innowacyjnoÊci, natomiast znacznie mniej o ich zaletach. JednoczeÊnie ca∏y czas trwa∏y i nadal trwajà prace, prowadzone g∏ównie przez OECD, nad rozwojem statystyki patentów jako wa˝nego dzia∏u nowej dziedziny statystyki, jakà jest powstajàca w∏aÊnie na naszych oczach statystyka gospodarki opartej na wiedzy (statystyka GOW). Ukoronowaniem tych prac ma byç nowa zrewidowana wersja mi´dzynarodowego podrćznika metodologicznego statystyki patentów, zwanego Patent Manual, przygotowywana pod kierunkiem Dominique’a Guelleca z OECD/DSTI (Directorate for Science, Technology and Industry w Sekretariacie OECD). W wyniku wspomnianych prac opracowany zosta∏ przez OECD nowy wskaênik z zakresu tzw. rodzin patentów (Patent families) okreÊlany jako Triadic patent family, czyli, jeÊli tak mo˝na rzec po polsku, „triadyczna rodzina patentów” oraz we wspó∏pracy z EPO, nowa baza danych z zakresu informacji patentowej okreÊlona mianem PATSTAT (EPO Worldwide Patent Statistical Database, vide infra).

STATYSTYKA PATENTÓW JAKO WA˚NY ELEMENT STATYSTYKI GOSPODARKI

W ramach prowadzonych aktualnie prac nad rozwojem statystyki GOW, w tym m.in. w ramach inicjatywy OECD zwanej Blue Sky Research, wskaêniki z zakresu statystyki patentów (Patent Indicators) zyskujà, jak ju˝ wspomniano, na znaczeniu, poniewa˝ sà traktowane jako „miary” innowacji o du˝ym ci´˝arze gatunkowym, zwanych po angielsku important innovations. Problem sposobu odzwierciedlenia za pomocà wskaêników statystycznych wagi i znaczenia opatentowanych wynalazków (Patent Value Indicators) jest jednym z wa˝nych wàtków prowadzonej aktualnie na arenie mi´dzynarodowej debaty nt. rozwoju statystyki GOW, patentowane sà bowiem, jak wiadomo, obok rozwiàzaƒ o du˝ym znaczeniu technicznym i gospodarczym, równie˝ rozwiàzania o niezbyt du˝ej wartoÊci i przydatnoÊci (the value of patents is skewed). Uwzgl´dnianie w statystyce zarówno jednych, jak i drugich na jednakowych zasadach traktowane jest jako s∏aby punkt statystyki patentów. Ponadto mamy jeszcze do czynienia ze zjawiskiem okreÊlanym w literaturze mi´dzynarodowej jako home advantage oznaczajàcym „przewag´ zwiàzanà z patentowaniem we w∏asnym kraju”. W celu przezwyci´˝enia s∏abych punktów statystyki patentów wynikajàcych z ww. powodów, a tak˝e z faktu, ˝e na to, jakie rozwiàzania sà patentowane w danym kraju wp∏yw majà nie tylko czynniki techniczne, lecz równie˝ czynniki innej natury, w tym m.in. prawnej i proceduralnej, OECD zaproponowa∏a wspomniany wy˝ej wskaênik dotyczàcy tzw. rodzin triadycznych. Triadic patent family dotyczy wynalazku, który zosta∏ zg∏oszony do ochrony w EPO i JPO oraz uzyska∏ patent w USPTO (tzn. w grupie najbardziej gospodarczo rozwini´tych paƒstw Êwiata zwanej Triadà). U podstaw tej koncepcji le˝y za∏o˝enie, ˝e wynalazek zg∏oszony do opatentowania w tych trzech urz´dach musi posiadaç istotne znaczenie techniczne i ekonomiczne. W ostatnich kilkunastu latach obserwowany jest na Êwiecie wyraêny wzrost liczby wynalazków zg∏aszanych do opatentowania. Jednà z przyczyn tego zjawiska jest nasilajàce si´, szczególnie poczàwszy od koƒca lat dziewi´çdziesiàtych, patentowanie w nowych dziedzinach techniki, takich jak nanotechnologia, biotechnologia, technologie ICT, energia odnawialna czy technologie zwiàzane z ograniczaniem emisji zanieczyszczeƒ. Dla przyk∏adu, w 2005 r. w krajach takich jak Finlandia, Niderlandy czy Singapur ponad po∏owa wszystkich zg∏oszeƒ wynalazków do opatentowania w trybie PCT (Patent Co-operation Treaty) dotyczy∏a technologii ICT (Information and communication technologies). W tym samym czasie najwi´kszy udzia∏ wynalazków zg∏oszonych do ochrony w dziedzinie biotechnologii w ogólnej liczbie wynalazków zg∏oszonych do opatentowania odnotowany zosta∏ w Danii. Przy okazji warto zaznaczyç, ˝e od poczàtku nowego stulecia obserwowany jest spadek liczby opatentowanych wynalazków w dziedzinie biotechnologii, co spowodowane jest w znacznej mierze zaostrzeniem kryteriów udzielania patentów na materia∏ genetyczny przez urz´dy patentowe. W ciàgu ostatnich kilku lat w renomowanych placówkach badawczych w krajach OECD wykonano wiele prac majàcych na celu wykorzystanie da-

Gra˝yna Niedbalska

nych z zakresu statystyki patentów do lepszego zrozumienia i zg∏´bienia istoty zagadnienia innowacyjnoÊci stojàcego u podstaw rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Truizmem jest ju˝ w∏aÊciwie twierdzenie, ˝e innowacje stanowià obecnie podstawowy czynnik wzrostu i rozwoju gospodarczego. Dotyczy to szczególnie krajów wysoko rozwini´tych, które nie mogà budowaç swojej konkurencyjnoÊci na arenie mi´dzynarodowej w oparciu o taki czynnik jak np. tania si∏a robocza, który to czynnik jest aktualnie g∏ównà podstawà szybkiego rozwoju krajów, takich jak Chiny czy Indie (okreÊlanych czasem mianem manufaktury Êwiata). W rysujàcym si´ na obecnym etapie globalizacji mi´dzynarodowym podziale pracy kraje wysoko rozwini´te majà byç g∏ównym dostarczycielem nowych idei i technologii (czyli swego rodzaju laboratorium Êwiata). W perspektywie d∏ugofalowej, by utrzymaç swà pozycj´ i konkurencyjnoÊç na arenie mi´dzynarodowej, kraje te muszà rozwijaç bardzo intensywnie gospodark´ opartà na wiedzy, poniewa˝ wiele krajów rozwijajàcych si´ i tzw. doganiajàcych (catching up countries), w tym np. Chiny, zaczyna w ostatnim czasie inwestowaç równie˝ intensywnie w innowacyjnoÊç, nie tylko t´ imitacyjnà, b´dàcà adaptacjà cudzych pomys∏ów i wynalazków, ale tak˝e w innowacyjnoÊç o charakterze kreacyjnym, nie b´dàcà jedynie wynikiem dyfuzji innowacji opracowanych w krajach wysoko rozwini´tych (ju˝ aktualnie Chiƒski Urzàd Patentowy zajmuje trzecie miejsce na Êwiecie, po JPO i USPTO, pod wzgl´dem liczby wynalazków, krajowych i zagranicznych, zg∏aszanych w nim do ochrony; oko∏o po∏ow´ z tych wynalazków stanowià wynalazki krajowe). Imponujàcy plon wspomnianych prac badawczych prowadzonych w krajach OECD przedstawiony zosta∏ podczas specjalnej mi´dzynarodowej konferencji nt. statystyki patentów na potrzeby polityki naukowo-technicznej „Conference on Patent Statistics for Policy Decision Making”, która odby∏a si´ w dniach 2 i 3 paêdziernika br. w Wenecji w siedzibie Mi´dzynarodowego Uniwersytetu Weneckiego (Venice International University, VIU). Konferencja ta zosta∏a zorganizowana przez OECD, EPO i VIU, we wspó∏pracy z innymi instytucjami i organizacjami, takimi jak m.in.: Eurostat, JPO (Japan Patent Office – Japoƒski Urzàd Patentowy), USPTO (United States Patent and Trademark Office – Urzàd Patentowy Stanów Zjednoczonych) oraz WIPO (World Intellectual Property Organisation – Âwiatowa Organizacja W∏asnoÊci Intelektualnej). Wiele spoÊród prac przedstawionych podczas weneckiej konferencji, która stanowi∏a swego rodzaju podsumowanie mo˝liwoÊci, jakie daje aktualnie statystyka patentów w zwiàzku z rozwojem i coraz wi´kszà dost´pnoÊcià na arenie mi´dzynarodowej specjalistycznych baz danych „patentowych”, prowadzonych by∏o w oparciu o informacje zawarte we wspomnianej ju˝ nowej bazie zwanej PATSTAT. Baza danych PATSTAT EPO Worldwide Patent Statistical Database (WWPD PATSTAT) jest bazà stworzonà i dystrybuowanà przez Europejski Urzàd Patentowy w wyniku decyzji specjalnego mi´dzynarodowego zespo∏u roboczego International Patent Statistics Task Force dzia∏ajàcego od kil-

STATYSTYKA PATENTÓW JAKO WA˚NY ELEMENT STATYSTYKI GOSPODARKI

ku lat z inspiracji OECD, a konkretnie Dyrektoriatu ds. Nauki, Techniki i Przemys∏u (Directorate for Science, Technology and Industry – DSTI) w Sekretariacie OECD oraz Grupy NESTI (National Experts on Science and Technology Indicators). Decyzja o stworzeniu bazy PATSTAT zapad∏a na spotkaniu ww. zespo∏u w paêdzierniku 2005 r. w Pary˝u. Baza PATSTAT jest spadkobierczynià i kontynuatorkà bazy danych OECD – OECD’s Patent Statistics Database. Idea stworzenia bazy PATSTAT jest odpowiedzià na systematycznie wzrastajàce znaczenie statystyki patentów w analizach i pracach badawczych z zakresu polityki naukowo-technicznej i idàcy w Êlad za tym wzrost zapotrzebowania na dane z tego zakresu obserwowany aktualnie praktycznie na ca∏ym Êwiecie, co z kolei jest reakcjà na wzmagajàcà si´ w ostatnim czasie na Êwiecie dzia∏alnoÊç wynalazczà i wzrost liczby wynalazków zg∏aszanych do opatentowania. Baza PATSTAT jest publikowana (aktualizowana) dwa razy do roku i dostarczana odbiorcom na noÊniku sk∏adajàcym si´ z zestawu p∏yt DVD przeznaczonych do odczytywania w Êrodowisku WINDOWS. Edycja wiosenna (Spring edition) jest dystrybuowana w po∏owie kwietnia i obejmuje dane wed∏ug stanu w dniu 1 lutego, edycja jesienna (Autumn edition) jest dystrybuowana w po∏owie paêdziernika i obejmuje dane wed∏ug stanu w dniu 1 sierpnia. Pierwsza edycja bazy PATSTAT mia∏a miejsce w kwietniu 2006 r. Korzystanie z bazy PATSTAT odbywa si´ na zasadzie subskrypcji – by jà zaprenumerowaç nale˝y wys∏aç zamówienie do Europejskiego Urz´du Patentowego na skrzynk´ poczty elektronicznej: patentdataL epo.org. Podstawowe êród∏a danych, w oparciu o które baza PATSTAT jest zasilana, to bazy danych EPO i USPTO. Niektóre elementy bazy PATSTAT sà równie˝ dost´pne w Internecie na stronie „EPO Patent Information Internet site” – http://www.epo.org/patents/patent-information/raw-data.html. Baza PATSTAT b´dzie w przysz∏oÊci systematycznie poszerzana, rozwijana i doskonalona, nie jest to bowiem baza statyczna, lecz baza administrowana wed∏ug zasady change management procedure umo˝liwiajàcej cz∏onkom International Patent Statistics Task Force wnioskowanie o wprowadzenie konkretnych zmian w katalogu danych przed ka˝dà kolejnà edycjà bazy. Nale˝y wszak˝e pami´taç, ˝e baza ta nie jest prostym i ∏atwym w obs∏udze narz´dziem typu plug & play, czyli „w∏àcz i graj”. Korzystanie z niej wymaga specjalistycznego przygotowania teoretycznego, odpowiedniego sprz´tu i oprogramowania oraz umiej´tnoÊci z zakresu informatyki, takich jak pos∏ugiwanie si´ relacyjnymi bazami danych (relational databases) i j´zykiem SQL (Structured Query Language). By unikaç pu∏apek, na jakie mo˝na natknàç si´ analizujàc dane z zakresu statystyki patentów, niezb´dne jest systematyczne popularyzowanie wÊród badaczy i analityków wiedzy nt. systemów ochrony w∏asnoÊci przemys∏owej we wspó∏czesnym Êwiecie. Przygotowywanie i analizowanie da-

Gra˝yna Niedbalska

nych z zakresu statystyki patentów jest bez tej wiedzy bardzo trudne i prowadziç mo˝e do b∏´dnych wniosków i mylnych interpretacji. Potoczne wyobra˝enie, ˝e jeden wynalazek daje w wyniku zg∏oszenia do ochrony jeden patent (wynalazek = patent) jest ju˝ bardzo archaiczne i nieprzystajàce do aktualnej rzeczywistoÊci – jest to iluzja. W obecnym stanie rzeczy adekwatna do rzeczywistoÊci jest jedynie relacja, którà mo˝na opisaç jako „wynalazek = portfolio patentów”. By zrozumieç w∏aÊciwy sens tej relacji, trzeba posiadaç dog∏´bnà wiedz´ na temat mechanizmów funkcjonowania systemów ochrony w∏asnoÊci przemys∏owej we wspó∏czesnym Êwiecie. Powracajàc do wspomnianej „Konferencji nt. statystyki patentów na potrzeby polityki naukowo-technicznej”, z punktu widzenia zainteresowaƒ i potrzeb polskich u˝ytkowników danych warte szczególnej uwagi jest badanie prowadzone przez Obserwatorium W∏asnoÊci Przemys∏owej dzia∏ajàce w ramach Francuskiego Narodowego Instytutu W∏asnoÊci Przemys∏owej – „Counting inventions of French origin”. Badanie to ma na celu ustalenie liczby wynalazków opracowanych na terytorium Francji, okreÊlanych w skrócie jako IFO (wynalazki opracowane na terytorium danego kraju przez fili´ mi´dzynarodowej korporacji mogà byç zg∏oszone do ochrony z terytorium kraju, w którym korporacja ta ma swojà central´). W okresie transformacji ustrojowej w Polsce wbrew trendowi widocznemu na Êwiecie nastàpi∏ znaczàcy spadek liczby wynalazków zg∏aszanych do ochrony prawnej przez tzw. rezydentów krajowych. Obecnie liczba wynalazków zg∏aszanych rocznie do ochrony w UP RP przez rezydentów ustabilizowa∏a si´ na poziomie ok. 2 tys. rocznie, co w przeliczeniu na milion ludnoÊci nie odbiega od sytuacji w krajach znajdujàcych si´ na zbli˝onym do Polski poziomie rozwoju mierzonym wartoÊcià PKB per capita. Pami´taç trzeba, ˝e w publikacjach wydawanych przez Komisj´ Europejskà, z których cz´sto korzystajà polskie instytucje rzàdowe i naukowo-badawcze, analizowane sà w zasadzie wy∏àcznie dane dotyczàce wynalazków zg∏aszanych do ochrony w EPO, co rodzi nie do koƒca s∏uszne konkluzje o ca∏kowitym upadku dzia∏alnoÊci wynalazczej w Polsce. Procedura ochrony za poÊrednictwem EPO jest doÊç kosztowna i czasem zdarza si´, ˝e zg∏aszajàcy wynalazki, uzyskawszy pozytywnà decyzj´, rezygnujà z patentu ze wzgl´du na koszty. Zgodnie z danymi przytoczonymi w Raporcie WIPO WIPO Patent Report – Statistics on Worldwide Patent Activities, 2007 Edition (Raport WIPO nt. aktywnoÊci patentowej na Êwiecie), Urzàd Patentowy RP nale˝y do dwudziestki urz´dów przodujàcych w skali Êwiata pod wzgl´dem ogólnej liczby wynalazków zg∏aszanych w nim do ochrony (Top 20 Offices of Filing – wed∏ug danych dla 2005 r.). OczywiÊcie w tej ogólnej liczbie wynalazków zg∏aszanych do ochrony w UP RP dominujà wynalazki zagraniczne, czyli wynalazki tzw. nierezydentów (Non-resident Patent Applications Filed). W 2005 r. stanowi∏y one wed∏ug wymienionego êród∏a ok. 70% wszystkich wynalazków zg∏oszonych do ochrony w UP RP, co sytuuje nasz kraj w pi´tnastce krajów przodujàcych na Êwiecie pod wzgl´dem liczby wynalazków zg∏oszonych do ochrony przez nierezydentów.

STATYSTYKA PATENTÓW JAKO WA˚NY ELEMENT STATYSTYKI GOSPODARKI

Na koniec niniejszych rozwa˝aƒ warto przytoczyç opini´ zawartà w jednej z publikacji wydanych ostatnio przez Europejski Urzàd Patentowy. Jest to opinia Mi´dzynarodowego Instytutu W∏asnoÊci Intelektualnej (International Intellectual Property Institute, Waszyngton, Stany Zjednoczone) wyra˝ona przez jego prezesa, Brada Huthera. Opinia ta brzmi nast´pujàco: „Naszym zdaniem, ˝aden kraj, który obecnie ca∏kiem nieêle funkcjonuje na obrze˝ach g∏ównego nurtu rozwoju ekonomicznego, czy to jako kraj rolniczy czy przemys∏owy, ju˝ wkrótce nie b´dzie w stanie w sposób trwa∏y zaspokajaç potrzeb swojego spo∏eczeƒstwa, jeÊli nie dokona zwrotu w kierunku gospodarki opartej na wiedzy” (Facts and figures, Europejski Urzàd Patentowy, Monachium 2007).

J erzy Metelski Sieç Naukowa MSN

OD WYNALAZKU DO INNOWACYJNEJ GOSPODARKI Istniejà co najmniej trzy powody, dla których w Raporcie analizujemy co roku rol´ Urz´du Patentowego RP w transferze innowacji: prawa wy∏àczne jako nieodzowne wsparcie innowacyjnego przedsi´biorstwa; skuteczna ochrona prawna innowacji – w wymiarze krajowym i mi´dzynarodowym; patent na wynalazek i prawo ochronne na wzór u˝ytkowy jako wa˝ne kryterium oceny innowacyjnoÊci. W niniejszym opracowaniu skoncentrowano si´ wy∏àcznie na patentach na wynalazki. Przedmiotem analizy jest za∏àczone „Zestawienie patentów udzielonych przez Urzàd Patentowy RP polskim podmiotom gospodarczym w roku 2006”. Zestawienie obejmuje przedsi´biorstwa, które otrzyma∏y patenty w 2006 r. Nale˝y jednak pami´taç, ˝e w ubieg∏ym roku 40% podmiotów ubiegajàcych si´ o ochron´ swoich wynalazków stanowi∏y uczelnie wy˝sze, instytuty, jednostki PAN oraz inne instytucje z sektora naukowobadawczego. Oko∏o 30% ogó∏u zg∏oszeƒ wynalazków pochodzi∏o od osób fizycznych.

Patent – wst´p do sukcesu na globalnym rynku Dla polskiej polityki innowacyjnej strategiczny charakter majà dwie daty z 2004 r.: 1 marca – przystàpienie do Europejskiej Organizacji Patentowej oraz 1 maja – akces do Unii Europejskiej. Kontekst krajowy to 89. rocznica utworzenia Urz´du Patentowego RP, przypadajàca 13 grudnia 2007 r. Przypomnijmy równie˝, ˝e Rada Europejska w marcu 2000 r. postawi∏a za cel uczynienie z Europy najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej, opartej na wiedzy, gospodarki na Êwiecie. W lutym 2005 r. Komisja Europejska w ramach tzw. Odnowionej Strategii Lizboƒskiej umieÊci∏a w centrum dzia∏aƒ wspieranie innowacji, konkurencyjnoÊç, przyciàganie kapita∏u podwy˝szonego ryzyka, lepsze inwestowanie w nauk´, edukacj´ i szkolenia, wykorzystanie technologii informatycznych. Proinnowacyjne idee i przes∏anie Strategii Lizboƒskiej znajdujà odzwierciedlenie w rzàdowym Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka 2007–2013 (PO IG). Program ma przyczyniç si´ do zwi´kszenia transferu innowacyjnych rozwiàzaƒ do gospodarki. Priorytetem jest wspieranie innowacyjnoÊci. Przez innowacyjnoÊç rozumie si´ – wed∏ug PO IG – wdro˝enie nowoÊci do praktyki gospodarczej. Innowacja to wprowadzenie do praktyki nowego lub znaczàco ulepszonego

OD WYNALAZKU DO INNOWACYJNEJ GOSPODARKI

rozwiàzania: w odniesieniu do produktu (towaru lub us∏ugi), procesu (technologii), marketingu lub organizacji. W niniejszym opracowaniu skoncentrowano si´ wy∏àcznie na innowacjach technicznych. W procesie ich komercjalizacji Urzàd Patentowy RP stoi na stra˝y praw wy∏àcznych autorów nowych rozwiàzaƒ: produktowych lub technologicznych.

KonkurencyjnoÊç dzi´ki wynalazkom W „Zestawienie patentów udzielonych przez Urzàd Patentowy RP polskim podmiotom gospodarczym w roku 2006” wyodr´bniono innowacyjne podmioty, których kreatywnoÊç zosta∏a ju˝ uwiarygodniona i potwierdzona przez Urzàd Patentowy RP. W 2006 r. do Urz´du Patentowego RP wp∏yn´∏y w trybie krajowym ∏àcznie 20 132 zg∏oszenia wynalazków, wzorów u˝ytkowych, wzorów przemys∏owych, znaków towarowych. Urzàd otrzyma∏ równie˝ 143 837 notyfikacji (powiadomieƒ) o zg∏oszeniach i rejestracjach dokonanych z wyznaczeniem Polski w trybie mi´dzynarodowym, tj. w ramach Uk∏adu o wspó∏pracy patentowej (PCT) oraz Porozumienia madryckiego o mi´dzynarodowej rejestracji znaków i Protoko∏u do tego porozumienia. Oprócz zg∏oszeƒ w formie dokumentacji papierowej, Urzàd przyjmowa∏ równie˝ zg∏oszenia o udzielenie patentu europejskiego – dokonane drogà elektronicznà. Po badaniach formalnoprawnych 16 takich zg∏oszeƒ skierowano do organów mi´dzynarodowych – tak˝e drogà elektronicznà. Planowane jest znaczne rozszerzenie trybu elektronicznego przyjmowania zg∏oszeƒ i obj´cie nimi w przysz∏oÊci tak˝e zg∏oszeƒ krajowych. W 2006 r. w Urz´dzie Patentowym przeprowadzono badanie formalnoprawne 28 509 zg∏oszeƒ wynalazków, wzorów u˝ytkowych, znaków towarowych i wzorów przemys∏owych. Natomiast do og∏oszenia w „Biuletynie Urz´du Patentowego” przygotowano ∏àcznie informacje o 4123 zg∏oszeniach wynalazków i wzorów u˝ytkowych oraz o 15 286 zg∏oszeniach znaków towarowych. Do Urz´du Patentowego wp∏yn´∏o 2369 zg∏oszeƒ wynalazków w trybie krajowym, w tym 2157 od podmiotów krajowych i 212 od podmiotów zagranicznych. W stosunku do 2005 r. nastàpi∏ niewielki wzrost liczby zg∏oszeƒ wynalazków krajowych (o 6,4%) i zagranicznych. JednoczeÊnie Polska zosta∏a wyznaczona w 137 551 mi´dzynarodowych zg∏oszeniach wynalazków za granicà, dokonanych w trybie PCT, co oznacza niewielki spadek (o 1,2%) w porównaniu z 2005 r. Urzàd Patentowy przyjà∏ od polskich podmiotów 96 zg∏oszeƒ wynalazków w trybie Uk∏adu o wspó∏pracy patentowej (PCT) oraz 61 zg∏oszeƒ (40 w 2005 r.) o udzielenie patentu europejskiego w celu uruchomienia procedury ich ochrony za granicà. Ogó∏em w 2006 r. wydano w Urz´dzie Patentowym 6208 decyzji (w 2005 r. – 5099) w sprawach o udzielenie patentu – w tym 3660 pozy-

Jerzy Metelski

tywnych (w 2005 r. – 2507). Wydano o 21% wi´cej decyzji ni˝ w 2005 r. JednoczeÊnie liczba zg∏oszeƒ wynalazków znajdujàcych si´ w toku rozpatrywania przez Urzàd – wed∏ug stanu na dzieƒ 31 grudnia 2006 r. – wynosi∏a 35 958. Zmniejszy∏a si´ ona o 3331 (o 8,5%) w porównaniu z analogicznym okresem roku 2005. W Urz´dzie przyj´to i sprawdzono pod wzgl´dem formalnym 387 patentów europejskich z∏o˝onych w celu uprawomocnienia si´ ochrony obj´tych nimi wynalazków na terytorium RP. Do wyodr´bnionej cz´Êci rejestru patentowego, prowadzonej dla patentów europejskich, wpisano 332 patenty. W dniu 31 grudnia 2006 r. pozostawa∏o w Polsce w mocy ogó∏em 15 531 patentów, w tym 342 patenty europejskie. InnowacyjnoÊç wynalazcza najlepiej przedstawia si´ w województwach mazowieckim i Êlàskim. JeÊli chodzi o dziedziny techniki, najwi´cej zg∏oszeƒ od polskich podmiotów oraz udzielonych im patentów zalicza∏o si´ do dzia∏ów: chemii i metalurgii, ró˝nych procesów przemys∏owych i transportu.

Zg∏aszajàcy uprawniony

OÊrodek Badawczo-Rozwojowy Kauczuków i Tworzyw Winylowych

Zak∏ady Azotowe w Tarnowie-MoÊcicach S.A.

P.Z. HTL S.A.

Zak∏ady Naprawcze Przemys∏u W´glowego REMAG

PHARMENA Sp. z o.o.

Zak∏ad Realizacyjno-Projektowy Obiektów Ochrony Ekologicznej EKO-PAR Sp. z o.o.

Lp.

Preparat do leczenia i profilak- Adamus Jan, G´bicki Jerzy, tyki chorób skóry Sysa-J´drzejowska Anna Uk∏ad do uszczelnienia szcze- Parnicki W∏adys∏aw, Szuba lin zasypowych zbiorników S∏awomir, Turbak Andrzej

Kraków

Sposób i urzàdzenie do urabia- Klich Adam, Gruszczyk Jerzy, nia ska∏ Janikowska-Pawlik Jadwiga, Pawlik Kazimierz, Staniczek Franciszek, Korczyƒski Maciej

Urzàdzenie do odrzucania wy- Sarna Wojciech miennej koƒcówki w pipecie

190756

190755

190751

190746

190745

Sposób usuwania dwutlenku Gil Stefan, Kupiec Stefan, w´gla z gazów zawierajàcych Lewandowski Kazimierz, Maczuga Jan, Musia∏ wodór Bronis∏aw, Onak-Tutaj Ewa, Prokop W∏adys∏aw, Rojek Józef, Sosnowski Wies∏aw, Stós Mieczys∏aw, W∏odarczyk Aleksander, Wójcik Zbigniew

Numer patentu 190738

Twórca

Sposób wytwarzania ciek∏ych Starzak Marian, Grabowska karboksylowych kauczuków Eulalia, Lubecka Marianna, Maƒkowski Zdzis∏aw, Flasz nitrylowych Andrzej

Tytu∏

¸ódê

Katowice

Warszawa

Tarnów

OÊwi´cim

MiejscowoÊç

Zestawienie patentów udzielonych przez Urzàd Patentowy RP polskim podmiotom gospodarczym w 2006 r.

Tabela 1

WUP nr 1/styczeƒ 2006

Data udzielenia patentu

Warszawa, Pustków, Kraków

OÊrodek Badawczo-Rozwojowy Urzà- Gliwice dzeƒ Mechanicznych OBRUM

Instytut Chemii Przemys∏owej im. prof. Ignacego MoÊcickiego, Zak∏ady Tworzyw Sztucznych ERG w Pustkowie S.A., Instytut Odlewnictwa

Gliwice

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG

190806

Hydrauliczny uk∏ad sterowania Sznapka Helmut regulowanà podpornoÊcià roboczà zmechanizowanej obudowy górniczej

Centrum Mechanizacji Górnictwa Gliwice KOMAG

WUP nr 2/luty 2006

190833

190837

Sposób wytwarzania stabil- Jasiƒska Halina, Jarmulski nych rezolowych ˝ywic feno- Tomasz, D´bski Mieczys∏aw, Marecki W∏odzimierz, lowych BarnaÊ Artur, Boroƒ Stanis∏aw, Orze∏ Grzegorz, Wilaszek Stanis∏aw, Wolski Stanis∏aw

WUP nr 2/luty 2006

WUP nr 1/styczeƒ 2006

Uz´biony zespó∏ przek∏adni Kowal Aleksander, Godlewski jedno i wielodro˝nej Maciej, Mas∏y Stanis∏aw

190820

190805

Sposób inicjacji odszraniania G´bik Piotr, Koêbia∏ Pawe∏ ch∏odnicy powietrza i urzàdzenie do inicjacji odszraniania ch∏odnicy powietrza

Przedsi´biorstwo Produkcyjno-Us∏u- Kraków gowo-Handlowe GECO Sp. z o.o.

Zmechanizowana tama pod- Lenard Jan, Gerlich Jacek sadzkowa

190800

Aparat ewakuacyjny z poch∏a- Borz´cki Czes∏aw, Druzga∏a niaczem tlenotwórczym Stefan, Ga∏ucha Adam, Guzy Edward, Ogrodnik Micha∏

Fabryka Sprz´tu Ratunkowego i Lamp Tarnowskie Góry Górniczych FASER S.A.

190797

Uk∏ad do pomiaru czasu pracy Stokowy Boles∏aw silnika spalinowego lokomotywy na poszczególnych pozycjach jazdy

Przedsi´biorstwo Transportu Kolejo- Rybnik wego i Gospodarki Kamieniem S.A.

190770

Sposób wytwarzania amido- Starzak Marian, Grabowska wych lateksów butadienowo- Eulalia, Lubecka Marianna, Maƒkowski Zdzis∏aw, Jarosz -styrenowych Krystyna

OÊrodek Badawczo-Rozwojowy Kau- OÊwi´cim czuków i Tworzyw Winylowych

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

ANGA Uszczelnienia Mechaniczne Sp. z o.o.

OÊrodek Badawczo-Rozwojowy Urzà- Gliwice dzeƒ Mechanicznych OBRUM

INSTALEXPORT S.A.

WIGOLEN S.A., G∏ówny Instytut Górnictwa

Cz´stochowa, Katowice

Warszawa

Sposób wytwarzania tasiemek polipropylenowych trudnopalnych i antystatycznych, zw∏aszcza dla tkanin podsadzkowych

Krysik Marian, Wachowicz Zofia, Mika Barbara, Kluk Teresa, G∏owacki Mieczys∏aw ¸apot Jolanta, Popiel El˝bieta

Urzàdzenie do oczyszczania Ilczyszyn Marian, gazów Wojtaszyk W∏odzimierz

Emulsja parafinowa i sposób Jagodziƒski Tadeusz, Otto wytwarzania emulsji parafino- Jan, Maternowski Bogdan, wej Misiek Marian, WiÊnik Czes∏aw, Gabryel Henryk, Wysocki Andrzej

Przedsi´biorstwo Produkcyjno-Han- Szczecin dlowe CHEMIPOL Co. Sp. z o.o.

Zestaw wyrobów lakierowych Sobczyƒska Ewa, Radlak poliuretanowych Lidia, Siwoƒ Urszula, Kwiatkowski Andrzej, Drobionka Joanna, Rutkiewicz Bogus∏awa, Anio∏owska Halina, Krzy˝anowski Adam

Instytut Przetwórstwa Tworzyw Toruƒ, Wroc∏aw Sztucznych METALCHEM, Polifarb Cieszyn-Wroc∏aw S.A.

Oprawa szklarniowa z wy∏a- Adamczyk Karol dowczym êród∏em Êwiat∏a

Cz∏on gàsienicy z elastycznà Godlewski Maciej, wk∏adkà Hajdukowicz Jacek

Uszczelnienie czo∏owe wa∏u, Wawak Jan, zw∏aszcza do cieczy zanieczysz- Duêniak Miros∏aw czonych czàstkami sta∏ymi

ZATRA S.A.

Skierniewice

K∏osiƒski Bogdan

Podstawka elektromagnetycz- Go∏àbiewski Zbigniew, na, zw∏aszcza do wiertarek Zaleski Bohdan, Alfut Eugeniusz Wies∏aw, Czy˝ewski Adam Micha∏

Proszek do prania

Kozy

Bia∏ystok

PROMOTECH Sp. z o.o.

Bydgoszcz

Przedsi´biorstwo Wielobran˝owe OKTIMA Sp. z o.o.

191035

191025

191014

191006

190996

190973

190972

190971

190970

WUP nr 3/marzec 2006

WUP nr 2/luty 2006

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

¸ódzkie Zak∏ady Metalowe LOZAMET Sp. z o.o.

Fabryka Przyrzàdów i Uchwytów BISON-BIAL S.A.

Fabryka Maszyn FAMUR S.A.

OÊrodek Badawczo-Rozwojowy Urzà- Gliwice dzeƒ Mechanicznych OBRUM

Katowice

Bia∏ystok

¸ódê

Poznaƒ

UNIQ Lisner Sp. z o.o.

Warszawa

Polsnack Sp. z o.o.

Po∏udniowy Koncern Energetyczny Katowice S.A.

191065

191064

Uk∏ad elektryczny zasilania Fràckowiak Czes∏aw, Musio∏ górniczego kombajnu Êciano- Czes∏aw, Niemiec Zdzis∏aw, Styrski Bogus∏aw, Szczerba wego Leszek Cz∏on gàsienicy z elastycznà Godlewski Maciej, wk∏adkà Hajdukowicz Jacek

191059

Go∏acki Krzysztof

Zasilacz, zw∏aszcza do uchwy- Kulikowski Tadeusz tów tokarskich

Sposób ostrzenia pi∏ek

191057

WUP nr 3/marzec 2006

Lassociƒska Teresa, Grajek W∏odzimierz, Garbarczyk Józef, Konopka Rafa∏, Paukszta Dominik

191053

Sposób usuwania zanieczyszczeƒ z tworzyw sztucznych, przeznaczonych do recyklingu materia∏owego

WUP nr 3/marzec 2006

191050

Automatyczny sposób i auto- Lepczyƒski W∏odzimierz, matyczne urzàdzenie do roz- Misiewicz Stanis∏aw, ∏àcznego mocowania mi´k- Piwoƒski Janusz kich opakowaƒ z folii do taÊmy ekspozycyjnej

WUP nr 3/marzec 2006

191049

Uk∏ad zasilania palników w pa- Tymowski Henryk, Âcierski lenisku energetycznego kot∏a Klemens, Pejm Sebastian, Tchórz Janusz, Wi´cek Piotr, Gruszka Stanis∏aw, Bujny Marek, Baron Eugeniusz, Dziubany Andrzej, åwioro Andrzej, Tyc Lech Jacek, Ciesielski Jacek, Piku∏a W∏adys∏aw, Brudziana Piotr, Januszek Andrzej, K∏osowski Marek

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

Zak∏ady Jajczarskie OVOPOL Sp. z o.o., Akademia Rolnicza

Centrum Naukowo-Produkcyjne Elektroniki Profesjonalnej RADWAR S.A., Warszawskie Zak∏ady Radiowe RAWAR

Przedsi´biorstwo Produkcji, Handlu i Us∏ug REMPOL S.A.

Przedsi´biorstwo Budownictwa Elektroenergetycznego ELBUD w Katowicach Sp. z o.o.

Lubelski W´giel BOGDANKA S.A.

Zak∏ady Magnetyzowe ROPCZYCE S.A.

191171

191188

Sposób instalowania przewo- Mace∏ko Jerzy, du elektroenergetycznego linii Tronina Kazimierz napowietrznej oraz jezdna rolka do instalowania przewodu elektroenergetycznego linii napowietrznej Sposób i urzàdzenie do wycià- Czuba Wies∏aw, gania i obracania sekcji obudo- Kozaczuk Roman wy zmechanizowanej w wyzbrajanej obcince Êcianowej

Katowice

Ropczyce

191190

191170

Sposób instalowania przewo- Mace∏ko Jerzy, du elektroenergetycznego linii Tronina Kazimierz napowietrznej oraz jezdna rolka do instalowania przewodu elektroenergetycznego linii napowietrznej

Katowice

Âliwiƒski Stefan, Siwiec Józef, Gwi˝d˝ Ryszard, Studencka Barbara, G∏odek Andrzej, Czapka Zbigniew

191163

Pojemnik do transportowania Górski Lech, i przechowywania ciek∏ych Siemieƒczuk Czes∏aw materia∏ów niebezpiecznych i sposób jego wykonania

Mi´dzyrzecz

Prefabrykat betonowy ogniotrwa∏y i sposób wytwarzania prefabrykatu betonowego ogniotrwa∏ego

191145

Sposób i impulsator do wy- Borejko Marek twarzania pojedynczych impulsów pràdu elektrycznego

Warszawa

Bogdanka

191137

Sposób otrzymywania prepa- Kopeç Wies∏aw, Karkoszka ratu gamma globuliny z ˝ó∏tka Krystyna, Lorenc Jolanta, Stefaniak Tadeusz jaja kurzego

Nowa Sól, Wroc∏aw

WUP nr 3/marzec 2006

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

KGHM POLSKA MIEDè S.A.

Agrob Eko Sp. z o.o. Politechnika Âlàska, Mianowski Andrzej

Fabryka Aparatury Pomiarowej PAFAL S.A.

TRANSITION TECHNOLOGIES S.A.

Fabryka Substancji Zapachowych POLLENA-AROMA Sp. z o.o.

Kraków Przedsi´biorstwo Produkcyjno-Us∏ugowo-Handlowe GECO Sp. z o.o.

191348

Ârodek do mycia naczyƒ i po- Konopacka-Brud Iwona, Dàbski wierzchni kuchennych i sani- Jan, Brud W∏adys∏aw S., Andrzejczak Ewaryst, tarnych Chmielewska Magdalena, Jaroszewska Maria

Warszawa

191350

191344

Predykcyjny regulator z we- Âwirski Konrad, wn´trznym modelem procesu Domaƒski Pawe∏, do ciàg∏ej optymalizacji proce- Arabas Jaros∏aw sów przemys∏owych

Warszawa

Uk∏ad detekcji otwarcia drzwi G´bik Piotr, komory ch∏odniczej Koêbia∏ Pawe∏

191343

Âwidnica

WUP nr 5/maj 2006

WUP nr 4/kwiecieƒ 2006 191341

Ka∏yniak Piotr, Mianowski Andrzej, Furtan Janusz, Jelonek Kazimierz, Kozaczko Józef, Koz∏owski Edwin

Sposób wytwarzania paliw p∏ynnych z odpadów z tworzyw sztucznych i urzàdzenie do realizacji tego sposobu

Kosiorowski Alfred, Cypko Marek, Kozio∏ Pawe∏, Tkaczuk Krzysztof, Niechwiej Andrzej, Mróz Janusz

WUP nr 4/kwiecieƒ 2006

Kotew górnicza

191315

WUP nr 4/kwiecieƒ 2006

Sposób urabiania z∏ó˝ minera- Puljasz Jerzy, Mesjasz Piotr, ∏ów Kozio∏ Pawe∏, Kosiorowski Alfred, Cypko Marek, Tkaczuk Krzysztof, Dobroç W∏adys∏aw, Baraƒczuk Zbigniew, Cenian Bogus∏aw

191277

WUP nr 4/kwiecieƒ 2006

Bogusz Janusz Edward, Brzosko Krzysztof 191288

Kaseton reklamowy

Uk∏ad kontroli napi´ç w obwo- Borucki Ludwik, dach napi´ciowych trójfazowe- Mackiewicz Boles∏aw go licznika energii elektrycznej

Zabrze, Gliwice, Gliwice

Lubin

KGHM POLSKA MIEDè S.A.

Bia∏ystok

Key Company Spó∏ka Jawna Edward Janusz Bogusz, Krzysztof Brzosko

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

Centralne Laboratorium Naftowe

LfC Sp. z o.o.

Fabryka Parafin NAFTOWAX Sp. z o.o.

Chemiczno-Farmaceutyczna Spó∏dzielnia Pracy ESPEFA

Mokrysz Teresa Firma Produkcyjno-Us∏ugowo-Handlowa MOKATE

Bombardier Transportation (Obs∏uga Klienta) Polska Sp. z o.o.

¸ódê

Ustroƒ

Kraków

Trzebinia

Zielona Góra

Warszawa

Szawnicka El˝bieta, Frydrych Jaros∏aw, Kubuj Krystyna, Gurgacz Wojciech, Paszyƒski Roman, BartuÊ Stanis∏aw, Markiewicz Marek, Zbierzchowski Leszek WUP nr 5/maj 2006

191388

WUP nr 5/maj 2006

191407

191417

191421

Sposób wytwarzania syropu Kopeç Teresa, MyÊliƒska przeciwkaszlowego, zw∏aszcza Halina, Janusz Zbigniew, Ksi´˝yk Ryszard, Adamczyk dla diabetyków Aleksandra, Tempka Józefa, Fijak Andrzej Sposób wytwarzania koncen- Mokrysz Teresa tratu czekolady z magnezem, zw∏aszcza do natychmiastowego sporzàdzania napoju oraz koncentrat czekolady z magnezem Elektryczny zestaw zasilajàco- Gadziƒski S∏awomir, -ch∏odzàcy do pojazdów szy- J´drzejczak Lechos∏aw, Lewandowski Jaros∏aw, nowych Zubrzycki Grzegorz

WUP nr 5/maj 2006

191406

WUP nr 5/maj 2006

191384

Kompozycja parafinowo-wo- Karczmitowicz S∏awomir, skowa Bolek Alina, Chodacki Roman, Borowicz Tadeusz, Pa∏ka Robert, G∏uch Grzegorz, Fijo∏ek Robert, Likus Jan

Zestaw do odcinkowej stabili- Ciupik Lechos∏aw F., zacji kr´gos∏upa Pienià˝ek Jerzy, Zarzycki Daniel, Graczyk Ryszard, Koz∏owski Bogumi∏, Jenek Mariusz

Olej turbinowy

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

WAS WIETMARSCHER POLSKA Sp. z o.o.

VALVEX S.A.

Fabryka Parafin NAFTOWAX Sp. z o.o.

MINOVA-EKOCHEM S.A.

OÊrodek Badawczo-Rozwojowy Mechanizacji Pakowania EMPAK

SOLBET Przedsi´biorstwo Wielobran˝owe Sp. z o.o.

ABB Sp. z o.o.

RADMOR S.A.

100

101

102

103

Gdynia

Warszawa

Solec Kujawski

Kraków

Siemianowice Âlàskie

Trzebinia

Jordanów

Lubicz

Gacek W∏adys∏aw, Ta∏ach Zbigniew A.

191521

191535

Uk∏ad prze∏àczania generato- Riegiel Roman, rów i separujàcych je wzmac- Burski Tomasz niaczy, zw∏aszcza do prze∏àczania nadawanie–odbiór

191518

Uk∏ad po∏àczeƒ w transformato- Zieliƒski Wojciech rach prostownikowych z trójfazowym obwodem o sta∏ym napi´ciu zasilania

Sposób wytwarzania betonu Ma∏ecki Marek komórkowego

191514

Sposób i urzàdzenie do stero- Warzecha Adam, wania dozowaniem p∏ynu do Rybka Wojciech pojemników

WUP nr 6/czerwiec 2006

WUP nr 5/maj 2006

191499

191511

WUP nr 5/maj 2006

191495

191482

Mineralne spoiwo dla górnic- Gawlicki Marek, twa Roszczynialski Wojciech, Schopp Wojciech, Lukaszek Benedykt, Glados Stanis∏aw, Binko Andrzej, Angerstein Piotr

Sposób otrzymywania hydro- Markiewicz Marek, Rogalski fobizujàcej kompozycji parafi- Mieczys∏aw, Chodacki Roman, Hapek Wanda, nowej Pa∏ka Robert, Borowicz Tadeusz, Folga Renata, Karczmitowicz Teresa

Zawór szybkoz∏àcza

Sposób otrzymywania wielo- Leszczycki Leszek, warstwowej pod∏ogi, zw∏asz- Dàbrowski Zbigniew cza do ambulansów sanitarnych

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

EMES Minig Service Sp. z o.o.

Rybnicka Fabryka Maszyn RYFAMA S.A.

PETRO CARBO CHEM S.A., Krueger Andrzej, Tkacz Bogus∏aw, Stanik Winicjusz, Ziemiaƒski Leszek, Ch∏obowski Kazimierz, Szymaƒski Kazimierz, KoÊciuk Ryszard, Millan W∏adys∏aw, Rzodeczko Anna, Poskrobko Jan, Balcerowiak Wojciech, Jasienkiewicz Jerzy

Przedsi´biorstwo Farmaceutyczne JELFA S.A.

111

112

113

114

115

116

Jelenia Góra

Kompozycja farmaceutyczna Pietrzykowski Dariusz, i sposób otrzymywania kompo- Milewska Krystyna, Woliƒska Ma∏gorzata zycji farmaceutycznej

191620

191594

191591

Uchwyt przewodów, zasilajà- Skolik Wojciech, Klich Adam, cych zw∏aszcza ruchomà ma- Suchoƒ Józef, Gospodarczyk Piotr, Kotwica Krzysztof, szyn´ urabiajàcà Nowak Wojciech Krueger Andrzej, Tkacz Bogus∏aw, Stanik Winicjusz, Ziemiaƒski Leszek, Ch∏obowski Kazimierz, Szymaƒski Kazimierz, KoÊciuk Ryszard, Millan W∏adys∏aw, Rzodeczko Anna, Poskrobko Jan, Balcerowiak Wojciech, Jasienkiewicz Jerzy

191590

191589

System prowadzenia przewo- Skolik Wojciech, Klich Adam, dów zasilajàcych, zw∏aszcza Suchoƒ Józef, Gospodarczyk ruchome maszyny urabiajàce Piotr, Kotwica Krzysztof Uchwyt przewodów zasilajà- Skolik Wojciech, Klich Adam, cych maszyn´ urabiajàcà Suchoƒ Józef, Gospodarczyk Piotr, Kotwica Krzysztof, Gros Sylwester

191577

Pojemnik do sk∏adowania od- Guziƒski Marek, Steg Marek, padów toksycznych Wojnicki Jan

Gliwice, Sposób otrzymywania kompoK´dzierzyn-Koêle, nentów pakietu dodatków do K´dzierzyn-Koêle, paliw silnikowych Kraków, Kraków, Kraków, K´dzierzyn-Koêle, K´dzierzyn-Koêle, K´dzierzyn-Koêle,

Rybnik

Katowice

WUP nr 6/czerwiec 2006

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

Katowice Przedsi´biorstwo Produkcyjno-Us∏ugowo-Handlowe MIDO Sp. z o.o.

Bydgoszcz

Elda-Eltra Elektrotechnika S.A.

Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG

Fabryka Zmechanizowanych Obudów Âcianowych FAZOS S.A.

126

127

128

129

130

Tarnowskie Góry

Gliwice

Warszawa

ABB Sp. z o.o.

125

Warszawa, Piaseczno

Instytut Mechaniki Precyzyjnej, Thomson Polkolor Sp. z o.o.

Centralne Laboratorium Przemys∏u Poznaƒ Ziemniaczanego

124

123

Podpora uk∏adu lemniskato- Parkietny Kazimierz, wego obudowy górniczej Mika Marek, SoÊnica Joachim, Pawlik Kazimierz

Zestaw zmechanizowanej obu- Szygu∏a Marek, dowy górniczej Diederichs Ryszard, Kwieciƒski Daniel

191709

191684

191683

Uk∏ad sterowania ciÊnieniem Zmys∏owski Tadeusz, cylindrów manewrowych pneu- Kowal Leszek, matyczno-obcià˝nikowego ha- Barczyk Jan mulca maszyny wyciàgowej

191674

191676

Donica Jan

191667

¸àcznik elektryczny, instala- Burzyƒski Tadeusz, cyjny Zió∏kowski Roman

Siatka ok∏adzinowa

Transformator rozdzielczy

Ciesielski S∏awomir, K∏yê S∏awomir

191665

Doliƒski Adam, Go∏´biewski Adam, Goldberg Andrzej, Nakonieczny Aleksander, Przywóski Andrzej, Rutkowski Janusz, Socha Jan

Sposób galwanicznego wytwarzania warstw ochronnych na narz´dziach do odwzorowywania na goràco celowej mikrotopografii powierzchni wyrobów z tworzyw amorficznych, zw∏aszcza ceramiki i szk∏a

191662

Sposób otrzymywania eterów Lewandowicz Gra˝yna, skrobiowych Walkowski Aleksander, Szymaƒska Gra˝yna, Voelkel Ewa, Urbaniak Grzegorz, Màczyƒski Marian

WUP nr 6/czerwiec 2006

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

Instytut Chemii Przemys∏owej im. prof. Ignacego MoÊcickiego, Zak∏ady Azotowe PU¸AWY S.A.

Instytut Chemii Przemys∏owej im. prof. Ignacego MoÊcickiego, QUARTZ S.A.

ABB Sp. z o.o.

143

144

145

191773

Mechanizm otwierania tam Tomala Jerzy, ˚arski Êluzy wentylacyjnej górniczego Bronis∏aw, Kaganek Ryszard, Jurga Marian wyrobiska chodnikowego Sposób filtrowania piaszczà- O∏owski Józef, Zi´ba Andrzej, cych odwiertów gazowych lub W´grzyƒski Stanis∏aw, Marek ropnych, filtr do piaszczàcych Adam, Lubecki Edward odwiertów gazowych lub ropnych i sposób wytwarzania tego filtru

Katowice

Sanok, Wroc∏aw

191817

191801

Sposób wytwarzania nadw´- K∏opotek Alojzy, Michalska glanu sodu Magdalena, Pajer Tomasz, Stawiszyƒski Wojciech, Matuszkiewicz Andrzej, Zieliƒski Pawe∏, Zieliƒski Marek, Szelàgowski Micha∏

Warszawa, Nowy Dwór Mazowiecki

Napowietrzne urzàdzenie roz- Gul Aleksander, dzielcze Florkowski Marek, Schmaderer Franz

191798

Sposób wydzielania kwasów Zylbersztejn Micha∏, organicznych z rozcieƒczonych Balcerzak Kazimierz, Szarlik Stefan, Zimowski roztworów wodnych Andrzej, Gotkowski Andrzej, Uszyƒski Aleksander, Marchwiany Henryk

Warszawa, Pu∏awy

Warszawa

191794

Preparat farmaceutyczny w for- Pfeiffer Bronis∏aw, Rzepka mie tabletek do ssania W∏odzimierz, Przybylski Franciszek, Potrykus Andrzej

191774

191764

Sposób podziemnej eksploata- Bugajski Witold, Butra Jan, cji z∏ó˝ mineralnych Cieszkowski Henryk, P∏aneta Stefan, Siewierski Jan, Lehmann J´drzej

Wroc∏aw

Farmaceutyczne Poznaƒ, Jelenia Góra

Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. w Warszawie Oddzia∏ Sanocki Zak∏ad Górnictwa Nafty i Gazu, Instytut Górnictwa Odkrywkowego POLTEGOR – INSTYTUT

141

Przedsi´biorstwo JELFA S.A.

Katowicki Holding W´glowy Kopalnia W´gla Kamiennego STASZIC

140

142

Centrum Badawczo-Projektowe Miedzi CUPRUM Sp. z o.o.

139

WUP nr 7/lipiec 2006

WUP nr 6/czerwiec 2006

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

Instytut Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych METALCHEM, VELBET Sp. z o.o.

Biuro Projektów KOKSOPROJEKT Sp. z o.o.

Zak∏ady Azotowe w Tarnowie-MoÊcicach S.A.

Przedsi´biorstwo Budownictwa Elektroenergetycznego ELBUD-Gdaƒsk S.A.

PROTEKTA Sp. z o.o., Skaênik Bronis∏aw, Jagie∏∏o Ryszard

158

159

160

161

162

191904

191913

Sposób efektywnego wytwa- Malinowska Magdalena, rzania oksymu cykloheksano- Stopa Halina, Maciszewski Leszek, Bro˝ek Czes∏aw, nu Rygiel Stanis∏aw, Wais Jan Jednostka modu∏owa ˝elbeto- Prawdzik Ryszard, Wójcik wego, prefabrykowanego fun- Jerzy, Choroszczucha Czes∏aw damentu wie˝ i s∏upów kratowych Syntetyczny pianotwórczy Skaênik Bronis∏aw, Êrodek gaÊniczy Jagie∏∏o Ryszard

Tarnów

Sopot

Warszawa, K´dzierzyn-Koêle

191916

191897

Sposób rozk∏adu siarkowodo- Tomal Stefan, CieÊlar Rudolf, ru pochodzàcego z gazu kok- Figiel Zbigniew, Sikorski Czes∏aw, St´pieƒ Ryszard, sowniczego metodà Clausa Pasz Jan, Kotowski W∏odzimierz, Fiszer Renata, Zembala Henryk

Zabrze

WUP nr 7/lipiec 2006

191896

TaÊma dylatacyjna i sposób Szwarlik Jacek, Szyler wytwarzania taÊmy dylatacyj- Zdzis∏aw, ˚ukowska Maria, Rymarz Gra˝yna, Sobociƒska nej Anna

Toruƒ, Cz´stochowa

WUP nr 7/lipiec 2006

191894

Kapias Piotr, Utracki Roman, Stasik Tadeusz, Orlicz Jerzy, Wójcik Adam, Uliszak Andrzej, Liebnier Micha∏, Botor Jan, Sosnowski Remigiusz

Sposób otrzymywania metali z py∏ów powstajàcych w procesie przerobu z∏omu stali w piecach elektrycznych

Politechnika Âlàska, Huta Cynku Gliwice, Miasteczko Âlàskie MIASTECZKO ÂLÑSKIE k/Tarnowskich Gór

157

WUP nr 7/lipiec 2006

191893

Sobaƒski Leszek, Jach Tomasz

WUP nr 7/lipiec 2006

Turbina parowa

191879

¸ódê

Zak∏ad Badawczo-Projektowy INWAT Sp. z o.o.

156

Rothgangl Erhard, Czarnota Zbigniew

Bezpiecznik topikowy

Wola Rafa∏owska

REWA Sp. z o.o.

155

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

Przedsi´biorstwo Wdra˝ania Post´pu Technicznego POSTEOR Poznaƒ Sp. z o.o.

GLOB-PROFIL S.A.

Politechnika Âlàska, AGROB EKO Sp. z o.o., Mianowski Andrzej

173

174

175

Gliwice, Zabrze, Gliwice

Bydgoszcz

Poznaƒ

S∏up oÊwietleniowy rurowy

Sposób odpylania zasobnika szczelinowego i uk∏ad do odpylania zasobnika szczelinowego

Tokarska Anna, Mianowski Andrzej, Ka∏yniak Piotr, Koz∏owski Edwin

Wlekliƒski Teodor, Grzegorczyk Zbigniew, Dubiela Boles∏aw

Parnicki W∏adys∏aw, Turbak Adam, G∏owacki Bogdan, Szuba S∏awomir

192014

191998

191975

WUP nr 8/sierpieƒ 2006

WUP nr 7/lipiec 2006

WUP nr 7/lipiec 2006 191973

Sposób wytwarzania bezchlor- Bestydziƒski Cezary, Rebelka kowego utwardzacza amino- Józef, Markiewicz Janusz, Paul Maria Jolanta wych ˝ywic klejowych

Szczecin Bestydziƒski Cezary, Bestydziƒska El˝bieta – BETALEX S.C.

172

WUP nr 7/lipiec 2006

191954

Piotrków Trybunalski Urzàdzenie do zmiany kierunku Wójcicki Waldemar, Kotzian biegu taÊmy przenoÊnika ta- Piotr, G∏uszek Janusz, Brojewski Lech, Soƒta Êmowego Leszek, Famulski Wies∏aw, Kula Boles∏aw

Fabryka Maszyn Górniczych PIOMA S.A.

171

WUP nr 7/lipiec 2006

191947

191946

191942

Uk∏ad redukcji biogenów w re- Paw∏owski Lucjan, Stelmach aktorze Kazimierz, Wójcik Tomasz, Grzywaczewski Ignacy

Politechnika Lubelska, Miejskie Przed- Lublin, si´biorstwo Gospodarki Komunalnej Che∏m Sp. z o.o.

170

Sposób otrzymywania kompo- Konik Zofia, Parnicki zytu wià˝àcego W∏adys∏aw, Pobieg∏y Stanis∏aw, Skoczylas Stanis∏aw, Stok Andrzej, Tworek Hieronim

Kraków

Zak∏ad Realizacyjno-Projektowy Obiektów Ochrony Ekologicznej EKO-PAR Sp. z o.o.

169

Segment rynny górniczego Dzik Kazimierz, Dàbrowski przenoÊnika zgrzeb∏owego, Józef, Tenerowicz Piotr, Olszaƒski Marek, Kotlarz zw∏aszcza do Êcian niskich Ignacy

Gorlice

Zak∏ad Maszyn Górniczych GLINIK Sp. z o.o.

168

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

Przedsi´biorstwo Wdro˝eniowe ABWAK Sp. z o.o., Marciniak Aleksander Bohdan

Zak∏ady Wytwórczo-Us∏ugowe Przemys∏u Terenowego PRUMEL

WIBEX G.KUBICKI Spó∏ka Jawna

ELEKTROBUDOWA S.A.

Biuro Projektów KOKSOPROJEKT Sp. z o.o.

ICSO CHEMICAL PRODUCTION Sp. z o.o.

Fabryka Zmechanizowanych Obudów Âcianowych FAZOS S.A.

PO¸UDNIOWY KONCERN ENERGETYCZNY S.A.

183

184

185

186

187

188

189

190

Katowice

Tarnowskie Góry

K´dzierzyn-Koêle

Zabrze

Katowice

Ostrów Mazowiecki

Pruszków

Poznaƒ, Mi´dzychód-Bielsko

brama Kubiak Waldemar

Sposób i uk∏ad do zmniejsza- Tymowski Henryk, Âcierski nia zawartoÊci NOX w spali- Klemens, Pejm Sebastian, nach Tchórz Janusz, Wi´cek Piotr, Gruszka Stanis∏aw, Bujny Marek, Baron Eugeniusz, Dziubany Andrzej, åwioro Andrzej, Tyc Lech Jacek

Dêwigniowy mechanizm od- Fischer Alojzy, Jany Krystian, cià˝ania przodów spàgnic Ruraƒski Jerzy, Trembaczewski Henryk, Wojtacha Micha∏

Emulgator do wytwarzania ka- Hariasz Janusz, Marciƒski tionowych emulsji asfalto- Marek, Czuj-P´kalska Anna, wych Szczepaniak Zenon, Suwak Ireneusz, Waszczyk Krzysztof, ˚ó∏taƒski Antoni, Zawieruszyƒski Kazimierz, Zawadzki Mieczys∏aw

Sposób obróbki surowego ga- Zgoda Jan, Górski Andrzej zu koksowniczego

Korpus izolacyjny przy∏àcza Kanios Piotr, Jaroszek Jan kablowego bloku funkcjonalnego rozdzielnicy niskiego napi´cia

Prefabrykowane uszczelnienie Filshill Archie, Davies Neil, mineralne nieprzepuszczalne Kubicki Grzegorz J., dla wody i/lub oleju Tokarski Piotr

Sposób wykonania elementu Lechowski Andrzej, elastycznego ze wzmocnie- Tlo∏ka Ryszard, niem metalowym Budziƒski Jerzy

Wielkogabarytowa uchylna

192154

192140

192119

192106

192092

192084

192070

192068

WUP nr 9/wrzesieƒ 2006

WUP nr 8/sierpieƒ 2006

WUP nr 8/sierpieƒ 2007

WUP nr 8/sierpieƒ 2006

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

ELANA S.A.

Przedsi´biorstwo Farmaceutyczne JELFA S.A.

Politechnika Rzeszowska im. I. ¸ukasiewicza, Zak∏ady Chemiczne ORGANIKA-SARZYNA

Instytut Ci´˝kiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA, ICSO Chemical Production Sp. z o.o.

199

200

201

202

203

204

Sposób katalitycznego otrzymywania nienasyconych ˝ywic poliestrowych z nienasyconych kwasów dikarboksylowych lub ich bezwodników oraz glikoli, lub nienasyconych ˝ywic poliestrowych modyfikowanych kwasem izoftalowym i/lub tereftalowym P∏yn hamulcowy

Rzeszów, Nowa Sarzyna

K´dzierzyn-Koêle

Bekierz Gerard, Poskrobko Halina, Kosno Jacek, Naraniecki Bronis∏aw, Marciƒski Marek, Waszczyk Krzysztof, Ponikowska-Pajor Krystyna, Romanowski Jerzy, Pabiasz Stanis∏aw

192208

192207

192206

Sposób otrzymywania bez- Galina Henryk, Groszek barwnych nienasyconych ˝y- Gra˝yna, Jakubas Tadeusz, Mental Zdzis∏aw, Koƒ Jan, wic poliestrowych Krawczyk Barbara, Ciosek Maria

Rzeszów, Nowa Sarzyna

Galina Henryk, Groszek Gra˝yna, Jakubas Tadeusz, Mental Zdzis∏aw, Koƒ Jan, Krawczyk Barbara, Wójcik Zbigniew

192205

Galina Henryk, Groszek Gra˝yna, Jakubas Tadeusz, Mental Zdzis∏aw, Koƒ Jan, Krawczyk Barbara, Ciosek Maria

192195

192190

Sposób otrzymywania bezbarwnych nienasyconych ˝ywic poliestrowych modyfikowanych kwasem izoftalowym i/lub tereftalowym i/lub glikolem neopentylowym

Sposób otrzymywania kom- Pietrzykowski Dariusz, pleksu ubikwityn o aktywno- Turowski Gabriel, Milewska Êci biologicznej Krystyna, Woliƒska Ma∏gorzata

Sposób wytwarzania modyfi- Kapelaƒski Antoni, Kurek kowanego politereftalanu ety- Piotr, Majdiuk El˝bieta, Mazany Kazimierz lenowego

Rzeszów, Nowa Sarzyna

Jelenia Góra

Toruƒ

WUP nr 9/wrzesieƒ 2006

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

Drzewica

GERLACH S.A.

Fabryka Substancji Zapachowych POLLENA-AROMA Sp. z o.o.

Zak∏ad Us∏ugowo-Handlowy TERMOSPEC Sp. z o.o.

ZATRA S.A.

Kompania W´glowa S.A.

215

216

217

218

219

220

Katowice

Skierniewice

˚ory

Warszawa

Innowacyjne Przedsi´biorstwo Wielo- Katowice bran˝owe POLIN Sp. z o.o.

214

WUP nr 10/paêdziernik 2006

192325

192355

Oprawa oÊwietleniowa do Adamczyk Karol, Pawluczyk lamp sodowych wysokopr´˝- Jan, Dutkowski Grzegorz nych Górnicza tama wentylacyjna

Ch∏opek Andrzej, Markowski Edward, Pokultinis Marian, Woêniak Ryszard, Wàs Jerzy, Suchocki Stanis∏aw, ˚ak Franciszek, Rejniak Jerzy, Grzesiak Marek, Czy˝yk Andrzej

WUP nr 9/wrzesieƒ 2006 192320

Sposób magazynowania metanu w podziemnych wyrobiskach kopalni w´gla kamiennego

Berger Jerzy, Dziurzyƒski Wac∏aw, ¸uska Piotr, Major Roman, Miko∏ajczyk Mieczys∏aw, Nawrat Stanis∏aw, Roszkowski Janusz, Tobiczyk Stanis∏aw

WUP nr 9/wrzesieƒ 2006

192318

WUP nr 9/wrzesieƒ 2006

192300

192299

192319

Konopacka Iwona, Mirkowska Bo˝ena, Jaroszewska Maria, Andrzejczak Ewaryst

Czerwonka Grzegorz, Kowalski Krzysztof, Piekarski Bogdan, Sierawski Tadeusz

Piku∏a W∏adys∏aw, Ciesielski Jacek, K∏osowski Marek, Szafruga Krzysztof, Brudziana Piotr, Grucza Ginter

Uk∏ad klimatyzacji centralnej Bielica Andrzej, Gembalczyk wyrobisk górniczych kopalni Józef, Major Roman, Nawrat Stanis∏aw, Rzepski Henryk w´gla kamiennego

Myd∏o toaletowe

R´kojeÊç sztuçców

Sposób i urzàdzenie do zró˝nicowania koncentracji py∏u mieszanki paliwowo-powietrznej

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

101

Fabryka Maszyn Górniczych PIOMA S.A.

Przedsi´biorstwo Wielobran˝owe OKTIMA Sp. z o.o.

Zak∏ady Azotowe PU¸AWY S.A. Przedsi´biorstwo Projektowania Modernizacji i Rozwoju Z.A. „Pu∏awy” S.A. – PROZAP Sp. z o.o.

RADMOR S.A.

ABB Sp. z o.o.

Fabryka Okuç Meblowych STALMOT Sp. z o.o.

Wytwórnia Wyrobów Papierowych WORWO Sp. z o.o.

Przedsi´biorstwo Produkcyjno-Monta˝owe KLIMAWENTEX Sp. z o.o.

SIGMA S.A.

229

230

232.

233

234

235

236

237

Hajduk Jan, Ha∏adus Zbigniew, Lisiecki Krzysztof, Bladyniec Kazimierz, Jaszczak Dariusz

WUP nr 11/listopad 2006

Najazdowa stacja zwrotna

192624

Barak

WUP nr 11/listopad 2006 192623

Centrala dachowa nawiewno- Godzwoƒ Zdzis∏aw -wywiewna z obrotowym wymiennikiem ciep∏a

Rzeszów

WUP nr 11/listopad 2006

WUP nr 11/listopad 2006 192597

192589

WUP nr 11/listopad 2006

WUP nr 10/paêdziernik 2006

Sposób wykonywania worka Bieƒkowski Piotr, filtracyjnego do odkurzacza Szydzik Krzysztof, Murawski Jaros∏aw

Mebel do siedzenia przekszta∏- Rudziƒski Bogdan Jaros∏aw cany w mebel do le˝enia

192566

Rdzeƒ magnetyczny przek∏ad- Luto Mariusz Andrzej, nika, a zw∏aszcza przek∏adnika Spalitabaka Piotr, Piekarski napi´ciowego w izolacji sta∏ej Piotr i sposób wytwarzania rdzenia magnetycznego przek∏adnika, a zw∏aszcza przek∏adnika napi´ciowego w izolacji sta∏ej

192538

192557

Traci∏owski Stanis∏aw, Dobrowolski Jacek, Lipiec Teresa, Pabian Irena, Kawa Kazimierz

192514

Uk∏ad generatora ze wzmac- Riegel Roman, niaczem separujàcym Burski Tomasz

Sposób otrzymywania î-kaprolaktamu i urzàdzenie do otrzymywania î-kaprolaktamu

Ârodek do odgrzybiania i hy- K∏osiƒski Bogdan drofobizacji murów

192513

Wàbrzeêno

Nidzica

Warszawa

Gdynia

Pu∏awy, Pu∏awy

Bydgoszcz

Piotrków Trybunalski Z∏àcze szynowe kolei podwie- Ja∏mu˝na Jan, Marciniak szonej oraz szyna jezdna kolei Zbyszek, Famulski Wies∏aw, Konopacki Marian, podwieszonej Kula Boles∏aw

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

103

FERROSTAL ¸AB¢DY Sp. z o.o.

ABB Sp. z o.o.

SIGMA S.A.

249

250

251

252

Miasteczko Âlàskie Huta Cynku MIASTECZKO ÂLÑSKIE, Malinowski Czes∏aw, Ma∏ecki Stanis∏aw, Utracki Roman, Stasik Tadeusz, Orlicz Jerzy, Uliszak Andrzej

248

Barak

Warszawa

Gliwice

Rzeszów

ZELMER S.A.

247

Wroc∏aw

Przedsi´biorstwo Produkcji Farmaceutycznej HASCO-LEK S.A.

246

WUP nr 12/grudzieƒ 2006

192719

192724

Ma∏ogabarytowe urzàdzenie Gul Aleksander, Florkowski rozdzielcze wysokiego napi´- Marek, Schmaderer Franz cia Urzàdzenie do rabowania obu- Kulik Jan, Kowol Jan, Hajduk dowy górniczej Jan, Stachowicz Stanis∏aw, Krasowski Zbigniew, Koza Henryk, Krzaczek Leszek

WUP nr 12/grudzieƒ 2006

192717

Sposób oraz uk∏ad do wykry- Florkowski Marek, Zbudniewania uszkodzeƒ w uzwoje- wek Antoni niach transformatora

WUP nr 12/grudzieƒ 2006

192697

WUP nr 12/grudzieƒ 2006

WUP nr 11/listopad 2006

192693

192694

WUP nr 11/listopad 2006

192692

Sposób uzupe∏niania mikrodo- Ochab Kazimierz, Odoj datków w stali Henryk, Bulkowski Lech, Zdonek Bogdan, Rachwalski Marian, Nawrot Adam

Sposób wytwarzania stopu Malinowski Czes∏aw, Ma∏ecki cynku do przeróbki plastycznej Stanis∏aw, Utracki Roman, Stasik Tadeusz, Orlicz Jerzy, Uliszak Andrzej

Odkurzacz pod∏ogowy z nap´- B´tkowski Artur, Bury dem elektrycznym Andrzej, Chmiel Zdzis∏aw, FeruÊ Wojciech, Grochala Zbigniew, Jab∏oƒski Tadeusz, Kabaj Bogumi∏, ¸´cki Kamil, Or∏owski Roman, Rybka Grzegorz, Siutaj Marek, Szeliga Piotr, Szpala Stanis∏aw, Szyde∏ko Marek

Sposób otrzymywania barwni- Han Stanis∏aw, Hauzer Aneta ków antocyjanowych oraz odzyskiwania barwników antocyjanowych z roÊlinnych odpadów poprodukcyjnych

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

105

Instytut Ci´˝kiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA, ICSO Chemical Production Sp. z o.o.

Zak∏ady Pomiarowo-Badawcze Energetyki ENERGOPOMIAR Sp. z o.o.

Biuro Studiów i Projektów Energetycznych ENERGOPROJEKT-POZNA¡ S.A.

SOLBET Sp. z o.o.

P.Z. HTL S.A.

Przedsi´biorstwo Farmaceutyczne Okoniewscy VETOS-FARMA Sp. z o.o.

261

262

263

264

265

266

267

192820

Instalacja przeciwwybuchowa Ma∏ecki Marek, uk∏adu odpylania i dozowania Zajàc Ryszard proszku

WUP nr 12/grudzieƒ 2006

192827

192846

Jankowski Andrzej, Karbowniczek Jacek, Sarna Wojciech

Trzon pipety

Weterynaryjny Êrodek leczni- Gromek Krystyna, czy zawierajàcy kwas acetylo- Oleszczuk-Okoniewska Inga, Okoniewska Ewa, Okoniewski salicylowy Dariusz, Okoniewski Piotr

Bielawa

WUP nr 12/grudzieƒ 2006

Warszawa

192826

192819

¸àcznik orczykowy do wiàzki Krzywiak Ireneusz, trójprzewodowej Koƒczak Zbigniew, KwaÊny Alfred

Poznaƒ

Modu∏ pipety wielokana∏owej Jankowski Andrzej, Karbowniczek Jacek

192800

Sposób i urzàdzenie zapobie- Wàsik Józef, Kondratowicz gajàce korozji niskotemperatu- Gwidon, Kozak-Maszczyƒska rowej, zw∏aszcza w instala- Bogumi∏a, Grzegorzyca Piotr cjach z gazami, z których mogà wykraplaç si´ czynniki agresywne

Gliwice

Solec Kujawski

192799

Sposób wytwarzania Êrodka Gniady Jan, Hehn Zygmunt, do powlekania mocznika Gabryel Henryk, Krasowski Kazimierz, Zawadzki Mieczys∏aw, Marciƒski Marek, Hariasz Janusz, Go∏´biowski Jan, Kubica Renata, Zwierz Krystyna, Go∏y Edyta, Stempiƒski Edward

K´dzierzyn-Koêle

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

107

Instytut Biopolimerów i W∏ókien Chemicznych, Gumitex Poli-Farm Sp. z o.o.

KolTram Sp. z o.o.

Wo∏czyk Sylwia, Sawicki Wies∏aw VESA S.C.

Przedsi´biorstwo Budowy Szybów S.A.

ABB Sp. z o.o.

279

280

281

282

283

Warszawa

Bytom

Gdaƒsk

Zawadzkie

¸ódê, ¸owicz

Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych, Warszawa, Gorlice Rafineria Nafty GLIMAR S.A.

278

277

WUP nr 12/grudzieƒ 2006

192934

Struszczyk Henryk, Ciechaƒska Danuta, Urbanowski Alojzy, Guziƒska Krystyna, WiÊniewska-Wrona Maria, Kaêmierski Jan, Kaêmierski Konrad

WUP nr 12/grudzieƒ 2006

192972

192990

Uk∏ad do odwadniania wyro- Steinhoff Aleksander, bisk górniczych, zw∏aszcza ko- Olszewski Janusz, Franiel Jacek, Caba Bogdan palni likwidowanych

Seku∏a Robert, Kaczmarek Karol, Nowak Tomasz, Saj Piotr, Forsman Kimmo, Rautiainen Aimo

192966

Obejma zabezpieczajàca z∏à- Wo∏czyk Sylwia, cze przep∏ywomierza przed Sawicki Wies∏aw nieuprawnionà ingerencjà

Sposób sterowania procesem zalewania i/lub dotwardzania materia∏ów termoutwardzalnych, zw∏aszcza ˝ywic epoksydowych

WUP nr 12/grudzieƒ 2006

192964

Obejma zabezpieczajàca przy- Wo∏czyk Sylwia, ∏àcze przep∏ywomierza przed Sawicki Wies∏aw nieuprawnionà ingerencjà

WUP nr 12/grudzieƒ 2006

192936

WUP nr 12/grudzieƒ 2006

192931

Dzi´gielewski Wojciech, Kolczyƒski Janusz, Liberda Konrad, Ptak Stefan, Ruttar Mariusz, Zieliƒski Jerzy

Zamkni´cie suwakowe rozjaz- Gratzke Krzysztof, Respondek du kolejowego Józef

Preparat do przed∏u˝ania trwa∏oÊci mi´sa i jego przetworów oraz sposób przed∏u˝ania trwa∏oÊci mi´sa i jego przetworów

Olej przek∏adniowy

ZESTAWIENIE PATENTÓW UDZIELONYCH PRZEZ URZÑD PATENTOWY RP

109

El˝bieta Màczyƒska Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

INNOWACYJNOÂ å SI¢ OP¸ ACA. RENTOWNOÂ å I OBROTY PRZEDSI¢BIORSTW Zwrot kapita∏u . RentownoÊç majàtku Analiza rentownoÊci badanych przedsi´biorstw potwierdza, ˝e innowacyjnoÊç si´ op∏aca. Znajduje to m.in. wyraz w korzystnym kszta∏towaniu si´ rentownoÊci zaanga˝owanego w dzia∏alnoÊci innowacyjnej kapita∏u w∏asnego (ROE) i majàtku (ROA). Te dwa g∏ówne wskaêniki oceny rentownoÊci biznesu pozostajà ze sobà w Êcis∏ym zwiàzku. Wskaênik ROE kszta∏towany jest bowiem przez rentownoÊç aktywów i poziom dêwigi finansowej, odzwierciedlajàcej stopieƒ zad∏u˝enia przedsi´biorstwa. O rentownoÊci aktywów przesàdza z kolei ich rotacja i rentownoÊç przychodów (ROS). ROS, czyli relacja zysku netto do przychodów netto, wynosi∏a w 2006 r. w uj´ciu zagregowanym Êrednio prawie 9% (mediana 7%) – por. tabela 1. Oznacza to znaczne lepsze wyniki, ani˝eli w przedsi´biorstwach w gospodarce ogó∏em, których rentownoÊç wynosi∏a w tym samym okresie 4,7%1. Tabela 1 RentownoÊç i wykorzystanie zasobów majàtku i kapita∏u (2006 r.)∏

∏

Wynik finansowy nettoHkapita∏ w∏asny wROE)

37,92

Wynik finansowy nettoHaktywa wROA)

17,52

Wynik finansowy nettoHprzychody wROS)

8,82

PrzychodyHaktywa wROT)

2,38

AktywaHkapita∏ w∏asny wL)

2,55

Z wy∏àczeniem przedsi´biorstw, które poda∏y niekompletne dane. WielkoÊci Êrednie.

èród∏o: Obliczenia w∏asne na podstawie danych z Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw w Polsce.

Szczegó∏owa analiza tych zale˝noÊci w uj´ciu zagregowanym wskazuje, ˝e zwrot na kapitale w∏asnym, czyli relacja wyniku finansowego netto do tego kapita∏u (ROE), liczona jako Êrednia – w 2006 r., wzros∏a w porównaniu z rokiem 2005 z 35% do 37,9% i by∏a ponad dwukrotnie wy˝sza, ani˝eli rentownoÊç aktywów, która wynosi∏a 17,5% (tabela 1). Kapita∏y w∏asne zaanga˝owane w dzia∏alnoÊci innowacyjnej przynoszà zatem nieporówna1

Biuletyn Statystyczny GUS 2007, nr 8, s. 96.

114

El˝bieta Màczyƒska

nie wi´ksze profity, ani˝eli inwestowanie pasywne w formie d∏ugoterminowych lokat bankowych czy obligacji skarbu paƒstwa. Wysoka rentownoÊç kapita∏u anga˝owanego w dzia∏alnoÊci innowacyjnej odzwierciedla zarazem du˝y poziom ryzyka – czyli nieod∏àcznej cechy tej dzia∏alnoÊci. Jednà z miar tego ryzyka jest poziom zad∏u˝enia, znajdujàcy odbicie w wysokoÊci dêwigni finansowej.

Dê wig nia f inansowa Korzystne kszta∏towanie si´ rentownoÊci kapita∏u w∏asnego i ponad dwukrotnie wy˝szy poziom tej rentownoÊci, ani˝eli rentownoÊci aktywów, wskazuje na dodatni (w uj´ciu zagregowanym) efekt dêwigni finansowej, który odzwierciedla relacja aktywów do kapita∏u w∏asnego (L). Wskaênik ten obrazuje, w jakim stopniu anga˝owany w przedsi´biorstwach majàtek (aktywa) przekracza kapita∏ w∏asny, czyli innymi s∏owy, w jakim stopniu przedsi´biorstwa korzystajà z kapita∏u obcego i sà zad∏u˝one. Aktywa, czyli zasoby majàtku, w analizowanych przedsi´biorstwach by∏y ponad 2,5-krotnie (255%) wy˝sze ani˝eli wartoÊç kapita∏u w∏asnego. Oznacza to, ˝e analizowane przedsi´biorstwa wspomaga∏y si´ kapita∏em obcym, w tym kredytem bankowym. Udzia∏ kapita∏u obcego (zad∏u˝enia) w finansowaniu majàtku przekracza∏ 60%, zaÊ udzia∏ kapita∏u w∏asnego wynosi∏ Êrednio ok. 39%. Wysoki poziom dêwigni finansowej w dziedzinach rentownych pozwala na podwy˝szenie rentownoÊci kapita∏u w∏asnego poprzez rzeczywisty, pozytywny efekt dêwigni finansowej. Odwrotnie jest w dziedzinach nierentownych, gdzie wysoki poziom aktywów w relacji do kapita∏u w∏asnego sprawia, ˝e zamiast dêwigni mamy do czynienia z maczugà finansowà , co jest w∏aÊnie nast´pstwem przeznaczania kapita∏ów obcych, w tym kredytów, na dzia∏alnoÊç przynoszàcà straty. Z danych Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw wynika, ˝e udzia∏ kapita∏u obcego w finansowaniu aktywów (majàtku) badanych przedsiebiorstw by∏ zró˝nicowany i nie wyst´pujà tu wyraêne prawid∏owoÊci. W 2006 r. prawie tyle samo przedsiebiorstw by∏o zad∏u˝onych do poziomu powy˝ej 50% wartoÊci ich majàtku, co i poni˝ej 50%. Âwiadczy o tym mediana wskaênika udzia∏u kapita∏u w∏asnego w finansowaniu aktywów – wynoszàca 48%.

Wykorzystanie zasobów majàtku Jednym z wa˝niejszych wskaêników obrazujàcych gospodarnoÊç przedsi´biorstw jest relacja przychodów do anga˝owanego majàtku (aktywów), obrazujàca wykorzystanie potencja∏u, mówiàc kolokwialnie „ruch w interesie”. Wskaênik ten (ROT) w uj´ciu zagregowanym w badanych przedsi´biorstwach wynosi∏ w 2006 r. Êrednio prawie 2,4, co oznacza, ˝e wartoÊç przychodów przekracza∏a ponad dwukrotnie wartoÊç aktywów. O wysokim zró˝nicowaniu rotacji Êwiadczy rozpi´toÊç tego wskaênika – od maksymalnego w wysokoÊci

INNOWACYJNOÂå SI¢ OP¸ACA

115

prawie 22 (co oznacza, ˝e przychody 22-krotnie przekracza∏y wartoÊç aktywów) do znikomego poziomu 0,13, czyli sytuacji, w której przychody stanowià zaledwie 13% wartoÊci aktywów. Niski poziom tego wskaênika jest wyrazem zarówno wysokiej majàtkoch∏onoÊci dzia∏alnoÊci, jak i niskiej „obrotowoÊci” majàtku i swego rodzaju „martwicy w biznesie”.

D∏u g of alowoÊç i szanse przetrwania W ekonomii i w biznesie nie sposób przeceniç podejÊcia d∏ugofalowego, ale jest ono tym trudniejsze, im gwa∏towniejsze sà przemiany spo∏eczno-gospodarcze. Jest to nie∏atwe, tym bardziej, ˝e „sztuka ekonomii polega na tym, by spoglàdaç nie tylko na bezpoÊrednie, ale i na odleg∏e skutki danego dzia∏ania czy programu; by Êledziç nie tylko konsekwencje, jakie dany program ma dla jednej grupy, ale jakie przynosi wszystkim”2. Jak podkreÊla Bran Ferren, wiceprezes i dyrektor do spraw badaƒ i rozwoju firmy Walt Disney Co, „˝ywotne firmy powinny tworzyç plany wybiegajàce na pi´ç lat w przysz∏oÊç. Ale muszà te˝ byç gotowe co roku je zmieniaç. To jedyny sposób, aby prze˝yç.”3 O szansach przetrwania przesàdzajà mo˝liwoÊci konkurowania na rynku nie tylko poprzez jakoÊç i nowoczesnoÊç oferty, ale przede wszystkim poprzez niskie koszty, a zatem w konsekwencji poprzez mo˝liwoÊci ustalania relatywnie niskiego poziomu cen na produkty i us∏ugi, przy porównywalnej do konkurentów jakoÊci produktów i us∏ug. Spe∏nienie tych wymogów jest niezb´dne dla utrzymania i umacniania przez przedsi´biorstwa ich pozycji rynkowej, co jest rozstrzygajàce dla trwa∏ego sukcesu. Jak wykazujà analizy krajowe i zagraniczne, w gospodarce rynkowej przedsi´biorstwo mo˝e mieç zagwarantowany taki sukces, jeÊli spe∏nione sà równoczeÊ nie cztery warunki: nowoczesny produkt, popyt, atrakcyjna dla klienta cena, ale zarazem cena umo˝liwiajàca osiàganie przychodów na poziomie przewy˝szajàcym poziom kosztów, a tym samym gwarantujàca zyski. Analizy przedsi´biorstw innowacyjnych wskazujà, ˝e przewa˝ajàca ich cz´Êç spe∏nia warunki gwarantujàce trwa∏y sukces w biznesie i zawdzi´cza to przede wszystkim innowacyjnoÊci. Ale i w takim przypadku zagra˝a tzw. paradoks sukcesu. Jest to swego rodzaju „druga strona medalu”. W warunkach sukcesu ∏atwo si´ bowiem zapomina, ˝e ka˝da zmiana mo˝e przynieÊç – oprócz profitów i dobrych wyników w krótkim okresie – wysoce negatywne skutki d∏ugofalowe. Negatywne skutki dzisiejszych, pozornie nawet korzystnych dzia∏aƒ mogà ujawniç si´ bowiem dopiero po pewnym czasie. Jest to swego rodzaju „druga strona medalu” – paradoks sukcesu. Syndromowi upajania si´ sukcesem nierzadko towarzyszy syndrom nadmiernej fascynacji efektami zastosowania nowych rozwiàzaƒ i oÊlepiajàcy blask powodzenia. W takich warunkach ∏atwo o utrat´ orientacji, co do szybko przecie˝ zmieniajàcej si´ rzeczywistoÊci. Paradoks sukcesu przejawia si´ w tym, ˝e przedsi´biorstwa 2 Hazlitt H. (1894–1993), austriacka szko∏a ekonomiczna. Por. Hazlitt H.: Ekonomia w jednej lekcji, Wydawnictwo Znak-Signum, Kraków 1993, s. 17. 3 http://www.modernmarketing.pl/index.php?pg=cyt.

116

El˝bieta Màczyƒska

majà tendencje do bagatelizowania zagro˝eƒ, a przez to do wpadania w w pu∏apk´ ró˝nego rodzaju nieoczekiwanych trudnoÊci, które przede wszystkim majà êród∏a w∏aÊnie wewn´trzne, le˝àce po stronie zarzàdzania przedsi´biorstwem i jego wartoÊcià4. Przedsi´biorstwa dzielà si´ na dobre w doskonaleniu tego, co robià, dobre w rozszerzaniu dzia∏alnoÊci i innowacyjne5. Tymczasem obecnie ka˝de przedsi´biorstwo powinno spe∏niaç wszystkie te trzy cechy. Niestety, generalnie takich przedsi´biorstw w Polsce wcià˝ jest zbyt ma∏o, a wielu przedsi´biorstwom wcià˝ daleko do sukcesu. Jednà z wa˝niejszych przyczyn tego jest przewa˝nie zbyt wysoki poziom kosztów, co zmniejsza nie tylko szanse rynkowe, ale przede wszystkim niezb´dnà do unowoczeÊniania produktów si∏´ akumulacyjnà i rozwojowà przedsi´biorstw. Pojawia si´ tu swego rodzaju kwadratura ko∏a. Do jej przerwania nie wystarczajà dzia∏ania w skali mikroekonomicznej. Niezb´dna jest, sprzyjajàca podnoszeniu konkurencyjnoÊci przedsi´biorstw, odpowiednia polityka makroekonomiczna, w tym polityka wspierania innowacji, kreatywnoÊci, nauki i edukacji. JeÊli bowiem przyjàç, ˝e pierwotnym êród∏em sukcesu jest racjonalny, relatywnie niski poziom kosztów, to nie mo˝na pominàç faktu, ˝e na poziom ten w istotnym stopniu, obok wewn´trznej strategii przedsi´biorstwa, wp∏ywajà kierunki polityki makroekonomicznej (regulacje podatkowe, socjalne, cenowe, p∏acowe i in.). EfektywnoÊç rozwiàzywania trudnych problemów w gospodarce prze∏omu w znacznym bowiem stopniu uzale˝niona jest od rozwiàzaƒ ustrojowych i instytucjonalnych (rozwiàzaƒ „na górze”). Potwierdzajà to doÊwiadczenia Êwiatowe, scharakteryzowane m.in. w artykule The Economist pod symptomatycznym tytu∏em „B∏´dy na górze”6. Wspieranie innowacji jest tym bardziej istotne, ˝e to one przesàdzajà o sukcesie. Kurczenie si´ cywilizacji industrialnej na rzecz gospodarki opartej na wiedzy wskazuje na rang´ gospodarowania zasobami wiedzy i potencja∏em intelektualnym. Potencja∏ ten, a zatem i ka˝dy innowacyjny pomys∏ nader ∏atwo mo˝na zaprzepaÊciç. Stàd waga humanocetryzmu w zarzàdzaniu tym potencja∏em. C ywilizacja postindustrialna wymaga wzmacniania i wspierania kreatywnoÊ ci oraz indywidualizmu („Po obaleniu komunizmu, wzlocie i upadku dot. komunizmu i ostrej krytyce kapitalizmu, jedyny -izm, jaki pozosta∏ to indywidualizm7”.) Oznacza to tym samym koniecznoÊç uznawania nie tylko typowych dla ustrojów demokratycznych „racji wi´kszoÊci”, ale i „racji mniejszoÊci”, co zmniejsza ryzyko wykluczenia spo∏ecznego i umo˝liwia pe∏niejsze wykorzystanie potencja∏u spo∏ecznego (w koƒcu wszak˝e wszystko sprowadza si´ do nas jako jednostek ludzkich)8. 4 Por. Màczyƒska E. (red.): Ekonomiczne aspekty upad∏oÊci przedsi´biorstw w Polsce, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2005. 5 Drucker P.F.: Zarzàdzanie w XXI wieku, Muza S.A., Warszawa 2000. 6 Failures at the top, The Economist, May 3rd 2007. 7 Nordström K., Ridderstrale J.: Karaoke Capitalism, wyd. OnePress, 2006. 8 Sachs J.: Koniec z n´dzà. Zadanie dla naszego pokolenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

Marek Szyl Sieç Naukowa MSN

INNOWACYJNOÂ å PRZEDSI¢BIORSTW G IE¸ DOWYCH W 2006 ROKU Przedsi´biorstwa gie∏dowe zosta∏y ju˝ po raz drugi z kolei poddane badaniu w obszarze dzia∏alnoÊci innowacyjnej. Wskaênikiem zastosowanym do wyodr´bnienia spó∏ek, które prowadzi∏y Êwiadomà i aktywnà polityk´ w zakresie dzia∏alnoÊci innowacyjnej by∏y poniesione nak∏ady na prace badawczo-rozwojowe, ksi´gowo ujmowane jako pozycja bilansowa koszty zakoƒczonych prac rozwojowych (KZPR)1. Wst´pnemu badaniu poddano raporty finansowe 309 spó∏ek, których akcje by∏y notowane na Gie∏dzie Papierów WartoÊciowych w Warszawie (GPW) na koniec roku 20062. Z tej grupy 24,3% (79 spó∏ek) przedsi´biorstw wykaza∏o poniesione nak∏ady na prace badawczo-rozwojowe, co jest wynikiem niemal identycznym w porównaniu z analogicznym badaniem spó∏ek za rok 2005 (24,8% spó∏ek wykazywa∏o wówczas ponoszone nak∏ady na prace badawczo-rozwojowe3). Mimo i˝ udzia∏ w analizowanym okresie przedsi´biorstw gie∏dowych ponoszàcych nak∏ady na B+R praktycznie nie zmieni∏ si´ w stosunku do okresu poprzedniego, to zdecydowanie wzrós∏ poziom tych nak∏adów. Co niezwykle ciekawe, przedsi´biorstwa gie∏dowe ponosi∏y Êrednio coraz mniejsze kosztowe nak∏ady na B+R, zaÊ coraz wi´cej wydawa∏y na B+R ujmowane w ramach aktywów jako zasoby majàtkowe (rysunek 1). Przedsi´biorstwa z badanej grupy Êrednio wykazywa∏y w 2006 r. 3,63 mln z∏ KZPR netto, zaÊ w 2005 r. 2,23 mln z∏. By∏ to wzrost o ponad 63%, zaÊ w uj´ciu brutto tempo wzrostu wynosi∏o ok. 50% (odpowiednio Êrednie wynosi∏y 7,35 mln z∏ i 4,90 mln z∏). Dla porównania Êrednia wartoÊç kosztowych nak∏adów na B+R wyliczona dla grupy badanych przedsi´biorstw gie∏dowych, które poda∏y w ramach badaƒ INE PAN takie dane4, wynios∏a Êrednio 6,65 mln z∏ 1

WielkoÊç definiowana zgodnie z MSR nr 38. Na GPW w 2006 r. by∏o notowanych 285 spó∏ek, natomiast badaniu poddano raporty finansowe dok∏adnie 309 spó∏ek, które by∏y notowane na GPW w dniu 18 sierpnia 2007 r. i których raporty finansowe by∏y dost´pne w serwisie finansowym ISI Emerging Markets, www.securities.com. 3 Szyl M., Ocena innowacyjnoÊci przedsi´biorstw z GPW na podstawie pozycji bilansowej – koszty zakoƒczonych prac rozwojowych, w: Raport o innowacyjnoÊci gospodarki Polski w 2006 r., red. nauk. T. Baczko, Warszawa, grudzieƒ 2006. 4 Grupa 12 przedsi´biorstw notowanych na GPW w 2006 r., które zosta∏y wyselekcjonowane ze wzgl´du na wykazywane zasoby majàtkowe powsta∏e w wyniku prac rozwojowych (KZPR) i które przys∏a∏y w ramach tegorocznego Raportu o innowacyjnoÊci gospodarki Polski ankiety INE PAN z podanymi wartoÊciami strumieniowymi nak∏adów na B+R. 2

118

Marek Szyl

w roku badanym, zaÊ w latach poprzednich odpowiednio 7,93 mln z∏ oraz 8,53 mln z∏. Rysu nek 1 Â rednie nak∏ady na badania i rozwój (kosztowe – B+RRmajàtkowe – KZPR) spó∏ek notowanych na G PW w 2006 r. (w tys. z∏) 9000

8530 7926

8000

6650

7000 6000 5000

3629

4000 3000

2230

2000 1000 0

B+R 2004

B+R 2005

B+R 2006

KZPR 2005

KZPR 2006

èród∏o: Sprawozdania finansowe spó∏ek gie∏dowych za rok 2006, ankiety INE PAN 2007.

Analiza sektorów Analiza sektorów wykaza∏a, ˝e struktura sektorowa badanej grupy by∏a bardzo podobna do spó∏ek gie∏dowych wykazujàcych KZPR w 2005 r. (rysunek 2)5. Dominujàcym sektorem w badanej grupie by∏ sektor informatyczny (18,64%, w 2005 r. by∏o to 17,91%). Ârednia w tym sektorze KZPR netto wynios∏a 2,27 mln z∏ (w uj´ciu brutto 5,82 mln z∏). Przedsi´biorstwa z tego sektora w latach 2004–2006 wykazywa∏y coraz wy˝sze bilansowe nak∏ady B+R (wzrost o 14,5%). RównoczeÊnie wzrós∏ udzia∏ wÊród analizowanych przedsi´biorstw gie∏dowych spó∏ek z sektora chemicznego (udzia∏ w badanej grupie 15,3%), elektromaszynowego (15,3%) oraz handlowego (10,2%), kosztem sektorów metalowego (10,2%) i budowlanego (8,5%). Badania wykaza∏y silnà koncentracj´ nak∏adów na B+R w spó∏kach sektora paliwowego, który skupia∏ w 2006 roku ponad 40% wszystkich nak∏adów, analogiczny wskaênik dla sektorów zagranicznych nie przekracza∏ 25%6. Najwi´cej w 2006 r. nak∏adów na B+R uj´tych w aktywach wykazywa∏ sektor paliwowy (ponad 1 mld 850 mln z∏, co stanowi∏o 42,8% KZPR wszystkich badanych przedsi´biorstw), finansowy (682 mln z∏, 15,8%) oraz elektromaszynowy (500 mln z∏, 11,6%) i chemiczny (431 mln z∏, 9,9%). Najmniej wykazywa∏ sektor przemys∏u lekkiego (niewiele ponad 1 mln z∏). Powy˝sze 5

Sektory zosta∏ wyodr´bnione wed∏ug klasyfikacji GPW (www. gpw. gov . pl) oraz Europejskiej Klasyfikacji Dzia∏alnoÊci (EKD). 6 European Commission DG-JRC, DG-RTD, The 2007 EU Industrial R & D Investment Scoreboard, EU 2007.

120

Marek Szyl

widzenia bezwzgl´dnych nak∏adów na B+R by∏ sektor informatyczny9, który wyda∏ ponad 91 mld euro na badania i rozwój, co stanowi∏o ponad 24,8% wszystkich nak∏adów badanych przedsi´biorstw. Kolejnym sektorem by∏ sektor farmaceutyczno-biotechnologiczny, który poniós∏ ponad 70,5 mld euro na B+R (19,3%). Silnym sektorem by∏ tak˝e sektor producentów samochodów oraz cz´Êci zamiennych (60,8 mld euro, 16,6%). Jak wykaza∏y badania (rysunek 4), najwi´kszymi nak∏adami na prace rozwojowe, uwzgl´dniwszy wielkoÊç prowadzonej dzia∏alnoÊci mierzonej wskaênikiem KZPR do sprzeda˝y (KZPR/S), charakteryzowa∏y si´ spó∏ki gie∏dowe z sektora elektromaszynowego (Êredni wskaênik KZPR/S 2006 wyniós∏ a˝ 16,97%) i finansowego (16,03%). Nastàpi∏a tutaj zauwa˝alna zmiana liderów sektorowych. W 2005 r. najwi´cej na prace rozwojowe ujmowane w bilansie wydawa∏y spó∏ki informatyczne i mediowe. Ich poziom wydatków wzrós∏ wzgl´dem sprzeda˝y w okresie badanym, mimo to równoczeÊnie wystàpi∏ znaczy wzrost nak∏adów spó∏ek produkujàcych maszyny oraz us∏ugi finansowe. Porównujàc powy˝sze dane ze Êrednià sektorowà gospodarki Êwiatowej, mo˝na od razu zauwa˝yç, ˝e w globalnej gospodarce Êwiatowej w dzia∏alnoÊci B+R dominuje przemys∏ farmaceutyczny i biotechnologiczny (B+R/S wyniós∏ 15,9%), informatyczny (12,75%) oraz medyczny (6,8%)10. WÊród przedsi´biorstw gie∏dowych w sferze dzia∏alnoÊci badawczo-rozwojowej widaç silne zró˝nicowanie sektorowe starych i nowych przemys∏ów, natomiast w przypadku sektorów globalnych widaç wyraêne przesuni´cie w kierunku nowych i przysz∏oÊciowych technologii. Rysu nek 4 IntensywnoÊç nak∏adów na B+R sektorów przedsi´biorstw z G PW (rysu nek prawy) oraz sektorów przedsi´biorstw UE i spoza UE (rysu nek lewy) w 2006 r. Elektromaszynowy Finanse Informatyka Media Handel Chemia Paliwa Medyczny Lekki Metalowy Budownictwo

02 32 62 92 122 152 182

Farmaceutyki i biotechnologie Informatyka Medyczny Sprz´t rozrywkowy Lotniczy i obronny Elektroniczny Samochodowy Chemia In˝ynieria przemys∏owa Spo˝ywczy General industrials Sprz´t gosp. domowego Telekomunikacja Paliwowy

02 32 62 92 122 152 182

èród∏o: The 2007 EU Industrial R&D Investment Scoreboard, EU 2007 oraz sprawozdania finansowe spó∏ek gie∏dowych za rok 2006. 9

Wyodr´bnione dwa sektory sprz´tu i oprogramowania komputerowego po∏àczono w jeden sektor. 10 European Commission DG-JRC, DG-RTD, The 2007 EU Industrial R&D Investment Scoreboard, EU 2007.

INNOWACYJNOÂå PRZEDSI¢BIORSTW GIE¸DOWYCH W 2006 ROKU

121

Debiu ty 2006 W wyodr´bnionej grupie 75 przedsi´biorstw gie∏dowych, które wykazywa∏y ponoszone nak∏ady na prace rozwojowe uj´te w majàtku przedsi´biorstwa, 6,6% to debiutanci gie∏dowi. RównoczeÊnie prawie co ósma spó∏ka debiutujàca na GPW wykazywa∏a majàtkowe nak∏ady na B+R (13,2% spó∏ek na rynku pierwotnym w 2006 r., IPOs – Initial Public Offerings)11. Na tle pozosta∏ej grupy badanych przedsi´biorstw by∏y to spó∏ki zdecydowanie mniejsze, których Êrednie kapita∏y w∏asne by∏y prawie 8-krotnie ni˝sze, zaÊ aktywa ponad 9-krotnie. Nak∏ady na prace rozwojowe debiutantów gie∏dowych by∏y tylko ok. dwukrotnie mniejsze i Êrednio wynios∏y w 2006 r. 1,24 mln z∏ (Êrednia dla pozosta∏ych badanych przedsi´biorstw wynios∏a 2,84 mln z∏), w 2005 r. 0,85 mln z∏ (2,42 mln z∏), zaÊ 2004 r. 0,62 mln z∏ (3,12 mln z∏). Wskaênik intensywnoÊci nak∏adów na prace badawczo-rozwojowe wyra˝ony jako KZPR do przychodów ze sprzeda˝y (KZPR/S) w grupie debiutantów gie∏dowych by∏ w badanym okresie na poziomie 2,41% w uj´ciu netto, co w porównaniu do Êredniej dla wszystkich przedsi´biorstw (16,8%), pokazuje, ˝e by∏y to spó∏ki niedu˝e, choç jak wskazujà zmiany sprzeda˝y, dynamicznie rozwijajàce si´ (tempo wzrostu przychodów ze sprzeda˝y kszta∏towa∏o si´ na poziomie 45,6% w okresie badanym oraz 15,4% w okresie poprzednim).

Nak∏ady na dzia∏alnoÊç innowacyjnà Dzia∏alnoÊç innowacyjna spó∏ek z GPW12 w latach 2004–2006 charakteryzowa∏a si´ du˝à stabilnoÊcià struktury tych nak∏adów oraz ich równomiernym rozk∏adem przy jednoczesnym sta∏ym poziomie Êrednich wydatków na t´ dzia∏alnoÊç. W badanym okresie Êrednio przedsi´biorstwa gie∏dowe wydawa∏y na dzia∏alnoÊç innowacyjnà odpowiednio 13,0 mln z∏ w 2004 r., 15,1 mln z∏ w 2005 r. i 13,1 mln z∏ w 2006 r. Najwi´kszy odsetek tych nak∏adów stanowi∏y nak∏ady na prace badawczo-rozwojowe. W 2004 r. by∏o to ponad 65,2% oraz 52,4% i 51,1% w kolejnych latach (tabela 1). Cechà charakterystycznà omawianej struktury by∏ równie˝ wzgl´dnie niski udzia∏ nak∏adów inwestycyjnych na Êrodki trwa∏e oraz wzgl´dnie wysoki udzia∏ nak∏adów na marketing. Rysunek 5, zawierajàcy dwa bardzo interesujàce wykresy ko∏owe, obrazujàce struktur´ nak∏adów na dzia∏alnoÊç innowacyjnà analizowanych przedsi´biorstw gie∏dowych oraz 153 przedsi´biorstw, które wype∏ni∏y an11

Na GPW w 2006 r. zadebiutowa∏o 38 spó∏ek, informacja za Raport IPO 2007, www.ipo.pl 12 Analiza oparta na wspomnianej wy˝ej grupie 12 przedsi´biorstw notowanych na GPW, które wype∏ni∏y ankiety INE PAN z podanymi wartoÊciami strumieniowymi nak∏adów na prace badawczo-rozwojowe.

INNOWACYJNOÂå PRZEDSI¢BIORSTW GIE¸DOWYCH W 2006 ROKU

123

Wnioski Kolejne badanie przedsi´biorstw notowanych na GPW, tym razem w 2006 r., pokazuje, ˝e udzia∏ przedsi´biorstw ponoszàcych nak∏ady na prace badawczo-rozwojowe w ogólnej liczbie notowanych na parkiecie spó∏ek, jest sta∏y. Co czwarte przedsi´biorstwo z GPW w latach 2005–2006 wykazywa∏o w swoich raportach finansowych ponoszone nak∏ady na dzia∏alnoÊç innowacyjnà. RównoczeÊnie zaobserwowano bardzo ciekawe zjawisko, ˝e przedsi´biorstwa gie∏dowe ponosi∏y coraz mniejsze kosztowe nak∏ady na B+R, zaÊ coraz wi´cej wydawa∏y na nak∏ady B+R ujmowane w bilansie. W roku 2006 przekrój sektorowy badanych przedsi´biorstw w obszarze dzia∏alnoÊci badawczo-rozwojowej nie uleg∏ zmianie (dalej najwi´kszy udzia∏ ma sektor informatyczny), ale jeÊli uwzgl´dnimy wielkoÊç prowadzonej dzia∏alnoÊci gospodarczej, to na plan pierwszy wysun´∏y si´ przedsi´biorstwa z sektorów elektromaszynowego i finansowego. WÊród sektorów z polskiego rynku kapita∏owego dominuje silne zró˝nicowanie tzw. sektorów nowych technologii oraz starych ga∏´zi przemys∏u, natomiast w przypadku sektorów globalnych w dzia∏alnoÊci B+R dominujà sektory nowych technologii (farmaceutyczny, biotechnologiczny, informatyczny, medyczny). Badania wykaza∏y równie˝, ˝e co ósma spó∏ka z rynku pierwotnego ponosi∏a nak∏ady na B+R w 2006 r., przy czym by∏y to przedsi´biorstwa niedu˝e o ponadprzeci´tnej dynamice wzrostu. RównoczeÊnie w grupie najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw gie∏dowych co pi´tnasta spó∏ka to debiutant. Nak∏ady na innowacyjnoÊç spó∏ek gie∏dowych charakteryzowa∏y si´ niewielkà zmiennoÊcià, a tak˝e wzgl´dnà równomiernoÊcià rozk∏adu struktury, co nie by∏o cechà charakterystycznà ogó∏u przedsi´biorstw (silne przesuni´cie nak∏adów na innowacje w kierunku nak∏adów na Êrodki trwa∏e).

Marek Niechcia∏ Sieç Naukowa MSN

NADZIEJA W BOG ATYCH RYZYKANTACH Przedsi´biorstwa mogà osiàgaç przewag´ na rynku poprzez oferowanie atrakcyjnych produktów lub us∏ug – lepiej spe∏niajàcych wymagania konsumentów ni˝ oferta konkurencyjnych firm. Niekiedy przewaga rynkowa nie jest efektem atrakcyjnoÊci oferty, ale nieetycznych dzia∏aƒ. Mo˝na do nich zaliczyç monopolizacj´ rynku najcz´Êciej poprzez lobbing skutkujàcy odpowiednimi zapisami w systemie prawnym. Przyk∏adem by∏y tu nieoficjalne obietnice opóênienia liberalizacji rynku telefonicznego zwiàzane z prywatyzacjà Telekomunikacji Polskiej. Innym przyk∏adem nieetycznej przewagi rynkowej jest sytuacja, kiedy kilka firm zawiera nielegalny sojusz majàcy na celu niedopuszczenie nowych firm na rynek lub wspólne ustalanie cen. Najlepiej jeÊli atrakcyjnoÊç produktów lub us∏ug wynika z ich nowoczesnoÊci, zaÊ ta ostatnia to wynik udanych, wczeÊniej przeprowadzonych prac badawczo-rozwojowych. Innowacje rodzàce si´ w konkretnych firmach najcz´Êciej nie s∏u˝à tylko tym podmiotom. Wiele z nich, nawet tych chronionych patentami, przyczynia si´ do wzrostu konkurencyjnoÊci innych firm i ca∏ych bran˝. Przypomnieç tu nale˝y tzw. common rail – nowy system zasilania silników wysokopr´˝nych opracowany w latach dziewi´çdziesiàtych przez Fiata, a nast´pnie odsprzedany Boschowi. Wynalazek Fiata spowodowa∏ rewolucj´ w ca∏ym przemyÊle motoryzacyjnym: w Europie nowe samochody najcz´Êciej nap´dzane sà silnikami diesla. W Polsce brak jest a˝ tak spektakularnych przyk∏adów innowacyjnoÊci, ale nie wiemy, czy za par´ lat podobny efekt nie wystàpi np. w polskiej „Dolinie Lotniczej”. Przyk∏ad wynalazku Fiata pokazuje, ˝e innowacje majà cz´sto charakter zbli˝ony czy wr´cz to˝samy z tzw. ekonomicznymi efektami zewn´trznymi. W omawianym przypadku by∏ to dodatni efekt zewn´trzny. W takiej sytuacji koszty powstania innowacji powinny byç wspó∏finansowane przez inne podmioty lub nawet przez paƒstwo. A czy na LiÊcie 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw wyst´puje takie wspó∏finansowanie? Interesujàca wydaje si´ kwestia: w jakim stopniu w∏adze publiczne wspierajà finansowo innowacje na poziomie poszczególnych przedsi´biorstw. SpoÊród przedsi´biorstw, dla których mamy odpowiednie dane, mediana takiego wsparcia przybiera wartoÊç oscylujàcà wokó∏ 20%, a najwy˝sze wsparcie si´ga ok. 80%. ¸àcznie do firm z Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw trafi∏o ok. 37 mln z∏ (dane za 2006 r.). Dla

NADZIEJA W BOGATYCH RYZYKANTACH

125

porównania – ca∏kowita pomoc publiczna udzielona przez jednostki sektora publicznego wszystkim polskim przedsi´biorstwom wynios∏a w 2006 r. prawie 6 mld z∏. WartoÊç omawianego wsparcia udzielanego przez sektor publiczny dla analizowanej grupy najbardziej innowacyjnych polskich firm z Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw wzrasta∏a w kolejnych latach. Jeszcze w 2004 r. by∏o to nieca∏e 11 mln z∏. Mo˝na przypuszczaç, ˝e sytuacja uleg∏a zmianie w 2007 r., gdy zaczà∏ funkcjonowaç program znany powszechnie pod nazwà „w´dki technologicznej”, a którego pula wsparcia wynosi 300 mln z∏ (przy warunku, ˝e zaanga˝owanie tego programu to nie wićej ni˝ 50% wydatków na badania oraz wdro˝enia „wynalazku”). Ze wspomnianych 6 mld z∏ ca∏kowitej pomocy publicznej udzielonej przez podmioty publiczne jedynie nieca∏e 130 mln z∏ przeznaczono na prace badawczo-rozwojowe. Niestety wi´kszoÊç pomocy publicznej zamiast na innowacje przeznaczona by∏a na podtrzymanie dzia∏alnoÊci górnictwa, transportu i stoczni – nie na wzrost innowacyjnej strony tych sektorów. Wsparcie dla innowacyjnej dzia∏alnoÊci firm od organów publicznych mo˝na porównaç z obcià˝eniami podatkowymi, jakie p∏acà analizowane przedsi´biorstwa. W 2006 r. firmy z Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw zap∏aci∏y ponad 400 mln z∏ podatków – a wić ponad 11 razy wićej ni˝ wynosi∏o wspomniane dofinansowanie ze strony paƒstwa. W poprzednich latach relacja ta by∏a jeszcze gorsza. Czy szeroko rozumiane samodzielne wydatki przedsi´biorstw na innowacje nie wp∏ywajà – przynajmniej w poczàtkowej fazie – negatywnie na wyniki finansowe tych firm? Dane na temat zysków i strat przedsi´biorstw z analizowanej Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw wskazujà, ˝e w ciàgu ostatnich 3 lat jedynie kilkanaÊcie firm rokrocznie wykazywa∏o strat´ brutto. Podobne dane odnoszà si´ do zysku netto. Oznacza to, ˝e w ostatnim czasie zwi´kszona w stosunku do „zwyk∏ych” firm dzia∏alnoÊç innowacyjna nie by∏a istotnà przeszkodà w uzyskiwaniu dobrych rezultatów finansowych. Jest to na pewno dobrym prognostykiem na przysz∏oÊç i mo˝e stanowiç zach´t´ dla innych podmiotów gospodarczych do anga˝owania si´ w niepewnà dzia∏alnoÊç prorozwojowà. Które bran˝e by∏y najliczniej reprezentowane w minionym roku na LiÊcie 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw? A˝ 9 sektorów gospodarki ma na liÊcie co najmniej 10 przedstawicieli. Szczegó∏y przedstawia tabela 1. Co ciekawe, dwa „najbardziej” innowacyjne sektory to budownictwo i handel (kody PKD zaczynajàce si´ odpowiednio od cyfr 45 oraz 51). Nale˝y dodaç, ˝e tak˝e licznie obecne na liÊcie firmy przemys∏owe, oznaczone kodem PKD 2952, sà zwiàzane z sektorem budownictwa. SpoÊród najbardziej innowacyjnych firm przemys∏owych najbardziej liczna jest grupa oznaczona kodem 3430 – co oznacza, ˝e sà to producenci cz´Êci motoryzacyjnych.

126

Marek Niechcia∏

Tabela 1 Bran˝eB najcz´Êciej wyst´pu jàce na LiÊcie 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw w Polsce w 2006 r. Kod klasyf ikacji PKD

∏

Liczba przedsi´biorstw

4 521

5 187

4 523

5 190

5 154

5 151

4 523

3 430

2 952

Z co najmniej dziesi´cioma przedstawicielami na liÊcie.

èród∏o: Opracowanie w∏asne.

Zaprezentowane dane dotyczàce sektorów gospodarki (oraz pomocy publicznej na wydatki badawczo-rozwojowe) nie sà najbardziej optymistyczne z punktu widzenia perspektyw wzrostu konkurencyjnoÊci polskiej gospodarki. Co nale˝a∏oby zatem zrobiç, aby perspektywy te poprawiç? Oprócz programów typu wspomnianej „w´dki technologicznej”, najwi´ksze nadzieje nale˝y wiàzaç z prywatnymi funduszami podwy˝szonego ryzyka. Nale˝y si´ pogodziç z tym, ˝e pomoc publiczna dla innowacyjnej dzia∏alnoÊci przedsi´biorstw nigdy nie osiàgnie zadowalajàcych rozmiarów. Zwiàzane jest to z konfliktem pomi´dzy procedurami typowymi dla sektora finansów publicznych, w tym koniecznoÊci wyjaÊnienia celowoÊci wydatkowania Êrodków wobec Sejmu i NIK, a bardzo ryzykownym charakterem finansowania innowacji. Takich ograniczeƒ nie majà prywatne fundusze wysokiego ryzyka. Tego typu podmiotom bardzo cz´sto wystarczy, ˝e „trafione” b´dzie finansowanie innowacji w zaledwie co dziesiàtym przypadku. W sektorze publicznym takie t∏umaczenie „nie przejdzie”. Musimy wi´c mieç nadziej´, ˝e w Polsce b´dzie coraz wi´cej osób „sk∏onnych do ryzyka”, które równoczeÊnie b´dà posiadaç odpowiednie nadwy˝ki kapita∏u.

Ewa Krzywina Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

BARIERY DZIA¸ ALNOÂ CI INNOWACYJNEJ PRZEDSI¢BIORSTW W praktyce istniejà ró˝norodne czynniki wp∏ywajàce na dzia∏alnoÊç innowacyjnà przedsi´biorstw powodujàce m.in. nierozpocz´cie nowych projektów, przerwanie w trakcie realizacji bàdê ich znaczne opóênienie. Przeszkody1 te mo˝na podzieliç g∏ównie na czynniki ekonomiczne, zwiàzane z wiedzà i rynkowe. Czynniki ekonomiczne utrudniajàce dzia∏alnoÊç innowacyjnà firm g∏ównie dotyczà braku Êrodków finansowych w przedsi´biorstwie bàdê ze êróde∏ zewn´trznych oraz zbyt wysokich kosztów innowacji. Natomiast bariery zwiàzane z wiedzà obejmujà brak wykwalifikowanego personelu, a tak˝e informacji na temat technologii i rynków oraz trudnoÊci w znalezieniu partnerów do wspó∏pracy w dzia∏alnoÊci innowacyjnej. WÊród przeszkód rynkowych mo˝na wymieniç opanowanie rynku przez dominujàce przedsi´biorstwa oraz niepewny popyt na innowacyjne bàdê nowe produkty. Na dzia∏alnoÊç innowacyjnà przedsi´biorstw wp∏ywajà tak˝e inne czynniki: brak potrzeby prowadzenia dzia∏alnoÊci innowacyjnej ze wzgl´du na wprowadzenie innowacji w latach poprzednich lub brak popytu na innowacje. Na 112 przedsi´biorstw2, które wypowiedzia∏y si´ na temat czynników utrudniajàcych dzia∏alnoÊç innowacyjnà w latach 2004–2006, tylko ok. 30% przedsi´biorstw stwierdzi∏o, ˝e w tym okresie ˝aden projekt dotyczàcy innowacji w ich firmie nie by∏ w ogóle rozpocz´ty. Natomiast zdecydowana wi´kszoÊç przedsi´biorców (ok. 65%) odpowiedzia∏a, ˝e ˝aden projekt nie zosta∏ zarzucony w fazie opracowywania koncepcji. Mimo i˝ zdecydowana wi´kszoÊç ankietowanych firm (ponad 70%) stwierdzi∏a, i˝ rozpocz´te projekty dotyczàce innowacji nie by∏y przerywane w trakcie realizacji, to jednak ponad 23% przedsi´biorstw stwierdzi∏o, ˝e choç jeden projekt innowacyjny zosta∏ przerwany w trakcie jego realizacji. Prawie 38% firm zadeklarowa∏o, i˝ w latach 2004–2006 choç jeden rozpocz´ty projekt innowacyjny zosta∏ powa˝nie opóêniony. W latach 2004–2006 brak Êrodków finansowych ze êróde∏ zewn´trznych stanowi∏ istotnà barier´ wp∏ywajàcà na dzia∏alnoÊç innowacyjnà dla ponad 1

Informacje dotyczà czynników utrudniajàcych dzia∏alnoÊç innowacyjnà w latach 2004–2006. 2 W 2006 r. z grupy 500 firm informacje dotyczàce czynników utrudniajàcych dzia∏alnoÊç innowacyjnà przes∏a∏y do Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN 73 przedsi´biorstwa przemys∏owe i 39 us∏ugowych.

128

Ewa Krzywina

30% przedsi´biorstw, aczkolwiek dla 15% badanych firm czynnik ten by∏ bez znaczenia. Natomiast zbyt wysokie koszty innowacji, zdaniem prawie po∏owy ankietowanych firm, wp∏yn´∏y w stopniu umiarkowanym na ich dzia∏alnoÊç innowacyjnà, a tylko dla 27% respondentów mia∏y one du˝e znaczenie. Nale˝y jednak dodaç, ˝e nieca∏e 10% firm uzna∏o t´ barier´ za bez znaczenia. Na brak Êrodków finansowych w przedsi´biorstwie wskaza∏o a˝ ponad 60% respondentów – 27% przedsi´biorstw uzna∏o ten czynnik jako wysoce istotny, a zdaniem 36% mia∏ umiarkowany wp∏yw na dzia∏alnoÊç innowacyjnà. Natomiast dla 13% przedsi´biorstw nie mia∏ on wp∏ywu na innowacje. Wydaje si´ zatem, ˝e jest to czynnik majàcy znaczàcy wp∏yw na dzia∏alnoÊç innowacyjnà (rysunek 1). Rysu nek 1 Czynniki ekonomiczne u tru dniajàce dzia∏alnoÊç innowacyjnà w latach 2004– 2006 % 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

wysokie

Êrednie niskie znaczenie

bez znaczenia

brak Êrodków finansowych w przedsi´biorstwie brak Êrodków finansowych ze êróde∏ zewn´trznych zbyt wysokie koszty innowacji èród∏o: Opracowanie w∏asne na podstawie Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw w Polsce w 2006 r.

Wi´kszoÊç ankietowanych przedsi´biorstw uzna∏a brak wykwalifikowanego personelu jako barier´, która w latach 2004–2006 w niskim (blisko 37%) bàdê w umiarkowanym stopniu (prawie 36%) wp∏yn´∏a na podejmowanie dzia∏aƒ innowacyjnych w firmie. Pomimo trudnoÊci na rynku pracy w znalezieniu pracowników o odpowiednim przygotowaniu i kwalifikacjach3, tylko ok. 8% ankietowanych firm uzna∏o brak wykwalifikowanego personelu za wysoce istotny czynnik wp∏ywajàcy na ich dzia∏alnoÊç innowacyjnà. Dla ponad 19% respondentów bariera ta nie stanowi∏a natomiast ˝adnego problemu. Kolejny czynnik zwiàzany z wiedzà dotyczy∏ braku in3

Zob. szerzej: E. Krzywina: Gospodarowanie zasobami ludzkimi, w ramach badaƒ: Pierwsze doÊwiadczenia adaptacji przedsi´biorstw do warunków zintegrowanego rynku, kier. nauk. J. Kotowicz-Jawor, INE PAN, Warszawa 2007; a tak˝e Informacja o kondycji sektora przedsi´biorstw ze szczególnym uwzgl´dnieniem stanu koniunktury w III kw. 2006, NBP, Departament Analiz Makroekonomicznych i Strukturalnych, Warszawa 2006.

BARIERY DZIA¸ALNOÂCI INNOWACYJNEJ PRZEDSI¢BIORSTW

129

formacji na temat technologii. Tylko dla ok. 6% ankietowanych przedsi´biorstw czynnik ten stanowi∏ wysoce istotnà barier´ utrudniajàcà dzia∏alnoÊç innowacyjnà, natomiast dla ponad 40% firm mia∏ on niskie znaczenie, a dla prawie 24% respondentów – nie mia∏ ˝adnego wp∏ywu na dzia∏ania innowacyjne. Tak˝e brak informacji na temat rynków – zdaniem ankietowanych firm – mia∏ niski wp∏yw na dzia∏alnoÊç innowacyjnà lub podj´cie decyzji o nieprowadzeniu tej dzia∏alnoÊci – prawie 38% respondentów. Tylko dla nieca∏ych 5% firm czynnik ten mia∏ wysokie znaczenie dla podejmowania dzia∏aƒ innowacyjnych. Zdaniem prawie 35% firm trudnoÊci w znalezieniu partnerów do wspó∏pracy w zakresie dzia∏alnoÊci innowacyjnej w stopniu umiarkowanym wp∏ywa∏y w analizowanych latach na dzia∏alnoÊç innowacyjnà. W grupie czynników zwiàzanych z wiedzà – przedsi´biorstwa ten w∏aÊnie czynnik wskazywa∏y najcz´Êciej jako wysoce istotny w podejmowaniu dzia∏aƒ innowacyjnych. Ankietowane firmy cz´Êciej zwraca∏y uwag´ na trudnoÊci w znalezieniu partnerów do wspó∏pracy w zakresie dzia∏alnoÊci innowacyjnej (na wysokie i Êrednie znaczenie tego czynnika wskaza∏o blisko 50%). Natomiast na brak wykwalifikowanego personelu wskaza∏o ∏àcznie ok. 44% firm. Ró˝ni∏y si´ one jednak wagà, jakà przywiàzywa∏y do tego czynnika: ok. 8% firm uzna∏o ten czynnik za majàcy wysokie znaczenie, a ok. 36% – Êrednie (rysunek 2). Rysu nek 2 Czynniki zwiàzane z wiedzà u tru dniajàce dzia∏alnoÊç innowacyjnà w latach 2004– 2006

znaczenie

bez znaczenia niskie Êrednie wysokie 0

5 10 15 20 25 30 trudnoÊci w znalezieniu partnerów brak informacji na temat rynków brak informacji na temat technologii brak wykwalifikowanego personelu

45 %

èród∏o: Opracowanie w∏asne na podstawie Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw w Polsce w 2006 r.

Dla ponad 35% ankietowanych firm rynek opanowany przez dominujàce przedsi´biorstwa w umiarkowanym stopniu wp∏ywa na dzia∏alnoÊç innowacyjnà, przy czym ok. 20% przedsi´biorstw uzna∏o, ˝e czynnik ten ma wysokie znaczenie w dzia∏alnoÊci innowacyjnej. Podobna sytuacja dotyczy innej bariery z grupy czynników rynkowych – niepewnego popytu na innowacje bàdê nowe produkty, na którà wskaza∏o a˝ ponad 60% ankietowanych – dla

130

Ewa Krzywina

21% przedsi´biorstw czynnik ten by∏ wysoce istotny, a dla 43% – wp∏ywajàcy w Êrednim stopniu na dzia∏alnoÊç innowacyjnà (rysunek 3). Rysu nek 3 Czynniki rynkowe u tru dniajàce dzia∏alnoÊç innowacyjnà w latach 2004– 2006 % 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

wysokie

Êrednie niskie znaczenie

bez znaczenia

rynek opanowany przez dominujàce przedsi´biorstwa niepewny popyt na innowacyjne produkty èród∏o: Opracowanie w∏asne na podstawie Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw w Polsce w 2006 r.

Badania pokaza∏y, ˝e brak potrzeby prowadzenia dzia∏alnoÊci innowacyjnej ze wzgl´du na wprowadzenie innowacji w latach poprzednich mia∏o istotne znaczenie tylko dla blisko 3% firm, natomiast prawie dla 46% przedsi´biorstw by∏o bez znaczenia. Ankietowane przedsi´biorstwa wskaza∏y tak˝e na inne bariery innowacyjnoÊci. WÊród przeszkód zwraca∏y szczególnà uwag´ na czynniki, na które przedsi´biorstwo nie mia∏o wp∏ywu, a które negatywnie odbija∏y si´ na ich dzia∏alnoÊci innowacyjnej, np.: wysokie koszty rejestracji nowych leków, brak wp∏ywu na technologi´ realizacji us∏ug (budowa dróg), trudnoÊci we wspó∏pracy z firmami outsourcingowymi krajowymi i zagranicznymi, a tak˝e na elementy zwiàzane z motywacjà i finansowaniem – brak motywacji i zach´t do zwi´kszania nak∏adów na innowacje, trudnoÊci w pozyskaniu Êrodków z funduszy unijnych. Na dzia∏alnoÊç innowacyjnà firm w ró˝nym stopniu wp∏ywajà analizowane czynniki. Zdaniem ankietowanych przedsi´biorstw wp∏ywa∏y one w latach 2004–2006 raczej w umiarkowanym stopniu (bàdê niskim w przypadku czynników zwiàzanych z wiedzà) ni˝ w wysokim. Analiza pokaza∏a tak˝e, ˝e w najwy˝szym stopniu zdaniem ankietowanych firm na ich dzia∏alnoÊç innowacyjnà majà wp∏yw czynniki ekonomiczne. Natomiast w grupie firm, które twierdzi∏y, ˝e czynniki zwiàzane z wiedzà mia∏y wysoki wp∏yw na ich dzia∏alnoÊç innowacyjnà – bardziej wskazywa∏y one na trudnoÊci w znalezieniu partnerów do wspó∏pracy w zakresie takiej dzia∏alnoÊci ni˝ na brak wykwalifikowanej kadry.

FIRMY INNOWACYJNE WED¸UG PODZIA¸U TERYTORIALNEGO

133

z wynikami rankingu innowacyjnych firm przygotowanego w 2006 r.2 Niepokojàcym symptomem jest fakt, ˝e od 2004 r. tylko jedno województwo – mazowieckie – zanotowa∏o ich wzrost. Drugim niepokojàcym zjawiskiem jest niski udzia∏ województwa ma∏opolskiego i wielkopolskiego w nak∏adach na sfer´ innowacyjnoÊci, która ma byç si∏à nap´dowà regionów i gospodarek XXI wieku. Optymistycznà prognozà na lata nast´pne jest fakt, ˝e rok 2006 by∏ kolejnym rokiem wzrostu nak∏adów na dzia∏alnoÊç badawczo-rozwojowà w uj´ciu wojewódzkim, co dobrze wró˝y polskiej gospodarce. Najlepiej sytuacja przedstawia si´ w podmiotach gospodarczych dzia∏ajàcych na terenie Mazowsza i Âlàska, a niepokój budzi spadek w województwie opolskim. Dok∏adny opis zmian w latach 2004–2006 wed∏ug województw zosta∏ zaprezentowany w tabeli 3. Tabela 3 Nak∏ady na dzia∏alnoÊç badawczo)rozwojowà (w tys. z∏) Województwo DolnoÊlàskie

2004

2005

2006

5 805,0

5 138,0

16 803,2

15 941,7

26 811,0

27 649,9

Lubelskie

1 634,6

4 065,8

18 438,9

Lubuskie

232,0

250,0

787,0

Kujawsko-pomorskie

¸ódzkie

687,0

5 113,2

10 694,2

Ma∏opolskie

54 914,0

55 994,6

62 697,5

Mazowieckie

40 938,2

59 750,9

115 123,1

550,0

231,0

230,0

Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Âlàskie Âwi´tokrzyskie Warmiƒsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodnio-pomorskie

0,0

1 690,2

175,0

273,0

859,0

4 113,8

4 702,7

9 485,0

38 495,9

42 061,9

66 528,1

268,0

830,0

1 361,9

0,0

100,0

453,0

37 200,8

44 585,2

48 542,5

3 125,6

8 019,8

9 784,4

èród∏o: Opracowanie w∏asne.

Na podstawie informacji uzyskanych od przedstawicieli firm innowacyjnych mo˝na powiedzieç, ˝e z roku na rok powi´ksza si´ dystans pomi´dzy województwami pó∏nocno-wschodniej Polski a centralnà i po∏udniowo-za2 Raport o innowacyjnoÊci gospodarki Polski w 2006 roku, pod red. T. Baczko, INE PAN, Warszawa, grudzieƒ 2006.

134

Kazimierz Zarachowicz

chodnià cz´Êcià kraju. Najwyraêniej jest to widoczne w województwie podlaskim. Bardzo pozytywnym zjawiskiem jest wzrost nak∏adów na badania i rozwój w województwach lubelskim oraz lubuskim. Zaprezentowana fragmentaryczna analiza wskazuje na bardzo du˝e dysproporcje mi´dzy ró˝nymi regionami naszego kraju. Na podstawie otrzymanych informacji z firm mo˝na stwierdziç, ˝e najwi´ksze nak∏ady na dzia∏alnoÊç innowacyjnà na 1 pracujàcego w 2006 r. (tabela 4) by∏y ponoszone w województwach mazowieckimi i wielkopolskim. Niebezpiecznym zjawiskiem jest utrzymujàcy si´ od ponad 3 lat bardzo niski poziom tych nak∏adów w województwie podlaskim i warmiƒsko-mazurskim. Pozytywnym zjawiskiem jest zwi´kszona iloÊç pieni´dzy na popraw´ konkurencyjnoÊci (innowacyjnoÊci) w stosunku do roku 2005. Tabela 4 WartoÊç nak∏adów na dzia∏alnoÊç innowacyjnà og ó∏em na 1 pracu jàceg o (w tys. z∏) Województwo DolnoÊlàskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie ¸ódzkie Ma∏opolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Âlàskie Âwi´tokrzyskie Warmiƒsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodnio-pomorskie

2004

2005

2006

2,5 5,9 1,6 6,4 8,5 1,7 3,4 5,9 0,0 0,2 6,4 8,8 0,9 0,4 9,9 3,5

1,5 7,4 1,7 1,9 2,9 1,3 1,6 0,2 0,0 0,2 1,6 6,1 0,4 1,3 8,3 1,4

9,1 5,9 18,5 10,7 17,4 3,4 48,6 2,4 7,4 0,2 12,2 15,2 2,7 0,8 23,2 2,6

èród∏o: Opracowanie w∏asne.

Wa˝ne miejsce w poczynaniach, które zwi´kszà konkurencyjnoÊç firm danego regionu, stanowià regionalne oÊrodki innowacyjnoÊci. Nale˝y te˝ zwróciç uwag´ na bardzo niepokojàce zjawisko, które mo˝e doprowadziç do cofni´cia si´ Polski z krajów rozwijajàcych si´ do biednej cz´Êci naszego kontynentu: mam tu na myÊli niskie zatrudnienie pracowników naukowo-badawczych w przedsi´biorstwach. Je˝eli nie nastàpi bardzo szybki jakoÊciowy i iloÊciowy wzrost w zakresie innowacyjnoÊci, mo˝emy zapomnieç, co to sà innowacje zarówno technolo-

FIRMY INNOWACYJNE WED¸UG PODZIA¸U TERYTORIALNEGO

135

giczne, us∏ugowe, jak i organizacyjne. Przy tak niskim potencjale naukowobadawczym nasz kraj nie b´dzie móg∏ konkurowaç z innymi krajami zjednoczonej Europy. Sytuacj´ t´ obrazujà liczby zaprezentowane w tabeli 5. Tabela 5 Pracownicy nau kowo)badawczy w f irmach innowacyjnych (w osobach) Województwo DolnoÊlàskie

2004

2005

2006

Lubelskie

Lubuskie

¸ódzkie

Ma∏opolskie

Mazowieckie

Kujawsko-pomorskie

299

350

391

Opolskie

Podkarpackie

Podlaskie

253

227

234

Âwi´tokrzyskie

Warmiƒsko-mazurskie

107

139

107

Pomorskie Âlàskie

Wielkopolskie Zachodniopomorskie èród∏o: Opracowanie w∏asne.

Konkludujàc: dzia∏ania w sferze innowacyjnoÊci i prowadzenia badaƒ naukowych z ukierunkowaniem na rozwój nale˝y zintensyfikowaç, a Êrodki pozyskiwane powinny trafiaç szybciej do zainteresowanych, zmniejszajàc przy tym obcià˝enia biurokratyczne.

Andrzej Siemaszko Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE

UCZESTNICTWO POLSKICH PRZEDSI¢BIORSTW W 6. PROG RAMIE RAMOWYM BADA¡ RROZWOJU TECHNOLOG II I WDRO˚ E¡ (2002– 2006) Og∏oszona w marcu 2005 r. zmodyfikowana Strategia Lizboƒska ma na celu wspieranie wzrostu gospodarczego i tworzenie lepszych miejsc pracy dla obywateli UE. Aby osiàgnàç ten cel, powinniÊmy przede wszystkim wychodziç z nowymi pomys∏ami i technologiami oraz lepiej i skuteczniej je wykorzystywaç. Dlatego innowacyjnoÊç i badania majà zasadnicze znaczenie dla przysz∏oÊci Europy i muszà byç zdecydowanie i systematycznie wspierane. Obecnie sà to g∏ówne cele polityki UE. Pomimo wielu wysi∏ków, dystans pomi´dzy UE a USA w badaniach i innowacjach ciàgle si´ powi´ksza. Wydatki na B+R w Europie nie zwi´kszajà si´ – utrzymujà si´ na poziomie 1,9% PKB, w porównaniu do 2,6% w USA i 3,1% PKB w Japonii1. Przewiduje si´, ˝e Chiny osiàgnà poziom europejskiej intensywnoÊci badawczo-rozwojowej ju˝ w 2010 r. Na ca∏ym Êwiecie zaostrza si´ konkurencja o przyciàganie inwestycji w badania naukowe i innowacje. Obok atrakcyjnych lokalizacji, jak np. USA i Japonia, pojawili si´ nowi konkurenci: Chiny, Indie i Brazylia. JeÊli UE chce pozostaç konkurencyjna i zachowaç swój model spo∏eczny, pilnie potrzebne sà daleko idàce reformy. Konkurencja przybra∏a przy tym takie rozmiary, ˝e ˝aden z krajów cz∏onkowskich nie odniesie sukcesu, dzia∏ajàc w pojedynk´. Niestety, UE stanowi nadal mozaik´ krajowych i regionalnych systemów badaƒ i innowacji, które sà dostosowane do ró˝nych miejscowych warunków. Udoskonalenie ich skutecznoÊci wymaga bardziej systematycznej wspó∏pracy pomi´dzy krajami cz∏onkowskimi w zakresie kwestii mi´dzynarodowych oraz wytworzenia synergii pomi´dzy poszczególnymi systemami badaƒ i innowacji. Opracowanie spójnych i wzajemnie si´ wspierajàcych polityk przez regiony, kraje cz∏onkowskie i instytucje europejskie sta∏o si´ podstawà tworzenia Europejskiej Przestrzeni Badawczej (European Research Area – ERA) oraz realizacji nowego partnerstwa w ramach procesu lizboƒskiego na rzecz szybszego i zrównowa˝onego wzrostu gospodarczego. Zasadniczym elementem wspierajàcym g∏´bokà integracj´ i zapewniajàcym uzyskanie efektu synergii sà programy ramowe. 1

Dane wed∏ug EUROSTAT.

UCZESTNICTWO POLSKICH PRZEDSI¢BIORSTW W 6. PROGRAMIE RAMOWYM BADA¡

137

Inicjatywa tworzenia wspólnej Europejskiej Przestrzeni Badawczej zmieni∏a ca∏kowicie przeznaczenie programów ramowych. W dramatyczny dla nas sposób dokonano przejÊcia od Europy zrównowa˝onego rozwoju, jaka by∏a jeszcze obserwowana w 5. Programie Ramowym, do przyspieszonej integracji w postaci kszta∏towania „twardego jàdra”, która sta∏a si´ widoczna w 6. Programie Ramowym (2002–2006). 6PR wprowadzi∏ drastyczne zmiany w zasadach uczestnictwa. Znaczàce Êrodki z programów tematycznych (65%) skierowano na wielkie przedsi´wzićia integrujàce najwi´ksze europejskie centra badawcze i czo∏ówk´ europejskich przedsi´biorstw. Budow´ ERA rozpocz´to od skoncentrowania Êrodków w europejskim jàdrze utworzonym g∏ównie przez Niemcy, Francj´, Angli´ i kraje Beneluksu. Wprowadzono dwa nowe instrumenty: projekty zintegrowane (Integrated Projects) i sieci doskona∏oÊci (Networks of Excellence) dysponujàce du˝ymi bud˝etami (zwykle 5–20 mln euro) nakierowane na rozwiàzanie wspólnych problemów technologicznych okreÊlonych sektorów gospodarczych, pog∏´biajàce integracj´ przedsi´biorstw i centrów badawczych. Jednym z powodów podjćia inicjatywy tworzenia ERA by∏ fakt, ˝e program ramowy dysponuje tylko 5% Êrodków, jakie w Europie wydaje si´ na badania, zaÊ 95% zostaje w bud˝etach krajowych, regionalnych i prywatnych. Stàd te˝ Êrodki z programów ramowych powinny staç si´ katalizatorem s∏u˝àcym integracji tych dzia∏aƒ, motorem osiàgnićia celu 3% PKB, platformà do uzyskania komplementarnoÊci i synergii oraz Êrodkiem do unikania duplikacji. Ró˝nice pomi´dzy celami 5PR a 6PR widaç najlepiej, analizujàc wzrastajàcy udzia∏ przedsi´biorstw. Poprzez wprowadzenie nowych instrumentów, szczególnie Integrated Projects, udzia∏ firm praktycznie si´ podwoi∏. W 5PR stanowi∏y one dla najbardziej zaawansowanych krajów pomi´dzy 9% a 14% uczestników, podczas gdy w 6PR ju˝ od 18% do 25% uczestników. Niemieckie przedsi´biorstwa stanowi∏y w 5PR 14%, a w 6PR 25% wszystkich niemieckich uczestników. Polska cz´Êciowo nadrobi∏a zaniedbania, zwi´kszajàc udzia∏ przedsi´biorstw z 4,8% do 12,1% uczestników. Analizujàc udzia∏ polskich partnerów w 6PR, nale˝y si´ odnieÊç do ogólnej sytuacji nauki w Polsce. Kilkunastoletni ujemny trend wydatków na nauk´ i badania doprowadzi∏ do znaczàcej zapaÊci ca∏ej sfery B+R. Dzisiaj ma ona postaç „przetrwalnikowà”. JesteÊmy w UE krajem o jednym z najni˝szych poziomów finansowania badaƒ – 0,56% PKB (2004). Daleko nam do wyznaczonego w Strategii Lizboƒskiej poziomu wydatków na badania równego 3% PKB. Odniesienie wydatków na badania do liczby ludnoÊci lub naukowców stawia nas w ogonie gospodarki Êwiatowej, poÊród znacznie biedniejszych krajów Ameryki ¸aciƒskiej i Azji. JesteÊmy przeganiani przez du˝o mniejsze kraje, które razem z nami wesz∏y w 2004 r. do UE. Ca∏kowite wydatki Czech i Polski na B+R (publiczne i prywatne) ostatnio si´ zrówna∏y i wynoszà ok. 1,1 mld euro rocznie. Co jest szczególnie niepokojàce, u nas przewa˝a zdecydowanie bud˝etowe finansowanie badaƒ, zamiast prywatnego. Czeskie przedsi´biorstwa inwestujà w badania znacznie wićej ni˝

138

Andrzej Siemaszko

polskie, wydajàc 701 mln euro, podczas gdy polskie tylko 327 mln euro (wydatki sektora prywatnego na badania – BERD w 2004 r.). W wydatkach na B+R doganiajà nas ju˝ tak˝e firmy w´gierskie i s∏oweƒskie2. Na skutek takiej makroekonomicznej sytuacji uczestnictwo polskich przedsi´biorstw w programach ramowych jest zdecydowanie za niskie. Trzeba pami´taç, ˝e sà to „programy badaƒ, rozwoju technologii i wdro˝eƒ” nakierowane na praktycznà implementacj´ badaƒ, wdro˝enia i komercjalizacj´ przez przedsi´biorstwa (poj´cie end user). Polskie przedsi´biorstwa tylko w nielicznych przypadkach koordynowa∏y projekty badawcze, stàd w wi´kszoÊci przypadków wypracowywane technologie nie by∏y przeznaczone dla polskich przedsi´biorstw. W procesie integracji przemys∏u europejskiego, pog∏´bionej wspó∏pracy nad rozwojem technologii, tworzeniem zintegrowanych sieci badawczych i kooperacyjnych przemys∏u praktycznie nie jesteÊmy obecni. Mo˝na stwierdziç, ˝e zbyt niski stopieƒ innowacji polskiego przemys∏u jest decydujàcym czynnikiem ograniczajàcym nasze uczestnictwo w PR. Problemem jest to, ˝e przygniatajàca wi´kszoÊç dynamicznie rozwijajàcych si´ polskich przedsi´biorstw nie posiada ˝adnego centrum badawczo-rozwojowego, nie rozwija w∏asnych technologii, nie uczestniczy∏a w ˝adnym projekcie B+R finansowanym przez MNiSW, a ju˝ zupe∏nie nie myÊli o wspólnych badaniach i rozwoju technologii z innymi firmami europejskimi. Na szcz´Êcie sytuacja ta powoli si´ zmienia. Ju˝ w 2004 r. powo∏ano pierwsze Polskie Platformy Technologiczne (obecnie dzia∏a 28 PPT grupujàcych ponad 500 najlepszych polskich przedsi´biorstw). Ich zadaniem jest integracja i mobilizacja polskiego przemys∏u wokó∏ rozwoju wspólnych technologii oraz wprowadzenie silnych reprezentantów do Europejskich Platform Technologicznych (ETP). Dzi´ki nim mamy obecnie doÊç du˝y wp∏yw na programowanie konkursów i definiowanie tematów badawczych. Wyraênie widaç w statystykach, ˝e tam, gdzie byliÊmy aktywnymi uczestnikami platform technologicznych, uzyskujemy znacznie lepsze wyniki. Wiodàcymi sektorami sta∏y si´ informatyka, lotnictwo i budownictwo. W technologiach ICT najbardziej aktywnymi przedsi´biorstwami sà Comarch S.A., Instytut Technik Telekomunikacyjnych i Informatycznych Sp. z o.o, Rodan Systems S.A., Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o. i Telekomunikacja Polska S.A. Chocia˝ szereg innych przedsi´biorstw sektora próbuje swych si∏ w programach ramowych, to na tej liÊcie ciàgle brak jest co najmniej setki innowacyjnych firm polskich, które powinny powalczyç o projekty europejskie. Âwietnie zorganizowanym sektorem jest lotnictwo skupione w PPT Lotnictwa (klaster „Dolina Lotnicza”). Najwi´cej projektów w 6PR uzyska∏y PZL-Âwidnik S.A. i WSK „PZL-Rzeszów” S.A. Swojà przygod´ europejskà rozpoczynajà te˝ mniejsze firmy tego sektora, jak np. Ultratech. Sektor budownictwa jest zintegrowany poprzez PPT Budownictwa, kierowanà przez lidera klasyfikacji w uczestnictwie w 6PR – firm´ ASM Centrum Badaƒ i Analiz Rynku 2

Dane wed∏ug EUROSTAT.

UCZESTNICTWO POLSKICH PRZEDSI¢BIORSTW W 6. PROGRAMIE RAMOWYM BADA¡

139

Sp. z o.o. Inne firmy uczestniczàce to np. CIM-mes Projekt Sp. z.o.o., Mostostal Warszawa S.A. i Hydrogeotechnika Sp. z o.o. Cieszy te˝ fakt, ˝e tak˝e w innych sektorach pojawiajà si´ firmy high-tech, które odnoszà znaczàce sukcesy w 6PR, takie jak BioinfoBank Institute, Innowacja Polska Sp. z o.o. lub TopGaN Sp. z o.o. Jeszcze wy˝sze wyzwania i stopieƒ trudnoÊci ni˝ 6PR przynosi 7. Program Ramowy (2007–2013), który jako jedyny instrument polityki UE (wÊród malejàcych bud˝etów polityki rolnej i spójnoÊci) uzyska∏ znaczàcy przyrost Êrodków finansowych (o 40% wićej Êredniorocznie ni˝ 6PR). Do dyspozycji w 7PR jest 54 mld euro. Szacuje si´, ˝e ponad po∏owa bud˝etu 7PR b´dzie przeznaczona na dzia∏ania zwiàzane z rozwojem gospodarki, badania zamawiane przez kluczowy europejski przemys∏ i definiowane przez grupy przemys∏owe (Europejskie Platformy Technologiczne). 7PR ma stanowiç przede wszystkim instrument integracji na poziomie europejskim badaƒ i rozwoju technologii prowadzonych w poszczególnych krajach cz∏onkowskich. S∏u˝y temu przesunićie instrumentów w kierunku realizacji du˝ych inicjatyw i przedsi´wzi´ç technologicznych (Joint Technology Initiatives o wielomiliardowych bud˝etach) oraz rozwinićie sfery wspólnego programowania badaƒ, „centralnego planowania” i lobbingu grup przemys∏owych (industrial groupings). W UE obowiàzuje obecnie has∏o less competition, more cooperation. Ograniczono znacznie zasi´g otwartych konkursów na rzecz realizacji projektów „zamawianych” przez przemys∏. Instrumentem realizacji sta∏y si´ Europejskie Platformy Technologiczne grupujàce kluczowe przedsi´biorstwa europejskie, których zadaniem by∏o opracowanie programów Strategic Research Agenda (SRA). Komisarz J. Potocˇnik potwierdzi∏, ˝e ponad 50% programów pracy w pierwszym konkursie 7. Programu Ramowego zosta∏o przeniesionych z SRA. Programy ramowe doÊç dramatycznie ods∏oni∏y s∏aboÊci naszej sfery B+R i gospodarki. W warunkach wysokiej konkurencji podmiotów z EU-27 wychodzà na jaw wszystkie s∏aboÊci i zaniedbania. Jak w soczewce skupiajà si´ problemy zacofania infrastrukturalnego i technologicznego. Polskie firmy powinny przestawiç si´ na produkty bardziej innowacyjne, wymagajàce rozwoju w∏asnych technologii i prowadzenia badaƒ. Kluczowym mechanizmem powinno byç tworzenie centrów badawczo-rozwojowych, które powinny mieç zagwarantowane znaczàce wsparcie ze strony publicznej (zwolnienia podatkowe, preferencyjne kredyty, dost´p do Êrodków inwestycyjnych i badawczych). Szansà jest implementacja Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, który przewidzia∏ kilka takich instrumentów wsparcia. Konieczne jest dokonanie g∏´bokiej transformacji naszej gospodarki, aby wyrwaç si´ z zapóênienia i w∏àczyç si´ w najwa˝niejsze europejskie inicjatywy technologiczne. B´dzie to mo˝liwe tylko przy strategicznej koncentracji na kilku (np. 3–4) priorytetach, w których mo˝emy si´ do∏àczyç do czo∏ówki europejskiej. Tymi ju˝ obecnie rozwini´tymi sektorami sà lotnictwo i informatyka. Potencjalnym strategicznym sektorem jest obszar technologii

140

Andrzej Siemaszko

czystego w´gla (CCS, podziemne zgazowanie, syntetyczne paliwa), w którym z uwagi na bogate zasoby w´gla, a jednoczeÊnie europejskà polityk´ eliminacji w´gla (low-carbon economy) Polska powinna byç liderem. Kolejnym sektorem mo˝e byç elektronika i nanoelektronika – ju˝ wkrótce 25% wszystkich monitorów LCD na Êwiecie b´dzie produkowanych w Polsce. Polska ma obecnie olbrzymie szanse, by fundusze strukturalne (67 mld euro) w du˝ym stopniu nakierowaç na tworzenie dynamicznej gospodarki opartej na wiedzy, której motorem b´dà badania, rozwój technologii i innowacji. 7. Program Ramowy (54 mld euro) mo˝e stanowiç istotny synergetyczny czynnik wsparcia, w∏àczajàcy nasze przedsi´wzi´cia do wspólnych inicjatyw europejskich i przyczyniajàcy si´ do pog∏´bienia integracji w ramach Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Optymalne wykorzystanie obydwu êróde∏ przyczyni si´ znaczàco do uzyskania trwa∏ego wzrostu gospodarczego, unowoczeÊnienia naszej gospodarki i uzyskania jej trwa∏ej konkurencyjnoÊci w skali Êwiatowej.

Anna Lejpras Uniwersytet Europejski Viadrina we Frankfurcie n. Odrà, German Institute for Economic Research Berlin

OCENA WARUNKÓ W LOKALNYCH PRZEZ POLSKIE PRZEDSI¢BIORSTWA INNOWACYJNE – WYNIKI BADANIA ANKIETOWEG O Niskie koszty pracy oraz dost´p do wykwalifikowanej si∏y roboczej sà jednymi z najcz´Êciej wymienianych czynników b´dàcych motorem rozwoju oraz dzia∏aƒ innowacyjnych przedsi´biorstw w Polsce. Z kolei z∏y stan infrastruktury transportowej (zarówno drogowej, kolejowej jak i lotniczej) jest powszechnie uwa˝any za katalizator hamujàcy zdolnoÊç pozyskiwania zagranicznych oraz krajowych inwestorów przez poszczególne regiony. Które z czynników lokalizacji sà istotne z punktu widzenia polskich przedsi´biorstw innowacyjnych? Jak sà one przez nie oceniane? Celem niniejszej analizy jest próba odpowiedzi na te pytania. Analiza opiera si´ na danych firm uzyskanych w badaniu kwestionariuszowym (ankiety pocztowe), przeprowadzonym wspólnie przez Uniwersytet Europejski Viadrina we Frankfurcie nad Odrà oraz Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk. Badanie zosta∏o wykonane w po∏owie 2007 r. w ramach projektu majàcego na celu porównanie firm polskich oraz firm wschodnich landów niemieckich pod kàtem warunków lokalizacji, ich wp∏ywu na innowacyjnoÊç i rozwój przedsi´biorstw1. Badanie zosta∏o skierowane do 3000 polskich przedsi´biorstw innowacyjnych, zarówno z sektorów przemys∏u, jak i us∏ug, liczàcych powy˝ej 9 zatrudnionych (na ankiet´ odpowiedzia∏o ok. 10% firm). W tabeli 1 uj´to przebadane, najbardziej innowacyjne przedsi´biorstwa2 wed∏ug sektorów (rodzaje dzia∏alnoÊci na poziomie dwucyfrowego kodu NACE). Przedsi´biorstwa oceni∏y w badaniu m.in. 17 ró˝nych czynników lokalizacji, takich jak bliskoÊç do uczelni wy˝szych i instytutów naukowych, po∏àczenia komunikacyjne, bliskoÊç do klientów czy us∏ugi i pomoc ró˝nych instytucji i w∏adz lokalnych, pod wzgl´dem ich wa˝noÊci oraz jakoÊci. Wa˝noÊç poszczególnych czynników zosta∏a oceniona w trzystopniowej skali3, a ich jakoÊç 1 Projekt ten jest finansowany przez Niemieckà Wspólnot´ Naukowà Deutsche Forschungsgemeinschaft (grant naukowy numer STE 1687-1). 2 Definicja przedsi´biorstw innowacyjnych wed∏ug klasyfikacji OECD: przemys∏ wysokiej techniki (high and medium high technology manufacturing) oraz us∏ugi oparte na wiedzy (knowledge intensive services). 3 Dany czynnik lokalizacji jest 1 – niewa˝ny, 2 – ma∏o wa˝ny lub 3 – bardzo wa˝ny.

142

Anna Lejpras

w pi´ciostopniowej4. Na rysunku 1 zilustrowano uÊrednione oceny dla poszczególnych czynników lokalnych. Tabela 1 Przebadane przedsi´biorstwa innowacyjne w u j´ciu sektorowym Kod NACE

Opis sektorowy

IloÊç

Przemys∏ wysokiej techniki 24

przemys∏ chemiczny

produkcja maszyn i urzàdzeƒ

produkcja urzàdzeƒ biurowych i komputerów

produkcja urzàdzeƒ i aparatury elektrycznej

produkcja aparatury i sprz´tu radiowego, TV i ∏àcznoÊciowego

produkcja sprz´tu medycznego, aparatury optycznej, precyzyjnej zegarów i zegarków

produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep

produkcja innego sprz´tu transportowego

Us∏ugi oparte na wiedzy poczta i telekomunikacja

obrót nieruchomoÊciami

wynajem urzàdzeƒ i sprz´tu bez obs∏ugi oraz przedmiotów osobistego i domowego u˝ytku

komputery i dzia∏alnoÊç pokrewna

dzia∏ania badawczo-rozwojowe

inna dzia∏alnoÊç gospodarcza

oÊwiata

ochrona zdrowia i opieka socjalna

dzia∏alnoÊç rekreacyjna, sportowa i kulturalna Su ma

3 24 3

1 27 4 40

1 208

èród∏o: Opracowanie w∏asne.

Zgodnie z przewidywaniami do najwa˝niejszych, lecz tylko dostatecznie ocenionych czynników lokalizacji wed∏ug przedsi´biorstw innowacyjnych, nale˝à te zwiàzane z kapita∏em ludzkim, a mianowicie koszty p∏ac, dost´p do wykwalifikowanej si∏y roboczej oraz oferta podwy˝szania kwalifikacji w regionie. Najwy˝ej ocenionym czynnikiem, który ma bezpoÊrednie znaczenie dla dost´pu do wykwalifikowanych pracowników, jest bliskoÊç uczelni wy˝szych. Niewielkie odleg∏oÊci zarówno do klientów, jak i do dostawców sà wa˝na z punktu widzenia przedsi´biorstw i czynniki te otrzyma∏y ocen´ dobrà. Równie˝ infrastruktura transportowa (mi´dzyregionalne oraz regionalne po∏àczenia komunikacyjne) odgrywa wa˝nà rol´, a jej jakoÊç zosta∏a oceniona dostatecznie. 4 JakoÊç danego czynnika lokalizacji jest 1 – bardzo z∏a, 2 – z∏a, 3 – dostateczna, 4 – dobra lub 5 – bardzo dobra.

OCENA WARUNKÓW LOKALNYCH PRZEZ POLSKIE PRZEDSI¢BIORSTWA INNOWACYJNE

143

Rysu nek 1 Ocena waru nków lokalnych przez przedsi´biorstwa innowacyjne Ocena jakoÊci czynnika

Wa˝noÊç czynnika

Wa˝noÊçW niema∏o bardzo wa˝ny wa˝ny wa˝ny 2,95 Koszty p∏ac 2,89 3,22 Dost´p do wykwalifikowanej si∏y roboczej 2,87 3,47 Oferta podwy˝szania kwalifikacji 2,74 4,02 BliskoÊç do uczelni wy˝szych 2,45 3,54 Us∏ugi miejscowych instytucji finansowych 2,44 3,62 BliskoÊç do klientów 2,40 3,19 Mi´dzyregionalne po∏àczenia komunikacyjne 2,38 3,02 Us∏ugi miejscowych urz´dów 2,36 3,33 Image regionu 2,35 3,20 Regionalne po∏àczenia komunikacyjne 2,35 3,56 BliskoÊç do dostawców 2,32 3,52 BliskoÊç do instytutów naukowo-badawczych 2,31 2,87 Âwiadczenia urz´dów pracy 2,25 2,77 Wsparcie izb zawodowych 2,18 2,57 Pomoc w∏adz wojewódzkich 2,18 2,90 Istnienie specjalnej sfery ekonomicznej 2,16 2,67 Pomoc inkubatorów przedsi´biorczoÊci 2,07 JakoÊçW bardzo z∏a

z∏a

dosta- dobra bardzo teczna dobra

èród∏o: Opracowanie w∏asne.

Istnienie inkubatorów przedsi´biorczoÊci i specjalnych stref ekonomicznych uznano za ma∏o wa˝ne czynniki. Przyczynà tego zjawiska mo˝e byç fakt, ˝e inkubatory przedsi´biorczoÊci sà jeszcze w fazie rozwojowej, a strefy ekonomiczne majà terytorialnie doÊç ograniczony zasi´g. Ponadto s∏aba infrastruktura transportowa powoduje, i˝ sà w kraju (szczególnie w pó∏nocnej i wschodniej Polsce) specjalne strefy ekonomiczne z wolnymi terenami inwestycyjnymi. Równie˝ pomoc i us∏ugi ró˝nych instytucji, takich jak w∏adze wojewódzkie, izby zawodowe czy urz´dy pracy, sà ma∏o wa˝ne z punktu widzenia firm innowacyjnych. JakoÊç tych form wsparcia zosta∏a oceniona poni˝ej dostatecznej. Na decyzj´ przedsi´biorców o ewentualnej zmianie siedziby firmy ma wp∏yw m.in. niezadowolenie z warunków lokalnych. Oko∏o 13% przebadanych przedsi´biorstw innowacyjnych przenios∏o swojà siedzib´ w ostatnich trzech latach i a˝ prawie co piàte (ok. 17%) planuje jej zmian´ w ciàgu nast´pnych 3 lat. Wyniki analizy potwierdzajà istotne znaczenie kapita∏u ludzkiego oraz infrastruktury transportowej dla polskich przedsi´biorstw innowacyjnych. Jednak˝e ich jakoÊç zosta∏a oceniona przez nie tylko dostatecznie. Zatem w pierwszej kolejnoÊci nale˝y dà˝yç do poprawienia warunków lokalnych poprzez podj´cie odpowiednich kroków na szczeblu politycznym.

Ma∏gorzata Paw∏owska Departament Analiz Makroekonomicznych i Strukturalnych, Narodowy Bank Polski

RENTOWNOÂ å A STRUKTURA RYNKU W OPARCIU O MODEL SCP – ROLA INNOWACYJNOÂ CI Wst´p W zwiàzku z globalizacjà i deregulacjà rynków zagadnienia dotyczàce konkurencji mi´dzy podmiotami spotykajà si´ z coraz wi´kszym zainteresowaniem analityków. Przedmiotem dyskusji w ekonomii jest tak˝e relacja mi´dzy strukturà rynkowà (market structure), funkcjonowaniem rynku (market conduct) oraz panujàcà w nim sytuacjà – rentownoÊcià przedsi´biorstw (market performance), okreÊlana jako paradygmat SCP. W niniejszym opracowaniu zaprezentowano wyniki badania panelowego okreÊlajàcego determinanty rentownoÊci przedsi´biorstw, z uwzgl´dnieniem innowacyjnoÊci firm, w oparciu o paradygmat SCP1. Przeprowadzona analiza mia∏a charakter statyczny.

Model SCP Klasyczny model oparty na paradygmacie struktura – taktyka – wynik (structure-conduct-performance paradigm SCP)2, dominowa∏ w Europie i USA do koƒca lat siedemdziesiàtych3 w ramach teorii organizacji rynku i konkurencji (industrial organization)4. Zgodnie z tym podejÊciem wyniki firmy (market performance) zale˝à od zachowaƒ i taktyki firm (market conduct), które sà uwarunkowane przez podstawowe struktury ryn1 W badaniu uwzgl´dniono konkurencj´ wewn´trznà mierzonà: koncentracjà bran˝y, si∏à rynkowà i statycznymi barierami wejÊcia oraz konkurencj´ mi´dzynarodowà mierzonà wskaênikami eksportu i importu. 2 Paradygmat (SCP) by∏ rozwijany przez Baina 1951, dlatego w literaturze mo˝na znaleêç równie˝ poj´cia program badawczy Baina lub paradygmat Baina. Por. ¸yszkiewicz W.: Industrial organization, Organizacja rynku i konkurencja, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2000, s. 29. 3 W Europie program ten dominuje w dalszym ciàgu. Por. ¸yszkiewicz W.: Industrial organization, Organizacja rynku i konkurencja, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2000, s. 30. 4 Subdyscyplina ekonomiczna, zajmujàca si´ organizacjà rynku i konkurencjà, a g∏ównym rozwa˝anym modelem tej teorii by∏ model oligopolu. Por. ¸yszkiewicz 2000, s. 28. Mo˝na te˝ znaleêç t∏umaczenie nazwy industrial organization jako „teorii organizacji przemys∏owej”. Por. Samuelson P.A., Nordhaus W.D.,: Ekonomia, tom 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, s. 289.

RENTOWNOÂå A STRUKTURA RYNKU W OPARCIU O MODEL SCP

145

ku (market structure) – okreÊlajàce jego konkurencyjnoÊç. Na podstawie modelu SCP stwierdzono, ˝e w bardziej skoncentrowanym systemie prawdopodobieƒstwo zmowy jest wi´ksze, co z kolei prowadzi do wy˝szych zysków przedsi´biorstw i dodatniej zale˝noÊci mi´dzy koncentracjà i rentownoÊcià5. W paradygmacie SCP struktur´ rynkowà (market structure) opisujà nast´pujàce zmienne: liczba i wielkoÊç sprzedawców oraz kupujàcych, zró˝nicowanie produktów, warunki wejÊcia do ga∏´zi oraz koncentracja rynku. Taktyk´ dzia∏ ania (market conduct) opisujà m.in. zmowy, reklama, dzia∏alnoÊç marketingowa oraz innowacje technologiczne. Za wynik dzia∏ ania (market performance) przyjmuje si´ rentownoÊç, efektywnoÊç oraz produktywnoÊç6. W tradycyjnym modelu SCP struktura rynkowa warunkuje zachowanie firm na rynku, które nast´pnie determinuje wyniki rynkowe. Wspó∏czesna teoria organizacji rynku i konkurencji (new industrial organization) zwraca uwag´, ˝e struktura rynkowa jest efektem okreÊlonych zachowaƒ rynkowych i sytuacji rynkowej oraz sama kszta∏tuje si´ pod wp∏ywem si∏ ekonomicznych, a nie tylko jednokierunkowo oddzia∏uje na rentownoÊç. Póêniejsze wyniki analiz w oparciu o paradygmat SCP wykaza∏y równie˝, ˝e to raczej si∏a rynkowa mo˝e prowadziç do wi´kszej rentownoÊci (a nie koncentracja w danej bran˝y). Z drugiej strony globalizacja gospodarki powoduje, ˝e tradycyjne mierniki koncentracji sà niewystarczajàce do pomiaru poziomu konkurencji, poniewa˝ nie uwzgl´dniajà konkurencji mi´dzynarodowej7. Ponadto wed∏ug nowej ekonomii przemys∏owej intensywnoÊç konkurencji wewn´trznej nale˝y oceniaç ∏àcznie: stopieƒ koncentracji oraz zakres mo˝liwoÊci wchodzenia do danej ga∏´zi, okreÊlony przez dynamiczne bariery wejÊcia8.

Rola innowacyjnoÊci w modelu SCP Istotnym determinantem rentownoÊci jest dzia∏ alnoÊ ç innowacyjna, która zgodnie z za∏o˝eniami Strategii Lizboƒskiej stanowi podstawowe êród∏o przewagi konkurencyjnej. W teorii ekonomii, za prekursora innowacji i innowacyjnoÊci uwa˝a si´ J. Schumpetera, który stwierdzi∏, ˝e w gospodarce, w której równowaga zwiàzana jest z adaptacjà (brakiem innowacyjnoÊci), zyski nadzwyczajne nie sà mo˝liwe9. 5 Bain J. S.: Relation of Profit Rate to Industry Concentration: American Manufacturing 1936-40, Quarterly Journal of Economics, 65/1951, s 293-324. 6 Martin S.: Industrial Economics, Economic Analysis and Public Policy, Macmillan Publishing Company Nowy Jork, Collier Macmillan Publishers, Londyn 1989, s. 3–7. 7 W tradycyjnych miernikach koncentracji uwzgl´dnia si´ wy∏àcznie produkcj´ krajowà i abstrahuje si´ od importu. Por. Samuelson P.A., Nordhaus W.D.: Ekonomia, tom 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, s. 287. 8 Zieliƒska-G∏´bocka A., Podstawowe za∏o˝enia teorii konkurencji, w: Konkurencja, red. Z. Brodecki, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004, s. 33. 9 Schumpeter J.: Teoria rozwoju gospodarczego, PWN, Warszawa 1960.

146

Ma∏gorzata Paw∏owska

W literaturze okreÊla si´, ˝e dzia∏alnoÊç innowacyjna, jako taktyka dzia∏ania (conduct), pozwala firmie osiàgnàç wy˝sze zyski poprzez obni˝enie kosztów produkcji (co prowadzi do wi´kszego udzia∏u w rynku) i dlatego jest dodatnio skorelowana z rentownoÊcià10. Innowacje (np. wynikajàce z nak∏adów na B+R) sà êród∏em wi´kszej efektywnoÊci firmy, poniewa˝ powodujà lepsze zarzàdzanie firmà oraz wi´kszà produktywnoÊç pracy. Innowacje sà równie˝ czynnikiem wywo∏ujàcym pojawianie si´ korzyÊci skali, obni˝enie kosztów transakcyjnych oraz zró˝nicowanie produktów (przez to powodujà zwi´kszenie kosztów wejÊcia – w szczególnoÊci patenty sà administracyjnà barierà wejÊcia na rynek11). Nale˝y jednak zauwa˝yç, ˝e wed∏ug wspó∏czesnych teorii, to innowacje i innowacyjnoÊç sà poj´ciami bardziej skomplikowanymi, ni˝ tylko zakoƒczone sukcesem wdro˝enie wyników prac badawczo-rozwojowych (B+R). Innowacje sà rezultatem licznych z∏o˝onych interakcji pomi´dzy jednostkami, organizacjami i Êrodowiskiem, w którym te jednostki i organizacje dzia∏ajà, aby osiàgnàç swój cel. Innowacja nie jest z regu∏y wynikiem dzia∏alnoÊci jednej firmy, lecz jest oparta na ciàg∏ym procesie badawczym, majàcym na celu wykorzystanie nowych êróde∏ wiedzy i technologii i zastosowania ich w produktach i procesach produkcji12.

Model i wyniki empiryczne Badanie iloÊciowe na podstawie modelu SCP zosta∏o przeprowadzone na danych panelowych zawierajàcych jednostkowe dane roczne ze sprawozdaƒ F01, obejmujàce lata 2004–2006, dla sekcji przetwórstwo przemys∏owe13. W badaniu zastosowano model z tzw. efektami sta∏ymi (fixed effects)14. Przeprowadzona analiza mia∏a charakter statyczny oraz jednokierunkowy. Oprócz wp∏ywu koncentracji rynku na rentownoÊç15, zbadano wp∏yw innych czynników wp∏ywajàcych na poziom konkurencji na rynku: si∏y rynkowej, barier wejÊcia do danej ga∏´zi i konkurencji mi´dzynarodowej. Dodatkowo 10

Feeny S., Rogers M.: Market Share: Concentration and Diversification in Firm Profitability. Melbourne Institute of Applied Economic and Social Research, The University of Melbourne, Melbourne Institute Working Paper, 20/1999, s. 12. Póêniejsze badania wykaza∏y, ˝e si∏a rynkowa oddzia∏uje na rentownoÊç w sposób nieliniowy, tzw. U-kszta∏tny. Por. S. Feeny: Determinants of Profitability: an Empirical investigation Using Australian Tax Entities, Melbourne Institute of Applied Economic and Social Research, The University of Melbourne, Melbourne Institute Working Paper, No. 1/2000, s. 16). 11 Martin S.: Industrial Economics, Economic Analysis and Public Policy, Macmillan Publishing Company Nowy Jork, Collier Macmillan Publishers, Londyn 1989, s. 326–329. 12 Wysokiƒska Z., Witkowska J.: InnowacyjnoÊç ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw w procesie integracji europejskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu ¸ódzkiego, ¸ódê 2004, s. 10. 13 Panel zosta∏ oczyszczony z obserwacji o wartoÊciach skrajnych tzw. outliers, i zawiera∏ 8877 przedsi´biorstw. 14 Wybór specyfikacji modelu zosta∏ przeprowadzony na podstawie testu Hausmana. 15 W modelu jako zmiennà objaÊnianà przyj´to wskaênik rentownoÊci szacowany jako iloraz wyniku brutto i przychodów, dla i-tego przedsi´biorstwa.

RENTOWNOÂå A STRUKTURA RYNKU W OPARCIU O MODEL SCP

147

zbadano wp∏yw takich czynników determinujàcych rentownoÊç, jak: wielkoÊç przedsi´biorstwa, produktywnoÊç pracy, dêwigni´ finansowà oraz innowacyjnoÊç16. Wyniki analizy wykaza∏y, ˝e na rentownoÊç dodatnio wp∏ywa∏a g∏ównie si∏a rynkowa firmy, zaÊ konkurencja mi´dzynarodowa wp∏ywa∏a ujemnie na rentownoÊç. Koncentracja bran˝y okaza∏a si´ nieistotna dla zmian rentownoÊci. Otrzymane wyniki potwierdzajà fakt, i˝ relacja mi´dzy strukturà rynku, zachowaniami firm a wynikiem jest bardziej skomplikowana i z∏o˝ona, ni˝ to zak∏ada∏ klasyczny paradygmat SCP. Dodatnio na rentownoÊç wp∏ywa∏a równie˝ innowacyjnoÊç. Nale˝y jednak zauwa˝yç, ˝e mo˝e tutaj wystàpiç problem odwróconej przyczynowoÊci, np. z jednej strony innowacyjnoÊç powoduje wzrost rentownoÊci, z drugiej strony wzrost rentownoÊci powoduje wzrost wydatków na innowacyjnoÊç. Uwagi wymaga równie˝ fakt, ˝e modele typu SCP majà niskie wspó∏czynniki determinacji17 (R2), poniewa˝ na rentownoÊç wp∏ywa wiele czynników zarówno zewn´trznych, jak i wewn´trznych nieuwzgl´dnionych w modelu18.

16 Za miar´ innowacyjnoÊci przyj´to wartoÊci niematerialne i prawne do aktywów oraz iloÊç patentów. Nale˝y jednak zauwa˝yç, ˝e badanie relacji mi´dzy innowacyjnoÊcià a rentownoÊcià, wymaga dalszej szczegó∏owej analizy w oparciu o inne miary, np. udzia∏ wydatków na B+R w przychodach ze sprzeda˝y. 17 W badaniu opartym na paradygmacie SCP dla firm australijskich wspó∏czynnik ten wynosi ok. 6%. Por. S. Feeny: Determinants of Profitability: an Empirical investigation Using Australian Tax Entities, Melbourne Institute of Applied Economic and Social Research, The University of Melbourne, Melbourne Institute Working Paper, 1/2000, s. 23). 18 Por. Paw∏owska M., RentownoÊç a struktura rynku – wyniki badania panelowego w oparciu o model SCP, Bank i Kredyt, 4/2007.

Karolina Swirska-Cza∏bowska Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

INNOWACYJNOÂ å PRZEDSI¢BIORSTW SEKTORA MSP – PRÓ BA OCENY We wspó∏czesnym Êwiecie konkurencja mi´dzy przedsi´biorstwami opiera si´ na przewadze wynikajàcej z u˝ywania najnowszej wiedzy, unikatowych zasobów i umiej´tnoÊci, szybszego wychwytywania pojawiajàcych si´ szans na rynku, bardziej sprawnego zdobywania informacji. Wa˝na jest tak˝e elastycznoÊç w tworzeniu strategii przedsi´biorstwa w szybko zmieniajàcym si´ otoczeniu, podejmowanie nowych wyzwaƒ. W uzyskaniu przez przedsi´biorstwo przewagi konkurencyjnej du˝e znaczenie odgrywa innowacyjnoÊç, rozumiana jako „podejmowanie nowej dzia∏alnoÊci gospodarczej lub Êwiadczenie nowych us∏ug poprzez nowe kombinacje czynników produkcji, nowe wyroby, sposoby dystrybucji dóbr i us∏ug”1. W nowoczesnym uj´ciu innowacyjnoÊç uwa˝a si´ za „integralnà czynnoÊç utrzymujàcà przy ˝yciu nowe organizacje i gospodark´. Dzi´ki innowacji zarówno w rozumieniu stosowania nowej techniki i technologii, jak te˝ nowych sposobów post´powania przedsi´biorstwa mogà uzyskaç i utrzymaç przewag´ rynkowà”2. Poziom innowacyjnoÊci polskiej gospodarki jest znacznie ni˝szy ni˝ poziom gospodarki krajów wysoko rozwini´tych. Jedynie 0,6% PKB, czyli ok. 2,5 mld USD przeznaczanych jest w Polsce na sektor badawczo-rozwojowy, podczas gdy Szwecja przeznacza na ten cel 4% swojego PKB, Finlandia i Japonia powy˝ej 3% PKB, zaÊ USA powy˝ej 2,5%. Ârednia dla krajów UE-25 to 1,95%. W Polsce wartoÊç inwestycji w sektorze B+R na mieszkaƒca stanowi jedynie 14% tych nak∏adów w UE3. Równie˝ innowacyjnoÊç polskich przedsi´biorstw, mierzona cyklicznie za pomocà ró˝nych parametrów, zatrzymuje si´ na niskim poziomie. Ocenie kondycji przedsi´biorstw sektora MSP w 2007 r. poÊwiecony zosta∏ kolejny raport z badaƒ PKPP „Lewiatan” „KonkurencyjnoÊç ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw 2007”4. Z ostatniej edycji badaƒ5 wynika, ˝e w 2006 r. znaczny wzrost zakupu nowych technologii i licencji deklarowa∏o jedynie 12,5% firm. Wypuszcze1

Sundbo J.: The Rheory of Innovation. Entrepreuners, Technology and Strategy, Cheltenham, UK 1998. 2 Drucker P.: Innowacja i przedsi´biorczoÊç. Praktyka i zasady, PWE, Warszawa 1992, s. 272. 3 Barzdo T.: Polska w ogonie krajów OECD, „Gazeta Prawna”, 24.10.2005. 4 Starczewska-Krzysztoszek M.: KonkurencyjnoÊç ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw 2007, PKPP „Lewiatan”, paêdziernik 2007. 5 Badanie zosta∏o przygotowane przez PKPP „Lewiatan” i przeprowadzone przez CBOS na ogólnopolskiej próbie losowo wybranych 1093 przedsi´biorstw w okresie od stycznia 2006 do czerwca 2007 r.

INNOWACYJNOÂå PRZEDSI¢BIORSTW SEKTORA MSP – PRÓBA OCENY

149

nie na rynek nowych produktów i us∏ug deklarowa∏o 25% firm, jest to o 7% mniej ni˝ w roku poprzednim (rysunek 1). Rysu nek 1 Co zmieni∏o si´ w dzia∏alnoÊci f irmy w 2006 r.7 1,2

zakup nowych technologii, 12,5 licencji 2006 wypuszczenie na rynek nowych produktówHus∏ug 2006 wypuszczenie na rynek nowych produktówHus∏ug 2005

24,6

61,8 0,9

25,2

31,0

42,9 1,4

32,0 6,9

inwestycje w B+R 2006

36,2

0,8 21,0

30,4 71,4

2,6 inwestycje w B+R 2005 11,4

30,7

54,7

202 402 602 802 1002 znaczny wzrost, wzrost bez zmian znaczny spadek nie dotyczy

èród∏o: KonkurencyjnoÊç ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw 2007, PKPP „ Lewiatan” , paêdziernik 2007.

Zmniejszy∏ si´ natomiast odsetek firm, które deklarujà znaczny spadek liczby wypuszczonych na rynek nowych produktów i us∏ug. Obecnie jest to 0,9%, w ubieg∏ym roku deklarowa∏o tak 1,4% firm. Równie˝ interesujàco przedstawiajà si´ badania nad poziomem inwestycji w sektor B+R. W 2006 r. wartoÊç inwestycji w sektorze MSP w B+R kszta∏towa∏a si´ na poziomie 6,9%, podczas gdy w roku 2005 by∏o to 11,4% MSP. Ponad 20% przedsi´biorstw na pytanie o poziom inwestycji w sektor B+R deklaruje odpowiedê „bez zmian”. Jednak równoczeÊnie zmala∏ odsetek przedsi´biorstw, które deklarujà znaczny spadek inwestycji w B+R – jest to 0,8% firm wobec 2,6% w roku poprzednim. JeÊli zsumuje si´ odpowiedzi przedsi´biorstw, które deklarujà wzrost, spadek i bez zmian (∏àcznie 28,6%), to suma tych wartoÊci nie przedstawia si´ wcale jako ma∏a i stanowi mocnà przeciwwag´ dla firm, które twierdzà, ˝e inwestowanie w sektor B+R ich nie dotyczy (71%). Nale˝y podkreÊliç, ˝e z roku na rok maleje liczba przedsi´biorstw, które deklarujà spadek zainteresowania inwestowaniem w sektor badawczo-rozwojowy. Wyniki badaƒ wskazujà równie˝, ˝e w 2007 r. zmieni∏y si´ decydujàce czynniki kszta∏tujàce pozycj´ konkurencyjnà firm sektora MSP. O ile w 2006 r. odsetek firm, które wskaza∏y cen´ jako podstawowy czynnik decydujàcy o konkurencyjnoÊci kszta∏towa∏ si´ na poziomie 64%, o tyle w 2007 r. by∏o to tylko 57,3%. RoÊnie natomiast znaczenie jakoÊci w budowaniu pozycji konkurencyjnej na rynku wewn´trznym i zewn´trznym. W 2007 r. a˝ 21% firm deklaruje, ˝e w∏aÊnie jakoÊç staje si´ najwa˝niej-

150

Karolina Swirska-Cza∏bowska

szym czynnikiem budujàcym konkurencyjnoÊç, w roku poprzednim odsetek ten kszta∏towa∏ si´ na poziomie 15,2% (rysunek 2). Rysu nek 2 Czynniki decydu jàce o konku rencyjnoÊci MSP w latach 2004– 2007 jakoÊç obs∏ugi klienta trwa∏e relacje z klientami jakoÊç produktówHus∏ug

5,6 5,9 9,6 9,5 21,7 15,2 18,7 20,9 57,3 64,3

cena produktówHus∏ug

57,6 51,9

102 202 302 402 502 602 702 2005 2006 2007 2004

èród∏o: KonkurencyjnoÊç ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw 2007, PKPP „ Lewiatan” , paêdziernik 2007.

Badania PKPP „Lewiatan” potwierdzajà, ˝e poziom innowacyjnoÊci polskich MSP wprawdzie nie jest wysoki, ale nie mo˝na jednoczeÊnie powiedzieç, ˝e nie ulega on poprawie. MSP zaczynajà doceniaç wag´ takiego czynnika budowania konkurencyjnoÊci, jakim jest jakoÊç produktów i us∏ug, jednoczeÊnie maleje grupa firm, która deklaruje spadek inwestycji w sektor B+R. Specyfika sektora MSP w Polsce jest taka, ˝e cz´sto sà to firmy ma∏e, rodzinne, dysponujàce niewielkim kapita∏em, majàce problemy z uzyskaniem zewn´trznych êróde∏ finansowania. Cz´sto ich g∏ównym celem nie jest rozwój, tylko utrzymanie si´ na rynku. Jest im trudno zmieniç ten status quo. Firmy MSP powinny szerzej wykorzystywaç swój potencja∏, wychwytywaç sygna∏y p∏ynàce z otoczenia, nowe mo˝liwoÊci, choçby w postaci funduszy unijnych. Wtedy b´dzie mo˝na w pe∏ni zaakcentowaç, ˝e w dà˝eniu do innowacyjnoÊci w sektorze MSP dajà si´ zauwa˝yç symptomy poprawy sytuacji.

Tomasz Paczkowski Sieç Naukowa MSN

INNOWACYJNOÂ å SEKTORA MA¸ YCH I Â REDNICH PRZEDSI¢BIORSTW W ramach Raportu o innowacyjnoÊci gospodarki Polski zbadano grup´ przedsi´biorstw nale˝àcych do sektora ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw. Analiza sektora MSP pod kàtem innowacyjnoÊci jest o tyle istotna, gdy˝ innowacyjnoÊç przedsi´biorstw staje si´ kluczem do sukcesu rynkowego tych firm. Wa˝ne jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy sektor ten ma szanse byç nie tylko dominujàcy w gospodarce, lecz równie˝ przodujàcy pod wzgl´dem innowacyjnoÊci. Nie bez znaczenia jest równie˝ fakt, ˝e liczba ma∏ych i Êrednich firm na LiÊcie 500 najbardziej innowacyjnych firm wzrasta. SpoÊród 500 firm wyodr´bniono – w oparciu o kryterium liczby zatrudnionych – te, w których liczba zatrudnionych nie przekracza∏a 250 osób1. Dzi´ki temu otrzymaliÊmy informacj´ o dwóch grupach ma∏ych i Êrednich firm. Pierwsza z nich zosta∏a wyodr´bniona spoÊród 153 przedsi´biorstw, które nades∏a∏y ankiety za lata 2004–2006 do INE PAN. Druga grupa to 286 przedsi´biorstw, w których zatrudnienie na koniec 2005 r. nie przekroczy∏o 250 osób, a jednoczeÊnie znalaz∏y si´ na LiÊcie 500 innowacyjnych firm2. Ârednie zatrudnienie w grupie przedsi´biorstw wynosi 75 osób. W zwiàzku z powy˝szym z grupy 153 przedsi´biorstw, które nades∏a∏y swoje ankiety, a liczba w nich zatrudnionych na koniec 2006 r. nie przekracza∏a 250 osób, otrzymaliÊmy grup´ 77 przedsi´biorstw, które mo˝emy zaliczyç do sektora MSP. Stanowi to ok. 1/6 wszystkich firm z raportu. Nale˝y podkreÊliç fakt, ˝e a˝ 38 ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw znalaz∏o si´ w pierwszej setce rankingu innowacyjnych przedsi´biorstw w gospodarce, którego liderem jest firma zaliczana do grupy przedsi´biorstw Êrednich, w której zatrudnienie wynosi∏o 59 osób (ASM – Centrum Badaƒ i Analiz Rynku Sp. z o.o.). Ogó∏em zatrudnienie w analizowanej grupie przedsi´biorstw sektora MSP w 2006 r. zwi´kszy∏o si´ o 23,8% (w stosunku do 2004 r.), a o 7,9% w 2005 r. (536 osób). W analizowanej grupie MSP najliczniej reprezentowane sà firmy Êrednie (41). Najmniej licznà grup´ stanowià mikroprzedsi´1

Wyodr´bniajàc grup´ firm, które tworzà sektor MSP w powy˝szej analizie, pomini´to kryterium finansowe, przyjmujàc, ˝e liczba zatrudnionych b´dzie podstawà zaliczenia przedsi´biorstwa do sektora MSP. Podobne podejÊcie zastosowano w 6 Programie Badawczym Komisji Europejskiej. 2 Dane te pochodzi∏y ze zbioru Dun&Bradstreet.

INNOWACYJNOÂå SEKTORA MA¸YCH I ÂREDNICH PRZEDSI¢BIORSTW

153

dem tych kontraktów jest przedsi´biorstwo ASM – Centrum Badaƒ i Analiz Rynku Sp. z o.o., które w 2006 r. mia∏o podpisanych 6 kontraktów. ¸àczna suma wydatków na dzia∏alnoÊç badawczo-rozwojowà przedsi´biorstw sektora MSP w 2006 r. na LiÊcie 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw wynios∏a blisko 39 387 tys. z∏ i zwi´kszy∏a si´ wzgl´dem roku 2005 o ok. 26%. Najwi´cej wydatków zwiàzanych z dzia∏alnoÊcià B+R w 2006 r. ponios∏o Centrum Leczenia Oparzeƒ (8464 tys. z∏) z Siemianowic Âlàskich. Ma∏e i Êrednie przedsi´biorstwa sà nie tylko sektorem dominujàcym w gospodarce, lecz równie˝ stanowià znaczàcà cz´Êç przedsi´biorstw innowacyjnych. W ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstwach co roku wzrasta zatrudnienie w sferze B+R. Ma∏e i Êrednie przedsi´biorstwa sà równie˝ gotowe na ponoszenie wydatków zwiàzanych z dzia∏alnoÊcià badawczo-rozwojowà. W zwiàzku z powy˝szym mo˝na postawiç hipotez´, ˝e ma∏e i Êrednie przedsi´biorstwa tworzà sektor, który dominuje w gospodarce, lecz równie˝ mo˝e staç si´ liderem innowacyjnoÊci.

AMADEUS Polska Sp. z o.o.

Heuthes Sp. z o.o.

Polon-Alfa Sp. z o.o.

POL-MOT S.A.

TUV NORD Polska Sp. z o.o.

Semicon Sp. z o.o.

DJAF Jakub Furyk

PIW WAMET Sp. z o.o.

Koli Sp. z o.o.

Sotronic Sp. z o.o. BHH MIKROMED

ELEKTROTIM S.A.

60 61

Wroc∏aw

Kraków Dàbrowa Górnicza

Banino

Bydgoszcz

Kraków

Warszawa

Katowice

Rzeszów

Bydgoszcz

Szczecin

Warszawa

Poznaƒ Poznaƒ Bytom Trzebinia Solec Kujawski Bia∏ystok Warszawa Stare Babice Sulechów Rzeszów Poznaƒ Ostrowiec Âwi´tokrzyski 24 043 6 053

6 571 72 000

5146 7420

7 500

1 451

9 600

3 523

12 677

22 028

21 685

37 336

3130

7430

2943

5247

3320

7430

3440

3320

7220

23 117

2821Z 7230

15 877 3 501 14 062 27 046 56 000 36 000 2 500 6 402 5 000 33 457 1 120

2222 6420A 5190Z 3330Z 3410 2941 7200 3310 3430 4533 4000

180

101

213

232

123

109 15 52 188 232 180 15 30 28 105 21

105,71

4,64

36,36

–28,19

11,11

9,92

15,78

–6,13

32,64

7,52

11,00

10,31

11,51

23,94 286,42 4,73 –5,71 1,82 28,57 – 11,30 5,26 54,69 70,21

èród∏o: 1) dane z przedsi´biorstw przes∏ane w ankietach INE PAN, informacja o nak∏adach B+R zgodna ze standardami OECD i GUS, 2) Dun&Bradstreet na podstawie Krajowego Rejestru Sàdowego, informacja o nak∏adach B+R zgodna ze standardem MSR 38, 3) badanie na podstawie danych z Urz´du Patentowego RP , 4) badanie na podstawie danych z Krajowego Punktu Kontaktowego UE, 5) uzupe∏nione dane finansowe nie uwzgl´dnione przy ocenie innowacyjnoÊci.

JOPPOL Wojciech i Jacek JOPP S.A. Inotel S.A. Printy Poland Colop Polska Sp. z o.o. GEORYT – Centrum PRODUKCYJNE Sp. z o.o Fabryka Autobusów SOLBUS Sp. z o.o. PROMOTECH Sp. z o.o. Business Vision Sp. z o.o. CryoFlex Polska Sp. z o.o. MB PNEUMATYKA Sp. z o.o. KLIMAWENTEX Sp. z o.o. Ecofys Polska Sp. z o.o. WW DROMECH Sp. J.

39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50

1, 5

1 1 1 1 1 1, 3 1 1 1 1, 3 1, 4

100

115

200

400

414

1 969

4 000

1 4 000 600 500 480 250 20

0,04

0,80

6,89

1,04

3,26

1,82

1,91

5,27

66,08

0,00 7,14 1,67 20,00 7,50 5,00 0,06 1

C B B C C C C C C B B

B B C B N N N N N N N

C C C C B C B B B C N

C N C C N C N N N C N

C N C N N N N N N N B

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH MA¸YCH I ÂREDNICH PRZEDSI¢BIORSTW

157

Aleksander ˚o∏nierski Polska Agencja Rozwoju Przedsi´biorczoÊci

DLACZEG O ZASTOSOWANIE TECHNOLOG II ICT PRZEZ POLSKIE MSP NIE WP¸ YWA W SPOSÓ B ZNACZÑ CY NA PODNOSZENIE WYDAJNOÂ CI Obecnie kultura medialna afirmuje nowoÊci. Tak˝e samà innowacyjnoÊç mo˝na traktowaç jako przejaw tej afirmacji. Szczególnym przypadkiem mo˝e byç tak˝e intensywny wzrost zastosowaƒ technologii informacyjno-telekomunikacyjnej w biznesie. Cz´sto jednak – na co wskazujà m.in. badania przeprowadzone przez Polskà Agencj´ Rozwoju Przedsi´biorczoÊci – nak∏ady inwestycyjne na ICT nie idà w parze ze wzrostem wykorzystania technologii informacyjno-telekomunikacyjnej. Innymi s∏owy, cz´Êç wydatków ponoszona jest dla wype∏nienia „luki technologicznej” mi´dzy badanà firmà a innymi przedsi´biorstwami w danej bran˝y. W takim wypadku wzrost nak∏adów na ICT nie ma wi´kszego uzasadnienia. Pomimo jednak przypadków, kiedy to wybór technologii nie jest w pe∏ni adekwatny do potrzeb firmy, zastosowania ICT, a przede wszystkim coraz wyraêniejsze zintegrowanie przedsi´biorstw z otoczeniem, pozwala na podnoszenie wydajnoÊci. W skali makroekonomicznej ICT sà nie tylko êród∏em wydajnoÊci pracy i wzrostu, ale tak˝e powodujà zmiany w ukierunkowaniu inwestycji, podobnie jak w dystrybucji dochodów. Pozostaje pytanie, czy samo zastosowanie rozwiàzaƒ w zakresie technologii informacyjno-telekomunikacyjnej wp∏ywa bezpoÊrednio na wzrost wydajnoÊci, czy te˝ poÊrednio jedynie przyczynia si´ do efektywniejszego wykorzystania posiadanych przez przedsi´biorstwo pozosta∏ych zasobów. Z przeprowadzonych w listopadzie 2006 r. badaƒ1 wynika, ˝e wykorzystanie ICT przez polskie MSP jest coraz powszechniejsze. Obecnie ju˝ prawie wszystkie (97%) badane przedsi´biorstwa posiada∏y dost´p do Internetu (z czego wi´kszoÊç za pomocà ∏àcza szerokopasmowego), jednak jedynie 55% firm posiada w∏asnà stron´ WWW. Poziom wiedzy na temat stosowanych rozwiàzaƒ w zakresie technologii informacyjnych jest doÊç niski; a˝ 2/3 firm nie potrafi udzieliç dok∏adnych informacji o w∏asnej stronie WWW. Mimo ˝e badane firmy dobrze oceniajà poziom znajomoÊci technologii informacyjno-telekomunikacyjnych swoich pracowników, nale˝y przypuszczaç, ˝e nie przywiàzujà du˝ej wagi do tego zagadnienia. 1

Badania przeprowadzone przez IBnGR i Pentor na zlecenie PARP.

DLACZEGO ZASTOSOWANIE TECHNOLOGII ICT...

159

W swojej dzia∏alnoÊci firmy najcz´Êciej wykorzystujà jedynie oprogramowanie biurowe (w mniejszym stopniu: systemy ksi´gowe, programy do obs∏ugi magazynowej i zarzàdzania kadrami). Nieliczna grupa wÊród badanych firm wykorzystuje oprogramowanie do zarzàdzania relacjami z klientem, wspomagajàce zarzàdzanie firmà czy te˝ inne specjalistyczne programy komputerowe. Przedsi´biorstwa w niewielkim tylko stopniu wykorzystujà Internet w relacjach z administracjà publicznà (pomimo tego wielu przedsi´biorców deklaruje, i˝ pobiera z Internetu ró˝nego rodzaju formularze). Ponad 90% badanych stosuje zabezpieczenia zarówno swoich komputerów (w wi´kszoÊci jest to jednak wy∏àcznie darmowe oprogramowanie antywirusowe), jak i sieci, co wynika z faktu, ˝e kwestie zwiàzane z bezpieczeƒstwem informacyjnym na poziomie firm stajà si´ coraz bardziej istotne wraz ze wzrostem zastosowaƒ ICT. Takie rozwiàzania jak firewall’e czy back-up’owanie danych na zewn´trznych serwerach jest stosowane przez zdecydowanie mniejszà liczb´ badanych. Wnioski p∏ynàce z badania dotyczà m.in. problemu zwi´kszenia wykorzystania Internetu przez administracj´ publicznà – co zapewne zintensyfikuje wykorzystanie tego medium przez MSP. Istotne wydaje si´ równie˝ promowanie bezpieczeƒstwa informacyjnego na poziomie przedsi´biorstw. Zwi´kszenie ÊwiadomoÊci w tym zakresie wp∏ynie korzystnie na postrzeganie bezpieczeƒstwa transakcji zarówno typu B2B, jak i B2C. Czy jednak te dzia∏ania wp∏ynà bezpoÊrednio na wzrost wydajnoÊci przedsi´biorstw? Wyniki badaƒ wskazujà, ˝e wykorzystanie ICT w przedsi´biorstwach nie przek∏ada si´ bezpoÊrednio na zwi´kszenie efektywnoÊci i obni˝ki kosztów dzia∏alnoÊci. Mo˝e na to wskazywaç zale˝noÊç mi´dzy stopniem wykorzystania przez firmy ró˝nych typów oprogramowania wspomagajàcego zarzàdzanie a liczbà innowacji procesowych i organizacyjnych, które zwiàzane sà z wykorzystaniem takich rozwiàzaƒ. Byç mo˝e przedsi´biorcy zauwa˝ajà fakt, ˝e pomimo wzgl´dnej obni˝ki cen ICT przy równoczesnym szybkim starzeniu si´ tych technologii, nie zawsze wp∏ywa pozytywnie na stop´ zysku przedsi´biorstw. Byç mo˝e posiadanie coraz bardziej zaawansowanych „fizycznych” elementów ICT w postaci kapita∏u fizycznego ma dla ˝ycia gospodarczego obecnie coraz bardziej marginalne znaczenie. Praktyka pokazuje bowiem, ˝e wzrost wydajnoÊci pracy nie zale˝y jedynie od innowacji technologicznych, a intensywna informatyzacja nie przynosi wzrostu wydajnoÊci. Historycznie rzecz bioràc, szerokie zastosowanie ICT nastàpi∏o najpierw w gospodarce amerykaƒskiej i tam jak dotàd przynios∏o te˝ najwi´ksze efekty. W latach 1996–2000 gospodarka USA osiàga∏a wysokà przeci´tnà dynamik´ wzrostu na poziomie 4% rocznie. W tych samych latach sektor oparty na ICT rozwija∏ si´ tam w tempie 21% rocznie, zaÊ jego udzia∏ w przyroÊcie PKB wynosi∏ 28%. Ponadto warto podkreÊliç, ˝e a˝ 82% wzrostu wydajnoÊci w gospodarce amerykaƒskiej powsta∏o w sektorach wytwarzajàcych i stosujàcych ICT.

160

Aleksander ˚o∏nierski

Intensywny wzrost gospodarczy w Stanach Zjednoczonych by∏ zwiàzany ze wzrostem wydajnoÊci sektorów stosujàcych ICT. Wzrost ten by∏ generowany g∏ównie poprzez szybki post´p techniczny w procesach wytwarzania, który spowodowa∏ podniesienie produktywnoÊci czynników wytwórczych w ga∏´ziach zwiàzanych z zastosowaniem ICT. W mniejszym stopniu do wzrostu przyczyni∏a si´ te˝ substytucja przez ICT innych, mniej zaawansowanych technologii czy obni˝enie kosztów procesów innowacyjnych w sektorach gospodarki, które intensywnie wykorzystujà ICT. Dane te wskazujà na istotnoÊç sektora informacyjnego w kszta∏towaniu wzrostu gospodarki USA. W tym samym czasie wi´kszoÊç krajów Unii Europejskiej nie korzysta∏a w pe∏ni z mo˝liwoÊci wzrostowego potencja∏u ICT. Sytuacja w tym zakresie by∏a doÊç zró˝nicowana w poszczególnych krajach UE (wskazywa∏a na to np. liczba patentów wysokotechnologicznych). Innym ciekawym przyk∏adem mo˝e byç wykorzystanie Internetu w relacjach B2B. Ocenia si´, ˝e w Stanach Zjednoczonych w ostatnim dziesi´cioleciu XX wieku w przedsi´biorstwach dzia∏ajàcych w bran˝ach stosujàcych ICT w relacjach B2B koszty zmniejsza∏y si´ przeci´tnie o 5% – co raczej nie jest szczególnie spektakularne. W relacjach tych Internet przyspiesza∏ przep∏yw informacji, nie wp∏ywajàc w ˝aden sposób na sam przep∏yw towarów. Ocenia si´, ˝e w istocie wzrost wydajnoÊci nie wynika z pos∏ugiwania si´ ICT, lecz zale˝y od elementów zarzàdzania, takich jak zdolnoÊci uelastycznienia godzin pracy, poprawy funkcjonowania kana∏ów dystrybucji czy stworzenia bardziej efektywnych kosztowo systemów wynagrodzeƒ, na co istotny wp∏yw ma technologia informacyjno-telekomunikacyjna. Byç mo˝e jest to odpowiedz na pytanie o – zdaniem niektórych analityków – zbyt wolny proces implementacji (i zbyt wàskie wykorzystanie) ICT przez polskie MSP.

Artur Chaberski Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

INNOWACYJNOÂ å F IRM RODZINNYCH JAKO WYMÓ G KONKURENCYJNOÂ CI G OSPODARKI OPARTEJ NA WIEDZY Firmy rodzinne wnoszà du˝y wk∏ad do gospodarki lokalnej, gdzie niemal zawsze przyjmujà pozycj´ liderów, przyczyniajàc si´ tym samym do równowagi i porzàdku terytorialnego. Charakteryzujà si´ bardzo niskà konfliktowoÊcià spo∏ecznà, czego dowodem jest znikomy odsetek post´powaƒ upad∏oÊciowych. Odpowiednio wykorzystywane zasoby ludzkie, finansowe, prawne i materialne w firmach rodzinnych pozwalajà poprzez reinwestycje i innowacje na rozwój oraz zachowanie ciàg∏oÊci funkcjonowania z pokolenia na pokolenie. Wa˝nà rol´ do odegrania majà specjalistyczne szkolenia, kursy, programy edukacyjne i pomocowe dla osób kierujàcych firmami rodzinnymi. Przypadek Hiszpanii, gdzie po akcesji do Unii Europejskiej liczba firm rodzinnych zmniejszy∏a si´ o 25%, sk∏oni∏ naukowców i przedsi´biorców do poÊwi´cenia wi´kszej uwagi i troski firmom rodzinnym i powo∏ania w 1992 r. Instituto de la Empressa Familiar (IEF) skupiajàcego firmy rodzinne z terenu ca∏ej Hiszpanii. IEF dzia∏a lokalnie poprzez przedstawicielstwa oraz rozwija dzia∏alnoÊç naukowo-edukacyjnà dzi´ki ufundowaniu ponad trzydziestu katedr firm rodzinnych na uniwersytetach na terenie ca∏ej Hiszpanii. Innym aspektem dzia∏alnoÊci IEF jest aktywny lobbing, dzi´ki któremu wprowadzono wiele korzystnych uregulowaƒ i u∏atwieƒ, jak te˝ zmieniono niekorzystny wizerunek biznesów rodzinnych. Dzi´ki temu firmy rodzinne, które dostosowa∏y si´ do zmian, przetrwa∏y, rozwin´∏y si´, a niektóre nawet dzia∏ajà globalnie. Polska, aby osiàgnàç podobny sukces, wielokrotnie b´dzie musia∏a stawiç czo∏0 wyzwaniom podobnym do tych, przed jakimi stan´∏a Hiszpania. Polskie przedsi´biorstwa rodzinne majà szans´ okazaç si´ bardziej konkurencyjne i nie powinny obawiaç si´ przedsi´biorczego przekraczania kolejnych granic mentalnych i geograficznych. Podobnie jak w przypadku Hiszpanii powinno si´ to odbywaç dzi´ki odpowiednim strategiom przejÊcia do gospodarki opartej na wiedzy, poprzez promocj´ przedsi´biorczoÊci rodzinnej, przy wsparciu sektorów stanowiàcych noÊniki gospodarki opartej na wiedzy1. Joachim Schwass, dyrektor Centrum Firm Rodzinnych z renomowanej szwajcarskiej szko∏y biznesu IMD uwa˝a, ˝e wyzwaniem mened˝erów–w∏aÊcicieli firm rodzinnych jest umiej´t1 Do noÊników gospodarki opartej na wiedzy nale˝à edukacja, nauka i dzia∏alnoÊç badawczo-rozwojowa, ga∏´zie przemys∏u tzw. wysokiej techniki, us∏ugi biznesowe zwiàzane z GOW, us∏ugi spo∏eczeƒstwa informacyjnego.

162

Artur Chaberski

noÊç zgodnego ∏àczenia interesów z emocjami, sfery prywatnej z zawodowà, interesów rodziny z interesami wspó∏pracowników i biznesu. Dzi´ki tej harmonii firma rodzinna jest w stanie przezwyci´˝yç zagro˝enia pojawiajàce si´ na styku biznesu – rodziny – w∏asnoÊci – zarzàdzania i przemieniç to potencjalne êród∏o konfliktów i zagro˝eƒ na swojà korzyÊç. Jak twierdzi profesor Schwass, wiele firm rodzinnych, które potrafi∏y przekszta∏ciç swój sposób myÊlenia, dzi´ki swej niekonwencjonalnej, dwoistej naturze stawa∏o si´ bardziej innowacyjnymi ni˝ firmy nierodzinne. Âwiadczà o tym przyk∏ady firmy Apple, Microsoft czy Toyota i wielu innych firm o rodowodzie rodzinnym. Pog∏´biona analiza studium przypadków pozwala na lepsze zrozumienie rynkowej niszy sukcesu firm rodzinnych, ich problemów i potencjalnych zagro˝eƒ, a tym samym daje mo˝liwoÊç stworzenia w∏asnego, innowacyjnego modelu firmy rodzinnej2. Za polski wzór mo˝e pos∏u˝yç przedsi´biorstwo Comarch S.A. awansujàce w raporcie innowacyjnoÊci z 31 miejsca w 2005 r. na 18 miejsce w 2006 r.3 Comarch S.A. jest jednà z najwi´kszych polskich spó∏ek informatycznych z siedzibà w Krakowie, za∏o˝onà w 1994 r. Ca∏kowita wartoÊç akcji spó∏ki przekracza 1,4 mld z∏ wed∏ug kursu GPW z dnia 25 paêdziernika 2007 r. Spó∏ka posiada du˝y wk∏ad w promowanie na Êwiecie zaawansowanych technologicznie rozwiàzaƒ informatycznych w finansach i bankowoÊci, telekomunikacji, zintegrowanych systemach klasy ERP oraz systemach wspomagania nowych technologii. Za∏o˝ycielem, obecnym prezesem i g∏ównym udzia∏owcem spó∏ki jest Janusz Filipiak, profesor zwyczajny AGH w Krakowie. DoÊwiadczenia zdobyte w laboratoriach France Telecom w Pary˝u, na Uniwersytecie w Adelajdzie w Australii oraz w USA, gdzie pracowa∏ jako naukowiec i mened˝er zmieni∏y jego mentalnoÊç. Nauczy∏ si´, ˝e uczelnia sama musi zadbaç o swój byt, walczyç o zlecenia od przemys∏u i o granty na badania. Do kraju wróci∏ w 1989 r. ze sporà wiedzà teoretycznà, wieloma publikacjami, kontaktami w zachodnich Êrodowiskach naukowych. Dzi´ki zdobytym wczeÊniej kontaktom rozpoczà∏ organizowanie prac zleconych dla uczelni (by∏ zatrudniony w Katedrze Telekomunikacji AGH), które z czasem stawa∏y si´ coraz wi´ksze. Prze∏om nastàpi∏ w momencie zdobycia zlecenia na realizacj´ systemu informatycznego dla Telekomunikacji Polskiej S.A. Ówczesny rektor AGH zasugerowa∏ wynaj´cie pomieszczenia od uczelni i poprowadzenie projektu jako firma zewn´trzna. W 1994 r. zarejestrowano Comarch. Kapita∏ zak∏adowy firmy wynosi∏ 100 tys. z∏, z czego 85% akcji nale˝a∏o do Janusza Filipiaka i jego ˝ony. Po 5% otrzymali dwaj programiÊci, z których Tomasz Maciantowicz jest do dziÊ cz∏onkiem zarzàdu Comarch S.A. Dziesi´ç kolejnych osób otrzyma∏o po 0,5% akcji. W 1995 r. Comarch zatrudnia∏ ju˝ 150 osób, a w roku 1997 spó∏ka wesz∏a na gie∏d´. Za∏o˝enie spó∏ki akcyjnej i wprowadzenie jej na gie∏d´ by∏o pomys∏em jednego z w∏aÊcicieli firmy, ˝ony Janusza Filipiaka – El˝biety. Od poczàtku dzia∏alnoÊci firma ros∏a w zawrotnym tempie. Jeszcze do niedawna zatrudnia∏a ok. 800 osób, a jej kapitalizacja wynosi∏a ok. 105 mln 2

www.swiss-venture-club.ch/upload/cms/user/entr_familiale.pdf. o innowacyjnoÊci gospodarki Polski w 2005 i 2006 r., red. nauk. T. Baczko, INE PAN, Warszawa 2005 i 2006. 3 Raport

INNOWACYJNOÂå FIRM RODZINNYCH JAKO WYMÓG KONKURENCYJNOÂCI

163

USD. Obecnie zatrudnia 2500 osób, a tempo rozwoju wynosi 25% rocznie. Przyrost wartoÊci w bran˝y IT dokonuje si´ przez innowacyjnoÊç i powszechnoÊç rozwiàzaƒ. Dlatego w ciàgu kilku nast´pnych lat firma inwestowa∏a g∏ównie w ludzi. Janusz Filipiak posiada nadal ponad po∏ow´ akcji firmy. Krakowska spó∏ka jest jednà z nielicznych, a mo˝e nawet jedynà polskà firmà informatycznà, która zdobywa kontrakty na najwi´kszych i najtrudniejszych rynkach technologicznych, czyli w USA i Europie Zachodniej. Swà pozycj´ w Polsce i w innych krajach zawdzićza w równym stopniu autorskim innowacyjnym produktom, jak i odwa˝nej strategii. D∏ugofalowym celem dzia∏ania firmy jest osiàgnićie pozycji g∏ównego – obok koncernu SAP4 – europejskiego producenta oprogramowania. Comarch S.A. posiada∏a ju˝ w∏asne spó∏ki utworzone w dziesićiu krajach oraz kontrakty z operatorami telekomunikacyjnymi, jak O2, obecny na rynkach Niemiec, Wielkiej Brytanii i Irlandii, francuski Bouygues, szwajcarski In&Phone, a tak˝e umowy w USA i na Bliskim Wschodzie. Najnowszà zdobyczà jest m.in. kontrakt z T-Mobile z grupy Deutsche Telekom. Rodzime firmy informatyczne dopiero od niedawna zacz´∏y myÊleç o ekspansji zagranicznej. WczeÊniejsze doÊwiadczenia profesora Filipiaka w laboratoriach France Telecom w Pary˝u i na uniwersytecie w australijskiej Adelajdzie pozwoli∏y na swobodne wyjÊcie poza obszar kraju, a tym samym wyznaczenie drogi innym przedsi´biorcom. Dotychczas nikt poza Comarch S.A. nie by∏ widoczny na Êwiatowych rynkach typu: najwi´ksze targi informatyczne CeBIT w Hanowerze, gdzie jedynie Comarch S.A. by∏ obecny w presti˝owej Hali nr 1, miejscu spotkaƒ zainteresowanych nowymi technologiami. Dzi´ki temu eksport w∏asnych produktów firmy przekracza ju˝ 1/5 przychodów. Przedsi´biorstwo oferuje swym odbiorcom technologie, które opracowuje w∏asny, ustawicznie powi´kszany dzia∏ rozwojowy. Z oprogramowania Comarch korzysta ju˝ ponad 40 tys. firm. Notowanie na warszawskiej gie∏dzie powoduje koniecznoÊç uwzgl´dniania interesów akcjonariuszy w koncepcjach rozwoju spó∏ki, zw∏aszcza polityce szybkiego zwi´kszania zatrudnienia. Ubieg∏oroczne wyniki finansowe spó∏ki pokaza∏y, ˝e mo˝na pogodziç i jedno, i drugie. Mo˝na zatrudniç ponad 600 nowych pracowników i podwoiç zysk netto. Rozmiar biznesu Comarchu na tyle urós∏, ˝e skoczy∏y wyniki spó∏ki. Prezes Janusz Filipiak stawia na w∏asny organiczny rozwój, co mo˝e powodowaç wzrost kosztów i ryzyka, jednak nie ma innego sposobu, by dysponowaç kadrà zdolnà do tworzenia innowacyjnych produktów, które mogà konkurowaç na ka˝dym rynku. Przyszli pracownicy rekrutowani sà spoÊród zdolnych studentów, których nast´pnie szkoli si´ na potrzeby firmy. Stàd zainteresowanie m∏odymi informatykami, zwyci´zcami Êwiatowych konkursów programistycznych. Innym punktem krytycznym dla spó∏ki by∏ prze∏om lat 1999 i 2000, gdy spó∏ka straci∏a najwi´kszego wówczas klienta, Telekomunikacj´ Polskà, dostarczajàcego ponad 40% przychodów. Dzi´ki temu doÊwiadczeniu firma znacznie zdywersyfikowa∏a portfel odbiorców. Obecnie ˝aden klient nie gene4 Koncern SAP jest uznanym Êwiatowym liderem wÊród dostawców oprogramowania biznesowego dla firm ze wszystkich bran˝ i sektorów gospodarki, za∏o˝ony zosta∏ w 1972 r. przez 5 by∏ych pracowników IBM i obecnie liczy ok. 40 tys. pracowników.

164

Artur Chaberski

ruje wićej ni˝ 5% przychodu. Uniezale˝nienie si´ od jednego rynku, klienta, produktu sprawi∏o, ˝e firma – w przeciwieƒstwie do swych krajowych konkurentów – praktycznie nie odczu∏a braku przetargów na IT w administracji paƒstwowej. W 2006 r. uzyska∏a najlepsze wyniki w swej historii. O 11% zwi´kszy∏a przychody, mimo ˝e dla du˝ych firm informatycznych, które liczy∏y na ponad miliard z∏otych z zapowiadanych od d∏ugiego czasu kontraktów, rok nie by∏ ∏atwy. Dla Comarchu obecny rok zapowiada si´ jeszcze lepiej. Portfel zamówieƒ, wart blisko 300 mln z∏, jest niemal o po∏ow´ wi´kszy ni˝ w 2006 r.5 Od czasów rewolucji przemys∏owej powszechnie wiadomo o olbrzymim wp∏ywie innowacji na konkurencyjnoÊç gospodarki, która przek∏ada si´ na jeszcze wi´kszà konkurencyjnoÊç rynków i tym samym aktywnoÊç innowacyjnà przedsi´biorców. Zatem wzmocnienie konkurencyjnoÊci rynkowej przedsi´biorstw poprzez innowacje staje si´ naczelnym zadaniem zwi´kszania konkurencyjnoÊci naszej gospodarki. Barierà nie do przejÊcia staje si´ pozyskanie Êrodków na sfinansowanie procesów rozwojowych, w szczególnoÊci badaƒ i fazy poÊredniej pomi´dzy etapem badaƒ a rozwojem rynkowym produktu. Jest to konsekwencjà po cz´Êci uwarunkowaƒ historycznych, braku silnej klasy Êredniej i Êrednich firm rodzinnych, a po cz´Êci s∏aboÊci strukturalnych polskiej gospodarki. Rozwiàzaƒ tego problemu poszukuje si´ poprzez zagranicznych inwestorów, venture capital, finansowanie przez du˝e przedsi´biorstwa badaƒ ma∏ych i Êrednich firm. Nie bez znaczenia staje si´ równie˝ wielop∏aszczyznowa polityka paƒstwa, w szczególnoÊci w zakresie przeznaczania wi´kszych Êrodków na dzia∏alnoÊç badawczo-rozwojowà w bran˝ach innowacyjnych czy preferowania ma∏ych i Êrednich firm w zamówieniach rzàdowych na produkty z okreÊlonych innowacyjnych bran˝. W kontekÊcie cz∏onkostwa w UE olbrzymie znaczenie posiada równie˝ zwi´kszenie mo˝liwoÊci wykorzystania przez polskich przedsi´biorców Êrodków unijnych, przeznaczonych na wspieranie przedsi´wzi´ç innowacyjnych. Innowacje b´dàce korzeniem ewolucji systemu ekonomicznego i firmy rodzinne jako stabilna podstawa systemu ekonomicznego tak˝e w Polsce dajà szans´ znaczàcego poprawienia konkurencyjnoÊç naszej gospodarki, dostosowujàc jà do wymogów gospodarki opartej na wiedzy. Potwierdzajà to tak˝e liczne przypadki fenomenu „Tajemniczych Mistrzów”, czyli strategii firm Êredniej wielkoÊci, które zosta∏y globalnymi liderami, badanymi przez profesora Hermanna Simona – za∏o˝yciela mi´dzynarodowej firmy doradczej Simon Kucher&Partners. KoniecznoÊç odtworzenia innowacyjnoÊci krajowej technosfery wymaga rozwiàzaƒ systemowych, niezale˝nych od uk∏adów politycznych. Od nich zale˝y bowiem konkurencyjnoÊç naszej gospodarki i w konsekwencji nasze bezpieczeƒstwo6. Nale˝a∏oby w tym miejscu wspomnieç o niedocenianej roli sektora firm rodzinnych i poÊwićiç mu nieco wićej uwagi. 5

Zamachowski Z., Bez kompleksów, Rzeczpospolita, maj 2007. Temat krajowej zapaÊci innowacyjnej w krajowej technosferze jest jednym z poruszanych zagro˝eƒ panelu bezpieczeƒstwo techniczne i technologiczne Narodowego Programu Foresight Polska 2020. 6

Trzemeszno Kuênia Raciborska Pu∏awy Cz´stochowa Szczecin

52 IZOPOL S.A.

53 Fabryka Obrabiarek RAFAMET S.A.

54 BIOWET PU¸AWY

55 Metal Union Sp. z o.o.

56 Stocznia Szczeciƒska Nowa Sp. z o.o.

Lubliniec Warszawa Chorzów Bydgoszcz Rybnik Warszawa Warszawa ¸ódê Kraków Gniezno Kunów Alwernia Koƒskie

63 Energoserwis S.A. Lubliniec

64 Suntech Sp. z o.o.

65 Huta BATORY Sp. z o.o.

66 Stacja Hodowli i Unasieniania Zwierzàt Sp. z o.o.

67 Przedsi´biorstwo Wodociàgów i Kanalizacji Sp. z o.o.

68 Zak∏ady Przemys∏u Cukierniczego Mieszko S.A.

69 mPay S.A.

70 ZTK TEOFILÓW S.A.

71 METALODLEW S.A.

72 TREPKO Sp. z o.o.

73 AGROPLASTMET Sp. z o.o.

74 Zak∏ady Chemiczne Alwernia S.A.

75 Koneckie Zak∏ady Odlewnicze S.A.

76 Innowacyjne Przedsi´biorstwo Wielobran˝owe POLIN Sp. z o.o. Katowice

Kalisz Luboƒ

Warszawa

60 BALTON Sp. z o.o.

62 Zak∏ady Chemiczne LUBO¡ Sp. z o.o.

Tarnów

59 ABM SOLID S.A.

61 Wytwórnia Sprz´tu Komunikacyjnego PZL-Kalisz S.A.

Stare Babice

RADWAR S.A.

58 INNOVA S.A.

Warszawa

51 ATRA Sp. z o.o.

57 Centrum Naukowo-Produkcyjne Elektroniki Profesjonalnej

Warszawa Warszawa

48 Zak∏ady LENTEX S.A.

50 Psiloc Sp. z o.o.

Lubliniec

47 Âwi´tokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii Sp. z o. o.

49 MENNICA Polska S.A.

Poznaƒ Kielce

46 Volkswagen Poznaƒ

3410

7420

2751

2413

2932

2924

2710

1760

7414B

1584

4100

142

2722

7222

3110

2415

3530

3310A

4521

3001

3220

3511A

2875

2442

2942

2666Z

7220

7222Z

3621

2523

8042Z

2 985

48 884

146 294

8 430

39 042

116 843

71 343

194 645

42 687

51 089

408 601

5 656

129 162

155 395

66 735

63 957

136 169

11 998

164 908

1 272 338

22 054

30 285

63 860

55 516

602

4 265

440 405

179 675

590

8 780 818

1,11

50,00

13,45

–14,92

53,30

39,77

47,76

–5,89

–

7,94

4,59

2,86

85,84

10,88

15,29

–3,25

2,39

23,38

72,19

44,61

22,91

–14,38

25,02

–15,70

6,87

–17,60

–4,14

65,05

4,14

5,91

79,88

1, 3

2, 4

1, 3

1, 4

702

109

531

637

707

1 130

624

348

222

100

3 445

1 042

1 520

8 460

179

1 182

1 481

8 396

5 162

881

4 243

638

150

1 507

1 123

3 213

666

223

0,00

0,07

0,48

1,29

1,36

0,55

0,99

0,32

0,82

0,43

0,02

60,91

0,81

0,98

12,68

0,28

0,87

12,34

5,09

0,41

0,17

2,91

6,64

1,15

24,92

35,33

0,25

1,79

112,88

1 2

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSI¢BIORST W POLSCE W 2006 ROKU

167

Warszawa P∏ock Bielsko-Bia∏a Siemianowice Âlàskie Dzia∏oszyn Soko∏ów Podlaski

122 ZEP INFO Sp. z o.o.

123 AVIO Polska Sp. z o.o.

124 REMONTEX R. Âliwa K. Âliwa S.J.

125 Cementownia WARTA S.A.

126 STALFA Sp. z o.o.

Piotrków Trybunalski

113 PIOMA

Rzeszów

Kraków

112 AdRem Software Sp. z o.o.

121 NEPENTES Sp. z o.o.

Kutno

111 POLFARMEX S.A.

Kraków

Katowice

110 PUP SOMAR Sp. z o.o.

120 Przedsi´biorstwo Produkcji Kruszyw i Us∏ug Geologicznych KRUSZGEO S.A.

Warszawa

109 POSNET Polska S.A.

119 Wytwórnia Sprz´tu Elektroenergetycznego AKTYWIZACJA Spó∏dzielnia Pracy

Polkowice

108 DolnoÊlàska Fabryka Maszyn ZANAM LEGMET Sp. z o.o.

Pustków

Warszawa

107 MCX Systems Sp. z o.o.

Warszawa

Be∏chatów

106 FAZBUD Sp. z o.o.

118 Zak∏ady Tworzyw Sztucznych ERG w Pustkowie S.A.

Kraków

105 AUXILIUM Kancelaria Bieg∏ych Rewidentów S.A.

117 MEDIA COM S.A.

Czarnków

104 STEICO S.A.

Tychy

Dàbrowa Górnicza

103 Dàbrowska Fabryka Maszyn Elektrycznych DAMEL S.A.

116 MAFLOW Polska Sp. z o.o.

Warszawa

102 Telekomunikacja Polska S.A.

Zakroczym

Solec Kujawski

101 Zak∏ady Mechaniczne SOLBET ZREMB Sp. z o.o.

Wroc∏aw

Rzeszów

100 POL MOT Zak∏ady ElektroTechniki Motoryzacyjnej S.A.

115 Przedsi´biorstwo HAK Sp. z o.o.

Gliwice

99 Przedsi´biorstwo Us∏ug Elektroenergetycznych ENERGOTEST ENERGOPOMIAR Sp. z o.o.

114 Przedsi´biorstwo Farmaceutyczne LEK AM Sp. z o.o.

Warszawa

98 Polska Spó∏ka In˝ynierska DIGILAB Sp. z o.o.

2742

2651

6321

7420

7222

5145

1421Z

3162

2416

9700

2513

2922

5145

2952A

7221

2442

2956

5185

2956

7221Z

4521A

7412

2020Z

3110A

6420

2666

3161

3320

5184

84 125

265 953

12 098

9 705

58 692

66 840

81 681

6 163

230 703

4 029

358 996

29 942

58 289

5 759

105 537

6 427

54 613

211 186

72 005

1 720

78 654

11 298 662

15 677

21 685

34 212

2 305

108,78

47,71

50,00

32,73

71,09

33,47

28,85

8,63

18,12

–60,37

15,80

29,15

28,50

41,81

15,31

40,45

3,89

5,94

31,85

65,70

4,78

–7,35

35,97

32,64

78,94

–72,71

2, 3

1, 3

0,1

247

380

383

419

581

682

732

832

1 000

1 123

1 315

43 078

297

404

0,00

0,02

0,36

0,11

9,43

0,11

1,40

1,00

12,70

0,79

15,56

2,06

0,62

0,11

0,38

0,09

0,20

0,87

17,51

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSI¢BIORST W POLSCE W 2006 ROKU

169

Warszawa Warszawa Ciechanów Kraków Bia∏ystok Liszki Siemianowice Âlàskie Âwi´toch∏owice Warszawa

172 ENERGO TEL S.A.

173 PLAST BUD Zofia i Kazimierz Olszewscy S.J.

174 SAP PROJEKT PO¸UDNIE Sp. z o.o.

175 AD REM Sp. z o.o.

176 EUROCOMPLEX TRUCKS Sp. z o.o.

177 AMS METAL Sp. z o.o.

178 ZEMAN HALE Dachy Fasady Sp. z o.o.

179 MACROLOGIC S.A.

164 LUBAWA S.A.

171 MARVIPOL S.A.

Lubawa

163 BOMBARDIER TRANSPORTATION ZWUS Polska Sp. z o.o.

Kutno

Katowice

162 ICSO CHEMICAL PRODUCTION Sp. z o.o.

170 AMZ KUTNO Sp. z o.o.

K´dzierzyn Koêle

161 KLIMAWENTEX Sp. z o.o.

Warszawa

Rzeszów

160 OZAS ESAB Sp. z o.o.

169 COMTEGRA Sp. z o.o.

Opole

159 SOLA TECHNICS Sp. z o.o.

Cz∏uchów

Jaworzno

158 REDOS Pojazdy U˝ytkowe Sp. z o.o.

168 RADPOL S.A.

Nowy TomyÊl

157 Fabryka Maszyn BUMAR Koszalin S.A.

Poznaƒ

Koszalin

156 Fabryka Reduktorów i Motoreduktorów BEFARED S.A.

167 CELTECH Sp. z o.o.

Bielsko-Bia∏a

155 GRUPA LOTOS S.A.

Opole

Gdaƒsk

154 KOLPORTER INFO S.A.

Warszawa

Kielce

153 Okr´gowe Przedsi´biorstwo Geodezyjno-Kartograficzne Sp. z o.o.

166 PWC Polska Sp. z o.o.

Opole

152 MB PNEUMATYKA Sp. z o.o.

165 HART Sp. z o.o.

St´szew Sulechów

151 Tomasz i Danuta Mrukowie Przedsi´biorstwo Produkcyjno Us∏ugowo Handlowe PLANDEX S.J. 3420

7222

4521

5157

5040

5144

7012

5187

6420

7011

3420

5184

3710

2852

7414

5030

1754

3162

2463

4533

2943

5144

5010

2922

2914

2320

5248

7486

3430

17 441

144 733

105 460

72 589

8 167

13 859

26 731

18 946

102 611

164 707

17 827

29 264

17 695

139 789

178 538

38 310

177 182

36 161

33 457

104 013

20 497

26 674

31 848

9 619

11 631 594

24 897

6 085

5 000

31 234

7,39

2, 3

1, 3

146,86

156,84

158,10

164,50

166,42

169,19

173,30

174,79

211,50

212,15

264,98

35,19

186,60

58,87

23,53

61,99

19,13 2, 3, 5

7,59

54,69

22,68

23,81

63,54

–1,16

–53,39

36,11

26,54

–24,47

5,26

263

111

120

204

209

210

250

0,84

0,03

0,06

0,02

0,14

0,16

0,35

1,25

0,00

0,84

3,45

5,00

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSI¢BIORST W POLSCE W 2006 ROKU

171

Kraków Lubsko

228 RENO Andrzej Baran

229 CALESA Sp. z o.o.

Tomaszów Mazowiecki

219 Przedsi´biorstwo Budowlane ARTOM Sp. z o.o.

Gliwice

Zaborów k. B∏onia

218 Przedsi´biorstwo Tworzyw Sztucznych REZAW PLAST Ryszard Zawó∏

227 P A NOVA S.A.

S∏upca

217 Przedsi´biorstwo Robót Drogowo Mostowych S.A.

Warszawa

Bydgoszcz

216 Przedsi´biorstwo Wielobran˝owe SERWIS Centrum Sp. z o.o.

St´szew

Warszawa

215 EKSA Sp. z o.o.

226 Dom DEVELOPMENT S.A.

Zawiercie

214 Przedsi´biorstwo Produkcyjno Us∏ugowe ECOSTEEL Sp. z o.o.

225 LAMINART Sp. z o.o.

P∏ock

213 MOSTOSTAL P∏ock S.A.

Szczecin

Rybnik

212 ELROW Sp. z o.o.

224 TWEETOP Sp. z o.o.

Katowice

211 Odlewnia Metali SZOPIENICE Sp. z o.o.

Poznaƒ

Kotlin

210 S.A. T&J Tyrachowski Jachnik

223 Ecofys Polska Sp. z o.o.

P∏ock

209 Przedsi´biorstwo Budowlano Us∏ugowe VECTRA Alicja Przyk∏ota Andrzej Bielak Marek Graczykowski i Wincenty Mikulski S.J.

Siemianowice Âlàskie

Przeêmierowo

208 ELBUDPROJEKT Sp. z o.o.

222 Wytwórnia Konstrukcji Betonowych S.A.

Kobierzyce

207 ATM GRUPA S.A.

Bytom

¸ódê

206 M&K CONCEPT Sp. z o.o.

˚ary

Jaros∏aw

205 Budowa Dróg i Mostów Józef BabiÊ

221 URBAN Polska Sp. z o.o.

Lublin

204 Przedsi´biorstwo Budowlane JUR AND S.J. Jerzy KoÊcik i Andrzej Wrona

220 Janusz Rupik PROFESSIONELLE VIDEOTECHNIK Polska Sp. z o.o.

Myszków

203 POLONIA LOGISTYKA Sp. z o.o.

4542

5131

4521

7011

5246

5190

4000

2666

5187

5184

4521

2513

4523

2932

5187

2924

4521

2911

2754

5151

4521

9211

4525

4523

4521

6024

13 669

30 157

95 011

580 442

11 502

10 505

1 120

47 631

28 160

12 489

19 887

16 773

42 194

11 479

102 817

131 816

92 840

9 612

53 517

132 642

144 758

41 214

127 765

6 711

18 026

10 517

15 586

68,68

68,89

69,75

69,81

69,92

69,93

70,21

70,88

70,92

70,99

71,60

71,75

71,93

72,56

75,91

76,29

76,39

78,38

78,94

79,07

79,13

80,94

81,59

82,22

84,06

84,74

86,41

1, 4

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSI¢BIORST W POLSCE W 2006 ROKU

173

Poznaƒ Skawina Kraków

254 ZRUG Sp. z o.o.

255 AUMATIC Sp. z o.o.

256 ELEKTROTERMIA Sp. z o.o.

Por´ba

268 STALOBREX Sp. z o.o.

1421

Kotlarnia Kielce Gdaƒsk

273 Kopalnia Piasku KOTLARNIA S.A.

274 KUMAN ART A Z D Mróz L Kumaƒski S.J.

275 SKAT TRANSPORT Sp. z o.o.

5152

Bielsk Podlaski Kraków

277 ENERGO Sp. z o.o.

278 Medycyna Praktyczna Wojciech Bodzoƒ Piotr Gajewski Jaros∏aw Ku˝d˝a∏ Wies∏aw Latuszek ¸ukasiewicz S.J.

9700

5250

276 Przedsi´biorstwo Produkcyjno Handlowo Us∏ugowe WTÓRPOL Zak∏ad Pracy Chronionej Skar˝ysko Kamienna

6024

2956

5151

6321

2952

5186

2811

5248

4521

2811

5154

4521

3110

5154

5145

5040

3002

5153

2971

2956

4521

5143

5187

2972

2921

272 Firma Handlowo Us∏ugowa Mariol Marek Gryzio i Wspólnik S.A. Niemce

Grudziàdz

Katowice

267 KSK DYSTRYBUCJA Sp. z o.o.

271 COOL AR Sp. z o.o.

Katowice

266 Przedsi´biorstwo Budowlane Hassa i Jagodziƒski S.J.

Warszawa

Stare Kurowo

265 MEPROZET Stare Kurowo Sp. z o.o.

Kraków

˚abia Wola

264 FINCO STAL SERWIS Sp. z o.o.

270 Krakowskie Zak∏ady Eksploatacji Kruszywa S.A.

Lublin

263 HENPOL Sp. z o.o.

269 PB TECHNIK Sp. z o.o.

Mys∏owice Lubliniec

262 ELHAND TRANSFORMATORY Herbowski Andrzej

260 ALFAFARMA Sp. z o.o.

261 Przedsi´biorstwo In˝ynieryjno Handlowe TOPOL Sp. z o.o.

Katowice ¸ódê

259 UNGAREX EXPORT IMPORT Leszek Rogala Wies∏aw Starowicz S.J.

Nowa WieÊ Wielka

Rzeszów

253 ASTRAL Sp. z o.o.

Warszawa

252 NOVUS SECURITY Sp. z o.o.

258 MEDCOM Sp. z o.o.

Hajnówka

251 MODERATOR Sp. z o.o.

257 METALBARK Przedsi´biorstwo Produkcyjno-Us∏ugowe Zak∏ad Pracy Chronionej Zbigniew Bar∏óg

Stàporków

250 Zak∏ady Urzàdzeƒ Kot∏owych STÑPORKÓW S.A.

24 141

202 043

50 601

80 158

11 670

70 366

12 072

4 873

37 439

16 985

26 443

12 688

11 655

35 862

103 668

103 513

16 036

30 442

6 572

7 506

41 438

25 966

18 666

16 364

46 773

50 320

30 106

13 299

50 776

40,64

40,70

41,03

42,36

42,92

43,16

43,56

43,94

43,96

44,09

44,39

44,67

44,69

44,71

45,24

45,26

46,00

46,25

46,78

47,01

47,07

47,62

48,90

49,04

49,95

50,06

50,91

51,60

51,71

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSI¢BIORST W POLSCE W 2006 ROKU

175

7470

O∏awa Warszawa Zambrów Kraków Warszawa

307 ATEX Sp. z o.o.

308 GASPOL S.A.

309 Zak∏ad Budowlano Drogowy SJ Szymaƒski Jarzàbek S.J.

310 Przedsi´biorstwo Badawczo Produkcyjno Handlowe TECHGLASS Sp. z o.o.

311 EVER GRUPA Sp. z o.o.

Ostrowiec Âwi´tokrzyski Warszawa Szczecin Jastrz´bie Zdrój Poznaƒ Bydgoszcz Miros∏awiec Stalowa Wola

319 WWDROMECH S.J.

320 AMADEUS Polska SP. Z O. O.

321 Heuthes Sp. z o.o.

322 Jastrz´bska Spó∏ka W´glowa S.A.

323 BIOFARM Sp. z o.o.

324 Polon-Alfa Sp. z o.o.

325 Zak∏ad Mechniczny METALTECH Sp. z o.o.

326 ATS STAHLSCHMIDT&MAIWORM Sp. z o.o.

Katowice

Kraków

318 TP EmiTel Sp. z o.o.

329 TUV NORD Polska Sp. z o.o.

Warszawa

317 Tramwaje Warszawskie Sp. z o.o.

Rzeszów

Gdynia

316 PKP Szybka Kolej Miejska w TrójmieÊcie Sp. z o.o.

Ârem

Kielce

315 Przedsi´biorstwo MAX Sp. z o.o.

328 Odlewnia ˚eliwa Ârem S.A.

Olsztyn

314 DBK Sp. z o.o.

327 POL-MOT S.A.

Katowice

313 METAL MIND PRODUCTIONS Sp. z o.o.

2751

3440

2753

2932

3320

2442

1010

7220

7230

2821Z

6420

6021A

5246

5040

6330 5190

312 Przedsi´biorstwo Turystyczno Handlowe SUPERTOUR Sp. z o.o. Warszawa

2626

4523

4021

2852

5153

2941

5153

5244

Ostrów Wielkopolski

Gdaƒsk

304 SILCO Sp. z o.o.

Kraków

Gdaƒsk

303 Biuro Handlowe KASPO Sp. z o.o.

2924

2651

306 FISCHERPOLSKA Sp. z o.o.

W∏oc∏awek

302 RADPAK Fabryka Maszyn Pakujàcych Sp. z o.o.

305 Przedsi´biorstwo Produkcyjno Us∏ugowe ZAP MECHANIKA Sp. z o.o.

O˝arów

301 GRUPA O˚ARÓW S.A.

22 028

21 685

434 985

29 910

37 336

139 919

3 990 179

6 053

23 117

24 043

327 872

368 579

14 880

322 302

13 265

7 501

43 967

56 929

12 356

1 062 367

15 918

20 091

13 492

5 658

16 762

11 152

624 316

–6,13

32,64

–4,62

19,92

7,52

13,33

–12,39

11,00

10,31

11,51

1,53

5,52

8,01

30,72

31,04

31,06

31,08

31,11

31,36

31,38

31,70

32,19

32,81

33,07

34,04

34,10

34,21

34,56

1, 5

400

410

414

667

1 111

1 969

2 339

2 348

4 000

1,82

1,91

0,15

3,71

5,27

1,67

66,08

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSI¢BIORST W POLSCE W 2006 ROKU

177

Bia∏ystok B∏aszki Wieliczka

384 AGROS.A.D J. Wróbel R. Wróbel S.A.

385 ELSTA Sp. z o.o.

Warszawa

376 Polska SPECIAL STEEL Sp. z o.o.

Warszawa

Wolsztyn

375 TRANSLOG Polska Sp. z o.o.

383 INTER TECH S.J. J. B∏och J. Borusiewicz D. Dziuba

Radom

374 INTERNATIONAL TOBACCO MACHINERY POLAND Sp. z o.o.

382 AGRO MAN Sp. z o.o.

Skarszewy

373 KORNIX Sp. z o.o.

Warszawa

Kobierzyce

372 ECO SERVICE Sp. z o.o.

381 TIMEX S.A.

Stary Sàcz

371 BESTPOL Sp. z o.o.

Cz´stochowa

Baka∏arzewo

370 SUPROS Sp. z o.o.

Kraków

Gdynia

369 MULTIMEDIA Polska S.A.

380 DROG BUD Sp. z o.o.

Warszawa

368 ROBYG DEVELOPMENT Sp. z o.o.

379 RBS STAL Sp. z o.o.

Pot´gowo

367 MDS Sp. z o.o.

Kraków

Warszawa

366 RD BUD Sp. z o.o.

Szczecin

Kielce

365 CONDITE Sp. z o.o.

378 SEAMOR INTERNATIONAL LTD Sp. z o.o.

Poznaƒ

377 EURO KOM Sp. z o.o.

Warszawa

Kolbudy

360 BIALL Sp. z o.o.

364 Przedsi´biorstwo Produkcyjno Handlowo Us∏ugowe UNIPACO S.A.

Szczecin

359 BLSTREAM Sp. z o.o.

363 JSD Polska Sp. z o.o.

Kraków

358 IBM BTO BUSINESS CONSULTING SERVICES Sp. z o.o.

Bia∏ystok

Warszawa

357 Otwarty Rynek Elektroniczny S.A.

Kraków

356 BEELC Polska Sp. z o.o.

362 LIMPOL Sp. z o.o.

Warszawa

355 ASCOR S.A.

361 AC Biuro Handlu Zagranicznego Sp. z o.o.

Jordanów

354 VALVEX S.A.

3162

5131

2840

7011

7414

4523

2734

5138

5244

5154

6340

2956

5190

7032

1910

5155

7486

4521

5151

4521

4512

2112

5187

5139

5030

5187

7221

7412

7221

3310

2875

25 898

28 766

8 167

56 691

112 861

166 745

20 850

41 069

16 453

10 933

13 058

153 069

8 925

12 844

21 792

28 340

300 170

90 059

13 373

165 133

46 336

21 396

22 317

39 153

52 576

6 848

42 178

6 722

157 266

21,33

109,42

110,13

110,27

110,34

116,97

128,64

130,99

131,99

133,84

136,73

140,61

148,15

155,77

168,40

168,64

178,33

188,19

190,73

191,64

196,44

198,19

211,82

218,39

293,74

78,24

18,29

184,02

–3,97

2, 4

2, 3

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSI¢BIORST W POLSCE W 2006 ROKU

179

1520 5190 4521

Mi´dzychód Bielsko Bia∏a Ko∏baskowo Elblàg Warszawa Nowy Sàcz Rzeszów Pi∏a Katowice E∏k Toruƒ Kraków Gdynia Konin Lublin Bydgoszcz Skawina W∏oc∏awek Che∏mno Zielona Góra Bogumi∏owice Warszawa Siedlec

Niemce Siedlce

413 ALUPROF S.A.

414 LOMAX ˚ABKIEWICZ CARONIA S.A.

415 STOKOTA Sp. z o.o.

416 THYSSENKRUPP ELEVATOR Sp. z o.o.

417 Przedsi´biorstwo Produkcyjno Handlowo Us∏ugowe ERBET Sp. z o.o.

418 Miejskie Przedsi´biorstwo Dróg i Mostów Sp. z o.o.

419 PRESCO Sp. z o.o.

420 SKOTAN S.A.

421 PRIBO EPB Sp. z o.o.

422 INTERHANDLER Sp. z o.o.

423 Zak∏ady Kablowe BITNER Celina Bitner

424 Morska Agencja Gdynia Sp. z o.o.

425 Aluminium KONIN IMPEXMETAL S.A.

426 ALIPLAST Sp. z o.o.

427 GLOB PROFIL S.A.

428 Nowoczesne Produkty Aluminiowe SKAWINA Sp. z o.o.

429 GRAWIL Sp. z o.o.

430 MIDAR Sp. z o.o.

431 Przedsi´biorstwo Us∏ugowo Handlowe MAS.A. Sp. z o.o.

432 Przedsi´biorstwo Wielobran˝owe STALBUD Tarnów Sp. z o.o.

433 HORN DISTRIBUTION S.A.

434 Przetwórstwo Ryb Warzyw PIÑTEK S.A.

435 Przedsi´biorstwo Handlowo Us∏ugowe STOMIL EAST Sp. z o.o. Sanok Poznaƒ

412 Przedsi´biorstwo Produkcyjno Us∏ugowo Handlowe PAECH Zak∏ad Pracy Chronionej Sp. z o.o.

436 Agencja INWESTYCYJNA Sp. z o.o.

437 STANCHEM S.J. Przedsi´biorstwo Chemiczne D. Krawczyk i Z. Màczka

438 REAL S.A.

5245

Kraków

411 TM TECHNOLOGIE Sp. z o.o.

5138

5144

5245

4525

5010

5248

4544

2742

2852

2742

6340

3210

5182

4521

5151

7487

4523

4521

5274

2852

5151

2811

4521

3150

Pruszcz Gdaƒski

410 RAK D. Suszczak i Wspólnicy S.A.

122 774

194 944

31 697

20 968

39 648

37 948

49 060

16 721

6 058

30 143

353 314

85 741

46 876

830 924

29 945

104 446

270 680

39 588

57 812

26 918

77 865

56 148

44 065

105 289

45 808

330 518

38 298

7 525

25 769

77,24

62,32

63,89

65,03

65,67

65,75

66,04

66,11

66,44

66,52

66,66

66,93

67,01

67,16

67,85

67,91

68,72

69,55

69,85

71,22

71,70

72,08

72,25

75,16

76,12

76,14

76,72

76,99

77,04

2, 3

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSI¢BIORST W POLSCE W 2006 ROKU

181

Swarz´dz

481 Fabryka Armatur Swarz´dz Sp. z o.o.

Mierzyn Chrzanów

490 MABO Adolf Bogacki

491 OCYNKOWNIA Âlàsk Sp. z o.o.

2710

3210

5030 5156

Ostrów Wielkopolski

489 TECHNOPOL GROUP Sp. z o.o.

5030

Warszawa

487 SAGA AUTO Sp. z o.o.

488 Przedsi´biorstwo Handlowo-Hurtowa CEMPOL Czes∏aw Kruger Wa∏brzych

5151

6021

5186

2524

4521

3110

4521

5233

5184

5186

5154

5145

2875

2943

2812

7222

5187

4531

5244

5187

5151

486 Przedsi´biorstwo Budowlano Modernizacyjne ARKA Bogdan Nieç Âwiecie

O∏awa

Kraków

480 TRANSTOLBUD PIEKUTOWSKI Sp. z o.o.

485 Przedsi´biorstwo Komunikacji Samochodowej w O∏awie S.A.

Cieszyn

479 POLAND OPTICAL Sp. z o.o.

Gdaƒsk

Wroc∏aw

478 COMES Sp. z o.o.

484 ASTE Sp. z o.o.

Nowy Sàcz

477 Przedsi´biorstwo Handlowo Us∏ugowe MERX D. Migacz K. Por´ba A. Strózik S.J.

Olsztyn

Ruda Âlàska

476 Przedsi´biorstwo Produkcyjno-Us∏ugowo-Handlowe PROMUS Sp. z o.o.

Legnica

Warszawa

475 ASPEN DISTRIBUTION Sp. z o.o.

483 WEZI TEC Sp. z o.o.

Zgierz

474 Wytwórnia Armatury Sp. z o.o.

482 PRZEMYS¸ÓWKA Przedsi´biorstwo Budownictwa Przemys∏owego HOLDING Sp. z o.o.

Opoczno

Warszawa

471 WEST TECH Sp. z o.o. Jarocin

Kraków

470 HYVA Polska Sp. z o.o.

473 JAROMA S.A.

Poznaƒ

469 LINK Sp. z o.o.

472 Zak∏ad Produkcyjno Handlowy ARTMET Roman Polak

Warszawa Sosnowiec

468 POLSTAL S.J. Mariusz S∏abosz Arkadiusz Krawiec

Bia∏a Podlaska

466 Przedsi´biorstwo Handlowe CONKRET Sp. z o.o.

467 PROMAT Techniczna Ochrona Przeciwpo˝arowa Sp. z o.o.

Toruƒ

465 MTL Lewandowski Dariusz Kamiƒski Robert Pitulski Piotr S.J.

5154

5147

Bi∏goraj

464 BIM Sp. z o.o.

4533 5182

Lublin

463 Biuro Handlowe RUDA TRADING INTERNATIONAL Jacek Ruda Katowice

462 Przedsi´biorstwo Wielobran˝owe KLIMA WENT Sp. z o.o.

9 289

46 729

38 562

23 743

50 721

15 097

14 176

63 010

15 808

34 943

187 848

37 906

10 575

7 690

125 621

11 398

93 518

16 465

10 284

24 303

49 458

5 481

75 202

7 573

47 997

24 999

69 565

23 843

26 343

97 244

47,31

47,61

47,74

47,75

47,88

48,77

48,90

49,02

49,05

49,75

50,15

50,21

50,59

50,89

51,03

51,29

51,96

52,49

52,70

52,99

53,05

53,19

53,46

53,55

53,86

54,15

54,34

54,65

54,77

2, 3

LISTA 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSI¢BIORST W POLSCE W 2006 ROKU

183

ATRA Sp. z o.o.

AUXILIUM Kancelaria Bieg∏ych Rewi- Badanie sprawozdaƒ finansowych dentów S.A.

Spó∏ka w 2006 r. poszerzy∏a zakres odbiorców us∏ug o nowe obszary badaniaóskierowanie na audyt do specyficznych przedsi´biorstwT spowodowa∏o to wzrost sprzeda˝y o 100Â . Pozwoli∏o to na zdobycie nowych doÊwiadczeƒ w zakresie badania sprawozdaƒ finansowych i praktycznych umiej´tnoÊci audytorów. Kolejnà równie innowacyjnà us∏ugà jest audyt wniosków unijnych. Ten nowy obszar dzia∏alnoÊci b´dzie mia∏ równomierny udzia∏ na rynku us∏ug audytorskich w zw. ze wzrostem wykorzystania Êrodków unijnych.

System informatyczny „ Emsj´ ” do obs∏ugi Emisj´ óinternetowa ui intranetowah dystrybucja papierów wartoÊciowych na rynku pierwotnym. Inwestor emisji papierów wartoÊciowych nie stawia si´ w POK uzwykle praktykowaneh. Wystarczyƒ˝e ma rachunek inwestycyjny uw dowolnym biurze maklerskimh i bankowy uw dowolnym bankuh. Emisj´ powsta∏a nak∏adem 250 tys. z∏ uw∏asnychh i zosta∏a czterokrotnie zastosowana utylko w opcji intranetowejh. ProjektantóMicha∏ Piàtosa. U˝ytkownicyóbiura maklerskieƒ Jav aƒ PostgreSQ L. Dyspozycja zakupu akcji sk∏adana jest przez inwestora przez Internet upo uprzednim zarejestrowaniu i podaniu wymaganych informacjih. Jej istotne parametry to cena i liczba zamawianych akcji oraz dane rach. inwestycyjnegoƒna którym majà byç zdeponowane. Dyspozycja op∏acana jest przelewem. System kojarzy wp∏aty i dyspozycjeT przydzielone akcje sà deponowane na podanych rach. inwestycyjnychƒa ew. nadp∏aty zwracane na konta bankowe. Inwestorzy mogà stale monitorowaç stan dyspozycji uz∏o˝onaƒop∏aconaƒzrealizowanaƒ...h. Rozliczenie szybkie i ma∏o pracoch∏onne.

Produkt Magik Dev elopment Tools jest dedykowany do pracy na platformie GE Smallworld GIS. Platforma ta jest systemem zarzàdzania danymi przestrzennymi oferowanym na ogólnoÊwiatowym rynku. MDT jest zaawansowanym technologicznie Êrodowiskiem programowania w j´zyku Magikƒzintegrowanym z tà platformà. Umo˝liwia on tworzenie nowych aplikacji dla platformy oraz utrzymywanie i dopasowywanie obecnie dzia∏ajàcych systemów. Produkt ten posiada Êwiadectwo innowacyjnoÊci wystawione przez Wroc∏awskie Centrum Transferu Technologii. è ród∏o nak∏adów wewn´trzne. ASTEC Sp. z o.o. bra∏a udzia∏ w konsorcjum badawczym Adaptiv e Serv ices Gridƒktóre opracowa∏o prototyp otwartej platformy do adaptacyjnego wyszukiwania i wykonywania kompleksowych us∏ug internetowych w sieciach przetwarzania komputerowego uGRIDh. Wykorzystane zosta∏o doÊwiadczenie i wiedza europejskich oÊrodków badawczychƒ przy znaczàcym udziale przemys∏u telekomunikacyjnego i wytwarzajàcego oprogramowanie. Intencjà konsorcjum jest wykorzystanie wytworzonych produktów przez europejskie oÊrodki przemys∏owe z bran˝y IT. è ród∏o nak∏adów wewn´trzne i zewn´trzne u6PR i KBNh.

ASTEC Sp. z o.o.

Magik Dev elopment Tools

ASM – Centrum Badaƒ i Analiz Rynku Polska Platforma Technologiczna Budownictwa 1. ASM – za∏o˝yciel i koordynator Polskiej Platformy Technologicznej Budownictwaƒ ponad 90 partnerówT Sp. z o.o. aktywny udzia∏ w strukturach Europejskiej Platformy Tech. Bud.ƒ koordynator sieci Europejskich Platform Tech. Bud.ƒinnowacyjnoÊç w zakresie wspó∏pracy pomi´dzy naukà a biznesemƒpozyskiwanie innowacji dla budownictwaƒpromocja polskiej innowacyjnoÊci na arenie mi´dzynarodowej. 2. Pakiet e-us∏ug dla przedsi´biorców zak∏ada wprowadzenie pakietu us∏ugó informacja – kompleksowa informacja z zakresu budownictwa dla przedsi´biorcówT edukacja – e-lerningT informatyzacja – narz´dzia informatyczne wspomagajàce przedsi´biorczoÊç Ttransfer technologii – gromadzenie i udost´pnianie informacji nt. procedur wdra˝ania innowacyjnych rozwiàzaƒ w budownictwieT bazy danychT ok. 3000 u˝ytkowników dziennie.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

1 8 7

CENTRUM LECZENIA OPARZE¡

CMG KOMAG

Powiàzanie najnowszych technologii medycznych celem osiàgni´cia maksymalnego efektuƒ polegajàcego naó 1h zwi´kszonej iloÊci przyjmowania si´ przeszczepów skóry poÊredniej gruboÊci u ci´˝ko oparzonychƒ 2h zastosowanie po∏àczonej metody V AC THERAPY z hiperbarià tlenowàƒ 3h powiàzanie szybkoÊci gojenia si´ ran z planimetrià fotograficznà.

WALKER – urzàdzenie do pomiaru zawartoÊci popio∏u i wyliczania wartoÊci opa∏owej w´gla kamiennego lub innego paliwa sta∏egoƒpoprzez pomiar naturalnego promieniowania gamma w´gla korelujàcego z zawartoÊcià substancji niepalnych. Zastosowanie urzàdzenia nie wymaga pobierania próbek ze sk∏adowisk lub wagonów i przekazywania do laboratorium. Pozwala na oszcz´dnoÊç czasuƒ kosztów i energii. InnowacyjnoÊç ó urzàdzenie przenoÊneƒbez stosowania izotopów. è ród∏o nak∏adówóprojekt celowy dofinansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego. Patent – „ Sposób ciàg∏ego pomiaru zawartoÊci siarki i popio∏u w w´glu” uPL 186197h. Wynalazekó„ PrzenoÊne urzàdzenie do pomiaru zawartoÊci popio∏u w w´glu” uNr 62763h. Sprzeda˝ó43 szt. Nowa technologiaópomiar naturalnej promieniotwórczoÊci gamma w´gla. NagrodyóDyplom „ LIDER INNOWACJI 2005” za innowacyjne rozwiàzanie pod nazwàó„ PrzenoÊny popio∏omierz WALKER” ƒKatowice 2005 r.TZ∏oty medal Eureka 2006 na 55 Âwiatowej Wystawie WynalazczoÊciƒBadaƒ i Nowych Technologiiƒza wynalazekóWalker – przenoÊny popio∏omierzT Bruksela 2006 r.ƒNagroda specjalna Puchar Ministra GospodarkiƒPrzenoÊny popio∏omierz Walkerƒ2006 r.TZ∏oty Medal na 106 Mi´dzynarodowym Salonie WynalazczoÊci „ CONCOURS – LEPINE” 2007 r.

Kombajn Êcianowy KSW-460N – dokumenta- Kombajn Êcianowy KSW-460N przeznaczony jest dla dwukierunkowego mechanicznego urabiania i ∏acja CMG KOMAG dowania w´gla w Êcianowym systemie eksploatacji bezwn´kowej na przenoÊnikach zgrzeb∏owych o szerokoÊci rynnociàgu 750 i 842 mm z bezci´gnowym uk∏adem posuwu. Kombajn jest przystosowany do pracy w pok∏adach o nachyleniu pod∏u˝nym do 35° i poprzecznym do 10° . Obecnie kombajn pracuje na 30 kopalniach. KOMAG jest jednostkà notyfikowanà w UE w zakresie Dyrektywó Maszynowejƒ Niskonapi´ciowej i ATEX. Posiada Certyfikaty Systemu JakoÊci nadane przez PCBC i IQ Net wed∏ug wymagaƒ normy PN-EN ISO 9001ó 2001. Nagrodyó z∏oty medal za „ Zespó∏ ciàgnikowy SKZ-81 z podwójnym systemem nap´dowym” – 55 Âwiatowe Targi WynalazczoÊciƒ Badaƒ Naukowych i Nowych Technik BRUSSELS EUREKA 2006– ó Nagroda Specjalna Ministra Kolejnictwa ChinT „ Kamerton InnowacyjnoÊci” zaó I miejsce w rankingu 500 najbardziej innowacyjnych polskich firm Regionu KATOWICEƒ dla najbardziej innowacyjnej jednostki wÊród ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstwƒ dla najbardziej innowacyjnej firmy w PolsceT Wyró˝nienie w XXXIV edycji Ogólnopolskiego Konkursu Poprawy Warunków Pracy za opracowanie pt. „ Urzàdzenie ZAZ-P do awaryjnego zatrzymania maszyny wyciàgowej wyposa˝onej w hamulce pneumatyczne” T Nagroda w konkursie „ Polski Produkt Przysz∏oÊci 2005” w kategorii Wyrób Przysz∏oÊci za „ Zespó∏ ciàgnikowy SKZ-81 z podwójnym systemem nap´dowym” ƒ Dyplom i Srebrny Medal za wynalazek „ Odpylacza labiryntowego LDCU-630” – BRUSSELS EUREKA 2005 – 54 Âwiatowa Wystawa Innowacjiƒ Badaƒ i Nowych TechnologiiT Statuetka i dyplom „ Lidera Innowacji” w ramach konkursu pod honorowym patronatem Ministra Nauki i Informatyzacjiƒ za innowacyjne rozwiàzanie kombajnu Êcianowego nowej generacjiT Wyró˝nienie w konkursie „ Polski Produkt Przysz∏oÊci 2004” za odpylacz labiryntowy LDCU-630.

Zastosowanie hiperbalii w leczeniu oparzeƒ

Centrum Elektryfikacji i Automatyzacji PrzenoÊny popio∏omierz WALKER Górnictwa „ EMAG”

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

1 8 9

Eldos Sp. z o.o.

P∏ytki sztywno-gi´tkie

EC BREC Instytut Energetyki Odnawial- Absorber aluminiowy kolektora s∏onecznego nej Sp. z o.o

P∏ytki sztywno-gi´tkie majà postaç kilku p∏ytek sztywnych po∏àczonych ze sobà folià gi´tkà z nadrukowanym uk∏adem po∏àczeƒ i pól lutowniczych. Istota rozwiàzania polega na eliminacji konwencjonalnych po∏àczeƒ kablowych i ∏àczówek pomi´dzy p∏ytkami sztywnymi na rzecz elastycznego pasma przewodzàcegoƒ przekazujàcego sygna∏y z jednej p∏ytki sztywnej do drugiej. Segmenty sztywne p∏ytki mogà byç umieszczane pod dowolnym kàtem wzgl´dem sàsiadujàcego segmentu w granicach d∏ugoÊci pasma gi´tkiego. W szczególnoÊci rozwiàzanie takie umo˝liwia konstruowanie bardzo zwartych urzàdzeƒ elektronicznych z du˝ym wykorzystaniem przestrzeni wewnàtrz obudów na skutek eliminacji kabli i z∏àczy. Na opracowanie technologii przeznaczono 54 tys. EUR z ECƒ 137 tys. z∏ z MNiSW oraz 186 tys. EUR nak∏adów w∏asnych uprogram ÓLEXNOLEADh. W∏asnymi si∏ami ELDOS opracowano technologi´ƒdokonano zakupów niezb´dnych materia∏ów oraz wykonano dwie serie produktów dla jednej z wroc∏awskich firm elektronicznych.

Absorber stanowi najistotniejszà cz´Êç kolektora s∏onecznegoƒpoch∏ania promieniowanie s∏oneczne i zamienia je na ciep∏o czynnika krà˝àcego w kolektorze s∏onecznym. Przeznaczony jest do stosowania w kolektorze s∏onecznym p∏askim. InnowacyjnoÊç tego produktu polega na zastosowaniu nowego materia∏u – aluminiumƒdotychczas stosowany materia∏ do budowy absorberów to miedê. Ze wzgl´du na wysokàƒ2ƒ5krotnà ró˝nic´ w cenie obu metaliƒ stosowanie aluminium jest znacznie bardziej op∏acalne. Poza tym zastosowano nowy sposób ∏àczenia kana∏ów absorbera z p∏ytàƒ równie˝ kana∏y absorbera aluminiowego wykonane sà w nowy sposóbƒ dzi´ki czemu osiàgni´to wi´kszà sprawnoÊç cieplnàƒ poprzez zwi´kszonà powierzchni´ styku pomi´dzy kana∏ami a p∏ytà poch∏aniajàcà. Poniesione nak∏ady na B– R to 12 tys. z∏. Zosta∏y przyznane prawa ochronne na wzór u˝ytkowy ukonstrukcja absorberah oraz zosta∏ z∏o˝ony wniosek o przyznanie patentu utechnologia ∏àczeniah. Sprzedano 1 licencj´ na produkcj´ absorbera aluminiowego. Wynalazcyó Marian Gryciukƒ Grzegorz WiÊniewski. U˝ytkownicyó bezpoÊrednim odbiorcà sà firmy produkujàce kolektory s∏oneczneƒale równie˝ firmyƒktóre nie posiadajà doÊwiadczenia w produkcji kolektorów s∏onecznychƒ a ich dzia∏alnoÊç jest zwiàzana z obróbkà aluminium. PoÊrednim odbiorcà sà instalatorzy systemów s∏onecznych oraz odbiorca koƒcowy – osoba zainteresowana zakupem kolektorów s∏onecznych. Wynalazek opiera si´ na zastosowaniu aluminium w produkcji absorberów kolektorów s∏onecznych. Ze wzgl´du na toƒi˝ aluminium jest trudne w obróbceƒzastosowano dwie technologieƒktóre zosta∏y zg∏oszone do Urz´du Patentowegoó pierwsza z nich polega na nowym sposobie ∏àczenia kana∏ów absorbera z p∏ytàƒdruga zaÊ dotyczy ∏àczenia kana∏ów absorbera z kana∏em zbiorczym. Jak dotàd nie jest spotykane tego typu rozwiàzanie. Absorber przeszed∏ badania w atestowanym laboratorium badawczym z wynikiem pozytywnym.

w tym projektantów sprz´tu i oprogramowania. Nowoczesnaƒrozproszona architekturaƒzastosowanie nowoczesnych mikrokontrolerów i procesorów DSP w po∏àczeniu z zaawansowanym oprogramowaniem komunikacyjnym i u˝ytkowym uczyni∏o z serwera SKB produkt najnowszej generacjiƒ który skutecznie konkuruje z rozwiàzaniami oferowanymi przez Êwiatowych potentatów.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

1 9 1

Óabryka Maszyn „ GLINIK” S.A. Grupa Kapita∏owa

ÓABRYKA OBRABIAREK RAÓAMET S.A.

Óabryka Przyrzàdów i Uchwytów “ Bison-Bial” S.A. w Bia∏ymstoku

Uchwyt mechaniczny zintegrowany z cylin- Uchwyt 2500-500-230 jest uchwytem uniwersalnym posiadajàcym mo˝liwoÊç mocowania za otwór i od drem pneumatycznym zewnàtrz. Szcz´ki posiadajà wyd∏u˝ony skok tzn. posiadajà szybki dobieg i skok roboczy. Tego typu uchwytyp 2500-500-230 ty stosowane sà wtedyƒ kiedy nie mo˝na zastosowaç cylindra pneumatycznego lub hydraulicznego sterujàcego uchwytem mechanicznym lub w przypadkuƒ kiedy bardzo d∏uga rura lub pr´t wymaga zamocowania w dwóch miejscach w celu uzyskania du˝ej sztywnoÊci mocowania. Najcz´Êciej tego typu uchwyty stosowane sà parami do mocowania d∏ugich rur lub innych detali o podobnym kszta∏cie na obrabiarkach posiadajàcych wrzeciono umo˝liwiajàce mocowanie dwóch uchwytów na obu jego koƒcach. Uchwyty zintegrowane z cylindrem pneumatycznym majà zastosowanie na obrabiarkach przeznaczonych dla przemys∏u wydobywczego do obróbki koƒcówek d∏ugich rur oraz do wykonywania ró˝nych operacji na Êwidrach wiertniczych oraz przed∏u˝ajàcych dràgach. Zalety produktuó posiada du˝à sztywnoÊç oraz niezawodnoÊç pracyT naw´glane i hartowane szcz´kiT tuleja ciàgnàca oraz prowadnice korpusu do twardoÊci 56–60 HRC powodujàƒ ˝e wyrób posiada du˝à trwa∏oÊç i przez wiele lat nie wymaga regeneracjiT innowacyjnoÊcià wyrobu jest toƒ ˝e posiada zawór zwrotny czterodrogowy dwukierunkowy pozwalajàcy na mocowanie zarówno za otwórƒ jak i od zewnàtrzT wysoka pozycja na rynku – wyrób poprzez zastosowanie naw´glania i hartowania takich elementów jak szcz´kiƒ tuleje ciàgnàce oraz wspó∏pracujàce z nimi elementy korpusu powodujeƒ˝e produkt staje na czele przed podobnymi produktami firmy SHUNK i SMWAUTOBLOK.

Tokarka karuzelowa ci´˝ka sterowana nume- Dwustojakowa ci´˝ka tokarka karuzelowa sterowana numerycznie typu KDC700Ê800N o Êrednicy storycznie typ KDC-700Ê800N ∏u 7 mƒ Êrednicy toczenia do 8 mƒ wysokoÊci toczenia do 6 mƒ mocy 195 kWƒ masie ok. 400 t. Mo˝liwoÊç obcià˝enia sto∏u do 180 t. Obrabiarka cechuje si´ olbrzymimi gabarytamiƒ du˝à sztywnoÊcià i dok∏adnoÊcià. Przeznaczona jest do wysoko wydajnego toczenia zgrubnegoƒ kszta∏tujàcego i wykaƒczajàcego. Wyposa˝ona jest w sterowanie numeryczne najnowszej generacjiƒ cyfrowe nap´dy z w∏asnà wewn´trznà diagnostykàƒ liniowe systemy przemieszczaniaƒ pomiar po∏o˝enia belkiƒ uk∏ad odcià˝ania i hydrostatykiƒ ch∏odzenie narz´dzi. W obrabiarce zastosowano najnowsze osiàgni´cia z zakresu mechanikiƒ hydrauliki i elektryfikacji. Do tej pory sprzedano 3 takie obrabiarkiƒ produkowane sà kolejneƒ a ch´tnych na takie maszyny jest wielu. G∏ównymi odbiorcami sà zak∏ady energetyki nuklearnej. Nowatorskie rozwiàzania zastosowane w obrabiarce sà autorstwem biura konstrukcyjnego RAÓAMET S.A. Nak∏ady na B– R w 2006 r. wynosi∏y uÊrodki w∏asneh 971ƒ605 z∏. Dofinansowanie z MNiSW w 2006 r. 376ƒ470 z∏.

Rok 2006ó ROK 2006ó Komplet Êcianowy obudowy Glinik 21Ê45 z obudowà chodnikowà Glinik 21Ê45 – zastosowa1. Komplet Êcianowy Glinik 21Ê45 no innowacyjne rozwiàzania pozwalajàce na prowadzenie wysoko wydajnej eksploatacji w trudnych wy2. HPR-1000 sokich pok∏adach w´glowych. Rok 2005ó Urzàdzenie do zgniatania z∏omu stalowego Rok 2004ó Obudowa górnicza o wysokiej podpornoÊci

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

1 9 3

HUTA BATORY Sp. z o.o.

Rury kot∏owe ze stali stopowej X10CrMoV Nb9-1ÊP91 wg EN10216-2ÊASTM-A335 o Êrednicy 219ƒ1–406ƒ4 mm

H. Cegielski – Óabryka Pojazdów Szy- Wagon sypialny typu 305Ad nowych Sp. z o.o.

Ólixotide

Grupa Kapita∏owa GlaxoSmithKline Pharmaceuticals S.A.

Gatunek P91 nale˝y do nowej generacji staliƒ która cechuje si´ podwy˝szonymi parametrami wytrzyma∏oÊciowymi oraz zwi´kszonà odpornoÊcià na pe∏zanie przy pracy w podwy˝szonych temperaturach. Zast´puje dotychczas stosowane w energetyce stale 13HMÓƒ 10HNM oraz 20H12M1Ó. Huta Batory nale˝y do nielicznych producentów rur z tej stali w Êwiecie. Rury w gatunku P91 stosowane sà g∏ównie w przemyÊle energetycznym jako elementy przegrzewaczy paryƒ rurociàgów i zbiorników ciÊnieniowych.

Po raz pierwszy zastosowano kompleksowo w jednym typie wagonuó okna boczne wklejaneƒ drzwi czo∏owe ognioochronneƒprzedzia∏y pasa˝erskie z mo˝liwoÊcià ∏àczenia w parachƒprzedzia∏y pasa˝erskie z w∏asnym WCƒ efektywnie dzia∏ajàce mechanizmy przestawcze ∏ó˝ekƒ rozbudowany uk∏ad wodny z uk∏adem sterylizacji wodyƒkorytarz o sta∏ej szerokoÊciƒpud∏o dostosowane do zabudowy wózka z przestawczym zestawem ko∏owymƒ wielokana∏owy system fonicznyƒ system DV Dƒ system antyw∏amaniowyƒ elektroniczne tablice informacyjne sterowane sygna∏em GPSƒ system przeciwpo˝arowyƒ nadzór v ideo korytarzaƒ mikroprocesorowe sterowanie urzàdzeniami wyposa˝enia przedzia∏u sterowane prze∏àcznikami membranowymiƒpolskà przetwornic´ 55 kV AT poniesiono nak∏ady na B– R ze Êrodków w∏asnychTsprzedano 10 szt. dla 1 klientaTcena 4ƒ9 mln z∏ nettoTdokumentacja opracowana przez w∏asnych konstruktorów i JBRóInstytut Pojazdów SzynowychTu˝ytkownikóPKP IntercityTnagrodzony Z∏otym Medalem 76 MTPƒwyró˝nienie – Europrodukt.

Syntetyczny glikokortykosterydƒ podawany wziewnieƒ przeznaczony do leczenia astmy oskrzelowej i przewlek∏ej obturacyjnej choroby p∏uc. Stosowanie Ólixotide zapewnia popraw´ obiektywnych parametrów oddechowychƒ ograniczenie objawów astmy i POChPƒ a tak˝e popraw´ jakoÊci ˝ycia pacjenta. Jest dost´pny w postació inhalatorów podciÊnieniowychƒ inhalatorów proszkowych typu Dysk i w roztworze do nebulizacji. Najcz´Êciej stosowany jest inhalator typu Dyskƒ który ze wzgl´du na swoje unikalne cechy otrzyma∏ wiele nagródƒ w tym najbardziej presti˝owà Nagrod´ Królowej Brytyjskiej. Badania kliniczne wykaza∏yƒ i˝ Ólixotide jest skuteczniejszy unajmniejsza liczba hospitalizacji z powodów nag∏ychƒ zmniejszona liczba zaostrzeƒƒ dodatkowych konsultacjih od steroidów starszej generacji. Udokumentowano jego korzystniejszy profil bezpieczeƒstwa. Ze wzgl´du na najwi´kszà rozpi´toÊç terapeutycznà stosowany w ∏agodnych i ci´˝kich postaciach chorobyƒ u dzieci powy˝ej jednego roku i osób starszychƒ w okresie remisji i zaostrzeƒ. Wytwarzany w Poznaniu w formie inhalatoraƒ w bezpiecznej innowacyjnej technologii bezfreonowej.

ku zapewnia minimalny czas otwarcia zaworu zwrotnego sterowanegoƒ eliminujàc tym samym powstawanie niekorzystnego zjawiska multiplikacji ciÊnienia po stronie podt∏okowej si∏ownika. Konstrukcja bloku by∏a przedmiotem zg∏oszenia patentowego nr P 378038. Blok zaworowy posiada zdecydowanie lepsze parametry techniczne w porównaniu z konstrukcjami konkurencji na rynku hydrauliki podpornoÊciowej dla górnictwa podziemnego. Wy˝ej wymieniony stojakowy blok zaworowy by∏ przedmiotem prezentacji na stoisku firmy oraz na obudowie zmechanizowanej uprezentacja ruchomah w czasie trwania targów Katowice 2005.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

1 9 5

Inotel S.A.

Inowroc∏awskie Zak∏ady Chemiczne

INV ICTA Sp. z o.o.

Antylód – mieszanina CaCl2 i NaCl z przeznaczeniem do posypywania drógƒ chodnikówƒ placów parkingowych stosowana jako Êrodek zapobiegajàcy lub zwalczajàcy w ciàgu krótkiego czasu go∏oledê i Ênieg. Zast´puje ucià˝liwy piasek i sól – poniesione nak∏ady na B– R 120 tys. z∏. Surfagór – preparat na bazie chlorku wapnia i rokanoluƒprzeznaczony do stabilizacji i poch∏aniania py∏ów w przemyÊle górniczym. Nak∏ady poniesione na B– R 198ƒ2 tys. z∏.

Wdro˝enie nast´pujàcych us∏ugó kompletny system telefonii IPƒ wirtualna centrala IP-PBXƒ system menu g∏osowego – IV Rƒ odbieranie fax przez e-mail – fax2emailƒ wysy∏anie faksów przez e-mail – email2faxƒ wysy∏anie faksów przez www – web2faxƒ skrzynki g∏osoweó v oice2emailƒ dial-up. Wszystkie te us∏ugi cechujà si´ wielkà innowacyjnoÊcià i oparte sà na nowoczesnych technologiach. Z oferty Inotel korzysta ponad 180 dostawców telefoniiƒco stanowi niemal 90Â rynkuƒoraz ok. 50 000 klientów indywidualnych. Inotel posiadaó Certyfikat 2005 Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacjiƒ wyró˝niony zosta∏ tak˝e Z∏otà Paletà 2005 za konsekwentne wdra˝anie nowych technologii na rynku telekomunikacyjnym.

Diagnostyka preimplantacyjna uPGDhƒmro˝enie Genetyczna diagnostyka preimplantacyjna uPGDh jest metodà wykrywania wad genetycznych zarodków. Stokomórek jajowychƒ mro˝enie komórek jajo- sowana jest jako procedura wst´pna przy zap∏odnieniu in v itro w przypadku obcià˝enia genetycznego w wywiadzie u jednego lub obojga rodziców oraz poronieƒ nawykowych. Pobrany materia∏ z zarodka lub cia∏ka kiewych metodà witryfikacji runkowego podlega badaniom z zastosowaniem techniki PCR lub techniki hybrydyzacji fluorescencyjnej ÓISH oraz metody WGA – namna˝ania genomu badanej komórki. Umo˝liwia posiadanie zdrowego potomstwa ludziom obarczonym wadami genetycznymi. Nak∏ady na wprowadzenie PGD poniesione w roku 2005 i 2006 wynios∏y razem ok. 675 tys. z∏ i pochodzi∏y wy∏àcznie ze Êrodków w∏asnych. INV ICTA jest cz∏onkiem Preimplantation Genetic Diagnosis International Society oraz European Society of Human Reproduction and Embryology ESHRE. Jak do tej pory wykonaliÊmy ok. 500 badaƒ z zastosowaniem PGD. Mro˝enie komórek jajowych metodà witryfikacji umo˝liwia uzyskanie odsetka cià˝ równie wysokiegoƒjak przy u˝yciu komórek niemro˝onychƒ co stwarza szans´ na macierzyƒstwo kobietomƒ które po leczeniu onkologicznym mogà wykorzystaç swoje zmro˝one przed rozpocz´ciem leczenia komórki jajowe oraz kobietom bezp∏odnym. Mro˝enie komórek jajowych znacznie rozszerza mo˝liwoÊci w zakresie medycyny p∏odnoÊci. Mo˝liwe staje si´ stworzenie w pe∏ni anonimowego banku komórek jajowychƒanalogicznego do powszechnie stosowanego banku nasienia. Dzi´ki temu dawstwo komórki jajowej nie wymaga jednoczesnegoƒsynchronicznego leczenia dawczyni i biorczymi. Agresywne leczenie onkologiczneƒtakie jak chemioterapia lub radioterapiaƒcz´sto prowadzi do trwa∏ego uszkodzenia jajników. Pobranie i zamro˝enie komórek jajowych przed rozpocz´ciem leczenia choroby nowotworowej pozwala na uzyskania cià˝y drogà zap∏odnienia in v itro po wyleczeniu.

SODA MÑTWY S.A Antylódƒ Surfagór-R

Telefonia Internetowa

i na w´giel brunatnyƒ chroniona trzema wynalazkami z know-how. 4. Opracowanie sposobu wyrównywania i kontroli warunków obcià˝eƒ w ∏o˝ysku wzd∏u˝nym smarowanym hydrodynamicznieƒdo wa∏ów szybkoobrotowych maszyn wirujàcychƒzw∏aszcza do wa∏ów turbin parowychƒdmuchawƒspr´˝arek i ∏o˝ysko wzd∏u˝ne smarowane hydrodynamicznieƒ celem podwy˝szenia spr´˝u w turbodmuchawach du˝ych mocy. Twórcyó Ginter GRUCZAƒ Marek PRONOBISƒ W∏adys∏aw PIKU¸A.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

1 9 7

LfC Sp. z o.o.

LUMAG Sp. z o.o

MA¸KOWSKI-MARTECH Sp. z o.o.

Przestawna przegroda budowlana

Klocki hamulcowe marki BRECK

Stabilizator mi´dzywyrostkowy

Przestawna przegroda budowlana – patent europejski nr 13736739ƒ wynalazcyó M. Kosiorekƒ R.Z. M.M. Ma∏kowscyƒ G. Wojtkowiak – to bezramowa przegroda budowlanaƒ niskie koszty wykonania uniskie zu˝ycie staliƒ ochrona Êrodowiskah. Park produkcyjny to 15Â typowych nak∏adów na produkcj´ takich produktów. Mo˝na wykonywaç du˝e przegrody ppo˝. o wymiarach np. 25 ¥ 15m o odpornoÊci ogniowejƒnie osiàganej w innych rozwiàzaniach – EI120-EW180. Dzi´ki swej niebywa∏ej lekkoÊci u40Â l˝ejsza od konkurencjih w istotny sposób zmniejsza obcià˝enie konstrukcji budowlanych. U˝ytkownicyó hipermarketyƒ gara˝eƒ budynki mieszkalne i biuraƒ zak∏ady przemys∏owe. Certyfikat ITB nr 141 i Aprobata ITB ATÊ5023Ê2005. 2h Segmentowa brama ppo˝ – wprowadzona w 2004 r.ƒ patent nr P354395 Stanis∏awa Sieluka. Bezkonkurencyjny w Europie ze wzgl´du na rozmiary 15 ¥ 8m i odpornoÊç ogniowà EI120. Przewaga – niewielkie miejsce do zabudowyƒlekkoÊç ƒ∏atwoÊç monta˝u. Monta˝ w ka˝dej fazie procesu budowlanegoƒ nawet w koƒcowej fazie zagospodarowania obiektu. Bezramowy system p∏yt ppo˝.ƒ lekkoÊç ƒ sposób sk∏adania tych p∏yt nieznany w Europie. Z∏oty Medal BUDMA 2004.

InnowacyjnoÊç w przypadku naszej firmy odnosi si´ bardziej do wdra˝anych inwestycjiƒtechnologii i procesów produkcyjnych ni˝ do samego produktu. W 2003 r. rozpocz´liÊmy produkcj´ƒa w 2004 r. wprowadziliÊmy na rynek klocki hamulcowe do samochodów osobowych marki BRECK. Sà to cz´Êci zamienne uk∏adów hamulcowych sprzedawane na rynku wtórnym i muszà pasowaç do odpowiednich uk∏adów hamulcowych. Zgodnie z normami europejskimiƒ które dopuszczajà klocki hamulcowe do u˝ytkowaniaƒ nie mogà one ró˝niç si´ od orygina∏u – Ê–15Â . Wprowadzajàc nowy produktƒ skupiliÊmy si´ na innowacyjnym procesie produkcji i technologii a nie samym produkcie. Produkt natomiast jest ulepszony w stosunku do innych podobnychƒ oferowanych na polskim rynku poprzez toƒ ˝e jest wytwarzany w oparciu o nowoczesny park maszynowy. Jest powtarzalnyƒma lepsze parametry techniczne i u˝ytkowe. Na nowoczesny park maszynowy do klocków osobowych uzautomatyzowany i sterowny komputerowoh wydaliÊmy ponad 12 mln z∏ w latach 2004–2006. Odbiorcami klocków BRECK sà du˝e hurtownie motoryzacyjne w kraju i za granicà.

Innowacyjnym produktem firmy LfC jest System Kr´gos∏upowy DERO – nowej generacji wyrób medycznyƒ który w zakresie technicznym stanowià wielofunkcyjneƒ wzajemnie kompatybilne implanty wraz z instrumentarium chirurgicznym oraz metodami i procedurami operacyjnymi wszczepiania stosowanymi w dysfunkcjach kr´gos∏upa. Óundament DERO to zestaw powiàzanych ze sobà wynalazkówó 12 patentów oraz 2 zg∏oszenia wynalazcze. DERO jest najszerzej stosowanym systemem kr´gos∏upowym w Polsceƒskutecznie upowszechnionym na Êwiecie. Liczba efektywnie przeprowadzonych operacji z u˝yciem DERO si´ga ponad 20 000 przypadków u2006 r.h i rocznie zwi´ksza si´ o 15–30Â . G∏ównym wynalazcà jest dr L. Ciupik. Wyroby firmy by∏y wielokrotnie nagradzane uSALMED ’ 96 „ Z∏oty ESKULAP” ƒWyró˝nienie Nagrodà Gospodarczà Prezydenta RPƒ Niemiecko-Polska Nagroda Innowacyjnah. Óirma LfC posiada mi´dzynarodowe certyfikaty jakoÊci ISO 9001ó2000ƒISO 13485ó2003 oraz znak CE. Jakkolwiek ostatnim najbardziej innowacyjnym wyrobem jest stabilizator mi´dzywyrostkowy stosowany w ma∏oinwazyjnej chirurgii.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

1 9 9

mPay S.A.

NILU Polska Sp. z o.o.

AirQ UIS

mPay

Microtech International Ltd. Sp. z o.o. Modu∏ XDSP

AirQ UIS jest wcià˝ rozwijanym narz´dziem wspomagajàcym zarzàdzanie jakoÊcià powietrza szczególnie przydatnym w skali miastaÊpowiatu. Produkt zosta∏ opracowany w NILU i jest modu∏em systemu ENSISƒ który w 1998 r. zdoby∏ Europejskà Nagrod´ IT. Program ma budow´ modu∏owàƒ posiada funkcjonalnoÊç GIS i jest oparty na relacyjnej bazie danych ORACLE. Program by∏Êjest wykorzystywany w projektach realizowanych w Azjiƒna Bliskim Wschodzieƒw Afryceƒw miastach skandynawskich oraz w programach ramowych EC.

mPay jest pierwszym na Êwiecie uniwersalnym instrumentem p∏atniczym pozwalajàcym na realizacj´ dowolnego rodzaju transakcji przy u˝yciu dowolnego modelu telefonu komórkowego. W porównaniu z istniejàcymi ju˝ rozwiàzaniami mPay daje wysokà niezawodnoÊç transakcjiƒdu˝e bezpieczeƒstwo oraz szybkoÊç . Transakcja mo˝e byç zrealizowana z dowolnego telefonu komórkowego bez jakichkolwiek modyfikacjiƒkonfiguracji czy instalowania dodatkowego oprogramowania. Pozwala wi´c obs∏u˝yç wszystkie dost´pne na rynku aparatyƒ co znacznie obni˝a koszty wdro˝enia. JednoczeÊnie rozwiàzanie otwarte jest na nowe technologie uobs∏uga NÓChƒ co pozwala na ich organiczne wprowadzanie bez ponoszenia znacznych nak∏adów. Rozwiàzanie posiada zg∏oszone wnioski patentowe w 57 krajach Êwiataƒ z czego w 11 otrzyma∏o ju˝ patenty. 11 wrzeÊnia 2007 r. us∏uga zosta∏a komercyjnie uruchomiona w Polsce w sieci Plus. Trwajà wdro˝enia u innych operatorów telekomunikacyjnych oraz integracje z systemami bankowymi. Projekt uzyska∏ dofinansowanie na B– R z Ministerstwa Edukacji. Wi´kszoÊç nak∏adów B– R uok. 2 mln z∏h poniesiono ze Êrodków w∏asnych.

Charakterystyka produktuó Modu∏ XDSP jest modu∏em elektronicznym wyposa˝onym w pi´ç uk∏adów ÓPGA V irtex II 3000 firmy Xilinx z∏o˝onych w formie matrycy obliczeniowej s∏u˝àcej do przetwarzania potokowego. Idealny do cyfrowego przetwarzania sygna∏ów. Modu∏y mogà byç ∏àczoneƒdzi´ki temu uzyskuje si´ pe∏nà skalowalnoÊç mocy obliczeniowej. Czterop∏ytowy system wykorzystany zosta∏ w sonarzeƒrealizujàc algorytm beamformingu. InnowacyjnoÊç produktuó niespotykana pr´dkoÊç obliczeniowa – 975 milionów z∏o˝onych mno˝eƒ na sekund´ƒ skalowalnoÊç mocy obliczeniowej. Obszary zastosowaƒó komunikacja – telefonia cyfrowaƒsystemy v ideo – telewizja cyfrowa i wyposa˝enie studyjneƒsprz´t militarny – radary i komunikacjaƒ sprz´t morski – sonaryƒ przemys∏ – rozpoznawanie obrazów. Poniesione nak∏ady B– Ró 450 tys. z∏ƒ iloÊç sprzedanych sztuk u2003–2007h – 9T Êrednia cena produktu – 153 tys. z∏T u˝ytkownikó Centrum Techniki Morskiej z GdyniT u˝yte technologieó uk∏ady ÓPGAƒ magistrala V MEƒ system Eurocard.

na parametry cieplne ramkiƒ jej przewodnoÊç cieplna jest o ok. 20Â mniejsza od importowanych ramek ze stali ocynkowanej. Dzi´ki zastosowaniu ramki stalowej produkowanej przez METAL UNIONƒw porównaniu do ramek aluminiowychƒ najcz´Êciej stosowanychƒ otrzymujemy pi´ciokrotnie mniejszà przewodnoÊç cieplnà ramki dystansowej. Ramka stosowana jest przez takich klientówƒ jakó Press Glassƒ Pilkingtonƒ Óakroƒ V itroszlif. Produkt zosta∏ nagrodzony g∏ównà nagrodà w konkursie Jurajski Produkt Roku w 2006 r. oraz otrzyma∏ God∏o Promocyjne TERAZ POLSKA w 2007 r.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

201

OÊrodek Badawczo-Rozwojowy Izoto- Peptydy znakowane 90Y i 177Lu pów POLATOM

Peptydy znakowane 99mTcƒ90Y i 177Lu do diagnostyki i terapii rozsianych przerzutów nowotworowych. Peptydowe analogi somatostatyny znakowane 99mTcƒ 90Y i 177Lu pozwalajà na skutecznà diagnostyk´ uw przypadku emitujàcego promieniowanie gamma 99mTch i radioimmunoterapi´ uprzy zastosowaniu emiterów promieniowania beta 90Yƒ177Luh guzów neuroendokrynnychƒ szczególnie w rozsianym procesie przerzutowym. Efekt ten uzyskano poprzez przy∏àczenie atomu izotopu promieniotwórczego do liganduƒ który po podaniu do˝ylnym rozpoznaje selektywnie receptory komórek nowotworowych i szybko usuwa si´ z krwi krà˝àcejƒ szybko dociera w g∏àb zmiany nowotworowej i umo˝liwia jej wykrycieƒ dok∏adnà lokalizacj´ oraz pozwala na ocen´ stopnia zaawansowania choroby. Dodatkowoƒemitowane przez radionuklid promieniowanie beta niszczy komórki nowotworowe. Podj´cie po raz pierwszy w Polsce badaƒ nad otrzymaniem tych peptydów w postaci farmaceutycznych zestawów do znakowania zaowocowa∏o wprowadzeniem nowych procedur diagnostycznych i terapeutycznych z ich zastosowaniem do rutynowej praktyki klinicznej w obrazowaniu i terapii guzów neuroendokrynnychƒ przyczyniajàc si´ do zwi´kszenia skutecznoÊci leczenia tej niezwykle trudnej z punktu widzenia medycznego grupy nowotworów. Koszty prac

ROSOMAK. Jest to kompleksowe urzàdzenie z wizualizacjà komputerowàƒ wykonane z zastosowaniem najnowszych technologii. Pozwala na szkolenie za∏ogi oraz jej poszczególnych cz∏onków w zakresieó dzia∏aƒ na symulowanym polu walkiƒ dowodzeniaƒ obserwacji i wykrywania celówƒ okreÊlania ich wa˝noÊciƒwyboru broni i typów amunicjiƒniszczenia celów samodzielnie lub na komend´ƒprowadzenia transportera z wykorzystaniem w∏aÊciwoÊci ochronnych terenuƒ utrzymania parametrów eksploatacyjnych pojazduƒ pracy na stanowisku bojowymƒ treningu i utrzymania wysokiego poziomu wyszkolenia. Przeznaczenie produktu do zastosowaƒ wojskowych obcià˝one jest koniecznoÊcià stosowania odpowiednich czasem kosztownych komponentów. W procesie produkcji zastosowano je tylko tamƒ gdzie jest to niezb´dne. Dzi´ki temu zracjonalizowano koszty wytworzeniaƒ nie pogarszajàc jakoÊci i parametrów wyrobu. Trena˝er KTO ROSOMAK jest nie tylko urzàdzeniem treningowymƒ ale uniwersalnym Êrodowiskiemƒ którego du˝a elastycznoÊç pozwala tworzyç rozbudowane modele symulacyjne do wielu zastosowaƒ. Osiàgni´to to przez zastosowanie nowatorskich rozwiàzaƒ z zakresu elektroniki i najnowoczeÊniejszych technologii symulacji rzeczywistoÊci wirtualnej.Takie rozwiàzanie jest unikalne i mo˝e zostaç wykorzystane zarówno do bezpoÊredniej symulacji ró˝norodnych Êrodowiskƒ jak i obs∏ugi ró˝nego typu urzàdzeƒ oraz umo˝liwia dowolnà rozbudow´ƒ w zale˝noÊci od za∏o˝onych celów szkoleniowychó od pojedynczych stanowisk – do szkolenia wspó∏dzia∏ania mniejszych zwiàzków taktycznych. Osiàgni´cie tak du˝ej elastycznoÊci by∏o mo˝liwe poprzez wprowadzenie struktur modu∏owych. Przez wymian´ niektórych parametrów modelu obiektu i sk∏adanie ich na podobnej zasadzie jak uk∏adanie klocków „ LEGO” ƒ uzyskano efekt w postaci symulatora czy trena˝era przeznaczonego do realizacji ró˝norodnych celów szkoleniowych. W symulatorze mo˝na wygenerowaç cyfrowà baz´ wizualizacji o dowolnych rozmiarach na podstawie map rzeczywistego terenu. Takie rozwiàzanie umo˝liwia integracj´ szkolenia na symulatorze z istniejàcym procesem nauczania uprzygotowanie za∏ogi do wykonywania ç wiczeƒ poligonowych na terenie b´dàcym jego wiernà kopiàh.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

203

PKP SZYBKA KOLEJ MIEJSKA Bilet wspólny SKM i Przewozów Regionalnych Wprowadzenie wspólnego biletu przewoêników PKP SKM i PKP Przewozy Regionalne podnios∏o jakoÊç W TRÓJMIEÂCIE Sp. z o.o. us∏ug przewozowych w zakresie odpraw podró˝nych i mia∏o wp∏yw na preferencje ∏àczenia wewnàtrzga∏´ziowych systemów przemieszczania o tym samym profilu technologicznym.

Pojazdy Specjalistyczne Szcz´Êniak

Zbigniew Instalacja do przechowywania i transportu allogenicznego materia∏u tkankowego i allogenicznych biostatycznych przeszczepów tkankowych

Produktem jest specjalistyczna instalacja do przechowywania i transportu allogenicznego materia∏u tkankowego i allogenicznych biostatycznych przeszczepów tkankowych. Obecnie nie istnieje na Êwiecie rozwiàzanie spe∏niajàce normyƒ umo˝liwiajàce transport przeszczepów na dalsze odleg∏oÊciƒ co powoduje podstawowe utrudnienie w transplantacji przeszczepów. Nie istniejà obecnie opracowane metody transportu przeszczepów gwarantujàce dostarczanie materia∏u do transplantacji. Budowa specjalistycznego pojazdu pozwoli na 100Â skutecznoÊç transportu przeszczepów na bardzo du˝e odleg∏oÊci oraz w d∏ugim czasie z gwarancjà dostarczenia pe∏nowartoÊciowego przeszczepu dla klinik i szpitali. Badania i rozwój projektu finansowane sà ze Êrodków w∏asnych oraz z dotacji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy˝szegoƒDepartament Badaƒ na Rzecz Gospodarki. Pojazd b´dzie przeznaczony do wykorzystywania przez banki tkanekƒ banki spermyƒ banki szpiku kostnego oraz banki komórek macierzystych krwi p´powinowej w ca∏ej Unii Europejskiej.

Temposadzkaƒ gips ceramiczny odlewniczyƒ TEMPOSADZKA – zaprawa samopoziomujàca wykonana na bazie siarczanu wapnia oraz màczki i kruszygips ceramiczny formierski wa wapiennego. W∏aÊnie dzi´ki zastosowaniu specjalnie wyselekcjonowanego kruszywa produkt charakteryzuje si´ bardzo wysokà wytrzyma∏oÊcià mechanicznà na zginanie i Êciskanie. Dodatkowà zaletà jest technologia wykonaniaƒ która pozwala w szybki i prosty sposób na uzyskanie podk∏adu pod∏ogowego o g∏adkich powierzchniach. Jest idealny przy ogrzewaniu pod∏ogowym oraz jako warstwa akustyczna. Znajduje szerokie zastosowanie w budownictwie mieszkaniowym oraz obiektowym i przy przebudowie – modernizacji. Gipsy ceramiczne sà nowatorskim produktem dzi´ki zastosowaniu do ich produkcji gipsu syntetycznego. Charakteryzujà si´ du˝à wytrzyma∏oÊcià mechanicznà na zginanie i Êciskanie. Zastosowanie znajdujà g∏ównie w przemyÊle ceramicznym. Stosowane sà do wytwarzania form matek i form tokarskichƒeksploatowanych na liniach formierskich oraz w zale˝noÊci od rodzaju mogà byç równie˝ stosowane do wyrobu sztukaterii gipsowej.

PH TEMPO Sp. J.W. Óiszera

Lasy Paƒstwowe operujà wielkimi iloÊciami surowca drzewnego. Wprowadzajàc z poczàtkiem 2006 r. nowe zasady sprzeda˝y drewnaƒ pos∏u˝y∏y si´ nowoczesnymi narz´dziami informatycznymi dla zobiektywizowania obrotu handlowego drewnemƒa przy tym optymalizacji kosztów tego procesu. Majàcy wiele mankamentówƒ wczeÊniejszy model sprzeda˝yƒ wielokrotnie krytykowany przez odbiorców drewnaƒ zastàpiono systemem rokowaƒ jednoczesnychƒ on-lineƒ z wykorzystaniem specjalnejƒ internetowej platformy portalu leÊno-drzewnego. Na niej toƒ w prosty sposóbƒ Lasy Paƒstwowe przedstawiajà ofert´ sprzeda˝yƒ z którà zapoznaç si´ mogà wszyscy zainteresowani i „ przy otwartej kurtynie” rozpatrywane jest zg∏aszane zapotrzebowanie na surowiec. Uzupe∏nieniem portalu jest internetowa aplikacja e-drewnoƒ któraƒ w formie aukcjiƒ pozwala zagospodarowaç surowiec nieznajdujàcy nabywców w trybie rokowaƒ.

E-drewno

Paƒstwowe Gospodarstwo LeÊne Lasy Paƒstwowe

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

205

Przedsi´biorstwo Instalacyjno Budow- Zespó∏ przy∏àczeniowy mieszkaniowych stacji Zespó∏ przy∏àczeniowy ciep∏ej i zimnej wody oraz c.o. jest przeznaczony do stosowania w budownictwie lane ASKALDOWICZ ciep∏a centralnego ogrzewania i ciep∏ej wody mieszkaniowym wielorodzinnym w systemach decentralnego przygotowania c.w.u. poprzez zamontowau˝ytkowej ne mieszkan. stacje wymiennikowe firm np. MeibesƒDanfoss z opomiarow. poboru energii cieplnej dla potrzeb c.o. i c.w.u oraz w.z. lok. mieszk. Jest rozwiàzaniem kompaktowym pozwalajàcym na zminimalizowanie robocizny zwiàzanej z zamontowaniem w zaprojektowanych szachtach inst. kl. schodowych budynku na poziomie 1-ej kondygn. od 1 do 4 kpl ww. stacji w zale˝noÊci od iloÊci mieszkaƒ. Pozwala na

InnowacyjnoÊç spó∏ki INTERMET w Cz∏uchowie jest wpisana w strategi´ rozwoju firmy i jest realizowana poprzez wdra˝anie innowacyjnych technologii do tej pory nieznanych w kraju i w Europie. Od 2004 r. spó∏ka uruchomi∏a produkcj´ innowacyjnych produktówó ostrzowa taÊma ochronna PROTECTORƒ rdzeƒ szpuli handlowej ROLLERƒtarcza szpuli handlowej PLATEƒwielkoformatowe siatki ochronne PROTECTORnetƒ ekologiczne kablowe b´bny wiórowe EKO-DRUM.

Przedsi´biorstwo Produkcyjno-Us∏ugo- Ostrzowa taÊma ochronna PROTECTOR we INTERMET Sp. z o.o.

Wymieniony fotel UWU charakteryzuje si´ innowacyjnoÊcià w zakresie rozwiàzania konstrukcyjnego. Plastikowe oparcie zastosowane w produkcji stanowi nie tylko element konstrukcji krzes∏aƒale równie˝ dzi´ki estetycznemu wykonaniu i mnogoÊci opcji zapewnia du˝e walory u˝ytkoweƒ co nie jest cz´stym rozwiàzaniem w tego typu produktach. Dodatkowo wielkà inowacyjnoÊcià w zakresie konstrukcji oparcia oraz regulacji góra dó∏ oparcia jest mechanizm umieszczony w rurkach oparcia. Projektantem jest Tomasz Augustyniak. Krzes∏o zgodne z normà EN 1335. Nak∏ady B– R poniesione na ten model wynoszà ok. 500 tys. – êród∏o w∏asne. Do koƒca roku 2006 sprzedane zosta∏o 12 285 szt. krzese∏. Katalogowa cena produktu wynosi od 295 do 2041ƒ w zale˝noÊci od mnogoÊci regulacji. U˝ytkownikami produktu sà pracownicy biurowi i osobyƒktóre kupujà krzes∏o do u˝ytku domowego.

PROÓIm Sp. z o.o

Óotel obrotowy UWU

nie wszystkie materia∏y. Ponadtoƒdzi´ki instalacji lasera firmy V itro 3Dƒoferujemy tak˝e klientom wykonanieƒza naszym poÊrednictwemƒgraweru w szklanych bry∏ach. Systemy laserowe ULSƒze wzgl´du na swojà uniwersalnoÊç ƒ znalaz∏y szerokie zastosowanie w agencjach reklamowychƒ ma∏ym przemyÊle oraz u pieczàtkarzy. Umo˝liwiajà bezdotykowe ci´cieƒgrawerowanie na p∏aszczyznach oraz powierzchniach owalnychƒ znakowanieƒ równie˝ w trybie 3D. Szeroka gama powierzchni roboczej u30 ¥ 40 cm do 60 ¥ 120 cmh oraz dobór êród∏a lasera uod 10 do 400 Wh umo˝liwia precyzyjne skonfigurowanie urzàdzeniaƒ dostosowujàc je do potrzeb u˝ytkownika. W kolejnych latach sprzedano na rynku polskim odpowiednioó 2004 – 23 szt.ƒ 2005 – 35 szt. urzàdzeƒƒ 2006 – 58 szt. urzàdzeƒ. Datowniki laserowe Alltec ww. firmy przeznaczone sà do nanoszenia informacji o produkcie w trakcie procesu wytwarzania takichƒ jakó przydatnoÊç spo˝yciaƒ kod miejscaƒ w którym zosta∏o wyprodukowaneƒgodzinaƒnr zmianyƒnr linii itd. InnowacyjnoÊç technologii laserowej polega na znakowaniu „ suchym” bez u˝ycia toksycznych atramentów oraz rozpuszczalnikówƒ co w konsekwencji prowadzi do dbania o Êrodowisko naturalne. Dodatkowym atrybutem sà pr´dkoÊciƒz jakimi produkt mo˝e byç znakowany – ok. 20 szt.Ês. W kolejnych latach sprzedano na rynku polskim odpowiednioó 2004 – 5 szt.ƒ 2005 – 7 szt.ƒ 2006 – 8 szt. urzàdzeƒ.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

207

PSILOC

REMAG S.A.

Kombajn chodnikowy R-130

Music Player

Kombajn chodnikowy typu R-130 przeznaczony jest do pracy w podziemnychƒkorytarzowych wyrobiskach zak∏adów górniczychƒ polegajàcej na zmechanizowanym urabianiu kopalin u˝ytecznychƒ charakteryzujàcej si´ jednostkowà wytrzyma∏oÊcià na Êciskanie Rc max- 80 MPa. Parametry kombajnu spe∏niajà najnowsze tendencje w potrzebach przekroju wyrobiska na kopalniach. Wszystkie typy organów urabiajàcych z uk∏adami zraszania do zabudowania na kombajnie R-130 zosta∏y poddane badaniom w zakresie skutecznoÊci gaszenia iskier w akredytowanym laboratorium V V UUƒa.s.ƒOstrawa – Radwanice i uzyska∏y nast´pujàce certyfikatyó A.00013-02-05 z dnia 21.07.2005ƒ A.00014-02-05 z dnia 31.10.2005 oraz A.00015-02-05 z dnia 10.11.2005. W 2006 r. nasi u˝ytkownicy ukopalnia Murckiƒ ZG Sobieskiƒ KWK BoryniaƒPRG ChrzanówƒZG JaninaƒKWK Mys∏owiceƒKWK ZofiówkaƒKWK JankowiceƒKWK HalembaƒJasMosƒ PRGTƒ KWK Ziemowit eksploatowali 16 kombajnów typu R-130.

Sophisticated music player allowing OTA content downloading and consuming iPod and Media Player competitor.

Nowo opracowane w PCO S.A. gogle noktowizyjne MU-3 sà propozycjà naszego przedsi´biorstwa do programu rozwojowego MON realizowanego pod has∏em „ wyposa˝enie wojownika XXI wieku” . W sk∏ad wyrobu MU-3 wchodzi zestaw monokulara noktowizyjnego obejmujàcy niewielkich rozmiarów noktowizor oraz specjalne akcesoriaƒktóre umo˝liwiajà skonfigurowanie urzàdzenia do obserwacji jednoocznej lub dwuocznejƒdla bliskich i dalekich odleg∏oÊci widzeniaƒna oko prawe lub leweƒdo mocowania na he∏mieƒna g∏owie bàdê na broniƒdo wspó∏pracy z celownikiem holograficznym lub kolimatorowym. Ponadto urzàdzenie mo˝e pracowaç w warunkach oÊwietlenia rozciàgajàcych si´ od absolutnej ciemnoÊci unp. schronyh – dzi´ki zastosowaniu miniaturowego oÊwietlacza na podczerwieƒ – do pe∏nego oÊwietlenia dziennego dzi´ki zastosowaniu najnowszejƒmo˝liwej do seryjnego u˝ycia generacji wzmacniaczy Êwiat∏a z funkcjà autogatingu. Zastosowany w wyrobie wzmacniacz obrazu posiada unikalnà cech´ pozwalajàcà na uzyskanie czarno-bia∏ego obrazuƒ co poprawia wyrazistoÊç obrazu i mo˝liwoÊç rozpoznawania szczegó∏ów udotychczasowe urzàdzenia noktowizyjne generowa∏y obraz w odcieniach zielenih. Prace B– R zwiàzane z opracowaniem wyrobu MU-3 zosta∏y sfinansowane wy∏àcznie z w∏asnych êróde∏ PCO S.A. W 2006 r. wyrób pomyÊlnie przeszed∏ badania kwalifikacyjne w Wojsku Polskim i zosta∏ przyj´ty na wyposa˝enie Polskiej Armii. W 2007 r. rozpocz´to seryjnà produkcj´ i sprzeda˝ monokulara MU-3. Wyrób cieszy si´ bardzo du˝ym zainteresowaniem ze strony Dowództwa Wojsk LàdowychƒJednostek Specjalnych MON oraz jednostek paramilitarnych uPolicjaƒ ABWƒ BORƒ CBA oraz Stra˝ Granicznah. W roku 2006 MU-3 by∏ prezentowany na wielu mi´dzynarodowych targach i wystawach. Spotka∏ si´ on z bardzo pozytywnymi opiniami i ocenami. Zakupem MU-3 zainteresowane sà W´gryƒCzechyƒS∏owacja oraz Szwecja. Zamówienia na rok 2007 opiewajà na kwot´ 6 mln z∏. Szacowana sprzeda˝ wyrobu w latach 2007–2010 zamknie si´ kwotà 50 mln z∏.

Przemys∏owe Centrum Optyki S.A.

Gogle noktowizyjne – Monokular MU-3

Przedsi´biorstwo Wodociàgów i Kana- System monitorowania i zarzàdzania eksplo- W ramach SPO WKP realizowany jest projekt pod nazwà „ System monitorowania i zarzàdzania eksplolizacji Sp. z o.o. atacjà sieci wodociàgów i kanalizacji miasta atacjà sieci wodociàgów i kanalizacji miasta Rybnik” . Efektem jest neuronowy model sieci i niekomercyjRybnik neƒprototypowe systemy informatyczne. Ârodki w∏asneƒz EÓRRƒkrajowe Êr. publiczne. Konsorcjant Politechnika Âlàska w Gliwicach. WartoÊç projektu 734 tys. z∏. Czas trwania od X 2005 do X 2007.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

209

Suntech Sp. z o.o.

Statek specjalistyczny typu CON-RO zosta∏ zaprojektowany w ten sposóbƒ aby spe∏niaç funkcje typowe tak dla statku kontenerowcaƒ jak i ro-ro. Jest przystosowany do przewozu ró˝nej wielkoÊci kontenerów w pozbawionej pokryw ∏adowni znajdujàcej si´ w cz´Êci dziobowej i na pok∏adzie otwartym na rufie statku oraz pojazdów ko∏owychƒ których za∏adunek odbywa si´ przez ramp´ rufowà poprzez system ramp wewn´trznychƒ a ∏adunki rozmieszczone sà na czterech poziomach. Projekty celowe realizowane w ramach CON-ROó 1. Opracowanie systemu alternatywnego mocowania kontenerów na pok∏adzie otwartym na statkach B201 typu CON-RO unak∏adó 3 033 750 z∏ƒ dofinansowanie ze Êrodków bud˝etowych na nauk´h. Opracowanie i wdro˝enie metody bezpiecznego wodowania specjalistycznego statku o ma∏ej sztywnoÊci ze zmiennym rozk∏adem mas unak∏adó 2 295 226ƒ13 z∏ƒ dofinansowanie ze Êrodków bud˝etowych na nauk´ó 1 035 800 z∏h. Statek zosta∏ zaprojektowany przez Biuro Projektowe Stoczni Szczeciƒskiej Nowaƒa g∏ównym projektantem jednostki jest in˝. Marek Nowak. Statek CON-RO otrzyma∏ certyfikat Significant Ships 2006 wyró˝nienie RINA uRoyal Institution of Nav al Architectsh.

Uj´cie statku w gronie 50 najbardziej znaczàcych statków wyprodukowanych na Êwiecie w 2005 r. Wysoka klasa lodowa 1A. Rezygnacja z maszyny bocznej na rzecz dwóch maszyn rufowych. Asymetryczny rzàd pilersów przesuni´ty wzgl´dem PS. Zwi´kszenie poziomu bezpieczeƒstwa poprzez dodanie burt podwójnych.

System Triple Play Network Inv entory uPasz- InnowacyjnoÊç ósystem w kompleksowy sposób pozwala zewidencjonowaç zasoby sieci operatora CATV . portyzacja sieci operatora triple playh Uwzgl´dnia wszystkie typowe aspekty ewidencji wyst´pujàce u operatora telewizji kablowejƒw tymóewidencja sprz´tu i po∏àczeƒ zestawionych w sieciƒabonentów operatora i Êwiadczonych im us∏ug oraz awariiƒktóre mia∏y miejsce w sieci. System umo˝liwia projektowanie sieci koncentrycznych i optycznych oraz zapewnia szereg mechanizmów analitycznych. Rozwiàzanie jest zintegrowane z innymi produktami Suntech uCRMƒBilingh. Nowe cechy – wizualizacja po∏o˝enia zasobów operatora z wykorzystaniem Êrodowiska ESRI GIS. Produkt zaprojektowany ze szczególnym zwróceniem uwagi na aspekt ergonomiczny. Jednostkowe nak∏ady na B– R – Êrodki w∏asne. Patentyóbrak. IloÊç sztuk sprzedanychó1 klient – 1 mln PLN. Wynalazcaó praca zbiorowa firmy. U˝ytkownicyó Aster City. Nowe u˝yte technologieó Microsoft.NET. Zastosowane rozwiàzania informatyczneóESRI GIS. Nowatorskie rozwiàzania rynkoweóewidencja instalacji budynkowychƒ wyznaczanie zasi´gu awarii. Ewidencja sposobu propagacji us∏ug oraz sposobu zasilania elementów sieci HÓC. Nagrodyƒ wyró˝nieniaƒ medaleƒ certyfikaty – brak.

Stocznia Szczeciƒska Nowa Sp. z o.o. Statek typu CON-RO

Statek – samochodowiec 8245 do przewozu samochodów

STOCZNIA GDYNIA S.A.

67ƒ00–135ƒ00 z∏Êm2. Odbiorcami sà hurtownieƒfirmy budowlane i odbiorcy prywatni. Wyrób produkowany w technologii mokrejƒsklejany klejami poliuretanowymi. Produkt ekologicznyƒnadaje si´ do powtórnego przetworzenia. PRODUKCJA wed∏ug europejskich norm na materia∏y izolacyjne z w∏ókien drzewnych. Znakió ÓSCƒ NATURE PLUS. Nadzór produkcjió MPA NRW DORTMUND.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

21 1

V olkswagen Poznaƒ

Warmiƒsko-Mazurskie Przedsi´bior- Mieszanki MCE i technologia g∏´bokiego recy- Innowacjà na skal´ p∏n.-wsch. Polski jest uruchomienie w 2005 r. ciàgu technologicznego do produkcji stwo Drogowe Sp. z o.o. klingu z u˝yciem MCE mieszanek MCE z u˝yciem materia∏u z frezowania nawierzchni. Uzyskano nowy produkt mieszank´ MCE i stworzono warunki do realizacji nowego segmentu robót drogowych w tzw. g∏´bokim recyklingu. Nadal ˝adna z firm tego regionu nie naby∏a podobnej wytwórni do produkcji mas na zimno z u˝yciem destruktu.

Caddy

G∏ównym atutem Caddy jest przede wszystkim bardzo du˝a przestrzeƒ ∏adunkowa u3ƒ2 m3hƒdost´pna z ty∏u poprzez drzwi skrzyde∏kowe lub klap´ tylnà oraz z boku poprzez seryjne drzwi przesuwne umieszczone po prawej stronie samochodu una ˝yczenie dost´pne sà drugie drzwi przesuwneh. W zale˝noÊci od wersji V W Caddy mo˝e przewieêç do 825 kg ∏adunku. V W Caddy otrzyma∏ nagrod´ w XI Edycji Medalu Europejskiego – BCC. Jest najpopularniejszym autem bran˝y flotowejƒ zdoby∏ pierwsze miejsce w kategorii Ma∏e Auto Dostawcze za rok 2005 uplebiscyt organizowany przez magazyn „ Ólota Auto Biznes” h. Zosta∏ równie˝ zwyci´zcà plebiscytu polskiej bran˝y flotowej „ Óleet Awards Polska” w kategorii Samochód Ólotowy Roku 2005 oraz 2006Ê Auta lekkie dostawcze uorganizatorzy plebiscytuó Óleet Management Institute Central-Eastern Europeƒ Magazyn „ Ólota” ƒ „ Auto Óirmowe” i „ Ólota Auto V IP” h.

Óirma specjalizuje si´ w produkcji niech∏odzonych detektorów podczerwieni uinnowacyjnoÊç – nie wymagajà ch∏odzenia kriogenicznegoh w oparciu o w∏asne technologieƒ opracowane przez pracowników spó∏ki pod kierunkiem prof. dr hab. in˝. J. Piotrowskiego – Europejczyka Roku 2006. Nagrody i wyró˝nienia w 2006 r.ó Dyplom Ministra Gospodarki i Nauki za detektor PCI – 2TE-13ƒ na targach z∏ote medale i wyró˝nienia za nowy wyrób – Kamer´ termograficznà V -50. W 2005 r. Z∏oty Medal na targach EUREKA w Brukseli. W roku 2006 poza wprowadzeniem na rynek nowej grupy detektorów podczerwieni z przedwzmacniaczami w V IGO zakoƒczono realizacj´ projektu celowego „ Opracowanie i wdro˝enie do produkcji kamery termograficznej z niech∏odzonà mozaikà bolograficznà” . Wynikiem projektu jest wdro˝enie produkcyjne w V IGO pierwszej polskiej kamery termograficznej. Naszymi klientami sàó USAƒ Kanadaƒ Chinyƒ Japoniaƒ Indieƒ Izrael i paƒstwa UE. W Polsce g∏ównym odbiorcà przemys∏owym jest PCO S.A. oraz instytuty naukowe i uczelnie.

Niech∏odzony detektor podczerwieni

V IGO System S.A.

Projekt obejmowa∏ budow´ trasy tramwajowej o d∏. 2ƒ2 km wraz z modernizacjà dwóch p´tli tramwajowych. Tras´ zaprojektowanoƒ wykorzystujàc najnowoczeÊniejsze technologie w konstrukcji torowiska. Zastosowanie nowych technologii i metod wspomaga ograniczenie wp∏ywu inwestycji na zagro˝enie drganiami i ha∏asem poprzezó zaprojektowanie specjalnej konstrukcji nawierzchni torowejƒ u∏o˝enie na odcinkach najbardziej zbli˝onych do zabudowy mieszkaniowej szyn w otulinie gumowejƒ zaprojektowanie zieleni niskiej w pasach pomi´dzy trasà tramwajowàƒ jezdnià i zabudowà mieszkaniowàƒ ograniczenie wp∏ywu inwestycji na gleb´ i szat´ roÊlinnà poprzez zminimalizowanie iloÊci wycinanych drzew i krzewów. Ca∏kowity koszt rozbudowy trasy wyniós∏ 34 724 869 z∏ unettoh z czego cz´Êç u15 271 993ƒ78 z∏h by∏a wspó∏finansowana ze Êrodków UE. W 2006 r. wyk. 696ƒ5 tys. wkm w cenie 6ƒ81 z∏Êwkm. U˝ytkownikami trasy sà przede wszystkim mieszkaƒcy Warszawy korzystajàcy z tramwajowej komunikacji miejskiej. TW w 2006 r. otrzyma∏y I miejsce w konkursie na Mazowieckà Óirm´ Roku w kat. transportƒ spedycjaƒ motoryzacja oraz otrzyma∏y Êwiadectwo patentowe na znak i nazw´ spó∏ki.

Rozbudowa trasy tramwajowej Bemowo – M∏ociny

Tramwaje Warszawskie Sp. z o.o.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

21 3

WW DROMECH S.J.

WW Energy S.A.

Szeroka frakcja w´glowodorowa KTS-Ó

Cysterna naczepa CNK 38

Nowy innowacyjny produkt o nazwie „ szeroka frakcja w´glowodorów KTSÓ” . Wytwarzany jest w drodze katalitycznego krakingu odpadów z tworzyw sztucznych poliolefinowych. G∏ównymi odbiorcami sà rafinerie po∏udniowe Grupy Lotosƒ które wykorzystujà go do produkcji paliw komponowanych. Produkcja zosta∏a uruchomiona w IV kwartale 2003 r. w oparciu o zakup krajowej licencji firm Speranda -1 Sp. z o.o. i Ekosystem Sp. z o.o. z Woli Krzysztoporskiej. Urzàdzenie i technologia wykorzystujà wynalazki zg∏oszone w Polskim Urz´dzie Patentowymó P-356491 z dnia 7.10.2002ƒ P-358774 z dnia

wyrobów przeznaczonych do transportu paliw p∏ynnych kl. 3 wed∏ug ADR jest to produkt wyjàtkowy. Dowodem tego jest otrzymanie na XIII Mi´dzynarodowych Targach „ STACJA PALIW 2006” – „ GRAND PRIX” Transportowego Dozoru Technicznego. Kolejnymi wyrobami produkowanymi przez firm´ƒ posiadajàcymi wszystkie cechy innowacyjnoÊciƒ ciàgle ulepszanymi sà cysterny naczepy do transportu gazów skroplonych TYP CNG 45T47T48T50T53. PodkreÊlenia wymaga cysterna naczepa CNG 53ƒktóra jest najwi´kszà cysternà do transportu gazów skroplonych wyprodukowanà w Polsce. Wszystkie nak∏ady finansoweƒ jakie ponosi firma przy ciàg∏ym wdra˝aniu innowacyjnoÊci w swoich wyrobachƒpochodzà ze Êrodków w∏asnychƒ funduszy krajowych i Unii Europejskiej. WW DROMECH posiada równie˝ licencj´ na produkcj´ specjalistycznej instalacji do katalitycznego przetwarzania odpadów z tworzyw sztucznych na szerokà frakcj´ w´glowodorów. Uzyskany w wyniku przetwarzania produkt jest stosowany jako dodatek w produkcji paliw p∏ynnych. Wysokà jakoÊç i innowacyjnoÊç produkowanych przez naszà firm´ wyrobów potwierdzajà posiadane certyfikatyó Certyfikat jakoÊci ISO 9001-2000 nadany przez TUV ƒCertyfikat ISCIR – RumuniaƒCertyfikat PROMOTOMNADZOR – Republiki Bia∏orusiƒ Certyfikat ZgodnoÊci-Ukrainyƒ Certyfikat GOST R – Óederacji Rosyjskiejƒ Certyfikat „ Przedsi´biorstwo ÓAIR PLAY” ƒ Certyfikat „ SOLIDNA ÓIRMA” ƒ „ GAZELA BIZNESU 2006” ƒw 2006 roku firma WW DROMECH uzyska∏a nominacj´ do Polskiego God∏a Promocyjnego” – TERAZ POLSKA. Swoje wyroby eksportuje do takich krajówƒjakóLitwaƒ¸otwaƒUkrainaƒBia∏oruÊƒRosjaƒ Bu∏gariaƒ Serbiaƒ Zjednoczone Emiraty Arabskie.

obs∏uga uk∏adu jezdnegoƒponiewa˝ osie nie sà przyspawane do konstrukcji ramyƒlecz sà do niej przykr´cone. Dzi´ki redukcji masy wzros∏y walory transportowe cysternyƒa pojemnoÊç zbiornika wynosi 38 tys. litrów. Kolejne innowacyjne rozwiàzanie kryje w sobie zastosowany uk∏ad dystrybucyjno-pomiarowy. Jest on zbudowany w oparciu o przep∏ywomierz turbinowy przeznaczony do roz∏adunku grawitacyjnego. Uk∏ad ten osiàga bardzo du˝e wydajnoÊci – pr´dkoÊç roz∏adunku przekracza 1000 iÊmin. Zosta∏ te˝ wyeliminowany ha∏asƒjaki wyst´puje w stosowanych dotychczas urzàdzeniach pompowo-pomiarowych. Najwi´kszà zaletà zastosowanego rozwiàzania jest mo˝liwoÊç spustu bezpoÊrednio po sobie dwu ró˝nych produktów bez mo˝liwoÊci ich zmieszaniaTgwarantuje to wysokà jakoÊç paliw dostarczanych tà cysternà do klienta. Zastosowany zosta∏ te˝ uk∏ad oddolnego za∏adunku z czujnikami optycznymi zapobiegajàcymi przepe∏nieniu cysterny. Prac´ uk∏adu hamulcowego kontroluje system EBS z funkcjà zapobiegajàcà wywróceniu cysterny. Cysterna naczepa ∏àczy w sobie innowacyjnàƒ nowoczesnà – bezpiecznà konstrukcj´ wraz z du˝ymi walorami transportowymi. Do maksimum zosta∏a uproszczona obs∏uga cysternyƒ a zastosowane innowacyjne rozwiàzania czynià z niej produkt praktycznie bezobs∏ugowy i bezpieczny. Zastosowanie stopów lekkich pozwoli∏o znacznie zredukowaç mas´ pojazdu przy niezmniejszonej sztywnoÊci konstrukcji. Wszystkie te cechy sprawiajàƒ˝e na rynku

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

21 5

Zintegrowany System Zarzàdzania

Zak∏ady Przemys∏u Cukierniczego Mieszko S.A.

Zespó∏ Elektrowni Dolna Odra S.A.

105

106

107

Zak∏ady Porcelany Elektrotechnicznej Os∏ony wielkogabarytowe ZAPEL S.A.

Bombonierka Amoretta

Zak∏ady Górniczo-Hutnicze „ Boles∏aw” S.A.

104

Stop cynku WEGAL OB.

Óosforany paszowe

Zak∏ady Chemiczne „ Alwernia” S.A.

103

Lubofoska

Zak∏ady Chemiczne LUBO¡ Sp. z o.o.

102

ZEDO S.A. ponosi nak∏ady na prace rozwojowe rozumiane jako prace konstrukcyjne i technologiczno-projektowe polegajàce na zastosowaniu istniejàcej wiedzy. Dzia∏aniami innowacyjnymi by∏y wprowadzenie wspó∏spalania biomasy w Elektrowni Dolna Odra i Elektrowni Szczecin oraz wprowadzenie Zintegrowanego Systemu Zarzàdzania.

Bombonierka dwuwarstwowa unowoÊç kategorialnah. Sprzeda˝ do 16000 sklepów. Cena netto 12 z∏. Produkt zosta∏ uznany przez AC Nielsen za najlepszà innowacj´ roku 2006 w kategorii bombonierek w Polsce.

Ceramiczne wielkogabarytowe jednosegmentowe izolatory os∏onowe i wsporcze o maksymalnych wymiarachó wysokoÊç do 2400 mmƒ Êrednica do 650 mm. Wyroby charakteryzujà si´ szerokà kombinacjà cech elektrycznych i mechanicznychƒwysokim stopniem niezawodnoÊciƒsà poszukiwane na rynku energetycznym. Izolatory majà pe∏ne wyposa˝enie monta˝owe wed∏ug wymagaƒ klientów.

Stop cynku WEGAL OB. charakteryzuje si´ tworzeniem kàpieli cynkowniczej o bardzo ma∏ym napi´ciu powierzchniowym i ma∏ej lepkoÊci. Zapewnia nak∏adanie szczelnych pow∏ok o zbli˝onej gruboÊci na wyrobach wykonanych z ró˝nych gatunków staliƒ przyczyniajàc si´ do redukcji gruboÊci pow∏oki. Otrzymane pow∏oki cynkowe sà jednoczeÊnie odporne na korozj´ƒ majà g∏adkiƒ jasny i b∏yszczàcy wyglàd. Patent nr 191938. Cena 9 gie∏da LME Zn c– 420c. Wynalazcyó pracownicy ZGH „ Boles∏aw” oraz IMN Gliwice. U˝ytkownicyó hutyƒ ocynkownie.

Innowacyjny sposób wytwarzania fosforanów paszowych umo˝liwia obni˝enie kosztów produkcji poprzez zmniejszenie zu˝ycia kwasu fosforowego w granicach nawet do 25Â i wykorzystanie ciep∏a hydratacji do cz´Êciowego odparowania wilgoci oraz otrzymanie produktu o lepszej granulacji i przyswajalnoÊci. Poniesione nak∏ady na B– R – 39 766 z∏ƒ êród∏o wewn´trzne. Szóstego paêdziernika 2006 r. dokonano zg∏oszenia patentu w Urz´dzie Patentowym RP na wynalazek pod tytu∏emó Sposób wytwarzania fosforanów paszowychƒ numer zg∏oszenia P380770.

Zak∏ady Chemiczne Luboƒ Sp. z o.o. zajmujà si´ wytwarzaniem nawozów fosforowych oraz wielosk∏adnikowych nawozów typu NPKƒ g∏ównie granulowanychƒ a tak˝e pylistych. G∏ówne prace modernizacyjne zmierzajà w kierunku wprowadzania nowych technologii oraz modernizacji istniejàcych. W ostatnich latach zmodernizowano instalacj´ granulacji talerzowejƒktóra uruchomiona by∏a w roku 1995. Prace i inwestycje zosta∏y nagrodzoneó III nagroda Prezesa Rady Ministrów za wybitne krajowe osiàgni´cia naukowo-techniczneƒ listopad 2002 r.ƒ nominacja do nagrody gospodarczej województwa wielkopolskiego 2002 r. w kategorii wynalazczoÊç w dziedzinie produkcji lub technologii – styczeƒ 2003 r.ƒII miejsce za najlepszà technologi´ chemicznà na III Kongresie Technologii Chemicznej w ¸odzi w 2003 r. Wyró˝nienie Z∏otego Orbitala za efektywnà dzia∏alnoÊç na rzecz zmniejszenia ucià˝liwoÊci zak∏adu dla otoczenia.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓWÊUS¸UG

21 7

D EF INIC J E I. Badania i rozwój (definicje wed∏ug G US) 1. Dzia∏alnoÊç badawcza i rozwojowa (badania i eksperymentalne prace rozwojowe, w skrócie B+R) sà to systematycznie prowadzone prace twórcze, podj´te dla zwi´kszenia zasobu wiedzy, w tym wiedzy o cz∏owieku, kulturze i spo∏eczeƒstwie, jak równie˝ dla znalezienia nowych zastosowaƒ dla tej wiedzy. Obejmuje ona badania podstawowe i stosowane oraz prace rozwojowe. Informacje dotyczàce dzia∏alnoÊci badawczej i rozwojowej obejmujà nast´pujàce grupy jednostek: ✔ jednostki naukowe i badawczo-rozwojowe (tj. jednostki, których podstawowym rodzajem dzia∏alnoÊci jest prowadzenie prac badawczo-rozwojowych, zaklasyfikowane wed∏ug PKD do dzia∏u 73 „Nauka”), ✔ placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk (PAN), ✔ jednostki badawczo-rozwojowe (tzw. JBR-y), tj. jednostki majàce za zadanie prowadzenie prac badawczo-rozwojowych, których wyniki powinny znaleêç zastosowanie w okreÊlonych dziedzinach gospodarki narodowej i ˝ycia spo∏ecznego (podlegajà ró˝nym ministerstwom, w wi´kszoÊci Ministerstwu Gospodarki i Pracy), dzia∏ajàce na podstawie ustawy z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (jednolity tekst 2001 r. Dz. U. nr 33, poz. 388, z póêniejszymi zmianami), ✔ inne, tj. jednostki prywatne, zaklasyfikowane wed∏ug PKD do dzia∏u 73 „Nauka”, ✔ jednostki obs∏ugi nauki (biblioteki naukowe, archiwa naukowe, stowarzyszenia naukowe i inne jednostki obs∏ugi nauki), ✔ jednostki rozwojowe, tj. podmioty gospodarcze, przede wszystkim przedsi´biorstwa przemys∏owe, posiadajàce na ogó∏ w∏asne zaplecze badawczo-rozwojowe (laboratoria, biura konstrukcyjne, zak∏ady rozwoju techniki itp.), prowadzàce dzia∏alnoÊç B+R, g∏ównie o charakterze prac rozwojowych, obok swojej podstawowej dzia∏alnoÊci, ✔ szko∏y wy˝sze, ✔ pozosta∏e jednostki – m.in. szpitale prowadzàce prace badawczo-rozwojowe obok swojej podstawowej dzia∏alnoÊci, z wyjàtkiem klinik akademii medycznych (uniwersytetów) i Centrum Medycznego Kszta∏cenia Podyplomowego uj´tych w kategorii „szko∏y wy˝sze” oraz szpitali posiadajàcych status instytutów naukowo-badawczych uj´tych w kategorii „jednostki badawczo-rozwojowe”. 2. Nak∏ady na dzia∏alnoÊç badawczo-rozwojowà obejmujà nak∏ady bie˝àce poniesione na badania podstawowe, stosowane i prace rozwojowe oraz nak∏ady inwestycyjne na Êrodki trwa∏e zwiàzane z dzia∏alnoÊcià B+R, niezale˝nie od êród∏a pochodzenia Êrodków finansowych.

222

RAPORT O INNOWACYJNOÂCI GOSPODARKI POLSKI W 2007 ROKU

Jest to wskaênik okreÊlany w terminologii mi´dzynarodowej jako GERD – Gross Domestic Ex penditure on R &D. 3. Dane dotyczàce zatrudnienia w dzia∏alnoÊci badawczej i rozwojowej obejmujà wy∏àcznie pracowników bezpoÊrednio z nià zwiàzanych, poÊwi´cajàcych na t´ dzia∏alnoÊç co najmniej 109 nominalnego czasu pracy. Do zatrudnionych w dzia∏alnoÊci B+R zaliczani sà równie˝ uczestnicy studiów doktoranckich prowadzàcy prace B+R. Ekwiwalenty pe∏nego czasu pracy uEPCÊ sà to jednostki przeliczeniowe s∏u˝àce do ustalenia faktycznego zatrudnienia w dzia∏alnoÊci badawczo-rozwojowej. Jeden ekwiwalent pe∏nego czasu pracy oznacza jeden osoborok poÊwi´cony wy∏àcznie na dzia∏alnoÊç badawczo-rozwojowà. Wyrób nowy jest to wprowadzony na rynek wyrób, którego charakterystyka technologiczna (techniczna) i (lub) zastosowanie sà nowe lub ró˝nià si´ w sposób znaczàcy od uprzednio wytwarzanych wyrobów. Wyrób zmodernizowany jest to wyrób ju˝ istniejàcy, którego w∏aÊciwoÊci techniczne i (lub) dzia∏anie zosta∏y znaczàco ulepszone poprzez zastosowanie nowych, doskonalszych materia∏ów lub komponentów w przypadku wyrobu prostego bàdê poprzez cz´Êciowe zmiany w jednym lub wi´kszej liczbie podzespo∏ów w przypadku wyrobu z∏o˝onego. Nowy lub istotnie ulepszony proces uinnowacja technologiczna procesuÊ jest to zastosowanie technologicznie nowych lub istotnie ulepszonych metod produkcyjnych, obejmujàce zmiany w wyposa˝eniu lub organizacji produkcji bàdê kombinacj´ tych zmian. Wyroby nowe lub zmodernizowane – wyroby wprowadzone do produkcji w ciàgu ostatnich trzech lat. Po trzech latach wyrób „starzeje si´”. Wskaê nik innowacyjnoÊci przemys∏u to udzia∏ przedsi´biorstw, które wprowadzi∏y przynajmniej jednà innowacj´ technologicznà: nowy lub zmodernizowany wyrób, nowy lub ulepszony proces bàdê innowacj´ organizacyjno-technicznà, w ogólnej liczbie przedsi´biorstw.

II. Patenty i wynalazki (definicje wed∏ug Urz´ du Patentowego) Wynalazek – nowe rozwiàzanie problemu o charakterze technicznym, posiadajàce poziom wynalazczy (tzn. niewynikajàce w sposób oczywisty ze stanu techniki) i nadajàce si´ do przemys∏owego stosowania. Wynalazek chroniony jest patentem. Patent – prawo wy∏àczne udzielane na wynalazek przez w∏aÊciwy organ krajowy (w Polsce przez Urzàd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej) lub mi´dzynarodowy (np. Europejski Urzàd Patentowy). TreÊcià patentu jest prawo wy∏àcznego korzystania z wynalazku na okreÊlonym terytorium (pojedynczego kraju lub grupy krajów), przez czas i na

DEFINICJE

223

warunkach okreÊlonych w krajowej ustawie patentowej lub konwencji mi´dzynarodowej. Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zg∏oszenia wynalazku we w∏aÊciwym organie krajowym lub organizacji mi´dzynarodowej. U k∏ad o wspó∏pracy patentowej – mi´dzynarodowy uk∏ad zawarty w Waszyngtonie w 1970 r. pod auspicjami Âwiatowej Organizacji W∏asnoÊci Intelektualnej (WIPO) w Genewie. 123 paƒstwa b´dàce aktualnie stronami PCT (PATENT CO-OPERATION TREATY ) tworzà Zwiàzek, którego celem jest wspó∏praca w zakresie dokonywania zg∏oszeƒ patentowych, prowadzenia poszukiwaƒ i badaƒ wst´pnych w odniesieniu do tych zg∏oszeƒ, co ma u∏atwiç zg∏aszajàcemu ocen´ szans uzyskania ochrony patentowej na jego wynalazek w wybranych paƒstwach stronach Uk∏adu.

III. D efinicje ogólne V enture capital (ang.), kapita∏ wysokiego ryzyka, kapita∏ lokowany w nowe przedsi´wzi´cia zwiàzane z wysokim ryzykiem, np. wdra˝anie innowacji oraz tworzenie ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw; venture capital umo˝liwia podejmowanie przedsi´wzi´ç o wysokim ryzyku przez osoby nieposiadajàce wystarczajàcej iloÊci kapita∏u, np. wynalazców, organizatorów, przedsi´biorców; przyspiesza to wzrost gospodarczy i zmniejsza bezrobocie. Mimo wysokiego ryzyka, venture capital, w przypadku trafnej inwestycji, mo˝e przynosiç bardzo wysokie zyski. Innowacje (∏ac.), nowoÊci, rzeczy nowo wprowadzone, w gospodarce wdra˝anie nowych technologii, organizacji i instytucji. Innowacje technologiczne sà dzielone na: innowacje produktowe – wprowadzanie do produkcji nowych wyrobów i us∏ug oraz innowacje procesowe – zastosowanie nowych sposobów uzyskiwania tych samych wyrobów. Innowacje technologiczne sà nast´pstwem post´pu naukowo-technicznego. Innowacje organizacyjne i instytucjonalne sà ÊciÊle zwiàzane z przedsi´biorczoÊcià, stanowià jej nieodzowny element. Wdra˝anie innowacji jest rodzajem dzia∏alnoÊci gospodarczej o szczególnie wysokim stopniu ryzyka, dlatego w rozwini´tych gospodarkach rynkowych wykszta∏cono specjalne sposoby finansowania innowacji (venture capital). Post´p techniczny – proces doskonalenia metod wytwarzania, opanowywania nowych zasobów i produkcji nowych dóbr. Jest on rezultatem wdro˝enia wyników prac badawczo-rozwojowych i wià˝e si´ z ryzykiem, dlatego finansowanie post´pu technicznego jest z regu∏y wspomagane przez paƒstwo lub wykorzystuje specjalne êród∏a (venture capital). Ze wzgl´du na rodzaj oszcz´dnoÊci nak∏adów czynników produkcji rozró˝nia si´ post´p techniczny pracooszcz´dny lub materia∏ooszcz´dny.

S¸ OWNIK D O LISTY 500 NAJ BARD Z IEJ INNOWAC YJ NYC H PRZ ED SI¢ BIORSTW W POLSC E W 2006 ROKU Nazwa przedsi´biorstwa – skrócona nazwa przedsi´biorstwa, pozwalajàca na jego identyfikacj´. MiejscowoÊç – miejscowoÊç, gdzie znajduje si´ siedziba zarzàdu firmy. Rodzaj dzia∏alnoÊci PKD uwed∏ug Polskiej Klasyfikacji Dzia∏alnoÊciÊ1 – okreÊla przewa˝ajàcy rodzaj dzia∏alnoÊci wskazany przez rejestrowany podmiot:

Sekcja A (01...) (02...) Sekcja B (05...) Sekcja C (10...) (11...)

– – – – – – – –

(12...) (13...) (14...) Sekcja D (15...) (16...) (17...) (18...) (19...)

– – – – – – – – –

(20...) (21...) (22...)

– – –

(23...)

–

(24...) (25...)

– –

rolnictwo, ∏owiectwo i leÊnictwo: rolnictwo i ∏owiectwo, ∏àcznie z dzia∏alnoÊcià us∏ugowà. leÊnictwo, ∏àcznie z dzia∏alnoÊcià us∏ugowà. rybo∏ówstwo i rybactwo: rybo∏ówstwo i rybactwo, ∏àcznie z dzia∏alnoÊcià us∏ugowà. górnictwo i kopalnictwo: górnictwo w´gla kamiennego i brunatnego; wydobywanie torfu. wydobywanie ropy naftowej i gazu ziemnego, ∏àcznie z dzia∏alnoÊcià us∏ugowà. kopalnictwo rud uranu i toru. kopalnictwo rud metali. pozosta∏e górnictwo i kopalnictwo. przetwórstwo przemys∏owe: produkcja artyku∏ów spo˝ywczych i napojów. produkcja wyrobów tytoniowych. w∏ókiennictwo. produkcja odzie˝y i wyrobów futrzarskich. produkcja skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych. produkcja drewna i wyrobów z drewna. produkcja masy celulozowej, papieru oraz wyrobów z papieru. dzia∏alnoÊç wydawnicza; poligrafia i reprodukcja zapisanych noÊników informacji. wytwarzanie koksu, produktów rafinacji ropy naftowej i paliw jàdrowych. produkcja wyrobów chemicznych. produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych.

Polska Klasyfikacja Dzia∏alnoÊci, za∏àcznik do rozporzàdzenia Rady Ministrów z dnia 7 paêdziernika 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Dzia∏alnoÊci (PKD), Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej za∏. do nr 128, poz. 829 z dnia 21 paêdziernika 1997 r., Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.

S¸ OWNIK DO LISTY 5 00 NAJB ARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSI¢ B IORSTW

(26...) (27...) (28...) (29...) (30...) (31...) (32...) (33...) (34...) (35...) (36...) (37...) Sekcja E (40...) (41...) Sekcja F Sekcja G (50...) (51...) (52...)

Sekcja H Sekcja I (60...) (61...) (62...) (63...) (64...) Sekcja J (65...) (66...) (67...)

225

– produkcja wyrobów z surowców niemetalicznych pozosta∏ych. – produkcja metali. – produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyjàtkiem maszyn i urzàdzeƒ. – produkcja maszyn i urzàdzeƒ, gdzie indziej niesklasyfikowana. – produkcja maszyn biurowych i komputerów. – produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, gdzie indziej niesklasyfikowana. – produkcja sprz´tu i urzàdzeƒ radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych. – produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków. – produkcja pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep. – produkcja pozosta∏ego sprz´tu transportowego. – produkcja mebli; dzia∏alnoÊç produkcyjna, gdzie indziej niesklasyfikowana. – zagospodarowanie odpadów. – wytwarzanie i zaopatrywanie w energi´ elektrycznà, gaz i wod´: – wytwarzanie i zaopatrywanie w energi´ elektrycznà, gaz, par´ wodnà i goràcà wod´. – pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody. – budownictwo (45...). – handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artyku∏ów u˝ytku osobistego i domowego: – sprzeda˝, obs∏uga i naprawa pojazdów mechanicznych i motocykli; sprzeda˝ detaliczna paliw do pojazdów samochodowych. – handel hurtowy i komisowy, z wyjàtkiem handlu pojazdami mechanicznymi i motocyklami. – handel detaliczny, z wyjàtkiem sprzeda˝y pojazdów mechanicznych i motocykli; naprawa artyku∏ów u˝ytku osobistego i domowego. – hotele i restauracje (55...). – transport, gospodarka magazynowa i ∏àcznoÊç: – transport làdowy; transport rurociàgowy. – transport wodny. – transport lotniczy. – dzia∏alnoÊç wspomagajàca transport; dzia∏alnoÊç zwiàzana z turystykà. – poczta i telekomunikacja. – poÊrednictwo finansowe: – poÊrednictwo finansowe, z wyjàtkiem ubezpieczeƒ i funduszów emerytalno-rentowych. – ubezpieczenia i fundusze emerytalno-rentowe. – dzia∏alnoÊç pomocnicza zwiàzana z poÊrednictwem finansowym i z ubezpieczeniami.

226

RAPORT O INNOWACYJNOÂCI GOSPODARKI POLSKI W 2007 ROKU

Sekcja K – obs∏uga nieruchomoÊci, wynajem, nauka i us∏ugi zwiàzane z prowadzeniem dzia∏alnoÊci gospodarczej: (70...) – obs∏uga nieruchomoÊci. (71...) – wynajem maszyn i urzàdzeƒ bez obs∏ugi oraz wypo˝yczanie artyku∏ów u˝ytku osobistego i domowego. (72...) – informatyka. (73...) – nauka. 74...) – pozosta∏e us∏ugi zwiàzane z prowadzeniem dzia∏alnoÊci gospodarczej. Sekcja L – administracja publiczna i obrona narodowa; obowiàzkowe ubezpieczenia spo∏eczne (75...). Sekcja M – edukacja (80...). Sekcja N – ochrona zdrowia i opieka spo∏eczna (85...). Sekcja O – pozosta∏a dzia∏alnoÊç us∏ugowa, komunalna, spo∏eczna i indywidualna: (90...) – odprowadzanie Êcieków, wywóz odpadów, us∏ugi sanitarne i pokrewne. (91...) – dzia∏alnoÊç organizacji cz∏onkowskich, gdzie indziej niesklasyfikowana. (92...) – dzia∏alnoÊç zwiàzana z kulturà, rekreacjà i sportem. (93...) – pozosta∏a dzia∏alnoÊç us∏ugowa. Przychody netto ze sprzeda˝ y i zrównane z nimi – sà to przychody netto ze sprzeda˝y i zrównane z nimi (Formularz F-02 w 2006 r. Cz. II Dz. 2 w. 01) lub dane z ankiety MSN INE PAN albo z bazy danych INE PAN, lub z bazy danych D&B. Z miana sprzeda˝ y – jest to relacja zmiany przychodów ze sprzeda˝y w 2006 r. do przychodów ze sprzeda˝y w 2005 r., wyra˝ona w procentach. Dzia∏alnoÊç B. R – dzia∏alnoÊç badawcza i rozwojowa (B+R) (w przypadku przemys∏u Formularz PNT-02 za lata 2004–2006, w przypadku us∏ug Formularz PNT-02àu za lata 2004–2006) [ Dz. 3 Cz. B w. 02] lub koszty zakoƒczonych prac rozwojowych (wed∏ug Ustawy o rachunkowoÊci) lub w przypadku braku danych – dane z ankiety MSN INE PAN albo z bazy danych INE PAN, lub z bazy danych D&B. Dzia∏alnoÊç B. RSSprzeda˝ – jest to relacja nak∏adów na B+R do przychodów ze sprzeda˝y, wyra˝ona w procentach (odpowiednie pozycje z odpowiednich dokumentów). Patenty – przedsi´biorstwo uzyska∏o patent(y), które zosta∏y zatwierdzone w 2006 r. (dane z Urz´du Patentowego RP) lub z ankiety MSN INE PAN. Kontrakty U E – przedsi´biorstwo mia∏o podpisany(e) kontrakt(y) w 6. PR lub w innych Funduszach Europejskich. Przy ocenie innowacyjnoÊci rynkowej pod uwag´ brana by∏a dynamika sprzeda˝y, dynamika eksportu, dynamika zatrudnienia oraz ocena jakoÊciowa najbardziej innowacyjnego produktuàus∏ugi.

S¸ OWNIK DO LISTY 5 00 NAJB ARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSI¢ B IORSTW

227

Eksport – wartoÊç sprzeda˝y na eksport (Formularz F-01àI-01 w 2006 r. Cz. I Dz. 1 poz. 03) lub dane z ankiety MSN INE PAN. Z miana eksportu – jest to relacja zmiany sprzeda˝y na eksport w 2006 r. do sprzeda˝y na eksport w 2005 r., wyra˝ona w procentach. Z atrudnienie – liczba pracowników (stan w koƒcu okresu sprawozdawczego) (Formularz F-01àI-01 w 2006 r. Cz. I Dz. 1 Dane uzupe∏niajàce poz. 79) lub z bazy INE PAN, lub dane z ankiety MSN INE PAN albo z bazy D&B. Z miana zatrudnienia – jest to relacja zmiany liczby pracowników w 2006 r. do liczby pracowników w 2005 r., wyra˝ona w procentach.

ObjaÊnienia literek w kolumnie innowacyjnoÊç rynkowa (maksimum 20 punktów): ✔ Je˝eli 2 spoÊród 3 wskaêników dynamiki by∏y wi´ksze bàdê równe od ich Êrednich wartoÊci w badanej populacji przedsi´biorstw – 15 punktów. ✔ Je˝eli 1 spoÊród 3 wskaêników dynamiki by∏ wi´kszy bàdê równy od ich Êrednich wartoÊci – 10 punktów. ✔ Je˝eli 2 lub 3 wskaêniki dynamiki by∏y mniejsze od Êredniej – 5 punktów. ✔ Je˝eli brak by∏o danych dla wszystkich wartoÊci – 0 punktów. ✔ Opis jakoÊciowy najbardziej innowacyjnego produktuàus∏ugi – od 0 do 5 punktów. ObjaÊnienia oznaczeƒ literowych: A – 16 i wi´cej punktów. B – 11 – 15,99 punktów. C – 1 – 10,99 punktów. N – brak danych dla wszystkich wartoÊci. Przy ocenie innowacyjnoÊci procesowej pod uwag´ brane by∏y: ROA w 2006 r., dynamika ROA, udzia∏ nak∏adów inwestycyjnych w nak∏adach na dzia∏alnoÊç innowacyjnà ogó∏em. ROA ustopa zwrotu netto na aktywachÊ – jest to relacja wyniku finansowego netto (dodatniego lub ujemnego) do aktywów razem, wyra˝ona w procentach [ Formularz F-02 w 2006 Cz. II (Dz. 2 poz. 65 minus 66àDz. 1 kol. 2 poz. 75) ¥ 100] lub dane z ankiety MSN INE PAN albo z bazy D&B. Dynamika ROA – jest to relacja zmiany wskaênika ROA w 2006 r. do wskaênika ROA w 2005 r., wyra˝ona w procentach. U dzia∏ nak∏adów inwestycyjnych na Êrodki trwa∏e w nak∏adach na dzia∏alnoÊç innowacyjnà ogó∏em – jest to udzia∏ nak∏adów inwestycyjnych na Êrodki trwa∏e w nak∏adach na dzia∏alnoÊç innowacyjnà ogó∏em, wyra˝ony w procentach (w przypadku przemys∏u Formularz PNT-02 za lata 2004–2006, w przypadku us∏ug Formularz PNT-02àu za lata 2004–2006). [ Dz. 3 Cz. B w. 07àw. 01) ¥ 100] lub dane z ankiety MSN INE PAN.

22”

RAPORT O INNOWACYJNOÂCI GOSPODARKI POLSKI W 2007 ROKU

ObjaÊnienia literek w kolumnie innowacyjnoÊç procesowa (maksimum 20 punktów): ✔ Je˝eli 2 spoÊród 3 wskaêników by∏y wi´ksze bàdê równe od ich Êrednich wartoÊci w badanej populacji przedsi´biorstw – 15 punktów. ✔ Je˝eli 1 spoÊród 3 wskaêników by∏ wi´kszy bàdê równy od ich Êrednich wartoÊci w badanej populacji przedsi´biorstw – 10 punktów. ✔ Je˝eli 2 lub 3 wskaêniki by∏y mniejsze od ich Êrednich wartoÊci w badanej populacji przedsi´biorstw – 5 punktów. ✔ Je˝eli brak by∏o danych dla wszystkich wartoÊci – 0 punktów. ✔ Opis jakoÊciowy najbardziej innowacyjnego produktuàus∏ugi – od 0 do 5 punktów. ObjaÊnienia oznaczeƒ literowych: A – 16 i wi´cej punktów. B – 11 – 15,99 punktów. C – 1 – 10,99 punktów. N – brak danych dla wszystkich wartoÊci. Przy ocenie nak∏adów na dzia∏alnoÊç innowacyjnà pod uwag´ brane by∏y: dzia∏alnoÊç B+R, dzia∏alnoÊç B+Ràsprzeda˝, dzia∏alnoÊç B+Ràdzia∏alnoÊç innowacyjnà ogó∏em. Dzia∏alnoÊç B. RSdzia∏alnoÊç innowacyjnà ogó∏em – udzia∏ dzia∏alnoÊci B+R w nak∏adach na dzia∏alnoÊç innowacyjnà ogó∏em, wyra˝ony w procentach (w przypadku przemys∏u Formularz PNT-02 za lata 2004–2006, w przypadku us∏ug Formularz PNT-02àu za lata 2004–2006).[ Dz. 3 Cz. B w. 02àw. 01) ¥ 100] lub dane z ankiety MSN INE PAN albo z bazy D&B.

ObjaÊnienia literek w kolumnie nak∏ady na dzia∏alnoÊç innowacyjnà (maksimum 20 punktów): ✔ Je˝eli 2 spoÊród 3 wskaêników by∏y wi´ksze bàdê równe od ich Êrednich wartoÊci – 15 punktów. ✔ Je˝eli 1 spoÊród 3 wskaêników by∏ wi´kszy bàdê równy od ich Êrednich wartoÊci – 10 punktów. ✔ Je˝eli 2 lub 3 wskaêniki by∏y mniejsze od ich Êrednich wartoÊci – 5 punktów. ✔ Je˝eli brak by∏o danych dla wszystkich wartoÊci – 0 punktów. ✔ Opis jakoÊciowy najbardziej innowacyjnego produktuàus∏ugi – od 0 do 5 punktów. Podstawà wartoÊci Êredniej dla dzia∏alnoÊci badawczo-rozwojowej w 2006 r. sà badania innowacyjnoÊci GUS. To samo dotyczy relacji dzia∏alnoÊci B+R do dzia∏alnoÊci innowacyjnej ogó∏em. Pozosta∏e wskaêniki by∏y odniesione do Êredniej z badanej populacji. Przy ocenie nak∏adów na badania i rozwój uwzgl´dnione zosta∏y tak˝e punkty za nak∏ady na B+R w 2005 r. Punkty by∏y naliczane wed∏ug tych samych zasad co w 2005 r. Podstawà odniesienia by∏y wartoÊci Êrednie dla badanej populacji w 2005 r.

S¸ OWNIK DO LISTY 5 00 NAJB ARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSI¢ B IORSTW

22/

ObjaÊnienia oznaczeƒ literowych: A – 16 i wi´cej punktów. B – 11 – 15,99 punktów. C – 1 – 10,99 punktów. N – brak danych dla wszystkich wartoÊci. Patenty (maksimum punktów 20) – objaÊnienia: Patenty krajowe – w przypadku 1 patentu przedsi´biorstwo otrzymuje 5 punktów; powy˝ej 1 patentu – 10 punktów. Patenty zagraniczne ueuropejskie lub amerykaƒskieÊ – 15 punktów. W przypadku gdy przedsi´biorstwo mia∏o zarówno patenty krajowe, jak i zagraniczne punkty zosta∏y tylko przydzielane za patenty zagraniczne. Ocena jakoÊciowa najbardziej innowacyjnego produktuàus∏ugi od strony zg∏oszeƒ patentowych – od 0 do 5 punktów.

ObjaÊnienia oznaczeƒ literowych: A – 16 i wi´cej punktów. B – 11 – 15,99 punktów. C – 1 – 10,99 punktów. N – brak danych dla wszystkich wartoÊci. Kontrakty U E (suma punktów – maksimum 25) – objaÊnienia: A – 15 i wi´cej punktów. B – 11 – 14,99 punktów. C – 1 – 10,99 punktów. N – brak danych dla wszystkich wartoÊci. ✔ ✔ ✔ ✔

Liczba punktów dla podpisanych kontraktów w 6 PR UE wynios∏a: 15 punktów za 4 kontrakty i wi´cej. 10 punktów za 2–3 kontrakty. 5 punktów za 1 kontrakt. 0 punktów za brak kontraktu. Liczba punktów dla kontraktów w innych Funduszach Europejskich:

✔ 5 punktów za 1 lub wi´cej kontrakt z innych Funduszy Europejskich. ✔ 0 punktów za brak kontraktów.

Przedsi´biorstwa, które mia∏y podpisane kontrakty w 6 PR UE, mog∏y maksymalnie uzyskaç 20 punktów. W przypadku braku danych z ankiety MSN INE PAN – dane pochodzà z formularzy statystycznych PNT albo z bazy danych INE PAN lub z bazy danych D&B. Je˝eli przedsi´biorstwa uzyskiwa∏y takà samà iloÊç punktów, to kolejnoÊç ich uzale˝niona by∏a od nak∏adów na dzia∏alnoÊç B+R w 2006 r., nast´pnie nak∏adów na dzia∏alnoÊç B+R w 2005 r., nast´pnie dynamiki przychodów ze sprzeda˝y 2006à2005, a nast´pnie dynamiki przychodów ze sprzeda˝y 2005à2004. Opracowali: Tadeusz Baczko, Ewa Krzywina

LISTA ALF ABETYC Z NA PRZ ED SI¢ BIORSTW Nazwa przedsi´biorstwa ABB Sp. z o.o. ABM SOLID S.A. AC Biuro Handlu Zagranicznego Sp. z o.o. AD REM Sp. z o.o. Adamed Sp. z o.o. AdRem Software Sp. z o.o. AFLOFARM Fabryka Leków Sp. z o.o. Agencja INWESTY CY JNA Sp. z o.o. AGRO MAN Sp. z o.o. AGROPLASTMET Sp. z o.o. AGROS.A.D J. Wróbel R. Wróbel S.A. AIC S.A. AK SPED Sp. z o.o. ALFAFARMA Sp. z o.o. ALIPLAST Sp. z o.o. ALTHOFF Polska Sp. z o.o. ALUCO SY STEM Sp. z o.o. Aluminium KONIN IMPEX METAL S.A. ALUPROF S.A. AMADEUS Polska Sp. z o.o. AMITECH POLAND Sp. z o.o. AMS METAL Sp. z o.o. AMZ KUTNO Sp. z o.o. ANICA SY STEM S.A. APATOR S.A. Armatura Kraków S.A. ASCOR S.A. ASM – Centrum Badaƒ i Analiz Rynku Sp. z o.o. ASPEN DISTRIBUTION Sp. z o.o. ASTE Sp. z o.o. ASTEC Sp. z o.o. ASTRAL Sp. z o.o. ATEX Sp. z o.o. ATM GRUPA S.A. ATRA Sp. z o.o. ATS STAHLSCHMIDT & MAIWORM Sp. z o.o. AUMATIC Sp. z o.o. AUX ILIUM Kancelaria Bieg∏ych Rewidentów S.A. AV IO Polska Sp. z o.o. BALEX METAL Sp. z o.o. BALTON Sp. z o.o. BARTEC Polska Sp. z o.o. BEELC Polska Sp. z o.o. BELIMO SI¸OWNIKI S.A. BESTPOL Sp. z o.o. BHH MIKROMED

Pozycja na LiÊcie 2 59 361 175 11 112 15 436 382 73 384 243 404 260 426 188 247 425 413 320 292 177 170 295 14 130 355 1 475 484 17 253 307 207 51 326 255 105 123 299 60 388 356 297 371 338

LISTA ALFAB ETYCZNA PRZEDSI¢ B IORSTW

BIALL Sp. z o.o. BIM Sp. z o.o. BIO CORN Sp. z o.o. BIOFARM Sp. z o.o. BIOWET PU¸AWY BIS MULTISERWIS Sp. z o.o. Biuro Handlowe IDEA A. Kolorz E. Kocur S.A. Biuro Handlowe KASPO Sp. z o.o. Biuro Handlowe RUDA TRADING INTERNATIONAL Jacek Ruda Biuro Projektów i Zastosowaƒ Systemów Informatycznych Microsystem BLSTREAM Sp. z o.o. BOLMET S.A. BOMBARDIER TRANSPORTATION ZWUS Polska Sp. z o.o. BOT Elektrownia Turów S.A. BOV IS LEND LEASE Sp. z o.o. BSP INWESTY CJE Sp. z o.o. BUDMAT TRANSPORT Sp. z o.o. Budowa Dróg i Mostów Józef BabiÊ BURY Sp. z o.o. Business V ision Sp. z o.o. CALESA Sp. z o.o. CAPRICORN Sp. z o.o. CARPOL Sp. z o.o. CB PANEL SY STEM Sp. z o.o. CELSPED Sp. z o.o. CELTECH Sp. z o.o. Cementownia WARTA S.A. Centrum Leczenia Oparzeƒ CENTRUM MOTORY ZACJI P. Czy˝ycki S.J. Centrum Naukowo-Produkcyjne Elektroniki Profesjonalnej RADWAR S.A. CGR Polska Sp. z o.o. Comarch S.A. COMES Sp. z o.o. COMTEGRA Sp. z o.o. CONDITE Sp. z o.o. COOL AR Sp. z o.o. CryoFlex Polska Sp. z o.o. CSI Beata Marzec DAAS Polska Sp. z o.o. DABLEX Sp. z o.o. DAX COSMETICS Sp. z o.o. Dàbrowska Fabryka Maszyn Elektrycznych DAMEL S.A. DBK Sp. z o.o. DELPHI POLAND S.A. DGT Sp. z o.o. DIE TECH Sp. z o.o. DJAF Jakub Furyk DolnoÊlàska Fabryka Maszyn ZANAM LEGMET Sp. z o.o. Dom DEV ELOPMENT S.A. DRESSTA Sp. z o.o.

23( 360 464 443 323 54 444 407 303 463 91 359 387 163 36 183 187 392 205 147 143 229 181 282 391 459 167 125 29 294 57 394 4 478 169 365 271 145 441 279 234 195 103 314 137 7 401 332 108 226 141

232

RAPORT O INNOWACYJNOSCI GOSPODARKI POLSKI W 2007 ROKU

DROG BUD Sp. z o.o. DY CKERHOFF Polska Sp. z o.o. DY NAMIX Teresa CieÊlak Pawe∏ P∏awik S.J. ECO SERV ICE Sp. z o.o. Ecofys Polska Sp. z o.o. EJOT Polska Sp. z o.o. EKO CEL Polska Sp. z o.o. EKSA Sp. z o.o. ELBUDPROJEKT Sp. z o.o. Eldos Sp. z o.o. ELEKTROBUDOWA S.A. ELEKTROMONTA˚ Rzeszów S.A. ELEKTROTERMIA Sp. z o.o. ELEKTROTIM S.A. ELHAND TRANSFORMATORY Herbowski Andrzej ELROW Sp. z o.o. ELSTA Sp. z o.o. ELSUR Sp. z o.o. ENERGO Sp. z o.o. ENERGO TEL S.A. Energoserwis S.A. Lubliniec EURO KOM Sp. z o.o. EURO LIGHT Sp. z o.o. EUROCOMPLEX TRUCKS Sp. z o.o. EV ER GRUPA Sp. z o.o. Fabryka Armatur Swarz´dz Sp. z o.o. Fabryka Autobusów SOLBUS Sp. z o.o. Fabryka Kot∏ów RAFAKO S.A. Fabryka Maszyn BUMAR Koszalin S.A. Fabryka Maszyn GLINIK S.A. Fabryka Obrabiarek RAFAMET S.A. Fabryka Przyrzàdów i Uchwytów Bison-Bial S.A. Fabryka Reduktorów i Motoreduktorów BEFARED S.A. Fabryka Urzàdzeƒ Ch∏odniczych BY FAUCH Sp. z o.o. FAMAD – Fabryka Maszyn i Urzàdzeƒ Przemys∏owych Sp. z o.o. FAMOT PLESZEW S.A. FAZBUD Sp. z o.o. FERROSTAL ¸ab´dy Sp. z o.o. FIAT AUTO POLAND S.A. FINCO STAL SERWIS Sp. z o.o. Firma Handlowo-Us∏ugowa Mariol Marek Gryzio i Wspólnik S.A. FISCHERPOLSKA Sp. z o.o. FLUID CONTROL SY STEMS Sp. z o.o. FOLMAR Sp. z o.o. FOS POLMO ¸ódê S.A. FPUH BLACH STAL Pawe∏ Skawski FRUBELLA PROCESSING Sp. z o.o. FUGO ODLEW Sp. z o.o. GASPOL S.A.

380 296 193 372 223 298 286 215 208 20 10 346 256 343 262 212 385 460 277 172 63 377 199 176 311 481 139 18 157 21 53 24 156 191 31 337 106 348 45 264 272 306 300 447 35 291 96 86 308

LISTA ALFAB ETYCZNA PRZEDSI¢ B IORSTW

GEA Polska Sp. z o.o. GEOFIZY KA Kraków Sp. z o.o. GEORY T – Centrum PRODUKCY JNE Sp. z o.o. GLOB PROFIL S.A. GRAWIL Sp. z o.o. GREINPLAST PLUS Sp. z o.o. GRONTMIJ Polska Sp. z o.o. Grupa Kapita∏owa Glax oSmithKline Pharmaceuticals S.A. GRUPA LOTOS S.A. GRUPA O˚ ARÓ W S.A. H. Cegielski – Fabryka Pojazdów Szynowych Sp. z o.o. HANPIK Sp. z o.o. HANPLAST Sp. z o.o. HART Sp. z o.o. HELIO S.A. HENPOL Sp. z o.o. Heuthes Sp. z o.o. HEWEA Centrum Techniki CARGO Sp. z o.o. HOCHTIEF FACILITY MANAGEMENT Polska Sp. z o.o. HOLZEX PORT Sp. z o.o. HOME PL Jurczyk Stypu∏a Kapcio S.J. HORN DISTRIBUTION S.A. Hulanicki Bednarek Sp. z o.o. Huta BATORY Sp. z o.o. Huta Szk∏a Wo∏omin Sp. z o.o. HY DROGEOTECHNIKA Sp. z o.o. Hydromega HY DROSOLAR Sp. z o.o. HY V A Polska Sp. z o.o. I O V ENEZIA Iwona Oganowska Wojciech Nachi∏o S.J. IBM BTO BUSINESS CONSULTING SERV ICES Sp. z o.o. ICSO CHEMICAL PRODUCTION Sp. z o.o. IMSO KI Sp. z o.o. INNOV A S.A. Innowacyjne Przedsi´biorstwo Wielobran˝owe POLIN Sp. z o.o. Inotel S.A. Inowroc∏awskie Zak∏ady Chemiczne SODA MÑ TWY S.A INTER TECH S.J. J. B∏och J. Borusiewicz D. Dziuba INTERHANDLER Sp. z o.o. INTERNATIONAL TOBACCO MACHINERY POLAND Sp. z o.o. INV ICTA Sp. z o.o. ISD Huta Cz´stochowa Sp. z o.o. IZOPOL S.A. J W CONSTRUCTION HOLDING S.A. JACPOL Sp. z o.o. Janusz Rupik PROFESSIONELLE V IDEOTECHNIK Polska Sp. z o.o. JAROMA S.A. Jastrz´bska Spó∏ka W´glowa S.A. JOPPOL Wojciech i Jacek JOPP S.A. JSD Polska Sp. z o.o.

233 393 84 132 427 429 189 240 37 155 301 12 232 342 165 201 263 321 497 389 244 500 433 93 65 146 25 38 455 470 498 358 162 409 58 76 129 40 383 422 374 23 44 52 248 283 220 473 322 128 363

234

RAPORT O INNOWACYJNOSCI GOSPODARKI POLSKI W 2007 ROKU

JUWENT Szymaƒski Nowakowski Janik S.J. KANRO LTD Technologia Ochrony Ârodowiska Sp. z o.o. KARMAR S.A. Katowicki Holding W´glowy KH KIPPER Sp. z o.o. KLIMAWENTEX Sp. z o.o. KLK Sp. z o.o. Koli Sp. z o.o. KOLPORTER INFO S.A. KOLTRAM Sp. z o.o. KOMINUS Sp. z o.o. KOMPUTRONIK S.A. Koneckie Zak∏ady Odlewnicze S.A. KONSART Sp. z o.o. Kopalnia Piasku KOTLARNIA S.A. KORNIX Sp. z o.o. Krakowskie Zak∏ady Eksploatacji Kruszywa S.A. KSK DY STRY BUCJA Sp. z o.o. KUMAN ART A Z D Mróz L Kumaƒski S.J. LABORATORIUM ESTETY KI L E A FUTUR Sp. z o.o. LAMINART Sp. z o.o. LAY STER GROUP Sp. z o.o. LfC Sp. z o.o. LIEBHERR Polska Sp. z o.o. LIMPOL Sp. z o.o. LINK Sp. z o.o. LOMAX ˚ ABKIEWICZ CARONIA S.A. LUBAWA S.A. LUMAG Sp. z o.o. M A S Sp. z o.o. M PLUS M Fràszczak M Kruk E S.J. M&K CONCEPT Sp. z o.o. MABO Adolf Bogacki MACROLOGIC S.A. MAFLOW Polska Sp. z o.o. MA¸KOWSKI-MARTECH Sp. z o.o. MARV IPOL S.A. MB PNEUMATY KA Sp. z o.o. MCX Systems Sp. z o.o. MDS Sp. z o.o. MEDCOM Sp. z o.o. MEDIA COM S.A. Medycyna Praktyczna Wojciech Bodzoƒ Piotr Gajewski Jaros∏aw Ku˝d˝a∏ Wies∏aw Latuszek ¸ukasiewicz S.J. MEGA Zak∏ad Produkcji Pojazdów U˝ytkowych i Konstrukcji Stalowych Sp. z o.o. MENNICA Polska S.A. MEPROZET KoÊcian S.A. MEPROZET Stare Kurowo Sp. z o.o. METAL MIND PRODUCTIONS Sp. z o.o. Metal Union Sp. z o.o.

284 461 190 78 192 161 341 335 154 83 333 499 75 184 273 373 270 267 274 390 225 198 41 397 362 469 414 164 33 339 454 206 490 179 116 8 171 152 107 367 258 117 278 399 49 85 265 313 55

LISTA ALFAB ETYCZNA PRZEDSI¢ B IORSTW

METALBARK Przedsi´biorstwo Produkcyjno-Us∏ugowe Zak∏ad Pracy Chronionej Zbigniew Bar∏óg METALODLEW S.A. Microtech International Ltd. Sp. z o.o. MIDAR Sp. z o.o. Miejskie Przedsi´biorstwo Dróg i Mostów Sp. z o.o. MODERATOR Sp. z o.o. Morska Agencja Gdynia Sp. z o.o. MOSTOSTAL Kielce S.A. MOSTOSTAL P∏ock S.A. mPay S.A. MTL Lewandowski Dariusz Kamiƒski Robert Pitulski Piotr S.J. MULTIMEDIA Polska S.A. NEPENTES Sp. z o.o. NKT CABLES Warszowice Sp. z o.o. NORTH COAST S.A. NOV OL Sp. z o.o. NOV US SECURITY Sp. z o.o. Nowoczesne Produkty Aluminiowe SKAWINA Sp. z o.o. NUTRICIA Zak∏ady Produkcyjne Sp. z o.o. OCY NKOWNIA Âlàsk Sp. z o.o. Odlewnia Metali SZOPIENICE Sp. z o.o. Odlewnia ˚ eliwa Ârem S.A. Okr´gowe Przedsi´biorstwo Geodezyjno-Kartograficzne Sp. z o.o. Opole Okr´gowe Przedsi´biorstwo Geodezyjno-Kartograficzne Sp. z o.o. Olsztyn OMIS SC Wies∏aw Szczepkowski OPTOPOL TECHNOLOGY Sp. z o.o. ORLEN ASFALT Sp. z o.o. Otwarty Rynek Elektroniczny S.A. OZAS ESAB Sp. z o.o. P A NOV A S.A. P.W. KOSZ Sp. z o.o. PARTNERS Sp. z o.o. PB TECHNIK Sp. z o.o. PBP Optel Sp. z o.o. PEDMO S.A. PETRO GAS Sp. z o.o. PIOMA PIW WAMET Sp. z o.o. PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa Sp. z o.o. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. PKP Szybka Kolej Miejska w TrójmieÊcie Sp. z o.o. PLACE ZABAW SATERNUS Sp. z o.o. PLAST BUD Zofia i Kazimierz Olszewscy S.J. PLAZMATRONIKA S.A. Pojazdy Specjalistyczne Zbigniew Szcz´Êniak Pojazdy Szynowe Pesa Bydgoszcz S.A. POL MOT WARFAMA S.A. POL MOT Zak∏ady Elektrotechniki Motoryzacyjnej S.A. POLAND OPTICAL Sp. z o.o.

235 257 71 16 430 418 251 424 403 213 69 465 369 121 92 395 34 252 428 144 491 211 328 153 94 400 185 127 357 160 227 39 242 269 81 149 453 113 334 285 353 316 445 173 351 135 13 82 100 479

236

RAPORT O INNOWACYJNOSCI GOSPODARKI POLSKI W 2007 ROKU

POLFARMEX S.A. POL-MOT S.A. POL-MOT Warfama S.A. Polon-Alfa Sp. z o.o. POLONIA LOGISTY KA Sp. z o.o. Polska SPECIAL STEEL Sp. z o.o. Polska Spó∏ka In˝ynierska DIGILAB Sp. z o.o. Polska Wytwórnia Papierów WartoÊciowych S.A. POLSTAL S.J. Mariusz S∏abosz Arkadiusz Krawiec PO¸UDNIOWY Koncern Energetyczny S.A. Port Lotniczy Gdaƒsk Sp. z o.o. POSNET Polska S.A. Poznaƒskie Zak∏ady Naprawcze Taboru Kolejowego S.A. PPUH BASTRA S.J. Jerzy Weindich i Spó∏ka PRESCO Sp. z o.o. PRIBO EPB Sp. z o.o. Printy Poland Colop Polska Sp. z o.o. PROFIm Sp. z o.o. PROMAT Techniczna Ochrona Przeciwpo˝arowa Sp. z o.o. PROMOTECH Sp. z o.o. Prywatne Przedsi´biorstwo In˝ynieryjne GERHARD CHROBOK S.J. Przedsi´biorstwo Badawczo Produkcyjno Handlowe TECHGLASS Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Budowlane ARTOM Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Budowlane BUDOMONT Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Budowlane Hassa i Jagodziƒski S.J. Przedsi´biorstwo Budowlane JUR AND S.J. Jerzy KoÊcik i Andrzej Wrona Przedsi´biorstwo Budowlano Modernizacyjne ARKA Bogdan Nieç Przedsi´biorstwo Budowlano Us∏ugowe V ECTRA Alicja Przyk∏ota Andrzej Bielak Marek Graczykowski i Wincenty Mikulski S.J. Przedsi´biorstwo Drogowo Melioracyjne DROGOMEL A. Skoczylas K. G∏uszko S.J. Przedsi´biorstwo Drogowo Mostowe w PISZU Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Farmaceutyczne LEK AM Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo HAK Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Handlowe CONKRET Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Handlowo-Hurtowe CEMPOL Czes∏aw Kruger Przedsi´biorstwo Handlowo Us∏ugowe HY DROMEL Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Handlowo Us∏ugowe MERX D. Migacz K. Por´ba A. Strózik S.J. Przedsi´biorstwo Handlowo Us∏ugowe STOMIL EAST Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Handlu Zagranicznego POL TRADE Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Instalacyjno Us∏ugowe Wereszczyƒski Grzegorz Wereszczyƒski Przedsi´biorstwo In˝ynieryjno Handlowe TOPOL Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Komunikacji Samochodowej w O∏awie S.A. Przedsi´biorstwo MAX Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Produkcji Katalizatorów LINDO GOBEX Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Produkcji Kruszyw i Us∏ug Geologicznych KRUSZGEO S.A. Przedsi´biorstwo Produkcji Materia∏ów Drogowych KRUSZBET S.A. Przedsi´biorstwo Produkcji Sorbentów i Rekultywacji Eltur-Wapore Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Produkcyjne Handlowe i Us∏ugowe POLKRUSZ Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Produkcyjno Handlowe BOZAMET S∏awomir Zawieska

111 327 148 324 203 376 98 6 468 350 458 109 347 230 419 421 131 26 467 142 456 310 219 288 266 204 486 209 89 233 114 115 466 488 406 477 435 237 442 261 485 315 180 120 246 90 236 287

LISTA ALFAB ETYCZNA PRZEDSI¢ B IORSTW

Przedsi´biorstwo Produkcyjno Handlowe UNICELL POLAND Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Produkcyjno Handlowo Us∏ugowe AWPOL Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Produkcyjno Handlowo Us∏ugowe ERBET Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Produkcyjno Handlowo Us∏ugowe KLAUDIA Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Produkcyjno Handlowo Us∏ugowe UNIPACO S.A. Przedsi´biorstwo Produkcyjno Handlowo Us∏ugowe WTÓ RPOL Zak∏ad Pracy Chronionej Przedsi´biorstwo Produkcyjno Us∏ugowe ECOSTEEL Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Produkcyjno Us∏ugowe ZAP MECHANIKA Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Produkcyjno Us∏ugowo Handlowe PAECH Zak∏ad Pracy Chronionej Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Produkcyjno-Us∏ugowo-Handlowe PROMUS Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Produkcyjno Us∏ugowo Handlowe WOBIS Wojciech Wojtyczok Przedsi´biorstwo Produkcyjno-Us∏ugowe INTERMET Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Robót Budowlanych i Transportowych Cechini Stanis∏aw i Józef Cechini S.J. Przedsi´biorstwo Robót Drogowo Budowlanych S.A. Przedsi´biorstwo Robót Drogowo Mostowych MIKST Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Robót Drogowo Mostowych S.A. Przedsi´biorstwo Robót Drogowo Mostowych Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Robót Drogowych PEUK S.A. Przedsi´biorstwo Robót Drogowych w E¸KU Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Robót In˝ynieryjnych POL AQ UA S.A. Przedsi´biorstwo Turystyczno Handlowe SUPERTOUR Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Tworzyw Sztucznych REZAW PLAST Ryszard Zawó∏ Przedsi´biorstwo Us∏ug Elektroenergetycznych ENERGOTEST ENERGOPOMIAR Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Us∏ugowo Handlowe MAS.A. Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Us∏ugowo Inwestycyjne Budownictwa i Energetyki ENERGOMAR NORD Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Wielobran˝owe V et-Agro Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Wielobran˝owe KLIMA WENT Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Wielobran˝owe SERWIS Centrum Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Wielobran˝owe STALBUD Tarnów Sp. z o.o. Przedsi´biorstwo Wodociàgów i Kanalizacji Sp. z o.o. Przemys∏owe Centrum Optyki S.A. PRZEMY S¸Ó WKA Przedsi´biorstwo Budownictwa Przemys∏owego HOLDING Sp. z o.o. Przetwórstwo Ryb Warzyw PIÑ TEK S.A. Psiloc Sp. z o.o. PUP SOMAR Sp. z o.o. PWC Polska Sp. z o.o. PZ HTL S.A. Q UANTUM SOFTWARE S.A. RADPAK Fabryka Maszyn Pakujàcych Sp. z o.o. RADPOL S.A. RAK D. Suszczak i Wspólnicy S.A. RBS STAL Sp. z o.o. RD BUD Sp. z o.o.

237 281 245 417 196 364 276 214 305 412 476 439 30 249 344 494 217 186 202 197 402 312 218 99 431 88 22 462 216 432 67 27 482 434 50 110 166 87 340 302 168 410 379 366

23”

RAPORT O INNOWACYJNOSCI GOSPODARKI POLSKI W 2007 ROKU

REAL S.A. REDOS Pojazdy U˝ytkowe Sp. z o.o. REMAG S.A. REMONTEX R. Âliwa K. Âliwa S.J. REMPRODEX Sp. z o.o. RENO Andrzej Baran ROBY G DEV ELOPMENT Sp. z o.o. S.A. T&J Tyrachowski Jachnik SAGA AUTO Sp. z o.o. SANBET FABRY KA BETONU Wies∏awa i Stefan Piotrowscy S.J. SANO Sp. z o.o. SAP PROJEKT PO¸UDNIE Sp. z o.o. SCANCLIMBER Sp. z o.o. SEAMOR INTERNATIONAL LTD Sp. z o.o. Semicon Sp. z o.o. SIC LAZARO Polska Sp. z o.o. SILCO Sp. z o.o. SIPMA S.A. SITECH SKAT TRANSPORT Sp. z o.o. SK¸AD FABRY CZNY Lidia Renata Kwiatkowska SKORBUD Zygmunt Skorupiƒski SKOTAN S.A. SOHO ART Sp. z o.o. SOLA TECHNICS Sp. z o.o. Solaris Bus&Coach Sotronic Sp. z o.o. Spó∏ka Mieszkaniowa SALWATOR Sp. z o.o. Stacja Hodowli i Unasieniania Zwierzàt Sp. z o.o. STALFA Sp. z o.o. STALOBREX Sp. z o.o. STANCHEM S.J. Przedsi´biorstwo Chemiczne D. Krawczyk i Z. Màczka STEICO S.A. Stocznia Gdynia S.A. Stocznia Szczeciƒska Nowa Sp. z o.o. STOKOTA Sp. z o.o. Sto∏eczne Przedsi´biorstwo Energetyki Cieplnej S.A. STUMP HY DROBUDOWA Sp. z o.o. Suntech Sp. z o.o. SUPROS Sp. z o.o. Âwi´tokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii Sp. z o. o. TANK SY STEM Grzegorz Osiowski TECHNAR Sp. z o.o. TECHNOKABEL S.A. TECHNOPOL GROUP Sp. z o.o. TEFROMES Sp. z o.o. Telekomunikacja Polska S.A. THY SSENKRUPP ELEV ATOR Sp. z o.o. TIMEX S.A. TM TECHNOLOGIE Sp. z o.o.

438 158 42 124 457 228 368 210 487 194 349 174 231 378 331 396 304 9 140 275 449 446 420 289 159 95 336 200 66 126 268 437 104 133 56 415 79 241 64 370 47 386 450 19 489 493 102 416 381 411

LISTA ALFAB ETYCZNA PRZEDSI¢ B IORSTW

Tomasz i Danuta Mrukowie Przedsi´biorstwo Produkcyjno Us∏ugowo Handlowe PLANDEX S.J. Towarzystwo EDUKACJI BANKOWEJ S.A. TOWER AUTOMOTIV E Polska Sp. z o.o. TP EmiTel Sp. z o.o. TRADEPOL Sp. z o.o. Tramwaje Warszawskie Sp. z o.o. TRANSITION TECHNOLOGIES S.A. TRANSLOG Polska Sp. z o.o. TRANSTOLBUD PIEKUTOWSKI Sp. z o.o. TREPKO Sp. z o.o. TRUMPF Polska Sp. z o.o. TUV NORD Polska Sp. z o.o. TWEETOP Sp. z o.o. UNGAREX EX PORT IMPORT Leszek Rogala Wies∏aw Starowicz S.J. UNIV ERSAL STAL Sp. z o.o. URBAN Polska Sp. z o.o. V ALV EX S.A. V IGO System S.A. V NH Fabryka Grzejników Sp. z o.o. V OIGT PROMOTION Sp. z o.o. V olkswagen Poznaƒ WACKER Maszyny Budowlane Sp. z o.o. Warmiƒsko-Mazurskie Przedsi´biorstwo Drogowe Sp. z o.o. WARY ¡ SKI TRADE Sp. z o.o. WATIS Sp. z o.o. WESOB Sp. z o.o. WEST TECH Sp. z o.o. WEZI TEC Sp. z o.o. WHEELABRATOR SCHLICK Sp. z o.o. WIELTON S.A. WW DROMECH S.J. Wytwórnia Armatury Sp. z o.o. Wytwórnia Konstrukcji Betonowych S.A. Wytwórnia Sprz´tu Elektroenergetycznego AKTY WIZACJA Spó∏dzielnia Pracy Wytwórnia Sprz´tu Komunikacyjnego PZL Âwidnik Wytwórnia Sprz´tu Komunikacyjnego PZL-Kalisz S.A. Y ES BI˚ UTERIA Sp. z o.o. Zak∏ad Budowlano Drogowy SJ Szymaƒski Jarzàbek S.J. Zak∏ad Mechaniczny METALTECH Sp. z o.o. Zak∏ad Produkcji Rynkowo Eksportowej TOP POL Artur Topolski Zak∏ad Produkcyjno Handlowy ARTMET Roman Polak Zak∏ad Remontowo Budowlany Ambro˝y Wies∏awa Âliwiƒska Kazimierz Ambro˝y S.J. Zak∏ad Us∏ug Remontowych i Produkcyjnych ZURIP S.A. Zak∏ad Us∏ugowo Handlowo Produkcyjny EKO INSTAL Chabowski Roman Âmigielski Grzegorz S.J. Zak∏ady Chemiczne Alwernia S.A. Zak∏ady Chemiczne LUBO¡ Sp. z o.o. Zak∏ady Chemiczne POLICE S.A. Zak∏ady Elektroniki i Mechaniki Precyzyjnej R & G Sp. z o.o.

23/ 151 293 330 318 182 317 290 375 480 72 496 329 224 259 448 221 354 5 440 495 46 398 32 492 451 405 471 483 238 150 319 474 222 119 77 61 138 309 325 452 472 239 235 280 74 62 28 80

240

RAPORT O INNOWACYJNOSCI GOSPODARKI POLSKI W 2007 ROKU

Zak∏ady Górnicze TRZEBIONKA S.A. Zak∏ady Górniczo-Hutnicze Boles∏aw S.A. Zak∏ady Gumowe Bytom S.A. Zak∏ady Jajczarskie OV OPOL Sp. z o.o. Zak∏ady Kablowe BITNER Celina Bitner Zak∏ady LENTEX S.A. Zak∏ady Mechaniczne SOLBET ZREMB Sp. z o.o. Zak∏ady Porcelany Elektrotechnicznej ZAPEL S.A. Zak∏ady Przemys∏u Cukierniczego Mieszko S.A. Zak∏ady Remontowe Energetyki ELKO Sp. z o.o. Zak∏ady Tworzyw Sztucznych ERG w Pustkowie S.A. Zak∏ady Urzàdzeƒ Kot∏owych STÑ PORKÓ W S.A. ZEMAN HALE Dachy Fasady Sp. z o.o. ZEP INFO Sp. z o.o. ZMO Górbet Sp. z o.o. ZPP AUTO Sp. z o.o. ZRUG Sp. z o.o. ZTK TEOFILÓ W S.A.

97 3 345 352 423 48 101 134 68 408 118 250 178 122 43 136 254 70

Raport.cz.8

24-11-2007

244

11:52

Page 244

RAPORT O INNOWACYJNOÂCI GOSPODARKI POLSKI W 20O6 ROKU

ne przez grup´ ekspertów reprezentujàcych czo∏owe oÊrodki badawcze prowadzàce badania z dziedziny innowacyjnoÊci w Polsce (oprócz INE PAN i MSN tak˝e m.in. z GUS, KPK, NBP, NOT, PARP, CASE, Politechnika Warszawska, SGH, Uniwersytet ¸ódzki, Uniwersytet Warszawski). Grup´ ekspertów koordynuje prof. Tadeusz Baczko. W 2005 r. ramach projektu ukaza∏ si´ cykl publikacji i artyku∏ów, które ukazywa∏y si´ od paêdziernika do grudnia w „Gazecie Prawnej”. Kulminacjà by∏o wydanie „Raportu o innowacyjnoÊci polskiej gospodarki w 2005 r.”. Najbardziej interesujàcym sfer´ praktyki wynikiem prac badawczych by∏ opublikowany w Raporcie „Ranking 500 najbardziej rozwojowych przedsi´biorstw w Polsce”, b´dàcy pierwszym w historii polskiej gospodarki rankingiem tego typu. Wr´czenie nagród – Kamertonów InnowacyjnoÊci – laureatom odby∏o si´ podczas uroczystej gali innowacyjnoÊci 13 grudnia 2005 r. w Sali Notowaƒ Gie∏dy Papierów WartoÊciowych w Warszawie. W drugiej edycji Raportu w roku 2006 zosta∏a do niego w∏àczona lista innowacyjnych produktów i us∏ug przygotowana na podstawie ankiet wys∏anych przez przedsi´biorstwa. Raport zawiera∏ indywidualne oceny innowacyjnoÊci przedsi´biorstw oparte o dane iloÊciowe oraz opinie ekspertów ze Êwiata nauki i przedsi´biorstw odnoszàce si´ do aspektów jakoÊciowych. Podobnie jak rok wczeÊniej „Gazeta Prawna” opublikowa∏a cykl artyku∏ów autorów Raportu. W drugiej edycji og∏oszono tak˝e podrankingi: najbardziej innowacyjnych mikrofirm, ma∏ych i Êrednich oraz regionalne. Og∏oszenie wyników badaƒ oraz wr´czenie Kamertonów InnowacyjnoÊci laureatom konkursu odby∏o si´ podczas 6 gal regionalnych w Krakowie, Gdaƒsku, ¸odzi, Katowicach, Poznaniu i Wroc∏awiu oraz podczas gali ogólnokrajowej w Warszawie. W trzeciej edycji og∏oszenie wyników rankingów regionalnych odby∏o si´ na galach innowacynoÊci w Katowicach, Sopocie i Poznaniu. Wyniki ogólnopolskie rankingu oraz „Raport o innowacyjnoÊci gospodarki Polski w 2007 roku” zostanà zaprezentowane na Gali w Warszawie 6 grudnia 2007. Ranking uwzgl´dnia firmy, które wykazujà si´ wysokà dynamikà sprzeda˝y w kraju i na eksport, zdolnoÊcià tworzenia miejsc pracy, wprowadzaniem nowych produktów i us∏ug, efektywnoÊcià wykorzystania aktywów, nak∏adami na innowacyjnoÊç, uzyskanymi patentami oraz powiàzaniami z instytucjami badawczymi w ramach programów europejskich. W 2005 r. tabela rankingowa zosta∏a zastrze˝ona jako wzór wspólnotowy na 25 krajów UE

Raport.cz.8

24-11-2007

11:52

Page 247

INFORMACJA O INSTYTUCIE NAUK EKONOMICZNYCH

247

Sieç organizowa∏a: ✔ seminaria metodologiczne, ✔ seminaria prezentujàce wyniki badaƒ innych oÊrodków, ✔ konferencje z udzia∏em wybitnych Êwiatowych autorytetów z zakresu

metodologii (Benoit Mandelbrot, Fred Gault). Sieç naukowa MSN upowszechnia wyniki badaƒ poprzez wydawnictwa: ✔ „Raport o innowacyjnoÊci gospodarki Polski”, ✔ Biuletyn MSN, ✔ MSN Working Papers, ✔ Research Bulletin. We wspó∏pracy z Instytutem Kszta∏cenia Konsultantów Europejskich z Kalisza Sieç Naukowa MSN prowadzi cykl szkoleƒ prowadzàcych do uzyskania tytu∏u Konsultanta, Eksperta i Audytora InnowacyjnoÊci. MSN tworzy sieci eksperckie sk∏adajàce si´ z naukowców (m.in. ze Szko∏y G∏ównej Handlowej, Politechniki Warszawskiej, Wydzia∏u Ekonomii i Wydzia∏u Zarzàdzania Uniwersytetu Warszawskiego, Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN, Instytutu Biochemii i Biocybernetyki PAN, Instytutu Wysokich CiÊnieƒ PAN, Narodowego Banku Polskiego i G∏ównego Urz´du Statystycznego) oraz z praktyków – przedstawicieli przedsi´biorstw reprezentujàcych najwa˝niejsze sektory gospodarki narodowej.

Raport.cz.8

24-11-2007

11:52

Page 248

SPIS TABEL Lista beneficjentów, z którymi podpisano umowy w ramach poddzia∏ania 1.4.5. SPO WKP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Przyk∏adowe projekty celowe realizowane w ramach SPO WKP . . . . . . . . . . . . . . . 29 Przyk∏adowe projekty celowe realizowane przez przedsi´biorstwa we wspó∏pracy z jednostkami naukowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Nak∏ady na dzia∏alnoÊç innowacyjnà w przedsi´biorstwach przemys∏owych w latach 2004–2006 w mln z∏ oraz ich struktura wojewódzka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Nak∏ady na dzia∏alnoÊç innowacyjnà w przedsi´biorstwach przemys∏owych w latach 2003–2006 wed∏ug rodzajów dzia∏alnoÊci innowacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Zestawienie patentów udzielonych przez Urzàd Patentowy RP polskim podmiotom gospodarczym w 2006 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 RentownoÊç i wykorzystanie zasobów majàtku i kapita∏u (2006 r.) . . . . . . . . . . . . 113 Struktura nak∏adów na innowacje przedsi´biorstw gie∏dowych w latach 2004–2006 . . 122 Bran˝e najcz´Êciej wyst´pujàce na LiÊcie 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw w Polsce w 2006 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 Struktura firm wed∏ug województw na LiÊcie 500 najbardziej innowacyjnych przedsi´biorstw w Polsce w 2006 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 Nak∏ady na dzia∏alnoÊç innowacyjnà ogó∏em . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Nak∏ady na dzia∏alnoÊç badawczo-rozwojowà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 WartoÊç nak∏adów na dzia∏alnoÊç innowacyjnà ogó∏em na 1 pracujàcego . . . . . . . . 134 Pracownicy naukowo-badawczy w firmach innowacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Przebadane przedsi´biorstwa innowacyjne w uj´ciu sektorowym . . . . . . . . . . . . . 142 Liczba innowacyjnych MSP w poszczególnych grupach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 Lista najbardziej innowacyjnych mikroprzedsi´biorstw w Polsce w 2006 r. . . . . . . 154 Lista najbardziej innowacyjnych ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw w Polsce w 2006 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

Raport.cz.8

24-11-2007

11:52

Page 249

SPIS RYSUNKÓW Ocena innowacyjnoÊci w 2006 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Najwi´ksi inwestorzy w badania i rozwój na Êwiecie w 2006 r. . . . . . . . . . . . . . . . 11 Przedsi´biorstwa inwestujàce w badania i rozwój z Listy 500 najbardziej innowacyjnych firm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Nak∏ady na dzia∏alnoÊç innowacyjnà przedsi´biorstw w 2005 r. wed∏ug województw

Wyroby nowe i zmodernizowane w 2005 r. – sprzeda˝ w mln z∏ oraz udzia∏ eksportu w sprzeda˝y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Rozk∏ad skupieƒ dzia∏alnoÊci gospodarczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 „Portfolio klastrowe” województw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Województwa, w których analizowano funkcjonujàce w nich klastry . . . . . . . . . . . 54 Liczba projektów typu klaster w województwach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Ârednie nak∏ady na badania i rozwój (kosztowe – B+R, majàtkowe – KZPR) spó∏ek notowanych na GPW w 2006 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Udzia∏ przedsi´biorstw gie∏dowych w poszczególnych sektorach w latach 2005–2006 119 Struktura sektorowa przedsi´biorstw gie∏dowych wykazujàcych nak∏ady na badania i rozwój (KZPR netto) w latach 2005–2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 IntensywnoÊç nak∏adów na B+R sektorów przedsi´biorstw z GPW oraz sektorów przedsi´biorstw UE i spoza UE w 2006 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Struktura nak∏adów na dzia∏alnoÊç innowacyjnà przedsi´biorstw gie∏dowych w 2006 r. oraz grupy przedsi´biorstw, które wype∏ni∏y ankiet´ INE PAN 2007 . . . . . . . . 122 Czynniki ekonomiczne utrudniajàce dzia∏alnoÊç innowacyjnà w latach 2004–2006 . . . 128 Czynniki zwiàzane z wiedzà utrudniajàce dzia∏alnoÊç innowacyjnà w latach 2004–2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Czynniki rynkowe utrudniajàce dzia∏alnoÊç innowacyjnà w latach 2004–2006 . . . . . . . 130 Ocena warunków lokalnych przez przedsi´biorstwa innowacyjne . . . . . . . . . . . . . 143 Co zmieni∏o si´ w dzia∏alnoÊci firmy w 2006 r.? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 Czynniki decydujàce o konkurencyjnoÊci MSP w latach 2004–2007 . . . . . . . . . . . . 150 Zatrudnienie w dzia∏alnoÊci B+R w sektorze MSP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152