Teux 35

Å. Ðáðáðáíáãéþôïõ - Â. ÂïõñáæÝñçò Ï.Å. ÁÖÌ 082592206, ÄÏÕ Ä´ Áèçíþí Ðáðáäéáìáíôïðïýëïõ 4, 11528 ÁèÞíá

Áñéèìüò ¢äåéáò 451/91

Ôá÷. Ãñáöåßï Ê. Ä. Áèçíþí

ÐËÇÑÙÌÅÍÏ ÔÅËÏÓ

ÊÙÄ. 4288

ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá ÉÏÕËÉÏÓ-ÁÕÃÏÕÓÔÏÓ-ÓÅÐÔÅÌÂÑÉÏÓ 2006 ÔÅÕ×ÏÓ 35ï (67ï)

ÅËËÇÍÉÊÇ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ

Ôåýxïò 34

ÅËËÇÍÉÊÇ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ Ôï ðåñéïäéêü áõôü áðåõèýíåôáé óå Üôïìá ìå äéáâÞôç êáé óå åðáããÝëìáôá õãåßáò ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôï äéáâÞôç Åêäßäåôáé áðü ôçí ÅëëçíéêÞ ÄéáâçôïëïãéêÞ Åôáéñåßá ÄéáíÝìåôáé ÄùñåÜí Ôá êåßìåíá ôùí äéáöçìßóåùí åßíáé õðü ôçí åõèýíç ôùí äéáöçìéæïìÝíùí êáé ü÷é ôçò ÅëëçíéêÞò ÄéáâçôïëïãéêÞò Åôáéñåßáò

Äéïéêçôéêü Óõìâïýëéï ÅëëçíéêÞò ÄéáâçôïëïãéêÞò Åôáéñåßáò Ðñüåäñïò Áíôéðñüåäñïò Ãåíéêüò Ãñáììáôåýò Ôáìßáò ÌÝëç

ÐáðÜò Óôáýñïò ÄçìçôñéÜäçò Ãåþñãéïò ÁëáâÝñáò Áíôþíéïò ÌáêñõëÜêçò Êùíóôáíôßíïò Âáóéëüðïõëïò ×Üñçò Éùáííßäçò ÉùÜííçò Çñáêëåéáíïý ÓôÝëá Ìðïýóìðïõëáò Óôáýñïò Ðáíáãéþôïõ ÈåìéóôïêëÞò

ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ "ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá": Åðßôéìïò Ðñüåäñïò: ÁëéâéæÜôïò ÉùÜííçò Õðåýèõíïò Óýíôáîçò: Âáæáßïõ ÁíäñéáíÞ Ãñáììáôåýò: Äçìïóèåíüðïõëïò ×Üñçò ÌÝëç: ÁëáâÝñáò Áíôþíçò ÊåöáëÜò Íßêïò Áíáóôáóßïõ ÅëÝíç ÌçôñÜêïõ Áóçìßíá Âáóéëüðïõëïò ×Üñçò ÌáêñõëÜêçò Êùíóôáíôßíïò Éùáííßäçò ÉùÜííçò ÌðåíñïõìðÞ ÌáñéÜííá Çñáêëåéáíïý ÓôõëéáíÞ Nïýôóïõ Ìáñßíá ÈõìÝëëç ÉùÜííá ÔïõñíÞò Óõìåþí

Ôá÷. Äéåýèõíóç: ÅëëçíéêÞ ÄéáâçôïëïãéêÞ Åôáéñåßá ÌáéÜíäñïõ 9 - ÁèÞíá 11528 http://www.ede.gr ÉäéïêôÞôçò: ÅËËÇÍÉÊH ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊH ÅÔÁÉÑÅIÁ - Åêäüôçò: Âáæáßïõ ÁíäñéáíÞ

3

Ôåýxïò 34

ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá

ÅËËÇÍÉÊÇ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ

ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ Ç "ðñï-õðÝñôáóç" ........................................................................................................................................ 9 Áíôþíçò ÁëáâÝñáò ÁíÜëïãá Éíóïõëßíçò .................................................................................................................................. 12 Íéêüëáïò ÊåöáëÜò ¢ñèñï ãéá åðáããÝëìáôá õãåßáò: H óçìáóßá ôïõ ðñùéíïý óôo ÄéáâÞôç ....................... 16 êáé óôçí êÜëõøç ôùí äéáôñïöéêþí ìáò áíáãêþí ×Üñçò Äçìïóèåíüðïõëïõò ÐáéäéêÞ ðá÷õóáñêßá êáé ó÷ïëéêÜ êõëéêåßá ..................................................................................... 22 Óáëïíéêéþôç Ñßôá ÍÝá áðü ôï ôåëåõôáßï Ðáíåõñùðáúêü ÓõíÝäñéï ÄéáâÞôç (EASD) ................................... 25 Êùíóôáíôßíïò ÌáêñõëÜêçò Ðñïúüíôá êáôçãïñßáò áñôïóêåõáóìÜôùí .................................................................................... 28 ÁíäñéÜíç Âáæáßïõ, ×Üñçò Äçìïóèåíüðïõëïò

5

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá

ÊÁÔÁËÏÃÏÓ ÓÕÍÅÑÃÁÔÙÍ

ÁíäñéáíÞ Âáæáßïõ

ÔÅÕ×ÏÓ 35ï

Ðáéäßáôñïò, Áíáðëçñþôñéá Äéåõèýíôñéá ÅðéìåëÞôñéá Á´, Á´ ÐáéäéáôñéêÞ ÊëéíéêÞ, Õðåýèõíç Äéáâçôïëïãéêïý ÊÝíôñïõ, Íïóïêïìåßï Ðáßäùí “Ð & Á Êõñéáêïý”

Áíôþíçò ÁëáâÝñáò

Ðáèïëüãïò, ÁíáðëçñùôÞò ÄéåõèõíôÞò Á´ ÐáèïëïãéêÞò êëéíéêÞò Íïóïêïìåßï Åñõèñüò Óôáõñüò

×Üñçò Äçìïóèåíüðïõëïò

MÌedSci. SRD, Këéíéêüò Äéáéôïëüãïò - Âéïëüãïò, Ëáúêü Ãåíéêü Íïóïêïìåßï Áèçíþí

Íéêüëáïò ÊåöáëÜò

Ðáéäßáôñïò - Åíäïêñéíïëüãïò

Êùíóôáíôßíïò ÌáêñõëÜêçò

ËÝêôïñáò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, Á´ ÐñïðáéäåõôéêÞ ÊëéíéêÞ, Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, Ëáúêü Íïóïêïìåßï

Ñßôá Óáëïíéêéþôç

ÅðéóêÝðôñéá Õãåßáò. Ìåôáðôõ÷éáêÞ ÖïéôÞôñéá Óôçí Å.Ó.Ä.Õ. (Äçìüóéá Õãåßá-Ðñüôõðá êáé ÓõìðåñéöïñÝò Õãåßáò).

6

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá

Áðü ôç Óýíôáîç

H óõíôáêôéêÞ åðéôñïðÞ ôùí "Äéáâçôïëïãéêþí ÍÝùí" óôçí ðñïóðÜèåéá âåëôßùóçò ôçò áéóèçôéêÞò ôïõ ðåñéïäéêïý áðïöÜóéóå íá äþóåé ìéá åéêáóôéêÞ íüôá ó'áõôü ðñïâÜëëïíôáò ôáõôü÷ñïíá ôï Ýñãï ôùí óýã÷ñïíùí ÅëëÞíùí æùãñÜöùí. Ó'áõôü ôï ôåý÷ïò óôï åîþöõëëï öéëïîåíåßôáé Ýíá Ýñãï ôçò ê. Ïðõò Æïýíç. Èá èÝëáìå íá åõ÷áñéóôÞóïõìå èåñìÜ ôçí êáëéôÝ÷íéäá ãéá ôçí áöéëïêåñäÞ ðñïóöïñÜ ôïõ Ýñãïõ ôçò ãéá ôç öéëïôÝ÷íçóç ôïõ ðåñéïäéêïý êáé ôç èåñìÞ ôçò áíôáðüêñéóç. Ôá Ýñãá ôçò ê. Ïðõò Æïýíç ðñüôåéíå óôçí óõíôáêôéêÞ åðéôñïðÞ ç äéïñãáíþôñéá åéêáóôéêþí åêèÝóåùí ê.Ãùãþ ÊïëõâÞñá ôçí ïðïßá éäéáßôåñá åõ÷áñéóôïýìå ãéá ôç âïÞèåéÜ ôçò.

Ç Ïðõ ÓáñðÜêç Æïýíç ãåííÞèçêå ôï 1941 óôï ÊÜúñï êáé áðü ôï 1963 æåé êáé åñãÜæåôáé óôçí ÁèÞíá. Óðïýäáóå æùãñáöéêÞ óôï ÊÜúñï (1959-62) êáé óôçí Áíþôáôç Ó÷ïëÞ Êáëþí Ôå÷íþí óôçí ÁèÞíá (1963-68). ¸÷åé ðñáãìáôïðïéÞóåé 67 áôïìéêÝò åêèÝóåéò -49 óôçí ÅëëÜäá êáé 18 óôï åîùôåñéêü-: Äåóìüò (73) • Áßèïõóá ÔÝ÷íçò Áèçíþí (75, 78, 90, 92) • ÊÝíôñï M.-L. Jeanneret - Boissano (80) • Ìïõóåßï Êáëþí Ôå÷íþí - ËùæÜíç (80) • Jeanneret - Ãåíåýç (82) • ÁèÞíá ìå ôïí ÁëÝîáíäñï Éüëá (82) • Samy Kinge ìå ôïí Á. Éüëá - Ðáñßóé (84) • Ãêáëåñß 3 ìå ôïí Á. Éüëá (84) • Peter Noser - Æõñß÷ç (85) • I.C.C. - ÁìâÝñóá (86) • Ìïõóåßï Â. & Å. ÃïõëáíäñÞ - Áíäñïò (87) • Áíåìïò - ÊçöéóéÜ (88, 98, 00, 04) • Kara - Ãåíåýç (89, 91) • Ãáëëéêü Éíóôéôïýôï Áèçíþí (92) • Ìýëïò - Èåóóáëïíßêç (93) • Donguy - Ðáñßóé (94) • Êñåùíßäçò - ÁèÞíá (96) • Art Forum - Èåóóáëïíßêç (96) • ÄçìïôéêÞ ÐéíáêïèÞêç ÐÜôñáò (98) • Éäñõìá Åëëçíéêïý Ðïëéôéóìïý - Âåñïëßíï (99) • Ìïõóåßï ÊõêëáäéêÞò ÔÝ÷íçò - ÁèÞíá (99) • Art Forum - Èåóóáëïíßêç (00) • MiArt - Áíåìïò - ÌéëÜíï (01) • Galerie d'Art - Chamalieres (01) • ÐéíáêïèÞêç ÊõêëÜäùí - Óýñïò (02) • ÐéíáêïèÞêç Óýã÷ñïíçò ÔÝ÷íçò - Ëåõêùóßá (02) • ÓêïõöÜ - ÁèÞíá (03) • ÊÝíôñï Óýã÷ñïíçò ÔÝ÷íçò - ËÜñéóá (03) • Galerie d'Art du Conseil General - Aix-en-Provence (04) • Art Athina 12 - ÐáñáôçñçôÞò (04) • Ìïõóåßï Pully - ËùæÜíç (04) • Fine Arts Êáðüðïõëïò - Áëéìïò (05) • Áñãþ - ÁèÞíá (05). ¸÷åé óõììåôÜó÷åé óå 250 ïìáäéêÝò åêèÝóåéò: Biennales: ÁëåîÜíäñåéáò (70) • ÓÜï ÐÜïëï (79) • ËéïõìðëéÜíá (79, 83, 85, 87) • ÖñåíôñéêóôÜô (80, 82, 84, 86, 90, 92, 95) • ÌðÜíôåí ÌðÜíôåí (83) • ÃêñÝí÷åí (85, 88), äéåèíåßò åêèÝóåéò: Ðáñßóé (73, 74, 75, 77, 78, 90, 93, 94, 95, 96) • Áìóôåñíôáì (73, 81) • ÓôïõôãÜñäç (71) • ÂñõîÝëåò (88, 89, 94) • Ãêñåíüìðë (89) ê.Ü., óôçí ÅëëÜäá: "Áéþí ðáéò åóôß …", ÄçìïôéêÝò ÐéíáêïèÞêåò ÁèÞíáò, … êÜ. Äéåèíåßò óõíáíôÞóåéò: 12ï I.S.C., San Francisco (82) • Éäñõìá Gulbenkian, Lisboa (87) • 3rd I.S.C., ISIS-Symmetry, Washington (95) • 4th I.S.C., ISIS-Symmetry, ×Üúöá (98) ê.Ü. Åêäüóåéò: Âéâëßá: Ìïíïãñáößá (Åêä. ÁäÜì, ÁèÞíá 1997), ìïíïãñáößá (Åêä. ÐáñáôçñçôÞò, Èåóóáëïíßêç 2003) êáé êáôÜëïãïé. ¢ñèñá ôçò óôá: "Leonardo" (18/2, 1985) • "Symmetry 2" (Pergamon Press, 1989) • "Arte e Tecnologia" (Ýêä. Éäñ. C. Gulbenkian, Lisboa, 1993), ê.Ü. * Åîþöõëëï: Ïðõ Æïýíç “ÐëÞêôñá”, 1995

8

Ôåýxïò 34

Ç “ðñï-õðÝñôáóç” ÅéóáãùãÞ Áðü ôéò óôÞëåò áõôïý ôïõ ðåñéïäéêïý êáôÜ êáéñïýò Ý÷ïõí ðáñïõóéáóôåß äéÜöïñá Üñèñá ðïõ áöïñïýí óôçí õðÝñôáóç. Ïé áíáãíþóôåò åßíáé ïéêåßïé ãéá ôçí ôåñÜóôéá óçìáóßá ôçò óùóôÞò áíôéìåôþðéóçò ôçò õðÝñôáóçò óôïí ãåíéêü ðëçèõóìü, áëëÜ åéäéêÜ üôáí óõíõðÜñ÷åé êáé äéáâÞôçò. Ïé åðéóôçìïíéêÝò åôáéñåßåò ðïõ áó÷ïëïýíôáé ìå ôçí õðÝñôáóç, Ý÷ïõí åêäþóåé äéÜöïñåò ïäçãßåò ãéá ôçí äéÜãíùóç êáé ôç èåñáðåßá ôçò õðÝñôáóçò. Ç ðëåéïíüôçôá ôùí üóùí áó÷ïëïýíôáé ìå ôçí õðÝñôáóç áêïëïõèïýí ôéò ïäçãßåò ôçò ÅõñùðáúêÞò Åôáéñåßáò ìåëÝôçò ôçò õðÝñôáóçò Þ ôéò ïäçãßåò ðïõ Ý÷åé åêäþóåé ç ÁìåñéêáíéêÞ åðéôñïðÞ, JNC. Êáé ïé äýï åðéôñïðÝò, áëëÜ êáé üëåò ïé õðüëïéðåò, ð.÷. ÂñåôáíéêÞ ÕðåñôáóéêÞ Åôáéñåßá, ÕðåñôáóéêÞ Åôáéñåßá ôïõ ÊáíáäÜ êáé ðÜñá ðïëëÝò Üëëåò óõìöùíïýí üôé üðïéïò Ý÷åé óõóôïëéêÞ áñôçñéáêÞ ðßåóç ðÜíù áðü 140 mmHg, Þ äéáóôïëéêÞ áñôçñéáêÞ ðßåóç ðÜíù áðü 90 mmHg Ý÷åé õðÝñôáóç. ¹äç ðáßñíïõìå ôï ðñþôï ìÞíõìá: ¼ðïéïò Ý÷åé ôéìÞ óõóôïëéêÞò áñôçñéáêÞò ðßåóç ßóç Þ ðÜíù áðü 140 mmHg Þ äéáóôïëéêÞ áñôçñéáêÞ ðßåóç ßóç Þ ðÜíù áðü 90 mmHg ðñÝðåé íá áíôéìåôùðßæåôáé, ìå Üëëá ëüãéá ÷ñåéÜæåôáé èåñáðåßá. ñéùèåß ç ðáñïõóßá ôçò õðÝñôáóçò, üðùò ïñßóôçÔï ôé èåñáðåßá èá ÷ïñçãçèåß óôïí êáèÝíá ìå õðÝñêå ðéï ðÜíù, ôáõôü÷ñïíá ìå ôçí õãéåéíïäéáéôçôéêÞ ôáóç åîáñôÜôáé áðü ðïëëïýò Üëëïõò ðáñÜãïíôåò. ðñÝðåé íá áñ÷ßóåé Üìåóá êáé öáñìáêåõôéêÞ áãùÓå üëïõò óõóôÞíåôáé ôñïðïðïßçóç ôïõ äéáéôïëïãÞ äéüôé ôá áããåßá åäþ èåùãßïõ, ð.÷. áðþëåéá âÜñïõò, ñïýíôáé Þäç öèáñìÝíá êáé ìåßùóç ôçò ðåñéåêôéêüôçÓôï óáê÷áñþäç äéáâÞôç ï óôü÷ïò ç âëÜâç óõíåðåßá ôçò ôáò ôçò ôñïöÞò óå áëÜôé, ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò åßíáé ç õðÝñôáóçò ìåãáëýôåñç óå ðåñéïñéóìüò ôïõ êáöÝ, êáé óõóôïëéêÞ íá ìçí õðåñâáßíåé ôï ó÷Ýóç ìå áõôÞ ðïõ ðáñáÜóêçóç, ð.÷. ðéï óõ÷íü âÜ130 êáé ç äéáóôïëéêÞ ôï 80 mmHg, ôçñåßôáé óå Üôïìï ÷ùñßò äéóìá. Åöüóïí äåí áðïäéáâÞôç. äþóïõí áõôÜ ôá ìÝôñá äéáöïñåôéêÜ áðáéôåßôáé Üìåóç Áõôü ìáò öÝñíåé óôï ìåôÜ áðü 2-3 ìÞíåò, ðñïÝíáñîç õãåéïíïäéáéôçôéêÞò äåýôåñï ìÞíõìá: ¼ðïéïò óôßèåôáé êáé öáñìáêåõôéêÞ ðáñÝìâáóçò Þ êáé åíäå÷üìåíá Ý÷åé äéáãíùóìÝíç õðÝñôááãùãÞ. ÅéäéêÜ üìùò óôïí öáñìáêåõôéêÞò áãùãÞò óç, õðü áãùãÞ (Þ ü÷é) ìå äéáâÞôç, åöüóïí ôåêìç9

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá Ðßíáêáò 1. Ôáîéíüìçóç áñôçñéáêÞò ðßåóçò óýìöùíá ìå ôéò äýï óçìáíôéêüôåñåò åðéóôçìïíéêÝò åôáéñåßáò õðÝñôáóçò ÅèíéêÞ ÅðéôñïðÞ ÁìåñéêÞò Êáôçãïñßá

ÅõñùðáúêÞ Åôáéñåßá ÕðÝñôáóçò

ÓõóôïëéêÞ

ÄéáóôïëéêÞ

Êáôçãïñßá

ÓõóôïëéêÞ

ÄéáóôïëéêÞ

< 120

< 80

ÖõóéïëïãéêÞ

<120

< 80

ÖõóéïëïãéêÞ

120-129

80-84

Ðñï-õðÝñôáóç

120-139

80-89

ÕøçëÞ öõóéïëïãéêÞ

130-139

85-89

>140

>90

ÕðÝñôáóç

> 140

> 90

ÉäáíéêÞ

ÕðÝñôáóç

ôéìÝò óõóôïëéêÞò áñôçñéáêÞò ðßåóçò > 140 Þ êáé äéáóôïëéêÞò > 90 ç áãùãÞ ðïõ ôïõ ÷ïñçãÞèçêå äåí áñêåß. ÐñÝðåé íá ãßíïõí ôñïðïéçôéêÝò êéíÞóåéò: Þ íá ðñïóôåèåß ÜíôéõðåñôáóéêÞ öáñìáêåõôéêÞ áãùãÞ åöüóïí ôï Üôïìï äåí åëÜìâáíå ôÝôïéá, Þ íá áõîçèåß ç äüóç ôïõ öáñìÜêïõ ðïõ åëÜìâáíå Þ íá ðñïóôåèåß êáé íÝï öÜñìáêï. ÁõôÜ ôá âÞìáôá èá ðñÝðåé íá óõíå÷éóôïýí, ìÝ÷ñé íá åðéôåõ÷èåß ï óôü÷ïò ôçò óõóôïëéêÞò áñôçñéáêÞò ðßåóçò êÜôù ôùí 130 mmHg êáé êÜôù áðü 80 mmHg ôçò äéáóôïëéêÞò. ¸íá åýëïãï åñþôçìá èá Þôáí ãéáôß íá èåùñåßôáé ç óõóôïëéêÞ áñôçñéáêÞ ðßåóç Üíù ôùí 140 mmHg, Þ ç äéáóôïëéêÞ áñôçñéáêÞ ðßåóç Üíù ôùí 90 mmHg ùò õðÝñôáóç; Ãéáôß ü÷é, ð.÷. ôá 135 mmHg, Þ ôá 85 mmHg, Þ ôá 145 mmHg êáé ôá 95 mmHg; Ìéá áðëïúêÞ áðÜíôçóç åßíáé üôé áðü ôá üñéá ôùí 140 mmHg Þ 90 mmHg êáé ðÜíù, ïé âëÜâåò ðïõ ðñïêáëåß ç áñôçñéáêÞ ðßåóç áõîÜíïíôáé óçìáíôéêÜ. Ôï ðñüâëçìá åßíáé üìùò üôé áñôçñéáêÞ ðßåóç êáé êÜôù áðü áõôÜ ôá üñéá ðïõ Ý÷ïõí ïñéóôåß ùò õðÝñôáóç, ðñïêáëåß åðéðëïêÝò óå ìéêñüôåñç óõ÷íüôçôá, áëëÜ éäéáéôÝñá áí óõíõðÜñ÷ïõí êáé Üëëïé ðñïäéáèåóéêïß ðáñÜãïíôåò ãéá âëÜâç ôùí áããåßùí ð.÷. êÜðíéóìá, õðåñ÷ïëçóôåñïëáéìßá Þ äéáâÞôçò. ÌÞíõìá ôñßôï: ÁñôçñéáêÞ ðßåóç áêüìá êáé ìÝóá óôá ëåãüìåíá ‘öõóéïëïãéêÜ üñéá’ åßíáé äõíáôüí õðü ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò íá ÷ñåéÜæåôáé öáñìáêåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç ëüãù ôùí 10

åðéðëïêþí ðïõ ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåé áõôÞ. ÅðåéäÞ áêñéâþò ç õðÝñôáóç óõó÷åôßæåôáé ìå êßíäõíï åðéðëïêþí ð.÷. áããåéáêü åãêåöáëéêü åðåéóüäéï, óôåöáíéáßá íüóï êáé Ýìöñáãìá, êáñäéáêÞ áíåðÜñêåéá, âëÜâç óôá ìÜôéá êáé ôá íåöñÜ ê.á., ãßíåôáé ìéá óõóôçìáôéêÞ ðñïóðÜèåéá íá åíçìåñùèåß ï ðëçèõóìüò ãåíéêÜ áëëÜ êáé ç éáôñéêÞ êïéíüôçôá ãéá ôç óçìáóßá ôçò äéÜãíùóçò êáé êõñßùò ôçò óùóôÞò áíôéìåôþðéóçò ôçò áñôçñéáêÞò õðÝñôáóçò. Ôáîéíüìçóç ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò ÅðåéäÞ áêñéâþò äåí åßíáé åýêïëï íá ôñáâÞîåé êáíåßò ìéá óáöÞ äéá÷ùñéóôéêÞ ãñáììÞ ãéá ôï ðïý áñ÷ßæåé ç õðÝñôáóç, ïé äéÜöïñåò åðéóôçìïíéêÝò åôáéñåßåò Ý÷ïõí èåóðßóåé åéäéêïýò üñïõò ãéá íá ôïíßóïõí ôç óçìáóßá ôçò ïñéáêÞò ôéìÞò ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò. ¸ôóé, ç ÁìåñéêÜíéêç åðéôñïðÞ ðïõ Ý÷åé êáôáôÜîåé ôçí áñôçñéáêÞ ðßåóç óå äéÜöïñåò ïìÜäåò áíáöÝñåé ùò ‘ðñïûðåñôáóéêïýò’ üóïõò Ý÷ïõí óõóôïëéêÞ áñôçñéáêÞ ðßåóç ìåôáîý 120 êáé 139 mmHg, èåùñþíôáò üôé ìåãÜëïò áñéèìüò áôüìùí ðïõ áíÞêïõí óå áõôÞí ôçí ïìÜäá èá åìöáíßóåé êÜðïéá óôéãìÞ õðÝñôáóç. Ç ÅõñùðáúêÞ Åôáéñåßá ÕðÝñôáóçò èåùñåß üôé üóïé Ý÷ïõí óõóôïëéêÞ áñôçñéêÞ ðßåóç ìåôáîý 130 êáé 139 mmHg ùò ‘õøçëÞ öõóéïëïãéêÞ’, ôïíßæïíôáò ôçí éäéáéôåñüôçôá êáé ðéèáíüôçôá áõôÞò ôçò ïìÜäáò íá åìöáíßóåé ìåëëïíôéêÜ õðÝñôáóç.

Ôåýxïò 34 Ç ðñï-õðÝñôáóç ÕðÞñîå áíÜãêç åéóáãùãÞò íÝáò ïìÜäáò óôçí êáôÜôáîç ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò; ÐïëëÝò ðáñáôçñÞóåéò óçìåéþíïõí ôçí ôÜóç óçìáíôéêïý áñéèìïý áôüìùí ìå áñôçñéáêÞ ðßåóç ðïõ âñßóêåôáé óôá áíþôåñá öõóéïëïãéêÜ åðßðåäá, íá åìöáíßæïõí áðü êÜðïéï óçìåßï êáé ðÝñá êáé åðßóçìç õðÝñôáóç. Ëüãù áõôïý ôïõ ãåãïíüôïò, ç ÁìåñéêÜíéêÞ ÅðéôñïðÞ ÕðÝñôáóçò, üñéóå ðñï ôñéåôßáò ìéá íÝá êáôçãïñßá óôçí êáôÜôáîç ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò, ôçí ‘ðñïõðÝñôáóç’. Óôü÷ïò áõôÞò ôçò êáôÜôáîçò Þôáí íá åõáéóèçôïðïéçèåß ç éáôñéêÞ êïéíüôçôá ãéá ôçí ôá÷ýôåñç äéÜãíùóç ôçò õðÝñôáóçò ìå áðüôåñï óêïðü ôçí ðñüëçøç ôùí óçìáíôéêþí åðéðëïêþí ðïõ óõó÷åôßæïíôáé ìå õðÝñôáóç. Åêôüò áðü ðñïÜããåëïò ôçò åðßóçìçò õðÝñôáóçò, ç ðáñïõóßá ôçò ðñï-õðÝñôáóçò, áíáöÝñåôáé üôé ìåéþíåé ôçí åðéâßùóç ìÝ÷ñé êáé ÷ñüíéá. Ìå üëá áõôÜ êáôÜ íïõ, óôéò ÇÐÁ äéåîÞèåé ìéá áîéüëïãç ìåëÝôç óôçí ïðïßá äüèçêå áíôéõðåñôáóéêÞ áãùãÞ (áíáóôïëÝáò ôçò áããåéïôáóßíçò) óå ðåñßðïõ 400 Üôïìá, åíþ óå Üëëá ôüóá Üôïìá äüèçêå åéêïíéêü öÜñìáêï. ÌåôÜ áðü äýï ÷ñüíéá áãùãÞò, ðáñáôçñÞèçêå üôé óçìáíôéêÜ ìéêñüôåñï ðïóïóôü áôüìùí ôçò ïìÜäáò ðïõ åëÜìâáíå åíåñãü öÜñìáêï åîåëß÷èçêå óå õðÝñôáóç, 13.6%, óå ó÷Ýóç ìå 40.4% óôçí ïìÜäá ðïõ åëÜìâáíå ôï åéêïíéêü öÜñìáêï. ÓõìðåñÜóìáôá Åñìçíåýïíôáò ôá áðïôåëÝóìáôá áõôÞò ôçò ìåëÝôçò, ÷ñåéÜæåôáé, üðùò üëåò ôéò ìåëÝôåò ðïõ äéåîÜãïíôáé óôçí éáôñéêÞ, áñêåôÞ ðñïóï÷Þ. Åð’ ïõäåíß äåí óçìáßíåé, êáé âÝâáéá äåí óõíéóôÜôáé óå üðïéïí Ý÷åé ‘ðñï-õðÝñôáóç’ íá ðáßñíåé áíôéõðåñôáóéêÞ áãùãÞ. Óçìáßíåé, üìùò, üôé üðïéïò Ý÷åé õðåñôáóç óôá øçëüôåñá åðßðåäá ôïõ ëåãüìåíïõ

öõóéïëïãéêïý, èá ðñÝðåé íá åßíáé óå åôïéìüôçôá äéüôé ôá åðüìåíá ÷ñüíéá èá åìöáíßóåé êáôÜ ðÜóá ðéèáíüôçôá õðÝñôáóç ïðüôå ôüôå èá ÷ñåéáóôåß áíôéõðåñôáóéêÞ áãùãÞ. Åéäéêüôåñá üìùò óôï äéáâÞôç, üðïõ ôá åðßðåäá ÷ïñÞãçóçò áíôéõðåñôáóéêþí öáñìÜêùí åßíáé ÷áìçëüôåñá óå ó÷Ýóç ìå ôá Üôïìá ÷ùñßò äéáâÞôç, ç åôïéìüôçôá èá ðñÝðåé íá åßíáé áêüìá ðéï áõîçìÝíç. Åäþ, óôü÷ïò åßíáé ç áñôçñéáêÞ ðßåóç íá ìçí õðåñâáßíåé 130 mmHg ç óõóôïëéêÞ êáé 80 mmHg ç äéáóôïëéêÞ. ¸ôóé, åöüóïí ç áñôçñéáêÞ ðßåóç åßíáé Üíù ôùí 140 mmHg Þ ç äéáóôïëéêÞ Üíù ôùí 90 mmHg áðáéôåßôáé Üìåóç Ýíáñîç áíôéõðåñôáóéêÞò áãùãÞò, ðÜíôá ìáæß ìå õãéåéíïäéáéôçôéêÞ ðáñÝìâáóç. Ç Ýííïéá ôçò ‘ðñï-õðÝñôáóçò’ óõíçãïñåß ãéá ìéá ôÝôïéá åðéèåôéêÞ ðñïóÝããéóç ôçò õðÝñôáóçò, áöïý üðùò åéðþèçêå, ç ëÞøç áíôéõðåñôáóéêÞò áãùãÞò üôáí ç áñôçñéáêÞ ðßåóç åßíáé óôá õøçëüôåñá üñéá ôïõ öõóéïëïãéêïý, óõãêñáôåß ôçí áñôçñéáêÞ ðßåóç ìÝóá óå ÷áìçëüôåñá üñéá. Êáé ìçí îå÷íÜìå üôé õðÜñ÷ïõí áðïäåßîåéò üôé üóï ÷áìçëüôåñç ç áñôçñéáêÞ ðßåóç, ôüóï ìéêñüôåñç ç ðéèáíüôçôá áããåéáêïý åãêåöáëéêïý åðåéóïäßïõ, âëÜâçò óôá ìÜôéá êáé ôá íåöñÜ, êáé áð’ üôé öáßíåôáé ìéêñüôåñç ðéèáíüôçôá åìöñÜãìáôïò êáé áêñùôçñéáóìïý ôùí êÜôù Üêñùí. Áí èá ôñïðïðïéçèïýí ïé ïäçãßåò ìåëëïíôéêÜ ãéá ôçí ÷ïñÞãçóç áíôéõðåñôáóéêþí óå áêüìá ÷áìçëüôåñá üñéá, óôá üñéá ôçò ‘ðñï-õðÝñôáóçò’, èá öáíåß ìåôÜ áðü áñêåôÜ ÷ñüíéá. Åðß ôïõ ðáñüíôïò åßíáé óêüðéìï íá áêïëïõèïýíôáé ïé ôñÝ÷ïõóåò ïäçãßåò áíôéìåôþðéóçò ôçò õðÝñôáóçò ðñïò áðïöõãÞ ôùí åðéðëïêþí. Áíôþíçò ÁëáâÝñáò Éáôñüò 11

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá

ÁíÜëïãá Éíóïõëßíçò Ç éíóïõëßíç ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óÞìåñá áðü ôá Üôïìá ìå äéáâÞôç åßíáé áíèñþðéíç, ðáñáóêåõáóìÝíç óôï åñãáóôÞñéï, ìå ôç âïÞèåéá ôçò ãåíåôéêÞò ìç÷áíéêÞò. Ìå ôç âïÞèåéá äéáöüñùí âéï÷çìéêþí ôñïðïðïéÞóåùí – ð÷ ðñùôáìßíùóçò êÜðïéïõ ôìÞìáôïò Þ ðñïóèÞêçò øåõäáñãýñïõ – ðåôý÷áìå íá Ý÷ïõìå ôéò éíóïõëßíåò âñá÷åßáò Þ åíäéÜìåóçò äñÜóçò ðïõ ÷ñåéáæüìáóôå: Actrapid & Protaphane (Novo) êáé Regular & Humulin NPH (Lilly) áíôßóôïé÷á. Ç óõóóùñåìÝíç åìðåéñßá áðü ôç ÷ñÞóç ôïõò åäþ êáé 25 ÷ñüíéá ìáò ïäÞãçóå óôï óõìðÝñáóìá üôé ç ÷ñÞóç ôïõò åß÷å áñêåôïýò ðåñéïñéóìïýò. Ç äñÜóç ôïõò äåí åßíáé ðÜíôá ðñïâëÝøéìç. Óôçí ÉÍÓÏÕËÉÍÇ HUMALOG

ðñïóðÜèåéá ðåñáéôÝñù åíôáôéêïðïßçóçò ôïõ ó÷Þìá4. ¸÷ïõí âñá÷ýôåñç äéÜñêåéá äñÜóçò, ìå áðïôÝôïò èåñáðåßáò åß÷áìå óçìáíôéêÜ åìðüäéá: óïâáñÝò ëåóìá íá õðÜñ÷åé ßóùò óõ÷íÞ êáèõóôåñçìÝíç õðïãëõêáéìßåò. ÅðéðëÝïí äåí ìðïñïýóáìå íá ôáéñéÜìåôáãåõìáôéêÞ õðåñãëõêáéìßá. îïõìå ôç èåñáðåßá ìå ôéò áíÜãêåò ôïõ áóèåíïýò.

5. ÓõíäõÜæïíôáé ìå âáóéêÞ éíóïõëßíç Þ ìðïñåß íá Ìå ìéêñÝò áëëáãÝò óôï ìüñéï ôçò éíóïõëßíçò, ÷ñçóéìïðïéçèïýí ìüíá ôïõò óôçí áíôëßá éíóïõðáñáóêåõÜóèçêáí ôá áíÜëßíçò. ëïãá ôçò éíóïõëßíçò, ìå óçÓôá ãñáöÞìáôá öáßíåìáíôéêÝò éäéüôçôåò. Ôá êáéíïýñãéá áíÜëïãá õðåñôá÷åßáò ôáé ç öáñìáêïêéíçôéêÞ êáé ¸ôóé ðáñáóêåõÜóèçêáí ç öáñìáêïäõíáìéêÞ ôïõò äñÜóçò éíóïõëßíçò åßíáé ðïëý êáëÝò ôá õðåñôá÷åßáò äñÜóçò äñÜóç ðñïãåõìáôéêÝò éíóïõëßíåò áíÜëïãá: ç éíóïõëßíç ëéóÐáñáôçñþíôáò ôá ãñáðñï (Humalog), áóðÜñô öÞìáôá áõôÜ êáé áíáôñÝ÷ï(Novorapid) êáé ãêëïõëéóßí (Apidra) ìå êÜðïéåò áíôéíôáò óôç âéâëéïãñáößá åßíáé äõíáôüí íá êÜíïõìå êáôáóôÜóåéò áìéíïîÝùí óôï ìüñéï ôçò éíóïõëßíçò. êÜðïéåò ðáñáôçñÞóåéò: Ôá áíÜëïãá áõôÜ ìðïñïýí íá: 1. Ïé éíóïõëßíåò áõôÝò Ý÷ïõí ðïëý ãñÞãïñï ÷ñü1. ×ïñçãçèïýí áìÝóùò ðñéí ôï ãåýìá. íï Ýíáñîçò äñÜóçò (ëßãá ëåðôÜ). ÅðéðëÝïí äåí 2. ¸÷ïõí ãñçãïñüôåñç Ýíáñîç äñÜóçò. öáßíåôáé íá äñïõí ðÜíù áðü 3 ½ þñåò. Áõôü ôéò 3. Ðåñéïñßæåôáé ç ìåôáãåõìáôéêÞ õðåñãëõêáéìßá óçêáèéóôÜ åîáéñåôéêÝò ðñïãåõìáôéêÝò éíóïõëßíåò. ìáíôéêÜ. (Óôéò ÇÐÁ 90% ôùí ôýðïõ 1 äéáâçôéêþí ÷ñçóé12

Ôåýxïò 34 ÉÍÓÏÕËÉÍÇ NOVORAPID

ÉÍÓÏÕËÉÍÇ GLULISINE

ìïðïéåß áíÜëïãï éíóïõëßíçò ðñïãåõìáôéêÜ.)

2. Ï ôá÷ýôåñïò ÷ñüíïò äñÜóçò Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá êáëýôåñï Ýëåã÷ï ôùí ìåôáãåõìáôéêþí óáê÷Üñùí áßìáôïò, åíäå÷üìåíá êáëýôåñá ãëõêïæõëéùìÝíç áéìïóöáéñßíç (HbA1c), üðùò Ý÷ïõí äåßîåé ïñéóìÝíåò ìåëÝôåò, êáé åðïìÝíùò ëéãüôåñåò åðéðëïêÝò.

3. Åßíáé äõíáôüí íá óõíäõáóôïýí ôüóï ìå áíÜëïãá ìáêñÜò äñÜóçò, üðùò ôçí éíóïõëßíç ãêëáñôæßí (Lantus), üóï êáé ìå ôéò éíóïõëßíåò ìÝóçò äñÜóçò Humulin NPH êáé Protaphane.

4. Ëüãù ôçò ãñÞãïñçò êáé ïîýáé÷ìçò äñÜóçò, åßíáé äõíáôÞ ç áíôéóôïé÷ßá ôçò äüóçò éíóïõëßíçò ìå ôïõò õäáôÜíèñáêåò ôïõ åðéêåßìåíïõ ãåýìáôïò, äßíïíôáò Ýôóé ìåãáëýôåñç åõåëéîßá (ð÷ 1 ìïíÜäá ãéá 15 ãñ õä/êåò). ÅðéðëÝïí, áí ôï ðñïãåõìáôéêü óÜê÷áñï áßìáôïò åßíáé õøçëüôåñï áðü ôï åðéèõìçôü, ìðïñïýìå íá äþóïõìå äéïñèùôéêÞ äüóç éíóïõëßíçò.

5. ×ñçóéìïðïéïýíôáé óôéò áíôëßåò éíóïõëßíçò ìå åîáéñåôéêÞ åðéôõ÷ßá, êáèþò äåí êñõóôáëëïðïéïý-

íôáé óôïõò êáèåôÞñåò. ÕðÜñ÷ïõí, åðéðëÝïí, ìåßãìáôá õðåñôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíçò (áóðÜñô) óå óõíäõáóìü ìå ðñùôáìéíéêÞ éíóïõëßíç ìÝóçò äñÜóçò óå áíáëïãßá 30% (Novomix 30%), êáèþò, åðßóçò, ðñüêåéôáé íá êõêëïöïñÞóïõí óýíôïìá óôç ÷þñá ìáò ìåßãìáôá õðåñôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíçò óå óõíäõáóìü ìå ðñùôïöáíéêÞ éíóïõëßíç ìÝóçò äñÜóçò óå áíáëïãßá 25 êáé 50% (Humalog Mix 25, Humalog Mix 50). ÓõìðåñáóìáôéêÜ, ôá áíÜëïãá õðåñôá÷åßáò äñÜóçò åßíáé ðïëý êáëÝò ðñïãåõìáôéêÝò éíóïõëßíåò. Ç ÷ñÞóç ôïõò ãéá ðÜíù áðü 10 ÷ñüíéá óôï åîùôåñéêü, ÷ùñßò óçìáíôéêÝò ðáñåíÝñãåéåò, äåß÷íåé üôé åßíáé áóöáëåßò. Åßíáé ßóùò ìéá áðü ôéò óçìáíôéêüôåñåò åîåëßîåéò óôï ÷þñï ôïõ äéáâÞôç.

Íéêüëáïò ÊåöáëÜò Éáôñüò

13

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá

¢ñèñï ãéá åðáããÝëìáôá õãåßáò

H óçìáóßá ôïõ ðñùéíïý óôo ÄéáâÞôç êáé óôçí êÜëõøç ôùí äéáôñïöéêþí ìáò áíáãêþí Ôï ðñùéíü åßíáé ôï ðñþôï ãåýìá ðïõ ðáßñíïõìå ìåôÜ áðü ðïëýùñç íçóôåßá, ðïõ áí êáé ìðïñåß íá öôÜóåé, ãéá êÜðïéá Üôïìá, ìÝ÷ñé êáé ôéò 12 þñåò, ãéá ôá Üôïìá ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç (ÓÄ) åßíáé áðáñáßôçôï êáèçìåñéíÜ, áíåîÜñôçôá áðü ôï åßäïò ôçò èåñáðåßáò. Ôï ðñùéíü åßíáé åêåßíï ôï ãåýìá ðïõ äéáêüðôåé ôçí ðåñßïäï íçóôåßáò Þ áëëéþò ôçí ðåñßïäï ìç ëÞøçò öáãçôïý (Óôçí ÁããëïóáîùíéêÞ ãëþóóá break the fast=Breakfast). Ôï ðñùéíü åßíáé ôï ãåýìá ðïõ ðñïìçèåýåé ôï óþìá êáé ôïí åãêÝöáëï ìå ôçí áðáñáßôçôç åíÝñãåéá êáé ôá èñåðôéêÜ óõóôáôéêÜ ðïõ ÷ñåéÜæïíôáé, ìåôÜ ôçí ðåñßïäï ôïõ íõ÷ôåñéíïý ßíåò (äéáëõôÝò êáé áäéÜëõôåò), ìÝóá áðü äçìçýðíïõ, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ïðïßïõ ï ïñãáíéóìüò ôñéáêÜ ðñùéíïý, øùìß ïëéêÞò Üëåóçò ðáîéìÜäéá óõíå÷ßæåé íá ÷ñçóéìïðïéåß ôç ãëõêüæç ôïõ áßìáêñßèéíá, óå óõíäõáóìü ìå ôñüöéìá ðïõ áðïôåôïò ùò êáýóéìï ãéá üóåò äéáäéêáóßåò óõíå÷ßæïëïýí ðçãÝò ðñùôåúíþí, üðùò çìéïáðïâïõôçñùíôáé êáé óôïí ýðíï. ¸ôóé, åßíáé ôï ãåýìá ðïõ óôüìÝíá ãÜëáôá, ãéáïýñôéá, ôõñéÜ ÷áìçëþí ëéðá÷ï Ý÷åé íá ñõèìßóåé êáëýôåñá ôá åðßðåäá ôçò ãëõñþí, áâãü Þ áëëáíôéêÜ áðü ãáëïðïýëá ìå ëßãá êüæçò ôïõ áßìáôïò êáé íá êéíçôïðïéÞóåé ôéò êáýëéðáñÜ êáé áëÜôé. óåéò ôïõ óþìáôïò, ìåôÜ áðü ôçí ðôþóç ôïõ ìåôáÐïéïß ôñþíå ðñùéíü óôçí ÅëëÜäá; âïëéêïý ñõèìïý êáôÜ ôçò äéÜñêåéá ôïõ ýðíïõ. Åéäéêüôåñá âÝâáéá, óå Üôïìá óå éíóïõëéíïèåÓôçí ÅëëÜäá ìåãÜëï ìÝñïò ôïõ ãåíéêïý ðëçñáðåßá êáé åíôáôéêïðïéçìÝíá ó÷Þìáôá ç ðáñïõèõóìïý, áëëÜ êáé ôùí áôüìùí ìå äéáâÞôç (êõñßùò óßá ôïõ ðñùéíïý åßíáé áäéáìöéóâÞôçôç, áöïý ç ôýðïõ 2 ðïõ ñõèìßæïíôáé ìå äßáéôá Þ ÷Üðéá) äåí áðïõóßá ôïõ èá ïäçãÞóåé ðáßñíåé ðñùéíü, ðáñÜ ìüíï Üìåóá óå õðïãëõêáéìéêÝò üôáí âñßóêåôáé óå ðåñßïäï êñßóåéò êáé áäõíáìßá ñýèäéáêïðþí Þ ôá ÓáââáôïêýÔï ðñùúíü åßíáé Ýíá óçìáíôéêü ìéóçò ôïõ äéáâÞôç. ñéáêá. ¸ôóé, åíþ óôç äéÜñãåýìá ðïõ ðáßæåé êáèïñéóôéêü Óôï ðñùéíü ðñÝðåé íá êåéá ôïõ ÷ñüíïõ ðåñéóóüñüëï óôç äéáôñïöÞ ìáò êáé äåí óõìðåñéëáìâÜíïõìå ðÜôåñïé áðü ïêôþ óôïõò äÝêá ðñÝðåé íá ðáñáëåßðåôáé íôá ôñüöéìá ìå öõôéêÝò åíÞëéêåò ðïõ äçëþíïõí 16

Ôåýxïò 34

ðùò åßíáé áäýíáôïí íá öÜíå êáíïíéêÜ ôï ðñùß, üôáí âñåèïýí óå îåíïäï÷åßï ðïõ óåñâßñåé ðñùéíü êáôáíáëþíïõí ìåãÜëåò ðïóüôçôåò, ìå åðéëïãÝò ôñïößìùí ðïõ áðÝ÷ïõí ðïëý áðü ôéò êáèçìåñéíÝò ôïõò åðéëïãÝò. ¼óï áöïñÜ óôá ðáéäéÜ, áí êáé áõôÜ ðáßñíïõí êáèçìåñéíÜ ðñùúíü ôá ðñþôá ÷ñüíéá, ôï ãåýìá áõôü óôáäéáêÜ âãáßíåé áðü ôï çìåñÞóéï ðñüãñáììá áðü ôç óôéãìÞ ðïõ áñ÷ßæïõí íá ðçãáßíïõí óôï ó÷ïëåßï. Óå ìåëÝôç ôïõ ÔìÞìáôïò ÐñïëçðôéêÞò ÉáôñéêÞò êáé ÄéáôñïöÞò óôï ÐáíåðéóôÞìéï ÊñÞôçò âñÝèçêå ðùò ôá íÞðéá êáé ôá ðáéäéÜ ðñïó÷ïëéêÞò çëéêßáò ôñþíå êáèçìåñéíÜ Ýíá ðëÞñåò ãåýìá ôï ðñùß (óõíÞèùò áõôü ðåñéëáìâÜíåé äçìçôñéáêÜ ìå ãÜëá Þ 1 ôïóô ìå ãÜëá, êáèþò êáé ÷õìü öñïýôùí), áëëÜ ìåôÜ ôçí çëéêßá ôùí 7-8 åôþí ôï ðñùéíü áñ÷ßæåé íá ãßíåôáé üëï êáé ðéï óðÜíéï. Óå ìåãáëýôåñåò çëéêßåò, üôáí ôá ðáéäéÜ öôÜóïõí óôçí çëéêßá ôùí 10-17 åôþí, ôï 30-40% ôùí ðáéäéþí äåí ôñþåé ôï ðñùß. Ôá ðñÜãìáôá ÷åéñïôåñåýïõí áêüìá ðåñéóóüôåñï óôïõò åíÞëéêåò, üðïõ üðùò öÜíçêå áðü ôçí Ýñåõíá ôï 22% ðßíåé

ìüíï êáöÝ Þ ïýôå êé áõôüí, åíþ ïé ðåñéóóüôåñïé êáôáíáëþíïõí Ýíá êïõëïýñé Þ Ýíá óêÝôï êñïõáóÜí. Óå Ýñåõíá 1300 áôüìùí Üíù ôùí 15 åôþí ðïõ Ýãéíå óôéò áñ÷Ýò ôïõ 2006 áðü ôï ºäñõìá Äáóêáëüðïõëïõ âñÝèçêå üôé: 4 óôïõò 10 ¸ëëçíåò öåýãïõí áðü ôï óðßôé ðáñáëåßðïíôáò ôç ëÞøç ðñùéíïý ãåýìáôïò. Áí åîáéñÝóïõìå êáé üóïõò ðßíïõí ìüíï Ýíá êáöÝ Þ 1 ðïôÞñé ãÜëá öôÜíïõìå óôï 50% ôïõ ðëçèõóìïý. ¼óïé ðáßñíïõí ðñùéíü êÜíïõí êáëÞ åðéëïãÞ ôñïöþí. ÔÝëïò óå Ýñåõíá ôïõ Åñåõíçôéêïý Ðáíåðéóôçìéáêïý Éíóôéôïýôïõ Øõ÷éêÞò ÕãéåéíÞò âñÝèçêå ðùò ìüëéò Ýíá 51.4 % ôïõ óõíüëïõ ôùí ðáéäéþí ðáßñíåé ðñùéíü ôéò êáèçìåñéíÝò, åíþ ôá óáââáôïêýñéáêá-ðïõ äåí õðÜñ÷åé ó÷ïëåßï- ôï ðïóïóôü áõôü áíåâáßíåé óôï 74.4%. Ç óçìáóßá ôïõ ðñùéíïý óôçí êÜëõøç ôùí äéáôñïöéêþí ìáò áíáãêþí Ôï ðñùéíü åßíáé Ýíá óçìáíôéêü ãåýìá ðïõ ðáßæåé êáèïñéóôéêü ñüëï óôçí äéáôñïöéêÞ ðñüóëçøç ôùí ðáéäéþí. ÐïëëÝò ìåëÝôåò Ý÷ïõí äåßîåé ðùò ðáé17

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá

êåò ðáñåß÷áí ôï 57-62% ôçò åíÝñãåéáò ôïõ ðñùéäéÜ ðïõ áðïöåýãïõí íá ðÜñïõí ðñùéíü Ý÷ïõí óçíïý, ïé ðñùôåÀíåò ôï 11-13% êáé ôá ëéðáñÜ ôï 27ìáíôéêÜ ÷áìçëüôåñç çìåñÞóéá ðñüóëçøç èñåðôé30%. Ôï ðñùúíü êÜëõðôå êáôÜ ìÝóï üñï ôï 12êþí óõóôáôéêþí. Óå 20åôÞ ìåëÝôç óôéò US (Boga18% ôçò óõíïëéêÞò çìåñÞóéáò åíÝñãåéáò, åíþ óõlusa Heart Study) óå 504 ðáéäéÜ êáé åíÞëéêåò äåßíåéóÝöåñå Üíù ôïõ 50% ÇÓÐ ãéá ôç âéôáìßíç B2 ÷èçêå ðùò üóïé äåí Ýðáéñíáí ðñùéíü ðñïóåëÜìóå ðáéäéÜ, êáèþò êáé Üíù ôïõ 20% ôçò B1 êáé 10âáíáí ëéãüôåñç çìåñÞóéá åíÝñãåéá, âéôáìßíåò (ð.15% ôçò A, ôçò B6 êáé ôçò C. Ç óõíåéóöïñÜ ôïõ ÷.A,E,D,B6) êáé ìÝôáëëá (ð.÷. áóâÝóôéï, ìáãíÞóéï, ðñùéíïý óôçí êÜëõøç ôùí áíáãêþí óå é÷íïóôïéöþóöïñïò), áðü üóá Ýôñùãáí ðñùéíü. ÁíáöÝñå÷åßá Þôáí 45% ÇÓÐ ãéá ôï áóâÝóôéï, 33% ôçò ÇÓÐ ôáé åðßóçò üôé åßíáé ðéèáíü íá ìçí êáëõöèïýí áõôÜ ãéá ôï ìáãíÞóéï êáé 10-15% ãéá óßäçñï, ÷áëêü êáé ôá óôïé÷åßá áðü Üëëï ãåýìá ôçò çìÝñáò. øåõäÜñãõñï. ¸íá éäáíéêü ðñùéíü èá ðñÝðåé íá êáëýðôåé ôï Óå ìéá ìåëÝôç áðü ôçí Áõóôñáëßá üðïõ óõììå25% ôçò óõíéóôþìåíçò çìåñÞóéáò åíÝñãåéáò êáé ôåß÷áí 10.851 Üôïìá, 19 åôþí êáé Üíù, ç ÅèíéêÞ ôï 25% ôçò çìåñÞóéáò óõíéóôþìåíçò ðñüóëçøçò ¸ñåõíá ãéá ôç ÄéáôñïöÞ ôçò ÷þñáò Ýäåéîå ðùò (ÇÓÐ) ãéá ôçí ðñùôåÀíç. Áêüìá, åßíáé óçìáíôéêü üóá Üôïìá Ýðáéñíáí ôáêôéíá áðïöåýãïíôáé åðéëïãÝò êÜ ðñùéíü åß÷áí ðéï åðáñõøçëÝò óå æÜ÷áñç (Óôï ¼óá Üôïìá äåí ðáßñíïõí ðñùúíü êÞ óõíïëéêÜ äßáéôá, êáé äéÜãñáììá äßíïíôáé ó÷åôéÝ÷ïõí ìåãáëýôåñç ðéèáíüôçôá íá éäéáßôåñá ôá Üôïìá Üíù ôùí êÜ ðáñáäåßãìáôá). ðáñïõóéÜóïõí áíåðáñêÞ 65 åôþí. ¼óá Üôïìá äåí Óå ìéá ìåëÝôç ðïõ Ýðáéñíáí ðñùéíü Þôáí ðéï ðñïÝñ÷åôáé áðü êÝíôñï ðñüóëçøç èñåðôéêþí óõóôáôéêþí ðéèáíü íá ðáñïõóéÜóïõí óôç Ãáëëßá, ïé õäáôÜíèñá18

Ôåýxïò 34 áíåðáñêÞ ðñüóëçøç èñåðôéêþí óõóôáôéêþí, êáé ðéï óõãêåêñéìÝíá èåéáìßíçò, ñéâïöëáâßíçò, áóâåóôßïõ, ìáãíçóßïõ êáé óéäÞñïõ. Äåí õðÞñ÷å êáìéÜ äéáöïñÜ üóïí áöïñÜ óôï ëßðïò êáé ôï Äåßêôç ÌÜæáò Óþìáôïò, áíÜìåóá óôéò äýï êáôçãïñßåò, åíþ üóá åíÞëéêá Üôïìá êáôáíÜëùíáí ðñùéíü åß÷áí ãåíéêÜ êáëýôåñç äßáéôá. Ôá äçìçôñéáêÜ ðñùéíïý êáé ç óõìâïëÞ ôïõò óôç äéáôñïöÞ: Ôá äçìçôñéáêÜ åßíáé ôï ðéï äéáäåäïìÝíï ðñùúíü ãéá ðïëëÜ êñÜôç êáé ðïëëÝò çëéêéáêÝò ïìÜäåò. Ìéá ìåëÝôç áðü ôï Åäéìâïýñãï Ýäåéîå üôé ôá äçìçôñéáêÜ êÜëõðôáí ôï 14% ôçò óõíïëéêÞò åíÝñãåéáò êáé ôï 9-16% ôùí ìéêñïèñåðôéêþí óõóôáôéêþí ôçò óõíïëéêÞò äßáéôáò. ¼óá ðáéäéÜ ðåñéëÜìâáíáí äçìçôñéáêÜ óôï ðñùéíü ôïõò åß÷áí äßáéôåò äéáôñïöéêÜ ðéï óõìðõêíùìÝíåò êáé ÷áìçëüôåñåò óå ëßðïò áðü üóá äåí êáôáíÜëùíáí Þ ôñþãáíå ðéï áñáéÜ ðñùéíü. Ôá åðßðåäá ôùí âéôáìéíþí Á, öõëëéêïý ïîÝïò êáé óéäÞñïõ Þôáí ÷áìçëüôåñá áðü ôéò ÇÓÐ óôá ðáéäéÜ ðïõ äåí Ýðáéñíáí ðñùúíü.

Táêôéêïß êáôáíáëùôÝò äçìçôñéáêþí ðñùúíïý êáôÜ 80% êáôáíÜëùíáí ìåôñßïõ êáé õøçëïý åíåñãåéáêïý öïñôßïõ ðñùúíÜ ðïõ ðáñåß÷áí Üíù ôïõ 25% ôçò ÇÓÐ ãéá åíÝñãåéá. Áíôßèåôá, üóïé äåí êáôáíÜëùíáí äçìçôñéáêÜ ðñùúíïý, Üíù ôùí 50% êáôáíÜëùíáí ðñùúíÜ ãåýìáôá ðïõ ðáñåß÷áí ëéãüôåñï áðü 15% ÇÓÐ ãéá åíÝñãåéá. ÁóâÝóôéï êáé ëÞøç ðñùéíïý: ¸öçâïé ðïõ êáôáíÜëùíáí ìåãáëýôåñåò ðïóüôçôåò áóâåóôßïõ êáé ãáëáêôïêïìéêþí óôá ðñùéíÜ ôïõò Ý÷ïõí õøçëüôåñç ðñüóëçøç áóâåóôßïõ êáé ãáëáêôïêïìéêþí

ôçí õðüëïéðç çìÝñá. Óå ìéá ìåëÝôç ðáéäéþí áðü ôç Ìáäñßôç, 65% ôùí áãïñéþí êáé 80% ôùí êïñéôóéþí çëéêßáò 9-13 åôþí åß÷áí ðñüóëçøç áóâåóôßïõ ÷áìçëüôåñç áðü ôéò ãåíéêÝò óõóôÜóåéò. Áðïöåýãïíôáò ôï ðñùúíü Þ ôñþãïíôáò Ýíá äéáôñïöéêÜ öôù÷ü ðñùúíü ìðïñåß íá äþóåé åîÞãçóç ãéáôß ðïëëïß Áìåñéêáíïß Ýöçâïé Ý÷ïõí ÷áìçëÞ ðñüóëçøç áóâåóôßïõ. ÌåëÝôåò ðïõ Ýãéíáí óôéò USA áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 80 Ý÷ïõí äåßîåé ôéò åõåñãåôéêÝò óõíÝðåéåò ôçò êáôáíÜëùóçò ðñùéíïý óôç âåëôßùóç ôçò óõíïëéêÞò äéáôñïöéêÞò ðñüóëçøçò, åéäéêüôåñá üóï áöïñÜ óôá óôïé÷åßá ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôá ãáëáêôïêïìéêÜ, üðùò åßíáé ôï áóâÝóôéï. Öõëëéêü ïîý êáé ëÞøç ðñùéíïý: Ôá äçìçôñéáêÜ ðñùúíïý óõíåéóöÝñïõí óçìáíôéêÜ óôç óõíïëéêÞ äéáéôçôéêÞ ðñüóëçøç óôéò ÇíùìÝíåò Ðïëéôåßåò. ÌåëÝôç Ýäåéîå ðùò ðñïóöÝñïõí ôï 16.1% ôïõ öõëëéêïý ïîÝïò óôïõò Üíôñåò êáé ôï 18.6% ôùí ãõíáéêþí, êáé ìÝ÷ñé ôï 30% óôá ðáéäéÜ. H ðåñéåêôéêüôçôá ôùí ðåñéóóïôÝñùí äçìçôñéáêþí ðñùéíïý êáëýðôåé ôï 25% ôçò ÇÓÐ, åíþ ìðïñåß íá êáëýøåé ìÝ÷ñé ôï 100%-320% ôçò ÇÓÐ (åéäéêüôåñá üóá åßíáé ðëïýóéá óå üëï ôï öýôñï ôïõ óéôáñéïý). Åíþ ç óýóôáóç ãéá êáèçìåñéíÞ ðñüóëçøç åßíáé 400 ìg/d, ìéá ìåñßäá äçìçôñéáêþí ìðïñåß íá öôÜóåé ôá 1000 ìg/d. Ðñùúíü êáé óùìáôéêü âÜñïò: ÌåëÝôåò äåß÷íïõí ðùò Ýíá óùóôÜ éóïññïðçìÝíï ðñùéíü óõìâÜëåé óå Ýíá õãéÝò âÜñïò êáé óôç ìåéùìÝíç ðñüóëçøç ëßðïõò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò çìÝñáò. ÌåëÝôç áðü ôéò USA äåß÷íïõí ðùò üóá 19

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá BÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ

ðáéäéÜ ôñþíå ðñùéíü Ý÷ïõí ðéï õãéÝò âÜñïò áðü üóá ôï áðïöåýãïõí. Ãõíáßêåò ðïõ Ýôñùãáí ðñùéíü ðÜíù áðü 7 öïñÝò óôéò äýï åâäïìÜäåò æýãéæáí 3,6 êéëÜ ëéãüôåñï êáôÜ ìÝóï üñï, áðü üóåò Ýôñùãáí óðáíéüôåñá Þ êáèüëïõ. To ðïóïóôü åìöÜíéóçò ôïõ Óõíäñüìïõ ÂñáäéíÞò Õðåñöáãßáò áõîÜíåé óå õðÝñâáñá Üôïìá êáé óå Üôïìá ðïõ áðïöåýãïõí ôç ëÞøç ðñùéíïý. ÌåëÝôç óôç Ãáëëßá Ýäåéîå ðùò ôá õðÝñâáñá ðáéäéÜ ôñþíå ëéãüôåñï óôï ðñùéíü êáé ðåñéóóüôåñï óôï äåßðíï áðü ôïõò ëåðôïýò óõíïìçëßêïõò ôïõò. ÖéëáíäéêÞ ìåëÝôç ôïõ 2003, ðïõ ìåëåôïýóå äéáôñïöéêÝò óõíÞèåéåò 16÷ñïíùí êáé ôùí ãïíéþí ôïõò, Ýäåéîå ðùò üóïé áðü ôïõò åöÞâïõò áëëÜ êáé ôïõò åíÞëéêåò äåí Ýðáéñíáí ðñùúíü, ðáñïõóéÜæïõí õøçëüôåñåò ôéìÝò äåßêôç ìÜæáò óþìáôïò. ÐïëëÝò ìåëÝôåò Ýäåéîáí ðùò üóá Üôïìá ðáßñíïõí ðñùúíü Ý÷ïõí óõíïëéêÜ ÷áìçëüôåñç ðñüóëçøç ëßðïõò êáé êáôáíáëþíïõí ëéãüôåñá óíáê ìÝóá óôçí çìÝñá, åíþ åíÞëéêåò ðïõ ìðüñåóáí íá äéáôçñÞóïõí ôçí áðþëåéá âÜñïõò ôïõò Ýðáéñíáí ðñùúíü ó÷åäüí êáèçìåñéíÜ.

20

1 Albertson AM, Anderson GH, Crockett SJ, Goebel MT. Ready-to-eat cereal consumption: its relationship with BMI and nutrient intake of children aged 4 to 12 years. J Am Diet Assoc. 2003 Dec; 103(12):1613-9 2. Nicklas TA, O’Neil CE, Berenson GS: Nutrient contribution of breakfast, secular trends, and the role of ready-to-eat cereals: A review of data from the Bogalusa Heart Study. Am J Clin Nutr 1998;67:S757S763.

3. Kleinman RE, Hall S, Green H, Korzec-Ramirez D, Patton K, Pagano ME, Murphy JM.Diet, breakfast, and academic performance in children. Annals of Nutrition & Metabolism 2002;46 (Suppl. 1):24-30 6. Nicklas TA, Webber LS, Srinivasan SR, Berenson GS. Secular trends in dietary intakes and cardiovascular risk factors of 10-year-old children: the Bogalusa Heart Study (1973-1988). Am J Clin Nutr 1993;57:930-937.

7 Morgan KJ, Zabik ME, Leveille GA: The role of breakfast in nutrient intake of 5- to 12-year-old children.

Am J Clin Nutr 34: 1418–1427, 1981.

9. Paul Preziosi et al: Breakfast Type, Daily Nutrient Intakes and Vitamin and Mineral Status of French Children, Adolescents and Adults Journal of the American College of Nutrition, Vol. 18, No. 2, 171178 (1999) 10 Williams P Breakfast and the diets of Australian adults: an analysis of data from the 1995 National Nutrition Survey. Int J Food Sci Nutr. 2005 Feb;56(1):65-79.

11. Ruxton CH, O’Sullivan KR, Kirk TR, Belton NR, Holmes MA.The contribution of breakfast to the diets of a sample of 136 primary-schoolchildren in EdinburghBr J Nutr. 1996 Mar;75(3):419-31 12. Kafatos A, Linardakis M, Bertsias G, Mammas I, Fletcher R, Bervanaki F: Consumption of Ready-toEat Cereals in Relation to Health and Diet Indicators among School Adolescents in Crete, Greece.

Ann Nutr Metab 2005;49:165-172 13. Keski-Rahkonen A, Kaprio J, Rissanen A, Virkkunen A, Rose RJ: Breakfast skipping and health-compromising behaviors in adolescents and adults. Eur J Clin Nutr 2003;57:842-853.

15. Sungsoo Cho, et al. The Effect of Breakfast Type on Total Daily Energy Intake and Body Mass Index: Results from the Third National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III). Journal of the American College of Nutrition, Vol. 22, No. 4, 296-302 (2003

×Üñçò Äçìïóèåíüðïõëïõò Êëéíéêüò Äéáéôïëüãïò

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá

ÐáéäéêÞ ðá÷õóáñêßá êáé ó÷ïëéêÜ êõëéêåßá Óýìöùíá ìå ôïí Ðáãêüóìéï êéá ê.Ü) óå ðïóïóôü 49-56%, Ïñãáíéóìü Õãåßáò ç Ðá÷õóáñêßá ðñïúüíôá ìå ðïëý æÜ÷áñç óå ðïáðïôåëåß ìßá áðü ôéò ôñåéò óçìáóïóôü 36-65%, ÷õìïýò ìç öõóéíôéêüôåñåò áéôßåò èáíÜôïõ ãéá êïýò ìå ðñïóèÞêç æÜ÷áñçò (ôýôïõò êáôïßêïõò ôùí “áíáðôõãìÝðïõ íÝêôáñ) óå ðïóïóôü 53-57%. íùí ÷ùñþí” ôïõ Äõôéêïý Êüóìïõ. ÃåíéêÜ ôï 81% ôùí ðáéäéþí ðñïÅéäéêüôåñá ç ðáéäéêÞ ðá÷õóáñêßá ìçèåýåôáé ãéá êïëáôóéü áðü ôï åîåëßóóåôáé óå óïâáñü ðñüâëçµá ó÷ïëåßï åßäç ôñïöÞò ôá ïðïßá (áí Äçìüóéáò õãåßáò µå óõíå÷þò áõåöáñìüæïíôáí ï íüìïò ðïõ Ý÷åé îáíüµåíç óõ÷íüôçôá äéåèíþò, åíþ øçöéóôåß åäþ êáé êáéñü) äåí èá óõã÷ñüíùò áðïôåëåß Ýíá áðü ôá ðéï äýóêïëá ãéá Ýðñåðå íá äéáôßèåíôáé áðü ôá ó÷ïëéêÜ êõëéêåßá. áíôéµåôþðéóç ðñïâëÞµáôá. Ç äéáôñïöÞ óôá ó÷ïëéêÜ êõëéêåßá äåí åßíáé ôéò Ïé åðéðôþóåéò ôçò ðáéäéêÞò ðá÷õóáñêßáò êáé ðåñéóóüôåñåò öïñÝò ç êáôÜëëçëç êáé ç ðïëéôåßá ôùí ìáêñï÷ñüíéùí åðéðëïêþí ôçò åßíáé ðïëëÝò. äåí Ý÷åé åíåñãïðïéçèåß óôï âáèìü ðïõ èá ÝðñåÇ óõó÷Ýôéóç üµùò ôçò ðá÷õóáñêßáò µå äéÜöïðå ãéá ôá ôñüöéìá ðïõ âñßóêïõí ôá ðáéäéÜ ìáò óå ñïõò ðñïäéáèåóéêïýò ðáñÜãïíôåò êáñäéáããåéááõôÜ. Ðáñüëï ðïõ Ý÷åé èåóðéóôåß, áðü ôïí åíéáßï êþí íïóçµÜôùí áëëÜ êáé ç åðßðôùóç ôùí íïóçµÜöïñÝá ôñïößìùí, (ÅÖÅÔ) ôé ôñüöéìá ðñÝðåé íá ôùí öèïñÜò üðùò ç óôåöáíéáßá íüóïò, ôá åãêåäéáêéíåß Ýíá ó÷ïëéêü êõëéêåßï äåí áíáöÝñåôáé ôßöáëéêÜ åðåéóüäéá êáé ï óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò ðïôá ãéá ôçí ðïéüôçôá áõôþí. ×áñáêôçñéóôéêü ðáôýðïõ 2 Ý÷åé äéåñåõíçèåß ñÜäåéãìá áðïôåëåß ôï åêôåôáµÝíá óôïõò åíÞëéôïóô, óôï ïðïßï äåí áíáêåò ü÷é ïìùò óôá ðáéäéÜ. öÝñåôáé ï ôýðïò ôïõ øùÔá ó÷ïëéêÜ êõëéêåßá óõ÷íÜ ðùëïýí Áí êáé ôá êõëéêåßá ôùí ìéïý (ð÷ ïëéêÞò) ïýôå ôïõ ôñïöÝò ðïõ ðñïäéáèÝôïõí óå ó÷ïëåßùí äåí åßíáé ç êýñéá ôõñéïý (ðüóá ëéðáñÜ) ðïõ ðáéäéêÞ ðá÷õóáñêßá ðçãÞ ôñïöÞò ôùí åëëÞíùí ðñÝðåé íá åìðåñéÝ÷åé. Óôá ìáèçôþí, áóêïýí óçìáíôéðáñáðÜíù Ýñ÷ïíôáé íá êü ñüëï óôç äéáìüñöùóç ôùí äéáéôçôéêþí óõíçðñïóôåèïýí ïé Ýëåã÷ïé ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêáí èåéþí ôùí ðáéäéþí, óõ÷íÜ ìå áñíçôéêü ôñüðï, êáóå êõëéêåßá ó÷ïëåßùí áðü ôçí Ýíáñîç ôçò ó÷ïëéèþò ôá ôåëåõôáßá áðïêôïýí ðñïôéìÞóåéò ðïõ èá êÞò ðåñéüäïõ, üðïõ äéáðéóôþèçêå üôé áðü ôá 452 ôá óõíïäåýïõí ìÝ÷ñé ôçí åíçëéêßùóÞ ôïõò. Ç áäõðïõ åëÝã÷èçêáí ôá 56 (ðïóïóôü 12,4%) ëåéôïõñíáìßá ôùí ãïíéþí íá åôïéìÜóïõí Ýíá éóïññïðçìÝãïýóáí ÷ùñßò Üäåéá, åíþ ôá 177(39,2%) ðñïóÝíï êáé õãéåéíü ðñùúíü ôïõëÜ÷éóôïí óôá ðáéäéÜ ôïõò, öåñáí åßäç ðïõ äåí ðñïâëÝðïíôáé áðü ôçí íïìïôïõò ïäçãåß óôçí åýêïëç ëýóç ôïõ ÷áñôæéëéêéïý. èåóßá. Ïé Äéåõèýíóåéò Õãåßáò ôçò Íïìáñ÷ßáò ÁèçÓýìöùíá ìå ôï ÉÍ.ÊÁ (Éíóôéôïýôï ÊáôáíáëùôÞ) ôï íþí ðáñÝðåìøáí 43(9,5%) éäéïêôÞôåò êõëéêåßùí 85% ôùí ðáéäéþí ðáßñíåé õðåñóôïí åéóáããåëÝá, åíþ óå Üëëïõò âïëéêü ðïóü ùò “÷áñôæéëßêé” ôï 158 Ýãéíáí óõóôÜóåéò ïðïßï ôï êáôáíáëþíåé óå Ü÷ñçÅßíáé ãíùóôü üôé õðÜñ÷åé óôá êáé óõ÷íÜ åðéêßíäõíá ôñüöéÕðïõñãéêÞ Áðüöáóç (Ö.Å.Ê. ìá, ðïôÜ êáé ôóéãÜñá. ¸íá 4% 362/16.5.89Â’), ç ïðïßá êáèïñßìüíï äåí ðáßñíåé ëåöôÜ áðü ôï æåé ôá åßäç ðïõ åðéôñÝðïíôáé êáé óðßôé, 31% ðáßñíåé 3-5 åõñþ êáé áõôÜ ðïõ áðáãïñåýïíôáé íá ðù4% ðáßñíåé 6-10 åõñþ. ëïýíôáé áðü ôá ó÷ïëéêÜ êõëéêåßá. Åðßóçìá óôïé÷åßá ôïõ ÉÍ.ÊÁ Áíáëõôéêüôåñá ôá áðïôåëÝóìáäåß÷íïõí üôé ïé ìáèçôÝò áãïñÜôá ôçò Ýñåõíáò åßíáé áðïèáññõæïõí óíáêò (ãáñéäÜêéá, ðáôáôÜíôéêÜ: 22

Ôåýxïò 34 Ìç åðéôñåðüìåíá åßäç • 14% ôùí êõëéêåßùí ðùëïýóáí ëïõêïõìÜäåò, êáñáìÝëåò êáé ãêïöñÝôåò.

• 21% ëïõêáíüðéôåò, æáìðïíïêáóåñüðéôåò, óÜíôïõéôò ìå áëëáíôéêÜ, ìðïõãÜôóåò êáé ðåúíéñëß.

• 30% ãÜëá êáêÜï êáé ãëåéöéôæïýñéá.

• 36% ÷õìïýò ìå æÜ÷áñç, áíáøõêôéêÜ êáé ðáôáôÜêéá (ôóéðò).

• 43% ðùëïýóáí ðßôóá.

• 50% ìðéóêüôá.

• 57% êñïõáóÜí êáé ôóß÷ëåò.

äåß÷íïõí üôé ôá ðáéäéÜ óôçí ÅëëÜäá äåí åßíáé åíçìåñùìÝíá óå ðïóïóôü 53% ãéá èÝìáôá äéáôñïöÞò (êÜôé ðïõ êáèéóôÜ ðïëý óçìáíôéêÞ êáé ìÜëëïí áðáñáßôçôç ôçí êáëýôåñç åöáñìïãÞ ôùí ðñïãñáììÜôùí “ÁãùãÞò Õãåßáò” áðü ôçí Ðïëéôåßá óôá ó÷ïëåßá). Áêüìá, óå ðïóïóôü 61% äåí îÝñïõí ôá äéêáéþìáôá ôïõò, üóï áöïñÜ ôçí ðïéüôçôá ôùí ðñïúüíôùí äéáôñïöÞò ðïõ êáôáíáëþíïõí. ÌïíôÝëá ðñïãñáììÜôùí áãùãÞò õãåßáò ðïõ åöáñìüóôçêáí óôçí Áõóôñáëßá êáé õðïóôçñß÷èçêáí ïéêïíïìéêÜ áðü ôï êñÜôïò, êÜôù áðü Ýíá êåíôñéêü óõíôïíéóìü êáé õðïóôÞñéîç áðü ôéò Åðéôñåðüìåíá Åßäç äéåõèýíóåéò ôùí ó÷ïëåßùí, Ýäåéîáí ðùò ìðïñåß Óå êáíÝíá ó÷åäüí êõëéêåßï äåí ðùëåßôáé øùìß ôá êõëéêåßá íá åßíáé Ýíá êáëü ìÝñïò ãéá íá áñôýðïõ ïëéêÞò áëÝóåùò Þ ãéáïýñôé ÷ùñßò æÜ÷áñç ÷ßóåé ç ðñïóðÜèåéá ãéá ôçí êáôáðïëÝìçóç ôçò • 7% ôùí êõëéêåßùí ðáéäéêÞò ðá÷õóáñêßáò. ðùëïýí öñõãáíéÝò Óôçí ÅëëÜäá Ýíá óå ìéêñÞ óõóêåõáåðéôõ÷çìÝíï áëëÜ ìéóßá êñÞò åìâÝëåéáò ðñü• 21% ôùí êõëéêåßùí ãñáììá äéáôñïöéêÞò ðùëïýí ãÜëá ðáóôåáãùãÞò Ýãéíå óôï 15ï Äçìïôéêü Ó÷ïëåßï ÅýïñéùìÝíï. óìïõ ìå ôçí õðïóôÞñé• 36% ôùí êõëéêåßùí îç ôïõ ÊÅ.Ð.ÊÁ (ÊÝíôñï ðùëïýí ôóÜé, îçÐñïóôáóßáò Êáôáíáëùñïýò êáñðïýò, óôáôÞ) áðü ôïõò ìáèçôÝò öéäüøùìï óå áôïìéôùí ôÜîåùí Ã1, Ã2, Â1 êÝò óõóêåõáóßåò. ìå ôçí âïÞèåéá ôùí äá• 43% ôùí êõëéêåßùí óêÜëùí ôïõò ìå èÝìá ðùëïýí öñïýôá, êáé «Õãåßá êáé óùóôÞ Äéáøùìß ðïëõôåëåßáò ôñïöÞ» êáé ôï ïðïßï óå óõóêåõáóßá. áðÝäùóå êáëÜ áðïôå• 50% ôùí êõëéêåßùí ëÝóìáôá. ðùëïýí ôõñéÜ åëëçÅßíáé ãåãïíüò üôé ç íéêÞò ðñïÝëåõóçò. åîéóïññüðçóç áðü áíèõãéåéíÝò óõìðåñéöïñÝò óå • 71% ôùí êõëéêåßùí ðùëïýí óÜíôïõéôò Þ ôïóô õãéåéíÝò áðáéôïýí áö’åíüò äõíáôÞ êåíôñéêÞ ðïëéìå ôõñß. ôéêÞ êáé óõíå÷Ýò êïéíùíéêü ìÜñêåôéíãê áëëÜ áö’å• 93% ôùí êõëéêåßùí ðùëïýí êïõëïýñé óçìéôéêü ôÝñïõ óõíôïíéóìÝíç êáé õðïóôçñéæüìåíç åöáñêáé ÷õìïýò ÷ùñßò æÜ÷áñç. ìïãÞ ðñïãñáììÜôùí áãù¼ëá ôá êõëéêåßá ðùãÞò õãåßáò áðü üëïõò ëïýí ôõñüðéôåò. ÐåéñáìáôéêÜ ðñïãñÜììáôá áãùãÞò ôïõò öïñåßò ðïõ ó÷åôßæïÔá ó÷ïëåßá, ðÝñá áðü õãåßáò Ýäåéîáí üôé ôï êõëéêåßï åßíáé íôáé ìå ôçí Äçìüóéá Õãåßá. ôá “áêáôÜëëçëá” êõëéêåßá ôýðïò ðïõ ìðïñåß íá áñ÷ßóåé ç äåí åíçìåñþíïõí ôá ðáéðñïóðÜèåéá êáôáðïëÝìéóçò ôçò Óáëïíéêéþôç Ñßôá äéÜ ãéá ôç äéáôñïöÞ ôïõò. ðáéäéêÞò ðá÷õóáñêåßáò ÅðéóêÝðôñéá Õãåßáò ÊÜðïéá ãåíéêÜ óôïé÷åßá 23

Ôåýxïò 34

ÍÝá áðü ôï ôåëåõôáßï Ðáíåõñùðáúêü ÓõíÝäñéï ÄéáâÞôç (EASD) Êïðåã÷Üãç 14-17 Óåðôåìâñßïõ 2006 ÁðïôåëÝóìáôá ôçò ìåëÝôçò DREAM ãéá ôçí ðñüëçøç ôïõ ÓÄ ôýðïõ 2 ìå ñïæéãëéôáæüíç Þ/ êáé ñáìéðñßëç Ç ìåëÝôç áõôÞ, ìå ðåñéóóüôåñïõò áðü 5000 óõììåôÝ÷ïíôåò áðü 21 ÷þñåò (Üôïìá ìå ðáèïëïãéêÞ áíï÷Þ óôç ãëõêüæç Þ/êáé ðáèïëïãéêÞ ãëõêüæç íçóôåßáò - êáé Üñá õøçëïý êéíäýíïõ íá åìöáíßóïõí äéáâÞôç óôï ìÝëëïí) Ýäåéîå üôé ç ÷ïñÞãçóç ñïæéãëéôáæüíçò 8 mg ôçí çìÝñá, ãéá 3 ÷ñüíéá, ìåßùóå óçìáíôéêÜ (êáôÜ 60%) ôçí ðéèáíüôçôá áíÜðôõîçò äéáâÞôç êáé áýîçóå ôçí ðéèáíüôçôá õðïóôñïöÞò óå öõóéïëïãéêÞ áíï÷Þ óôç ãëõêüæç (óõãêñéôéêÜ ìå ôá Üôïìá ðïõ äåí ðÞñáí ôï öÜñìáêï). Õðïëïãßóèçêå üôé ãéá êÜèå 1000 áóèåíåßò ðïõ ðÞñáí ñïæéãëéôáæüíç, áðïöåý÷èçóáí 144 íÝåò ðåñéðôþóåéò äéáâÞôç. Ôáõôü÷ñïíá ðáñáôçñÞèçêå ìéêñÞ ìåßùóç ôùí ôñáíóáìéíáóþí êáé ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò. Ôá êáñäéáããåéáêÜ óõìâÜìáôá äåí ìåéþèçêáí ìå ôç èåñáðåßá áõôÞ, áëëÜ áíôßèåôá ðáñáôçñÞèçêå ìéá ìéêñÞ áýîçóç (êáôÜ 0,4%) ôùí ðåñéðôþóåùí êáñäéáêÞò áíåðÜñêåéáò óôá Üôïìá ðïõ ðÞñáí ñïæéãëéôáæüíç. Áíôßèåôá ç ÷ïñÞãçóç ñáìéðñßëçò 15 mg/çìÝñá óôá Üôïìá ôçò ìåëÝôçò áõôÞò äåí Ýäåéîå ìåßùóç ôïõ êéíäýíïõ áíÜðôõîçò äéáâÞôç óôá 3 ÷ñüíéá ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå. ÐáñáôçñÞèçêå ìüíï âåëôßùóç áíáöïñéêÜ ìå ôçí õðïóôñïöÞ ðñïò íïñìïãëõêáéìßá (êáôÜ 16%). ÊáôÜ óõíÝðåéá, óõìðåñáßíåôáé üôé ç ÷ïñÞãçóç ñáìéðñßëçò äåí åßíáé áðïôåëåóìáôéêÞ óôçí ðñüëçøç ÓÄ ôýðïõ 2 óå Üôïìá ìå õøçëü êßíäõíï. Ç ÷ïñÞãçóç ñïæéãëéôáæüíçò Þôáí åíôõðùóéáêÜ áðïôåëåóìáôéêÞ (êáôÜ 60% ìåßùóç ôïõ êéíäýíïõ áíÜðôõîçò äéáâÞôç, ðáñüìïéá ìå ôá áðïôåëÝóìáôá ðáëáéüôåñùí ìåëåôþí ìå Üóêçóç êáé äßáéôá

58%). Óå ìéá êñéôéêÞ èåþñçóç ôùí áðïôåëåóìÜôùí ôçò ìåëÝôçò DREAM ðïõ áêïëïýèçóå áìÝóùò ìåôÜ ôçí áíáêïßíùóÞ ôïõò, ôïíßóèçêå üôé ç èåñáðåßá áõôÞ ìå ñïæéãëéôáæüíç åßíáé ðïëý áêñéâÞ êáé äåí åßíáé áêüìá åîáêñéâùìÝíï ôï ìáêñï÷ñüíéï üöåëüò ôçò (üóïí áöïñÜ êõñßùò óôá êáñäéáããåéáêÜ óõìâÜìáôá). ÁíáìÝíïíôáé êáé Üëëåò ìåëÝôåò ðñïò áõôÞí ôçí êáôåýèõíóç óôï ìÝëëïí. Áíáóôïëåßò ôçò DPP-IV: ìéá íÝá êáôçãïñßá áíôéäéáâçôéêþí öáñìÜêùí áðü ôïõ óôüìáôïò ðïõ óýíôïìá èá Ýñèåé óôçí êëéíéêÞ ðñÜîç Óôï ôåëåõôáßï Äéáâçôïëïãéêü Ðáíåõñùðáúêü ÓõíÝäñéï (EASD) ðáñïõóéÜóèçêáí áñêåôÜ åíäéáöÝñïíôá äåäïìÝíá ãéá äõï íÝá áðü ôïõ óôüìáôïò öáñìáêåõôéêÜ óêåõÜóìáôá ôçò êáôçãïñßáò ôùí áíáóôïëÝùí ôïõ åíæýìïõ DPP-IV (dipeptidyl-peptidase IV). Êáé ôá äõï öÜñìáêá, ç óéôáãëéðôßíç (sitagliptin, ðÞñå ðñüóöáôá Ýãêñéóç áðü ôïí Ïñãáíéóìü ÖáñìÜêùí êáé Ôñïößìùí ôùí ÇÐÁ [FDA]) êáé ç âéëíôáãëéðôßíç (vildagliptin, Ýäåéîáí ðïëý èåôéêÜ áðïôåëÝóìáôá üóïí áöïñÜ óôç âåëôßùóç ôïõ ìåôáâïëéêïý åëÝã÷ïõ óôï ÓÄ ôýðïõ 2, ìå ìåßùóç ôçò HbA 1c êáèþò êáé ôçò ãëõêüæçò ðëÜóìáôïò íçóôåßáò. Åðßóçò, óõíÝëáâáí óôç ìåßùóç ôùí ìåôáãåõìáôéêþí åðéðÝäùí ãëõêüæçò ÷ùñßò ðáñåíÝñãåéåò üðùò ãáóôñåíôåñéêÝò äéáôá÷Ýò Þ ðñüóëçøç âÜñïõò. Ôá öÜñìáêá áõôÜ äñïõí áíáóôÝëëïíôáò ôçí áðïäüìçóç ôùí éíêñåôéíþí (ïõóéþí ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôï Ýíôåñï [GLP-1 êáé GIP] ìåôÜ ôçí åßóïäï ôñïöÞò óå áõôü). Ïé éíêñåôßíåò áõîÜíïõí ôçí áðåëåõèÝñùóç éíóïõëßíçò êáé ìåéþíïõí ôçí Ýêêñéóç ãëõêáãüíçò áðü ôï ðÜãêñåáò, ïäçãþíôáò Ýôóé óå ìåßùóç ôùí ìåôáãåõìáôéêþí áëëÜ êáé ôùí åðéðÝäùí ãëõêü-

25

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá æçò ðëÜóìáôïò íçóôåßáò. Öáßíåôáé åðßóçò üôé âåëôéþíïõí ôç ëåéôïõñãßá ôùí â-êõôôÜñùí ôïõ ðáãêñÝáôïò êáé ßóùò ïäçãïýí óå ðñïóôáóßá ôùí â-êõôôÜñùí áðü ôçí áðüðôùóç. ÐáñïõóéÜóèçêáí óõíïëéêÜ 9 áíáêïéíþóåéò ãéá ôá äõï áõôÜ öÜñìáêá. Óå ìåëÝôç äéÜñêåéáò 24 åâäïìÜäùí, ç ìïíïèåñáðåßá ìå óéôáãëéðôßíç (óå äüóç 100 mg Þ 200 mg ôçí çìÝñá) ìåßùóå ôç HbA1c êáôÜ 0.79% êáé 0,94% áíôßóôïé÷á, ìå ìåãáëýôåñåò ìåéþóåéò ãéá åêåßíïõò ðïõ îåêéíïýóáí áðü õøçëüôåñåò ôéìÝò HbA1c (>9%). Ç ðñïóèÞêç åðßóçò óéôáãëéðôßíçò 100 mg/çìÝñá óå Þäç õðÜñ÷ïõóá áãùãÞ ìå ìåôöïñìßíç (Glucophage) >1500 mg/çìÝñá (óå 701 áóèåíåßò ðïõ äåí ñõèìßæïíôáí êáëÜ ìå ìåôöïñìßíç ìüíï) ðñïêÜëåóå ìåôÜ áðü 24 åâäïìÜäåò ìåßùóç ôçò HbA1c êáôÜ 0,65% êáé ôçò ãëõêüæçò ôïõ ðëÜóìáôïò (íçóôåßáò êáé ìåôáãåõìáôéêÞò) êáèþò êáé âåëôßùóç ôùí äåéêôþí êõôôáñéêÞò ðáãêñåáôéêÞò ëåéôïõñãßáò. Óå Üëëç ìåëÝôç äéáðéóôþèçêå üôé ôï öáñìáêïêéíçôéêü ðñïößë ôçò óéôáãëéðôßíçò åðéôñÝðåé äüóç ìéá öïñÜ ôçí çìÝñá. Ðáñüìïéá åõåñãåôéêÜ áðïôåëÝóìáôá üóïí áöïñÜ ôï ìåôáâïëéêü Ýëåã÷ï ðáñáôçñÞèçêáí êáé ìå ôç âéëôáãëéðôßíç. Ç óýãêñéóç 50 mg âéëôáãëéðôßíçò äéò çìåñçóßùò ìå ñïæéãëéôáæüíç 8 mg/çìÝñá Ýäåéîå üôé ìåôÜ áðü 24 åâäïìÜäåò ôá äõï öÜñìáêá Þôáí åîßóïõ áðïôåëåóìáôéêÜ óôç ñýèìéóç ôïõ äéáâÞôç (ìåßùóç HbA1c êáôÜ 1,1% êáé 1,3% áíôßóôïé÷á), áëëÜ ç âéëôáãëéðôßíç äåí åðçñÝáóå ôï óùìáôéêü âÜñïò (óå áíôßèåóç ìå ôç ñïæéãëéôáæüíç ðïõ ôï áýîçóå åëáöñÜ êáôÜ 1,6 kg) êáé ó÷åôßóèçêå ìå ìéêñüôåñç óõ÷íüôçôá ïéäÞìáôïò êáé âåëôßùóç ôïõ ëéðéäáéìéêïý ðñïößë. Ç áðïôåëåóìá-

26

ôéêüôçôá ôçò âéëôáãëéðôßíçò åðßóçò óå ìïíïèåñáðåßá Þ ùò ðñïóèÞêç óå áãùãÞ ìå ìåôöïñìßíç Þôáí ðáñüìïéá ìå áõôÞ ôçò óéôáãëéðôßíçò ðïõ áíáöÝñèçêå ðñïçãïõìÝíùò. ÁíÜëïãá GLP-1 êáé éíêñåôßíåò (Åîåíáôßäç, Ñéëáãëïõôßäç) Ôá áíÜëïãá GLP-1 åßíáé ìéá íÝá, ðïëëÜ õðïó÷üìåíç èåñáðåßá ãéá ôï ÓÄ ôýðïõ 2. Ôï GLP-1 åßíáé ìéá áðü ôéò éíêñåôßíåò, ðïõ üðùò áíáöÝñèçêå áìÝóùò ðáñáðÜíù, Ý÷ïõí ðïëý åõåñãåôéêÞ åðßäñáóç óôï óÜê÷áñï ôïõ áßìáôïò êáé ç ÝëëåéøÞ ôïõò óôï ÓÄ ôýðïõ 2 öáßíåôáé üôé óõìâÜëëåé óôçí áðïñýèìéóÞ ôïõ. Ç åîåíáôßäç åßíáé ôï ðñþôï öÜñìáêï ôçò êáôçãïñßáò ðïõ êõêëïöüñçóå Þäç óôçí ÁìåñéêÞ êáé áíáìÝíåôáé íá Ýñèåé êáé óôçí ÅëëÜäá ôï åðüìåíï Ýôïò. Ç ëéñáãëïõôßäç âñßóêåôáé Þäç óå öÜóç ÉÉÉ êëéíéêþí äïêéìþí (äçëáäÞ ðïëý ðñï÷ùñçìÝíï). ÁñêåôÝò áíáêïéíþóåéò áöïñïýóáí ôéò äõï áõôÝò ïõóßåò óôï Ðáíåõñùðáúêü ÓõíÝäñéï ÄéáâÞôç óôçí Êïðåã÷Üãç. Óå áóèåíåßò õðü èåñáðåßá ìå ìåôöïñìßíç êáé óïõëöïíõëïõñßá êáé ÷ùñßò êáëü Ýëåã÷ï ôïõ óáê÷Üñïõ ôïõò (HbA1c 8,6%) óõãêñßèçêå ç ÷ïñÞãçóç åîåíáôßäçò 10 ìg äéò çìåñçóßùò õðïäïñßùò ìå ôç ÷ïñÞãçóç ìåßãìáôïò 30% äéöáóéêÞò éíóïõëßíçò aspart ÷ïñçãïýìåíç õðïäïñßùò ìå ôéôëïðïßçóç ôçò äüóçò áíÜëïãá ìå ôéò ìåôñÞóåéò óáê÷Üñïõ. Ç ìåßùóç ôçò HbA1c Þôáí ðáñüìïéá óôéò äõï ïìÜäåò (êáôÜ 1,04% êáé 0,89% áíôßóôïé÷á ãéá åîåíáôßäç êáé Novomix) ìå ôï ðñüóèåôï ðëåïíÝêôçìá ôçò åîåíáôßäçò üôé äåí ÷ñåéáæüôáí ôéôëïðïßçóç ôçò äüóçò. Ôï óÜê÷áñï íçóôåßáò, ôá ìåôáãåõìáôéêÜ ðñùéíÜ êáé âñáäéíÜ Þôáí êáëýôåñá ìå ôçí åîåíáôßäç, åíþ ôá ìåóçìåñéáíÜ ðñïãåõìáôéêÜ ìå ôï ìåßãìá 30%. Ôï âÜñïò óþìáôïò åðßóçò ìåéþèçêå ìå ôçí åîåíáôßäç, ìå óõ÷íüôçôá íáõôßáò ðåñßðïõ 33%. Ìéá êáéíïýñãéá ìïñöÞ ôçò åîåíáôßäçò ðïõ ÷ïñçãåßôáé õðïäïñßùò ìéá öïñÜ ôçí åâäïìÜäá (åîåíáôßäç LAR) äïêéìÜóèçêå åðßóçò óå 45 ðá÷ýóáñêïõò äéáâçôéêïýò ôýðïõ 2 (0,8 êáé 2,0 mg ãéá 15 åâäïìÜäåò) êáé âñÝèçêå áðïôåëåóìáôéêÞ óôç ìåßùóç ôçò HbA1c êáé ôïõ óùìáôéêïý âÜñïõò ìå äïóïåîáñôþìåíï ôñüðï, ìå ôáõôü÷ñïíç êáëÞ áíï÷Þ (Þðéá íáõôßá óå 27% ôùí áôüìùí óôç äüóç ôùí 2,0 mg. Óå Üëëç ìåëÝôç äïêéìÜóèçêå ç áíôéêáôÜóôáóç ôçò éíóïõëßíçò áðü åîåíáôßäç óå áóèåíåßò ðïõ Ýðáéñíáí éíóïõëßíç óõí ìåôöïñìßíç Þ/êáé óïõëöïíõëïõñßá. Äéáðéóôþèçêå üôé áñêåôïß áóèåíåßò

Ôåýxïò 34 (62%) äéáôÞñçóáí ôï ãëõêáéìéêü ôïõò Ýëåã÷ï, áëëÜ áñêåôïß (38%) åðéäåéíþèçêáí. ×ñåéÜæïíôáé ðåñéóóüôåñåò ìåëÝôåò óôï èÝìá áõôü. Óå Üëëç ìåëÝôç üðïõ ðáñáêïëïõèÞèçêáí áóèåíåßò ðïõ åß÷áí ëÜâåé åîåíáôßäç ôïõëÜ÷éóôïí ãéá 2 ÷ñüíéá, äéáðéóôþèçêå üôé ï ãëõêáéìéêüò ôïõò Ýëåã÷ïò åß÷å äéáôçñçèåß ðïëý éêáíïðïéçôéêÜ óôï äéÜóôçìá áõôü. Ç óýãêñéóç åðßóçò ôçò åîåíáôßäçò ìå ôçí éíóïõëßíç glargine óå áóèåíåßò õðü ìåôöïñìßíç Þ óïõëöïíõëïõñßá Ýäåéîå ðáñüìïéá ìåßùóç ôçò HbA 1c êáé ôçò ãëõêüæçò íçóôåßáò áëëÜ ìåãáëýôåñç ìåßùóç ôïõ óùìáôéêïý âÜñïõò êáé ôçò ìåôáãåõìáôéêÞò ãëõêáéìßáò ìå ôçí åîåíáôßäç. Ç åîåíáôßäç Ýäåéîå åðßóçò ìåßùóç ôùí åðßðÝäùí CRP óå ìåëÝôç 82 åâäïìÜäùí, ðñÜãìá ôï ïðïßï ìðïñåß íá óõíäõÜæåôáé ìå ìåßùóç ôïõ êáñäéáããåéáêïý êéíäýíïõ ôùí áóèåíþí. Ç ÷ñÞóç åðßóçò ôçò åîåíáôßäçò óå óõíäõáóìü ìå ãëéôáæüíåò Þ/êáé ìåôöïñìßíç áðïäåß÷èçêå áóöáëÞò êáé áðïäïôéêÞ (ìåßùóç HbA1c êáôÜ 0,8% óå ó÷Ýóç ìå ôï åéêïíéêü öÜñìáêï). Ç ÷ïñÞãçóç ëéñáãëïõôßäçò ìéá öïñÜ ôçí çìÝñá õðïäïñßùò óå 165 äéáâçôéêïýò ôýðïõ 2 ãéá 14 åâäïìÜäåò ïäÞãçóå óå ìåßùóç ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò, ôùí ôñéãëõêåñéäßùí êáèþò êáé ðáñáãüíôùí öëåãìïíÞò (üðùò ôïõ PAI1 êáé ôïõ BNP) óå óýãêñéóç ìå åéêïíéêü öÜñìáêï. Ç HbA1c êáèþò êáé ç óõ÷íüôçôá õðïãëõêáéìéþí êáé ôï óùìáôéêü âÜñïò Þôáí ìåéùìÝíá ìå ôç ëéñáãëïõôßäç. Óôçí ßäéá ìåëÝôç äéáðéóôþèçêå áýîçóç ôçò åêêñéôéêÞò éêáíüôçôáò ôùí â-êõôôÜñùí êáé ôçò ðñþôçò öÜóçò Ýêêñéóçò ôçò éíóïõëßíçò. ÍÝá öÜñìáêá óôçí áíôéìåôþðéóç áôüìùí ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôýðïõ 2 Ìéá íÝá öáñìáêåõôéêÞ ðñïóÝããéóç óôï ÓÄ ôýðïõ 2 åßíáé ç áíáóôïëÞ ôùí åíæýìùí ôçò íåïãëõêïãÝíåóçò óôï Þðáñ, êáé óõãêåêñéìÝíá ôçò 1,6 äéöùóöáôÜóçò ôçò öñïõêôüæçò, ðïõ áðïôåëåß êáé ôï êýñéï Ýíæõìï ôïõ ìåôáâïëéêïý áõôïý ìïíïðáôéïý. Óå ìéá ðéëïôéêÞ ìåëÝôç ìéáò ïõóßáò (CS-917) ðïõ áíáóôÝëëåé ôï Ýíæõìï áõôü, äéáðéóôþèçêå óå 39 áóèåíåßò üôé Þôáí ãåíéêÜ êáëÜ áíåêôÞ ãéá 2

åâäïìÜäåò, ÷ùñßò óïâáñÝò ãáóôñåíôåñéêÝò äéáôáñá÷Ýò êáé ìå ìåßùóç ôçò ãëõêüæçò ðëÜóìáôïò ÷ùñßò õðïãëõêáéìßåò. ÐåñáéôÝñù ìåëÝôåò áíáìÝíïíôáé ìå åíäéáöÝñïí. Åéóðíåüìåíç éíóïõëßíç Ôï ðñþôï óêåýáóìá åéóðíåüìåíçò éíóïõëßíçò (Exubera – ôçò åôáéñßáò Pfizer) Ý÷åé Þäç åãêñéèåß êáé ðñüêåéôáé óýíôïìá íá êõêëïöïñÞóåé êáé óôç ÷þñá ìáò. Êáé Üëëåò åôáéñåßåò üìùò Ý÷ïõí åéóðíåüìåíåò éíóïõëßíåò óå êëéíéêÝò äïêéìÝò êáé ðéèáíüôáôá íá êõêëïöïñÞóïõí åðßóçò óôçí áãïñÜ. ÁñêåôÝò áíáêïéíþóåéò áöïñïýóáí ôá óêåõÜóìáôá åéóðíåüìåíçò éíóïõëßíçò óôçí Êïðåã÷Üãç. Óå ìåëÝôç ôçò åðßäñáóçò óõìðáñïìáñôïýíôùí ëïéìþîåùí ôïõ áíþôåñïõ áíáðíåõóôéêïý óôç èåñáðåßá ìå éíóïõëßíç Exubera äéáðéóôþèçêå üôé ïé ëïéìþîåéò áõôÝò äåí åðçñÝáæáí ôç äñáóôéêüôçôá ôçò éíóïõëßíçò, ôüóï óå ôýðïõ 1 üóï êáé óå ôýðïõ 2 ÓÄ. Óôï ßäéï óõìðÝñáóìá êáôÝëçîå ç ìåëÝôç ôçò åéóðíåüìåíçò éíóïõëßíçò óå ìïñöÞ åéóðíåüìåíçò óêüíçò. Ç åðßäñáóç ôçò ïîåßáò Ýêèåóçò óå ðáèçôéêü êÜðíéóìá Ýäåéîå üôé ðñïêáëåßôáé ìåßùóç ôçò äéáðåñáôüôçôáò ôïõ ðíåýìïíá ãéá ôçí åéóðíåüìåíç éíóïõëßíç (óå áíôßèåóç ìå ôï åýñçìá ãéá ôï åíåñãçôéêü êÜðíéóìá áðü Üëëåò ìåëÝôåò). ÊáôÜ óõíÝðåéá äåí öáßíåôáé íá õðÜñ÷åé êßíäõíïò õðïãëõêáéìéþí ìå ôï ðáèçôéêü êÜðíéóìá. ÌåëÝôç åðßóçò äéÜñêåéáò Üíù ôùí 2 åôþí Ýäåéîå üôé ïé åõåñãåôéêÝò åðéäñÜóåéò ôçò Exubera äéáôçñïýíôáé óå âÜèïò ÷ñüíïõ, êáé ðñïêáëïýí ìéêñüôåñç ðñüóëçøç âÜñïõò êáé êáëýôåñá óÜê÷áñá íçóôåßáò óå óýãêñéóç ìå õðïäüñéåò åíÝóåéò éíóïõëßíçò óå ÓÄ ôýðïõ 2. ¢ëëç ìåëÝôç äéáðßóôùóå åðßóçò üôé 30 ëåðôÜ ìÝôñéáò Ýíôáóçò Üóêçóç áìÝóùò Þ 30 ëåðôÜ ìåôÜ ôç ëÞøç åéóðíåüìåíçò éíóïõëßíçò áðü õãéÞ Üôïìá ïäçãåß óå áõîçìÝíç áðïññüöçóç (ôá÷ýôåñç êáé õøçëüôåñç ìÝãéóôç óõãêÝíôñùóç) ÷ùñßò áýîçóç ôçò óõíïëéêÞò ðïóüôçôáò áðïññüöçóçò. Êùíóôáíôßíïò ÌáêñõëÜêçò Éáôñüò

27

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá

Ðñïúüíôá êáôçãïñßáò áñôïóêåõáóìÜôùí Ç êáôáíÜëùóç ôïõ øùìéïý, ôùí öñõãáíéþí, ôùí êñÜêåñò Þ ôùí ðáîéìáäéþí áðïôåëïýí ìÝñïò ôùí êáèçìåñéíþí äéáôñïöéêþí óõíçèåéþí ôùí áôüìùí ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç êáé åßíáé ç åýêïëç ëýóç êÜðïéïõ ìéêñïãåýìáôïò. Ùóôüóï, ðåñéÝ÷ïõí õäáôÜíèñáêåò ðïõ áõîÜíïõí ôï ìåôáãåõìáôéêü óÜê÷áñï ãéáõôü êáé ðñÝðåé íá óõíõðïëïãßæïíôáé óôï äéáéôïëüãéï êáé íá êáëýðôïíôáé ìå éíóïõëßíç üôáí ç ôåëåõôáßá áðïôåëåß ìÝñïò ôçò èåñáðåõôéêÞò áãùãÞò. ×ñåéÜæåôáé, åðïìÝíùò, ðñïóï÷Þ óôçí ðïóüôçôá. Äåí ìðïñåß êÜðïéïò íá êáôáíáëþíåé áõôÜ ôá ðñïúüíôá åëåýèåñá êáé üðïôå ðåéíÜåé íá ôñþåé üóï èÝëåé áðü áõôÜ. Êáëüí åßíáé íá Ý÷ïõìå õðüøç ìáò üôé ìéá öÝôá øùìß ðåñéÝ÷åé 15 ãñáììÜñéá õäáôÜíèñáêåò Þ äéáöïñåôéêÜ Ýíá éóïäýíáìï õäáôáíèñÜêùí êáé ìðïñåß íá áíôéêáôáóôáèåß áðü äýï öñõãáíéÝò Þ 2 êñéì-êñÜêåñò. Åßíáé ðñïôéìüôåñï íá êáôáíáëþíïõìå øùìß Þ öñõãáíéÝò Þ êñÜêåñò ïëéêÞò áëÝóåùò äéüôé ðåñéÝ÷ïõí ðåñéóóüôåñåò ßíåò ðïõ åðéâñáäýíïõí ôçí áðïññüöçóç ôùí õäáôáíèñÜêùí Þ ôùí ëéðþí. Ç åðéâñÜäõíóç ôçò áðïññüöç28

óçò ôùí õäáôáíèñÜêùí Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ÷áìçëüôåñá åðßðåäá ìåôáãåõìáôéêïý óáê÷Üñïõ. ÅðéðëÝïí, êáëü èá Þôáí óôï êõñßùò ãåýìá íá áðïöåýãáìå ôçí êáôáíÜëùóç øùìéïý Áêüìá ÷åéñüôåñá åßíáé íá "âïõôÜìå" ôï øùìß óôï ëÜäé ôçò óáëÜôáò Þ ôçò óÜëôóáò, éäéáßôåñá åÜí ïé õäáôÜíèñáêåò ðïõ óõíïäåýïõí ôï ãåýìá åßíáé üóðñéá Þ ðáôÜôåò Þ æõìáñéêÜ Þ ñýæé. Ð.÷ Åßíáé ðñïôéìüôåñï íá êáôáíáëþóïõìå ìáêáñüíéá ðáñÜ øùìß ãéáôß ôá ðñþôá Ý÷ïõí ìéêñüôåñï ãëõêáéìéêü äåßêôç óå ó÷Ýóç ìå éóïäýíáìç ðïóüôçôá øùìéïý êáé åðïìÝíùò áíåâÜæïõí ëéãüôåñï ôï ìåôáãåõìáôéêü óÜê÷áñï. Áõôü âåâáßùò äåí óçìáßíåé üôé ìðïñïýìå íá áãíïïýìå ôçí ðïóüôçôá êáé íá êáôáíáëþíïõìå Ýíá ìåãÜëï ðéÜôï ìáêáñüíéá ãéáôß ç ðïóüôçôá ôùí õäáôáíèñÜêùí, äçëáäÞ ôï ãëõêáéìéêü öïñôßï, åðßóçò èá áõîÞóåé ôï ìåôáãåõìáôéêü óÜê÷áñï.

Oé ðßíáêåò ðïõ áêïëïõèïýí äßíïõí ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí ðåñéåêôéêüôçôá óå èñåðôéêÜ óõóôáôéêÜ ôùí ðñïúüíôùí ôçò êáôçãïñßáò ôùí áñôïóêåõáóìÜôùí. Åõ÷áñéóôïýìå ôéò åôáéñåßåò ãéá ôçí åõãåíéêÞ ðáñá÷þñçóç ôùí óôïé÷åßùí.

Ôåýxïò 34 ÐÁÐÁÄÏÐÏÕËÏÕ Ðñïúüí Ðñïúüí

ÅíÝñãåéá/ ÅíÝñãåéá/ kcal (kj) kcal

áíÜ 100 ãñ. Ðñïúüíôïò ÕäáôÜí- ÓÜê- ÐñùôåÀ- Ëéðá- PUFA ÕäáôÜËéðPUFA èñáêåò ÓÜê÷áñá ÐñùôåÀíåò ñÜ èñáêåò gr ÷áñá íåò áñÜ gr gr gr gr

MUFA MUFA gr

Êåêïñå- ºíåò ÍÜôÊåêïñå- gr ºíåò ÍÜôóìÝíá ñéï óìÝíá ñéï gr gr

ìÝóç ôéìÞ ôåìá÷ßïõ ÅíÝñ- ÕäáôÜí- Éóïäýkcal ÕäáôÜ- áìá Éóïäýãåéá èñáêåò èñáêåò áìá kcal gr

2,1

4,8

0,61

46,8

ÖÑÕÃÁÍÉÅÓ ×ùñéÜôéêåò

390 (1650)

71

3,0

12

6,5

ÓôáñÝíéåò

396 (1657)

79

6,1

12

3,5

0,01

2,09

5,7

0,623 áðü 31,5 Ýùò 32,47

ÓôáñÝíéåò ÷ùñßò ðñïóèÞêç ëéðáñþí, æÜ÷áñçò, áëáôéïý

357 (1496)

75

7,0

11

1,5

0,525 0,198 0,75

ÓôñïããõëÝò brioche

410 (1725)

73

10,4 9

9,0

Óßêáëçò

373 (1561)

65

4,9

13

6,8

0,59

Óßêáëçò ÷ùñßò ðñïóèÞêç ëéðáñþí, æÜ÷áñçò, áëáôéïý

343 (1437)

69

7,1

13

1,7

0,6

62,4

4,0

13,5

10,5 2,5

Må ðñïæýìé, 398 (1666) öõôéêÝò ßíåò êáé ëéíáñüóðïñï

8,52

0,5

áðü 6,28 Ýùò 6,47

0,4

9,0

0,012 29,27 6,15

0,4

4,2

4,5

0,28

2,34

3,4

10,0 0,53

0,26

0,64

12,0 0,011 26,41 5,31

4,3

3,7

9,0

1,02

47,0

8,4

0,6

áðü 26 Ýùò 28,72

áðü 4,53 Ýùò 5

0,3

0,545 32,63 5,11

0,3

0,3

29

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá ÐÁÐÁÄÏÐÏÕËÏÕ ÅíÝñãåéá/ ÅíÝñãåéá/ kcal (kj) kcal

áíÜ 100 ãñ. Ðñïúüíôïò ÕäáôÜí- ÓÜê- ÐñùôåÀ- Ëéðá- PUFA ÕäáôÜËéðPUFA èñáêåò ÓÜê÷áñá ÐñùôåÀíåò ñÜ èñáêåò gr ÷áñá íåò áñÜ gr gr gr gr

MUFA MUFA gr

Êåêïñå- ºíåò ÍÜôÊåêïñå- gr ºíåò ÍÜôóìÝíá ñéï óìÝíá ñéï gr gr

×ùñßò ðñïóèÞêç æÜ÷áñçò

385 (1611)

72,0

1,8

13,0

5,0

0,89

1,58

2,15

12,0 0,652 áðü 35 Ýùò 38,5

áðü 6,48 Ýùò 7,2

0,5

Óßôïõ

408 (1706)

74,5

3,7

11,5

7,3

0,93

2,33

3,17

4,13 0,593 áðü 40 Ýùò 40,8

áðü 7,3 Ýùò 7,45

0,5

ÏëéêÞò Üëåóçò 378 (1583)

73,5

3,5

11,4

4,3

0,81

1,29

1,74

13,3 0,623 áðü 32 Ýùò 37,8

áðü 6,21 Ýùò 7,35

0,5

422 (1769)

67,0

6,2

13,0

11,4 3,10

3,93

3,07

5,3

0,494 42

6,7

0,5

Ìå ãëõêÜíéóï 411 (1720)

70,0

5,2

12,5

9,0

1,16

2,95

3,76

0,505 41

7

0,5

0,844 áðü 24 Ýùò 24,9

áðü 4,3 Ýùò 4,43

0,3

Ðñïúüí Ðñïúüí

ìÝóç ôéìÞ ôåìá÷ßïõ ÅíÝñ- ÕäáôÜí- Éóïäýkcal ÕäáôÜ- áìá Éóïäýãåéá èñáêåò èñáêåò áìá kcal gr

KRISPIES

Ìå óïõóÜìé

ÊÑÉÔÓÉÍÉÁ Åëáöñþò ÁëáôéóìÝíá

402 (1683)

71,5

2,8

14,5

6,5

0,99

2,28

2,90

Ìå óïõóÜìé

439 (1839)

49,5

3,2

16,5

19,5 5,57

7,42

4,90

9,0

áðü 32,9 Ýùò 34

áðü 3,71 Ýùò 3,8

0,25

ÌáêåäïíéêÜ

449 (1879)

56,5

10,0 13,0

19,0 3,7

7,17

7,6

6,3

áðü 64,2 Ýùò 67

áðü 8 Ýùò 8,4

0,6

4 ÄçìçôñéáêÜ 379 (1586) ÏëéêÞò Üëåóçò

59,0

3,6

9,0

2,39

3,03

9,2

áðü 37,9 Ýùò 45

áðü 5,9 Ýùò 7

0,5

30

15,5

3,2

Ôåýxïò 34 ÐÁÐÁÄÏÐÏÕËÏÕ Ðñïúüí

ÅíÝñãåéá/ kcal (kj)

áíÜ 100 ãñ. Ðñïúüíôïò ÕäáôÜí- ÓÜê- ÐñùôåÀ- Ëéðá- PUFA èñáêåò ÷áñá íåò ñÜ gr gr gr gr gr

MUFA

ìÝóç ôéìÞ ôåìá÷ßïõ ÅíÝñ- ÕäáôÜí- Éóïäýãåéá èñáêåò áìá kcal gr

gr

Êåêïñå- ºíåò ÍÜôóìÝíá gr ñéï gr gr

7,35

10,56

2,3

0,211 70,0

9,89

0,7

ÌÐÉÓÊÏÔÁ ÃåìéóôÜ ìå ãåýóç óïêïëÜôáò

490 (2051,14) 69,2

26,5 6,6

20,8 1,87

Digestive

490 (2049)

64,0

20,0 6,5

23,0 Áêüñåóôá 12,4 gr

10,6

3,2

0,390 68,11 8,89

0,6

Digestive 456 (1908) 30% ëéãüôåñá ëéðáñÜ

68,5

20,5 7,5

16,0 Áêüñåóôá 9,2 gr

6,8

3,6

0,370 63,38 9,52

0,6

470 (1965) ÌéñÜíôá ìå óïêïëÜôá

70,5

28,1 7,1

17,7 3,02

4,89

8,38

1,9

0,231

0,35

ÌéñÜíôá

453 (1896)

78,0

21,1 6,5

12,5 4,67

3,55

4,1

1,9

0,269 áðü 22,5 Ýùò 22,65

áðü 3,86 Ýùò 3,9

0,3

Marie

449 (1878)

73,0

11,8 9,0

13,5 2,24

4,3

5,77

1,7

0,373 áðü 29 Ýùò 29,6

áðü 4,7 Ýùò 4,81

0,3

ÐïëõäçìçôñéáêÜ ìðéóêüôá ìå 4 äçìçôñéáêÜ & óïêïëÜôá

462 (1934)

64

28,8 9,0

19,0 1,6

6,0

9,6

5,0

0,257 60,0

8,32

ÐïëõäçìçôñéáêÜ ìðéóêüôá ìå 4 äçìçôñéáêÜ & ãÜëá

462 (1934)

64,5

20,9 8,4

19,0 1,71

6,05

11,24

5,0

0,257 60,0

8,38

0,6

ÐÔÉ - ÌÐÅÑ

446 (1866)

73,0

19,0 8,0

13,5 1,5

4,5

6,5

2,3

0,366 áðü 30 Ýùò 31,2

áðü 4,9 Ýùò 5,11

0,4

ÐÔÉ - ÌÐÅÑ ïëéêÞò Üëåóçò

435 (1820)

69,5

18,5 10,0

13,0 1,75

4,85

6,4

4,5

0,330 30,0

4,86

0,3

35,25 5,28

0,55

31

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá ÐÁÐÁÄÏÐÏÕËÏÕ Ðñïúüí

ÅíÝñãåéá/ kcal (kj)

áíÜ 100 ãñ. Ðñïúüíôïò ÕäáôÜí- ÓÜê- ÐñùôåÀ- Ëéðá- PUFA èñáêåò ÷áñá íåò ñÜ gr gr gr gr gr

MUFA gr

Êåêïñå- ºíåò ÍÜôóìÝíá gr ñéï gr gr

ìÝóç ôéìÞ ôåìá÷ßïõ ÅíÝñ- ÕäáôÜí- Éóïäýãåéá èñáêåò áìá kcal gr

ÌÐÉÓÊÏÔÁ ÐÔÉ - ÌÐÅÑ 474 (1984,16) 67,6 ìå óïêïëÜôá

29,5 7,3

19,4 1,34

6,65

10,99

2,3

0,259 52,61 7,5

Cream Crackers

448 (1875)

68,7

5,0

12,7

13,5 2,46

5,57

5,45

3,7

0,282 44,8

Cream Crackers Óßêáëçò

441 (1846)

67,6

5,5

13,1

13,1 2,27

5,1

5,61

5,1

0,438 50,71 7,77

Cream Crackers ìå Ù3 Ù6 êáé öõôéêÝò ßíåò

431 (1804)

65,0

5,0

12,5

13,5 Áêüñåóôá 9,6 g Ù3-Ù6 375 mg

3,9

3,5

0,270 48,7

7,34

Caprice Classic

482 (2017,65) 65,9

42,1 7,7

20,8 1,03

6,09

11,34

2,4

0,123 Óõóê.

36,24 Óõóê.

33,49 Óõóê.

26,26

400 gr 0,3 4,95 250 gr 0,3 4,58 115 gr 0,25 3,59

8,0

6,87

0,5

0,5

0,5

0,5

ÐÁÎÉÌÁÄÉÁ 396 (1657) Ìåóüãåéïò ãåýóç ×ùñéÜôéêá ÐáîéìÜäéá ìå ðñïæýìé êáé Åëáéüëáäï

64,0

1,5

12,0

10,0 2,4

4,8

2,8

7,3

0,571 49,5

Ìåóüãåéïò 371 (1549) ãåýóç ÊñéèáñÝíéá ÐáîéìÜäéá ìå Åëáéüëáäï

58,5

2,0

17,0

7,5

3,45

2,4

9,0

0,488 46,37 7,31

0,5

Ìåóüãåéïò ãåýóç Ðïëýóðïñá ÐáîéìÜäéá

52,0

2,0

16,0

19,0 4,5

7,0

7,5

7,2

0,427 57,46 6,76

0,44

32

442 (1847)

1,65

0,5

Ôåýxïò 34 ÊÁÑÁÌÏËÅÃÊÏÓ ÔÏÓÔ HOLY BREAD ÏËÉÊÇÓ ÁËÅÓÇÓ

ÔÏÓÔ HOLY BREAD ÓÔÁÑÅÍÉÏ

Áñôïóêåýáóìá Óßôïõ ÏëéêÞò Üëåóçò êáé Âñþìçò, ìå â-ãëõêÜíç*, êïììÝíï óå öÝôåò. ÄéáèñåðôéêÞ áîßá áíÜ 100g(4 öÝôåò) áíÜ 25g(1 öÝôá) ÅíÝñãåéá 170kcal 42,5kcal ÐñùôåÀíåò 11,92g 2,98g ÕäáôÜíèñáêåò 24,39g 6,09g Åê ôùí ïðïßùí óÜê÷áñá 1,50g 0,35g Éóïäýíáìá õäáôÜí.

0,4 ËéðáñÜ 2,76g 0,69g ÊïñåóìÝíá ëéðáñÜ 0,30g 0,075g ×ïëçóôåñüëç 0,00mg 0,00mg ÄéáéôçôéêÝò ßíåò 16,49g 4,12g â-ãëõêÜíç 3,00g 0,75g ÍÜôñéï 0,38g 0,095g

Áñôïóêåýáóìá Óßôïõ êáé Âñþìçò, ìå â-ãëõêÜíç*, êïììÝíï óå öÝôåò. ÄéáèñåðôéêÞ áîßá áíÜ 100g(4 öÝôåò) áíÜ 25g(1 öÝôá) ÅíÝñãåéá 169kcal 42,5kcal ÐñùôåÀíåò 12,45g 3,11g ÕäáôÜíèñáêåò 22,31g 5,58g Åê ôùí ïðïßùí óÜê÷áñá 1,50g 0,38g Éóïäýíáìá õäáôÜí.

0,4 ËéðáñÜ 3,33g 0,83g ÊïñåóìÝíá ëéðáñÜ 0,30g 0,075g ×ïëçóôåñüëç 0,00mg 0,00mg ÄéáéôçôéêÝò ßíåò 15,59g 3,9g â-ãëõêÜíç 3,00g 0,75g ÍÜôñéï 0,38g 0,095g

ÖÑÁÔÆÏËÁ HOLY BREAD ÓÔÁÑÅÍÉÁ

ÖÑÁÔÆÏËÁ HOLY BREAD ÏËÉÊÇÓ ÁËÅÓÇÓ

Áñôïóêåýáóìá Óßôïõ ÏëéêÞò Üëåóçò êáé Âñþìçò, ìå â-ãëõêÜíç*, óå ìïñöÞ öñáôæüëáò. ÄéáèñåðôéêÞ áîßá áíÜ 100g(4 öÝôåò) áíÜ 25g(1 öÝôá) ÅíÝñãåéá 170kcal 42,5kcal ÐñùôåÀíåò 12,34g 3,08g ÕäáôÜíèñáêåò 25,24g 6,31g Åê ôùí ïðïßùí óÜê÷áñá 0,20g 0,05g Éóïäýíáìá õäáôÜí.

0,4 ËéðáñÜ 2,20g 0,55g ÊïñåóìÝíá ëéðáñÜ 0,29g 0,07g ×ïëçóôåñüëç 0,00mg 0,00mg ÄéáéôçôéêÝò ßíåò 14,59g 3,64g â-ãëõêÜíç 3,00g 0,75g ÍÜôñéï 0,39g 0,097g

Áñôïóêåýáóìá Óßôïõ êáé Âñþìçò, ìå â-ãëõêÜíç*, óå ìïñöÞ öñáôæüëáò. ÄéáèñåðôéêÞ áîßá áíÜ 100g(4 öÝôåò) áíÜ 25g(1 öÝôá) ÅíÝñãåéá 171kcal 42,7kcal ÐñùôåÀíåò 12,38g 3,09g ÕäáôÜíèñáêåò 26,27g 6,56g Åê ôùí ïðïßùí óÜê÷áñá 0,20g 0,05g Éóïäýíáìá õäáôÜí.

0,4 ËéðáñÜ 1,84g 0,46g ÊïñåóìÝíá ëéðáñÜ 0,29g 0,07g ×ïëçóôåñüëç 0,00mg 0,00mg ÄéáéôçôéêÝò ßíåò 15,89g 3,97g â-ãëõêÜíç 3,00g 0,75g ÍÜôñéï 0,39g 0,097g

• Äåí õðÜñ÷åé óå êáíÝíá áðü ôá ôÝóóåñá ðñïúüíôá æÜ÷áñç.

• ÌçäåíéêÞ ÷ïëçóôåñüëç êáé óôá ôÝóóåñá ðñïúüíôá.

• ×áìçëÝò èåñìßäåò êáé óôá ôÝóóåñá ðñïúüíôá. *Ç â-ãëõêÜíç åßíáé ìéá öõôéêÞ äéáëõôÞ ßíá ðïõ âñßóêåôáé óôçí êáñäéÜ ôïõ êáñðïý ôçò âñþìçò êáé Ý÷åé áðïäåé÷èåß áðü ðáãêüóìéåò êëéíéêÝò Ýñåõíåò, üôé Ý÷åé åõåñãåôéêÝò éäéüôçôåò ãéá ôïí áíèñþðéíï ïñãáíéóìü.

33

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá ÊÁÑÁÌÏËÅÃÊÏÓ ØÉ×Á ÔÏÓÔ ÓÔÁÑÅÍÉÏ ÓõóôáôéêÜ: áëåýñé óßôïõ, íåñü, ðñïæýìé, ìáñãáñßíç, æÜ÷áñç, ìáãéÜ, ãÜëá óêüíç ðëÞñåò, áëÜôé, îýäé. Êáèáñü âÜñïò: 480 ãñ. ÄéáèñåðôéêÞ áîßá áíÜ 100g ìåñßäá 2 öÝôåò áíÜ öÝôá ÅíÝñãåéá (Kcal/Kj) 268/1130 147/622 73,5/311 ÐñùôåÀíåò (g) 8,6 4,8 2,4 ÏëéêÜ ëéðáñÜ (g) 5,8 3,2 1,6 ÕäáôÜíèñáêåò (g) 45,2 24,9 12,5 Éóïäýíáìá õäáôÜí.

3 1,7 0,8 ÖõôéêÝò ßíåò (g) 0,95 0,5 0,25

ØÉ×Á ÔÏÓÔ 4 ÄÇÌÇÔÑÉÁÊÁ ÓõóôáôéêÜ: íåñü, áëåýñé óßôïõ, áëåýñé óßôïõ ïëéêÞò Üëåóçò, ðñïæýìé, êáëáìðïêÜëåõñï, áëåýñé óßêáëçò ïëéêÞò Üëåóçò, ìáñãáñßíç, ìáãéÜ, æÜ÷áñç, ãëïõôÝíç, äåîôñüæç, áëÜôé, áëåýñé âñþìçò, âåëôéùôéêü áñôïðïéßáò åãê. Ã.×.Ê.. Êáèáñü âÜñïò: 480 ãñ. ÄéáèñåðôéêÞ áîßá áíÜ 100g áíÜ öÝôá ÅíÝñãåéá (Kcal/Kj) 213 / 903 51/217 ÐñùôåÀíåò (g) 8,50 2 ÕäáôÜíèñáêåò (g) 41,00 9,8 åê ôùí ïðïßùí: ÓÜê÷áñá (g) 3,00 0,72 ¢ìõëï (g) 38,00 9,12 Éóïäýíáìá õäáôÜí.

2,7 0,65 ÏëéêÜ ëéðáñÜ (g) 1,70 0,4 åê ôùí ïðïßùí: ÊïñåóìÝíá ëéðáñÜ (g) 0,39 0,09 ×ïëçóôåñüëç (g) 0,00 0,00 ÖõôéêÝò (äéáéôçôéêÝò) ßíåò (g) 5,00 1,2 ÍÜôñéï (g) 0,435 0,104

ØÉ×Á ÔÏÓÔ ÐÏËÕÓÐÏÑÏ ÓõóôáôéêÜ: áëåýñé óßôïõ, íåñü, áëåýñé óßôïõ ïëéêÞò Üëåóçò, óðüñïé óßôïõ-âñþìçò-óßêáëçò-êñéèáñéïý, ðñïæýìé, ìáñãáñßíç, ìáãéÜ, äåîôñüæç, öýôñï óßôïõ, ãëïõôÝíç, áëÜôé, æÜ÷áñç, âåëôéùôéêÜ áñôïðïéßáò åãê. Ã.×.Ê., ìüíï-äéãëõêåñßäéá ëéðáñþí ïîÝùí, îýäé. Êáèáñü âÜñïò: 480 ãñ. ÄéáèñåðôéêÞ áîßá áíÜ 100g áíÜ öÝôá ÅíÝñãåéá (Kcal/Kj) 213 / 903 51/217 ÐñùôåÀíåò (g) 9,00 2,16 ÕäáôÜíèñáêåò (g) åê ôùí ïðïßùí: 40,61 9,75 ÓÜê÷áñá (g) 2,76 0,66 ¢ìõëï (g) 37,85 9,1 Éóïäýíáìá õäáôÜí.

2,7 0,75 ÏëéêÜ ëéðáñÜ (g) 1,59 0,38 åê ôùí ïðïßùí: ÊïñåóìÝíá ëéðáñÜ (g) 0,39 0,09 ×ïëçóôåñüëç (g) 0,00 0,00 ÖõôéêÝò (äéáéôçôéêÝò) ßíåò (g) 5,00 1,2 ÍÜôñéï (g) 0,435 0,104

34

ØÙÌÉ ÔÏÕ ÔÏÓÔ XL ïëéêÞò Üëåóçò ÓõóôáôéêÜ: áëåýñé óßôïõ, íåñü, áëåýñé óßôïõ ïëéêÞò Üëåóçò, öýôñï óßôïõ, íùðÞ ìáãéÜ, áëÜôé, öõôéêü ëéðáñü, âýíç. Êáèáñü âÜñïò: 530 ãñ. ÄéáèñåðôéêÞ áîßá áíÜ 100g ìåñßäá 2 öÝôåò áíÜ öÝôá ÅíÝñãåéá (Kcal/Kj) 195/825 137/578 68,5/289 ÐñùôåÀíåò (g) 9,5 6,65 3,33 ÏëéêÜ ëéðáñÜ (g) 1,13 0,791 0,395 ÕäáôÜíèñáêåò (g) 2,5 1,75 0,875 Éóïäýíáìá õäáôÜí.

0,16 0,12 0,06 ÖõôéêÝò ßíåò (g) 2,8 1,96 0,98

ØÙÌÉ ÔÏÕ ÔÏÓÔ HOLY BREAD ïëéêÞò Üëåóçò ÓõóôáôéêÜ: áëåýñé óßôïõ ïëéêÞò Üëåóçò, íåñü, Natureal® Oat bran êáô´åëÜ÷éóôï 20%(áëåýñé âñþìçò ìå åëÜ÷éóôç ðåñéåêôéêüôçôá 15% óå â-ãëõêÜíç), ðñïæýìé, õäñïãïíùìÝíï öõôéêü ëéðáñü, íùðÞ ìáãéÜ, âýíç óßôïõ, áëÜôé. Ôï ôåëéêü ðñïúüí ðåñéÝ÷åé 3% â-ãëõêÜíç Êáèáñü âÜñïò: 340 ãñ. ÄéáèñåðôéêÞ áîßá áíÜ 100g ìåñßäá 2 öÝôåò áíÜ öÝôá ÅíÝñãåéá (Kcal/Kj) 170 / 719 85 / 359.5 42.5/179.5 ÐñùôåÀíåò (g) 11,92 5,96 2,98 ÕäáôÜíèñáêåò (g) 24,39 12,2 6,1 Éóïäýíáìá õäáôÜí.

1,6 0,8 0,4 ÓÜê÷áñá (g) 1,50 0,75 0,375 ÏëéêÜ ëéðáñÜ (g) 2,76 1,38 0,69 ÊïñåóìÝíá ëéðáñÜ 0,30 0,15 0,075 ïîÝá (g) ×ïëçóôåñüëç (g) 0,00 0,00 0,00 ÖõôéêÝò (äéáéôçôéêÝò) 16,49 8,25 4,125 ßíåò (g) â-ãëõêÜíç (g) 3,00 1,50 0,75 ÍÜôñéï (g) 0,38 0,191 0,095

ØÙÌÉ ÔÏÕ ÔÏÓÔ ÓÔÁÑÅÍÉÏ ÌÅ ÐÑÏÆÕÌÉ ÓõóôáôéêÜ: áëåýñé óßôïõ, íåñü, ìáãéÜ, æÜ÷áñç, öõôéêü ëéðáñü, áëÜôé. Êáèáñü âÜñïò: 340 ãñ. ÄéáèñåðôéêÞ áîßá áíÜ 100g ìåñßäá 2 öÝôåò áíÜ öÝôá ÅíÝñãåéá (Kcal/Kj) 262 / 1110 127 / 539 63,5/269,5 ÐñùôåÀíåò (g) 9,2 4,5 2,25 ÏëéêÜ ëéðáñÜ (g) 2,8 1,3 0,65 ÕäáôÜíèñáêåò (g) 50,1 24,3 12,15 Éóïäýíáìá õäáôÜí.

3,3 1,6 0,8 ÖõôéêÝò ßíåò (g) 0,3 0,1 0,05

Ôåýxïò 34 ELITE CRACKERS ÈÑÅÐÔ. ÓÕÓÔÁÔÉÊÁ áíÜ 100g ðñïúüíôïò: ÅíÝñãåéá (kcal): ÐñùôåÀíåò (ãñ.): ÕäáôÜíèñáêåò (ãñ.): ËéðáñÜ (ãñ.): ÖõôéêÝò ßíåò (ãñ.): ÈÑÅÐÔ. ÓÕÓÔÁÔ. áíÜ ôåìÜ÷éï: ÅíÝñãåéá (kcal): ÐñùôåÀíåò (ãñ.): ÕäáôÜíèñáêåò (ãñ.): ËéðáñÜ (ãñ.): ÖõôéêÝò ßíåò (ãñ.): Áñ. ÉóïäõíÜìùí õäáôáíèñ.:

Óßôïõ ÁëáôéóìÝíá

ÏëéêÞò

428 11 69 12 3,6

434 11,2 69,8 12,2 3,6

416 12 68,2 10,6 5,7

26 0,7 4,1 0,7 0,2 0,3

26 0,7 4,2 0,7 0,2 0,3

25 0,7 4,1 0,6 0,3 0,3

ÊÑÉÔÓÉÍÉÁ

ÈÑÅÐÔ. ÓÕÓÔÁÔÉÊÁ áíÜ 100g ðñïúüíôïò: ÅíÝñãåéá (kcal): ÐñùôåÀíåò (ãñ.): ÕäáôÜíèñáêåò (ãñ.): ËéðáñÜ (ãñ.): ÖõôéêÝò ßíåò (ãñ.): NÜôñéï (ãñ.): ÈÑÅÐÔ. ÓÕÓÔÁÔ. áíÜ ôåìÜ÷éï: ÅíÝñãåéá (kcal): ÐñùôåÀíåò (ãñ.): ÕäáôÜíèñáêåò (ãñ.): ËéðáñÜ (ãñ.): ÖõôéêÝò ßíåò (ãñ.): NÜôñéï (ãñ.): Áñ. ÉóïäõíÜìùí õäáôáíèñ.:

Óßôïõ

ÐáîéìáäÜêéá ïëéêÞò Üëåóçò ìå óßêáëç

ÏëéêÞò Üëåóçò ìå äçìçôñéáêÜ Áëåýñé óôáñéïý, áëåýñé óôáñéïý ïëéêÞò Üëåóçò (20%), íéöÜäåò óßôïõ & óßêáëçò (15%), öõôéêÜ Ýëáéá, æÜ÷áñç, âõíÜëåõñï, áëÜôé, äéïãêùôéêÝò ýëåò (üîéíï áíèñáêéêü íÜôñéï, äéóïîéíï ðõñïöùóöïñéêü íÜôñéï)

Áëåýñé ïëéêÞò Üëåóçò óßôïõ & óßêáëçò (50%), áëåýñé óßôïõ, öõôéêÜ Ýëáéá, ìáãéÜ, üñïò ãÜëáêôïò, äåîôñüæç

423 10 62 15 7

390 16 68 6ãñ 4 0,02

66 1,5 9,6 2,3 1,1

35 1,4 6,1 0,5 0,4 0,002 0,4

0,64

ÓôáñÝíéåò

ÖÑÕÃÁÍÉÅÓ

×ùñéÜôéêåò

ÈÑÅÐÔ. ÓÕÓÔÁÔÉÊÁ áíÜ 100g ðñïúüíôïò:

Áëåýñé óßôïõ, öõôéêÜ Ýëáéá, öñïõêôüæç, ìáãéÜ

ÅíÝñãåéá (kcal): ÐñùôåÀíåò (ãñ.): ÕäáôÜíèñáêåò (ãñ.): ËéðáñÜ (ãñ.): ÖõôéêÝò ßíåò (ãñ.): NÜôñéï (ãñ.): ÈÑÅÐÔ. ÓÕÓÔÁÔ. áíÜ ôåìÜ÷éï: ÅíÝñãåéá (kcal): ÐñùôåÀíåò (ãñ.): ÕäáôÜíèñáêåò (ãñ.): ËéðáñÜ (ãñ.): ÖõôéêÝò ßíåò (ãñ.): NÜôñéï (ãñ.): Áñ. ÉóïäõíÜìùí õäáôáíèñ.:

376 12 73 4 5 17

Áëåýñé Óôáñéïý Ôýðïõ 70% (43%), Áëåýñé áðü Óêëçñü ÓôÜñé Êáôçãïñßáò "Ì" (43%), ÑõæÜëåõñï, ÌáãéÜ, ÂõíÜëåõñï, Êå÷ñß, Ðñïæýìé (2%) 362 11 75 2 6 0,20

31 1,0 6,1 0,3 0,4 1,4 0,4

43 1,3 9,0 0,2 0,7 0,02 0,6

35

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá ÊÑÉÓ ÊÑÉÓ ÓÉÔÏÕ "ÖÅÔÅÓ ÆÙÇÓ"

Øß÷á

×ùñßò áëÜôé - ÷ùñßò ðñïóèÞêç æÜ÷áñçò

ÈÑÅÐÔ. ÓÕÓÔÁÔÉÊÁ áíÜ 100g ðñïúüíôïò:

ÓõóôáôéêÜ: áëåýñé óßôïõ, öõôéêÝò ßíåò óßôïõ (4%), öýôñï óßôïõ Viogerm (3,5 %), öõôéêÜ Ýëáéá, æÜ÷áñç, ìáãéÜ, áëÜôé, ãáëáêôùìáôïðïéçôÞò: ìüíï& äé-ãëõêåñßäéá ëéðáñþí ïîÝùí, îýäé.

244 9 43 4 5

ÓõóôáôéêÜ: áëåýñé óßôïõ, öõôéêÝò ßíåò óßôïõ (4%), öýôñï óßôïõ Viogerm (3,5 %), öõôéêÜ Ýëáéá, ìáãéÜ, öñïõêôüæç, ðñïæýìé, ãáëáêôùìáôïðïéçôÞò: ìüíï- & äé-ãëõêåñßäéá ëéðáñþí ïîÝùí, îýäé.

244 9 43 4 5 0,03

61 2,3 10,7 1,0 1,3

80 3,0 14,1 1,3 1,7 0,01 1

ÅíÝñãåéá (kcal): ÐñùôåÀíåò (ãñ.): ÕäáôÜíèñáêåò (ãñ.): ËéðáñÜ (ãñ.): ÖõôéêÝò ßíåò (ãñ.): NÜôñéï (ãñ.): ÈÑÅÐÔ. ÓÕÓÔÁÔ. öÝôá ÅíÝñãåéá (kcal): ÐñùôåÀíåò (ãñ.): ÕäáôÜíèñáêåò (ãñ.): ËéðáñÜ (ãñ.): ÖõôéêÝò ßíåò (ãñ.): NÜôñéï (ãñ.): Áñ. ÉóïäõíÜìùí õäáôáíèñ.:

0,7

ÓÉÔÏÕ "ÖÅÔÅÓ ÆÙÇÓ"

Óßôïõ

ÏëéêÞò Üëåóçò

ÈÑÅÐÔ. ÓÕÓÔÁÔÉÊÁ áíÜ 100g ðñïúüíôïò:

Áëåýñé óßôïõ, öõôéêÝò ßíåò óßôïõ (4%), öýôñï óßôïõ viogerm tm (3,5%), öõôéêÜ Ýëáéá, æÜ÷áñç, ìáãéÜ, áëÜôé, ãáëáêôùìáôïðïéçôÞò: Ìïíï-& äéãëõêåñßäéá ëéðáñþí ïîÝùí, îýäé.

ÅíÝñãåéá (kcal): ÐñùôåÀíåò (ãñ.): ÕäáôÜíèñáêåò (ãñ.): ËéðáñÜ (ãñ.): ÖõôéêÝò ßíåò (ãñ.): ÈÑÅÐÔ. ÓÕÓÔÁÔ. áíÜ öÝôá ÅíÝñãåéá (kcal): ÐñùôåÀíåò (ãñ.): ÕäáôÜíèñáêåò (ãñ.): ËéðáñÜ (ãñ.): ÖõôéêÝò ßíåò (ãñ.): Áñ. ÉóïäõíÜìùí õäáôáíèñ.:

244 9 43 4 5

Áëåýñé óßôïõ ïëéêÞò Üëåóçò, äåîôñüæç, öýôñï óßôïõ viogerm tm (3,5%), öõôéêÜ Ýëáéá, íéöÜäåò óßôïõ, ìáãéÜ, áëÜôé, Ýëáéï öýôñïõ viogerm tm (0,8%), âõíÜëåõñï, ãáëáêôùìáôïðïéçôÞò: ìüíï & äé-ãëõêåñßäéá ëéðáñþí ïîÝùí, îýäé.

232 10 39 4 6

80 3,0 14,1 1,3 1,7 1

76,5 3,3 12,9 1,3 2,0 0,9

ÁíäñéÜíç Âáæáßïõ, Éáôñüò ×Üñçò Äçìïóèåíüðïõëïò, Êëéíéêüò Äéáéôïëüãïò 36

ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá

ÅÃÃÑÁÖÇ ÓÔÁ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ ÅÐÙÍÕÌÏ: .................................................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................... ÏÍÏÌÁ: ........................................................................................................................................................ .......................................................................................................................................................................... Ç äéåýèõíóç ðïõ èÝëù íá ëáìâÜíù ôï ðåñéïäéêü “ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá” åßíáé: ......................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... Ïäüò: .................................................................................................... Áñéè. ................................................ Ðüëç: .................................................................................................... Ôá÷. Êùä. :...................................... Ôá÷õäñïìéêÞ Äéåýèõíóç: ÅëëçíéêÞ ÄéáâçôïëïãéêÞ Åôáéñåßá ÌáéÜíäñïõ 23 ÁèÞíá 11528

ÕÐÏÃÑÁÖÇ

Ôï ðåñéïäéêü ðñïóöÝñåôáé ÄÙÑÅÁÍ

ÏÄÇÃÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÓÕÃÃÑÁÖÅÉÓ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÙÍ ÍÅÙÍ (ãé' áõôïýò ðïõ áó÷ïëïýíôáé ìå ôï äéáâÞôç êáé èÝëïõí íá åíçìåñþóïõí) 1. ¢ñèñï 2-3 äáêôõëïãñáöçìÝíùí óåëßäùí. Ìéêñüôåñï Üñèñï, ìå ðñáêôéêÝò óõóôÜóåéò, ïäçãßåò Þ ìå óçìåßá õðåíèýìéóçò.

2. Óôï êýñéï Üñèñï, íá õðÜñ÷ïõí 1 Ýùò 2 óçìåßá, ôá ïðïßá èÝëåé ï óõããñáöÝáò íá ôïíßóåé óáí êýñéá ìçíýìáôá. ÁõôÜ èá ôõðùèïýí óå Üëëï öýëëï (èá åêôõðùèåß ìÝóá óôï Üñèñï óå åéäéêü ðåñéèþñéï).

3. Óå êÜèå Üñèñï íá õðÜñ÷ïõí 2 ìå 3 êýñéåò âéâëéïãñáöéêÝò ðáñáðïìðÝò.

4. Íá ðåñéêëåßïõí ìÝóá óôï Üñèñï, 1 Ýùò 2 óêßôóá áí õðÜñ÷ïõí, óå ó÷Ýóç ìå ôï èÝìá..

5. ÅÜí åßíáé åöéêôü, ôï êåßìåíï íá åßíáé óå äéóêÝôá, óôï óýóôçìá word, version Windows 1995, ãéá PC ìå ìÝãåèïò ãñáììÜôùí 12.

6. Ôï Üñèñï íá óõíïäåýåôáé ìå ôï üíïìá ôïõ óõããñáöÝá, äéåýèõíóç êáé ôçëÝöùíï ôßôëï (ãéáôñüò, íïóçëåõôÞò ê.ëð.) êáé ôüðï åñãáóßáò, ìå çìåñïìçíßá áðïóôïëÞò.

7. Ôï Üñèñï íá óôáëåß: ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ Ðåñéïäéêïý ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá ÌáéÜíäñïõ 23, 115 28 ÁèÞíá 38