Trends en ontwikkelingen 2022

De oorlog in Oekraïne heeft een grote impact gemaakt op ons allemaal. Naast het enorme persoonlijke leed dat dit conflict veroorzaakt, is de economische impact zowel wereldwijd als in de Zuid-Hollandse economie goed voelbaar geweest in 2022. Dit betreft onder andere een aanzienlijke stijging van de energiekosten, een stijging van kosten van materialen en onderdelen, een verder oplopende inflatie en de verstoring van diverse toeleveringsketens. Veel van deze problematiek had al in 2021 haar effecten op de Zuid-Hollandse economie, mede als gevolg van de coronapandemie. In april 2022 publiceerde InnovationQuarter in samenwerking met de EBZ de Oekraïnemonitor, waarin de gevolgen van de oorlog in Oekraïne voor de Zuid-Hollandse economie werden geanalyseerd. Uit de monitor bleek dat deze gevolgen erg goed voelbaar zijn in met name de voor ZuidHolland belangrijke sectoren zoals (hightech) maakindustrie, tuinbouw en chemie.

Hiernaast kampten bedrijven in 2022 ook in toenemende mate met ruimtegebrek. ZuidHollandse bedrijven slagen er onvoldoende in om geschikte kavels te vinden om doorgroei mogelijk te maken. Ook leidde ruimtegebrek er in sommige gevallen toe dat buitenlandse bedrijven besloten zich niet in Zuid-Holland, maar daarbuiten te vestigen, zo bleek ook uit eigen analyses. Hiervoor zijn verschillende oorzaken. In het algemeen zijn er weinig vrij uitgeefbare kavels (greenfield) waar bedrijven een vestiging van enige omvang kunnen realiseren. Daarnaast hebben bedrijven specifieke wensen of eisen die voortvloeien uit hun kernactiviteiten. Denk aan bedrijven die actief zijn in een hoge milieucategorie of behoefte hebben aan laboratoria. Hiervoor is geen of nauwelijks ruimte beschikbaar. Daarnaast zorgde de stikstofcrisis voor een grote rem, vooral op projecten rond energietransitie en circulaire economie.

Hieronder gaan we dieper in op een aantal voor Zuid-Holland relevante ontwikkelingen in 2022, te weten: de Groeiagenda Zuid-Holland, het Nationaal Groeifonds en de positieve evaluatie van de ROM’s.

Groeiagenda Zuid-Holland

De Groeiagenda Zuid-Holland is de gezamenlijke actie- en investeringsagenda van tachtig overheden, bedrijven en kennisinstellingen uit Zuid-Holland. De regionale partners investeren tot 2031 ieder jaar in kennis en innovatie, de maakindustrie, energie-infrastructuur, mobiliteit en human capital. Om de Groeiagenda te kunnen realiseren, is het belangrijk dat de activiteiten van InnovationQuarter zoveel mogelijk aansluiten bij deze vijf pijlers.

Nationaal Groeifonds biedt kansen voor Zuid-Holland

In 2020 is het Nationaal Groeifonds van start gegaan, een in 2019 aangekondigd fonds van

€ 20 miljard om in vijf jaar tijd grootschalige publieke investeringen in infrastructuur, kennisontwikkeling en onderzoek, ontwikkeling en innovatie te financieren. De investeringen moeten bijdragen aan het toekomstig verdienvermogen van Nederland en bieden veel mogelijkheden om de Zuid-Hollandse economie te vernieuwen.

In 2022 is er aan de tweede en derde tranche van het Nationaal Groeifonds gewerkt. In de tweede tranche is er geld toegekend aan NEXTGEN, een grootschalig tech-programma. InnovationQuarter zal een grote rol spelen in de uitvoering van NEXTGEN in het ecosysteem rondom Horticulture & Food. We zullen vier use cases begeleiden en input leveren op de verschillende hightech-onderdelen. Daarnaast is InnovationQuarter nauw betrokken geweest bij de totstandkoming van het Hydrogen Aircraft Powertrain and Storage System (HAPSS), dat een aanzienlijk deel uit het groeifondsproject Luchtvaart in Transitie zal ontvangen. Als laatste heeft ook de ontwikkeling van de Einstein Telescoop geld toegekend gekregen. Dit is een door LIOF geleid consortium, waarin verschillende ROM’s met een stevig techcluster helpen bij het uitvoeren van de validatie en het verbinden met bedrijven uit hun regio’s.

Voor de derde tranche in februari 2023 is er aan verschillende projecten gewerkt op het gebied van onder andere het Maritiem Masterplan, diagnostiek & preventie, batterijopslag, carbon capture utilisation (CCU), hightech maakindustrie en duurzame luchtvaart. InnovationQuarter is partner in de aanvraag voor het waterstofconsortium, met als doel het realiseren van (een toeleveranciersketen voor) de massaproductie van elektrolysers met een kern in de haven van Rotterdam. Als laatste is er ook een ROM-breed valorisatieplan, waar InnovationQuarter een rol zal spelen in het begeleiden van bedrijven naar en in Investor Readiness Programma’s (IRP’s).

Aandachtspunten blijven het daadwerkelijk binnenhalen van financiële middelen en het realiseren van de concrete projecten in onze regio. Daarnaast is er ruimte om meer vanuit de eigen strategie en ambities, vastgesteld in de Groeiagenda Zuid-Holland, aan proposities te werken. Hiertoe werkt InnovationQuarter nauw samen met onder meer de provincie Zuid-Holland en de kennisinstellingen.

Positieve evaluatie van de ROM’s Sinds 2021 vormen de ROM's een landsdekkend netwerk. De gezamenlijke ROM’s zijn hiermee een nationale speler in het Nederlandse innovatie-ecosysteem geworden. Binnen het netwerk van ROM’s is de intrinsieke motivatie om meer samen te werken groot. In 2022 is, in opdracht van het ministerie van EZK, het eindrapport Evaluatie ROM's 2016-2020 gepubliceerd. Dit onderzoek werd uitgevoerd door Buck Consultants International. Het eindrapport toont aan dat de ROM's hun drie kerntaken, te weten Innoveren, Investeren en Internationaliseren, doeltreffend en doelmatig uitvoeren. Niet alleen slaagden de ROM's in het versterken van de innovatie- en concurrentiepositie van hun regio, ze vervulden bovendien een belangrijke rol in het ontwikkelen van ecosystemen en het versnellen van maatschappelijke transities. De ROM’s worden erkend als belangrijke uitvoeringspartner van het ministerie van EZK op diverse vlakken, waaronder financiering van het innovatief mkb, business development, ecosysteemontwikkeling en internationalisering. De verbindende rol en de kennis van het fungeren van het regionaal innovatie-ecosysteem vormen een belangrijke meerwaarde van de ROM's.

Steeds vaker weten de ROM's elkaar te vinden in de vorm van bovenregionale samenwerking. Met name binnen grote programma's onder de vlaggen van het missiegedreven innovatiebeleid, de voorbereidingen van programma's en projecten voor het Nationaal Groeifonds en verschillende Europese programma's, is de afgelopen jaren de bovenregionale samenwerking toegenomen.