Investeren

Overall resultaten

We hebben in 2022 mooie resultaten laten zien en onze targets overall ruimschoots behaald. In de huidige marktomstandigheden is het extra belangrijk dat wij er als investeerder zijn voor innovatieve startups en scale-ups in onze regio. Met de teams van onze vier fondsen dragen we bij aan een schoner, slimmer en gezonder ZuidHolland en daarmee een sterk en innovatief Nederland.

In totaal zijn er dit jaar 37 investeringen gerealiseerd vanuit de vier fondsen. Dit is ruim boven ons target van 27. Vanuit IQCapital zijn 17 investeringen gedaan, vanuit UNIIQ 10, vanuit ENERGIIQ 7 en 3 vanuit ETF-R. Een stevig deel van de investeringen betroffen vervolgrondes of brugfinancieringen voor bestaande portfoliobedrijven.

Vanuit al onze fondsen hebben wij in 2022 de meeste investeringen gedaan in de sectoren Energie en HTSM. Het totaal aangetrokken kapitaal voor onze portfoliobedrijven, € 84,9 miljoen, ligt mede door onze inzet sterk boven het gestelde target van € 39,5 miljoen. Het totale gecommitteerde vermogen van alle vier de fondsen samen ligt iets hoger dan begroot (€ 27,7 miljoen om € 27 miljoen). Voorheen rapporteerden we ook de verwachte groei in werkgelegenheid bij de bedrijven waarin we als InnovationQuarter investeren. Vanaf Jaarplan 2019 hebben we afgesproken dat anders te doen, namelijk het totale aantal arbeidsplaatsen bij de ondernemingen waarin is geïnvesteerd; ultimo 2022 staat de stand op 3.769 arbeidsplaatsen.

Naast onze reguliere investeringsactiviteiten voeren wij de COL voor de regio Zuid-Holland uit. In 2022 zijn er in totaal 32 leningen vervroegd afgelost en zijn er nog 151 leningen in beheer, 32% van het bedrag aan verstrekte leningen is al terugontvangen. In totaal zijn 7 leningnemers failliet gegaan of hebben hun bedrijf beëindigd. Met de groei van de organisatie en de investeringsportefeuille is gewerkt aan de verdere professionalisering van de organisatie. De keuze is gemaakt voor een workflowen fondsmanagementsysteem dat onze kernprocessen bij investeren ondersteunt. Dit systeem is in 2022 geïmplementeerd. Alle fondsen werken nu met dit systeem. Komend jaar zullen verdere aanpassingen gemaakt worden om het systeem te optimaliseren voor onze processen.

IQCapital

IQCapital heeft in 2022 in totaal zeventien investeringen gedaan, voor een totaalbedrag van € 15,3 miljoen. Hiermee hebben we significant meer gerealiseerd dan oorspronkelijk begroot. Als gevolg hiervan is ook dit jaar een flink bedrag aan uitgelokte investeringen gerealiseerd van in totaal € 30,4 miljoen. De bedrijven waarin wij investeerden, bevinden zich in verschillende levensfasen en in verschillende sectoren. Het gaat hier om vijf initiële investeringen en twaalf vervolginvesteringen in bestaande portfoliobedrijven. De nieuwe bedrijven in onze portfolio zijn Qualinx, Denoize, SyncVR, Sensius en Capricorn Industrial Biotech Fund.

Dit jaar stond in het teken van een aantal succesvolle exits. Zo is het portfoliobedrijf Cybersprint overgenomen door Darktrace voor € 47,5 miljoen, een wereldleider op het gebied van AI-gebaseerde cybersecurity. Het portfoliobedrijf Quantib is overgenomen door het diagnostiekbedrijf RadNet. En OneWelcome werd voor € 100 miljoen verkocht aan Thales, wereldleider op het gebied van digitale beveiliging. Daarnaast waren er ook kleinere exits, zo is IQCapital door IRM Systems zelf uitgekocht en Doculayer overgenomen door ProcessMaker.

Het zwaartepunt van de IQCapital-portfolio blijft liggen op LSH en op HTSM. Uit deze sectoren, die goed vertegenwoordigd zijn bij de Zuid-Hollandse kennisinstellingen, komt de grootste kwalitatieve dealflow naar ons fonds. Bijzonder om op te merken is dat ondernemers van snelgroeiende ondernemingen steeds vaker door marktpartijen gewezen worden op de bijzondere positie van IQCapital als partner voor slim kapitaal. Bij verschillende portfoliobedrijven is de toegevoegde waarde van de andere InnovationQuarter business units merkbaar: contacten met potentiële klanten worden gelegd en ondernemingen die willen schalen naar het buitenland worden bediend.

De markt voor venture capital (voor jonge innovatieve bedrijven) is na de zomer van 2022 sterk afgekoeld. Ondernemers laten ons weten dat het moeilijker is om nieuwe investeerders te vinden en dat het langer duurt voordat bestaande aandeelhouders nieuw groeikapitaal verschaffen. Niettemin is de liquiditeit in de markt aanhoudend groot en de arbeidsmarkt voor investment managers onveranderd gunstig. Het blijft daarom uitdagend senior investment managers aan ons te blijven binden.

Eind augustus is een ervaren fondsmanager op interimbasis aangetrokken om het team van IQCapital te professionaliseren, de dealflow te versnellen en om systemen te implementeren zodat de fondsuitbreiding zo optimaal mogelijk uitgezet kan worden. Als gevolg hiervan is de dealfow in het derde en vierde kwartaal toegenomen, de rust teruggekeerd en is de prestatie van het team verbeterd. Over geheel 2022 heeft IQCapital zo’n 370 leads behandeld.

Voor het beschikbaar stellen van kapitaal is door de aandeelhouders van InnovationQuarter de eis gesteld dat de koopkracht van het doelvermogen van het Participatiebedrijf in meerjarig perspectief in stand blijft. Onder ‘koopkracht van het doelvermogen’ wordt verstaan de koopkracht van het door de aandeelhouders ter beschikking gestelde kapitaal (kapitaal, agio en de per 1 januari 2016 aanwezige reserves) verminderd met de per 1 januari 2016 aanwezige liquide middelen. Het meerjarig perspectief betreft een periode van vijf jaar. De (vigerende) periode vangt aan per 1 januari 2016 en betreft dus de periode 1 januari 2016 tot en met 31 december 2020.

Kijkend naar de toekomst, hebben de gunstige resultaten in het jaar 2022 een groot positief effect gehad op het beschikbaar gestelde vermogen. Door deze ‘inloop’ achten we het behalen van de doelstellingen van het doelvermogen voor de volgende vijfjaarperiode (1 januari 2021 tot en met 31 december 2025) reëel.

UNIIQ

UNIIQ investeert in de proof-of-concept fase van jonge innovatieve bedrijven. Veel investeerders blijven uit die vroege, risicovolle fase weg, waardoor er weinig tot geen privaat geld beschikbaar is. Dit zorgt ervoor dat UNIIQ veelal de eerste en grootste investeerder in het bedrijf is. Nagenoeg alle bedrijven waarin UNIIQ investeert hebben additioneel geld nodig voor de verdere ontwikkeling en verkoop van hun technologie. Het ondersteunen van bedrijven in hun zoektocht naar vervolgfinanciering is dan ook een belangrijke taak van het UNIIQ-team.

In 2022 is weer volop geïnvesteerd door UNIIQ en werden tien jonge innovatieve startups gefinancierd. De helft van die investeringen zijn gedaan vanuit het nieuwe fonds Vroegefasefinanciering (VFF) en de andere helft uit het bestaande EFRO-fonds. Met de komst van dit tweede fonds is een onderscheid gemaakt in doelgroepen. Het lopende EFRO-fonds financiert academische spin-offs en het nieuwe VFF-fonds financiert regionale innovatieve startups die niet aan een universiteit zijn verbonden. De eerste aanvraag en toekenning van de VFF betrof € 4,8 miljoen. Met de support van de gemeente Rotterdam, die nu voor de co-financiering zorgdraagt, is in 2022 de uitbreidingsaanvraag voor de VFF ingediend ter grootte van € 5,2 miljoen. De verwachting is dat begin 2023 toestemming volgt, zodat in totaal de maximum fondsgrootte voor drie jaren van € 10 miljoen is bereikt.

In totaal zijn in 2022 163 leads binnengekomen. De meeste van deze leads bevinden zich in de sectoren HTSM (33) en LSH (28). In 2022 investeerde UNIIQ in: IPD, ValleyOptics, Kalpana, Magneto, Reefy, Villari, SoundCell, Infix, Spatium en Vortice. Begin 2022 was de vijftigste UNIIQinvestering een feit. Een mooi moment om over de uitstekende resultaten van het fonds naar buiten te treden. Niet alleen met getallen, maar vooral om te laten zien dat UNIIQportfoliobedrijven bijdragen aan een schonere, slimmere en gezondere wereld.

Het ophalen van vervolgfinanciering is cruciaal voor de jonge, hoogtechnologische en daarmee kapitaalintensieve bedrijven waar UNIIQ in investeert. Het team van UNIIQ werkt daar met de ondernemers hard aan. Ondanks de lastig wordende economische en geopolitieke omstandigheden, hebben veertien bedrijven vervolgfinanciering opgehaald voor in totaal ruim € 15 miljoen. Maar liefst tien hiervan haalden voor de eerste keer vervolgfinanciering op. Er waren in 2022 geen faillissementen. Met de toekenning van de VFF kwamen er voorlopig weer voldoende fondsmiddelen beschikbaar om te investeren en ging de maximale omvang van de converteerbare leningen naar € 350.000.

Daarnaast hebben inmiddels acht UNIIQportfoliobedrijven hun lening volledig afgelost. Dit is een belangrijk resultaat, omdat dit laat zien dat, wanneer bedrijven succesvol groeien en passende financiering ophalen, er voldoende ruimte ontstaat om UNIIQ af te lossen. Met dat geld kunnen weer nieuwe jonge innovatieve bedrijven ondersteund worden.

Een andere belangrijke activiteit van UNIIQ is het helpen van ondernemers met hun businessplannen en het doorverwijzen naar het juiste financieringsloket als het niet passend is voor UNIIQ. Daartoe worden onder andere spreekuren en pitchmiddagen georganiseerd. Gelukkig kon en mocht dat afgelopen jaar weer live plaatsvinden. Team UNIIQ heeft zich actief laten zien op de vele incubators en broedplaatsen die Zuid-Holland rijk is. Van YES!Delft tot Apollo14 en van ECE en BlueCity in Rotterdam tot ESA-BIC in Noordwijk. In 2022 zijn hierbij zo’n zeventig ondernemers geholpen.

Sinds de start van UNIIQ is in 57 bedrijven geïnvesteerd en voor bijna € 16,5 miljoen gecommitteerd. Ruim vijfendertig portfoliobedrijven hebben vervolgfinanciering opgehaald en er is daarmee meer dan € 130 miljoen additioneel kapitaal aangetrokken. Daarnaast zijn meer dan 350 ondernemers geholpen via het proces ‘toeleiden kapitaal’ en zijn nog altijd slechts twee ondernemingen failliet gegaan. Het belangrijkste resultaat is dat innovatieve technologieën in allerlei sectoren versneld succesvol naar de markt worden gebracht.

Energiiq

ENERGIIQ beheert elf actieve investeringen, in tien ondernemingen en één investeringsfonds (fund-in-fund). In 2022 zijn zeven nieuwe investeringen gedaan, met een totaal geïnvesteerd vermogen van € 5,8 miljoen en ruim € 24 miljoen aan uitgelokte investeringen.

De aantallen investeringen zijn in 2022 relatief hoog. Dit heeft te maken met meerdere vervolgfinancieringen van de bedrijven in de portefeuille en met het feit dat vervolgrondes in onze portfoliobedrijven substantieel zijn. Dat geeft aan dat er meer dan voldoende interesse in onze portfoliobedrijven is vanuit de markt. Het geïnvesteerd vermogen, een weergave van onze nieuwe commitments, is dit jaar ruim boven de target. Gezien de afgelopen jaren kunnen we concluderen dat het nieuwe geïnvesteerd vermogen per jaar steeds rond de € 5 miljoen cirkelt. We vinden dit passend bij een investeringsfonds zoals ENERGIIQ met een totaal kapitaal van € 35 miljoen.

In 2022 hebben we geïnvesteerd in twee nieuwe portfoliobedrijven te weten Fibersail en Canopus. Beiden zijn in hun deelgebied koplopers, met innovatieve technologie in respectievelijk de windindustrie en geothermie. Het betreffen twee vooral op hardware gerichte investeringen, die de energietransitie kunnen versnellen. We zien dat het voor ondernemers nog steeds een uitdaging is om nieuwe hardware technologie naar de markt te brengen. Met ons fonds kunnen we deze belangrijke innovatieve investeringen wel realiseren.

Eén portfoliobedrijf, Plotwise, is verkocht aan Coolblue. Het bedrijf Involtum is samengegaan met het beursgenoteerde bedrijf Ease2Pay. Een mooi resultaat.

De portefeuille groeit in aantallen en de bedrijven in de portefeuille zelf groeien ook. Dit vraagt veel aandacht van het team. Het versterken van managementteams met nieuwe leden is altijd een punt waar we veel energie in steken, vooral in 2022. Tevens zijn we enthousiast over de grote vervolgrondes, waar we actief aan hebben bijgedragen.

In 2022 is het aantal leads vrijwel gelijk gebleven. We zien dat dit aantal de afgelopen jaren rond de 160 (kwalitatief goede leads) fluctueert. In 2022 zijn diverse trajecten gestart waarvan we hopen dat deze in 2023 tot investeringen leiden. De verwachting is dat in 2023 de private investeringsmarkt terughoudend zal zijn door de neerslachtige prognoses op de financiële markten. Hierdoor zou ENERGIIQ in hogere mate leads moeten tegenkomen die niet door de markt worden opgepakt.

ETF-R

Het ETF-R heeft in 2022 in twee nieuwe bedrijven geïnvesteerd en één vervolginvestering gerealiseerd in een bestaand portfoliobedrijf. Een derde investering vindt begin januari 2023 plaats, net over het jaareinde heen. Het doel is om per jaar in drie nieuwe bedrijven te investeren. In totaal is er € 8,2 miljoen geïnvesteerd in twee nieuwe bedrijven en één portfoliobedrijf. Barge Master en Rift zijn de twee nieuwe ondernemingen die aan de portfolio zijn toegevoegd. De co-investeringen die gegenereerd zijn door onze deals komen op € 4,2 miljoen, maar als we de grants en subsidies meetellen is dit bedrag € 13 miljoen. Ook grants en subsidies komen niet tot stand indien er geen equity investments worden gedaan.

Barge Master ontwikkelt met succes bewegingcompenserende oplossingen voor de offshore industrie. Door middel van in Rotterdam ontwikkelde machines kan er op open zee met significante golfslag toch secuur en veilig worden gewerkt. Door recente innovatie op de bestaande technologie, biedt de oplossing nu ook grote toegevoegde waarde voor de bouw van offshore windparken en levert het daarmee een belangrijke maatschappelijke bijdrage aan de energietransitie.

RIFT ontwikkelt een ‘circulaire ijzerbrandstof’technologie voor industriële productieprocessen en elektriciteitscentrales. Door ijzerbrandstof te verbranden, ontstaat energie in de vorm van duurzame warmte. De roest die daarna overblijft, kan met duurzame waterstof weer omgezet worden naar ijzerpoeder. Naast het CO2-vrije karakter van de technologie, komen er minder stikstofemissies vrij dan bij fossiele brandstoffen. Een mooi alternatief voor gas, waterstof en warmtepompen die afhankelijk zijn van infrastructuur.

Het portfoliobedrijf Umincorp, dat actief is in het recyclen van plastics, heeft in Rotterdam een nieuwe rPET fabriek geopend. Daarnaast heeft Umincorp een tweede MDS (magnetic density seperator) geïnstalleerd en is deze operationeel. Dit is het hart van de ontwikkelde technologie. Aan de afnemerkant zijn successen geboekt met Albert Heijn (gerecyclede fruitbakjes) en ontwikkelingen met andere grote merken. Uiteraard zijn de uitdagingen in de huidige economie (onder meer dalende afzetprijzen en vertraagde onderdelen leveringen) en energiemarkten ook voelbaar binnen Umincorp. De dealflow van het fonds is in 2022 flink gestegen ten opzichte van 2021. De verwachting was dat de lancering van het fonds in 2021 tot een piek in aantal leads zou leiden en dat in 2022 het aantal leads zou stagneren. Het aantal leads is in 2022 117.

Het ETF-R team is door werving van mensen in 2022 per 2023 uitgebreid met twee senior investment managers. Daarmee is de slagkracht van het team gegroeid. Er zal ook aan de juniorkant nog versterking worden gezocht.

Col

De COL is een speciale overbruggingsfinanciering die begin 2020 tot stand is gekomen om het innovatieve bedrijfsleven in de coronacrisis voor Nederland te behouden. In totaal hebben de ROM’s 974 leningen verstrekt aan innovatieve startups, scale-ups en innovatieve mkb’ers.

InnovationQuarter heeft in 2020 en 2021 in totaal 183 Corona-Overbruggingsleningen verstrekt aan ondernemingen in Zuid-Holland. In totaal ging het om € 83,8 miljoen, waarvan € 67,8 miljoen verstrekt door InnovationQuarter en € 16 miljoen door co-financiers. Eind 2022 zijn er bij InnovationQuarter nog 151 leningen in beheer en bedraagt de uitstaande portefeuille van InnovationQuarter € 45,8 miljoen. Inmiddels is € 21,5 miljoen (32% van het bedrag aan verstrekte leningen) al terugontvangen. Medio 2022 zouden alle leningnemers met een kleine COL aan het aflossen moeten zijn. In de praktijk blijkt regulier aflossen voor veel van deze ondernemers nog lastig en heeft 55% op dit moment een vorm van uitstel van aflossing. Dit kan een extra periode uitstel van aflossing zijn, een verhoging van het aantal termijnen of een maatwerkoplossing voor ondernemers met ernstige liquiditeitsproblemen.

De oorzaken voor de aflossingsproblemen zijn vaak in twee categorieën te verdelen:

▶ Veel COL-ondernemers hebben last van de diverse crises; ze hebben te maken met een hoge inflatie (hoge energieen grondstofprijzen), een tekort aan grondstoffen en/of personeel, ervaren hoge transportkosten en/of gesloten afzetmarkten door de Rusland-Oekraïne oorlog. Sommige (internationale) ondernemingen, bijv. met een afzetmarkt in China, ondervinden nog steeds negatieve gevolgen van corona.

▶ Daarnaast is er een steeds grotere groep waarbij de oorzaak gerelateerd is aan onvolkomenheden in het businessmodel. Er is geen goede product-market-fit waardoor de omzet stagneert en de verliezen steeds groter worden.

In 2022 zijn er 13 leningen vervroegd afgelost, waardoor in totaal nu 32 leningen voortijdig zijn afgelost. De redenen voor vervroegd aflossen zijn bijvoorbeeld een bedrijfsovername of een grote investeringsronde, waarbij de rol van de COL als overbruggingsfinanciering is uitgespeeld.