Catalans de Cultura Clàssica N. 16 17
Quadernsδ σπ ιν αν Κυ λαν µατ ρα κα φρυγ λω ∆ σπ ινα Κυ λη, στρ θε, µ τερ Κλε κρ τ υ
Φρυγ ν π λις πατρ ς γ ννα
Αγρα κα αγραι ρι ν … ν τ µικρ µυστρια πιτελε ται, µ µηµα τ ν περ τ ν ∆ι νυσ ν
πω π σα γυν
ρα π λιτε α γ ρ τρ φ νθρ πων στ
ς ν ν
τηλε µα ς
κα Πηνελ πε ης
τ µ’ κ φασι γεν σθαι π τµ τατ ς … θνητ ν νθρ πων
δυσ δυσαρισττ κεια δ σµ τηρ µ ι γ δειλ , µ ι δυσαριστ τ κεια, τ’ πε ρ τ κ ν υ ν µ µ ν τε κρατερ ν τε, ν ρ ων δ σµ τηρ
… µ θ ς δ’ νδρεσσι µελ σει π σι, µ λιστα δ’ µ τ γ ρ κρ τ ς στ’ ν κω … τ ν δ’ νδρεσσι µελ σει π σι µ λιστα δ’ µ τ γ ρ κρ τ ς στ’ ν κω.
ψ
φιλ α α µητ ρες θ ς φιλ τεκν τεραι φιλ σι µ λλ ν α µητ ρες τ φιλε ν α ρ υσαι ς αυτ ν τι ντα α τ ν κε ν
φιλ σι µ λλ ν α µητ ρες α τ δεκ τω δ σε µην ς ν κ κλω κρ φι ν διν’ τεκ ν Φ ω τις σε τριηκ σ υς φ ρεσα, τ κν ν, π νης κ ρην τ ν τεκ ν τ κν ν, τεκ σα σ τ κ υς τρ φ ς
τικτ ν α τ ς φιλτ την µ ι δ να φ λ ς φ λε τ κν ν φ λ ν τ κ ς4 φ λ ν: τ ν συναλγ ντα κα συγ α ρ ντα τ φ λω µ λιστα δ κα τ τ περ τ ς µητ ρας συµ α νει φ λ ς τ ρ, θυµ ς, ε µατα, φ λ ς
µ ι, α α µαθ ν νυπν ν µµ των µ ν ψιν. µε παρ α φ σµα µελαν πτερ ν, τ ν σε δ ν µφ σ τ κν ν, κ τ’ ντα ∆ι ς ν φ ει δ σµ ρ ς α ρε δ Λητ νεκα τ φ ρ ν κα καρτερ ν υ ν τικτεν
λ λυ αν τε τ κ ι ε ργεται δ ρων τε φιλ στεφ ν υ Αφρ δ της τ κνα τεκ σθαι ς θ λ υσι τ κ ες δ’ πιτ ρπ νται θυµ ν µ γαν ε σ ρ ωντες Λητ τε ρυσ πλ καµ ς κα µητ ετα ε ς υ α φ λ ν πα ντα µετ’ θαν τ ισι θε σι φιλ α ς
τ ς α τ λ τ γ νατα κα φ λ ν τ ρ ς θυµ φθ ρ ν λλ’ ρ’ π’ δ ε π λυκµ τ υ θαλ µ ι ρµα ν υσ’ θαν τ υ φ γ ι υ ς µ µων γ’ π µνηστ ρσιν περφι λ ισιν δαµε η λλ µε σ ς τε π θ ς σ τε µ δεα, φα διµ’ δυσσε σ τ’ γαν φρ σ νη µελιηδ α θυµ ν πη ρα π θ ς ρως Π θ ς ρως
Κ ρη λτ θ ει[ν, δειρ δ µπεσεν µφι υθε σα] τ δ φ λην τι πα δα ς µετ ερσ ν ση ς Ως τ τε µ ν πρ παν µαρ µ φρ να θυµ ν υσαι π λλ µ λ’ λλ λ ων κραδ ην κα θυµ ν αιν ν µφαγαπα µεναι, ων δ’ πεπα ετ θυµ ς, γηθ σ νας δ δ ντ παρ’ λλ λων διδ[ ντε] (
φιλτ τη µ ι µ τερ, σµεν ς σ’ δ ν πρ ς σµ νας π πτωκα παρη δας ν ερ ν σ’ ω ν ν δ γενει σιν π ρα σ θεν πν ω µακαριωτ τας τυ σ’ δ ν ς νε ν παγκ λισµα µητρ φ λτατ ν, ρωτ ς δ πνε µα φ λτατ ν δ ρωτ ς παγκ λισµα µα µ ν θ ς, π σε φ ρω;
ν ν π τ’ α θις, µητ ρ’ σπα υ σ θεν πρ σπιτνε τ ν τεκ σαν, µφ δ’ λ νας λισσ’ µ ς ν τ ισι κα στ µ’ ρµ σ ν κε ση δ , τ κν ν φ λ ς µαστ ς µατ ρ ς µφ σ ς νεκρ ς π θ ν σ ν νεκρ φιλτ τη ε ρ, φ λτατ ν δ µ ι στ µα κα σ µα κα πρ σωπ ν ε γεν ς τ κνων (...) γλυκε α πρ σ λ , µαλθακ ς ρ ς πνε µα θ’ διστ ν τ κνων Ω
δρ κ ντας ς τις τ κνων περδ δ ικεν λε α ων δυσεν τ ρας π ντρ µ ς πελει ς νε σσ ς σσε πτ ρυγας σπ τνων µ ς κα νε σσ ν τ νδ’, π πτερ ν σπ σας µ τερ µ τερ, γ δ σ πτ ρυγι συγκατα α νω θ’ Ηρ κλει ι πα δες, ς π πτερ ς σ ω νε σσ ς ρνις ς φειµ ν υς µ τηρ δ’ µφιπ τ τ δυρ µ νη φ λα τ κνα τ ν δ’ λελι µεν ς πτερ γ ς λ εν µφια υ αν
µ τηρ δ’ σε πταν ς κλαγγ ν ρνισιν πως ρ ω ’γ µ λπ ν κ νακωκ ει πικρ ς ρνιθ ς ν φθ γγ ν, ς ταν κεν ς ε ν ς νε σσ ν ρφαν ν λ ψη λ ς παρν ς γ ρ τις ς π λλυσαι π λ ν φ λ ων σ ν π µαστ ν
φυσικ ν φιλ τεκν σι παιτ σαν πασι δ’ νθρ π ις ρ ν / ψυ τ κνα πασι δ ις φιλ α ν τ φιλε ν) ν τ φιλε σθαι σηµε ν δ’ α µητ ρες τ φιλε ν α ρ υσαι φιλ α φιλε ν α ρ υσαι φ σει τ’ νυπ ρ ειν ικε πρ ς τ γεγεννηµ ν ν τ γενν σαντι κα πρ ς τ γενν σαν τ γεννηθ ντι, µ ν ν ν νθρ π ις, λλ κα ν ρνισι κα τ ς πλε στ ις τ ν ων
λθεν δ’ π σπλ γ νων π’ διν ς τ’ ρατ ς Ιαµ ς ς φ ς α τ κα στ ρνα µαστ θ’, µ’ θρ ψαθ’ δ ως
ν π λλ’ κ πευσ’ τεκ σα στρυ ν φιλ µασιν τ’ δωκεν ς τα τ ν π θ ς π π νθε, παιδ ς π λ σασα αρµ ν ς τ ως δ κ φ ις πνε µασιν σκ υ, ν αν ψυ ν τ λλων, µητρ τ δε αρµ ν ν ηλ γελ ω γελ ω θ ν γελε ν, λ µπειν, νθειν, γελαρ ς γαλ νη, γλ νη γλ ν ς
φιλ στ ργω παρ µητρ κ υρ τρ φ ς ε τεκν α ε τεκν ω, ε τεκν α, ε τεκν ς, ε παις τεκν ς, παις, τ ν παιδα δ’ π στυγ ν, τε δωκε ψ γω (...) ε παιδ ς µαν τιµ τιµ α ε παις π τ’ σα, ν ν δ γρα ς παις θ’ µα τ τ τ τ ν εµ ν τεκν ν τεκν ν λακ’ ρα τ ν
φιλ τεκν τεραι φιλ α φιλε ν φιλε σθαι φ λησις φιλ α π ησις φιλε σθαι πασ ε ν δι τα τα δ κα α µητ ρες φιλτεκν τεραι πιπ νωτ ρα γ ρ γ νησις, κα µ λλ ν σασιν τι α τ ν. δ ειε δ’ ν τ τ κα τ ς ε εργ ταις κε ν ε ναι φιλ α φ λησις ε εργησ α δ µαρ δ θε σα παιδ π ι ς Εκτ ρι παιδ π ιε ν τ υλ µ νω ∆ ς µ γ’ ν µ’ στ τ γ ρ θ τ π τνια µ τηρ
τρυφ σαι φιλτ της µητρ ς τρ φ ς
δι κεν ς ρα ν σπαργ ν ις σε µαστ ς θρεψ’ δε µ την δ’ µ θ υν κα κατε νθην π ν ις τ ς τ ς τεκ σης θ ττ ν πιπ µψειεν ν; µε ς σπαργανσαντες π πλ ις τ µητρ ς σ µ λ’ π ησις
λαρ ν δ’ π ε λεσι πρ τη µαστ ν πισ µ νη λευκ δ σ’ λ ισα γ λακτι ε π τ τ ι λαθικηδ α µα ν π σ ν κ λ µαι δ’ε δε ρ φ ς, ε δ τω δ π ντ ς, ε δετω δ’ µετρ ν κακ ν ε δετ’ µ ρ φεα, γλυκερ ν κα γ ρσιµ ν πν ν. ε δετ, µ ψυ , δυ’ δελφε , ε σ α τ κνα λ ι ι ε ν ισθε κα λ ι ι κ ισθε πν ι κε ν ι α τ’ µα τρ φα ργα τ ν µ ν γ θρ ψασα, φυτ ν ς γ υν λω ς
κ ρην τ ν τεκ ν, γλυκερ ν θ λ ς ν ν θ λ ς φ λ ν θ λ ς, ν τ κ ν α τ νιπ ς φατ ν κακ ν λλ’ ν ε ν αι γ’ α δ µ τηρ σε τις πιστ µ τ κτειν σ’ ταν ταις
δειλα α φιλ τεκνε, τ δ’ ψε σα , µ τερ; γ δ διαφθ ρω λ γ ισι µυθε υσα πα ς γαπετ ς ν πι ς µ λλ ν δ ρ µαι µφιτρ µ ω δε δια ς µα νυµφ ων α ρετ ν γ ρ σε µ τηρ τε νυµφε ει π τ τ’ ν τ κ σι σ σι θαρσ νει, τ κν ν, παρ σ’, ν’ δ ν µητρ ς ε µεν στερ ν
τ ς µεγ λας λπ δας υ λ ιπ ς φθαλµ ς υ µ δ’ νειδ ς µ θανε ν περ τ κν υ λ γω γ ρ σαν κ ργω φ λ ι
Ε ς ρα δα µων / τ ς µ ν π ω ν ε λετ , τ ς δ’ π ρεν ψυ δ’ τ’ νειρ ς π πταµ νη πεπ τηται τ ιστα λιλα ε
α τα φιλ σιν α τ ς ν ρ σιν ε πρ ττ ντας µηδ µ’ ρυκε µ ης φιλ υσ περ
ε παιδ ς µαν φιλ α π ν ς σ ν πε κε ν ις µε τ παε ρα µα νηπυ ην, ς α ν γ π τε µητρ ς κ υ ν
πα δ’ ν ερσ ν λ σα, γκ τθετ κ λπω µφαγαπα µεναι ειρ τεραι γ ρ δ µιν ν τρ φ δ τιθ ναι µ ι τ λαινα τ ς µ ς π λαι τρ φ ς νωφελ τ υ, τ ν γ θ µ’ µφ σ π νω γλυκε παρ σ ν. τε γ ρ π τε µητρ ς σ γ’ σθα µ λλ ν καµ φ λ ς θ’ κατ’ κ ν σαν λλ’ γ τρ φ ς τ κν ν, πα παιδ ς µ γερ συλ µεθα σ ν ψυ ν δικ ς µ
ε ρες, ς ε κ ς µ ν δε ας πατρ ς π λλ κ µπ υς κ αλλ ν φ λ ν στ µα σ ν γ ρ σ’ ς τεκ σ’ σπ µαι θυ δει δ ατ κ λπω ερσ ν τ’ θαν τησι γεγ θει δ φρ να µ τηρ π λυ ρητ ς δ µ στιν δι ν δ’ π ταν κρ ψη µ α τ ς φιλ ντας λα να
σ ν ν γεν τ σδ’ ντ’ µ µ τηρ τ κν ς θαλερ δ σ ετ φων φ λ ν τ κ ς (...) κα µ λιστα δµωα ν φιλ εσκε, κα τρεφε τυτθ ν ντα
τ µ τρεφ µην, λ γ ν δε τ µ’ σσ ν τ µα φ λει δ µε κηρ θι µ λλ ν πεδ ατω κ λπω δ καταπνε υσα κα ν κ λπ ισιν υσα
τ κ ιν φ λτατ ν τ κν ν µ γ’ γαθ ν µ µµη δ π ; φ λησε περ ηνεγκεν τ ν τιθεν µην γαπ σα τ ν θυψ τερ <αρτι> τ ν µ ν τ παιδ ω τιτθ ν διδ σαν νδ ν κατ λα ν διδ σαν τιτθ ν τ ν γαπ σαν
στ στυ
παιδ π ησις πα ς
π γραφ γγ η πρ
θυγατριδ ς γν σι ς ν θ ς γγ η γ µ ς συν ικ α Τ γ ρ συν ικε ν τ τ’ στιν, ς ν παιδ π ι ται κα ε σ γη, ς τε τ ς φρ τερας κα δηµ τας τ ς υ ε ς ...
σ α
παλλακ κατ’ ρωτικ ν πιθυµ αν γ µω γεγαµηκ ς π λειψις
παιδ π ησις κ π ιε θ’ ν θ ι δ κη
λη ιαρ ικ ν γραµµατε ν
µ µφ ν στ ν γεγ ν ς λευθερ ς στι κα γεγ νε κατ τ ς ν µ υς µ ε ναι λε θερ ν
Εισ γαγεν, π ι σατ
δεκ τη δ και ργυρ υ
δ κη
π π µπ
π τ µηµα
φα ρεσις
∆ ∆ ∆ ∆ ∆
φρ ω
κ ων
λγ ς θρ ν ς
µ ρµ σσεται πλαν τες δα µ νες
λε ικακ ς φαρµακ δες
τ ς δ µ ς νθρ πων ν ηµα παιν ς τως µ δ κε π ρ εται δ µ τι κα µµετρ ν ε πε ν τ ς λλ ις λλων ν κ λλιστ ς
α τι ς ε ναι Τ ν ν Σωκρ τη ε πε ν λ ψαντα ε ς τ ν Ερυ µα ν, Αρ σ ι δ κ , φ ναι, πα Ακ υµεν , δε ς π λαι δ ς δεδι ναι, λλ’ µαντικ ς ν ν δ λεγ ν ε πε ν, τι Αγ θων θαυµαστ ς ρ , γ δ’ π ρ σ ιµι; Τ µ ν τερ ν, φ ναι τ ν Ερυ µα ν, µαντικ ς µ ι δ κε ς ε ρηκ ναι, τι Αγαθ ν ε ρε . τ δ σ π ρ σειν, κ µαι. Κα π ς, µακ ριε, ε πε ν τ ν Σωκρ τη, µ λλω π ρε ν, κα γ , κα λλ ς στισ ν µ λλων λ ειν µετ καλ ν τω κα παντ δαπ ν λ γ ν ηθ ντα; Κα τ µ ν λλα µ ως µ ν θαυµαστ τ δ’ π τελευτ ς τ κ λλ υς τ ν ν µ των κα ηµ των τ ς κ επλ γη κ ων; Επε γωγε, νθυµ µεν ς τι α τ ς ς τ’ σ µαι δ’ γγ ς τ των δ ν καλ ν ε πε ν, π’ α σ νης λ γ υ π δρ ς µην, ε πη ε ν. Κα γ ρ µε Γ ργ υ λ γ ς νεµ µνησκεν, στε τε ν ς τ τ µ ρ υ πεπ νθη φ µην µ µ ι τελευτ ν Αγ θων Γ ργ υ κεφαλ ν δειν λ γειν ν τ λ γω π τ ν µ ν λ γ ν π µψας α τ ν µε λ θ ν τ φ ν α π ι σειεν. ρ σ ι δ κ δε ς π λαι δ ς δεδι ναι δ ς δεδι ναι αδε ς … δ ς π λαι φ ναι
δε ς π λαι δ ς δεδι ναι φ µην µ µ ι φ µην µ µ ι τελευτ ν Αγ θων λ γειν ν τ ι λ γωι π τ ν µ ν λ γ ν λ γειν δειν Αγ θων π µψας δειν λ γειν α τ ν µε λ θ ν τ φων α π ι σειεν φων α κεκαλλιεπηµ ν υς µασ τε κα ν µασιν δ κεκ σµηµ ν υς ε κ λεγ µενα τ ς πιτυ σιν ν µασιν λ γω λ γω π …
λ γ ι παιν ς κα τ τ ν τ ς πρ τ ις παρ λιπ ν δι ργ νων ψιλ ς λ γ ις κπεπληγµ ν ι σµ ν κα κατε µεθα κ ειν παρ ειν τ τα α πισ µεν ς τ τα Ψιλ ς λ γ ς τραυλ της ρ λ σειρ νες σειλ νες σιλην
Κατ µαι παιν ς λ γ ι ε γ ρ θ λ ι τις τ ν Σωκρ τ υς κ ειν λ γων π νυ γελ ι τ πρ τ ν ε δι τ ν α τ ν τ α τ φα νεται λ γειν κ δι ιγ µ ν υς ντ ς α τ ν γιγν µεν ς δ ν σκ πε ν κ ειν κ ψις
παιν ς τ ι τ ς διαν ας ψις ν τ πι ντι ρ νω παιν ς καλ ς κ γαθ ς τ ς διαν ας ψις ν ν ντας καλ ς κ γαθ ς
µειρ κι ν κ ψις λ γ ι ρετ καλ κ γαθ
κ ειν δε ν σκ πε ν λ γ ς φων φων α λ γ ι
∆ τι ν π λις Θεσσαλ ας, π υ µετ κησαν Κν δι ι, ν ρα Κνιδ α. κλ θη δ ∆ τι ν π ∆ τ υ τ Πελασγ παιδ ς, ς Ηρωδιαν ς ν η «∆ τ ς Πελασγ , φ’ τ ∆ τι ν πεδ ν». κ περιττ τ νυν Ωρ ς ν τ ς θνικ ς τ δε γρ φει «κα τ περ Θ µυριν ν ∆ωρ ω παριστ ρ ντ ς τ π ιητ , π λιν Ησ δ ς ∆ωτ ω ν πεδ ω φ σκει α τ ν τετυφλ σθαι». συντ σσει γ ρ τ τ τ ς δι γραφ υµ ν ις πρωτ τ π ις τ ν θνικ ν. π γει γ ν « γ ρ ς Καλ ηδ ν κα Καρ ηδ ν κα τ τ ια τα λ γεται. µ ν γ ρ δι τ λ περ τ ν Π ντ ν, δ δι τ ρ πρ τ ς Λι ης». µε ς δ πρ φθηµεν δε αντες δι π λλ ν µαρτυρι ν τερ ν [τ ] δι τ ρ ∆ ρι ν κα τερ ν τ δι τ τ ∆ τι ν. Ωρ ς πως τ θνικ λεκτ ν
∆ τι ν ∆ ρι ν ∆ τι ν ∆ ρι ν ∆ τι ν ∆ ρι ν
∆ωτ ω ν πεδ ω ’ η ∆ιδ µ υς ερ ς να υσα κ λων ς ∆ωτ ω ν πεδ ω π λυ τρυ ς ντ’ Αµ ρ ι ν ψατ Β ι ι δ ς λ µνης π δα παρθ ν ς δµ ς Αµυρις Θ µυρις Ιστ ν δ τι κα Αµυρις τις ε ρηται δ α τ θ ν τα ς τ ν παρ ιµι ν Αναγραφα ς ε τε µ υσικ ς ε τε κα τερ ς. δι κα ν τ παρ ιµ α τ λεγ ση «Θ µυρις µα νεται» τιν ς Αµυριν γραψαν δ α τ ν ρ α ς θ τα. περ Παυσαν ας ν τ κατ στ ι ε ν ητ ρικ α τ Λε ικ στ ρε , τι θεωρ ς π Συ αριτ ν πεµφθε ς ε ς ∆ελφ ς περ ε δαιµ ν ας κα τ θε ρ σαντ ς π λειαν Συ αρ ταις, ταν νθρ π υς θε ν πρ τιµ σωσιν, δ ν δ λ ν µαστιγ µεν ν κα ε ς ερ ν πρ σφυγ ντα κα µ π λυ µεν ν, στερ ν δ ε ς τ τ µαστιγ ντ ς πατρ ς µν µα καταφυγ ντα κα π λυθ ντα, συνε ς τ λ γι ν κα αργυρισ µεν ς τ δια π λθεν ε ς Πελ π ννησ ν. κα Συ αρ ται µ ν, λ γισµ πεπ ηκεν, ε ς µαν αν δ αντ πιλ γ ντες « Αµυρις µα νεται». θ Αµυρις µα νεται
ω µεν ς περ παιδ τ ν ν λιπαρ Λακερε η δ α Κ ρων ς τικτεν π πρ ς Αµ ρ ι . Αµυρ ς π ταµ ς Θεσσαλ ας κρ ων µετ τ ν Μελ ιαν [κε µεν ς], πρ σαγρευ µεν ς π Αµ ρ υ τ υ Π σειδ ν ς. στι δ κα π λις. Αµυρ ς π λις Θεσσαλ ας. π ν ς τ ν Αργ ναυτ ν. π λις θηλικ ς. δηλ ν δ τ Ησι δει ν «∆ωτ ω ν πεδ ω π λυ τρυ ς ντ’ Αµ ρ ι ». Αµυρικ ν πεδ ν ς Λακ ρειαν τι ν Λακερε α κει Κ ρων ς, Φερεκ δης ν α στ ρε , πρ ς τα ς πηγα ς τ Αµ ρ υ κα περ τ κ ρακ ς διηγε ται, κα τι Αρτεµιν πεµψεν Απ λλων, π λλ ς µα γυνα κας π κτεινεν, Ισ υν δ Απ λλων π κτε νει, τ ν δ Ασκληπι ν δ δωσι ε ρωνι. δ Β ι ι ς κα Νεσ-
σων ς λ γετ , σπερ Αρ ν ς ν Θεσσαλικ ς Β ι ι ς δ κλ θη π µι ς τ ν νυµφ ν ι η δ ς. Θαµ ρ υ Θ µυρις Θαµ ρας Ιδυρ ς π λις, κα Ιδυρ ς, κα π ταµ ς Παµφυλ ας. π λυ τρυς ∆ωτ ω ν πεδ ω Ιητ ρα ν σων Ασκληπι ν ρ µ’ ε δειν υ ν Απ λλων ς τ ν γε νατ δ α Κ ρων ς ∆ωτ ω ν πεδ ω κ ρη Φλεγ υ ασιλ ς, ρµα µ γ’ νθρ π ισι, κακ ν θελκτ ρ’ δυν ων. κα σ µ ν τω α ρε να λ τ µαι δ σ’ ιδ .