Stage gecertificeerd accountant of belastingadviseur: Programma toelatingsexamen
Inhoud Inleiding ................................................................................................................................................... 4 Algemeen overzicht van de af te leggen opleidingsinhouden ................................................................. 5 Voor de kandidaat gecertificeerd belastingadviseur ............................................................................ 5 Voor de kandidaat gecertificeerd accountant ...................................................................................... 5 Opleidingsonderdelen van accountancy ................................................................................................. 7 Algemeen boekhouden ........................................................................................................................ 7 Boekhoudrecht en jaarrekeningenrecht ............................................................................................. 10 Analyse en kritische beoordeling van de jaarrekening ...................................................................... 11 Geconsolideerde jaarrekeningen en wetgeving inzake geconsolideerde jaarrekeningen ................ 13 Beginselen van de Europese wetgeving en van de internationale normen inzake boekhouding ..... 15 Externe controle ................................................................................................................................. 17 Interne controle .................................................................................................................................. 19 Analytische boekhouding en management accounting ..................................................................... 22 Financiële analyse en fundamentele principes van financieel bedrijfsbeheer ................................... 25 Fiscale opleidingsonderdelen ................................................................................................................ 27 Algemene principes van het fiscaal recht .......................................................................................... 27 Personenbelasting ............................................................................................................................. 29 Vennootschapsbelasting .................................................................................................................... 30 Belasting op de toegevoegde waarde ............................................................................................... 32 Fiscale procedure .............................................................................................................................. 33 Beginselen van registratie- en successierechten .............................................................................. 35 Beginselen van regionale en lokale belastingen................................................................................ 36 Beginselen van Europees en internationaal fiscaal recht .................................................................. 37 Deontologie met betrekking tot de activiteiten van het beroep evenals de beginselen van de antiwitwaswetgeving .............................................................................................................................. 39 Vennootschaps- en verenigingsrecht .................................................................................................... 42 De andere opleidingsonderdelen .......................................................................................................... 45 Beginselen van ondernemingsrecht, economisch recht en insolventierecht ..................................... 45 Beginselen van burgerlijk recht .......................................................................................................... 46 Beginselen van arbeids- en sociale zekerheidsrecht ........................................................................ 48 Informaticatoepassingen en digitale processen met betrekking tot de activiteiten van het beroep .. 50
3 © ITAA
Inleiding Deze handleiding heeft als doel de kandidaat deelnemer aan het toelatingsexamen een leidraad te bieden bij de voorbereiding voor het toelatingsexamen. De wetgever heeft in het stagereglement voorzien dat het toelatingsexamen bestaat uit “een computergestuurde proef met betrekking tot een aantal specifieke opleidingsonderdelen en heeft tot doel de theoretische kennis van de kandidaat stagiair te toetsen en na te gaan of hij geschikt is om de stagewerkzaamheden te starten.” In de bijlagen bij het stagereglement vinden we ook een opsomming van de “specifieke opleidingsonderdelen”. De wetgever heeft echter niet voorzien in een inhoudelijke invulling van die specifieke opleidingsonderdelen. De Stagecommissie van het ITAA heeft daarom besloten om voor elke materie een aantal inhoudelijke aanknopingspunten aan te reiken die de kandidaat moeten toelaten om zich voor een toelatingsexamen voor te bereiden. Voor de opleidingsonderdelen die gemeenschappelijk zijn voor de accountant en de belastingadviseur is ook de inhoud gemeenschappelijk. Voor wat betreft het studiemateriaal, verwijzen wij in eerste instantie naar de cursussen die gebruikt worden door de onderwijsinstelling waar men de basisopleiding gevolgd heeft. Voor de meeste materies worden er door diverse uitgeverijen regelmatig handboeken op de markt gebracht zoals de jaarlijkse gidsen voor personen- en vennootschapsbelasting. Dit programma wordt regelmatig bijgewerkt en dit in functie van o.a. wetswijzigingen. Opgemaakt te Brussel, 15 april 2021
4 © ITAA
Algemeen overzicht van de af te leggen opleidingsinhouden Voor de kandidaat gecertificeerd belastingadviseur
1.
Fiscale opleidingsonderdelen
1.1.
Algemene beginselen van fiscaal recht
1.2.
Personenbelasting
1.3.
Vennootschapsbelasting
1.4.
Belasting over de toegevoegde waarde
1.5.
Fiscale procedure
1.6.
Registratie- en successierechten
1.7.
Regionale en lokale belastingen
1.8.
Europees en internationaal fiscaal recht
2.
Vennootschaps- en verenigingsrecht
3.
Deontologie met betrekking tot het beroep evenals beginselen inzake de antiwitwaswetgeving
Voor de kandidaat gecertificeerd accountant 1.
Opleidingsonderdelen van accountancy
1.1.
Algemeen boekhouden
1.2.
Boekhoudrecht en jaarrekeningenrecht
1.3.
Analyse en kritische beoordeling van de jaarrekening
1.4.
Geconsolideerde jaarrekeningen en wetgeving inzake geconsolideerde jaarrekeningen
1.5.
Beginselen van de Europese wetgeving en van de internationale normen inzake boekhouding
1.6.
Externe controle
1.7.
Interne controle
1.8.
Analytische boekhouding en management accounting
1.9.
Financiële analyse en fundamentele principes van financieel bedrijfsbeheer
2.
Fiscale opleidingsonderdelen
2.1.
Algemene beginselen van fiscaal recht
2.2.
Personenbelasting
2.3.
Vennootschapsbelasting
2.4.
Belasting over de toegevoegde waarde
5 © ITAA
2.5.
Fiscale procedure
2.6.
Registratie- en successierechten
2.7.
Regionale en lokale belastingen
2.8.
Europees en internationaal fiscaal recht
3.
Vennootschaps- en verenigingsrecht
4.
Deontologie met betrekking tot het beroep evenals beginselen inzake de antiwitwaswetgeving
5.
Andere opleidingsonderdelen
5.1.
Beginselen van ondernemingsrecht, economisch recht en insolventierecht
5.2.
Beginselen van burgerlijk recht
5.3.
Beginselen van arbeids- en sociale zekerheidsrecht
5.4.
Informaticatoepassingen en digitale processen met betrekking tot de activiteiten van de accountant en de belastingconsulent
6 © ITAA
Opleidingsonderdelen van accountancy Algemeen boekhouden De opleidingsinhoud “Algemene Boekhouding” komt volledig overeen met de voorschriften van het Belgisch boekhoudrecht. Ze veronderstelt ook inzicht in de internationale normen en de Europese richtlijnen en normen die betrekking hebben op de materie.
I.
BASISREGELS VAN DE BOEKHOUDING
A. Boekhoudkundige structuur en problemen 1. Evolutie van de rol van de algemene boekhouding •
Evolutie van een enkelvoudige boekhouding naar een dubbele boekhouding
•
Vermogens- en resultatenrekeningen
•
Bijhouden van de rekeningen
•
Inventaris
•
Verband met analytische boekhouding
2. Fundamentele boekhoudkundige structuren •
Aanwendingen = vaste activa - tijdelijke
•
Middelen = passiva – eigen vermogen – vreemd vermogen
•
Balans = gelijkheid aanwendingen / middelen
•
Verhouding tussen balans en resultatenrekening
•
Registratieprocedures
•
Dubbel boekhouden
•
Werking van actief-, passief-, kosten-, opbrengstenrekeningen
•
Controle door middel van de balans
•
Dagboek en grootboekrekeningen
•
Informatica en de boekhouding
3. Problematiek inzake boekhoudkundige informatica •
Betrouwbaarheid van de informatie
•
Vergelijkbaarheid van de informatie
•
Kwaliteit van de informatie
•
Beoordeling van de winstcapaciteit
B. Boekhoudkundige beginselen •
Getrouw beeld
7 © ITAA
•
Continuïteit
•
Individuele waardering
•
Uitdrukking in geldwaarde
•
Voorzichtigheid
•
Bestendigheid
•
Relevantie
•
Niet-compensatie
•
Onaantastbaarheid van de beginbalans
II. GEWONE ACTIVITEIT VAN DE ONDERNEMING Per thema moeten de volgende elementen gekend zijn: ➢
Algemeenheden en definities
➢
Boekings- en waarderingsregels
➢
Gebruikelijke boekhoudkundige schema’s (boekingen)
➢
Voorstelling van de rekeningen en andere informatie
A. Oprichtingskosten – verwerving en waardevermindering B. Immateriële en materiële vaste activa – verwerving, waardevermindering, waardestijging, buitengebruikstelling, realisatie, intercalaire intresten C. Financiële vaste activa en effectenportefeuilles – verwerving, waardevermindering, waardestijging realisatie D. Vorderingen op meer dan 1 jaar E. Voorraden – producten en bestellingen in uitvoering - Waardeaanpassingen F. Handelsvorderingen - Waardeaanpassingen G. Geldbeleggingen en liquide middelen H. Eigen vermogen •
Inbreng in kapitaalloze en kapitaalhoudende vennootschappen
•
Herwaarderingsmeerwaarde
•
Reserves en overgedragen winst (of verlies)
•
Kapitaalsubsidies
I.
Voorzieningen en uitgestelde belastingen
J.
Schulden op meer dan 1 jaar
K. Schulden op ten hoogste 1 jaar L. Overlopende rekeningen van het actief en het passief M. Exploitatiekosten N. Exploitatieopbrengsten 8 © ITAA
O. Financiële verrichtingen P. Niet-recurrente verrichtingen Q. Regularisatieverrichtingen R. Van winst (verlies) van het boekjaar voor belastingen naar te bestemmen winst (of te verwerken verlies) + en resultaatbestemming •
overboeking naar (onttrekking aan) de uitgestelde belasting
•
overboeking van de belastingen op het resultaat
•
overboeking naar (onttrekking aan) de belastingvrije reserves
•
resultaatverwerking
S. Rechten en verplichtingen T. Synthesedocumenten (interne, externe jaarrekening, andere stukken, sociale balans, enz.)
9 © ITAA
Boekhoudrecht en jaarrekeningenrecht I.
ALGEMENE BEGINSELEN
A. Verband tussen boekhoudrecht en andere rechtstakken B. Beginselen van boekhouding II. OORSPRONG VAN HET BOEKHOUDRECHT EN DE WETTELIJKE EN REGLEMENTAIRE TEKSTEN A. Art. III. 82-94 Wetboek economisch recht - Toepassingssfeer, grondbeginselen, vereenvoudigde boekhouding, verantwoordingsstukken, houden en bewaren van de boeken, Commissie voor Boekhoudkundige Normen, volledige, verkorte en micro schema’s B. KB 21 oktober 2018 tot uitvoering van Art. III. 82-85 Wetboek economisch recht – Minimum algemeen rekeningstelsel C. Wetboek van vennootschappen en verenigingen D. Koninklijk besluit van 29 april 2019 tot uitvoering van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen – Boek 3 ➢
Titel 1 – Gemeenschappelijke bepalingen voor vennootschappen met rechtspersoonlijkheid, VZW’s, IVZW’s en stichtingen: o
➢
Algemene principes – Waarderingsregels – Vorm en inhoud van de jaarrekening – openbaarmaking van de jaarrekening en van de geconsolideerde jaarrekening
Titel 2 – Jaarrekening en geconsolideerde jaarrekening van vennootschappen met rechtspersoonlijkheid: bijzondere bepalingen o
Jaarrekening – geconsolideerde jaarrekening
➢
Titel 3 – Jaarrekening van VZW’s, IVZW’s en stichtingen – dubbel boekhouden - Jaarrekening
➢
Titel 4 – Jaarrekening van VZW, IVZW en stichtingen die een vereenvoudigde boekhouding voeren. Algemeen- waarderingsregels - Vorm en inhoud van de jaarrekeningOpenbaarmaking
E. Definitie van de rubrieken F. Andere regelgevende besluiten op het gebied van de boekhouding en besluiten betreffende de boekhoudkundige en financiële informatie die aan de Ondernemingsraad moet worden verstrekt G. CBN-rechtsleer H. Algemene draagwijdte van deze bronnen
10 © ITAA
Analyse en kritische beoordeling van de jaarrekening
I. DOELSTELLINGEN EN BASISINSTRUMENTEN VAN DE ANALYSE A. Doelstellingen: basisdoelstellingen, specifieke doelstellingen, getrouw beeld, informatie B. Betrokken partijen C. Instrumenten en schema’s: 1. Wettelijke documenten: jaarrekening, beheersverslagen, verslag van de beroepsbeoefenaar (gecertificeerd accountant of bedrijfsrevisor), geconsolideerde rekeningen 2. Andere documenten: ratio’s, financieringstabel, boordtabel D. Toezichtsorganen 1. Toezicht door de vennoten/aandeelhouders 2. Commissaris 3. Ondernemingsraad 4. Ondernemingsrechtbank – kamers voor handelsonderzoeken 5. Financiële instellingen – opvolging van de ratio’s E. Verslag van het bestuursorgaan II. ANALYSE VAN DE FINANCIELE STRUCTUUR A. Synthese van de financiële staten onder de vorm van betekenisvolle aggregaten 1. Activa: vaste activa, vlottende activa 2. Passiva: eigen kapitaal, vreemd kapitaal op lange termijn, permanent kapitaal, vreemd kapitaal op korte termijn 3. Resultatenrekening: verrichtingen met als doel analysegegevens te doen blijken zoals toegevoegde waarde, voorraden, bedrijfsresultaten, financiële en uitzonderlijke resultaten vóór en na afschrijvingen B. Analyse van de structuur: ratio’s 1. Activa: vaste activa/totaal, vlottende activa/totaal 2. Passiva: financiële onafhankelijkheid, graad van bestendigheid van de kapitalen, schulden op korte termijn 3. Verhouding tussen de activa en de passiva: financiering van de vaste activa, nettobedrijfskapitaal, liquide middelen, thesaurie, 4. Behoefte aan bedrijfskapitaal 5. Horizontale of chronologische analyse 6. Verticale of structurele analyse C. Bijzondere informatie op basis van de analyse van de inhoud van de rekeningen inzake de niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen 11 © ITAA
III. METEN EN INTERPRETATIE VAN DE PRESTATIES A. Meten van de prestaties op niveau van de onderneming: 1. Rentabiliteit van de geïnvesteerde kapitalen: globaal, eigen vermogen, hefboomeffect 2. Omloopratio’s: totale activa, verschillende categorieën van kapitalen 3. Meting van de commerciële prestaties: margevoeten (winstmarge, handelsmarge, brutomarge op verkopen, nettomarge op verkopen), structuur van de bedrijfskosten, rentabiliteitsdrempel 4. Meting van de toegevoegde waarde en van de productiviteit B. Interbedrijfs- en intersectorale vergelijkingen (zelfde onderverdelingen als A) IV. FINANCIËLE STROMEN A. Brutomarge van de autofinanciering – Cashflow V. RISICOANALYSE A. Risico’s in verband met de omgeving van de onderneming of de activiteitensector B. Analyse van de gestelde zekerheden en de aangegane verbintenissen C. Waardeaanpassingen in de balans en in de resultatenrekening ‘herwaarderingen, herstructureringskosten, geactiveerde kosten, voorzieningen, waardeverminderingen, enz. D. Knipperlichten E. Opvolging van de liquide middelen
12 © ITAA
Geconsolideerde jaarrekeningen en wetgeving inzake geconsolideerde jaarrekeningen De opleidingsinhoud “Geconsolideerde jaarrekeningen en wetgeving inzake geconsolideerde jaarrekeningen” komt volledig overeen met de voorschriften van het Belgisch boekhoudrecht. Ze veronderstelt ook inzicht in de internationale normen en de Europese richtlijnen en normen die betrekking hebben op de materie. I.
BEGRIPS-, WETTELIJK EN NORMATIEF KADER
A. Begrippen inzake groep, geconsolideerde jaarrekeningen en desbetreffende terminologie 1. Moederonderneming, dochteronderneming, exclusieve dochteronderneming, gemeenschappelijke dochteronderneming, geassocieerde onderneming, onderneming “hoofd van de groep”; 2. Controle van een onderneming, directe controle, indirecte controle, exclusieve controle, gezamenlijke controle, controle in rechte en in feite; 3. Consortium, consoliderende onderneming, in de consolidatie opgenomen ondernemingen, consolidatiekring, subconsolidatie, procentueel belang en procentuele controle, multigroepvennootschap. B. Belgische wettelijke bepalingen 1. Consolidatieplicht 2. Vrijstelling (weglatingen) van consolidatie 3. Omrekening van vreemde valuta 4. Consolidatiemethodes 5. Controle- en belangenpercentage 6. Algemene principes van de geconsolideerde jaarrekening C. IAS/IFRS-normen, 7de EU-Richtlijn II. METHODE VOOR HET OPMAKEN VAN DE GECONSOLIDEERDE REKENINGEN A.
Integrale consolidatie
B.
Evenredige consolidatie
C. Vermogensmutatie III. UITVOERING VAN DE CONSOLIDATIE A. Voorbereiding 1. Diagram van de groepsstructuur 2. Bepaling van het te consolideren geheel 3. Verzameling van de inlichtingen: consolidatiebundel B. Uitvoering 1. Herberekeningen 2. Omrekening van de tegoeden en verplichtingen in deviezen en van de financiële staten van de geconsolideerde vennootschappen. 3. Ongedaan maken van deelnemingen in verhouding tot de eigen middelen 13 © ITAA
4. Ongedaan maken van saldi van verrichtingen uitgevoerd tussen geconsolideerde vennootschappen 5. Op punt stellen van de herberekeningen en de consolidatieboekingen. D. Voorstelling van de financiële staten en verslagen 1. Geconsolideerde rekeningen: balans, geconsolideerde resultatenrekening en toelichting 2. Tabel van de geconsolideerde financiering 3. Geconsolideerd jaarverslag E.
Analyse en interpretatie van de geconsolideerde rekeningen 1. Analysemethodes: financiële massa, ratio’s, tabellen van de vermogensstromen 2. Specifieke rubrieken van de consolidatie: minderheidsbelangen, consolidatieverschillen, omrekeningsverschillen
F.
Certificering van de geconsolideerde rekeningen 1. Norm 2. Verslag van de commissaris
G. . Informatie aan de ondernemingsraad
14 © ITAA
Beginselen van de Europese wetgeving en van de internationale normen inzake boekhouding I.
Richtlijn 2013/34/EU van het Europees Parlement en van de Raad van 26 juni 2013 van 26 juni 2013 betreffende de jaarlijkse financiële overzichten, geconsolideerde financiële overzichten en aanverwante verslagen van bepaalde ondernemingsvormen, tot wijziging van Richtlijn 2006/43/EG van het Europees Parlement en de Raad en tot intrekking van Richtlijnen 78/660/EEG en 83/349/EEG van de Raad.
II. Verordening (EG) nr. 1606/2002 van het Europees Parlement en de Raad van 19 juli 2002 betreffende de toepassing van internationale standaarden voor jaarrekeningen. III. Toepassingsgebied van IFRS in België IV. Algemeen kader A. Eerste toepassing van IFRS B. IAS 1 De presentatie van de jaarrekening •
Componenten van de jaarrekening
•
Identificatie van de jaarrekening
•
Verslagperiode
•
Kwalitatieve kenmerken waaraan de jaarrekening dient te voldoen
•
De balans
•
Het overzicht van comprehensieve winst of verlies
•
Mutaties in eigen vermogen
•
Overzicht van de kasstromen
•
Toelichting bij de jaarrekening
C. Punten van afwijking met de Belgische wetgeving V. Selectie internationale normen A. IAS 16 en IAS 18 Materiële vaste activa en immateriële activa •
Bepalingen die gemeenschappelijk zijn voor de immateriële en materiële vaste activa
•
Specifieke elementen met betrekking tot de immateriële activa
B. Afschrijvingen volgens de standaarden •
Gebruiksduur
•
Afschrijvingsmethode
•
Restwaarde
•
Herziening van afschrijvingsperiode en -methode
C. IAS 17: De administratieve verwerking van leaseovereenkomsten •
Verschillen tussen ‘financiële lease’ en ‘operationele lease’
•
Boekhoudkundige verwerking bij de lessee en lessor
15 © ITAA
•
Overdracht op het einde van de leaseperiode
D. IAS 18: Opname van opbrengsten in de winsten verliesrekening •
Definitie van baten en opbrengsten
•
Opname van de opbrengst in de winst- en verliesrekening
•
Vermeldingen in de toelichting
E. IAS 2/IAS 11: Voorraden en onderhanden projecten in opdracht van derden •
Waardering en opname van voorraden
•
Waardering en opname van onderhanden projecten in opdracht van derden
16 © ITAA
Externe controle I.
ALGEMENE KENMERKEN VAN DE OPDRACHT VAN DE GECERTIFICEERDE ACCOUNTANT OF DE BEDRIJFSREVISOR
A. Terrein van hun opdrachten 1. Opdrachten van de gecertificeerde accountants: a) Wettelijke monopolieopdrachten b) Andere opdrachten 2. Opdrachten van de bedrijfsrevisoren a) Wettelijke monopolieopdrachten b) Andere opdrachten B. Juridisch statuut en aansprakelijkheid van de gecertificeerde accountant of de bedrijfsrevisor C. Toepasselijke normen II. TECHNIEKEN VAN DE BOEKHOUDKUNDIGE CONTROLE A. Verwerving van algemene kennis van de onderneming en van haar omgeving 1. Externe documentatie 2. Interne documentatie: administratieve en boekhoudkundige organisatie B. Analyse van de risico’s 1. Evaluatie van de interne controle a) Vragenlijst over de interne controle b) Diagrammen van de omloop van de documenten c) Rooster van de scheiding van de functies 2. Identificatie van significante risico’s C. Controle-instrumenten 1. Analytisch onderzoek 2. Fysieke controles 3. Controles over interne en externe toetsing 4. Steekproeven D. Specifieke problemen in verband met de informatisering III. STRATEGIE VAN DE AUDIT A. Planning van het werk B. Werkprogramma C. Controledossiers 1. Werkdocumenten 17 © ITAA
2. Permanent dossier en dossier betreffende het boekjaar D.
Delegatie en supervisie
E.
Betrekkingen met de acteurs van de gecontroleerde onderneming 1. Boekhoudingsdiensten 2. Interne controle 3. Vennootschapsrechtelijke organen: algemene vergadering, raad van bestuur, ondernemingsraad 4. Externe organen
IV. MENING VAN DE GECERTIFICEERDE ACCOUNTANT OF VAN DE BEDRIJFSREVISOR A. Algemene beoordeling van de regelmatigheid, van de oprechtheid en van het getrouw beeld. B. Certificering van de bedrijfsrevisor en de wettelijke attestering van de gecertificeerde accountant. C. Controleverslagen
18 © ITAA
Interne controle I.
BEGRIPPEN BETREFFENDE INTERNE CONTROLE
A. Externe controle B. Beheerscontrole C. Interne controle D. Interne audit II. ENKELE HERINNERINGEN EN DEFINITIES A. Begrip onderneming B. Informatiesysteem C. De stromen D. Informatie E. Het concept van controle F. Het controleproces G. Ethiek III. KENMERKEN VAN DE INTERNE CONTROLE A. De dubbele dimensie van de interne controle 1. De universele dimensie 2. De culturele dimensie B. Specifieke kenmerken van de interne controle 1. 1.Relativiteit 2. Doel 3. Het georganiseerde geheel 4. Diversiteit C. Permanente voorwaarden voor een goede interne controle 1. Betrouwbaarheid en integriteit van financiële en operationele informatie 2. Effectiviteit en efficiëntie van de operaties 3. Bescherming van het patrimonium 4. Naleving van wet- en regelgeving en contracten IV. DE SPELERS EN DE MIDDELEN VOOR INTERNE CONTROLE V. NORMEN EN VOORSCHRIFTEN A. Wettelijk kader B. VS C. EU 19 © ITAA
D. België E. COSO I F. COSO II G. ERM-risicobeheer H. Andere referentiesystemen I.
Regelgeving en wetgeving
J.
Gereglementeerde beroepen
VI. AUDIT A. De interne audit B. De functie van de interne auditor C. Externe audit D. Auditcomité E. Audit risico's F. Controle van het management VII. FOUTEN EN FRAUDE I.
Fouten
II. Fraude VIII. SCHEIDING VAN FUNCTIES IX. EVALUATIECRITERIA X. UITVOERING VAN DE INTERNE CONTROLE A. Aanpak van de ontwikkeling van de interne controle B. Toewijzing van taken C. Toezicht op de werkzaamheden D. Controlemiddelen E. Geïnformatiseerde omgeving F. Evaluatie van de interne controle XI. ANALYSE VAN CYCLI A. Inkoopcyclus B. Productiecyclus C. Verkoopcyclus D. Personeel E. Voorraden (veiligheid en fysieke controle)
20 © ITAA
XII. INTERNE CONTROLE & INFORMATIESYSTEMEN A. De risico's B. Fysieke beveiliging C. Scheiding van functies D. Controlemaatregelen
21 © ITAA
Analytische boekhouding en management accounting I.
VOORSTELLING VAN DE ANALYTISCHE BOEKHOUDING
A. Doelstellingen en belang van de analytische boekhouding B. Typologie van de kosten 1. Volgens het toepassingsgebied van de berekening: aankoopkosten, productiekosten, distributiekosten 2. Volgens de inhoud: volledige kosten, gedeeltelijke kosten 3. Volgens het tijdstip van de berekening: reële kosten, standaardkosten C. Verschillen tussen de algemene boekhouding en de analytische boekhouding II. INVOERING EN VERWERKING VAN GEGEVENSBETREFFENDE DE COMPONENTEN VAN DE KOSTEN A. Soorten kosten 1. Vaste kosten 2. Variabele kosten 3. Gemengde kosten B. Materiaal 1. Administratieve organisatie van de magazijnen en materiaalstroom in fysische hoeveelheden 2. Waardebepaling van het binnenkomen en buitengaan van voorraden C. Arbeidskrachten 1. Verschillende soorten arbeidskrachten 2. Bezoldigingssystemen 3. Naleving en vaststelling van de werktijden 4. Personeelskosten en de aanrekening ervan op de kostencentra D. Andere kosten 1. Toerekenbare en niet toerekenbare kosten 2. Aanvullende kosten 3. Terugkerende kosten 4. Opnameverschillen III. BEREKENINGSMETHODES VAN DE KOSTEN EN DE RESULTATEN A. Volledige kosten (= vastgestelde kosten) 1. Begrip boekhoudnet: de stromen: toewijzing van directe kosten, verwerking van indirecte kosten (verdeling, homogene secties, wederkerige prestaties) 2. Toepassing op verschillende soorten producties en fabricatieprocédés: productie op bestelling, doorlopende productie, productie met tussenvoorra(a)d(en) (fasen, indelingen), 22 © ITAA
monoproductie, multiproductie (verschillende keuze, verschillende maten, talrijke en gevarieerde producten) 3. Bijzondere gevallen die kunnen overeenkomen met verschillende soorten productie: goederen in bewerking, gezamenlijke producties, afval, slechte kwaliteit, subproducten, bijproducten 4. Dienstverlenende ondernemingen B. Gedeeltelijke kosten (= vastgestelde kosten) 1. Rationele toewijzing van vaste kosten 2. Directe kosten 3. Variabele kosten (“direct costing” en varianten) 4. Marginale kosten C. Vooropgestelde kosten 1. Gebruik: gedeeltelijk, algemeen 2. Verschillen: berekening, analyse en boeking 3. Boordtabel D. Berekening van de rendabiliteitsgrens 1.
Analyse van het “break-even point” (dood punt)
2.
Rendabiliteit van een project
E. Analyse door middel van de gemiddelde kosten en de marginale kosten IV. BOEKHOUDKUNDIGE ORGANISATIE EN REGISTRATIE A. Aanpassing van het boekhoudplan B. Problemen eigen aan alle registratiesystemen 1. Analyse van de weerslag van de berekeningsmethode van de kosten op de waardering van de voorraden 2. Overeenstemming van de resultaten van de analytische boekhouding en van de algemene boekhouding C. Registratiesystemen 1. Exploitatietabellen buiten boekhouding 2. Autonome analytische boekhouding 3. Drievoudige boekhouding ( systemen geïntegreerd in de KMO) V. MANAGEMENT ACCOUNTING VI. BEGROTING: BEGROTINGSBOEKHOUDING EN BOEKHOUDING VAN DE VERSCHILLEN A. Definitie van het begrotingsbeheer B. Voornaamste beginselen van het begrotingsbeheer C. Begrotingsprocedure D. Opstellen van de begrotingen 23 © ITAA
1. Commerciële begroting 2. Investeringsbegroting 3. Productiebegroting 4. Voorzieningsbegroting 5. Begroting van de administratieve middelen 6. Kasbegroting 7. Begrotingssynthese 8. Berekening en analyse van de verschillen 9. Herziening begroting
24 © ITAA
Financiële analyse en fundamentele principes van financieel bedrijfsbeheer I.
BEHEERSING VAN DE REKENTECHNIEKEN
A. Enkelvoudige interest B. Samengestelde interest C. Rol van de intrestvoet D. Berekenen van de intrestvoet II. OPSTELLEN VAN AFLOSSINGSTABELLEN IN HET KADER VAN DE TERUGBETALING VAN LENINGEN III. ANALYSE VAN DE JAARREKENING VANUIT BOEKHOUDKUNDIG, FINANCIEEL EN BANCAIR OOGPUNT A. Actief en graad van liquiditeit B. Passief en graad van opeisbaarheid C. Regel van het minimum financieel evenwicht D. Netto-actief IV. HET FINANCIEEL EVENWICHT VAN DE ONDERNEMING VIA DE BALANS A. Netto bedrijfskapitaal - negatief B. Netto bedrijfskapitaal - nul C. Berekening van het netto-bedrijfskapitaal 1. via het bovenste gedeelte van de balans 2. via het onderste gedeelte van de balans D. Analyse van het bedrijfskapitaal E. Behoefte aan bedrijfskapitaal V. FINANCIËLE MIDDELEN VI. TABEL VAN DE WAARDESCHOMMELINGEN VII. FINANCIERINGSTABEL A. Definitie van de financieringstabel B. Gebruikers van de tabel C. Opstelling van de financieringstabel VIII. DE FINANCIËLE BOORDTABEL VAN DE ONDERNEMING A. Rol van een maatstafsysteem B. Ontwerp van een boordtabel C. Samenstelling van een financiële boordtabel IX. ENIGE BANK- EN FINANCIËLE PRODUCTEN DIE DE PROBLEMEN VAN DE ONDERNEMING KUNNEN OPLOSSEN 25 © ITAA
X. DE ACTUELE WAARDE OF DE ACTUALISERING A. Grondbeginselen B. Hoe de actuele waarde praktisch berekenen XI. DE INVESTERINGSKEUZE EN HET RENDEMENT ERVAN A. Algemene begrippen B. Waardering van de kasstroom C. Berekening van de rentabiliteit van een investering
26 © ITAA
Fiscale opleidingsonderdelen Algemene principes van het fiscaal recht I.
BEGRIP ”BELASTINGEN”
A. Belasting B. Retributie C. Parafiscaliteit (sociale bijdragen) II. VERBAND TUSSEN HET FISCAAL RECHT EN DE ANDERE TAKKEN VAN HET RECHT III. DE BRONNEN VAN HET FISCAAL RECHT: A. Internationaal, B. Europees (richtlijnen en verordeningen); C. Nationaal, D. Regionaal IV. BELASTINGSCATEGORIEËN V. ALGEMEEN OVERZICHT VAN DE BELGISCHE FISCALITEIT A. Overheidsmiddelen van de overheid B. Belastingclassificatie C. Belastingadministraties VI. BELASTBARE GRONDSLAG – BELASTINGSCHULDIGE - VRIJSTELLING - TARIEVEN AFTREKPOSTEN, VERMINDERINGEN, BELASTINGKREDIETEN, ENZ. VII. FORMELE BEGINSELEN VOOR DE UITOEFENING VAN DE BELASTINGSBEVOEGDHEID A. Legaliteitsbeginsel (artikel 170 van de Grondwet) B. Jaarperiodiciteit (artikel 171 van de Grondwet) C. Rechtszekerheid en de niet-retroactiviteit van de belastingregels 1. Niet-retroactiviteit, een aanbeveling voor de wetgever? 2. Rechtszekerheid, een grondbeginsel VIII. MATERIËLE BEGINSELEN VOOR DE UITOEFENING VAN DE BELASTINGSBEVOEGDHEID A. Gelijkheid en non-discriminatie (artikel 170 van de Grondwet) B. Het verbod op dubbele belastingheffing en de confiscatoire belastingen. C. Vrijheid van handel en vrij verkeer D. Fundamentele rechten
IX. BEGINSELEN DIE VOORTVLOEIEN UIT HET OPENBARE ORDE KARAKTER VAN DE FISCALE WETTEN 27 © ITAA
A. De verplichting om de wettelijk verschuldigde belasting te betalen B. De wet (en de wet alleen) bepaalt wie de belasting moet betalen. C. De administratie en de belastingbetalers kunnen geen overeenkomst afsluiten D. Bewijslast in belastingzaken E. De fiscale procedure is gekoppeld aan het beginsel van de openbare orde. X. INTERPRETATIE EN FISCALE WETGEVING A. Het belastingrecht wordt strikt geïnterpreteerd B. Het gewone recht regelt het belastingrecht C. Het onderscheid tussen legale belastingontwijking en belastingontduiking D. Legale belastingontwijking of de vrije keuze van de minst belaste route. E. Belastingontduiking en -simulatie 1. Belastingfraude 2. Simulatie 3. Belastingontduiking K. BEGINSELEN VAN BEHOORLIJK BESTUUR IN BELASTINGZAKEN A. Het beginsel van gewettigd vertrouwen en rechtszekerheid B. Andere beginselen van behoorlijk bestuur 1. Onafhankelijkheid, onpartijdigheid en de rechten van de verdediging 2. Het principe van fair play, zorgvuldigheid 3. Motivering van administratieve handelingen 4. Verbod op machtsmisbruik 5. Het evenredigheidsbeginsel 6. Beginselen van openbaarheid en transparantie 7. Redelijke termijn
28 © ITAA
Personenbelasting I.
PRINCIPES VAN DE PERSONENBELASTING
II. BELASTINGPLICHTIGEN III. AANGIFTE PERSONENBELASTING A. Persoonlijke gegevens B. Gezinslasten IV. GRONDSLAG VAN DE BELASTING A. Algemene definitie van belastbaar inkomen, B. Berekening van de belastbare basis V. DE INKOMENS A. Beroepskosten B. Inkomen van onroerende goederen, C. Inkomen van roerende goederen en kapitalen, D. Beroepsinkomen, E. Diverse inkomsten, F. Vervangingsinkomen G. Winsten en baten van een vorige beroepswerkzaamheid VI. UITGAVEN DIE RECHT GEVEN OP EEN BELASTINGVERMINDERING A. Federaal B. Gewestelijk VII. BELASTINGBEREKENING EN BELASTINGTARIEVEN A. Gewoon stelsel van aanslag B. Bijzondere stelsels van aanslag C. Bonificatie voor voorafbetaling van de belasting D. Jaarlijkse indexatie VIII. BETALING VAN DE BELASTING DOOR VOORHEFFING IX. VERREKENING VAN DE VOORHEFFINGEN
29 © ITAA
Vennootschapsbelasting I.
TOEPASSINGSGEBIED VENNOOTSCHAPSBELASTING
II.
BELASTBARE GERESERVEERDE WINST A. Begrip fluctuaties belastbare reserves B. Reserves in het kapitaal C. Belastbare herwaarderingsmeerwaarden D. Boekhoudkundige reserves E. Aangroei van de reserves F. Belastbare voorzieningen G. Onzichtbare reserves: overdreven afschrijvingen, belastbare waardeverminderingen, andere onderwaarderingen van het actief en overwaarderingen van het passief H. Aanpassingen in meer van de begintoestand van de reserves, vermindering van de reservetoestand
III.
VRIJGESTELDE GERESERVEERDE WINST A. Waardeverminderingen en voorzieningen voor risico’s en kosten B. Herwaarderingsmeerwaarden C. Onbeschikbare reserves D. Gerealiseerde meerwaarden E. Investeringsreserve
IV.
VERWORPEN UITGAVEN A. Niet aftrekbare belastingen B. Gewestelijke belastingen C. Boetes D. Niet aftrekbare autokosten E. Belastbaar deel bij het VAA auto F. Receptiekosten, restaurantkosten, kosten voor niet-specifieke beroepskledij G. Overdreven intresten H. Abnormale of goedgunstige voordelen I.
Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen
J.
Gewestelijke premies en kapitaal- en interestsubsidies
K. Terugneming van vroegere vrijstellingen L. Andere verworpen uitgaven V.
UITGEKEERDE DIVIDENDEN
VI.
UITEENZETTING VAN DE WINST NAAR OORSPRONG 30 © ITAA
A. de aftrekbewerkingen (DBI, investeringsaftrek , …) en hun beperkingen inzake aftrek en overdraagbaarheid B. de minimaal belastbare grondslag VII.
BEREKENING VAN DE BELASTING A. Berekening belastbare basis B. Van de belastbare basis naar de effectieve belasting (gewone en bijzondere aanslagstelsels)
VIII.
DIVERSEN A. Gewoon tarief, verlaagd tarief, bijzondere tarieven B. Verrekenbare en terugbetaalbare voorheffingen C. Fiscale verliezen D. Afzonderlijke aanslagen
31 © ITAA
Belasting op de toegevoegde waarde I.
WERKINGSMECHANISME A. EU-richtlijnen betreffende BTW B. Wetboek BTW C. Koninklijke en Ministeriële besluiten betreffende BTW
II.
SOORTEN BELASTINGPLICHTIGEN
III.
BELASTBARE HANDELINGEN A. Levering goederen B. Verrichten diensten C. Intracommunautaire handelingen D. Invoer van goederen
IV.
MAATSTAF VAN HEFFING – TARIEVEN
V.
VRIJSTELLINGEN A. Uitvoer B. Andere vrijstellingen (artikel 44 Wetboek BTW)
VI.
AFTREK VAN BTW
VII.
VOLDOENING VAN DE BTW – MECHANISME VERLEGGING VAN DE HEFFING
VIII.
BIJZONDERE REGELINGEN – KLEINE ONDERNEMING
IX.
ADMINISTRATIEVE VERPLICHTINGEN a. Periodieke aangifte, listings b. Uitreiken facturen
32 © ITAA
Fiscale procedure I.
DIRECTE BELASTIGEN ( W.I.B. 1992)
A. Onderzoek en controle B. Bewijsmiddelen van de Administratie C. Aanslagprocedure D. Vestiging van de aanslag E. Antimisbruikbepaling F. Rechtsmiddelen G. Invordering van de belasting H. Rechten en voorrechten van de Schatkist inzake invordering I. II.
Sancties INDIRECTE BELASTINGEN
A. BTW 1. Bewijsmiddelen en controlemaatregelen 2. Sancties 3. Teruggave 4. Verjaring 5. Vervolging en instanties – zekerheden voor de Schatkist 6. Beroepsgeheim 7. Wederzijdse bijstand 8. Bepaling gemeenschappelijk aan alle belastingen ( art. 93 W. BTW) B. Registratie- en successierechten 1. Registratierechten a) Bewijsmiddelen b) Onderschatting, veinzing, sancties c) Correctionele straffen d) Teruggave e) Verjaring f)
Vervolging en instanties
2. Successierechten en taks ter vergoeding van de successierechten ( voor de drie Gewesten) a) Bewijsmiddelen b) Boetes c) Teruggave van de belasting 33 © ITAA
d) Vervolging en instanties e) Informatie door te geven door de ontvangers III.
STELSEL VAN DE VOORAFGAANDE FISCALE AKKOORDEN (RULINGS)
IV.
FISCALE BEMIDDELING
34 © ITAA
Beginselen van registratie- en successierechten I. REGISTRATIERECHTEN A. Formaliteit van de registratie en vestiging van de belasting B. Indeling van de rechten en algemene heffingsregels C. Registratieverplichting D. Vaststelling van de rechten E. Kosteloze registratie F. Vrijstelling van de formaliteit van registratie II. REGISTRATIEBELASTING: SCHENKBELASTING - VERKOOPRECHT - VERDEELRECHT A. Belastbaar voorwerp B. Belastingplichtigen C. Belastbare grondslag D. Tarieven E. Verminderingen F. Vrijstelling G. Wijze van heffing H. Inning en invordering III. ERFBELASTING EN TAKS TER VERGOEDING VAN DE SUCCESSIERECHTEN A. Kb betreffende de algemene regeling van successierechten B. Vestiging van belasting C. Belastbare basis D. Waardebepaling van het belastbaar actief E. Aftrekbaar passief F. Aangifte van nalatenschap G. Tarieven H. Vrijstellingen en verminderingen I.
Vereffening van de belasting
J.
Betaling van de belasting en boete
35 © ITAA
Beginselen van regionale en lokale belastingen I.
REGIONALE BELASTINGEN
A. Belastingstelsel van het Brussels hoofdstedelijk Gewest B. Belastingstelsel van het Vlaams Gewest C. Belastingstelsel van het Waals Gewest D. Belastingen van Gemeenschappen Voor elk gewest en gemeenschap, de algemene beginselen kennen betreffende: ➢
Overgedragen belastingen
➢
Fiscale bevoegdheid van de Gemeenschappen en Gewesten
➢
Autonome belastingen
➢
Vestiging van de belasting
➢
Bezwaar
II. LOKALE BELASTINGEN A. Gemeentelijke belastingen B. Provinciale belastingen Voor elk van deze belastingen de algemene beginselen kennen betreffende: ➢
belastingheffende bevoegdheid
➢
belastingreglement
➢
vestiging
➢
invordering en vervolgingen
➢
geschillenregeling
36 © ITAA
Beginselen van Europees en internationaal fiscaal recht I.
INTERNATIONAAL FISCAAL RECHT
A. Algemene beginselen - Territorialiteitsbeginsel, non-bis in idem, etc. B. Vermijding dubbele belasting C. OESO-Modelverdrag 1. Interpretatie van verdragen 2. Structuur van de dubbelbelastingverdragen (DBV) a) Toepassingsgebied van de DBV b) Definities c) Inkomstencategorieën d) Vermogensbelasting e) Maatregelen ter vermijding van dubbele belasting f)
Diverse bepalingen (non-discriminatie, onderling overleg, uitwisseling van inlichtingen, etc.)
3. Dubbelbelastingverdragen en Multilateraal instrument (MLI) 4. Toepassing in België a) Belgisch verdragsbeleid b) Rechtstreekse werking en voorrang c) Toepassing van het MLI door België D. Andere overeenkomsten (successierechten, registratierechten, …) E. Vaste inrichting problematiek F. Maatregelen ter vermijding van internationale belastingontwijking in het kader van de DBV (antitreaty shopping) – begrip ‘uiteindelijke begunstigde’ (beneficial owner) G. Transfer pricing (TP) – Verrekenprijzen 1. OESO TP richtlijnen 2. Advance tax rulings – ‘advanced pricing agreements’ 3. TP-documentatieverplichtingen / Belgische TP richtlijnen H. BEPS (Base Erosion and Profit Shifting) II. EUROPEES BELASTINGRECHT A. Verdragsrecht 1. Algemene beginselen, van toepassing in (niet) fiscale zaken •
Gelijkheidsbeginsel
•
Vrij verkeer van personen, goederen en diensten
•
Vrij kapitaal- en betalingsverkeer
37 © ITAA
•
Verbod op staatssteun
B. Fiscale wetgeving van de EU 1. Harmonisatierichtlijnen •
Fusierichtlijn (Richtlijn 2009/133/EG)
•
Moeder-dochterrichtlijn (Richtlijn 2011/96/EU)
•
Interest en royaltyrichtlijn (Richtlijn 2003/49/EG)
•
Richtlijn inzake automatische gegevensuitwisseling – DAC 6 – MDR (Richtlijn 2018/822/EU van de Raad van 25 mei 2018 tot wijziging van Richtlijn 2011/16/EU)
•
Richtlijnen ter bestrijding van belastingontwijkingspraktijken – ATAD I (Richtlijn (EU) 2016/1164 van 12 juli 2016) en (Richtlijn (EU) 2017/952 van 29 mei 2017)
•
Richtlijn betreffende mechanismen ter beslechting van belastinggeschillen in de Europese Unie (Richtlijn (EU) 2017/1852 van 10 oktober 2017)
•
Ontwerprichtlijnen betreffende ‘fair taxation of the digital economy’
2. Arbitrageverdrag •
‘procédure amiable’
•
Arbitrage bij gebrek aan minnelijk akkoord
C. Toekomstige initiatieven 1. DAC 7 – automatische gegevensuitwisseling voor digitale platformen 2. CCTB en CCCTB (Europese vennootschapsbelasting)
38 © ITAA
Deontologie met betrekking tot de activiteiten van het beroep evenals de beginselen van de antiwitwaswetgeving I.
ORGANISATIE VAN HET BEROEP A. Wettelijk kader: Wet 17 maart 2019 & de Koninklijke besluiten van 11.09.2020 B. Organiek kader: Raad, Algemene vergadering, Uitvoerende Comité, stagecommissie, commissie kwaliteitstoetsing C. Het openbaar register: 1. de beroepsbeoefenaars ITAA 2. de fiscale dienstverleners andere dan deze onder 1. D. Toegang & wijze van beroepsuitoefening 1. Toelatingsexamen – stage - bekwaamheidsexamen 2. Intern – extern 3. Rechtspersoon 4. De verplichting tot registratie bij ITAA E. De opdrachten van de gecertificeerd accountant 1. Algemeen: opmaak & organisatie boekhouding en opmaak jaarrekening 2. Voorbehouden opdrachten: gerechtelijke en privé expertise met betrekking tot de boekhouding voor rekening van derden, bijzondere opdrachten wetboek vennootschappen en verenigingen 3. Fiscaliteit: aangiftes, controles, advies 4. Bijstand bij gerechtelijke reorganisatie, vereffening van vennootschappen, waardering F. De opdrachten van de gecertificeerd belastingadviseur & de fiscale dienstverlener 1. Advies verstrekken in alle fiscale aangelegenheden; 2. De belastingplichtige bijstaan bij het nakomen van zijn fiscale verplichtingen; 3. Fe belastingplichtige vertegenwoordigen bij de belastingdiensten.
II. DEONTOLOGIE VAN HET BEROEP A.
Wettelijk kader: Wet 17 maart 2019 & Koninklijke besluiten van 11.09.2020
B.
Basisbegrippen: 1. Onafhankelijkheid: algemeen en bij de voorbehouden opdrachten 2. Bekwaamheid: kantoororganisatie - permanente vorming 3. Opdrachtbrief - erelonen 4. Confraternaliteit – overdracht dossiers 5. Discretieplicht en beroepsgeheim: •
39 © ITAA
Toepassingsgebied: wat & wie valt onder beroepsgeheim
•
Toepassing in relatie met de fiscus
•
De huiszoeking
•
Recht en plicht om beroepsgeheim op te heffen
III. ANTIWITWASWETGEVING A. Wettelijk kader: wet van 18.09.2017 – KB 30.07.2018 – Norm Instituut B. Basisbegrippen: 1. CFI, Toezichtautoriteiten 2. Witwassen, financiering terrorisme 3. Onderworpen entiteiten 4. Risicogebaseerde benadering – kantoor/cliënt – hoog/ laag risico 5. Interne procedure 6. AMLCO – verantwoordelijke op het hoogste niveau 7. UBO – PPP 8. Waakzaamheid: algemene waakzaamheid, doorlopende en verhoogde waakzaamheid 9. Identificatie & verificatie 10. Betaling in contanten 11. Klokkenluider IV. AANSPRAKELIJKHEID IN DE UITOEFENING VAN HET BEROEP A. Burgerlijke aansprakelijkheid 1. Begrip 2. Vormen a) Contractuele aansprakelijkheid b) De buitencontractuele aansprakelijkheid B. Strafrechtelijke aansprakelijkheid 1. Begrip 2. Toepassingen a) beroepsmisdrijven b) Strafrechtelijke sancties in het fiscaal en sociaal recht. c) Strafrechtelijke sancties in het wetboek vennootschappen en verenigingen C. Tuchtrechtelijke aansprakelijkheid 1. Wettelijk kader: wet van 17 maart 2019 betreffende de beroepen van accountant en belastingadviseur 2. Organiek kader: Raad, rechtskundig assessor, tuchtcommissie, commissie van beroep
40 © ITAA
3. Handhaving: •
Terechtwijzing
4. Tuchtsancties: a) Waarschuwing b) Berisping c) Geldboete d) Verbod om bepaalde opdrachten nog te aanvaarden of voort te zetten e) Schorsing f)
Schrapping
5. Administratie sancties: inbreuken op AWW
41 © ITAA
Vennootschaps- en verenigingsrecht I.
ALGEMENE BEPALINGEN
A. Inleidende bepalingen: 1. Definitie vennootschap, vereniging en stichting 2. Inbreng 3. Genoteerde vennootschappen en organisaties van openbaar belang 4. Controle, moeder- en dochtervennootschappen 5. Grootte van vennootschappen en groepen 6. Grootte van verenigingen en stichtingen 7. Termijnen 8. De uiteindelijke begunstigde B. Bepalingen gemeenschappelijk aan de rechtspersonen geregeld in het WVV: 1. Algemene bepalingen 2. Verbintenissen in naam een rechtspersoon in oprichting 3. Naam en zetel 4. Oprichtings- en openbaarmakingsformaliteiten 5. Nietigheid 6. Bestuur 7. Geschillenregeling 8. Ontbinding en vereffening 9. Rechtsvorderingen en verjaring C. De jaarrekening: 1. Jaarrekeningen van vennootschappen met rechtspersoonlijkheid 2. Jaarrekening en begrotingen van verenigingen 3. Jaarrekening en begrotingen van stichtingen 4. Wettelijke controle van de jaarrekening en van de geconsolideerde jaarrekening van vennootschappen met rechtspersoonlijkheid 5. Wettelijke controle van de jaarrekening van verenigingen 6. Wettelijke controle van de jaarrekening van stichtingen 7. Individuele onderzoeks- en controlebevoegdheid van vennoten, aandeelhouders en leden II.
VENNOOTSCHAPPEN
A. De maatschap, de vennootschap onder firma en de commanditaire vennootschap 1. Inleidende bepalingen 42 © ITAA
2. Aandeel van de vennoten 3. Bestuur 4. Beslissingen van de vennoten 5. Vennootschapsvermogen en rechten van de schuldeisers 6. Ontbinding van de vennootschap, terugtrekking en uitsluiting van een vennoot 7. Specifieke bepalingen B. De besloten vennootschap 1. Aard en kwalificatie 2. Oprichting 3. Effecten en hun overdracht van overgang 4. Vennootschapsorganen en algemene vergadering van obligatiehouders 5. Vermogen van de vennootschap 6. Uittreding en uitsluiting lastens het vennootschapsvermogen 7. Duur en ontbinding C. De coöperatieve vennootschap 1. Aard en kwalificatie 2. Oprichting 3. Effecten en hun overdracht en overgang 4. Vennootschapsorganen en algemene vergadering van obligatiehouders 5. Het vermogen van de vennootschap 6. Uittreding en uitsluiting lastens het vennootschapsvermogen 7. Duur en ontbinding D. De naamloze vennootschap 1. Aard en kwalificatie 2. Oprichting 3. Effecten en hun overdracht en overgang 4. Vennootschapsorganen en algemene vergadering van obligatiehouders 5. Kapitaal 6. Duur en ontbinding E. Erkenning van vennootschappen III.
VERENIGINGEN EN STICHTINGEN A. VZW B. IVZW C. Stichtingen 43 © ITAA
IV.
HERSTUCTURERING EN OMZETTING A. Herstructurering van vennootschappen 1. Fusies 2. Splitsingen 3. Gelijkgestelde verrichtingen 4. Inbreng van algemeenheid 5. Inbreng van bedrijfstak B. Herstructurering van verenigingen en stichtingen C. Omzetting van vennootschappen, verenigingen en stichtingen
V.
DE EUROPESE RECHTSVORMEN A. De Europese vennootschap B. De Europese coöperatieve vennootschap C. De Europese politieke partij en de Europese politieke stichting D. Het Europees economisch samenwerkingsverband
VI.
OVERGANGSREGELING EN INWERKINGTREDING
44 © ITAA
De andere opleidingsonderdelen Beginselen van ondernemingsrecht, economisch recht en insolventierecht I. BEGINSELEN DIE TOEPASSELIJK ZIJN OP ALLE ONDERNEMINGEN A.
Verschil tussen vennootschappen en verenigingen
B.
Verplichtingen van de ondernemingen: KBO, handelspraktijken (Wetboek Economisch recht), boekhouding en jaarrekening, BTW-nummer, bankrekening, aansluiting sociaal verzekeringsfonds
C. Bewijs van de verbintenissen voor de oprichting D. Organisatie van de ondernemingsrechtbanken E.
Handelsfonds of goodwill
II. GEBRUIKELIJKE BETAALMIDDELEN A.
In contanten- in natura
B.
Elektronische betalingen
III. HANDELSOVEREENKOMSTEN A.
Verkoop
B.
Handelshuur
C. Vervoer D. Tussenpersonen in het handelsverkeer (makelaar, commissionaris, handelsagent) E.
Kredietopening en rekening-courant
F.
Pand: handelspand, pand op handelsfonds, pand op facturen
IV. RECHT INZAKE ONDERNEMINGEN IN MOEILIJKHEDEN A.
Procedure gerechtelijke reorganisatie
B.
Faillissement: voorwaarden, verdachte periode, gevolgen van het faillissement op de rechten van de schuldeisers en op de goederen van de gefailleerde, verschoonbaarheid
C. Misdrijven houdende de staat van faillissement (bankroet)
45 © ITAA
Beginselen van burgerlijk recht I. ALGEMEEN KADER VAN HET RECHT A.
Begrip “Recht”
B.
Rechtsbronnen: grondwet, wet, koninklijke besluiten, ministeriële besluiten, besluit-wetten, decreten, ordonnanties; gewoonterecht, rechtspraak, rechtsleer, verdragen, algemene rechtsbeginselen
C. Onderverdelingen van het recht: publiek en privaat, nationaal en internationaal D. Gerechtelijke organisatie: organisatie van hoven en rechtbanken, gerechtspersoneel E.
Procedure: burgerrechtelijk, strafrechterlijk
II. VERMOGEN: GOEDEREN EN RECHTEN A.
Onderscheid van de goederen: onroerende en roerende goederen, lichamelijke en onlichamelijke goederen, verbruikbare en duurzame goederen, vervangbare en niet vervangbare goederen, goederen in en buiten de handel
B.
Onderscheid van de rechten: eigendom en mede-eigendom, zakelijke rechten (vruchtgebruik, naakte eigendom, gebruik, erfdienstbaarheid, erfpacht)
C. Wijze van verkrijging van rechten: inbezitneming, uitvinding, (verkrijgende) verjaring, natrekking, schenking, nalatenschap; ten kosteloze titel of onder bezwarende titel III. PERSONEN DIE BIJ HET JURIDISCHE LEVEN BETROKKEN ZIJN A.
Natuurlijke personen en rechtspersonen
B.
Kenmerken van de persoon: naam, woonplaats, nationaliteit, burgerlijke staat
C. Organisatie en bescherming van de rechten van onbekwamen D. Familie: bloedverwantschap, aanverwantschap, afstamming, adoptie, huwelijk (huwelijkstelsels), scheiding van tafel en bed, onderhoudsverplichtingen E.
Nalatenschappen, testamenten, schenkingen
IV. VERBINTENISSENRECHT A.
Soorten verbintenissen: in solidum of hoofdelijk, wederkerig of wederzijds, resultaats- en middelenverbintenis, deelbaar of ondeelbaar,….
B.
Bronnen van verbintenissen: wet, overeenkomst, quasi-overeenkomst, delict, quasi-delict, burgerlijke aansprakelijkheid
C. Modaliteiten: hoofdelijke verbintenissen, deelbare en ondeelbare verbintenissen, verbintenissen met tijdsbepaling, voorwaardelijke verbintenissen D. Geldigheidsvoorwaarden E.
Gevolgen van de verbintenissen: uitvoering, schadeloosstelling, gevolgen ten opzichte van derden, erfgenamen en schuldeisers (vordering in subrogatie, vordering tot herroeping), uitvoeringsmiddelen (beslag)
F.
Bewijs van de verbintenissen: geschreven (authentieke akte, onderhandse akte), bewijs door getuigen, vermoedens, bekentenis, eed, deskundigenonderzoek
46 © ITAA
G. Uitdoven van de verbintenissen: betaling, schuldvergelijking, schuldvernieuwing, kwijtschelding van schuld, schuldvermenging, (uitdovende) verjaring, vordering tot nietigverklaring of tot vernietiging, ontbinding, herroeping V. BIJZONDERE OVEREENKOMSTEN A.
Verkoop
B.
Lastgeving
C. Lening D. Bewaargeving E.
Huurcontract
F.
Verzekering
G. Leasing H. Aanneming VI. ZEKERHEDEN A.
Persoonlijke: borgstelling
B.
Zakelijke: pand, hypotheek
C. Voorrechten
47 © ITAA
Beginselen van arbeids- en sociale zekerheidsrecht I. ALGEMENE BEGINSELEN A. Grondbeginselen van het arbeids- en sociaal zekerheidsrecht (wet van 3 juli 1978) B. Kenmerken van het arbeids- en sociaal zekerheidsrecht (wet van 3 juli 1978) C. Totstandkoming van het arbeids- en sociaal zekerheidsrecht (wet van 3 juli 1978) II. INDIVIDUEEL ARBEIDSRECHT: DE ARBEIDSOVEREENKOMST A. Afsluiten van de overeenkomst 1. Omschrijving van de arbeidsovereenkomst 2. Duur van de arbeidsovereenkomst 3. Soorten arbeidsovereenkomsten: arbeiders, bedienden, handelsvertegenwoordigers, leerjongens en studenten 4. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst B. Uitvoering van de arbeidsovereenkomst 1. Verplichtingen en aansprakelijkheid C. Schorsing van de arbeidsovereenkomst 1. Algemene begrippen 2. Ziekte en ongeval 3. Kort verzuim 4. Zwangerschap en bevalling 5. De jaarlijkse vakantie D. Einde van de arbeidsovereenkomst 1.
Oorzaken voor het verbreken van de arbeidsovereenkomst
2.
Opzegging
3.
Schadevergoeding voor contractbreuk
4.
Ontslag ten onrechte
5.
Ontslag wegens zwaarwichtige redenen
6.
Bijzondere bescherming tegen ontslag, sluiting van ondernemingen, collectief ontslag
III. COLLECTIEF ARBEIDSRECHT A. De collectieve arbeidsbetrekkingen op nationaal niveau 1. Nationale Arbeidsraad 2. Paritaire Comités 3. Collectieve overeenkomsten 4. Vakbonden, werkgeversorganisaties 48 © ITAA
B. De collectieve arbeidsbetrekkingen in de onderneming 1. Vakbondsdelegatie 2. Comité voor veiligheid, gezondheid en verfraaiing van de werkplaatsen 3. Ondernemingsraad, economische en financiële inlichtingen aan deze Raad te verstrekken IV. SOCIALE ZEKERHEID A. Loontrekkenden B. Zelfstandigen C. Inhoudingen op de lonen D. Patronale bijdragen E. RSZ-aangiften F. Jaarrekening van de RSZ
49 © ITAA
Informaticatoepassingen en digitale processen met betrekking tot de activiteiten van het beroep I. HARDWARE: DE COMPUTER Begrippen vervat in een offerte of een advertentie kunnen uitleggen A. Soorten computers •
Micro / Mini / Mainframe /Gebruikelijke processoren
•
Eenheden om verwerkingssnelheden uit te drukken (MHz, GHz)
B. Invoerapparatuur zoals: •
Toetsenbord / muis / Touchscreen (aanraakscherm)
•
Scanner / barcode of streepjescode lezer
C. Uitvoerapparatuur 1. Soorten beeldschermen 2. Soorten printers (laser / inktjet / thermisch) D. Gegevensdragers •
Capaciteit: Kb / Mb / Giga/ Tera
•
Soorten: ✓
Magneetband / cassette of tapestreamer
✓
HDD versus FDD / Zipdrive
✓
CD-R, CD-RW, DVD, DVD-R, DVD-RAM, DVD-RW
✓
Magnetisch en optisch leesbaar schrift (o.a. barcode)
✓
Draagbare compacte gegevensdragers: memory stick, flash path, smart media, compact flash, USB flash disk, micro drive, …
✓
cloud, one drive, dropbox
E. Soorten poorten: Parallel / Serieel / USB / Firewire / Bluetooth F. Netwerkapparatuur: Hub / Router – Netwerkkaart – Modem G. Tablet , smartphone - Professioneel gebruik II. NETWERKEN Essentiële termen en mogelijkheden van een netwerk kunnen uitleggen A. Soorten •
LAN
•
WAN
B. Voordelen en nadelen van een netwerk t.o.v. een “standalone” 50 © ITAA
C. Internet – Intranet - Extranet •
Verschillen en eigenschappen
•
Raadplegen van informatie (databanken) m.b.t. fiscale, boekhoudkundige en algemeen juridische gegevens
•
Digitale aangiften inzake: BTW – Directe belastingen – Sociale wetgeving
snelheden en mogelijkheden
III. SOFTWARE: PRAKTISCH GEBRUIK VAN DE COMPUTER Software begrippen kunnen uitleggen E-accounting A. Dematerialisatie 1. E-factuur: de elektronische factuur 2. Elektronische boekhouding 3. Automatisch vastleggen, identificeren en herkennen van facturen, elektronische distributie, elektronische facturatie 4. Gegevensinvoer (scannen, OCR, geautomatiseerd uitlezen van formulieren, workflow, elektronisch communicatieplatform). 5. Elektronische aangifte: BTW - Rechtstreekse bijdragen - Sociale wetgeving - NBB- e box 6. Elektronische handtekening: ➢
Noties - Digitaal certificaat - Registratieautoriteit –
➢
CA - PKI - bruikbaarheid van elektronische aangiften en e-governance –
➢
Asymmetrische codering en dergelijke? Wat, hoe, en het nut.
7. Veilig bewaren/archiveren van flexibiliteit en schaalbaarheid B. Soorten programmatuur 1. Systeemprogrammatuur (ook voorbeelden kunnen geven) 2. Toepassingsprogrammatuur (ook voorbeelden kunnen geven) 3. Artificiële intelligentie - Toepassing in boekhouding C. Specifieke toepassingsprogramma’s 1. Tekstverwerker - Elektronisch rekenblad 2. Databanken – relationele databanken 3. Communicatiesoftware: Outlook – Lotus Notes – Explorer – Netscape- Teams-Zoom-DiscordSkype 4. Toepassingen voor tablets en smartphones D. Toepassingsprogramma's die specifiek zijn voor de boekhouding: 1. Programma's voor boekhoudkundig beheer a) De minimale kwaliteitscriteria zijn als volgt b) Doelstellingen 51 © ITAA
c) De reikwijdte van de kwaliteitscriteria d) Evaluatiecriteria ➢
➢
Documentatieprincipe •
Het beginsel van de naleving van de wetgeving en de boekhoudregels
•
De onomkeerbaarheid van vermeldingen en het begrip "periode".
Algemene principes •
Het principe van de volledigheid van de vermeldingen
•
Het beginsel van onomkeerbaarheid van de inzendingen
•
Het principe van het controlespoor
•
Het principe van de plausibiliteitscontrole van de gegevens
•
De fundamentele saldi van de dubbele boekhouding
•
Voorbeelden van plausibiliteitscontroles
•
Het principe van de controle van de gegevensintegriteit
•
Het beginsel van transparantie van de staat
•
Het principe van de toegangsbeveiliging
•
Het beginsel van de traceerbaarheid van de handelingen
•
Het principe van archivering
•
Het principe van gegevensback-up
•
Het principe van softwarebescherming
2. Programma's voor permanent archiefbeheer a) Inhoud b) Functionaliteit c) Archivering 3. Programma's voor het beheer van accountantskantoren a) Inhoud b) Functionaliteit IV. BEVEILIGING EN BESCHERMING Begrippen vervat in een offerte of een advertentie kunnen uitleggen A. Cyberbeveiliging 1. Technische aspecten 2. Juridische aspecten B. Beveiliging tegen onbevoegde toegang: ruimtelijk versus toegang tot de PC zelf C. Beveiliging van programma’s en gegevens 52 © ITAA
1. Afschermen van de gegevens (o.a. AVG - privacywetgeving) 2. Back-up en externe reserve kopijen 3. Virusbeveiliging – Firewall – Spyware – Spam – Hackers – Cookies D. Administratieve beveiliging 1. Scheiding van functies en gedragscodes 2. Interne en externe computer en/of systeem audit E. Beveiliging tegen calamiteiten 1. Alarmsysteem ten einde schade te beperken 2. Brandvrije ruimtes 3. No Break toestel 4. Verzekeringstechnische mogelijkheden 5. Rampenplan opstellen F. Gevaren van “networking” t.o.v. “standalone”
53 © ITAA
ITAA Boulevard Emile Jacqmainlaan 135/2 - 1000 Bruxelles/Brussel Tel.: +32 (0)2 240 00 00 E-mail: info@itaa.be