The Immigrant Guide - Pashto

PASHTO

‫د مهاجر لپاره الرښود‬

‫د امریکا په متحده ایالتونو کې د ښه ژوند او پرمختګ په هکله عملي معلومات‬ Practical information for living and succeeding in the United States

intercambio.org

‫منځپانګه‬ ‫پاڼه‬

‫پاڼه‬

‫د پولیسو قانون او دنده یا رول ‪1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫روغتیا او درمل‪13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫‪ ۹۱۱ )۱‬شمیرې ته زنګ وهل ‪1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ )۲‬الکول او مخدره توکې ‪1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ )۳‬د شرابو د څکلو پرمهال موټر چلول‪1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ )۴‬په خپلو حقوقو پوهیدل ‪1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ )۵‬جنسي ځورونې ‪1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ )۶‬جنسي تیری‪1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ )۷‬کورنی تاوتریخوالی‪2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ )۸‬غال او تیری کول ‪2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ )۹‬تبعیض ‪2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ )۱۰‬د حقوقي مرستو تر السه کول‪2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ )۱۱‬د امریکا د متحده ایاالتو تابیعت تر السه کول ‪2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫د روغتون د بیړنېو پیښو خونه (‪13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . )ER‬‬ ‫د بیړنیو پاملرنو مراکز ‪13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د روغتیاي خدماتو سیستم ‪13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د روغتیاي‌ فورمو ډکول ‪13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د ډاکټر سره خبرې اترې یا مفاهمه ‪13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د درملو لیبلونه ‪14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫خفګان یا ډیپریشن ‪14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫مشوره ‪14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫واکسینونه او عمومي‌ معاینات‪14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫اچ ای وې (‪ )HIV‬او ایډز ناروغي ‪14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د ناروغیو خپریدل‪15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د بدن د تودخې د معلومولو الې څخه ګټه اخیستل ‪15 . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫لومړني مرستې ‪15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د عمومي‌ خویندیتوب الرې چارې ‪15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د غاښونو پاملرنه ‪17 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫تمرین ‪17 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د خوراک په هکله پوهاوی ‪18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫سګرټ ‪18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫شراب خوړل ‪18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫کور ‪3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪)۱۲‬‬ ‫‪)۱۳‬‬ ‫‪)۱۴‬‬ ‫‪)۱۵‬‬ ‫‪)۱۶‬‬ ‫‪)۱۷‬‬ ‫‪)۱۸‬‬ ‫‪)۱۹‬‬

‫د کور پیدا کول‪3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د کور په کرایه نیول ‪3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د ستونزو حلول یا د خرابو شیانو رغول ‪3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫قرار داد ‪3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫کډه کول ‪4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫اورلګیدنه او د کاربن مونو اکسایډ (‪ )CO‬تسمم ‪4 . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ښه ګاونډیتوب ‪4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د جایداد او کرائی کورنو لپاره بیمه ‪4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫دندې او د کار ځای‪5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪)۲۰‬‬ ‫‪)۲۱‬‬ ‫‪)۲۲‬‬ ‫‪)۲۳‬‬ ‫‪)۲۴‬‬ ‫‪)۲۵‬‬ ‫‪)۲۶‬‬ ‫‪)۲۷‬‬ ‫‪)۲۸‬‬ ‫‪)۲۹‬‬ ‫‪)۳۰‬‬ ‫‪)۳۱‬‬ ‫‪)۳۲‬‬

‫څرنګه دنده پیدا کړو ‪5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ریزومې (‪5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .)Resume‬‬ ‫د خپلو زده کړو او وړتیاو په هکله لنډ معلومات یا کور لیټر (‪5 . . . )Cover letter‬‬ ‫ماخذونه ‪5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫څرنګه کوالې شو ښه کارکونکې و ‪5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د دندې لپاره مرکې ‪6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د معاش اخیستل ‪6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫امتیازات‪6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫اضافه کاري ‪7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫حد اقل مزد ‪7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د معاش راپور (‪7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . )Timesheet‬‬ ‫معاش یا معاشات‪8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د مدیریټ بڼې او د همکارانو سره راکړه ورکړه ‪8 . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫مالي چارې‪9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪)۳۳‬‬ ‫‪)۳۴‬‬ ‫‪)۳۵‬‬ ‫‪)۳۶‬‬ ‫‪)۳۷‬‬ ‫‪)۳۸‬‬ ‫‪)۳۹‬‬ ‫‪)۴۰‬‬ ‫‪)۴۱‬‬ ‫‪)۴۲‬‬ ‫‪)۴۳‬‬ ‫‪)۴۴‬‬

‫‪ii‬‬

‫د مالیه یا ټکس ورکول او فایل کول ‪9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ W-2‬فورم او د مالیاتو احضار لیک ‪9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫بودیجه ‪10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د بانک جاري او د سپما حساب‪10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫کریډیت کارتونه ‪11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د کریډیټ درجه بندي او راپورورکول ‪11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫سپما او د شتمنې یا پېسو زیاتیدل ‪11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د چک لیکل او نقدول ‪11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د هویت غال‪11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د رسمي اسنادو (کتابت) دفترونه ‪12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د بیمې د ادعا ثبتول ‪12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫په کور کې د انرجې سپما او معمول بیلونه ‪12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫‪)۴۵‬‬ ‫‪)۴۶‬‬ ‫‪)۴۷‬‬ ‫‪)۴۸‬‬ ‫‪)۴۹‬‬ ‫‪)۵۰‬‬ ‫‪)۵۱‬‬ ‫‪)۵۲‬‬ ‫‪)۵۳‬‬ ‫‪)۵۴‬‬ ‫‪)۵۵‬‬ ‫‪)۵۶‬‬ ‫‪)۵۷‬‬ ‫‪)۵۸‬‬ ‫‪)۵۹‬‬ ‫‪)۶۰‬‬ ‫‪)۶۱‬‬ ‫‪)۶۲‬‬ ‫‪)۶۳‬‬

‫موټر چلول‪19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪)۶۴‬‬ ‫‪)۶۵‬‬ ‫‪)۶۶‬‬ ‫‪)۶۷‬‬ ‫‪)۶۸‬‬ ‫‪)۶۹‬‬ ‫‪)۷۰‬‬ ‫‪)۷۱‬‬ ‫‪)۷۲‬‬

‫د موټر چلولو قوانین ‪19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د بیځایه پارک کولو جریمې ‪19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫کچیرې پولیس توقف کړي نو باید څه وکړي ‪19 . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د ماشومانو چوګې ‪19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫هارن وهل ‪20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د موټر بیمه ‪20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د سړک په ښې لور حرکت کوي ‪20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د موټر اخیستل او راجسترول‪20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د کارپول (‪ )Carpool‬او اچ او وې (‪ )HOV‬کرښې ‪20 . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫ماشومان ‪21 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪)۷۳‬‬ ‫‪)۷۴‬‬ ‫‪)۷۵‬‬ ‫‪)۷۶‬‬ ‫‪)۷۷‬‬

‫په امریکا کې د والدینو دندې ‪21 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫خپل ماشومان روغ یا صحتمند وساتي‪21 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د ماشوم خوندیتوب ‪21 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د ماشومانو تر منځ واټن ‪22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫امیندوارې ‪22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫د ښوونې او روزنې سیستم ‪23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪)۷۸‬‬ ‫‪)۷۹‬‬ ‫‪)۸۰‬‬ ‫‪)۸۱‬‬ ‫‪)۸۲‬‬ ‫‪)۸۳‬‬ ‫‪)۸۴‬‬ ‫‪)۸۵‬‬ ‫‪)۸۶‬‬ ‫‪)۸۷‬‬ ‫‪)۸۸‬‬ ‫‪)۸۹‬‬

‫د ښوونځي کچې یا صنفونه ‪23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫درسي مفردات او د دویمې ژبې په بڼه د انګلیسي ژبه‪23 . . . . . . . . . ESL‬‬ ‫پارچې یا اطالعنامې (رپورټ کارډونه) ‪23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د نمراتو منځنې کچه یا اوسط (‪23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . )GPA‬‬ ‫‪ SATs, ACTs, & TOEFL‬اس ای ټې ‪ ‌،‬اې اس ټې ‌‪ ،‬او ټوفل ‪24 . . . . . .‬‬ ‫د خپل ماشوم لپاره د یو ښوونځی پیدا کول ‪24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د ښونکی سره د والدینو کنفرانس‪24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د والدینو انجمنونه ‪24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫څرنګه د خپلو ماشومانو په بریاکې برخه واخلي ‪24 . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د مفرادتو څخه سربیره فعالیتونه ‪24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د متقابل تدرېس بڼې ‪24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫کالج‪‌،‬پوهنتون او د مسلکي‌ زده کړو ښوونځي ‪24 . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫‪ ۲۰۲۲‬انټرکامبیو یونیتنګ کموینټیس‪ ‌.‬د چاپ ټول حقونه خوندي دي‪ ‌.‬د لیکوال له اجازه پرته د دغې محتوا تکثیر او بیاځلې تولید جواز نلري‪.‬‬

‫منځپانګه‬ ‫پاڼه‬

‫خبرې اترې او مفاهمه ‪25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪)۹۰‬‬ ‫‪)۹۱‬‬ ‫‪)۹۲‬‬ ‫‪)۹۳‬‬ ‫‪)۹۴‬‬ ‫‪)۹۵‬‬ ‫‪)۹۶‬‬ ‫‪)۹۷‬‬ ‫‪)۹۸‬‬ ‫‪)۹۹‬‬ ‫‪)۱۰۰‬‬

‫د انګلیسي ژبې زده کول ‪25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د پوست لیږل او پوسته خانه ‪25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د انټرنټ چټکتیا او قیمتونه‪25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د کمپیوټرونو او انټرنټ خوندیتوب ‪26 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫نومونه او لقبونه ‪26 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫جعلې یا ناکاره ایمیلونه او ټیلیفونې اړیکې ‪26 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د اسنادو ذخیره ‪27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د ټیلیفونونو ځوابول او د پیامونو کتل ‪27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د ګرځنده ټیلیفون لګښتونه ‪27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫رسنې ‪27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د ساعت بدلیدل او د وخت زونونه ‪27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫د امریکا د متحده ایاالتو کلتور او وړتیاوي‌ یا مهارتونه‪28 . . . . . .‬‬ ‫‪)۱۰۱‬‬ ‫‪)۱۰۲‬‬ ‫‪)۱۰۳‬‬ ‫‪)۱۰۴‬‬ ‫‪)۱۰۵‬‬ ‫‪)۱۰۶‬‬ ‫‪)۱۰۷‬‬ ‫‪)۱۰۸‬‬ ‫‪)۱۰۹‬‬ ‫‪)۱۱۰‬‬ ‫‪)۱۱۱‬‬ ‫‪)۱۱۲‬‬ ‫‪)۱۱۳‬‬ ‫‪)۱۱۴‬‬ ‫‪)۱۱۵‬‬ ‫‪)۱۱۶‬‬ ‫‪)۱۱۷‬‬ ‫‪)۱۱۸‬‬

‫ښه راغالست‪28 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫پاکوالي یا نظافت ‪28 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫بد ګڼل شوي‌ تولنیز رواجونه یا عرف‪28 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ټول شموله ژبه ‪28 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د وخت پابندي‌او د لیدلو یا مالقات پخلی کول ‪28 . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫شخصي‌حریم او اندازه ‪29 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د هو معنا هو او د نه معنا نه ده‪29 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫کوچنې یا لنډې خبرې‪29 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫خوش طبعی یا ټوکې ټکالې ‪29 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫کوژده او واده ‪30 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫مذهب ‪30 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د جنسیت مساوات ‪30 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د خوړو اړوند کلتور ‪30 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ماشومانو ته سزا ورکول‪30 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د بخشش ورکول‪31 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫سپي ‪31 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫جرم ‪31 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫مراسم یا لمانځنې ‪31 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫په دې الرښود کې موجود معلومات د دندو‪ ،‬قوانینو ‌‪،‬‬ ‫روغتیا‪ ‌،‬اوستوګنځې‪ ‌،‬مورتوب او پالرتوب‪ ،‬ښونځیو‪‌،‬‬ ‫مالي چارو‪ ،‬کلتوري عرف او نورو شیانو اړوند دي‪.‬‬ ‫دا به ستاسي سره مرسته وکړي‌ چې د امریکا په متحده‬ ‫ایاالتو کې پرمختګ او په ډاډ سره ژوند وکړي‪ .‬مونږ‬ ‫هیله لرو چې تاسي د امریکا د متحده ایاالتو کلتور او‬ ‫رواجونه زده او خپل انفرادي کلتور هم وساتي‪ .‬د بیالبیلو‬ ‫هیوادنو او کلتورونو څخه د خلکو شتون یو ټولنه ال‬ ‫غښتلی کوي‪ ‌.‬له دغه الرښود څخه په ګټې اخیستلو سره‬ ‫مهمې خبرې اترې پیل کړي‪ ‌.‬پیاوړي اوسي او خپلې‬ ‫تجربې او نظریات د نورو سره شریک کړي‪ ‌.‬مونږ ټول‬ ‫باید له یو بل څخه زده کړه وکړو! مننه!‬ ‫لي شینس‬ ‫لیکونکي‪ ،‬د ایمګرنټ ګاید ادارې مرستیال‪‌،‬‬ ‫انټرکمبایو یونایټینګ کمیونیټیس‬

‫‪Acknowledgments‬‬

‫خریداری ‪32 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫‪Lee Shainis‬‬

‫‪Author:‬‬

‫د اندازو بدلول ‪32 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د انقضاء د نیټو لوستل ‪32 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د خوراکې توکو پلورنځي او کوپونونه ‪32 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د کور د ګراج لیالم او ارزان قیمته مغازې ‪32 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫واپس کول او تخفیف ‪32 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫‪Rossana Miranda-Johnston‬‬

‫‪Content:‬‬

‫‪)۱۱۹‬‬ ‫‪)۱۲۰‬‬ ‫‪)۱۲۱‬‬ ‫‪)۱۲۲‬‬ ‫‪)۱۲۳‬‬

‫‪Translation: Nowroz Khan‬‬ ‫‪Mario Abela, David Olivares‬‬

‫‪Design:‬‬

‫ستاسي ټولنه ‪33 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫‪Production: Anni Wildung, Tom McCormick‬‬

‫عامه کتابتونونه ‪33 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د سرګرمیو مراکز او د کور څخه د باندی فعالیتونه ‪33 . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ټولنېزې سرچینې ‪34 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫د ټرانسپورت لپاره اختیارونه ‪34 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫قدم وهل او بایسکل چلول ‪34 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ریسایکل کول (‪35 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . )Recycling‬‬ ‫داوطلب کار کول ‪35 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫فلمونه ‪35 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫‪Editing:‬‬

‫‪)۱۲۴‬‬ ‫‪)۱۲۵‬‬ ‫‪)۱۲۶‬‬ ‫‪)۱۲۷‬‬ ‫‪)۱۲۸‬‬ ‫‪)۱۲۹‬‬ ‫‪)۱۳۰‬‬ ‫‪)۱۳۱‬‬

‫‪Kristine Edwards, Jennifer Kurtz,‬‬ ‫‪Rachel Fuchs, Arturo Bencosme,‬‬ ‫‪and Lara Shainis‬‬

‫‪Thank you to the many people who have provided ideas,‬‬ ‫‪feedback, and support to make this effort possible.‬‬

‫رسمي‌ ملي رخصتي ‪ -‬نورې رخصتیانې‪36 . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫‪© 2022 Intercambio Uniting Communities. All Rights Reserved. No reproduction is permissible without prior consent from Intercambio Uniting Communities.‬‬

‫‪iii‬‬

‫‪۶–۱‬‬

‫د پولیسو قانون او دنده یا رول‬ ‫د قوانیو او پولیس شتون زمونږ د ټولنو د خوندیتوب لپاره دي‪ .‬پولیس ډیر جدي او قانون په کوم ډول چې لیکل شوي‌ پلی کوي‪ .‬هیڅکله پولیس ته‬ ‫رشوت مه ورکوي‪ .‬په قانون باندي پوهیدل او عمل کول ستاسي‌ مسولیت دي‪ .‬تل د پولیس افسرانو سره په درناوی خبرې کوي‪.‬‬

‫‪ ۹۱۱ )۱‬شمیرې ته زنګ وهل‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬

‫بیړنیو زنګونو ته ‪ ۹۱۱‬شمیره په چټکې سره ځواب وائي‪.‬‬ ‫الندینیو حاالتو کې د ‪ ۹۱۱‬شمیرې سره اړیکه ټینګه کړئ‪:‬‬ ‫د اورلګیدلو په هکله راپور ورکول‪.‬‬ ‫د یو جرم د پیښیدلو پر مهال‪.‬‬ ‫د موټر د ټکر پر مهال‪.‬‬ ‫د بیړنې روغتیاي حالت پر مهال د امبوالنس د غوښتلو لپاره‪.‬‬ ‫د خپل ادرس او بیړنې حالت په هکله معلوماتو ورکولو ته چمتو‬ ‫اوسي‪ .‬تاسي‌ کوالی شې د ژباړونکي غوښتنه وکړئ‪.‬‬ ‫‪ ۹۱۱‬شمبرې ته د بیړنېو حاالتو پرته اړیکه مه نیسي‪.‬‬

‫‪ )۲‬الکول او مخدره توکې‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫‪۳‬‬

‫د شرابو څکل یواځې د ‪ ۲۱‬کالو څخه پورته اشخاصو ته قانوني‬ ‫ګڼل کیږي‪ .‬کله چې تاسي الکول پیرې یا کوم بار ته ننوځي‬ ‫نو له تاسي څخه به د عمر پوښتنه وشي‪ ‌.‬تر ‪ ۲۱‬کالو کم عمر‬ ‫لرونکو ته د الکولو ورکولو لپاره جریمې شتون لري‪.‬‬ ‫د خپل کور څخه د باندی په عامه ځایونو کې د چرسو څکل او‬ ‫د شرابو خوړل معموال غیر قانوني کړنې دي‪.‬‬ ‫تاسي د غیر قانوني مخدراتو د خرڅالو او یا درلودلو له امله‬ ‫دستګیریدلی او ډیپورټ کیداي شي‪.‬‬ ‫د ماشومانو مخکې د مخدره توکو کارول د ماشوم سره‬ ‫تاوتریخوالی ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫کچیرې تاسي او یا ستاسې کوم پیژندګلوی د الکول او یا مخدره‬ ‫توکو د کارولو ستونزه ولري‪ ،‬تاسي کوالي‌ شي د د بیا رغیدلو‬ ‫لکه ناڅرګند الکولیک او ناڅرګند مخدراتو په نوم پروګرامونو‬ ‫سره په اړیکه کې شي‪.‬‬

‫‪ )۳‬د شرابو د څکلو پرمهال موټر چلول‬ ‫♦ د شرابو څکلو څخه وروسته د موټر چلول کیداي شي‌ د ناوړه‬ ‫ټکرونو او ستونزو المل شي‪.‬‬ ‫♦ د یو یا دوه پیکو شرابو د څکلو څخه وروسته موټر چلول کیداي‬ ‫شي ستاسي د دستګیریدلو المل شي‪.‬‬ ‫♦ د موټر چلولو لپاره د شرابو د څکلو قانوني‌ حد په بیال بیلو‬ ‫ایالتونو کې سره توپیر لري‪.‬‬

‫‪ )۴‬په خپلو حقوقو پوهیدل‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬

‫کچیرې د پولیس او یا مهاجرت افسر له تاسي‌ څخه پوښتنې تر‬ ‫سره کوي‪:‬‬ ‫ارام اوسئ‬ ‫تیښته مه کوئ‬ ‫دا چې چیرته زیږدلې یاست او یا څرنګه امریکا ته راغلي‬ ‫یاست پوښتنو ته ځواب مه ورکوئ‬ ‫تاسي کوالي شي د یو وکیل سره مخکې تر دي چې کومه خبره‬ ‫وکړي یا هم کوم ډول سند السلیک کړي خبرې وکړي‪ .‬تاسي‌‬ ‫حق لري چې خاموشه پاتي شي‪.‬‬ ‫که خبرې مو وکړي نو درواغ مه ویاست‬ ‫کچیرې تاسي خپل وکیل نه لري‪ ‌،‬دولت به تاسي ته وکیل‬ ‫وټاکي‪.‬‬ ‫کچیرې د پولیسو یا مهاجرت د څانګې یو افسر ستاسې دروازه‬ ‫وټکوله او غوښتلي چې ستاسې کور ته د ننه شي‪ ‌،‬نوموړو ته‬ ‫دوازه مه پرانیزئ‪ .‬تاسي هغه مهال د قانون تنفیذونکو ته اجازه‬ ‫ورکوي چې ستاسي‌کور ته د ننه شي‪ ‌،‬کوم مهال چې د هغوي‬ ‫سره ستاسي د کور د پلټلو جواز چې د قاضي لخواه السلیک‬ ‫شوي‌ وي‌ موجود وي‪.‬‬

‫‪ )۵‬جنسي ځورونې‬ ‫♦ جنسي ځورونې معموال هغه تکراري کړونو ته ویل کیږي چې‬ ‫نامناسبې او د شخص د نارامتیا المل شي‪.‬‬ ‫♦ بیلګې یي‪ :‬په چکر د تللو غوښتنې‪ ‌،‬ناغوښتې سلوک او چال‬ ‫چلند (د اوږو یا شا مږل)‪ ‌،‬او یا د یو شخص د ظاهري بڼې په‬ ‫هکله د تصبرې کول‪.‬‬

‫‪ )۶‬جنسي تیری‬ ‫♦ په جنسي کړنو باندي د یو شخص اړایستل فډرال جرم دي‪‌.‬‬ ‫د دغه جرم تر سره کونکي هغه کسان هم ګڼل کیداي‌ شي‌چې‬ ‫پخواه یي جنسي‌اړیکې درلودلي‪ .‬کچیرې هغه یا هغې وویل چې‬ ‫نه او نوموړی عمل جاري وي‪ ‌،‬دغه عمل جنسي تیری دي‪.‬‬ ‫♦ تر یو ټاکلې عمر څخه د لږ عمر لرونکو اشخاصو باندي د یو‬ ‫بالغ لخواه د جنسي‌ کړنو د اغیز راوستل جرم او د بلوغ لپاره‬ ‫کم تر کمه عمر ‪ ۱۸‬کاله دی‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪۱۱–۷‬‬

‫د پولیسو قانون او دنده یا رول‬ ‫‪ )۷‬کورنی تاوتریخوالی‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫♦‬

‫کورنی تاوتریخوالی یا د احساساتو څخه ناوړه ګټه اخیستل‬ ‫معموال د یو تن لخواه د بل تن د کنټرول لپاره کارول کیږي‪ .‬د‬ ‫نوموړي ناوړه ګټې اخیستلو بیلګې په الندې ډول دي‪:‬‬ ‫په نوم غږ کول یا سپکاوی‪.‬‬ ‫د ښځې یا میړه د کورنی یا دوستانو سره د اړیکو د نیولو څخه‬ ‫مخنیوی‪.‬‬ ‫د ښځې یا میره د دندې تر السه کولو یا دندې ته د دوام ورکولو‬ ‫مخنیوی‪.‬‬ ‫پیسو ته نه الس رسی‪.‬‬ ‫د فزیکي زیان اړول یا په فزیکي زیان رسولو ګواښل‪.‬‬ ‫تاوتریخوالی جرم دی او الندینی توکې ورته شامل دي‪:‬‬ ‫فزیکي حمله ـ وهل ټکول‪ ‌،‬ټیلوهل او داسي نور‪.‬‬ ‫جنسی ناوړه ګټه اخیستنه ـ ناغوښتې او په زور سره جنسی‬ ‫اړیکه‪.‬‬ ‫تعقیبول‪ -‬په دوام داره ډول ناغوښتې پاملرنه‪.‬‬ ‫کچیرې تاسې د دغو پیښو قرباني یاست نو ‌‪ ،‬د ‪ ۹۱۱‬شمیرې‬ ‫سره په اړیکه کې شي‪.‬‬

‫‪ )۸‬غال او تیری کول‬ ‫♦ زیاتره مغازې امنیتي کارکونکي لري‪ ‌،‬او دوي‌ کوالي شي‬ ‫تاسي دستګیر کړي که چیرې کوم شې غال کړي‪ ‌.‬کوچنې او‬ ‫ارزانه توکې هم دې ته شامل دي‪.‬‬ ‫♦ دوي کوالي شي تاسي په هغه صورت کې هم دستګیر کړي‬ ‫چې د نورو خلکو څخه په غال کولو ونیول شي‪.‬‬ ‫♦ تاسي‌ کیداي د نورو خلکو د شخصي جایدادنو یا د حریمونو‬ ‫څخه د هغوي‌ د اجازې پرته د تیریدلو په تور کیداي شي‬ ‫ونیول شي‪.‬‬

‫‪ )۹‬تبعیض‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬

‫کله چې د خلکو سره د هغوي د یو ځانګړې ګروپ سره د تړاو‬ ‫له امله په نامناسب ډول چلند ته تبعیض ویل کیږي‪.‬‬ ‫د قومیت‪ ‌،‬د پوستکې رنګ‪ ‌،‬جنسیت‪ ‌،‬مذهب‪ ‌،‬هیواد‪ ،‬معیوبیت‪‌،‬‬ ‫جنسی تمایل‪ ،‬عمر‪ ‌،‬او نوروشیانو پر بڼسټ تبعیض غیر قانوني‬ ‫عمل دي‪.‬‬ ‫نوموړي شرایط‪ ،‬کورنو ته د غوښتنلیک او د کار په ځایونو‬ ‫باندي د پلې کیدلو وړ دي‬ ‫کچیرې تاسي‌ کار په ځاې کې د‬ ‫توپیرې چلند سره مخامخ کیږي‬ ‫د بشري سرچینو له مدیر او‬ ‫یا یو سوپروایزر سره خبرې‬ ‫وکړئ‪.‬‬ ‫کچیرې ستاسي ماشومان په‬ ‫ښونځې کې د توپیرې چلند‬ ‫سره مخامخ کیږي نو د‬ ‫ښونځې د اړوند برخې له‬ ‫مشاور‪ ‌،‬د ښونځې مدیر یا‬ ‫کوم بل مسول سره خبرې‬ ‫وکړئ‪.‬‬

‫‪۵‬‬

‫‪ )۱۰‬د حقوقي مرستو تر السه کول‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫د یو باوري وکیل د پیدا کولو لپاره د ملګرو سره خبرې وکړئ‬ ‫او یا د یو حقوقي مرکز په لټه کې شي‪.‬‬ ‫وکیالن کوالي شي په الندینیو ډولو له تاسي‌ څخه د خپل کار‬ ‫اجورت تر السه کړي‪:‬‬ ‫ساعتوار‪ ‌،‬چې تاسي نوموړی ته د هغو ساعتونو په وړاندي‬ ‫پیسې ورکوي چې هغوي‌ ستاسي په قضیه کار کوي‪.‬‬ ‫یو ټاکلې قیمت چې تاسي په پیل کې ورباندې موافقه کړي‌ وي‪‌،‬‬ ‫په کوم کې چې د ساعتونو شمیر مطرح نه وي‪.‬‬ ‫احتمالي وجه‪ ،‬په دغه حالت کې وکیل یوه اندازه پیسې د قضیې‬ ‫د بري یا ګټلو لپاره اخلي‪.‬‬ ‫د بیړنې حالت لپاره د خپل وکیل د ټیلیفون شمیره له ځان سره‬ ‫ولري‪.‬‬ ‫کچیرې تاسي د کوم وکیل څخه خدمات تر السه کوي‌ نو د‬ ‫نوموړي‌ سره په لیکلي بڼه قرار داد وکړي‪ .‬دغه قرار داد باید‬ ‫په انګلیسي او ستاسي ژبو باندي وي‪.‬‬ ‫د خدماتو تر السه کولو لپاره هیڅکله نقدې پیسې مه ورکوي‪‌.‬‬ ‫خپل اصلي اسناد له ځان سره ساتي‪‌.‬‬ ‫هیڅکله یوه تشه فورمه مه السلیک کوي‪ .‬تاسې باید پوه شئ چې‬ ‫څه السلیک کوئ‪.‬‬ ‫هیڅ وکیل هم د امریکا متحده ایاالتو د تابیعت او مهاجرت‬ ‫خدماتو د ادارې (‪ )USCIS‬سره ځانګړې اړیکه نه لری‪.‬‬

‫‪ )۱۱‬د امریکا د متحده ایاالتو تابیعت تر السه کول‬ ‫ د امریکا متحده ایاالتو د تابیعت او مهاجرت د خدماتو اداره‬ ‫(‪ )USCIS‬هغه معلومات لري چې تاسو څنګه کوالي شي د‬ ‫امریکا د متحده ایاالتو تابیعت تر السه کړي‪.‬‬ ‫‪www.uscis.gov/citizenship‬‬ ‫ د مهاجرو او او نورو اړوندو اداراتو لپاره د ښه راغالست د‬ ‫الرښود ‪ ،‬روزنیز توکې او فورمو په ګډون سرچینې شتون‬ ‫لري‪.‬‬ ‫ د تابعیت غوښتونکې باید د قوانیونو ‪ ،‬حقوقو او امریکا د متحده‬ ‫ایاالتو د تاریخ ازموینه په بریالې ډول بشپړه کړي‪ .‬همداراز‬ ‫غوښتونکی د مرکې پر مهال باید په ساده انګلیسي‌ ژبې د‬ ‫خبرې کولو‪ ‌،‬لیکلو‪ ،‬لوستلو او پوهیدلو وړتیا ولري‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪۱۵-۱۲‬‬

‫کور‬ ‫‪ )۱۲‬د کور پیدا کول‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫‪۱۵‬‬

‫تاسي کوالې شې د الندینیو الرو څخه ځان ته کور پیدا کړي‪:‬‬ ‫د انټرنټ له الرې‪.‬‬ ‫د ملګرو سره د خبرو له الرې‪.‬‬ ‫په ورځپاڼه کې خپاره شوې اعالنات‪.‬‬ ‫د کور موندلو ادارات (د معامالتو د الرښونې دفترونه)‪.‬‬ ‫د کرائي کورونو لوحو او معلوماتو ته پاملرنه‪.‬‬ ‫کورونه‪ ‌،‬آپارتمانونه او ګرځنده کورونه کیداې شې فرنیچر‬ ‫ولري او یا یي ونه لري‪.‬‬ ‫د ممکنه ده چې تاسي یو کور یا اپارتمان کې یوه کوټه په کرایه‬ ‫ونیسي‪.‬‬ ‫کله چې تاسي د کرائی کور نیولو لپاره غوښتنلیک سپارې نو‬ ‫کیداې شې هغوي له تاسې څخه د سوشل سیکیورټې نمبر‪ ‌،‬د‬ ‫کار ځاې د مسولینو او یا پخوانې کور یا کورنو څیښتنانو څخه‬ ‫ستا د چال چلند په هکله معلومات وغواړي‪ .‬نوموړي‌ معلومات‬ ‫کوالې شې ثابته کړې چې ته مسولیت مننونکې یي او کوالی‬ ‫شی خپله کرایه ورکړی‪.‬‬ ‫د خپل کور د څیښتن سره د ښو اړیکو درلودل اړینه خبره ده‪.‬‬ ‫په اسنادو کې به د ډیرو لنډیزونو سره مخامخ شي لکه‪‌:‬‬ ‫‪ –FURN‬فرش کړې شوې ‪ –BR‬د خوب خونه یا کوټې‬ ‫‪ –DEP‬پیشکې د ضمانت پیسې‬ ‫‪ –BA‬تشناب‬

‫‪ )۱۳‬د کور په کرایه نیول‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫کله چې تاسي کور په کرایه نیسي‪ ،‬نو یو څه پیسې د ضمانت په‬ ‫ډول ورکول کیږي‪ .‬نوموړې پیسې معموال د کور د یو میاشتې‬ ‫کرایه په اندازه وي‪‌.‬‬ ‫که چیرې تاسې کور ته زیان ورسوې‪ ‌،‬د کور څیښتن کوالې‬ ‫شي د نوموړو پیسو یوه برخه یا ټولې په تاوان کې واخلي او‬ ‫که زیان تر هغې هم زیات و نو له تاسو څخه به دنورو پیسو‬ ‫غوښتنه هم وکړي‪.‬‬ ‫په کور کې د شته ستونزو عکسونه مخکې تر دې چې ورکډه‬ ‫شي واخلئ‪.‬‬ ‫د کور مالکان د هر څه د روغوالې مسولیت (نه؟) لري‪ ‌.‬د‬ ‫بیلګې په ډول‪ ،‬لوښو مینځلو ماشین کچیري ډیر زوړ وې او یا‬ ‫له کاره لویدلې وي نو‌ د کور څیښتن يي باید تبدیل کړي‪.‬‬

‫‪ )۱۴‬د ستونزو حلول یا د خرابو شیانو رغول‬ ‫♦‬ ‫‪ .۱‬‬ ‫‪ .۲‬‬ ‫‪ .۳‬‬

‫‪3‬‬

‫د کور څیښتنان باید خپل جایدادونه خوندي او په سم وضعیت‬ ‫کې وساتي‪:‬‬ ‫د کور د څیښتن سره په اړیکه کې شي او ستونزه ورسره‬ ‫شریکه کړئ‪.‬‬ ‫که چیرې هغوي‌ ځواب در نګړو‪ ‌،‬هغوي‌ ته یو لیک ولیږئ او‬ ‫یوه کاپې ځان سره وساتئ‪.‬‬ ‫کچیرته مو هیڅ ډول ځواب تر السه نکړو‪ ‌،‬کورنو د چارو‬ ‫محلې ادارې سره په اړیکه کې شي‪.‬‬

‫‪ )۱۵‬قرار داد‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬

‫قرار داد یو حقوقي سند دې چې د کور د خاوند او کرایه نشین‬ ‫تر منځ السلیک کیږي‪‌.‬‬ ‫قرار داد کې الندیني معلومات شامل دي‪:‬‬ ‫هر میاشت باید څومره کرایه ورکړي‪.‬‬ ‫په خپل وخت د کرایه د نه وکولو له امله جریمه یا فیس‪.‬‬ ‫د برق‪‌،‬ګازو‪‌،‬اوبو او خځلو د خدماتو د پیسو د ورکولو مسولیت‬ ‫د چا دي‪.‬‬ ‫کوم مهال د کور څیښتن او په څومره اندازه کرایه لوړوي‪.‬‬ ‫د خلکو تعداد چې کوالي شې نوموړې کور کې میشت شي‪.‬‬ ‫د قرار داد موده؛ چې تاسې کوالې شې تر څه مهاله دغه‬ ‫کورکې ژوند کوالی شي‪.‬‬ ‫کچیرې تاسي غواړي چې د قرار داد د ختمیدلو څخه وروسته‬ ‫هم په همدې کور کې پاتې شي‪ ،‬د کور څیښتن سره د قرار داد د‬ ‫نوي کولو په هکله خبرې وکړئ‪.‬‬ ‫میاشتینې قرار دادونو کې ذکر شوې چې‪ :‬کرایه نیشین او یا د‬ ‫کور څیښتن کوالی شي چې د یوې میاشتې پیشکې خبردارې‬ ‫په ورکولو سره قرار داد ختمولي شي‪ .‬کچیرې د میاشتې په‬ ‫ختم کې د کرایه نشین یا کور څیښتن لخواه په قرار داد کې کوم‬ ‫بدلون رامنځ ته نه شې‪ ‌،‬نو قرار داد په اتومات ډول د هرې‬ ‫میاشتې په اخر کې تمدیدیږې‪.‬‬

‫‪۱۹–۱۶‬‬

‫کور‬ ‫‪ )۱۶‬کډه کول‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫کله چې تاسي غواړي کډه وکړي‪ ،‬د آدرس د بدلیدلو فورمه په‬ ‫پوسته خانه او یا هم ‪ usps.com‬کې دکه کړئ‪.‬‬ ‫د خپل نوي کور قلفونه بدل کړي‪.‬‬ ‫د خپلو ملګرو‪ ،‬کورنئ او یا الندینو مراجعو سره د کدې کولو‬ ‫پر مهال په اړیکه کې شي‪:‬‬ ‫برق‪ ،‬ګاز‪ ،‬اوبه‪ ،‬ټیلیفون‪ ،‬کیبل‪ ،‬انټرنټ‪‌،‬او د خځلو د لیږدولو‬ ‫کمپنیو سره‪.‬‬ ‫بانکونو‪ ،‬د کریډیت د اداراتو او کریډت کارت د کمپنیو سره‪.‬‬ ‫د ډاکټر‪‌،‬د غاښو ډاکټر‪‌،‬او بیمه له اداراتو سره‪.‬‬ ‫د ترافیکو (‪ )DMV‬له مدیریت سره‪.‬‬

‫‪ )۱۹‬د جایداد او کرائی کورنو لپاره بیمه‬ ‫♦ کچیرې تاسي د جایداد او کرایه بیمه واخلي‪ ،‬تاسي به د جایداد‬ ‫کې د خرابیدلو او ماتیدلو پر وړاندې پیسې تر السه کړي‪‌.‬‬ ‫اورلګیدل‪ ‌،‬غال او سیالب یا اوبه کوالې شي ستاسي جایداد‬ ‫زیانمن کړې چې نوموړې زیان به د بیمه تر پوښښ الندي وي‪.‬‬

‫‪۱۷‬‬

‫‪ )۱۷‬اورلګیدنه او د کاربن مونو اکسایډ (‪ )CO‬تسمم‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫د دود پر مهال خبرونکې وسیله هغه مهال په لوړ غږ شور‬ ‫رامنځ ته کوې کله چې دود حس کړي‪ .‬د خپل کور په هر منزل‬ ‫کې د دود حس کونکې وسایل ولګوي‪.‬‬ ‫د کورونو د سوځیدلو عمده الملونو ته سګرټ‪ ‌،‬د اور سره د‬ ‫ماشومانو لوبې کول‪ ‌،‬شمعې‪‌،‬او هغه وسایل چې ډیر زیات ګرم‬ ‫وې لکه منقل او ټوسټر شامل دي‪.‬‬ ‫د پخلې او یا اوبو د جوشولو پر مهال هیڅکله له پخلنځې مه‬ ‫وځي‪.‬‬ ‫کاربن مونو اکسایډ (‪ )CO‬یو زهرجن ګاز دې چې نه رنګ او‬ ‫نه هم بوې لري‪ .‬د کاربن مونو اکسایډ لوړ کچه تاسي وژلی‬ ‫شی‪.‬‬ ‫هر کور باید کم تر کمه یو د کاربن مونو اکسایډ د حس کولو یا‬ ‫نیولو وسیله ولري‪.‬‬

‫‪ )۱۸‬ښه ګاونډیتوب‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫خپلو ګاونډیانو ته سالم واچوي‪ ‌،‬مسکا وکړي ‪‌،‬او ځان‬ ‫وروپیژني‪ .‬تاسي کوالي شي خپل نوي ګاونډی ته د یو کوچنې‬ ‫سوغات په ورکولو سره ښه راغالست ووایاست‪.‬‬ ‫یواځې هغه مهال چې د خځلو او‬ ‫ریسایکل کیدونکو د وړولو ورځ وې‬ ‫او یا یو ورځ مخکې تر ټاکلې ورځ‬ ‫نوموړې شیان د کور څخه د باندې‬ ‫ږدي‪.‬‬ ‫د خپل موټر هارن مه کاروي او سهار‬ ‫وخته او د شپې له ‪ ۸‬بجو وروسته په‬ ‫لوړ غږ موسیقې مه اوري‪ .‬کچیرې‬ ‫تاسي ډیر شور ما شور جوړوي نو‬ ‫ستاسي ګاونډی کیداې شې پولیسو ته‬ ‫له تاسې شکایت وکړي‪ .‬پولیس کوالي‬ ‫شې تاسي ته ستره جریمه درکړي‪.‬‬ ‫ځان ډاډمن کړي چې ستاسي ماشومان‬ ‫او حیوانات په سړکونواو د نورو خلکو‬ ‫په جایدادونو کې لوبې نه کوي‪.‬‬ ‫خپل موټر یواځې قانوني ځایونو کې‬ ‫پارک کوي‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫‪۲۴–۲۰‬‬

‫دندې او د کار ځای‬ ‫‪ )۲۰‬څرنګه دنده پیدا کړو‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬

‫‪۲۰‬‬

‫تاسې کوالی شی د انټرنټ‪ ،‬ملګرو ‌‪ ،‬اعالناتو‪ ‌،‬د دندو موندلو‬ ‫ادارو‪ ،‬د کارې ځواک مراکزو او یا کله مو چې د کارې‬ ‫فرصتونو اعالن تر سترګو شو‪ ‌،‬الرې کار ومومي‪.‬‬ ‫زیاتره مرکه کونکي ستاسي‌‬ ‫ټولنیزو رسنیو پروفایل ګوري چې‬ ‫وپوهیږي‌ چې تاسي یو مسلکي‬ ‫شخص یاست‪.‬‬ ‫په رضاکار ډول کار کول هم د‬ ‫نوي خلکو سره د لیدلو او تجربو‬ ‫حاصلولو ښه الره ده‪.‬‬ ‫په خپلو چارو مداومت وکړي‪ ،‬او‬ ‫د ردیدلو څخه ویره مه لري‪ .‬تاسي‬ ‫بعضی وخت کیداې شې د نه کلمه‬ ‫د هو څخه څو ځلې د مخه واوري‪.‬‬ ‫کچیرې غواړي‌ چې یوه نوې‬ ‫سوداګرې پیل کړي نو ال زیاتو‬ ‫معلوماتو تر السه کولو لپاره‬ ‫‪ SBA.gov‬څخه لیدنه وکړي‪.‬‬

‫‪ )۲۱‬ریزومې (‪)Resume‬‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬

‫د ریزومې درلودل زیاتره وخت اړین او د الندینیو معلوماتو‬ ‫درلودونکې وي‪:‬‬ ‫د اړیکې معلومات‪.‬‬ ‫د تیر کار په هکله معلومات‪.‬‬ ‫د زده کړو په هکله معلومات‪.‬‬ ‫ځانګړې وړتیاوې‪ ،‬تحصیلي اسناد‪ ،‬تصدیق لیکونه‪‌،‬او هغه زده‬ ‫کړې چې تاسي د اړوند مسلک په تړاو تر سره کړي‪.‬‬ ‫ریزومې په معمول ډول د هغو ریښتنو معلوماتو درلودونکې‬ ‫وې چې ستاسي د عالقې وړ کار وړتیا پکې انځور شوې وي‪.‬‬ ‫تاسي کوالی شی د ریزومې نمونې له انټرنټ څخه تر السه کړي‬

‫‪ )۲۲‬کور لیټر (‪)Cover letter‬‬ ‫♦ زیاتره مسلکې دندې کور لیټر ته د دې لپاره اړتیا لري چې‬ ‫تاسي ولي دغه دنده غواړي‪ ‌،‬د کار اړوند ستاسي تجربه‪ ‌،‬او دا‬ ‫چې ولي‌ تاسي د دغه دندې لپاره غوره یاست معلوم کړي‪.‬‬ ‫♦ کچیرې د خپل کور لیټر د ژبې په هکله اندایښنه لري‪‌،‬تاسي‬ ‫کوالي د یو شخص څخه چې د هغه مورنې ژبه انګلیسي وي‌ د‬ ‫هغې د مرور لپاره مرسته وغواړي‪.‬‬ ‫♦ تاسي اړ نه یاست چې خپل انځور‪‌،‬عمر‪ ،‬مدني‌حالت او یا نور‬ ‫شخصي مسایل کور لیټر یا ریزومې ته اضافه کړي‪.‬‬

‫‪ )۲۳‬ماخذونه‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫ستاسي ریزومې باید د درې ماخذونو معلومات په ځان کې‬ ‫ولري تر څو کاروکونکې وکوالی شي ستاسي‌ په هکله الندینې‬ ‫معلومات تر السه کړي‪:‬‬ ‫کاري تجربه‪.‬‬ ‫شخصیت او د نورو سره د کار کولو وړنیا‪.‬‬ ‫پر وخت توب او اعتماد‪.‬‬ ‫د قوت او ضعف ټکې‪.‬‬ ‫کله چې تاسي یوه دنده پریږدی ‪‌،‬د ستونزو نه جوړول غوره‬ ‫ګڼل کیږي‪.‬کیداې شې خپل سوپروایزر ته د راتلونکې دندې‬ ‫لپاره د ماخذ په صفت اړتیا پیدا کړي‪.‬‬ ‫خپلو ماخذونو سره په اړیکه کې شي تر څو د ماخذکیدلو زنګ‬ ‫ته په طمع اوسي‪.‬‬ ‫د ‪ ۲-۶‬اونیو د مخه خپل د کار څیښتن ته د کار د پریښودلو په‬ ‫هکله د معلوماتو ورکول‪ ‌،‬درناوی ګڼل کیږي‪.‬‬

‫‪ )۲۴‬څرنګه کوالې شو ښه کارکونکې و‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫‪5‬‬

‫مشران او مدیران په عمومي ډول په الندینو صفاتو کارکونکي‬ ‫غواړي‪:‬‬ ‫چې مثبت او لیواله وي‪.‬‬ ‫چې د باور وړ او زیار ایستونکي وي‪.‬‬ ‫چې نوي شیان زده او ښې پوښتنې تر سره کړي‪.‬‬ ‫مناسب کالي اغوندي او سمه ژبه کاروي‪.‬‬ ‫قوانین مراعات کړي او د باور وړ وي‪.‬‬ ‫د همکارانو سره مرسته او همغږي‌ وکړي‪.‬‬

‫‪۲۷–۲۵‬‬

‫دندې او د کار ځای‬ ‫‪ )۲۵‬د دندې لپاره مرکې‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬

‫د مرکې لپاره باید الندینې کړنې تر سره کړي‪:‬‬ ‫د ټاکلې وخت څخه‪ ۱۰‬دقیقې د مخه یا پر خپل وخت‬ ‫ځان رسول‪.‬‬ ‫د مناسبو کالیو اغوستل‪.‬‬ ‫د حقیقي‌مرکې څخه د مخه د خپلو ځوابونو تمرین‪.‬‬ ‫د دندې او کمپنی په هکله د امکان تر حده د معلوماتو غونډول‪.‬‬ ‫سترګو ته کتل‪ ‌،‬ارامتیا‪‌،‬او په ډاډمند ډول د کیناستلو د‬ ‫وضعیت ساتل‪.‬‬ ‫مرکه کونکي زیاتره وخت ستاسي‌ څخه د ستاسو د تجربې‪ ‌،‬او‬ ‫دا چې ولي د دې دندې لیوال یاست‪ ‌،‬او د ټیم سره د کار کولو د‬ ‫وړتیا په هکله پوښتنې کوي‪.‬‬ ‫د لنډو او اړوندو ځوابونو ورکول‪‌.‬‬ ‫په الندې ډول ښې پوښتنې چې د مرکه پرمهال یي تر سره‬ ‫کړي‪ ،‬چمتو کړي‪:‬‬ ‫د دندې د تر السه کونکی شخص څخه ستاسي توقعات یا‬ ‫هیلې څه دي؟‬ ‫زه د هغه ټیم په هکله چې کار به ورسره کوم باید په څه‬ ‫پوه شم؟‬ ‫د دغه ادارې کلتور او ارزښتونه څه شي دي؟‬ ‫ستاسي دلته د کار کولو په هکله کوم څه ډیر خوښ دي؟‬ ‫د دغه موقف لپاره ستاسي‌ په نظر تر ټولو ستره ننګونه څه ده ؟‬ ‫د مرکې څخه وروسته‪ ‌،‬هغو خلکو ته د مننلیکونه واستوي چې‬ ‫ستاسو سره یي مرکه کړي‪.‬‬

‫‪ )۲۶‬د معاش اخیستل‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫♦‬

‫♦‬

‫‪ )۲۷‬امتیازات‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫ګمارونکي بیالبیل امتیازات وړاندي‌کوي لکه‪:‬‬ ‫روغتیاي‪ /‬د غاښونو بیمه‪.‬‬ ‫ګمارونکي کوالي شي د نوموړو امتیازاتو ‪ ۱۰۰٪‬یا له ‪۱۰۰٪‬‬ ‫لږ قیمت پرې کړي‪.‬‬ ‫د معاش سره رخصت او د ناروغ لپاره رخصت‪.‬‬ ‫د تقاعد امتیازات‪ .‬د ال زیاتو معلوماتو لپاره مالي برخې ته‬ ‫مراجعه وکړي‪.‬‬ ‫په معمول ډول د دندو وړاندیز دوه اونې د معاش سره رخصت‬ ‫هم له ځان سره لري‪.‬‬ ‫د فول ټایم کار سره د پارټ ټایم کار په پرتله د امتیازات‬ ‫درلودل ډیره معموله خبره ده‪.‬‬ ‫کچیرې تاسي‌ د دندې پر مهال ژوبل شې‪ ‌،‬تاسو به وکوالی شې‬ ‫چې ګمارونکی لخواه کارمندانو ته د بدیل د ورکړې له الرې‬ ‫پیسې تر السه کړي‪.‬‬ ‫اتحادیه د کارکونکو یوه اداره ده چې په کارې چاپیریال کې‬ ‫امتیازات او خوندیتوب باوري کوي‪ .‬د اتحادیه غړي د اتحادیه د‬ ‫فعالیتونو د مالتړ لپاره د حق العضویت پیسې ورکوي‪.‬‬

‫‪۲۵‬‬

‫کله چې تاسي د دندې وړاندیز وشو‪ ،‬ګمارونکي به تاسې ته‬ ‫معاش د اندازې په هکله ووايي‪.‬‬ ‫تاسي ته کیداې شې په ساعتوار یا هم کلني ډول معاش‬ ‫وټاکل شی‪.‬‬ ‫د معاش تر السه کول پدی معنا دی چې تاسي به هره پال ورته‬ ‫اندازه پیسې تر السه کوي‪ .‬هغه کارمندان چې په ټاکلې معاش‬ ‫کارکوي کیداې شی د ال زیاتو کارې ساعتونو غوښتنه ورڅخه‬ ‫پرته له اضافه امتیازه وشي‪‌.‬‬ ‫په ساعتوار ډول کار کول پدې معنا دی چې تاسي ته به د هغو‬ ‫ساعتونو پر واندي‌ مزد درکول کیږي چې کار مو کړي‪ .‬ستاسي‬ ‫معاش به د هغو ساعتونو پربڼسټ ادلون بدلون مومې چې‬ ‫تاسي‌کار کړي‪.‬‬ ‫تاسي ته کیداي شې هره اونې یا دوه اونیو کې یوځل‪ ‌،‬میاشت‬ ‫کې دوځلې او یا په میاشتني ډول معاش تر السه کړي‪ ‌.‬په هر‬ ‫دواونیو کې معاش د یو کال ‪ ۲۶‬چیکونه او میاشت کې دو ځلې‬ ‫معاش تاسي ته کال کې ‪ ۲۴‬چیکونه په الس درکوي‪.‬‬ ‫ي ورڅخه غوښتی وي‬ ‫بعضی سوپروایزران پرته لدې چې تاس ‌‬ ‫ستاسي معاش زیاتوي‪‌،‬او یا کیداې شي د معاش د زیاتولو لپآره‬ ‫کوم سیستم ولري‪ .‬د بعضی سوپروایزرانو څخه باید تاسي په‬ ‫خپله د معاش د زیاتیدلو غوښتنه تر سره کړي‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫‪۳۰–۲۸‬‬

‫دندې او د کار ځای‬ ‫‪ )۲۸‬اضافه کاري‬

‫‪ )۳۰‬د معاش راپور (‪)Timesheet‬‬

‫♦ ګمارونکي‌ په معمول ډول په اونې که د ‪ ۴۰‬ساعتونو کار په‬ ‫وړاندی کارکونکې ته ټاکلې مزد او د څلویښتو څخه زیاتو‬ ‫ساعتونو پر وړاندې د ټاکلې مزد یو نیم چند پیسې ورکوي‪‌.‬‬ ‫کچیرې ستاسي د یو ساعت مزد ‪ ۱۰‬ډالره وي نو ستاسي‌ اضافه‬ ‫کاري به د ساعت ‪ ۱۵‬ډالره حسابیږي‪.‬‬ ‫ي مستحق‬ ‫♦ ځیني هغه معاش لرونکي کارکونکي‌ به د اضافه کار ‌‬ ‫نه وي‪ ‌.‬چې دغه چاره د هغوي‌ قرار داد‪ ‌،‬مسولیتونو او معاش‬ ‫پوری ټړاو لري‪.‬‬

‫♦ تل د خپلو کاري ساعتونو رسیدونه له ځان سره ساتې او یا هم‬ ‫کله چې د وخت ماشین کار نه کولو خپل کاري ساعتونه له ځان‬ ‫سره یاداشت کړي‪.‬‬ ‫♦ کچیرې تاسې کومه غلطې ولیدله‪ ‌،‬د خپل سوپروایزر سره‬ ‫خبرې وکړي او ارامه پاتی شي‪.‬‬

‫‪ )۲۹‬حد اقل مزد‬ ‫♦ فډرال حد اقل مزد د کانګرس لخواه بدلون وموند‪ .‬هر ایالت د‬ ‫حد اقل مزد لپاره خپل قانون لري‪.‬‬ ‫♦ هغه دندې چې د بخشش له الرې ډیرې پیسې تر السه کوي‪‌،‬‬ ‫لکه د رسټورانټونو دندې‪ ‌،‬کیداې شې د حد اقل مزد څخه لږ‬ ‫معاش ولري‪.‬‬

‫‪۳۰‬‬

‫‪7‬‬

‫‪۳۲–۳۱‬‬

‫دندې او د کار ځای‬ ‫‪ )۳۱‬معاش یا معاشات‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬

‫ستاسي د معاش چک ټولې هغه پیسې ښئی چې ستا له معاش‬ ‫څخه د فډارل او ایالت لخواه د ټکسونو‪ ‌،‬سوشل سکیورټی او‬ ‫میډیکیر (‪ )FICA‬په ډول اخیستل شوي‪ .‬د (‪ )FICA‬ټکسونه د‬ ‫هغه مقدار د سلنې پر بڼسټ دي چې تاسي‌ تر السه کړي‪.‬‬ ‫د هغو خلکو تعداد چې تاسي یي‌ د معافیت لپاره په خپل ‪W-4‬‬ ‫ي څخه په‬ ‫فورمو کې اچوي‌ د هغو پیسو مقدار بدلوي‌ چې له تاس ‌‬ ‫هر معاش کې ګرځول کیږي‪.‬‬ ‫کچیرې د داخلي عوایدو د خدماتو ادارې ‪ IRS‬ته جوته شوه چې‬ ‫د تاسي څخه د اخیستل شویو پیسو اندازه د ټاکلې حد څخه لوړه‬ ‫ده تاسي‌ ته بیرته پیسې درکړي‌ شي‪ .‬کچیرې تاسي‌ باقي شوي‌‬ ‫نو تاسي‌ باید ‪ IRS‬ته پیسې ورکړي‪.‬‬ ‫ناخالص عاید هغه اندازه ده چې تاسي یي‌ د ټکس څخه مخکې‬ ‫لري او خالص هغه مقدار دې چې تاسي‌ ته د ټکس له ورکولو‬ ‫وروسته پاتې کیږي‪.‬‬

‫‪ )۳۲‬د مدیریټ بڼې او د همکارانو سره راکړه ورکړه‬ ‫♦ هر کاري چاپیریال خپل قوانین لري‪ ‌.‬ځینې ډیر رسمي او‬ ‫ستاسو څخه غواړي چې پر خپل ټاکلې وخت دندې ته د ځانګړو‬ ‫کالیو په اغوستلو سره راشي‪ .‬بعضی بیا ډیر رسمي‌ ندي‌ او د‬ ‫انعطاف وړ کاري ساعتونو درلودونکي‌ وي‪ .‬کچیرې د قوانینو‬ ‫په هکله ډاډمن نه یاست له ځپل سوپروایزر څخه پوښتنه وکړي‪.‬‬ ‫♦ بعضی سوپروایزران له تاسي‌ څخه توقع لري چې پرته له‬ ‫اضافه معاش څخه د اضافه ساعتونو لپاره کار وکړي‪ ‌،‬کچیرې‬ ‫تاسي په ټاکلې میاشتنی معاش کار کوي‪‌.‬‬ ‫♦ بعضی خلک د خپلو همکارانو سره د رسمیاتو نه د باندې وخت‬ ‫تیروي‪ ‌.‬نور مسلکیتوب غوره ګڼي او مسلکې او ټولنیزې کړې‬ ‫سره بیلې ساتي‪‌.‬‬

‫‪۳۱‬‬

‫‪8‬‬

‫‪۳۴–۳۳‬‬ ‫‪ )۳۳‬د مالیه یا ټکس ورکول او فایل کول‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬

‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫‪9‬‬

‫تاسي باید هر کال د خپل عاید پر بڼسټ او کچیرې مو ټاکلې‬ ‫شرایط پوره کړي وي‌ نو د آپریل میاشتې تر ‪ ۱۵‬یي نیټې د‬ ‫خپلو عوایدو د ټکس ریټرن بشپړ کړي‪.‬‬ ‫کچیرې تر ټاکلې نيټې زیات وخت ته اړتیا لري نو د وخت د‬ ‫غزیدلو یا تمدید غوښتنه وکړئ‪.‬‬ ‫د ټکس د فایلولو لپاره تاسي کوالي‌ شي‌ خپله د سوشل‬ ‫سیکوریټی نمره یا د انفرادی مالیه ورکونکی د پیژندګلوی نمبر‬ ‫‪ ITIN‬څخه استفاده وکړي‪ .‬کچیرې د سوشل سیکورټی نمبر نه‬ ‫لری نو د ‪ ITIN‬نمبر لپاره غوښتنلیک وسپاري‪ .‬د ‪ ITIN‬نمبر‬ ‫تر السه کولو لپاره باید د داخلي عوایدو د خدماتو ‪ IRS‬د ‪W-7‬‬ ‫فورم یوه پاڼه ډکه کړي‪.‬‬ ‫د ټکس د فایلولو وړټیا ستاسي سره د دایمي اوسیدلو کارت یا‬ ‫ګرین کارت او تابیعت تر السه کولو پروسو کې مهمه ونډه لري‪.‬‬ ‫متعلقین هغه خلک دي چې ستا په عوایدو اتکاء‬ ‫لري‪ ‌،‬لکه هغه ماشومان چې تاسي‌ د هغوي‌ د‬ ‫کفالت مسولیت لري‪ .‬ستاسي تر کفالت الندي‬ ‫اشخاصو تعداد او د عاید اندازه ستاسي د ټکس‬ ‫ریټرن اندازه ټاکي‪ .‬دغه معلومات د ‪ W-4‬فورم‬ ‫څخه تر السه کیږې کوم چې تاسي د یو کمپنې‬ ‫سر د کار پیلولو پر مهال ډک کړی وي‪.‬‬ ‫د عوایدو ټکس کریډت ‪ EITC‬د لږ عاید لرونکی‬ ‫فرد یا کورنیو لپاره یو ډول ټکس کریډت دي‪.‬‬ ‫بیالبیلې کمپنې ستاسي د مالیه یا ټکس چارې د‬ ‫یو ټاکلې قیمت پر وړاندی مخ ته وړي‪ .‬د انټرنټ‬ ‫پروګرامونه هم ستاسي سره پرته له فیس او یا په‬ ‫لږ قیمت سره د ټکس د فایلولو برخې کې مرسته‬ ‫کوالی شي‪.‬‬ ‫بعضې ټولنې د داسې پروګرامونو درلودونکې‬ ‫دي چې ستاسي سره په وړیا ډول د ټکس فایلولو‬ ‫کې مرسته کوي‪ .‬د ‪ VITA‬پروګرام د بیلګې‬ ‫په ډول په وړیا ډول د ټکس د فایلولو مرستې د‬ ‫الندینیو وګړو سره کوي‪:‬‬ ‫هغه خلک چې په عمومي‌ ډول ‪ ۵۷۰۰۰‬ډالره یا‬ ‫لږ عاید لري‬ ‫د معیوبیت لرونکي اشخاص؛ او‬ ‫هغه مالیه ورکونکي چې په انګلیسي ژبه پوره بر‬ ‫السې ندي‬

‫مالي چارې‬ ‫‪ W-2 )۳۴‬فورم او د مالیاتو احضار لیک‬ ‫♦ د ‪ W-2‬فورمونه د ګمارونکی لخواه کارکونکی د ورکړې شوې‬ ‫پیسو او اخیستل شوې مالیه راپور ورکوي‪.‬‬ ‫♦ د ‪ W-2‬فورم د جنوري میاشتې د لومړي نیټې څخه د ډسمبر‬ ‫میاشتې یودیرشمې نیټې پوری د عاید راپور ورکوي‪.‬‬ ‫♦ تاسي د خپل ‪ W-2‬فورم یوه کاپي د جنوري په میاشت کې د‬ ‫میل له الرې او یا د کار ځاې کې تر السه کوالی شي‪ .‬تاسي د‬ ‫ټکس فایلولو پر مهال د هغو معلوماتو څخه کار اخلي چې ‪W-2‬‬ ‫کې شتون لري‪.‬‬

‫‪۳۳‬‬

‫‪۳۴‬‬

‫‪۳۶–۳۵‬‬

‫مالي چارې‬ ‫‪ )۳۵‬بودیجه‬ ‫♦‬

‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫‪۳۵‬‬

‫د خپلو عوایدو (هغه پېسي چې تر السه کوي) او مصارفو‬ ‫( هغه پېسې چې تاسي یي مصرفوي) یو لست جوړ کړئ‪‌.‬‬ ‫میاشتنی بودیجه جوړه او الندینېو شیانو مصارف ورسره په‬ ‫نظر کې ونیسي‪:‬‬ ‫ تفریح‬‫خواړه‬ ‫ آسانتېاوې‬‫اوسیدل‬ ‫ ټیلیفون‬‫لباس یا جامې‬ ‫ ټرانسپورت‬‫بیمه‬ ‫ انټرنټ‬‫مرسته کول یا صدقه‬ ‫ بیړڼې حاالت‬‫سپما یا بچت‬

‫‪ )۳۶‬د بانک جاري او د سپما حساب‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬

‫بانکونه او د کریډیت اتحادیه د پېسو د ساتلو لپاره خوندي‬ ‫ځایونه دي‌‪ ‌.‬د امریکا د متحده ایاالتو دولت به ستاسي پېسې‬ ‫بیرته درکړي که چیرې د بانک یا کریډیټ د اتحادیه څخه‬ ‫پېسې غال او یا ورکې شې‪.‬‬ ‫د زیاتو نقدو پېسو لیږدول خوندې عمل ندی‪ ‌.‬که تاسي غواړی‬ ‫نو جارې حساب جوړولی شي‪ ‌،‬بیا الندي کارونه تر سره‬ ‫کوالی شي‪:‬‬ ‫د چک لیکل‪.‬‬ ‫د خپل ډیبیټ کارت څخه مصرف‪ ‌،‬په فورې ډول د خپل حساب‬ ‫څخه د پېسو راویستل‪.‬‬ ‫د ‪ ATM‬ماشینونو څخه د پېسو راویستل‪.‬‬ ‫د پې پل ‪ PayPal‬یا وینمو ‪ Venmo‬انالین مالي خدماتو څخه‬ ‫ګټه اخیستل‪‌.‬‬ ‫د ‪ ATM‬ماشینونه به د لګښت پرته خدمات تاسي ته وړاندي‬ ‫کړې که چیرې ستاسي‌ د بانک یا کریډیت اتحادیه سره تړاو‬ ‫ولري‪.‬‬ ‫د یو حساب د پرانیستلو لپاره تاسي‌ د پیژندګلوې دوه فورمونو‪‌،‬‬ ‫د اوسیدلو د ځاې ثبوت (قرارداد خط)‪ ،‬او یو اندازه پېسو (د‬ ‫بانکي حساب د پرانیستلو پر مهال باید یو څه پېسې حساب کې‬ ‫جمع کړئ) ته اړتیا لري‪.‬‬ ‫ځینې الندینې فکټورنه د بانک یا کریډیت اتحادې د انتخاب پر‬ ‫مهال په پام کې نیول کیږي‪:‬‬ ‫د بانکي حساب لپاره میاشتنې فیس‪.‬‬ ‫د سود کچې‪.‬‬ ‫ستاسې د کور یا کار ځاې څخه د بانک فاصله‪.‬‬ ‫بعضې ځایونه هم شتون لري چې د هغو خلکو چیکونه نقدوي‬ ‫چې هغوي بانکي‌ حسابونه نلري‪ .‬خو هغو کیداې شې د ډیرو‬ ‫پېسو په بدل کې نوموړي خدمات وړاندي کړي‪.‬‬ ‫د پې ډی پورورکونکې کمپنی خلکو ته پیشکې پېسو او‬ ‫کوچنیو پورونو د ورکولو وړاندیزونه لري‪ .‬کچیرې یو تن خپل‬ ‫پور په چټکې سره ادا نه کړي نو نوموړي کمپني ورڅخه ډیر‬ ‫لوړ فیس حصول کړي‪‌.‬‬ ‫هیڅکله نقدې پېسې په میل کې مه لیږي‪ .‬کچیرې اړیاست‬ ‫چې پېسې واستوي‪ ‌،‬تاسي کوالی شې د بانک او یا د خوراکه‬ ‫فروشي له دوکانونو څخه منې ارډر تر السه کړي‪.‬‬

‫‪۳۶‬‬

‫‪10‬‬

‫‪۴۱–۳۷‬‬

‫مالي چارې‬ ‫‪ )۳۷‬کریډیت کارتونه‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬

‫♦‬

‫یو کریډیت کارت تاسي ته اجازه درکوي‌ چې اوس مصرف‬ ‫وکړي او وروسته بیا پور ادا کړي‪ ‌.‬څومره چې د ټولو پېسو‬ ‫بیرته ادا کول ځنډوي نو زیات سود به ادا کوي‪ .‬د سود کچه‬ ‫کیداې شي ډیره لوړه وي‪ .‬هڅه وکړي چې د کریډیت کارت نه‬ ‫مو چې څومره لګښت کړی په بشپړ ډول د میاشت اخر کې ادا‬ ‫کړي‪.‬‬ ‫کارتونه بیالبیل کلني فیسونه‪ ‌،‬امتیازات او د سود کچې لري‪.‬‬ ‫د کریډیت کارت د تر السه کولو په هکله به ستاسي‌ بانک‬ ‫پریکړه کوي چې تاسي یي د عهده نه وتلي شي یا نه‪ ‌.‬بانک بیا‬ ‫ستاسي‌ د کریډیت حد یا هغه اندازه پېسې چې تاسي کوالي شی‬ ‫مصرف کړی ټاکې‪.‬‬ ‫کچیرې تاسي‌ د کریډیت کارت لپاره د سابقې نه لرلو لپاره په‬ ‫شرایطو پوره ونه ګڼل شوی‪ ‌،‬نو یو سکیور کریډیت کارت‬ ‫(محدود اندازه پېسې) تر السه کړي‪ .‬د سیکیور کریډیت‬ ‫سره به تاسي خپل کارت کې د شته پېسو څخه زیاتې نشی‬ ‫مصرفولي‪.‬‬ ‫تاسي کوالي‌ شي د کریډیت کارت یا بانکي حساب په مټ خپل‬ ‫میاشتنې تادیات په اتومات شکل تنظیم کړي‪ .‬دغه چاره به‬ ‫ستاسي د ناوخته ادا کولو د فیس څخه وژغوري‪‌.‬‬

‫‪ )۳۸‬د کریډیټ درجه بندي او راپورورکول‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫ستا د کریډيټ درجه به پور ورکونکو لکه بانکونو‪ ‌،‬کریډيت‬ ‫کارت کمپنیو او د جایدادونو کمپنیو سره په مالي‌چارو کې ستا د‬ ‫مسولیت منلو او دا چې تا خپل پورونه او لګښتونه په وخت ادا‬ ‫کړي‌ معلومات شریک کړي‪‌.‬د کریډیت د ښې درجې درلودل به‬ ‫تاسي د دې جوګه کړي چې قیمت شیانو لکه کور یا موټر لپاره‬ ‫پېسې پور کړي‪.‬‬ ‫تاسي د خپل کريډیت درجه په خپل وخت د کریډیت کارت څخه‬ ‫د مصرف شوی پېسو او پورنو په ادا کولو سره پورته وړلې شي‪.‬‬ ‫د وړیا کریډيټ راپور تر السه کولو لپاره د‬ ‫‪ www.annualcreditreport.com‬څخه لیدنه وکړي یا‬ ‫‪ 1-877-322-8228‬شمیرې سره په اړیکه کې شي‪.‬‬ ‫تاسي کیداې شې د خپل کریډیټ د درجې د معلومولو لپاره‬ ‫پېسې ورکړي‪ .‬په عمومي‌ ډول‪ 725-759‌،‬د کریډیټ ښې‬ ‫درجې دي‪ .‬د ‪ 760‬څخه لوړه درجه غوره درجه او په درلودلو‬ ‫سره به يي تاسي لږ سود ورکوي‪.‬‬

‫‪ )۳۹‬سپما او د شتمنې یا پېسو زیاتیدل‬ ‫♦ د پېسو د زیاتولو لپاره ډیرې الرې چارې شتون لري‪ ‌.‬تاسي‬ ‫کوالی شی د خپل سمپا حساب‪ ‌،‬سې دې‪ ‌،‬بانډونو‪ ‌،‬کلنۍ سهمې‪‌،‬‬ ‫ونډو او نورو الرو چارو څخه د ګټې په تر السه کولو خپلې‬ ‫پېسې ډیرې کړي‪ .‬د ال زیاتو معلوماتو لپاره د یو مسلکي‬ ‫شخص سره په اړیکه کې شي‪.‬‬ ‫♦ د سپما د زیاتیدلو هڅه وکړي‪ .‬په خپل حساب کې د ‪۱۰۰۰‬‬ ‫ډالرو درلودل به تاسې سره په بیړنېو حاالتو لکه د موټر یا‬ ‫روغتیا خرابیدلو پر مهال مرسته وکړي‪ .‬ځېني ګمارونکي‬ ‫د ‪ 401k‬یا د ‪ IRA‬ساده پالن امتیازات خپلو کارکونکو ته‬ ‫ورکوي‪ .‬له دو سره ګمارونکي یو ځانګړې سلنه د کارکونکي د‬

‫‪11‬‬

‫شراکت تر حده یوځای کوي‪‌.‬د بیلګې په ډول‪ ‌،‬کچیرې تاسي‌ په‬ ‫میاشت کې ‪ ۱۰۰۰‬ډالره ګټي او ‪ ۳‬سلنه یي خپل د تقاعد حساب‬ ‫ته لیږي نو ګمارونکی به هم ستاسي د تقاعد حساب ته هر‬ ‫میاشت ‪ ۳۰‬ډالره لیږدوي‪.‬‬ ‫♦ تاسي د هغو پېسو ټکس نه ورکوی کومې چې د خپل تقاعد‬ ‫حساب ته لیږدوي‪ .‬مګر کچیرې تاسي‌ اړیاست چې دغه پېسې‬ ‫مخکې تر دې چې تقاعد شي وکاروی تاسي به هغوي د نقدلو‬ ‫لپاره ډیر لوړ فیس ورکوي‪ .‬دغه لږ اندازه پېسې به په ډیرو‬ ‫پېسو بدلې شې کچیرې ورباندې سمه پانګونه وشې!‬ ‫♦ کچیرې تاسي د ‪ IRS‬یا بانک څخه یو ایمیل تر السه کړی‬ ‫چې له تاسي څخه یي شخصي معلومات غوښتی وي‪ ‌،‬په قوي‬ ‫احتمال دغه ایمیل به غلط یا ناسم وي‪‌.‬کچیرې ډاډمن نه یاست نو‬ ‫زنګ ووهي‪ IRS ‌.‬خلکو سره د ایمیل یا بریښنالیک له الرې‬ ‫اړیکه نه ټینګوي‪.‬‬

‫‪ )۴۰‬د چک لیکل او نقدول‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫د یو چک د نقدولو‪ ،‬خپل حساب کې زیاتولو او یا لیږلو لپآره‬ ‫باید د چک په شا السلیک وکړي‪.‬‬ ‫کله چې تاسي چک لیکۍ نوالندینېو مواردو ته پام وکړي‪:‬‬ ‫نیټه‪.‬‬ ‫مقدار په اعدادو‪.‬‬ ‫مقدار په حروفو‪.‬‬ ‫د چک تر السه کونکی شخص یا کمپنی نوم‪.‬‬ ‫ستاسو السلیک‪‌.‬‬ ‫زیاتره بانکونه او د کریډیټ اتحادیې تاسي ته اجازه درکوي‌ چې‬ ‫خپل چک د ګرځنده ټیلیفون له الرې خپل حساب ته زیات کړي‪.‬‬ ‫ګمارونکي زیاتره وخت کوالی شی ستاسي معاش په نیغ ډول‬ ‫ستاسو بانکي حساب ته ولیږي‪.‬‬ ‫کله چې تاسي په خپل حساب کې د شته پېسو څخه زیات چک‬ ‫ولیکی بانک به تاسي جریمه کړي‪ .‬نوموړي کړنې ته اورډرفټ‬ ‫وايي او ځینې بانکونه او د کریډیټ اتحادیې د اورډرفټ څخه د‬ ‫خوندیتوب وړاندیزونه لري‪.‬‬

‫‪ )۴۱‬د هویت غال‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬

‫د خپلو شخصي معلوماتو د شریکولو پر مهال احتیاط وکړي‪.‬‬ ‫خلک کوالی شي‌ ستاسو د معلوماتو څخه په ګټې اخیستنې سره‬ ‫ځان ته کریډيټ کارت جوړ او ستاسو له پېسو څخه د ځپل‬ ‫ځان لپاره شیان وپیرې‪‌.‬‬ ‫خپل الندینې اسناد د غورځولو یا ریسایکل څخه د مخه ټوټه‬ ‫ټوټه یا شرډ کړي‪:‬‬ ‫د سوشل سیکورټی یا ‪ ITIN‬شمیرې‪.‬‬ ‫د بانکی حساب شمیرې‪.‬‬ ‫د کریډیټ کارت شمیرې‪.‬‬ ‫کله چې تاسي خپل شخصي معلومات د کریډیټ کارت یوی‬ ‫کمپنی‪ ‌،‬بانک یا نورو ته ورکوي‪ ‌،‬تاسي باید هغه شخص وي‌‬ ‫چې ټیلیفونې اړیکه ټینګوي‌ یا خبرې اترې پیلوي‪.‬‬ ‫خپل مهم اسناد لکه پاسپورټ او د زیږیدلو کارت له ځان سره د‬ ‫اړتیا پرته مه لیږدوي‪.‬‬

‫‪۴۴–۴۲‬‬

‫مالي چارې‬ ‫‪۴۰‬‬

‫‪ )۴۲‬د رسمي اسنادو (کتابت) دفترونه‬ ‫♦ د رسمي اسنادو کاتب د څارنوال یا وکیل سره توپیر لري‪ ‌.‬د‬ ‫رسمي اسنادو کتاب د مهمو اسنادو السلیکونو تر نظر تیروي‌ او‬ ‫د خلکو هویت تصدیقوي‪‌.‬‬ ‫♦ زیاتره مالي‌ ادارات نوموړي خدمات خپلو مشتریانو ته په وړیا‬ ‫ډول وړاندي کوي‪ ‌.‬تاسي باید هیڅکله د دغه راز خدماتو لپاره‬ ‫چاته زیاتې پېسې ورنکړي‪.‬‬

‫‪ )۴۳‬د بیمې د ادعا ثبتول‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫‪۴۱‬‬

‫د موټر‪‌،‬روغتیا‪ ‌،‬ژوند‪ ‌،‬جایداد‪ ‌،‬کرایه او معیوبیت بیمې هغه‬ ‫ډولونه دې چې تاسي یي‌ پیری‪ .‬تاسي‌ په معمول ډیرې پېسې‬ ‫هر میاشت په بیمې لګوي‪ .‬دغه مبلغ ته معموال پریمیم مبلغ وايي‪‌.‬‬ ‫کچیرې تاسي بیمه لری‪ ‌،‬تاسي مخکې تر دې چې د خپل ټپی‬ ‫کیدلو او یا ټکر لپاره پېسې د بیمې له کمپنی څخه تر السه‬ ‫کړي‌ نو باید خپله ادعا ثبت کړي‪.‬‬ ‫تاسي باید خپله ادعا په سم ډول تر سره کړي‪ .‬کچیرې مو غلطې‬ ‫وکړي ښاې د پېسو د تر السه کولو مستحق ونه ګڼل شي‪.‬‬ ‫د سترو پیرودنو او ترمیماتو رسیدنو له ځان سره وساتي‪.‬‬ ‫کچیرې د غال سره مخامخ کیږي نو په چټکتیا سره پولیسو ته‬ ‫خبر ورکړي‪.‬‬

‫‪ )۴۴‬په کور کې د انرجې سپما او معمول بیلونه‬ ‫♦‬

‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫د کور معمول بیلونو یا لګښتونو ته د بریښنا‪ ‌،‬اوبو‪ ‌،‬تودوخې ‪/‬‬ ‫ګازو ‌‪ ،‬ټیلیفون‪ ‌،‬خځلو‪ ،‬او کیبل‪ /‬انټرنټ شامل دي‪ .‬تاسي زیاتره‬ ‫لګښتونه یا بیلونه په انالین یا د لګښت د اتومات ادا کولو له‬ ‫الرې چې ستاسي‌ له بانکی حساب څخه په نیغ ډول پېسې‬ ‫اخیستل کیږي ‌‪ ،‬تر سره کوي‪:‬‬ ‫تاسي د الندینېو ساده کړنو په تر سره کولو سره انرجې او‬ ‫پېسې سپمولي شي‪‌:‬‬ ‫د کم مصرفه ګروپونو په اخیستلو‪.‬‬ ‫د ټلویزونونو‪ ‌،‬ګروپونو او نورو بریښناي وسایلو په خاموشولو‬ ‫سره کله چې ورڅخه ګټه نه اخلي‪.‬‬ ‫یواځې د تودخې او ایر کنډیشن نه هغه مهال استفاده وکړي‌ چې‬ ‫اړتیا ورته شتون ولري‪.‬‬ ‫په توده هوا کې‪ ‌،‬کور د ورځې لخواه تیاره ساتي او سړې هوا‬ ‫ته د شپې لخواه کچیرې هوا سړه وې اجازه ورکړي‪.‬‬ ‫په سړه هوا کې د لمر وړانګو ته اجازه ورکړي چې کور ته‬ ‫راشي‪.‬‬ ‫د تهویه الرې چې د کور د سړیدلو او ګرمیدلو لپاره دې‪ ‌،‬د‬ ‫فرنیچر په وسیله مه بندوي‪.‬‬

‫‪۴۴‬‬

‫‪12‬‬

‫‪۴۹–۴۵‬‬

‫روغتیا او درمل‬ ‫‪ )۴۵‬د روغتون د بیړنېو پیښو خونه (‪)ER‬‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬

‫ستاسي‌کور ته تر ټولو نږدې د بیړنیو پیښو د څانګې په ادرس‬ ‫پوهیدل‪ .‬په ‪ ER‬کې د هغو ناروغانو درملنه کیږې چې بیړنې‬ ‫روغتیاي‌ پاملرنی ته اړتیا لري‪ ‌،‬د هغو خلکو په ګډون چې په‬ ‫نورځایونو کې د درملني مالي توان نلري‪.‬‬ ‫‪ ER‬څانګې هر ورځ او ‪ ۲۴‬ساعته پرانیستي‌ وي‪.‬‬ ‫د ‪ ER‬څخه ګټه اخیستل کیداې شې په ځانګړې ډول هغه مهال‬ ‫قیمته تمام شي چې تاسي‌ روغتیاي‌ بیمه ونلري‪ .‬کچیرې بیړنیو‬ ‫روغتیاي‌ پاملرنو ته اړتیا نه لري‪ ‌،‬نو خپل ټاکلی کلینیک سره‬ ‫اړیکه ټینګه او د خپل اړوند ډاکټر سره د لیدلو وخت وټاکي‪.‬‬ ‫بعضی حاالت چې بیړنېو روغتیاي‌ پاملرنو ته اړتیا لري په‬ ‫الندینې ډول دي‪:‬‬ ‫په سختې سره ساه اخیستل‪.‬‬ ‫ضعفیدل او یا ناڅاپه سر ګرځیدل‪.‬‬ ‫د سترګو دید کې بدلون راتلل‪.‬‬ ‫ناڅاپه او یا شدید درد‪.‬‬ ‫په سینې کې مو فشار یا درد‪.‬‬ ‫نه بندیدونکې وینه بهیدنه‪.‬‬ ‫کوم معلومات چې تاسي‌ ډاکټرانو‪‌،‬نرسانو او روغتون له‬ ‫کارکونکو سره شریکوي‌ محرم ساتل کیږي‪.‬‬

‫‪ )۴۷‬د روغتیاي خدماتو سیستم‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫‬‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫♦‬

‫‪۴۵‬‬ ‫♦‬

‫د روغتیاي بیمې لپاره ډیر تعداد کې غوراوې شتون لري‪.‬‬ ‫بعضی ګمارونکي د خپلو کارکونکو د روغتیاي‌ بیمې یوه برخه‬ ‫یا ټول لګښتونه پرې کوي‪.‬‬ ‫خپل ځان لپاره د روغتیاي بیمي پیرودل کیداې شې قیمته وي‪‌،‬‬ ‫لیکن کوالی شی زیات روغتیاي یا صحي لګښتونه راکم کړي‪.‬‬ ‫هغه کلمات چې پوهیدل یي تاسي ته اړین دي‪:‬‬ ‫پریمیم – هغه مقدار چې تاسي‌ يي هر میاشت پرې کوي‪.‬‬ ‫کوپې – هغه فیس چې تاسي یي د هر ځل روغتیاي‌ خدماتو تر‬ ‫السه کولو لپاره ورکوي‪ ،‬لکه ‪ ۳۰‬ډالره کله چې په منظم ډول‬ ‫کلینیک یا ډاکټر ته او ‪ ۱۰۰‬ډالره کله چې د روغتون بیړنې‬ ‫څانګې ‪ ER‬ته مراجعه کوي‪ .‬ستاسي روغتیاي‌ متباقی لګښتونه‬ ‫پرې کوي‪.‬‬ ‫ډیډکټبل‪ -‬مخکې تر دې‬ ‫چې بیمه لګښتونه پر‬ ‫غاړه واخلې یو مقدار‬ ‫لګښتونه باید تاسي‌په‬ ‫ي چې دې ته‬ ‫غاړه واخل ‌‬ ‫ډیډکټبل وايي‪.‬‬ ‫زیاتره ټولنې یا سیمې‬ ‫د کلینیکونو او عامې‬ ‫روغتیا ډیپارټمنټونو درلودنکي دي چې نوموړي څانګې ارزان‬ ‫بیه روغتیاي خدمات وړاندي کوي‪.‬‬ ‫ستاسي ماشومان کوالی شی د ماشومانو لپاره د ایالت د‬ ‫روغتیاي بیمي پروګرام ‪ CHIP‬له الرې وړیا او یا په ټیته‬ ‫بیه بیمه تر السه کړي‪ .‬هر ایالت د خپل ‪ CHIP‬او میډیکیټ‬ ‫پروګرامونو لپاره شرایط‌ او قوانین لري‪ ‌،‬نو په خپل ایالت کې‬ ‫مو د دغو پروګرامو په هکله د معلوماتو تر السه کول اړین‬ ‫دي‪ ‌.‬د معلوماتو لپآره ‪ 1-877-543-7669‬شمیرې سره په‬ ‫اړیکه کې یا د ‪ www.insurekidsnow.gov‬څخه لیدنه وکړي‪‌.‬‬

‫ي فورمو ډکول‬ ‫‪ )۴۸‬د روغتیا ‌‬ ‫♦‬

‫‪ )۴۶‬د بیړنیو پاملرنو مراکز‬ ‫♦ د بیړنیو پاملرنو په مرکزونو کې د هغو ناروغانو درملنه کیږي‌‬ ‫چې بیړنیو پاملرنو ته اړتیا لري‌خو حالت یي دومره نازک یا‬ ‫وخیم نه وي چې ‪ ER‬یا د روغتون بیړنې څانګې ته مراجعه‬ ‫وکړي‪.‬‬ ‫♦ د بیړنیو پاملرنومرکزونو کې روغتیاي خدمات ګړندي او تر‬ ‫‪ ER‬ارزانه قیمت باندي‌ وړاندي‌ کیږي‪.‬‬ ‫ي نه وي‪.‬‬ ‫♦ د بیړنیو پاملرنو مرکزونه ټول وخت پرانیست ‌‬

‫‪13‬‬

‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫ي فورمې‬ ‫هر کله چې تاسي ډاکټر ته مراجعه کوي‌ او یا روغتیا ‌‬ ‫ډکوي نو هغوي‌ به له تاسي‌ الندينې پوښتنې تر سره کړي‪:‬‬ ‫د کوم درملو سره چې حساسیت لري‪.‬‬ ‫روغتیاي تاریخچه او د کورنۍ د روغتیاي وضعیت په هکله‪.‬‬ ‫څومره شراب یا سګرټ څکي‪.‬‬ ‫هغه درمل چې تاسي خوري‪‌.‬‬

‫‪ )۴۹‬د ډاکټر سره خبرې اترې یا مفاهمه‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫تاسي کوالی شي‌ چې د ژباړونکې غوښتنه وکړي‪ ‌.‬دا به‬ ‫ستونزمنه وې چې ستاسي ماشومان ستاسو د روغتیاي‌ حاالتو د‬ ‫ژباړنې مسولیت په غاړه واخلي‪.‬‬ ‫د خپل ډاکټر څخه د هر ډول پوښتنې په ترسره کولو سره مه‬ ‫ډارېږي‪ .‬ستاسي‌ پوښتنې کیداې شې الندینې شیان په بر‬ ‫کې ولري‪:‬‬ ‫کله به ښه شم؟‬ ‫څنګه کیداې شې د دغه حالت د بیاځلې پیښیدلو څخه مخنیوي‌ وکړم؟‬ ‫د ناروغې کومې نښې او نښانې شته چې زه يي وڅارم؟‬

‫‪۵۴–۵۰‬‬

‫روغتیا او درمل‬ ‫‪ )۵۰‬د درملو لیبلونه‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬

‫‪۵۰‬‬

‫د ځینو درملو لپاره باید تاسي د ډاکټر نسخه له ځان سره ولري‪‌.‬‬ ‫تاسي‌کوالي شي چې د نسخې مطابق درمل له درملتون څخه تر‬ ‫السه کړي‪ ‌.‬د روغتیاي‌ بیمي‌ په درلودلو سره به تاسي د درملو‬ ‫په قیمت کې تخفیف تر السه کړي‪.‬‬ ‫تاسي کوالي شي ځینې درمل لکه ټایلینول (پراسټامول) او‬ ‫اډویل له نسخې پرته او په مغازو کې تر السه کړي‪.‬‬ ‫ټول درمل د لیبلونو درلودونکې او په لیبل کې الرښود به تاسي‌‬ ‫ته الندينې موارد په ګوته کړي‪:‬‬ ‫د درملو څخه څرنګه ګټه واخلي‪.‬‬ ‫څومره درمل باید وخوري‪ ‌،‬لکه د ټابلیټونو تعداد‪.‬‬ ‫په ورځ کې څو وارې او د څومره وخت لپاره‪.‬‬ ‫فارمسست به هم وکوالي‌ شی چې په دې هلکه ستاسي پوښتنو‬ ‫ته ځواب درکړي‪.‬‬ ‫د درملو د انقضاء نیټې ته پاملرنه کوي او تاریخ تیر شوي‌‬ ‫درمل مه کاروي‪‌.‬‬

‫‪ )۵۱‬خفګان یا ډیپریشن‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬

‫ډیپریشن عام دی‪ .‬نښې او نښانې یي په الندې ډول دي‪:‬‬ ‫د خفګان احساس او زیاته ستومانتیا‪.‬‬ ‫منفې فکرونه او د ګناه احساس‪.‬‬ ‫په فعالیتونو کې د ګډون سره د عالقې کمیدل‪.‬‬ ‫د مزاج په کنټرول یا مهارولو کې ستونزې‪.‬‬ ‫بیخوبې یا ډیر زیات ویده کیدل‪.‬‬ ‫د ځان وژنې فکرونه‪.‬‬ ‫کچیرې فکر کوي چې د ډیپریشن څخه کړیږي‪ ‌،‬په فوری ډول د‬ ‫یو روغتیاي‌ کلینیک سره په اړیکه کې شي‪.‬‬ ‫که فکر کوي کوم ملګری مو د ځان وژنې اراده لري او په‬ ‫خطر کې دي نو د ‪ ۹۱۱‬شمیرې سره په اړیکه کې شي‪.‬‬

‫‪ )۵۲‬مشوره‬ ‫♦ مشاور یا معالج ته تلل معمول چاره ده‪ ‌.‬مشاورین کوالي شي‬ ‫د کورنیو‪ ‌،‬انفرادی ستونزو په هوارولو‪ ‌،‬ډیپریشن ‌‪ ،‬او خفګان‬ ‫برخو کې مشورې ورکړي‪.‬‬ ‫♦ زیاتره مهاجرین د نوي ځای او کلتور سره د تطابق پر مهال د‬ ‫فشار او خفګان احساس کوي‪.‬‬ ‫♦ د ټولنیزو خدماتو سیمه ایزې څانګې یا ستاسي د روغتیا ځدماتو‬ ‫چمتو کونکي کوالي شي‌ تاسي ارزان بیه د رواني روغتیا‬ ‫خدمات چمتو کړي‪‌.‬‬

‫‪ )۵۴‬اچ ای وې (‪ )HIV‬او ایډز ناروغي‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫اچ ای وې (‪ )HIV‬هغه وایرس دی چې د ایدز ناروغي المل‬ ‫کیږی‪‌.‬نوموړی د یو ناروغ شخص څخه بل ته لیږدول کیږي‪.‬‬ ‫د محافظت څخه پرته جنسي اړیکې او په شریک ډول د‬ ‫پیچکاریو استعمال د ناروغي‌ دلیږد المل کیږي‪.‬‬ ‫زیاتره سیمی په وړیا ډول د آچ ای وې (‪ )HIV‬معاینات او‬ ‫درمل چمتو کوي‪.‬‬ ‫د قانون پر بڼسټ تاسي اړیاست چې خپل ډاکټر ته ووایاست‬ ‫کچیرې تاسي‌ په اچ ای وې اخته وي‪.‬‬

‫‪۵۳‬‬

‫‪ )۵۳‬واکسینونه او عمومي‌ معاینات‬ ‫♦ خلک په معمول ډول د کال یو ځل ډاکټر یا کلینیک ته مراجعه‬ ‫کوي تر څو په خپلو روغتیا ستونزو مخکې تر دې چې زیاتې‬ ‫یا شدیدې شې پوه شي‪ .‬ډاکټران معاینات د وینې او فزیکي نښو‬ ‫په کتلو سره ترسره کوي‪‌.‬‬ ‫♦ ښوونځې له ماشومانو څخه غواړي چې خپل واکسینونه‬ ‫بشپړ کړي‪ ‌.‬تاسي کوالی شی د ښوونځې یا هم د عامې‬ ‫روغتیا سمیېزو څانګو څخه د ارزانو واکسینونو د ادرس‬ ‫پوښتنه وکړي‪‌.‬‬

‫‪14‬‬

‫‪۵۸–۵۵‬‬

‫روغتیا او درمل‬ ‫‪ )۵۵‬د ناروغیو خپریدل‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬

‫زیاتره خلک د ناروغیو د خپریدلو په برخې کې د احتیاط‌ څخه‬ ‫کار اخلي‪.‬‬ ‫خپل السونه په صابون او اوبو ومینځي‪:‬‬ ‫د ډوډي د تیارولو او خوړول څخه مخکې‪.‬‬ ‫د تشناب له تللو څخه وروسته‪.‬‬ ‫د پمپر له بدلولو څخه وروسته‪.‬‬ ‫وروسته له هغې چې خپله پوزه مو سپوڼ کړه ‪ ‌،‬وټوخیدلي‪ ‌،‬او‬ ‫یا وپرنجیدلي‪.‬‬ ‫په خځلو مو دالس له لږیدلو څخه وروسته‪‌.‬‬ ‫خپله خوله او پوزه د خپلې څنګلې په وسیله د ټوخې او پرنجې‬ ‫پر مهال وپوښي‪.‬‬ ‫ي که چیرته دغه چاره د قانون‬ ‫په عامه ځایونو کې ماسک واچو ‌‬ ‫غوښتنه وه‪.‬‬

‫‪۵۵‬‬

‫‪ )۵۷‬لومړني مرستې‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫‪ ‌.۱‬‬ ‫‪ .۲‬‬

‫‪ )۵۸‬د عمومي‌ خویندیتوب الرې چارې‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫‪ )۵۶‬د بدن د تودخې د معلومولو الې څخه ګټه اخیستل‬ ‫♦ د زیاترو خلکو د بدن د تودوخې نورماله درجه ‪ ۹۸.۶‬ګڼل‬ ‫کیږي‪ ‌.‬په عمومي ډول‪ ‌،‬د لویانو لپاره ‪ ۱۰۳‬او یا تر دې لوړه‬ ‫تبه خطرناکه ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫♦ تاسي کوالي شي د بدن د تودخې د معلومولو اله په درملتون یا‬ ‫نورو مغازو کې وپیري‪.‬‬ ‫♦ کچیرې ډاډه نه یاست چې تبه مو څومره خطرناکه ده‪ ‌،‬یو ډاکټر‬ ‫یا روغتیاي‌ کلینیک سره اړیکه وکړي‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫هر وخت د بیړنېو پیښو یا حاالتو لپآره ‪ ۹۱۱‬شمیره سره‬ ‫اړیکه نیسي‪.‬‬ ‫د وینې بهیدنې د مخنیوی لپاره په زخم یوه پاک ټوټه واچوي‌ او‬ ‫لږ فشار ورکړي‪‌.‬‬ ‫ي چې ستونی کې کوم‬ ‫د هغو کسانو سره باید فورې مرسته وش ‌‬ ‫شی بند وي‪ ‌.‬د ستونې د بندیدلو نښې‪ :‬کله چې یو شخص خپله‬ ‫دواړه السونه په ستونې ایښي وي‪.‬‬ ‫تاسي کوالی شی چې د یوکلن څخه زیات عمر لرونکي‌ ماشوم‬ ‫په خیټه یا بطن یو لړ فشارونه وارد کړي‌ کله چې کوم شی په‬ ‫ستونې کې بند شوې وي‪ .‬الندینې پړاونه تعقیب کړي‪:‬‬ ‫د شاه له لورې‪ ‌،‬خپل الس موټې کړي او د غټې ګوتې طرف د‬ ‫پوښتېو الندې او د نامه څخه پورته د ناروغ په خیټه کیږدي‪.‬‬ ‫خپل موټې په بل الس کلک ونیسي‌ او په چټکې سره پورته لور‬ ‫ته فشار ورکړي تر څو بند شوی شی راووځې‪.‬‬

‫‬‫‪-‬‬

‫‪۵۶‬‬

‫د ناروغیو او پیښو د مخنیوي‌ لپاره الرې چارې شتون لري‪:‬‬ ‫هیڅکله بریښناي وسایل لکه د ډوډي ګرمونکې او ویښتانو‬ ‫وچونکې دستشوي او شاور سره نږدې مه پریږدي‪.‬‬ ‫هیڅکله اوسپنه او المونیم مایکروویف کې مه ږدي‪.‬‬ ‫هیڅکله د پاکولو بیبالبیل توکې او مواد سره مه ګډوي‪.‬‬ ‫تادوه خواړه تاوده او ساړه خواړه ساړه ساتي‪.‬‬ ‫هیڅکله خواړه‪ ‌،‬میوه او سبزیجات د خامې غوښې سره په تماس‬ ‫کې مه پریږډي‪.‬‬ ‫کله چې درانده شیان پورته کوي‌ ورته په ګونډو کښینې او‬ ‫پداسې حال کې چې مال مو نیغه وي پورته شي‪.‬‬ ‫کله چې بایسکل چلوي نو ساتونکې خولې څخه استفاده کوي‪.‬‬ ‫کله چې په یخ یا نورو ښوویدونکو سطحو حرکت کوي‌ ډیر‬ ‫زیات احتیاط‌ کوي‪.‬‬

‫‪۵۸–۵۵‬‬

‫روغتیا او درمل‬ ‫‪۵۷‬‬

‫‪۵۷‬‬

‫‪۵۸‬‬

‫‪۵۸‬‬

‫‪16‬‬

‫‪۶۰–۵۹‬‬

‫روغتیا او درمل‬ ‫‪ )۵۹‬د غاښونو پاملرنه‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫‬‫‪-‬‬

‫د غاښونو ډاکټر ته د معایناتو او پاک کارې لپاره کال کې یو یا‬ ‫دوځله تلل غوره ګڼل کیږي‪ .‬د غاښونو بیمه په معمول ډول د‬ ‫روغتیا د بیمې څخه جال وي‪ .‬د غاښونو بیمه په کال کې یو یا‬ ‫دوځله د غاښونو وړیا مینځل او کال کې یوځل وړیا اکسری تر‬ ‫پوښښ الندي‌ راولي‪‌.‬‬ ‫د خپلو غاښونو او وریو د خوندیتوب لپاره الندینېو ټکو ته‬ ‫پاملرنه وکړي‪:‬‬ ‫غاښونه ورځ کې دوه یا درې ځله ومینځې او هر ورځ یې د تار‬ ‫په وسیله منځونه پاک کړي‪.‬‬ ‫هغه خواړه خوري چې د غنمو‪ ‌،‬سبزیجاتو‪ ‌،‬میوو او کلسیمو‬ ‫درلودونکې وي‪.‬‬

‫‪ )۶۰‬تمرین‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫‪17‬‬

‫‪۵۹‬‬

‫خلک د منډو وهلو‪ ‌،‬بایسکل چلولو‪ ‌،‬او نور ډول ورزشونه په‬ ‫عامه ځایونو کې کوي‪.‬‬ ‫د سرګرمیو مراکز او فیټنس (اندام د ښکال) کلبونه د سپورټې‬ ‫یا تمرینې ټولګیو وړاندیز کوي‪.‬‬ ‫ورزش یا تمرین ستاسي‌ سره مرسته کوی چې اندیښنه او‬ ‫فشار مو راکم او د شپې لخواه ښه خوب وکړي‪.‬‬ ‫روغتیاي‌ کارپوهان په اونې کې د درې څخه تر شپږو ورځو‬ ‫پورې هر ورځ ‪ ۳۰‬دقیقې یا د زیات وخت وړاندیز کوي‪.‬‬

‫‪۶۰‬‬

‫‪۶۳–۶۱‬‬

‫روغتیا او درمل‬ ‫‪ )۶۱‬د خوراک په هکله پوهاوی‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫‪۶۱‬‬

‫په خوراکې توکو شته لیبلونه لولي تر څو پوه شي‌چې څه خوري‬ ‫او څکي‪.‬‬ ‫د انقضاء تاریځ په معمول ډول د میاشت‪/‬ورځ‪ /‬کال په بڼه لیکل‬ ‫شوي وي (نوامبر ‪ ۲۰۲۰ ،۱۸‬په دغه ډول ‪۱۱/۱۸/۲۰۲۰‬‬ ‫لیکل شوي وي)‪.‬‬ ‫یو متوسط‌ شخص په ورځ کې د ‪ ۱۵۰۰‬څخه تر ‪۲۵۰۰‬‬ ‫کالوریو خوراک کوي‪.‬‬ ‫رسټورانټونه په زیات مقدار کې خواړه وړاندي‌ کوي‪ .‬تاسي‬ ‫مجبور نه یاست چې خپل خواړه ختم کړي‪ .‬په رسټورانټونو کې‬ ‫زیاتره خلک خپل اضافه خواړه د ځان سره کور ته راوړي چې‬ ‫وروسته یي وخوري‪.‬‬ ‫زیات اوبه وڅکې‪ .‬هغه اوبه چې په نلونو کې راځې په معمول‬ ‫ډول د څښاک لپاره مناسبې دي‪.‬‬ ‫تقریبا د متحده ایاالتو د نیم خلک د وینې لوړ فشار لري‪ .‬کچیرې‬ ‫تاسي د وینې لوړ فشار ولري ‌‪ ،‬په منظم ډول تمرین‪ ‌،‬خپلي‬ ‫اندیښنې مدیریت ‪ ‌،‬په خپلو خوړو کې د مالګې اندازه راکمه‬ ‫‪‌،‬زیاته میوه او سبزیجات ‌‪ ،‬لږ غوړ وخوري‪ ‌،‬او د یو ډاکټر سره‬ ‫د درملو په هکله خبرې وکړي‪.‬‬

‫‪ )۶۲‬سګرټ‬ ‫♦ سګرټ وجود ته زیان لري او د ډیرو ناروغیو المل ګرځي‪.‬‬ ‫♦ سګرټ څکول د غاښونو د خرابوالي‌ او دخولې د بوې المل‬ ‫کیږي‪.‬‬ ‫♦ سګرټ قیمته او ډیر خلک د سګرټو په هکله منفی نظر لري‪ .‬د‬ ‫سګرټو څکل په ډیرو عامه ځایونو کې منع دي‪.‬‬

‫‪ )۶۳‬شراب خوړل‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬

‫د ډیرو شرابو خوړل ستاسي‌ وجود او اړیکو ته ښه ندی‪.‬‬ ‫همدارنګه د شرابو خوړل د حقوقي ستونزو لکه د نشه پر مهال‬ ‫د موټر چلولو له امله ګرفتاریدلو المل کیږي‪.‬‬ ‫د بینومه الکولیستانو (انانمیس الکولیکس) په ډول مرستندویه‬ ‫ګروپونه شتون لري چې په شرابو د روږدو خلکو سره مرسته‬ ‫کوي‪ .‬همداراز د کورنیو لپآره هم مرستندویه ګروپونه شتون‬ ‫لري‪.‬‬ ‫په شرابو روږدي‌ خلک په معمول ډول د ملګرو او کورنۍ‬ ‫غړو مالتړ ته اړتیا لري‪ .‬په شرابو روږدیتوب ته هم خلک په‬ ‫منفی نظر ګوري خو کچیرې د مالتړ په لټه کې شي‌ خلک دغه‬ ‫چاره مثبته ګڼي‪.‬‬

‫‪۶۲‬‬

‫‪18‬‬

‫‪۶۷–۶۴‬‬

‫موټر چلول‬ ‫‪ )۶۴‬د موټر چلولو قوانین‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫د ستاسي د ایالت د ترافیکو مدیریت (‪ )DMV‬به تاسي ته د اړوند‬ ‫ایالت د موټر چلولو قوانین چمتو کړي‪.‬‬ ‫که چیرې تاسي د پولیسو د افسر لخواه د موټر چلولو د قانون په‬ ‫ماتولو ګرم ولیدل شوي‪ ‌،‬نو تاسي ته به جریمه او ستاسو د موټر‬ ‫چلولو جواز یا الیسنس کې به پاینټونه اضافه کړي شي‪ .‬که چیرې‬ ‫تاسي تر یو ټاکلې حد پاینټونه خپل الیسنس کې واخلي نو خپل د‬ ‫موټر چلولو جواز یا الیسنس به له السه ورکړي‪.‬‬ ‫تاسي باید په کال کې یو ځل یا د اړتیا په صورت کې د خپل موټر‬ ‫د چلولو جواز یا جواز سیر باید نوی کړي‪.‬‬ ‫د موټر چلولو پر مهال په د ټیلیفون کارول یا د ټیلیفون څخه د پیام‬ ‫لیږل په ځینو ایالتونو کې جرم ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫په ناپامه ډول د موټر چلول په امریکا کې د ټکرونو تر ټولو عمده‬ ‫المل ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫” احتیاط “ (‪ )Yield‬ډیر معمول او ګیچ کونکې عالمه ده‪.‬‬ ‫نوموړي عالمه په دې معنا ده چې تاسي باید خپل ګړندیتوب راکم‬ ‫کړي تر څو نور موټر او یا پیاده خلک تیر شي‪ .‬بعضی وخت د‬ ‫احتیاط (‪ )Yield‬د عالمه په ځاې کې ډریور باید توقف وکړي‪‌.‬‬ ‫د خپل موټر د ښې او کیڼې اشاره په لګولو سره خپل مسیر وټاکي‪‌،‬‬ ‫چې ښې یا کیڼ لوري ته تاویږي‪.‬‬ ‫د موټر چلولو او یا موټر کې د سفر پرمهال تل خپل کمربند تړي‪ ‌.‬په‬ ‫موټړ کې ستاسي‌ سره ناست اشخاص هم باید خپل کمربندونه وتړي‪.‬‬

‫‪ )۶۵‬د بیځایه پارک کولو جریمې‬ ‫♦ که چیرې تاسي خپل موټر په غیر قانوني ساحو کې پارک کړي‬ ‫او یا هم د پارک کولو اړوند میټر کې پیسې وانچوي نو تاسي به‬ ‫د پارک کولو له امله جریمه شي‪ ‌.‬نوموړي جریمه به هغه مهال‬ ‫زیاته شې چې تاسي یي په ټاکلې مهال کې ادا نه کړي‪ .‬په ځینو‬ ‫سیمو کې‪ ،‬که تاسي موټر په غیر قانوني‌ ډول پارک کړي نو دوي‬ ‫ستاسي موټر د هغه ځاې نه انتقال کړي‪.‬‬ ‫♦ هیڅکله په هغو ځاینو کې موټر مه پارک کوي‌ چې د اطفائیو‬ ‫لپاره د ابو رسول نل (سیستم) شتون ولري‪ ‌،‬د خلکو د کورنو او‬ ‫سوداګریو الر وې‪ ‌،‬د ټکسي تمځایونه ‌‪ ،‬یا په ژیر رنګ سره په‬ ‫نښه شوې ځایونه‪ ‌،‬او یا د بس تمځایونه وې‪ .‬د معیوبینو لپاره په‬ ‫ټاکل شویو ځآیونو کې د پارک کولو څخه ډډه وکړي مګر دا چې‬ ‫تاسي د معیوبینو ځانګړي کارت ولري‪.‬‬ ‫♦ تل نښو ته پام کوي تر څو په قانوي ځایونو او ټاکلو ساعتونو کې‬ ‫خپل موټر پارک کړي‪‌.‬‬

‫‪ )۶۶‬کچیرې پولیس توقف کړي نو باید څه وکړي‬ ‫♦‬ ‫‪ .۱‬‬ ‫‪ .۲‬‬ ‫‪ .۳‬‬

‫‪ .۴‬‬

‫‪19‬‬

‫کچیري د پولیسو د موټر څراغونه ستاسي د موټر تر شا روښانه شول‪‌:‬‬ ‫د خپل موټر ښې اشاره ولګوئ او د سړک ښې لور ته په یو‬ ‫خوندي ځاې کې توقف وکړئ‪.‬‬ ‫د خپل موټر انجن ګل یا خاموشه کړئ او له موټر څخه مه ښکته کیږئ‪.‬‬ ‫خپل السونه د موټر په اشترنګ کیږدئ او ارامه اوسئ‪ .‬کله چې د‬ ‫پولیس افسر له تاسي‌ څخه د موټر چلولو جواز یا الیسنس‪ ‌،‬د موټر‬ ‫د بیمي کارت‪ ‌،‬او د چلولو جواز یا جواز سیر وغوښت نو السونه‬ ‫مو له اشترنګ نه لري کړئ‪.‬‬ ‫مودبه اوسئ او په درناوي چلند وکړئ‪.‬‬

‫‪ )۶۷‬د ماشومانو چوګې‬ ‫♦ ماشوم باید په هغو ځانګړو خوندي چوکیو باندي موټر کې‬ ‫کینول شي چې د هغوي‌ وزن او د ایالت د قانون په وسیله ټاکل‬ ‫شوي وي‪.‬‬ ‫♦ پولیس به تاسي ته توقف درکړي کچیري ماشوم په ځانګړې‬ ‫چوکې او یا د کمر تړلو څخه پرته په موتړ کې وویني‪‌.‬‬

‫‪۶۵‬‬

‫‪۶۶‬‬

‫‪۶۷‬‬

‫‪۷۲–۶۸‬‬

‫موټر چلول‬ ‫‪ )۶۸‬هارن وهل‬

‫‪ )۷۰‬د سړک په ښې لور حرکت کوي‬

‫♦ په بعضې هیوادنو کې خلک د خپلو موټرو هارنونه زیاتر وخت‬ ‫کاروي‪ ‌،‬لیکن د امریکا متحده ایاالتو کې خلک هغه وخت هارن‬ ‫وهي چې ضروري وي‪ ‌،‬په ځانګړي ډول په ورته ښآرونو کې‪.‬‬ ‫♦ تاسي‌ معموال د خپل موټر هارن هغه وخت کاروي‌ چې د ټکر‬ ‫څخه مخنیوی وکړي‌ یا هغه ډریوران متوجه کړي چې پام‬ ‫نه کوي‪.‬‬

‫♦ کله چې په لویو الرو موټر چلوي‪‌،‬د سړګ په ښې اړخ حرکت‬ ‫کوي‪ .‬د کیڼ الس څخه هغه وخت ګټه اخلي‌کله چې د نورو‬ ‫موټرو څخه مخ ته کیږي‪.‬‬ ‫♦ کله مو چې د نورو بیړنیو موټرو (امبوالنس ‌‪ ،‬اطفائیه‪ ‌،‬پولیس)‬ ‫د سایرن او یا پړکیدونکو ګروپونه ولیدل‪ ‌،‬نو په ارامې سره د‬ ‫سړک ښې اړخ ته مو موټر څنګ ته کړي او نوموړو موټرو ته‬ ‫د تیریدلو اجازه ورکړي‪.‬‬ ‫♦ کچیرې تاسي د ښوونځې د بس سره ګروپونه د بلیدلو او ګلیدلو‬ ‫حالت کې ولیدل ‪ ،‬د بس څخه د تیریدلو هڅه مه کوي‪.‬‬

‫‪ )۶۹‬د موټر بیمه‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫‪۷۲‬‬

‫کچیرې ټکر وکړي نو د موټر د بیمې پالیسي به تاسي‌ د پېسو له‬ ‫تاوان څخه وژغوري‪‌.‬‬ ‫پالیسي د پوښښ بیالبیل حدود لري او په دې اړه لري‌ چې تاسي‬ ‫کوم ډول غواړي‪.‬‬ ‫د دوه کمپنیو سره په اړیکه کې شي تر څو بیالبیل نرخونه تر‬ ‫السه کړي‪ .‬د بیمې قیمت ستاسي‌ د موټر چلولو د سابقې‪ ،‬عمر‪‌،‬‬ ‫د موټر ارزښت‪ ‌،‬او چې څو تنه نوموړي موټر چلوي سره‬ ‫تړاو لري‪.‬‬ ‫د موټر بیمې ډولونو ته الندینې شامل دي‪:‬‬ ‫د جایداد خساره – د مقابل لوري‌ د موټر د جوړولو تاوان ورکوي‪.‬‬ ‫ځانې ټپ – د نورو خلکو ټپي کیدل تر پوښښ الندي راولي‪.‬‬ ‫بیمه نه لرونکی موټر چلونکی – کچیرې د مقابل لوری موټر‬ ‫چلونکی بیمه ونلري‌ او مالمته وي‌‪ ،‬نو دغه ډول بیمه به تاسي له‬ ‫تاوان څخه وژغوري‪.‬‬ ‫ټکر‪ -‬د هغه ټکر تاوان ورکوي چې ستاسي‌ د مالمتیا له امله‬ ‫رامنځ ته شوي‌ وي‪.‬‬ ‫جامع – د ټکر سره د نه ټړاو لرونکو پیښو لکه اور او یا غال‬ ‫خسارت ورکوي‪‌.‬‬ ‫تاسي کیدای شي مخکې تر دې چې خپل موټر راجستر کړي د‬ ‫بیمې د لرلو ثبوت ته اړتیا ولري‪.‬‬ ‫کچیرې موټر مو ټکر وکړو تیښته مه کوئ او د مقابل اړخ نوم‪ ‌،‬د‬ ‫ټیلیفون شمیره‪ ‌،‬د موټر نمبر پلیت او بیمې معلومات یاداشت کړي‪.‬‬ ‫‪ AAA‬یوه اتحادیه ده چې د غړیتوب لپاره ټیټ فیس اخلې او‬ ‫ستاسي سره مرسته کوي کچیرې موټر مو د کوم بیړنې حالت‬ ‫سره مخامخ شي‪.‬‬

‫‪ )۷۱‬د موټر اخیستل او راجسترول‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫تاسي کوالي شي‌ چې د افرادو او موټر پلورونکو څخه نوی یا‬ ‫مستعمل موټر وپیري یا واخلي‪.‬‬ ‫یوه مستري له ځان سره د موټر اخیستلو ته بووځي‪.‬‬ ‫د موټر د قیمت په هکله خبرو کولو ته ځان چمتو کړي ‌‪ ،‬جوړ‬ ‫امد د موټر اخیستلو یوه نورماله برخه ده‪.‬‬ ‫مخکې تر دې چې د خرڅونکې سره وګوري‪ ،‬د موټر د ارزښت‬ ‫په هکله پلټنه وکړي‪.‬‬ ‫تاسي باید بیالبیل وړاندیزونه لکه اخیستل‪ ،‬کرایه کول‪‌،‬او یا د‬ ‫بانک یا موټر پلورنکي څخه په قرضه اخیستل څیړلې وي‪.‬‬ ‫په بعضی سیمو کې ستاسي موټر باید د دود ټسټ بشپړ کړي‌ تر‬ ‫څو نوموړې موټر راجستر کړي‪.‬‬

‫‪ )۷۲‬د کارپول (‪ )Carpool‬او اچ او وې (‪ )HOV‬کرښې‬ ‫♦ بعضی لوي الرې د اچ او وې ‪ HOV‬کرښو درلودونکي‌دي‬ ‫چې ورڅخه هغه اشخاص ګټه پورته کوي چې د دوو څخه‬ ‫زیات خلک ورسره موټر کې سپاره وي‪ .‬په بعضې سیمو کې‬ ‫‪ HOV‬کرښې د هغو خلکو لپاره دې چې درې یا زیات کسان‬ ‫ورسره موټر کې سپاره وي‪ .‬کچیرې تاسي یواځی وي‌ او د‬ ‫‪ HOV‬لین کاروي نو کیدای شي جریمه شي‪‌.‬‬ ‫ي حق العبور اخیستل کیږي‪ ‌،‬او‬ ‫♦ په بعضې سړکونو کې له تاس ‌‬ ‫کچیرې د حق العبور له ورکړی څخه سرغړونه وکړي‌ کیدای‬ ‫شي‌ د لویو جریمو سره مخامخ شي‪ ‌.‬کچیرې خپل موټر کې د‬ ‫حق العبور د ورکړي اتومات وسیله نه لري‪ ‌،‬نو کوشش وکړي‌‬ ‫چې د نقدو پېسو کرښې ته ځان برابر کړي‪‌.‬‬ ‫♦ په وړیا ډول سفر کول عامه خبره نده‌‪ ‌،‬او په بعضی ایالتونو کې‬ ‫غیر قانوني‌ عمل دي‪.‬‬

‫‪۷۰‬‬

‫‪20‬‬

‫‪۷۵–۷۳‬‬

‫ماشومان‬ ‫‪ )۷۳‬په امریکا کې د والدینو دندې‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫‪۷۳‬‬

‫کوښښ وکړي‌ چې د ماشومانو سره مو مثبتې اړیکې وساتي‪.‬‬ ‫زیاتې ټولنې د والدینو د دندو او مسوولیتونو ګروپونه لري چې‬ ‫ي سره د هغو مفکورو په هکله مرسته کوي‌چې څرنګه‬ ‫له تاس ‌‬ ‫ښه والدین و اوسي‪.‬‬ ‫فزیکي ډسپلین ‌‪ ،‬لکه په څپیړه وهل‪ ‌،‬وهل ټکول‪ ‌،‬یا پدې ډول‬ ‫ماشوم ته ټکان ورکول چې د ګوتو نښې مو د ماشوم په وجود‬ ‫پاتې شي او یا د ماشوم ټپی کول غیر قانوني‌ عمل دي‪.‬‬ ‫تاسي‌ باید هر وخت پوه شي‌ چې ماشوم مو چیرته دی‌‪ ‌،‬او یا‬ ‫کیدای شې د ماشوم سره د غفلت په تور تورن شي‪ ‌.‬د ماشوم‬ ‫څخه غفلت جدې جرم دی‪.‬‬ ‫په قانوني‌ ډول ماشوم په ‪ ۱۸‬کلني کې په کاهل بدلیږي‪.‬‬

‫‪ )۷۴‬خپل ماشومان روغ یا صحتمند وساتي‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫ماشومان په معمول ډول د ورځې درې ځله خواړه او یو یا دوه‬ ‫واري نور شیان خوري‪.‬‬ ‫ځان ډاډمن کړي چې ماشومان مو په کافې اندازه اوبه څښې‪‌.‬‬ ‫خپل ماشومانو ته په زیات مقدار سره سوډا‪ ‌،‬جوس‪ ‌،‬سره شوې‬ ‫خواړه‪ ‌،‬شرینې او یا نور هغه څښاکونه او خوراکونه ورنکړي‬ ‫چې زیات غوړ یا بوره لري‪.‬‬ ‫ي تر څو په‬ ‫خپلو ماشومانو ته د سهار صحی ناشتا ورکړ ‌‬ ‫ښوونځي کې انرجې ولري‪.‬‬ ‫ځان ډاډمن کړي چې ماشومان مو پوهیږي چې څه وخت ‪ ،‬څو‬ ‫ځلې او څرنګه خپل غاښونه برس او په تار سره پاک کړي‌‪‌،‬‬ ‫خپل السونه ومینځي‪ ‌،‬او خپل ځانونه پآک کړي‪ ‌.‬د ال زیاتو‬ ‫معلوماتو لپاره د یو ډاکټر یا غاښونو له ډاکټر سره په اړیکه کې‬ ‫شي‪‌.‬‬

‫‪۷۴‬‬

‫‪ )۷۵‬د ماشوم خوندیتوب‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫‪21‬‬

‫کچیرې تاسي‌ کور کې کوچنې ماشومان لري نو‪:‬‬ ‫د ساکټونو د پوښونو څخه استفاده وکړي تر څو مو ماشومان د‬ ‫برق نیول څخه ژغورل شوي‌ وي‪‌.‬‬ ‫کړکیو ته کټاړې ولګوي تر څو د ماشوم د لویدلو څخه خوندي‌‬ ‫شي‪.‬‬ ‫توکې لکه بلیچ‪ ‌،‬درمل‪ ‌،‬او اورلګیت د ماشومانو د السرسي‌‬ ‫څخه لیرې ساتي‪.‬‬ ‫له زینو څخه د کوچنیو ماشومانو د نه لویدلو څخه ځان ډاډ من‬ ‫کړي‪.‬‬ ‫د ماشومانو د خوندیتوب لپاره یو څو نور ټکې‪:‬‬ ‫هیڅکله د ‪ ۱۰‬کالو څخه لږ عمر لرونکې ماشوم په موټر کې‬ ‫یواځې مه پریږدي‪.‬‬ ‫ماشومانو ته وښآیاست چې؛ توقف وکړي‪ ،‬اوګورې ‌‪ ،‬غوږ‬ ‫ونیسي مخکې تر دې چې له سرک څخه تیر شي‪.‬‬ ‫ځورونې د ماشوم د خوندیتوب لپاره یو ګواښ دی‪ .‬نوموړي‬ ‫یو ناغوښتی عمل ‌‪ ،‬قهرجنه ژبه یا فزیکي د خشونت څخه ډک‬ ‫سلوک دی‪ .‬ځورونې کیداې شې په ښوونځي‪ ،‬په بس‪‌،‬او یا‬ ‫انټرنټ کې پیښې شي‪ ‌.‬که د ځورونې په هکله د زیاتو معلوماتو‬ ‫غوښتنکي‌ یاست نو ‪ www.stopbullying.gov‬مراجعه‬ ‫وکړي‪.‬‬

‫‪۷۵‬‬

‫‪۷۷–۷۶‬‬

‫ماشومان‬ ‫‪ )۷۶‬د ماشومانو تر منځ واټن‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫‪۷۷‬‬

‫د امیندواری څخه د مخنیوي‌ لپاره د یو ډاکټر یا کلینیک سره په‬ ‫اړیکه کې شي‪.‬‬ ‫ماشومان د جنسي مسایلو او امیندواری په هکله معموال ډیر لږ‬ ‫شیان زده کوي‪.‬‬ ‫د یو کلینیک سره د مرستې لپاره په اړیکه کې شي‌ چې څه‬ ‫ووايي او یا څرنګه خبرې اترې پیل کړي‪.‬‬ ‫د ماشومانو په تعلیم او تربیه کې ستاسي ونډه اخیستل د هغوي‌‬ ‫په راتلونکې پریکړو کې رغنده ونډه لري‪.‬‬

‫‪ )۷۷‬امیندوارې‬ ‫♦ دامیندواری پر مهال د شرابو څښل ‪ ‌،‬تنباکو څکول ‪‌،‬او د مخدره‬ ‫توکو کارول به ستاسي‌ ماشوم ته زیان ورسوي‪.‬‬ ‫♦ روغتیاي‌ کلینیکونه او د امیندواری مرکزونه امیندوارو میرمنو‬ ‫سره مرسته کوي‌ او د هغوي‌ پښتنو ته ځواب ورکوي‪.‬‬ ‫♦ کله چې ښځې په عامه ځایونو کې خپلو ماشومانو ته شیدې‬ ‫ورکوي‪ ‌،‬دوي‌ په معمول ډول خپل صدر پټوې یا بلې خونې‬ ‫ته ځي‪‌.‬‬

‫‪۷۵‬‬

‫‪22‬‬

‫‪۸۱–۷۸‬‬

‫د ښوونې او روزنې سیستم‬ ‫‪ )۷۸‬د ښوونځي کچې یا صنفونه‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫د درېو څخه تر پنځو کالو عمر لرونکې ماشومان د ښوونځي‬ ‫څخه د مخکې عمر لرونکې ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫ماشومان په معمول ډول د خپل عمر د پنځم کال په اګست یا‬ ‫سپټمبر کې ښوونځې (د کینډرګارډن) پیلوي ‪‌.‬‬ ‫ابتدائیه ښوونځی د کینډرن ګارډن څخه تر پنځم یا شپږم ټولګې‬ ‫پورې وي‪.‬‬ ‫منځنی ښوونځی په معمول ډول د شپږم ټولګې څخه تر اتم‬ ‫ټولګې وي‪.‬‬ ‫لیسه د نهم ټولګې څخه تر دولسم ټولګې وي‪.‬‬ ‫هغه لویان چې د لیسه څخه ندي فارغ شوي‌ نو کوالی شی‬ ‫د فراغت لپاره د معادل ازموینې په ورکولو سره د ‪GED,‬‬ ‫‪ HiSET‬یا ‪ TASC‬سندونه تر السه کړي‪ ‌.‬بیالبیلو ایالتونو ته‬ ‫بیالبیلې ازموینې د منلو وړ دي‪ ‌.‬نوموړي‌ زیاتره وخت د لیسه‬ ‫څخه د فراغت د سند په ډول منل کیږي‬

‫‪ )۷۹‬درسي مفردات او د دویمې ژبې په بڼه د انګلیسي ‬ ‫ژبه‪ESL‬‬ ‫♦ په ابتدائیه ښوونځي کې ټول زده کونکي په یو ډول مضامین‬ ‫لري‪ .‬په منځني ښوونځیو او لیسو کې زده کونکي‌ کوالي شي‬ ‫بیالبیل مضامین انتخاب کړي‪.‬‬ ‫♦ د خپلو ماشومانو سره د هغوي‌ د انتخاب په هکله خبرې اترې‬ ‫وکړي او د هغوي‌ په مضامینو کې لیوالیتا وښایاست‪.‬‬ ‫♦ یو عامه ښوونځی باید د ‪ ESL‬صنفونه ولري‪.‬‬

‫‪۸۱ / ۸۰‬‬

‫‪23‬‬

‫‪ )۸۰‬پارچې یا اطالعنامې (رپورټ کارډونه‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫اطالعنامو کې د زده کونکو درجې په الفبا او یا اعدادو‬ ‫ښودل کیږي تر څو د زده کونکې درجه په ښوونځی کې په‬ ‫ګوته کړي‪.‬‬ ‫اطالعنامې کال کې ده یا څلور ځل ورکول کیږي‪ .‬ځیني‬ ‫ښوونځي اطالعنامې زده کونکو ته ورکوي او نور یي والدینو‬ ‫ته میل کوي او ځیني یي بیا انټرنټ ته شاملوي‪‌.‬‬ ‫ي اطالعنامه د تر السه کولو د تائید لپاره‬ ‫تاسي کیدای ش ‌‬ ‫السلیک کړي‪.‬‬ ‫د خپلو ماشومانو سره د هغوي‌ نتایجو په هکله خبرې اترې‬ ‫وکړي‪ .‬د ښو نمرو په اخیستلو سره ورته مبارکې ووایاست‪.‬‬ ‫کچیرې پوښتنه لري ‌‪ ،‬په ښوونځې کې له چا څخه تر سره کړي‪.‬‬

‫‪ )۸۱‬د نمراتو منځنې کچه یا اوسط (‪)GPA‬‬ ‫♦ د منځنی ښوونځی‪ ‌،‬د لیسې ‪ ‌،‬کالج زده کونکي‌ د خپلو نمراتو‬ ‫لپاره د ‪ A‬څخه تر ‪ E‬او یا ‪ F‬پورې حروف دي‪ A ‌.‬تر ټولو‬ ‫لوړه نمره او ‪ E‬یا ‪ F‬د ناکامي‌ نمرات دي‪‌.‬‬ ‫♦ هر زده کونکی د نمراتو د مجموعې ‪ GPA‬درلودونکی دی‪.‬‬ ‫‪ GPA‬د زده کونکی د نمراتو یو لنډیز دی‪ .‬د نمراتو هر حرف‬ ‫چې په الندې ډول ښودل شوي د یو ارزښت درلودنکی دی‪:‬‬ ‫‪ =C‬نمرې‬ ‫‪ =B‬درې نمرې‬ ‫‪ =A‬څلور نمرې‬ ‫‪ =F‬صفر‬ ‫ ‬ ‫‪ =E‬صفر‬ ‫ ‬ ‫‪ =D‬یوه نمره‬ ‫♦ ‪ 4.0‬تر ټولو غوره ‪ GPA‬ګڼل کیږي ‌‪ ،‬لیکن ځینې لیسې افتخارې‬ ‫او ‪ AP‬صنفونه هم وړاندي کوي‪ ‌.‬په دغو صنفونو کې ‪ A‬د‬ ‫څلورو نمرو څخه زیات ارزښت لري‪.‬‬ ‫ي چې ښو‬ ‫♦ ‌ لوړه ‪ GPA‬به د زده کونکو سره مرسته وکړ ‌‬ ‫پوهنتونو کې شامل شي‌ او ښې دندي تر السه کړي‪.‬‬

‫‪۸۹–۸۲‬‬

‫د ښوونې او روزنې سیستم‬ ‫‪ SATs, ACTs, & TOEFL )۸۲‬اس ای ټې ‪ ‌،‬اې اس‬ ‫ټې‪ ‌،‬او ټوفل‬

‫♦‬

‫♦ د ‪ SAT‬او ‪ ACT‬ټسټونه د کالج د زده کونکو په ارزونه کې‬ ‫مرسته کوي‪ ‌.‬زده کونکي باید یو له دغو دوه ټسټونو څخه‬ ‫ورکړي‌ چې کالج ته الر پیدا کړي‪.‬‬ ‫♦ زده کونکي‌ په معمول ډول دغه ټسټونه په یولسم یا دولسم‬ ‫ټولګېو کې ورکوي‪.‬‬ ‫♦ نړیوال زده کونکې به د ‪ TOEFL‬ازموینه ورکوي‌ چې کالج یا‬ ‫پوهنتون ته الر ومومي‪‌.‬‬

‫♦‬

‫‪ )۸۳‬د خپل ماشوم لپاره د یو ښوونځی پیدا کول‬

‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫هر ماشوم تر دولسم ټولګي پورې د وړیاو زده کړو حق لري‪‌.‬‬ ‫د خپلې سیمې د معارف د مدیریت سره په اړیکه کې شي‪ ،‬که‬ ‫نغواړي چې ماشوم د خپل ګاونډ په ښوونځی کې شامل کړي‪.‬‬ ‫بعضي ټولنې چارټر او متبادل ښوونځي لري‪ .‬دغه ښوونځې د‬ ‫عامه ښوونځیو څخه توپیر لري‪.‬‬ ‫هیډ سټارټ یو ملي‌ پروګرام دی چې لږ عاید لرونکو کورنیو د‬ ‫‪ ۳-۵‬کلن ماشومانو سره مرسته کوي‪.‬‬

‫‪ )۸۴‬د ښونکی سره د والدینو کنفرانس‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬

‫د ماشومانو په روزنه کې به ستاسي‌ ګډون د هغوي‌ په کامیابي‌‬ ‫کې مرسته وکړي‪‌.‬‬ ‫ښوونځی د ښوونکو او والدینو تر منځ د کنفرانسونو‬ ‫درلودونکي‌ دي‪ .‬د ښوونکی او والدینو تر منځ کنفرانس کې‬ ‫ګډون وکړي او د ښوونکو سره په الندې مواردو خبرې وکړې‪:‬‬ ‫ستاسي‌ ماشوم څنګه دي‪.‬‬ ‫تاسي‌څه مرسته کوالي‌ شي‪.‬‬ ‫د کورنیو دندو پالیسی‪‌.‬‬ ‫د کتاب لپاره وړاندیزونه‪.‬‬ ‫کومه بله مفکوره که دوي‌ لري‪‌.‬‬ ‫ي ژبه نه پوهیږي‌‪ ‌،‬د ژباړونکي غوښتنه‬ ‫کچیرې په انګلیس ‌‬ ‫وکړي‪ ‌.‬د خپلو ماشومانو څخه د ژباړونکي کار مه اخلي‪‌.‬‬ ‫د امریکا په متحده ایاالتو کې د ښوونکو سره د والدینو‬ ‫کنفرانس ډیر معمول دی‪ ‌،‬چې په کې د نظریاتو ورکول‪ ‌،‬او له‬ ‫ښوونکو څخه د پوښتنو تر سره کول شامل دي‪ ‌.‬تاسي‌ کوالی‬ ‫شی چې د خپل ماشوم د ښوونکی سره د کال په جریان کې هر‬ ‫وخت چې وغواړي‌ خبرې کوالي‌ شي‬

‫‪ )۸۵‬د والدینو انجمنونه‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫زیاتره مکتبونه د والدینو د یو دواطلب انجمن درلودونکی وي‬ ‫چې د ‪ PTA, PTSA‬یا ‪ PTO‬پنوم یادیږي‪.‬‬ ‫دغه انجمنونه تاسي‌ سره په الندې ډول مرسته کوالي شي‪:‬‬ ‫ښو سرچینو پیدا کول‪.‬‬ ‫نورو ښوونکو او والدینو سره لیدل‪.‬‬ ‫ښوونځی د بهبود لپاره د خپل نظر ورکول‪.‬‬

‫‪ )۸۶‬څرنګه د خپلو ماشومانو په بریا کې برخه واخلي‬ ‫♦ تاسي خپلو ماشومانو ته کتاب لولي او له هغوي‌ غواړي‌ چې‬ ‫تاسي‌ ته کتاب ولولي‪.‬‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫ي په تاکلې وخت د شپې‬ ‫د داسي‌ یو مهالویش جوړول چې هغو ‌‬ ‫لخواه ویده او سهار لخواه ویښ شي‪ ‌.‬پوره خوب هغوي‌ سره د‬ ‫حافظې او په شیانو د تمرکز برخه کې مرسته کوي‪.‬‬ ‫د ټلویزون کتلو څخه پرته په دوامدار ډول د لوستلو او کورنې‬ ‫دندې لپاره د وخت ټاکل‪ ‌.‬کچیرې تاسي‌ ډیر ټلویزون ګوري نو‬ ‫ستاسي‌ ماشومان به هم وغواړي‌ چې ډیر ټلویزون وګوري‪.‬‬ ‫کچیرې ستاسي‌ ماشومان د قانون څخه سرغړونه وکړي‌‬ ‫مسوولیت به يي تاسي ته راجع شي‪‌.‬‬ ‫د ښه سلوک لپاره د خپلو ماشومانو ستاینه د امکان تر حده‬ ‫ي‪ ‌،‬تر څو هغوي‌ کې ښه سلوک وده وکړي‪.‬‬ ‫وکړ ‌‬ ‫د کور کارونه تقسیم کړي‪ ‌.‬خپلو ماشومانو ته اجازه ورکړي‌ چې‬ ‫له تاسو سره پخلې وکړي او د خوراکې توکو او د پخولو پروسو‬ ‫ي سره بحث وکړي‪.‬‬ ‫په هکله تاس ‌‬ ‫روزنیز د لوبو شیان ورته واخلي‪‌.‬‬ ‫په ښوونځی کې د ماشومانو ډیره غیرحاضرې به د هغوي‌‬ ‫په اکاډمیک پرمختګ ناوړه اغیزه ولری‪ .‬کچیرې مو ماشوم‬ ‫ښوونځی ته نشو حاضریدلی‪ ‌،‬نو ښوونځی ته یاداشت ولیګي‪.‬‬ ‫خپل ماشومان تشویق کړي چې د نورو ماشومانو سره ملګري‬ ‫شي‌ او زیات تمرین وکړي‪.‬‬

‫‪ )۸۷‬د مفرادتو څخه سربیره فعالیتونه‬ ‫♦ زده کونکي باید د ښوونځی څخه وروسته یو یا دوه فعالیتونو‬ ‫ي ټیمونه ‌‪ ،‬د موزیک کلبونه‪ ‌،‬تیاتر‪ ‌،‬او د زده کونکو‬ ‫لکه ورزش ‌‬ ‫اتحادیو کې ګډون وکړي‪.‬‬ ‫ي سره مرسته وکړي‌ چې نوي‌‬ ‫♦ نوموړي فعالیتونه به له دو ‌‬ ‫ي مهارتونه تر السه کړي‪.‬‬ ‫ملګري پیدا او نو ‌‬ ‫ي سره مرسته وکړي‌ چې پوهنتون‬ ‫♦ نوموړي‌ فعالیتونه به له دو ‌‬ ‫ي‪‌،‬کچیرې دوي‌ بیالبیل مهارتونه او استعدادونه‬ ‫ته شامل ش ‌‬ ‫وړاندي کړي‪‌.‬‬

‫‪ )۸۸‬د متقابل تدرېس بڼې‬ ‫♦ زده کړه یواخې د یاداشتونو اخیستلو او ښوونکی ته غوږ نیول‬ ‫نه بلکه تر هغې ستره خبره ده‪.‬‬ ‫♦ ځوان او کم عمر لرونکې زده کونکي‌ پوښتنې تر سره کوي‪‌،‬‬ ‫پوښتنو ته ځواب‌‪ ‌،‬او د ښوونځی فعالیتونه په کوچنېو ګروپونو کې‪.‬‬

‫‪ )۸۹‬کالج‪‌،‬پوهنتون او د مسلکي‌ زده کړو ښوونځي‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫د ایالت پوهنتونونه معموال د هغو زده کونکو لپاره قیمته ندي‬ ‫کوم چې د اړوند ایالت اوسیدونکي‌ دي‪‌.‬‬ ‫خصوصي‌ پوهنتونونه په معمول ډول د هر زده کونکی لپاره‬ ‫قیمته دي‪.‬‬ ‫کمیونټي کالجونه د پوهنتونونو په پرتله لږ قیمته دي‪.‬‬ ‫ي ښوونځي‌ د دولسم ټولګیو هغو فارغینو ته دي‌ چې‬ ‫مسلک ‌‬ ‫غواړي‌ مسلکي‌ روزنې لکه د کمپیوټر مهارتونه او یا‬ ‫مسترییتوب زده کړي‪.‬‬ ‫په زیات تعداد کې د فډرال حکومت ګرانټونه (هغه پېسي چې‬ ‫زده کونکي‌ یي‌ په بیرته پرې کولو مکلف ندي)‪ ‌،‬پورونه او‬ ‫بیالبیل ډول مالي‌ مرستې د محصلیونو لپاره موجودي‌ دي‌ چې‬ ‫خپل د کالج فیسونه ورکړي‪.‬‬

‫‪24‬‬

‫‪۹۲–۹۰‬‬

‫خبرې اترې او مفاهمه‬ ‫‪ )۹۰‬د انګلیسي ژبې زده کول‬ ‫♦ د انګلیسي‌ ژبې زده کول به تاسي‌ زیات فرصتونه په الس‬ ‫ي چې د نورو خلکو سره خبرې‬ ‫درکړي او تاسي‌ به وکوالي‌ ش ‌‬ ‫اترې او مفاهمه وکړي‪‌.‬‬ ‫♦ د ژبې ټولګیو ته الړ شي‪ ‌،‬کورنې دندې تر سره‪ ‌،‬د امکاتن په‬ ‫ترڅ کې هغو خلکو سره د ژبې تمرین وکړي چې په انګلیسي‌‬ ‫خبرې کوي‪ ‌،‬په انګلیسي‌ ژبې راډیو او موزیک واوري او د‬ ‫انګلیسي‌ ژبې ټلویزون وګوري‪.‬‬ ‫♦ د غلطیو د کولو لپاره مه ویریږي او مه شرمیږي‪ ‌.‬هغه خلک‬ ‫زده کړه کوي کوم چې پرکټس کوي‪‌.‬‬

‫‪ )۹۱‬د پوست لیږل او پوسته خانه‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬

‫خط پاکټ باندې د ادرس لیکل‪:‬‬ ‫د خط‌ یا میل تر السه کونکې ادرس د پاکټ په منځنې برخه‬ ‫ولیکي‪ ‌.‬د آپارتمان یا کور د نمبر په ګډون‪.‬‬ ‫خپل ادرس د پاکټ په پورتنې کیڼ اړخ کې ولیکي‪.‬‬ ‫او د پسټ ټاپه یا سټمپ د پاکټ په پورتنې ښې لورې ولګوي‪‌.‬‬ ‫تاسي کوالي شي چې د پسټ ټاپې یا سټمپونه په پوسته خانه‬ ‫‌‪ ‌www.usps.com‬او زیاتره د خوراکې توکو پلورنځیو‬ ‫کې وپیرې‪.‬‬ ‫پوسته خانې د لیکونو او کڅوړو یا بستو د لیږلو لپاره ډیر‬ ‫غوراوي لري‪.‬‬

‫‪ )۹۲‬د انټرنټ چټکتیا او قیمتونه‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫‪ Wi-Fi‬تاسي ته اجازه درکوي چې د کیبل له کارولو څخه‬ ‫پرته په ټیلیفون‪ ‌،‬لپ ټاپ‪ ‌،‬او یا ټابلیت کې انټرنټ وکاروي‪.‬‬ ‫که په یومهال ډیر تعداد وسایل د انټرنټ سره وصل شي‌ نو‬ ‫کیداې شي ستاسي د انټرنټ سرعت راکم شي‪.‬‬ ‫تاسي‌ کوالي شي‌ چې د خپل کور انټرنټ سرعت د خپل موډیم‬ ‫په ریسټارټولو او دا چې موډیم د کوم شې په واسطه نه وي‬ ‫بالک شوي زیات کړي‪.‬‬ ‫تاسي‌ کوالي‌ شی چې د انټرنټ چمتو کونکې کمپنی سره د‬ ‫انټرنټ د سرعت د زیاتیدلو لپاره د کوم پالن د درلودلو پالنونه‬ ‫ولري په اړیکه کې شي‪ .‬د ځانګړې تخفیف د شتون په هکله‬ ‫پوښتنه وکړي‪‌.‬‬

‫‪۹۲‬‬

‫‪۹۱‬‬

‫‪The address of the‬‬ ‫‪person sending the mail.‬‬

‫‪The address of the person‬‬ ‫‪receiving the mail.‬‬

‫‪25‬‬

‫‪۹۵–۹۳‬‬

‫خبرې اترې او مفاهمه‬ ‫‪ )۹۳‬د کمپیوټرونو او انټرنټ خوندیتوب‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫‪-‬‬

‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫ډیر خلک د ایمیل څخه ګټه اخلي‪ ‌.‬تاسي‌ کوالي‌ شی په‬ ‫‪ gmail.com‬یا ‪ yahoo.com‬کې وړیا حساب جوړ کړي‪.‬‬ ‫کله چې تاسي خپل ایمیل ادرس د کمپنیو سره شریک کړي‪‌،‬‬ ‫هغوي‌ کوالي‌ شي‌ ستاسي‌ ایمیل د نورو کمپنیو سره شریک‬ ‫کړي‪‌.‬‬ ‫زیاتې الرې شته چې مونږ په خپلو کمپیوټرونو او ټیلیفونو کې‬ ‫د ستونزو‪ ‌،‬لکه وایرسونه او د هویت غال سره مخامخ شی‪ .‬د‬ ‫الندې چارو په کولو سره ځان له ستونزو ساتلي شي‪:‬‬ ‫هغه لینکونه ‌‪ ،‬عکسونه‪ ‌،‬یا ضمایم چې شکمن ښکاري‌ او‬ ‫یا د داسي کوم ادرس څخه وي‌ چې تاسي يي نه پیژني‌ مه‬ ‫خالصوي‪ .‬بعضی وخت یو مسج داسي‌ ښکاري‌ چې د یو‬ ‫پیژندګلوي‌ شخص څخه دي‌ لیکن داسی نه وي‪ .‬کچیرې ډادمن‬ ‫نه یاست نو مه یي‌ خالصوي‪‌.‬‬ ‫په هغو اعالناتو او ویب پاڼو باندي‌ کلیک مه کوي‌ چې تاسي‌ یي‌‬ ‫د خوندیتوب څخه ډاډمن نه یاست‪.‬‬ ‫هیڅکله خپل شځصي‌ معلومات لکه بانکي حسابونه‪ ‌،‬د سوشل‬ ‫سیکیورټې نمبر‪ ‌،‬د کریډت کارت نمبرونه‪ ‌،‬یا پاسورډونه‬ ‫هیڅکله د ایمیل له الرې مه استوي‪.‬‬ ‫د وایرس ضد سافټویرونو څخه ګټه واخلي‪.‬‬ ‫په کورکې انټرنټ ته الس رسی کیدای شي اوږد مهاله قیمت‬ ‫سره یوځای وي‪‌.‬د وړاندیزونو او د قرار داد د مودې په هکله‬ ‫پلټنه وکړي‪.‬‬

‫‪ )۹۵‬جعلې یا ناکاره ایمیلونه او ټیلیفونې اړیکې‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫هیڅ دولتي اداره له تاسي‌ څخه په ټیلیفون پیسې نغواړي‪.‬‬ ‫کچیرې تاسي دغه ډول زنګ تر السه کړو ‌‪ ،‬ټیلیفون قطع کړي‬ ‫او د کاروبار رسمې نمبر او یا دولتي ادارې سره په اړیکه کې‬ ‫شي‌ تر څو د نمبر له صحت څخه ډاډمن شي‪.‬‬ ‫ي خپل شخصي‌ معلومات یو چاته ورکوي‪ ‌،‬نو‬ ‫کله چې تاس ‌‬ ‫اړیکه باید د تاسي له لورې نیول شوي‌ وي‪‌.‬‬ ‫ي هیڅکله د هغه د ترالسه‬ ‫د کوم شی د ګټلو په هکله چې تاس ‌‬ ‫کولو لپاره درخواست ندي کړي‌ له احتیاطه کار واخلي‪ ‌.‬د‬ ‫ناشناسو خلکو لخواه د ټیلیفونې اړیکو تر السه کول کیدای شي‌‬ ‫ستاسو د شخصي معلوماتو او یا د پېسو د غال کولو یوه هڅه‬ ‫وي‪.‬‬ ‫هغه سوغاتونه او چیکونه چې د وړیا ټاپو درلودونکې وي‌‬ ‫زیاتره وخت د هغو خدماتو او قراردادنو سره راځې چې تاسي‌‬ ‫یي نغواړي‪.‬‬ ‫کچیرې نغواړي د هغو کمپنیو چې په تاسي د شیانو د پلورلو‬ ‫لپاره زنګ وهي اړیکه تر السه کړي‪ ‌،‬خپل د ټیلیفون شمیره د‬ ‫ي راجستر سره په ‪www.donotcall.gov‬‬ ‫زنګ مه راوهي مل ‌‬ ‫ثبت او یا د ‪ 1-888-382-1222‬سره په اړیکه کې شي‪.‬‬

‫‪ )۹۴‬نومونه او لقبونه‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫زیاتره د امریکا متحده ایاالتو اوسیدونکي د نوم‪ ‌،‬منځنې نوم چې‬ ‫د والدینو لخواه دوي‌ ته ورکړي شوي او تخلص درلودنکي‌ دي‪‌.‬‬ ‫تخلص د پالر د کورنۍ سره راخیستل کیږي‪.‬‬ ‫ي ښځه خپل تخلص د خاوند له‬ ‫په عرفې ډول‪ ‌،‬یوه واده شو ‌‬ ‫تخلص څخه اخلي‪ ‌،‬لیکن نن سبا ښځې خپل تخلص هم د خپلو‬ ‫نومونو سره ساتي‪.‬‬ ‫بعضی خلک خپل منځنې نوم کاروي‌ او بعضی یي نه کاروي‪.‬‬ ‫خلک معموال د خبرو پر مهال د خلکو نومونه اخلي‪.‬‬ ‫کله چې یو نارینه مخاطبوي‌ نو د ښاغلي او د ښځو لپاره د اغلې‬ ‫او پیغلې لفظ کاروي‌ چې وروستنې لفظ د مجردو انجونو لپاره‬ ‫کارول کیږي‪.‬‬ ‫کچیرې یو تن بل کوم لقب لکه ډاکټر ولري‪ ‌،‬نو نوموړي‬ ‫اشخاصو ته په رسمیاتو کې دغه القاب باید وکارول شي‪.‬‬ ‫هغه اشخاص چې د نارینه یا ښځینه ضمیرونو باندي نه نومول‬ ‫کیږي هغوي‌ ته باید د تاسي‌ یا تاسو ضمیر وکاروي‪ ‌.‬ډیر خلک‬ ‫اوس مهال د خپلو نومونو وړاندي‌ د تاسو ضمیرونه لیکي‪ ،‬په‬ ‫معمول ډول د هغه لپاره هغوي د هغې لپاره هغه او د هغو لپاره‬ ‫هغوي‌ کارول کیږي‪.‬‬

‫‪26‬‬

‫‪۹۹–۹۶‬‬

‫خبرې اترې او مفاهمه‬ ‫‪ )۹۶‬د اسنادو ذخیره‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫♦‬

‫‪ )۹۸‬د ګرځنده ټیلیفون لګښتونه‬

‫مهم اسناد کاپي‌ او نوموړې کاپی په یو جال او خوندي‌ ځای کې‬ ‫وساتي‪ ‌.‬د مهمو اسنادو بیلګې‪:‬‬ ‫د زیږیدلو سرټیفیکیټونه‪.‬‬ ‫د کور قباله یا د موټر د ملکیت سند‪.‬‬ ‫پاسپورټونه‪.‬‬ ‫ډیپلومونه او د ښوونځي اسناد‪.‬‬ ‫تاسي باید الندینې اسناد هم په منظم ډول دوسیو کې له ځان‬ ‫سره ولري‪‌:‬‬ ‫د معاشونو اسناد (پې سټب)‪ ‌،‬د ټکس فورمې او نور مالي اسناد‪.‬‬ ‫د کور د کرایه قرار داد او نور قرار دادونه‪.‬‬ ‫د موټر‪ ‌،‬روغتیا او بیمې ریکارډونه‪.‬‬ ‫د خپل کریډیټ کارتونو او بانکي حساب لنډیزونه په دقت سره‬ ‫مرور کړي تر څو په هغوي که هغه خریداری شتون ونلري‬ ‫ي تر سره کړي‪.‬‬ ‫چې تاسي نه و ‌‬

‫‪ )۹۷‬د ټیلیفونونو ځوابول او د پیامونو کتل‬ ‫♦ بعضی وخت خلک فکر کوي‌ چې د جلسې ‌‪ ،‬ډوډي‌خوړلو‪‌،‬‬ ‫کتابتون کې ‪‌،‬او د یو ملګرې سره د خبرو پر مهال د ټیلیفون‬ ‫ځوابول ښه کار ندی‪ .‬له همدی امله‪ ‌،‬باید تاسي د خپل ځای څخه‬ ‫ووځي تر څو یو پیام تر السه یا یو لیکلی پیام ولیږي‪.‬‬ ‫♦ کچیرې غواړي چې خپل ټیلیفون په عامه ځایونوکې ځواب‬ ‫کړي نو په ډیر لوړ آواز سره خبرې مکوي‪.‬‬ ‫♦ په بعضو ایاالتونو کې د موټر چلولو پر مهال د لیکلی پیام لیږل‬ ‫او یا په ټیلیفون خبرې کول غیر قانوني‌ عمل ګڼل کیږي‪.‬‬

‫‪EST‬‬

‫‪27‬‬

‫‪CST‬‬

‫♦ که تاسي د یو ګرځنده ټیلیفون درلودنکي‌ یاست نو باید پوه ش ‌‬ ‫ي‬ ‫چې د خبرو لپاره دقیقې او خدمات ستاسي‌ د پالن یوه برخه ده‪‌.‬‬ ‫تاسي‌ کیداي شي‌ یو ستر بل تر السه کړي‌ کچیړې د ټاکلو دقیقو‬ ‫او خدماتو څخه زیاته استفاده وکړي‪.‬‬ ‫♦ تاسي کیدای شي د ګرځنده ټیلیفونو د کمپنیو سره دوه کلن یا‬ ‫درې کلن قرار داد السلیک کړي‪ .‬بعضی کمپني تاسي ته اجازه‬ ‫درکوي‌ چې پیش پرداخت پالن چې د هغې په ترڅ کې تاسي‬ ‫محدودې دقیقې او خدمات لري‪ ‌،‬وپیري‪.‬‬

‫‪ )۹۹‬رسنې‬ ‫♦ خبرې رسنې کیدای شي ډیرې ازادې‪ ‌،‬محافظه کارې یا بیطرفه‬ ‫وي‪ ‌.‬بعضی خبرې چینلونه او ورځپاڼې د ډیموکراټانو د‬ ‫ي غوښتونکو‪‌.‬‬ ‫نظریاتو پلوی کوي او ځینې نورې د جمهور ‌‬ ‫♦ ټولنیزې رسنې به زیاتر وخت تاسي‌ هغه شیان ښکاره کوي‬ ‫چې کمپنی فکر کوي‌ ستاسي خوښ دي‪ .‬له همدې امله‪ ‌،‬کچیرې‬ ‫تاسي‌ د باسکټبال اړوند کومه کیسه باندي‌ کلیک وکړي نو د‬ ‫باسکټبال اړوند نور شیان به هم تاسي‌ ته راشي‪ ‌.‬کچیرې تاسي‬ ‫په هغه موضوع چې رئیس جمهمور په کې نقد شوی وي‌ کلیک‬ ‫وکړي د رئیس جمهور د نقد اړوند ال زیات مسایل به تاسي‌ ته‬ ‫راښکاره کیږي‪.‬‬

‫‪ )۱۰۰‬د ساعت بدلیدل او د وخت زونونه‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫څلور د وخت زونونه شتون لري‪ ‌.‬کله چې په نیویارک کې د‬ ‫ختیځ سټنډرډ وخت پر بڼسټ د سهار یولس بجې وي‌ نو‪‌:‬‬ ‫د شیګاګو د مرکزې میعاري وخت پر بڼسټ سهار ‪ 10:00‬بجې‪.‬‬ ‫د مونتین میعاري وخت پر بڼسټ د ډنور د سهار ‪ 9:00‬بجې‪.‬‬ ‫د پسفیک سټنډرد وخت پر بڼست د سنټیاګو د سهار ‪ 8:00‬بجې‪.‬‬

‫‪MST‬‬

‫‪PST‬‬

‫‪۱۰۵–۱۰۱‬‬

‫د امریکا د متحده ایاالتو کلتور او وړتیاوي‌ یا مهارتونه‬ ‫د امریکا د متحده ایاالتو ټول اوسیدونکي‌ او کوم بل هیواد یا سیمې‬ ‫د خلکو یو ډله یو ډول چال چلند نه کوي‪ ‌.‬کلتور تر هغه هیواده چې‬ ‫مونږ ورڅخه راغلي یو توپیر لرې‪ .‬هر وګړی د خپل کلتور لرونکی‬ ‫دی‪ .‬پدې برخه کې مونږ د امریکا د متحده ایاالتو عمومي کلتوري‬ ‫نورمونه معرفي‌ کو‪ ‌.‬مونږ دوي‌ د ښو یا بدو‪ ‌،‬غوره یا خراب په‬ ‫ډول نه درپیژنو‪ ‌.‬د خلکو لپاره د دې برخې موخه‪‌:‬‬ ‫‪ .۱‬چې د امریکا په متحده ایاالتو کې څومره خلک دغه کلتوري‬ ‫سلوک د لیدلو په هکله زده کړه‪.‬‬ ‫‪ .۲‬د خپلو باورنو او سلوک په هکله فکر کول‪.‬‬ ‫‪ .۳‬خپل لیدلوري‌ شریک او د نورو لیدلوري‌ ته غوږ ونیسي او د‬ ‫توپیرونو په هکله د درناوي‌ ډک بحث وکړي‪‌.‬‬

‫‪ )۱۰۴‬ټول شموله ژبه‬ ‫♦ ځینې هغه کلمات چې خوندي یا د توهین څخه ډک دي‪.‬‬

‫کیداي شي‌ د توهین څخه‬ ‫ډکه وګڼل شي‬

‫ټول شموله‬

‫‪Negro‬‬

‫‪Black or African American‬‬

‫‪Colored‬‬

‫‪Person of color‬‬

‫‪American (to refer to‬‬ ‫)‪someone from the U.S‬‬

‫‪U.S. American‬‬

‫‪Oriental‬‬

‫‪Asian‬‬

‫‪Old, Ancient, Elderly‬‬

‫‪Older person or Senior‬‬

‫‪Homosexual‬‬

‫‪Gay/Lesbian/Queer‬‬

‫‪Straight‬‬

‫‪Heterosexual‬‬

‫‪Illegal immigrant‬‬

‫‪Undocumented immigrant‬‬

‫‪Handicapped, Disabled,‬‬ ‫‪Crippled, Retarded‬‬

‫‪Person with a disability‬‬

‫‪ )۱۰۱‬ښه راغالست‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫♦‬

‫ښه راغالست ویل په دې پوری اړه لري چې تاسي دغه شخص‬ ‫څومره پیژني‪ .‬کله چې خلک یو تن د لوموړي‌ ځل لپاره ګوري‌‬ ‫نو معموال‪:‬‬ ‫له خپل ځای څخه پورته کیږي‪ ‌،‬مسکا او د سترګو تماس تر‬ ‫سره کوي‪.‬‬ ‫په سم ډول الس ورکوي‪.‬‬ ‫زما نوم ———— دی‪ .‬ستاسي‌ په لیدلو خوشحال شوم‪.‬‬ ‫ځ معموله چاره ده‪.‬‬ ‫غیږ ورکول د ملګرو او کورنیو تر من ‌‬

‫‪-‬‬

‫‪ )۱۰۲‬پاکوالي یا نظافت‬ ‫♦ زیاتره خلک د ځان د قوي بوې‪ ‌،‬د خولې بوې‪ ‌،‬په لوړ اواز د‬ ‫ژاولو ژول‪ ‌،‬او په عامه ځایونو کې الړو توکولو یا ارګمې کولو‬ ‫سره ناراحته کیږي‪.‬‬ ‫ي په غلط‌ ځای کې د کثافاتو‪ ‌،‬یا خځلو‬ ‫♦ د کور څخه د باند ‌‬ ‫غورځول غیر قانوني عمل دي‪ .‬خځلې او کثافات په سمو کثافت‬ ‫دانیو کې اچوي‪‌.‬‬ ‫♦ د نلدوانی سیستم په امریکا کې باورې دی‪ ‌.‬کاغذ تشناب په‬ ‫تشناب کې اچوي نه د خځلو په ټیم کې‪ ‌.‬په تشناب کې نور شیان‬ ‫مه اچوي‪.‬‬

‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫‪ )۱۰۳‬بد ګڼل شوي‌ تولنیز رواجونه یا عرف‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫بعضی شخصي معلومات خلک نغواري چې دنورو سره‬ ‫شریک کړي‪ ‌.‬که تاسي یو شخص ډیر ښه نه پیژني نو د الندې‬ ‫شیانو په هکله ورڅخه پوښتنه مه کوي‪:‬‬ ‫د سیاست په هکله د هغوي‌ لیدلوري‪.‬‬ ‫ي تر السه کوي‪.‬‬ ‫معاش یا چې هغوي‌ څومره پېس ‌‬ ‫جنسي تمایل او اړیکې‪.‬‬ ‫مذهب‪.‬‬ ‫عمر او وزن‪‌.‬‬ ‫ي خبرې کوي او‬ ‫بعضی خلک د خپل کار په هکله چې څه کو ‌‬ ‫بعضی نغواړي‪.‬‬ ‫خلکو ته په زیر زیر مه ګوري او همداراز خلکو ته ګوته مه‬ ‫نیسي‪.‬‬ ‫د ماشومانو او نورو خلکو په مخکې بده ژبه مه کاروي‪.‬‬ ‫د زیاترو خلکو په نظر مسکا کول‪ ‌،‬نورو خلکو ته د دروازې‬ ‫پرانیستل‪ ‌،‬هیله کوم او مننه کوم‪ ‌،‬په ویلو سره خلک با ادبه‬ ‫ښکاري‪.‬‬

‫زیاتره وخت خلک بیالبیل ترجیعات لري‪ .‬د بیلګې په ډول‪،‬‬ ‫ټول د امریکا اصلي اوسیدونکې ځان ته نیټیف امریکن نه وايي‪.‬‬ ‫زیاتره غوره ګڼې چې د خپلو ځانګړو قبیلو په نومونو یاد شي‪.‬‬ ‫بعضی خلک ترجیح ورکوي چې د تور پنوم یاد شي او نور بیا‬ ‫غواړي چې افریقاي‌ امریکایان وبلل شي‪ ‌.‬مه ویریږي چې په‬ ‫دې هکله دخلکو څخه پوښتنې وکړي‪‌.‬‬ ‫د چاغ یا ډنګر‪ ‌،‬دروند یا زیات وزن لرونکو په بڼه د خلکو‬ ‫تعریف د توهین څخه ډک عمل ګڼل کیدای شی‪.‬‬ ‫زیاتره لویان نغواړي چې خپل عمر په هکله معلومات ورکړي‌‬ ‫لیکن د ماشومانو د عمر په هکله پوښتنې او د پوښتنو ته ځواب‬ ‫ورکوي‪‌.‬‬ ‫د خلکو تر منځ د ټوکو ټکالو کول معمول عمل دي‪ .‬لیکن ټوکې‬ ‫باید د ملیت‪ ،‬قام‪ ‌،‬جنسیت ‌‪ ،‬جنسې تمایل‪ ‌،‬معیوبیتونو ‌‪ ،‬مذهب او یا‬ ‫نورو شیانو په هکله کیدای شی د توهین یا سپکاوې څخه ډکې وي‪.‬‬

‫‪ )۱۰۵‬د وخت پابندي‌او د لیدلو یا مالقات پخلی کول‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫په خپل وخت الندې ځایونو ته راتلل هر وخت غوره ګڼل‬ ‫کیږي‪:‬‬ ‫کار او کارې جلسو ته‪.‬‬ ‫ښوونځي ته‪.‬‬ ‫د ډاکټر یا غاښونو د ډاکټر سره د مالقات وعدو ته‪.‬‬ ‫د ټولنیزو پیښو لپاره‪ ‌،‬په خپل وخت حاضریدل د شرایطو سره‬ ‫تړاو لري‪ ‌.‬بعضی خلک ناوخته راتللو ته د نه درناوي په سترګه‬ ‫ګوري‪ .‬بعضی خلک فکر کوي‪ ‌،‬ټولنیزو پیښو ته ناوخته تلل بده‬ ‫خبره نده‪‌.‬‬ ‫کچیرې تاسي‌ یو مالقات یا جلسې ته ناوخته رسیږي ‌‪ ،‬ګډون‬ ‫والو یا اړوندو خلکو ته پیام پریږدي‌ یا زنګ وروهي‪.‬‬ ‫بعضی خلک د چارو د سمبالښت لپاره د جنتری او یا پالنونکي‬ ‫ي تر څو پوه شي‌ چې څه مهال باید چیرته وي‪‌.‬‬ ‫څخه ګټه اخل ‌‬

‫‪28‬‬

‫‪۱۰۹–۱۰۶‬‬

‫د امریکا د متحده ایاالتو کلتور او وړتیاوي‌ یا مهارتونه‬ ‫‪ )۱۰۶‬شخصي‌حریم او اندازه‬

‫‪ )۱۰۸‬کوچنې یا لنډې خبرې‬

‫♦ د امریکا په متحده ایاالتو کې د دوه تنو ترمنځ د راکړي‬ ‫ي واټن‬ ‫ورکړي‌ پر مهال باید د یو غزیدلي الس په اندازه فزیک ‌‬ ‫مراعات شي‪.‬‬ ‫♦ بعضی خلک په ډیر لوړ اواز سره د نورو خلکو خبرې کول‬ ‫نه خوښوي‪ .‬خلک فکر کوي‌ چې تاسي‌ په قهر یاست ځکه په‬ ‫لوړ آواز خبرې کوي‪.‬‬

‫♦ د هوا ‌‪ ،‬سپورټونو ‌‪ ،‬فلمونو‪ ‌،‬ټلویزون او داسی نور شیانو په هکله‬ ‫لنډي خبرې اترې‪ .‬لنډو خبرو اترو ته نور مسایل لکه ستاسي‌‬ ‫کورنۍ یا د امریکا له متحده ایاالتو څخه ستاسو پیژندنه هم په‬ ‫برکې واخلي‪‌.‬‬ ‫♦ لندې خبرې اترې د ال زیاتو خبر اترو لپاره یوه الر‬ ‫ګڼل کیداي شي‪.‬‬

‫‪۱۰۶‬‬

‫‪ )۱۰۷‬د هو معنا هو او د نه معنا نه ده‬ ‫♦ کچیرې په یو شې نه پوهیږي‪ ‌،‬نو په معمول ډول د دې‬ ‫خبرې فوري‌ منل غوره ګڼل کیږي‪ ‌.‬دا خبره په ځانګړې ډول‬ ‫هغه مهال ډیره سمه ده چې د کار په ځاې کې په خوندیتوب‬ ‫اغیز کوي‪‌.‬‬ ‫♦ ټولنیزو پیښو ته که تاسي‌ خلکو ته وویل چې ځي نو خلک له‬ ‫ي طمعه لري‌ چې الړ شي‪ ‌.‬نه تللو په صورت کې پروا‬ ‫تاس ‌‬ ‫نه کوي‌ چې خلکو ته ووایاست‪ ‌،‬د دعوت لپاره مننه لیکن زه‬ ‫ي چې درشم‪ ‌.‬خلک به هغه مهال خوابدي‌ شي چې‬ ‫نشم کوال ‌‬ ‫تاسي‌ ووایاست درځم بیا ورنشي‪.‬‬ ‫♦ کچیرې یو تن تاسي‌ ته مرستې وړاندیز وکړو او تاسي‌ وویل‬ ‫چې نه‪ ‌،‬نو کیدای شي هغه شخص تاسي‌ته بیاځلې د مرستې‬ ‫وړاندیز ونکړي‪‌.‬‬

‫‪29‬‬

‫‪ )۱۰۹‬خوش طبعی یا ټوکې ټکالې‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫خوش طبعی کیدای شي د خبراترو پیل او یا د وضعیت ارامتیا‬ ‫المل شي‪.‬‬ ‫طنزیه ژبه کارول ‌‪ ،‬چې خلک وايي‌ یو څه او د هغې معنا مخالفه‬ ‫وي‪ ‌.‬دبیلګې په ډول‪ ‌،‬یو تن وايي ‪ ‌،‬واو بیرون هوا په ریښتیا‬ ‫سره ګرمه ده ! خو په حقیقت کې هوا ډیره سړه وي‪.‬‬ ‫بعضی خلک دغه ډول طنزیه ژبه هغه مهال کاروي‌ چې خفه‬ ‫وي‪ ‌،‬او بعضی خلک یي د خوش طبعی لپاره کاروي‪.‬‬ ‫هیڅکله د ملیت ‌‪ ،‬جنسیت ‌‪ ،‬همجنسبازي‪ ‌،‬معیوبیت او مذهب په‬ ‫هکله ټوکې ټکالې مه کوي‪‌.‬‬

‫‪۱۱۴–۱۱۰‬‬

‫د امریکا د متحده ایاالتو کلتور او وړتیاوي‌ یا مهارتونه‬ ‫‪ )۱۱۰‬کوژده او واده‬

‫‪۱۱۰‬‬

‫♦ د نارینه او ښځو لپاره معمول خبره ده چې پرته له دې سره‬ ‫ي وي‪ .‬کچیرې‬ ‫ي لیکن ملګر ‌‬ ‫يو ‌‬ ‫ګوژدن وي‌ او یا یي واده کړ ‌‬ ‫د مخالف جنس نارینه یا ښځه له تاسي‌ سره غواړي‌ چې خبرې‬ ‫ي سره اړیکه‬ ‫وکړي‪ ‌،‬دا پدې معنا نده چې هغوي‌ غواړي له تاس ‌‬ ‫ولري‪‌.‬‬ ‫♦ اکثره واده شوي ښځې د خپل کیڼ الس په څلورمه ګوته د کچې‬ ‫ګوتې څنګ ګوتې باندي‌ چله یا ګوتمې په الس کوي‪.‬‬

‫‪ )۱۱۱‬مذهب‬ ‫♦ د امریکا په متحده ایاالتو کې خلک د بیالبیلو مذهبونو خاوندان‬ ‫دي‪ ‌،‬او تاسي‌ په آزادنه شکل کولی شی هر مذهب چې غواړي‌‬ ‫ځان ته غوره کړي‪.‬‬ ‫♦ مذهب شخصي موضوع او خلک د مذهب په هکله په ښوونځیو‬ ‫او زیاترو کار ځایونو کې بحث نه کوي‪‌.‬‬

‫‪ )۱۱۲‬د جنسیت مساوات‬ ‫♦ ښځې او نارینه د ورته حقوقو څخه برخمن او په ټولنه کې‬ ‫مساوي‌ ونډه لري‪.‬‬ ‫♦ زیاتې ښځې په دولت او کاروبارونو کې د مشرتوب دندې په‬ ‫غاړه لري‪.‬‬ ‫♦ د نارینه لپاره پخلې کول‪ ‌،‬پاکاري‪‌،‬او د ماشومانو پالل معمول‬ ‫خبره ده‪ ‌.‬په زیاترو فامیلونو کې ماشومان هم پاک کارې‪ ‌،‬پخلې‪‌،‬‬ ‫د کالیو مینځل او د کور نور کارونه تر سره کوي‪‌.‬‬

‫‪۱۱۲‬‬

‫‪ )۱۱۳‬د خوړو اړوند کلتور‬ ‫♦ میلې معمول دي‪ ‌.‬دا هغه عمل دې چې خلک یو ځای ته له ځان‬ ‫سره خواړه راوړي‌ او راوړل شوي‌ خواړه په شریک ډول‬ ‫خوري‪ ‌.‬خلک په معمول ډول یو له بل څخه د خوړو د پخلې یا‬ ‫جوړولو د الر چارو په هکله پوښتنې کوي‪‌.‬‬ ‫♦ رسټورانټونه په زیات مقدار کې خواړه وړاندي‌ کوي‪ ‌.‬کچیرې‬ ‫ي څخه وغواړي‌ چې‬ ‫تاسي‌ خپل خواړه ټول ختم نکړل د هغو ‌‬ ‫پاتې خواړه تاسي‌ له ځان سره کور ته وړي‪.‬‬ ‫♦ د خلکو تر منځ‌ د لبنیاتو د محدودیت‪ ‌،‬د خوړو سره حساسیت‪‌،‬‬ ‫او د ځانګړې خوراکې رژیم په هکله خبرې کول معموله چاره ده‪‌.‬‬

‫‪ )۱۱۴‬ماشومانو ته سزا ورکول‬ ‫♦ په کور یا ښوونځې کې په فزیکي‌ډول ماشوم ته سزا ورکول‬ ‫غیر قانوني‌ عمل دي‪.‬‬ ‫♦ کچیرې ماشومان په ښوونځې کې د قانون څخه سرغړونه‬ ‫وکړي‪‌،‬نو کیداي شی د ښوونځې د رخصت کیدلو څخه وروسته‬ ‫ښوونځې کې وساتل شي او یا یو څو ورځو لپاره ښوونځې ته‬ ‫پرینښودل شي‪.‬ښوونځی کې د کوم یو تن سره دهغو قوانینو په‬ ‫هکله خبرې وکړي چې ستاسي‌ماشوم یي‌باید تعقیب کړي‪‌.‬‬

‫‪30‬‬

‫‪۱۱۸–۱۱۵‬‬

‫د امریکا د متحده ایاالتو کلتور او وړتیاوي‌ یا مهارتونه‬ ‫‪ )۱۱۵‬د بخشش ورکول‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫‪۱۱۶‬‬

‫کله چې د کور نه بیرون ډوډي خوړلو ته ځې‪ ‌،‬د ډوډي‌ دقیمت‬ ‫د ‪ ۱۵-۲۰٪‬د بخشش لپاره پام کې نیسي ‪ ۱۸٪‬د بخشش منځنې‬ ‫کچه ګڼل کیږي‪ ‌.‬زیاتره خلک ورته بخشش هغه مهال هم‬ ‫ورکوي‌ چې ډوډي له ځان سره کورته راوړي‪‌.‬‬ ‫په رسټورانټ کې په معمول ډول کارکونکي مخکې تر دي چې‬ ‫تاسي د بل غوښتنه وکړي‪ ‌،‬بل تاسي‌ ته راوړي‪.‬‬ ‫همدارنګه تاسي‌ باید سلماني او ټکسي چلونکي او هغو خلکو‬ ‫ته چې ستاسي‌ سره د بیکونو په راوړلو کې مرسته کوي‌ هم‬ ‫بخشش یا ټیپ ورکړي‪.‬‬ ‫هیڅکله د پولیس د افسرانو په ګډون د دولت کارکونکو ته د‬ ‫بخشش ورکولو هڅه ونکړي‪‌.‬‬

‫‪ )۱۱۶‬سپي‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬ ‫‪ .۱‬‬ ‫‪ .۲‬‬

‫کچیرې سپی لري نو‌‪:‬‬ ‫سپي ته اوبه او خواړه ورکړي‪.‬‬ ‫په ورځ کې د ‪ ۳-۵‬ځلو سپی بیرونه ته پریږدي‪.‬‬ ‫که سپی مو بیرون کې تشناب کوي‌هغه باید پاک کړي‪.‬‬ ‫کچیرې تاسي د خپل سپي پاملرنه ونکړي نو کیداي شي ګاوندی‬ ‫مو پولیسو ته زنګ ووهي‪.‬‬ ‫که غواړي چې کوم چا سپي باندي الس ووهي یا الس کش‬ ‫کړي نو‪‌:‬‬ ‫د سپي له خاوند څخه د اجازه غوښتنه وکړي‪.‬‬ ‫سپي ته اجازه ورکړي‌چې ستاسو السونه بوی کړي او خپل مخ‬ ‫سپي ته مه نږدي‌کوي‪.‬‬

‫‪ )۱۱۷‬جرم‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬

‫هوښیار اوسي ‌‪ ،‬لیکن د هر شې او شخص څخه مه ډاریږي‪ .‬د‬ ‫خوندیتوب لپاره بعضی وړاندیزونه په الندې ډول دي‪:‬‬ ‫د خپل کور ‌‪ ،‬موټر‪ ‌،‬بایسکل او نور شیان قفل کړي‪.‬‬ ‫په ورځ کې د ‪ ۳-۵‬ځلو خپل سپي د کور څخه بیرون تللو ته پریږدي‪‌.‬‬ ‫ي او قیمتي‌ شیان مه لیږدوي‪.‬‬ ‫د ځان سره زیاتې پېس ‌‬ ‫زیاتره غال ګانې د کریډټ کارتونو او ایمیل درغلۍ له الرې‬ ‫کیږي‪.‬‬ ‫کچیرې د یو جرم د پېښیدلو شاهد یاست‪ ‌،‬ځان یو خوندي‌ ځای‬ ‫ي او ‪ ۹۱۱‬شمیره سره په اړیکه کې شي‪‌.‬‬ ‫ته ورسو ‌‬

‫‪۱۱۵‬‬

‫‪ )۱۱۸‬مراسم یا لمانځنې‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫‪31‬‬

‫بعضی خلک د ماشوم تر پیدا کیدلو مخکې د ماشوم پیدا کیدل‬ ‫لمانځي‪ .‬پدغه مراسمو کې خلک پیدا کیدونکې ماشوم ته دالۍ‬ ‫راوړي‪‌.‬‬ ‫کله چې یوه ښځه امیندواره وې‪ ‌،‬نو خلک زیاتره وخت د ماشوم‬ ‫د زیږدلو د نیټې یا ورځې په هکله پوښتنې کوي‪.‬‬ ‫زیاتره ودونه‪ ‌،‬د ماشوم د پیدا کیدلو څخه مخکې مراسم‪ ‌،‬او‬ ‫نورې لمانځنې د ډالیو د راجستر پروګرامونه لري‪ .‬نوموړي‬ ‫راجستر د توکو یو انالین لست دی چې کوربه ورته اړتیا لري‬ ‫یا یي‌ غواړي‪ .‬میلمانه کوالي شی د لست څخه یو شي انتخاب او‬ ‫واخلي‪‌.‬‬ ‫ي ورته‬ ‫بعضی خلک هغو اشخاصو ته د مننلیک لیږي‌ چې هغو ‌‬ ‫ډالۍ اخلي‌ او یا ورسره مرسته کوي‪.‬‬ ‫بعضی خلک نغواړي چې د مړینې په هلکه خبرې وکړي‪‌.‬‬ ‫د مړینې لپاره د تیارې په درشل کې هغوي‌ وصیت لیکي‌ او‬ ‫مړینې د مراسمو لپاره پالن جوړوي‪ ‌.‬وصیت نامه هغه حقوقي‌‬ ‫سند دی چې د مړینې څخه وروسته ستاسي‌ پېسې او جایداد د‬ ‫هغې پر بڼسټ ویشل کیږي‪.‬‬ ‫د مرینې سره اړوند خدمات (جنازه ‌‪ ،‬کفن ‌‪ ،‬قبر‪ ‌،‬فاتحه)‌ کیداي‬ ‫شي‌ ډیر قیمته وي‪‌.‬‬ ‫نور مهم عمرونه په الندې ډول دي‪‌:‬‬ ‫‪ ۱۶‬کلنې – چې زیاتره ایالتونو کې د موټر چلولو قانوني عمر دي‪.‬‬ ‫‪ ۱۸‬کلنې – یو شخص په رسمي‌ ډول لویانو کې شمیرل کیږي‪.‬‬ ‫ي عمر‪ ‌،‬په‬ ‫‪ ۲۱‬کلنې – د شرابو څښلو او چرسو د څکولو قانون ‌‬ ‫کومو ایالتونو کې چې چرس قانوني‌ دي‪.‬‬ ‫‪ ۶۲‬کلنې – چې تاسي‌ خپل د سوشل سکیورټی امتیاز تر السه‬ ‫کوي‪ .‬ستاسي‌ میاشتنې سهمیه به لوړه شی کچیرې صبر وکړي‪.‬‬ ‫‪ ۶۵‬کلنې – چې د میډیکیر تر السه کولو لپاره په شرایطو‬ ‫برابریږي‪.‬‬ ‫‪ ۶۷‬کلنې – د خپل سوشل سیکورټی پوره امتیاز د تر السه‬ ‫کولو لپاره په شرایطو برابریږي‪.‬‬

‫‪۱۲۳–۱۱۹‬‬

‫خریداری‬ ‫‪ )۱۲۱‬د خوراکې توکو پلورنځي او کوپونونه‬

‫‪ )۱۱۹‬د اندازو بدلول‬ ‫♦ په متحده ایاالتو کې متریک سیستم رایج ندي‌‪ .‬تاسي باید د اندازو‬ ‫د بدلون په الندې ډول زده کړي‪:‬‬ ‫‪ 16‬اونسه (‪)oz‬‬

‫‪ 1‬پونډ (‪)lb‬‬

‫)‪.45 kilogram (kg‬‬

‫‪ 1‬مایل‬

‫)‪1.6 Kilometers (km‬‬

‫‪ 1‬انچ‬

‫)‪2.5 centimeters (cm‬‬

‫‪ 1‬فټ‬

‫)‪.3 meters (m‬‬

‫‪ 12‬انچه‬

‫‪ 70‬د فارنهایت درجې‬

‫‪21.1°C‬‬

‫‪F = 9/5C +32‬‬

‫‪1 gallon‬‬

‫‪3.8 liters‬‬

‫‪4 quarts = 8 pints‬‬

‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦ تاسو باید پوه شي چې په فوټ او انچونو څومره لوړیاست او په‬ ‫پونډ سره مو وزن څومره دي‪.‬‬ ‫♦ هغه اعداد چې د زرو په خانه کې دي په معمول ډول “‪ ”,‬اړتیا‬ ‫لري‪ ‌.‬د بیلګې په ډول زر په اعدادو ‪ 1,000‬لیکل کیږي‪1.000‌.‬‬ ‫د لیکلو سمه بڼه نده‪ ‌.‬د “‪ ”.‬په اعدادو کې د ټکې یا اعشارې په‬ ‫شکل کارول کیږي‪ .‬د بیلګې په ډول ‪ 11.4‬ګیلنه تیل په حروفو‬ ‫‪ 11‬اعشاریه ‪ 4‬لیکل کیږي‪‌.‬‬

‫♦‬

‫‪ )۱۲۲‬د کور د ګراج لیالم او ارزان قیمته مغازې‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫‪ )۱۲۰‬د انقضاء د نیټو لوستل‬ ‫♦ هغه خواړکې او د څښاک توکې چې قوطیو کې راځې د انقضاء‬ ‫د نیټو درلودونکي‌ دي‪ .‬دغه نیټې تاسي‌ ته په ګوته کوې چې‬ ‫خواړه کله خرابیږي‪.‬‬ ‫♦ تاسي‌کیدای شي‌د تاریخ تیرشو خوړو او څښاک په خوړلو او‬ ‫څښلو سره ناروغان شي‪‌.‬‬ ‫♦ نیټې په معمول ډول د میاشت‪/‬ورځ‪/‬کال په بڼه لیکل کیږي‬ ‫(نوامبر ‪ ۲۰۲۱ ،۱۸‬پدغه ډول ‪ ۱۱/۲۱/۲۰۲۱‬لیکل کیږي)‪.‬‬

‫‪۱۲۰‬‬

‫زیاتره سوپرمارکیټونه او نورې مغازې هغو خلکو ته د‬ ‫تخفیف کوپونونه ورکوي‌ چې خپل نوم او ادرس د مغازي سره‬ ‫ثبت کړي‪.‬‬ ‫ي نوموړي‌ کوپونونه د ورځپاڼو او‬ ‫همدارنګه تاسي‌ کوالی ش ‌‬ ‫مغازو له ویب پاڼو څخه هم تر السه کړي‪‌.‬‬ ‫بعضی ښارونه په بوره لرونکو نوشابو ځانګړې ټکس لرې چې‬ ‫د سوډا ټکس بلل کیږي‪ .‬نوموړی ټکس د دې لپاره وضع شوي‌‬ ‫چې د هغو نوشابو مصرف راکم کړي چې اضافه خوږه لري‪‌.‬‬ ‫هغه نوشابې چې د سوډا ټکس تر پوښښ الندي راځي زیاتره‬ ‫کاربن لرونکي‌ نوشابې‪ ‌،‬سپورټ او انرجي لرونکي نوشابې د‬ ‫بوره لرونکو نوشابو په قطار کې راځي‪‌.‬‬ ‫بعضی خواړه د ‪USDA‬ارګانیک پنوم لیبل شوي‪ ‌.‬نوموړي‌‬ ‫خواړه په ځانګړې خاورې‪ ‌،‬د ځانګړې روزل شوي‌ څاروې‪‌،‬‬ ‫د حشراتو او بوټو کنټرول‪ ‌،‬او د اضافه شویو شیانو شتون په‬ ‫ګوته کوي‪‌.‬‬

‫♦‬ ‫♦‬

‫په ګراجونو او کورنو کې لیالم په معمول ډول د شنبې او‬ ‫یکشنبې په ورځو وې‪.‬‬ ‫خلک د خپلو استعمال شویو توکو لپاره د خپل کور مخ ته توکې‬ ‫لیالموي‌‪ ‌.‬په نوموړو لیالمونو او ارزانه قیمته مغازو کې تاسي‬ ‫ارزانه کالې ‌‪ ،‬فرنیچر‪ ‌،‬او نور شیان اخیستلي شي‪.‬‬ ‫ارزان قیمتو مغازو ته بعضی وخت د دویم الس توکو یا لیالمې‬ ‫توکو مغازو نوم هم اخیستل کیږي‪‌.‬‬ ‫د ګراجونو په لیالم کې په قیمت باندي‌ ناندرې وهل معموله‬ ‫خبره ده‪.‬‬

‫‪ )۱۲۳‬واپس کول او تخفیف‬ ‫♦ د واپس کولو د وخت په اړه مغازې بیالبیل قوانین لري‪ ‌.‬بعضی‬ ‫مغازې تاسي‌ ته کریډیټ درکوي‌تر څو په مغازه کې بل توکې‬ ‫واخلي‪ ‌،‬او بعضې مغازې تاسي‌ ته خپلي پېسې درکوي‪‌.‬‬ ‫♦ د هغو توکو رسیدونه له ځان سره وساتي چې د واپس کولو‬ ‫اراده یي لري‪.‬‬ ‫♦ بعضی قیمتي توکې د وارنټی چې د کمپنی په لیکلې ډول په‬ ‫ټاکلې وخت کې د توکې د خرابیدلو او یا ماتیدلو په ترځ کې د‬ ‫نوموړي‌ توکې د ترمیم او یا بدلولو وعده درلودونکي وي‪.‬‬

‫‪32‬‬

‫‪۱۲۵–۱۲۴‬‬

‫ستاسي ټولنه‬ ‫‪ )۱۲۴‬عامه کتابتونونه‬ ‫♦‬

‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫‪۱۲۴‬‬

‫زیاتره ټولنې د عامه کتابتونو درلودونکې دي چیرته چې تاسي‬ ‫کوالي شي کتابونه‪ ‌،‬موسیقي‪ ‌،‬او فلمونه په وړیا ډول وکاروي‪‌.‬‬ ‫بعضی کتابتونونه تاسي‌ ته د انالین کتابونو ‌‪ ،‬موسیقی او فلمونو‬ ‫د لوستلو‪ ‌،‬اوریدلو‪ ‌،‬او لیدلو ضمینه مساعدوي‪.‬‬ ‫کچیرې یو توکې د ټاکلې نیټې څخه وروسته واپس کړي‪ ‌،‬تاسي‌‬ ‫باید د ناوخته واپس کولو فیس ورکړي‪‌.‬‬ ‫زیاتره کتابتونونه د کمپیوټرونو او په وړیا ډول انټرنټ ته د‬ ‫الس رسي‌ سهولت لري‪.‬‬ ‫کتابتونونه زیاتر وخت د وړیا ټولګیو وړاندیز کوي او د‬ ‫ټولنېزو سرچینو په هکله د پوهاوي‌ لپاره ښه ځای دي‪.‬‬

‫‪ )۱۲۵‬د سرګرمیو مراکز او د کور څخه د باندی فعالیتونه‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫زیاتره ټولنې د تفریحې یا سرګرمیو لپاره د مرکزونو لکه ورزشي‬ ‫کلبونه‪ ‌،‬د ورزش وسایل‪ ‌،‬او لمبا حوضونو درلودونکي‌ دي‪‌.‬‬ ‫نوموړو مرکزونو ته د الس رسی لپاره بیالبیل فیسونه شتون لري‪.‬‬ ‫زیاتره ټولنې د وړیا عامه پارکونو چې د کورنیو لپاره د کور‬ ‫څخه بیرون د فعالیتونو ښه ځای ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫کله چې د پارک څخه تللي خپله خځله له ځان سره یوسي‪.‬‬ ‫د ښکار او کبانو نیولو لپاره قانون شته‪ ‌.‬د ال زیاتو معلوماتو‬ ‫لپآره د خپل ایالت د پارکونو او حیواناتو د څانګې سره په اړیکه‬ ‫کې شي‪ .‬د جواز د نلرلو په ترڅ کې به د ښکار یا کبانو نیولو‬ ‫لپاره جریمه شي‪.‬‬

‫‪۱۲۵‬‬

‫‪33‬‬

‫‪۱۲۵‬‬

‫‪۱۲۸–۱۲۶‬‬

‫ستاسي ټولنه‬ ‫‪ )۱۲۶‬ټولنېزې سرچینې‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬

‫♦‬

‫د ماشومانو د پاللو لپاره بعضې ادارات لکه کور‪ ‌،‬ډوډي‪ ‌،‬د‬ ‫ماشوم پالل‪ ‌،‬او روغتیاي‌ خدماتو برخې کې مرسته کوي‪.‬‬ ‫ي د ‪ ۲۱۱‬شمیره سره څخه د نوموړو‬ ‫په ډیرو سیمو کې تاس ‌‬ ‫سرچینو په هکله معلومات تر السه کوالي‌ شي‪.‬‬ ‫تاسي‌ کیدای شي د یو څو اجنسیو سره خبرې وکړي تر څو هغو‬ ‫سرچینو ته السرسی پیدا کړی چې تاسي‌ ورته اړتیا لري‪.‬‬ ‫بعضی مهاجرین‪‌،‬د ماشومانو په ګډون کیدای شی خوړو‬ ‫مرستندویه پروګرام ‪ SNAP‬ته په شرایطو برابر وي‪SNAP ‌.‬‬ ‫به له تاسي‌ سره مرسته وکړی تر څو په مغازو کې ځان ته‬ ‫خوراکې توکې وپیري‪ ‌.‬د ‪ SNAP‬قوانین په هر ایالت کې فرق‬ ‫کوي‪ .‬د ‪ SNAP‬او د شرایطو په هلکه د معلوماتو لپآره له دغه‬ ‫ویب پاڼې څخه لیدنه وکړي ‪www.fns.usda.gov/snap‬‬ ‫د اړمنو کورنیو لپاره د موقعتې مرستې (‪ )TANF‬د فډرال‬ ‫حکومت پروګرام دې چې د لږ عاید لرونکو کورنیو لپاره‬ ‫مرستې او کارې فرصتونه پیدا کوي‪ ‌.‬د نوموړي پروګرام د‬ ‫شرایطو په هکله د ال زیاتو معلوماتو لپآره الندې ویب پاڼې‬ ‫ته مراجعه وکړي‬ ‫‪www.acf.hhs.gov/programs/ofa/programs/tanf‬‬ ‫معیوبیت لرونکي‌ مهاجر کیدای شي د میډ‌یکیټ‪SNAP ‌،‬او‬ ‫مرستندویه سیکیورټی عاید تر السه کولو لپاره مستحق وګڼل‬ ‫شي‪ ‌.‬د ال زیاتو معلوماتو لپاره الندې ویب پاڼې ته مراجعه‬ ‫وکړي ‪www.socialsecurity.gov/ssi‬‬

‫‪ )۱۲۷‬د ټرانسپورت لپاره اختیارونه‬ ‫♦ په سترو ښارونو کې د بسونو او مټرو سیستم معمول دی‪ ‌.‬د‬ ‫بایسکل چلولو په نورو برخو کې عامه خبره ده‪‌.‬‬ ‫♦ ټکسی په معمول ډول قیمته دی‪ ‌.‬د ټکسی او نورو ورته‬ ‫سهولتونو قیمت د ورځې د وخت او حالت سره بدلون مومي‪‌‌.‬‬

‫‪ )۱۲۸‬قدم وهل او بایسکل چلول‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫♦‬

‫کله چې تاسي بایسکل چلوي یا قدم وهي هر وخت فکر کوي‬ ‫چې موټر تاسي نه ګوري‪ ‌،‬نو د سړک څخه د تیریدلو پر مهال‬ ‫له زیات احتیاط څخه کار اخلي‪.‬‬ ‫ي‬ ‫په تیاره کې هر وخت یو روښانه ګروپ‌ له ځان سره سات ‌‬ ‫یا هم د هغو جامو څخه ګټه اخلې چې ړنا ته انعکاس ورکوي‌‬ ‫(شوبین داره)‪.‬‬ ‫‪۱۲۸‬‬ ‫د سړک یا پیاده رو په ښې‬ ‫اړخ کې حرکت کوي‪ ‌.‬د‬ ‫کیڼ اړخ څخه یواځې د‬ ‫بل تن څخه د مخکې کیدلو‬ ‫لپاره کار اخلي‪.‬‬ ‫همیش د سړک څخه په‬ ‫څلور الرو کې تیریږي‌ او‬ ‫د پیاده رو نښو ته پآم کو‬

‫‪۱۲۸‬‬

‫‪34‬‬

‫‪۱۳۱–۱۲۹‬‬

‫ستاسي ټولنه‬ ‫‪ )۱۲۹‬ریسایکل کول‬

‫‪۱۲۹‬‬

‫♦ زیاتره ټولنې شیشې ‌‪ ،‬پالستیک‪ ‌،‬حلبې توکې‪ ‌،‬المونیم‪ ‌،‬او‬ ‫کاغذونه ریسایکل (د پروسس څخه وروسته بیاځلې کارول)‬ ‫کوي‪.‬‬ ‫♦ د خپلو ګاونډیو یا دولتي اداراتو څخه د ریسایکل په هکله چې‬ ‫کوم شیان او څرنګه ریسایکل کیږي‌ معلومات تر السه کړي‪.‬‬

‫‪ )۱۳۰‬داوطلب کار کول‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬ ‫♦‬

‫په داوطلب ډول کار کول الندې مواردو ته ګټه لري‪‌:‬‬ ‫د خپلې ټولنې سره مرسته کول‪.‬‬ ‫د ښو خلکو مالقات‪.‬‬ ‫د دندې پشان د تجربو تر السه کول‪.‬‬ ‫د ټولنې په اړتیاو پوهیدل‪.‬‬ ‫د انعام تر السه کولو پشان احساس‪.‬‬ ‫زیاتره ټولنې د هغو سیمیزو سرچینو درلودونکې دي چې‬ ‫تاسي‌ د هغو دواطلبو فعالیتونو سره نښلوي چې تاسي د کولو‬ ‫لیواله یاست‪.‬‬ ‫د داوطلبو اداراتو بیلګو ته فوډ‌ بنکس‪ ،‬تفریحې پروګرامونه‪‌،‬‬ ‫د حیواناتو د پالنتونونه‪ ‌،‬د سواد د زده کړی او رسامی‬ ‫پروګرامونه شامل دي‪.‬‬ ‫بعضی ویب پاڼې لکه ‪www.volunteermatch.org‬‬ ‫هم ستاسي سیمې کې د دواطلب کار په پیدا کولو کې مرسته‬ ‫کوالی شي‪.‬‬ ‫د ښار او اړوند سیمه ایز دولتي ادارات د بورډنو او کمیسونو‬ ‫درلودونکې دي کوم چې داوطلب کارکونکو ته هر وخت اړتیا‬ ‫لري‪ ‌.‬بعضې غیر انتفاعي ادارات هم د خپل بورډ غړیتوب‬ ‫لپاره دواطلب اشخاصو ته اړتیا لري‪‌.‬‬

‫‪ )۱۳۱‬فلمونه‬ ‫♦‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫♦‬

‫‪35‬‬

‫پدې پوهیدل چې کوم فلم ستاسي‌ دماشومانو لپاره مناسب دي‪:‬‬ ‫‪ – G‬د هر عمر لپاره فلم‪.‬‬ ‫‪ – PG‬پدې معنا چې والدین هم باید د ماشومانو سره د فلم د‬ ‫لیدلو پر مهال شتون ولري‪.‬‬ ‫‪ – PG13‬د فلم صحنې یا مواد ‪ 13‬کلنو څخه لږ عمر لرونکې‬ ‫ماشوم لپاره مناسب ندي‪.‬‬ ‫‪ – R‬محدود شوي – د ‪ 17‬کلن څخه کم عمر لرونکې هر یو تن‬ ‫سره باید یو بالغ شتون ولري‪.‬‬ ‫‪ – NC17‬هر هغه چاته چې د ‪ 17‬کالو څخه لږ عمر ولري‬ ‫اجازه نشته‪‌.‬‬ ‫بعضې سینما ګانې او تیاترونه د ښوونځی زده کونکو او هغو‬ ‫اشخاصو ته چې عمرونه یي ‪ 62‬یا ‪ 65‬وي تخفیف ورکوي‪ ‌.‬د‬ ‫‪ 62‬یا ‪ 65‬کالو خلکو ته معموال د مشرانو نسبت کیږي‪‌.‬‬

‫‪۱۳۰‬‬

‫‪۲۳۱‬‬

‫رسمي‌ ملي رخصتي‬ ‫زیاتره دفترونه‪‌،‬بانکونه او ښوونځي په ملي رخصتیو کې بند وي‪.‬‬ ‫♦ د نوي کال ورځ – جنوري لومړي‌ نیټه – د نوي کال پیل !‬ ‫♦ د مارټین لوټر کینګ ورځ – د جنوري میاشتې دریمه اونې – د ټولنیزو‌ حقوقو د فعال ډاکټر مارټین لوټر کینګ جی ار په‬ ‫درناوي‪ ‌،‬دغه ورځ کې خلک راټولیږي او ټولنیز حقوق لمانځي‪.‬‬ ‫♦ د رئیس جمهور ورځ – د فبروري میاشتې دریمه دوشنبه – د جورج واشنګټن ‪ ‌،‬په کال ‪ ۱۷۸۹‬کې د امریکا متحده ایاالتو‬ ‫لومړنې رئیس جمهور ‌‪ ،‬او ابراهیم لینکن‪ ‌،‬چا چې په کال ‪ ۱۸۶۲‬کې غالمانو ساتلو ته د پاي تکې کیښود کلیږې لمانځل کیږي‪‌.‬‬ ‫♦ د یادګار ورځ (د مړو ورځ) – د مي میاشتې وروستنې دوشنبه – هغه خلک لمانځل کیږي چې د ملت لپآره جګړه کې مړه‬ ‫شوي؛ دغه ورځ په غیر رسمي‌ ډول د دوبې د پیل ورځ هم ګڼل کیږي‪‌.‬‬ ‫♦ د آزادي ورځ – د جوالي‌ میاشتي‌ څلورمه نیټه – د بریتانیا څخه د آزادي د اعالن د ورځې په مناسبت لمانځل کیږي‪ ‌.‬دشپې‬ ‫لخواه نوموړي‌ مراسم په اور لوبو سره لمانځل کیږي‪‌.‬‬ ‫♦ د کارګر ورځ – د سپټمبر میاشتې لومړې دوشنبه – د کارګرانو د الس ته راوړنو او کارګري خوځښتونه لمانځل کیږي‪‌.‬‬ ‫نوموړی ورځ په غیر رسمي ډول د دوبې د پای ورځ هم ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫♦ د فوځیانو ورځ – د نوامبر یولسمه نیټه – د امریکا د متحده ایاالتو د فوځي‌ ځواکونو د درناوي‌ ورځ‌ ده‪‌.‬‬ ‫♦ د شکرانې ورځ – د نوامبر میاشتې څلورمه پنجشنبه – د خزان د حاصالتو د شکرانې د ادا کولو له امله‪ ‌.‬په معمول ډول د‬ ‫کورنۍ ټول غړي د فیلمرغ‪ ‌،‬خوړینو کچالو او کدو د کیک د خوړولو لپاره سره راغونډیږي‪.‬‬ ‫♦ د کریسمس شپه – د ډسمبر میاشتې څلوریشتمه شپه‪.‬‬ ‫♦ د کریسمس ورځ – د ډسمبر میاشتې پنځه ویشتم‪.‬‬ ‫♦ د نوي کال شپه – د ډسمبر میاشتې یو دیرشمه شپه‪.‬‬

‫نورې رخصتیانې‬ ‫الندې رخصتیانې رسمي‌ نه ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫♦ د عاشقانو ورځ – د فبروي میاشتې څوارلسمه نیټه – د مینې د اظهار لپاره دودیزه ورځ؛ په دغه ورځ خلک یو بل ته د‬ ‫عاشقانو د ورځې کارټونه کوي یا هغوي‌ ته شمعې او ګالن ورلیږي‪ ‌،‬خیریه ټولنو سره بسپنه کوي‪.‬‬ ‫♦ د مور ورځ – د مي میاشتې دویمه یکشنبه‪.‬‬ ‫♦ د پالر ورځ – د جون د میاشتې دریمه یکشنبه‪.‬‬ ‫♦ هالوین (‪ – )Halloween‬د اکتوبر میاشتې یو دیرشمه نیټه –‌ ماشومان عجیب کالې په تن کوي او *تریک – یا تریټ*‬ ‫(‪ )Trick-or-treating‬لوبه کوي‪ ‌،‬دوي‌ بیالبیلو کورونو ته ځي په ډیر مودب ډول د خلکو څخه شیرینې غواړي‪ .‬بعضی‬ ‫لویان هم دغه ډول کالې پر تن کوي او محافلو کې ګډون کوي‪.‬‬

‫‪36‬‬

‫‌ یوه غیر انتفاعی اداره چې د انګلیسي‌ ژبي زده کونکي‬،‫د مهاجرینو لپاره دغه الرښود د انټرکامبیو‬ ‫‌ په ځان‬،‫او په ټولنه کې موجود رضاکاران سره په ټولګیو کې یوځای کوی تر څو نوې مهارتونه زده‬ ‫‌ د مهاجرینو الرښود د ډیرو اړینو‬.‫‌ لخواه چاپ شوي‬،‫‌ او اغیزمندې اړیکې رامنځ ته کړي‬،‫باوري‬ ‫‌ د ال زیاتو معلوماتو لپآره زمونږ له ویب پاڼې څخه لیدنه وکړي‬.‫معلوماتو درلودونکې دي‬ www.intercambio.org ،‌ ‫‌ میخانیکې‬،‫‌ او په هيڅ ډول او ذریعه د لیږدولو ( په برښناې‬،‫‌ په بیا تر السه کیدونکې سیستم کې د ذخیره کولو‬،‫ د دغه سند هیڅ برخه د بیاځلې تولید‬:‫خبرتیا‬ ‫‌ پر ته لدې چې د لیکوال څخه‬،‫ مادو په مطابقت کې‬۱۰۸ ‫ یا‬۱۰۷ ‫ کال د کاپې د حق د‬۱۹۷۶ ‫‌ مګر د امریکا د متحده ایاالتو د‬،‫ سکن) جواز نلري‬،‫ ثبت‬،‌ ‫فوټوکاپې‬ ‌‌.‫‌ دلته چمتو شوي معلومات پرته له کومې ذکر شوي یا انګیرل شوی وارنټې لکه څرنګه چې دې په قانونې ډول وړاندي‌ شول‬.‫لیکلې اجازه تر السه کړی‬

20

18

Ed i

tio

n

Intercambio’s other resources include:

PRONUNCIATION FUN WITH PICTURES “Did you say you are dirty?”

“No, I’m thirty!”

“You eat soap?”

online platform that connects adult English learners with volunteer teachers nationwide ccenglish.org

“No, I said I eat soup!”

Essential pronunciation practice to build confidence

intercambio.org

a tool to teach and practice difficult, common sounds in English

practical, affordable adult English curriculum with 6 levels

Online resources on many Immigrant Guide topics can be found on our website.

Contact us for training and on-going support: resources@intercambio.org

intercambio.org Intercambio is a 501(c)(3) nonprofit organization founded in 2001.

For details, see our annual report online.