Bursztynisko 29

OD REDAKCJI K o l e j n e t a rg i b u r s z t y n n i c z e , k o l e j n y n u m e r Bursztyniska i znów mamy przyjemność przedstawić Państwu kilka istotnych wydarzeń dla naszej branży.

Chyba najważniejszą informacją minionego półrocza jest rozpoczęcie na początku tego roku prac poszukiwawczych w celu wydobycia bursztynu. Mimo, że pierwszy przetarg w sprawie dzierżawy działek na wydobycie i poszukiwania bursztynu odbył się już w październiku, to jednak urzędowe procedury przedłużały działania aż do lutego.

10 stycznia br. w Muzeum Bursztynu władze miasta i przedstawiciele organizacji branżowych, instytucji nauki i kultury podpisały list intencyjny o współpracy. Było to kulminacyjny punkt projektu klastrowego realizowanego przez IBnGR i Urząd Marszałkowski. Więcej o działaniach Gdańskiej Delty Bursztynu możecie Państwo przeczytać w relacji zespołu IBnGR. W ciągu minionego półrocza odbyły także konferencje i wydarzenia, które staraliśmy się państwu przybliżyć.

Z a p r a s z a m y d o re l a c j i z i n t e r d y s c y p l i n a r n e g o bursztynowego spotkania naukowców i pasjonatów w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie oraz spotkania entomologów i amatorów zajmujących się inkluzjami, które odbyło się a Muzeum Inkluzji w Bursztynie UG w Gdańsku.

W ostatnim czasie rynek boryka się ze spadkiem kursu dolara i wzrostem cen metali na rynkach światowych.

Pojawia się jednak optymistyczna opinia tegorocznych wystawców z Tucson oraz Monachium, że wzrost cen został przez klientów zaakceptowany i podchodzą oni z pozytywną nadzieją do zakupów. Lutowym targom Inhorgenta towarzyszyły seminaria, w jednym z nich Christel Trimborn, redaktor naczelna GZ Art.&Desing, wyróżniła bursztyn wśród trzech obowiązujących trendów na rok 2008.

Z przyjemnością informujemy również o wyborze dr Elżbiety Sontag na Bursztynnika Roku 2007. Jest ona specjalistą od inkluzji zwierzęcych w bursztynie, pracuje naukowo na UG i udziela się społecznie w MSB, a od kilku lat jest redaktorem naczelnym Bursztyniska.

W imieniu własnym i całego środowiska bursztynniczego gratulujemy!

Ewa Rachoń i Michał Kosior

SPROSTOWANIE: W poprzednim numerze Bursztyniska, nad artykułami błędnie podano adres internetowy Bursztynowego Portalu. Podpisy powinny brzmieć: Bursztynowy Portal amber.com.pl Za błąd gorąco przeprasza Redaktor Naczelna przygotowująca skład.

SPIS TREŚCI Sprawy organizacyjne Zebranie Kwartalne Członków MSB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 Regulamin nadawania uprawnień rzeczoznawcy MSB . . . . . . . . .2 Firmy Rekomendowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 Członkowie MSB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

Wydarzenia Bursztynnik roku 2007 - W. Kalandyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 Legalne poszukiwanie bursztynu rozpoczęte - M. Kosior . . . . . . .6 Spotkania Gdańskiej Delty Bursztynu - zespół IBnGR . . . . . . . . .6 Bursztynowa barwa Oliwy - ważne dzieło Anny Klucznik W. Gierłowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 Bursztynowy Bal z Inkluzją - A. Wiśniewska . . . . . . . . . . . . . . . . .10 Udana "Lekcja o bursztynie" - M. Kosior . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

Targi Bursztyn na Inhorgencie - A. Sado, M. Kosior . . . . . . . . . . . . . . . . .13

Rynek Żywice kopalne - zagrożenia niedomówień - J. Fudala . . . . . . . . .16

O bursztynie Kolekcja inkluzji OTTO HELMA znalazła swoje miejsce! Ch. Hoffeins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 Dar Andrzeja Wiszniewskiego w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie - J. Kupryjanowicz, A. Pielińska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 Hanna Czeczott „Skład i wiek flory bursztynów bałtyckich” 1961, po latach - A. Pielińska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19

Sympozja i konferencje XXII Spotkanie Badaczy Bursztynu w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie - K. Kwiatkowsk, A. Pielińska . . . . . . . . . . . . . . . . .20 XXII Zjazd Sekcji Paleoentomologicznej PTE - E. Sontag . . . . . .22

Historia bursztynnictwa Folder reklamowo-handlowy z XIX wieku - B. Kosmowska Ceranowicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Recenzje G. Poinar, Jr. & R. Poinar 2008: What Bugged The Dinosaurs? R. Szadziewski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24

Sylwetki Jubileusz 30-lecia firmy Art Silver Krause - M. Kosior . . . . . . . . .26

Bursztynowe upominki Lekka i zdrowa „Sylwetka Bursztynowa” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 Bursztynowe prezenty na 80. urodziny Güntera Grassa M. Kosior . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28

Product • Design Wykonywanie i projektowanie modeli biżuterii - J. Malicki . . . . .28 Atlas defektów odlewniczych cd. - opracowanie J. Malicki . . . . . .29

WYDAWCA Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników ul. Beniowskiego 5 hala B6, pokój 116A, 80-382 Gdańsk, Poland Tel./Fax: +48 58 554 92 23, info@amber.org.pl; www.amber.org.pl

redakcja dziękuje wszystkim Autorom za nieodpłatne udostępnienie artykułów REDAKCJA Elżbieta Sontag - Redaktor Naczelny, esontag@tlen.pl Ewa Rachoń - ewa.rachon@mtgsa.com.pl Michał Kosior - michal.kosior@gmail.com WSPÓŁPRACA bursztynowy portal amber.com.pl portal jubilerski www.pb.info.pl

REKLAMY I DYSTRYBUCJA Alicja Wiśniewska - info@amber.org.pl TŁUMACZENIE: Piotr Łuba - luba@pb.info.pl

2

BURSZTYNISKO Nr 29

Sprawy organizacyjne KWARTALNE CZŁONKÓW MSB

ZEBRANIE

W dniu 27 listopada 2007r.,w sali seminaryjnej Międzynarodowych Targów Gdańskich odbyło się Kwartalne Zebranie Członków Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników.

Porządek obrad spotkania obejmował: - wykład dr Reginy Kramarskiej pt.: „Osady bursztynonośnie delty gdańskiej" - relację Wiesława Gierłowskiego z wizyty w kopalni bursztynu, oraz seminarium na Ukrainie - relację Roberta Pytlosa, koordynatora Prezydenta Miasta Gdańska d.s. bursztynu, z przebiegu oddania gruntów gminnych pod dzierżawę w celu rozpoznania złóż bursztynu - sprawy bieżące Wykład dr Reginy Kramarskiej cieszył się sporym zainteresowaniem obecnych. Zostały na nim przedstawione wyniki badań, które pozwalają stwierdzić i wstępnie oszacować pokłady bursztynu znajdujące się w delcie gdańskiej. Takie informacje nabierają obecnie znaczenia nie tylko ściśle naukowego. Już dziś wiemy, że wzorem Gdańska, wiele gmin planuje udostępnienie gruntów pod rozpoznanie i wydobycie bursztynu.

Wiesław Gierłowski przedstawił relacje z pobytu w Kijowie, gdzie w dniach 18-19 października 2007r., został zaproszony na międzynarodową konferencję naukową pt.:" Ukraiński Świat Bursztynu". Na konferencji zgromadziło się 156 specjalistów w zakresie bursztynu z Polski, Rosji, Białorusi i Ukrainy.

Uczestnicy konferencji mieli możliwość zwiedzić jedyną czynną kopalnię bursztynu w miejscowości Klesów na Powiślu Wołyńskim.

Robert Pytlos, koordynator d.s. bursztynu omówił przebieg oddania gruntów gminy Gdańsk pod dzierżawę w celu rozpoznania złóż bursztynu.

7 lipca 2007r., Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz podpisał rozporządzenie w sprawie regulacji zasad poszukiwania i wydobycia złóż bursztynu na terenie Gdańska a 11 października 2007r., rozstrzygnięto przetargi. W wyniku przetargów 4 firmy zlicytowały 7 działek przeznaczonych pod poszukiwani i rozpoznanie złóż bursztynu. Kolejne przetargi planowane są w lutym 2008r. Robert Pytlos zwrócił się z apelem o wskazywanie innych działek, na których może występować bursztyn, działki te, po sprawdzeniu ich statusu, mają szansę na wdrożenie do przetargu.

Na zakończenie spotkania pani Anna Pełczyńska prezes Stowarzyszenia Rodzin Zastępczych i Adopcyjnych "Pelikan" podziękowała członkom MSB, za przekazanie biżuterii z bursztynu na loterię fantową. Dochód z loterii przeznaczony został na budowę domów dla rodzin zastępczych.

Dr Regina Kramarska w czasie wykładu.

Fot. Michał Kosior

SZANOWNI PAŃSTWO, Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników jest organizacją pożytku publicznego.

Status, który przyznano naszej organizacji, wiąże się z wieloma obowiązkami, ale również przywilejem.

Jest nim możliwość przekazania na rzecz MSB 1 % podatku dochodowego.

Dlatego też zwracamy się do Państwa z gorącą prośbą o wsparcie finansowe naszej organizacji.

Wpłacając tylko 1% swojego podatku na rzecz Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników wesprzecie Państwo działania, których głównym celem jest budowanie marki bursztynu bałtyckiego i wykonanych z niego wyrobów, jako rozpoznawalnego polskiego produktu najwyższej klasy.

1% podatku należnego - na konto wybranej organizacji przekaże urząd skarbowy w terminie do 3 miesięcy.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

International Amber Association

BURSZTYNISKO Nr 29

3

Sprawy organizacyjne REGULAMIN NADAWANIA UPRAWNIEŃ RZECZOZNAWCY MIĘDZYNARODOWEGO STOWARZYSZENIA BURSZTYNNIKÓW §1 Tytuł rzeczoznawcy Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników w dziedzinie identyfikacji, oceny jakościowej i wyceny surowca, półfabrykatów i wyrobów gotowych oraz okazów o szczególnych walorach przyrodniczych (np. z inkluzjami), a także zabytków i dzieł sztuki, wykonanych z bursztynu bałtyckiego (sukcynitu) oraz wyrobów z metali i innych materiałów, dekorowanych bursztynem mogą uzyskać członkowie zwyczajni i honorowi Stowarzyszenia. §2 Tytuł rzeczoznawcy będzie nadawany przez Zarząd Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników na wniosek osoby zainteresowanej po zasięgnięciu opinii trzech członków MSB z wcześniej uzyskanymi uprawnieniami rzeczoznawców, odpowiedniej specjalności. §3 Zarząd Stowarzyszenia powierza przyjmowanie wniosków pracownikowi biura, który jest odpowiedzialny za kompletowanie i przechowy-wanie dokumentów złożonych przez osoby zainteresowane uzyskaniem tytułu rzeczoznawcy. §4 W celu uzyskania tytułu rzeczoznawcy członkowie zwyczajni Stowarzyszenia winni złożyć wniosek według ustalonego wzoru wraz z dokumentacją wykształcenia, prowadzonej pracy naukowej, artystycznej lub wytwórczej, na ręce wyznaczonego pracownika biura MSB wraz z kopiami wszystkich dokumentów. Zgodność kopii z oryginałami poświadcza osoba przyjmująca dokumentację i niezwłocznie zwraca oryginały wnioskodawcy. §5 Zarząd rozpatruje wniosek o nadanie uprawnień po zapoznaniu się z dokumentacją wykształcenia i praktyki zawodowej oraz opinią trzech rzeczoznawców odpowiedniej specjalności. §6 Tytuł rzeczoznawcy mogą uzyskać absolwenci wyższych uczelni, którzy udokumentują wyniki pracy naukowej, wytwórczej lub artystycznej w dziedzinie bursztynnictwa.

Minimalny staż pracy zawodowej związanej z bursztynem po ukończeniu studiów wynosi 5 lat §7 Ponadto tytuł rzeczoznawcy mogą otrzymać mistrzowie rzemiosła artystycznego, posiadający dyplom Centralnego Związku Rzemiosła wydany wspólnie z Ministerstwem Kultury i Sztuki. §8 Absolwenci szkół średnich, którzy udokumentują praktykę zawodową w dziedzinie wytwarzania lub handlu wyrobami z bursztynu lub biżuterią zdobioną bursztynem przez okres co najmniej 10 lat mogą także uzyskać tytuł rzeczoznawcy.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

§9 Członkowie MSB nie mogą uzyskać tytułu rzeczoznawcy bez udokumentowania wykształcenia co najmniej średniego. §10 Uprawnienia rzeczoznawców przyznawane są w kategoriach: a. Materiałoznawstwo surowego bursztynu. b. Znawstwo okazów przyrodniczych w tym inkluzji w bursztynie. c. Towaroznawstwo półfabrykatów i wyrobów bursztynowych. d. Towaroznawstwo wyrobów z innych materiałów z udziałem bursztynu. e. Znawstwo zabytków i dzieł sztuki z bursztynu. §11 Wnioski o nadanie tytułu rzeczoznawcy zatwierdza Zarząd na posiedzeniach plenarnych. Od decyzji Zarządu przysługuje odwołanie do najbliższego Walnego Zebrania. §12 Koszty biurowe i prowadzenia obrad pokrywa Zarząd, który może też ustanawiać opłaty na pokrycie kosztów weryfikacji kandydatów oraz seminariów i kursów. §13 Ustanowieni rzeczoznawcy Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników mają obowiązek: - uaktualniać swoją wiedzę na specjalistycznych seminariach, prezentować na nich wyniki swoich badań lub obserwacji zawodowych w formie referatów lub komunikatów. Za zgodą autorów materiały te mogą być publikowane w biuletynach Stowarzyszenia - przedstawić ocenę, wycenę (ekspertyzę), w ramach uprawnienia nadanego przez Zarząd MSB, kiedy zaistnieje taka potrzeba w Stowarzyszeniu, według stawek określonych przez Zarząd §14 Rzeczoznawcy prowadzący usługową działalność w dziedzinie identyfikacji, oceny jakościowej i wycen mogą korzystać ze znaku firmowego Stowarzyszenia wyłącznie na podstawie odrębnej umowy zawartej ze Stowarzyszeniem. §15 Zarząd zapewnia współpracę z organizacjami z zrzeszającymi rzeczoznawców z pokrewnych dziedzin w kraju i zagranicą oraz gromadzi informacje i sprzęt badawczy. §16 Listę rzeczoznawców Zarząd ogłasza w biuletynie MSB „Bursztynisko”, umieszcza na stronach internetowych Stowarzyszenia oraz rekomenduje sądom, prokuratorom i urzędom państwowym na ich wniosek.

Regulamin został zatwierdzony przez Zarząd w dniu 6.02.2008r.

International Amber Association

4

BURSZTYNISKO Nr 29

Sprawy organizacyjne FIRMY REKOMENDOWANE PRZEZ MSB Firmy posiadające aktualny certyfikat, który daje prawo do używania znaku towarowego Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników.

COMPANIES RECOMMENDED BY THE IAA FROM THE EDITORS Below are given firms and persons that have been granted certificate, which gives the right to use our trademark and as such those companies can be recommended as producers and sellers of amber and its products.

S&A BURSZTYNOWA BIŻUTERIA SP. Z O.O. - Adam Pstrągowski ART. 7 - Wojciech Kalandyk VENUS - Jacek Leśniak BALT - Leszek i Adam Dulinski AMBER GLOBE - Marek Juszczak RAV - Krzysztof Basiukiewicz AMBER JEWELLRY - Kazimierz Matusiak STENEX - Stefan Plota ART-SILVER KRAUSE - Leszek Krause SOLO - Bożena Przytocka GALLERY NORD AMBER - Anna Elżbieta Najder VESSEL INTERNATIONAL INC - Stephanie Stepień AMBERMODA - Mariusz Gliwinski STANIMEX BIS SP. ZO.O. - Alicja Darkowska KOLIA - Jarosław Lis GOLDMAJOR GROUP - Robert Rontaler YIDKAMBAR - Zdzislawa Czerniak ENZO - Józef Soszyński GDANSKI BÓWKA - Grzegorz Nikiel PRACOWNIA ARTYSTYCZNA EDMAR - Jolanta i Edward Marzec IMAGE SILVER - Piotr Szulta Piotr Szymański

ANDZIA'S AMBER JEWELRY&BEADS - Andzia Chmil BONSTO - Witold Bongart SAWAMBER - Cezary Kosieradzki OTOKA AMBER COLLECTION - Dorota i Krzysztof Otoka LUX - Joanna, Jan Bryksy ZIMMERMANN - Arkadiusz Zimmermann AMBER ART GUTOWSKI - Marek Gutowski AMBERSTO - Józef Stopyra AG - Aleksander Gliwiński ART AMBER RZEMIOSŁO ARTYSTYCZNE S.C.Wojciech Leonowicz GALERIA I PRACOWNIA BIŻUTERII ARTYSTYCZNEJ - Teresa Brzustowicz-Wydra ABC GOLD PRACOWNIA ZLOTNICZA - Wojciech Chojnacki AMBERIA - Monika Jasińska AMBER GEMS - Maria ZAWADZKA MTM SILVER STUDIO - Maciej Szulimowicz EUROPAID LTD - Janusz Kiezik ABRO - Roman Sztangierski ART JEWELLERS STUDIO - Anna Gajewska NEW AMBER COLLECTION - Marcin Wesołowski

FIRMY OCZEKUJĄCE W TRYBIE REGULAMINOWYM NA PRZYZNANIE ZNAKU RECOMMENDED COMPANIES ON THE WAITING LIST EUROAMBER - Sylwester Szyłów Z.P. AMBERSMELL - Paweł Łysoń

CZŁONKOWIE PRZYJĘCI MIĘDZY 01.09.2007-05.03.2008 (na dzień 05.03.2008 roku Stowarzyszenie liczy 217 członków)

NEW MEMBERS OF THE IAA ACCEPTED BETWEEN 01.09.2007-05.03.2008 (on 05 March 2008 the Association had 217 members) Jolanta Zakrzewska Jolanta Stankiewicz Sławomir Stankiewicz Ryan Sulian Clifford Eugenio Ragazzi

Joanna Kotowicz - Buczyńska Ryszard Wycichowski Dominik Jankowski Marcin Wesołowski Agnieszka Harmoza - Kotyńska

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

Meredith Marshall Regina Kramarska Leszek Jurys Gianfranco Obrelli Paul Siwek

International Amber Association

5

Wydarzenia Wojciech Kalandyk Przewodniczący Kapituły

„BURSZTYNNIK ROKU 2007” Zgodnie z p. 6 Regulaminu Nadawania Tytułu Bursztynnika Roku, Członkowie Kapituły w osobach: Mariusz Drapikowski, Wiesław Gierłowski - Bursztynnik 100-lecia, Barbara KosmowskaCeranowicz - Bursztynnik 100-lecia, Kazimierz Mizgiris, Ewa Rachoń, Adam Pstrągowski, Wojciech Kalandyk, Marek Gutowski i Andrzej Wiszniewski spośród nominowanych „Bursztynnikiem Roku 2007” wybrali Elżbietę Sontag W głosowaniu wzięło udział 8 Członków Kapituły. Za kandydaturą dr Elżbiety Sontag głosowało 7 osób.

Uzasadnienie wyboru

Badania naukowe, popularyzacja wiedzy o bursztynie, kierowanie Muzeum Inkluzji w Bursztynie Uniwersytetu Gdańskiego, praca społeczna na rzecz środowiska bursztynników i gromadzone kolekcje okazów przyrodniczych to tylko niewielki fragment niebywałego dorobku i zaangażowania Pani dr Elżbiety Sontag, które utwierdzają Kapitułę w słuszności dokonanego wyboru.

Rok 2008 pozwala spojrzeć, już z perspektywy 10letniej na działalność i osiągnięcia kierowanej przez Panią Sontag, niezwykłej placówki edukacyjnobadawczej, jaką jest Muzeum Inkluzji w Bursztynie w Katedrze Zoologii Bezkręgowców UG. Osobiste zamiłowanie w naturalnych okazach bursztynu, poparte wieloletnimi już badaniami naukowymi, z którymi związała swój dorobek zawodowy, sprawiają, że wzbogacana jest nasza wiedza o inkluzjach w bursztynie, o świecie, jaki zatopiony został w tej niezwykłej żywicy blisko 40 mln lat temu. Dzięki podejmowanym działaniom Muzeum Inkluzji, rośnie świadomość znaczenia prac naukowych nad tym zagadnieniem. Od otwarcia placówki w roku 1998 nastąpił ponad stukrotny wzrost liczby zdeponowanych tam okazów.

Aktualnie Muzeum liczy około 13.000 inkluzji.

Praca muzeum upowszechniana jest podczas międzynarodowych i narodowych konferencji naukowych, imprez promujących, jak i dla szerokiego grona odbiorców za pośrednictwem strony internetowej. Troska o dzielenie się zdobywaną wiedzę jest dla Pani Sontag priorytetem.

Wzrosła również świadomość bursztynników, którzy jako pierwsi stykają się z inkluzjami. Dzięki zaangażowaniu dr Sontag, wiele okazów nim trafi na tzw. „rynek” jest wcześniej badana. W ten sposób ciekawe okazy trafiają do specjalistów, którzy Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

opisali nowe gatunki a ich nazwy związane są z osobowościami bursztynowymi, co podkreśla jeszcze dobitniej umiejętności łączenia świata nauki i specjalistów z branży bursztynniczej. Tym niezwykłym ogniwem scalającym jest wrażliwa na piękno bursztynowych okazów dr Sontag.

Nie można w tym miejscu pominąć zaangażowania Pani Sontag w promocję zdobywanej wiedzy. Czy rozmawia z Sir Davidem Attenborough na oczach milionów widzów w filmie „Bursztyn - wehikuł czasu” przygotowanym przez BBC i retransmitowanym przez wiele światowych stacji telewizyjnych w tym TVP, „łupiąc” bursztynowe bryłki, czy prowadzi zajęcia dla młodych przyrodników w szkołach, czy konkursy podczas plenerowych imprez, to zawsze z tą samą pasją i zaangażowaniem, przekazuje słuchaczom bursztynowe wiadomości. Jest ekspertem przyrodniczych konkursów szkolnych i pozaszkolnych na różnych poziomach. Od początku merytorycznie wspiera „Mistrzostwa Świata w Poławianiu Bursztynu”. Dzięki jej trosce nie jest to tylko świetna zabawa plenerowa, ale zawsze niesie przesłanie naukowe, propagują c wiedzę o bursztynie i jego właściwościach.

Dr Sontag obok czasochłonnego zaangażowania zawodowego i pracy nad dorobkiem naukowym na Uniwersytecie Gdańskim, zawsze znajduje czas by podejmować pracę społeczną na rzecz środowiska bursztynników. Od 10 lat angażuje się w organizację „bursztynowych przedsięwzięć” promujących wiedzę i integrujących środowisko. Niezwykle cennym wkładem jest praca nad pismem branżowym „Bursztynisko”, jego dwujęzyczny charakter, pozwala dotrzeć z najnowszymi wynikami badań do zainteresowanych osób na całym świecie.

Swoją wiedzą merytoryczną dzieli się zawsze z uczestnikami nie tylko polskich imprez targowych.

Podczas nich widoczne i oblegane jest stoisko Muzeum Inkluzji. Jej oko pozwala nabywcom bursztynowych okazów określić ich autentyczność i dowiedzieć się co kryje skamieniała przed milionami lat żywica.

Działalność naukowa, troska i zaangażowanie o przekaz rzetelnej wiedzy, tak bardzo potrzebnej środowisku bursztynniczemu, społeczne zaangażowanie i wręcz bursztynowa postawa życiowa dr Elżbiety Sontag jest zdaniem Kapituły pełnym uzasadnieniem wyróżnienia i uhonorowania tytułem „Bursztynnika Roku 2007”. Bez zaangażowania Pani Doktor „świat zamknięty w bursztynie - wehikule czasu” nie byłby tak intensywnie odkrywany. Dzięki Pani dr Elżbiecie Sontag również środowisko bursztynników ma ogromny wkład w poznawanie tajemnic minionego czasu.

International Amber Association

6

BURSZTYNISKO Nr 29

Wydarzenia Michał Kosior

LEGALNE POSZUKIWANIE BURSZTYNU W GDAŃSKU ROZPOCZĘTE. 11 października rozstrzygnięto pierwszy przetarg na dzierżawę gruntów miejskich na poszukiwanie i rozpoznanie złóż bursztynu. Do rywalizacji o dzierżawę gruntów stanęło pięciu oferentów, a wylicytowali oni 8 z 10 działek przy ulicach Kaczeńce i Sucharskiego. Dwie trafiły do firmy Golden Amber z Hrubieszowa, cztery do firmy Baltex Inżynieria i Górnictwo Morskie z Gdyni oraz jedna do Lucjana Nagórskiego z Gdańska.

Cena wywoławcza wynosiła 1.000 zł za hektar działki miesięcznie. Większość z nich została oddana za kwotę minimalną, a najdroższa osiągnęła cenę 2550 zł. Dwie z działek w ogóle nie wzbudziły zainteresowania, w związku z czym nie były one licytowane.

Przetargi były efektem podpisania w lipcu br. przez prezydenta pionierskiego w skali kraju rozporządzenia. Prace nad nim trwały kilkanaście miesięcy, a dokument jest - jak zapewnia prezydent - do wglądu i kopiowania przez inne gminy, które także chcą zezwolić na wydobycie bursztynu na

Zespół IBnGR

swoich terenach. Poszukiwanie i wydobycie bursztynu to także element strategii „Gdańsk Światową Stolicą Bursztynu”.

Dopiero pod koniec lutego, po uprawomocnieniu się wszystkich zezwoleń oraz koncesji Lucjan Nagórski oraz firma Golden Amber zaczęli pierwsze próby poszukiwawcze. Firma Baltex Inżynieria i Górnictwo Morskie wciąż czeka na uprawomocnienie się koncesji. Jak powiedział Krzysztof Lalik z firmy Golden Amber, na jednej z ich działek przy ulicy Sucharskiego cały czas trafiają na ślady nielegalnego wydobycia i wyraźnie widać ślady rabunkowej gospodarki.

Prace poszukiwawcze odbywają się na siatce otworów ustalonych przez geologa. Jej naruszenie wiąże się z utratą koncesji. Wydobyty podczas poszukiwania złóż surowiec powinien zostać przedstawiony odpowiednim władzom, a następnie po opłaceniu opłaty eksploatacyjnej może zostać zagospodarowany przez firmę prowadzącą badania.

Robert Pytlos, koordynator ds. bursztynu w Urzędzie Miejskim w Gdańsku zapowiada kolejne przetargi na kwiecień. Wśród działek mają być również takie, które zostały wskazane zainteresowanych jako potencjalne miejsca wystąpienia bursztynu.

DELTY

BURSZTYNU

współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Pomorskiego. Od czasu ostatniej relacji z działań projektu we wrześniu 2007r. miało miejsce kilka istotnych wydarzeń.

Jak opisywaliśmy w poprzednich numerach „Bursztyniska”, branża burszytnnicza jest jedną z trzech grup objętych projektem „Stymulowanie innowacyjności gospodarki województwa pomorskiego przez wspieranie klastrów - koncepcja polityki i działania pilotażowe” realizowanym przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową we

Jeszcze podczas Targów Ambermart 2007 zainicjowana została próba pozyskania funduszy z projektu pilotażowego „Wsparcie na rozwój klastra” prowadzonym przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Niestety, pomimo wyłonienia wielu ciekawych pomysłów na zadania jakie warto by podjąć dla branży i zaangażowania wielu instytucji, wniosek ostatecznie nie został

SPOTKANIA

GDAŃSKIEJ

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

International Amber Association

BURSZTYNISKO Nr 29

7

Wydarzenia złożony z powodu braku podmiotu spełniającego kryteria przewidziane dla wnioskodawców.

Niepowodzenie to, okazało się jednak dobrą lekcją na przyszłość i sprawiło, że organizacje branżowe rozpoczęły proces zmian w celu lepszego przygotowania się do aplikowania do programów o podobnym charakterze jakie niebawem zostaną uruchomione (np. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka - Działanie 5.1.)

28. września 2007r. odbyło się spotkanie grupy roboczej ds. promocji i certyfikacji w ramach Gdańskiej Delty Bursztynu. Gościem specjalnym była Ambasador Bursztynu - Pani Lidia Popiel.

Po omówieniu spraw organizacyjnych oraz przypomnieniu dotychczasowych ustaleń w zakresie promocji i certyfikacji głos zabrał p. Marcin Skurczyński, specjalista ds. marketingu, który w skrócie zaprezentował znaczenie analiz rynku w planowaniu skutecznych działań marketingowych.

W części warsztatowej uczestnicy spotkania pracowali w grupach nad wyborem docelowych rynków zbytu, metod promocji oraz komunikatem skierowanym do klienta.

Wśród rynków ocenionych przez grupy jako najatrakcyjniejsze pojawiły się USA, Rosja, kraje Unii Europejskiej, Chiny oraz Polska.

Uczestnicy spotkania uznali, że najlepszymi metodami dotarcia do klientów będzie promowanie mody na bursztyn poprzez liderów opinii (znane postacie ze świata mediów i mody), pokazy mody oraz nawiązywanie lepszych kontaktów z zagranicznymi dystrybutorami poprzez obecność na targach i artykuły w prasie branżowej.

Publikowaniu artykułów w prasie branżowej mają służyć wizyty studyjne zagranicznych dziennikarzy w Gdańsku - „Światowej Stolicy Bursztynu”.

W komunikatach jakie grupy kierowały do klientów dominowały zdrowotne walory bursztynu, magia, połączenie tradycji z nowoczesnością.

Zgodnie stwierdzono, że konieczne jest przełamanie wizerunku bursztynu jako elementu skierowanego do kobiet dojrzałych i dostosowanie środków promocji do oczekiwań osób młodych i dynamicznych.

Kolejne spotkanie Gdańskiej Delty Bursztynu miało miejsce 29 listopada 2007 r. w siedzibie Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową.

Spotkanie rozpoczęło się od przedstawienia przez p. Roberta Pytlosa (Pełnomocnika Prezydenta Miasta Gdańska ds. bursztynu) aktualnego zaawansowania prac związanych z przekazaniem w dzierżawę działek na poszukiwanie złóż

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

bursztynu. Działki zostały udostępnione w drodze przetargu, który odbył się 11 października 2007r.

P. Robert Pytlos podkreślał, że formalności wymagane do rozpoczęcia poszukiwań przebiegają sprawnie i o ile pogoda pozwoli to jeszcze tej zimy rozpoczną się prace geologiczne. Przedyskutowany został także problem sprawowania kontroli nad prowadzonymi pracami oraz konieczność wprowadzenia zmian w obowiązującym prawie, tak aby osoby nielegalnie pozyskujące surowiec i niszczące środowisko ponosiły z tego tytułu konsekwencje współmierne do wyrządzonych szkód.

Pozytywne doświadczenia z pierwszego przetargu z pewnością skłonią przedstawicieli Miasta do udostępnienia kolejnych działek - kolejny przetarg planowany jest wczesną wiosną 2008r.

Spotkanie było także okazją do podzielenia się spostrzeżeniami ze spotkania z handlowcami grupy firm bursztynniczych przez pracowników IBnGR. Chociaż rynek wyrobów jubilerskich stwarza atrakcyjne perspektywy rozwoju branży w kraju i zagranicą, to należy podkreślić, że rozdrobnienie branży oraz obecny model biznesowy mogą budzić obawy. Wiele firm przeszło etap dynamicznego rozwoju - z maleńkiej firmy prowadzonej przez właściciela do podmiotu o ustabilizowanej pozycji na rynku, zatrudniającej kilkanaście lub kilkadziesiąt osób, w których właściciel nie jest w stanie jednocześnie pełnić wszystkich funkcji - od projektanta, przez jubilera i agenta handlowego po specjalistę ds. kadr i finansów.

Niestety rozwojowi firm nie towarzyszyła zmiana sposobu zarządzania przedsiębiorstwami i nadal prowadzone są w sposób „intuicyjny” bez określenia przynajmniej ramowej strategii. Na tym etapie rozwoju firmy powinny także prowadzić przynajmniej podstawowe analizy rynku i działalności oraz sięgać po specjalistyczną wiedzę szczególnie z zakresu nowoczesnego marketingu.

Branża, która chce być postrzegana jako wytwórca dóbr luksusowych musi zadbać nie tylko o najwyższą jakość produktów ale także o ich odpowiednią, ukierunkowaną promocję, dystrybucję oraz odpowiedni poziom obsługi.

Spotkania z przedstawicielami handlowymi wykazały jak mało firmy bursztynnicze wiedzą o oczekiwaniach swoich klientów i jak niewielki wpływ mają one na to: gdzie i w jakich warunkach sprzedawane są ich wyroby. Rozmowy uwydatniły także problem odpowiedniego wyszkolenia obsługi sklepów handlujących z bursztynem i konieczność przeciwdziałania nieuczciwym praktykom, wprowadzającym klientów w błąd.

International Amber Association

8

BURSZTYNISKO Nr 29

Wydarzenia Wydarzenia Kolejnym punktem dyskusji były rozwiązania w zakresie wzmocnienia systemu dystrybucji pojawiły się pomysły powołania spółki dystrybucyjnej na Polskę oraz biura eksportowego.

Przedstawiciele branży uznali także, iż ciekawym pomysłem mogłoby być zainteresowanie studentów ostatnich lat kierunków ekonomicznych przygotowywaniem w ramach prac dyplomowych lub konkursowych koncepcji promocji wyrobów z bursztynu.

Kulminacyjnym punktem w ostatnim półroczu było podpisanie w dniu 10 stycznia 2008 r. w gdańskim Muzeum Bursztynu listu intencyjnego w sprawie rozwoju klastra Gdańska Delta Bursztynu. Wśród sygnatariuszy listu znaleźli się m. in. Prezydent Gdańska - Paweł Adamowicz, Przewodniczący Światowej Rady Bursztynu Wiesław Gierłowski oraz Ambasador Bursztynu Lidia Popiel, a także liczne grono przedsiębiorców, przedstawiciele organizacji branżowych, instytucji nauki i kultury.

Jako nadrzędne cele przedsięwzięcia Gdańska Delta Bursztynu wskazano rozwój regionu i branży dzięki zacieśnieniu współpracy pomiędzy podmiotami w branży w obszarze biznesu, administracji, edukacji, badań oraz kultury. Wśród głównych zadań inicjatywy wymieniono m.in. stworzenie platformy spotkań umożliwiającej nawiązywanie kontaktów i formułowanie postulatów w kwestiach istotnych dla branży bursztynniczej, wypracowanie i wdrożenie strategii rozwoju klastra, a także wyłonienie podmiotu koordynującego działania branży i inicjatywy.

Elementami realizacji zobowiązań wynikających z sygnowania listu intencyjnego są m.in. spotkania odbywające się podczas Targów Amberif 2008 dotyczące strategii rozwoju klastra, badań konsumenckich oraz doświadczeń klastrów zagranicznych, które zaprezentuje pani Gabriella Centomo, Prezes stowarzyszenia CORART s.c.ar.l. pełniącego rolę biura klastra jubilerskiego w Vicenzie (Włochy).

Wyrażamy nadzieję, że zarówno spotkania podczas Targów jak i sama inicjatywa Gdańskiej Delty Bursztynu będzie spotykała się z coraz większym zainteresowaniem.

Firmy i instytucje chętne do włączenia się w prace inicjatywy zapraszamy do kontaktu z przedstawicielami IBnGR podczas Targów lub mailowo: innowacje@ibngr.pl, a wszystkich uczestników Amberiff 2008 zachęcamy do uczestnictwa w spotkaniach w dniach 11-13. marca 2008r. o godz. 13.00 w sali konferencyjnej MTG (szczegóły w programie Targów).

Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz i Ambasador Bursztynu Lidia Popiel składają podpisy pod listem intencyjnym w sprawie rozwoju klastra Gdańska Delta Bursztynu (Fot. M. Kosior)

Klaster bursztynników został objęty działaniami pilotażowymi w ramach projektu „Stymulowanie innowacyjności gospodarki województwa pomorskiego przez wspieranie klastrów - koncepcja polityki i działania pilotażowe”. Projekt ten - realizowany przez IBnGR i Urząd Marszałkowski - jest współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego Unii Europejskiej oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

International Amber Association

BURSZTYNISKO Nr 29

9

Wydarzenia Wiesław Gierłowski

BURSZTYNOWA

BARWA

OLIWY

-

WAŻNE DZIEŁO ANNY KLUCZNIK Z Panią Anną Klucznik, która przez całe dziesięciolecie, od początku istnienia naszego Stowarzyszenia, wniosła tak wiele starań i inicjatywy pracując w Zarządzie, Komisji Rewizyjnej i Komisji Kwalifikacyjnej Rzeczoznawców, mam przyjemność i zaszczyt współpracować nie jedno, lecz kilka dziesięcioleci.

Mija właśnie kolejna, okrągła rocznica dnia, kiedy przyjmując do pracy młodą absolwentkę Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, omawiałem z Nią jak wykorzystywać tradycje sztuki Pomorza we współpracy z twórcami dzieł współczesnego rzemiosła artystycznego.

Parę lat później, w roku 1972, organizowaliśmy wspólnie w Sali Palowej Ratusza Głównego Miasta galerię malarstwa Zakładów Artystycznych ZPAP. Był to czas kiedy obfitość i uroda bursztynu wydobywanego przy okazji budowy Portu Północnego bardzo żywo inspirowały wielu dobrze wykształconych, utalentowanych, a nawet utytułowanych artystów różnych specjalności.

W galerii, obok obrazów czołówki gdańskiego środowiska, pojawiły się prace bursztynowe ówczesnego prezesa okręgu ZPAP, spontanicznego artysty i człowieka, śp. Romualda Bukowskiego, świetnego rzeźbiarza śp. Romualda Freyera, klasyczne już dzieła bursztynowe Marii i Pawła Pietkiewiczów i wielu innych ważnych postaci, które dobrze pamiętam i cenię, lecz nie wypada mi wspominać ich jedynie suchą wzmianką.

Dobre malarstwo i dobre, artystyczne bursztynnictwo - dzieła sygnowane świetnymi nazwiskami, Anna Klucznik zawsze lubiła i potrafiła pięknie łączyć w kierowanych przez siebie galeriach, od wielu lat prowadzonych na własny rachunek. Jej zainteresowanie kieruje się w stronę rzeczy trwałych, obcych w sferze show-biznesu, jednorazowych gali czy pokazów mody i dlatego nieobecne są one w dominującej kulturze masowej.

Ale sprawdzają doskonale w sferze koneserów i znawców sztuki.

Pani Anna jest nie tylko marszandem, lecz i animatorem sztuki. Trudno zliczyć Jej działania na tym polu. Z konieczności przejść muszę do tematu tytułowego. Plener malarski w Dolinie Radości, który odbył się jesienią 2007 r. był trzecim z cyklu: BARWY OLIWY. O ile pierwsze dwa odnosiły się ogólnie do przebogatej gamy barwnej tego

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

wspaniałego miejsca, to ostatni plener temat precyzował: BURSZTYNOWA. Wspierając takie sprecyzowanie tematu pisałem we wstępie do katalogu wystawy poplenerowej: „Naoczne barwy Oliwy, zawsze bogate i nieskończenie liczne, zmieniające się nie tylko z porami roku, lecz i z każdorazową zmianą punktu widzenia nie eksponują bursztynowego komponentu. Nad Jelitkowskim Potokiem i na plaży przy jego ujściu od tysiąca lat nieustannie poszukiwano (z niezłym skutkiem) lśniących bryłek, lecz dzisiaj efekty poszukiwań zredukowane są do skromnych okruszków, wciąż z radością postrzeganych jako uroczy symbol miejsca i historii”. Jak się okazało mój pesymizm co do szczodrości Bałtyku w tym miejscu był nieuzasadniony. Krótko przed wernisażem poplenerowej wystawy bystry wzrok Pauliny Binek pozwolił jej zebrać u ujścia Potoku sporą garść pięknych i okazałych bryłek. „W Oliwie, jak prawie wszędzie nad Zatoką Gdańską, bursztyn jest wszechobecny, lecz ukryty.

Dość płytko, jednak pod ziemią. Miliony drobnych bryłek wykopywano w trakcie zabudowy Przymorza jako pozostałość po dawnych plażach. Nieliczne, ale imponujące wielkością i formą otoczaki bursztynowe wciąż udaje się szczęśliwcom odkrywać na stokach lesistych wzgórz.

Naturalne barwy bursztynu są równie liczne i różnorodne jak w przyrodzie i architekturze Oliwy.

Od białej do czarnej i od żółtej do błękitnej, z modną obecnie, choć rzadką przyrodzoną zielonością.

Można by więc czerpać kolory wprost z urozmaiconej naturalnej gamy”. Ale artyści zaczerpnęli jedynie inspiracji. A resztę dali od siebie.

Starania Anny Klucznik zaowocowały nadspodziewanymi rezultatami. Grono 11 wybitnych malarzy z różnych stron kraju stworzyło 55 dzieł, w których czuje się poznanie i zrozumienie rozlicznych właściwości bursztynu i zdolność artystycznego przedstawienia swojego sądu o świeżo poznanej materii. Nie poszły na marne ani moja prelekcja o tradycjach artystycznego bursztynnictwa, ani zwiedzanie muzeów, ani poznanie środowiska naturalnego.

Wystawa poplenerowa w gościnnym Dworze Oliwskim była wydarzeniem artystycznym dużej klasy. Kiedy porównuję jej zawartość z wcześniejszą o rok nowojorską wystaw malarstwa Sigmar Polke poświęconego bursztynowi, wzbogaconą sporą liczbą zabytków z kolekcji Georga Laue, widzę wyraźną przewagę ekspozycji oliwskiej.

International Amber Association

10

BURSZTYNISKO Nr 29

Wydarzenia Nie jestem w tym przekonaniu odosobniony. Tego samego zdania byli obecni na wernisażu koneserzy sztuki nie tylko ze środowiska pomorskiego. W ich oczach bursztyn jako materiał zyskał nowe wartości z o wiele wyższej sfery niż tylko jubilerska.

Widziałem nawet pewne zaskoczenie w oczach Marszałka Województwa Pomorskiego p. Jana Kozłowskiego, tak przecież dobrze obznajomionego z bursztynem.

Pięknie i oryginalnie zaprojektowany katalog wystawy z wypowiedziami (także poetyckimi) wszystkich autorów pozostanie na dłużej dobrym narzędziem promocyjnym bursztynu, odpowiednim dla wyższych warstw społecznych.

Osobiście najwyżej cenię malowane na desce obrazy prof. Małgorzaty Żak, absolwentki gdańskiej PWSSP z roku 1972, obecnie dziekana Wydziału Rozwoju i Promocji Artystycznej w Królewskiej Wyższej Szkole Sztuk Dramatycznych (RESAD) w Madrycie. Zachowałem w pamięci jej prace w bursztynie z lat 1970., z którymi spotykałem jak szef Zakładów „ART.” w Gdańsku. Świetne wyczucie natury bursztynu, spotęgowane ekspresją środków malarskich cenię też bardzo w pracach dr Renaty Bonczar z Katowic.

A największe gratulacje i wyrazy podziwu należą się Annie Klucznik za skupienie wokół siebie tak wielu świetnych artystów i zamiłowanych koneserów sztuki oraz umiejętność zdobycia środków materiałowych i finansowych na plener i wspaniałą wystawę, udokumentowaną wytwornym i doskonale czytelnym katalogiem.

Obraz Małgorzaty Żak z cyklu „Materia” Do obejrzenia w pełnych kolorach zapraszamy na strony inetrnetowe Stowarzyszenia: www.amber.org.pl

To jest naprawdę realny sposób podnoszenia rangi bursztynu, szlachetny i trwały, jakże odmienny od kiermaszowego zgiełku.

Alicja Wiśniewska

BURSZTYNOWY BAL Z INKLUZJĄ 19 stycznia br., w hotelu Holiday Inn w Gdańsku, odbył się Karnawałowy Bal Bursztynników. Bal ma już swoją tradycję, bowiem w tym roku po raz ósmy Stowarzyszenie zaprosiło do wspólnej zabawy wszystkich przyjaciół i miłośników bursztynu.

Tematem przewodnim tegorocznej imprezy karnawałowej była bursztynowa inkluzja. Liczni uczestnicy balu popisali się wyjątkową fantazją nawiązując strojem bądź gadżetem do bursztynowej inkluzji.

Tradycyjnie przy wejściu na bal goście wybierali połówki surowych bryłek bursztynu, przygotowane specjalnie na tą okazję. Niespełna kilkanaście minut po rozpoczęciu balu, pojawiła się pierwsza bursztynowa para, która odnalazła swoje połówki bursztynów. Jak co roku nagrodą była butelka szampana.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

International Amber Association

BURSZTYNISKO Nr 29

11

Wydarzenia Po powitalnym toaście rozpoczął się program artystyczny tenora Wojciecha Wentury oraz sopranistki Doroty Bronikowskiej, na pianinie akompaniowała im Grażyna Troć. Wykonali oni arie operowe m.in. z Toski oraz Rigoletto a także arie oper Johanna Straussa.

Na gości czekały również konkursy, które w czasie tanecznych przerw, prowadził Michał Kosior.

Pierwszy konkurs polegał na wykonaniu biżuterii.

Wydawało się to zadaniem bardzo prostym dla bursztynników jednak biżuteria mała być wykonana z nietypowego materiału, o czym przekonali się ochotnicy, gdy na salę wniesiono stolik z ziemniakami i innymi warzywami. Mimo to,

Fot. Michał Kosior

Paulina Binek, Ludwik Dumin i Rafał Szyszko, doskonale poradzili sobie z zadaniem i w ciągu kilku minut stworzyli wyjątkową kolekcję pierścionków na karnawał 2008r. Jury w składzie: Bożena Przytocka, Sylwia Ścisłowska i Joanna Grążawska miało spory problem w wyłonieniu zwycięzcy, ale po naradach jury, przyznało nagrodę Paulinie Binek.

Smakowita nagroda ufundowana przez vice-prezes MSB Ewę Rachoń - Bursztynowa Kiermusianka została wypita wspólnie przez wszystkich uczestników konkursu.

Drugi konkurs, do którego przystąpiły 3 drużyny, polegał na ułożeniu na czas puzzli z bursztynową

inkluzją. Uczestnicy mieli do dyspozycji zdjęcie inkluzji i kilkanaście kawałków puzzli, z których musieli ułożyć inkluzję. Dr. Elżbieta Sontag z Katedry Bezkręgowców Uniwersytetu Gdańskiego, czujnie oceniała przebieg konkursu. W tej kategorii bezkonkurencyjny okazał się zespół kobiet w składzie: Małgorzata Dopierała, Agnieszka Klikowicz i Alicja Wiśniewska, wyprzedzając pozostałe dwa zespoły o blisko minutę.

Od kilku lat oprócz wspólnej zabawy środowiska bursztynników przyświeca nam jeszcze jeden cel, którym jest niesienie pomocy najbardziej potrzebującym. Dochód z organizowanej przez nas w czasie balu aukcji dzieł sztuki i loterii fantowej przekazujemy na rzecz Domu Dziecka im. Janusza Korczaka w Gdańsku. W tym roku obecna na balu była przedstawicielka tej placówki pani Alicja Panas, która podziękowała członkom MSB za niesienie pomocy pokrzywdzonym przez los dzieciom.

Aukcja na rzecz Domu im. Korczaka rozpoczęła się około północy. Pod licytację przeznaczono następujące przedmioty: diamentowy naszyjnik (darowizna Domu im. Korczaka), obraz "Kocica" autorstwa Marii Wojtiuk, akwarela Beaty Polak-Pela "Pejzaż z chmurą" oraz grafika "Lady Inkluzja" wykonana specjalnie na okazję balu przez Sylwię Ścisłowską. Pan Krzysztof Skrok, właściciel firmy Golden Amber wylicytował aż trzy przedmioty, z których dwa obrazy przekazał pani Alicji Panas.

Przez cały czas trwania imprezy prowadzona była sprzedaż losów loterii fantowej. Całkowity dochód z aukcji oraz loterii fantowej wyniósł 3565 zł.

W tym miejscu składam gorące podziękowania osobom i firmom, które przekazały nagrody do konkursów oraz loterii fantowej, przyczyniając się do wsparcia charytatywnego balu.

Sponsorami byli: Paulina Binek Maria Wojtiuk Ewa Rachoń Tadeusz Befinger Lucjan Myrta Karol Kowalski oraz firmy: Wikwol Rav Image Silver Eris Inkluzja Ambermoda MTG S.A. Amber Top Mariusz Godończuk- Marioteam Urząd Miasta Gdańska.

Fot. Michał Kosior Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

International Amber Association

12

BURSZTYNISKO Nr 29

Wydarzenia Michał Kosior Bursztynowy Portal amber.com.pl

UDANA "LEKCJA O BURSZTYNIE" 7 lutego w ramach projektu Ambasador Bursztynu w gimnazjum Zespołu Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych Nr 1 w Gdańsku po raz pierwszy odbyła się lekcja poświęcona bursztynowi w ramach projektu Ambasador Bursztynu.

Lekcja składała się z dwóch części. W pierwszej dr Elżbieta Sontag, entomolog i specjalistka od inkluzji w bursztynie, opowiedziała o jego powstaniu, rodzajach oraz o tym, co ją najbardziej fascynuje, czyli inkluzjach. Ten dostosowany do poziomu gimnazjum wykład okazał się wyjątkowo interaktywną rozmową z uczniami, którzy nie szczędzili pytań. Szkoła mieści się w gdańskiej dzielnicy Brzeźno i jest oddalona od Zatoki Gdańskiej nie więcej niż 200 metrów, zatem uczniowie na co dzień są w bardzo bliskim kontakcie z Bałtykiem. Duże wrażenie zrobiła na nich informacja, że właściwie większość bryłek zawiera niewidoczne gołym okiem inkluzje mikroorganizmów mających po 40 milionów lat i że właściwie każdy z nich może mieć tak stary i dobrze zachowany organizm na własność, jeśli tylko wyjdzie na plażę po sztormie. W trakcie rozmowy wielu uczniów z dumą przyznało się do posiadania bursztynowych, posztormowych zbiorów.

Pod koniec prezentacji uczniowie mogli wygrać kilka bryłek bursztynu ze srebrnym herbem

Gdańska, odpowiadając na pytania dotyczące bursztynu. Okazało się, że zapamiętanie i wytłumaczenie pojęć takich jak fosylizacja, tafocenoza czy pseudoinkluzja, nie sprawiło im większych problemów. Sama dr Sontag, która prowadziła już wielokrotnie bursztynowe prezentacje i warsztaty dla uczniów, była zaskoczona, jak uważnie i z wyjątkowym skupieniem przysłuchiwali się jej uczniowie.

W drugiej części Lidia Popiel, fotografka i specjalistka od mody oraz Ambasador Bursztynu, opowiedziała uczniom o biżuterii i o swojej roli ambasadora. Wyjątkowe wrażenie zrobiła na uczniach, pokazując im artystyczną biżuterię z niemodyfikowanym bursztynem, którą mogli też przymierzać. Nie tylko uczniowie, ale i nauczyciele byli zaskoczeni, gdy pokazała, jak można samemu i bardzo małym kosztem zaprojektować bursztynowe ozdoby, wykorzystując kupione za 5 złotych w H&M bransoletki z czaszkami z metalu, muszli czy plastiku, sznurek, tworzywa sztuczne i dodając do nich znalezione na plaży surowe bryłki bursztynu. Efekt takiej operacji to młodzieżowa, niepowtarzalna, a przede wszystkim własna i wyjątkowa biżuteria.

Fot. Michał Kosior

Mimo iż cześć uczniów tej integracyjnej szkoły to dzieci z problemami wychowawczymi i w wielu przypadkach z nadpobudliwością, prelegentki - jak podkreśliła dyrektor placówki - wykazały się doskonałymi „umiejętnościami opanowania tłumu”. Obie panie potrafiły przekazać swoją pasję i wyraźnie wpłynąć na zainteresowanie uczniów, a młodzież słuchała z zapartym tchem.

Fot. Michał Kosior

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

Na bursztynową lekcję przyszli także przedstawiciele lokalnej prasy, którzy w ostatnim czasie zaczęli się interesować tematem bursztynu.

Robert Pytlos, doradca prezydenta Gdańska ds.

International Amber Association

BURSZTYNISKO Nr 29

13

Wydarzenia bursztynu, wypytywany przez nich o pomysł na lekcję, zaznaczał, że Gdańsk musi pokazywać także najmłodszym, czym jest ta żywica i jakie znaczenie ma w kulturze naszego regionu, jeśli chce być Światową Stolicą Bursztynu. Gościem specjalnym lekcji była Ewa Kamińska, zastępca prezydenta Gdańska ds. polityki społecznej, która zapowiedziała kolejne bursztynowe lekcje i włączenie ich do przyszłej strategii miasta.

dotykać niektóre obiekty. Ponadto każdy z nich mógł samodzielnie przeszlifować niewielką bryłkę, zapalić bursztyn, kalafonię, plastik oraz kopal oraz porównać ich zapach i sposób spalania się.

Wcześniej, bo w grudniu w Gdyni, w ramach projektu Zdolny Uczeń finansowanego ze środków MEN, odbyła się seria wykładów i ćwiczeń na temat bursztynu. Dr Elżbieta Sontag prowadziła zajęcia z uczniami klas szkół ponadpodstawowych w Muzeum Inkluzji w Bursztynie UG. Podczas lekcji uczniowie mogli dowiedzieć się w przystępnej formie o genezie i pochodzeniu bursztynu oraz miejscach jego występowania, jak również na temat odmian, namiastek i falsyfikatów.

Wykład uatrakcyjniły kolorowe zdjęcia oraz film i prezentacja multimedialna.

Uczniowie dowiedzieli się wiele o formach życia zastygłych wewnątrz bursztynowych bryłek, które w drugiej części zajęć sami odnajdywali pod mikroskopem. Dla wielu z nich prawdziwym zaskoczeniem był fakt, że roztocza, pajęczaki czy też fragmenty owadów zastygły w bursztynie 40 milionów lat temu. Bardzo podobała im się nowoczesna, warsztatowa forma ekspozycji Muzeum Bursztynu, gdzie nie tylko można oglądać bryłki zamknięte w szklanych gablotkach, ale także

Zajęcia warsztatowe w Muzeum Inkluzji w Bursztynie UG w ramach projektu Zdolny Uczeń. Fot: Michal Kosior

Targi Anna Sado, Michał Kosior Bursztynowy Portal amber.com.pl

BURSZTYN NA INHORGENCIE 35. edycja Międzynarodowych Targów Wyrobów Zegarmistrzowskich, Biżuterii, Kamieni Szlachetnych, Pereł oraz Technologii inhorgenta europe 2008 zakończyła się pozytywnym nastrojem zarówno wystawców, jak i odwiedzających.

Potargowy raport oraz opinie wystawców potwierdzają, że imprezę można uznać za co najmniej dobrą oraz potwierdzić jej rozwój i wiodącą rolę. Firmy oferujące bursztyn na targach inhorgenta europe wyjechały z Monachium zadowolone - czynników ich sukcesu jest kilka, z czego najważniejszym jest dobra koniunktura w Niemczech.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

Międzynarodowy charakter targów Od kilku lat widać wyraźny trend wzrostowy zarówno wśród wystawiających się firm, których w tym roku było aż 1224 (w 2007: 1183, a w 2006: 1138), jak i reprezentowanych przez nie krajów (2008: 48, 2007: 44, 2006: 43). Inhorgentę co roku odwiedza ponad 30.000 kupców i gości z całego świata, a statystyki wskazują, że systematycznie rośnie udział fachowej publiczności spoza Niemiec, w tym znacząco z rozwijających się krajów Europy Środkowo-Wschodniej - w tym roku stanowili oni 1/3 wszystkich gości zagranicznych. Kraje najczęściej reprezentowane to Austria, Hiszpania, Holandia, Szwajcaria, Wielka Brytania, Włochy, Grecja, Czechy i Węgry.

Polskie akcenty Targi inhorgenta europe stały się najważniejszymi targami europejskimi dla polskich wystawców.

International Amber Association

14

BURSZTYNISKO Nr 29

Targi W tym roku swoją ofertę na targach pokazało 25 firm, organizacji branżowych i artystów. Bursztyn oferowały firmy głównie w hali A2: wśród nich były: ABC Gold, Amber Kewa, Art Jewellers Studio, Glitter & Eva Stones, Jubilex, Gold-Rex, i RYSI. Nasze firmy widoczne były obok sporej i stale rosnącej liczby firm bursztynniczych z Litwy oraz niemieckich hurtowników. Większość z nich już pierwszego dnia potwierdzała optymistyczne nastroje panujące wśród kupujących i podkreślała zalety międzynarodowego charakteru targów.

Na designerskiej hali C2, która jest obecnie największym forum prezentacji biżuterii autorskiej i przekrojem przez najbardziej kreatywne europejskie projekty biżuteryjne były: Art7, Amber

Fot. Michał Kosior

Rex, Deco Echo, Korczynski, Marcin Zaremski, Galeria Sztuki w Legnicy, STFZ oraz łódzka ASP. Polską biżuterię designerską oferowały także niemieckie firmy Aniol oraz Rzewuska. Po raz pierwszy w dziejach Forum Brand New-New Brand, gdzie swe dokonania prezentuje się 20 ubiegłorocznych absolwentów szkół artystycznych związanych z biżuterią, zakwalifikowali się absolwenci z naszego kraju Jacek Ostrowski i Marta Hryc. Jacek Ostrowski pokazał srebrną biżuterię zdobioną bursztynem, którą oglądający wyraźnie kojarzyli ze zdjęciem naszyjnika jego autorstwa zamieszczonym na okładce angielskojęzycznego magazynu „World One”. Pojawienie się na okładce obok biżuterii Choparda oraz Tiffany było dla młodego artysty wyjątkową niespodzianką oraz wyróżnieniem. Marta Hryc, która jako sztandarową pracę pokazała pierścionek zaręczynowy wycięty z porcelanowego talerza, także była bardzo zadowolona z zainteresowania jej dość specyficzną biżuterią. W hali B2 jak co roku obecna była także firma S&A Bursztynowa Biżuteria reprezentowana

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

przez niemieckiego przedstawiciela Paula Petera Schulę z Lubeki.

Mocna polska reprezentacja co roku widoczna jest także w hali wejściowej, gdzie od kilku już lat wystawiają się organizatorzy targów Amberif i Ambermart oraz Złoto Srebro Czas, a także wydawnictwo Polska Biżuteria, które inhorgentę obrało za moment premiery „Katalogu Polska Biżuteria” oraz zupełnie nowych targów w Krakowie.

Na stoisku wydawnictwa Ebner dostępne były także egzemplarze „Katalogu Zegarki & Biżuteria”.

Organizatorzy targów w Gdańsku oraz Warszawie na początku roku przygotowują anglojęzyczne wydawnictwa dotyczące polskiej branży jubilerskiej, zatem publikacji o polskim rynku, wytwórczości i artystach nie mogło zabraknąć.

Bursztynowa oferta Największą część bursztynowej oferty prezentowały firmy polskie i litewskie, jednak bursztyn bałtycki można było znaleźć także na stoiskach firm niemieckich, w których jest to główny asortyment bądź stanowi element zdobniczy biżuterii z innymi kamieniami. Sporo było naturalnego bursztynu bałtyckiego, jednak na większości stoisk dominował bursztyn poprawiany.

Wśród firm z tego sektora można przeprowadzić pewien podział w zależności od specjalizacji i jest on zbieżny z krajami pochodzenia tychże firm: Polacy specjalizują się w produkcji biżuterii bursztynowej z metalami szlachetnymi (głównie srebrnej oraz coraz częściej złotej), natomiast w ofercie litewskiej gros stanowi sam bursztyn, choć tamtejsi producenci także zaczynają go łączyć z metalami.

Odmienne jest wzornictwo: na stoiskach firm litewskich dominują sznury korali, w firmach polskich tradycyjne wzornictwo w metalu.

Natomiast cechą wspólną jest termiczne poprawianie bursztynu, co jest ogólnoświatowym trendem w kamieniach ozdobnych. Polskie firmy proponowały także coraz bardziej popularne połączenia bursztynu zarówno z kamieniami szlachetnymi, np. z diamentami, jak i z kamieniami ozdobnymi, koralowcem, kwarcem, ametystem, kolorowymi agatami i innymi kamieniami.

Zdarzają się jednak prawdziwe „bursztynowe rarytasy” - największa ich mnogość występuje na stoisku firmy Cool Design, która może się poszczycić najbogatszą chyba ofertą kamieni bursztynowych w ich naturalnej, szlifowanej formie oraz w gotowych wyrobach, począwszy od bursztynu bałtyckiego poprzez bursztyn dominikański po meksykański.

Interesującym i nawiązującym do historii szlaku bursztynowego użyciem bursztynu były wykonane z tego materiału pierścionki, w których rolę kamienia spełniała rzymska moneta. Jak

International Amber Association

BURSZTYNISKO Nr 29

15

Targi powiedział właściciel firmy, cieszą się one dużym zainteresowaniem, lecz głównie na terenach dawnego imperium rzymskiego, gdzie monety są bardziej rozpoznawalnym symbolem.

Ogromnym powodzeniem cieszy się biżuteria znanego projektanta Marcina Zaremskiego, który od wielu już lat uczestniczy w targach inhorgenta europe jako wystawca i zna gusta swoich odbiorców - wśród jego bardzo bogatej i różnorodnej oferty znalazła się także i zdobiona bursztynem charakteryzująca się geometrycznymi formami, zaskakująco prostym wzornictwem oraz zastosowaniem bursztynu naturalnego, często z zachowaniem części kory.

Wzornictwo - dopasowane do gustów przede wszystkim niemieckiego odbiorcy oraz aktualnych trendów, ale przede wszystkim nowoczesne i lekkie to podstawowy warunek powodzenia. Tym bardziej, że w wielu krajach biżuteria bursztynowa nadal musi się zmagać się z opinią staromodnej i trzeba się mocno napracować, aby ten wizerunek zmienić. Jak się z tym problemem zmierzyć, pokazała firma Art7, która zresztą znalazła swoją niszę na rynku, proponując galeriom powtarzalną biżuterię w atrakcyjnych wzorach. Współpracujący z firmą projektant Maciej Rozenberg inspiracje czerpie z architektury i rzeźby. Powstaje biżuteria bardzo charakterystyczna, a jednocześnie prosta w formie, bazująca nierzadko na naturalnym kształcie kamienia i delikatnych oprawach ze srebra.

Atrakcyjne wzornictwo to także przyczyna błyskawicznego sukcesu młodego projektanta Jacka Ostrowskiego, którego nowoczesna i awangardowa biżuteria zyskuje coraz większe uznanie wśród zagranicznych odbiorców. W ich projektach widać inne niż dotychczas podejście do bursztynu. Niemniej jednak na rynku jest jeszcze sporo miejsca na biżuterię tradycyjną i zawsze będzie na nią popyt, choć nietrudno przewidzieć, że z biegiem czasu zapewne coraz mniejszy.

Warto się także przyjrzeć ofercie firm i projektantów niemieckich, w szczególności słynnego Atelier Zobel, w którego wyjątkowej biżuterii, zaskakującej nierzadko doborem fascynujących, unikatowych kamieni w wyszukanych wzorniczo oprawach ze złota oraz platyny, znalazło się miejsce także dla bursztynu.

W tym roku pracownia zaprezentowała kolekcję, w której główne skrzypce grały specyficznie szlifowane kamienie Toma Munsteinera. W kilku wyrobach wystąpił również bursztyn, który Zobel bardzo często wykorzystuje jako nieregularne soczewki zmieniające znajdujący się pod nim deseń metalu. Ciekawe wzornictwo charakteryzuje także biżuterię firmy Günter Herrling, która ma w obróbce bursztynu prawie 50-letnie doświadczenie. W jej ofercie znajduje się ponad 4000 różnych, dopracowanych w każdym szczególe wzorów

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

w srebrze i złocie, adresowanych zarówno do starszych, jak i młodszych kobiet. W materiałach reklamowych firma podkreśla wyjątkowość bursztynu, jego magię i nieprzemijający urok.

Potwierdzeniem - zwłaszcza dla tej ostatniej cechy były eksponowane na stoisku targowym przepiękne bursztynowe naszyjniki. Dość ciekawe, rzeźbiarskie ujęcie zaprezentowała fińska firma Lapponia Jewellery. W biżuterii tej firmy bursztyn jest tylko z jednym z wielu kamieni, które są jakby dopełnieniem struktury metalu. Należy podkreślić, że wyroby są perfekcyjnie wykonane, plasują się w wyższym segmencie cenowym, a samo stoisko firmy i sposób prezentacji pozytywnie odbiega od typowego dla bursztynu ilościowego przedstawienia asortymentu.

Pozytywne nastroje Sukces ten należy chyba jednak przypisywać w głównej mierze sytuacji makroekonomicznej oraz umacniającej się pozycji targów monachijskich jako imprezy międzynarodowej. Potwierdził to także raport z jej ostatniej edycji, w którym wskazywano na rosnący udział zarówno wystawców, jak i odwiedzających z branży spoza Niemiec - ci ostatni stanowili w tym roku 1/3 wszystkich kupców.

Przełożyło się to bezpośrednio także na większe zainteresowanie ofertą bursztynową - polscy wystawcy odnotowali je ze strony odbiorców z krajów Europy Środkowo-Wschodniej, takich jak Węgry czy Chorwacja. Pozytywne prognozy dotyczące wzrostu koniunktury w Niemczech także znalazły odzwierciedlenie w nastrojach panujących na targach, a lepsze wyniki niemieckiej branży jubilerskiej w 2007, w porównaniu z rokiem poprzednim, niewątpliwie przyczyniły się do zwiększonej gotowości do składania zamówień.

W ubiegłym roku wzrosła także wartość wymiany handlowej z zagranicą w sektorze wyrobów jubilerskich - powołująca się na dane Niemieckiego Urzędu Statystycznego oraz własne szacunki organizacja Zrzeszenie Producentów Biżuterii, Zegarków, Wyrobów Srebrnych i Pokrewnych Branż (Bundesverband Schmuck, Uhren, Silberwaren, verwandte Industrien e. V.) podaje, że wyniosła ona ok. 807 mln euro. Jest jeszcze jeden istotny aspekt: obecnie na światowych rynkach panuje większe niż dotychczas zapotrzebowanie na wyroby luksusowe i wiele firm stara się dopasować swoją ofertę do wymagań klientów. „Zwolniło się” więc trochę miejsca w niższych segmentach i oferta biżuterii srebrnej, także zdobionej bursztynem, szczególnie jeśli charakteryzuje się dobrą jakością i nowoczesnym wzornictwem, ma szansę tę lukę zapełnić. Dodatkowy czynnik to sprzyjające bursztynowi trendy, które mają ogromny wpływ na decyzje o zakupie - w najbliższym sezonie wiosennoletnim modne będą m.in. ciepłe, bursztynowe kolory: od bieli poprzez beże i szarości aż po głębokie

International Amber Association

16

BURSZTYNISKO Nr 29

Targi czerwienie. Świetną promocję zrobiły tutaj bursztynowi artykuły w niemieckich magazynach „GZ Art + Design” oraz „World One”, jak również seminarium o trendach wygłaszane w czasie targów przez redaktor „GZ Art + Design” Christel Trimborn.

Targi inhorgenta europe w Monachium to dobra platforma prezentacji oferty firm bursztynniczych, o czym świadczy chociażby fakt zwiększającej się systematycznie liczby wystawców z tego sektora. Nie jest on jednak zbyt liczebny - według katalogu w kategorii bursztyn zgłosiło się 19 firm, jednak wystawców oferujących wyroby zdobione m.in. bursztynem było więcej. Najliczniejsze grono

stanowią firmy polskie i litewskie, w pewnym zakresie konkurujące ze sobą cenowo. Firmy niemieckie w tej konkurencji raczej nie uczestniczą głównie ze względu na wysokie koszta pracy w Niemczech - a wyższe ceny uzasadniają wysoką jakością wyrobów i dopracowanym wzornictwem oraz bardziej dogodnym serwisem. Jest bardzo prawdopodobne, że w niedługim czasie również polskie firmy będą musiały podążyć ich śladem, szczególnie że w dobie spadającej wartości dolara eksport w dotychczasowych cenach powoli przestaje być opłacalny, a rynek europejski jest znacznie bardziej wymagający niż amerykański.

Rynek Janusz Fudala

ŻYWICE KOPALNE NIEDOMÓWIEŃ

-

ZAGROŻENIA

Globalizacja rynków światowych, tak ewidentna w tym stuleciu, jest dla bursztynu bałtyckiego wielką szansa marketingową, ale stwarza również olbrzymie zagrożenia dla jego marki.

Produkty tak jubilerskie jak również kosmetyczne i farmaceutyczne tworzone z innych żywic kopalnych przestraja być tylko ciekawostką regionalna i wchodzą do systemów dystrybucji międzynarodowej.

Nie tak dawno pisałem o odkryciu występowania żywic w Sabah na Borneo (Kosmowska-Ceranowicz, Fudala 2006). Zachodnia część Borneo, Sarawak ma największe na świecie złoża żywic kopalnych występujących w pokładach węgla brunatnego (Kosmowska-Ceranowicz 1994). Sabah należy do nietypowych miejsc, ponieważ tam żywicę zbiera się w dżungli. Częste na tym terenie opady deszczu wypychają wciąż nowe bryły żywicy na powierzchnię i są one zbierane przez zatrudnionych ludzi.

Zebrana ilość ograniczona jest jedynie liczebnością zbieraczy.

Dziś, zaledwie kilka lat po rozpoczęciu pozyskiwania tego naturalnego bogactwa, jego wykorzystanie wyszło daleko poza grupy kolekcjonerów czy też ewentualnych amatorów szlifierzy.

Kremowo - biała odmiana tej żywicy jest maszynowo obrabiana na paciorki służące do wyrobu tak różańców muzułmańskich jak i biżuterii.

Jest ona również rozdrabniana do rozmiaru 150 mikronów i wykorzystywana jako półprodukt do produkcji kosmetyków. W zamierzeniach jest sprzedaż zarówno w postaci półproduktów jak i w formie gotowych wyrobów kosmetycznych na zasadzie OEM, czyli każdy zainteresowany Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

dystrybutor będzie zamawiał własny model opakowań i etykiet, które fabryka będzie rejestrowała w Malaysian Bureau of Pharmaceuticals and Cosmetics.

Klienci EU będą sami zgłaszali produkty w swoich instytucjach jednakże producent zapewnia, że stosuje się do wszystkich regulacji EU dotyczących kosmetyków, używając standardowych etykiet zapewniających bezproblemową sprzedaż w EU i USA. Produkcja rusza w marcu 2008.

Oczywiście jedynym oznaczeniem zawartości tej żywicy kopalnej w gotowych produktach będzie słowo „amber”, podobnie jak jest w przypadku produktów zawierających bursztyn bałtycki.

To niebezpieczne uogólnienie użycia słowa „amber” stwarza zagrożenie dla marki bursztynu bałtyckiego. W końcu półprodukt o nieznanych właściwościach, zaledwie kilka lat temu praktycznie nieznany nikomu i nieużywany w żaden znany nam sposób jako tradycyjny środek leczniczy, dziś będzie traktowany na równi z bursztynem bałtyckim o kilku tysiącletniej tradycji leczniczej i kulturalnej.

Nie wiem czy możliwym prawnie jest staranie się o zarezerwowanie słowa bursztyn (amber) tylko dla rejonu państw nadbałtyckich (oczywiście amber bez żadnego odnośnika, jak np. Borneo amber). Moim zdaniem, było by to dobrym rozwiązaniem. Jestem pewien, że przeciętny klient nie zdaje sobie sprawy, co może się kryć za niewinnym słowem “amber” w dzisiejszym, globalnym rynku handlowym. Ani też czy takie egzotyczne składniki jak żywice kopalne z Malezji będą miały jakieś negatywne skutki dla ich zdrowia.

Literatura B. Kosmowska-Ceranowicz, Przeglad Geologiczny, 1994. Bursztyn z Borneo - największe na świecie zloże żywicy kopalnej. Przeglad Geologiczny, 7: 576578 B. Kosmowska-Ceranowicz, J. Fudala 2006. Żywica kopalna czy kopal z Sabah. Bursztynisko 26/2006: 10-12 International Amber Association

BURSZTYNISKO Nr 29

17

O bursztynie Christel Hoffeins

INCLUSION COLLECTION OF OTTO HELM AT IT'S FINAL PLACE! OTTO HELM (1826-1902) to honorowy obywatel miasta Gdańska, wybitny naukowiec i badacz bursztynu oraz jego właściwości chemicznych, a także znany kolekcjoner inkluzji w bursztynie bałtyckim. Jego kolekcja obejmująca około 5.000 okazów została zdeponowana w dawnym Zachodniopruskim Muzeum Prowincjonalnym w Gdańsku, co zaowocowało drugą co do wielkości kolekcją inkluzji na świecie, po kolekcji w Królewcu.

Po II wojnie światowej przypuszczano, że nie tylko ta słynna kolekcja zaginęła.

Ale kolekcja HELMA przetrwała i szczęśliwym zbiegiem okoliczności została odnaleziona w Muzeum Przyrodniczym w Gotha w Turyngii (więcej na ten temat w Bursztynisku 27/2007).

W dniu 7 listopada 2007 r. w czasie uroczystej ceremonii została podpisana umowa pomiędzy dyrektorem Muzeum w Gotha dr. R. Samietzem, a dyrektorem Muzeum Zachodniopruskiego w Münster dr. L. Hyssem. W ceremonii udział wziął burmistrz miasta, przedstawiciele obu muzeów, Towarzystwa Zachodniopruskiego oraz Stowarzyszenia na Rzecz Bursztynu z Hamburga.

H. Weitschat (skarbnik), Ch. Hoffeins (sekretarz) i członkowie niemieckiego Stowarzyszenia na Rzecz Bursztynu.

około jedna czwarta materiału jest w stanie pozwalającym na szlifowanie i polerowanie, a w konsekwencji będzie podstawą do dalszych badań.

W. Weitschat, R. Samietz, Th. Martens i L. Hyss.

Muzeum Zachodniopruskie w Münster-Wohlbeck (Niemcy Zachodnie) jest prawnym spadkobiercą dawnego Muzeum Prowincjonalnego w Gdańsku.

Dlatego też osoby odpowiedzialne zdecydowały się przekazać historyczną kolekcję HELMA do tego właśnie muzeum.

Duża część z 2400 zachowanych okazów z kolekcji inkluzji OTTO HELMA jest całkowicie zwietrzała i zniszczona. Doktorowi W. Weitschatowi, niemieckiemu rzeczoznawcy bursztynu z Hamburga, Muzeum Zachodniopruskie powierzyło zadanie uratowania i konserwacji jak największej liczby okazów z kolekcji. Szacuje on, że Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

Plakat z wysatwy.

Po ceremonii dokonano otwarcia wystawy prezentującej niektóre eksponaty oraz okazałe

International Amber Association

18

BURSZTYNISKO Nr 29

O bursztynie Janusz Kupryjanowicz, Alicja Pielińska

DAR ANDRZEJA WISZNIEWSKIEGO W MUZEUM ZIEMI PAN W WARSZAWIE W 2007 roku Muzeum Ziemi zostało obdarowane przez Andrzeja Wiszniewskiego kolekcją 2000 w większości oszlifowanych okazów bursztynu, wielkości do kilku centymetrów z gatunku zwanego sklejką, z Klesowa. Bursztyn ten ostatnio w literaturze ukraińskiej nazywany jest bursztynem rowieńskim (od nazwy miejscowości Równe).

Kolekcja nazwana od nazwiska darczyńcy kolekcją Andrzeja Wiszniewskiego zawiera łącznie 1499 bryłek z inkluzjami organicznymi i 501 innych okazów, w tym bryłki z inkluzjami nieorganicznymi i pseudoinkluzjami oraz formy naturalne.

Inkluzje zwierzęce zostały preliminarnie oznaczone, głównie do rzędów, niekiedy do rodzin i rodzajów.

Proporcje występowania wybranych najliczniejszych rzędów stawonogów przedstawia rys. 1.

Pluskwiak różnoskrzydły Heissiana serafini Popov (Hemiptera: Heteroptera: Piesmatidae) [nr inw. 24713].

Fot. J. Kupryjanowicz

Sieciarka Archiconiocompsa prisca Enderlein (Neuroptera: Coniopterygidae) [nr inw. 24667]. Fot. J. Kupryjanowicz

w różnym stanie oraz detrytus, w jednym okazie znajduje się fragment wątrobowca, w 85 zauważono pęczkowate włoski dębu, a w siedmiu oprócz inkluzji roślinnych jako synikluzje występują stawonogi.

Rys. 1. Udział wybranych rzędów stawonogów w bursztynie z Ukrainy (sukcynicie) w kolekcji A. Wiszniewskiego w Muzeum Ziemi PAN, Warszawa.

Do gatunku oznaczono dwa okazy błonkówek (Hymenoptera), w tym pszczołę (Apidae), jeden gatunek pluskwiaka różnoskrzydłego (Heteroptera), jeden gatunek sieciarki (Neuroptera) oraz trzy gatunki muchówek z rodziny kreślowatych (Limoniidae) [det.: Y. Popov, A Herczek, M.S. Engel, W. Krzemiński, J. Kupryjanowicz, V.N. Makarkin ].

652 bryłki bursztynu z prezentowanego daru Andrzeja Wiszniewskiego znajdują się w kolekcji inkluzji roślinnych. Przeważająca liczba tych okazów zawiera szczątki drewna zachowane Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

Wątrobowiec [nr inw. 25834]. Fot. A. Pielińska

International Amber Association

BURSZTYNISKO Nr 29

19

O bursztynie Na powierzchni 116 bryłek widoczne są fragmenty zwęglonego lub zbursztynizowanego drewna, cztery okazy zawierają większe drzazgi i kawałek drewna oraz korę, a w siedmiu okazach znajdują się rzadkie inkluzje - styczne odciski drewna.

40 cienkich oszlifowanych płytek przezroczystego bursztynu to preparaty z pojedynczymi inkluzjami włosków pęczkowatych i drobnych fragmentów drewna. Trzy zestawy preparatów wykonanych z form naciekowych pociętych poprzecznie i oszlifowanych (serie od 4 do 7 płytek) ujawniają strukturę warstw nacieków oraz obecność pęczkowatych włosków dębu wśród nagromadzenia cząstek detrytusu we wnętrzu jednego fragmentu pociętych bryłek.

W kolekcji inkluzji organicznych znajduje się siedem okazów z pleśnią.

Dar Andrzeja Wiszniewskiego jest bardzo cenną częścią Warszawskich Zbiorów Bursztynu, między innymi dlatego, że dzięki tak dużej liczbie okazów

Alicja Pielińska

HANNA CZECZOTT „SKŁAD I WIEK FLORY BURSZTYNÓW BAŁTYCKICH” 1961, PO LATACH* W bieżącym roku Muzeum Ziemi PAN w Warszawie obchodzi 60 rocznicę działalności jako instytucja państwowa, wcielająca w życie idee utworzonego w roku 1932 Towarzystwa Muzeum Ziemi, gromadzącego zbiory w zmiennych warunkach międzywojennych, czasów drugiej wojny światowej i powojennych. Z tej okazji przypominamy postać profesor Hanny Czeczott (1888-1982), i najważniejsze dzieło wybitnego botanika, paleobotanika i muzealnika, związanego z instytucją z założenia „oświatowo-naukowobadawczą”.

Przed podjęciem pracy w Muzeum Ziemi prof.

H. Czeczott prowadziła różnotematyczne badania naukowe z zakresu botaniki i paleobotaniki, między innymi opracowała współczesną florę Turcji oraz gromadziła zielnik - liczący tysiące kart, obecnie w zasobach Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego. W Muzeum Ziemi zorganizowała Dział Paleobotaniki i kierowała nim, oraz badała flory kopalne, przede wszystkim mioceńską florę z kopalni węgla brunatnego Turów w Turoszowie,

z inkluzjami zwierzęcymi i roślinnymi stanowi reprezentatywną próbkę organizmów z eoceńskiego lasu bursztynodajnego, upoważniającą do zestawień statystycznych. Poza tym jest to pierwsza tak liczna kolekcja bursztynu ukraińskiego w polskich zbiorach. W Muzeum Ziemi od roku 1951 gromadzono i badano przede wszystkim inkluzje organiczne w bursztynie bałtyckim.

Dotychczas, bazując na materiałach z kolekcji A. Wiszniewskiego opublikowano jedną pracę (Kupryjanowicz & Makarkin 2008).

Literatura Kupryjanowicz J., Makarkin V.N. 2008.

Archiconiocompsa prisca Enderlein (Neuroptera: Coniopterygidae): The first neuropteran fossil in Rovno amber (Ukraine). Entomologica Fennica 19.

opracowywaną na podstawie szczątków roślinnych pozyskiwanych z osadów międzywęglowych w czasie licznych wyjazdów terenowych (po kilka razy w roku). Za wieloletnie badania paleobotaniczne złoża turoszowskiego nadano jej tytuł Honorowego Górnika Turowa. Równocześnie podjęła się opracowania flory bursztynu bałtyckiego. Po przestudiowaniu dostępnej literatury - 80 prac badaczy z XVIII-XX wieku, w tym monografii N. Sendeliusa, H.R. Goepperta, R. Caspary'ego, H. Conwentza, K. Schuberta, A. Bachofena-Echta, dokonała weryfikacji oznaczeń swoich poprzedników i zestawiła listę gatunków roślin z eoceńskich (sprzed 40 mln lat) lasów bursztynodajnych w słynnej publikacji „Skład i wiek flory bursztynów bałtyckich”. To fundamentalne, dla współczesnych badaczy lasów bursztynodajnych, dzieło z roku 1961, zamieszczone w numerze 4 „Prac Muzeum Ziemi” cytowane jest w opracowaniach publikowanych na całym świecie, a biogram H. Czeczott znajduje się w biografiach najwybitniejszych paleobotaników świata.

Lista opublikowana w roku 1961 zawiera 216 nazw gatunkowych. Obecnie proponujemy zmienione zestawienie - nazwy rodzin i rodzajów roślin oznaczonych na podstawie szczątków zachowanych w bursztynie bałtyckim. Nie

Ze względów edytorskich “Rodziny i rodzaje roślin z lasów bursztynodajnych według spisu Hanny Czeczott z roku 1961” opublikowane zostaną w następnym numerze Bursztyniska. [przyp. red].

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

International Amber Association

20

BURSZTYNISKO Nr 29

O bursztynie tłumaczymy nazw gatunkowych, ponieważ dotyczą one gatunków kopalnych, które obecnie nie istnieją, natomiast przekazujemy wszelkie uwagi, w tym porównania do obecnie żyjących roślin zamieszczone niegdyś przez Hannę Czeczott.

Zostały podane zarówno nazwy łacińskie, jak też rodzime nazwy polskie, a dodatkowo określenia angielskie, wszelkie, jakie udało się ustalić na podstawie specjalistycznej literatury dostępnej w księgozbiorach dwóch działów Muzeum Ziemi.

W Dziale Paleobotaniki, który przejął przebogatą spuściznę prof. Hanny Czeczott, znajdują się monograficzne opracowania flor współczesnych i kopalnych, podobnie jak wiele innych prac na tematy botaniczne i paleobotaniczne. Księgozbiór Działu Bursztynu gromadzi wszelkie dostępne publikacje o bursztynie, w tym o inkluzjach roślinnych.

Cennym odnośnikiem była też opracowana w roku 1997 przez dr Aleksandrę Kohlman-Adamską z Działu Paleobotaniki Muzeum Ziemi „Rekonstrukcja zbiorowisk leśnych paleogenu na podstawie inkluzji roślinnych znalezionych w bursztynie bałtyckim”.

Niniejszą listę przygotowano w związku ze wzrastającym zainteresowaniem tematyką bursztynową, a tym samym zapotrzebowaniem na opracowania popularyzujące wiedzę - wszelkie prezentacje, w tym na tradycyjne wystawy, ale

z pełniejszą informacją o bursztynodajnym lesie, jak też na wszelkie zajęcia edukacyjne Literatura Andrews H.H. 1980: The fossil hunters. Univ. Press.

Czeczott H. 1861: Skład i wiek flory bursztynów bałtyckich. I. The flora of the Balic amber and its age. I. „Prace Muzeum Ziemi” Nr 4, s. 119-145.

Kohlman-Adamska A. 1997: Rekonstrukcja lasu „bursztynowego” na podstawie inkluzji roślinnych w bursztynie bałtyckim (wystawa). W: B. KosmowskaCeranowicz (ed): Międzynarodowe interdyscyplinarne Symposium Bursztyn bałtycki i inne żywice kopalne.

997 Urbs Gyddanyzc - 1997 Gdańsk. Gdańsk, 2-6 września 1997 Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.

Muzeum Ziemi / Konferencje naukowe / Streszczenia referatów 8, 26-27. Muzeum Ziemi PAN, Warszawa.

Kohlman-Adamska A. 2001: Graficzna rekonstrukcja lasu „bursztynowego”. W: B. KOSMOWSKACERANOWICZ (red.): Bursztynowy skarbiec. Katalog kolekcji Tadeusza Giecewicza. Muzeum Ziemi / Opracowania dokumentacyjne 18 s. 15-18. Oficyna Wydawnicza Sadyba, Warszawa.

Kohlman-Adamska A. 2003: Bursztynodajny las trzeciorzędowy. W: B. Kosmowska-Ceranowicz, E. Choińska-Bochdan. Z bursztynem przez tysiąclecia.

Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, s. 11-15.

Skirgiełło A. 1983: Hanna Czeczott (1888-1982).

Wspomnienie. „Prace Muzeum Ziemi” Z. 36 s. 3-8..

Sympozja i konferencje Katarzyna Kwiatkowska, Alicja Pielińska

XXII SPOTKANIE BADACZY BURSZTYNU W MUZEUM ZIEMI PAN W WARSZAWIE 30 LISTOPADA 2007 ROKU W Muzeum Ziemi na jesiennym spotkaniu zatytułowanym „Stan badań nad bursztynem bałtyckim” spotkało się 39 osób.

Barbara Kosmowska-Ceranowicz zaprezentowała „Stan badań bursztynu w świecie - reminiscencje z I Konferencji Międzynarodowej w Kijowie Ukrainian Amber World 17-21 pździernika 2007 roku”.

Przedstawiając przegląd i podsumowanie dotychczasowych dokonań w badaniu bursztynu, prelegentka podkreśliła szczególnie palące problemy dotyczące sukcynitu: a) w zakresie badań podstawowych - konieczność rewizji oznaczeń macierzystego drzewa bursztynodajnego (odnośnie złóż bałtyckich);

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

b) w zakresie nauk stosowanych - potrzebę uzupełnienia systemu klasyfikacji żywic kopalnych oraz poszukiwania skutecznych metod identyfikacji zarówno żywic, jak też imitacji bursztynu (w związku z zalewem światowego rynku wyrobami ze sztucznych i modyfikowanych surowców); c) w związku z oczekiwaniami wytwórców konieczna jest kontynuacja poszukiwawczych badań geologicznych i poszukiwawczoeksploatacyjnych; poza tym konieczne jest spowodowanie zmian prawno-organizacyjnych, w celu ułatwienia rodzimym producentom dostępu do rozpoznanych w Polsce złóż bursztynowego surowca. Podobne problemy z surowcem dotyczą także pozostałych krajów, w których występują złoża i nagromadzenia sukcynitu.

Stan wiedzy o bursztynie jest imponujący, a dorobek naukowy zawiera się w ogromnej liczbie publikacji, zebranych w bibliografiach literatury specjalistycznej. Warsztatem pracy badaczy

International Amber Association

BURSZTYNISKO Nr 29

21

Sympozja i konferencje Events bursztynu są zarówno zasobne kolekcje muzealne, w tym bogate zbiory nowych muzeów, udostępniane bogate kolekcje prywatne, jak też nowoczesne laboratoria analityczne. Spotkania na konferencjach i seminariach (których zapełniony kalendarz jest wyrazem dużego zainteresowania środowisk) odgrywają znaczącą rolę, nie tylko jako szerokie forum prezentacji wyników badań, dyskusji specjalistów i praktyków, precyzowania oczekiwań bursztynników i badaczy bursztynu, ale również znaczącym czynnikiem integracyjnym, mobilizującym do podejmowania nowych form aktywności.

zagadnień, a zostało opracowane przez dwoje paleoentomologów Irinę D. Sukaczową i Aleksandra P. Rasnicyna.

Wiesław Gierłowski przedstawił referat „Rozwój sztuki i jubilerstwa bursztynu w świecie”. Autor ze względu na rozległość tematu ograniczył swoje wystąpienie do omówienia wyników gospodarczych różnych podmiotów w branży bursztyniarskiej.

Wyroby polskich bursztynników w około 90% przeznaczane są na rynki światowe, co stanowi niewielki ułamek produkcji całej branży. Trudności

Również w dyskusji sygnalizowano obawy i nadzieje odnoszące się do możliwości eksploatacji dobrze zresztą rozpoznanych krajowych złóż bursztynu.

Wiesław Krzemiński i Janusz Kupryjanowicz w prezentacji „Stawonogi z bursztynu ukraińskiego z kolekcji Andrzeja Wiszniewskiego” omówili wyniki opracowania inkluzji zwierzęcych z bardzo cennego dla Muzeum Ziemi daru 2000 okazów bursztynu z Klesowa. Autorzy przedstawili warsztat pracy zastosowane metody preparowania, specyfikę oznaczania osobników stawonogów uwięzionych w bursztynie, kolekcje porównawcze, wskazali też rzadkie grupy. [Więcej o wynikach badań - „Dar Andrzeja Wiszniewskiego w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie” s. 18]. W uzupełnieniu informacji o podarowanej kolekcji Alicja Pielińska przedstawiła komunikat „Inkluzje roślinne w bursztynie z kolekcji Andrzeja Wiszniewskiego w Warszawskich Zbiorach Bursztynu”, również ilustrowany mikrofotografiami.

Irina D. Sukaczowa z Instytutu Paleontologii RAN w Moskwie w imieniu własnym oraz Władimira W. Żerychina i Aleksandra P. Rasnicyna zaprezentowała szczegółowe opracowanie „Stawonogi w żywicach kopalnych i współczesnych”. Podsumowanie wyników wieloletnich badań (od lat 1970.) grupy dziewięciu badaczy rosyjskich oraz Polki Róży Kulickiej zawarte zostało w tabelarycznym (na kilkunastu slajdach) zestawieniu. Bogate obserwacje własne, dotyczące 5000 stawonogów współczesnych w 133 próbkach 8 gatunków drzew z rozległych obszarów wschodniej Europy, azjatyckich terenów Rosji oraz z Japonii, jak też odniesienia do porównawczych kolekcji bursztynu pozwoliły badaczom dostrzec i sformułować reguły zatapiania stawonogów w żywicach - współcześnie oraz w przeszłości.

Dotychczas jedynie cząstkowe wyniki tego wieloletniego, z bardzo ciekawego i ważnego tematu (a mimo to dotychczas rzadko podejmowanego) programu badawczego były publikowane, obecne podsumowane obejmuje całość podjętych przed laty

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

Fot.: Honorata Szczypek.

w dostępie do surowca od lat eksportowanego z Sambii (Rosja) rozpoczęły się od zmniejszania wydobycia i trudności przy eksporcie bursztynu do Polski. Podobnie ma się sprawa z Ukrainą. Monopol państwowy obejmujący wydobycie bursztynu w Rosji i na Ukrainie ogranicza legalne wydobycie, które w 2000 roku w Rosji i na Ukrainie wyniosło 510 ton, natomiast w 2006 już tylko 200. Taka sytuacja ekonomiczna oraz duże zapotrzebowanie na surowiec bursztynowy spowodowały rozkwit nielegalnego wydobywania i eksportu bursztynu zarówno w Rosji, jak i na Ukrainie, gdzie zmiany gospodarcze wynikające z sytuacji politycznej dają nadzieję na jego zatrzymanie. Zmniejszony dostęp do surowca wymusza na wytwórcach starania o maksymalne wykorzystanie posiadanych zapasów bursztynu. W związku z taką sytuacją surowcową zmieniły się proporcje wagowe bursztynu do srebra w wyrobach jubilerskich. Przy obfitości bursztynu proporcja ta wynosiła 13-18 %, w chwili obecnej już tylko 10%. Wykorzystywane są frakcje surowca wcześniej odrzucane jako zbyt małe i traktowane jako odpady. Taki stan powoduje poszukiwania możliwości pozyskiwania surowca w kraju, a co za tym idzie współpracę zainteresowanych obróbką bursztynu z wszystkimi, którzy mogą być pomocni przy uzyskaniu wiedzy o nagromadzeniach surowca, sposobach jego wydobywania i udostępnienia.

International Amber Association

22

BURSZTYNISKO Nr 29

Sympozja i konferencje Na zakończenie W. Gierłowski zaprezentował i omówił wykonany w firmie Myrta unikatowy skarbiec, wysokości 2,75m i masie bursztynu 823,30 kg.

Sławomir Safarzyński wygłosił, bardzo oczekiwany w Warszawie, referat pt: „Konserwacja wyrobów bursztynowych w srebrze”. Bursztyn w połączeniu ze srebrem kojarzony jest od wielu lat.

Efektowne połączenie obu tych materiałów sprawia przy konserwacji duże, prawie nie do przezwyciężenia, problemy. Zarówno srebro, jak i bursztyn wietrzejąc zmieniają barwę i wygląd, chociaż różny jest czas i czynniki, od których to zależy. Konserwacja srebra w ozdobach z bursztynem musi być związana z jego zabezpieczeniem przed wietrzeniem. Dostępne są zróżnicowane techniki czyszczenia srebra: mechaniczna, chemiczna - wkładanie przedmiotu czyszczonego do roztworu lub nakładanie substancji czyszczącej na srebro; czyszczenie przedmiotu w roztworze pod wpływem prądu.

Wszystkie te zabiegi są szkodliwe dla bursztynu i koniecznym jest zabezpieczenie powierzchni kamienia przez pokrycie substancją chroniącą bursztyn, która jednocześnie nie wpływa na proces czyszczenia srebra. Wykorzystywane są do tego: olej bursztynowy, żywica damarowa lub mastyksowa, paraloid B-72.

Stosowanie antykorozyjnych warstw substancji zabezpieczających powierzchnię srebra wydaje się optymalnym rozwiązaniem, izolują one metal przed reakcją z siarką, czynnikiem najbardziej odpowiedzialnym za niszczenie srebra. Aktualnie,

coraz częściej już u producenta, stosuje się zabezpieczenie srebrnych części ozdoby przed szkodliwymi czynnikami z otoczenia.

Katarzyna Kwiatkowska, na zakończenie spotkania, opowiedziała, ilustrując swoją wypowiedź pokazem fotografii, o przebiegu Europejskiego Święta Bursztynu w Wieluniu.

Wieluń w dniach 7-9 września 2007 roku był centrum otwartego spotkania osób zainteresowanych bursztynem ze względów naukowych, ekonomicznych lub emocjonalnych.

Oprócz licznych wydarzeń plenerowych i turystycznych zorganizowano seminarium „Na bursztynowych szlakach”, na którym w pięciu wygłoszonych referatach zaprezentowano najnowsze wyniki badań naukowych. Otwarto też dwie wystawy „Dzieje i blask bursztynu” oraz „Na bursztynowych szlakach” przygotowane przez Muzeum Ziemi PAN w Warszawie. Dzięki władzom lokalnym, z Jerzym Antczakiem (główną siłą napędową imprezy) z Muzeum Ziemi Wieluńskiej, doszło do ważnego wydarzenia kulturalnego, mianowicie postawiono kolejny kamień milowy na szlaku bursztynowym wiodącym przez Polskę oraz zaprezentowano malowniczą i historyczną krainę między Prosną i Wartą.

Przygotowane podziękowanie Andrzejowi Wiszniewskiemu i Edwardowi Pietrasowi za dary bursztynu dla Muzeum Ziemi z powodu nieobecności darczyńców odbędzie się na kolejnym spotkaniu w 2008 roku.

Elżbieta Sontag

X X I I Z J A Z D S E K C J I PALEOENTOMOLOGICZNEJ PTE W dniach 9-10 listopada odbył się zjazd członków i sympatyków Sekcji Paleoentomologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego.

Podobnie jak w dwóch poprzednich latach, spotkaliśmy się w Trójmieście. Pierwszy dzień obrad odbywał się w nowo oddanych pomieszczeniach Muzeum Inkluzji w Bursztynie Uniwersytetu Gdańskiego w Gdyni. Drugiego dnia, dzięki uprzejmości pana Adam Koperkiewicza - dyrektora Muzeum Bursztynu w Gdańsku, uczestnicy mieli możliwość bezpłatnego zwiedzania wystawy.

W spotkaniu wzięło udział 15 uczestników z różnych stron Polski (Gdańska, Katowic, Krakowa, Piaseczna, Warszawy i Wrocławia). Byli wśród nich zarówno naukowcy jak i amatorzy zainteresowani tematyką inkluzji.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

Obrady otworzył Przewodniczący Sekcji, prof. dr hab. Ryszard Szadziewski, który powitał zebranych i poprosił o krótkie przedstawienie się uczestników. W tej części omówiono również sprawy bieżące Sekcji, między innymi charakter spotkania w trakcie Jubileuszowego Zjazdu PTE International Amber Association

BURSZTYNISKO Nr 29

23

Sympozja i konferencje Events i przeprowadzono wybory. Ustępujący Przewodniczący zgłosił kandydaturę dr Elżbiety Sontag z Uniwersytetu Gdańskiego, która została wybrana nowym Przewodniczącym Sekcji Paleoentomologicznej.

W części referatowej mieliśmy okazję wysłuchać 7 referatów: Andrzej Woźnica (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu) - Clusiidae (Diptera: Muscomorpha) bursztynu bałtyckiego; Magda Kowalewska, Jacek Szwedo (Muzeum i Instytut Zoologii PAN Warszawa) - Lalacidae (Hemiptera: Fulgoromorpha) z dolnokredowej formacji Crato w Brazylii - nowe dane i badania w SEM; Ryszard Szadziewski (Uniwersytet Gdański) - Biogeografia historyczna owadów w świetle badań paleontologicznych; Jacek Szwedo (Muzeum i Instytut Zoologii PAN Warszawa) - „Prawdziwe” Cixiidae, „jak Cixiidae” (Hemiptera: Fulgoromorpha) - ucieczka z pułapki autapomorfii?; Ewa Krzemińska, Wiesław Krzemiński, Daniel Kubisz (Muzeum Przyrodnicze ISEZ PAN Kraków) - Wstepna informacja o triasowych owadach z Gór Swietokrzyskich; Piotr Węgierek (Uniwersytet Śląski w Katowicach) Karatau - najstarszy rezerwat paleontologiczny w byłym ZSRR; Ryszard Szadziewski: Kongres

paleoentomologiczny FOSSILSX3 - Vitoria 2007. Po krótkiej przerwie krótkie doniesienia przedstawili: Iwona Kania (Uniwersytet Śląski w Katowicach) Morfologia mszyc z rodziny Palaeoaphididae (Hemiptera) ze szczególnym uwzględnieniem wczesnokredowych materiałów z Bajsy (Wschodnia Syberia); Ryszard Szadziewski - O tym warto wiedzieć: Inkluzje grzybów dalej rosły i Jacek Serafin - I Międzynarodowa Konferencja w Kijowie „Ukraiński Świat Bursztynu”. Na zakończenie sesji referatowej Elżbieta Sontag zaprosiła obecnych na spotkanie w trakcie Amberifu 2008 i przedstawiła rozwój Muzeum Inkluzji w Bursztynie UG. Po wysłuchaniu referatów uczestnicy przenieśli się do pomieszczeń laboratoryjnych w celu oznaczania i wymiany materiałów naukowych.

O godzinie 20.00 w nadmorskiej restauracji „Przystań” rozpoczęto rozmowy kuluarowe.

Do obradujących dołączył również Prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników - Mariusz Gliwiński wraz z małżonką Danutą.

Wielowątkowość poruszanych tematów jest niemożliwą do zrelacjonowania, jednak były one na tyle interesujące, że zakończyły się w późnych godzinach nocnych.

Historia bursztynnictwa Barbara Kosmowska - Ceranowicz

Z

H I S TO R I I

BU R S Z T Y N N I C T W A

GDAŃSKA - FOLDER REKLAMOWOHANDLOWY Z XIX WIEKU Zespół pracowników Muzeum Ziemi, podczas organizowania wystawy bursztynu w Rumunii otrzymał w darze ciekawy folder, który według stempla, należał kiedyś do zbiorów Laboratorium Mineralogii i Petrografii Politechniki w Bukareszcie.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

Jest to folder reklamowo-handlowy założonej w 1861 roku „Fabryki bursztynowego lakieru i pokostu” w Gdańsku-Młyniskach (dziś na terenie Stoczni). Właścicielem fabryki był Ed. Pfannenschmidt. Stronę reklamową zdobi herb Gdańska umieszczony pośrodku rzędu rewersów i awersów różnych medali otrzymanych jako nagrody w Melbourne, Bydgoszczy, Wiedniu, Königsbergu w latach 1875, 1876, 1878 i 1880. Pod tym bogatym kartuszem widnieje na wstążce napis NEC TEMERE NEC TIMIDE (ani zuchwale ani tchórzliwie - w domyśle: działaj) - credo Gdańska.

International Amber Association

24

BURSZTYNISKO Nr 29

Historia bursztynnictwa Niestety folder wydrukowano bez roku wydania. Jak wynika z dokumentacji zbiorów bursztynu Zachodniopruskiego Muzeum Prowincjalnego w Gdańsku zestawionej w Pracach Muzeum Ziemi Nr. 46 (Kosmowska-Ceranowicz 2001) na podstawie drukowanych sprawozdań, Ed. Pfannenschmidt w 1988 roku dał do zbiorów 78 okazów bursztynu form, odmian i inkluzji. W 1892, 1893 z fabryki w Młyniskach odpadki prasowanego bursztynu, a następnie 6 próbek form naturalnych i odmian i gedanit darował L. Hirschberg, właściciel fabryki. W 1895 znajdujemy zapis, że od Hirschberga otrzymano próbkę małych kawałków do produkcji bursztynowego lakieru oraz kilka kawałków bursztynu wykopanego w Młyniskach.

W 1896 roku Muzeum ponownie otrzymało z Młynisk 3 próbki sopli i form soplopodobnych oraz werniks (Firniss) „i tak dalej”, a ponadto po kilka okazów beckerytu, gedanitu i stantienitu. Firma Pfannenschidta kierowana przez Hirschberga istniała dalej w 1898 i zaopatrywała Muzeum w wytwarzane nowości jak ambroid niebieski, czerwony, zielony „impregnowany farbą” i częściowo

zamglony. Rok później wśród nazwisk darczyńców pojawia się Hirschberg junior, który dostarczył próbki form i odmian i okaz z inkluzją (Netzflügler).

Junior przynosił dary jeszcze w latach 1903: próbki form soplopodobnych, kościaków i pokostu oraz 2 okazy kopalnej żywicy z Kanady, a w 1908 żywicę z Sumatry, dokumentując jednocześnie istnienie rodzinnej fabryki(?) wraz z swoim ojcem i może dziadkiem, w inwentarzach Muzeum przez 20 lat.

Poza stroną tytułową folder zawiera cennik, jednocześnie dokumentując bogaty asortyment produkowanych lakierów dla malarzy, lakierników „i tak dalej”, jak i lakierów do powozów i wagonów kolejowych. Wśród lakierów był także bursztynowoasfaltowy lakier, bursztynowy lakier uniwersalny, bursztynowy lakier w trzech gatunkach „najjaśniejszy, jasny i średni”, „matowy żółty”, a także dobrej jakości szybko i mocno schnące bursztynowe farby lakierowe. Sprzedawano także oleje lniane i pokost z lnianego oleju i inne wytwory potrzebne dla malarzy. Ceny podano hurtowe dla 100 kg, każdego produktu.

A co robimy dzisiaj z drobną frakcją bursztynu?

Recenzje Ryszard Szadziewski - recenzja

G. POINAR, JR. & R. POINAR 2008 WHAT BUGGED THE DINOSAURS? INSECTS, DISEASE, AND DEATH IN THE CRETACEOUS. PRINCETON UNIV. PRESS ISBN 9780691124315 Wydanie w języku angielskim. 264 stron, 38 oryginalnych rycin oraz 16 tablic z kolorowymi fotografiami inkluzji.

George Poinar jest wybitnym specjalistą w dziedzinie helmintologii, paleobiologii oraz ekologii kredowych i trzeciorzędowych lasów bursztynowych. To jego badania nad inkluzjami owadów w bursztynach były inspiracją dla twórców powieści i filmu „Park jurajski”. Wspólnie z żoną Robertą opublikował kilka książek dotyczących ekologii lasów bursztynowych. Obecnie wydawnictwo Princeton University Press wydało ich kolejną współautorską książkę pt. „Co nękało dinozaury? Owady, choroba i śmierć w okresie kredy”.

Na treść książki składa się wstęp, podziękowania, 23 merytoryczne rozdziały, 3 dodatki, spis literatury oraz skorowidz. Tytuły kolejnych rozdziałów to: 1. Skamieniałości: kapsuły czasu; 2. Kreda: czas zmian; 3. Roślinożerność; 4. Dinozaury konkurują Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

International Amber Association

BURSZTYNISKO Nr 29

25

Recenzje Events z owadami; 5. Dinozaury czy owady „wynalazły” rośliny kwiatowe; 6. Zapylanie; 7. Uszkodzenia i choroby kredowych roślin; 8. Kreda: czas chimer iinnych osobliwości; 9. Służby sanitarne w kredzie; 10. Entomofagia dinozaurów; 11. Odżywianie się krwią dinozaurów; 12. Kuczmany; 13. Moskity; 14. Komary; 15. Meszki; 16. Bąki i Athericidae; 17. Pchły i wszy; 18. Kleszcze i roztocze; 19. Pasożytnicze robaki; 20. Odkrycie kredowych chorób; 21. Choroby i ewolucja patogenów; 22. Owady: ostateczni zwycięzcy; 23. Wymieranie i granica pomiędzy kredą a trzeciorzędem. Dodatek A: kredowe owady (przegląd rzędów i rodzin owadów notowanych w bursztynie libańskim, birmańskim i kanadyjskim); Dodatek B: Ważniejsze czynniki wpływające na sukces zwierząt lądowych. Dodatek C: Trudności z oceną zapisu kopalnego i wymierania.

Literatura: obejmuje 349 numerowanych pozycji uporządkowanych wg kolejności pojawiania się ich w tekście. Skorowidz zawiera wszystkie nazwy łacińskie i ważniejsze angielskie.

Większość rozdziałów zawiera część fikcyjną, opisującą scenki z życia dinozaurów i stawonogów oraz część naukową opartą o materiały kopalne i współczesne. Ta ostatnia uzasadnia w sposób przystępny stawiane hipotezy ekologiczne i ewolucyjne.

W okresie kredy zmiany klimatu, morskie regresje, erupcje wulkanów i upadki meteorów miały istotny wpływ na szybkie zmiany warunków ekologicznych.

Był to czas ekspansji owadopylnych roślin kwiatowych oraz wzmożonego konkurowania owadów i dinozaurów o pokarm. Pojawiające się nowe organizmy patogenne przenoszone przez owady i inne krwiopijne stawonogi mogły sprzyjać szerzeniu się chorób. Autorzy sugerują, że choroby te odegrały ważną rolę w procesie wymierania dinozaurów. Taki scenariusz ostatniego okresu panowania tych gadów przedstawiają oni w oparciu o inkluzje zawarte w bursztynie libańskim (130-135 mln lat), birmańskim (97-105) i kanadyjskim (77-79 mln lat).

Wydaje się, że większość z przedstawianych tu teorii dotyczących związków stawonogów, helmintów i patogennych pierwotniaków z dinozaurami nie wytrzyma próby czasu. Jednak fantazja autorów, ich rozległa wiedza, umiejętności popularyzatorskie oraz zdolności literackie z pewnością spowodują, że tę książkę z dużym zainteresowaniem przeczyta zarówno młodzież, studenci biologii, jak i paleontolodzy. Pozycja ta będzie zachęcać do dalszych badań i stawiania odważnych hipotez.

Sylwetki rozmawia Michał Kosior Bursztynowy Portal amber.com.pl

JUBILEUSZ 30-LECIA FIRMY ART SILVER KRAUSE

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

W tym roku obchodzimy szereg okrągłych bursztynowych rocznic. Jedną z nich i z całą pewnością jedną z największych jest 30. rocznica założenia firmy Art Silver Krause. Jej właściciel, Leszek Krause, jest w wykształcenia inżynierem.

Zdobywał kolejno dyplomy czeladnika w zawodzie bursztynnika i złotnika, a w 1987 roku dyplom mistrzowski w rzemiośle złotnictwo. W 1988 Minister Kultury i Sztuki nadał mu tytuł Mistrza Rzemiosła Artystycznego. Jego firma przez lata rozrastała się, przygotowując do zawodu kilkudziesięciu pracowników i uczniów, z których dziś wielu prowadzi własne firmy. W latach 80. brał udział w Jarmarku Dominikańskim, kilkukrotnie zdobywając pierwsze miejsce za najciekawsze wyroby rzemiosła artystycznego. Wielokrotnie pokazywał swoje wyroby na licznych wystawach krajowych i zagranicznych, zdobywając nagrody i wyróżnienia. W 1986 roku wykonał bursztynowe płyty, które były główną nagrodą festiwalu piosenki w Sopocie. Jest członkiem oraz rzeczoznawcą surowca i wyrobów bursztynowych Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników.

Dziś prowadzi firmę średniej wielkości.

International Amber Association

26

BURSZTYNISKO Nr 29

Sylwetki Trzydzieści lat to szmat czasu, na pewno się wiele wydarzyło przez te lata, o czym można by prawdopodobnie napisać książkę. Proszę powiedzieć o początkach, o tym jak się zaczęła pańska przygoda z bursztynem i skąd takie zainteresowania?

Urodziłem się w Helu, więc od najmłodszych lat miałem kontakt z morzem i z bursztynem, który można było znaleźć po sztormach na plażach Bałtyku. Tam przeżyłem wspaniałe dzieciństwo w otoczeniu przepięknej i dzikiej jeszcze wtedy przyrody, która zawsze mnie fascynowała. Od najmłodszych lat interesowałem się fotografią i marzyłem o leśnictwie, jednak warunki nie pozwoliły na rozwijanie zainteresowań. Ukończyłem technikum elektryczne, a później Wydział Elektryczny na Politechnice Gdańskiej. Pracowałem w biurze projektowym, ale okazało się, że ten kierunek w ogóle mnie nie pasjonuje, że mam całkowicie inne marzenia i cele.

Postanowiłem zaryzykować i zupełnie zmienić pracę.

Miałem wtedy kilku kolegów, którzy pracowali z palnikiem w ręku i pokazali mi podstawy. Spodobało mi się i tak rozpocząłem jubilerską edukację.

A jak zdobył pan niezbędną wiedzę, kwalifikacje?

Nie był to częsty przypadek, by osoba z wyższym wykształceniem zaczynała interesować się przedmiotami zawodowymi?

W tamtych czasach nie można było pracować w srebrze bez tytułu czeladnika, ja mogłem skorzystać z dyspensy, ale po roku musiałem zdać egzamin czeladniczy w Izbie Rzemieślniczej w Gdańsku. Od samego początku praca z bursztynem i w srebrze bardzo mnie pasjonowała. Wiedziałem, że trafiłem na coś, co sprawia mi dużą satysfakcję, a jednocześnie daje możliwość utrzymania rodziny.

Działalność rozpoczął pan w 1978 roku. Państwo w tamtych czasach niezbyt przychylnie traktowało prywatną inicjatywę. Niektórzy mówią, że wtedy sprzedawało się dosłownie wszystko, a dziś trzeba się naprawdę starać i szukać zbytu. Jak wtedy wyglądało prowadzenie działalności?

Nie, nie zgodzę się, że było tak łatwo. Przede wszystkim wtedy należało zdobyć uprawnienia zawodowe zarówno do samodzielnej pracy, jak i zatrudniania pracowników. Trzeba było należeć do cechu, ilość srebra była limitowana. To już było bardzo duże ograniczenie jeśli chodzi o produkcję czy raczej wytwarzanie, gdyż w tamtych czasach nie można było mówić o masowej produkcji, tylko o wykonywaniu wszystkiego ręcznie. Nie było ani odlewni zmechanizowanych, ani innych współczesnych udogodnień, a mając tak mały przydział srebra trzeba było nauczyć się wykorzystywać ten surowiec do maksimum. Zaopatrzenie w bursztyn również nie było łatwe. Pozyskiwało się go wtedy od zbieraczy, przez jakiś czas pozwolono na anonimowe skupy bursztynu.

Mocno utrudniony dostęp do surowca siłą rzeczy ograniczał rozmach prowadzonej działalności.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

W owym czasie każdy starał się wydobyć z bursztynu jego naturalne piękno, nie używano wówczas autoklawów do klarowania i kolorowania kamieni. Pod koniec lat 80. osoby, które posiadały tytuł Mistrza Rzemiosła Artystycznego, czasami dostawały jednorazowe pozwolenie na bezpośredni zakup srebra, nawet do kilku kilogramów. Natomiast na początku lat 90. sytuacja zmieniła się diametralnie.

Co - oprócz wyraźnej poprawy warunków prowadzenia działalności - zmieniło z nadejściem lat 90.?

Właściciel zakładu nie musiał już mieć uprawnień, wystarczyło, że zatrudnił pracownika z tytułem czeladnika czy mistrza. Później i ten wymóg został zniesiony, każdy mógł rozpocząć działalność.

Zaopatrzenie w srebro przestało być problemem, można już było kupić każdą jego ilość. Podobnie stało się z bursztynem, na rynku pojawiły się firmy oferujące surowiec rosyjski i ukraiński. Powiedziałbym, że w tej branży nigdy nie było łatwo, a czas po '89 roku po prostu rządzi się innymi prawami.

Jak widzi pan rozwój branży po 30 latach działalności? Jest na pewno szereg szans i zagrożeń, jak choćby walka cenowa z firmami z Azji. Zresztą, by niedaleko szukać, to polskie firmy też przede wszystkim walczą na ceny, a nie na jakość i różnorodność, choć pewne zmiany i w tym widać.

Jeśli chodzi o szanse, to od pewnego czasu widać, że władze Gdańska zaczęły postrzegać bursztyn jako markę i produkt regionu. Podejście rządzących wyraźnie się zmienia. Przyszłość widzę w promocji bursztynu oraz własnym wydobyciu. Sądzę, że branża będzie się dalej rozwijała.

Zagrożeniem oczywiście są rynki wschodnie, czyli tania siła robocza. Widać też przejście w dużej mierze do produkcji masowej. Coraz więcej firm dysponuje najnowocześniejszymi maszynami z olbrzymimi mocami produkcyjnymi, więc rynek jest zalewany taką biżuterią. Kiedyś większość biżuterii była wykonywana ręcznie, dziś są to masowe i dość podobne wyroby.

Pamiętam jak w latach 80. brałem udział w Jarmarku Dominikańskim. Wtedy każdy z wystawiających się producentów stawiał sobie za punkt honoru, by pokazać, że wytwarza coś zupełnie własnego i ma swoje indywidualne wzornictwo. Wyroby bardzo różniły się między sobą i można było wręcz rozpoznać po nich pracownię. Dziś większość klientów bazuje na drobnej biżuterii, właśnie na powtarzalnej i podobnej do siebie masówce.

Kiedyś każdy rzemieślnik musiał sam projektować i konstruować maszyny, podobnie było z pastami do polerowania czy zacierania bursztynu, które niejednokrotnie były tajemnicą zakładu. W latach 90. powstały firmy wyspecjalizowane w produkcji urządzeń, półfabrykatów i materiałów do produkcji, co jest korzystnym zjawiskiem i bardzo ułatwiło produkcję rodzimym zakładom.

International Amber Association

BURSZTYNISKO Nr 29

27

Sylwetki Events Zagrożenia dla bursztynnictwa pojawiły się dość wcześnie. Jednym z nich było sprzedawanie dużych ilości bursztynowych kaboszonów firmom zagranicznym, które oprawiały je na przykład w Meksyku. Forma i jakość nie była najlepsza, ale oprawy te były znacznie tańsze. Właśnie wyroby o gorszej jakości wzornictwa powodowały, że bursztyn na rynkach ulegał deprecjacji.

Najlepszą formą sprostania konkurencji jest ucieczka do przodu. Polskie wzornictwo jest inne niż litewskie i rosyjskie. Mamy nie tylko tradycję, ale też pewien inny sposób myślenia o tej skamieniałej żywicy.

Tak, wzornictwem zawsze konkurowaliśmy. Kiedyś, gdy przedmioty wykonywane były ręcznie, było to znacznie bardziej zauważalne. Jednak w masówce i drobnych rzeczach niewiele można wymyślić. Jeśli mamy konkurować, to tylko w sektorze biżuterii zdobionej bursztynem, bo innych kamieni na światowym rynku jest bez liku i nie sądzę, byśmy mogli być bardziej atrakcyjni niż na przykład producenci z Chin czy Tajlandii. Pozostaje nam więc bursztyn, w którym cały czas możemy być silni - przecież mówi

się nawet o szkole gdańskiej. Ciekawostką jest, że dawniej część zachodnich klientów za bardziej wartościowe uważała nie rzeczy o gładkich, wypolerowanych powierzchniach, czyli technicznie trudniejsze, ale te secesyjnie zdobione, gdzie można ukryć każdą niedoróbkę. Ale oczywiście ilu jest klientów, tyle jest opinii.

Przeszedł pan cały etap edukacji branżowej aż do dyplomów mistrzowskich. W ostatnich latach powstały klasy jubilerskie w Gdyni, w zeszłym roku klasa w Gdańsku. Jak mistrz złotnictwa i bursztynnictwa widzi powrót edukacji zawodowej po latach zaniechania i zaniedbań?

Na pewno jest to dobry kierunek. Nie powinno być w przyszłości żadnych utrudnień w dostępie do zawodu tak, jak to było kiedyś. Młodzi, którzy rozpoczynają działalność w tej branży, powinni być wyedukowani i mieć wiedzę zawodową. Nawet właściciel firmy, który jest tylko inwestorem, powinien znać się na rzemiośle. Wszystkim adeptom sztuki złotniczej życzę wytrwałości, satysfakcji z wyboru oraz samych sukcesów.

Bursztynowe upominki Źródło: Fundacja Profilaktyki Chorób Cywilizacyjnych „Sylwetka Trójmiasta”

LEKKA I ZDR OWA BURSZTYNOWA”

„SYLWETKA

„Bursztynowa Sylwetka” to nazwa tytuły i statuetki, który po raz kolejny wręczono na Pomorzu. Ponad dwie tony żywej masy ciała tracą dobrowolnie, corocznie uczestnicy zajęć „Centrum Zdrowego Odchudzania Sylwetka”. Już po raz drugi posiadacze najlepszych wyników zostali nagrodzeni. Z okazji 5-lecia Centrum „Sylwetka”, nagroda przyznana została w dwóch kategoriach, dla kobiet i mężczyzn. „Bursztynowe Sylwetki” ufundowała i przygotowuje firma IMAGE SILVER. „Bursztynowa Sylwetka” Wieloletnie obserwacje i poszukiwania naukowe Marii Fall-Ławryniuk, dietetyk i terapeutki ruchowej potwierdzają, że aby uniknąć zdrowotnych problemów musimy na jeszcze szerszą skalę prowadzić działania p r o f i l a k t y c z n e i prozdrowotne, szczególnie wśród najmłodszych. Stąd pomysł powołania Fundacji Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

Profilaktyki Chorób Cywilizacyjnych „Sylwetka Trójmiasta”. Skoro skupiamy się na zdrowiu Pomorzan, trzeba stąd czerpać inspiracje do działania, by lepiej dotrzeć do mieszkańców tego wspaniałego regionu.

Jeden z pomysłów podsunął przyjaciel „Sylwetki”, były redaktor naczelny portalu jubilerskozegarmistrzowskiego pb.info.pl Piotr Kowalczuk. Jak niezmiennie podkreśla: „na Pomorzu „Sylwetka” musi być bursztynowa”. Z jego inspiracji i dzięki zaangażowaniu powstała pierwsza „Bursztynowa Sylwetka”, którą wykonali designerzy z jednej z najlepszych firm bursztynniczych IMAGE SILVER, fundatora nagrody. „Połączenie srebra i bursztynu ukazuje niezwykłą głębię i wręcz magiczną moc tej skamieniałej żywicy. Jej właściwości lecznicze sławiono już przed wiekami. Inspirującą do działania energię cały czas odkrywamy i na nowo wydobywamy” dodaje Kowalczuk. Pierwotnie nagroda powstała z myślą o paniach. Przygotowując statuetkę na kolejny rok, firma IMAGE SILVER zaproponowała by nagrodzić również panów. Zatem za wagowe wyniki za rok 2007 przyznano już dwie nagrody. Nowa świecka tradycja będzie trwać.

Oczywiście w całym zmaganiu nie chodzi jedynie o nagrody. One mają inspirować i cieszyć.

Najważniejsza jest dbałość o zdrowie. Sylwetka i dobre samopoczucie przychodzą wraz z nim. Siła i wytrwałość pacjentów zainspirowana bursztynem.

Obok Sylwetki, również bursztynowa dieta.

Odnajdziesz je na stronie www.twojasylwetka.pl

International Amber Association

28

BURSZTYNISKO Nr 29

Bursztynowe upominki Michał Kosior Bursztynowy Portal amber.com.pl

BURSZTYNOWE PREZENTY NA 80.

URODZINY GÜNTERA GRASSA Podczas gdy w Warszawie Lidia Popiel została oficjalnym ambasadorem bursztynu, w Gdańsku obchodzono 80. urodziny niemieckiego pisarza Güntera Grassa. Szereg prezentów, które pisarz otrzymał, związanych było z bursztynem.

Wśród bursztynowych prezentów przekazanych pisarzowi były między innymi wręczona przez rektora Uniwersytetu Gdańskiego profesora Andrzeja Ceynowę bursztynowa fajka. „Grass jest znany ze swej wielkiej miłości do fajek i fajczarstwa, a bursztynowa fajka miała tym bardziej nawiązywać do jego rodzinnego miasta” objaśniał Adam Bączkowski, kierownik Biura Informacji i Promocji UG. Prezentem od Marszałka Senatu RP Bogdana Borusewicza była kryształowa karafka zdobiona srebrem i bursztynem autorstwa Mariusza Drapikowskiego. Marszałek Województwa Pomorskiego Jan Kozłowski podarował wykonaną na specjalne zamówienie w galerii Wydra rzeźbę turbota tytułowej ryby z jednej z książek pisarza. Prezentem od Prezydenta Miasta Gdańska było bursztynowo-srebrne pióro z pracowni Ryszarda Wycichowskiego. Również Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników podarowało pisarzowi oraz jego małżonce dwa komplety biżuterii pochodzącej z pracowni Mariusza Gliwińskiego dla niej broszę i pierścień, a dla niego spinki do mankietów oraz krawata. Jak podkreśla Ewa Rachoń, wiceprezes Stowarzyszenia Bursztynników oraz sekretarz Stowarzyszenia Güntera Grassa w Gdańsku, „w najnowszej książce Grassa 'Przy obieraniu cebuli',

Jerzy Malicki

WYKONYWANIE I PROJEKTOWANIE MODELI BIŻUTERII Jeszcze nigdy wykonywanie i projektowanie modeli biżuterii nie było tak precyzyjne jak z zastosowaniem lasera DWS oraz programu Solu Tech 3D. Zaprezentowana po raz pierwszy na tegorocznej edycji targów Vicenza Oro technologia wykonywania modeli metodą laserową w foto utwardzalnej żywicy wywołała ogromne zainteresowanie producentów biżuterii.

Na początku Maja pod patronatem Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników, zostanie zorganizowany 6-dniowy pokaz wykonywania wzorów biżuterii metodą laserową z zastosowaniem programu do projektowania Solu Tech 3D. Pokaz odbędzie się w Sali konferencyjnej Międzynarodowych Targów Gdańskich BUD. B4.

Zaprezentowane zostaną lasery typu 029 umożliwiający wykonywanie wzorów produkcyjnych oraz wzorów matek jak również laser typu DWS 10+ do Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników

bursztyn jest nie mniej ważnym od cebuli elementem”.

Książka jest pełna metafor, jedna z nich, właśnie obieranie cebuli, to proces wspominania, czyli zdejmowania kolejnych warstw z pamięci. Pod każdą kolejną warstwą znajduje się wspomnienie faktu czy myśli, które przez lata zbudowały osobowość pisarza.

Natomiast bursztyn jest metaforą pamięci niewymazywalnego i trwałego obrazu przeszłości.

Każdy z opisywanych kawałków ma w sobie głębię, inkluzję, zakonserwowaną zawartość pamięci: „..przejrzysty kawałek bursztynu, w którym prehistoryczny owad zachował się tak, jakby żył w dzisiejszych czasach.” oraz „Bursztyn utrzymuje, że przypomina więcej niż się nam może podobać.

Konserwuje to, co dawno miało być strawione, wydalone. Zachowuje się w nim wszystko, co ogarnął jeszcze w miękkim, jeszcze płynnym stanie.”

Cieszy fakt, że tak związany z Gdańskiem, Światową Stolicą Bursztynu, pisarz, otrzymał bursztynowe prezenty. Ale ważne jest przede wszystkim to, że używa tego bardzo „gdańskiego” kamienia w swej twórczości, widzi w nim głębię, historię, „inkluzje pamięci”...

Możemy mieć nadzieję, że ten coraz bardziej widoczny trend wręczania bursztynowych prezentów, które są nierozerwalnie związane z Gdańskiem, znajdzie w stolicy bursztynu wielu naśladowców.

Günter Grass Urodzony w Wolnym Mieście Gdańsku w 1927 roku pisarz niemiecki (choć wielu nazywa go pisarzem gdańskim), laureat nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1999 roku. Tytuły doktora honoris causa nadały mu senaty Uniwersytetu Gdańskiego (za wybitną twórczość literacką oraz wkład w polsko-niemieckie pojednanie) oraz Poznańskiego. W 1993 Rada Miasta przyznała pisarzowi tytuł Honorowego Obywatela Miasta Gdańska.

wykonywania wzorów matek. Digital Wax System jest doskonałym wyborem dla firm planujących w krótkim czasie powiększyć znacznie swoją ofertę wzorniczą.

Trójwymiarowe modele są budowane przez specjalne światło laserowe, które utwardza foto-utwardzalną żywicę o odpowiedniej twardości. Głowica laserowa jest tak opracowana, iż gwarantuje wysoką wydajność i długą żywotność.

Dzięki użyciu specjalnej techniki nie ma żadnych ograniczeń co do geometrycznej zawiłości modelów: podcięcia, zagłębienia, wąskie powierzchnie i skomplikowane kształty mogą być utworzone bez jakichkolwiek trudności. Żywica do odlewania DigitalWax DC500 jest najbardziej zaawansowanym produktem na rynku do dlewania metodą traconego wosku gdzie uzyskiwana jest idealna jakość powierzchni wolna od porowatości i inkluzji.

Zaproszenie można otrzymać po zarejestrowaniu się na stronie www.profilex.net lub w siedzibie Stowarzyszenia.

International Amber Association