37. Jolastuz kirola egin eta kirola eginez jolastu
0. AZALA Jakina da egun, gure gizartean, kirolak eta jolasak bizitzaren atal garrantzitsu bat betetzen dutela. Gure herri eta auzoetan gero eta jende gehiago ikusten da kirola praktikatzen. Kirola eginda eta jolastuta, gorputza era egokian ulertzen eta haren ahalmenak sakontasunez ezagutzen ikasten da; hau da, zenbait ezagupen, jarrera eta ohitura eskuratzeko aukera ematen digute. Horiei esker, gure haurren osasuna eta bizi kalitatea hobetu ahal dira, baita mugimenduaren ahalmenaz gozatu ere. Amaitzeko, ez dezagun ahaztu helburu fisikoez gainera pertsonaren beste arlo garrantzitsu batzuk ere garatzen direla!! Kontuan izan, kirola eta jolasa, pertsona egiteko eta sozializatzeko baliagarriak direla, bai haurtzaroan bai bizitza guztian!! Has gaitezen, bada, gure jarduerekin!! Zenbatu al duzue noizbait zenbat kirol motatan jarduteko aukera dugun gure herrian? 1. Hori izango da zuen lana, zerrendatzea! 2. Hori amaitzean, elkarri azalduko diozue azaleko lainotxoan ageri den esaldiak zer adierazi nahi duen zuen ustez!! 3. Amaitzeko, hautatu zerrendaturiko kiroletako bat, eta jolas zaitezte!!
Gida_ 37_Jolastuz Kirola egin.doc
Orria 1/7
37. Jolastuz kirola egin eta kirola eginez jolastu
1. AURKIBIDEA Aldizkariaren aurkibideko laburpena irakurri ostean, esaiozu haurrari (aurkibidean zaretelarik): • Ikusi al dituzu, Pirritx, Tiritatxo eta Martinbertso bizikletan? • Badakizu irudi hori aldizkariko beste atal batean ere ageri dela? • Minutu bat duzu irudi hori aurkitzeko, ados? EZ AHAZTU HAURRA ANIMATZEAZ!!
2. PUPU ETA LORE Irakur ezazue komikia lasai-lasai, eta ondoren, jolastu egingo gara. Jolasa gauzatzeko hauxe beharko duzue: • Orri zuri zatiak, galdera labur bat sartzeko modukoak. • Galderen adibideak: o Gogoratzen al zara komikian zenbat kirol mota ageri diren? o Izendatu komikiko lau kirol motak. o Zein kiroletan ari ziren Pupu eta Lore? o… • Orritxoak prestatu dituzuenean, jar itzazue lurrean edo mahai gainean buelta emanda. • Galdera bakoitza erantzuteko, 50 segundo izango dira. • Galdera gehien asmatzen dituenak nahi duen kirol mota hautatuko du.
Gida_ 37_Jolastuz Kirola egin.doc
Orria 2/7
37. Jolastuz kirola egin eta kirola eginez jolastu
3. PIRRITX, PORROTX ETA MARIMOTOTS Estal itzazue komikiko lainotxo batzuk, nahi dituzuenak, ados? Gero, esaiozu haurrari: • Hara!! Pirritx, Porrotx eta Marimototxen atalean lainotxo batzuk betetzeaz ahaztu dira! Animatuko al gara lainotxo horiek betetzen?
4. OSASUNA GURE ONDASUNA Atal honetara iristean, hauxe galdetu haurrari: • Zure ustez, irabaztea al da ongi pasatzea? Ondoren, hartu ezazue tartetxoa Tiritatxoren aholkuak irakurtzeko.
5. ELEFANTE BAT HEGAN Istorio hau irakurri aurretik zera proposatzen dugu: • Galdetu haurrari: o Begiratuko dugu marrazkia? Zure ustez, zeri buruzkoa da istorioa? Nire ustez… • Anima ezazue haurra, marrazkian ikusten duen hori deskribatzera eta eman elkarri iritzia, ados? • Ondoren, istorioa irakurri nahi duen lekua hautatzen utziko diogu haurrari. • Gero, galdetu ea nork irakurtzea nahi duen. • Irakur iezaiozu istorioa lasai eta doinu misteriotsu eta goxoz. • Behin istorioa irakurtzen amaiturik, galde iezaiozu ea gustatu zaion, zerbait aldatuko ote lukeen, zer sentitu duen…
Gida_ 37_Jolastuz Kirola egin.doc
Orria 3/7
37. Jolastuz kirola egin eta kirola eginez jolastu
6. EUSKARAREN ETXEA ETA LAGUNTXO BERRIA Komikia irakurtzen hasi aurretik, irakurri komiki zati hau haurrari, abiadura bizi samarrean, eta ondoren, galdera batzuk egingo dizkiogu. Amaitzeko, irakur ezazue komikia. • “Hemen ai gea bolatan, bolea zuzen bota igera ona emanez eta txaparroa ikutube, txaparrotik eskubia pasa ber do. Laupar bost baietz!” • Ulertu duzu zerbait? Zer esan nahi du? • Jakin nahi duzu zer esan nahi duen? •…
7. TXOKO TXIKI KUTTUNA Irakurri aurretik: • Estal itzazue bertsoen izenburuak. • Gero, orri zuri zatietan, izenburu hauek jarriko ditugu. • Ondoren, irakur itzazue bertso guztiak. • Irakurtzez amaitzean, aurretik orri zurietan ezarritako izenburuak dagokien bertsoen gainean jarriko dituzue. • EA ASMATZEN DUZUEN!!
8. LAGUN Aldizkari honetan, kirolaren eta jolasaren erlazioaz dihardugu; beraz, gehiago jolastu nahi? Horixe galdetuko diogu haurrari atal honetara iristean. Honetan datza jolasa: • Helburua: ezkutuko pistak aurkitzea. • Pistak honelakoak izan daitezke: Koloreak, A edo B letraz hasten diren hitzak aurkitzea... • Horretaz gain, mugak jarri beharko dituzue. Hitz kantitatea, denbora... • Amaitzeko, sari gisa, jolastu haurrari gustatzen zaion zerbaitetan. Gida_ 37_Jolastuz Kirola egin.doc
Orria 4/7
37. Jolastuz kirola egin eta kirola eginez jolastu
Ez ahaztu jolasa ingurukoekin eta geure buruarekin dibertitzeko eta ikasteko dela eta ez haserretzeko eta amorratzeko!!
9. OKILA Ariketa honi galdera-erantzun ariketa deituko diogu! Horretarako, oraingo honetan, Okilaren inguruko informazioa ematen digute laguntxoek. Informazioa leku askotan adierazirik ageri zaigu, eta zuen aukeratu zein irakurri. Erakargarrienetik has zintezkete... Zuen esku uzten dugu hori! Zure haurraren eta zure artean irakurketa nola egin nahi duzuen adostu ondoren, hona zer proposatzen dizuegun: Irakur dezala testutxo bakoitza. Bat irakurri ondoren, testuaren inguruan bururatzen zaizkizun galderak egin iezazkiozu, testua ondo ulertu duela ziurtatzeko. Ondoren, esan zuri tokatzen zaizula ondorengo testua irakurtzea, eta, irakurtzen amaitu ondoren, berak egin beharko dizkizula ulermen galderak. EKIN BADA JOLASARI!
10. FILOSOFO TXIKIAK Lidergo kontuekin etorri zaizkigu gure filosofoak oraingoan. Ohartuko zinen komiki osoan lidergoaren inguruan eztabaidatzen aritu direla. Peruk liderra izan nahi du, baina nolakoa? Hori dela eta, lagunak kontrako agertu zaizkio, eta horren inguruko hizketaldia izan dute. Hauxe proposatzen dizugu: Irakurri bion artean komikia, eta galdetu ea lider izatea edo lidergoa zer den ulertu duen. Ulertu duela ziurtatzean, eman haurrari Historian izan ditugun hainbat lider on eta ez horren onen informazioa: Mahatma Gandhi, Hitler, Teresa Kalkutakoa‌, eta hitz egin horien inguruan. Oso garrantzitsua da komikiko azken esaldian adierazita dagoena gogoan hartzea. Beraz, jolasaldia amaitzeko, saiatu esaldi hori eta oinarrian adierazten duena azpimarratzen!
11. MARTIN BERTSO Zer diote Martin Bertso eta haren lagunek oraingoan? Kirolean dihardute eta kirolaren alderdi onak ulertarazi nahian dabiltza Mari Mototsi. Badirudi Mari Mototsek ez duela bere buruan konfiantza asko erakusten kiroletan‌ Haren esanetan, ez omen da ona kiroletan‌ Hala ere, zein da zuen ustez kirola egitearen helburua? Zerbaitetan ona izatea? Osasuntsu egotea? Ondo pasatzea? Zer uste duzue zuek? Gida_ 37_Jolastuz Kirola egin.doc
Orria 5/7
37. Jolastuz kirola egin eta kirola eginez jolastu
Ikusi komikia eta irakurri bion artean. Ondoren, egin haurrari kirola egitearen inguruko zenbait galderatxo: gustuko duzu kirola egitea?, zergatik egiten dugu (duzu) kirola?, eta abar. Gure ustez, nahiz eta jakin badakigun pertsona bakoitzak bere helburuarekin egiten duela kirola, garrantzitsua da haurrari jakinaraztea kirola egiteak aukera asko ematen dituela. Horien artean, guretzat garrantzitsuenak: ondo pasatzea, momentu politak elkarrekin izatea, elkarrekin jolasten ikastea eta gehiago ere. Horietaz gain, argi dago gorputza zein burua osasuntsu edukitzen ere laguntzen duela. Beraz, zer deritzozue irakurraldiari etenalditxo bat eman eta gorputza martxan jartzeari? Irten kalera eta jarri gorputza mugimenduan!.
12.
MARIKALANBRE
Marikalanbreren atala irakurtzen hasi aurretik eta haurra irakurtzera animatzeko, eskatu komikiko irudiei begirada bat emateko eta gaia asmatzeko! Zeri buruzkoa ote da istorioa? Zer gertatu zaio Peruri? Zergatik uste duzu duela aurpegi hori? Behin bere erantzunak emanda, irakurri bion artean komikia eta galdera batzuen bidez, ziurta ezazu Eguzkiaren eta Lurraren portaeraz eta haren ondorioez aipatuta datorrena ulertu duela. Nahi izanez gero, eta zientzia mundura gerturatzen joateko, interneten samur asko aurkituko duzun bideo bat erabili dezakezu! Animatu haurra bideo horiek aurkitzera!
13. LARGABISTA Atal honetan irakurketa markak landuko ditugu (puntua, koma …). Horretarako, zera proposatzen dizugu: Jakinarazi haurrari irakurketa markek zer garrantzia duten. Horretarako, irakurri zuk testua, irakurketa markak errespetatuz eta errespetatu gabe. Horien garrantziaz ohartzen joateko. Zuk amaiturikoan, animatu haurra —nahi izanez gero— zuri ahoz gora irakurtzera. Hark ere, zuk egin bezala egin beharko du, bi modutara irakurri: irakurketa markak errespetatu gabe eta errespetaturik. Amaitu eta gero, galdetu ea ahoz goran irakurtzen ondo sentitu den… Bere burua irakurtzen eroso sentitzen ote duen… Izan ere, oso presente izan behar dugu irakurtzea gogoz egin behar den zerbait dela, gustura eta eroso egin beharrekoa. Ezinbestekoa da haurrari argibide hori behin eta berriz ematea. Gida_ 37_Jolastuz Kirola egin.doc
Orria 6/7
37. Jolastuz kirola egin eta kirola eginez jolastu
14. ZENBATAK Komiki hau ere barregarria da ba! Gainera, oraingoan, letrak irakurtzeaz gain, zenbakiak ere irakurtzeko abagunea ematen digute! Beraz, animatu haurra zenbakiak irakurtzera, eta ea denak ezagutzen dituen! Hala ez bada, irakur iezazkiozu zuk lehenengo!
15. MUNDUAK GUZTIONTZAT BEHARKO LUKE Oso interesgarria da jokabide desegokiak saihesteko sorturiko ekimena: txartel beltzarena! Haurrari ekimen polit horren inguruan informatzeko, gomendatzen dizugu komikia zeuk irakurtzea berari. Irakurketan arreta eta interesa pizteko, saiatu erabiltzen doinu egokia, gorpuzkera egokia, keinu aproposak.... Saiatu istorioan sartzen eta istorioa ahalik eta modurik entretenigarrienean ematen! Dena irakurtzean, galdetu ea zer iruditzen zaion txartel beltzaren ekimena. Eta amaitzeko, proposatu bion artean osatzeko moduko beste ekimen bat: etxean jarrera desegokiak ez izateko, zer gauza egingo zenituzkete? AURRERA BA!
16. IKUSLE ONAREN DEKALOGOA Testutxo eta irudi hauen bidez, kirola praktikatzeko orduan garrantzitsuak diren balioak eta oinarriak adierazi nahi izan dizkigute gure lagunek. Hamar oinarri horiek betez gero, uste dugu kirolaz gozatzea errazagoa izan daitekeela! Beraz, lehenik eta behin, irakurri bion artean testutxoak, eta ondoren, galdetu haurrari zeintzuk diren haren ustez garrantzitsuenak eta zein dituen gogokoen. Ariketa amaitzean, animatu beste bi asmatzera. Esan bi horiek orri txuri batean eta irudi bidez adierazteko. Hartu denbora eta eman bidea zuen sormenari!
17. BIZIPOZAREN JAIA ARRASATEN Irailaren 21ean, Bizipozaren jaia ospatuko dute Irrien Lagunek Arrasaten. Orri honen bidez, egun horretan izango diren ekintzen informazioa bilatzea proposatu nahi diogu haurrari. Horretarako, beraz, utzi haurrari lasai irakurtzen, eta animatu informazio hori ematen duen iturria aurkitzera! Aurkitu duenean, joan zaitezte hor dakarren Interneteko helbidera, eta, helbidea txertaturik, irakurri eta ikusi zer ageri den! Egun polit askoa izango da 21ekoa Arrasaten; beraz, animatu eta agertu! Jantzi zapia, eta joan Arrasatera!
Gida_ 37_Jolastuz Kirola egin.doc
Orria 7/7