GOAZEN BASERRIRA!
0. AZALA Azalera gerturatzea erraza iruditzen zaigun arren (izan ere, irudi polita du), honako joko hau gomendatzen dizuegu oraingoan. Lehenik eta behin, haurrari izenburua irakurri. Saiatu tonu erakargarria eta ozena erabiltzen, haurrari atentzioa emango diona… Horrelakoetan, ona izan ohi da puztea, “esajerazioa” erabiltzea. Pailazoek ere horrela egiten dugu! Haurra azalera gerturatu eta azala komentatu ondoren (zenbaki honetan baserriaren inguruan hitz egingo dela dirudiela, baserriko animaliak ageri direla bertan…), azalarekin jolas bat egitea proposa diezaiokezu haurrari: Jolasa “Asmatuko duzu?” deitzen da. Zuk haurrari esango diozu azalean agertzen den zerbait idatziko duzula orritxo batean. Haurrak galderak egin beharko dizkizu zer den asmatzeko. Adibidez: “Orrian idatzi duzuna marroia da? Barazkiak dira? Behiak jaten duen zerbait da? Zure hitza asmatzen duenean, haurrari tokatuko zaio paperean idaztea, eta zuri, berriz, asmatzea!
1. LUR ETA AMETS Orri honetan, irudi, marrazki, idatzi asko eta asko daude! Denak nahasturik, eta bata bestearen gainean. Orriak duen itxura kontuan izanda, uste dugu ideia polita izan dela zuk haurrari galderak egitea eta egiten dizkizun galderak erantzuten saiatzea. Irakurtzera animatzeko beste modu bat! Beraz, zirikatze eta estimulazio saiakera bat egitera animatzen zaitugu. Modu horretara, interesa piztu ahal izango diozu orrian ageri diren hainbat gauzaren inguruan. Honelako galderak egin diezazkiokezu: • • • •
Badakizu zer izen duten goialdeko bi laguntxoek? Horien atzealdean eta inguruan ageri diren orriak zer izango ote dira? Behealdeko neskek… zer diote? ….
Gida_49_Goazen baserrira!.doc
Orria 1/7
GOAZEN BASERRIRA!
2. AURKIBIDEA Orri honetan, gomendatzen dizugu eskuinaldeko testua zuk irakurtzea hari. Agian, hark bakarrik ulertzeko moduko testua ez dela kontuan izanda, zuk irakurrita aukera emango diozu irakurtzen duzun horretan zentratzeko. Testua irakurtzeko, aproposa izan daiteke misterio tonua erabiltzea, eta ideia interesgarrietan harridura aurpegia jartzen baduzu, haurra interesatzea lortuko duzu! Goian esan bezala, gauzak “esajeratzeak” emaitza paregabeak izaten ditu haurrengan! Beraz, aurrera irakurketa misteriotsu eta esajeratuarekin! Irakurtzen amaitzean, irakurritakoa komenta dezakezue! Gero, ezkerraldeko aurkibidea ere irakur dezakezue. Komentatu haurrari aurkibidea irakurtzeak aukera emango digula aldizkarian zer izango dugun jakiteko. Eta, bide batez, esaiozu gustukoagoa, interesgarriagoa iruditzen zaigun hori aukeratu dezakegula! Gogorarazi, liburuak ez bezala, aldizkaria irakurtzeko ez dugula zertan ordena bati jarraitu! Gauza ezberdinez beterik baitago! 3. PUPU ETA LORE Lehenik eta behin, testutxo bakoitza landu dezakezu haurrarekin, honelako galderak eginez: • • • • • • • • •
Nola egiten du oilarrak? Zergatik esaten dute kukurruku egiten duenean jaikitzeko? Zer da behia jeztea? Ezagutzen dituzu azokan saldu nahi dituzten barazkiak? Zeintzuk dituzte Pupu eta Lorek? Zer esan nahi dute “osagaiak naturari eskatu” esaldiarekin? “Ukuiluan azpiak egin”. Zer esan nahi digute? Zein altxor aurkituko dute Pupuk eta Lorek oilategian? Gustatuko litzaizuke ilargiari kantatzea? Entzungo digula uste duzu? Pupu eta Lore, kantuan irakurriko dugu, bai? Horretarako, galdetu haurrari zein melodiaz irakurtzea nahiago duen, eta animatu bera testu guztia irakurtzera!
Eta, behin testutxoak landuta, goitik behera irakur dezakezu komikitxoa. Irakurri edo kantatu! Nahiago duzuen eran!
4. PIRRITX, PORROTX ETA MARIMOTOTS Pirritx eta Porrotxen istorioa lasai irakurtzen utz diezaiokegu haurrari. Dena dela, oraindik oso ondo irakurtzen ez badu, bion artean edo zuk zeuk irakur diezaiokezu. Istorioan, baserrian egotearen abantailak azaltzen dizkigute laguntxoek.
Gida_49_Goazen baserrira!.doc
Orria 2/7
GOAZEN BASERRIRA!
Testua irakurtzen diharduzuen bitartean, haurraren zalantzak argituz joan, eta, ahal duzun heinean, saiatu haurraren esperientzia eta bizipenekin lotzen azaltzen duzun hori. Gauza gutxi bururatzen bazaizkizu, saiatu zuk izandako bizipenak adierazten eta horiek azaleratzen. Seguru gaude baserri inguruko istorio politak dituzuela kontatzeko! Testua irakurritakoan, animatu zaitezte baserriarekin lotu nahi duzuen horri buruzko marrazki bat egitera! Eta, beti esaten dizuegun moduan, marrazki gurekin konpartitu nahi izanez gero, badakizue: aurrera! Ez ahaztu marrazkian zuen izenak jartzea!
5. OSASUNA GURE ONDASUNA Atal hau irakurtzen hasi aurretik, zera proposatzen dizuegu: •
•
Bion artean komentatu marrazkian ageri dena: o Pertsonaia bakoitza zertan ari den. o Ikusten diharduzuena ezaguna egiten zaizuen ala ez. o Noizbait ortuan ibili izan bazarete, hitz egin esperientzia horretaz... o Ortuari buruz kontatu nahi duzuenari buruz hitz egin… Gero, irakurri goialdean “Ingurumena zaintzen” jartzen duena, eta galdetu esaldi horrek zein zerikusi duen irudian ageri denarekin… Hitz egin lasai horren inguruan.
Behin hori eginda, irakurri aholkuak. Aholku bakoitza irakurtzen amaitzean, komentatu irakurritakoa, eta galdetu haurrari aholku bakoitzak irudiko zein marrazkirekin duen zerikusirik. Amaitzean, galdetu zein aholku bete nahi duen eta zergatik, eta jarri martxan!
6. NANA PARKEAN Testutxo hau zuk irakurri haurrari. Leku lasai eta erosoren bat aurkitu irakurraldia egiteko. Amaitzean, eskatu haurrari irakurri duzun horren inguruan hitz egiteko eta gehien zer gustatu zaion esateko. Bukatzeko, parkera joatera animatu!
7. TXOREN ISTORIOAK
Gida_49_Goazen baserrira!.doc
Orria 3/7
GOAZEN BASERRIRA!
Gerturatu komikia haurrari. Esan izenburua bakarrik irakurtzeko. Gero, izenburua irakurritakoan, galdetu ea bururatzen zaion zeri buruzkoa izango den komikia… Hitz egin otutzen zaizkion ideien inguruan. Jarraian, komikiaren lehen zatitxoa bakarrik irakurri, eta gelditzeko eskatu. Orain, irakurri duenarekin, istorioa nondik nora joango den galdetu berriz. Ea zer kontatzen duen. Eta, azkenik, utzi testua lasai irakurtzen, eta, amaitzean, komentatu irakurritakoa. Nahi izanez gero, San Juan baleontziaren inguruko informazioa aurki dezakezue Interneten.
8. TXOKO TXIKI KUTTUNA Olerki hauek bion artean irakurtzea proposatzen dizuegu. Hori bai: momentu dibertigarri bat pasatze aldera, zatika irakurri beharko dituzue! Nola? Bada, bakoitzak esaldi bana irakurrita! Baina ez hori bakarrik! Zatika irakurtzeaz gain, ahal duzuen azkarrena irakurri beharko duzue! Arrapaladan! Horretarako, agian, egokiena litzateke behin eta berriz irakurtzea olerkia aldez aurretik! Alegia, komikiarekin apur bat ohituz joatea, azkar irakurri ahal izateko gero! Ekin jolasari, familia!
9. LAGUN Antzeztea gustatzen zaizue? Utzi lotsa alde batera, eta animatu: zuen haurrei eta zuei izugarri gustatuko zaizue! Dakizuen bezala, antzezlan bat prestatzeko, lan asko egin behar da aldez aurretik, baina atal honetan istorioa asmatuta dagoenez eta pertsonaiak bananduta, zuek aurretik egin beharreko lana ez da horrenbesterako. Zuei hauxe egokituko zaizu: agertokia hautatzea, pertsonaiak banantzea eta, nahi izanez gero, zertxobait mozorrotzea. Baina kontuan izan gure helburua ez dela antzezlan landu bat gauzatzea, baizik eta tarte dibertigarri bat pasatzea; beraz, buruko minik ez!
10. EUSKAL HERRIKO ANIMALIAK
Gida_49_Goazen baserrira!.doc
Orria 4/7
GOAZEN BASERRIRA!
Atal honetara iristean proposatzen dugun jolasa gauzatzeko, aurretik lan pixka bat egin behar da. Hau da, gure proposamena “tribial” jolasaren antzeko zerbait sortzea da. -
Hasteko, bertan dagoen informazioarekin galdera batzuk sortu beharko dituzue, eta bakoitza orri zati banatan idatzi. Gero, jolasa gauzatzeko bi dado beharko dituzue. Ondoren, jolasari ekingo diogu: o Azaldu haurrari zer egingo duzuen: lehendabizi, testua arreta handiz irakurri beharko duzue; gero, irakurri duzuena elkarrekin konpartitu dezakezue. Jarraian, dadoak eta galderak aurrean dituzuela, jolasarekin hasiko zarete. Bi dadoak eskuan nahastu, eta bota erdira; ateratzen diren zenbakiak batuko dituzue, txandaka. Guztira zenbaki handiena atera duenak galdera egin beharko dio besteari. ADOS?
Jolas honen bitartez, informazioa modu dibertigarri batean barneratzea lortuko duzue!! Ondo pasa, eta asko ikasi!
11. FILOSOFO TXIKIAK Hemen ere “Dozenan 13” atalean aipatutako puntuei jarraituko diegu: -‐
Irakurri aurretik: Egin iezaiozue izenburuan agertzen den galdera zeuen buruari, eta erantzun banan–banan, bakoitzak berea. “Natura zer da, ona ala gaiztoa?”
Hori galdetu eta nolabaiteko gogoeta bat egindakoan, har ezazue komikia irakurtzeko tartetxo bat. -‐
Irakurri bitartean: Zer gertatzen zaio Mokofini? Bada orain arte ulertu ez dugun zatirik?…
-‐
Irakurri ondoren: Zer gertatu da? Zuk zer egingo zenuen? …
12. MARTIN BERTSO Komikia irakurtzen hasten zaretenean, berehala ohartuko zarete haurrari eta agian zuei ere, nagusiei, ezezagunak zaizkizuen hainbat kontzeptu edo elementu azaltzen direla (landatu, kimatu…). Atal honetan, zuen lana hauxe izango da: haurrei gauza bakoitza zer den erakustea. Interesgarria izango litzateke benetako baratze batera eramatea eta bertan agertzen diren kontzeptuak bertan azaltzea. ANIMATU!! Gida_49_Goazen baserrira!.doc
Orria 5/7
GOAZEN BASERRIRA!
13. MARIKALANBRE Marikalanbreren atala bion artean irakurtzea proposatzen dizuegu; izan ere, kontzeptu asko agertzen dira, ulertzen zailak izan daitezkeenak eta heldu baten laguntzaz ulertu beharko dituztenak. Behin komikia irakurrita, galdetu haurrari ea esperimentatuko duzuen zuek ere esnea eta limoia nahastean zer gertatzen den! Ziur gaude erantzuna baiezkoa izango dela! Ea, bada, zer gertatzen den!
14. LARGABISTA Irakurri komikia lasai-lasai. Zuen esku gelditzen da irakurketa konpartitu edo ez. Baina komikian ikasi eta ikusi duzuena erakutsi iezaiozu haurraren egunerokoan, eta zuen lana izango da bertan adierazi nahi dena ulertaraztea, hau da: - Erakutsi fruta asko kanpotik etortzen dela, urte osoan gure dendetan egoteko. - Erakutsi nondik eta nola etortzen den. - Erakutsi garaian garaiko fruta jatea zoragarria dela osasunarentzat. - … Ez ahaztu: irakurketa zenbat eta errealago eta gertukoago izan, orduan eta interes edo jakin-min handiagoa izango du haurrak!
15. HAUR KANTAK Bi kantu zoragarri daude aldizkari honetan. Gure proposamena, hauxe: haurrari, zerbait eskatzen dizuenean eta berak esandakoa betetzen duenean, bi abesti hauetako bat abestu eta dantzatuko diogu. Jarrera positiboak txalotzea garrantzitsua dela gogoratu nahi dizueguHaur kantak kantatuz irakurriko ditugu, noski!
16. MUNDUAK GUZTIONTZAT IZAN BEHARKO LUKE Zer iruditzen zaizue haurrarekin batera asteko egun bat aukeratzea, eta egun horretan komikia lasailasai irakurtzeko denbora eskaintzea? Ohikoena izan ohi da astegunetan alde batetik bestera presaka ibiltzea, jateko orduan presaka, lo presaka… Asteburuan iristean edo ostiral arratsaldea iristean, STOP Gida_49_Goazen baserrira!.doc
Orria 6/7
GOAZEN BASERRIRA!
egiteko beharra sentitzen dugu, eta gure ingurukoekin eta nor bere buruarekin lasai egoteko denbora nahi dugu. Beraz, egun hori bion artean hautatu eta lasai-lasai komikia irakurtzea izango da gure proposamena, eta, gero, bertan gertatu dena konpartitzea. Hona hemen horretarako baliagarriak izan daitezkeen zenbait galdera: o o o o
Zer gertatu da komikian? Ezagutzen duzu norbait aurpegian zerbait berezi duena? Eta medikuei beldurrik bai? …
IRRIEN LAGUNA KLUBA Iritsi zarete aldizkariaren amaierara, eta gure proposamena jolas azkar eta dibertigarri bat egitea da. Baina horretarako, lehenik eta behin, irakurri egin beharko duzue bertan agertzen zaizuen informazioa. Ondoren, orria aurrean duzuela, jolas hau egin dezakezue: -‐ -‐ -‐
Berdin dio zenbat pertsona zareten. Bakoitzaren lana: gidari lanak hartzen dituen pertsonak elementu batzuk eskatu, eta haiexek aurkitu beharko dituzue, ahalik eta azkarrena. Gidari lanak hartuko dituena: o Atal honetan agertzen diren kolore, hitz eta abar banan-banan esan beharko ditu. o Azkarrena zeinek aurkitu duen erabaki beharko du. ONDO PASA!
Gida_49_Goazen baserrira!.doc
Orria 7/7