1
2014ko abendua 40 zenbakia - 5,75 â‚Ź
2
ZER DA ZORIONA? SUA BIRIKETAN ETA TXINPARTAK BEGIETAN!
Au rkibidea 4. PUPU ETA LORE. Zer da zoriontasuna? zoriontasuna? Testua: Uxue Alberdi / Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez
6. PIRRITX, PORROTX ETA MARI MOTOTS. Itsasoa ikusi barik Testua: Unai Elorriaga / Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez
10. OSASUNA GURE ONDASUNA Koloretako janariekin, gorputza zoriontsu. Testua: Gipuzkoako Osasun Sustapenerako Unitatea Marrazkiak: Julen Tokero
12. ELEFANTE BAT HEGAN. Kusen kontaketak
Haur zoriontsu batek askotan egiten du barre, jakin-mina du, beste haurrekiko interesa agertzen du eta, normalean, ez du bestelako estimulu berezirik behar. Guraso guztiak ahalegintzen gara gure haurrak zoriontsu hazten eta, horretarako, garbi eduki behar dugu gure lehen eginbeharra umeen ongizate emozionala ziurtatzea dela. Haurren zoriontasuna da gurasoon kezka nagusietako bat eta, une jakin batean, gure haurrak zoriontsuak ez direla ikustean, askotan alferrikako sentimendua agertzen zaigu: erruduntasuna. Sentimendu hori gainditu asmoz, nahi baino gehiagotan erortzen gara jarrera permisiboetan, eta argi eta garbi esan behar da hori ez dela bidea. Haurrek harreman maitekorrak behar dituzte familian, baina baita arauak eta mugak argi dauden ingurunea ere.
Testua: Patxi Zubizarreta / Marrazkiak: Aitziber Alonso
14. BARRITSU. Norberarena zaindu eta batua ikasi! Marrazkiak: Iosu Mitxelena
16. TXOKO TXIKI KUTTUNA
Testua: Oñatiko Natur Eskola / Marrazkiak: Jose Anjel Lopetegi
IRRIA aldizkaria Irrien Lagunak Klubaren hilabetekaria 40 zenbakia · 2014ko abendua Argitaratzailea: Irrien Lagunak, SL Egoitza: Martin Ugalde kultur parkea, Gudarien etorbidea, z/g 20140 Andoain, Gipuzkoa Posta elektronikoa: irria@irrienlagunak.com Lege Gordailua: SS-1381-2010 / ISSN: 2172-5519 Koordinatzailea: Josi Oiarbide Diseinua: Olatz Goikouria Publizitatea: publi@irrienlagunak.com Bezero arreta: 902-820 806 Inprimategia: Leitzaran Grafikak Zenbaki honetako kolaboratzaileak: Uxue Alberdi, Beñat Gaztelumendi, Miren Amuriza, Oñatiko Natur Eskola, Unai Elorriaga, Elhuyar Fundazioa (Ana Galarraga), Amagoia Mujika, Gipuzkoako Osasun Sustapenerako Unitatea, Juan Kruz Igerabide, Patxi Zubizarreta, Bikain Diseinu Grafikoa (Cesar Gonzalez, Iñaki Iturriza, Belen Moreno, Julen Tokero), Dirudi (Eider Eibar), Lotura Films (Jose Mari Morcillo, Iosu Mitxelena, Jose Anjel Lopetegi), Somuga (Edorta Barruetabeña, Asisko Urmeneta, Joseba Ponce), Aitziber Alonso eta Txatxilipurdi elkartea.
34. ZENBATAK. Opairria
Babesleak: Gipuzkoako Foru Aldundia, Eusko Jaurlaritza
Testua: Juan Kruz Igerabide / Marrazkiak: Eider Eibar
18. LAGUN. Triste nago, baina zoriontsua naiz. Testua: Miren Amuriza / Marrazkiak: Eider Eibar
20. EUSKAL HERRIKO ANIMALIAK. Astoa Testua: Oñatiko Natur Eskola / Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez
22. FILOSOFO TXIKIAK. Nola jakin zoriontsuak garen? Testua: Sophie Furlaud. Marrazkiak: Dorothée de Monfreid. © Bayard Presse
25. MARTIN BERTSO. ZorionSu Testua: Beñat Gaztelumendi / Marrazkiak: Jose Anjel Lopetegi
28. MARIKALANBRE. Ezina ekinez egina Testua: Ana Galarraga, Elhuyar Fundazioa / Marrazkiak: Jose Anjel Lopetegi
31. LARGABISTA. Likidanbarra Testua: Edorta Barruetabeña / Marrazkiak: Asisko Urmeneta, Joseba Ponce
36. OLIBATXO. EKOGRASek babestutako publizitate ipuina. 40. MUNDUAK GUZTIONTZAT BEHARKO LUKE. AGIPASE elkartea Testua: Amagoia Mujika. Marrazkiak: Jose Anjel Lopetegi
3
4
5
6
7
8
9
10
11
hegan Kusen kontaketak Aspaldi handian, Uholde Unibertsalean, berrogei egunetan, zarra-zarra eta goian-behean izan zen euria, ai, oi, ei!, izan zen euria. Soil-soilik Noeren arkan babestu zirenak salbatu ziren. Baina ehun eta berrogeita hamar egun itxaron behar izan zituzten, gero, lurrera jaisteko. Kus elefanteak hamar arte besterik ez zekien kontatzen, eta hamabost bider kontatu behar izan zuen hamar arte! Eta kontatzen dakienak bakarrik daki zein aspergarria eta gogaikarria den horrenbeste kontatzea. Baina noizbait ere arka ustekabean geratu zen, Armenia aldean, mendi baten gainean. Jafet, Kus eta Put arkako dorrean zeuden eta elefante txikerrak bat, bi eta hiru mendi gailur bistatu zituen urrunean, han, han, han. Noe ere igo zen, bere sei ehun eta bat urteak arrastaka, eta bele bat askatu zuen. Hegazti beltza zeru argian zapla-zapla hegaldatu zen, eta zapla-zapla itzuli, ez baitzuen aurkitu non pausatu. Noek uso bat eskatu zion Jafeti, eta hura ere askatu zuen, baina belea bezalaxe itzuli zen. Bat, bi, hiru‌ eta zazpi egun arte kontatu zituen Kusek, eta Noek berriro ere bidali zuen usoa. Bat, bi, hiru‌ eta hamar ordu arte kontatu zuen Kusek, eta orduan, iluntzean, usoa olibondo adarùo batekin etorri zen. Eta poztu zen Noe, poztu ziren arkako guztiak, eta Kusi distira agertu zitzaion letaginetan, nonbait han, han, han, olibondo bat zegoelako. Eta lurra, hurra, hurra, hurra!
12
Bat, bi, hiru… eta zazpi egun arte kontatu zituen Kusek berriro ere, eta Noek atzera berriz bidali zuen usoa. Kusek kontaketari ekin zion, noski, baina hamar bider hamar kontatu zuen, behin eta berriro, eta usoa ez zen itzuli… Orduan denek pentsatu zuten, azkenean, munduaren akabera ez zela gertatuko eta mundua berriro hasten ari zela. Baita Noek ere: —Jafet, lehorreratzeko ordua heldu da! Atera arkatik animalia guztiak! Eta ostadarra agertu zen dozenaka, zientoka animalia, abere eta piztia jaisten hasi zirenean. Orro, marruma eta makakorro egin zuten haiek, eta eupadaka, bibaka eta altxaporruka hasi ziren hamar gizaki handiak eta lau ttikiak. Kus elefantea ere pozarren jaitsi zen, bakarka ez, eta Putek lagundua. Harrezkero biek hamar arte, eta bat eta bi kontatu zituzten beren kumeak. Eta kontatu, orain, beren tronparen jatorria kontatu zieten, txikiek ez baitzuten sinesten elefanteek lehen perretxikoen sudur zapala zeukatela, eta buztana. Aspaldi handian, han, han, han. —Kontatu, kontatu orain arkarena, eta xaguxarrarena, eta balearena! —eskatzen zuten orain kumeek, kurios baino kuriosago, zeren beren jakingosea beren tronpak bezain luzea baitzen.
13
Azkue Fundazioak babestutako publizitate ipuina
EUSKARAREN ETXEA ETA LAGUNTXO BARRIA Norberarena zaindu eta batua ikasi!
Euskal Herriko txoko guztiak ezagutzen ibili ondoren, gure lagunak Bilbon daude berriro, Euskararen Etxean.
14
AZKUE FUNDAZIOA Egoitz plaza 1, 48015 Bilbo. Tel: 94 4028081 e-posta: info@azkuefundazioa.org www.azkuefundazioa.org
15
TXOKO TXIKI KUTtUNA
ZORIONTSUA
SEINALEAK
ZORIONTSU IZATEKO ERREZETA
Norbait zoriontsu den jakiteko begiratu begietara ea kantuan ari zaizkion. Kantuan ari bazaizkio, zoriontsua da, nahiz eta batzuetan kantu tristea darien begiei, doinu more samarra; hala ere, zoriontsu da, begietako musika isiltzen ez zaion bitartean.
Gatz pixka bat edozer dela ere; koiperik ez lehor egonik ere, olio ttantta bat gehienez ere; eztia, amaieran; ozpina, hasieran; eta, tartean, ondo murtxikatu dena. ZORIONTSU EZ IZATEKO ERREZETA
KONTRAKO SEINALEAK
Norbait zoritxarreko ote den jakiteko, begiratu hortzetara; betortzei distira gorria badarie zoritxarreko da, nahiz irribarre edo barre-karkara egin. Hortzeria zozo-mozolo samarra dutenak, aitzitik, ez dira zoritxarrekoak izaten; zoritxarrari hozka lasai asko egiten diotelako izango da. 16
Gehiegi erretzen utzi, koipez ito, gatza bota zaurian, azukrea irentsi makalkerian. Eta zoriontsu izateko aukera zakarrontzira bota janari hondarren artean.
17
Bonbilla koloretsuek izartxoak dirudite zuhaitzen adarretan.
Gehienak pozik dauden arren, Lagun urtero goibeltzen da Gabonetan. 18
–Zer duzu? –galdetu dio Porrotxek.
–Gabonetan asko oroitzen naiz nirekin ez dauden lagun eta gurasoekin.
–Bai, noski! Baina zoriontsu bizi arren, nor ez da batzuetan tristatzen?
–Ez al zara zoriontsua gurekin, Lagun?
Zoriontsua izatea, tristurak gainditzen ikastea da. 19
20
21
Elkarrekin pentsatzeko kuadrilla!
FILOSOFO TXIKIAK
MIXINA
PERU
XERRI
NOLA JAKIN ZORIONTSUAK GAREN? 1
NI OSO-OSO ZORIONTSUA IZANGO NINTZATEKE HAU GUZTIA EDUKIKO BANU! ETA ZU, XERRI?
LILIRI, LILIRI! POZIK NAGO! LASTER GABONAK IZANGO DIRA, FESTA GARAIA!
22
NIK OPARI PILA BAT JASOKO DUT!
ARRAIOA!
MOKOFIN
ETA KEXA HORIEK, XERRI? ZER GERTATZEN ZAIZU?
BAINA AMONA IKUSIKO DUZU! ETA AGIAN BAITA OLENTZERO ERE!
NIRE XERRI MAITEA, GABONAK IZATEAK EZ ZAITU POZTEN? EZ! NIRE LEHENGUSU ROMEO EZINGO DA ETORRI GABONETAN, ETA TRISTE NAGO.
BENO, BAI…
3
2
EGON AL GAITEZKE POZIK ETA TRISTE ALDI BEREAN?
4
EZ ZAUDE POZIK, XERRI?
ETA NI? TSUA NAIZ? ON ZORI
BENO, ZUK ESAN, MOKOFIN. ZORITXARREKOA ZARA?
5
23
BATZUETAN TRISTE SAMAR EGOTEN NAIZ, BAINA ORAIN EZ…
HORREK ESAN NAHI DU ZORIONTSUA ZARELA!
KONTURATU GABE ZORIONTSUAK IZAN GAITEZKE, MIXINA?
NOSKI! BAINA BATZUETAN , ETA OSO-OSO ZORIONTSUAK GARA SENTITU EGITEN DUGU ZORIONTA M SUNA! ETA BIHOTZAK BOOM-BOO EGITEN DIGU!
7
6
NI ZORIONTSU SENTITZEN NAIZ GAUZA ZAILEN BAT EGITEA LORTZEN DUDANEAN!
8
24
ETA NI, XERRI BERRIZ POZIK IKUSITA! ZER, XERRI, TRISTURA DESA GERTU DA? NI MARRAZTEN NAIZ ZORIONTSUA!
AUPA! NI ZORIONTSUA NAIZ LAGUNEKIN JOSTATZEN!
Marimotots Gabonetako opariak zabaltzen ari da lagunen artean. Gaur egun tristea dauka.
ZORIONSU
25
26
27
Marikalanbre EZINA EKINEZ EGINA
M
anex bere lagunarekin egin du topo Marikalanbrek.
–Zer duzu, Manex? Triste ematen duzu esan dio Marikalanbrek. –Dena gaizki ateratzen zait –erantzun dio–. Eta, gainera, zerbaitetan saiatzen naizen guztietan, egitea ezinezkoa dela esaten didate. –Tira, ezinezkoa dirudien zerbait egitea lortuko bazenu, hobeto sentituko zinateke? –galdetu dio Marikalanbrek. Manexi begiak piztu eta irribarrea loratu zaizkio. 28
–Begira, Manex –esan dio Marikalanbrek–, 50 zentimoko txanpon bat pasaraziko dugu 20 zentimoko txanponaren neurria duen zulo batetik. –Hori ezinezkoa da! –bota dio Manexek. –Ba, guk egin egingo dugu! – hitzeman dio Marikalanbrek.
29
Hala, papera, 20 eta 50 zentimoko txanpon bana, eta arkatz bat atera ditu. Arkatzarekin 20 zentimoko txanponaren neurria duen zirkulua egin du. Eta jarraian, papera tolestu du: lehenik, zirkuluaren erdi-erditik, eta gero, bi alboetatik.
–Manex, sartu orain 50 zentimoko txanpona! –esan dio Marikalanbrek. Manexek txanpona sartu du eta‌ hara! beste aldetik atera da! Manex pozik dago orain. 30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
munduak m unduak gu guztiontzat uztiontzat beharko b eharko luke AGIPASE Ane Pirata katiuskak erostera joan da. Putzutan ibiltzeko katiuskak behar ditu eta iazkoak oso txikiak geratu zaizkio. Patakon laguntzera joan zaio.
40
41
42
Agipase Gipuzkoako Guraso Bananduen Elkartea da. Irabazi asmorik gabeko elkartea da eta 1994. urtetik dago martxan.
Banaketaren aurretik eta ondoren sor daitezkeen arazo juridiko, psikologiko, pedagogiko eta sozialak konpontzea da Agipaseren helburua
Zarategi pasealekua, 100, 20015 Donostia Telefonoa: 943 29 22 49 E-posta: agipase@euskalnet.net
43
Ez galdu aukera eta zatoz Irrien Lagunak Klubera! HARPIDETU ZAITEZ IRRIA ALDIZKARIRA ETA JASO ONGI-ETORRI OPARI HAUEK*
45 E URT URO EAN !!!
"TXO MIKMAK TXIKIA” CDA
IRRIA 31 ZKIA JASOKO DUZU) (ALBAOLA FAKTORIAN
AKO 2 SARRERA ALBAOLA FAKTORIAR ITSAS KULTUR FAKTORIA
*Eskaintzaren epemuga: 2015/3/30 Harpidetu webgunean bertan: www.irrienlagunak.com/harpidetza
44
edo 902 820 806 telefonora dei eginaz.