iRRiA 58 - Aldaketak, onak ala txarrak?

1

2016ko urria 58 zenbakia - 5,75 â‚Ź

2

ALDAKETAK, ONAK ALA TXARRAK?

Aurkibidea 4. PUPU ETA LORE. Bueltan-bueltan...

Testua: Uxue Alberdi. Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez

6. PIRRITX, PORROTX ETA MARI MOTOTS. Aldatu, moldatu eta gozatu

Testua: Unai Elorriaga. Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez

10. TIRITATXO. Usaimena

Testua: Katti Olaizola. Marrazkiak: Alex Orbe

12. MARIMATRAKAK. Azalorea

Testua: Ana Jaka. Marrazkiak: Iosu Mitxelena

Aldaketak onak ala txarrak diren ez dago jakiterik. Baina zerbait badakigu: pertsona oro orekaren bila aritzen garela, aldaketak ematen diren momentuetan ere.

Haurrek ere joera hori dute: beraien egunerokotasunean zerbait aldatzen zaienean, ikastetxeko gela, irakaslea, etxebizitza, astebukaerako plana… galderaz josten gaituzte beti: Nolakoa izango da? Zer egingo dugu? Noiz arte egongo gara bertan? Gure erantzunen bitartez, bilatzen duten oreka hori ematen saiatzen gara.

Batzuetan asmatu egiten dugu eta beste batzuetan ez.

Mota askotako aldaketak bizi ditu haur batek eta normala da guztiak ez onartzea. Irria honetan aldaketak eta hauek sortu ditzaketen ondorioak landu nahi ditugu, gure pertsonaiei galdera hauek eginez: aldaketak onak dira? txarrak dira? Zuek ere egin galdera hauek zuen etxeko txikienei, ea zer erantzun ematen dizueten!

14. BARATZE URBANOA Karakola eta barea, baratzeko bihurri parea! Kalabaza haziak lehortzen Testua: Oñatiko natur eskola eta Ainara Azpiazu Marrazkiak: Ainara Azpiazu

16. TXOKO TXIKI KUTTUNA. Haize-orratza Testua: Miren Agur Meabe. Marrazkiak: Eider Eibar

18. LAGUN. Nora goaz?

Testua: Miren Amuriza. Marrazkiak: Eider Eibar

20. EUSKAL HERRIKO ANIMALIAK. Behia Testua: Oñatiko Natur Eskola Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez

22. FILOSOFO TXIKIAK. Badirudi Xerrik ez diela beldurra aldaketei!

Testua: Sophie Furlaud. Marrazkiak: Dorothée de Monfreid. © Bayard Presse

25. MARTIN BERTSO. Haizea

Testua: Beñat Gaztelumendi. Marrazkiak: Jose Anjel Lopetegi

28. MARIKALANBRE. Koloretako loreak

Testua: Ana Galarraga, Elhuyar Fundazioa. Marrazkiak: Jose Angel Lopetegi

31. LARGABISTA. Ta zer ez da berdin?

IRRIA aldizkaria Irrien Lagunak Klubaren hilabetekaria 58 zenbakia · 2016eko urria Argitaratzailea: Irrien Lagunak, SL Egoitza: Martin Ugalde kultur parkea, Gudarien etorbidea, z/g 20140 Andoain, Gipuzkoa Posta elektronikoa: irria@irrienlagunak.eus Lege Gordailua: SS-1381-2010 / ISSN: 2172-5519 Koordinatzailea: Nerea Gartzia / Diseinua: Olatz Goikouria Publizitatea: publi@irrienlagunak.eus / Bezero arreta: 902-820 806 Inprimategia: Leitzaran Grafikak Zenbaki honetako kolaboratzaileak: Uxue Alberdi, Beñat Gaztelumendi, Miren Amuriza, Oñatiko Natur Eskola, Xabier Etxeberria, Unai Elorriaga, Elhuyar Fundazioa (Ana Galarraga), Amagoia Mujika, Miren Agur Meabe, Katti Olaizola, Ana Jaka, Bikain Diseinu Grafikoa (Cesar Gonzalez, Iñaki Iturriza, Belen Moreno, Julen Tokero), Eider Eibar, Alex Orbe, Iosu Mitxelena, Lotura Films (Jose Anjel Lopetegi), Joseba Ponce, Ainara Azpiazu eta Txatxilipurdi elkartea.

Babesleak:

Testua: Xabier Etxeberria. Marrazkiak: Jose Angel Lopetegi

34. HAUR KANTAK

Testua: Herrikoia. Marrazkiak: Joseba Ponce

36. MUNDUAK GUZTIONTZAT BEHARKO LUKE Beroa Testua: Amagoia Mujika. Marrazkiak: Jose Anjel Lopetegi

“Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak (Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak) diruz lagundua

3

4

5

6

7

8

9

Bertan dauden 5.000.000 iletxoei kili-kili egiten diete.

Airea flotatzen duten usainak sudurretatik sartzen zaizkigu.

10

Aldamenean duzun pertsonaren lepoan jarri zure sudurra, itxi begiak eta hartu arnasa sakon…

Zeren usaina dauka?

Sudurrean izaten ditugun mukiek ere usaintzen laguntzen digute… beno, gehiegi badira, eta zintzilik badaude ez, ordea…

USAIMENA Sudur handiak izan ohi dituzte batzuek; kakodunak, borobilak, luxeak, eta, gorriak pailazoek!

Baina denek izaten dute zer kontatu handia.

Gauza interesgarri asko topa ditzakegu sudurra sartzen badugu…

Ba al zenekien oso txikiak garenean gure gurasoak usainaren bidez ezagutzen ditugula?

11

Azalore hegalaria Noa eta Lea, gure bi marimatrakak, ez dira gauza askotan gustu berekoak, baina kontu batean guztiz ados daude: azalorea gorroto dute biek.

Amak, aldiz, azalorea maite du, azalorea eta beste barazki guztiak... Baina gauza bat da letxuga edo tomatea jatea, eta beste bat arbolatxo higuingarri horiek ahoan sartzea... puaj!

Gaur aita autoan joan da haien bila eskolara, supermerkatutik bueltan. Ama afalorduan helduko da etxera eta aitak gustuko zerbait prestatu nahi dio.

-Azalorea egingo dugu. Amari izugarri gustatzen zaio! -esan die alai.

Bi ahizpek elkarri begiratu diote: zerbait egin behar dute.

Etxera iritsi, erosketak poltsetatik atera eta hozkailuan sartzen lagundu diote aitari.

Aita konturatu gabe, Noak azalorea hartu, eta sukaldeko armairu batean ezkutatu du, lapiko handi baten barruan.

Afaria prestatzeko ordua iritsi denean, adi-adi entzun dituzte aitaren pausoak sukaldean gora eta behera.

-Neskak, kotxera noa. Poltsaren bat ahaztu dut, ez dut azalorea aurkitzen.

-Agian, ahaztu egin zaizu erostea... -txintxo aurpegiaz, Noak.

-Ez, ziur nago hartu dudala.

Etxeko atea itxi denean bakarrik gelditu dira bi ahizpak. Aita sukaldeko armairuetan begira aritu da.

12

Lapiko handia ez da leku segurua. Noak azalorea lapikotik atera du eta Leari bota dio baloi bat balitz bezala.

-Beste nonbait ezkutatu!

Leak itzuli egin dio: -Baina non?

Noak berriro jaurti dio: -Ez dakit!

Horrela ibili dira, bata besteari azalorea botatzen, gero eta urduriago. Esku-azalore jokalari apartak lirateke horrelako kirol bat existituko balitz!

Halako batean, bere indar guztiez bota du Noak, Learen gainetik igaro eta sukaldeko leihotik atera da azalorea, hegan.

Segundo gutxitan, auto baten alarma entzun dute: ñi, ñi, ñi, ñi...

-Auto bati eman diogu..! Espero dut aitarena ez izatea...

Handik gutxira, aita eskuan poltsa bat duela itzuli da. Barruan, azalore bat dago.

Autoan aurkitu ez, eta beste bat erosi du.

Autoaren alarmak ñiñika jarraitzen du; ez da aitarena. Azalore egosiaren usaina etxe guztian barreiatu da. Eta marimatraka gaixoei tripako mina jarri zaie aldi berean.

13

14

15

TXOKO TXIKI KUTtUNA HAIZE-ORRATZA

PANPINA ZAHARRA

Haize-orratza triste dago, triste dago haize-orratza: ez du nahi ibili beti haizearekin dantzan.

Gauero-gauero, oherakoan, besartera dakart panpina zaharra eta estu helduta lokartzen gara, zerua itzalitakoan.

Orain Iparra badator eta gero Hegoa, haize-orratzeko sorgina haiekin hegan doa.

Panpinari aspaldi zaio ilea laztu, baina nik ezin kutxan ahaztu.

Teilatuko haize-orratzak bueltaka, jira-bira, amets du geldi egotea izarrei begira.

16

Ezen laguntxo horren ukitu epelak, argiztatzen du bion logela.

ALDAKORRAREN ARRAZOIAK

Aldakor deitzen didazu.

Arrazoi duzu.

Zergatik ez naiz, ba, aldatuko?

Ez al du Ilargiak mudatzen aurpegia, zuhaitzek hostoen koloreak?

BERRIZALETASUNA

Aldatu, bihurtu, kanbiatu, trukatu, biratu, mudatu, ordeztu edota bilakatu‌ Hori egitea ez da bekatu!

Nekatu egin zara betikoekin?

Berriak bilatuta, gogoz ekin!

17

Porrotx eta Lagun iluntzero joaten dira paseatzera.

Beti edaten dute ura iturri zurian‌ 18

Eta beti deskantsatzen dute egurrezko bankuan.

Gaur ibilbidea aldatzea pentsatu du Porrotxek…

…eta Lagun urduritu egin da!

“Nora goaz? Zein bidetatik? Eta galtzen bagara?”

“Lasai, Lagun! Dena jakinez gero, inoiz ez genuke sorpresarik hartuko!”

19

20

21

Elkarrekin pentsatzeko kuadrila!

Filosofo txikiak

MIXINA

Badirudi Xerrik

Gela eta andereùo berria izango ditugu: oso gustuko nuen gure andereùo‌

PERU

2

22

MOKOFIN

ez diela beldurra aldaketei!

Bai, ongi ezagutzen genuen, lasaia zen.

Baina zergatik izan behar ditugu aldaketak etengabe?

1

Eta zu, Xerri, ez zara beldur eskolara joan behar duzulako?

XERRI

Ez! Handia naiz!

Hiru urte dauzkat!

Hara! Badirudi Xerrik gustuko dituela aldaketak!

Ni izango naiz andereĂąo!

Zer, txiki, ez zara beldur?

Aldaketa handia izango da!

Normalean, haur txikiak beldur izaten dira!

Ni pozik nago

AndereĂąoren esana bete beharko duzu!

Xerri, eser zaitez!

eskolara joan behar dudalako!

Xerri, jaso besoa komunera joan nahi baduzu!

3

Handitu egin naiz!

Nik eskolara joan nahi dut, zuek bezala!

Nahikoa da!

Azkenean etxean geratu nahiko dut!

Handitu zara?

Ziur zaude?

Ikus dezagun‌

Zu oraindik txikia zara, umetxo bat!

4 5

23

MIXINA

Eta, handitu bazara, ezingo dizut Xerritxo deitu, ezta?

Handitzean, aldatu egiten gara?

Bai‌, ni beti izango naiz zuen Xerritxo.

Nik ezetz uste dut!

6

Tira, jolas gaitezen! Zertan?

Zertan?

Ume txikitan!

Katuka!

Hara! Ez dirudi gure Xerri asko aldatu denik!

7

Eta zuk, irakurle filosofo txiki horrek, zer pentsatzen duzu?

24

PERU

XERRI

MOKOFIN

Urriko azken astelehena da Gernikan eta, urtero bezala, jendetza elkartu da azokan. Martin Bertso eta Wayra jendea alaitzera hurbildu dira plazara.

xxxx

25

26

27

Marikalanbre Koloretako loreak

G

aur, Marikalanbre, Nile eta Xanet Amona Txinpartarekin joan dira azokara.

Barazkiak hartu ondoren, lore batzuk ere erosiko dituela esan du amonak.

Bai, amona! Lore urdinak!! -eskatu du Marikalanbrek.

- Ez, horiak politagoak dira -bota du segidan Nilek.

-Ba niri arrosak gustatzen zaizkit -Xanetek

28

Eztabaidan hasi direla ikusita, Amona Txinpartak proposamen bat egin die: - Zer iruditzen zaizue zuriak erosi, eta etxean bilakatzen baditugu urdin, hori eta arrosa?

- Ongi!! Baina nola margotuko ditugu?-galdetu dute.

Amonak misterio-aurpegia jarri, lore zuriak erosi, eta etxerako bidea hartu du, haurrak atzetik dituela.

29

Etxera iritsi direnean, amonak hiruren artean banatu du lore-sorta.

- Jarri uretan! -esan die.

- Baina ez dira koloretakoak... -kexatu dira.

- Ez, oraindik ez. Orain, nik emandako potetik tanta batzuk bota uretara, eta ikusiko duzue nola, laster, nahi zenuten kolorekoak bihurtzen diren.

Hori esatearekin batera, janari-koloratzaile potetxo bana eman die: Marikalanbreri urdina, horia Nileri, eta arrosa Xaneti. Irrikaz egin dute proba!

30

XXXXX

31

32

33

o y

S

34

35

BEROA ELKARTEA Ane Pirataren laguna da Martin. Normalean oso alaia da, baina azkenaldian kezkatuta eta triste samar dabil.

Lagunei eta irakasleei kostatu egiten zaie gertatzen ari dena ulertzea.

36

37

38

BIZIPOZAko elkarteak ADEMGI: Gipuzkoako Esklerosi Anizkoitza Elkartea.

AFESTTA: Euskadiko Tourette Sindromearen eta bestelako osasun-arazoen familien Elkartea.

AGIPASE: Gipuzkoako guraso bananduen elkartea.

AMPGYL: Gay, Lesbiana, Bixesual eta Transexualen Gurasoen Elkartea.

ARNASA: Gipuzkoako Fibrosi Kistikoaren Elkartea.

ASPANIF: Guraso elkartea, euren umeak erbi ezpaindun edo ahosabai hautsiekin jaioak izaki eta, batipat, Euskal Herrian jarduten duena.

ASPANOGI: Haur Minbizidunen Gurasoen Elkartea.

AURRERA ATERA: Animalien laguntzazko terapiaren bidez bazterturiko kolektiboen aurrean laguntza fisiko eta emozionalak lantzen ditu.

BANAIZ BAGARA: Euskal Herrian bizi diren etorkinekin euskara ikasteko moduak eskaintzen ditu.

BEROA: Gipuzkoako harrera familien elkartea.

BIHOTZEZ: Kardiopatiadun haurren familien Elkartea.

BOCALAN BIAK BAT: Elbarritasun bat duten lagunei eta gizartean bazterturik geratzeko arriskua dutenei laguntzeko txakurrak hezten ditu.

CHERNOBILEN LAGUNAK: Ukraniako Doviria gizarte etxearekin lan egiten du Gipuzkoako elkartea CHRYSALLIS EUSKAL HERRIA: Adingabe Transexualen Familien Elkartea.

DRAVET: Dravet Sindromea dutenen Fundazioa.

ETIOPIA UTOPIA: Wukron eta hedaduraz, Tigray eskualdean, garapenerako lankidetzan lagundu eta laguntza humanitarioa ematea duena.

FSDPV: Euskadin down sindromea duten familien elkartea.

GEHITU: Berdintasun Sozialaren defentsan lan egiten dute.

GIZAKIEN LURRA: Laguntza zuzena babesik gabeko haurrei. Politika, arraza eta konfesionaltasuna kontuta hartu gabe.

GIPUZKOAKO KIROL EGOKITUEN FEDERAZIOA: Kirol egokituaren sustapena eta antolaketa Gipuzko.

GOIERRIKO SAHARAREN ALDEKO LAGUNAK: Sahara herriaren alde lan egiten duen elkartea.

GURE NAHIA: Gipuzkoako Gaixotasun arraroak dituzten haurren aldeko Elkartea GURE SEĂ‘EAK: Bizkaiko Txorierrin gaixotasun arraroak dituzten haurren familien Elkartea.

HIRU HAMABI: Garuneko kaltea jasan duten adin txikikoen familien elkartea.

JUNEREN HEGOAK: Beharra duten beste haurrei laguntzeko sortutako elkartea.

KALE DOR KAYIKO: Ijito Kultur Elkartea.

PAUSOKA ELKARTEA: Beharizan bereziak dituzten haurren gurasoak.

SEHASKAKO INTEGRAZIO BATZORDEA: Ahalmen urriko haurren eskolatzea sustatzen du ikastoletan.

UME ALAIA: Adopzio Familien Elkartea.

ULERTUZ: Bizkaiko Lurraldean entzumen urritasuna duten neska-mutilei eta gazteei eta horien familiei laguntza zuzena sustatzen eta eskaintzen duen elkartea.

Harremanetarako 647355352 / leire@bizipoza.org www.bizipoza.org

39

www.irrienlagunak.eus

Egin IRRIAren HARPIDETZA... eta jaso gure MOTXILA!

Haurren irakurzaletasuna sustatu.

Haurrak balioetan hezi.

Babestu Irrien Lagunak Kluba egitasmoa!

Hilabetekaria, urtean 10 zenbaki, etxean.

44 orrialde, koloretan, komiki eta denborapasekin!

Jaso klubeko bazkide txartela.

Non egin harpidetza?

1. Elkar dendetan 2. Katxiporretaren Ikuskizunetan 3. 902820806ra deituz 4. www.irrienlagunak.eus-en 5. www.irrienlagunak.eus/ harpidetza orrian

Sustatutako proiektua