2012ko urtarrila 11 zenbakia - 5,75 â‚Ź
2
Soin ek o ber r iar ek in Sasoi honetan, behin baino gehiagotan, soineko berriarekin ageri dira gure bazterrak, elurrak ezkutatzen dizkigunean. Badakigu zer ezkutatzen duen eta zer aurkituko dugun izara zuria urmeltzen denean, baina bitartean gustura begiratzen diegu mendi, kale eta herriei, berriro agertzen direnean apur bat aldatuta aurkituko ditugula ohartu gabe.
Aur k ibidea 4. MARTIN BERTSO. Zurea + nirea = gurea Testua: Pako Aristi Marrazkiak: Iosu Mitxelena
9. FILOSOFO TXIKIAK. Peru jeloskor dago Testua: Sophie Furlaud. Marrazkiak: Dorothée de Monf reid © BAYARD PRESSE
14. PIRRITX, PORROTX ETA MARIMOTOTS Musu-arrantzan elurretan Testua: Mitxel Murua Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez
Antzera heldu da IRRIA aldizkaria ere urte berriarekin batera: izara, azal edo soineko berria estreinatuta, mamiak euskara, hezkuntza eta elkartasuna izaten segitzen badu ere. Guraso, hezitzaile eta irakasleen iradokizunak eta eskaerak jasotzen ditugu tarteka, eta horiei erantzunez aldaketak izango ditu aurrerantzean aldizkari honek. Pupu eta Loreren atala haur txikiagoentzat egokitu dugu, ilustrazio eta testu aldetik soilduz. Uxue Alberdi izango da aurrerantzean atal honen gidoilari eta testugilea. Bestetik, Lagun txakurraren gogoetek eta bihurrikeriek atal berria izango dute hilero, Amets Arzallusen testuarekin eta gidoiarekin, eta Eider Eibarren irudiekin. Haurren logelak eta eskolak apaintzeko bi orrialdeko posterra ere jasoko duzue hilero IRRIAren baitan, eta harpidedunek, gainera, baita IRRIKITAN izeneko eskaintzen katalogoa ere. Denbora-pasen orrialdeetan, azkenik, eskulanak egiteko proposamenak bilduko ditugu hilero, Txatxilipurdi elkarteko lagunei esker. Ea gustukoak dituzuen aldaketak. Urte berri on eta IRRIA berri on!
20. IRRIEN LAGUNAK KLUBA: Irria, soineko berriarekin 22. POSTERRA. Tiritatxo, Pupu eta Lore Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez
24. PUPU ETA LORE. Bizi-bizi: Amaren bihotza Testua: Uxue Alberdi Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez
26. LARGABISTA ETA MARIMOTOTS. Yetiaren ehiza! Testua: Harkaitz Cano Marrazkiak: Jose Mari Morcillo
30. MARIKALANBRE Txikia handi, eta nirea gure Testua: Ana Galarraga, Elhuyar Fundazioa Marrazkiak: Iosu Mitxelena
34. ANE PIRATA ETA PATAKON. Marinel zaharraren negarra Testua: Pako Aristi Marrazkiak: Iosu Mitxelena
38. ELKARTASUNAREN KOLOREAK Marimi Ugalde Testua eta argazkiak: Gari Berasaluze
40. LAGUN Bihurrikeriak Testua: Amets Arzallus Marrazkiak: Eider Eibar
IRRIA aldizkaria Irrien Lagunak Klubaren hilabetekaria 11 zenbakia · 2012ko urtarrila Argitaratzailea: Irrien Lagunak, SL Egoitza: Martin Ugalde kultur parkea Gudarien etorbidea, z/g 20140 Andoain, Gipuzkoa Posta elektronikoa: irria@irrienlagunak.com Lege Gordailua: SS-1381-2010 ISSN: 2172-5519 Koordinatzailea: Gari Berasaluze Maketatzailea: Olatz Goikouria Publizitatea: publi@irrienlagunak.com Bezero arreta: 902-820 806 Inprimategia: Leitzaran Grafikak Zenbaki honetako kolaboratzaileak: Uxue Alberdi, Pako Aristi, Amets Arzallus, Harkaitz Cano, Mitxel Murua, Elhuyar Fundazioa (Ana Galarraga), Bikain Diseinu Grafikoa (Cesar Gonzalez, Iñaki Iturriza, Belen Moreno, Julen Tokero), Dirudi (Eider Eibar), Lotura Films (Jose Mari Morcillo, Iosu Mitxelena) eta Txatxilipurdi elkartea. Babeslea: Gipuzkoako Foru Aldundia
3
Pirritx, Porrotx eta Marimotots badoaz, emanaldi bat daukate eta. Baina nola utzi Pupu eta Lore bakarrik etxean? Martinberri deitu diote umeak zaindu ditzan. Eta honek amona Maritxinparta ekarri du berarekin, badaezpada. TXINTXOAK IZAN!
ZUREA+NIREA=GUREA LASTER GARA BUELTAN!
ONDO PASAU ETA GUTXI GASTAU!
UAU! UAU!
Pupuk amona Txinpartari heldu dio eskutik: -Amona, etorri nire gelara! Orduan Lorek ere eskutik heldu dio: -Ez! Etorri nire gelara! Amona harrituta dago: -Baina ez al duzue gela berean lo egiten? Martinber: -Orduan ´Gure gelara´ esan beharko duzue!
NIRE AMONA ZARA!
NI BION AMONA NAIZ!
4
GURE AMONA MARITXINPARTA DA!
EZ, NIREA!
Hauxe gertatzen da dena guretzako nahi dugunean: azkenean denak lurrean plost! Amonak ipurdikoa hartu du. Pupuk eta Lorek burukoa. Martinberrek giharretakoa eta Lagunek masailekoa. Bakoitzak bere nahiari tiraka puskatzen da harmonia eta oreka.
AI! NIRE KOPETA!
POTTOKAK POTT EGIN DU!
ASTOAREN PUTZA!
6
AI! NIRE SAIHETSAK!
AI! NIRE SUDURRA!
Elkarrekin pentsatzeko koadrila!
FILOSOFO TXIKIAK
MIXINA
PERU
XERRI
PERU JELOSKOR DAGO TXIKI-TXIKI EGINGO NUKE KUTTUN HORI! HURA DA AITAREN BIHOTZEKOA! HURA GABE, ALDE EDERREAN NENGOKE! TIRA, ESPERO DUT EZ DELA NITAZ ARIKO…
EZ! LASAI EGON, XERRI; USTE DUT ORAINDIK HASERRE DAGOELA ANAIA ZAHARRAREKIN, TITUSEKIN.
9
14
17
20
22
23
24
HARTZA BAINO LOTIAGOA ZARA, MARI MOTOTS! BIZITZA ERDIA LO!
“SAFARIRA” JOATEKO ORDUA!
ZE HARTZA ETA ZE... ZER ORDU DA?
SAFARIAK EGITEA AFRIKAN LEHOIAK EHIZATZEA ZELA USTE NUEN...
HORI LEHEN ZEN: ORAIN ESKOPETAK BAZTERTU ETA BEGIAREKIN “EHIZATZEN” DIRA ANIMALIAK. KARTUTXO ETA ESKOPETEN ORDEZ, ARGAZKI- MAKINAK!
26
SAFARIA??? ZER SAFARI?
HARA! NEGUAN AISE JARRAI DAITEZKE ANIMALIEN ARRASTOAK! HEMEN AZERI BATENAK!
BAINA NORA JOAN DA? DERREPENTE DESAGERTU DIRA AZTARNAK!
AUSKALO! AZERIA HAIZEAK ERAMAN BALU BEZALA DA!
GURE “ARGAZKI- SAFARIKO” LEHEN ARGAZKIA!
AZKARREGI ZOAZ NIRETZAT!
ITXOIN!
27
Marikalanbre TXIKIA T XIKIA A HANDI, ETA NIREA GURE.
M
arikalanbre pozez zoratzen dago oparitu dioten mĂkroskopioarekin: harekin, begi hutsez ikusezinak direnak ageriko bihurtzen dira. Adibidez, atzo putzuko ura hartu zuen, itxuraz garbia eta gardena. Baina, mikroskopioarekin begiratzean, hara non agertu ziren hamaika izaki ĂąimiĂąo, joanetorri bizian, arrainak bezain trebe igerian! 30
Orain ere mikroskopiotik begira dago, erabat kontzentratuta. Egin kontu: ez da ohartu ere egin lagunak etxera sartu direla. Â&#x;Hara! Zer egiten duzue hemen? Â&#x;Zure mikroskopio berria ikustera etorri gara -erantzun dio Fatimak.
Izan ere, oparitu ziotenetik, ez du mikroskopioa beste konturik izan Marikalanbrek. Normala denez, lagunei nolakoa den jakiteko gogoa piztu zaie. Â&#x;Primeran! Ikusi, ikusi. Polita da, baietz? -esan die, harro, Marikalanbrek, eta nola funtzionatzen duen azaldu die-. Begira, euskarri honetan jarri behar da ikertu nahi duzuna. Gero objektiboa aukeratzen duzu, eta hemendik begiratzen duzu, okularretik. 31
MARINEL ZAHARRAREN NEGARRA Asteak daramatza itsasoan pirata ontziak, lurRik ikusi gabe. Janaria amaitzen ari da, eta piratak larRi daude. Halako batean Patxijaik oihu egin du masta nagusiaren puntatik: -LurRa! LurRa!
SALBATUAK GAUDE!
ARNASA HARTZEA BAKARRIK DA DEBALDE!
EZIN DA BIZI JAN GABE!
Uharte ezezaguna da. ArRiskutsua izan daiteke. Anek piratarik gazteEnak daramatza lehorRera: Tara, Lara eta Patxijai. Patakon ez dago konforme. ZAHARRA NAIZELAKO HEMEN UTZI BEHAR NAUZU?
PATAKON, ESERI ETA EGON!
34
EZ, ZU ONENA ZARA BARKUA ZAINTZEKO!
IRRIA, soineko berriarekin rrera, u a ik t a t e n Hilabete ho ditu IRRIA o g n a iz k ia r atal ber beste zenbait ko dira a t e , k ia r a k aldiz in plazaratu k e r ia r r e b soineko URTEBETEKO BIDEA EGIN DU DAGOENEKO IRRIA ALDIZKARIAK, ETA URTE BERRIAREKIN BATERA, IRAKURLEEN GUSTURA EGOKITUTAKO ATAL BERRIEKIN ETA ZENBAIT ALDAKETEKIN DATOR. URTEAN ZEHAR GURASOEK, IRAKASLEEK ETA HAURREK HELARAZITAKO OHARRAK, IRADOKIZUNAK ETA ESKAERAK KONTUAN HARTUTA EGIN DITUGU ALDAKETAK. HONAKOAK DIRA NABARMENENAK:
PUPU ETA LORE, BIZI-BIZI UXUE ALBERDI IDAZLE ETA BERTSOLARIAREN GIDOIAREKIN ETA TESTUEKIN OSATUKO DA AURRERANTZEAN SUDUR GORRI TXIKIENEN ABENTURAK BILTZEN DITUEN ATALA. BI ORRIALDE IZANGO DITU, ETA IRUDI ETA DISEINU ALDETIK, IRRIEN LAGUN TXIKIENENTZAT MODUKOA IZAN DADIN AHALEGINDUKO GARA: 3-4 URTE DITUZTEN HAURRENTZAT. HAURREN OSASUNAREKIN, HEZIKETAREKIN, PSIKOLOGIAREKIN ETA EGUNEROKO KONTUEKIN ZERIKUSIA DUTEN GAIAK LANDUKO DITU BATEZ ERE. JULEN TOKERO MARRAZKILARIA ETA BIKAIN DISEINU GRAFIKOKO LAGUNAK ARDURATUKO DIRA ILUSTRAZIOEZ.
38
LAGUN ORAIN ARTE LAGUN TXAKURRA BESTE PERTSONAIEN ORRIALDE ETA ISTORIOETAN BIGARREN MAILAN AGERTZEN BAZEN ERE, BI ORRIALDEKO ATALA IZANGO DU AURRERANTZEAN ALDIZKARI BERRITUAN. AMETS ARZALLUS BERTSOLARIA IZANGO DA TESTUAREN ETA GIDOIAREN ARDURADUNA HILERO. EIDER EIBAR MARRAZKILARI ETA ILUSTRATZAILEAREN IRUDIAK IZANGO DITU ATAL HONEK. IRRIAREN ALDAKETA NABARMENETAKOA DA HAU, IRUDI ALDETIK EIBARREN LANAK ALDIZKARIARI EKARPEN EDERRA EGINGO BAITIO.
POSTERRA IRRIA ALDIZKARIAREN BAITAN, ETXEKO TXIKIENEN LOGELAK EDO ESKOLAKO HORMAK APAINTZEKO MODUKO OPARI APALA ESKAINTZEA ERE OTU ZAIGU, ETA AURRERANTZEAN BI ORRIALDE HARTUKO DITUEN POSTERRA EKARRIKO DU ALDIZKARIAK, ALDIZKARITIK KENDU EDO ATERA ETA NAHI DEN LEKUA JARTZEKO. IRRIEN LAGUNAK KLUBEKO PERTSONAIREN BAT IZANGO DA POSTERRAREN PROTAGONISTA HILERO, SASOIAN SASOIKO KONTUEI ERREFERENTZIA EGINEZ. ABENDUAN MARTIN BERTSO LIBURU ETA DISKO ARTEAN PLAZARATU GENUEN, OLENTZEROREKIN ETA MARI DOMINGIREKIN BATERA. URTARRILEAN, TIRITATXORI EGIN DIOGU LEKUA, HAURREK MEDIKUAK ETA A ERIZ ERIZAINAK IRRIAREKIN ERE UZTARTU DITZATEN.
Eskulanak eta denbora-pasak ALDIZKARIAREN ERDIALDEAN PLAZARATZEN DITUGUN DENBORA-PASETAN, HAURREK EGITEKO MODUKO ESKULANEN FALTA SUMATU IZAN DUGU, ETA HORRELA JAKINARAZI DIGUTE HAINBAT IRAKASLEK ETA GURASOK AZKEN HILABETEOTAN. ERRAZA EZ EZIK, ATSEGINA DA HORRI ERANTZUTEA. IZAN ERE, FESTETAN ETA ANTZEKOETAN HERRI BATETIK BESTERA DABILEN IRRIEN LAGUNEN GUNEAN, TXATXILIPURDI ELKARTEKO LAGUNEK DAGOENEKO HAINBAT ESKULAN EGITEN DITUZTE SUDUR GORRIEN ETA HAUEN LAGUNEN INGURUKO KONTUEKIN. HORIEK HARTU, ETA HILERO URRATSEZ URRATS ETXEAN EDO ESKOLAN EGITEKO MODUKO ESKULAN BAT PROPOSATUKO DUTE AURRERANTZEAN TXATXILIPURDIKO LAGUNEK. ESKULAN GUZTIEK, GAINERA, WEBGUNEAN ERE IZANGO DUTE LEKUA.
39
Elkartasunaren
koloreak Hezkuntza, dantza eta alaitasuna
Marimi Ugalde Zabalak bizitza osoa darama Irurako eta inguruotako haurren artean, hezkuntza alaitasunarekin uztartuz: azken hogeita bat urteotan dantza irakaslea da.
Aitaren ama eskolako irakaslea zen Elduainen, eta Marimik amonaren etxean ikasi zuen hiru urterako irakurtzen eta ikasten. Jolasean eta ikasten aritzen zen amonaren baserrian.
40
Elduainen jaio zen, Gipuzkoan, 1940an. 71 urte ditu gaur egun. Hiru seme ditu, eta lau biloba: Laia, Peio, Garazi eta Haitz.
Azken hogei urteotan Irurako Udalean aritu da lanean. Lehen lau urteetan Kultura zinegotzia izan zen, eta azken 16 urteotan, berriz, Irurako alkatea izan da, aurtengo maiatza arte.
IRRIEN LAGUNak, elkartasun taldea Hamasei talde, elkarte eta erakunderekin elkarlanean, gai sozialak landuko dituen taldea sortu du klubak
Elkart asuna lau haizet ara zabalt zeko asmoarekin sort u da Irrien Lagunak Elkart asun Taldea. Abenduaren erdialdean aurkezt u zen, et a Ane Pirat ak et a Pat akonek hainbest e est imat zen dit uzt en baloreak sust at u nahi dit u: lagunt asuna, elkart asuna, mait asuna, begirunea et a eskuzabalt asuna. Ohi bezala, euskarat ik et a euskaraz landuko dit u horiek guzt iak Irrien Lagunak Elkart asun Taldeak, izaera bereziko gai sozialak lant zen dit uzt en hainbat t alde oro har erdaret an arit zen dela jakinda. 42
Hainbat gaixot asunen inguruko errealit at ea islat zea et a jendart erat zea da elkart asun t aldearen helburuet ako bat , baina bait a gaixot asunekin inolako zerikusirik izan gabe, inguruko errealit at ea ezberdina dela erakust en dut en t aldeak ezagut arazt ea ere: herrien art eko elkart asuna bult zat zen dut enak, sexu aukeren askat asuna aldarrikat zen dut enak, best eei lagunt zen diet enak, et a ant zekoak.
HONAKOAK DIRA ORAINGOZ IRRIEN LAGUNAK ELKARTASUN TALDEA OSATU DUTEN ELKARTEAK: * Aspanogi (Gipuzkoako Haur Minbizidunen Gurasoen Elkartea) * Gipuzkoako Kirol Egokituen Federazioa * Ademgi (Esklerosi Anitzaren Gipuzkoako Elkartea) * Beroa (Gipuzkoako Harrera Familien elkartea) * Euskal Gorrak * Agipase (Guraso Bananduen Gipuzkoako Elkartea) * Ume Alaia-Gipuzkoa (adoptatutako haurren elkartea) * Gehitu (gay eta lesbianen elkartea) * Mendilur elkartea * Gizakien Lurra * Gure Se単eak * Yal-Lah (Sahara) * Etiopia-Utopia * Kale dor Kayiko * Honek * Banaiz, Bagara
Aurrerant urrerant zean zean, irrienla irrienlagunak.com webguneak, f est a et a ekit aldiet ako Irrien Guneak et a IRRIA aldizkariak, elkart e horiei legua eskainiko diet e, egit en dut en lanari buruzko inf ormazioa zabalt zen lagunt zeko. Orrialde hauet an, IRRIA aldizkarian, elkart e bakoit zak lant zen dit uen gaiak argit arat uko dira aldizka, ipuinen bidez, modu hezit zaile et a koloret suan. Irrien Lagunak Klubak, Elkart asun Talde honen sorrerarekin, haurrek ezberdint asunean et a elkart asun balioet an oinarrit ut ako heziket a jaso dezat en lagundu nahi du, mila koloreko ost adarra kolore bakarreko Mungua baino ederragoa et a aberat sagoa dela erakut siz.
43
44