I SOLISTI Reflections 2023#2

reflections 2023#2

Composers Lab • PINOKKIO • De geboorte van de mensheid

I SOLISTI

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

I SOLISTI

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

I SOLISTI

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Beste lezers, Panta Rhei.

I SOLISTI gaat in het nieuwe concertseizoen 2023-2024 meer dan ooit op zoek naar verbinding en verwondering via een divers artistiek aanbod. Hierbij vormen verrassende samenwerkingen met andere ensembles en muziektheatercompagnies, genres en generaties de rode draad. We brengen verschillende muziektheaterproducties opnieuw op de planken, naast boeiende concertprogramma’s met een grote focus op 20ste en 21ste-eeuwse muziek en creaties.

I SOLISTI draagt lokale, bovenlokale en internationale samenwerking hoog in het vaandel. We zijn bijzonder verheugd met de partnerships met grote en kleinere kunsthuizen. Nauwe banden met onder meer Muziekcentrum De Bijloke Gent, Concertgebouw Brugge, DE SINGEL Antwerpen, Muziekgebouw aan ‘t IJ Amsterdam, Musis en Stadstheater Arnhem en vele anderen worden gecontinueerd of verder aangehaald.

Ook onze I SOLISTI ACADEMY draait op volle toeren. Pril blazerstalent, jonge makers en componisten worden meegezogen in de slipstream van het ensemble en waar mogelijk in eigen land en internationaal op de kaart gezet. I SOLISTI gaat hiervoor verder op de ingeslagen weg met partners als het Deeltijds Kunstonderwijs, Kunsthogescholen en (internationale) kunsthuizen en festivals.

Er staan verschillende projecten op stapel met Artist in Residence en huiscomponist Frederik Neyrinck alsook met huisdirigent Martijn Dendievel. U leest er meer over in dit magazine, op www.isolisti.be en www.isolisti.be/nl/publicaties.

Hopelijk tot op een of meerdere van onze activiteiten. We kijken alvast uit naar een nieuw en boeiend seizoen. Deel het met ons!

Francis Pollet Algemeen en

directeur

artistiek

Serenades for Winds Mysteries of the Macabre

Goeyvaerts 100

Goeyvaerts 100

Frederik Neyrinck (bovenaan links) en Daan Janssens (onder) coachen de componisten tijdens Composers Lab

Daan Janssens en Francis Pollet over Composers Lab 2023

I SOLISTI Composers Lab strijkt voor het eerst neer in Muziekcentrum De Bijloke Gent, na eerdere edities in DE SINGEL in Antwerpen en C-Mine in Genk. Artistiek directeur en fagottist Francis Pollet van I SOLISTI en componist Daan Janssens vertellen over deze bijzondere stage.

I SOLISTI

ook dat hun componeerstijl interessanter en rijker wordt, dat ze op een jaar tijd verder evolueren. Naast het ontdekken van nieuw internationaal talent is het dus ook wel fijn om met sommigen een nauwere samenwerking op te bouwen. Met bepaalde deelnemers konden we later een ander parcours opstarten. Ik denk bijvoorbeeld aan Siebe Thys en Obe Vermeulen die we ook buiten Composers Lab blijven volgen.

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Composers Lab is een intensieve stageweek voor jonge componisten. Welke componisten zien jullie als ideale kandidaten?

Francis: Eigenlijk zijn er twee belangrijke criteria. Er is de kwaliteit van de partituur waarmee de componisten zich aanmelden en er is de openheid om in dialoog te gaan met andere kunstvormen zoals beeld of video. Het ene is trouwens niet los te koppelen van het andere.

We doen een screening van de internationale kandidaten op basis van twee partituren. Daaruit kan je al heel wat opmaken op het vlak van de basiskennis over componeren en de stijl van de componist. Die inschatting geeft echter nog geen garantie voor wat het uiteindelijke resultaat zal zijn. Dat staat of valt met de openheid om in dialoog te gaan met de coaches, de wil om ‘all the way’ te gaan en desnoods zelfs helemaal te herbeginnen. Een zekere souplesse en de bereidheid om bij te sturen zijn even belangrijk als de vakkennis.

Na de voorbije edities zijn er ongetwijfeld componisten die je zijn bijgebleven.

Francis: Er zijn altijd mensen die bij een volgende editie van Composers Lab terugkeren omdat ze het een interessante cursus vinden en nog verder willen groeien. We zien bij hen

Daan Janssens & Francis Pollet

Wat maakt Composers Lab anders dan andere muziekstages?

Daan: Er is natuurlijk de focus op blaasinstrumenten, eigen aan de bezetting van I SOLISTI. Daarnaast kiezen we er ook altijd voor om in dialoog te gaan met een andere kunstvorm. In het verleden was dat video, nu werken we met de afdeling fotografie van het KASK. Die combinatie vraagt om een andere manier van werken als componist omdat je rekening wil houden met het visuele aspect.

Tijdens Composers Lab beschikken de kandidaten over een heus laboratorium van muzikanten. Wat is hun rol in de stage?

Francis: Dat is een fijne vraag en een belangrijk element van deze stage. Het gaat voor de muzikanten veel verder dan het spelen van de nieuwe partituren. Zo zijn er altijd ook meer specifieke sessies, waarbij de koperblazers bijvoorbeeld het gebruik van dempers illustreren, of waarbij bepaalde extended techniques worden uitgelegd. Vaak worden dat soort technische zaken al op voorhand geïdentificeerd tijdens de voorafgaande repetities, zodat we daar tijdens Composers Lab meteen kunnen op inspelen.

I SOLISTI

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

I SOLISTI

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Wat vaak terugkomt is het bijsturen op vlak van de notatie, hierin ontstaat er een echte dialoog tussen de musici en de componisten. Ook al hebben heel wat muzikanten al meer dan 30 jaar ervaring en een ruime muzikale bagage, toch hebben ze altijd een luisterend oor voor wat de jongere componisten bezighoudt en hoe zij in het muziekvak staan.

Daan: Voor de kandidaten is het een geschenk om met deze fantastische muzikanten te kunnen werken. Ze stellen zich in de eerste plaats erg gedienstig op, ze doen er alles aan om de partituren zo goed mogelijk te realiseren. Maar wanneer er specifieke technische zaken zijn die extra duiding vragen, dan zijn ze er ook als expert om hen te helpen, en dat is een grote meerwaarde voor de jonge componisten. Binnen I SOLISTI zijn er ook heel verschillende profielen van musici. Sommigen hebben meer ervaring met hedendaagse muziek, anderen spelen vast bij een orkest, en nog anderen hebben zelfs een achtergrond in de oude muziek. Die verschillen maken het erg boeiend.

Francis: De rol van de dirigent is hierin ook heel belangrijk. Dit jaar zal dat voor het eerst Filip Rathé zijn. Hij is zelf ook componist en heeft een uitgebreide kennis van en ervaring met hedendaagse muziek. Hij stuurt mee die dialoog en geeft concrete opmerkingen over de partituur. Je hebt – zeker bij online ontmoetingen vooraf – echt iemand nodig die alles samenbrengt en dezelfde taal spreekt.

Composers Lab is in eerste instantie een leertraject voor jonge componisten, maar inspireert het jullie ook?

Francis: Composers Lab gaat altijd door op het einde van augustus. Het ensemble komt dan net uit een vakantieperiode, en behalve wanneer we op een zomerfestival gespeeld hebben, is dat meestal de eerste keer dat we opnieuw samen musiceren. Zowel op sociaal als op artistiek vlak is zo’n intensieve week dus een ideale opstart voor het nieuwe seizoen. Tussendoor repeteren we overigens ook voor de producties van het najaar.

Composers Lab sluit sowieso naadloos aan bij één van de speerpunten van onze werking: de combinatie van muziek met andere kunsttakken. Hiervoor werken we dit jaar samen met de opleiding fotografie van het KASK. En het past natuurlijk binnen ons hele ontwikkelingsplatform I SOLISTI ACADEMY dat erop gericht is om expertise te delen met nieuw talent.

Daan: Ook als componist blijf je altijd bijleren wanneer je zo intensief met muzikanten aan nieuwe muziek kan werken. Je gaat samen met de kandidaten op zoek naar de redenen waarom een bepaald muzikaal idee wel of niet functioneert zoals je verwacht. Je zoekt samen naar oplossingen wanneer een bepaalde passage bijvoorbeeld te lang, te kort of te saai is. Die terugkoppeling tussen een geschreven idee

FranCis poLLet & Daan Janssens

Wanneer is Composers Lab geslaagd?

I SOLISTI

Daan: Wanneer studenten kunnen realiseren waarop ze gehoopt hadden. Dat staat zelfs enigszins los van wat ik als coach heb kunnen betekenen. Voor sommige studenten gaat het erom dat ze een portfolio kunnen opbouwen waarmee ze verder kunnen, of streven ze ernaar om in België gespeeld te worden. Anderen willen vooral compositorisch en technisch bijleren en groeien, en dat is als docent natuurlijk erg fijn werken. Op basis van wat ik nu al gezien en gehoord heb, heb ik best hoge verwachtingen voor deze editie.

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Composers Lab loopt van 23 tot 27 augustus. Op zondag 27 augustus om 19u is er een gratis toonmoment voor publiek op Bijloke Wonderland. Vergeet niet om tickets te reserveren.

en het klinkend resultaat is altijd leerrijk, ook voor je eigen compositiepraktijk.

Wat is het verschil tussen je rol tijdens Composers Lab en je baan als docent compositie?

Daan: Het is iets helemaal anders. Als docent volg je iemands traject op lange termijn, gedurende één of meerdere jaren. Daar is er veel tijd voor reflectie, voor fundamentele vragen, tijd ook om zeven keer opnieuw te beginnen. Bij Composers Lab werk je met studenten die meestal al wat verder staan en al één en ander bewezen hebben. De meeste componisten hebben al een zeker eigen stijl of taal. Als coach kan je dan wel je eigen kennis en interesse met hen delen, maar je werkt niet langdurig samen. Het gaat meer om een uitwisseling van ideeën. Die kan vrijblijvend zijn, maar door het lossere karakter soms ook net meer inspirerend, voor beide partijen.

Composers Lab is niet alleen een week samen musiceren en exploreren. Doorheen het jaar zijn de componisten en coaches al druk in de weer met het creëren en bijschaven van de partituur. Tijdens een eerste leesrepetitie wordt een ruwe opname gemaakt waarmee de componist thuis verder aan de slag kan. Zo kan er in augustus intensief en gedetailleerd gewerkt worden. Het culminatiepunt is een toonmoment, dat deze keer een plek krijgt in Bijloke Wonderland. Op dat moment komt ook de hele dramaturgie erbij en bekijken we samen met de componisten hoe de voorstelling het best gepresenteerd kan worden.

Dirigent Filip Rathé

In deze nieuwe rubriek kan je meer lezen over bijzondere artistieke prestaties, prijzen bij internationale wedstrijden en aanstellingen bij orkesten, kunstinstellingen en conservatoria van onze I SOLISTI musici, makers en medewerkers.

We zetten hen vanaf nu graag in de schijnwerpers op deze plek. Uiteraard is het onmogelijk om hier voor de volledigheid te gaan, daarom selecteren we enkele in het oog springende successen.

I SOLISTI

Martijn Dendievelhuisdirigent I SOLISTI

Martijn werd op 14 juli laatstleden aangesteld als chef-dirigent van de Hofer Symphoniker, het symfonieorkest van de stad Hof, dat zich ook als orkest van de regio Oberfranken (Duitsland) profileert.

Proficiat Martijn!

i soListi musiCi

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Balder Dendievel I SOLISTI NextGeneration Artist (hobo) Onze NextGeneration Artist Balder Dendievel was één van de Twintigers die voorgesteld werden door Klara via interviews en een concert op Klara/Canvas enkele maanden geleden.

Emile Souvagie

I SOLISTI NextGeneration Artist (klarinet)

Royal Over-seas League Gold Medal Final 2023 –Wigmore Hall

Op 14 juni laatstleden won onze NextGeneration Artist Emile Souvagie (24) de gouden medaille van deze prestigieuze wedstrijd met een volgens de jury en publiek spectaculaire uitvoering van de klarinetsonate van Poulenc. Hij werd de eerste musicus van het Europese vasteland die de wedstrijd won en werd op het podium begeleid door pianist Alexander Declercq. De gouden medaille werd uitgereikt na een slotconcert in Wigmore Hall in Londen.

Tijdens de zomermaanden 2023 was Emile te gast als klarinet solo bij het befaamde Verbier Festival Orchestra waar hij speelde onder leiding van grote dirigenten als Zubin Mehta en Klaus Mäkelä.

Laura Daelemans

I SOLISTI MakerSpace

Lieve Goossens kernlid I SOLISTI (fluit)

I SOLISTI

Laura kreeg een uitnodiging om in 2023 deel te nemen aan Talentlab, een collaboratief project voor acht opkomende jonge makers, geproduceerd door Toneelgroep Maastricht en VIA ZUID. Ze werd ook uitgenodigd voor een nieuwe creatie bij Theater aan de Rijn. Deze zal in première gaan in de lente van 2024.

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Onze fluitiste Lieve Goossens wordt vanaf academiejaar 2023-2024 docent fluit aan het Koninklijk Conservatorium Brussel.

Rob Laethem

I SOLISTI YoungStar (fagot)

Rob slaagde voor de auditie als tweede fagottist/contrafagottist

bij het Phion, het orkest van Overijsel en Gelderland in Nederland. Hij is geselecteerd voor een proefperiode van zes maanden, beginnend in september. Bij positieve evaluatie kan hij een vast contract krijgen bij het orkest.

In het kader van haar nieuwe traject binnen I SOLISTI MakerSpace gaat Laura volgende zomer in residentie bij BUDA in Kortrijk.

Jasper Depraeteremedewerker productie

Sedert vorig seizoen maakt de 23-jarige Jasper Depraetere deel uit van ons omkaderend team als medewerker productie. Tegelijkertijd rondde Jasper zijn master beiaard af aan LUCA School of Arts die hij behaalde met grootste onderscheiding.

makers en meDewerkers in De werelD

van de

09-20/10/23 Antigoon, werkweken Makerspace Jasper Charlet & Lotte Dodion

15/10/23

30/10-04/11/23 Kruistocht met Bruckner i.s.m. Larf & Concertgebouw Brugge (met Frederik Neyrinck en Maud Vanhauwaert)

november onderzoeksperiode NextGeneration Artist Emile Souvagie (project rond John Cage/Samuel Beckett)

november-december voorbereiding In C (Terry Riley) YoungStars i.k.v. Less is more, productie i.s.m. HERMESensemble in DE SINGEL

KaLenDer proDuCtie en ontwiKKeLing

Voorjaar 24

WIND (verdere ontwikkeling)

PINOKKIO is gemaakt op maat van de YoungStars. Wat houdt dat maatwerk precies in?

I SOLISTI

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Frederik: We willen graag dat onze YoungStars met verschillende vormen van kamermuziek in aanraking komen. Muziektheater en de verbinding met andere kunstvormen is voor I SOLISTI erg belangrijk, en via deze voorstelling maken ze daar kennis mee. Tijdens een vorige editie van de YoungStars bewerkte trompettist Simon Van Hoecke al zijn voorstelling Help! De taart staat in brand! voor de groep jonge muzikanten, deze keer kozen we voor een volledig nieuwe productie op tekst van Michèle, die trouwens ook het MakerSpace traject van I SOLISTI volgt. Verschillende aspecten van de I SOLISTI ACADEMY komen dus mooi samen.

Voor de jonge muzikanten is het een hele ervaring om het proces mee te maken. Bij muziektheater of een vertelconcert zoals dit, verlopen de repetities helemaal anders dan bij een zuiver instrumentaal concert. Vaak wordt de structuur nog gewijzigd, passen we de muziek of tekst nog aan, kortom: de muzikanten leren flexibel zijn.

I SOLISTI YoungStars is een groep jonge muzikanten die niet is samengesteld volgens een vaste ensemblestructuur. Hoe componeer je voor zo’n atypische bezetting?

PINOKKIO is een nieuwe voorstelling voor I SOLISTI YoungStars. Michèle Delagrange zorgt voor een hedendaagse versie van het klassieke verhaal, Frederik Neyrinck componeert de muziek, en acteur Matthias Van de brul brengt het verhaal tot leven op de scène. Een op en top I SOLISTI-project dus, waarvoor het eerste idee van Francis Pollet kwam. We spraken erover met componist en huisartiest Frederik Neyrinck.

Frederik: De eerste keer dat Francis me over PINOKKIO aansprak, was nog tijdens de coronaperiode. We waren toen bezig met de repetities voor De oude woorden van een tijd die komen gaat en hij kwam naar me toe met het idee voor een nieuw project met de I SOLISTI YoungStars, gebaseerd op het sprookje van Pinokkio.

Frederik NeyriNck

Frederik: Het bijzondere aan dit ensemble is niet alleen de aparte bezetting, maar ook het verschil in speelniveau. Sommige muzikanten zijn erg getalenteerde kinderen, terwijl anderen al de eerste stappen in het hoger muziekonderwijs zetten. De leeftijd varieert van 10 tot 19 jaar, en dat verschil is natuurlijk gigantisch. Ik maakte dan ook een partituur op het lijf van de muzikanten. Dit jaar bestaat de bezetting uit 1 hobo, 2 klarinetten, 3 fagotten, 1 hoorn, 5 trompetten, 2 trombones, 1 tuba en 2 slagwerkers. Die groep van 5 trompetten springt daar bijvoorbeeld meteen uit, en dan moet je daar als componist iets mee doen. De klarinettisten zijn respectievelijk 12 en 17 jaar oud, ook dat vraagt twee totaal verschillende benaderingen.

Je moet de ouderen genoeg uitdaging geven zonder de jongeren af te schrikken?

I SOLISTI

Frederik: Inderdaad. Ik koos er ook voor om bepaalde instrumenten of thema’s te verbinden met de personages. Telkens als Gepetto in het verhaal aan bod komt, krijgt de tuba een belangrijke solistische rol. De fee wordt dan weer verklankt door fagot en percussie. Voor de verschillende tussenkomsten van de krekel werk ik met telkens andere combinaties van de trompetten, die ook met andere dempers spelen. Zo wordt het geheel een afwisseling van solistische momenten en momenten waarop het hele ensemble speelt. Trombonist en dirigent Jan Smets houdt het geheel samen en doet dat op een fantastische manier. Hij werkt heel precies en kan streng zijn wanneer het nodig is, maar hij heeft ook een soort vaderlijke aanpak tegenover deze jonge en ambitieuze muzikanten. Het is erg boeiend voor de jongeren om met hem te werken.

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Het originele verhaal van Pinokkio is best complex en bevat heel veel verschillende scènes. Vanuit een grondige analyse van het verhaal heeft ze een doordachte reductie gemaakt waardoor het verhaal overeind blijft zonder te veel bijkomstige verhaallijnen. Eén van de episodes uit het origineel die het niet haalde in onze versie is bijvoorbeeld het moment waarop Pinokkio in het circus terecht komt. Maar de belangrijke personages en het parcours dat Pinokkio aflegt blijven uiteraard behouden.

Pinokkio is een gekend sprookje dat in vele varianten bestaat. Hoe is Michèle met de tekst aan de slag gegaan?

Frederik: Haar tekstadaptatie is volledig bedoeld om gesproken te worden. In die zin is PINOKKIO eerder een vertelconcert dan muziektheater. De meeste teksten klinken wel in combinatie met de muziek. Ik componeerde 24 korte stukken voor verschillende bezettingen. Ik vind dat Michèle de tekst op een heel grondige en degelijke manier heeft aangepakt.

Wanneer je teksten laat brengen in combinatie met muziek, lijkt timing een van de belangrijkste zaken om in de gaten te houden als componist.

Frederik: Naast het reduceren van de lange tekst tot een ideale lengte voor een voorstelling van een goed uur, besteedden we samen inderdaad veel aandacht aan de concrete lengte van specifieke tekstfragmenten. Ik heb al vaker muziek gemaakt onder gesproken tekst (onder andere Rhapsody met Josse De Pauw) en heb ondertussen de gewoonte om zelf die tekst langzaam voor te lezen thuis en zo de juiste lengte voor de onderliggende muziek

te bepalen. Samen met acteur Joris Vandenbrande, die haar gecoacht heeft, zocht Michèle naar een goeie balans tussen vorm en inhoud. Ondertussen is Matthias ook al komen luisteren naar een repetitie, waarna ook hij nog concrete suggesties had om de timing van de tekst zoals hij die brengt en de muziek goed op elkaar af te stemmen. Michèle heeft echt voeling met het podium en hoe een tekst kan werken op scène. Ze geeft mij ook impulsen als componist, zodat er een mooie samenwerking is gegroeid.

Is PINOKKIO een kindervoorstelling?

Frederik: De muzikanten zijn kinderen en jongeren, maar de voorstelling is een echte familievoorstelling. De sterkte van het verhaal is dat je er ook als volwassene veel kan in terugvinden of herkennen. We hebben het label 8+ gekozen maar zijn er zeker van dat verschillende generaties aangesproken kunnen worden door het verhaal en de muziek.

Michèle Delagrange

Perspectieven op de schepping

Darius Milhaud en de Anthologie nègre

In 1889 had Parijs de eer en het genoegen om de tiende universele wereldtentoonstelling te mogen organiseren. Tijdens de zomermaanden vergaapten ruim tweeëndertig miljoen bezoekers zich aan ‘exotische’ culturen uit het Midden- en het Verre Oosten. Vooral koloniale bezittingen waren erg in trek, waarbij niet alleen materiële waren maar ook heuse ‘inboorlingen’ als etnologische curiositeit werden tentoongesteld – van inwoners van Tierra del Fuego tot zelfs een volledig Javaans dorp. Deze confrontatie met het ‘uitheemse’ had een niet te onderschatten invloed op de kunsten uit de daaropvolgende decennia, die men meestal aanduidt met de termen ‘oriëntalisme’, ‘exotisme’ of ‘primitivisme’. Denk daarbij aan de muziek van Claude Debussy, Maurice Ravel en Nikolaj Rimski-Korsakov (bijvoorbeeld Sheherazade), de kostuums van Léon Bakst, de door Tahiti geïnspireerde schilderijen van Paul Gauguin, de aquarellen van Cambodjaanse dansers van Auguste Rodin, maar ook het werk van Pablo Picasso en André Derain.

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

La Création verbeeldt en verklankt de schepping van hemel, aarde en al haar levensvormen volgens een Afrikaanse overlevering. Voor het scenario baseerde Cendrars zich op zijn eigen verhalenbundel Anthologie nègre (1921), die op zijn beurt schatplichtig was aan de volksverhalen die missionaris Henri Trilles ter plekke verzamelde. Een overlevering van een overlevering dus. Vijf scènes lopen naadloos in elkaar over en tonen hoe drie oergoden Nzame, Medere en N’kva vanuit chaos planten, dieren en uiteindelijk de mens boetseren. Opvallend is dat de mens, net als in het christelijke boek Genesis, ook in deze legende het eindpunt, het doel van de schepping vormt. Verderop in Cendrars’ Anthologie nègre staat immers dat wanneer Nzame hemel, aarde, plant en dier had geschapen, Medere en N’kva zich afvroegen: “We zien vele mooie dieren, vele mooie planten, maar wie zal hen leiden? Waar is hun meester?”

Ook Darius Milhaud (1892-1972) raakte in de jaren 1920 geïntrigeerd door de (inmiddels) naweeën van het ‘primitivisme’, meer bepaald door een uitloper die in artefacten uit de Afrikaanse stammengemeenschappen het ‘essentiële primitivisme’ dacht te ontwaren. Afrika werd destijds beschouwd als het nog ongerepte continent dat uit de greep van het Westen wist te blijven – voorlopig althans. Een expositie zoals art nègre, georganiseerd door Paul Guillaume in 1917, is in deze context dan ook veelzeggend. Aangevuurd door de Parijse fascinatie voor alles wat nieuw, fris en exotisch was, sloegen Milhaud, schilder Fernand Léger en dichter Blaise Cendrars de handen in elkaar en creëerden het ballet La Création du Monde (1923) – de schepping.

de gebOOrte vaN de meNsheid

Op de vraag of er in Milhauds partituur van La Création du Monde concrete referenties aan dat Afrikaanse scheppingsverhaal terug te vinden zijn, is het antwoord eerder negatief. Afgezien van het aanwenden van een fuga ter illustratie van de chaos voor de schepping en een cakewalk – een negentiende-eeuwse Afro-Amerikaanse dans – die de verleidingsdans van man en vrouw begeleidt, is er van een concrete verbinding van onderwerp en muziek op het eerste gezicht weinig sprake. Des te meer valt het jazzy karakter van La Création op, en dat is op zich niet zo verwonderlijk. In de jaren 1920 veroverde de jazzmuziek haar plek in Europa, niet alleen in de clubs, maar ook op de concertpodia. Diverse componisten lieten zich inspireren door de nog jonge stijl en namen gretig haar stijlkenmerken over. Denk daarbij aan Igor Stravinski’s L’Histoire du soldat, Ernst Kreneks Jonny spielt auf, Kurt Weills Dreigroschenoper of Maurice Ravels twee pianoconcerti. Voortdurend gesyncopeerde ritmes, gekleurde harmonieën, een diverse slagwerkbezetting en een belangrijke rol voor

de altsaxofoon in een voor de rest enkelvoudig bezet ensemble staan daarom ook centraal in Milhauds verklanking van Cendrars’ scenario.

I SOLISTI BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Hoewel de première van La Création du Monde op 25 oktober 1923 in het Théâtre des Champs-Elysées niet ontaarde in de rel die de creatie van Le Sacre du printemps tien jaar eerder wel besloot, werd het werk door zowel pers als publiek maar matig gesmaakt. Niet alleen de muziek, maar ook de enscenering kreeg het te verduren. Vooral de manier waarop klassiek getrainde dansers hun lichaam moesten verdraaien om ‘negroïde sculpturen’ uit te beelden, werd door de toonaangevende critici in vraag gesteld. Net die kritiek legt een essentieel aspect van La Création du Monde bloot. Het ging de makers en toehoorders helemaal niet om een getrouwe weergave van het verhaal in zijn culturele context, maar wel om het inspelen op de toenmalige fascinatie voor het exotische – de veronderstelde weergave van de ‘ander’ door een Westerse, vroeg twintigste-eeuwse bril.

Stefano Gervasoni en het boek Genesis

Net als Darius Milhaud liet ook Stefano Gervasoni (°1962) zich voor zijn compositie Eufaunique (2016/2020) inspireren door de schepping, zij het dan wel door de christelijke versie. De titel – een samenvoeging

van ‘faun’ (dier, wezen) en ‘eufonisch’ (welluidend) – is niet alleen een woordspel, maar verwijst ook naar de zesde dag van het Bijbelse scheppingsverhaal, de dag waarop God naast de landdieren ook de mens schiep, en hem bovendien opdroeg te heersen over alles wat er op aarde rondkruipt. Het harmonisch samenleven – vandaar eufonisch – is echter van korte duur. Al gauw verheft de mens zich boven zijn stand. De herder wordt jager en buit de natuur uit met een onverschilligheid waarvan de gevolgen vandaag alomtegenwoordig zijn. Op deze manier komen twee scheppingsverhalen, het Bijbelse en het Afrikaanse (weliswaar door de ogen van Cendrars en Trilles) los van elkaar tot dezelfde confronterende conclusie.

De concrete overgang van herder naar jager wordt door de twee muzikale delen van Eufaunique in de hand gewerkt. Waar het eerste deel (Presto) nog dynamisch en opgewekt is, met kleurrijke harmonieën, snelle figuren en dichte klankopeenstapelingen, maar bovenal vol leven, wordt het tweede deel – met de veelzeggende aanduiding Largo desolato –gedomineerd door eenzame, zich steeds terugtrekkende loopjes die het gebroken evenwicht tussen mens en natuur benadrukken. En passant is er in dit deel een belangrijke rol weggelegd voor de hobo, wiens oude benaming – oboe da caccia, ‘jachthobo’ – een symbolische toets aan het werk geeft.

Twee perspectieven op de schepping die theatermaker Gorges Ocloo en I SOLISTI, onder leiding van huisdirigent Martijn Dendievel, aanzetten tot reflectie. André Jolivet en La jeune France

Dat de jazzmuziek vanaf de jaren 1920 haar plek in het Europese muziekleven had verdiend, mag ondertussen wel duidelijk zijn. Opvallender is echter dat ook een componist als André Jolivet (1905-1974) zich voor zijn Tweede trompetconcerto (1954) zelfs in de jaren 1950 nog tot de jazz wendde, en wel omdat Jolivets esthetiek lijnrecht tegenover die van Milhaud stond. Samen met Olivier Messiaen, Daniel Lesur en Yves Baudrier vormde Jolivet vanaf 1936 het collectief La jeune France. Zij verwierpen onder andere de ‘onpersoonlijke en mechanische muziek’ van Stravinski’s neoclassicisme, ten voordele van een meer humane muziek, doorwrocht van universele, spirituele waarden. Laat dat neoclassicisme nu net de esthetiek zijn die Darius Milhaud en zijn collectief, de Groupe des Six, aanhingen. Zij waren er niet vies van om andermans muzikale stijl tot zich te nemen en op een bijna speelse manier aan te passen tot iets nieuws.

Dat zowel Milhaud als Jolivet ondanks tegengestelde esthetische visies in de jazzmuziek een gemeenschappelijke inspiratiebron vonden, zegt veel over de grensoverschrijdende waarde van de stijl.

16 september vanaf 14:30

C o r s o Berchem

!NIEUW! MUSTAFETTE

Festivaldag van Johnny MUS en I SOLISTI ACADEMY voor jong en oud

Na succesvolle samenwerkingen voor onze LABnote ‘Dag Stad’ en de muziektheaterproductie ‘We denken de wereld’ slaat I SOLISTI opnieuw de handen in elkaar met Johnny MUS voor een nieuwe Festivaldag!

Tijdens dit muzikaal feest voor jong en oud kan je vele primeurs, ‘work in progress’ en vooral veel fris talent ontdekken in C o r s o, het meest swingende cultuurhuis van Berchem en omstreken.

Trommel heel de familie op voor een onvergetelijke feestdag op MUSTAFETTE. Onze jonge makers en artiesten staan klaar om jullie te verwelkomen!

Tickets: www.corso.be

I SOLISTI

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Programma:

15:30 PINOKKIO (8+)

I SOLISTI YoungStars & Matthias Van de brul olv Jan Smets muziektheatervoorstelling

18:00 & 19:30 Dag Stad (14+)

Kato Vanackere (Johnny MUS) & Jasper Charlet (I SOLISTI MakerSpace) muziektheatervoorstelling

Muziekmekanieken

Johnny MUS / Muziektheater De Kolonie installatie & video doorlopend gratis

These birds are flying to the North Serge Verstockt (ChampdAction) interactieve installatie doorlopend gratis

WIND 4+

Toon Quanten (I SOLISTI Makerspace) preview voorstelling met geluid en beeld, zonder woorden gratis

Mathijs Everts (I SOLISTI NextGeneration Artist) slagwerksessie gratis

Metatron 6+

Toon Quanten interactieve installatie doorlopend gratis

De Stadsjutter 14+

Ysabel Jongeneelen en Saar Van de Leest preview van een podcastplan gratis

Joe DIVO 14+

Jo Jochems preview voorstelling gratis

A Spark

Kaspar Schellingerhout, Benjamin Boutreur en Bert Bernaerts slotconcert gratis

SOLISTI

7 december 20.00

DE SINGEL Antwerpen

100 jaar KAREL GOEYVAERTS

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Elke reden is goed om het oeuvre van Karel Goeyvaerts onder de aandacht te brengen. Dit keer is er helemaal geen ontkomen aan.

In 2023 zou de Antwerpse componist 100 geworden zijn én is het op de kop 30 jaar geleden dat hij overleed helaas enkele maanden vooraleer zijn Magnum opus ‘Aquarius’ een concertante première kreeg in DE SINGEL in het kader van Antwerpen 93.

30 jaar later brengt I SOLISTI op hetzelfde podium van de Blauwe Zaal van DE SINGEL een gepaste hommage aan één van de belangrijkste toondichters uit de lage landen van de voorbije eeuw.

Onder leiding van Filip Rathé brengt I SOLISTI een aantal hoogtepunten uit het late oeuvre van Goeyvaerts. Litanie I is een prachtig voorbeeld van Goeyvaerts’ eigenzinnige kijk op het minimalisme. De laatste tien jaar van zijn leven staan dan weer in het teken van de grootschalige opera Aquarius, waaruit hier twee fragmenten gebracht worden.

I SOLISTI en Festival van Vlaanderen Mechelen gaven eerder dit jaar twee opdrachten aan componisten van nu - Benjamin Van Esser en Tim Mulleman - om zich bij het componeren te laten inspireren door het werk van Karel Goeyvaerts. (De première vond plaats op het Lunalia festival in Mechelen eerder dit jaar)

Wie zich extra goed wil voorbereiden op dit concert voor fijnproevers van 20ste en 21ste-eeuwse muziek kan terecht op de mooie en uitgebreide webpagina www.karelgoeyvaerts.be van MATRIX [Centrum voor Nieuwe Muziek].

Voorafgaand aan het concert in DE SINGEL op 7 december is er om 19.15 uur een inleiding voorzien door professor in de musicologie en Goeyvaertskenner Mark Delaere.

Ook in Gent, in Muziekcentrum De Bijloke, kan je nog terecht voor een avond met muziek, lezing en debat in het teken van Karel Goeyvaerts. Op 4 december zijn I SOLISTI, Jan Michiels & Mark Delaere te gast in het kader van ‘avondje Adorno’ in het Bijloke Café.

Ensemble: I SOLISTI

Dirigent: Filip Rathé

Piano: Jan Michiels

8 oktober

17:30

Leuven

I SOLISTI

vanaf 21 oktober diverse locaties

Satire Satie

In Satire Satie draait alles rond een van Saties meest opmerkelijke meesterwerken: Parade, een notoir ‘succès de scandale’ uit de Franse muziekgeschiedenis. Satie flirt er met de verlokkingen van de onzin en de slechte smaak, maar etaleert bovenal zijn muzikale humor. De meesterwerken van Poulenc en Stravinski knetteren feestelijk mee in de Franse klankenorgie van de jaren 1920. Videokunstenares Lise Bruyneel zorgt voor extra sfeer met enkele pittige tekstcollages uit geschriften van Satie en sommige van zijn al even excentrieke tijdgenoten.

vanaf 26 oktober diverse locaties

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Landru

Henri-Désiré Landru lijkt een keurige heer, maar schijn bedriegt. Deze burgerman, echtgenoot en vader van vier heeft een buitengewone aantrekkingskracht op vrouwen. Zo lokt de charmante Landru gedurende vier jaar (19151919) maar liefst 283 dames, vooral weduwes die hun man verloren in de Grote Oorlog. Hij belooft ze de hemel, maar uiteindelijk verdwijnen ze in zijn oven. Behalve hoge stapels kleren en wat as, blijft er van zijn slachtoffers niets over. De enige getuige van deze gruweldaden is Landru zelf. Tijdens het proces ontpopt Landru zich tot meesterverleider van rechtbank, jury en publiek. De sluwe moordenaar weet elke beschuldiging op komische en spitsvondige wijze te weerleggen.

“Het is hier geen theaterzaal, monsieur Landru!”

Jan Decleir kruipt op meesterlijke wijze in de huid van seriemoordenaar Landru. De theatertekst van Het Banket en de muziek van Frederik Neyrinck brengen de gruwelhistorie van deze griezelige entertainer tot leven. Het blaaskwartet van I SOLISTI neemt je mee in dit ongelofelijke, waargebeurde verhaal. Twee sopranen van het Vlaams Radiokoor overschouwen het geheel en vertolken onder meer de stem van de vermoorde vrouwen.

The Duke Story

Vandaag is een kruisbestuiving tussen kunstmuziek en jazz de normaalste zaak ter wereld, maar dat was in de eerste helft van de twintigste eeuw wel anders. De klassieke wereld vond jazz onconventioneel en keurde het genre af. Bovendien was er niet alleen afkeer voor de muziek zelf, maar ook voor het vermeende kwalijke milieu waaruit jazz voortkwam. Desondanks waren er klassieke componisten die een grote belangstelling voor het genre hadden. Op het programma staan composities van Bohuslav Martinů (Sextet, 1929), Erwin Schulhoff (Divertissement, 1927) en Francis Poulenc (Sextuor, 1931-1932). Deze drie werden zodanig door de jazz geïnspireerd dat bovengenoemde werken onmiskenbaar de stempel van de (Amerikaanse) jazz dragen.

Als rode draad klinkt Duke Ellington (1899-1974). Edward Kennedy ‘Duke’ Ellington belichaamde jazz als geen ander. Hij maakte gedurende enkele decennia furore als pianist en bandleider en componeerde een omvangrijk oeuvre bijeen. In combinatie met de genoemde klassieke werken wordt een selectie van bekende en minder bekende tunes van Ellington bewerkt voor blazersensemble en piano. De Belgische componist Erik Desimpelaere liet zich inspireren door zowel de originele jazzband-sound als de meer contrapuntische schriftuur van de Europese stukken. Op die manier brengen we beide muzikale werelden bij elkaar tot een homogeen geheel.

I SOLISTI

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

schrijf in op onze nieuwsbrief

Andriessen 85

volledige kalender op onze website

herlees de vorige edities van Reflections

Makerspace Jasper Charlet & Lotte Dodion

vOOrUitbLik reFLectiONs 2023#3

Saariaho

TEAM

Francis Pollet

Algemeen & artistiek directeur

Frederik Neyrinck

Artist in Residence

Ann Andries

Zakelijk directeur

Cindy Ysewyn

Coördinator ACADEMY & productie

Leen Bastiaens

Medewerker administratie

Jasper Depraetere

Medewerker productie

info@isolisti.be

Artistieke Adviesraad

Bob Permentier

Frederik Neyrinck

Maarten Quanten

Martijn Dendievel

Bestuursorgaan

Walter Cromheeke, voorzitter

Katja Geerts

Jef Cox

Steven Defoor

www.isolisti.be isolisti i_solisti

concept: I SOLISTI samenstelling & redactie: Ann Andries, Francis Pollet, Cindy Ysewyn, Klaas Coulembier (Composers Lab, PINOKKIO), Martijn Vincken (De geboorte van de mensheid)

eindredactie & vormgeving: Klaas Coulembier

foto’s: Kevin De Borger (cover, p.1, p.2 boven, p.10, backcover), Frank Emmers (p. 2 onder, p.7), David Legrève (p.3, p.4 boven), Patrick Florin (p.5), Thomas Beyerlein (p.8 (Martijn Dendievel)), Wilfried Breugelmans (p.11), Fernard Léger (p.14), Toneelhuis (p.15)