I SOLISTI Reflections 2023#3 by I SOLISTI

reflections 2023#3

Louis Andriessen 85 • NextGeneration Artists • MakerSpace Artists

I SOLISTI BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

ITSILOS I PREWTNA ELBMESNE DNIW NAIGLEB

I SOLISTI Geert Hendrix Directeur Podiumacademie & Beeldacademie Lier Lid Algemene Vergadering I SOLISTI

Kunst in het onderwijs

In haar strijd tegen de snelle achteruitgang van ons Vlaams secundair onderwijs werkt de overheid naarstig aan een grote onderwijshervorming. De focus ligt daarbij op exacte wetenschappen en talen. In deze hervormingen dreigt het onderwijs in de kunsten opnieuw het kind van de rekening te worden. Opnieuw, want in vroegere onderzoeken bleek herhaaldelijk dat kunsteducatie in het regulier onderwijs al heel lang het zwakke broertje is en dat Vlaamse jongeren een laag cultureel bewustzijn meekrijgen tijdens hun schoolcarrière. Op papier wordt nu een stap vooruit gezet. Waar vroeger geen kunstvakken meer werden ingericht na de leeftijd van 14 jaar, worden nu doelen gesteld tot de leeftijd van 18 jaar. Maar in de interpretatie van voornamelijk de katholieke onderwijskoepel zijn deze eindtermen zonder veel ambitie omgezet in haar leerplandoelen. De vakleraren beeld, muziek en esthetica verzetten zich dan ook tegen de drastische inperking van het aantal uren. “Amper tien lesuren artistieke vorming, dat is bedroevend weinig”, zegt muzieklerares Charlotte De Cooman, mede-initiatiefnemer van de Facebook- en actiegroep ‘Neen tegen nog minder artistieke vakken in het secundair!’ die al meer dan 7700 leden telt.

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Nochtans blijkt uit internationaal onderzoek dat kunst, naast het ontwikkelen van vaardigheden en talenten, ook heel veel transfer-effecten heeft die bijdragen aan goed onderwijs. “Een schoolweek is snel gevuld. Logisch dat iedereen zijn lesuren telt, zeker als de resultaten dalen. Logisch ook dat we focussen op rekenen en taal. Die vakken moet je zeker op orde hebben. Maar willen we jongeren klaarmaken om op de arbeidsmarkt én als mens te evolueren? Dan kan je niet onder kunst of culturele vaardigheden uit.”, aldus Lode Vermeersch, professor aan het Hoger Instituut voor de Arbeid van de KU Leuven. Wie met goede begeleiding kunst leert ervaren en creëren, leert samen te werken, collectief te denken, en enthousiasme op te wekken en door te geven. Wie schoonheid in klank en beeld bespreekt, leert om te gaan met ambiguïteit, met verschillende interpretaties die naast elkaar kunnen staan. Kunst biedt een ervaring die leerlingen op geen enkele andere manier meemaken. Door die ervaring ontdekken ze de reikwijdte en variëteit van wat ze kunnen voelen. Al in de 19de eeuw ontwikkelde Bronson Alcott, filosoof en socratisch pedagoog de stelling dat in het onderwijs ‘de sluimerende ziel van de jongere’ gewekt kan worden door poëzie en kunst. Dat is essentieel omdat ze de innerlijke ruimte van het kind stimuleren en fantasie en emotionele ontwikkeling verlevendigen. Wanneer kinderen als gevolg van deze stimuli actief kunst gaan beoefenen, zoals een instrument bespelen of theater spelen, of beeldend gaan creëren, groeien ze als gitarist of acteur of tekenaar. Dan worden de skills van (artistieke) discipline en het streven naar meesterschap sterk ontwikkeld. Ook dat is in de VS en het Verenigd Koninkrijk al gebleken uit studies over het effect van kunstonderwijs op de algemene ontwikkeling van kinderen en jongeren.

The Duke Story

WIND

Goeyvaerts

Satire Satie

Naast het plichtonderwijs heeft ook het Deeltijds Kunstonderwijs een belangrijke opdracht te vervullen. Dit onderwijsniveau, waarin uitsluitend masters in de kunsten tewerkgesteld zijn, beoefent uiteraard de intrinsieke kwaliteiten van de kunstdomeinen, maar mag zich nog meer bewust zijn van de neveneffecten die haar onderwijs biedt. Slechts een minderheid van de leerlingen in het DKO ontplooien zich tot professionele supertalenten. Dat betekent echter niet dat het nutteloos is voor de meerderheid van de leerlingen. De sociale, emotionele, communicatieve, creatieve en disciplinaire skills zijn van groot belang voor de persoonsontwikkeling van elke DKO-leerling. Slotsom? Niet enkel STEM (science, technology, engineering, mathematics) maar STEAM (science, technology, engineering, arts, mathematics) zal de kwaliteit van ons Vlaams onderwijs ten goede komen.

Op 1 juli 2021 overleed de Nederlander die zijn land bij de hand nam en het op de muzikale wereldkaart zette als componist, maar ook als pedagoog. Internationale strekkingen uit de avant-garde van de latere twintigste eeuw vonden er onder zijn hoede een geheel eigen toepassing. Een portret van het werk en de esthetiek van Louis Andriessen, vanuit drie invalshoeken.

Nederlands modernisme in opmars Het kan verleidelijk zijn om Andriessen ‘slechts’ te zien als de componist die ‘hamerende’ muziek schreef voor het mede door hem opgerichte ensemble De Volharding. Het zou het in ieder geval een stuk gemakkelijker maken. Toch doet dit perspectief zijn vroege werken geen eer aan, zeker omdat ze omwille van de invloeden uit de naoorlogse avant-garde blijk geven van een componist die de bevestiging van het internationale muziekleven opzoekt. Denk daarbij aan het meest extreme voorbeeld: de grafische compositie Registers (1963), of ook Ittrospezione III (1964), waarin seriële methoden à la Pierre Boulez mee de structuur bepalen. Vanaf zowel Contra tempus (1968) als Anachronie I en II (1966, 1969) koos Andriessen echter voor een alternatieve vorm van modernisme die er niet vies van was om terug te grijpen naar muziek uit het verleden, of ‘hoge’ met ‘lage’ cultuur te verbinden. Klankconstructies op de manier van Stockhausen gaan in dialoog met citaten uit het werk van Franck en Milhaud, bigbandbezettingen bootsen Italiaanse barokmuziek na, en de resulterende werken worden zonder schroom opgedragen aan componisten als Charles Ives en Erik Satie. Deze open houding – een ‘stijlloze

Louis Andriessen 85

ITSILOS I stijl’ – zou gedurende zijn volledige loopbaan Andriessens handelsmerk blijven, waarbij vooral de muziek van Igor Stravinsky een blijvende bron van inspiratie was, zowel wat techniek als wat esthetiek betreft. ‘Minimale’ muziek, maximaal effect

PREWTNA ELBMESNE DNIW NAIGLEB

Eind de jaren 1960 kwam West-Europa onder invloed te staan van een anarchistische beweging die het kapitalisme en de burgerlijke cultuur die daarmee verbonden was in vraag stelde. Ook Louis Andriessen vond zich in dat gedachtegoed. Sterker nog, hij nam zelfs het voortouw en richtte in 1972 samen met saxofonist Willem Breuker het ensemble De Volharding op. Saxofoons, trompetten en trombones domineerden de bezetting. Muzikanten uit de jazz- en de klassieke muziekwereld werden samengebracht om allerminst behaaglijke muziek te brengen. Provoceren was de boodschap. Het mag dan ook niet verwonderen dat De Volharding niet in concertzalen optrad, maar wel op straat, bijvoorbeeld tijdens linkse manifestaties. Voor dit ensemble schreef Andriessen niet alleen de gelijknamige compositie De Volharding (1972), maar ook De Staat (1976) en Workers Union (1975).

I SOLISTI

de muziek en uitvoeringspraktijk om hem heen, of het nu in de context was van filmmuziek (Golven, 1981), muziektheater (De Materie, 1988) of opera (Rosa, 1994, Vermeer, 1999). Samenwerkingen met de Britse regisseur Peter Greenaway zorgde in deze periode voor een substantiële output, waaronder de film M is for Man, Music, Mozart (1991) – over het ontstaan van de mens door chemische processen. In de suite die deze film begeleidt passeren referenties aan Weill, Eisler, Milhaud, Mozart en uiteraard Stravinski de revue, steeds aan elkaar geregen op een manier die zowel terugkijkt naar werken uit de ‘Volhardingperiode’, als vooruitwijst naar de opera’s Rosa en Vermeer. Dementie maakte het Andriessen tijdens zijn laatste levensjaren bijzonder moeilijk om nieuwe composities op een eenvormige manier af te krijgen. Componist en goede vriend Martijn Padding stond hem hierin bij. Op een bijna akelige manier kwam zijn laatste werk trouwens terecht op de onderste regel van de laatste bladzijde in het schrift waarin Andriessen al van jongs af aan al zijn composities vermeldde. Kan het zijn dat zijn werk hiermee definitief voltooid was?

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

In dat laatste werk – voor ‘een willekeurige combinatie van luid klinkende instrumenten’ – lijken stampende ritmes te hameren op de beroerde arbeidsomstandigheden in fabrieken. Inclusieve participatie wordt vooropgesteld: “Slechts wanneer elke speler zijn of haar partij uitvoert alsof het een essentiële partij is, zal het werk slagen, net zoals in de politiek.” Ritmische patronen zijn uitgeschreven, toonhoogten moeten, op enkele uitzonderingen na, door de musici zelf worden gekozen. Daarbij is het belangrijk om zeker geen conventionele, welluidende toonladders of drieklanken te kiezen. Uitvoerders moeten met andere woorden zo lang mogelijk bij hun eigen noten blijven en de verleiding weerstaan om naar hun buren te neigen. Individualiteit behouden binnen het collectief is dus de ultieme uitdaging. Op deze manier vond het Amerikaanse minimalisme van Terry Riley, Philip Glass en Steve Reich bij Andriessen een geheel eigen en vooral sociaal geëngageerde toepassing.

Martijn Padding en Louis Andriessen [still uit docu ...what about (Konstantyn Napolov)]

Pragmatisch eclecticisme Hoewel Andriessens politiek activisme steeds op de achtergrond zou blijven sluimeren, trad het eclecticisme uit zijn vroege werken in de daaropvolgende jaren weer op de voorgrond. Hierbij ging hij pragmatisch om met

Louis Andriessen 85

Met Martijn Padding in gesprek gaan is werkelijk een plezier. De componist heeft maar een enkele aanzet nodig om van wal te steken en het met Hollandse helderheid pretentieloos te hebben over zijn werk, zijn contact met I SOLISTI, en tussen de regels door onvermijdelijk ook over zijn goede vriend Louis Andriessen. “I SOLISTI leerde ik in 2012 kennen. Kort daarvoor had het ensemble Asko Schönberg onder leiding van de Belgische dirigent Etienne Siebens nog een cd met muziek van mij opgenomen. Siebens wees me op Francis Pollet, artistiek leider van een ensemble dat ook een lans brak voor nieuwe muziek. Eveneens onder leiding van Siebens voerde I SOLISTI datzelfde jaar Three Summer Pieces uit, en enkele jaren later, in 2019, ook Remote Places. Verder had ik het plezier om jonge componisten te begeleiden tijdens Composers Lab in 2021. Daar viel mij al snel de grote discipline op waarmee I SOLISTI te werk ging. Wij liberale Nederlanders eisen al sneller meer inspraak en komen nogal eens graag in opstand tegen een dirigent. Dat was hier niet het geval. Alles verliep zakelijk en eensgezind. Met Francis ben ik door de jaren heen steeds contact blijven houden. We hadden het dan over de ontwikkelingen die de kunsten doormaken, over nieuwe muziek, en over aanstormend talent. Naar aanleiding van de vijfentachtigste

ITSILOS I

verjaardag van Louis [Andriessen] groeide bij Francis het idee om mij een compositie te laten schrijven die aan mijn vriend zou worden opgedragen. Die opdracht verheugde mij natuurlijk, al moet daar wel een kanttekening bij geplaatst worden.”

Ondertitels als hommage aan … of In Memoriam … lijken Martijn Padding namelijk af te schrikken. Van sentimentaliteit moet hij niets weten – een overtuiging die hij met Andriessen deelde (“Fuga’s van Bach ontroeren door hun helder ontwerp, die zijn ook niet geschreven om teerhartig te zijn.”). Het nieuwe werk is dus ‘een Padding’, dat als zodanig een eerlijke kans verdient. Wat is dan vervolgens het uitgangspunt van waaruit de compositie is gegroeid?

van een groot orkest die zowel elkaars mede- als tegenspelers waren. Ik droomde de muziek zelfs. Louis vond dit heel eigenaardig. De muziek ben ik helaas vergeten, maar met het opzet – twee trompetsolisten die virtuoos dialogeren aan weerszijden van een ensemble – ben ik aan de slag gegaan. Het ensemble volgt grotendeels de bezetting van De Volharding, voornamelijk blazers dus [Padding volgde Andriessen overigens op als artistiek leider van De Volharding]. Die dragen het potentieel in zich om heel luid te spelen, zoals De Volharding dat destijds ook placht te doen. Netjes zuiver spelen werd als aanstellerig beschouwd. Het grote verschilpunt is daarom dat mijn nieuwe compositie doorgaans zacht en reflectief van karakter is. Een homogene textuur werkt toe naar een ware ‘anticadens’, waarin de twee solisten elkaar proberen te overtreffen in hoe laag ze wel niet kunnen spelen – vandaar de titel van het werk: Two Trumpets Descending. Dat is de kink in de kabel, het theatrale moment van uitzondering in een verder eenvormige structuur. Die hang naar het theatrale is iets wat ik met Louis deelde, hoewel mijn werk misschien hier en daar wat banaler is. Louis bleef ondanks alles toch steeds een heer. Ik zoek in mijn muziek ook graag tegenstrijdigheden op. Zo componeerde ik jaren geleden bijvoorbeeld een harmoniumconcerto

een mandolineconcerto en een clavichordconcerto. Instrumenten die je niet meteen als solist zou aanduiden om tegen een groot orkest op te boksen. Ik kan me voorstellen dat ze alleen al bij het opkomen een gegniffel bij het publiek teweegbrengen. Dat geeft mij een dramaturgisch voordeel, want laat net deze instrumenten vervolgens ontzettend virtuoos uit te hoek komen, dán maak je pas indruk, dat is pas theatraal.”

PREWTNA ELBMESNE DNIW NAIGLEB

“Hechte en langdurige vriendschap komt voor mij overeen met de manier waarop je gesprekken met elkaar weet te voeren. Louis en ik hielden van de dialoog. In 2012 schreven we zelfs gezamenlijk een kort werk, Gesprek, waarin we één van onze gesprekken transformeerden tot een duet voor slagwerker. We stelden elkaars antwoorden steeds in vraag en kwamen zo op een dialectische manier tot nieuwe inzichten. Ik herinnerde mij een gesprek met Louis waarin ik hem vertelde over een droom die ik had: twee trompettisten aan weerszijden

In gesprek met MARTIJN PADDING

Het reflectieve, beschouwende, maar ook listige karakter is wat een groot deel van Martijn Paddings werk typeert. Dat lijkt nochtans niet overeen te stemmen met wat er soms over zijn muziek gezegd of geschreven wordt, namelijk dat die bij momenten brutaal, luid, hamerend en dissonant zou klinken. Vanwaar die misvatting? “Kenmerken als intens, luid en hamerend behoren inderdaad toe aan wat de muziekwetenschap de ‘Haagse school’ is gaan noemen [zowel Andriessen als Padding waren werkzaam als docent compositie aan het conservatorium van Den Haag]. In eerste instantie denk ik dan aan componisten als Andriessen, Raaijmakers, Wagenaar, de Bondt en van Bergeijk. De ‘Haagse school’ stond tot in de jaren 1990 voor een duidelijk herkenbare muzikale stijl, zeker ook in mijn muziek. Uiteraard

I SOLISTI BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

ANDRIESSEN/PADDING I SOLISTI o.l.v. Martijn Dendievel 22 februari ‘24 | 20:15 Muziekgebouw aan ‘t IJ Amsterdam 23 februari ‘24 | 20:00 Musis en Stadstheater Arnhem De compositieopdracht aan Martijn Padding is mede mogelijk gemaakt door het Fonds Podiumkunsten Nederland

evolueren componisten door de jaren heen, en intussen is het begrip voor mij eerder een houding geworden. Een attitude die zakelijkheid, lichtheid en vooral distantie vooropstelt. Eigenlijk is dat een hele Stravinskiaanse houding. Je zou dus kunnen zeggen dat de ‘Haagse school’ in eerste instantie de nadruk legde op onder andere monolithische, motorische structuur, heldere conceptuele uitgangspunten en Stravinskiaanse dissonanten (muzikale uitwerking), maar in tweede instantie – in mijn geval – zijn houding en esthetiek aantrekkelijker vond (attitude). Die houding bant sentimentaliteit uit en doet je op een rationele manier naar de muziekgeschiedenis en -praktijk kijken. Hoewel ik deze houding met Louis deelde, verschilden we wel degelijk als het op muzieksmaak aankwam. Ik ben van mijn kant namelijk enorm gefascineerd door de muziek van Haydn, Beethoven en Mendelssohn, terwijl Louis daar niet veel van moest weten – ondanks het feit dat er geen maat sentimentaliteit in die muziek zit! Pas toen ik voor hem een partituur van Mendelssohns Variations sérieuses kocht, moest hij bekennen: “Ja, eigenlijk heb je gelijk.” Het heeft ook te maken met het generatieverschil. Louis kon het zich als Nederlands modernist bijna niet permitteren om bijvoorbeeld Duitse romantische muziek openlijk te bewonderen. Hij moest in Nederland na de Tweede Wereldoorlog in de eerste plaats uit de Duitse invloedssfeer zien te geraken, zich afzetten tegen de gevestigde orde. Dat hoefde mijn generatie natuurlijk niet te doen; een ‘vadermoord’ plegen was voor mij dan ook helemaal niet nodig. Integendeel!”

Louis Andriessen 85

ITSILOS I

I SOLISTI zet al jaren in op talentontwikkeling van de jonge generatie musici en makers en ontvangt daarvoor sinds dit jaar structurele middelen vanuit Vlaanderen.

Om de missie van I SOLISTI ACADEMY optimaal te kunnen waarmaken, toetsten we de structuur en de vele samenwerkingen aan de noden van de jonge uitvoerders en makers. Alle I SOLISTI kernleden, coaches, mentoren en Artist in Residence Frederik Neyrinck werden betrokken in dit overleg. We popelen om na een boeiende periode van reflectie onze nieuwe I SOLISTI ACADEMY structuur te kunnen uitrollen en voorstellen. We streven ernaar de jongere generatie blijvend warm te maken voor het rijke historische en hedendaagse blazersrepertoire en voor de mogelijkheden om op een vernieuwende en interdisciplinaire wijze met het rijke repertorium van blazersmuziek aan de slag te gaan.

Me I SOLIS t I SOLISTI A en wil TI volop ka CADEMY c len we reëren nsen v inspir we b eren. jong talent oor jonge arties ij Artist entho en on ie ten us tw k Met tr ikkelen sta talent ontd iasmeren en ajecte ekken an da n , coac a music hen i (You op maat v rbij centra al. oor jo ngSta en vin ng rs d we on ingrijke ma en NextGe e, talentvo nerat ze art lle kers ( io ie M ontde kken. sten hun e akerSpace n Artist) igen s ignat ) helpen uur te

PREWTNA ELBMESNE DNIW NAIGLEB

De nieuwe structuur van de I SOLISTI ACADEMY bestaat uit drie pijlers: YoungStars, NextGeneration Artists en MakerSpace Artists.

Doorheen deze drie onderdelen wordt bijzondere aandacht besteed aan de muziek van componisten, auteurs en andere makers van nu, zowel via compositieopdrachten als via samenwerkingen met makers en uitvoerders uit andere kunstdisciplines. Composers Lab, de vroegere vierde pijler van onze ACADEMY, wordt zo structureel ingebed in de verschillende onderdelen en de reguliere ensemble- en muziektheaterwerking. Opdrachten aan componisten en makers van vandaag behoren tot het DNA van I SOLISTI en zullen de komende jaren nog meer uitgebreid worden. Zo willen we alle kansen geven aan scheppende kunstenaars om nauw samen te werken met beslagen topuitvoerders en jong talent. De verschillende ACADEMY trajecten worden professioneel omkaderd door het I SOLISTI team in samenwerking met Artist in Residence, componist Frederik Neyrinck, verschillende I SOLISTI kernleden/mentoren en gespecialiseerde externe coaches. Voor het seizoen 2023-2024 is er alvast een uitgebreid programma voor onze jonge uitvoerders en makers. We stellen dit met veel enthousiasme voor en we lichten meteen al een tipje van de sluier omtrent de nieuwe jaarlijkse I SOLISTI Summerschool die we in de zomer 2024 opstarten in coproductie met onze jarenlange partner Muziekcentrum De Bijloke in Gent.

I SOLISTI ACADEMY

I SOLISTI YoungStars – Nieuwe lichting seizoen 2023-2024 YoungStars zijn veelbelovende jonge muzikanten tussen 10 en 19 jaar. Samen met de jongeren en hun omgeving wordt een traject op maat uitgestippeld, waarvoor een hoge dosis motivatie en engagement gevraagd wordt. De YoungStars krijgen een extra artistieke scholing en concertkansen. Ze worden elk begeleid door een ensemblelid van I SOLISTI dat als mentor optreedt. Met de succesproductie PINOKKIO, op nieuwe muziek van Frederik Neyrinck en tekst van MakerSpace Artist Michèle Delagrange, sloten we in september het vorige werkjaar met onze YoungStars af. We namen hiermee afscheid van vijf jongeren (Simon Binon, Rob Laethem, Yoran Ambroes, Thomas Monden en Niels Lukkesen) die verder hun professionele pad inslaan en wiens wegen we ongetwijfeld nog zullen kruisen. Hannelore Mens (klarinet) en Rube Dons (slagwerk) vervoegen onze huidige groep YoungStars, wat het totaal op veertien jonge, getalenteerde muzikanten brengt.

I SOLISTI BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP © Francis Pollet

YoungStars programma 2023-2024 Individuele instrumentlessen – in heel Vlaanderen Gespreid over het werkjaar krijgt elke YoungStar zes individuele lesuren met één van de I SOLISTI kernleden of een externe specialist. YoungStarsdagen – in heel Vlaanderen Tijdens de YoungStarsdagen (2 dagen en 2 weekends) in verschillende Vlaamse steden en doorheen het jaar komt er vooral kamermuziek aan bod, repetitietijd voor de muziektheaterproductie en zal er ook ruimte zijn voor workshops en masterclasses. Afsluiten doen we telkens met een kort voorspeelmoment voor ouders, het team en andere geïnteresseerden. In C (Terry Riley) – in Antwerpen Op 18 januari 2024 speelt I SOLISTI in samenwerking met HERMESensemble ‘Less is more’, een concert in het kader van het festival ‘Downtown New York’ in DE SINGEL in Antwerpen dat de avant-garde van New York in de jaren 1960 en ’70 in de kijker zet. De YoungStars zullen voorbereid worden op en meespelen in de uitvoering van In C van Terry Riley door I SOLISTI en HERMESensemble.

Kamermuziekconcerten – in Duffel & Gent Voorafgaand aan de voorstelling van onze muziektheaterproductie We denken de wereld in coproductie met Johnny MUS, brengen we in Cinema Plaza in Duffel op 25 mei 2024 een instrumentaal voorprogramma met het I SOLISTI YoungStars blaasoctet. Daarnaast bouwen we verder aan onze succesformule Kamermuziek met YoungStars met een slotconcert op de nieuwe I SOLISTI Summerschool in het kader van Bijloke Wonderland op donderdag 29 augustus 2024. Muziektheaterproductie – in Gent Er wordt gewerkt aan een nieuwe versie van Help! De taart staat in brand!, een muziektheaterproductie op muziek van Simon Van Hoecke (kernlid trompet). De veertien YoungStars delen hiervoor de planken met enkele kernleden en actrice Mieke Laureys onder leiding van Jan Smets (kernlid trombone). De première zal doorgaan op 1 september 2024 tijdens Bijloke Wonderland, na de repetities in het kader van de I SOLISTI Summer School (als onderdeel van De Bijloke Academy) eind augustus 2024.

YoungStars

NextGeneration Artists NextGeneration Artists is een traject voor beloftevolle solisten die aan het begin van hun professionele loopbaan staan. Zij worden zorgvuldig begeleid in de uitbouw van hun carrière en krijgen kansen om deel te nemen aan projecten van het ensemble. De huidige NextGeneration Artists zijn: Balder Dendievel – hobo Jappe Dendievel – fagot Emile Souvagie – klarinet Mathijs Everts – slagwerk

NextGeneration Artists Balder Dendievel, Emile Souvagie en Jappe Dendievel stellen samen met I SOLISTI kernlid en pianist Jan Michiels een kamermuziekproject samen onder de naam TIMELESS DIALOGUES. Speciaal voor dit project wordt een opdrachtwerk gegeven aan Siebe Thijs, oud-student van Wim Henderickx. Centraal staat Henderickx’ compositie Droombeelden, uitgevoerd door de NextGeneration toptalenten. Dit programma zal vanaf september 2024 te horen zijn.

Alle vier spelen zij tijdens het seizoen 2023-2024, net als voorgaande seizoenen, regelmatig mee in concertprograma’s en/of muziektheaterproducties van I SOLISTI. Hierbij staan ze samen met de kernleden op het podium. De voorbije seizoenen werkte NextGeneration Artist Balder Dendievel aan een eigen project dat resulteerde in METAMORFOSEN, een samenwerking met verschillende jonge componisten, actrice Simone Milsdochter, I SOLISTI ensemble en zandkunstenaar Immanuel Boie. Deze productie staat dit seizoen opnieuw op de planken in de Bijloke in Gent in het kader van de reeks ‘Zalige Zondagen’. Tijdens het lopende seizoen ontwikkelt Emile Souvagie een nieuw project rond het ideeëngoed van John Cage en Samuel Beckett. Dat doet hij samen met acteurs Stan Martens en Ferre Vuye en met een compositieopdracht voor Emile Daems. Dit nieuwe project zal volgend seizoen in première gaan.

NextGeneration Artists

I SOLISTI ACADEMY Compositieopdrachten 2023-2024 In het kader van de verschillende ACADEMY trajecten/projecten geeft I SOLISTI regelmatig opdrachten aan componisten en schrijvers van alle generaties. Een overzicht: Siebe Thijs – opdracht voor Jan Michiels & NextGeneration Artists voor het project TIMELESS DIALOGUES (Première vanaf september 2024) Simon Van Hoecke – herwerking I SOLISTI YoungStars 2023- 2024 – Help! De taart staat in brand! Emile Daems – opdracht Nothing happens, twice van NextGeneration Artist Emile Souvagie Jasper Charlet – compositieopdracht ANTIGOON Lotte Dodion – schrijfopdracht ANTIGOON

Jorrit Tamminga – compositieopdracht WIND (project MakerSpace Artist Toon Quanten) Benjamin Van Esser – compositieopdracht MANA (project MakerSpace Artist Laura Daelemans) (Nieuwe) partnerships Muziekcentrum De Bijloke Gent • YoungStars Summerschool op De Bijloke Academy/Bijloke Wonderland vanaf augustus 2024 • NextGeneration Artists project in het kader van kamermuziekreeks ‘Zalige Zondagen’. Muziekgebouw aan ‘t IJ Amsterdam samenwerking Muziekgebouw productiehuis en I SOLISTI ACADEMY – residenties voor MakerSpace Artists Kunstencentrum BUDA Residentie Laura Daelemans MANA De Veerman traject Toon Quanten WIND

MakerSpace Artists MakerSpace focust zich op talentvolle en vindingrijke makers. Onder de vleugels van I SOLISTI zoeken zij hun eigen artistieke stem. Tijdens dit ontwikkelingsproces wordt de creativiteit van de artiest uitgedaagd en worden experiment en innovatie op vlak van blazersmuziek gestimuleerd. Met de vergaarde kennis en ervaring kan de jonge artiest leren met vallen en opstaan. MakerSpace biedt niet alleen op artistiek, maar ook op zakelijk en organisatorisch vlak vele mogelijkheden tot ontwikkeling, afhankelijk van de behoeften en persoonlijke accenten die de artiest wil leggen. De huidige MakerSpace Artists zijn: Laura Daelemans - danser/choreografe Toon Quanten – klarinettist/architect Jasper Charlet – fagottist/componist Michèle Delagrange – schrijfster Op dit ogenblik zitten drie MakerSpace Artists in een beginnend of reeds verder gevorderd stadium van een nieuw project. In de loop van seizoen 2023-2024

zullen de drie trajecten verdergezet worden tijdens residenties, workshops en toonmomenten. Het project WIND van Toon Quanten (samen met beeldend kunstenaar Karolien Hamers en in een regie van Peter Spaepen) is het eerste van de drie dat in première zal gaan in seizoen 2024-2025, na eerdere toonmomenten op onder andere MUSTAFETTE in C o r s o en Kinderkunstendag in AMUZ. In december 2023 is Toon te gast voor een residentieweek bij Muziekgebouw aan ‘t IJ in Amsterdam in het kader van een samenwerking die I SOLISTI vanaf dit seizoen opzet met Muziekgebouw productiehuis Amsterdam en I SOLISTI ACADEMY. Toon zal er verderwerken aan de ontwikkeling van de elektronica, instrumenten en muziek van WIND in samenwerking met componist en elektronicaspecialist Jorrit Tamminga. Later in het seizoen worden een aantal productieweken gepland om het project te finaliseren richting première in september 2024. De muziektheatervoorstelling zonder woorden voor kinderen vanaf 3 jaar zal ongeveer een half uur lang zijn en wordt gekoppeld aan een interactief moment met de aanwezige kinderen.

Jasper Charlet werkt momenteel als componist intens samen met dichteres Lotte Dodion voor de ontwikkeling van een muziekproductie rond de figuur van Antigoon (Brabo & Antigoon). Jasper wordt in dit traject gecoacht door Frederik Neyrinck en Ruud Gielens. Op de volgende pagina lees je meer over dit project. Laura Daelemans startte onlangs een nieuw ontwikkelingstraject – werktitel MANA – waarbij ze vertrekt vanuit het schrijnende verhaal van de heks Cathelyne Van den Bulcke uit Nijlen die in 1590 werd verbrand op de Grote Markt van Lier. Laura wordt hierbij gecoacht door dramaturge Greet Van Poeck en componist Benjamin Van Esser. MANA is een eerbetoon aan Cathelyne van den Bulcke en daarmee ook aan alle onschuldige slachtoffers van de heksenwaan in Europa. Na een onderzoeksfase en het maken van illustraties zal Laura in de loop van dit seizoen op het thema verderwerken tijdens verschillende residenties, waaronder in BUDA in Kortrijk. Voor de ontwikkeling van de muziek zal ze samenwerken met componist Benjamin Van Esser (compositieopdracht I SOLISTI) en klarinettist Tomonori Takeda.

MakerSpace Artists

ITSILOS I PREWTNA ELBMESNE DNIW NAIGLEB

Jasper Charlet is aan zijn derde jaar bezig als maker binnen I SOLISTI MakerSpace. Na zijn kameropera Heyra en dag stad (LABnote samen met Johnny MUS), werkt hij nu aan ANTIGOON, een nieuw project waarin hij samenwerkt met dichterperformer Lotte Dodion. Jasper wil zich vooral verder verdiepen in het maken van muziektheater. Hoe is de keuze op Brabo en Antigoon gevallen? Ik heb sowieso een voorliefde voor folklore en mythologie. Dat we in die hoek terecht zouden komen was al snel duidelijk. Zowel Lotte als ik wonen in Antwerpen, een Antwerps verhaal was dus een logische volgende stap. In groot contrast met Heyra, waar ik zelf een nieuw verhaal schreef, is dit juist een heel bekend verhaal. De uitdaging die we hierin zien, is de bekendheid en herkenbaarheid gebruiken en daar iets nieuws mee doen. © Wannes Cré

Jasper Charlet

I SOLISTI

Je kiest dit keer niet voor opera, maar voor muziektheater. Waarom?

Frederik Neyrinck coacht je voor dit project. Hoe kan hij je helpen binnen jouw zoektocht om je eigen esthetiek te vinden binnen muziektheater?

Ik ben een grote fan van opera, zang, het klassieke lied, maar ik wilde binnen dit ontwikkelingstraject ook graag experimenteren met een andere vorm die mij als componist nog minder bekend is. Daarnaast vind ik ook dat muziektheater rechtstreekser communiceert met het publiek en dat vind ik voor dit verhaal wel belangrijk. Met dag stad had ik al een eerste stap richting muziektheater gezet en daar vooral gevoeld dat de verhouding tussen tekst en muziek heel anders ligt dan bij opera. We waren daarbij als twee makers ook de performers, waardoor er nog veel flexibiliteit was, ook in het repetitieproces en tijdens de uitvoeringen. Nu is het een zoektocht om die puzzel op voorhand al vollediger te laten kloppen, aangezien het door twee acteurs en een ensemble van vijf muzikanten zal uitgevoerd worden.

Ik vind Frederik heel sterk als componist, zeker ook wat muziektheater betreft. Wat hij schrijft, werkt keer op keer. Hij kan me in deze fase heel sterk op weg helpen in de aanpak. Hoe kan ik mijn werk als componist en het werk van Lotte als auteur het beste op elkaar afstemmen? Welk info heeft zij van mij nodig en omgekeerd? Frederik heeft veel ervaring met muziektheater en kan me ook met vele kleine tips & tricks een heel stuk vooruithelpen. Er zijn heel wat zaken die ik wil uitproberen en wil kunnen integreren in mijn eigen huidige aanpak. Het is dan ook altijd heel boeiend en leerrijk om met mijn schetsen bij hem te kunnen langsgaan.

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Je werkt voor dit project samen met Lotte Dodion, hoe verloopt die samenwerking? Het is een heel boeiende samenwerking. In een eerste fase hebben we heel veel gebrainstormd over verhalen, concepten, wilde ideeën. Ook voor Lotte is muziektheater als vorm nieuw, dus ook voor haar is het nog een stukje een zoektocht, ondanks haar ervaring als dichter en auteur. Het is vooral een zoektocht die ons allebei veel energie geeft omdat we erin slagen elkaar te inspireren. We hadden al snel een artistiek-creatieve klik. We wakkeren elkaars ongegeneerde fantasie aan en ideeën vloeien bijna automatisch. Dat is, zeker in brainstormfases, bijzonder fijn om te werken. Wel vind ik het spannend om met zo’n ervaren iemand samen te werken. Het legt de lat meteen wat hoger, ook al is zij zelf nog zoekende binnen dit format. Elke keer wanneer ik nieuwe teksten te lezen krijg, voel ik meteen hoe sterk die zijn. Tegelijk heb ik niet het gevoel dat er een hiërarchie zit in onze samenwerking. Die loopt net heel organisch en Lotte geeft me het gevoel dat het ook niet erg is om in deze fase iets af te leveren dat nadien dan niet goed bevonden wordt, of dat niet in het geheel past. Het is niet erg om te schrappen of opnieuw te beginnen, dat hoort erbij en moeten we allebei doen.

Uiteraard is alles nog in volle ontwikkeling, maar kan je toch al een tipje van de sluier lichten over de invalshoek die jullie kozen? De kern van het verhaal is iets van alle tijden. We willen het dus niet in zijn historische context brengen, maar net dichterbij vandaag brengen en dus ook thema’s erin verwerken die in onze maatschappij heel belangrijk zijn. Zo krijgen bijvoorbeeld de klimaatverandering en de vluchtelingencrisis een plaats, zonder aan de kern van het verhaal te raken. Dat creëert in onze ogen een heel interessante setting. Daarnaast willen we graag experimenteren met nieuwe technologieën die nog niet altijd even sterk geïntegreerd worden in podiumkunsten. Zo maken we met AI-portretten (artificiële intelligentie) van mensen die niet bestaan. We willen hiermee ook aangeven hoe aanwezig technologie in ons dagelijkse leven aanwezig is. Wat het exact wordt en welke technologieën een plaats zullen krijgen - en vooral hoe we de menselijkheid van het geheel kunnen bewaren - is nog onze zoektocht van de komende weken en maanden.

Antigoon

ITSILOS I

In deze rubriek kan je meer lezen over bijzondere artistieke prestaties, prijzen bij internationale wedstrijden en aanstellingen bij orkesten, kunstinstellingen en conservatoria van onze I SOLISTI musici, makers en medewerkers.

Uiteraard is het onmogelijk om hier voor de volledigheid te gaan, daarom selecteren we enkele in het oog springende successen.

vel Dendie Star e r r a W g TI Youn I SOLIS t) e (tromp aalde en beh

tstled ber laa laats in de o t k o 1 Op rste p ntest. een ee roek Solo Co Warre b le il and W Brassb ! t Warre t het Proficia olo me p Het s k o o kO ber Klassie eptem lde in s trijkorkest op e e p s Warre ugd S nds Je Nederla ld. lve Amste

PREWTNA ELBMESNE DNIW NAIGLEB

Nieuwe portret cd van Daan Janssens

I SOLISTI Musici

Onlangs verscheen op het label Et’cetera de langverwachte portret cd van Daan Janssens. Daan was gedurende enkele jaren composer in residence bij I SOLISTI. We gaven hem in deze periode verschillende compositieopdrachten en voerden deze niet enkel uit, maar we namen de werken ook op. Zo ook het titelstuk van deze dubbele portret cd (…à suivre...) dat we in 2017 opnamen in Muziekcentrum De Bijloke onder leiding van Etienne Siebens en met solist Jan Michiels. Ook ...liebe Farbe. / (Tombeau) met I SOLISTI onder leiding van Manoj Kamps, live opgenomen tijdens de coronaperiode in 2021 in Muziekcentrum De Bijloke staat op de cd. Verder staan heel wat andere werken op de cd met de collega’s van SPECTRA, HERMESensemble, Centre Henri Pousseur, Symfonieorkest Vlaanderen, bODEM en solisten Jan Michiels, Daan Vandewalle, Stijn Saveniers en Els Mondelaers. Voor alle liefhebbers van goede en nieuwe muziek, een must-have!

I SOLISTI Francis Pollet 60

Onze ‘founding father’, algemeen en artistiek directeur Francis Pollet werd 60 op 28 november 2023 en dat zal hij niet licht vergeten. Familie, vrienden en collega’s organiseerden met dank aan DE SINGEL een bijzonder verrassingsfeest op het podium van de Blauwe Zaal. Het geheel van speeches en muziek werd aan elkaar gepraat door Klarastem Katelijne Boon, goede vriendin van Francis en steunen toeverlaat van I SOLISTI van het eerste uur. Mooie woorden waren er van oudgedienden als hoornist Luc Bergé en jong talent Balder Dendievel en ook Jan Decleir bereidde een brief voor die door Katelijne Boon werd voorgelezen. Tussendoor speelden verschillende I SOLISTI kernleden en NextGeneration Artists muziek van Poulenc, Henderickx en Mozart. Na afloop van dit ‘officiële’ gedeelte ging het met de genodigden richting Blauwe Foyer waar we bij een drankje en een hapje gezellig konden napraten met Francis en met elkaar, over de geschiedenis, maar vooral over de toekomst! We kijken er samen met Francis en het hele team naar uit ook de volgende jaren nog heel wat mooie projecten te kunnen realiseren, zowel met het I SOLISTI kernensemble als met de vele jonge uitvoerders en makers binnen onze I SOLISTI ACADEMY werking.

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

Makers en medewerkers in de wereld

zondag 14 januari ‘24 | 11:00 Muziekcentrum De Bijloke Gent reeks ‘Zalige Zondagen’

METAMORFOSEN

OVIDIUS REVISITED - 5 JONGE TOONDICHTERS IN DIALOOG MET BENJAMIN BRITTEN Benjamin Britten, Emile Daems, Julia Emmery, Noah Senden, Siebe Thijs, Benjamin Windelinckx

In deze METAMORFOSEN alchemiseren muziek, beelden uit zand en een vertelstem zich gelijkgestemd tot een nieuw en uniek geheel. Voor even wordt u ontvoerd naar een mythische wereld. I SOLISTI NextGeneration Artist Balder Dendievel onderzoekt in deze voorstelling de filosofische kernidee van Ovidius’ Metamorfosen, samen met schrijfster Michèle Delagrange. Ovidius schreef teksten vol humor, dubbelzinnigheid en muzikaliteit die eerder al vele kunstenaars inspireerden, waaronder ook componist Benjamin Britten (1913 – 1976). Zijn meesterlijke karakterschetsen in Six Metamorphoses after Ovid voor hobo solo vormen de ruggengraat van dit programma. Britten toonzette zes personages uit de Metamorfosen (Pan, Phaeton, Niobe, Bacchus, Narcissus en Arethusa) en laat daarbij geen enkele mogelijkheid van het instrument onbenut: Britten creëerde zijn eigen muzikale verhaal over verandering.

I SOLISTI

ITSILOS I PREWTNA ELBMESNE DNIW NAIGLEB Deze solo’s worden afgewisseld met korte tekstfragmenten uit Ovidius, herschreven door Michèle Delagrange en tot leven gebracht door Simone Milsdochter. Daarnaast is er ook nieuw compositorisch werk. Vijf jonge componisten schreven opdrachtwerken voor I SOLISTI. Muziek en tekst worden visueel ondersteund door live tekeningen van zandkunstenaar Immanuel Boie (‘De Zanderling’), een kunstvorm die naadloos aansluit bij het onderwerp. Samen brengen zij dit muzikaal-literair geheel over verandering en de zinloosheid van verzet daartegen tot leven. De crossover van muziek met zandkunst en woordkunst brengt de mythologische inhoud naar een nieuwe dimensie, in een voorstelling rond een thema dat vele eeuwen overstijgt.

I SOLISTI donderdag 18 januari ‘24 | 20.00 DE SINGEL Antwerpen

BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

LESS IS MORE

Riley - Cage - Feldman

In het kader van het festival Downtown New York van DE SINGEL Bestaat er een meer iconische compositie dan 4’33”?

Precies 4 minuten en 33 seconden lang wordt het publiek gewezen op een stilte die helemaal niet blijkt te bestaan. Hate it or love it, met zijn blanco partituur betonneert John Cage zijn status als een van de grote muzikale vernieuwers van de vorige eeuw. Meer algemeen staat 4’33” symbool voor het vrije artistieke klimaat van het naoorlogse New York en bij uitbreiding Amerika.

Less is more, zo weet ook Terry Riley, al opteert hij juist voor een ritmisch strakke organisatie van zijn materiaal. Met In C legde hij zo de fundamenten voor de minimal music.

Voor de uitvoering van dit bijzondere project verenigen de musici van HERMESensemble, I SOLISTI én I SOLISTI YoungStars zich – helemaal in de geest van samenwerking en verbinding eigen aan deze periode - hierbij geleid door de Nederlands-Brits-Sri Lankaanse queer dirigent, componist en theatermaker Manoj Kamps, rijzende ster in de internationale operawereld en hedendaagse muziekscène. Voor de uitvoering van In C worden de musici begeleid door trombonist en dirigent Thomas Moore.

Onder leiding van Manoj Kamps brengen HERMESensemble en I SOLISTI een greep uit de rijke neerslag daarvan. Morton Feldman stond zeer dicht bij Cage, maar ontwikkelde toch een uiterst unieke muzikale taal. For Samuel Beckett is een laat maar karakteristiek werk: aangehouden tonen werken onregelmatig op elkaar in en geven gestalte aan een schijnbaar doelloos voortvloeiende muziek.

HERMESensemble en I SOLISTI delen de planken voor twee grote projecten met 20ste en 21ste eeuwse muziek in DE SINGEL en in Muziekcentrum De Bijloke

speelt

1 februari ‘24 | 20:30 Leietheater Deinze

DIE HARMONIE & NextGeneration Artists In een bewerking voor blazersoctet en contrabas brengt I SOLISTI de ouverture en enkele aria’s uit Mozarts Le Nozze di Figaro. Vanuit deze ‘Harmoniemuziek’ ten voeten uit, leggen we de link met de blazersserenade. Droom weg bij Mozarts verfijnde melodieën en kleurrijke instrumentatie in zijn Serenade in c ‘Nachtmusik’. We stellen ook twee van onze NextGeneration Artists voor: De broers Jappe en Balder Dendievel zijn beiden I SOLISTI NextGeneration Artist. Zij spelen het volledige programma mee, en krijgen ook de kans om aan het publiek een solo te presenteren. Het solowerk van Britten, gespeeld door Balder, is een topstuk uit het hoborepertoire met krachtige karakterschetsen van personages uit de Romeinse mythologie. Jappe brengt Ronddolen, een werk van Wim Henderickx dat oorspronkelijk gecomponeerd is voor zijn docent en mentor Francis Pollet.

ITSILOS I 22 februari ‘24 | 20:15 Muziekgebouw aan ‘t IJ Amsterdam 23 februari ‘24 | 20:00 Musis & Stadstheater Arnhem

PREWTNA ELBMESNE DNIW NAIGLEB 85 JAAR ANDRIESSEN

Op 1 juli 2021 overleed Louis Andriessen, een van de grootste componisten van Nederland. Ensemble I SOLISTI brengt een eerbetoon aan de meester. Niet alleen met zijn eigen werk, maar ook als pedagoog had hij een nauwelijks te overschatten invloed op het internationale muziekleven. Er klinkt muziek van Andriessen zelf, maar ook van Martijn Padding – student, collega en bovenal boezemvriend van Andriessen. Hij componeerde Two trumpets descending* als een in memoriam. Zo ontstaat een gelaagd beeld van de man die dit jaar 85 zou zijn geworden. Andriessens activistische Workers Union (1975) heeft nog niets aan kracht ingeboet: de stampende ritmes lijken te hameren op de beroerde arbeidsomstandigheden in fabrieken. Vrijer, maar niet minder urgent, klinkt M is for Man, Music, Mozart (1991), geschreven als hommage aan Mozart bij diens tweehonderdste sterfjaar. Andriessens muziek wordt voortgestuwd door knetterende saxen en koperblazers. De bijbehorende film van Peter Greenaway, met wie Andriessen ook de opera’s Rosa en Writing to Vermeer maakte, is een dolkomische postmoderne collage.

*Deze compositieopdracht is mede mogelijk gemaakt door het Fonds Podiumkunsten Nederland

I SOLISTI speelt

I SOLISTI BELGIAN WIND ENSEMBLE ANTWERP

schrijf in op onze nieuwsbrief WIND

volledige kalender op onze website

herlees de vorige edities van Reflections

Saariaho

I SOLISTI Summer School

VOORUITBLIK reflections 2023#3

TEAM Francis Pollet Algemeen & artistiek directeur Frederik Neyrinck Artist in Residence Ann Andries Zakelijk directeur Cindy Ysewyn Coördinator ACADEMY & productie Leen Bastiaens Medewerker administratie Jasper Depraetere Medewerker productie

Artistieke Adviesraad Bob Permentier Frederik Neyrinck Maarten Quanten Martijn Dendievel Bestuursorgaan Walter Cromheeke, voorzitter Katja Geerts Jef Cox Steven Defoor

www.isolisti.be

isolisti

i_solisti

I SOLISTI Reflections 2023#3 concept: I SOLISTI samenstelling & redactie: Ann Andries, Francis Pollet, Cindy Ysewyn, Martijn Vincken eindredactie & vormgeving: Klaas Coulembier coverfoto’s: Björn Comhaire (cover), Wannes Cré (backcover)

v.u. Francis Pollet, Jan Van Rijswijcklaan 155, 2018 Antwerpen

I SOLISTI Jan Van Rijswijcklaan 155 2018 Antwerpen 03 800 01 20 info@isolisti.be