IZEN Magazine 2017 by IZEN energy systems

IZEN Magazine | 2017 30 jaar ur installate rgie bare ene uw ie rn he sinds

• 1987 •

DERTIG JAAR GELEDEN BEGON DE TOEKOMST

GOOGLE DROOMT VAN OVERMORGEN

ZONNEKONINGEN: BART TOMMELEIN VS STIJN MEURIS

WORD ZELF EEN ELEKTRICITEITSCENTRALE

WELKOM HERNIEUWBARE ENERGIE IS DÉ ENIGE OPLOSSING, DAT IS DURVEN KIEZEN!’ Ja, dat zijn wij op de foto hierboven. We zijn pas afgestudeerd, energiek en werken bij IZEN! We vinden het stoer om jou als partner in green crime te kunnen ondersteunen in jouw keuze voor duurzame energie-oplossingen. Door bij IZEN te werken, hebben we iets ontdekt over onszelf: we hebben een totaal ander wereldbeeld dan de generatie die tien jaar geleden in het bedrijf stapte.

energy systems

COLOFON Verantwoordelijk uitgever: Gie Verbunt Hoeksken 56, 2275 Lille Coördinatie: Jelle Henneman Redactie: Jelle Henneman Pieter Callebaut Gie Verbunt Maarten Gilis Joke Lammens Natasja Verwimp Vormgeving en fotografie: Joke Lammens Contact: IZEN, Hoeksken 56, 2275 Lille info@IZEN.eu - www.IZEN.eu 0032 (0)14 55 83 19

Blijkbaar is er nog niet zo lang geleden gebekvecht over het plaatsen van windmolens op zee? Misschien was er in jouw familie ook wel iemand die op de barricades stond tegen windmolens aan de horizon. ‘Not in my backyard,’ zoals dat noemt. Gek, wij hebben een landschap zonder windmolens nooit gekend. We vinden dat héél normaal. Als je aan ons vraagt om na te denken over onze toekomstige gezinswoning, dan horen zonnepanelen én een warmtepomp daar zo logisch bij als de vaatwasser in de keuken. Hebben jullie dan ooit een stookolieketel als een betere oplossing overwogen? Of een ander voorbeeld: vraag ons om een huis te tekenen. Wedden dat we allemaal een huis tekenen zonder schoorsteen? Die schouw heb je niet nodig als je je huis verwarmt met een warmtepomp. De Sint vindt vast wel een andere oplossing om naar binnen te komen! Wat we ook allemaal heel raar vinden is de mentale afhankelijkheid van de vorige generaties van nucleaire energie. Voor ons zijn nucleaire installaties heel vies én onveilig. We zitten opgezadeld met tonnen levensgevaarlijk afval, wie dacht ooit dat dit dé oplossing was? Voor we bij IZEN aan de slag gingen, kozen we bijna allemaal voor de bachelor-opleiding ‘hernieuwbare energietechnologie.’ Niet alleen door onze ecologische motivatie. Ook werkzekerheid in deze sector sprak ons aan. Er moeten namelijk nog duizenden huishoudelijke zonne-installaties, zonneparken en windmolens gebouwd worden. En daar willen we graag onze schouders onder zetten. Bij IZEN, natuurlijk. Die mannen waren in 1987 al met hernieuwbare energie bezig! Terwijl zij voor windmolens en zonnepanelen vochten, zijn die voor ons heel logisch geworden. Met die vorige generatie delen we eenzelfde visie: hernieuwbare energie is dé oplossing. Wij houden van die duidelijkheid, en van durven kiezen! Kies met ons mee, tot welke generatie jij ook behoort, en we werken een energie-oplossing uit die perfect bij jou past – en bij deze tijd. Heel graag tot binnenkort! Zonnige groeten, Wietse, Nicky, Bert, Charlotte, … en negentig andere medewerkers! 3

NEEM JE ENERGIE IN HANDEN

â&#x201A;Źer1ma4an1d* p

* Representatief voorbeeld : Lening op afbetaling voor een pakket met 16 blauwe zonnepanelen, 4240 Wp voor 5727,40 EUR, jaarlijks kostenpercentage (JKP) van 1,90%, vaste debetrente van 1,90%. Maandelijkse afbetaling van 141,02 EUR/maand in 42 maanden. Totaal te betalen bedrag 5922,84 EUR JKP geldig op 01/02/2017. Lening op afbetaling onder voorbehoud van aanvaarding van uw dossier door Belfius Bank en Verzekeringen, kredietgever. De looptijd van de lening kan variĂŤren afhankelijk van het gekozen bedrag van de lening.

Let op, geld lenen kost ook geld! 4

energy systems

www.IZEN-zonnepanelen.be

INHOUD

30 JAAR GELEDEN

30 JAAR LATER

OPINIE

HET BEGIN VAN DE TOEKOMST

DE WERELD IN 2047

DE MINISTER HEEFT HET BEGREPEN

BART TOMMELEIN

STIJN MEURIS

HET GOEDE GROENE LEVEN

ER KOMT EEN REVOLUTIE AAN

CHINA STAAT AL VOOR OP ONS

VERBETER DE WERELD

TESLA POWERWALL

ENECO

GOOGLE

HAAL HET MAXIMUM UIT JE INSTALLATIE

HET AIRBNB VAN DE ENERGIEMARKT

DROMEN VAN OVERMORGEN

Dertig jaar geleden

DE WERELD VERANDERDE IN ‘87

Wat is dertig jaar? Sinds IZEN in 1987 van start ging, is de wereld compleet veranderd. Onze eigen groei blijkt opvallend gelijk te liggen met de opkomst van een nieuw energiebewustzijn. Een half leven na José Happart, de Herald of Free Enterprise en ons eerste zonnepaneel kijken we terug op een revolutie.

Dertig jaar geleden begon over de hele wereld en op tal van domeinen het tij te keren. In de Sovjetunie riep Michail Gorbatsjov op om kernwapens de wereld uit te bannen. De internationale kritiek op de Apartheid van zwarten en blanken in Zuid-Afrika vertaalde zich in steeds meer boycots, en de Palestijnen voerden hun eerste intifada tegen Israël. In België was het voortaan verboden om te roken op openbare plaatsen. Zaken die we nu heel normaal vinden, begonnen toen vorm te krijgen. Ook op het vlak van energie en duurzaamheid. De kernreactor van Tsjernobyl ontplofte een jaar eerder, en deed het geloof in de nucleaire droom op zijn grondvesten daveren. De eerste wetenschappers maakten ongerust melding van een gat in de ozonlaag, boven Antarctica. Toppolitici spraken dertig jaar geleden plots ernstig over hernieuwbare energie, over de nood aan een beperking van het verbruik, en over een mix aan bronnen in plaats van een geplande achtste kerncentrale. In zijn voorstel van resolutie in het Vlaams parlement schrijft socialist Norbert De Batselier in 1987 dat ‘er dringend behoefte is aan een nieuw beleid in de elektriciteitssector, waarbij men veel meer dan vroeger belang hecht aan een vraagbenadering, aan flexibiliteit en diversiviteit van het aanbod, aan decentralisatie, aan meer kleinschalige energiebevoorrading.’ Had hij het over zonnepanelen? Natuurlijk. En over windmolens, warmtekrachtkoppeling, biomassa en andere duurzame energiebronnen. Al had ook hij ongetwijfeld niet durven voorspellen dat pendelaars vandaag amper nog opkijken van hoge

windmolens langs de autostrades, en dat tal van huizen in Vlaanderen tegenwoordig bezaaid liggen met zonnepanelen.

NIRVANA

Dat is dus wat dertig jaar concreet betekent. Niet alleen een half leven, en een terublik op het jaar waarin grunge-band Nirvana werd opgericht en de Herald of Free enterprise kapseisde voor de Belgische kust. Het is, zo blijkt achteraf, een tijdspanne die nodig is om van rijpende geesten tot een nieuw normaal te komen. Van een abstract idee over hoe de toekomst er zou kunnen uitzien, naar het winnen van getijdenenergie op zee, een elektrisch luxe-automerk als Tesla, en een voorspelde sluiting van alle kerncentrales in ons land. Is dat nu snel of traag? Het is een hele hap, dat is zeker. Dertig jaar geleden speelden we nog audiocassettes af en was er van het wereldwijde web nog geen sprake. En het had ook sneller gekund. In 1987 lagen de energieprijzen immers historisch laag, en was er geen sprake meer van de bevoorradingsonzekerheid en de oliecrisissen die de jaren daarvoor zo hadden gekleurd. Het hele groene energievraagstuk hoefde dus niet meteen, wat de besluitvorming errond vertraagd heeft. Al was ook toen niet iedereen ziende blind, staat in het resolutievoorstel van hierboven te lezen: ‘Energiespecialisten voorspellen dat de situatie op de energiemarkten zal omslaan met stijgende prijzen als gevolg.’ Dat was nog eens een ware voorspelling. #(jh)

Toppolitici spraken dertig jaar geleden plots ernstig over hernieuwbare energie

30 jaar installateur hernieuwbare energie sinds

â&#x20AC;˘ 1987 â&#x20AC;˘ IZEN

energy systems

Dertig jaar later

DE WERELD IN 2047 Nu we met IZEN kunnen terugkijken op 30 jaar waarin wij samen met zonne-energie volwassen zijn geworden, hebben we genoeg geleerd om ook eens 30 jaar vooruit te blikken. Hoe gaan we in 2047 om met energie?

DE WERELD IN 2047

Eind vorig jaar besliste de Nederlandse regering om gas stilaan te laten uitdoven voor gezinnen. Er wordt geen nieuwe infrastructuur meer aangelegd voor nieuwe verkavelingen, huizen zullen verwarmd worden met restwarmte van de industrie, en koken doen ze daar binnen 30 jaar elektrisch. Binnen een kleine 20 jaar wordt er bovendien geen nietelektrische auto meer verkocht. Allemaal om tegen 2050 tot een vrijwel CO2-neutrale economie te komen, zonder fossiele brandstoffen. In eigen land is de ambitie, zoals wel vaker, minder concreet. Maar ook hier zijn zonnepanelen door politici weer uit het verdomhoekje gehaald (zie interview minister Tommelein op p.14), mogen vervuilende wagens vanaf dit jaar een stad als Antwerpen niet meer in, en wordt de kernuitstap nu echt beloofd. Daarmee lijkt de marsrichting voor de komende 30 jaar duidelijk. Net zoals zonne-energie de afgelopen 30 jaar is geëvolueerd van een naïeve technologie die werd aangeboden door pioniers zoals IZEN, tot een mainstream energiebron die tal van Vlaamse gezinnen op hun dak hebben liggen. Zo mogen we veronderstellen dat het nog eens zo lang zal duren voor de hele samenleving naar hernieuwbare energiebronnen is overgeschakeld. Maar dat dat zal gebeuren, lijkt wel degelijk realistisch. En niet alleen in België. Duitsland heeft de omslag naar hernieuwbaar al enkele jaren terug ingezet. In de VS werkt de lichtstad Las Vegas al helemaal op zonneenergie. En de verkoop van elektrische wagens verdubbelt elk jaar - waardoor het stilaan eerder de vraag wordt hoe lang het nog zal duren voor auto’s zelfrijdend worden dan of ze elektrisch zullen zijn.

HEEL EUROPA

Let wel, dat de richting duidelijk is, wil nog niet zeggen dat er geen obstakels meer zijn. Obstakels die bovendien door tegenstanders, net zoals met zonnepanelen het geval was, worden uitgebuit als onoverbrugbaar. De belangrijkste is ongetwijfeld de kwestie van het transport van energie. Als alles en iedereen op hernieuwbare stroom moet draaien, dan komen we er niet alleen. Wanneer het windstil en donker is op

Eén zekerheid: stroom wordt sowieso duurder.

een winters piekmoment moet de in heel Europa opgewekte elektrictiteit efficiënt worden verdeeld om bij iedereen het licht aan te houden. Op zo’n ogenblik moet het teveel dat Spanje nu al aan windenergie opwekt, supersnel naar landen als Frankrijk en België kunnen worden getransporteerd. Net zoals het overschot aan hydro-elektrische energie dat Scandinavië opwekt met waterkrachtcentrales in het oosten van Europa dienst kan doen. Milieu-organisatie Greenpeace stelde in een lijvig rapport al dat Europa binnen 30 jaar voor iedereen genoeg stroom kan opwekken zonder kernenergie of fossiele brandstoffen, maar dat het dan wel beter gedistribueerd moet worden. De technologie van supersnelle geleiders die stroom in een minimum van tijd van de ene kant van het continent naar de andere kunnen brengen, bestaat. Maar de aanleg van zo’n verbeterd elektriciteitsnet vergt een eensgezind beleid van Europa (wat vandaag sowieso niet evident is), en het zal veel geld kosten. Dat is meteen een volgende zekerheid voor de nabije toekomst: energie wordt ongetwijfeld duurder. Er is amper een energiespecialist te vinden die niet voorspelt dat stroom meer zal kosten. De kernenergie die we nu verbruiken, komt grootdeels van afgeschreven centrales, wiens levensduur we aan het verlengen zijn. En is dus spotgoedkoop. Stroom uit vervuilende kolen- en gascentrales wordt almaar duurder door de taksen die de overheid op zulke vervuiling heft. Reken daar de gigantische investeringen in een hernieuwd distributienet bij - een kost die vandaag al het leeuwendeel van de energiefactuur opslorpt – en de uitkomst is overduidelijk. Stroom wordt duurder. Reden te meer om er met een eigen energiecentrale, zoals zonnepanelen en een thuisbatterij, in te voorzien. #(jh)

S lar Home Party # deel jouw positieve energie

lees meer p.23

BELGISCHE EN RWANDESE ONDERNEMERS GAAN SAMEN VOOR HERNIEUWBARE ENERGIE! Gie Verbunt is CEO van IZEN energy systems in Lille. IZEN heeft over de jaren een ijzersterke reputatie opgebouwd in binnen en buitenland met hun hernieuwbare energie oplossingen. IZEN wil de toepassing van hernieuwbare energie beschikbaar en bereikbaar maken voor iedereen en de beste hernieuwbare energie-oplossing bieden met kwalitatieve producten vanuit een ondernemende organisatie. Deze jarenlange ervaring met duizenden fotovoltaïsche, thermische en warmtepompinstallaties en eigen productiefaciliteiten maakt IZEN tot een uniek kennis- en ervaringscentrum in België. Kennis die ze via Exchange in het kader van hun ethisch en duurzaamheidsbeleid graag ter beschikking stellen van gelijkgezinde ondernemers in het Zuiden. Exchange was dan ook zeer verheugd toen Gie akkoord ging om met Munyax Eco in Rwanda aan de slag te gaan. Deze onderneming is al enkele jaren actief om hernieuwbare energie ook in Afrika van de grond te krijgen en zo in te zetten op duurzame oplossingen. Naast heel wat technische interventies over installatietechnieken, opslagmethodes en dergelijke, deelde Gie ook zijn kennis rond marketing en sales met hen. We kijken alvast erg uit naar de verdere evolutie van Munyax Eco en de voortzetting van dit mooie voorbeeld van de samenwerking tussen ondernemers uit Noord en Zuid. In de woorden van Francine Munyanzea, Managing Director van Munyax Eco: “J’était vraiment très satisfaite de la rapidité de réaction et la qualité des experts proposés. J’étais également très positivement impressionnée par le réel de collaboration et d’échange de Exchange que ce soit dans l’equipe basée en Belgique ou au Rwanda! #(Exchange) 11

OPINIE

“TRUMP ZAL DE WERELD VERANDEREN, MAAR DAT DOEN WIJ OOK.” 12

Toen Joke me vroeg of ik voor het nieuwe magazine een stukje wilde schrijven over ‘hernieuwbare energie’ zei ik spontaan ja. Ik had iets moois in gedachten. Ik verbeeldde me dat het 2050 was en dat ik een bezoek bracht, met de kleinkinderen, aan de kerncentrale van Tihange, een toeristische trekpleister voor Wallonië. Ik verbeeldde me dat we rondliepen in de verlaten koeltoren. Ik verbeeldde me dat we een Franstalige gids hadden die in grappig Nederlands uitleg gaf hoe men vroeger dacht dat kernreactoren ons energie probleem zouden oplossen. Ik verbeeldde me dat Bob en Loesje, mijn twee fictieve kleinkinderen, met grote ogen zouden rondstaren en de kinderlijke vraag zouden stellen : ‘Maar opa, zonne-energie was er toen toch ook al?’ Ik verbeeldde me dat ik dan zou zuchten en proberen uit te leggen, wat ik al duizenden keren had uitgelegd, dat er overal zonne-energie was en is en zal zijn, dat het gratis uit de hemel komt, dat het schone energie is, ons klimaat niet negatief beïnvloed, duurzaam is, lokaal kan geproduceerd worden, … maar dat je er geen macht mee kan opbouwen zoals oliestaten dat kunnen met hun olie, dat het politiek moeilijk te controleren en gebruiken is…

Gie Verbunt, CEO IZEN Group

‘Na 25 jaar van overleg met ministers lijkt Bart Tommelein het begrepen te hebben.’

En meteen zat ik in de politiek, werd ik wakker, zag ik het vingertje van Donald Trump en kreeg ik braakneigingen. Wat wordt ‘hernieuwbare energie’ mager als je het in het licht stelt van onze huidige maatschappelijke problemen, dacht ik. Hoe is het mogelijk dat er zoveel domme Britten zijn die UK uit de EU stemmen, dat een pipo president van de Verenigde Staten kan worden? Wilders die minder Marokkanen in Nederland wil en Oost-Europese politici die niet solidair willen zijn voor de opvang van de vluchtelingen, maar wel gretig de Europese steun ontvingen om hun eigen ontwikkeling te versnellen. En al die mensen die hun huis, hun land ontvluchten, hun leven wagen om ergens anders te overleven en een nieuw leven op te bouwen. Syrië, wat een waanzin. Rusland en Turkije, of beter, Poetin en Erdogan, die oorlogje spelen. Hoe komt het dat al deze mensen een min of meer democratisch mandaat hebben om dergelijke waanzin te produceren! Geen wijsheid, geen overzicht, geen controle. Politici kunnen de maatschappelijke evolutiesnelheid niet meer volgen, hollen achter de feiten aan die ze allemaal verschillend interpreteren. Ik werd er meteen energieloos van. Moedeloos. Dus weg was mijn verhaaltje, mijn sprookje met happy end. Ik vertelde mijn jongste zoon, Pim, over mijn dilemma. Hij werkt op het kabinet van Marianne Thyssen, doet onderzoek naar armoede, en is zot van politiek.‘Natuurlijk moet je schrijven over hernieuwbare energie’, zei hij, korzelig. Klimaatverandering is onze grootste bedreiging. Het is de absolute prioriteit om dit onder controle te krijgen en hernieuwbare energie is dé sleutel hiervoor. Over enkele tientallen jaren liggen we allemaal te creperen, niet van oorlog, maar van droogte, warmte en natuurrampen. Dat moet ik jou toch niet uitleggen, hoop ik.’, voegde hij eraan toe. Natuurlijk, zei ik. Uiteraard. Gelukkig had ik niet té veel dilemma getoond. Ten slotte ben ik toch wat ouder en moet ik me niet zo maar op mijn nummer laten zetten. Ik kreeg gelijk weer een boost toen ik naar Lille reed. Meteen als ik de deur open doe, stroomt de warmte en elektriciteit me tegemoet. Het zoemt doorheen het gebouw. Er wordt gelachen , vergaderd in de gang en in de keuken, in stilte doorgewerkt als in een bibliotheek, geskypet, geluisterd naar klanten, gepoetst, geladen en gelost,… Overal jonge mensen boordevol inzet, alsof ze al jaren mee aan de kar trekken. Wat een energie, wat een drive, wat een macht, wat een ambiance,… Er floept een persmededeling van het kabinet van Bart Tommelein in mijn Postvak: ‘Nu ook zonnepanelen op overheidsgebouwen.’ Ik word er warm van. Na 25 jaar van bezoeken aan en overleg met kabinetten van ministers van diverse partijen is het net hij die het begrepen heeft. Onze grootste hernieuwbare energie/zonne-energie promotor. Ik heb nog nooit voor de liberalen gestemd en ik bespeur bij elke persmededeling meer schuldgevoelens. Goe bezig Bart! Trump zal de wereld veranderen, dat is jammer genoeg een zekerheid. Maar ook wij veranderen de wereld. Van onder uit en niet terug te draaien. We gaan de snelheid van verandering in ons voordeel laten spelen. En we maken ons sterk, binnen ons bedrijf en buiten ons bedrijf én met talloze partners. De wereld wordt groener, in Vlaanderen en Nederland dankzij IZEN. En dankzij Bart, uiteraard. Wie zal het halen? Daar wil ik niet over nadenken. Het gevaar zou bestaan dat ik moedeloos en energieloos zou worden. En dat wil ik niet tonen aan al die jonge gasten. Ze zouden het niet begrijpen. Er is geen reden toe. Ziezo, Joke. Mijn stukje is af. Totaal anders dan het initieel in mijn hoofd zat. Geen grote visies, geen grote boodschappen, geen missionariswerk mee, verleden tijd. Volgende keer is het aan één van onze jonge leeuwen om een stukje te schrijven. Lijkt me leuk en logisch.

Gie

‘ER STAAT EEN REVOLUTIE TE WACHTEN’ De Vlaamse minister van Energie gelooft rotsvast in zonne-energie. Heeft de regering het licht gezien? ‘Ik droom van een maatschappij waarin we heer en meester zijn over onze energie.’

➀ U bent een groot voorstander van zonne-energie. Waarom? Met alle argumenten tegen (duur, niet krachtig genoeg, …) valt uw voorkeur op.

TOMMELEIN: ‘Ik moet de eerste technologie nog tegenkomen waar er geen tegenstanders van zijn. (lacht) Ik ben als Vlaams minister van Energie overtuigd van het potentieel van zon, naast wind en warmte, omdat het vandaag een van de meest kostenefficiënte vormen van energie is. En het is ook nog eens proper. In 2016 kwamen er 24.200 zonnepaneelinstallaties bij, het dubbel van 2015. Dat cijfer spreekt voor zich: steeds meer Vlamingen zijn gewonnen voor de zon. De huidige zonnepanelen voor particulieren hebben geen subsidies meer nodig, aangezien de rendabiliteit van zonnepanelen er nog steeds op vooruit gaat en de kostprijs sterk gedaald is. Ik stel me wel technologieneutraal op. Indien er morgen een andere technologie opduikt die fantastische resultaten neerlegt, dan sta ik daarvoor open. Maar nu ben ik een fan van zon.‘

vragen aan Bart Tommelein 14

Zonne-energie is een van de meest kostenefficiënte vormen van energie. ➁ Hoe denkt u dat we binnen 30 jaar met energie omgaan? TOMMELEIN: ‘Momenteel is ons energiemodel centraal, met kernenergie en fossiele brandstoffen als belangrijkste energiebronnen. Van hieruit zullen we we steeds meer evolueren naar een decentraal model, waarbij burgers zelf hun energie opwekken. Met behulp van zonnepanelen op hun dak – of dat van een ander – , een participatie in een lokaal windpark, en een elektrische auto voor de deur die fungeert als batterij. Als we de reservecapaciteit van deze autobatterijen goed kunnen gebruiken – opladen als de stroom goedkoop is, terug afladen als er minder stroom beschikbaar is – kan dit de energieprijs op termijn zelfs verlagen. Dat decentrale model biedt enorme mogelijkheden voor huiselijk gebruik. Het is niet toevallig dat elektrische autobouwer Tesla bezig is met de ontwikkeling van huisbatterijen. En zij niet alleen. In Duitsland staan talloze spelers klaar om elk huis aan een batterij te hangen. Grootste belemmering blijft de prijs, maar de technologie wordt alsmaar beter en de prijzen zakken stelselmatig. De marktwerking die deze huisbatterijen voortstuwt, is karakteriserend voor de revolutie die ons te wachten staat. Het decentraal energiemodel doet ons dromen van een maatschappij waar we voor huiselijk stroomgebruik niet meer afhankelijk zijn van dure en gevaarlijke kerncentrales, maar heer en meester zijn over onze eigen energie.‘

➂

Specialisten vinden kernenergie en hernieuwbare stroom moeilijk combineerbaar. De constante blok nucleaire energie duwt de zonnepanelen, … in een bijrol, waardoor ook investeerders terughoudend zijn. TOMMELEIN: ‘Voor een positief investeringsklimaat voor hernieuwbare energie is deze situatie inderdaad niet optimaal. Wat mij betreft mag er snel een duidelijke boodschap komen over de kernuitstap. Maar we bevinden ons in een overgangsfase. We moeten ervoor zorgen dat onze regio er klaar voor is wanneer we in 2025 uit kernenergie stappen. We mogen ook niet op één paard wedden. Wanneer je inzet op één enkele energiebron, voer je geen doordacht energiebeleid. Daarom

zet ik als groene liberaal naast zon ook in op wind, warmte en diepe geothermie.’

➃

Er blijken nergens zoveel zonnepanelen te staan als in Vlaanderen. Heeft de oversubisidiëring van in de beginjaren dan toch een voordeel betekend? TOMMELEIN: ‘We doen het in Vlaanderen met 275.000 zonnepaneel-installaties inderdaad zeer goed, maar de omliggende landen zitten ons op de hielen, hoor. Ik geloof dat de subsidiëring van zonnepanelen nodig was, maar dat ze niet op tijd is aangepast, met de gekende gevolgen. We doen het erg goed op Europees vlak, maar we torsen een schuld mee én het draagvlak voor hernieuwbare energie stond door die oversubsidiëring op een heel laag pitje.’

➄ De Klimaatzaak wil de regering een proces aandoen we-

gens de hoge CO2-uitstoot. Heeft de overheid inderdaad een verantwoordelijkheid naar haar burgers om de klimaatopwarming tegen te gaan?

TOMMELEIN: ‘Uiteraard heeft de overheid een verantwoordelijkheid, en we zijn hier ook mee bezig. We kunnen het ons niet permitteren om te wachten met actie ondernemen. De uitdagingen waren gisteren al even groot als vandaag. Voor mij is energie-efficiëntie prioritair; woningen moeten beter geïsoleerd zijn. Hernieuwbare energie volgt op de voet. Ook de verkeersfiscaliteit hebben we vorig jaar hervormd naar een systeem met duidelijke keuzes. Wie vanaf begin 2016 voor een vervuilende dieselwagen koos, betaalt meer. Wie voor een zuinige benzinewagen koos, betaalt minder. Wie voor CNG, waterstof, plug-in hybride of elektrisch koos, betaalt helemaal niets. Daarnaast geven we sinds begin 2016 een zero emissie-bonus voor wie met een elektrische of een waterstofwagen rijdt. Tegen 2020 moet minimaal 10% van de nieuw aangekochte wagens vanuit de Vlaamse overheid, elektrisch aangedreven zijn. Tegen dan komen er ook 5.000 extra nieuwe publieke laadpunten, of minstens 1 per gemeente. We zitten als Vlaamse regering niet stil, al geef ik toe dat er nog veel werk op de plank ligt.’ #(jh)

Wat mij betreft, mag er snel een duidelijke boodschap komen over de kernuitstap. 15

‘CHINA STAAT AL VOOR OP ONS’ ‘Gezond verstand’ maakte muzikant Stijn Meuris één van de trekkers achter de Klimaatzaak, die de overheid juridisch tot een gedegen klimaatbeleid wil verplichten. ‘De rechtszaak zit vast, maar ik zie wel een kentering bij politici.’

➀ Waar komt het groene hart van Stijn Meuris vandaan? Bent u een groene jongen, of een kritische geest? MEURIS: ‘Men voert mij wel eens op als een man met een mening, maar ik vind niet dat ik zo kritisch ben. Ik vind dat de anderen het vaak zo weinig zijn. Ben ik groen? Ja, maar niet op een geitenwollensokken manier, zelfs niet ideologisch. Ik constateer gewoon dat de hele wetenschap vandaag overtuigd is dat het klimaat opwarmt, en de mens daarvoor verantwoordelijk is. Dan is het geen mening of overtuiging om dat aan te kaarten, maar gewoon gezond verstand. Een andere reden waarom ik dat aankaart, ligt bij mijn ondernemende kant. Er zit een opportuniteit in deze energie-overgang. Ze kan talloze jobs creëren en ons op een nieuw pad zetten. En dat spreekt me aan. Al maak ik me zorgen om dat genetisch conservatisme dat bij de Vlamingen wel lijkt aangeboren. Wij houden niet zo van vooruitgang, vrees ik. Als het aan ons had gelegen, waren we niet eens aan de stoomtrein geraakt. (lacht)’

➁

Zijn er landen waar u het klimaatbeleid beter ziet verlopen dan in ons land?

➂

Er staan nergens zoveel zonnepanelen als in Vlaanderen. Heeft de oversubisidiëring van in de beginjaren dan toch een voordeel betekend? MEURIS: ‘Het is maar toen er overmatig gesubsidieerd werd dat we zonnepanelen zijn beginnen aanleggen. Maar het was jammer dat zonne-energie daarna een tijd in het verdomhoekje is geraakt, toen de subsidies werden teruggeschroefd. We gebruiken graag de wortel, maar we zien het voordeel niet meer als die wegvalt. Al zie ik intussen een kentering, ook bij de overheid. Niet zozeer bij de Vlaamse minister van Natuur Joke Schauvliege, maar ik voel wel een andere wind bij minister van Energie Bart Tommelein. Die ziet de economische opportuniteit van de energieswitch, en dat is voor mij een even goede motivatie als een andere. Al moet de omschakeling naar een ander klimaatbeleid uiteindelijk toch geworteld zijn in een diepgeworteld besef dat het op de huidige manier niet verder kan, en niet alleen in de belofte van meer jobs.’

De overheid is erin geslaagd van de Klimaatzaak een communautair geschil te maken.

MEURIS: ‘Ik zou een verrassend voorbeeld willen noemen en dat is China. Je hoort wel eens opwerpen dat het helemaal niets uitmaakt voor het klimaat dat wij in Europa zonnepanelen gaan leggen, als straks meer dan een miljard Chinezen met de auto gaan rijden. Maar vandaag zie je dat net dat land de groene kaart trekt. Natuurlijk is het op dit ogenblik nog een erg vervuilend land, maar hun inspanningen om industrie, mobiliteit en energieproductie te vergroenen, wijzen erop dat de Chinezen erg goed begrijpen waar de toekomst ligt. Ze hebben de intentie, en ik geloof dat ze het menen.

Het is wel die Vlaamse regering die jullie met de Klimaatzaak een proces aandoen wegens de hoge CO2-uitstoot.

De reden waarom ik net naar China verwijs, is om duidelijk te maken dat de rest van de wereld niet achterloopt op Europa als het over groen gaat. Als we geen duidelijk klimaatbeleid gaan voeren, riskeren we straks om als het overjaarse deel van de wereld weggezet te worden. Iets wat op sommige vlakken al aan het gebeuren is. Er ligt met de groene energiebronnen een kans klaar om een nieuwe dynamiek te creëren, maar niet alleen Europa kan die kans grijpen.’

MEURIS: ‘Het is hemeltergend, maar de Klimaatzaak zit rotsvast. Twee jaar geleden hadden we in een mum van tijd al 10.000 eisers verzameld, voor een rechtszaak die we tegen de vier betrokken ministers in ons land hebben ingediend. Maar de overheid is erin geslaagd om het proces met jaren te vertragen door - en dat geloof je amper – er een communautaire zaak van te maken! Omdat we de klacht indienden tegen vier ministers over het hele land moesten we dat van de wet in het

➃

Ik vind mezelf niet zo kritisch, ik vind dat de anderen het te weinig zijn. Frans doen. Daar is Vlaanderen nu al twee keer tegen in beroep gegaan. Al twee keer kregen ze ongelijk van de rechter, en nu gaan ze naar Cassatie. Niet dat ze daar gelijk zullen halen. Het is een puur vertragingsmanoeuvre, want Cassatie neemt al snel een jaar in beslag. En intussen hopen ze dat het dossier voor de volgende regering is. Niet dat de zaak dan vervalt, maar dan zal de opvolger van Joke Schauvliege kunnen argumenteren dat zijn of haar beleid nog geen vorm gekregen heeft, en er dus niets is om aan te klagen. Ze hopen wellicht ook dat wij er met alle vertragingen de brui aan geven. Maar dan kennen ze ons nog niet!’

➄ Hoe denkt u dat we binnen 30 jaar met energie omgaan?

MEURIS: ‘Dat hangt ervan af welke richting we nu inslaan. We staan op een kruispunt, en willen we niet als een schoothond van olie- en andere fossiele landen te veel betalen voor onze energie, dan moeten we een keuze maken. Ik hoop dat we tegen dan zullen drijven op zonne-, wind- en getijde-energie (we zijn een kustland!), maar de macht van de oude energiebedrijven stellen die keuze uit. Vandaar, in hoofdletters: BEGIN ERAAN. Droom ik echt verder, dan kijk ik ook naar kernfusie, de slimmere versie van kernsplijting. Daar word ik in groene middens wel eens voor aangekeken, maar het is wel degelijk de heilige graal. Nu, daar is te weinig in geïnvesteerd. De komende 20 jaar is daar geen doorbraak te verwachten.’ #(jh)

vragen aan Stijn Meuris 17

KLASSIEKE BOILER

WARMTEPOMPBOILER

1 kWh elektriciteit

1 kWh warmte

3,5 kWh warmte

WARMTEPOMPBOILER max. 1920 mm hoog

De warmtepompboiler wint steeds meer aan populariteit, maar blijft helaas een relatief ongekend product. Onterecht! Want hij is heel effectief en duurzaam. De werking van een warmtepompboiler is eigenlijk eenvoudig en geniaal tegelijkertijd. Het systeem onttrekt warme lucht uit je woning. Die wordt normaal via een ventilatiesysteem gewoon naar buiten geblazen. De energie die je al jaren laat ontsnappen uit je huis, gebruikt de warmtepompboiler dus opnieuw om bespaar water te verwarmen. Een ventilatiesysteem in de warmtepompboiler zuigt warme lucht in zijn omgeving aan tot 70% en stuurt die door naar een met een koelstof gevulde elektriciteit warmtewisselaar. Vervolgens drukt een compressor, max. 650 mm breed die gebruik maakt van hoge druk, het geproduceerde gas samen. Hierdoor ontstaat er een hogere temperatuur. Dat warme gas komt via een tweede warmtewisselaar in het boilervat terecht. Hier geeft het gas z’n warmte af aan het kraanwater, waardoor het afkoelt tot een vloeistof. Dankzij het expansieventiel, dat zorgt voor de ontspanning van de koelvloeistof, kan de cyclus opnieuw beginnen. Een warmtepompboiler heeft tal van voordelen. Hij verbruikt drie keer minder stroom 25% 75 % enkel dan een elektrische boiler, zijn werking is een milieuenergie sanitair energie vriendelijke manier om kraanwater op te warmen en hij uit het warm uit de kan gecombineerd worden met andere energiezuinige stopcontact water lucht systemen, zoals zonnecollectoren (zet zonlicht om in warmte).

ENERGIEZUINIG WONEN IN HET MOLENHUISJE Wat als alle groene energie-toepassingen en –technieken die we kennen gebruikt worden in één huis? Dan krijgen we het Molenhuisje in Brecht. IZEN Energy Systems en haar partners tonen met dit project aan hoe verschillende energietechnologieën kunnen samenwerken in een woning. Zonnepanelen op het dak wekken stroom op, zonnecollectoren zorgen voor warmte en warm water en de ventilatie van het huis recycleert warmte. Bovendien is het Molenhuisje sterk geïsoleerd. Met een oppervlakte van 100m2 is het huis niet enkel energiezuinig, maar wekt het meer op dan het verbruikt. Met die extra stroom kunnen de bewoners gratis elektrisch rijden. Hoewel het veelbelovend klinkt om op deze manier volledig energieonafhankelijk te leven, moet er rekening gehouden worden met de winter. Dan valt er weinig zonneenergie op te wekken. Ook is het huis een stuk duurder dan een vergelijkbare woning van die grootte. Maar al deze technologieën ontwikkelen zich snel. Wie weet is energieonafhankelijk wonen over enkele jaren dus wel een realiteit?

DE STEENEN MOLEN De molen biedt een prachtig decor voor een authentieke brasserie en B&B.

Molenstraat 21 2960 Brecht Tel: 03 430 57 54 info@desteenenmolen.be

SUNSECURE

95%

90%

80%

kWh-opbrengst

100%

20 jaar zorgeloos

Wanneer je overweegt om zonnepanezonnesysteem len aan te schaffen, wil je absoluut jaar 1 20 zeker zijn dat ze je voor een lange tijd gratis energie opleveren. SunSecure biedt die zekerheid, met een opbrengstgarantie van 20 jaar. Met Sunsecure wordt een deel van je investering terugbetaald indien je de gesimuleerde opbrengst niet haalt. Hierdoor weet je als klant zeker dat je krijgt want men belooft. IZEN biedt deze opbrengstgarantie als enige installateur aan in ons land. Zo wil IZEN het verschil maken met andere spelers op de markt. Op de meeste zonnepanelen ontvang je een vermogensgarantie van 20 à 25 jaar. Het vermogen is echter het maximum dat een zonnepaneel onder ideale condities kán produceren. Maar het zegt niets over je werkelijke opbrengst, terwijl dat net is wat telt. Daarnaast is het vermogen ook moeilijk en duur om te meten. Om wel zekerheid te bieden over die opbrengst, riep IZEN de 20-jarige opbrengstgarantie in het leven.

IZEN’s LATEST

ssiek een kla er dan epaneel i o o m > zonn blauw n gen da vermo nnepaneel r e e m > 11% w 265Wp zo blau warte er en z die d a k e n e cell > zwart en oor de look d r bijeen ligg e t dich

+11% SUNPOWER WORDT UITGEDAAGD DOOR PERCTECHNOLOGIE

HOOG RENDEMENTS ZONNEPANEEL Voor wie een klein dak heeft, is het rendement van zonnepanelen uiterst belangrijk. Voor die grotere opbrengst betaalde je echter een fikse meerprijs. Tot nu. Met een nieuwe spiegeltechnologie kunnen met name stadsbewoners heel wat meer uit hun installatie halen. Als meters tellen, wordt het rendement van elk zonnepaneel apart des te belangrijker. Er bestaan al langer panelen die meer stroom opwekken dan wat gemiddeld is, maar de prijs daarvan is altijd zo hoog geweest dat het gewonnen rendement werd tenietgedaan door de meerkost van het paneel. Tot nu dus. Vroeger produceerden Chinese bedrijven enkel zo goedkoop mogelijke zonnepanelen. Maar sinds Europa een minimumprijs heeft ingevoerd, om de concurrentie met Europese producenten wat te verzachten, zetten ook de Chinezen in op betere technologie. Verschillende Chinese producenten verbaasden iedereen met een betaalbare vorm van de zogenaamde PERC-technologie. Zulke panelen wekken heel wat meer elektriciteit op, en dit keer tegen een zeer beperkte meerkost. Ideaal voor mensen met een kleiner dak. 19

Het goede groene leven

VERBETER DE WERELD VERWEN JEZELF

ECOTAINER upcycle brug in Tel-Aviv Deze brug zou toegang kunnen bieden tot een park dat aangelegd zal worden op een oude stortplaats. Elk jaar staan 800.000 containers ergens gewoon te staan. Ze recycleren met een andere bestemming is dus niet alleen slim, maar ook een snelle en flexible manier van bouwen. www.inhabitat.com

ZONNEKONING cocktailrecept

ONAK kayak out of the box De opvouwbare kano is bedacht door twee Belgen die van kanoĂŤn houden: Thomas Weyn en Otto van de Steene. De mannen hadden echter niet voldoende liquide middelen om hun droom te verwezenlijken en om de Onak ook echt te laten produceren en daarom zochten ze via Kickstarter naar investeerders. De afgelopen drie jaar hebben de Belgen zoâ&#x20AC;&#x2122;n 15 prototypes ontwikkeld om tot de ultieme opvouwbare kano te komen. Ze peddelden Europa rond, zelfs door ijs, om de duurzaamheid van het materiaal te testen. De kano moest aan drie eisen voldoen: lichtgewicht, makkelijk om mee te nemen en makkelijk om op te bergen. De Onak kun je opvouwen tot een compacte koffer op wielen van 17 kilo. De kano kan twee volwassenen, een kind en wat bagage dragen en kost ongeveer 1195 euro. www.onak.com 20

40ml The Botanist gin, 30ml citroensap, 28ml paardenbloemsiroop (bij natuurvoedingswinkel), vul aan met witbier. Zo maak je zelf siroop van bloemetjes: Pluk veel bloemetjes. Spoel ze grondig af zodat er geen beestjes meer opzitten. Doe ze in een glazen bokaal of confituurpot en overgiet ze met kokend water tot ze net onderstaan. Voeg suiker toe (voor elk kopje water en bloemen, ook een kopje suiker). Voeg wat citroensap toe om te bewaren. Laat alles een uurtje staan op een warme plek (bijvoorbeeld au bain marie in een kom met heet water) zodat de smaken goed worden opgenomen. Zeef de vloeistof. Je kan de siroop in een afgesloten glazen flesje bewaren in de koelkast, maar niet te lang. www.pinterest.com

NOOIT MEER OP ZOEK NAAR JE SLEUTELS DIY sleutelblokje Wat hebt nodig? • Een stuk van licht hout • Een houtzaag. • Kralen van verschillende grootte. • Zwarte houtverf of een viltstift. • Lederen touw. Hoe maak ik dit? • Zaag een blokje hout op maat • Teken eerst met potlood de strepen waar je daarna een inkeping gaat zagen • Knip het touw in stukken en rijg de kralen er aan. • Versier de kralen naar wens. • Sleutel eraan en tegen de muur bevestigen. www.pinterest.com

LUCHTPLANTJES Epiphyten. Epi-wat?

Als je uit je dak gaat ... Pas dan wel op voor de zonnepanelen!

Deze design ‘objecten’ groeien in het wild op andere levende planten. Ze halen hun voedingsstoffen uit lucht of neerslag en moeten daarom dus niet in een pot met grond geplant worden. Je kan ze online kopen bij het Belgische Phyt. Een plantje kost je tussen 6 en 16 euro en wordt thuis geleverd. www.phytplants.com

TIP VOOR SPORTIES snel weer frisse voeten

DE ARTIVELO BIKEDOCK alles op één plek aan de muur Van fiets tot kunst. Dit compacte fietsenrek is ontstaan door een innovatieve samenwerking tussen ervaren mensen uit de wielersport. Eén van hen is voormalig eliterenner Oscar Verheul. Tijdens en na zijn fietsloopbaan dacht hij na over gebruiksgemak van alledaagse dingen en het efficiënt inrichten van beschikbare ruimte. Bijvoorbeeld het organiseren en ophangen van je racefiets en fietsaccessoires. Design en duurzaamheid stonden daarbij telkens centraal. Jouw trotse fiets krijgt een vaste plaats in je interieur met een stijlvolle uitstraling. www.artivelo.com

Je sportschoenen mee de wasmachine in? Geen probleem! Je stopt ze daarna ook gewoon mee in de droogkast. Om geen lawaai te maken en je trommel niet te beschadigen, hang je ze best in een netje aan de deur. Zo weer klaar voor je volgende sportieve activiteit! www.pinterest.com

ECOXPOWER je krachten omzetten in energie Bij langere fietstochten kan het stroomverbruik van je apparaat snel leeg trekken. Met Ecoxgear kan je tijdens het fietsen je smartphone of navigatiesysteem opladen met een USB-laadkabel of energie opslaan in de 700 mAh accu. Hiermee kunnen apparaten ook worden opgeladen als je even op het terras zit. Het systeem is verder volledig waterdicht, heeft een LED-lampje voor- en achteraan en door de bevestiging op de as ook beschermd tegen diefstal. www.treehugger.com

› 21

HET GOEDE GROENE LEVEN

FAIRPHONE een betere telefoon is een telefoon die beter gemaakt is

SOLO EYEWEAR een (roze) bril voor iedereen SOLO Eyewear maakt trendy zonnebrillen op een ecologisch verantwoorde manier: gerecycleerd plastic en hergebruikte bamboo zijn de hoofdbestanddelen van deze brillen. Zo wordt de ecologische voetafdruk verkleind. Ook verpakkingen worden hergebruikt en bruikbare delen van kapotte glazen krijgen een nieuw leven. Uitgangspunt van SOLO Eyewear is dat ongeveer 1 miljard mensen wereldwijd geen toegang hebben tot oogzorg en dat bijna 80% van de slechtziendheid of blindheid in de wereld te voorkomen is. Hun motto ‘Live & Give’ geeft aan dat ze geloven in een leven vol avontuur en dat ze de mensen willen inspireren om de wereld te veranderen. 10% van hun opbrengsten gaat naar het financieren van oogonderzoeken, brillenglazen en operaties voor mensen in nood. www.soloeyewear.com

PARADISE CITY FESTIVAL groen feestje gegarandeerd Het Paradise City festival gaat door in Perk, Steenokkerzeel en dit op een prachtige locatie. De organisatie van dit groene festival is er zich van bewust dat een muziekfestival veel vervuiling met zich meebrengt en heeft een 10-stappen-proces waar ze zich aan houden om hun impact op milieu en omgeving 22

Het grote voordeel van de Fairphone is dat je de levensduur enorm kan verlengen: deze modulaire telefoon stelt je zelf in staat om enkel de kapotte component (zelf) te vervangen en niet bij het minste probleem de hele telefoon weg te gooien en daardoor een enorm negatieve impact te hebben op het milieu. Het maken van de Fairphone gebeurt net iets anders dan bij andere telefoons. Fairphone tracht zowel de omgeving als de mensen positief te beïnvloeden door te werken met gebruikte en gerecycleerde materialen, goede werkomstandigheden voor de werknemers te garanderen en een telefoon te maken met een tijdloos design, gemaakt met ‘faire’ materialen. www.fairphone.com

HATHAY BUNANO breiwerk

te mini-maliseren. Gaande van groene energie, water en voedsel over afvalbeheer en eco-toiletten naar transport: aan alles wordt gedacht om de invloed en vervuiling te beperken. Ook partners en sponsors dienen zicht te houden aan een ecologisch charter. Uiteraard draait het vooral om de muziek en met een sterke line-up is een (groen) feestje gegarandeerd! www.paradisecity.be

Op zoek naar een cadeau voor een pasgeboren baby? Ben je je sleutelhanger verloren en zoek je een mooi, nieuw exemplaar? Of zoek je een warme muts of sjaal om je in te duffelen tijdens de winter? Neem dan eens een kijkje op de website van Pebble Child. Hier vind je met de hand gemaakte breiwerkjes in prachtige kleuren, die je een instant goed gevoel geven. Het inspirerende verhaal van het bedrijf is te vinden op de website. Hier heb je sinds vorig jaar ook de mogelijkheid om online één of meerdere gebreide kunstwerkjes te bestellen. Zeker de moeite waard! www.pebblechild.com

S lar Home Party # deel jouw positieve energie

Geniet jij elke dag van je groene stroom, geproduceerd met je eigen IZEN zonnepanelen? Wil je deze positieve energie delen met vrienden, familie of buren? Fantastisch! Dan organiseren we samen een leuk feestje bij jou thuis, toch?

INSTOCK voedselverspilling op de kaart Instock gaat voedselverspilling tegen op een originele manier. Ze verzamelen onverkochte producten en maken er een lekker gerecht van, dat ze dan in hun restaurants verkopen. Brood van een dag oud, fruit en groenten met een schoonheidsfoutje, vlees of vis,… alles wordt door creatieve chefs verwerkt en omgetoverd tot een heerlijke en afwisselende maaltijd. Een mooi en smakelijk initiatief! www.instock.nl

FJÄLLRÄVEN RE-KANKEN 11PET-flessen en slechts 1 draad Een rugzak met een hoofdvak, twee zijvakjes en een compartiment vooraan; redelijk basic, toch? Niet als het om een gerecycleerde rugzak gaat. De Fjällräven Re-Kanken is gefabriceerd uit 11 PET-flessen en slechts 1 draad. Door minder gebruik van water, chemicaliën en energie gaat hier de leuze ‘less is more’ zeker op, zowel voor het design als het vervaardigen. www.fjallraven.nl/re-kanken # (jla) # (mgi) # (pica)

Hoe gaan we te werk? Jij zorgt voor minstens 10 volwassen deelnemers, wij voor een IZEN party box met energieke verrassingen. In een uurtje overlopen we de werking van een zonne-installatie. We starten bij de zonnepanelen en eindigen bij de omvormer, het hart van je zonnesysteem. Op het einde ontvangen al jouw gasten een code voor een exclusieve korting. Bovenop de IZEN party box ontvang je 100 euro cashback op je bij IZEN aangekochte zonne-installatie. En de kids? Die kunnen zich ondertussen amuseren op ons springkasteel!

Jolien uit Zandhoven vertelt over haar eerste Solar Home Party: # We hebben ons huis grondig verbouwd en kozen voor zonnepanelen van IZEN en ook onze warmtepomp werd door hen geplaatst. We zijn fier op onze duurzame renovatie. Veel vrienden en familie zijn benieuwd naar onze ervaringen. Zo’n feestje leek ons dus een leuk idee! We waren verrast door het aantal deelnemers! Zonnepanelen zitten door het lage investeringsbedrag en stijgende elektriciteitsprijzen duidelijk helemaal in de lift. Onze gasten ontvingen dankzij ons een exclusieve korting, een mooi extraatje. Trouwens de inhoud van de IZEN party box werd gesmaakt! 23

TESLA POWERWALL Met de batterij van Tesla kan je de energie van je zonnepanelen overdag opslaan en ’s nachts gebruiken. Je kan op die manier 13 kWh opslaan. De Tesla powerwall is enkel compatibel met de omvormer van Solar Edge. Wanneer kies je een Tesla Powerwall? • Je wil je eigen opgewekte energie ‘s avonds rechtstreeks gebruiken. • Je wil ook bij een stroomonderbrekening nog bepaalde toestellen inzetten. (Back-up systeem is ook mogelijk) • Je wil gebruik maken van een high-end batterij die ontwikkeld werd vanuit Tesla’s jarenlange ervaring. • Je wenst het meest esthetische batterijsysteem op de markt.

STROOM INPAKKEN IS MOEILIJK

WAAR BLIJVEN DE BATTERIJEN? Is het nog maar een kwestie van tijd voor we thuis allemaal een batterij hebben staan, waarin we onze eigen groene stroom maanden kunnen bewaren tot we het nodig hebben? Met alle geld en onderzoek dat ernaartoe gaat, zou je alvast denken van wel. Maar stroom inpakken blijkt erg moeilijk.

WAAROM GAAN BATTERIJEN ZO TRAAG

Het zou de oplossing kunnen zijn waar de hele planeet op zit te wachten, en wie ze vindt, wordt zo rijk als de zee diep is. Tal van bedrijven en universiteiten zijn er dan ook al decennia mee bezig, voorzien van grote onderzoeksbudgetten. En toch lijkt het maar niet te lukken. Batterijen lijken op papier het ideale sluitstuk voor een duurzame energievoorziening, maar de energie die ze kunnen opslaan, blijft ruim ondermaats. Eerst het potentieel: omdat stroom maar moeilijk kan worden opgeslagen, moet er een constante aanvoer van elektriciteit zijn om het net draaiende te houden. Nog los van het feit dat zo’n situatie verre van efficiënt is, is het één van de voornaamste redenen waarom kernenergie zo populair blijft. Een kerncentrale is namelijk niet flexibel: er komt constant zowat dezelfde hoeveelheid stroom uit, goed voor het merendeel van onze elektricteitsproductie. Het is die constante die groene stroombronnen in een bijrol duwt. Op zonnepanelen, windmolens en andere duurzame bronnen wordt vooral beroep gedaan voor het variabele deel van de stroomproductie, zoals de pieken ’s ochtends en in de vooravond. Het gebeurt dan ook geregeld dat hele parken met windmolens of zonnepanelen op standby staan, omdat hun stroom toch niet kan gebruikt worden. Kan je dat vermogen opslaan, dan spreek je dus over een heel nieuwe wereld. Kan ieder gezin dat met de zonne-energie die het die dag via de panelen op het dak heeft binnengehaald, dan behoren kerncentrales sneller tot het verleden dan je ‘scheurtjescentrale’ kan zeggen.

Zware stroom Maar zover zijn we dus nog lang niet. De Tesla Powerwall is een eerste voorbeeld van een gebruiksvriendelijke thuisbatterij, maar ze is nog duur en heeft een beperkte capaciteit. ‘Wat je nodig hebt, is een batterij die bijvoorbeeld de zonneenergie van tijdens de zomer een half jaar kan opslaan, zodat een gezin enkel met de eigen productie ook de winter nog doorkomt.’ Volgens professor Walter Daems, verbonden aan de Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen van de Universiteit Antwerpen, duurt het nog wel even voor zo’n batterijen beschikbaar worden - als dat al ooit gebeurt. ‘Er zijn twee grote hinderpalen om batterijen met een capaciteit die groot genoeg is te maken: enerzijds het gewicht en de grootte van zo’n batterij, en anderzijds de snelheid waarmee je die batterij kan opladen en ontladen. Die bepaalt mee de veiligheid ervan. Wat dat laatste betreft, zijn er de voorbije jaren al enorme stappen gezet. We slagen er momenteel in om batterijen meer dan honderd maal sneller te laden en te ontladen dan vroeger. Maar voor het eerste blijft men maar hangen op het niveau van de jaren ‘60. Bovendien lekken batterijen energie, wat je merkt als je je gsm zonder hem te gebruiken enkele weken laat liggen. Dan is die batterij sowieso plat.’

Een performante thuisbatterij zou enorm groot en zwaar zijn. Stroom blijkt gewoon een stuk minder gemakkelijk in te pakken dan je van zo’n op het eerste zicht abstract iets zou denken. Een batterij snel opladen en laten ontladen zorgt al 26

Een thuisbatterij van 3,6 ton Hoe zwaar weegt je batterij die je de winter doorhelpt? Voor een gezin is een zonnepaneelinstallatie van ongeveer 4000 kWh op jaarbasis een courante grootte. Indien we, om het rekenwerk eenvoudig te houden, veronderstellen dat drie vierde van die energie in de zomer wordt opgewekt, dan moeten we een vierde van de totaal opgewekte energie kunnen bewaren om de winter door te komen. Dat komt op 1000 kWh, of omgezet naar standaardeenheden 3,6 GJ (giga-Joule staat voor 1 miljard Joule). Als je weet dat we ongeveer 1000kg batterijmassa nodig hebben om 1GJ op te slaan, dan kan je eenvoudig zien dat je beter een goede fundering voorziet voor je batterij.

snel voor heel wat warmteontwikkeling – iets dat elektronicareus Samsung onlangs nog mocht ondervinden, toen hun nagelnieuwe Note 7’s spontaan in brand bleken te schieten. En vooral: energie heeft een gewicht en een volume. En dat is iets waar al het onderzoek ter wereld blijkbaar weinig aan kan veranderen. Een batterij die de zonne-energie van een heel huishouden lang genoeg kan opslaan, zou dan ook onredelijk groot en zwaar worden (zie kaderstuk). Laat staan dat er batterijen zouden komen die de productie van een centrale kunnen bijhouden.

Waterstof Daems is formeel: ‘Volgens mij is de grote marge die je nog op de ontwikkeling van batterijen kan boeken, stilaan wel bereikt. Er zijn gewoon fysieke beperkingen aan wat je met elektriciteit kan doen. Zo’n thuisbatterij is geen slecht idee, maar het is geen oplossing voor je hele bevoorrading indien we uitgaan van ons huidig consumptiepatroon. Het is voorlopig ook nog goedkoper om gewoon je overschot aan stroom op het net te plaatsen en daarvoor vergoed te worden, dan om dat overschot bij te houden in een batterij. Al zal dat natuurlijk veranderen als de netbeheerders de tarieven om stroom op het net te plaatsen sterk zouden opdrijven, iets waar ze wel aan denken. Ook indien de elektriciteitsprijs nog sterker mee zou evolueren met piekuren en daluren, hebben kleine batterijen als buffervat voor energie wel degelijk zin.’ Voor langdurige opslag is waterstof volgens de prof een veel efficiëntere manier om energie op te slaan. ‘Via elektrolyse kan je stroom omzetten in waterstof, wat je vervolgens zonder één lek kan bewaren tot je het weer nodig hebt. Theoretisch zou elk gezin over zo’n waterstoftank kunnen beschikken, die als opslagmedium werkt voor stroom die ze zelf met hun zonnepanelen hebben geproduceerd. In de praktijk lijkt een installatie op straat- of wijkniveau een betere keuze om de kosten om waterstof onder hoge druk op te slaan te beperken. Op dezelfde manier zouden we auto’s kunnen laten rijden met een brandstofcel op waterstof. Maar dan spreken we natuurlijk over een compleet nieuwe infrastructuur die zou moeten worden aangelegd, en dat lijkt al zeker niet voor morgen. Daarom dat een bedrijf als Tesla met zijn wagens en Powerwalls ook met batterijen werkt: stopcontacten zijn er al overal. Met waterstof zou het veel moeilijker zijn om de markt in te palmen.’ # (jh)

Maak van je dak één paneel!

VOORDELEN ZONNEDAK • • • • •

esthetisch dakbedekking én energieopwekking zeer gunstig effect op je E-peil 100% waterdicht ideaal voor totaalrenovatie

ENTEGRE ZONNEDAK Entegre is een duurzame oplossing voor wie bouwt of zijn dak totaal renoveert. De zonnepanelen worden geplaatst als dakbedekking, gemonteerd op de panlatten en waterdicht afgewerkt. Dit systeem is wel mogelijk voor een aaneengesloten dakvlak zijn zonder objecten. Het volledig zwart zonnedak is niet alleen zeer mooi, maar ook super efficiënt. Dankzij het lightsoaking effect wekken deze thin film modules tot 3% extra energie op bij eerste blootstelling aan licht. Per m² dakoppervlakte heeft dit zonnepaneel een efficiëntie van 14,3%, wat zeer hoog is voor deze technologie. 27

Eneco wil jouw Tesla Powerwall

HET AIRBNB VAN DE ENERGIEMARKT Elk huishouden met zonnepanelen heeft een elektriciteitscentrale die ons hele energienet groener kan maken. Stroomproducent Eneco wil uw thuisbatterijen gebuiken om het nationale elektriciteitsnet in evenwicht te houden. Dat kan het begin zijn van een revolutie.

Op dit ogenblik kunnen onze noorderburen zich aanmelden om deel uit te maken van het zogenaamde CrowdNett van de groene stroomproducent Eneco. Wie via het bedrijf een Tesla Powerwall koopt en vijf jaar lang 20 procent van de capaciteit van die vooruitstrevende thuisbatterij afstaat, verdient de helft terug van wat de Tesla Powerwall gekost heeft. Te mooi om waar te zijn? Integendeel, zulke peer-to-peersystemen zouden wel eens de toekomst kunnen zijn van onze energiemarkt. De thuisbatterijen van Tesla zijn duur, futuristisch speelgoed. Ze zijn in de eerste plaats bedoeld voor mensen die zelf al energie produceren, zoals de huishoudens met zonnepanelen. Die verbruiken overdag dan wel groene energie, maar eens het donker wordt, zitten ze vaak net als de modale stroomverbruiker op het gewone net kernenergie binnen te halen. Dan kan je een contract afsluiten met een volledig groene leverancier, maar het zou natuurlijk nog beter zijn als je het teveel van je eigen productie van overdag gewoon kon bijhouden. En dat doet Tesla’s hebbeding.

SAMEN STERK

Maar Eneco - een leverancier die van Greenpeace 18/20 kreeg in hun vergelijking van groene stroomproducenten - vond zo’n batterij niet alleen een goed idee om groen energieverbruik te optimaliseren. Een enkele batterij verzinkt in het niets, redeneerden ze, maar als

je honderden batterijen combineert, dan heb je een kleine elektriciteitscentrale. Niet om al de anderen van stroom te voorzien, dan hebben de eigenaars er niets meer aan. Maar wel om een erg specifieke nood in de huishouding van onze energiemarkt te vervullen. Even technisch: omdat grootschalige opslag van elektriciteit moeilijk is, moet de netwerkbeheerder (Elia in België) ervoor zorgen dat het aanbod van geproduceerde stroom te allen tijde ongeveer hetzelfde is als de vraag naar elektriciteit. Wordt er te weinig stroom geproduceerd, dan kan het elektriciteitsnet de vraag niet meer aan. Is er te veel stroom, dan raakt het net overbelast. Dat was vroeger niet zo’n moeilijke klus, met een duidelijk aantal centrales. Maar nu, met al die kleine centrales van zonnepanelen, windmolens en biomassa, bovenop de grote steenkool-, gas- en kerncentrales, wordt die evenwichtsoefening aartsmoeilijk. De oplossing is om een aantal centrales te hebben die tijdelijk kunnen worden ingezet om stroom bij te produceren, of net te minderen. En dat, bedacht Eneco, zou net zo goed een reeks van enkele honderden thuisbatterijen kunnen zijn.

AIRBNB

Daarom kunnen mensen die hun Tesla Powerwall via Eneco kopen een vijfde van hun vermogen afstaan aan de energieleverancier. Dat restje stroom bij honderden gezinnen samen kan dan

wanneer het nodig is, ingezet worden om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. Op een groene manier, en dat is belangrijk. De centrales die vaak gebruikt worden om het net te balanceren, zijn kolencentrales, en die stoten een massa CO2 uit. Leveren gezinnen zonne-energie om de klus te klaren, dan scheelt dat dus een hoop vervuiling. Voor die dienst betaalt Eneco, dat verdient aan het balanceren van vraag en aanbod, bovendien. Wie vijf jaar lang een deel van zijn productie afstaat, heeft de helft van zijn hebbeding terug. ‘Je zou het kunnen zien als het AirBnB van de energiemarkt’, vindt Rob Bakker van Eneco Group. ‘Omdat gezinnen kunnen verdienen aan een algemene vraag, maar ook omdat het een dienst is die een hele sector op zijn grondvesten doet daveren. Het balanceren van de energietoevoer wordt er groener door. Bovendien heb je minder klassieke gas- of kolencentrales nodig, zodat die gesloten kunnen worden. Het zou een eerste stap kunnen zijn naar een energienet dat we allemaal samen bevoorraden.’ Enthousiast? Dan is afwachten de boodschap. Eneco voert gesprekken om dezelfde service in België aan te bieden, maar de grote spelers in onze stroomdistributie en -regeling zijn nog niet overtuigd. Wordt het Nederlandse voorbeeld een succes, dan verandert dat een heleboel. # (jh) 29

Zin in de toekomst

GOOGLE DROOMT VAN OVERMORGEN Als er een bedrijf is waarvan we vermoeden dat het binnen dertig jaar nog meer dan vandaag aanwezig is in ons dagelijks leven, dan is het Google wel. Met hun absurde investeringen doet het vandaag dromen van de toekomst, net als wij bij IZEN. Portret van een bedrijf dat nooit conventioneel wil zijn. De kans is behoorlijk groot dat we binnen dertig jaar maar raar terugkijken op de tijd waarin we windenergie opwekten met honderden torenhoge molens. Het is namelijk een stuk efficiënter om windenergie te gaan oogsten op veel grotere hoogtes, tot in de stratosfeer toe. Daar geraak je natuurlijk niet met een klassieke windmolen, maar door vliegers en wieken als het ware op te laten aan ellenlange touwen, en ze te laten draaien op kilometers hoogte. Klinkt dat compleet van de pot gerukt? Nee hoor, de testen zijn al volop bezig. En trouwens, ‘compleet van de pot gerukt’ betekent voor sommige bedrijven gewoon ‘ambitieus’. Voor Google bijvoorbeeld. Niemand die vandaag verder staat in het opwekken van windenergie op grote hoogte dan deze zoekrobot. En dat is verre van het enige waar het bedrijf van stichters Sergey Brinn en Larry Page mee bezig is. Een greep uit de projecten van Alphabet, het nieuwe moederbedrijf boven Google en zijn vele zusterbedrijven? Wel. Bij Verily ontwikkelen ze een contactlens die het glucosegehalte bij diabetespatiënten bijhoudt via het oog, in plaats van dat deze mensen bloed moeten prikken. Ook een pil die ziektes in je lichaam opmerkt voor ze zich manifesteren, zit daar in de pijplijn. Bij Calico gaan ze nog iets verder, en doen ze onderzoek naar het afremmen van ouderdom. Het eeuwige leven, zeg maar. Er is natuurlijk ook de ontwikkeling van de zelfrijdende auto. En er staat een online museum op stapel, waarin zowat

alle kunstwerken ter wereld te bekijken zijn. Je kan er even dicht op inzoomen als je er in het echte leven je neus op zou drukken – een Google Maps voor musea.

MOONSHOTS

En dat is nog maar het futuristische deel ervan, wat het bedrijf zelf ‘moonshots’ noemt. Het zijn ongelooflijk ambitieuze projecten, die niet onmiddellijk succes moeten opleveren, en al zeker geen winst. Maar die dat mogelijk ooit wel kunnen. Zeg nu zelf: als iemand zei dat die de hele planeet ging afrijden met een camera op een zijn auto, om de wereld zo in kaart te brengen, dan zou die waarschijnlijk worden weggelachen. Vandaag is dat gewoon Google Maps.

Van zelfrijdende wagens tot onsterfelijkheid, Google wil het allemaal Wachten hoeft trouwens niet. Snufjes als Google Home en Nest zijn nu al gewoon te koop. De eerste verbindt al je apparaten en reageert op je stem. Lichten dimmen, muziek opzetten of gewoon een vraagje aan Google over hoe je nu weer boeuf bourguignon maakt

– je roept het voortaan gewoon naar je thuis-assistent, en hij voert het uit. Een Nest hebben ook in België al vele gezinnen in huis. De thermostaat is niet alleen erg gebruiksvriendelijk, hij leert zelf hoe warm een gezin het graag heeft, en wanneer. Zet je hem telkens op 20 graden als je thuiskomt van je werk, dan doet die dat na een week gewoon voor je. Ben je er toch eens niet, dan merkt die dat met zijn bewegingssensor ook, en blijft het koud.

GROTER DAN BELGIË

Niet slecht voor een bedrijf van geen 20 jaar oud, dat vandaag 500 miljard euro waard is. Dat is bijna een kwart meer dan wat alle Belgen in één jaar produceren (ruim 400 miljard euro). Bij de oprichting schreven Brin en Page dat Google ‘geen gewoon bedrijf is, en ze dat ook nooit wilden worden’. Het bewijst in elk geval dat het een toekomstgericht bedrijf blijft, en daar hebben we bij IZEN een boon voor. Ook zonne-energie is dat namelijk, als de energiebron van de toekomst. En daar zijn wij niet alleen van overtuigd. Ook Google gaat in die richting. Met hun belang in het bedrijf SunPower willen ze Amerikaanse gezinnen van zonne-energie voorzien. En met Project Sunroof ontwikkelen ze een applicatie waarmee iedereen binnenkort kan berekenen of hun dak geschikt is om zonnepanelen op te leggen. Het zou ons niet verbazen dat die laatste binnen dertig jaar ook al van Google komen. # (jh) 31

der n a n e e f o n le e n a p e Zonn ct je o r p d n e r a p s e b ie g ener oek naar z p o n E ? n e t h c a d e in g iering? c n a in f e g li e d r o o v een

Kom dan gerust langs in het Belfius-kantoor van uw keuze en maak er kennis met de Belfius Woonlening Eco & Protect*. * Een Woonlening Eco & Protect is een lening op afbetaling, onderworpen aan Boek VII (titel 4, hoofdstuk 1 ‘Consumentenkredieten’) van het Wetboek Economisch Recht, welke enkel een of meerdere van de volgende uitgaven kan financieren (min. 75 % en max. 100 % van de factuur): een nieuwe energiezuinige verwarmingsketel of onderhoud van een verwarmingsketel; installatie van een waterverwarmingssysteem op zonne-energie; installatie van zonnepanelen om zonne-energie om te zetten in elektrische energie; plaatsing van warmtepompen; plaatsing van thermostatische kranen of een kamerthermostaat met klok; plaatsing van isolerend glas; isolatie van het dak, muren en vloeren; energieaudit van het huis; levering en plaatsing van inbraakvertragende gevelelementen, alarmsystemen en/of camerasystemen uitgerust met een opnamemodule en de kosten voor het beheer ervan door een alarmcentrale; de levering en plaatsing van brandblussers, rookmelders, noodladders en/of brandwerende deuren (zie details en voorwaarden in het kantoor of op belfius.be). Onder voorbehoud van aanvaarding van uw dossier.

Belfius Bank NV, Pachecolaan 44, 1000 Brussel – IBAN BE23 0529 0064 6991 – BIC GKCCBEBB – RPR Brussel BTW BE 0403.201.185 – FSMA nr. 19649 A.

LET OP, GELD LENEN KOST OOK GELD.