IZEN MAGAZINE VOORJAAR 2014

IZEN

voorjaar 2014

Magazine

N E M A T S E H R S E I M R A W

STAD VAN DE TOEKOMST:

HERNIEUWBARE ENERGIE:

HET NIEUWE SAMENLEVEN

DE HELE WERELD KIJKT NAAR DE ZON

CROWDFUNDING:

BACK TO THE SEVENTIES:

GROEN IS SOCIAAL

COÖPERATIES ZIJN WEER IN

IZEN ZONNEBOILER SINDS 1987 Het enige uit de jaren 80 dat nog hot is!

27 jaar geleden werd de eerste IZEN zonneboiler ge誰nstalleerd. Vandaag produceert die nog altijd zalig, warm water. Dat bespaart heel wat energie.

Van duurzaamheid gesproken!

2

energy systems

WELKOM

‘The times they are a-changing’, zong ene Bob Dylan in 1964, en al snel bleek dat hij geen klein beetje gelijk had. Maar dat Dylans voorzienigheid vijftig jaar ver zou reiken, dat had zelfs de nasale folkzanger nooit verwacht.

En toch is het zo.

energy systems

COLOFON Verantwoordelijk uitgever: Gie Verbunt Hoeksken 56, 2275 Lille Coördinatie: Jelle Henneman Redactie en fotografie: Joke Lammens Maarten Gilis Pieter Callebaut Jolien Lynen Vormgeving: Joke Lammens Contact: IZEN, Hoeksken 56, 2275 Lille info@IZEN.eu - www.IZEN.eu 0032 (0)14 55 83 19

Net zoals de verontwaardiging van de sixties en de seventies voor een tegenbeweging heeft gezorgd die verbondenheid centraal stelde, zo kijken almaar meer mensen vandaag weer naar elkaar voor zekerheid, in plaats van naar de grote instituties die hen tijdens de crisis van de afgelopen jaren in de steek hebben gelaten.

We hebben een magazine vol voorbeelden verzameld van zulke nieuwe samenlevingsverbanden. Volgens de meest futuristische architecten liggen onze steden later vol gemeenschappelijke moestuinen (p.23), terwijl politici als Dirk Holemans vandaag al zien dat mensen meer samen gaan werken om in hun basisbehoeften te voorzien (p.24). Mensen verbouwen samen tuinen, kopen met de hele buurt een windmolen aan. We gaan niet meer naar Thailand, maar blijven thuis op staycation. We ruilen onze grote villa’s buiten de stad in voor comfortabele, warme appartementen in het centrum - of zelfs voor co-housing (p.17). We delen auto’s in plaats van ze voor onszelf te kopen (p.16). De toekomst lijkt kleiner, hechter. Zoals ze jaren geleden was, in de tijd waarin Gie Verbunt en Bob Docx droomden van een betere samenleving (p.19).

Verbunt zou vanuit die visie IZEN opstarten, en het bedrijf wordt nog steeds zo geleid. Misschien kan je zelfs zeggen dat dat almaar gemakkelijker wordt. Hernieuwbare energie bevindt zich immers in het middelpunt van deze nieuwe sociale beweging, over de hele wereld trouwens (p.11).

En dus voelen we ons bij IZEN vandaag als vissen in het water. Ons DNA past bij zo’n toekomst, onze dromen ook. Zozeer zelfs dat we die verbondenheid een extra zetje willen geven. Met een platform voor crowdfunding - nog zo’n prima voorbeeld van deze tijden – gaan we gewone mensen en verenigingen of buurtinstellingen samenbrengen rond groene projecten (p.8). Omdat we vinden dat energie in een samenleving om veel meer gaat dan elektriciteit en zonnepanelen alleen. Ik ben er zeker van dat Dylan ons gelijk zou geven.

Servaas Managing Director IZEN International 3

4

INHOUD

6

CROWDFUNDING

10

14

DE WERELD IS GROEN GOED LEVEN

GREEN UNITED

ENERGIE INTERNATIONAAL!

LIFESTYLE TRENDS

TERUG NAAR DE 70’S

22

28

STAD VD TOEKOMST WIJ BIEDEN ZON

UITDAGINGEN VANDAAG

EEN DROOMWERELD

DOE-HET-ZELF ZONNEPANELEN

31

33

34

18

MEER DAN PANELEN

TIPS & TRICKS

BEDRIJVENPARK

HERNIEUWBARE ENERGIE

BESPAAR HET HELE JAAR

SAMEN INVESTEREN IS TOEKOMST

5

U

GREEN VENTURES

green united

U

6

GREEN UNITED

IZEN GOOIT ZICH OP CROWDFUNDING Hernieuwbaar is niet alleen groen, het is ook sociaal. En net omdat groene energie mensen verbindt, gooit IZEN zich op de wereld van de crowdfunding. Onder de noemer Green United wil IZEN kleine, bewuste investeerders en hernieuwbare energieprojecten samenbrengen. “Waarom zouden ouders niet de zonnepanelen van de school van hun kinderen financieren?” › 7

IZEN GOOIT ZICH OP CROWDFUNDING

“We zijn autonome burgers die er bewust voor kiezen om ons voor een bepaald doel aan elkaar te sluiten” “Zonne-energie is allesbehalve dood”, veegt Pieter Callebaut, hoofd marketing van IZEN, al meteen een eerste mythe van de tafel. Zonnepanelen lagen de afgelopen jaren dan wel politiek onder druk door een debat over de noodzaak van subsidies, maar groen en hernieuwbaar is volgens Callebaut nog steeds bijzonder hot. “De interesse in hernieuwbare energie is niet afgenomen, wel integendeel. Op ons Energie Innovatie Festival was er vorig jaar meer volk dan in de topjaren, toen de subsidies voor zonnepanelen de pan uitswingden. En ook op de infodagen rond investeringen in groene energie die we samen met Belfius organiseren, is de interesse bijzonder groot. We voelen aan dat mensen ook zonder subsidies gewonnen zijn voor een propere en onafhankelijke manier van energievoorziening. Ik zou zelfs meer durven

zeggen: de vraag naar hernieuwbare energie is vandaag veel groter dan wat overheid en banken vermoeden. En net op dat hiaat willen wij inspelen met Green United.”

“Er bestaat vandaag een financieringsprobleem wat betreft groene energie”, gaat Callebaut verder. “Niet op residentieel vlak. Banken helpen particulieren met soms zelfs aantrekkelijke leningen aan een groene energie-installatie of een isolatieproject. Maar van het moment dat het groter en complexer wordt dan dat, haken ze af. En dat is bijzonder slecht nieuws voor heel wat instellingen en verenigingen die een belangrijke rol spelen in ons gemeenschappelijke leven: met name voor scholen. Heel wat schoolgebouwen zijn lang geleden gebouwd, en vandaag niet aangepast aan de huidige energie-eisen. Amper geïsoleerd, nog geen dubbele beglazing, en dus met een maandelijkse energiefactuur om u tegen te zeggen. Dat is allemaal geld dat niet aan de opleiding van kinderen kan worden besteed. En toch kunnen ze vaak niet gaan lenen bij de bank om dat probleem te verhelpen. Waarom niet?

Omdat het rendement voor een bank niet hoog genoeg meer is? Omdat de rentevoet te hoog ligt? Ik weet het niet, maar ik vermoed dat een bank zo’n

project enkel op haar economische merites beoordeelt, en de maatschappelijke niet laat meetellen. Gelukkig bestaat er nu dan ook een financieringsorgaan waar het maatschappelijke belang primeert, en dat is crowdfunding. En wie wil er via die weg wel degelijk investeren omwille van het maatschappelijk belang van zo’n project? Simpel: de ouders.”

Green United “Bij IZEN willen we daarom ons gewicht achter een platform zetten waarop projecten rond hernieuwbare energie aangeboden worden aan een groep van mensen om gefinancierd te worden. Aan betrokkenen, mensen die het project een warmer hart toedragen dan enkel geldgewin. Voor ons is het dan ook belangrijk dat het om lokale initiatieven gaat met een zeker sociaal of maatschappelijk belang. Scholen zijn dan logisch, maar ook sportclubs, educatieve centra of theaterzalen kunnen. Alles waar een kring van mensen rond samenkomt, van ouders over supporters tot fans en bewuste buurtbewoners. Die moeten elkaar vinden op Green United.”

Dat is een primeur. Je hebt Vlaamse crowdfundingplatformen, maar nog niet rond hernieuwbare energie. Sowieso is crowdfunding een trend die amper tien jaar oud is. Het principe is even duidelijk als eenvoudig: een hele groep van mensen investeert bescheiden bedragen in een idee dat hen bevalt, waardoor een behoorlijk startkapitaal bij elkaar kan gespaard worden en het idee werkelijkheid wordt. Financiering zonder banken, kortom. Crowdfunding ontstond in de VS in 2004, in de eerste plaats onder muzikanten. Jonge bands waren het beu om afhankelijk te zijn van de platenlabels, en gooiden hun demo’s online. Wie het goed vond, kon geld doneren zodat de band een album kon opnemen. Het resultaat was een gevoel van betrokkenheid bij de investeerders, naast het album en bijvoorbeeld een concert-ticket.

Maar daar is het niet bij gebleven. Via crowdfunding vragen freelance oorlogsjournalisten vandaag geld voor een kogelvrij vest en een gasmasker, betaalde het Belgische magazine Mo* een boete voor een kritisch artikel over een zakenman in Congo, en betalen atleten als de Belgische schaatser Bart Swings hun voorbereiding voor de Olympische

8

Spelen. Zelfs Barack Obama betaalde er een deel van zijn verkiezingscampagne mee.

Bewust verbonden “Crowdfunding past helemaal in de bottom-up beweging die we vandaag overal zien”, kadert Herman Toch, de auteur van het boek ‘Transformeren om te overleven’. “Het is een beweging van bewuste, onafhankelijke en toch verbonden burgers, die merken dat wanneer ze samen dingen organiseren ze best veel macht hebben. Het zijn mensen die beseffen dat ze samen, als ‘crowd’, kunnen zorgen voor de invulling van een aantal basisbehoeften, zoals energie natuurlijk. Let wel, dit is niet de massa die de controle neemt.

Mensen maken vandaag de verbinding tussen ‘ik’ en ‘wij’ wanneer ze groepen vormen. We zijn autonome burgers die er bewust voor kiezen om ons voor een bepaald doel aan elkaar te sluiten.” En dat kan via Green United.

“Het voordeel van deze aanpak is dat mensen kunnen investeren in de reële economie, in plaats van dat hun geld door de banken gebruikt wordt om bijvoorbeeld op de beurs grondstoffen te verhandelen”, vult Servaas Van Den Noortgate, die bij IZEN verantwoordelijk is voor crowdfunding, aan. “Bovendien kent men het project waarin men meestapt, vaak van heel dichtbij. Het is hun eigen gemeenschap die men steunt, en op die manier hebben investeerders er indirect ook zelf baat bij.”

Dat vindt ook Pieter Callebaut. “Het is een win-win-win. Neem ons voorbeeld

“Zelfs Barack Obama betaalde zijn verkiezingscampagne via crowdfunding” van een school. De school zelf wordt uiteraard geïsoleerd en van groene stroom voorzien. De kinderen zijn van kindsaf mee met groene energie. En de ouders gebruiken hun spaargeld voor een investering die heel dicht bij hen staat, én verdienen er natuurlijk ook aan. Dit zijn eerder sociale investeringen, maar dat wil niet zeggen dat er geen rendement is dat flink hoger

ligt dan wat je vandaag op een spaarrekening krijgt. Het rendement ligt in de marge tussen wat we de school besparen qua energiekost, en wat zij gewoon is te betalen. En aangezien het quasi zeker is dat de traditionele energieprijs de komende jaren flink gaat stijgen, wordt die marge alleen maar groter. Een rendement van zes procent kan best. Bovendien is bij hernieuwbare energieprojecten een dividend tot 180 euro vrijgesteld van belastingen.

Dus kan je tot 3.000 euro op die manier fiscaal interessant investeren. De minimuminvestering ligt op 250 euro.”

“Kortom: op het einde van de rit is de school eigenaar van de installatie, zijn de investeerders vergoed voor hun inspanning, en is de gemeenschap er weer een beetje beter op geworden.”

En het risico? Zes jaar na de bankencrisis is de veiligheid van een investering geen loze zaak. Wie garandeert dat Green United geen kwakkels aanbiedt?

“Een jury van onafhankelijken – bedrijfsleiders, financiële en energiespecialisten - zal oordelen of een aange-

diend project genoeg onderbouwd is om op het platform te mogen komen”, antwoordt Servaas Van Den Noortgate.

“Bovendien zullen we gereguleerd worden door de FSMA, de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten, aan wie ook de banken verantwoording moeten afleggen.” “En ook IZEN zelf zal in verschillende projecten mee investeren”, vult Callebaut aan. Volgens Herman Toch tenslotte is het noodzakelijke vertrouwen tussen investeerders en aanbieders iets wat binnenkort snel gecontroleerd zal kunnen worden.

“We gaan naar een economie waar vertrouwen de motor is. Sollicitanten zullen niet meer met een cv gaan aankloppen, maar worden gecheckt op hun vertrouwenskapitaal. En dat kan gemakkelijk online. Verknal je vandaag iets, bedrieg je iemand, dan komt dat meteen online. Vertrouwen wordt al het nieuwe geld genoemd. Als IZEN investeerders om de tuin leidt, dan krijgt het geen tweede kans. Zo wordt het risico beperkt.” # (jh) 9

2014 wordt internationaal recordjaar

DE WERELD LOOPT STORM VOOR DE ZON 10

Er komt dit jaar over de hele wereld zo’n 45 GW aan zonne-energie bij, meer dan ooit.

Het is verleidelijk om te denken dat Europa een groene haven is in een vervuilende wereld. Maar op vlak van zonne-energie wordt dat elk jaar minder waar. De wereld loopt storm voor zonnepanelen, op het moment dat wij de rol lossen. “Laat ons hopen dat we onze kennisvoorsprong niet verliezen.”

Begin augustus vorig jaar deden de Chinese leiders wat ze al sinds Mao geregeld doen: zich gezamenlijk terugtrekken in de badstad Beidaihe, om er eens rustig de krijtlijnen van hun beleid voor de komende jaren te bediscussiëren en uit te zetten. Maar wat daaruit kwam was iets helemaal anders dan business as usual. De Chinezen hadden er beslist om van de groene economie een speerpunt te maken van hun economische opgang, een status die voordien enkel voor farma, biotechnologie en staal was voorbehouden. Tegen 2015 moet de Chinese groene sector twee keer zo snel groeien als de rest van de economie, en niet minder dan 545 miljard euro waard zijn. China wil inzetten op minder vervuilende wagens en bussen en betrekt weliswaar ook kernenergie bij de groene doelstellingen, maar dat neemt niet weg dat het land dat te boek staat als een van de grootste vervuilers van de planeet dubbel en dik inzet op wind- en zonne-energie. Niet minder

dan 12 gigawatt (GW) aan zonnepanelen willen de Chinezen dit jaar opzetten. En zelfs al twijfelen de meeste analisten aan de haalbaarheid van die ambitie en wordt er eerder uitgegaan van 9,3 GW, dan nog komt dat bijna neer op een verdubbeling van wat ze vandaag hebben – en dat is al twee keer zoveel als ze vorig jaar hadden.

Maar het is niet enkel China dat plots massaal inzet op zonne-energie – en daarbij het initiatief wegneemt van de Europese landen. Ook de andere Aziatische landen hebben de gouden elektriciteit ontdekt. Japan is ook dit jaar de tweede grootste investeerder in zonne-energie van de wereld, gevolgd door de Verenigde Staten (nog zo’n notoire vervuiler) op nummer drie. De Aziatisch-Pacifische regio leidt vandaag de zonnedans, met China, India, Japan, Thailand en Australië die dit jaar samen 23 GW aan zonnepanelen gaan plaatsen – meer dan om het even welke regio al gedaan heeft op een jaar. Nog een

recordje? Er zou dit jaar over de hele wereld zo’n 45 GW aan zonne-energie bijkomen, meer dan ooit in een jaar en een wereld van verschil met bijvoorbeeld de 17 GW uit 2010.

Zonneriem “De internationale opmars de laatste jaren is werkelijk enorm”, bevestigt Jo Van Beek, die verantwoordelijk is voor de internationale handel bij IZEN. “Tot 2006 was Duitsland de grote trekker van de markt van de zonnepanelen, daarna kwamen landen als Italië en Tsjechië de top tien binnen, maar nu is dat helemaal gekeerd naar andere regio’s. Wat daarvoor de reden is? De prijs natuurlijk. In 2007 kostte zonne-energie nog 7,5 euro per wattpiek, vandaag is dat er 1,5. Die prijsdaling van de zonnepanelen, dat is de revolutie die achter de opgang zit. Heel wat landen zitten door die daling met zogenaamde grid parity: zonne-energie kost er even veel als energie uit traditionele bronnen.

Dan is de keuze snel gemaakt.”

Het is een simpele afweging voor investeerders en landen die geïnteresseerd zijn in zonne-energie: zij kijken naar de hoeveelheid instraling van de zon, de traditionele stroomprijs en de betrouwbaarheid van bijvoorbeeld een subsidiebeleid in een land. Met die drie factoren kan je telkens berekenen of zonneenergie rendabel is. Dat levert soms opvallende resultaten op: de olielanden uit het Midden-Oosten blijken de laatste 11

›

energy systems

VERWARM JE ZWEMBAD DANKZIJ DE ZON! • Energiezuinige zwembadverwarming • Dankzij de warmte van de zon • Eenvoudig zelf te installeren ZONNIGE LENTE ACTIE Tot 30 juni 2014 krijg je de dagtemperatuur als korting op de zwembadverwarming van IZEN! Zie www.izen.eu/zwembadverwarming voor de voorwaarden!

12

Testopstelling IZEN in de woestijn in Noord-Chili

Jo Van Beek

“Belgen moeten gaan beseffen dat de rendabiliteit van zonnepanelen niet langer afhangt van subsidies.” tijd bijzonder geïnteresseerd in zonneenergie, weg van hun zwarte goud. Aan de andere kant zijn er ook zonovergoten landen waar de traditionele stroomprijs toch te laag ligt om tegen te concurreren, soms door overheidssubsidies voor vervuilende energie. En volgens Van Beek is een nochtans druilerig land als Groot-Brittannië door zijn betrouwbare overheidssteun wel degelijk een goede investering voor zonne-energie.

In sommige landen is de uitkomst echter logischer. Mexico bijvoorbeeld, en Chili, dat steeds vaker genoemd wordt.

In de woestijn in het noorden van dat Zuid-Amerikaanse land is er letterlijk niets, honderden kilometers lang.

Investeringsmaatschappijen strijken er vandaag neer om vele hectaren zand op te kopen en vol te zetten met

zonnenpanelen. IZEN heeft er een project lopen voor een park van niet minder dan 100 MW. Wat beide landen gemeen hebben, is dat ze een van de 66 zogenaamde sun belt of zonneriemlanden zijn, wat wil zeggen dat ze op maximum 35 graden van de evenaar liggen. Zon te over dus. De Europese sectororganisatie van de zonne-industrie berekende een tijd geleden dat die landen op twintig jaar tijd 405 GW aan zonnepanelen konden neerpoten, goed om 300 miljoen mensen van elektriciteit te voorzien. Mochten die landen echt alles op alles zetten, dan was zelfs 1,1 terrawatt (TW) mogelijk.

En België?

Maar wacht eens – waren zonnepanelen niet helemaal uit? Was dat geen overgesubsidieerde sector die de stroomprijs heeft doen stijgen, waarna Vlaanderen de subsidies onder luid gejuich omdraaide in een te betalen injectietarief? Was zonne-energie dan geen naïeve groene luchtspiegeling die we hadden ontmaskerd. Waarom loopt de halve planeet vandaag dan storm?

“De reden is puur psychologisch”, weet Van Beek. “Omdat de subsidies zijn afgeschaft, gaan mensen ervan uit dat zonnepanelen niet meer rendabel zijn.

Terwijl dat wel zo is. Ook in ons land is er grid parity. Het injectietarief is op dit ogenblik weer afgeschaft na een rechtszaak. Mocht het er toch komen, zitten we er weer een beetje verder van af. Maar vandaag betaal je even veel voor zonne-energie als voor klassieke stroom.”

Analisten bevestigen dat ook. Volgens het gezaghebbende bureau IHS wordt 2014 het jaar waarin niet-gesubsi-

dieerde zonne-energie doorbreekt.

“Vergelijk je onze situatie bijvoorbeeld met Nederland, waar men een aantal jaren de kat uit de boom heeft gekeken en weg is gebleven van subsidies, dan zie je daar net een grote populariteit van zonne-energie opkomen. Terwijl de elektriciteitsmarkt er gelijkaardig is als in België. Mensen moeten weer gaan beseffen dat de rendabiliteit van zonnepanelen niet langer afhangt van subsidies. Al zal dat tijd kosten. Afgelopen jaar is er amper een zonnepaneel geplaatst in België. De hele sector is gewoon verdwenen, we hebben nog een handvol concurrenten over. Daarom zijn we ook blij dat zonne-energie in de rest van de wereld wel aanslaat. Met de knowhow die we in België - een van de vroegste markten - hebben opgebouwd, kunnen we wereldwijd concurreren.

We zijn met onze kennis een exportproduct geworden, en krijgen vragen om offertes van het Midden-Oosten tot Zuid-Amerika. Enkel China is een gesloten markt voor buitenlanders. Laat ons alleen hopen dat de voorspong die Belgen hebben opgebouwd op vlak van kennis over zonne-energie, door het beleid van de overheid niet wordt teniet gedaan.”# (jh)

De zonneriem

13

Het goede groene leven

VERBETER DE WERELD VERWEN JEZELF UPCYCLING light up your live SMARTMAT De essentie: eerlijke ingrediënten Zoek je inspiratie in de keuken en hou je van gevarieerd en lekker eten? Bij Smartmat kun je een abonnement nemen om wekelijks of tweewekelijks zowel de recepten als de bijbehorende ingrediënten bij je thuis te laten bezorgen.

Kwaliteitsvolle inlandse producten worden gekozen met aandacht voor het klimaat en de ecosystemen. www.smartmat.be

Waarom zou je niet pronken met je liefde voor literatuur in de vorm van een lamp? Ontwerper Allison Patrick vond inspiratie in kringloopcentra. Oude spullen krijgen een nieuw leven in een uniek stuk decor. Pagina’s met tekst, strips en magazines worden gebruikt om oude lampen te bekleden. Het resultaat: stijlvolle vormen die zeer gezellig licht geven. www.etsy.com

FAIRPHONE Eerlijke smartphones De Fairphone is een smartphone die eerlijkheid en ethiek voorop stelt. Oorspronkelijk wilden de bedenkers vooral de discussie aanwakkeren over de manier waarop onze producten gemaakt worden. Maar vandaag kan je de Fairphone écht bestellen.

Al 25.000 mensen deden het voor! www.civicdutyshoes.com 14

ZORGEN VOOR FIETSPADEN Dankzij crowdfunding In Brussel vinden ze dat het welletjes geweest is met de slechte fietspaden. Via een juridische procedure zullen inwoners van de stad hun recht op veilige fietspaden proberen af te dwingen. Het geld voor die procedure? Dat werd verzameld via crowdfunding. www.zeronaut.be/eindelijk-fietspaden-in-brussel-via-crowdfunding

JUWEELTJES

MUD JEANS Een jeans of fleece leasen Eerlijke kleding is hip en happening.

Mud Jeans wil op een bewustere manier omgaan met schaarse grondstoffen. De broeken worden daarom zo gemaakt dat ze gerecycled kunnen worden. Het concept biedt voor jongeren, met een kleiner budget, een manier om toch duurzaam bezig te zijn.

Kroonkurkjes en kralen Justine Standaert vestigde zich in Mexico om er handgemaakte sieraden te ontwerpen van gerecyclede materialen.

Ze werkt creatief met dingen die ze op straat kan vinden zoals kroonkurken en spiegelscherven. Zelfs de sieradendozen zijn handgemaakt! Haar collecties zijn tijdloze, exclusieve ontwerpen met een twist en ook verkrijgbaar in België! www.justinejustine.com

LITLLE SUN

Share the light Een aantrekkelijke, kwalitatief hoogwaardige zonne-energie aangedreven LED-lamp, ontwikkeld door kunstenaar Olafur Eliasson en ingenieur Frederik Ottesen. Een sociaal bedrijf werd opgericht om aan mogelijk 1,6 miljard mensen wereldwijd, een betaalbare en ecologische oplossing te bieden om licht te maken. www.littlesun.com

BADKAMER Boys and toys Als je kiest voor betalen in termijnen, betaal je eenmalig een instapbedrag van 20 euro. Vervolgens betaal je een jaar lang 5 euro per maand, dus een totaalbedrag van 80 euro. Na deze leaseperiode heb je drie opties. Je stuurt het sweatshirt retour, je kiest een nieuw model uit en je betaalt opnieuw 12 maandtermijnen van 5 euro, of je betaalt nog 4 extra ‘statiegeld’-maand-

termijnen van 5 euro, waarna je het sweatshirt zo lang als je wil kan blijven dragen. Als je besluit je sweatshirt in te leveren, krijg je je ‘statiegeld’ van 20 euro terug in de vorm van korting op je volgende bestelling. Via crowdfunding werd ook Lease A Fleece opgestart! www.leaseajeans.nl

Kindjes en tandenpoetsen ... een dagelijks ritueel dat heel leuk kan zijn met een beetje fantasie en handigheid. Oude speeltjes krijgen een nieuw leven in de badkamer. www.pinterest.com

GAGELEER EN BUFO Bio-biertjes uit de streek 100.000 liter bier aan de man brengen, was de doelstelling, maar het werden er 115.000. De cvba met als sociaal oogmerk het natuurbehoud wordt gerund door vijf vrijwilligers. De aparte smaak is zeker niet alledaags en komt van de gagel die erin is verwerkt. In de middeleeuwen was gagel het meest smaakbepalende element, waarmee bier vóór de opkomst van de hop op smaak werd gebracht en langer houdbaar werd. Vorig jaar brachten ze ook een minder alcoholrijk bier op de markt, Bufo. www.gageleer.be

KAARSJES MAKEN DIY Nog oude stukjes kaars liggen? Warm ze op in een pannetje en giet het in een glazen potje, waarin je eerst een nieuwe wiek hangt! Afkoelen en klaar! www.pinterest.com 15

›

HET GOEDE GROENE LEVEN

BOLIDES

Autodelen is handig Bolides zijn goed onderhouden auto’s die in je buurt op je wachten. Ze staan nooit verder dan vijf minuten wandelen en worden gebruikt door een beperkte groep mensen. De zekerheid van een auto zonder de vaste kosten en zorgen! www.bolides.be

INSPIRATIE

TIO Jong geleerd ...

FORMULE E Elektrische raceklasse De Amerikaanse Hollywoodster Leonardo DiCaprio stelde onlangs zijn nieuw raceteam voor in de Formule E, een nieuwe elektrische raceklasse georganiseerd door de Internationale Automobielfederatie (FIA). De 39-jarige acteur is medeoprichter van het team van het Monegaskische automerk Venturi. Als Venturi de nodige licenties bekomt, wordt het het tiende en laatste Formule E-team dat op 13 september 2014 in het Chinese Peking aan de start van de eerste race verschijnt. “De toekomst van onze planeet hangt af van het gebruik van zuinige auto’s die het milieu niet verontreinigen”, aldus DiCaprio in een persbericht. “Ik ben dan ook blij om met Venturi een topteam voor te stellen dat het milieu respecteert.” www.fiaformulae.com

16

Een lichtschakelaarsysteem om kinderen bewust te leren omgaan met energie. Door nu kinderen bewust te maken van hun energieverbruik, zullen ze er in de toekomst zuiniger mee omgaan. Informatie wordt via de leuke schakelaar naar een computer gestuurd. Het kind zorgt voor een ‘virtuele boom’ door het matigen van zijn verlichting. Zo hebben kinderen een eigen bijdrage aan de vermindering van het energieverbruik. www.timholley.de

DE WATTCHER Optimale energiebalans De Wattcher toont op een eenvoudige manier hoeveel energie in het hele huis wordt gebruikt. Bijvoorbeeld ook hoeveel je opwekt met zonnepanelen. Hiervoor heb je wel een extra sensor nodig. Wattcher is een mooie manier om energie te besparen en overal je verbruik en energieopwekking te zien. De Wattcher display toont het stroomverbruik van het hele huis op een mooie, inzichtelijke manier. De display hangt in de woonkamer of keuken, zodat iedereen direct ziet wat er gebeurt in huis. Via Wattcher Online op je pc of smartphone ontvang je tips en opdrachten en kun je de energiestromen vergelijken met anderen.

Met de datalogger wordt het gemeten verbruik van minuut-tot-minuut doorgestuurd naar internet en worden de details zichtbaar. Je krijgt terugkoppeling over kenmerkende energiepatronen en ziet grafieken van het verbruik en opwekking. Zo zie je de opbrengst van je zonnepanelen over iedere dag en kun je het verbruik hierop afstemmen. De Wattcher is eenvoudig zelf te installeren en is gemakkelijk in gebruik.

Het ontwerp van de Wattcher is van Marcel Wanders. De display geeft eenvoudige en directe feedback aan het hele gezin. De Wattcher is leverbaar in de kleuren wit, geel en diep donker paars. Gebruikers van de Wattcher behalen goede besparingen, gemiddeld zo’n 15%. Actieve gebruikers besparen zelfs tussen de 25% en 40%. www.wattcher.nl

SKYPLANTER Op-zijn-kop-plantjes

COHOUSING Groen groepswonen Cohousing is een vorm van gemeenschappelijk wonen, die voor het eerst ontwikkeld werd in de jaren 70 in Denemarken. Het verspreidde zich snel naar andere Noord-Europese landen, de Verenigde Staten en Canada. Cohousing integreert privéwoningen aangevuld met gedeelde faciliteiten en recreatieve voorzieningen. De gemeenschap wordt ontworpen en beheerd door de bewoners zelf, die ervoor kiezen om socialer samen te leven en eigendommen te delen. Dat kan gaan van samen eten, musiceren, tuinieren, tot het bestuur van de gemeenschap. Cohousing faciliteert op die manier de spontane interactie tussen buren. Ook kinderen groeien samen op in een dynamische omgeving.

Dit heeft een sociale en praktische meerwaarde, maar ook economische en ecologische voordelen. www.cohousingprojects.be

DRYMATE

vacuüm drogen Als je je kleding droogt op hoge temperatuur, moet je weten dat de warmte je delicate kleding kan beschadigen. Voor dat probleem, heeft Nico Klaber de DryMate ontworpen.

Het gebruikt een nieuwe vacuümtechniek voor het drogen van kleding bij veel lagere temperaturen dan 100 ° C. Hoe lager de luchtdruk, hoe lager de temperatuur is die nodig is om water te verdampen. Daarom zal je met DryMate minder energie verbruiken en je kleding minder beschadigen. http://www.inewidea. com/2010/08/06/32713.html

KAMPEERTIP Veel licht met klein lampje

3D PRINTEN

Zelf ontwerpen en herstellen Eens 3D-printers gebruiksvriendelijker worden, wordt zelf dingen maken en herstellen een makkie. Je stuurt je creatie naar de printer of je scant het oorspronkelijke stuk dat kapot ging en klikt op “Druk af”. Klaar. Het ‘recht op repareren’ moet het recht zijn van iedere consument. Niet in het minst omdat het ecologisch zinvol is. www.pinterest.com

Deze bloempotten van gerecycleerd plastic brengen meer groen in huis en op het werk, zonder in te boeten aan vloeroppervlakte. De Sky Planter is uitgerust met een uniek Slo-Flo irrigatiesysteem. Hierdoor kan je makkelijk de plant water geven zonder dat er water of aarde uit de pot drupt. Het systeem zorgt voor een regelmatige en egale bewatering van de planten. Een vlotter geeft het waterniveau aan, zo kan je eenvoudig zien wanneer de plant water nodig heeft. www.rewinddesign.be

Als je deze zomer gaat kamperen, neem je een grote waterfles mee.

Deze fles gebruik je overdag voor je water-voorraad en als het donker wordt, neem je je leeslampje en hang je dat rond de fles.

SWAP-O-MATIC Vers uit de muur De Swap-O-Matic is een unieke automaat die gebruikers toestaat om artikelen te ruilen in plaats van te kopen.

De bedoeling is om een alternatief te bieden in de huidige wegwerpeconomie door gemeenschappen aan te moedigen om items ruilen en te hergebruiken op een leuke en spannende manier. Het design en de technologie van de SwapO-matic maakt het heel eenvoudig om dingen om te wisselen. Swap-O-matic is een spannend, speels, inspirerend en onvergetelijk spel. Het doel is om de gebruiker van de machine een inspirerende ervaring te geven zodat hij anders gaat denken over zijn huidige consumptiegewoonten. www.swap-o-matic.com # (jla) 17

De sociale beweging is terug

Gie Verbunt en Bob Docx 18

BACK TO THE SEVENTIES Bij de jaren zeventig komen in de eerste plaats lang haar en foute brilmonturen voor ogen, maar wie beter kijkt, ziet steeds meer gelijkenissen tussen de seventies en vandaag. De sociale beweging is terug. Oude rotten Gie Verbunt en Bob Docx waren er de eerste keer al bij. “We wilden de controle terugnemen, net als mensen vandaag.”

“Er was in die tijd één prioriteit”, herinnert Gie Verbunt, de CEO van IZEN Holding, zich: “Er moest en er zou actie gevoerd worden!” (lacht) “Bob Docx en ik werkten eind jaren 70 voor de Antwerpse volkshogeschool Elcker-Ik, die aan de overheid subsidies vroeg om allerhande opleidingen te organiseren - waarna we met dat geld in de eerste plaats actie gingen voeren rond elk maatschappelijk onderwerp dat langskwam. Ik was een gewetensbezwaarde, dus moest er uiteraard een actiegroep komen rond gewetensbezwaarden.

Maar ook de derde wereld was een reden om te protesteren, kernenergie, vrouwen, homo’s, racisme, ecologie, en natuurlijk de grootste actiegroep van al: de vredesbeweging, waarvoor in de jaren 80 honderdduizenden mensen tegen kernwapens op straat kwamen.

Het was een ongelooflijke tijd, waarin mijn wereld, die van een middenstandsjongen uit de Kempen, helemaal openging.”

Bob Docx: “Het was de tijd van de Nieuwe Sociale Bewegingen. Jongeren die tien jaar eerder mei ’68 hadden meegemaakt en meer wilden doen met dat gedachtegoed. We wilden de oor-

spronkelijke gedachte van de sociale beweging uit de 19de en vroege 20ste eeuw - rond arbeiders, vrouwen, religie – weer oppikken en een nieuw elan geven. We wilden instituties opnieuw uitvinden, democratiseren. De controle terugnemen. En net dat lijkt vandaag opnieuw te gebeuren.”

Hoezo?

Docx: “Opnieuw zie je een stijging in het aantal coöperaties, zie je groepen van mensen die zich organiseren om een aantal zaken weer zelf in handen te nemen. Dat kan rond energie zijn, met de samenaankoop van een windmolen door een buurt. Rond financiering, met crowdfunding in plaats van naar de banken te gaan. Rond voedsel, met gemeenschappelijke stadslandbouwtuinen. Mijn dochter is met een zogenaamde plukboerderij gestart, een soort coöperatie waar mensen een jaar op voorhand betalen voor de groenten die ze zelf mee komen oogsten. En dat heeft veel succes. Bij zulk werk zal je altijd zien: hoe meer engagement je vraagt van mensen, hoe enthousiaster ze zijn.”

“Het zijn niet dezelfde thema’s die spelen, maar het gaat wel om eenzelfde soort beweging en dynamiek.

Misschien is het grootste verschil nog dat men vandaag veel minder vanuit een ideologie vertrekt dan wij toen.

Dat is goed. Zo trek je veel minder kunstmatige grenzen tussen groepen mensen. Met welke details wij ons toen bezighielden…”

Verbunt: “Ook in de bouwkunde, mijn eigen achtergrond, zie je die trend. We gaan weer kleiner wonen, dat is de toekomst. Men is aan het terugkomen van al die grote huizen met enorme tuinen buiten de stad, waar mensen vooral in de keuken wonen. We voeren dit gesprek trouwens aan de Antwerpse Cogels-Osylei, met haar prachtige beschermde herenhuizen. Die werden in de jaren 70 en 80 gekocht door journalisten, schrijvers en kunstenaars voor weinig geld, omdat ze niet comfortabel waren en amper te verwarmen. En hoe duur ze in tussentijd ook geworden zijn, opnieuw zitten we in een periode waarin deze paleizen haaks staan op de tijdsgeest. Co-housing is in, goed geïsoleerde, energiezuinige en comfortabele appartementen.”

19

›

BACK TO THE SEVENTIES

Gie Verbunt “Iedereen bij IZEN is betrokken bij het maatschappelijk aspect van wat wij doen.”

Gie Verbunt en Bob Docx

Wat ‘anders gaan leven’ was in de jaren 70, is nu biovoedsel en veilige banken.

Docx: “Dat is altijd een golfbeweging geweest. Zoals al gezegd waren de jaren 70 ook een actualisering van de sociale beweging van de 19de eeuw.

Op een bepaald ogenblik worden ook de belangen binnen de sociale beweging en haar coöperatieven te groot, verliezen ze voeling met hun oorspronkelijke doel, en gaan ze concurreren met elkaar. Kijk maar naar wat er met Arco is gebeurd (de financiële arm van de christelijke arbeidersbeweging die speculeerde met het geld van haar coöperanten, red.).”

Verbunt: “En het is ook niet zo dat er niets uit die geëngageerde periode is gekomen. Wij zijn beiden gaan ondernemen volgens de principes van die tijd: Bob met het garagecollectief De Krikker, ik met wat later IZEN zou worden.”

Docx: “Het zou ook schandalig geweest zijn mochten we dat niet gedaan hebben, je ging verdorie niet werken om voor jezelf een jobke te voorzien. De Krikker heeft tot 2007 bestaan. Het was in alle opzichten een bedrijf, maar dan wel een waar iedereen hetzelfde verdiende, een zeg had in de richting waar we naartoe gingen en de winst niet naar een aandeelhouder ging. Elke onderneming is een afweging tussen kapitaal, mensen en de omgeving waarin je onderneemt. Ze zijn alle drie noodzakelijk.

Het kapitalisme maakt die twee laatste ondergeschikt aan het kapitaal. In een 20

Bob Docx “Je ging verdorie niet werken om voor jezelf een jobke te voorzien.”

coöperatie staat het belang van mensen centraal en zijn kapitaal en omgeving werkinstrumenten. Dat is een fundamenteel verschil.”

Verbunt: “Een van de redenen waarom IZEN de crisis in de sector van de zonnepanelen zo goed heeft doorstaan, is net dat we altijd het kapitaal binnen het bedrijf hebben gehouden. Er werden geen dividenden uitgekeerd. Wij zijn op een bepaald ogenblik wel afgestapt van het coöperatief model, omdat ik vond dat het niet de beste structuur was om te ondernemen. Het tempo werd te veel bepaald door het gemiddelde. De lonen binnen ons bedrijf verschillen vandaag dus wel, en er is een hiërarchie om de strategie uit te zetten. Maar de geest van het begin zit er nog steeds. Er werkt bij ons niemand die niet betrokken is bij het maatschappelijke aspect van wat wij doen. Wij hebben het bedrijf ook altijd aangepast aan de nieuwe mensen, in plaats van omgekeerd, wat de gangbare praktijk is. We hebben steeds mensen aangeworven omdat we ze interessant vonden, niet omdat ze netjes in een bepaalde functie pasten.

En dat kon alleen maar omdat IZEN als een coöperatie begonnen is. Een coöperatie is voor mij een verzamelpunt rond een bepaalde passie, het is een ondernemingsvorm waarbij je gedwongen wordt om naar elkaar te luisteren.

Al zie ik dat ook bij klassieke bedrijven steeds vaker opduiken. Werkgevers beseffen meer en meer dat hun kapitaal in hun mensen zit.”

Staan we voor een nieuwe vorm van samenleven, volgens meer sociale principes?

Verbunt: “Ik weet wel dat ik dat zou willen, maar voor mijn beperkte denken gaan zo’n toekomstvisies te ver.”

Docx: “De zon ligt nochtans ook heel ver, en dat heeft je nooit tegengehouden. (hilariteit) Wat er op ons afkomt, gebeurt in elk geval over de hele wereld. Net als in de jaren 70 is de sociale beweging een internationale aangelegenheid. Ook die plukboerderij van mijn dochter past in de zogeheten Community Supported Agriculture beweging. En ik zou er niet van verschieten mocht de ontwikkelende wereld, waar samenwerkingsverbanden als coöperatieven veel meer ingeburgerd zijn dan hier, heel sterk gaat wegen op deze nieuwe sociale trends. Kijk maar naar de coöperaties rond energie die nu opkomen. In landen uit de sunbelt, waar zonne-energie vaak niet méér kost dan traditionele stroom, kunnen ze op dat vlak wel eens een voorsprong op ons nemen.”

Verbunt: “Ik ben nogal fatalistisch wat de toekomst betreft, maar eigenlijk doet dat er niet zo toe. Je kan maar doen wat je kan. Of het nu naar de kloten is of niet, dat weet ik niet. Maar ik heb wel het gevoel dat ik er geen schuld aan heb, dat ik heb getracht om tegen de stroom op te roeien. Dat is al iets.# (jh)

“ENERGIE IS EEN BASISRECHT” Gezinnen staan voor een belangrijke uitdaging. We willen allemaal ons eigen plekje onder de zon, maar moeten het stellen met steeds minder ruimte en middelen. De Gezinsbond denkt al langer na over oplossingen om alle gezinnen een toekomst te kunnen blijven garanderen. “Wij willen gezinnen helpen te verduurzamen,” klinkt het.

Wanneer het gaat over duurzaam en energiebewust wonen, wordt er vaak gefocust op nieuwbouwwoningen. Denk maar aan de strenge normen waaraan nieuwbouwers zich vandaag moeten houden. Toch maken nieuwe woningen maar een fractie van het totaal uit. Maar liefst 60% van de Belgische woningen is ouder dan 30 jaar. De Gezinsbond heeft van het verduurzamen van die woningen een belangrijk thema gemaakt.

“Wij vinden dat energie een basisrecht is,” vertelt Christel Verhas, directeur gezinspolitiek bij de Gezinsbond. “Dat betekent dat energie voor iedereen toegankelijk en betaalbaar moet zijn.

Ook voor mensen met een oudere woning. Als Gezinsbond willen we mensen daarbij helpen. We sporen niet enkel de overheid aan om maatregelen te nemen, maar hebben ook eigen energieconsulenten ter beschikking staan van de gezinnen. Zij informeren, sensibiliseren en adviseren de gezinnen rond energie besparen. Zo geven de energieconsulenten regelmatig vormingen, publiceren ze energietips in het bondskrantje en behandelen ze juridische klachten. Maar ze begeleiden mensen ook individueel.

Bij een quick energiescan van de woning kunnen gezinnen de energieconsulent om persoonlijk en onafhankelijk advies vragen. Waarom we zo veel aandacht schenken aan energie? Het thema leeft enorm binnen gezinnen. Hun energiekosten worden steeds hoger. Wij willen hen dan ook helpen die kost te drukken.”

Om gezinnen met bestaande energieverslindende woningen te bereiken is de Gezinsbond perfect geplaatst. “We

GEZINSBOND GAAT STRIJD AAN

vertegenwoordigen ongeveer één vierde van de Vlaamse gezinnen. Een groot deel van die achterban heeft een eigen woning of huurt er één,” verduidelijkt Christel Verhas. “Zij zijn de bouwfase al voorbij en hun woning voldoet in de meeste gevallen niet meer aan de strenge energienormen van vandaag.

Bij die groep valt dus heel wat energie te besparen. Met interessante kortingen via de lidkaart van de Gezinsbond willen we hen aansporen op tijd maatregelen te nemen.” Daarvoor zal bijvoorbeeld worden samengewerkt met IZEN energy systems, die ook sterk inzetten op totale energierenovaties van bestaande woningen. “Vroeger keken mensen voor energiebesparing in de eerste plaats naar zonnepanelen,” zegt men daar.

“Wij zijn blij dat het totaalplaatje van de woning vandaag sterker in beeld komt.

Zonnepanelen kunnen een belangrijk verschil maken, maar je mag isolatie en andere besparende maatregelen niet uit het oog verliezen. Pas dan ben je echt duurzaam bezig.” # (jly) 21

De stad van de toekomst

22

“SAMEN LEVEN WORDT HECHTER” Niet heel lang geleden stonden toekomstbeelden in het teken van automatisering en voedsel uit tubes. Vandaag draaien ze om het nieuwe samenleven. Kleiner en hechter gaan we dat doen. “De toekomst wordt geen verderzetting van het heden.”

Geen vijf jaar geleden maakte de Belgische toparchitect Vincent Callebaut internationaal furore met tot in detail uitgewerkte modellen voor enorme torens waarin duizenden mensen in de toekomst zouden gaan wonen, werken en leven. Samen. Het opzet was om gemeenschappen te creëren die zelfbedruipend waren. In de torens was naast woningen, supermarkten en kantoren veel plaats behouden voor gemeenschappelijke groene ruimtes waar de bewoners konden wandelen, sporten en – vooral – ook hun eigen voedsel verbouwen en energie opwekken. Zeker Dragonfly maakte indruk, gesitueerd in een toekomstig New York, waar 50.000 mensen konden wonen in een gebouw van 700 meter hoog en 132 verdiepingen, met 28 landbouwvelden en genoeg windmolens en zonnecellen om geen druppel olie nodig te hebben. Een stadsboerderij noemt hij het zelf, in het midden van Manhattan. Het waren theoretische bouwsels, technisch mogelijk maar bijzonder futuristisch, en zelfs voor de believers waren ze maar weggelegd voor een verre toekomst. Ook hij maakte in een interview in 2010 slechts voorzichtig gewag van een enkele opdracht die hij kreeg om ook in het echt zulke projecten te gaan bouwen.

Vandaag ziet het plaatje er al helemaal anders uit.

Zeker in Azië vonden zowel overheden als ontwikkelaars namelijk dat Callebauts ideeën een goede oplossing waren voor hun enorme bouwwoede. Kuala Lumpur bestelde een soort Dragonfly, en de komende jaren zullen er woontorens verrijzen in Taiwan en China die enkele jaren geleden nog pure science-fiction leken. De toekomst heeft ons in snel tempo ingehaald.

Volgens de 36-jarige Callebaut, niet toevallig een nobele onbekende in ons land, loopt Europa achter. “Onze ontwerpen krijgen veel minder weerklank in Europa dan in de nieuwe groeilanden”, zei hij in Vacature. “Niet dat Europa zich niet vernieuwt, maar trager en vooral via de gevestigde waarden.

Je moet je hier volledig bewezen hebben, voor je de kans krijgt iets nieuws te presenteren. In het buitenland word je sneller ernstig genomen.”

Maar ook hier wordt stilaan duidelijk dat zijn ogenschijnlijke droombeelden sneller werkelijkheid zullen worden dan we wel dachten. Misschien niet in het soort megalomane projecten uit zijn hoofd – de ontwikkeling van steden heeft in Europa een veel langere geschiedenis en dus ook meer 23

›

In Taiwan en China verrijzen er woontorens die enkele jaren geleden nog pure science-fiction leken. beperkingen dan in de opkomende economieën van Azië – maar wel in de manieren waarop ook onze stadsbewoners in de toekomst zullen samenleven. Dirk Holemans, coördinator van de groene denktank Oikos, maakte er samen met twintig onderzoekers een boek over: ‘Mensen Maken de Stad, bouwstenen van een sociaalecologische samenleving’. En zoals de economische opgang van landen als China daar de ontwikkeling van nieuwe samenlevingsvormen in een stroomversnelling bracht, zo is het volgens Holemans de economische crisis in Europa die ook ons doet nadenken over een nieuw idee van gemeenschap.

Collectieve actie “Het sluimerde natuurlijk al langer, maar de crisis van de afgelopen jaren heeft voor vele mensen een echt schokeffect gehad. De euro stond plots ter discussie, zelfs de Europese Unie. Maar het ging veel verder. De dominante boodschap dat je met een diploma en een goede job alles kon kopen wat je wilde, dat heeft een enorme deuk gekregen. Het heeft de afgelopen decennia altijd over het individu en zijn of haar koopkracht gegaan, en met de crisis spatte dat veilige beeld uit elkaar.

Het besef dat de toekomst geen verderzetting zal zijn van het heden is stilaan aan het doordringen. De staat die garant staat voor de sociale zekerheid heeft aan geloofwaardigheid ingeboet. Mensen beseffen meer en meer dat ze het weer zelf zullen moeten doen. We hebben de collectieve actie herontdekt, door de crisis. Als ik met mensen die jong waren in ‘68 praat, zien zij daar geen nieuws in, maar we waren dat wel kwijt. Overal, en zeker in de steden, zie je groepen van mensen die van onderuit nieuwe regels aan het opstellen zijn van wat goed leven vandaag en morgen betekent.”

Holemans noemt het een “low budget hoge kwaliteitsstad”, waar mensen niet langer samenvallen met wat ze kunnen kopen. “Je ziet her en der allerhande initiatieven opkomen: repair cafés waar mensen samenkomen om dingen die stuk zijn te herstellen, fietskeukens die herstellingen en horeca combineren, gemeenschappelijke stadslandbouw, voedselteams die samen eten aankopen bij lokale producenten, plukboerderijen waar je met een abonnement zelf groenten en fruit kan bekomen, platformen waar kleding geruild wordt, … Allemaal zaken waarbij levenskwaliteit wordt losgekoppeld van koopkracht.” Het zijn kleine projecten, maar ze krijgen wel degelijk navolging op een hoger niveau.

Op economisch vlak duiken steeds vaker ondernemers op die de maatschappelijke meerwaarde van hun activiteiten even belangrijk vinden als de economische. En stedelijk beleid wil steeds vaker ondersteunend werken voor lokale initiatieven, in plaats van zelf te gaan trekken - “co-creatie” noemt Holemans dat. “We zijn te lang gewoon geweest dat ofwel de overheid ofwel de markt wel voor de oplossingen zou zorgen.

24

Terwijl het middenveld, wijzelf dus, even belangrijk is. In Gent zie ik als gemeenteraadslid (Groen) dat die nieuwe vorm van samenwerking tussen beleid en het stedelijk middenveld echt werkt.”

Niet dat Holemans een of ander anarchistisch ideaal voorstaat. Een overheid blijft natuurlijk nodig, al is het wel de vraag welke overheid. “Je ziet dat de nationale overheid steeds minder de vinger aan de pols heeft. Enerzijds krijgt Europa steeds meer te zeggen, anderzijds de stedelijke regio’s. Kijk naar de klimaatonderhandelingen van Kopenhagen en Warschau, die een totale flop waren. De natiestaten konden daar geen compromis vinden, maar tegelijkertijd zijn er heel wat stedelijke regio’s die dan maar zelf een ambitieus klimaatbeleid op poten hebben gezet. Leuven en Gent in eigen land, Kopenhagen zelf, Freiburg in Duitsland, … Het klinkt misschien wat populistisch, maar de Wetstraat weet niet wat er in de stadsstraat omgaat.”

Sterrenstad Als er één onderwerp is waarrond zulke nieuwe verbanden van burgers opgang maken, dan wel energie. In elke provincie, ten noorden of zuiden van de taalgrens, zijn er verschillende coöperatieven van vaak honderden mensen die geld samenleggen om te investeren in energiebesparende of -opwekkende installaties, tot gemeenschapswindmolens toe.

Van EnerGent over Beauvent tot Rescoop, dat verder vertakt over heel Europa, overal zoeken inwoners elkaar op om samen de toekomst in handen te nemen. Dat is ook onvermijdelijk in de stad van de toekomst, waar we weer dichter op elkaar zullen wonen.

“Er komt op 30 jaar een miljoen Belgen bij, met uitschieters in steden als Antwerpen en Gent. Als we dat blijven aanpakken zoals vandaag is het om zeep. De stad van de toekomst is een sterrenstad, met verschillende punten waar burgers samenkomen, in plaats van de huidige olievlek, waarbij de stad uitdijt vanuit dat ene centrum.” Of die verschillende punten aan de ster nu futuristische woontorens zijn of gewoon hechte gemeenschappen, dat maakt minder uit. Het nieuwe samenleven wordt weer hecht. # (jh)

“Overal zoeken mensen elkaar op om samen de toekomst terug in handen te nemen.”

25

Kenniscentrum de Vijfde gevel

THE ROOF IS ON FIRE Een dak boven je hoofd, meer moet een dak toch niet doen? Fout. De mogelijkheden om daken nuttiger in te zetten, worden nog te vaak genegeerd. Kenniscentrum de Vijfde gevel ontwikkelde daarom een totaal nieuwe visie rond het dak. The roof is on fire.

“Daken zijn nu eenmaal minder zichtbaar dan de andere vier gevels,” zegt Mark Delreux van de Vijfde gevel.

“Nochtans biedt een doordachte dakinvestering op lange termijn heel wat voordelen. De levensverwachting ligt hoger. Er duiken minder snel problemen op. En het kan je zelfs energie opleveren.”

De Vijfde gevel brengt academici en topbedrijven samen en bundelt alle expertise rond slimme daktoepassingen.

Zo reikt het kenniscentrum architecten, bouwheren en studiecentra creatieve 26

ideeën aan om meer uit hun dak te halen. Groendaken, lichtstraten, speciale dakmembranen, hernieuwbare energie, … De mogelijkheden zijn divers.

Met workshops en evenementen over heel Vlaanderen wil de Vijfde gevel zo veel mogelijk professionals inspireren.

“Onze academici en bedrijven bieden vanuit een gezamenlijke visie oplossingen en kennis aan die hun economische meerwaarde al bewezen hebben in verschillende projecten. Daarnaast laten we architecten en bouwheren aan het woord die die ideeën succesvol hebben toegepast in de praktijk” licht Mark Delreux toe.

Dat IZEN samenwerkt met de Vijfde gevel is geen toeval. Met slimme zonne-installaties streeft het bedrijf al meer dan 26 jaar naar efficiëntere daken. Meer zelfs, bij IZEN is men er van overtuigd dat het dak dé oplossing

kan zijn voor onze energievoorziening.

De ruimte die in ons land beschikbaar is om energie te produceren is beperkt.

Dankzij een zonne-installatie op het dak kan een gebouw helemaal instaan voor de eigen energiebehoefte en zelf meer elektriciteit opwekken. Logisch dat nieuwe gebouwen vandaag al in die richting evolueren. Daarnaast streeft IZEN naar de perfecte symbiose van architectuur en hernieuwbare energie.

“Dat is een interessante, maar haalbare, uitdaging,” zegt managing director van IZEN Kris Duchesne. “Zonnepanelen hoeven niet lelijk te zijn. Met het juiste inzicht en goede kennis kunnen we er voor zorgen dat hernieuwbare energie zelfs bijdraagt tot de esthetiek van de vijfde gevel. Die kennis willen we graag delen. Meer zelfs, we schreeuwen ze van de daken!”# (jly) Meer info: www.devijfdegevel.be

OPINIE Pieter Callebaut Head of PR and Marketing

“TIJD OM DE JUISTE KEUZE TE MAKEN” Alles komt terug. Begin jaren ’70 woedde voor het eerst een oliecrisis.

Plots werd onze economische afhankelijkheid van fossiele brandstoffen voor iedereen duidelijk. Om die afhankelijkheid te verminderen, wendden onze leiders zich toen tot een wondermiddel – en dat heette kernenergie. Kerncentrales zouden ons onafhankelijk maken van olie, en kernwapens gingen onze veiligheid garanderen. Het werd een ware wedloop.

Maar niet iedereen vond de uitgeslagen richting even vooruitziend. Voor sommigen gaven de wapenwedloop én de zichtbaar wordende milieuproblemen een beklemmend gevoel. Zij zochten naar mogelijkheden om onze energievoorziening niet uit kernenergie maar uit natuurlijke bronnen te voorzien, en kwamen uit bij wind- en zonne-energie.

Tevergeefs. Slechts een klein deel van de bevolking zag deze in die tijd nog zogeaamde “alternatieve energie” als een volwaardige optie. Niemand voorzag de enorme technologische ontwikkeling van wind- en zonne-energie die de daaropvolgende 20 jaar zou plaatsvinden.

Vandaag is het alweer crisistijd. We worstelen al vijf jaar met een economische stagnatie. Deze crisis wordt algemeen bestempeld als de ‘kredietcrisis,’ geïnitieerd door een stagnerende huizenmarkt in Amerika. Maar niet iedereen is het daarmee eens.

Volgens de vooraanstaande Amerikaanse econoom Jeremy Rifkin ligt de oorzaak

van deze crisis eerder bij onze energievoorziening. Net zoals toen.

Wat bedoelt hij daarmee? In het begin van de 21ste eeuw kende de wereldeconomie een enorme groei, logisch dat ook de vraag naar olie daardoor stijgt.

Maar het ontginnen van olie wordt complexer en kan de stijgende vraag

Deze energieke wereld is in verandering, en daar houden wij van! niet meer volgen. Vraag en aanbod zijn dus niet langer in evenwicht. Resultaat: de prijs van een vat olie gaat de hoogte in, en het maken van producten wordt onrendabel. Conclusie: onze economische groei is alleen mogelijk met betaalbare energie. Het lijken de seventies wel weer.

Net zoals in de crisis van toen worden dus ook vandaag andere bronnen van energievoorziening gezocht. En opnieuw dreigen we de meest evidente optie, hernieuwbare energie, links te laten liggen. Amerika kiest daarentegen voor het winnen van schaliegas om hun econo-

mische onafhankelijkheid te garanderen.

De ecologische gevolgen laten ze voor de volgende generatie. Net als met kernenergie.

Het verschil met de jaren ‘70 en ‘80 is dat niemand vandaag het potentieel van hernieuwbare energie kan ontkennen. Zonne-energie is op een recordtijd gegroeid naar een volwaardige energiebron. In veel Europese landen en ook in Vlaanderen kan deze bron van energie wedijveren met klassieke bronnen. Dat vindt ook onze overheid trouwens.

Alle subsidies voor zonnepanelen zijn afgeschaft, omdat ze niet langer nodig zijn om een investering in zonnepanelen rendabel te maken. Hoera!

Bovendien is Europa lang niet het enige continent dat mogelijkheden ziet in de kracht van de zon. In de volledige regio rond de evenaar, van Zuid-Amerika tot China, zal in de komende jaren massaal geïnvesteerd worden in zonne-energie.

Ook IZEN is van de partij, we gaan een groot zonnenpark bouwen in ZuidAmerika.

Het is tijd om in te zien dat economische groei en duurzame energie vandaag hand in hand gaan. Elke generatie merkt dat ze afhankelijk is van een betrouwbare energievoorziening, laten wij vandaag dan de juiste keuze maken met het meeste toekomst. Deze energieke wereld is in verandering, en daar houden wij van!# (pc)

27

Joke en Jolien

28

DIY: WIJ BIEDEN ZON Twee vrouwen en een schroevendraaier. Meer is er niet nodig om een eenvoudige zonne-installatie in elkaar te zetten. Een jaar geleden ging IZEN van start met WijBiedenZon, een webshop voor Do It Yourself-zonnepaneelpakketten.

Joke en Jolien, de twee zonnetjes van het WijBiedenZon-team, zetten zich met beide schouders onder het project. Hoezo kunnen vrouwen niet klussen?

Wanneer we de dames op kantoor in Lille aantreffen, zitten ze nog midden in een chatsessie. Stiekem bijverdienen tijdens de uren? “Nee hoor, wij gebruiken een chatsysteem om gemakkelijk vragen te kunnen beantwoorden,” verduidelijkt Jolien. “Wanneer mensen onze website bezoeken, kunnen ze hun vraag stellen in het chatvenstertje. Wij proberen dan live te antwoorden.” Draaischijf van WijBiedenZon is de hoofdzetel van IZEN in het Kempische Lille. Het gebouw zelf is ook volledig energieneutraal, met onder andere een zonne-installatie op het dak. De webshop draait dus écht op zonne-energie.

We verhuizen naar het magazijn van IZEN voor een demonstratie ‘zonnepanelen installeren’. “De M10 is de beste vriend van elke klusser!” begint het. Namedropping, maar dan met gereedschap. De dames schuwen de vaktermen niet. Al wordt de handleiding voor de installatie toch binnen handbereik gehouden. “We beginnen bij het begin: de dakrails,” zegt Joke. Meteen worden enkele zware betonblokken aangedragen die er voor moeten zorgen dat de aluminium rails op hun plaats blijven. “We zetten vandaag een triple installatie in elkaar, dat is een speciale opstelling voor platte daken waarop drie zonnepanelen achter elkaar kunnen worden geplaatst.” Met bouten worden twee aluminium

rails vastgeschroefd op de blokken. Twee andere rails worden daar bovenop in een helling van 15° geplaatst. “Voor een schuin dak gebruiken we natuurlijk ander materiaal: speciale haken die onder de dakpannen kunnen worden vastgemaakt. Wist je trouwens dat men in Nederland totaal andere daken heeft dan hier? In onze Nederlandse webshop moeten we met andere dakhaken werken.” Dat de dames goed op de hoogte zijn van de situatie in Nederland is geen toeval. IZEN lanceerde WijBiedenZon voor het eerst in Nederland. Misschien niet wat je zou verwachten van een Belgisch bedrijf.

Toch was het een logische eerste stap. “In Nederland is het nu eenmaal de gewoonste zaak om je zonnepanelen zelf te installeren,” vertelt Jolien. “De daken zijn er gemiddeld kleiner. Zelfbouw is dan ideaal.”

Wanneer de rails vastgeschroefd zijn, beginnen Joke en Jolien met het plaatsen van de omvormers. Een omvormer zorgt ervoor dat de gelijkstroom van de panelen wordt omgezet in wisselstroom. De meeste mensen die de afgelopen jaren een zonne-installatie hebben aangeschaft, hebben slechts één centrale omvormer. Maar tegenwoordig bestaan er ook micro-omvormers. Volgens Joke zijn die ideaal voor doe-het-zelvers. Bij WijBiedenZon werken ze dan ook enkel met dat type omvormer. “Micro-omvormers zijn kleine om29

›

www.wijbiedenzon.be

Joke en Jolien

vormers per één of twee panelen. Je plaatst ze op het dak, onder de zonnepanelen. Zo meteen klikken we de kabels van de panelen gewoon in de omvormers.”

De omvormers zitten nog maar net op hun plaats of de dames komen al aangewandeld met de zonnepanelen. Drie gevaartes van 1m65 op 1m. “Goed voor onze spierballen. Die kunnen nog wel wat versterking gebruiken,” klinkt het. Vier klemmen, meer blijkt er niet nodig om een zonnepaneel vast ze zetten. “Wanneer deze klemmen op de juiste manier vastgedraaid worden, kunnen de zonnepanelen onmogelijk weg. Windproof!” De M10-sleutel heeft zijn nut inderdaad bewezen tijdens de installatie. Tel daar nog een inbussleutel bij en je hebt de volledige gereedschapskist voor de doe-het-zelf pakketten van WijBiedenZon.

legd voor zonnepanelen? “Er wordt misschien minder gepraat over zonnepanelen, maar energiezuinig wonen is absoluut een hot topic,” vertellen Joke en Jolien. “Zonne-energie past helemaal in dat plaatje. De subsidies zijn afgeschaft, maar je mag niet vergeten dat ook de prijs van zonnepanelen sterk gedaald is. Door de elektriciteit die je bespaart, blijven zonnepanelen interessant.

Zeker nieuwbouwers beginnen het nut ervan opnieuw in te zien. Elk zonnepaneel verbetert het epeil van een nieuwe woning gemiddeld met één punt. Veel mensen zijn bang niet te kunnen voldoen aan de nieuwe energienormen. Maar als je zelf enkele zonnepanelen plaatst, haal je gemakkelijk een laag e-peil. Daarnaast komen we ook veel eigenaars van een bestaande zonne-installaties tegen. Zij willen vaak zelf nog enkele panelen bijplaatsen, bijvoorbeeld omdat hun verbruik dan volledig gedekt is.”

“Je eigen zonnepanelen installeren, dat is pas girl power.”

Mooi, dan zijn we klaar? “Nog niet helemaal. Om de zelf opgewekte stroom te kunnen gebruiken, moet de installatie uiteraard nog worden aangesloten aan de elektriciteitskast. Dat mag en kan je enkel doen als je de juiste opleiding gevolgd hebt. Als je daar geen kaas van gegeten hebt, laat je dan ook best even een elektricien langskomen. Maar op een nieuwbouw loopt die sowieso al rond. Aan de elektriciteitskast komt ook nog een ontkoppelingsbeveiliging, zodat de stroomproductie automatisch wordt stopgezet als het net overbelast is. Daarnaast moet elke fotovoltaïsche installatie gekeurd worden en aangemeld bij de VREG.” Is er vandaag, nu de hype gaan liggen is, nog een rol wegge30

Nu de zonnepanelen in het magazijn staan te blinken, komt de voor de hand liggende vraag: “Nu jullie? Er wordt toch niet onder gedaan voor ons zeker?”, lachen de dames. Wie zelf zonnepanelen wil installeren, weet vanaf nu waar hij of zij moet zijn. Bij de handige Hariettes van WijBiedenZon. Meer info op www.wijbiedenzon.be # (jly)

MEER DAN PANELEN ALLEEN Zonnepanelen in Chili, doe-het-zelf zonnepanelen, …

We zouden haast vergeten dat IZEN Energy Systems voor heel wat meer staat dan fotovoltaïsche panelen.

Een blik op de winkel.

Het bedrijf startte in 1987 oorspronkelijk als energiebewust renovatieteam.

Tegelijk probeerden ze een toen totaal onbekend systeem te promoten om gratis sanitair warm water te produceren: de zonneboiler. De geitenwollen sokken hebben vandaag plaats gemaakt voor innovatie en internationalisering. Na de zonneboiler kwam er in 1999 de installatie van warmtepompen bij. Een jaar later volgden de zonnepanelen. Iets recenter focust IZEN ook op warmtepompboilers en isolatie. Maar het centrale idee blijft hernieuwbare energie beschikbaar te maken voor iedereen. Bewust omgaan met energie gaat veel verder dan zonnepanelen plaatsen.

IZEN, AANGENAAM

IZEN is en blijft een Belgisch bedrijf, maar wel eentje met een internationale visie. Naast het hoofdkantoor in de Kempen is er een afdeling in Gent, Denemarken, Verenigd Koninkrijk en sinds kort zelfs in het zonnige Chili.

In 2012 hielp IZEN om van ‘Tot Altijd’ de eerste CO2-neutrale film te maken.

De zonnepanelen op het dak van productiebedrijf Eyeworks zorgen nog altijd voor groene films. Ook bij wetenschapscentrum Technopolis plaatste IZEN een zonne-installatie.

Architecten zijn een van de belangrijkste partners van IZEN. De nieuwe normen voor energiezuinige woningen brengen heel wat extra werk met zich mee. Omdat IZEN verschillende activiteiten bundelt, werken ze vaak samen met architecten. Zowel advies, engineering, installatie en service zitten er onder één dak. Je vindt IZEN bijvoorbeeld op infosessies van architectenvereniging NAV. Ook veel landbouwers doen inspanningen om hun bedrijf energiezuiniger te maken. Zo ontwikkelde IZEN onder andere een speciaal systeem om melkinstallaties van gratis warm water te voorzien dankzij de zon. Of wat dacht je van varkensstallen met vloerverwarming?

Energie-experten hebben het altijd over drie belangrijke actiepunten: energiebesparing, energie-efficiëntie en hernieuwbare energie. Bij IZEN vindt men het belangrijk die drie aspecten te kunnen aanpakken. Energiebesparing via isolatie en een zonneboiler. Beter omgaan met de energie die je hebt met een uiterst efficiënte warmtepomp. En zonnepanelen die eigen energie produceren.

Als je hernieuwbare energie voor iedereen beschikbaar wil maken, betekent dat ook dat je iedereen moet informeren over de mogelijkheden. Daarom organiseert IZEN regelmatig inspirerende infodagen rond energiebesparing en energierenovatie. Wie wil er bijvoorbeeld geen energieadvies krijgen van Francesca Vanthielen?# (jly) 31

Bewora

Groen op het industrieterrein

BEDRIJVEN DOEN HET NIET MET ELKAAR De voordelen voor bedrijven om samen hun eigen groene energie op te wekken, zijn overduidelijk. Maar waarom slaan zo weinig bedrijvenparken dan de handen in elkaar, net wanneer burgers zich almaar vaker verenigen in coöperaties rond energie? “Bedrijven zijn eerder conservatief.”

32

'Petroleum Zuid nu'

'Blue Gate Antwerp binnenkort'

“Door de groepsaankoop werd onze investering 620.000 euro goedkoper”

Dik drie jaar geleden kende uitgerekend de regio rond het Kempische Ranst en Wommelgem een Vlaamse primeur: meer dan twintig bedrijven op het zogeheten bedrijvenpark Bewora gingen de handen in elkaar slaan om samen hun energievoorziening te vergroenen.

De zonnepanelensector bevond zich in die tijd in volle hausse, zowel residentieel als bij bedrijven. Alleen was er van die laatste nog niemand op het idee gekomen om dat veel efficiënter aan te pakken en die investeringen samen aan te gaan. De voordelen waren nochtans evident. De investeringskost werd gedrukt, en de opgewekte stroom kon veel efficiënter worden ingezet, doordat verschillende bedrijven andere piekmomenten kennen. Zeker voor de talrijke bedrijvenparken die ons land rijk is, leek dat een droomoplossing.

Bewora besloot op de proef op de som te nemen, als eerste industrieterrein in Vlaanderen.

“Iedereen was in die tijd over groene energie en zonnepanelen aan het praten”, herinnert Paul Fornoville zich (de toenmalige voorzitter van Bewora).

“Dus gingen wij het ook echt doen. Wij zijn dan misschien niet het grootste bedrijvenpark, maar het valt toch op dat we vaak in de voorhoede meespelen wat zulke nieuwe technieken betreft.

En met goed gevolg. Samen hebben we meer dan 10.000 panelen aangekocht, goed voor 11.664 m² zonnepanelen of 45 tennisvelden. Ofwel genoeg om 400 gezinnen in hun jaarlijks elektriciteitsverbruik te voorzien. Door de groepsaankoop konden we een minderuitgave genereren van niet minder dan 620.000 euro, en dat op een investering van 3,8 miljoen. Bovendien gaf het project uitgevoerd door IZEN trouwens - ons de kans om het bedrijvenpark op een positieve, wervende manier te profileren

naar de inwoners van Wommelgem en Ranst toe. Het voordeel is dus enorm, en tot vandaag hoor ik geen klachten.”

Blauwdruk “Maar wat een werk!”, zucht Fornoville lachend. “26 vergaderingen, brainstorms, een bevraging bij tal van leveranciers, een werkgroep die de leiding nam – het was echt een megaproject, hoor.”

Net dat argument is een van de vaakst aangevoerde verklaringen waarom tot vandaag het project van Bewora amper navolging heeft gekregen op andere bedrijventerreinen. “Omdat er niet veel voorbeelden zijn, bestaat er ook geen duidelijke blauwdruk voor bedrijven die wel iets zien in samenwerking rond energie”, zegt Guido Muelenaer van de stad Antwerpen. “En om dat allemaal zelf uit te zoeken, daar steekt behoorlijk veel energie in. Energie is belangrijk voor bedrijven, maar het is niet hun core business natuurlijk.

Bovendien spreken bedrijven wel graag over samenwerking, maar ligt dat in de praktijk vaak wat moeilijker. Het blijven wel concurrenten. En zelfs als ze dat niet zijn, is men niet geneigd om zomaar cadeaus aan anderen te doen. De vraag hoe juridisch betrouwbaar zo’n samenwerking is, valt vaak. Bedrijven zijn eerder conservatief, en zullen niet snel overstappen naar een onzeker of nieuw energiemodel.”

Muelenaer weet waarover hij spreekt.

Hij is één van de projectmanagers van Blue Gate Antwerp, het groene bedrijventerrein dat binnen enkele jaren moet verrijzen op de site van Petroleum Zuid, de oude petroleumhaven van de stad.

Het is de bedoeling om groene bedrijven daar samen te brengen, en de energievoorziening dus ook hernieuwbaar te maken. “We willen naar een decentraal model van energievoorziening, waarbij we afstappen van de traditionele, grote energiecentrale die dan langs een enorm distributienet stroom verdeelt.

Met een smart grid is dat mogelijk. Dat is een slim netwerk dat ervoor zorgt dat bijvoorbeeld verschillende bedrijven niet allemaal op hetzelfde tijdstip het meeste stroom nodig hebben, maar die pieken verdeelt. Maar rond zo’n nieuwe aanpak bestaat nog veel scepticisme bij bedrijven.”

Windmolen “Ook wettelijk is het niet altijd even gemakkelijk om samen te werken rond energievoorziening”, vult An-

nelies Herregat, projectmanager van de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM) Oost-Vlaanderen, nog aan. “Een vergunning krijgen voor een windmolen is bijvoorbeeld niet evident.

Maar de belangrijkste hindernis voor zo’n gezamenlijk project is wel dat het wettelijk erg moeilijk is om je van het distributienet af te koppelen en enkel je eigen netwerk te vormen. Als een windmolen bijvoorbeeld op het terrein van een bepaald bedrijf staat, dan kan het teveel aan stroom dat dat bedrijf niet nodig heeft niet zomaar naar het bedrijf daarnaast, zelfs al heeft dat mee geïnvesteerd. Dan moet het eerst op het algemene net gezet worden.”

“Nu is het zeker niet zo dat er niets mogelijk is”, gaat Herregat verder. “Maar het is voor bedrijven inderdaad moeilijk om een duidelijk beeld te krijgen van wat er kan. Daarom hebben wij met de POM ook studies aangeboden aan bedrijvenparken, waarmee we nagingen welk hernieuwbare energieproject er aangepast was aan de specifieke noden van de betrokken bedrijven. Laatst deden we dat voor bedrijvenpark Krommewege in Maldegem, en vandaag horen we toch dat zij een aantal van onze aanbevelingen gaan implementeren.”

Bewora, Blue Gate, Krommewege – zullen dan toch meer en meer bedrijventerreinen de stap zetten naar een hernieuwbare en grotendeels onafhankelijke energievoorziening? “Industriële decentralisering wordt in elk geval almaar belangrijker, en niet enkel op vlak van energie”, legt Guido Muelenaer uit. “Kijk je naar de richting waarin de productie van goederen evolueert, dan zie je ook dat bijvoorbeeld 3D-printing ervoor kan zorgen dat heel wat producten niet meer van een centrale fabriek naar de klant zullen vervoerd worden, maar decentraal geprint. Ik geloof dus wel in de decentralisering van onze energievoorziening, maar dat zal wat tijd kosten. Je mag niet vergeten dat de technologie nu ook nog niet zo oud is.

En dat bijvoorbeeld het monopolie van Electrabel, de belichaming van dat gecentraliseerde energiemodel, nog maar net achter ons ligt. Er zijn vandaag heel wat kleinere energieproducenten die aan belang winnen. Die moeten zich kunnen onderscheiden. En één van de manieren waarop ze dat kunnen doen, is door zich te specialiseren in decentrale energievoorziening op bedrijventerreinen.”# (jh) 33

TIPS & TRICKS Energie kan je op veel meer manieren besparen dan enkel door het licht uit te doen en de verwarming lager te zetten. Ooit al je chauffage vervangen door een theelichtje?

Geef een ‘no electricity party’

Voor een origineel feestje schakel je gewoon de elektriciteit uit. Verzamel met je vrienden in de tuin, maak een kampvuur en verlicht de ingang met kaarsjes. Je hebt vast wel een vriend of vriendin die de sfeer er in kan brengen op gitaar. De hapjes verwarm je boven het kampvuur. Zie jij het iets blitser?

Voorzie dan glow-in-the-dark bandjes en gekleurde zaklampen - op oplaadbare batterijen natuurlijk.

Een fles wijn? Keep it cool

Vergeet koelboxen en ijskastjes voor in de wagen. Een fles wijn kan je perfect lange tijd koud houden zonder. Leg de fles een half uur in de diepvriezer en wikkel hem daarna in een krant. Uren later is ze nog altijd ijskoud! Krantenpapier heeft een goede isolerende werking. Geen wonder dat mensen vroeger kranten onder hun kleding staken in de winter.

34

Zoek met Blackle.com

Een eigen auto hebben, als dat niet ouderwets is. Tegenwoordig huur je een wagen waar en wanneer het uitkomt.

Dat je daarmee heel wat bespaart, hoeven we je niet te vertellen. Bijvoorbeeld op bolides.be. Reserveer 24/24 met je smartphone en betaal enkel voor de ritten die je doet. Geen abonnementskosten en enkel goed onderhouden klasbakken. Wil je zelf je eigen auto uitlenen aan anderen? Neem dan een kijkje op tapazz.com. Zo telt jouw buurt alvast een wagen minder.

Een wit computerscherm geeft veel licht en verbruikt dus extra energie.

Is Google je homepage? Dan kom je automatisch terecht op een wit scherm.

Blackle.com ziet er exact hetzelfde uit, maar dan zwart. Een tellertje geeft aan hoeveel wattuur Blackle al bespaarde.

Jij kan meehelpen door Google vanaf nu links te laten liggen. Zoeken doe je via Blackle.com.

Natuurlijk drogen

Je microgolf, de ideale keukenhulp

Hang je kleding te drogen op een rekje in plaats van de droogkast te gebruiken.

Heb je daar niet genoeg plaats voor?

Dan kan je nog altijd meerdere droogladingen na elkaar plannen. Zo hoeft je droogkast niet telkens opnieuw op te warmen.

Neem een kip Zet etensresten om in verse scharreleieren. Eigen kippen geven je eitjes met een lage ecologische voetafdruk. Bovendien kan je ze je overschotjes geven.

Kieskeurig zijn ze allerminst.

Een magnetron verbruikt veel minder energie dan de gemiddelde oven. Om energiezuinig te koken, vertrouw je dus best op je microgolfoven. Je zal versteld staan van de lekkere dingen die je dankzij deze keukenhulp in elkaar kan flansen. Wat dacht je van een mini-chacoladecake? Voeg 4 eetlepels zelfrijzend bakmeel, 2 eetlepels suiker, 2 eetlepels cacao, een eetlepel chocoladestukjes en één ei samen in een grote tas. Mix goed en voeg daarna 3 eetlepels melk, olie en een beetje vanille extract toe. Even roeren en 3 minuten verwarmen op maximaal vermogen.

Wacht tot de cake stevig is en geniet!

Rijd met honderd verschillende auto’s

Verwarmen met theelichtjes?

Voor wie echt ver wil gaan, hebben we nog één weetje. Ook met theelichtjes kan je duurzame warmte opwekken.

Neem een kleine ovenschaal en plaats er vier theelichtjes in. Zet een kleine aarden bloempot op de ovenschaal.

Zorg er voor dat de bloempot op de rand van de ovenschaal staat, zodat er langs onder voldoende luchttoevoer is. Het gat aan de onderkant van de bloempot dek je af. Over de kleine pot, plaats je een grotere bloempot zonder afgedekt gat. Daartussen zal warme lucht circuleren. Die lucht wordt via de opening in de bovenste bloempot naar buiten geblazen. Zo geniet je van spotgoedkope warmte.# (jly)

NIEUW in het gamma van IZEN

35

WARMTEPOMP Lucht/water

Energiezuinig verwarmen: 33% tot 41% besparen

60% minder CO2 =

18.000 km E-peil: - 10 Ă 15 pt.

energy systems

36

INSTALLATEUR SINDS 1987 WWW.IZEN.BE