179 Web

‫یەكێتی الوانی دیموكراتی ئەلمانیا‬ ‫كۆبوونەوەی دەوری خۆیان لە كوردستان بەست‬

‫پێشکه‌وتن‬

‫لە لوبنان یەكێتی الوان بەشداری‬ ‫كۆبوونەوەی دەوری یەكێتی الوانی‬ ‫دیموكراتی جیهان كرد‬

‫‪179‬‬

‫‌ژماره‬ ‫نیسانی ‪201٢‬‬

‫مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیرییه‌ یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان ده‌ریده‌کات‬

‫جلپۆشینی ئازادانە‪ ،‬قژبەردانەوە یان تاشینی‪ ،‬سەفرە و دانس و‪ ...‬تابۆ‬ ‫کرابێت‪ ،‬مانەوەی گەنج سەیرە‪ ،‬نەك پرسیار لەهۆكاری ڕۆیشتنی‬

‫فرانک ریبێری‪:‬‬ ‫دڵی یانەی بارین و هەڵبژاردەی فەرەنسا‬

‫تیپی الوانی مەخموور‪،‬‬ ‫لەسەر ئاستی کوردستان‪ ،‬پاڵەوانێتی خولی بارزانی بەدەست هێنا‬

‫مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیرییه‌ یه‌کێتی‬ ‫الوانی دیموکراتی کوردستان‬ ‫ده‌ریده‌کات‬

‫خاوه‌ن ئیمتیاز‪:‬‬ ‫ئومێد خۆشناو‬

‫ل‪16‬‬

‫كچان بەناوی خوازراو ئەكاوتنی فەیسبووك‬ ‫بۆخۆیان دادەنێن‬

‫سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬ ‫ئاڤان حه‌م ‌ه ساڵح‬

‫‪0750 446 1301‬‬ ‫‪avanpirs@yahoo.com‬‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬ ‫شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان‬ ‫‪0750 448 0225‬‬

‫‪shaxawanlawan@yahoo.com‬‬

‫ستافی په‌یامنێران‪:‬‬ ‫هه‌ولێر‪:‬‬ ‫توانا شیخانی‬ ‫تریفە بڵباس‬ ‫محەمەد عومەر‬

‫ل‪٢2‬‬

‫مەحەمەد عەدنان‪ :‬شارەزای یۆگا‪ :‬لە كوردستان‬ ‫ئەو كەسانەی حەزیان لە یۆگایە كەمن‬

‫فۆتۆگرافەر‪:‬‬ ‫جیهانگیر گەردی‬ ‫نه‌خشه‌ساز‪:‬‬ ‫فوئاد یوسفی‬ ‫ماڵپه‌ڕ‪:‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ناونیشان‪ :‬هەولێر‪ -‬بارەگای مه‌کته‌بی‬ ‫سکرتارییه‌تی یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬

‫ل‪35‬‬ ‫بەریتانیا ‪ 20‬هەزار پیاوی دووگیانی تێدایه!‬

‫وتــار‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫الوان هەڵگری تین وتەوژمی‬ ‫نوێخوازی و مودێرنیزم و تەوقع‬

‫دەشتی جەمال‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪2‬‬

‫بێ هۆ نییە كەبەشێكی‬ ‫زۆری سەرمایەداران‬ ‫كاریان لە كوردستان‬ ‫جێگیرە‪ ،‬بەاڵم سەرمایە‬ ‫و داهاتیان لە بانقەكانی‬ ‫دەرەوەی كوردستان بە‬ ‫پارێزراوبوون دەبینن‬ ‫و ئامادە نین تەعامول‬ ‫لەگەڵ بانقەكانی‬ ‫كوردستان بكەن‪ ،‬هۆی‬ ‫ئەمە نەبوونی دەوڵەت و‬ ‫ئەو ناجێگیریەیە هەربۆیە‬ ‫الوان ناتوانن ئەرزیەتێك‬ ‫ببیننەوە بۆ دامەزراندنی‬ ‫ژیانی خۆیان لەنێو‬ ‫كوردستاندا‬

‫من نامەویت باس لە تاكە تاكەی كێشەو‬ ‫گیرو گرفتەكانی گەنجان بكەم لە كوردستان‪،‬‬ ‫چونكە پێم وای���ە ل��ەراپ��ۆرت��ی رێ��ك��خ��راوی‬ ‫تواناسازی الوان كە ئامادەی كردوە بەدرێژی‬ ‫باسكرا و ئ��ەم راپ��ۆرت��ە كە ب��اس لەگەنج و‬ ‫كۆمەڵگا وپرۆسەكانی خوێندن و راستیەكانی‬ ‫ژیانی گەنج لەكوردستان و مافی گەنج وەك‬ ‫كەسایەتیەكی كۆمەڵگای كوردستان دەكات‬ ‫گۆشەیەكی گرنگە لە دەیان كێشەو گیروگرفت‬ ‫كە گەنجان بەدەستێەوە دەناڵێنن دەخاتە‬ ‫روو‪ .‬بەاڵم لەسەرەتادا ئەوە بڵێم كەباسەكەم‬ ‫بریتی نییە لە دووبارەكردنەوەی باسی كێشەی‬ ‫الوان بەگشتی لەكۆمەڵگای كوردستاندا‪ ،‬بەڵكو‬ ‫زیاترتیشك خستنە س��ەر كێشەی كۆچی‬ ‫الوانە ب��ۆدەرەوە وەك یەكێك لە دیاردەكانی‬ ‫كێشەیەكی گشتی تری الوان كە زیاتر پەیوەندی‬ ‫هەیە بەكاری رێكخراوەكەی ئێمەوە بەتایبەت‬ ‫هەروەك ئاگادارن زۆرترین ئەو كەسانەی كە‬ ‫روودەكەنە هاندەران جیلی الوان��ن كە داوای‬ ‫پەنابەری دەكەن لە وواڵتانی ئەوروپا‪ ،‬ئەمانیش‬ ‫كێشەكانیان لەو جێگایەوە دەستپێدەكات كە‬ ‫سنورەكانی وواڵتانی دراوسێ دەبەزێنن لەگەڵ‬ ‫سەخترین هەلومەرجی رێگاوبان تا خنكاندن‬ ‫لەدەریاو كەوتنە باندی مافیای وگیروگرفتی‬ ‫مافی پەنابەری بەرەو روودەبن‪...‬من لەسەر ئەم‬ ‫بەشە قسەناكەم هەڵی دەگرم بۆ دەرفەتێكی‬ ‫تر قسەو باس لەسەر كێشەكانی پەنابەران‬ ‫و ئاڵووگۆرەكان لەسیاسەتی دژی پەنابەری‬ ‫وواڵت��ە ئەوروپیەكان‪ ،‬هەر بۆیە فیدراسیۆن‬ ‫وەك بەشێك لە رووداوەكانی ئێستای عیراق و‬ ‫كوردستان چارەسەی ئەم كێشەیەی بۆ گرنگە‬ ‫لەناوخۆی عێراق تا ئەم بەاڵیە لەملی خەڵك‬ ‫بێتەوە‪ .‬بۆیە من زیاتر هەوڵ ئ��ەدەم لەسەر‬ ‫هۆكارەكانی رووكردنە دەرەوە و لەسەر رێگا‬ ‫چارەكان و ئەو بەرپرسیارێتی یەی دەكەویتە‬ ‫ئەستۆی دەس��ەاڵت و ئەو كارانەی پێویستە‬

‫بكرێت بدوێم ‪:‬‬ ‫سەرەتا پرسیاری من ئەوەیە كێشەكە چییە‬ ‫یان بۆچی الوانی كوردستان شەپۆل شەپۆل‬ ‫كوردستان جێدەهێڵن؟‬ ‫هەموو دەزانین كە لەدوای راپەرینەوە كۆچی‬ ‫بەلێشاو بە كۆمەڵی الوانی كوردستان بۆدەرەوەی‬ ‫واڵت درێژەی هەیە و رۆژانە هەواڵەكانی دەبیتسن‬ ‫و بگرە رۆژ نیەیە دەروازە وسەرسنورەكانی‬ ‫براهیم خەلیل و مەرزەكانی ئێران نەبێتە مایەی‬ ‫گێرانەوە و گرتنی ژمارەیەك لەالوان‪ ،‬كەوایە‬ ‫هۆكاری ئەم دیاردەیە چییە؟ بەواتایەكی تر‬ ‫بۆچی الوان كۆچ دەكەن؟ ئایە ئەوان بێزارن لە‬ ‫ژیانی كۆمەاڵیەتی خۆیان و نایەنەوێت خۆیان‬ ‫بەبەشێك لەم كۆمەڵگایە بزانن؟ ئەو هۆكارانە‬ ‫چین الوان والێدەكات لە پەیوەندی كۆمەاڵیەتی‬ ‫خۆیان و مێژوویەك لەژیان هەڵكەنی؟ سەرەرای‬ ‫هەموو ئەو هەواڵنەی دەوڵەتانی ئەوروپا كە‬ ‫بۆ بەرگرتن و داخستنی سنورەكانیان بەرووی‬ ‫الوان��ی پەنابەری ك��وردا پەیرەوی لێدەكەن‪،‬‬ ‫س��ەرەرای گرتن و سنورداشكردنەوە و رەفز‬ ‫و فشار بۆسەر پەنابەرانی ك��ورد و برینی‬ ‫خزمەتگوزاری و مافی كاركردن و خوێندن و‬ ‫راگرتنیان سااڵنێكی زۆر لەكەمپ و هایمەكان‬ ‫تەنانەت بەسەر بردنی تەمەنی الوێتی بەدیار‬ ‫مافی پەنابەرێوە لە نێوخۆی واڵتە ئەوروپایی‬ ‫یەكاندا‪ ،‬سەرەرای هەر سەختی و بێدەرەتانی‬ ‫ومەرگ و مردنێك كەدێتە سەر رێگای كۆچی‬ ‫الوان لە رێگاكانی رووكردنە دەرەوەیان كەچی‬ ‫هێشتا دەبینین كۆچی الوان هەر درێژەی هەیە؟‬ ‫ئەمە بۆچی وایە یان هۆی ئەمە چییە و چۆن‬ ‫دەبێ كاربكەین لەراستی دا وەاڵمدانەوە بەم‬ ‫دی��اردەی��ەدا و چارەسەركردنی؟‪ .‬ئ��ەوەی من‬ ‫لێرەدا مەبەستمە ناسینەوەی هۆكارەكان و رێگا‬ ‫چارەكانە‪...‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪-1‬هۆكارەكان‪:‬‬

‫وتــار‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ڕاپەڕین تا ئێستا بەڵگەی ئەو ڕاستیەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ماوەیەكی كەم پاش ڕووخانی بەعس كاتێك‬ ‫ئومێدێك بۆ دامەزراندنی دەوڵەت لەكوردستان‬ ‫یان لەعێراق وەك وەهم كرایە ئومێدی بە شێك‬ ‫لەخەڵكی ئەم واڵتە‪ ،‬ئەبینین كە ئەو ماوە كەمە‬ ‫مەسەلەی كۆچ بۆ هاندەران تا ئاستێكی زۆر‬ ‫هاتە خ��وارەو تەنانەت ژمارەیەكیش لە الوان‬ ‫بەئارەزوومەندانە گەڕانەوە بۆ كوردستان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كاتێك ئەو ئومێدە وەك بڵقی ژێر ئاوی لێدێت و‬ ‫ئەتەقێ‪ ،‬ئیتر بازاری تەزویرچی و قاچاخچیەكان‬ ‫گەرم ئەبێتەوەو جمەی دێ‪ ،‬قاچاخچێتی كردن‬ ‫بە ئینسان‪ ،‬بە جەواز و هەموو پێناس و نوسراوە‬ ‫ڕەسمیەكان‪ ،‬كە دەی��ان كێشەی كۆمەاڵیەتی‬ ‫بەدوای خۆیدا هێناوە‪ .‬ئیدارەكانی هەرێمیش‬ ‫تەنها بەگرتنی قاچاخیەكان و زیندانی كردنی‬ ‫الوان ئەیانەوێ بەر بەو مەسەلەیە بگرن‪..‬‬ ‫دووەم ه���ۆك���اری ق��ان��ون و م��اف��ەك��ان‪:‬‬ ‫لەكوردستانی ئەمرۆدا قانونێك نیە كە ماف و‬ ‫ئازادی یەكانی الوان بەرەسمی و بەخۆیانەوەگرێ‬ ‫یان بداتەوە‪ .‬بەداخەوە دەسەاڵتێك كەئێستا‬ ‫هەیە یاسایەكی نییە كەالوان بەئازادییەكانیانەوە‬ ‫ببەستێەتەوە‪ .‬بالەم ب���ارەوە چەند نمونە‬ ‫بهێنمەوە‪ .‬مەسەلەی سەرەكی الوان ئازادی‬ ‫یە‪ ،‬لەپێشیانەوە ئازادی عەشق و پەیوەندی‬ ‫گرتن و هەڵسوكەوتی كەسایەتی ی��ان‪ .‬تا‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫یەكەم مەسەلە ئەوەیە كە كۆچی الوانی‬ ‫كوردستان بۆ دەرەوە حوكمێكی ئیختیاری‬ ‫بەخۆیان نییە‪ .‬ب��اوەرن��اك��ەم هیچ كەسێك‬ ‫كەمێژووی ژیانی لە كۆمەڵگایەك هەبێ دەست‬ ‫ب��ەرداری بێت وێڵی كات‪ ،‬بۆیە الوان كاتێك‬ ‫ناچار دەبن كۆچ بكەن جێگای سەرزەنشتكردن‬ ‫نین و كۆچیان ئاكامی قەلەقێكی كۆمەاڵیەتی‬ ‫یە كە تێیدا قەراریانگرتووە‪ .‬قەلەقێك كەتاكی‬ ‫الوانی بەو ئەنجامە گەیاندووە كە بێ ئاسۆ و‬ ‫بێ ئایندەی كۆمەاڵیتی تیا دەبیننەوە‪ .‬ئاشكرایە‬ ‫كەالوان لەهەموو كۆمەڵگایەكی دنیادا هەڵگری‬ ‫تین و تەوژمی نوێ خ��وازی و مۆدێرنیزم و‬ ‫تەوەقعاتی بااڵی ئینسانی ییە الوان حەساترین‬ ‫بەشی كۆمەڵگایە و كاتێك ئەم هەستەیان لەگەڵ‬ ‫ژیانی كۆمەڵگادا بەراورد دەكەن و رێگایەك بۆ‬ ‫بەدیهێنانی نابیننەوە ناچاردەبن بە هەڵهاتن‬ ‫و كۆچ‪ ،‬ئەمە حاڵەتی الوانی كوردستانیشە‪.‬‬ ‫چونكە قەلەقێكی كۆمەاڵیەتی كە لە ئارادایە‬ ‫چارەنووسی ئەوانی لەبێ ئەنجامیدا راگرتووە‪،‬‬ ‫ئەوان دەبینن كەمەترسی دەخالەتی دەوڵەتانی‬ ‫وەك توركیاو ئێران حاڵەتێكی ب��ەردەوام��ە‪،‬‬ ‫لەعیراقیش ئایندە نامەعلومە و جەنگ و‬ ‫كوشتارو نائەمنی و تیرۆر درێژەی هەیە‪ .‬لە‬ ‫ناوخۆشدا الوان هەست ناكەن ماف و ئازادی‬ ‫یەكانیان چەسپاوە‪ ،‬الوانی كچ بەهۆی بێمافی‬ ‫و ژیانەوەی فەرهەنگی دواكەوتووانەوە ناچار‬ ‫بە خۆسوتاندن دەبن‪ ،‬بەمجۆرەش سیستەمێكی‬ ‫بەرێوەبەرایەتی لەكوردستاندا و جودی نییە كە‬ ‫الوان وەك بنەما لەخۆ بگرێ و رێگای كرانەوە‬ ‫و ئازادانەی تاكی ئەوان دابین بكات وئەوان‬ ‫لەرێگای ئەم ئازادیانەوە بەخۆیەوە رابگرێ‪.‬‬ ‫باری خوێندگاكان و زانكۆكان‪ ،‬باری ئابووری و‬ ‫پێشكەوتنی كۆمەاڵیەتی هەلی پێویست و كافی‬ ‫بۆژیانی ئێستا وداهاتوویان نەداوەتە دەست‬ ‫الوان بۆیە ئەوان هەمیشە بێ سەرمایە و بێ‬ ‫ئومید و بێ ئایندە خۆیان دەبییننەوە و بەم‬ ‫هۆیەشەوە ناچاردەكرێن واڵت بەجی بهێڵن‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەگەر كۆچی الوان بەرهەمی ئەم قەلەقیە‬ ‫كۆمەاڵیەتی یە بێت ئایا خودی ئەم قەلەقیە‬ ‫چییە؟ بۆئەمە چەند هۆكاری جۆراوجۆر هەیەو‬ ‫دەك��رێ هەر كەسە لە گۆشەیەكەوە بدوێ و‬ ‫لیستێك هۆكار بژمێرێت‪ ،‬بەاڵم ئەوانەی كەبەالی‬ ‫منەوە سەرەكین و هەرئەوانەش دەتوانێ كلیلی‬ ‫رێگاچارەكانمان بداتەدەست لەچەند خاڵێكی‬ ‫سەرەكیدا ئاماژەیان پێدەدەم‪:‬‬

‫یەكەم‪ :‬هۆكاری سیاسی‪ :‬سەرەكی ترین‬ ‫خاڵ لەهۆكارە سیاسیەكاندا نەبوونی دەوڵەتە‬ ‫لەكوردستاندا‪ ،‬كوردستان بەوهۆیەوە نەخۆی‬ ‫دەوڵەتەوە نەبەشێكە لە دەوڵەتێكی دامەزار‬ ‫و هەلومەرجێكی ناجێگیری و ن��ادی��اری‬ ‫بۆپێكهاتووە و ئەمەش بۆماوەی ‪ 17‬ساڵە‬ ‫درێ���ژەی هەیە و وەك بنەمایەكی قەلەقی‬ ‫كۆمەاڵیەتی رەنگدانەوەی لەسەر ژیانی تاكی‬ ‫كۆمەڵگا هەیە و لەنێویاندا الوانیش‪ .‬بەتایبەتی‬ ‫كەئەم نامەعلوم بوون و ناجێگیرەی كوردستان‬ ‫و نەبوونی دەوڵەت حاڵەتێكی ترس ودڵەراوكێی‬ ‫سیاسی پێكهێناوە وكەس نازانێت داهاتوو رووی‬ ‫لەكوێ یە‪ .‬لەبازرگانانی كوردستانەوە بگرن‬ ‫تا كەسانی سیاسی و تا هەرتاكێكی سادەی‬ ‫كۆمەڵگا دەزانێت كە كوردستان بەم حاڵەتی‬ ‫فیدرالیزمی دووف��اك��ت��ۆەوە ناتوانێ ژیانێكی‬ ‫جێگیر بۆ كارو كاسپی و ژیانی رۆژانە دابین‬ ‫بكات‪ .‬ئاخر بێ هۆ نییە كەبەشێكی زۆری‬ ‫سەرمایەداران كاریان لەكوردستان جێگیرە‪،‬‬ ‫بەاڵم سەرمایەو داهاتیان لە بانقەكانی دەرەوەی‬ ‫كوردستان بەپارێزراوبوون دەبینن و ئامادە نین‬ ‫تەعامول لەگەڵ بانقەكانی كوردستان بكەن‪،‬‬ ‫هۆی ئەمە نەبوونی دەوڵەت و ئەو ناجێگیریەیە‬ ‫هەربۆیە الوان ناتوانن ئەرزیەتێك ببیننەوە بۆ‬ ‫دامەزراندنی ژیانی خۆیان لەنێو كوردستاندا‪،‬‬ ‫چونكە داهاتوو بەنادیاری ولیل دەبینن‪..‬‬ ‫‪ ‬نمونەی ئ��ەم��ە ل��ە زۆر ب���واری ژی��ان��دا‬ ‫لەكوردستان ئەبینرێتەوە‪ ،‬س��ەرگ��ەردان��ی و‬ ‫هەڵواسراوی كوردستان وادەكات كە تۆ كاتێك‬ ‫شتێكت نەبوو كە ناوی دەوڵەت بێت ئیتر زۆر‬ ‫بەسادەیی مافی هاواڵتی بونییشت ئەكەوێتە‬ ‫ژێر پرسیارەوە‪ ،‬لێرەشەوە دەرگای گرفتەكان‬ ‫دەكەوێتە سەرپشت‪ ،‬لێرەوە تاك ناتوانێ تەعبیر‬ ‫لە ئارەزووە ئینسانیەكانی خۆی بكات‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەو مافەی نیە‪ ،‬ناتوانێ خواستەكانی خۆی بەرز‬ ‫بكاتەوەو ئاڕاستەیان بكات‪ ،‬چونكە جێگایەك‬ ‫نیە خۆی بە بەرپرس بزانێ‪ ،‬لەوەاڵمدانەوە‬ ‫بەو خواست و داواكارییانە‪ ،‬وە بەوپێیەشی كە‬ ‫وەاڵمدانەوە بەخواست و داواكاریەجەماوەریەكان‬ ‫بەگشتی و ئەوانەی الوان بەتایبەتی‪ ،‬ئەركی‬ ‫دەوڵەت و دامەزراوەكانیەتی‪ ،‬كەواتە لەغیابی‬ ‫ئەو دەزگایانەدا مەسەلەو مافەكانی الوان ئەبنە‬ ‫قوربانی و الو ئومێدێكی نامێنێت بە مانەوەو‬ ‫ژیان لەسایەی وەها هەل و مەرجێكدا‪ .‬ڕوەو‬ ‫كۆچی ئەو ژمارە زۆرەی الوان لە سااڵنی پاش‬

‫ئەم بێ قانونیە جگە لەوەی‬ ‫كە عەقڵیەتی گەورەساالری‬ ‫و عەشیرەتی ئەبوژێنێتەوە‪،‬‬ ‫كۆنەپەرستی و خورافەو‬ ‫جەهل برەو پێ ئەدات‬ ‫و لەجیاتی سەنتەرەكانی‬ ‫الوان و كردنەوەی دەیان‬ ‫یانەی جۆراوجۆری هونەری‬ ‫و زانستی و وەرزشی‪،‬‬ ‫دیاردەی حوجرەو كردنەوەی‬ ‫دەرگای مزگەوتەكان تا‬ ‫نیوەی شەو‪ ،‬كردنەوەی‬ ‫دەیان پەیمانگای شەریعە و‬ ‫دینی‪ ،‬برەوە پەیدا ئەكەن‬

‫‪3‬‬

‫وتــار‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫هەر خودی ئەم فەرهەنگە‬ ‫داڕزیوە كراوەتە یاسا‬ ‫و نەریتی كۆمەاڵیەتی و‬ ‫ڕێگەی گرتوە بە سەفەر‪،‬‬ ‫جل لەبەركردنی ئازادانە‪،‬‬ ‫قژ بەردانەوە یان تاشینی‪،‬‬ ‫سەفرە و دانس‪ ..‬ئیتر الو‬ ‫كە هەموو ئەو ئارەزووانەی‬ ‫كەهەیەتی لێی بێبەشت‬ ‫كرد‪ ،‬مانەوەی سەیرە‪ ،‬نەك‬ ‫پرسیار لەهۆكاری ڕۆیشتنی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪4‬‬

‫ئیختیاری شێوەی ژیان و خوێندن و جموجوڵی‬ ‫كۆمەاڵیەتی‪ .‬كێشەی زەواج بەستنی پەیوەندی‪،‬‬ ‫تائیختیاری زانكۆ و پیشەو تەخەسووس ئەمرۆ‬ ‫لە كوردستان هەمووئەمانە بە بڕیاری حزبەكان‬ ‫و فەرهەنگی دواك��ەوت��وان��ەی كۆمەاڵیەتی و‬ ‫مناسەباتی سیاسی یەوە بەستراوەتەوە بەبێ‬ ‫ئەوەی الوان رەزامەندیان لەسەربێت‪ .‬الوێكی‬ ‫كچ وەیا كور ئەگەر بیەوێت پەیوەندی بگرێت‬ ‫جگەلەوەی لەباری فەرهەنگییەوە دەكەوێتە بەر‬ ‫تانەوتەشەر‪ ،‬لەباری یاسایشەوە ئەم هەوڵەی‬ ‫بۆ بەرەسمی نەناسراوە خۆئەگەر ب��ەدوای‬ ‫كورسیەكی زانكۆ و وخوێندنی بااڵدا بگەرێ‬ ‫وەی��ا پیشەیەك بەدەست بێنێت دەب��ێ سەر‬ ‫بەیەكێ لە حزبەكانی نێودەسەاڵت بێت وەیا‬ ‫تەزكیەی ئەوانی پێ بێت تەنانەت ناشتوانێ‬ ‫تعین بێت‪ .‬سەفەرو هاتوچۆ تا دەرهێنانی‬ ‫پاسپۆرت و مانەوە لەسەیرانگاو ئوتێلەكاندا‬ ‫بەتایبەتی بۆالوانی كچ دەبێ بە وەلی ئەمرو‬ ‫كەسانی ترەوە گرێ بخوات‪ .‬ئەمە ئیتر الوان‬ ‫توشی یاخی بوونیكی كۆمەاڵیەتی دەك��ات‪.‬‬ ‫لەوەش زیاتر دادگاكان‪ ،‬زانكۆكان‪ ،‬فرسەتەكانی‬ ‫بەدەست هێنانی كارو تەخەسوس‪ ،‬تا دەگاتە‬ ‫ئامادەبوون لەبواری تەكنۆلۆژیاو بەدەستهێنانی‬ ‫زانستدا هەموویان تەسك ك��راون��ەت��ەوە بۆ‬ ‫نیو دەخ��اڵ��ەت��ی ئ��ەح��زاب و میانەی نێوان‬ ‫عەشیرەت و هۆكاریك كەلەسەروو یاساوەن‪.‬‬ ‫نەبوونی یاسایەك كە زەمانەتی پاراستنی‬ ‫ماف و ئازادییەكان بكات‪ ،‬دەرگا ئەكاتەوە بۆ‬ ‫دەخاڵەتی گەورەكان و باوك و وەلی ئەمری‬

‫الوان‪ ،‬لەهەموو بوارەكانی ژیانی الواندا‪ .‬ئەمەش‬ ‫وادەكات كە لەالیەك سەربەخۆیی وەك تاكێك‬ ‫لەدەست بدات‪ ،‬لەالیەكی ترەوە وەك كۆیلەیەكی‬ ‫داماوو زەلیلی دەستی ئەو عەقڵیەتەی لێبێت‪.‬‬ ‫ئەمەش دیسانەوە هۆكارێكی ترە بۆ یاخی بوون‬ ‫و بیركردنەوە لە تەرككردنی ژیان‪ ‬لەكودستان‪.‬‬ ‫و كۆچكردنی‪.‬‬ ‫ئەم بێ قانونیە جگە لەوەی كە عەقڵیەتی‬ ‫گ��ەورەس��االری و عەشیرەتی ئەبوژێنێتەوە‪،‬‬ ‫هاوكات كۆنەپەرستی و خورافەو جەهل برەو‬ ‫پێ ئەدات و ئەوسا لەجیاتی سەنتەرەكانی الوان‬ ‫و كردنەوەی دەیان یانەی جۆراوجۆری هونەری‬ ‫و زانستی و وەرزش���ی‪ ،‬دی���اردەی حوجرەو‬ ‫ك��ردن��ەوەی دەرگ��ای مزگەوتەكان تا نیوەی‬ ‫شەو‪ ،‬كردنەوەی دەیان پەیمانگای شەریعە و‬ ‫دینی‪ ،‬برەوە پەیدا ئەكەن و دیاردەی حیجاب و‬ ‫ڕیش بەردانەوەو شەڕواڵی كوڵ پەرەئەسەنێت‪،‬‬ ‫نمونەی ئەمەش هەر ئێستا لەناو گەڕەكە هەژار‬ ‫نشینەكاندا بەزەقی دی��ارەو بە ئەندازەیەكی‬ ‫گ���ەورەش ئ��ەودی��اردەی��ە خەتەرناك ئەبینم‪.‬‬ ‫وە مەعلومیشە كە كام حزب و بزووتنەوەی‬ ‫كۆمەاڵیەتی س��وودی لەم وەزعیەتە بینیوە؟‬ ‫مەبەستم ئەحزابە ئیسالمیەكانە‪ ،‬تائەگاتە ڕەوت‬ ‫و تاقمە ڕاسیستەكان كە خەریكە ئەوانیش‬ ‫ئەبنە دیاردە‪.‬‬ ‫سێهەم هۆكاری ئابووری‪ :‬بێكاری و نەبوونی‬ ‫زەمانەتی ك��ار سەخرتین هۆكارێكن كەپاڵ‬ ‫بەالوانەوە دەنێن‪ .‬بەهۆی ئەوەی كەبەرنامەیەك‬ ‫نییە بۆ راكێشانی الوان لەبوارەكانی كارگێری‬ ‫و وەبەرهەمێهناندا الوان ناچارن واڵت بەجێ‬ ‫بهێڵن‪ .‬ئ���ەوەی ك��ە ئ��ەم��رۆ بەرێوەدەچێت‬ ‫هەمان پاشماوەی سیستەمی بەرێوەبەرایەتی‬ ‫وكارگێری و وەدەستخستنی فرسەتەكانی كارو‬ ‫تەخەسوسی رژێمی پێشووە‪ .‬ئەمە لەكاتێكدایە‬ ‫كوردستان ‪ 17‬ساڵە بەكردەوە سەربەخۆیەو‬ ‫دەتوانرا نمونەیەكی كارگێری و وەبەرهەمهێنانی‬ ‫كۆمەاڵیەتی بخرێتە كارەوە‪ .‬زۆرن ئەو الوانەی‬ ‫دوای تەواوبوونی خوێندن و بەدەست هێنانی‬ ‫شەهادە بوواری خۆیان دەگۆرن و بەناچاری‬ ‫مل بە جۆرە كارێك دەدەن كە خۆیان هەڵیان‬ ‫نەبژاردووە و لەگەڵ سەلیقەو زەوقیاندا نایەتەوە‪.‬‬ ‫ب��روات��ان بێت هەیە دەرچ���ووی پەیمانگای‬ ‫هونەرەجوانەكانە وئێستا كاری شۆفیری دەكات‪،‬‬ ‫هەیە دەرچووی پەیمانگای پزیشكی یەو ئێستا‬

‫لەبازاری دۆالرەكەدا خەریكی ئاڵو وێری دراوە‪.‬‬ ‫ئاخر ئەمە چ ئەنجامێكی دەبێ بۆئەو الوانەی‬ ‫ئاوایان بەسەر هاتووە جگەلەوەی بیر لە شوێن‬ ‫ورێگایەكی تربكەنەوە‪ .‬لێرەدا با لەو الوانە‬ ‫بگەرێین كە نوقسانیان هەیەو كۆمەڵگا حسابی‬ ‫تاكی ناتەواویان بۆدەكاو كەچی دەسەاڵت هیچ‬ ‫وەاڵمیكی بۆیان نییە‪.....‬‬ ‫ئەم مەسەلە ئابوریانە لەتەواوی بوارەكاندا‬ ‫ڕەن��گ��دان��ەوەی هەیە‪ ،‬ب��ەو مانایەی كە هیچ‬ ‫زەمانەتێكی تەندروستی بۆ الوان نیە‪ ،‬هیچ‬ ‫زەمانەتێكی بێكاری نیە‪ ،‬سەرجەم بیمەكان‬ ‫لەكوردستان و عێراق وەك ناویش دیار نین‪،‬‬ ‫ئەمە وادەك��ات كە الو یان هەرتاكێكی ئەم‬ ‫كۆمەڵگایە هەرگیز نەتوانێ لەگەڵ ژیانی‬ ‫كۆمەاڵیەتیدا تێكەاڵو بێت و بمێنێتەوە‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫مل بە مانەوەی خۆی لەكوردستان ئەداتـ تا‬ ‫هەلێكی بۆ بڕەخسێت و بڕوات‪ ،‬جا ڕەنگە ئەو‬ ‫هەلە ببێتە مایەی گیان لەدەستدانی‪ ،‬بەاڵم هەر‬ ‫ئەوڕیسكەی بەژیانەوە پێ باشترە لە مانەوە‬ ‫لەبێمافی و نەبوونی و ژێردەستەیی گەورەكان‬ ‫ودەسەاڵت‪.‬‬ ‫چوارەم‪ :‬هۆكاری فەرهەنگی وپەروەردەیی و‬ ‫فێركردن وراگەیاندن‪:‬‬ ‫الوان یەخسیركراون بەدەستی فەرهەنگی‬ ‫دواكەوتووانە‪ ،‬تێكەاڵو بوونی كوڕان و كچان‬ ‫یەكێكە لەسەرەتایترین مافەكانی ئینسان‪،‬‬ ‫كەچی لەكوردستان فەرهەنگی زاڵ نەك هەر‬ ‫ڕێگەی پێنەداون بەڵكو تەحقیری ك��ردوە»‬ ‫ك��وڕان لەناو كچانە دایكی قالۆنچەكانە»‬ ‫ه��ەروا قسەیەكی ڕاگ��وزەر نیەو بزووتنەوەی‬ ‫كۆمەاڵیەتی ڕۆژانە دەمەزەردی ئەكاتەوە‪ .‬هەر‬ ‫خودی ئەم فەرهەنگە داڕزیوە كراوتە یاسا و‬ ‫نەریتی كۆمەاڵیەتی و ڕێگەی گرتوە بە سەفەر‪،‬‬ ‫جل لەبەركردنی ئازادانە‪ ،‬قژ بەردانەوە یان‬ ‫تاشینی‪ ،‬سەفرەو دانس‪ ..‬ئیتر الو كە هەموو‬ ‫ئ��ەو ئ��ارەزووان��ەی كەهەیەتی لێی بێبەشت‬ ‫كرد‪ ،‬مانەوەی سەیرە‪ ،‬نەك پرسیار لەهۆكاری‬ ‫ڕۆیشتنی‪.‬‬ ‫‪ ‬و نەبوونی بوارێكی پەروەردەیی و فێركردنی‬ ‫ئازاد و هەروەها راگەیاندنێك كەهێشتا الوان لە‬ ‫ژیانی رابردوودا رادەگەرن و هێشتا بەراوردەكان‬ ‫لەگەڵ زەم��ان��ی حكومەتی بەعسدایەو هیچ‬ ‫ئومێدێكی روولەپێش بۆهاندانی الوان لە‬ ‫راگەیاندنەكانی دەسەاڵتدا نابینرێ‪ .‬ئەمانەش‬

‫وتــار‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫پێچەوانە ل��ەگ��ەڵ خەسڵەتی روول��ەپ��ێ��ش و‬ ‫هاوچەرخانەی روحیەتی الوان��دا‪..‬پ��اش ‪17‬‬ ‫ساڵ لەحاكمیەتی ئەحزابی دەسەاڵتدار كەچی‬ ‫هێشتا دی��ن ن��ەك ه��ەر لەپرۆسەی خوێندن‬ ‫ج��ی��ان��ەك��راوەت��ەوە‪ ،‬بەڵكو ب��ۆ زۆر كێشەی‬ ‫كۆمەاڵیەتی وەك كوشتنی ژنان وەیان تیرۆر و‬ ‫ئەمنیتی خەڵكی كوردستان خێرا یەكەمین شت‬ ‫دەسەاڵت دەگەرێتەوە بۆ مەالكان ومەرجەعە‬ ‫دینییەكان و هەموو ئیمكانیت و بوجەیەكیان‬ ‫خراوەتە خزمەتەوە‪..‬‬

‫كۆنفرانسەكەتان دەزگ��ای��ەك ك��ە لەخودی‬ ‫الوان دابمەزرێت بۆ متابەعەو ڕەوتی چوونە‬ ‫پێشەوەی هەلومەرجی الوان‪ .‬دەك��رێ ناوی‬ ‫(دەزگ��ای چاودێری الوان‪..‬ی���ان هەر ناوێكی‬ ‫تر‪ ،‬وەئەركی ئەوە بێت كە پێشێلكاریەكان‬ ‫بخاتە بەردەم دەزگاكانی ڕاگەیاندن و لەگەڵ‬ ‫ئ��ی��دارەدا لەپەیوەندیدا بێت بۆ دۆزی��ن��ەوەی‬ ‫ڕێگاچارە بۆ گرفتەكان‪ .‬وە مافی ئ��ەوەی‬ ‫ببێت كە لە كۆبونەوەكانی ئیدارەو پۆستە‬ ‫بااڵكانی واڵت بەشدار بێت‪ ،‬وە ئەم دەزگایە‬ ‫لەڕێگەی هەڵبژاردنێكی ئازادانەوە دابمەزرێت و‬ ‫میكانیزمەكانی دامەزراندنی بەالوان بگەیەنرێت‪.‬‬ ‫هاوكات ئەم دەزگایە دەتوانێ دەزگایەكی‬ ‫موعتەبەر بێت ب���ەدور ل��ەدەس��ت��ێ��وەردان و‬ ‫تێكەڵكردنی ئایدولۆجی و حزبی لقی هەبێ‬ ‫لە ش��ارو شارۆچكەكان راپ��ۆرت��ی بۆ هەموو‬ ‫الیەك باڵوبكرێتەوە‪..‬دەتوانێ دەوری هەبێ لە‬ ‫كردنەوەی سەنتەرەكانی الوان تا دەیان چاالكی‬ ‫جۆراو و پێشبركێ‪...‬‬ ‫ئ��ەوەش بڵێم رێكخراوی ئێمە فیدراسیۆن‬ ‫ئامادەین لەسەر ئەم خااڵنە لەگەڵ رێكخراوەكانی‬ ‫الوان وهەڵسوراوانی مەیدانەكانی الوان تەنانەت‬ ‫حكومەتی هەرێم هەر الیەنێكیتر بەرنامەریژی‬ ‫بكەین و ئەو پرۆژانە بخەینە روو كە الوان‬ ‫بەرەو ئیستقرار و ئیعتمادكردن بەكۆمەڵگاكەیان‬ ‫دەگێرێتەوە بخەینەبەر پراتیكەوە‪...‬‬ ‫بەسوپاسەوە‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ئەم باسە لە کۆنفرانسی هۆکارەکانی کۆچی‬ ‫الواندا کە رێکخراوی تواناسازی الوانی کوردستان‬ ‫ساڵی ‪ 2009‬سازی دابوو‪ ،‬پێشکەش کراوە‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫چارەسەرەكان‪:‬‬ ‫‪ ‬بەاڵم رێگاچارەچییە؟‬ ‫یەكەم‪ :‬دەب��ێ كوردستان ببێتە دەوڵ��ەت‬ ‫وەرێگا چارەیەكی ریشەی وەك هەردەوڵەتانێكی‬ ‫تری دنیا و لەم هەڵواسراوی و ناجێگریەی و‬ ‫حاڵەی لەبەریەك رۆیشتوەی ئێستا دەرچێت و‬ ‫بچێتەنێو یاساو قەوانینی نێو دەوڵەتی یەوە‬ ‫و وەك دەوڵەتێك ئیعتبارو بوونی بۆبكرێت‪...‬‬ ‫ل��ەڕووی سیاسیەوە‪ :‬كار بۆ جیاكردنەوەی‬ ‫كوردستان و پێكهێنای دەوڵەتێكی سەربەخۆ‬ ‫لەكوردستان‪ ،‬ئەویش لەپێناو دەركێشانی‬ ‫كۆمەڵگا لە سەرگەردانی و بێمافی هاواڵتیانی‪،‬‬ ‫هەروەها تا كاتی بەدیهاتنی ئەمە‪ ،‬ئەبێت كار‬ ‫بكرێت بۆ ئامادەكردنی كۆمەڵگا بۆ ئەو جیاییە‬ ‫دووەم‪ :‬تا ئەوكاتەی ئەو خاڵەی سەرەوە‬ ‫ب��ەدی نەهاتووە ئەركی دەس��ەاڵت��داران��ە كە‬ ‫بەفەوری چاكسازی بكات یاسایەكی مۆدرن و‬ ‫دەستورێكی سكوالر كەماف و ئازادی یەكانی‬ ‫هاواڵتیانی دانیشتووی ك��وردس��ت��ان ب��ەدور‬ ‫لەناسنامەی ئاینی و رەگ��ەزی و نەتەوەیی‬ ‫دابرێژێ و مافی تاكی كۆمەڵ لەپێشیانەوە‬ ‫الوان بەرەسمی بناسێنێت‪ .‬بەم جۆرەش یاسا‬ ‫سەروەربێت و دەخاڵەت و بەشداری ئەحزاب و‬ ‫پیاوانی ئاینی و بەرپرسیارانی حزب و سەرۆك‬ ‫عەشیرەت لەژیانی رۆژان��ەی خەڵك و یاسا و‬ ‫قەزا و زانكۆكان و ناوەندەكانی كارگێری دا بنە‬ ‫بر بكرێ و بوواریان پێنەدرێت كە ماف و كارو‬ ‫شێوەی ژیانی الوان دیاری بكەن‪ .‬وە لەنێوەشدا‬ ‫سەرجەم ماف و ئازادییەكانی الوان بەتایبەت‬ ‫ئەوانەی كە لەواڵتانی پێشكەوتوو بۆ الوان‬ ‫بەڕەسمی ناسراون لێرەش بەڕەسمی بناسرێن‬ ‫و ئەمە بەڕەسمی باڵو بكرێتەوە‪.‬‬ ‫سێهەم‪ :‬دەبی كۆچ قانونی بكرێتەوە‪ .‬كە‬

‫ئەمەش لە راپۆرتەكەی رێكخراوی تواناسازی‬ ‫الوان ب��اس��ك��راوە‪ .‬ئ����ازادی س��ەف��ەرو كۆچ‬ ‫ب��ۆدەرەوەی واڵت بۆالوانی ‪ 18‬ساڵ بەرەسمی‬ ‫بناسرێت و لەم بارەوە دەبێ ئاسان كاری بكرێت‬ ‫لە بەدەست هێنانی پاسپۆرت و مەرجەكانی‬ ‫پەرینەوە و بەدەستهێنانی كورسی زانكۆكانی‬ ‫خوێندن لەدەرەوە‪ .‬الوان لەباتی ئەوەی ناچار‬ ‫بكرێن بەر ێگای قاچاغ وهەڵهاتن‪ ،‬دەبێ رێگای‬ ‫قانونی ورەسمی یان لەبەردەم دابكرێتەوە و‬ ‫سەردان بۆواڵتانی دەرەوە ئاسایی بكرێتەوە‪ ،‬تا‬ ‫هیچ خولیایەكی خەیاالوی و بێبنەما لەبەردەم‬ ‫ئومێدەكانی الواندا نەمینێ‪..‬‬ ‫چوارەم‪ :‬هەل رەخساندنی بواری كار بۆالوان‬ ‫و كردنەوەی دەزگای تەخەسوسی و زانستی و‬ ‫تەكنۆلۆژی بۆهەموو الوان بۆئەمەش كردنەوەی‬ ‫مەكتەبەكانی كارگێری و وەبەركارنان و پەیمانگا‬ ‫هونەری وزانستی و وەرزش��ی یەكان تا الوان‬ ‫بتوانن سەرگەرم بن و دەرگای ئومێد و بەهرەیان‬ ‫لەبەردەمدا ئاوەاڵ بێت‪.‬‬ ‫پێنجەم‪ :‬خەم خواردن و بەدەنگەوەچوونی‬ ‫خێرای الوانێك كە كەم ئەندامن و گێرانەوەی‬ ‫ژیانی ئاسوودەیی و موعتەبەر لەكۆمەڵگادا‬ ‫بۆیان ئەمەش لەرێگای چەندین پرۆژەی پسۆری‬ ‫بۆ هاوكاری وبزواندنی بەهرەی الوانێك كە كەم‬ ‫ئەندامن وەیان هاوكاری بۆ الوانێكی كەم ئەندام‬ ‫كە دەتوانن كێشەكانیان لە دەرەوەی وواڵت‬ ‫چارەسەر بكرێت‪..‬‬ ‫لەڕووی یاساییەوە‪:‬‬ ‫‪-1‬سەرجەم ئازادییەكان و خواست و ئارەزوە‬ ‫ئینسانیەكانی الوان بكرێنە یاساو س��زا بۆ‬ ‫ئەوانەی كە بەهەر بیانویەكەوە بێت سەرپچی‬ ‫لە شكاندانی یاساكەدا ئەكەن‪.‬‬ ‫‪-2‬سەرجەم ماف و بیمە كۆمەاڵیەتیەكانی‪،‬‬ ‫وەك بیمەی بێكاری‪ ،‬بیمەی پ���ەروەردەو‬ ‫خوێندن‪ ،‬بیمەی تەندروستی‪ ،‬دەستڕاگەیشتن‬ ‫بە هۆكارەكانی سەرگەرم كردنی الوانن بكرێنە‬ ‫یاسا و ڕابگەیەنرێن‪.‬‬ ‫‪.1‬ل��ە ڕووی كۆمەاڵتیەوە‪ :‬س��ەرج��ەم ئەو‬ ‫كۆسپ و قەیدو بەندانەی كە ڕێگرن لەبەردەم‬ ‫ژیانێكی ئازاد و ئینسانی بۆ الوان‪ ،‬وەالنرێن و‬ ‫تەواوی ماف و ئازادییەكانی الوان لەڕێگەی یاسا‬ ‫و لەڕێگەی ووشیار كردنەوەوە بكرێنە فەرهەنگ‬ ‫و عەقڵی گشتی‪ .‬سزا بۆ پێشێلكاران دابنرێت‪.‬‬ ‫ل��ە ك��ۆت��ای��دا م��ن پێشنیار دەك����ەم بۆ‬

‫بۆ زۆر كێشەی كۆمەاڵیەتی‬ ‫وەك كوشتنی ژنان وەیان‬ ‫تیرۆر و ئەمنیتی خەڵكی‬ ‫كوردستان خێرا یەكەمین‬ ‫شت دەسەاڵت دەگەرێتەوە‬ ‫بۆ مەالكان ومەرجەعە‬ ‫دینییەكان و هەموو‬ ‫ئیمكانیت و بوجەیەكیان‬ ‫خراوەتە خزمەتەوە‪..‬‬

‫‪5‬‬

‫وتــار‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫كاریگەری بێكاری لەسەر الوان‬ ‫دلڤین عەزیز‬

‫بێكاری دیاردەیەكی كۆمەاڵیەتیە كە‬ ‫هاوشانە لەگەڵ سیستەمی كۆمەاڵیەتی‬ ‫چینایەتی كە لە زۆرب��ەی واڵتانی جیهان‬ ‫بوونی هەیە‪ ،‬بەاڵم لە واڵتێك بۆ واڵتێكی‬ ‫تر ج��ی��اوازە بەتایبەت ل��ەو واڵت��ان��ەی بێ‬ ‫سەروبەرن لە بەرهەمهێنان و بەكارهێنانی‬ ‫ه��ێ��زی ك���ار گ��رن��گ��ی ن�����ەدان ب��ەك��اری‬ ‫بەرهەمهێنان و بەرهەمی ناوخۆ بێكاریش لە‬ ‫هەر كۆمەڵگایەك هەبێت وەك نەخۆشیەكی‬ ‫كوشندەیە كاریگەری خراپی دەبێت لەسەر‬ ‫كۆمەڵگا و تاكەكانی بە دی��اری كراویش‬ ‫توێژی الوان كە بونیادنەر و بڕ بڕەی پشتی‬ ‫هەر كۆمەڵگایەكن‪.‬‬ ‫بێكاری ئاسەوارێكی خراپ بەجێدەهێڵێت‬ ‫لەسەر توانا و بەهرە و عەقڵی هونەرییەكانی‬ ‫مرۆڤ و لەناوچوونی ئەو توانایانە بە هۆی‬ ‫بێكاری كە دەبێتە س��ەرچ��اوەی دەی��ان‬ ‫كێشەی خێزانی‪ ،‬كۆمەاڵیەتی‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫ئابوری‪..،‬هتد‪ .‬ئەگەر م��اوەی بێكاریەكە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪6‬‬

‫درێژە بكێشێت و ئەو كەسە كاری نوێی‬ ‫دەستنەكەوت‪ ،‬بەاڵم بیمەكی بێكاری بدرێتێ‬ ‫دەبێتە هۆی ئەوەی كە پشتی لێبكاتەوە‬ ‫بڕوای بە توانا و كار كردن نەمێنێت لەبەر‬ ‫ئەوە بیمەكەی جێگەی كارەكەی دەگرێتەوە‪،‬‬ ‫ئەگەر بێكارییەكە زیاتر درێ��ژەی كێشا و‬ ‫لەگەڵ ئەوەشدا هیچ بیمەیەكی بێكاری‬ ‫پێنەدرا ئەم جۆرە بێكاریە زۆر ترسناكە‪،‬‬ ‫چونكە كاتێك نەیتوانی بژێوی خۆی و‬ ‫خێزانەكەی دابین بكات كار دەكاتەسەر‬ ‫الیەنی دەروون���ی و بیركردنەوە تووشی‬ ‫رەشبینی دەكات لە ئەنجامدا تاوانی كوشتن‬ ‫و دزكاری و بەكارهێنانی مادە هۆشبەرەكان‬ ‫و هەموو جۆرە تاوانەكانی تر لە كۆمەڵگا‬ ‫زیاد دەكەن لەمڕەوە ئاشتەوایی كۆمەاڵیەتی‬ ‫دەكەوێتە مەترسی و تێكدەچێت روحیەتی‬ ‫ڕق و كینە لە نێو تاكەكانی كۆمەڵگا‬ ‫بەرامبەر بە دەسەاڵتی حكومڕانی و چینی‬ ‫دەوڵەمەندەكان دروست دەكات‪ .‬دیاردەی‬

‫بێكاری الوان دەبێتە بارگرانیەكی زۆر‬ ‫بەسەر دام و دەزگا گشتی و تایبەتیەكان‬ ‫لە هەر واڵتێك‪ ،‬چونكە كۆمەك و بیمەی‬ ‫بێكاری دابین دەكەن بۆ بێكاران‪.‬‬ ‫بۆ رزگاربوون لەو بارودۆخە زۆربەی‬ ‫گەنج و الوەك��ان كە خ��اوەن بڕوانامە و‬ ‫پسپۆری تایبەت و هێزی كارن كۆچ دەكەن‬ ‫بۆ دەرەوەی واڵت لە پێناو ژیانێكی خۆشتر‬ ‫و دابینی كردنی بژێوی خۆی و خێزانەكەی‬ ‫ئەمەش زیان لە دوا رۆژی واڵتەكەی دەدات‬ ‫دادەبڕێت لە كەلتور و ژینگەكەی خزمەتی‬ ‫كۆمەڵگایەكی تر دەكات‪.‬‬ ‫دواج��ار بێكاری كاریگەری خراپی زۆر‬ ‫لەسەر الوان جێدەهێڵێت وەكو نائارامی‪،‬‬ ‫كەمزانی‪ ،‬گۆشەگیری‪ ،‬پەڕاوێزكەوتن‪ ،‬بێ‬ ‫ئومێدی‪ ،‬نیگەرانی و ت��ۆران‪ ،‬ڕوو كردنە‬ ‫بیروڕای گروپی شەڕانگێڕ و كۆچ و تاوانكاری‬ ‫ئاڵودەیی بە مادە هۆشبەرەكان و گرفتاری‬ ‫مشەخۆری سەر كزی و بێ بەهرەیی‬

‫رۆشـنـبـیری‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫مارتن لۆسەر‬ ‫سەرکردەی‬ ‫ریفۆرمی ئایینی لە‬ ‫جیهاندا‬

‫ئا‪ :‬ئاالن عومەر‬

‫م��ارت��ن ب��ە س���ەرك���ردەی ب��زوت��ن��ەوەی‬ ‫چاكسازی ئاینی لە ئەڵمانیا دادەندرێت‬ ‫لە ساڵی ‪ 1511‬مارتن چووە رۆما‪ ،‬ئەم‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫دەتەوێت حاڵی من بزانی‪ ،‬ئەوا من لە‬ ‫فەزڵی خودا حاڵم باشە‪ ،‬بەاڵم خوێندنم‬ ‫بە تایبەت خوێندنی فەلسەفە زۆر قورسە‪،‬‬ ‫لە سەرەتاوە دەمویست بیگۆڕم و بیكەمە‬ ‫خوێندنی اله��وت‪ ،‬مەبەستم لە الهوت‬ ‫ئەوەیە كە لە تۆی گوێز و دەنكی گەنم و‬ ‫ناوەوەی ئێسك دەكۆڵێتەوە‪»......‬‬

‫مارتن لە بارەی خۆیەوە‬ ‫دەڵێت كە مامەڵەی‬ ‫رەقی دایك و باوكی وای‬ ‫لێكردووە بچێتە ماڵی ئاینی‬ ‫ئوگستینی و وانەی ئاینی‬ ‫بخوێنی‪ ،‬لە ساڵی ‪1508‬‬ ‫فەلسەفەی لە زانكۆی‬ ‫فەتنبرگ خوێندووە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫م��ارت��ن ل��ۆس��ەر ل��ە ساڵی ‪ 1488‬لە‬ ‫واڵت��ی ئایسلین لە دای��ك ب��ووە‪ ،‬كوڕی‬ ‫كرێكارێكی كانی خەڵوزی بووە بە ناوی‬ ‫هانس لوسر ومارغریت لیندیمان‪ .‬لە ناو‬ ‫خێزانێكی ئاست مامناوەند و دیندار و بە‬ ‫پەروەردەكردنێكی توند گەورە بووە‪.‬‬ ‫لەسەر داوای باوكی لە ساڵی ‪1497‬‬ ‫پەیوەندی بە قوتابخانەی التینی لە‬ ‫ماگیبۆرگ لە كۆمەڵەی (برایانی ژیان‬ ‫هاوبەش)‪ ،‬كە كۆمەڵەیەكی ئاینی ئسوڵی‬ ‫بووە‪ ،‬كردووە‪ .‬لە ساڵی ‪ 1505‬بڕوانامەی‬ ‫زانكۆی ئیرفۆتی بەدەست هێناوە‪.‬‬ ‫مارتن لە ب��ارەی خۆیەوە دەڵێت كە‬ ‫مامەڵەی رەقی دایك و باوكی وای لێكردووە‬ ‫بچێتە ماڵی ئاینی ئوگستینی و وانەی ئاینی‬ ‫بخوێنی‪ ،‬لە ساڵی ‪ 1508‬فەلسەفەی لە‬ ‫زانكۆی فەتنبرگ خوێندووە‪ ،‬شیكردنەوەی‬ ‫بۆ كتابی (ئەخالق بۆ نیقۆماخوس)ی‬ ‫ئەرستۆی ك��ردووە و لە ه��ەردوو ساڵی‬ ‫‪ 1509 - 1508‬لەناو خوێندنی فەلسەفەدا‬ ‫بووە‪ ،‬مارتن هەستی كردووە كە ئەو كارە‬ ‫لەسەری زۆر قورسە‪ ،‬بۆیە لە یەكێك لە‬ ‫نامەكانیدا بۆ هاوڕێكەی خۆی یۆهانس‬ ‫براوان‪ ،‬قەشە لە ئیزناخ دەڵێت «ئەگەر‬

‫‪7‬‬

‫رۆشـنـبـیری‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫گەشتە رێرەوی ژیانی گۆڕی‪ ،‬ئەو كاتەی‬ ‫گەڕایەوە ئاراستەی كاری خۆی گۆڕی بۆ‬ ‫چاكسازی لە ئاینی مەسیحی‪ .‬پاپا لە‬ ‫رۆما زۆر پێویستی بە پارە بووە‪ ،‬هیچ‬ ‫رێگەیەكی شك نەبرد بۆ پەیداكردنی‪ ،‬تەنیا‬ ‫لە رێگەی فرۆشتنی (چەكی لێخۆشبوون)‬ ‫نەبێ‪ ،‬پاپا لەم كارەی داوای لە خەڵك‬ ‫دەكرد ئەم چەكە بكڕن بۆ گەیشتن بە‬ ‫لێخۆشبوون و دەت��وان��ن لە رێگەیەوە‬ ‫داوای لێخۆشبوون بۆ كەسە نزیكەكانی‬ ‫خۆیان بكەن یان گەر بیانەوێت كەسێكی‬ ‫گوناهكار لە رۆژی دوایدا بخنە ناو ئاگر‪،‬‬ ‫ئەو كەسەی سەرپەرشتی ئەو پرۆسەیەی‬ ‫دەك����رد ل��ە س��اڵ��ی ‪ 1516‬راهیبێكی‬ ‫دومێنیكی بوو پێیان دەگوت یوحەنا‪ ،‬ئەو‬ ‫راهیبە بە رێگەی دیار و ئاشكرا رێكالمی‬ ‫بۆ كارەكەی دەكرد‪ ،‬ئەمەش توڕەی الی‬ ‫مارتن لۆسەر دروستكرد‪ ،‬لەو كاتەدا مارتن‬ ‫بەیننامەیەكی دەرك��رد كە ‪ 95‬بابەتی‬ ‫دژی چەكی لێخۆشبوون لەخۆ گرتبوو‪،‬‬ ‫ئەو بەیاننامەیەشی لە دەرگای كەنیسە‬ ‫فەتنبرگ چەسپ ك��رد‪ ،‬رەهیب یوحەنا‬ ‫ل��ە ساڵی ‪ 1517‬چ��ووە فرانكفۆرت و‬ ‫بەیاننامەیەكی دژی ‪ 95‬خاڵیەكەی مارتن‬ ‫دەكرد و بەیاننامەكەی مارتنی سوتاند‪،‬‬ ‫ل��ەب��ەرام��ب��ەردا قوتابیانی فرانكفۆرت‬ ‫وەك تۆڵە كردنەوەیەك بەیاننامەكەی‬ ‫رەهیبەكەیان سوتاند‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪8‬‬

‫روبەرووبوونەوەكان‬ ‫لە ساڵی ‪ 1518‬پاپا الون��ی دەی��ەم‬ ‫مارتن لۆسەری بانگهێشتی رۆم��ا كرد‪،‬‬ ‫بۆ لێپرسینەوە لە بەرامبەر ئەو كارەی‬ ‫كردوویەتی‪ ،‬بەاڵم گفتوگۆیەكان بێ سوود‬ ‫بوون‪ ،‬لە ساڵی ‪ 1519‬مونازەرەیەك لە‬ ‫نێوان ئیك ‪ Eck‬و مارتن لۆسەر لە بارەی‬ ‫دەسەاڵتی پاپا روویدا‪ ،‬لەوكاتەدا لۆسەر‬ ‫هێرشی توندی كردە سەر پاپاییەكان وە‬ ‫ك تەواوی سیستەمەكە‪.‬‬ ‫ل��ە ساڵی ‪ 1520‬ل��ۆس��ەر ب��ان��گ��ەوازە‬

‫بەناوبانگەكەی بە ناوی (پیاوە بەڕێزە‬ ‫بەخشەرەكانی ئەڵمانیا) باڵو كردووە‪ ،‬لە‬ ‫دوای ئەو پەیامێكی بە ناونیشانی (لە‬ ‫خێزانی پاپایی كەنیسە) دەركرد‪ ،‬لە هەردوو‬ ‫پەیامەكەیدا هێرشی كردە سەر مەزهەبی‬ ‫تێۆری كەنیسەی رۆما‪ ،‬پاپا الونی دەیەم‬ ‫مەرسومێكی دژی لۆسەر بە ‪ 41‬خاڵییەوە‬ ‫باڵو كردووە‪ ،‬بەاڵم لۆسەر ئەو مەرسومەی‬ ‫لە بەرامبەر گردبوونەوەیەكی جەماوەر و‬ ‫زانا و قوتابیانی شاری فەتنبرگ سوتاند‪.‬‬ ‫ئ����ەم ه��ەڵ��چ��وون��ە درێ����ژ ب����ووە و‬ ‫سەرتاسەری ئەڵمانیای داگیر كرد‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئیمپراتۆڕ شارڵی پێنجەم داوای بەستنی‬ ‫كۆڕبەندیەكی كرد لە شاری فورمیس لە‬ ‫ساڵی ‪ ،1521‬كۆڕبەندەكە بڕیارێكی دەكرد‬ ‫و تیایدا ب��ڕی��اردرا سەرجەم كتابەكانی‬ ‫لۆسەر لەناوببرێن‪ ،‬هەروەها داواش لە‬ ‫لۆسەر كرا لە كۆڕبەندەكە ئامادە بێت‪،‬‬ ‫لەو كۆڕبەندەدا بڕیاردرا لۆسەر لە تەواوی‬ ‫واڵت��ی ئیمپراتۆریەتی ئەڵمانیا نەفی‬ ‫بكرێت‪.‬‬

‫قەشەكان‪.‬‬ ‫‪ -3‬رەتكردنەوەی (قداسی ئیالهی) و‬ ‫لێخۆشبوونی گوناهەكان لەالیەن قەشە‬ ‫م��ردووەك��ە‪ ،‬بەو پێیەی تەنیا خ��ودا لە‬ ‫گوناهەكان خۆش دەبێت‪.‬‬ ‫‪ -4‬رەتكردنەوەی ئ��ەوەی خ��واردن و‬ ‫ش��ەراب��ی قەشەكان بكرێتە جەستە و‬ ‫خوێنی مەسیح‪.‬‬ ‫لە ساڵی ‪ 1530‬بزوتنەوەی چاكسازی‬ ‫ئاینی لە ئەڵمانیا كە لۆسەر دروستی‬ ‫كردبوو گەیشتە ترۆپك‪ ،‬لۆسەر ساڵەكانی‬ ‫دوای تەمەنی خۆی لە سەردانیكردن بۆ‬ ‫كەنیسەكان تەرخانكرد كە بزوتنەوە‬ ‫چاكسازییەكەی دەست پێكرد‪ ،‬لەو كاتەدا‬ ‫ئامۆژگاری و وەعزەكانی باڵو دەكردەوە و‬ ‫كۆبوونەوەی لەگەڵ نوێنەری كەنیسەكانی‬ ‫ئینگلیزی دەبەست‪ ،‬ئەوانەی هاتبوونە ناو‬ ‫بزوتنەوە چاكسازیەكە‪ ،‬لە ساڵی ‪1539‬‬ ‫لەگەڵ تەواوی كەنیسە چاكسازیخوازەكانی‬ ‫ئەڵمانیا یاداشتێكیان بە ناوی «یاداشتی‬ ‫فەتنبرگ» باڵو كردەوە‪.‬‬

‫ئینجیلی لۆسەر لە ‪1534‬‬ ‫لە ساڵی ‪ 1522‬لەو كاتەی تێكچوون‬ ‫و تێكپڕژانە بەناوبانگەكان دەستی‬ ‫پێكرد‪ ،‬مارتن لۆسەر گەڕایەوە فەتنبرگ‪،‬‬ ‫ل��ەوك��ات��ەدا ت��وڕەی��ی و ب��ێ��زاری خۆی‬ ‫بەرامبەر شۆڕشگێڕان و ستەمكاران‬ ‫دەڕب���ڕی‪ ،‬لەهەمانكاتدا كتابێكی وەك‬ ‫وەاڵمدانەوەیەك لە بارەی حەوت تقوسەكە‬ ‫بۆ پادشای بەڕیتانا هێنری هەشتەم‬ ‫دەكرد‪.‬‬ ‫چ��اك��س��ازی��ی��ەك��ان��ی ل��ۆس��ەر ل��ەس��ەر‬ ‫كەنیسەی كاسۆلیكی و دام��ەزران��دن��ی‬ ‫كەنیسەی پرۆتسنتی لەسەر ئەم بنەمایانە‬ ‫كورت دەكرێنەوە‪:‬‬ ‫‪ -1‬رەت��ك��ردن��ەوەی لێخۆشبوونەكەی‬ ‫قەشە و سوتاندنی چەكەكانی لێخۆشبوون‪،‬‬ ‫بەمەش كەنیسە پشتیوانی لەدەستدا‪.‬‬ ‫‪ -2‬داواكردن بە هاوسەرگیری كاهین و‬

‫نامەكانی‬ ‫نامەی زۆر هەیە‪ ،‬دواینیان نامەیەكە‬ ‫ل��ەب��ارەی «كۆمەڵگە ئاینییەكان» و‬ ‫نامەیەكی توندی هەیە بە ناونیشانی‬ ‫«پ��اپ��ای��ی��ەك��ان��ی رۆم���ا بنەماكانیان‬ ‫شەیتانە»‪.‬‬ ‫مردنی‬ ‫لەساڵی ‪ 1546‬داوای كرد ناكۆكیەكانی‬ ‫ش���اری ئایسلین ك��ۆت��ای��ی پ��ێ بێنن‪،‬‬ ‫لەوكاتەی سەركەوتوو بوو لە كۆتایی‬ ‫پێهێنانی كێشەكە‪ ،‬توشی جەڵدە بوو‬ ‫زۆری نەخایاند تا لە ‪18‬ی فەبرایەری‬ ‫ساڵی ‪ 1546‬كۆچی دوایی كرد‪.‬‬ ‫سەرچاوە‪ :‬ماڵپەڕی (بوابە العرب)‬

‫راپــۆرت‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫پانۆڕامای سەردانەکانی شاندی الوانی ئەڵمانیا‬ ‫بۆ کوردستان‬

‫نێچرڤان بارزانی پێشوازی لەشاندی الوانی‬ ‫ئەڵمانیا کرد‬ ‫د بەردەواما سەرەدانا خوە دە ژبۆ هەرێما‬ ‫كوردستانێ كو ل گۆر بانگا مەكتەبا تێكلی‬ ‫یێن دەرڤە یا پارتیا دەمۆكراتا كوردستانێ و‬ ‫یەكێتیا الوێن دەمۆكراتا كوردستانێ سەری ل‬ ‫هەرێما كوردستانێ خستنە؛ شاندا دەستەیا‬ ‫بلند یا یەكێتیا الوێن ئەلمیانیایێ یا سەر ب‬ ‫پارتیا كرستیان دەمۆكراتا دەستەالتدار سی‬ ‫دی ڤی تەڤی برێز نێچیرڤان بارزانی جڤیان‪.‬‬ ‫لەم بارەیەوە فێلیپ میسفێلدەی ئەندامی‬ ‫پەرلەمانی ئەڵمانیا و سكرتێری یەكێتی‬ ‫الوان��ی ئەڵمانیا كە سەرۆكاتیەتی شاندەكە‬ ‫دەك��ات؛ بە ناوی خۆی و تێكڕای ئەندامانی‬ ‫رێكخراوەكەیانەوە پیرۆزبایی گەرمی خۆیان‬ ‫ئاراستەی رێ��زدار نێچیرڤان بارزانی كرد بە‬ ‫بۆنەی دەس��ت بەكاربوونی وەك��و سەرۆكی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫هەولێر‪:‬گەیشتنی شاندی سەرکردایەتی‬ ‫الوانی ئەڵمانیا‬ ‫دوای گەیشتنی شاندێکی ئەنجومەنی‬ ‫سەرکردایەتی الوان��ی ئەڵمانیا بۆ هەولێری‬ ‫پایتەخت کە میوانی یەکێتی الوانی دیموکراتی‬ ‫کوردستان و مەکتەبی پەیوەندیەکانی دەرەوەی‬ ‫پارتی دیموکراتی کوردستانن‬ ‫مەراسیمێکی پێشوازی بە ئامادەبوونی‬ ‫پەرلەمانتارانی کوردستان و ئەڵمانیا و کونسڵی‬ ‫ئەڵمانیا لە هەولێر و ئەندامانی سەرکردایەتی‬ ‫پ��ارت��ی و نوێنەری حکومەتی کوردستان‬ ‫لەئەڵمانیا لە هوتێل دیڤان بەڕێوە چوو‪.‬‬ ‫لەمەراسیمەکەدا ئەم وتارانە پێشکەشکران‪:‬‬ ‫*وتەی مەکتەبی پەیوەندیەکانی دەرەوەی‬ ‫پارتی دیموکراتی کوردستان‬ ‫*وتەی سکرتێری یەکێتی الوانی دیموکراتی‬ ‫کوردستان‬ ‫*وتەی کونسڵی ئەڵمانیا لەهەولێر‬ ‫*وتەی سکرتێری الوانی ئەڵمانیا‬ ‫*وتەی قایمقامی هەولێر‬ ‫لەسەرجەم ووتەکاندا ئاماژە بەپەیوەندی‬

‫نێوان الوانی کوردستان و ئەڵمانیا دراو ڕەوشی‬ ‫پێشڤەچونەکانی کوردستان قسەی دەربارەوە‬ ‫کرا‪.‬‬

‫كابینەی ح��ەوت��ەم��ی حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردستان‪ .‬‬ ‫پاشان رێزدار نێچیرڤان بارزانی پوختەیەكی‬ ‫لەسەر كار و سیاسەتی كابینەی حەوتەمی‬ ‫حكوومەتی هەرێمی ك��وردس��ت��ان��ی خستە‬ ‫ڕوو و تەئكیدی ك���ردەوە ك��ە حكوومەتی‬ ‫هەرێمی ك��وردس��ت��ان ل��ە ڕووی سیاسیەوە‬ ‫خ��وازی��ارە پەیوەندیەكی هاوسەنگ لەسەر‬ ‫بنەمای بەرژەوەندی هاوبەش و سەقامگیر و‬ ‫پێشكەوتنی ئابووری لەگەڵ واڵتانی دراوسێ‬ ‫هەبێت و لە رێ��ی دیالۆگەوە چ��ارەس��ەر بۆ‬ ‫كێشەكانی ناوچەكە بدۆزێتەوە‪ .‬‬ ‫لە بارەی پەیوەندیەكانی هەرێمی كوردستان‬ ‫و حكوومەتی فیدراڵ؛ رێزدار نێچیرڤان بارزانی‬ ‫تەئكیدی كردەوە كە هەرێمی كوردستان لە‬ ‫چوارچێوەی دەس��ت��وور مامەڵە لەگەڵ ئەو‬ ‫پرسەدا دەكات و كورد شەریكە لە دەسەاڵت‬ ‫و دەب��ێ ماف و بەرژەوەندیەكانی هەرێمی‬ ‫كوردستان وەك لە دەستوور دا هاتوون جێ‬ ‫بەجێ بكرێن‪ .‬‬ ‫دواتر لەبارەی پرۆگرامی ئابووری حكوومەتی‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ئا‪ :‬پێشکەوتن‬

‫‪9‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫هەرێم؛ رێزدار نێچیرڤان بارزانی جەختی لەوە‬ ‫كردەوە كە هەوڵ دەدەن ئاراستەی وەبەرهێنان‬ ‫زیاتر بۆ پرۆژەی بەرهەمهێن بێت و دەرفەتی‬ ‫كاری زیاتر بۆ دەستی كاری هەرێم فەراهەم‬ ‫بكەن‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪10‬‬

‫شاندی الوانی ئەڵمانیا سەردانی مەکتەبی‬ ‫سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستانیان کرد‬ ‫ب��ارەگ��ەه��ا مەكتەبا سیاسی ی��ا پارتیا‬ ‫دەموكراتا كوردستانێ ل سەالحەدینێ‪ ،‬فازل‬ ‫میرانی سەكرەتەرێ مەكتەبا سیاسی پێشوازی‬ ‫ل فیلیب میس فێڵدەر سەكرەتەرێ یەكێتیا‬ ‫الوێن ئەڵمانیا و ئەندامێ پارلەمێنتا وی وەاڵتی‬ ‫كر‪ ،‬كو ب سەرۆكاتیا شاندا جڤاتا سەرۆكاتیا‬ ‫یەكێتیا الوێن ئەڵمانیا سەری ل كوردستانێ‬ ‫خستیە‪ .‬د رونشتنەكێ دە فازل میرانی بال‬ ‫كشاندە سەر رەوشا ئیرۆ یا هەرێما كوردستانێ‬ ‫و عێراقێ و داوین پێشدەچۆنێن دەڤەرێ و‪،‬‬ ‫سوپاسیا یەكێتیا الوێن ئەڵمانیا كر‪ ،‬ژبۆ رۆأل‬ ‫و گرنگیا وان ژبۆ پشتەڤانیكرنا ب ئەندامبوونا‬ ‫یەكێتیا الوێن دەموكراتا كوردستانێ د یەكێتیا‬ ‫الوێن جیهانێ دە‪.‬‬ ‫هەروەها میرانی ئاماژەی بەوەش كرد‪ ،‬كە‬ ‫لەالین هەر حكومەتێك یان پارتێكی سیاسی‬ ‫خاڵێكی زۆر گرنگ هەیە‪ ،‬ئەویش كێشەكانی‬ ‫الوانە و چۆنیەتی چارەسەركردن و دۆزینەوەی‬ ‫كار و خوێندن و بەهێزكردنی هەستی بە‬ ‫هاوواڵتی بوونیان و گەیاندنی دروشمی كار‬

‫كردن عەیب نیە بەاڵم كار نەكردن عەیبێكی‬ ‫گەورەیە‪ .‬هەروەها میرانی جەختی لەوەش‬ ‫كردەوە كە الوان دەتوانن رۆڵێكی زۆر گرنگ‬ ‫بگێڕن و ئ��ام��اژەی ب��ەوەش��دا‪ ،‬كە جیاوازی‬ ‫كەلتوری و سیاسی و جوگرافی فاكتەرن‬ ‫بۆ لێك تێنەگەیشتن‪ ،‬بەاڵم لەنێوان الواندا‬ ‫لەهەر شوێنێكدا خاڵە هاوبەشەكان زۆرن و‪،‬‬ ‫دەتوانن تەواوكەری یەكتربن بۆ خزمەتكردنی‬ ‫زیاتری كۆمەڵگاكانیان‪ .‬لە تەوەرێكی دیكەی‬ ‫دانیشتنەكەدا میرانی تیشكی خستە سەر‬ ‫م��ێ��ژووی پ��ڕ خ��ەب��ات و س����ەروەری پارتی‬ ‫دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان و جەختی ل��ەوە‬ ‫كردەوە كە پارتی بە سەرۆكایەتی سەركردەی‬ ‫نەتەوەیی بارزانی نەمر هەر لە ساڵی هەزار‬ ‫و نۆسەد و پەنجا و دوو و هەزار و نۆسەد و‬ ‫پەنجا و سێیەوە بایەخێكی تایبەتی بەالوان‬ ‫و ئافرەتان و قوتابیان داوە و‪ ،‬یارمەتیدەری‬ ‫ئەوان بووە بۆ دامەزراندنی رێكخراوەكانیان‪،‬‬ ‫كە شانبەشانی پێشمەرگەی پارتی خەباتیان‬ ‫كردووە بۆ بەدەستهێنانی مافە رەواكانی گەلی‬ ‫كوردستان‪ .‬‬ ‫ه��ەروەه��ا میرانی ئ��ام��اژەی ب��ەوەش��دا كە‬ ‫زۆرب��ەی ئەندامانی سەركردایەتی سیاسی‬ ‫پارتی كاتی خۆی ئەندامی رێكخراوەكانی‬ ‫الوان و قوتابیان و ئافرەتان بوون‪ ،‬ئەمەش‬ ‫نیشانەی ئەوەیە كە پارتی دەستپێشخەر بووە‬ ‫لەم ناوچەیەدا‪ ،‬كە ئەم رێكخراوانە شانبەشانی‬ ‫سیاسیەكان درێ��ژەی��ان ب��ە خ��ەب��ات ب��دەن‬

‫لەناو ریزەكانی بزووتنەوەی رزگاری خوازی‬ ‫كوردستان‪ .‬الی خۆشیەوە فیلیب میس فێڵدەر‬ ‫سكرتێری یەكێتی الوانی ئەڵمانیا و ئەندامی‬ ‫پەرلەمانی ئ��ەو واڵت��ە سوپاسی مەكتەبی‬ ‫سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستانی كرد‪،‬‬ ‫بۆ رەخساندنی ئەم دیدارە و‪ ،‬ئاماژەی بەوەدا‬ ‫كە كاتێك لەناو هێزە سیاسیەكاندا باس لە‬ ‫كوردستان دەكرێت‪ ،‬ئەڵمانیا مێژووی بارزانی‬ ‫نەمر و پارتی دیموكراتی كوردستان دەیكات‬ ‫بە سەردێری وتەكان و ریزێكی تایبەت بۆیان‬ ‫هەیە‪ .‬هەروەها گوتیشی زۆر خۆشحاڵین بە‬ ‫بەرنامەی پارتی بۆ چارەسەركردنی كێشەكان‬ ‫و بەتایبەتی كێشەی الوان و چاالكیەكانمان‬ ‫لەگەڵ یەكێتی الوانی كوردستان‪ .‬هەروەها‬ ‫گوتیشی ئێمە زۆر جدین و هەنگاومان بۆ‬ ‫بەهێزكردنی پەیوەندیەكانمان و ئاڵوگۆڕكردنی‬ ‫بیروڕا هاوێشتووە‪ .‬‬ ‫هەروەها فیلیب میسی فێڵدەر خۆشحاڵی‬ ‫خ��ۆی بەرامبەر س��ەردان��ەك��ەی بۆ هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان نیشاندا و‪ ،‬ب��ە سەردانێكی‬ ‫س��ەرك��ەوت��ووان��ەی وەس��ف ك��رد و‪ ،‬جەختی‬ ‫ل���ەوەش ك���ردەوە ك��ە ئ���ەوان ل��ە خۆشی و‬ ‫ناخۆشیەكاندا لەگەڵ گەلی كوردستانن و‬ ‫پاڵپشتی پارتی دیموكراتی كوردستانن‪.‬‬ ‫هەروەها پرۆسەی ئاشتی و ئازادی و پێكەوە‬ ‫ژیان و مافی ئافرەت و مندااڵن و دیموكراتیەت‬ ‫لە هەرێمی كوردستان بە نموونە و تاقانە لە‬ ‫ناوچەكەدا وەسف كرد و‪ ،‬هیوای پێشكەوتن‬

‫راپــۆرت‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫و خۆشگوزەرانی بۆ هەرێم و گەلی كوردستان‬ ‫خواست‪ .‬جێی باسە یەكێتی الوانی ئەڵمانیا بە‬ ‫بانگێشتێكی فەرمی نوسینگەی پەیوەندیەكانی‬ ‫دەروەی پارتی و یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان سەردانی كوردستانیان كردووە‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫کۆتای کارەکانی سەردانی شاندی یەکێتی‬ ‫الوانی ئەڵمانیا بۆکوردستان‬ ‫دوای ئەوەی شاندی ئەنجومەنی سەرکردایەتی‬ ‫یەکێتی الوانی ئەڵمانیا بەسەرۆکایەتی فیلپ‬ ‫میس فێڵدەر ئەندامی پەرلەمانی ئەڵمانیاو‬ ‫سکرتێری الوان��ی ئەڵمانیا لەسەر داوەت��ی‬ ‫مەکتەبی پەیوەندیەکانی دەرەوەی پارتی‬ ‫دیموکراتی کوردستان و یەکێتی الوانی دیموکراتی‬ ‫کوردستان‪ ،‬س��ەردان��ی کوردستانیان ک��رد و‬ ‫پاش ئەنجامدانی کۆبونەوەی سەرکردایەتیان‬ ‫و س��ەردان��ی سەرۆکی حکومەتی کوردستان‬ ‫و سەرۆکایەتی پەرلەمان و مەکتەبی سیاسی‬ ‫پارتی و چەندین دەزگاو دامەزراوی کوردستان‬ ‫لەکۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیادا سکرتێری‬ ‫الوانی ئەڵمانیا‪،‬تیشکی خستە سەر ئامانجی‬ ‫سەردانەکەیان و سەرسامی خۆی بۆ بزاڤی‬ ‫الوان و پێشڤەچونەکانی کوردستان و باری‬ ‫دیموکراسی و ڕەوش��ی مافی مرۆڤ و بازاڕی‬ ‫ئازاد نیشاندا‪،‬هەروەها خوازیاری خۆیانی بۆ‬ ‫زێتر پێشڤەچوونی پەیوەندیەکانی نێوان الوانی‬ ‫کوردستان و ئەڵمانیا نیشاندا‬ ‫لەمڕوەوە پەیوندیەکانی بە هۆکارێکی گرنگ‬ ‫زانی و ئاڵوگۆڕی شاندی هەردووالی بە پێویست‬ ‫دایە قەڵەم‬ ‫لەکۆتایشدا خۆشحاڵی خۆیانی لەهەمبەر‬ ‫پێکەوەژیان و باری دیموکراسی و مافەکانی‬ ‫ئافرەتان و بزاڤی الوان و کاری مەدەنی و پرسی‬ ‫الوانی لەکوردستان نیشاندا‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫شاندی الوانی ئەڵمانیا سەردانی پەرلەمانی‬ ‫کوردستانیان کرد‬ ‫س��ەع��ات ‪12‬ی ن���ی���وەڕۆی ‪2012/4/11‬‬ ‫د‪.‬ئەرسەالن بایز سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان‬ ‫بە ئامادەبوونی د‪ .‬حەسەن محەمەد سوورە‬ ‫جێگری سەرۆكی پەرلەمان‪ ،‬لەهۆڵی پەناگیری‬ ‫لەتەالری پەرلەمان‪ ،‬پێشوازیی لەوەفدێكی‬ ‫رێكخراوی یەكێتیی الوان��ی ئەڵمانیا كەسەر‬ ‫بەحزبی دەسەاڵتن كرد كەبەیاوەریی ئومێد‬ ‫خۆشناو سكرتێری یەكێتیی الوانی دیموكراتیی‬ ‫كوردستان سەردانی پەرلەمانی كوردستانیان‬ ‫كردبوو‪.‬‬ ‫لەدیدارێكدا سەرەتا فیلیپ میتسفیلدەر‬ ‫ئەندامی پەرلەمانی ئەڵمانیا و سەرۆكی‬ ‫رێكخراوی یەكێتیی الوانی ئەڵمانیا كورتەیەكی‬ ‫سەبارەت بەكار و چاالكییەكانی رێكخراوەكەیان‬ ‫و مەبەستی س��ەردان��ەك��ەی��ان��ی ب��ۆ هەرێمی‬ ‫كوردستان روون كردەوە كە بۆ دروستكردنی‬ ‫پەیوەندییەكی بەهێزە لەگەڵ هەرێمی كوردستان‬ ‫و پەرلەمانی كوردستاندا‪.‬‬ ‫ه��ەروەك خۆشحاڵی خۆیانی بەسەردانیان‬ ‫بۆ هەرێمی كوردستان و بوونی پەیوەندییەكی‬ ‫بەهێز لەگەڵ هەرێمی كوردستان دەربڕیو‬ ‫رایگەیاند‪« :‬خۆشحاڵین كەسەردانی واڵتێك‬ ‫دەكەین كەئەزموونێكی تازەی هەیە بەتایبەت‬ ‫بەبەراورد لەگەڵ بەشەكانی تری عیراقدا»‪.‬‬ ‫لەبەشێكی تری قسەكانیدا ئەندامی پەرلەمانی‬ ‫ئەڵمانیاو سەرۆكی رێكخراوی یەكێتیی الوانی‬ ‫ئەڵمانیا هیوای خواست كەپەرلەمانتارانی‬ ‫هەرێمی كوردستانیش سەردانی ئەڵمانیا بكەن‬ ‫بۆ پتەوكردنی زیاتری پەیوەندییەكان‪.‬‬ ‫پاشان د‪ .‬ئەرسەالن بایز سەرۆكی پەرلەمانی‬ ‫كوردستان وێڕای بەخێرهێنانیان و دەربرینی‬ ‫خۆشحاڵی خۆی بەسەردانیان بۆ پەرلەمانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬هیوای خواست كەئەو ماوەیەی‬ ‫لێرەن لەنزیكەوە واقیعی هەرێمی كوردستان‬ ‫ببینن و رایگەیاند‪« :‬ئێمە میللەتێكین بەدرێژایی‬ ‫سەدان ساڵ خاكەكەمان رۆژانە بەتۆپ و تەیارە‬ ‫بۆردومانكراوە و كیمیاباران كراوین و خەڵكێكی‬ ‫زۆریشمان ئەنفالكراونو یەكێكین لەو میللەتانەی‬

‫دونیا كەدەزانین نرخی دیموكراسی چییە‪،‬‬ ‫چونكە ماوەیەكی زۆر لێی بێبەشبووین»‪.‬‬ ‫لەبەشێكی تری قسەكانیدا سەرۆكی پەرلەمان‬ ‫ب��اس��ی ل��ەو پێشكەوتنانە ك��رد كهەەرێمی‬ ‫كوردستان لەبوارەكانی سیاسیو دیموكراسی‬ ‫و ئ��ازادی رادەرب��ڕی��ن و ئازادیی راگەیاندن و‬ ‫مافەكانی مرۆڤ بەخۆوەی بینیوە و تیشكیشی‬ ‫خستە سەر ئەزموونی سیاسیو دیموكراسی و‬ ‫رەوشی ئارامی و سەقامگیری و پێكەوەژیانی‬ ‫ب��رای��ان��ەی س��ەرج��ەم پێكهاتە و ن��ەت��ەوە و‬ ‫ئایینەكانی هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫هەروەك كورتە باسێكی سەبارەت بەپێكهاتەی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان پێشكەشكرد كەنوێنەری‬ ‫سەرجەم الیەنە سیاسییەكانو نەتەوەو ئاینەكانی‬ ‫هەرێمی كوردستانی تێدایە بەئۆپۆزسیۆنو‬ ‫دەسەاڵتەوە‪ ،‬ئاماژەشی بەمێژووی دروستبوونی‬ ‫یەكەم پەرلەمانی كوردستان لەساڵی ‪ 1992‬كردو‬ ‫باسی لەڕێژەی بەشداریی ژنانو ئافرەتانیش كرد‬ ‫لەپەرلەماندا‪.‬‬ ‫لەبەشێكی تری قسەكانیدا ئاماژەی بەڕەوشی‬ ‫پ���ەروەردەو خوێندن لەهەرێمی كوردستانو‬ ‫گرنگیو بایەخدانی حكومەتی هەرێمی بەبواری‬ ‫پ��ەروەردەو خوێندنو گەنجو الوان لەباخچەی‬ ‫منااڵنەوە تادەگاتە پەیمانگاو كۆلێج كردو‬ ‫ئاماژەی بەو پێشكەوتنە بەرچاوانە كرد كەلەو‬ ‫بورانەدا هاتوونەتە دی‪.‬‬ ‫پاشان د‪.‬حەسەن محەمەد سوورە جێگری‬ ‫سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان لە وتەكەیەكدا‬ ‫وێڕای بەخێرهێنانیان و دەربرینی خۆشحاڵیی‬ ‫خ���ۆی ب��ە س��ەردان��ەك��ەی��ان ب��ۆ پ��ەرل��ەم��ان��ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬جەختی لەسەر رۆڵ و گرنگیی‬ ‫پێگەی الوان لەكۆمەڵگا ك��ردەوەو رایگەیاند‪:‬‬ ‫«الوان ناوی خۆیان بەخۆیانەوەیە‪ ،‬ئەو هێزە‬ ‫لەبن نەهاتووەن كەدەتوانن گۆڕان بێننە كایەوە‬ ‫لەسەرجەم بوارەكاندا»‪.‬‬ ‫لەبەشێكی تری قسەكانیدا جێگری سەرۆكی‬ ‫پەرلەمان باسی لەمێژووی خەباتو قوربانیدانی‬ ‫خەڵكی كوردستان بەگشتیو رۆلی گەنجانو الوانو‬ ‫قوتابیان لەو خەباتو قوربانیدانە كرد لەپێناو‬ ‫گەیشتن بەو ڕۆژەو ئاماژەی بەو تەحەدیانەش‬ ‫كرد كەڕووبەڕووی عیراقو هەرێمی كوردستان‬ ‫بوونەتەوە‪.‬‬ ‫دواتر لەالیەن ژمارەیەك لەئەندامانی وەفدی‬ ‫میوانەوە چەندین پرسیار ئاراستەی سەرۆكی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان كرانو ئەویش وەاڵمی‬ ‫پێویستی سەرجەم پرسیارەكانی دایەوە‪.‬‬

‫هەر لەدیدارەكەدا فیلیب میتسفیلدەر ئەندامی‬ ‫پەرلەمانی ئەڵمانیاو س��ەرۆك��ی رێكخراوی‬ ‫یەكێتیی الوانی ئەڵمانیا حەزو ئارەزووی خۆی‬ ‫نیشاندا بۆ میوانداریكردنی سەرۆكی پەرلەمانی‬ ‫كوردستان بۆئەوەی لەداهاتوویەكی نزیكدا‬ ‫سەردانی بەرلین بكاتو وەك رێزلێنانێكیش‬ ‫بۆ ئ��ەو میوانداریو پێشوازییەی كەلەالیەن‬ ‫سەرۆكایەتیی پەرلەمانی كوردستانەوە لێیان كرا‬ ‫دیارییەكی پێشكەش بەسەرۆكی پەرلەمان كرد‬ ‫كەبریتی بوو لەپارچەك لەدیواری بەرلین‪.‬‬ ‫لەبەرامبەردا سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان‬ ‫وێ��ڕای دەربڕینی سوپاسگوزاریی خ��ۆی بۆ‬ ‫ئەو دیاریە بەنرخەیان‪ ،‬رەزامەندیی خۆی بۆ‬ ‫داواكارییەكەی نیشاندا بۆئەوەی لەكاتێكی‬ ‫گونجاودا سەردانی بەرلین بكات بۆ پتەوكردنو‬ ‫گەشەپێدانی زیاتری پەیوەندییەكانی هەرێمی‬ ‫كوردستان لەگەڵ ئەڵمانیادا‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫یەكێتی الوانی دیموكراتی ئەلمانیا كۆبوونەوەی‬ ‫دەوری خۆیان لە كوردستان بەست‬ ‫بە دواداچوونی‪ :‬محەمەد زەنگەنە‬ ‫بە داوەت��ی مەكتەبی پەیوەندییەكانی‬ ‫دەرەوەی پارتی دیموكراتی كوردستان‪،‬‬ ‫شاندێكی بااڵی یەكێتیی الوانی دیموكراتیی‬ ‫ئەڵمانیا بەمەبەستی ئەنجامدانی كۆبوونەوەی‬ ‫سااڵنەی خۆی‪ ،‬گەیشتنە کوردستان‪ .‬بۆ ئەو‬ ‫مەبەستەش ئێوارەی ‪ 2012/4/10‬مەكتەبی‬ ‫پەیوەندییەكانی دەرەوە ڕێوڕەسمێكی‬ ‫ئێوارەخوانی بۆ شاندی میوانی ئەڵمانیا‬ ‫ڕێكخست ك��ە تیایدا ژم��ارەی��ەك��ی زۆری‬ ‫پەرلەمانتار و بەرپرسی حزبی وحكوومی‬ ‫و شاندی میوان ئ��ام��ادەی ب��وون تیایدا‬ ‫مەبەستی ئەو سەردانە و چاالكییەكانیان‬ ‫لەڕۆژانی ئایندەدا ڕوونكردەوە‪.‬‬ ‫دالوەر ئاژگەیی لە پەیڤێكدا بەناوی‬ ‫مەكتەبی پەیوەندییەكانی دەرەوەی پارتی‬ ‫دووپاتیكردەوە گەلی كورد بە ئامێزێكی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪12‬‬

‫كراوەوە پێشوازی لە شاندی میوان دەكەن‬ ‫ودووپ��ات��ی��ك��ردەوە پارتی ب��ەو داوەت���ەوە‬ ‫زۆر خۆشحاڵە و هیوای خواست كاتێكی‬ ‫بەسوود بەسەر ببەن‪ ،‬دووپاتیشیكردەوە‬ ‫پارتی هەمیشە باوەڕی بە دیموكراسییەت‬ ‫ومافی تاك لە چوارچێوەی مافی مرۆڤ‬ ‫هەیە جەخت لەسەر پێكەوەژیانی ئاشتییانە‬ ‫دەكات هەروەها جەخت لەسەر پتەوتركردنی‬ ‫پەیوەندییەكانی نێوان كورد و دۆستانی‬ ‫دەكات بەتایبەتی ئەڵمانەكان‪.‬‬ ‫دواتر ئومێد خۆشناو سكرتێری یەكێتیی‬ ‫الوانی دیموكراتی كوردستان دووپاتیكردەوە‬ ‫الوانی كوردستان بەتایبەتی یەكێتیی الوانی‬ ‫دیموكراتی كوردستان پەیوەندییەكی پتەو‬ ‫لەگەڵ الوان��ی ئەڵمانیا دەیانبەستێتەوە‪،‬‬ ‫چونكە هەر لەو سەردەمەی كە ئەڵمانەكان‬

‫سەرۆكایەتیی یەكێتیی الوانی دیموكراتی‬ ‫جیهان بوون الوانی كورد نوێنەریان بۆ لەو‬ ‫یەكێتییەدا دروست بوو كە یەكێتی الوانی‬ ‫دیموكراتی كوردستانە وئێستاش كەم الوی‬ ‫كورد هەن ئەو ڕاستییە نەزانن‪ .‬ئەوەشی‬ ‫نیشاندا ئەوەی ئەمڕۆ دروستبووە لەوانەیە‬ ‫لەسەردەمانێكدا وەكو خەون سەیری دەكرا‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ئەمڕۆ الوان لە هەوڵی جیدیدان‬ ‫ب��ۆ پێشخستنی پ��رۆس��ەی دیموكراسی‬ ‫لە واڵتەكەمان بەبوونی كەشوهەوایەكی‬ ‫ئازادانە دوای ئازادبوون لە ڕژێمی سەددام‬ ‫وهاتنەئارای ك��اری ڕێكخراوەیی وبوونی‬ ‫یەكێتییەكەیان ب��ەئ��ەن��دام��ی یەكێتیی‬ ‫الوان��ی دیموكراتی جیهان ئەمە لەخۆیدا‬ ‫سەركەوتنێكە بۆ كوردستان‪ ،‬هیواشی‬ ‫خواست سەركردایەتیی الوان��ی ئەڵمانیا‬

‫راپــۆرت‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫لە میانەی گرێدانی كۆبوونەوەی سااڵنەی‬ ‫خۆیان لە كوردستان كاتێكی باش وبەسوود‬ ‫بەسەر ببەن وپاڵپشتی وپشتیوانیی ئەوان‬ ‫بۆ كوردستان ب��ەردەوام بێت بۆ ژیانێكی‬ ‫باشتر وپێشكەوتووتر‪.‬‬ ‫رۆڵف ئۆڵریش كونسوڵی گشتیی ئەڵمانیا‬ ‫لە كوردستان لە پەیڤێكدا نیشانیدا لەماوەی‬ ‫یەك ساڵی كاركردنیدا لە كوردستان تێبینیی‬ ‫ئەوەی كرد كە پێشكەوتنێكی زۆر دیار لە‬ ‫كوردستاندا دەبینرێت دووپاتیشیكردەوە‬ ‫ئێستا پ��ەی��وەن��دی��ی ن��ێ��وان ك��وردس��ت��ان‬ ‫وئەڵمانیا لە پێشكەوتووترین بارودۆخیدایە‪،‬‬ ‫ئێستا قوتابخانەی ئەڵمانیی تیادا هەیە‪،‬‬ ‫پەیمانگا و ئەكادیمیای ئەڵمانیی تیادایە‬ ‫پەیوەندییەكی بەهێز ئەڵمانیا و زانكۆكانی‬ ‫هەرێمی كوردستان بەیەك دەبەستێتەوە‬ ‫و ئ��ەوەی كوردستان لە زۆر لە واڵتانی‬ ‫تەنانەت سەربەخۆ جیا دەكاتەوە ئەوەیە‬ ‫كە پێشكەوتن تیایدا بەپەلەیە و بەرچاوە‬ ‫و بارودۆخی سیاسی تیایدا لە پێشكەوتنی‬ ‫ب��ەردەوام��ە‪ ،‬هەروەها كونسوڵ ستایشی‬ ‫ڕۆڵی سەركردایەتیی سیاسیی كوردستانی‬ ‫كرد بۆ پاڵپشتیكردنی كوردی سووریا بۆ‬ ‫گەیشتن بە ئازادیی واڵت و ئاماژەی بەوەدا‬ ‫سەردانە سەركەوتووەكەی سەرۆك بارزانی‬ ‫بۆ ئەمەریكا و چەند واڵتێكی ئەورووپایی‬ ‫كرد كە سەلماندی كوردستان ڕۆڵێكی بااڵی‬ ‫لەسەر ئاستی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیدا‬ ‫هەیە هەروەها گوتی‪ :‬كوردستان بەشێكی‬ ‫جیاوازە لە ئێراق وپێویستە ئەو ڕاستییە‬ ‫بزانێت ئ��ەم��ەش پەیامێكە ل��ە ئێمەوە‬ ‫وەكو كونسوڵگەریی ئەڵمانیا كە بێن لە‬ ‫كوردستاندا كاربكەن و وەبەرهێنان لەم‬ ‫هەرێمەدا بكەن‪ ،‬چونكە لە ڕۆژانی ئایندەدا‬ ‫قازانجێكی زۆر دەك��ەن وئ��ەم هەرێمەش‬ ‫قازانج دەكات‪.‬‬ ‫فیلیپ هێڵدا س��ەرۆك��ی ش��ان��دەك��ە و‬ ‫پەرلەمانتاری پێشووی ئەڵمانیا لە پەیڤەكەیدا‬ ‫نیشانیدا ناسینی كورد وحزبەكەی بارزانی‬ ‫ودەستپێكردنی دۆستایەتی لەگەڵیاندا لە‬ ‫كاتێكی زۆر سەختدا بوو‪ ،‬فێڵدا نیشانیدا‬ ‫ئەو خۆشحاڵە كە دوای ئەو ساڵە سەختانە‬

‫كوردستان بەمشێوەیە پێشكەوتووە و‬ ‫كوردستان لە هەلومەرجێكی جیاوازدا‬ ‫دەژی��ا‪ ،‬ئەمڕۆش كوردستان یەكێكە لەو‬ ‫شوێنە تاكانەی كە دیموكراسییەتی تیادایە‬ ‫لە ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاست هەروەها ئاماژەی‬ ‫بە ڕەوەندی كورد دا لە ئەڵمانیا كە ڕۆڵێكی‬ ‫باش دەگێڕن لە پتەوتر كردنی پەیوەندیی‬ ‫نێوان هەردوو گەل تەنانەت خودی كوردیش‬ ‫بوو ئەوانەی خاوەنی ناسنامەی ئەڵمانین‬ ‫كە وایان كرد لە هەڵبژاردندا سەربكەوێت‪،‬‬ ‫هەروەها ستایشی سەرۆك بارزانی ونێچیرڤان‬ ‫بارزانی كرد كە ڕۆڵی بەهێز دەگێڕن بۆ‬ ‫زیاتر ناساندنی كورد بەدەوڵەتانی جیهان‪.‬‬ ‫شیاوی باسە یەكێتیی الوانی دیموكراتی‬ ‫ئ��ەڵ��م��ان��ی��ا ه���ەر س��اڵ��ەو ك��ۆب��وون��ەوەی‬ ‫س��ەرك��ردای��ەت��ی��ی خ���ۆی ل��ە واڵت��ێ��ك��دا‬ ‫ئەنجامدەدات وئەمساڵیش بە داوەت��ی‬ ‫مەكتەبی پەیوەندییەكانی دەرەوەی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان ئەم كۆبوونەوەیە لە‬ ‫كوردستان ئەنجامدەدەن‪ ،‬بەپێی نەریتێكی‬ ‫خۆیشیان لە هەر واڵتێكدا ئەم كۆبوونەوەیە‬ ‫ئەنجامبدەن ڕاپۆرتێكی تێر وتەسەل‬ ‫لەبارەی ئەم واڵتە و ڕەوش وبارودۆخی ئەم‬ ‫واڵتە ئامادە دەكەن‪.‬‬ ‫ل��ە دوای كۆنگرەی یەكێتیی الوان��ی‬ ‫دیموكراتی جیهان كە لە ‪2011/3/10‬‬ ‫ب��ەچ��اودێ��ری��ی س���ەرۆك���ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫لەپایتەخت گرێدرا دوای تەنها چەند مانگێك‬ ‫لەبەئەندامبوونی یەكێتیی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان ل��ەو یەكێتییەدا‪ ،‬ئاسۆیەكی‬ ‫فراوانتر لەبەردەم الوانی كوردستان و كاری‬ ‫ڕێكخراوەیی الوان كرایەوە بۆ كرانەوەی‬ ‫زیاتر ب��ەرەو ڕووی جیهان وپەیداكردنی‬ ‫ناسیاویی زیاتری جیهان لەبارەی گەلی‬ ‫ك��ورد و پرسە ڕەواك���ەی وپەیداكردنی‬ ‫شارەزایی زیاتر لەبارەی ڕابردوو و ئێستای‬ ‫ئەو گەلە‪ ،‬گرێدانی ئەم كۆنگرەیەش لە‬ ‫كوردستان وایكرد یەكێتیی الوانی دیموكراتی‬ ‫ئەڵمانیا كۆبوونەوەی نیو ساڵەی خۆی لە‬ ‫كوردستان ئەنجامدا و لەمیانەی ئەو چەند‬ ‫ڕۆژەی لەكوردستاندا م��ان��ەوە چەندین‬ ‫دەزگای حكوومی و فەرمییان لەپایتەخت‬

‫بەسەركردەوە‪.‬‬ ‫لە دوای��ی��ن ڕۆژی سەردانەكەیاندا بۆ‬ ‫پایتەخت لە لێدوانێكدا بۆ كەناڵەكانی‬ ‫ڕأگ��ەی��ان��دن ئومێد خۆشناو سكرتێری‬ ‫یەكێتیی الوان��ی دیموكراتی كوردستان‬ ‫ئاماژەی بەوەدا لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا‬ ‫ئەنجوومەنی سەركردایەتیی یەكێتیی الوانی‬ ‫دیموكراتی ئەڵمانیا كە هەر ‪ 6‬مانگ جارێك‬ ‫لە واڵتێك كۆبوونەوەی خۆیان ئەنجامدەدەن‬ ‫ئەمجارەیان كوردستانیان بۆ ئەم مەبەستە‬ ‫هەڵبژارد وجگە لە كۆبوونەوەیان سەردانی‬ ‫پەرلەمان وحكوومەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫وچەندین دەزگاو دامەزراوەیان كرد ئەمەش‬ ‫بەڵگەیە بۆ ئەوەی كوردستان لە ڕووی كاری‬ ‫ڕێكخراوەییەوە پێشكەوتووە بەتایبەتی‬ ‫كە ئ��ەوان ستایشی ئەو پێشكەوتنەیان‬ ‫كردووە‪،‬ئەمەش لەخۆیدا سەركەوتنێكە بۆ‬ ‫دیپلۆماسییەتی كوردستان‪.‬‬ ‫دواتر فیلیپ میس فێڵدا پەرلەمانتاری‬ ‫ئەڵمانیا و سكرتێری یەكێتیی الوان��ی‬ ‫دیموكراتیی ئەڵمانیا نیشانیدا ئەوە سێیەمین‬ ‫جارە دێتە كوردستان وئەم سەردانەشی‬ ‫ئەنجامی زۆر دڵخۆشكەری هەبوو هەروەها‬ ‫سوپاسی سەرۆكی كوردستان وسەرۆكی‬ ‫حكوومەتی هەرێمی كوردستانی كرد‬ ‫بۆ پاڵپشتییان بۆ ئەم كۆبوونەوەیە و‬ ‫دووپاتیكردەوە سیاسەتی حەكیمانەی‬ ‫سەرۆك بارزانی وایكردووە پەیوەندیی نێوان‬ ‫هەردووال بەهێز بێت‪.‬‬ ‫لەدیمانەیەكی تایبەت دا فیلیپ میس‬ ‫فێڵدا سەرۆكی شاندەكە نیشانیدا ئەوە‬ ‫سێیەمین سەردانییەتی بۆ كوردستان ولەهەر‬ ‫سەردانێكیدا كوردستان جۆرە پێشكەوتنێكی‬ ‫بەخۆیەوە بینیوە و گوتی‪ :‬سوپاس بۆ خوا‬ ‫لەدوای ڕووخانی ڕژێمی سەددام كوردستان‬ ‫ڕۆژان��ە پێشكەوتن بەخۆیەوە دەبینێت‬ ‫وئێستا سەركردایەتییەكی بەهێزی هەیە و‬ ‫ئاسایش وئارامیی تیادا بەرقەرارە‪.‬‬ ‫میس فێڵدا ئاماژەی ب��ەوەدا ڕەوەن��دی‬ ‫كورد لە ئەڵمانیا ڕۆڵێكی گرنگ لەكۆمەڵگەی‬ ‫واڵتەكەیدا دەگێڕێت بەوپێیەی یەكێكە لە‬ ‫گەورەترین ڕەوەندەكانی ئەم واڵتە وگوتی‪:‬‬

‫‪13‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫ڕەوەندی كورد لە واڵتەكەی مندا زۆر كاران‬ ‫توانیویانە لەگەڵ كۆمەڵگەی ئەڵمانیدا‬ ‫تێكەڵ ببن و پەیوەندییەكی بەهێز وپتەو‬ ‫لەگەڵ هاوواڵتیانی ئەڵماندا پێكبهێنن بەڵێ‬ ‫زۆرجاران بەهۆی هەبوونی هەستیارییەوە‬ ‫هەندێ گرفت ڕوودەدەن‪ ،‬بەاڵم بەڕاستی‬ ‫ك��ورد لەئەڵمانیا توانیویانە پێگەیەكی‬ ‫بەهێز بۆخۆیان ف��ەراه��ەم بكەن‪ ،‬ئ��ەوان‬ ‫لەالی خەڵكی ئێمەوە زۆر خۆشەویستن‪،‬‬ ‫توانیویانە دۆستایەتییەكی بەتین لەگەڵ‬ ‫ئەڵمانەكان دروس���ت بكەن و تەنانەت‬ ‫خاوەنی پرۆژەی تایبەتیی خۆیانن مندااڵنیان‬ ‫دەچنە قوتابخانە و زانكۆ و پەیمانگاكان‬ ‫و زۆربەشیان هاوواڵتیی ئەڵمانین واتا‬ ‫ڕەگەزنامەی ئەڵمانییان هەیە تەنانەت‬ ‫بوونەتە پردێكی بەهێزی پەیوەندی لەنێوان‬ ‫ئەڵمانیا و هەرێمی كوردستاندا‪ ،‬ڕەوەندی‬ ‫ك��وردی ئەڵمانیاش ن��ەوەك تەنها كوردی‬ ‫ئێراقن بەڵكو كوردی توركیا و سووریا و‬ ‫ئێرانی تیادایە‪.‬‬ ‫ت��اوەك��و ئێستاش زۆر ل��ە خەڵكی‬ ‫ئەورووپا وا دەزانن ئێراق یەك بارودۆخی‬ ‫هەیە و كوردستانیش هیچ جیاوازییەكی‬ ‫لەئێراق نییە‪ ،‬میس فیڵدا ئەم بۆچوونەی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪14‬‬

‫نەشاردەوە بەاڵم دووپاتیكردەوە سیاسەتی‬ ‫حەكیمانەی سەرۆكی كوردستان وایكردووە‬ ‫ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان ب��ە گ��رت��ن��ەب��ەری‬ ‫دیپلۆماسییەتێكی سەركەوتووەوە بناسرێت‬ ‫وگوتی‪ :‬بەڵێ بارودۆخی كوردستان زۆر لە‬ ‫ئێراق جیاوازە و پێویستە هەموو خەڵك ئەو‬ ‫ڕاستییە بزانێت وبێگومان ئێستا ئێمە كە‬ ‫‪ 32‬گەنجین لەهەولێرین بارودۆخی ڕاستی‬ ‫كوردستانمان بینی و كە گەڕاینەوە هەریەك‬ ‫لە ئێمە ڕاپۆرتی خۆی دەبێت و ڕاستیی‬ ‫بارودۆخی ئەم واڵتە باسدەكەین‪.‬‬ ‫سكرتێری یەكێتیی الوان��ی دیموكراتی‬ ‫ئەڵمانیا نیشانیدا كوردستان وئەڵمانیا‬ ‫مێژوویان زۆر بەیەك دەچێت وه��ەردووال‬ ‫بەقۆناغی دیكتاتۆرییەت تێپەڕین وگوتی‪:‬‬ ‫بەڵێ تاوەكو ئێستاش خەڵكی ئەڵمانیا‬ ‫كاریگەرییەكانی دیكتاتۆرییەتی هیتلەریان‬ ‫لەیاد نەچووە بەاڵم دواتر بووینە یەكێك‬ ‫ل��ە واڵت���ە بەهێزەكانی ئ���ەورووپ���ا‪ ،‬من‬ ‫دووپاتیدەكەمەوە ڕێگا بەرەو دیموكراسییەت‬ ‫ئاسان نییە‪ ،‬بەاڵم گرنگترین خاڵ كە ئێمە‬ ‫بەیەك دەشوبهێنێ ئەوەیە هەردووكمان‬ ‫ل��ەڕێ��گ��ەی ئ��اب��ووری��ی��ەوە پێشكەوتین و‬ ‫پەرەمان بەخۆدا و بێگومان هەر دەوڵەتێك‬

‫ئابوورییەكی بەهێزی هەبێت پێشدەكەوێت‪.‬‬ ‫میس فیڵدا گوتی‪ :‬زۆر گرنگە بۆ كورد‬ ‫ك��اری جیددی بۆ بەجینۆسایدناساندنی‬ ‫تاوانەكانی سەددام لەدژیدا بكات‪ ،‬دەتوانێت‬ ‫ئەو مەسەلەیە بكاتە خاڵێكی تایبەت بۆ‬ ‫خۆی و لەهەموو دونیادا بیوروژێنێت‪ ،‬لە‬ ‫قوتابخانەكاندا بیكاتە پڕۆگرانی خوێندن‪،‬‬ ‫لە زانكۆكاندا باسی لێوە بكرێت‪ ،‬بەڵێ‬ ‫حزبەكەی ب��اران��ی درێغیی لەمبارەیەوە‬ ‫ن��ەك��ردووە‪ ،‬ب��ەاڵم هێشتا ك��اری زیاترمان‬ ‫دەوێت ئێمەش كە دۆستی نزیكی ئێوەین‬ ‫لەمبارەیەوە هیچ درێغییەك ناكەین چ‬ ‫بەچاالكیی جۆراوجۆر یان بە نیشاندانی‬ ‫فیلمی دیكۆمێنتی وبێگومان هەموو‬ ‫هەڵەكارێك دەبێ سزابدرێت بەتایبەتی ئەو‬ ‫خاوەن كۆمپانیایانەی چەكیان بەسەددام‬ ‫فرۆشت وبەهێزیان كرد‪.‬‬ ‫سكرتێری یەكێتی الوان��ی دیموكراتی‬ ‫ئەڵمانیا گ��وت��ی‪ :‬ب��ڕوای��ەك��ی بەتینم بە‬ ‫سەربەخۆیی كوردستانەوە هەیە و پێموایە‬ ‫پێویستە ڕۆژێك بێت ئەو نەتەوەیە ببێتە‬ ‫خ��اوەن��ی دەوڵ��ەت��ی خ��ۆی وك���ەس بۆی‬ ‫نییە لەجیاتی ئەو بڕیار ب��دات‪ ،‬بڕیاری‬ ‫سەربەخۆیی كورد بەدەستی خۆیەتی‪.‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫شاندی یەكێتی الوان بەشداری كۆبوونەوەی‬ ‫دەوری یەكێتی الوانی دیموكراتی جیهان كرد‬ ‫ئا‪ :‬زەردەشت محەمەد‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫لە رۆژان��ی راب��ردوو شاندێكی یەكێتی‬ ‫الوانی دیموكراتی كوردستان بەشداریان‬ ‫لە كۆبونەوەی ئاسایی یەكێتی الوان��ی‬ ‫دیموكراتی جیهان لە بەیروت كرد‪ ،‬كە ‪106‬‬ ‫رێكخراو لەسەر ئاستی جیهان بەشداریان‬ ‫كردبوو‪ ،‬شاندی یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان لە سێ هەڤاڵ پێكهاتبوون‪،‬‬ ‫لە ب��ارەی كۆبوونەوەكە محەمەد حەمید‬ ‫كارگێڕی سكرتاریەتی یەكێتی الوان‬ ‫رایگەیاند دوای داوەت��ن��ام��ەی فەرمی‬ ‫رێكخراوی نشتیمانی مەسیحی لوبنانی‬ ‫و بە مەبەستی سازدانی كۆبووەنەكە‪،‬‬ ‫بە یاوەری هەڤاڵ فەالح و هەڤاڵ شیالن‬ ‫دۆسكی گەیشتینە لوبنان‪ ،‬لە كۆبوونەوەكە‬ ‫تیشكمان خستە سەر ك��اری رێكخراوی‬ ‫الوان و ئ��ەو قۆناغەی كە هەرێمەكان‬ ‫پێیدا تێدەپەڕێت‪ ،‬لە وێشەوە كاریگەری‬ ‫ئەو كێشانەمان خستە روو كە لە دوای‬ ‫شەڕی ئازادی عێڕاق بەرۆكی الوانی واڵتی‬ ‫گرتووە‪ ،‬لە بەشێكی تری كۆبووەنەوەكە‬ ‫ئەو بەڕێزانەی سەردانی كوردستانیان‬ ‫كرد‪ ،‬ستایشی پێشكەوتنی هەرێمیان كرد‬ ‫و لە وتەكانیان زۆرترین نمونەی پێكەوە‬ ‫ژیان و پێكەوە كاركردنیان بە‬

‫كوردستان دەهێنایەوە‪ ،‬هەر لە ناوەرۆكی‬ ‫دانیشتنەكە ئ��ەو ب��ەڕێ��زان��ەی بەشداری‬ ‫كۆنگرەی هەولێریان كردبوو‪ ،‬باسیان لە‬ ‫سەركەوتنی كۆنگرەكە و الیەنی پێشوازی و‬ ‫میوانداری كورد كرد كە هەرچەندە زۆرترین‬ ‫زوڵمیان بە درێ��ژای مێژوو بەركەوتووە‬ ‫كەچی لە سەر پێی خۆیان وەستاون‪،‬‬ ‫محەمەد حەمید راشیگەیاند كەوا سەمیر‬ ‫جەعجەعی س��ەرۆك��ی پارتی نشتیمانی‬ ‫مەسیحی بەشداری كۆبوونەوەكەی كرد‬ ‫و لەگەڵ دی��داری وەفدی كوردیش باسی‬ ‫لە سەردانەكەی بۆ الی سەرۆك بارزانی‬ ‫كرد و دەستخۆشی لە هاوسەنگی پێكەوە‬ ‫ژیانی كوردستان كرد‪ ،‬لە بەشێكی تری‬ ‫وتەكانی محەمەد حەمید باسی لە بەشداری‬ ‫دوو رۆژەی لۆبی جیهانی الوان كرد بۆ‬ ‫مافەكانی مرۆڤ كە نوێنەری ‪66‬‬ ‫واڵت بەشداریان كردبوو‪ ،‬لە‬ ‫كارگێڕەكەی‬ ‫كۆتایدا‬ ‫مەكتەبی سكرتاریەت‬ ‫پێی واب���وو ئەم‬ ‫ك���ۆب���ون���ەوە‬ ‫ك��اری��گ��ەری‬

‫ئەرێنی دەخ��ات��ە س��ەر پەیوەندیەكانی‬ ‫یەكێتی الوان و بەرەو قۆناغێكی گرنگتری‬ ‫دەبات‪ ،‬هاوكات نوێنەرەكەی الوان رایگەیاند‬ ‫بە نیازن لە داهاتوودا كۆبوونەوەی لۆبی‬ ‫جیهانی لە كوردستان رێكبخەن‪ ،‬دواتر‬ ‫شیالن دۆسكی یەكێكیتر لە بەشدار بووانی‬ ‫كۆبونەوەكە بوو رایگەیاند ئەمە حەوتەمین‬ ‫ك��ۆب��وون��ەوەی��ە ب��ەش��داری تێدا دەك��ات‪،‬‬ ‫ش�لان راشیگەیاند ك��ەوا لە كۆبوونەكە‬ ‫نمونەی تازەی دیموكراسیان وەك خۆی‬ ‫گەیاندۆتە ئامادەبووانی كۆبوونەوەكە و‬ ‫رۆڵی الوانیان لە پێشخستنی كوردستان‬ ‫بۆ هەمووان شیكردەوە‪ ،‬ئەمە جگە لە‬ ‫فرەیی رێكخراوەیی كە نمونەیەكی تازەیە‬ ‫لە بزاوتی كۆمەڵی مەدەنی لە كوردستان‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪15‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫كچان بەناوی خوازراو ئەكاوتنی فەیسبووك‬ ‫بۆخۆیان دادەنێن‬ ‫راپۆرت ‪ :‬تریفە ئازاد‬ ‫ئ��ەو پێشكەوتنەی ك��ە ئ��ەم��رۆ ل��ە روی‬ ‫تەكنەلۆجیا چەندین دەسكەوتی بەدەستهێانەوە‪،‬‬ ‫وایكردووە كۆمەڵێك دەسكەوتی گرنگ پێشكەشی‬ ‫مرۆڤایەتی بكات‪ ،‬یەكێك ل��ەو دەسكەوتانە‬ ‫فەیسبوكە‪ ،‬كە دونیایەكی فراوانی داگیر كردوە‬ ‫و رۆژانە خەڵكانێكی زۆر لە رێگەی ئەم تۆرە‬ ‫كۆمەاڵتیەوە پەیوەندی دەبەستن‪ ،‬كچانیش ئەم‬ ‫تۆرە كۆمەاڵتیە رۆژانە بەكار ئەهێنن‪ ،‬بەاڵم لێرە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪16‬‬

‫و لەوێ گوێبیستی هەندێك شت ئەبین كە كچان‬ ‫تاوەكو ئێستا ناتوانن بە ناوی خۆیان یان وێنەی‬ ‫خۆیان لەم تۆرە كۆمەاڵتیە باڵو بكەنەوە‪ ،‬بۆ ئەم‬ ‫مەبەستە لەریپۆرتاژێكدا كچان باس لەو گرفاتنە‬ ‫ئەكەن كە توشیان ئەبێت‪.‬‬ ‫سەیران ئەحمەد» قوتابی بوو ئەو لە بارەی‬ ‫ئەوەی بۆچی كچان لە فەیسبوك كێشەیان ئەبێت‬ ‫لە روی ناو و وێنەوە ئەڵێت من وەك خۆم پێم‬

‫باشە كچان بەناوی خۆیان الپەرەیان هەبێت‪،‬‬ ‫ئەگەر كچێك خۆی كێشەی نەبێت كەس ناتوانێت‬ ‫كێشەی بۆ دروست بكات‪ ،‬لە روی ناوو وێنەوە‬ ‫نەك بە ناوێكی خوازراو بێت و دوایی لە پاڵ ئەو‬ ‫ناوە خوازراوە لە وانەیە دەیان كێشەی بۆ دروست‬ ‫بكرێت‪ ،‬بەاڵم ئەگەر ناوی خۆی بێت لەوانە نیە‬ ‫هیچ گرفتێكی هەبێت‪ ،‬بتوانێ بە شێوەیەكی زۆر‬ ‫ئاسایی مامەڵە لەگەڵ شتەكانی دەوروبەری بكات‪،‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫شتەكانشی باڵو بكاتەوە‪ ،‬خەڵك زۆر بە ئاسایی‬ ‫وەربگرێت و قسەی لە ب��ارەی شتەكانی ئەو‬ ‫كەسە هەبێت‪ ،‬ژیال كەریمی رۆژنامەنوس بەرای‬ ‫من فەیسبوك بۆتە گرفتێك نەك بەهۆی دانانی‬ ‫ناو یان وێنەی شەخسی‪ ،‬چونكە بینومانە زۆر‬ ‫كچی گەنج بە ناوی خۆیانەوە بە وێنەی خۆمانەوە‬ ‫هیچ توشی كێشەش نەبونە‪ ،‬بە بڕوای من هەڵە‬ ‫بەكار هێنانیەتی‪ ،‬تۆ لەفەیسبوك نەزانی لەگەڵ چ‬ ‫كەسێك تێكەڵ بوی‪ ،‬ئەوە كێشەیە‪ ،‬چونكە ئێستا‬ ‫هەمانە فەیسبوك بەكار دەهێنێت بۆ مەرامی‬ ‫سیاسی و سودی لێوەردەگرێت‪ ،‬هی وایە بۆ باری‬ ‫كۆمەاڵیەتی بەكاری دەهێنێت‪ ،‬هی واش هەیە‬ ‫كەڵكی زانستی لێوەردەگرێت‪ ،‬بەاڵم كۆمەڵێك‬ ‫هەن كە بەس بۆ راب��واردن بەكاری دەهێنێت‪،‬‬ ‫فەیسبوك وەك پاركێكی لێهاتوە ئەچن پیاسەی‬ ‫لێدەكەن كەسی باشی و خراپی تێدایە‪ ،‬مەبەستی‬ ‫بەكار هێنانەكەیان هەڵەیە‪ ،‬شێوازی هاورێتەی‬ ‫وەرگرتنیان هەڵەیە‪ ،‬بۆیە ئەگەر كەسێك هەڵە‬ ‫بەكاری هێنا بێ شك كەسی بەرامبەرییشت‬ ‫هەمان كاردانەوەی ئەبێت و پێش وەختەی تۆ‬ ‫بەكاری بهێنێت‪ ،‬هەقە یەكەم جار خوێندنەوی‬ ‫زانستی بۆ بكرێت‪ ،‬ئێستا ئێمە لە واڵتانی خۆمان‬ ‫لە بونی دیموكراسییش توشی هەڵە بوین‪ ،‬چونە‬ ‫نێو دونیای فەیسبوكیش بە راستی تۆ ئەبێت‬ ‫بزانی دەچیتە نێو چ دونیایەك‪ ،‬دەبێت زانیاریت‬ ‫لەسەر هەبێت‪ ،‬مەرجە ئەو كەسەی بۆیەكەم‬

‫جار بەكاری دەهێنێ‪ ،‬راوێژ بكات‪ ،‬بزانێت چۆن‬ ‫بەكاری دێنێت‪ ،‬چۆن برادەرایەتی بكات و چۆن‬ ‫كەسەكان هەڵدەبژێرێت‪ ،‬بەاڵم كە بەشێوەیەكی‬ ‫رەها دەچیتە ناو دونیای فەیسبوك بێ شك‬ ‫توشی هەڵە ئەبیت‪.‬‬ ‫فەنەر قوتابی لە كۆلیژی ئەدەبیات مەرحەلە‬ ‫چ��وار لە بەشی راگەیاندن‪ ،‬سەبارەت بەوەی‬ ‫ئافرەتان وێنەی خۆیان یان بە ناوی خۆیان‬ ‫الپ���ەرەی خۆیان ئەبێت‪ ،‬زۆرب��ەی��ان بۆ دابو‬ ‫نەریت ئەگەرێتەوە‪ ،‬چونكە هێشتا كۆمەڵگەی‬ ‫ئێمە نەگەیشتۆتە ئەو ئاستەی كە كچ وێنەی‬ ‫خۆی دابنێت‪ ،‬چونكە دەستكاری وێنەكە ئەكەن‬ ‫لەوانەیە رقیان لێبێت‪ ،‬یان شتی ناشیاو بە ناوی‬ ‫ئەو كەسە باڵو ئەكەنەوە بۆیە نەگەیشتونەتە‬ ‫ئەو رادەی بەم شێوەیە وێنەو ناوی خۆیان لە‬ ‫فەیسبوك باڵو بكەنەوە‪.‬‬ ‫دانا خالد حەمید توێژەری كۆمەاڵیەتی» بێ‬ ‫گومان پێگەی كۆمەاڵیەتی فەیسبوك بە یەكێك‬ ‫لە سەركەوتوترین پێگەی كۆمەاڵیەتی دادەنرێت‪،‬‬ ‫لە ڕووی بەكارهێنانەوە كە بە كۆمەڵگەیەكی‬ ‫(أفتراضی) دادەنرێت لەسەر تۆڕی ئەنتەرنێت‬ ‫لە ڕۆژگاری ئەمڕۆماندا‪ .‬بەهەر حاڵ ئەوی ئێمە‬ ‫كە قسەی لەسەر ئەكەین ‪ :‬بۆچی كچان ناتوانن‬ ‫یاخود(ناوێرن) ئەكاونت بكەنەوە بە ناوی‬ ‫ڕاستەقینەی خۆیان و وێنەی خۆیان دابنێن!‬ ‫وەك هەر كەسێكی ئاسایی تر‪ ،‬ئەمەش بۆ چەند‬

‫هۆكارێك ئەگەڕێتەوە بۆنموونەو لە كۆمەڵگەی‬ ‫خۆمان بەتایبەتی و كۆمەڵگەی رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاست ئەخالقیەتی بەكارهێنانی ئەنتەرنێت‬ ‫بەفەیسبوكەوە وەك پێویست نیە‪ ،‬بەڵكو لەالی‬ ‫هەندێك هەر نیە! واتە كاتێك ئافرەتێك یاخود‬ ‫كچێك ئەیەوێت ئەكاونت بكاتەوە پەنا ئەباتە‬ ‫بەر ناوێكی خ��وازراو لەگەڵ وێنەی كەسێكی‬ ‫تر وەك ئەكتەرێك یان گۆرانی بێژێك كە لە‬ ‫ڕاستیدا مافی خۆیەتی بەناوی خۆیەوە بێت»‬ ‫واتە ئەگەر هاتوو ئەو كچە وێنەی خۆی دانا ئەوە‬ ‫زۆر كەسی نەفس نزم و (نەخۆش) مەبەستم‬ ‫ئەو كەسە لە دەروون��ەوە نەخۆشە هەست بە‬ ‫كەمی خۆی دەكات‪ ،‬بۆیە پەنا دەباتە بەر ئەم‬ ‫جۆرە كارانە وێنەكەی كۆپی دەكات و چەندین‬ ‫شتی ناشرینی پێ دەكات و باڵوی دەكاتەوە‪،‬‬ ‫جیا لەوەی چەندین قسەی ناشرین كە لەرێگەی‬ ‫نامەوە ئاراستەی ئاكاونتەكەی ئەكەن‪ ،‬دواجار‬ ‫ئەبێتە كێشە بۆ كچەكە كە لە ڕاستی دا ئاگای‬ ‫لە هیچ نیە‪ .‬ئەمە لە الیەكەوە لە الیەكی ترەوە‬ ‫بۆ ساوێلكەی هەندێ لە كچەكان لە بەكارهێنانی‬ ‫واتە وەك پێویست لە بەكارهێنانی نازانێت زوو‬ ‫دەكەوێتە داوی ئەو كەسانە‪ ،‬لە كۆتایدا ئەوەشمان‬ ‫لەبیرنەچێت كێشە سەرەكیەكە ئەگەڕێتەوە بە‬ ‫تۆری فەیسبوك خۆی‪ ،‬چونكە هیچ تایبەتمەندی‬ ‫بەكارهێنانی ناپارێزێت هەر لەبەر ئەمە دووچاری‬ ‫چەندین رەخنە بۆتەوە‬

‫‪17‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫ئەزموون و بیرەوەری‬ ‫كوردستان پیرداود لەساڵی ‪ 1986‬هاتوەتە ناو یەكێتی الوان تاكو ساڵی‬ ‫‪ 1993‬لەسەركردایەتی بوە‬

‫نەوزاد فوئاد‬

‫پ) كوردستان چۆن هاتەناو الوان؟‬ ‫و)م��ن س��ەرەت��ا لە سااڵنی حەفتاكان‬ ‫پەیوەندیم بە یەكێتی قوتابیانی كوردستانەوە‬ ‫ك��ردوە‪ ،‬پاش شۆرشی ئەیلول هاتمە ناو‬ ‫الوان و لە ساڵی ‪1986‬لەكۆنفرانسی ئابی‬ ‫ئ��ەو ساڵە بومە ئەندامی سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی الوان و قوتابیانی كوردستان‪ ،‬من‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪18‬‬

‫زیاتر هاتنم بۆ ناو یەكێتی الوان بارودۆخی‬ ‫گەنجایەتی و سیاسی بووكە دەبوایە ئێمە‬ ‫هەموومان خەبات بكەین‪ ،‬چونكە لە بارو‬ ‫دۆخێكی سیاسی و ئاوارەییدا بوین‪.‬‬ ‫پ)لەسەردەمی تۆدا هەموو گەلی كورد‬ ‫ل��ەش��ۆرش داب��و‪ ،‬بۆ تۆ وەك ئافرەتێك‬ ‫زەحمەت نەبو كاری شۆرشی و چەكداری‬

‫لەناو رێكخراوێكی جەماوەریدا؟‬ ‫و)ب��ۆ من هیچ زەحمەت نەبو‪ ،‬چونكە‬ ‫خانەوادەی من رۆشنبیر و كورد پەروەر‬ ‫بون و بۆیە هەموویان پشتیوانیان دەكردم‪،‬‬ ‫ئەوەش هیچ گرفتی بۆ دروست نەكردووم‪،‬‬ ‫بەاڵم لەالیەن بەعسەوە كاركردنم لە ناو‬ ‫رێزەكانی الوان و قوتابیان و ئافرەتان و‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫پارتیش ئاستەنگ هەبوو‪ ،‬تەهدید دەكراین‬ ‫كە واز بهێنین دەیان گوت دەتان كوژین‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێمە بەهێز تردەبوین و كۆڵمان نەدا‬ ‫تاگەیشتینە ئەم رۆژە‪.‬‬ ‫پ)كۆنفرانسی ئابی ‪ 1986‬چەند مەندوب‬ ‫بەشداری تیاكردوو چەند رۆژی خایاند؟‬ ‫و) سەر لەبەیانی رۆژی ‪28‬ئابی ساڵی‬ ‫‪ 1986‬لەگوندی خنێرە لەناو دارستانێك‬ ‫دەستی پێكرد‪ ،‬نزیك ‪ 80‬مەندووب بەشداری‬ ‫تیاكرد‪ ،‬لە ژێرناوی (كۆتایی هێنان بە رژێم‬ ‫و بەرەو یەكگرتن و كۆتایی هێنان بەشەر‬ ‫تابتوانین بە ئاشتی و دیموكراتی بخوێنین)‬ ‫پ)جگەلە تۆ چەند ئافرەتی دیكە بەشدار‬ ‫ببون؟‬ ‫و)تەنها من بوم‪.‬‬ ‫پ) بۆچی گوندی خنێرە دیاری كرا بۆ‬ ‫ئەنجامدانی ئەم كۆنفرانسە؟‬ ‫و)شوێنەكە ئ��ازاد كراو بو‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫لەكاتی شەری نێوان عێراق ئیران بو دەنگی‬ ‫تۆپەكانی شەرەكە بەئاسانی دەبیسترا‪،‬‬ ‫هەندێك جار واهەستمان دەكرد ئێستاكە‬ ‫بەسەرسەرماندا دەدات‪.‬‬ ‫پ) ل��ەرۆژان��ی كۆنفرانس هیچ چاالكی‬ ‫ئەنجامدرا؟‪.‬‬ ‫و ) بەڵی هەندێك چاالكی ئەنجامدران‪.‬‬ ‫پ) یەكێتی الوان شانەی چەك داریتان‬ ‫هەبوە تۆ هیچ جار بەشداری راستەو خۆی‬ ‫شەرت كردووە؟‬ ‫و‪/‬بەڵێ شانەی چەك داریمان هەبوە‬ ‫یەكێك لەوشەرانەی كە بەشداریمان كردووە‪،‬‬ ‫شەری خواكورك بوە‪ ،‬بەاڵم بەشداریەكانی‬ ‫من وەك ئافرەتێك زیاتر بواری یارمەتی‬ ‫دانی برا پێشمەرگەكان بوە‪.‬‬ ‫پ) ئیشی تۆ زیاتر چ بوە لە ناو ئەم‬ ‫رێكخراوە؟‬ ‫و)زی��ات��ر رێكخستنی ب��وە و یارمەتی‬ ‫دانی پێشمەرگەكان بوە بەكۆكردنەوەی‬ ‫داو دەرمان و هاوكاری دیكەی پێوستمان‬ ‫كۆدەكردەوە‪.‬‬ ‫پ) رۆڵی الوان لە یارمەتی دانی خەڵكی‬ ‫ئۆردووگای زێوە چی بو بەتایبەتی كاتی‬ ‫بۆردومانەكەی رژێمی ئەوكاتی عیراق؟‬

‫و)ئێمە لەناو شارەكان بە هۆی بونی‬ ‫تەنزیماتی باش دەم��ان توانی هاوكاری‬ ‫كۆبكەینەوە‪ ،‬لەم بوارە توانیمان بە گوێرەی‬ ‫حەجمی خۆمان رۆڵمان هەبێت‪ ،‬لە یارمەتی‬ ‫دانی لێقەوماوانی ئەو كارەساتە‪.‬‬ ‫پ)لەكارەساتی كیمیا بارانی هەڵبجە رۆڵی‬ ‫الوان چۆن بو لە یارمەتی دانی ئەوانەی‬ ‫بریندا بون و هێنایانە نەخۆشخانەكانی‬ ‫ئێران؟‬ ‫و) ئ��ەوك��ات ئێمە ل��ە ك���ەرەج بوین‬ ‫خۆپیشاندانمان لە گەڵ لقی ‪ 8‬ئەنجامدا‬ ‫دژبەو كارەساتە و دەچوینە الی نەخۆشەكان‬ ‫و عینوانمان وەردەگرت بۆ ئەوەی بیگەێنینە‬ ‫كەسوكارەكەی تابزانن ماوە‪ ،‬چونكە ئەو‬ ‫كات راگەیاندمان زۆر الواز بو‪.‬‬ ‫پ) كێ بەرپرسی ئەوكاتی لقی الوان بو؟‬ ‫و) ئەوكات ك��اك رەفعەت سەعید بو‬ ‫ئێستاكە كارگێری لقی ‪ 16‬پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستانە‪.‬‬ ‫پ)لەكاتی راپەرینی بەهاری ساڵی ‪1991‬‬ ‫ئێوە وەك رێكخراوی الوان و قوتابیان چۆن‬ ‫خۆتان رێكخست بۆ بەشداری كردن لە و‬ ‫راپەرینە مەزنە‪.‬‬ ‫و)باش بیرم دێت كۆبونەوەیەك سازدرا‬ ‫مانگی شوبات بو باسی الوازی بەعس‬ ‫ك��راو ئەگەرەكانی راپ��ەری��ن و راماڵینی‬ ‫بەعس خرانە روو‪ ،‬ئێمەش دابەشی سەر‬ ‫میحوەرەكان كرایان وەك سلێمانی و هەولێر‬ ‫و كەركوك و ده��ۆک‪ .‬ئ��ەوە بو راپەرین‬ ‫دەستی پێكرد و ئێمەش رۆڵی خۆمان دیت‬ ‫لە ئازادكردنی ئەو شوێنانەی بۆمان دیاری‬ ‫كرابوە‪.‬‬ ‫پ)ه���ەوڵ���ت ن�����ەداوە ه��ەن��دێ��ك ل��ەو‬ ‫بیرەوەریانەی خۆت بنوسیەوە؟‬ ‫و) هەوڵم داوە بەس ئەوەی لەناو دڵمە‬ ‫نەم توانی وە بیخەمە سەركاغەز‪.‬‬ ‫پ)ل��ە كۆنگرەی ئ��ازادی الوان لەساڵی‬ ‫‪ 1993‬خۆت هەڵبژارد؟‬ ‫و ) بەڵی خۆم هەڵبژاردو یەكەم دەنگم‬ ‫هێناو بومە كارگێری مەكتەبی سكرتارێتی‬ ‫الوان و بومە بەشی دارایی سكرتاریت‪.‬‬ ‫پ)ل������ەو س�����ەردەم�����ەدا ش���ێ���وازی‬

‫ئیشوكارەكانتان چ��ۆن ب��ەرێ��وە دەب��رد‬ ‫لەكاتێكدا كوردستان لە ژێر دوو ئابڵوقەی‬ ‫ئ��اب��وری��داب��وو و كێشەی ك��ۆچ��ی گەنج‬ ‫تازەسەری هەڵدا بو‪.‬‬ ‫و)ب��ەراس��ت��ی ئێمە زی��ات��ر كارەكانمان‬ ‫راگ��ەی��ان��دن��ەب��وە‪ ،‬چونكە هیچ شتێكی‬ ‫دیكەمان لەبەردەست نەبو و لەرێگەی‬ ‫رێكخراوەكانیش هەوڵماندا بۆیارمەتی دانی‬ ‫الوان و لەگەڵ ئەوەش میللەتی ئێمە خۆی‬ ‫بریاری خۆیدا بوە كە خۆی خۆی بژێنێت‪.‬‬ ‫پ) پێشنیارت بۆ كارەكانی ئێستاكەی‬ ‫یەكێتی الوان چی یە؟‬ ‫و) زیاتر هەوڵبدەن خ��ول بكەنەوە و‬ ‫دروستكردنی یاریگا فریزەكان كارێكی‬ ‫زۆر باشە و دەبێت یاری زیاتر بكەن بۆ‬ ‫پێگەیاندنی الوان‪.‬‬ ‫پ )رێ��ك��خ��راوی الوان بۆتە ئەندامی‬ ‫رێكخراوی الوانی جیهانی تۆ هەست بەچ‬ ‫دەكەیت كەئەم رێكخراوە گەیشتە ئەم‬ ‫پێگەیە؟‪.‬‬ ‫و)ه��ەس��ت بەدڵخۆشیەكی زۆر دەك��ەم‬ ‫واهەست دەكەم خۆم ئەم كارەم ئەنجاداوە‪.‬‬ ‫پ ) هیچ گلەیت هەیە لە یەكێتی الوان‪.‬‬ ‫و ) وەاڵ گلەیی لەكەس ناكەم من ئەواكات‬ ‫كارم كردووە بۆ خۆم كردوومە بروام پێی‬ ‫هەبووە‪ ،‬وەچاوم لە سوپاسی كەس نەبوە‬ ‫چونكە بۆ خۆم كارم كردوە‪.‬‬ ‫پ ) ئەزموونی كارەكانت لە ناو الوان‬ ‫بەرو كوێی بردی‪.‬‬ ‫من پاش ئەوەی لە الوان نەمام سەردانی‬ ‫دەرەوەم ك��رد و پاشان بوومە جێگری‬ ‫سكرتێری یەكێتی ئافرەتانی كوردستان‬ ‫و پاشان بە ئەندامی ش��ارەوان��ی هەولێر‬ ‫هەڵبژێردرام و و بومە ئەندامی پەرلەمانی‬ ‫كوردستان‪ .‬ئێستا ئەندامی پەرلەمانی‬ ‫كوردستانم‪.‬‬ ‫پ) چ حەزێكت دیكەت هەبوە نەت توانی‬ ‫جێ بەجێی بكەی؟‬ ‫و ) بەراستی حەزم دەكرد قوتابخانەیەك‬ ‫دابنێم بۆ جێندەری ئافرەتان و گەنجان نەك‬ ‫ئەو جێندەرەی كە خەڵك بە هەڵە تێی‬ ‫گەیشت بو‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫عەیشان ئەحمەد‪:‬‬

‫لە رێكخراوەکاندا زۆر هەلی زێرین بۆ ئافرەتان‬ ‫رەخساوە‬

‫دیمانە ‪ :‬تریفە ئازاد‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪20‬‬

‫كار كردن لە نێو رێكخراوەكان ئەركێكی قورسە بۆ ئافرەتان‪ ،‬بەاڵم ئافرەتی كورد هەمیشە لە هەوڵ و تێكۆشان‬ ‫دابوە بۆ ئەوەی شان بەشانی پیاوەكان خزمەت بكات بە كۆمەڵگە‪ ،‬یەكێ لەو ئافرەتە چاالك و بوێرانە‬ ‫عیشان علی حمدامین‪ ،‬لەدایك بووی ساڵی ‪،1985‬ە دانیشتووی شاری هەولێرە دەرچووی بەشی‬ ‫ڕاگەیاندنی پەیمانگەی تەكنیكی هەولێرە‪ ،‬ئێستاش قوتابی قۆناغی چوارە لەزانكۆی جیهان بەشی‬ ‫یاساو ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی قوتابیانی كوردستانە لە دەرفەتێكدا گۆڤاری پێشكەوتن‬ ‫بەسەری كردەوە ‪:‬‬ ‫پ‪ /‬سەرەتای هاتن بۆ نێو كاری رێكخراوەی كەی بوو؟‬ ‫و‪ /‬لەساڵی ‪ 1997‬ئەوكات لەپۆلی یەكەمی ناوەندی بووم‪ ،‬لەقوتابخانەی فریشتەی‬ ‫كچان‪ ،‬لەئاهەنگی نەورۆزی ئەو ساڵە دابوو كە یەكێتی قوتابیانی كوردستان فیستیڤاڵێكی‬ ‫گ��ەورەی بەو بۆنەیەوە سازكرد‪ ،‬كەتێیدا چەندین چاالكی جۆراوجۆری نەتەوەیی‬ ‫پێشكەشكرا و قوتابیان بەگوڕوتینێكی كوردانەوە یادی نەورۆز و سەری ساڵی كوردیان‬ ‫دەكردەوە‪ ،‬كەجیاواز لەهەستی ئێستابوو‪ ،‬ئەمەش ڕاستەوخۆ كاریگەری لەسەر هزری من‬ ‫دانا بەوەی كەوا رێكخراوێكی قوتابیە یادێكی نەتەوەیی بەم بەرزیە دەكاتەوە‪ ،‬هەر بۆیە‬ ‫لەبەرواری ‪ 1997/3/28‬بۆ یەكەم جار پەیوەندیم بەریزەكانی رێكخراوەكەم كردوو‬ ‫بووم بەئەندام‪ .‬خۆشەویستی من لەكاركردنم لەم رێكخراوەدا گەیشتە لوتكە و لەگەڵ‬ ‫خوێنم تێكەڵ بوو‪ ،‬تا ئەو كاتەی توانیم لەئەندامییەتی ببم بەكارگێری لیژنەی‬ ‫قوتابخانە و دواتر بەرپرسی لیژنە و لەرێگەی كۆنفرانسێكی ناوەخۆییدا‬ ‫بووم بەكارگێری ناوچەی ئامادەییەكانی ئەوسا كە لەگەورەترین لیژنە‬ ‫ناوچەكانی سنوری لقی هەولێر بوو‪ ،‬كاركردنم ب��ەردوام بوو بەبێ‬ ‫سڵەمینەوە و تواناكانی خۆ ب��ەردەوام تاقیكردەوە تا ئەوكاتەی‬ ‫متمانەم بەدەستهێناو بووم بەكارگێری ناوەندی پارێزگای هەولێر‪،‬‬ ‫كە سنورەكەی ت��ەواوی سنوری جووگرافی پارێزگای هەولێر‬ ‫بوو‪ ،‬دوای ماوەی ‪ 2‬ساڵ كاركردن‪ ،‬لەكۆنگرەی ‪13‬ی یەكێتی‬ ‫قوتابیانی كوردستان بەدەنگدانی نهێنی و ڕاستەوخۆ بەبێ‬ ‫كۆتا وەك ئەندامی مەكتەبی سكرتاریەت هەڵبژێردرام و تا‬ ‫ئێستا لەكاركردنم بۆ رێكخراوەكەم بەردەوامم تا ئەوكاتەی‬ ‫رێكخراوەكەم پێویستی پێم بێت خزمەت دەكەم‪.‬‬ ‫پ‪/3‬ك��ارك��ردن لەنێو رێكخراوەكان تاچەندە كارێكی‬ ‫ئاسانە؟‬ ‫و‪ /‬كاركردن بۆمن لەسەرەتایی كاری رێكخراوەیم قورس‬ ‫بوو‪ ،‬چونكە كاتێكی جیاوازتر بوو لەئێستادا بەهۆی كاریگەری‬ ‫بارودۆخی سیاسی و كۆمەاڵیەتی و تاڕادەیەك داخ��راوی‬ ‫كەلتوری كوردەواری‪ ،‬بەاڵم ئێستا جیاوازتر لەوكات بەهۆی‬ ‫تەوژمی شۆرشی تەكنەلۆجیاو كرانەوەی زیاتری كۆمەڵگە‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫بەئاڕاستەی نزیك بوونەوەی هەردوو رەگەز لەنەبوونی‬ ‫جیاوازی لەكاركردنیان و گۆڕانی كەلتوور ئاسانتر‬ ‫بووە‪ ،‬سەرەڕای باشتربوونی بارودۆخی سیاسی و‬ ‫جێگیربوونی ئاسایشی هەرێمی كوردستان و جێگری‬ ‫باری ئابووری‪ .‬لەگەڵ ئەوەشدا كاركردن بەگشتی‬ ‫لەناو توێژی قوتابیان كەمێك قورسە‪ ،‬چونكە‬ ‫واپێویست دەكات بەردەوام لەگەڵ چارەسەری كێشە‬ ‫و گرفتەكانی قوتابیدا بژیت و لێیان دوونەكەویتەوە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬ئافرەت تا چەند هەلی بۆ رەخساوە لەنێو‬ ‫رێكخراوەكان كاربكات؟‬ ‫و‪ /‬ئەم پرسیارە دوو جەمسەری وەاڵم دانەوە‬ ‫لەخۆدەگرێت‪:‬‬ ‫یەكەم‪ :‬زۆر هەلی زێرین رەخساوە بۆ ئافرەتان‬ ‫لەكاركردن لەرێكخراوە جەماوەرییەكان بەگشتی و‬ ‫قوتابیان بەتایبەتی‪ ،‬بەاڵم ئایا تا چەند ئەم هەلە‬ ‫لەالیەن خودی ئافرەتەكەوە قۆستراوەتەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئافرەتانی ئێمە هەمیشە ترسێك لەناخیاندا كۆبۆتەوە‪،‬‬ ‫ئەویش ترسی پاراستنی كەسیەتی ئەمەش بێگومان‬ ‫دەگەرێتەوە سەر خودی كەسیەتی كارەكتەری ئەو‬ ‫ئافرەتە و پەروەردەی كۆمەاڵیەتی‪ .‬ئەگینا من وای‬ ‫نابینم هەلی زێرین بێتەپێش و نەیقۆزمەوە نموونەشم‬ ‫بۆ باوەڕبەخۆبوونم خۆ پااڵوتنم بوو لەكۆنگرەی‬ ‫‪13‬ی یەكێتی قوتابیانی كوردستان و دەرچوونم بوو‪،‬‬ ‫كەلەوانەیە ئەمە سەرەتایی تموحە بەردەوامەكانم‬ ‫بێت لەكاری رێكخراوەیی و سیاسیدا‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬كاریگەری كەلتووری كۆمەڵگەی كوردی‬ ‫كە لەڕابردوو تاكو ئێستاش كۆمەڵگەیەكی نیمچە‬ ‫داخ��راوی پیاو س��االری ب��ووە‪ ،‬ئەمەش هۆكارێكی‬ ‫بەهێزبووە بۆ ئەوەی ئافرەت نەیەتە پێش بۆ ئەوەی‬ ‫شان بەشانی پیاو كاربكات و هەروەها سەیركردنی‬ ‫ئافرەت لەالیەن پیاو بەنمرەیەك لەخوار خۆیەوە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬بۆچی ئەو ئافرەتانەی لەنێو رێكخراوەكان كار‬ ‫دەكەن دەیانەوێت تەنها خۆیان بەرەو پێش ببەن‬ ‫نەك ئافرەتی تر دروست بكەن؟‬ ‫و‪ /‬من وای نابینم‪ ،‬جیاوازتر سەیری ئەم حاڵەتە‬ ‫دەكەم‪ ،‬سەبارەت بەخۆم هەمیشە هاندەربووم بۆ‬ ‫هاتنەپێشی ئافرەت لەنێو كاری رێكخراوەییدا‪ ،‬چونكە‬ ‫ئافرەت و كاركردنی بەیەكەوە جوانە‪ ،‬خۆ ئەگەر‬ ‫ئەوەی كە تۆ باسی دەكەیت وەك حاڵەت كەهەیە‬ ‫دەیگەرێنمەوە بۆ ئاستی تێكگەیشتن و هۆشیاری و‬ ‫رۆشنبیری خودی ئەو جۆرە ئافرەتانەیە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬دەڵێن عەیشان كەسێكی لەخۆبایە؟‬ ‫و‪ /‬بەپێچەوانەوە هەرگیز ئەوەی رۆژێك كاری‬ ‫لەگەڵ مندا كردبێت دەزانێت عەیشان كەسێكی‬ ‫سادە و كراوەیە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬بۆچی ئافرەتان رقیان لەیەكتر ئەبێتەوە‬

‫لەنێوە رێكخراوەكان هاوكارنین؟‬ ‫و‪ /‬وەاڵمی ئەم پرسیارە تا ڕادەیەك دەیبەستمەوە‬ ‫بەوەاڵمی پرسیاری پێشووتر كەئاستی هۆشیاری و‬ ‫رۆشنبیری كاریگەری راستەوخۆی هەیە لەسەر ئەم‬ ‫حاڵەتە چەمكی رق لێبوونەوە بەالی منەوە ووتەیەكی‬ ‫پڕ نیگەرانیە كەحەزی پێناكەم‪ ،‬ئەگەر چی لەوانەیە‬ ‫لەئەنجامی كاركردن و تموحی پێشكەوتن ملمالنێ‬ ‫بێتەبوون‪ ،‬كەبەالی منەوە ئەوەیان قوڵترە جاخۆ‬ ‫لەنێوان پیاوانیشدا هەمان ملمالنێ هەیە و بەدی‬ ‫دەكرێت لەوانەیە زۆر توندتریش‪ ،‬چونكە تموح‬ ‫سەرچاوەی ملمالنێیە و بەداخەوە زۆر جادەگاتە‬ ‫ئاستی ئەو ڕق لێبونەوەیە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬وەك ئ��اف��رەت پێت وای��ە ڕێكخراوەكانی‬ ‫ئافرەتان كێشەی ئافرەتیان چارەسەر كردووە یان‬ ‫زیاد كردووە؟‬ ‫و‪/‬بەڕای كەسی خۆم هەبوونی ئەو رێكخراوانە‬ ‫باشن‪ ،‬وەتوانیویشیانە كە تارادەیەك بەرەوپێش‬ ‫چوونی باش دەستەبەر بكەن لەچارەسەركردنی‬ ‫كێشەكانی ئافرەتان‪ ،‬هەرچەندە زۆر جار قواڵیی‬ ‫كێشەكان ئەوەندە زۆرە لەتوانای چارەسەری ئەو‬ ‫رێكخراوانە دەردەچێت ئەویش چەند هۆكارێكی‬ ‫گرینگ هەیە ل��ەوان��ە سیستەمی كۆمەاڵیەتی‬ ‫كۆمەڵگەی ك��وردی‪ ،‬نەبوونی تەنسیقێكی بەهێز‬ ‫لەنێوان رێكخراوەكانی ئافرەتان‪ ،‬توانای ئەداكردن‬ ‫لەچارەسەركردنی كێشەكان‪ .‬بۆیە پێویستە زیاتر‬ ‫برەو بەتوانای پێگەیاندنی هزری و كۆمەاڵیەتی‬ ‫تاكەكانی ن��او رێكخراوەكان بدرێت بۆ زووت��ر‬ ‫چارەسەركردنی هەر گرفتێكی ئافرەتان‪.‬‬ ‫پ‪ /‬كاری رێكخراوەی نەبۆتە ریگر لەپێكهێنانی‬ ‫ژیانی هاوسەری؟‬ ‫و‪/‬نەخێر بەپێچەوانەوە‪ ،‬چونكە بەقەناعەت ئەو‬ ‫كارەم هەڵبژاردووە بەقەناعەتیش بڕیاردەدەم‪.‬‬ ‫پ‪ /‬ئامادەی كاری رێكخراوەی بكەیتە ژیانی‬ ‫هاوسەری؟‬ ‫و‪ /‬نەخێر‪.‬‬ ‫پ‪ /‬تا ئێستا نەكەوتوویەتە داوی خۆشەویستی؟‬ ‫و‪ /‬ئەوەیان پرسیارێكی كەسیە و تایبەتە بەخۆم‪،‬‬ ‫ببورن‪.‬‬ ‫پ‪ /‬ئامادەیی سەر بە هەوێ شوو بكەی؟‬ ‫و‪ /‬نەخێر هەرگیز‪.‬‬ ‫پ‪ /‬ئەو ئافرەتانەی داكۆكیان لەئافرەت دەكرد‬ ‫كەسەر بەهەوێ شوو نەكەن كەچی خۆشیان سەر‬ ‫بەهەوێ شوویان كرد چ قسەیەكتان هەیە؟‬ ‫و‪ /‬بەڵێ ئ��ەو پرسیارەتم زۆر بەدڵە دوای‬ ‫ئ��ەوەی كەلەپەرلەمانی كوردستان پ��رۆژە یاسای‬ ‫قەدەغەكردنی فرەژنی پەسەندكرا كەچی زۆر‬

‫بەداخەوە ئاستی هۆشیاری كۆمەاڵیەتی ئافرەتی‬ ‫ئێمە الوازە و گوێ بەم جۆرە شتانە نادەن‪ ،‬چونكە‬ ‫هەر ئافرەت داوای پەسەندكردنی ئەو یاسایەی‬ ‫كردووە هەر ئافرەتیش پێشێلی كرد‪ .‬ئیتر بۆچی‬ ‫گلەیی لەپیاو بكەین‪ .‬دەڵێم بەداخەوە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬مەرجت چیە بۆ زەواج كردن؟‬ ‫و‪ /‬جارێ بڕیارم نەداوە تا مەرجم هەبێت‪.‬‬ ‫پ‪ /‬لەگەڵ كابانی نێوانت چۆنە؟‬ ‫و‪ /‬زۆر باشم و هەر خواردنێكم مەبەست بێت‬ ‫ئامادەی دەكەم‬ ‫پ‪ /‬شانازی بە چی دەكەیت؟‬ ‫و‪ /‬شانازی دەك��ەم كە قوتابی قوتابخانەی‬ ‫(بارزانی نەمر)م وە شانازی بەو مێژووەی خۆم‬ ‫دەك��ەم لە ناو یەكێتی قوتابیانی كوردستان كە‬ ‫تۆمارم كردووە چونكە (‪ )14‬ساڵ خزمەت كردن‬ ‫بەڕاستی تەمەنێكە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬تا چەند بڕوات بە جوانی هەیە؟‬ ‫و‪ /‬ئەقڵ سەرچاوەی جوانییە‪ ،‬پێش ئەوەی‬ ‫جوانی ببێتە بریاردەر چەمكی جوانی بۆ هەرشتێك‬ ‫بەجیاوازی لەسەری پەیرەودەكرێـ وەك سروشت و‬ ‫دیزاین و‪...‬هتد بەاڵم بۆ مرۆڤ ئەقڵ گرینگترە پێش‬ ‫جوانی‪.‬‬ ‫پ‪ /‬ئایا تۆ لەگەڵ گریان نێوانت چۆنە؟‬ ‫و‪ /‬گریان بەشێكە لەسروشتی مرۆڤەكان و‬ ‫رەگەزەكان بێ جیاوازی دەگرین‪ ،‬بەاڵم بەهۆی‬ ‫س��ۆزدارب��وون��ی زی��ات��ری ئ��اف��رەت فرمێسكەكان‬ ‫زیاتر هاورێی ئەوانن‪ .‬سەبارەت بەخۆشم دیمەنە‬ ‫تراژیدیەكان زیاتر كاریگەری لەرشتنی فرمێسەكەكانم‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬خۆت بەقەرزاری كێ دەزانیت؟‬ ‫و‪ /‬لەژیانمدا خۆم بەقەرزاری دوو كەس دەزانم‬ ‫دایكم چونكە ئەوەی دایكم بۆ منی كردووە مەحاڵە‬ ‫بتوانم ل��ە بیری بكەم وە سكرتێری ئێستای‬ ‫ڕێكخراوەكەم چونكە تاكەكەس بوو كەدەستی گرتم‬ ‫و بەربەستەكانی بەردەمی شكاند تاكو گەیشتم‬ ‫بە ئێستا بەهەموو ئەو ناخۆشیانەی كەلەرابردوو‬ ‫بینیومە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬لە داهاتوو ئاواتت چیە؟‬ ‫و‪ /‬هەموو كەس لەژیاندا تموحی زۆری هەیە‪،‬‬ ‫شوێنی كاریش كاریگەری لەدەستنیشانكردنی جۆری‬ ‫تموحەكان هەیە‪ ،‬منیش بەو پێیەی لەشوێنێكی‬ ‫رێكخراوەیی و كاركردنم كەنزیكە لەسیاسەت‬ ‫حەزدەكەم لەپۆستی سیاسیدا خۆم ببینمەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نامەوێ بچمە سەر حازری بەڵكو دەمەوێت بە حەقی‬ ‫خۆم بچم‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫محەمەد عەدنان‪ :‬شارەزای یۆگا‬ ‫<<پاراسایكۆلۆژی>> ‪ :‬لە كوردستان‬ ‫ئەو كەسانەی حەزیان لە یۆگایە كەمن‬

‫دیمانە‪ :‬توانا شێخانی‬

‫كەسە یۆگیەكان خۆیان بە دوور دەگرن‬ ‫لە خواردنی گۆشت‪ ،‬هەروەها سەردانە‬ ‫كۆمەاڵیەتیەكانیش كەم دەكەنەوە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪22‬‬

‫مەحەمەد عەدنان‪ ،‬ئەو گەنجەیە كە ماوەی‬ ‫زیاتر لە چواردە ساڵە خەریكی كۆكردنەوەی‬ ‫زانیارییە لەسەر هونەری یۆگا بە تایبەت بواری‬ ‫پاراسایكۆلۆژی‪ ،‬ئەو ئێستا دانیشتووی واڵتی‬ ‫نیوزلەندایە و بەسەردانێكیش گ��ەڕاوەت��ەوە‬ ‫كوردستان‪ ،‬لە دەرفەتێكدا «پێشكەوتن» ئەم‬ ‫دیدارەی لەسەر هونەری یۆگا ئەنجامدا‪.:‬‬ ‫* هونەری یۆگا و پاراسایكۆلۆژی چیە؟‬ ‫_ پارا‪ ،‬بە مانای لە پاش دێت‪ ،‬سایكۆلۆژیش‬ ‫بە مانای دەروون دێت‪ ،‬واتە لە پاش دەروونەوە‪،‬‬ ‫بەشێوەیەكی گشتی ئەم زانستە لەو دیاردە‬ ‫سەیر و سەمەرانە دەكۆڵێتەوە كە مرۆڤ‬ ‫بەهۆی الشعورەوە دەتوانێت پیادەی بكات‪،‬‬ ‫دیاردەكانیش وەكو دیاردەی بیرگۆركێ‪.‬‬ ‫* چۆن فێری هونەری یۆگا پاراسایكۆلۆژی‬ ‫بویت؟‬ ‫_ س��ەرەت��ا حەزێكی منداڵیم ب��وو‪ ،‬بە‬ ‫تایبەت پاراسایكۆلۆژی‪ ،‬هەربۆیە بە بەردەوامی‬ ‫چاودێری ئەو پرۆگرامە تەلەفیزۆیۆنیانەم دەكرد‬

‫كە تایبەتبوون بە پاراسایكۆلۆژی‪ ،‬دوات��ر‬ ‫چەندین كتێبم تایبەت بەو بوارە خوێندۆتەوە‪،‬‬ ‫بەرە بەرە فێری بوم‪.‬‬ ‫* چۆنیەتی فێربونی ئەم هونەرە چۆنە‪ ،‬ئایا‬ ‫هەموو كەس دەتوانێت فێری ببێت؟‬ ‫_خەڵكانێك هەن بەشێوەی خۆڕسك توانای‬ ‫پاراسایكۆلۆژیان تێدایە‪ ،‬یاخود هێزی لە‬ ‫رادەبەدەرییان هەیە‪ ،‬خەڵكانێكی تریش هەن‬ ‫لە رێگەی پڕاكتیزەكردنی كۆمەڵێك راهێنانەوە‪،‬‬ ‫كە ئەویش لە راهێنانە فیكری و جەستەی و‬ ‫دەروونیەكانەوە خۆی دەبینێتەوە‪ ،‬هەروەها ئەو‬ ‫خەڵكانەی دەیانەوێت فێری ببن راهێنانەكانی‬ ‫هونەری یۆگا ئەنجامدەدەن‪.‬‬ ‫جۆرەكانی یۆگا چیە؟‬ ‫_ جۆرەكانی یۆگا زۆرن‪ ،‬لەوانە یۆگای هاسا‬ ‫و راجا و كریا و جنانی و زۆری تریش هەیە‪.‬‬ ‫* ئامانج لە ئەنجامدانی هونەری یۆگا چیە؟‬ ‫_ دی��ارە هەر كەسێك ئەو هونەرە بكات‬ ‫دەگاتە ئامانج‪ ،‬ئامانجەكەش بەختەوەری و‬

‫یارمەتیدانی خەڵكە‪.‬‬ ‫* سوودی یۆگا چیە؟‬ ‫_ زۆر س���وودم ل��ێ��ی��وەرگ��رت��ووە‪ ،‬وەك��و‬ ‫چارەسەركردنی نەخۆشی رەبۆ و نەخۆشی‬ ‫دەروونی‪ ،‬هەروەها ئەو كەسانەی یۆگا دەكەن‪،‬‬ ‫زوو گەشە دەكەن و دەتوانن سوود بە خەڵكی‬ ‫بگەیەنن‪ ،‬دەتوانی یۆگا بكەی و ببیە خاوەن‬ ‫تەندروستیەكی باش یاخود بۆ كێش دابەزاندن‪،‬‬ ‫هەروەها لە رێگەی ئەنجامدانی راهێنانەكانەوە‬ ‫دەتوانی بەختەوەر بیت و دووربكەویتەوە لە دڵ‬ ‫تەنگی‪ ،‬هەروەها هەموو كەسێكیش دەتوانێت‬ ‫ئەو هونەرە ئەنجامبدات‪.‬‬ ‫* ئەو كەسانەی كە یۆگا ئەنجام دەدەن‪،‬‬ ‫خواردنیان دیاركراوە یاخود دەتوانن هەموو‬ ‫خواردنێك بخۆن؟‬ ‫_ یۆگیەكان زیاتر گرنگی دەدەن بە خواردنی‬ ‫سەوزە و میوە‪ ،‬لەبەر ئەوەشە سەوزە و میوە‬ ‫هیچ زیانێكی نیە‪ ،‬لەبەرامبەریشدا بەروبومە‬ ‫ئاژەڵیەكان بە تایبەت گۆشت كەم دەخۆن‪.‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫دادەن��رێ��ت و ب��ۆم��اوەی پێنچ دەقیقە وازی‬ ‫لێدەهێندرێت پاشان هەندێك رەمز و نیشان‬ ‫دەردەكەوێت هەر كەسێك دەتوانێت بۆخۆی‬ ‫بیخوێنێتەوە بە مەرجێك كە كتێبێكی لەسەر‬ ‫ئەو بابەتە خوێندبێتەوە‪.‬‬ ‫* بۆچی لە كوردستان گرنگی بە هونەری‬ ‫یۆگا نەدراوە؟‬ ‫_ بەداخەوە‪ ،‬چونكە لێرە ئەو كەسانەی‬ ‫حەزیان لەو بوارەیە خەڵكانێكی كەمن‪.‬‬ ‫* بۆچی‪ ،‬هەوڵت نەداوە خەڵكانی تریش‬ ‫فێری ئەم هونەرە بكەیت؟‬ ‫_ تائێستا خەڵكانێكی زۆرم فێری ئەو‬ ‫هونەرە كردووە‪ ،‬هەروەها هەندێكیان وازیان‬ ‫هێنا و هەندێكی تریشیان مانەوە و ئێستاش‬ ‫بەردەوامن‪ ،‬بەپێی تواناش هەركەسێك داوای‬ ‫هاوكاری لێم كردبێت یارمەتیم داوە‪.‬‬ ‫* پێشنیازت چیە بۆ پێشخستنی هونەری‬ ‫یۆگا لە كوردستان؟‬ ‫_پێشنیازدەكەم بە ك��ردن��ەوەی خولی‬ ‫ج��ۆراوج��ۆری ئەو هونەرە‪ ،‬هەروەها كۆڕ و‬ ‫سیمنیاری لەسەر ئەنجام بدرێت‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫خەڵك زیاتر زانیاری لەسەر كۆبكاتەوە و‬ ‫سوودەكانیشی بۆ خەڵك روون ببێتەوە‪،‬‬ ‫ه��ەورەه��ا ئ��ەگ��ەر بخرێتە س��ەر پرۆگرامی‬ ‫خوێندنەو شتێكی زۆرباشە و بە تایبەت لەگەڵ‬ ‫وانەی وەرزش یەكبخرێت‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫* دەوترێت‪ ،‬كەسە یۆگیەكان‪ ،‬پەیوەندییە‬ ‫كۆمەاڵیەتیەكان كەم دەكەنەوە‪ ،‬ئایا وایە؟‬ ‫_ بەڵێ‪ ،‬ئ��ەوەش دەوەستێتە سەر ئەو‬ ‫كەسە ئایا لە چ ئاستێكی یۆگادایە‪ ،‬یۆگاش‬ ‫كار لەسەر روحی مرۆڤ دەكات هەروەها بەپێی‬ ‫ئاستەكانی یۆگاش مرۆڤ دەتوانێت زاڵبێت‬ ‫بەسەر كۆمەڵێك شتدا‪ ،‬ئاستە بەرزەكانیش‬ ‫هەوڵدەدەن خۆیان لە خەڵك بەدوور بگرن و‬ ‫قسە زۆر نەكەن‪ ،‬لە هونەری یۆگا هاوكێشەیەك‬ ‫هەیە ئەویش ئەوەیە «هەتا مرۆڤ لە جیهانی‬ ‫ماددیاتەوە دووربێت لە جیهانی روحەوە نزیك‬ ‫دەبێتەوە»‪ ،‬بە پێچەوانەشەوە راستە‪ ،‬بۆیە ئەو‬ ‫كەسانەی یۆگا دەكەن دەیانەوێ ببنە خاوەن‬ ‫توانایەكی باش یاخود نزیك ببنەوە لە خوا‪،‬‬ ‫ئەو شتانەی نەفسیان پێیخۆشە هەوڵدەدەن‬ ‫ئەنجامی نەدەن و خۆیانی لێ بەدوور دەگرن‪،‬‬ ‫ئەو كەسانەش زیاتر بیر لە گەورەی و خواد‬ ‫و زیكری خودا دەكەنەوە‪ ،‬واتە بەشێوەیەكی‬ ‫دەروێشانە دەردەكەون‪.‬‬ ‫* چ پەیوەندیەك هەیە لە نێوان‪ ،‬یۆگا و‬ ‫نوشتە و دوعا؟‬ ‫_ دەبێت دوعا و نوشتە لێك جیابكەینەوە‪،‬‬ ‫بە بڕوای من هەموو كەسێك دەتوانێت دوعا‬ ‫لە خ��ودای گ��ەورە بكات‪ ،‬بەداخەوە هەندێك‬ ‫كەس پەیدابونە لە رێگەی نوشتەوە خەڵك‬ ‫ئیستغالل دەكەن و پارەیەكی زۆر لە خەڵك‬ ‫وەردەگرن‪ ،‬ئەویش ئەسڵ و ئەساسی نیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەوانەشە هەندێكجار سەربگرێت‪ ،‬چونكە ئەو‬ ‫كەسەی نوشتەكە دەكات دەڵێ دەبێت بڕوای‬ ‫تەواوت بەو كارەبێت ئەگەریش نا سەرناگرێت‪،‬‬ ‫ئەگەر كارێكیش قەناعەتت پێیهات ئەوا هەوڵی‬ ‫بۆ دەدەیت و هەموو هەستت داگیردەكات و‬ ‫الشعورت دەجوڵێنێت‪ ،‬بۆیە هەندێك خەڵك‬ ‫دەڵێت چوم بۆ الی فاڵن كەس نوشتەیەكی بۆم‬ ‫كرد و ئەو كارەی كە دەمویست سەری گرت‪،‬‬ ‫بۆیە دەتوانین بڵێین ئەگەر ئەو فاڵچیە یاخود‬ ‫نوشتەكەرە ئەگەربێت ئەو پارچە كاغەزەی‬ ‫دەیدات بەو كەسە هیچی لێ نەنوسێت وەكو‬ ‫ئەوە وایە كە شتی لێ نوسیبێت‪ ،‬چونكە ئەو‬ ‫كەسەی چۆتە الی تازە قەناعەتی بە كارەكەی‬ ‫هاتووە و ئیشەكەی سەردەگرێت‪.‬‬ ‫* یۆگا لێرە چیمان پێدەڵێت‪ ،‬یۆگا چ‬

‫پەیوەندییەكی هەیە بە نوشتەوە؟‬ ‫_ یۆگا دەڵێت‪ ،‬هەموو ئەو شتانەی كە‬ ‫روودەدەن دەگ��ەرێ��ت��ەوە بۆ خ��ودی مرۆڤ‬ ‫خۆی‪ ،‬هەروەها یۆگا هیچ پەیوەندیەكی نیە بە‬ ‫نوشتەوە‪ ،‬بۆیە یۆگا دەڵێ دەتوانی بەسەرخۆتدا‬ ‫زاڵبیت و ئەو كارانەی كە لە بەردەمتدایە خۆت‬ ‫چارەسەری بكەی بێ ئ��ەوەی پشت بە هیچ‬ ‫كەسێك ببەستی‪.‬‬ ‫* ئایا قاوەگرتنەوە یاخود بەختگرتنەوە‬ ‫دیاردەیەكی پاراسایكۆلۆژییە؟‬ ‫_ بەڵێ‪ ،‬زۆربەی زانایانیش لەسەری كۆكن‪،‬‬ ‫دەكرێت خۆمان لە ماڵەوە بەخت بۆ خۆمان‬ ‫بگرینەوە لەبەر ئ��ەوەی بچینە الی بەخت‬ ‫گرەوەیەك كە هیچی لێ نازانێت‪ ،‬هەروەها قاوە‬ ‫یەكێكە لەو ماددانەی كە لە كۆنەوە بەكارهاتووە‬ ‫بۆ ئەم مەبەستە‪ ،‬هەروەها لەم ماوەی رابردوو‬ ‫هەندێك لێكۆڵینەوە ك��راوە كە دەركەوتوە‬ ‫دەتوانێت هەندێك پێش بینیمان پێبدات‪ ،‬لەسەر‬ ‫ئەو شتانەی كە لە دەوروبەرمان روودەدات‪،‬‬ ‫ئەوەش بە جۆرێكە‪ ،‬كاتێك قاوەكە دەخۆیتەوە‬ ‫و لە كاتێكدا هەناسەكە هەڵدەكێشیتە ناو‬ ‫قاوەكە جۆرە كارلێكێك دروس��ت دەبێت لە‬ ‫نێوان ئەو گەردانەی كە قاوەكەی پێكهێناوە‬ ‫لەگەڵ ئەو هێزە موگناتیسیەی كە لە چوار‬ ‫دەوری هەر مرۆڤێكدا هەیە‪ ،‬ئەمەش دەبێتە‬ ‫هۆی دروستبونی‬ ‫چەند وێنەیەك‬ ‫لە ناو فنجانی‬ ‫ق�����اوەك�����ە‬ ‫ف��ن��ج��ان��ەك��ە‬ ‫س���ەرب���ەرەو‬ ‫خ��������واری‬

‫قاوەگرتنەوە دیاردەیەكی‬ ‫یۆگای پاراسایكۆلۆژییە‪،‬‬ ‫هەموو كەسێك‬ ‫دەتوانێت بیگرێتەوە‬

‫‪23‬‬

‫هــونـەر‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫توانا محەمەد‪:‬‬ ‫ئەگەر من لە تابلۆكانم ڕازیبم‬ ‫هەرگیز پێش ناكەوم‬ ‫دیدار‪ :‬عومەر عزیز‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪24‬‬

‫توانا محمد یەكێكە لەو الوە بەهرەمەندانەی‬ ‫شاری هەڵەبجەی شەهید كە لە ساڵی(‪)1989‬‬ ‫لە دایك بووە و ئێستا قوتابی پۆلی دوازدەیەمی‬ ‫وێژەیی یە لە شاری هەڵەبجە‪،‬جگە لە خوێندن‬ ‫توانیوێتی لە ڕێگەی فڵچەكەی دەستییەوە‬ ‫خزمەتێك بكا بە ماڵە گ��ەورەك��ەی هونەر و‬ ‫خوازیارانی بواری هونەر‪ ،‬بۆ زیاتر ئاشناكردنی‬ ‫ئەم الوە بەهرە مەندە بە خوێنەرانی گۆڤارەكەمان‬ ‫بە پێویستمان زانی ئەم چاوپێكەوتنەی لە گەڵ‬ ‫ساز بكەین‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪/‬لە كەیەوە نیگار ئەكێشی؟‬ ‫توانا محمد‪ :‬لە ساڵی (‪)2005‬وە دەستم كردوە‬ ‫بە نیگاركێشان هەتا ئێستا بەاڵم هەموو كاتەكانم‬ ‫لەو سااڵنەدا بۆ نیگار كێشان تەرخان نەكردووە‬ ‫بەهۆی خوێندنەوە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن كێ هاندەرت بوو تا ئەم خولیایە‬ ‫پەروەردەبكەی؟‬ ‫توانا محەمەد‪ :‬پێشانگا شێوەكاریەكانی‬ ‫پەیمانگای هونەرە جوانەكانی هەڵەبجە و شوێنانی‬ ‫تر هاندەرم بوون‪ ،‬بینینی هەر تابلۆیەكی جوان و‬ ‫هاوڕێكانم و ماڵەوە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن ‪/‬زیاترچ تابلۆیەك ئەكێشی؟بۆ؟‬ ‫توانا محەمەد‪ :‬لە بەر ئەوەی لە ئەكادیمیا نەم‬ ‫خوێندووە هەر شتێك بەالمەوە جوان بێت وێنەی‬ ‫دەكێشم بەاڵم زیاتر وێنەی ئافرەت دەكێشم‪،‬‬ ‫چونكە بەالمەوە گران بووە و نەم توانیوە حەقی‬ ‫خۆیی پێ بدەم‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬ل��ە ك��ات��ی دروس��ت��ك��ردن��ی هەر‬ ‫تابلۆیەك هەست بەچی ئەكەی؟‬ ‫توانا محەمەد‪ :‬لە كاتی دروستكردنی هەر‬ ‫تابلۆیەك بێگومان هەست بە خۆشی دەكەم‪،‬‬ ‫چونكە بە ویستی خۆم ئەو كارە ئەكەم‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ئەو تابلۆیەی دەیكێشم باشتر بێت لەوانەی‬

‫ڕابردوو زیاتر هەست بە خۆشی‬ ‫دەكەم لە بەر ئەوەی لەو كارەدا‬ ‫هەست بە پێشكەوتن ئەكەم‪.‬‬ ‫پێشكەوتن ‪/‬تائێستا چەند‬ ‫تابلۆت كێشاوە؟لە تابلۆكانت‬ ‫ڕازیت؟‬ ‫توانا محەمەد‪ :‬تابلۆی زۆرم‬ ‫كێشاوە‪ ،‬بەاڵم لە بەر ئەوەی‬ ‫ف��ەوت��اون ڕوون نییە چەند‬ ‫تابلۆم كێشاوە‪ ،‬ئەگەر من لە‬ ‫تابلۆكانم ڕازی بم هەرگیز پێش هونەری شێوەكاری و مۆسیقا تاكە‬ ‫ناكەوم جگە لەوەش زۆر كەس‬ ‫لە من باشتر هەیە تا چاویان هونەر نین كە كەسێك بیزانێت‪ ،‬بەڵكو‬ ‫لێبكەم و زیاتر هەوڵبدەم لە هەموو كەس پێویستی بەهونەرە‬ ‫ڕێگەی ئەوانەوە هەست بە كەم‬ ‫و كوڕییەكانی خۆم بكەم‪.‬‬ ‫تاكە هونەر نین كە كەسێك بیزانێت بەڵكو هەموو‬ ‫پێشكەوتن‪/‬پێشانگای تایبەتت كردۆتەوە؟‬ ‫كەس پێویستی بەهونەرە لە كڕینی جل وبەرگ‬ ‫ئەگەر بەڵێ لە كوێ؟ئەگەر نەخێر بۆ؟‬ ‫وبنیاتنانی باخچەو دیزاینی خانوو بەرە یان هەر‬ ‫توانا محەمەد‪ :‬تائێستا پێشانگای تایبەت‬ ‫كارێكی تر كە هونەری مامەڵەی لە گەڵدا بكات‪.‬‬ ‫ب��ەخ��ۆم نیە‪،‬چونكە ویستوومە ك��اری باش‬ ‫پێشكەوتن‪/‬جگە لە شێوەكاری خولیایەكی‬ ‫بۆكردنەوەی پێشانگا بكەم كەچی خوێندن‬ ‫ترت هەیە؟‬ ‫یەكەم رێگربووە لە گەڵ نەبونی شوێنكی باش‬ ‫توانا محەمەد‪:‬بەدەر لە شێوەكاری هەوڵم داوە‬ ‫بۆ وێنەكێشان‪...‬هتد‪.‬‬ ‫لە هونەری بەرگریدا‪ ،‬بەاڵم ئەویش وەك زۆر شتی‬ ‫پێشكەوتن ‪/‬تاچەند لە شێوەكارانی هەڵەبجە‬ ‫تر لەم ش��ارەدا گرنگی پێنادرێت‪ ،‬وە ئەوەندە‬ ‫سودمەند بوویت؟‬ ‫داهات بۆ هونەر سەرف ناكرێت هیچ نەبێ بگەینە‬ ‫توانا محەمەد‪ :‬لە شێوەكارانی هەڵەبجە‬ ‫ئاستی پارێزگاكان یان چاو لە واڵتان بكەین و‬ ‫زۆر سوود مەند نەبووم ئەوەش لە وانەیە كەم‬ ‫بایەخی هەموو هونەرێ بزانین‪.‬‬ ‫تەرخەمی خۆم بووبێت بەاڵم تابلۆكانی مامۆستا‬ ‫پێشكەوتن‪/‬لە كۆتایدا چی بە گۆڤارەكەمان‬ ‫(عبدولڕحمان) و مامۆستا(نەوشیروان) لە‬ ‫ئەڵێیت؟‬ ‫هەڵەبجەی شەهید كاریگەرییان هەبووە لە سەرم‪.‬‬ ‫توانا محەمەد‪ :‬ئەخوازم ئەم گۆڤارە زیاتر لە‬ ‫پ��ێ��ش��ك��ەوت��ن‪/‬م��رۆڤ ت��ا چ��ەن��د پێوستی بە‬ ‫پێشكەوتندا بێت و ببێتە ماڵێك بۆ دەرخستنی‬ ‫هونەرە؟‬ ‫تواناكانی الوان‪.‬‬ ‫توانا محەمەد‪ :‬هونەری شێوەكاری و مۆسیقا‬

‫ئـەدەب‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫رێزە محەمەد‪:‬‬ ‫خۆشەویستی زۆر جوانە‬ ‫ئەگەر بهێڵن بەواتا‬ ‫جوانەكەی خۆی بمێنێتەوە‬

‫دیدار‪ :‬عومەر عزیز‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫كچە شاعیری الو ڕێزە محمد لە ساڵی‬ ‫(‪)1990‬لە كوردستانی ئێران لە دایك بووە و‬ ‫ئێستاش لە شاری هەڵەبجەی شەهید نیشتە‬ ‫جێ یە و هەر لە هەڵەبجەش خوێندكاری‬ ‫پەیمانگای هونەرە جوانەكانە‪ ،‬بەشی پەیكەر‬ ‫سازیە‪ ،‬بۆ زیاتر ئاشنابون بەم شاعیرە الوە‬ ‫ئەم چاوپێكەوتنەمان لەگەڵ سازكرد‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬شیعرالی تۆ چی یە؟‬ ‫و‪/‬شیعر الی من ئەو زمانەیە كە زۆر كەس‬ ‫ناتوانن قسەی پێ بكەن‪ ،‬چونكە زمانی‬ ‫شیعر و بەیانكردنی ئەو هەستەی الی شاعیر‬ ‫دروست ئەبێت تێگەشتنی زۆر ئاسان نیە‪،‬‬ ‫شیعر دیدگایەكی ترە بۆ ژیان‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬ساڵی نوسینی یەكەم شیعرت‬ ‫بۆ كەی ئەگەڕێتەوە؟ ناوی چی بوو؟‬ ‫و‪/‬ی���ەك���ەم ش��ی��ع��رم س��اڵ��ی (‪)2005‬‬ ‫ب���وو ب��ۆ م��ەرگ��ی ه��اوڕێ��ی��ەك��م ن��ووس��ی‬ ‫بووم‪،‬بەناوی(نەمئەزانی)‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪/‬چۆن تێكەڵ بە بواری شیعر‬ ‫بویت؟كاریگەری گەورە لەسەرت چی بوو؟‬

‫و‪ /‬زۆرهۆكار هەبوون‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم نوسین خولیای‬ ‫منداڵیم بوو‪ ،‬ئەو جیاوازی‬ ‫و ت��ون��دوت��ی��ژی��ی��ەی كە‬ ‫لەالیەن مامۆستاكانمەوە‬ ‫ڕوو ب���ەڕووم دەب��وون��ەوە‬ ‫وای كرد ببمە شاعیر‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬شیعر لەچ‬ ‫بوارێك ئەنوسی؟‬ ‫و‪ /‬ل�����ە ب�������واری‬ ‫خۆشەویستی بەتایبەتی‪ ،‬بەاڵم جیاوازتر‬ ‫ل��ەوەی كە باسدەكرێت من خۆشەویستی‬ ‫ئەهۆنمەوە بە هەموو شێوەكانییەوە چ جوان‬ ‫چ خراپ چ ئازار بەخش‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪/‬كام لە شاعیرە (كالسیزم‬ ‫و ڕۆمانسیزمەكان) كاریگەری زۆری��ان لە‬ ‫سەرتۆ هەیە؟ئەی شاعیرانی ئێستا؟‬ ‫و‪/‬گۆرانی شاعیر كاریگەری زۆر و سەرەكی‬ ‫بوو لە سەرمن‪ ،‬هۆنراوەكانی پڕیان ئەكردم‬ ‫لە ئەوین و جوانی و خۆشەویستی‪،‬خەیاڵم‬ ‫ف������راوان ئ���ەب���وو ك���ە ه��ۆن��راوەك��ان��ی��م‬ ‫ئەخوێندەوە‪،‬شاعیرانی ئێستاش (جەمال‬ ‫غەمبار‪ ،‬بەختیار علی‪ ،‬شێركۆ بێكەس‪ ،‬ئاری‬ ‫عبدولەتیف) ئەخوێنمەوە بە بەردەوامی‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪/‬خاوەنی بەرهەمی ؟ئەگەر‬ ‫بەڵێ ناوی چیە؟كەی چاپت كردووە؟ئەگەر‬ ‫نەخێر بۆ‪..‬؟‬ ‫و‪/‬نەخێر خاوەنی بەرهەم نیم‪ ،‬چونكە‬ ‫هێشتا زۆر زووە ب��ۆ چ��اپ��ك��ردن یاخود‬ ‫تۆماركردنی بەرهەم‬

‫پێشكەوتن‪/‬پێش نوسینی شیعر خولیایەكی‬ ‫ترت هەبوو؟ئەو خولیایە چی یە؟ئەی ئێستا‬ ‫خولیای چیت هەیە جگە لە شیعر؟‬ ‫و‪ /‬پێش نووسین هەر لە منداڵییەوە‬ ‫خولیای هونەرم هەبووە زۆر زیاتر بوو لە‬ ‫نوسین هەر ئەوەش وایكردووە من چڕبكاتەوە‬ ‫لە هەردوو بواردا (ئەدەب و هونەر)‪،‬ئێستاش‬ ‫خولیام ئەوەیە ببمە دیزاینەرو شاعیرێكی‬ ‫پەسەند الی خەڵك‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪/‬خۆشەویستی الی تۆ چی یە؟‬ ‫خۆشەویستی زۆر جوانە ئەگەر بهێڵن‬ ‫بەواتا جوانەكەی خۆی بمێنێتەوە لە بەر‬ ‫ئەوەی ئەم ژیانە بێ خۆشەویستی هەرگیز‬ ‫بەردەوام نابێت‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬ڤێستیڤاڵەكان تا چەند‬ ‫خزمەتیان بە شاعیری كچ كردووە؟‬ ‫و‪ /‬تاڕادەیەكی ك��ەم بەڵێ وای��ك��ردووە‬ ‫شاعیرەكان لە نزیكەوە یەكتری بناسن و‬ ‫خڕیان بكاتەوە ئەگینا ئەو خزمەتە زۆرەی‬ ‫كە جەنابت ئەیڵێیت نەخێر نەیكردووە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬لە كۆتایداپەیامت چی یە بۆ‬ ‫ئەو كچانەی كەوەك خۆت ئاوێتەی شیعرن؟‬ ‫و‪/‬ه��ی��وادارم ك��ە ه���ەردەم ب����ەردەوام و‬ ‫س��ەرك��ەوت��ووب��ن چونكە تەنها نوسینە‬ ‫ئەتوانێت ببێتە هاوڕێیەكی بەردەوام بۆیان‪،‬‬ ‫خۆشەویستی بۆ نوسین چ من و چ ئەو‬ ‫كچانەشی وەك من ئەنوسن دەیانگەیەنێتە‬ ‫ئەو ئاستەی كە ئارەزووی بۆ دەخوازن‪.‬‬

‫‪25‬‬

‫ئـەدەب‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫وون بوون‬

‫تۆ بەسەر چووی‬ ‫ئومێدی شانۆ‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکهه‬ ‫ پێشک‬

‫‪26‬‬

‫خۆت ڕووت بكەرەوە‪،‬‬ ‫ئەی ئافرەتە دڵ پەیكەرەكە‬ ‫دەستەكانت بكەرە ملی سێبەرەكەت‬ ‫بۆ هەركوێ چوو بەدوای بكەوە‪..‬‬ ‫تۆ‪ ،‬تا هەبی هەروا ئەبی‬ ‫هەر تەنیا ئەبی‪.‬‬ ‫جانتاكەت خاڵی بكەرەوە لەو چكلێتانەی بۆ‬ ‫مناڵەكەت هەڵگرتوووە‪..‬‬ ‫هەرگیز ئەو خەونەت نایەتەدی‪.‬‬ ‫ئەو بوكە شوشانەی مناڵی خۆشت بسوتێنە‬ ‫مناڵێكی تر نابینی یاریان پێ بكا‪..‬‬ ‫تۆ خۆت ئێستا یاریی‪..‬‬ ‫شەوان سەرینەكەت بكەرە باوەش‬ ‫توند توند سنگی خۆتی پێوە بنێ و ماچی بكە‪..‬‬ ‫سەرچەفەكەت لەخۆت ئاڵێنەو‪..‬‬ ‫گۆرانی تەنیاییەكی ئەبەدی بچرپێنە بە گوێی‬ ‫ئایندەی خۆتا‪..‬‬ ‫ڕابڕدوو بۆ ئێستات بگێڕەرەوە‬ ‫تا ئەتوانی چیرۆكێكی جوان بچنەو‬ ‫لەگەڵ پرچەكانتا سپیان بكە‪..‬‬ ‫ئیتر قژت ڕەش مەكەوە‬ ‫چاوەكانت مەڕێژەو لێوەكانت سورمەكە‬ ‫سپیاوەكەت پەڕەی ڕووخسارت سپی ناكاتەوە‬ ‫پێنوسی ڕۆژگ��ار خەتی پیری لە ناوچەوانت‬ ‫ئەكێشێ‪..‬‬ ‫دەرگاكانی هەستت مەكەوە‪،‬‬ ‫تازە كلیلی ئەوان شكاوەو خۆیان ئاوەاڵن‪..‬‬ ‫بڕوابكە هیچ ڕێبوارێك نایەتە الت‪..‬‬ ‫بیربكەرەوە لە جارانت‬ ‫لە خۆناسینت‬ ‫لە خۆ لە من الدانت‪.‬‬ ‫ئەوەش بەسەر چوو‪ ،‬جوانی نەما‬ ‫تەمەن جێی هێشتی لە پیریەتی و تەما‪..‬‬ ‫دانیشەو‬ ‫بڕوانە خۆت و من‬ ‫من و تۆ‬ ‫ب��ەرواردی ئەم دوو هێڵە تەریبە بكە كە پێی‬ ‫ئەوترێ عەشق‬ ‫ئینجا پێناسەیەك بۆ نیشتیمانێك بكە‬ ‫كە نە من نە تۆ نە ئەو‬ ‫بە هی خۆمانی نازانین‬ ‫بە هی خۆیمان نازانێ‪..‬‬ ‫لەو كاتەوەی ئیزنت داوم‬

‫من هەر ئەگەڕام بۆ تۆیەك‪ ،‬تۆیەكی تر‬ ‫نەبوو‪ ،‬نەم بینی‬ ‫تۆش منێكت نە دۆزیەوە‬ ‫كەچی ئێستا تۆ خۆشت ئەوەی جاران نیت‬ ‫بۆیە ونم كردویت‬ ‫بشت دۆزمەوە هەر ئەوەنیت كە ئەمەویست‪.‬‬ ‫خۆت ڕووت كەرەوە‬ ‫بچۆ بەردەم ئاوێنەكەت‬ ‫لە خۆتا ئاوێنەكە نیشانی خۆی بدەوە‪.‬‬ ‫چونكە تۆ شێواوی ناتوانی وێنەی ڕاستی ئەو‬ ‫دەربخەی‪..‬‬ ‫بۆیە ئاوێنەكە بە ڕووتا ڕا ئەپەڕێ و ئەتشكێنێ‪..‬‬ ‫ئیتر پارچەكانت وێنەی هەزاران ئاوێنە ئەداتەوە‪..‬‬ ‫دەی كچەكەی ناو دڵی جارانی من لەمەو دوا ببە‬ ‫بە ئاوێنە‪..‬‬ ‫بۆ خۆت نا‪ ،‬بۆ منیش نا‪،‬‬ ‫بۆ ئەوانەی داهاتوو وێنەی ئەم دۆڕانە بنوێنە‪.‬‬ ‫سەرت بخەرە سەر ئەژنۆی كەوتووە سەر زەیت‬ ‫تا ئەتوانی بگری‬ ‫بۆ خۆت‬ ‫بۆ من‬ ‫بۆ ئەو عەشقەی خنكاندت‬ ‫بۆ ئەو خەیاڵەی شێواندت‪.‬‬ ‫تۆ ئەی كچە ڕەشابەییەكە‪...‬‬ ‫پەرچەمی گەاڵی حەز‬ ‫لەسەر چاوانی داری خۆزگە الناچێ بۆت‬ ‫تازە هەرگیز ناتوانی پێیەكانت بنێی بەسەر خولیا‬ ‫وەریوەكانما‪.‬‬ ‫تەمەن بەپێی لەرزۆكەوە ئەڕواو دوور ئەكەوێتەوە‬ ‫لە گەنجی‬ ‫مناڵێم لە بەردەرگاكەتان جێ هێشتوەو‬ ‫سەدان جار پێت ناوە بەسنگیا‬ ‫گریانی ڕابردووم‬ ‫لە زاكیرەتا وەك ناوی خۆت وایە‬ ‫ئێیستاش غرووربوون لە فەرهەنگی بیرتا‬ ‫زمانی كلیل داویت و‬ ‫بەدیار چاوەڕوانی باوەشێكەوە پرچەكانت سپی‬ ‫ئەكەی‪.‬‬ ‫تۆ بەسەر چووی‬ ‫وەك بەفری خۆنەگری بەر خۆر توایتەوە‬ ‫وەك گوڵی وەری��وی پایزان بویتە پوشێك و‬ ‫ڕەنگین نەمایتەوە‪..‬‬ ‫‪ 2012/2/2‬هەولێر‬

‫ئەمیر هەڵەبجەیی‬ ‫ئەوەتەی هەم‬ ‫بۆت دەگەرێم‬ ‫ناتدۆزمەوە‪!.......‬‬ ‫ئەوەنەی هەم لە ئەندێشیەت‬ ‫ئەخۆمەوە‬ ‫كەچی جارێك‪.‬‬ ‫وەك ڕەوە باڵندەی نیشتمانم‬ ‫بە سەردانیش نایەێتەوە‬ ‫خۆزگە ئەمزانی ئێستاكە‬ ‫لە كەناری چ دەریایەكی غوربەتا‬ ‫ڕاكشاووی‬ ‫هۆن هۆن فرمێسك هەڵئەرێژی‬ ‫بە تەنیا یی‬ ‫بۆیە دوا جار بریارمدا‬ ‫بۆت ئەگەرێم‬ ‫هێواش‪،‬هێواش زۆر لەسەر خۆ‬ ‫بۆت بسووتێم‪!.......‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫شیالن دۆسكی‪:‬‬

‫لەڕێی یەكێتی الوانەوە‬ ‫توانیم تواناكانی خۆم‬ ‫بەكاربخەم‬

‫دیدار‪ :‬پێشکەوتن‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫بە ئەندامێتی یەكێتی‬ ‫الوان لە یەكێتی الوانی‬ ‫دیموكراتی جیهاندا‪،‬‬ ‫الوانی كوردستان‬ ‫دەنگیان دەگاتە نێوەندە‬ ‫نێودەوڵەتییەكان و چیتر‬ ‫خواست و داواکانیان‬ ‫لە چوارچێوەی هەرێمی‬ ‫كوردستان چەق‬ ‫نابەستن‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫شیالن دۆسكی‪ ،‬نوێنەری دەرەوەی یەكێتی‬ ‫الوان‪ ،‬لە كۆنگرە و كۆنفرانسەكانی یەكێـتی‬ ‫الوان لە واڵتی ئەڵمانیا‪ ،‬کۆلۆمبیا‪ ،‬کۆریای‬ ‫باشوور‪ ،‬لوبنان و ئوسترالیا‪ ،‬لە ساڵی رابردوو‬ ‫و ئەمساڵدا‪ ،‬باس ل��ەوە دەك��ات كە كاتێك‬ ‫وەكو ئافرەتێك یاوەری شاندی بەشداریكاری‬ ‫ئەو چاالكیانە بووە‪ ،‬هەستی بە سەربەرزی و‬ ‫خۆشحاڵی كردووە‪ ،‬كاتێك توانیویەتی وەكو‬ ‫رەگەزگێی جیاواز لە پیاو بوونی خۆ بسەلمێنێت‬ ‫و ئادەبوونی بەردەوام و بێ كێشەی هەبێ‪.‬‬ ‫شیالن دەڵێ‪ :‬راستە لە كۆمەڵگای ئێمەدا‬ ‫تارادەیەكی زۆر سەخت و دژوارە ئافرەتێك‬ ‫هەوڵبدات نەك لە ناو خۆی واڵت و نزیك‬ ‫كەس و كاری بەشداری ئەو جۆرە ڤێستیڤاڵ‬ ‫و چاالكیانە بكا‪ ،‬نەخوازە لە دەرەوەش كە‬ ‫لەوێدا جەوێكی تایبەت و كەشێكی زۆر جودای‬ ‫خۆی هەیە‪.‬‬ ‫ئەو دەشڵێت‪ :‬بەاڵم ناشبێت ئەوە لەبیر‬ ‫بكەم كە یەكێـتی الوانی دیموكراتی كوردستان‬ ‫بۆمن بوو بەو دەروازەیە كە لێیەوە بێمە ناو ئەو‬ ‫بارودۆخە و بەتایبەتی سكرتێری رێكخراوەكە‬ ‫كاك ئومێد كە هەمیشە هاندەر و پشتیوان‬ ‫و پاڵپشتم بووە‪ ،‬هیوادارم بتوانم لەداهاتوشدا‬ ‫زیاتر ئەركی خۆم بگێڕم‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو ب��اس ل��ەوە دەك��ات كە رێكخراوە‬ ‫جەماوەریەكان بەگشتی و دنیای كۆمەڵگای‬ ‫مەدەنی و یەكێـتی الوان بەتایبەتی زەمینە‬ ‫و دەرفەتێكی باشە بۆ دەركەوتنی بەهرە‬

‫شاراوەكان و كرانەوە بۆ رەگەزێكی ئافرەت‬ ‫كە بەهۆیەوە بێتە پێشەوە و بەرەوە داهاتوو‬ ‫هەنگاو بنێ‪.‬‬ ‫دەبارەی كاریگەری ئەو پەیوەندیانە لەسەر‬ ‫بەهێزبوونی پێگەی یەكێـتی الوان دۆسكی‬ ‫پێی وای��ە‪ ،‬لەگەڵ بە ئەندامبوونی یەكێتی‬ ‫الوان��ی دیموكراتی كوردستان لە یەكێتی‬ ‫الوانی دیموكراتی جیهان‪ ،‬الوانی كوردستان‬ ‫دەنگیان دەگاتە نێوەندە نێودەوڵەتیەكانی‬ ‫دەرەوە و چیتر ئەو خواست و داوا و خۆزگانە‬ ‫لە چوارچێوەی هەرێمی كوردستان چەق‬ ‫نابەستن‪ ،‬ئەوە جگە لەوەی ئەو حاڵەتە دەبێتە‬ ‫هۆی ئاڵوگۆڕكردنی كەلتور و شارستانیەت و‬ ‫ئەزموونی نێوان الوانی كوردستان و الوانی‬ ‫واڵتی ئەندامی ئەو رێكخراوانە‪ ،‬چونكە هەمیشە‬ ‫بەو جۆرە تێكەڵبوونانە بە قازانجی نەتەوایەتی‬ ‫تەواو دەبێ‪ ،‬بۆیە هیوادارە كە لەمەو دوا الوانی‬ ‫كوردستان دەرفەتی ئەوەیان بۆ بڕەخسێ كە‬ ‫لەرێگای ئەو پەیوەندیانە سەردانی دەرەوە‬ ‫بكەن و بە رەوشی ئەو واڵتانە ئاشنابن‪.‬‬ ‫ل��ە ك��ۆت��ای��دا ش��ی�لان خ��وازی��ارە یەكێتی‬ ‫الوان زیاتر لەوە دەرف��ەت ب��ەالوی كچ بدات‬ ‫و بیانهێنێتە پێشەوە‪ ،‬لە پێناو پێگەیشتن‬ ‫و سەركەوتنیان‪ ،‬پاشان سود وەرگرتن لە‬ ‫تواناكانیان بۆ رێكخراوەكە بەگشتی‪ ،‬چونكە‬ ‫ئێستا بەگشتی سەرنجی ئەوە لەسەر كەمی‬ ‫رێژەی ئافرەت لە پێگە و ناوەندەكانی بڕیار‬ ‫هەیە‪ ،‬ئ��ەوەش بەچی چاك دەب��ێ كە زیاتر‬

‫لەوەی ئێستا هەل و دەرفەت بۆ كچان و رێژەی‬ ‫ئافرەتان دورستبكەی‪ ،‬ئ��ەوەش سەرئەنجام‬ ‫وێنەی ئەزموونی هەرێمی كوردستان لە دەرەوە‬ ‫بە جوانی نیشان دەدا‪ ،‬هاوكات دەبێتە هۆی‬ ‫بەدیهاتنی خواست و ئاواتەكانی الوان‪ ،‬دڵنیاشم‬ ‫یەكێتی الوان ئەو كارە دەكەن و پێیان دەكرێ‪،‬‬ ‫بۆیە جارێكی دیكە بەپێویستی بزانم سوپاسی‬ ‫یەكێتی الوان بكەم‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫ئـەدەب‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫بڵێسە‪:‬‬

‫خولیای خوێندنەوەی شیعر و پەرتوكە‬ ‫ئەدەبییەكان ڕێگای نوسینی شیعریان پێ‬ ‫دیمانە‪ :‬دلێر بەدیع نیشان دام‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪28‬‬

‫شاعیری الو‪ ،‬بڵێسە سیان لە دایك بووی ساڵی‬ ‫‪ 1985‬ش��اری هەولێرە شیعر دۆستێكی ئەدەبی‬ ‫كوردییە هەر لە مناڵیەوە خولیای شیعرو خوێندنەوە‬ ‫بووە هەستی ناسكی داگیر كردووە وەكو ئافرەتێكی‬ ‫ڕۆشنبیری سەردەم قەڵەمی پیرۆزی لە دێری شیعری‬ ‫كوردیدا كردۆتە مەبەست‪ ،‬لە ساڵی ‪2000‬ەوە شیعر‬ ‫دەنوسێت توانیویەتی خزمەتێكی بچكۆاڵنەی شیعری‬ ‫ك��وردی بكات بۆ زیاتر ناساندنی پێشكەوتن ئەم‬ ‫دیمانەی ئەنجام دا‪.‬‬ ‫پ‪:‬هۆكاری نوسینی شیعر الی تۆ چی بوو؟‬ ‫و‪ :‬كێشە كۆمەاڵیەتیەكان هۆكاری سەرەكی نوسینی‬ ‫شیعر بوو الی من بیستنی ڕووداوە جۆراوجۆرەكانیش‬ ‫یەكێك بوو لە هۆكارەكان هەرلەبەر ئەمەش بوو ویستم‬ ‫وەاڵمی ناخی خۆم بە شیعر بە مرۆڤە كێشەدارەكان‬ ‫بگەیەنم‪.‬‬ ‫پ‪:‬یەكەم هۆنراوەت بەناوی چی بوو؟‬ ‫و‪ :‬چاوەڕوانی‪ ،‬ناوی یەكەم هۆنراوەی من بوو؟‬ ‫پ‪ :‬بۆچی ئەم ناوەت بۆ دانا؟‬ ‫و‪ :‬چونكە چاوەڕوانی ئایندەیەكی گەشم دەكرد‬ ‫بۆ داهاتووم هەر ئەمەش بوو هۆكاری ناوی یەكەم‬ ‫هۆنراوەم‪.‬‬ ‫پ‪ :‬كێ هاندەرت بوو؟‬ ‫و‪ :‬خولیای خوێندنەوەی شیعر و پەرتوكە‬ ‫ئەدەبییەكان ڕێگای نوسینی شیعریان پێ نیشان‬

‫دام‪ ،‬كەواتە ئەمە یەكەم هاندەرم بوو بۆ نوسین دوای‬ ‫نوسینم سەرەتا ماڵەوە پاشانیش كاك وشیار نوری‬ ‫لەك بەهۆی باڵوكردنەوەی شیعرەكانم لە گۆڤاری‬ ‫نەواڵەی نوێ هەروەها رێ��دار سابیر و سەركەوت‬ ‫رەسول و ئاری ئاغۆك هاندەرم بوون بۆ نوسینەكانم‪.‬‬ ‫پ‪:‬بەكام شاعیر سەرسامیت؟‬ ‫و‪:‬شاعیری گەورەی كورد دكتۆر عەبدوڵاڵ پەشێو‬ ‫بەهۆی بەرهەمە ناسك و جوانەكانی سەرسامیەكی‬ ‫توندی پێ بەخشیوم‪.‬‬ ‫پ‪:‬ل��ە شاعیرانی ئەم سەردەمەی ئێستا وەكو‬ ‫عەبدوڵاڵ پەشێو و شێركۆ بێكەس كامەیان بە ڕابەری‬ ‫شیعری كوردی دەزانیت؟‬ ‫و‪ :‬گ��وم��ان ل��ەوە نییە ه��ەری��ەك ل��ە عەبدوڵاڵ‬ ‫پەشێو و شێركۆ بێكەس خزمەتێكی بەرچاویان لە‬ ‫ئەدەبی كوردیدا كردووە بۆیە من ناتوانم پێوەرێكی‬ ‫هەڵسەنگاندن بۆ ئەم دوو كەڵە شاعیرە دابنێم‪ ،‬چونكە‬ ‫هەریەكیان خاوەن هەوادارێكی تایبەتی خۆیانن‪.‬‬ ‫پ‪:‬ن���اوەڕۆك���ی شیعرەكانت ل��ە چ ڕووێ��ك��ەوە‬ ‫دەخولێنەوە؟‬ ‫و‪ :‬نیشتیمانی‪ ،‬كۆمەاڵیەتی‪ ،‬خۆشەویستی‪ ،‬مندااڵن‬ ‫ناوەڕۆكی شیعرەكانمە‪.‬‬ ‫پ‪:‬بەشداریت كردووە لە كۆڕ و فیستیڤاڵی شیعری؟‬ ‫و‪ :‬لە دوو ك��ۆڕی ه��اوب��ەش و سێ ڤیستیڤاڵ‬ ‫بەشداریم كردووە‪.‬‬ ‫پ‪:‬هیچ باڵوكراوەیەكی ئەدەبیت هەیە؟‬ ‫و‪ :‬بەڵێ باڵوكراوەیەكم بە شێوەی سی دی هەیە‬ ‫كە كۆمەڵێك شیعری لەخۆی گرتووە بە نیازم لە‬ ‫ئایندەیەكی نزیكدا نامیلكەیەكی شیعری باڵو بكەمەوە‪.‬‬ ‫پ‪:‬ڕای جەنابتان بەرامبەر هەندێ لەو باڵوكراوە‬ ‫شیعرانەی ئێستا لە بازاڕ بەرچاو دەكەوێت چییە؟‬ ‫و‪ :‬جێگەی داخە كە سەیری هەندێك باڵوكراوە‬ ‫دەكەم جگە لە كاری بازرگانی هیچ مەرجێكی شیعری‬ ‫پێوە دیار نییە هەندێك وشەی خۆشەویستیان لێكداوە‬ ‫و ناویان ناوە شیعر هیچ هەڵسەنگاندنێكی ئەدەبیان‬ ‫بۆ نەكراوە؟‬ ‫پ‪:‬ڕێڕەوی پرسیارمان لە شیعرەوە دەگۆڕین بۆ‬ ‫پرسیاری تایبەتی چ وەرزێك الت خۆشەویستە؟‬ ‫و‪ :‬بەهارم زۆر خۆشدەوێ چونكە ڕەگی جوانە و‬ ‫وەرزی نوێبونەوەیە لەدایكبونیشم هەر لەو وەرزەیە‬ ‫پایزیشم خۆشدەوێ‪.‬‬

‫ژنۆ‬ ‫گەردن پڕ خاڵی‬ ‫چەشنی جوانی كەویار‬ ‫چۆن پێت شۆخی عەیاری‬ ‫چیم لە عود و نەی گەر دڵ تۆی بوێ‬ ‫ژنۆ عاشق ئاتەش بێ‬ ‫چۆن مەنعی بكەم ئەو دێی بێ تاوان‬ ‫هەر لە ئەجەلەوە عەودال و جۆششی قەلبت بێ‬ ‫هۆش و ئەقڵم ئەسیرە بۆ ئەو یار‬ ‫قەد و بااڵی عەرعەریت دیلی كردم بەیەك جار‬ ‫مانگ جوانی وەك تۆیە بۆیە الف دەكا بەسەر سمای‬ ‫كە سەحر دی زوو خۆی دەشارێ‬ ‫نا هێالی كەس جمالی تۆ بەركەوێ‬ ‫یەعنیی ئەو مەال نییە هەر كەسێ مەندیلی لەسەر‬ ‫بێ‬ ‫مانعنیم گەر باوەڕت بە مردن ژین نەبێ‬ ‫بۆ مە تە گویندە هەر چەم دەگێرم لەشاری دێ‬ ‫مەم و زین وەلی و شەم باش ئەزانن لە وان زیاتر‬ ‫عاشقن بە معشوقە كەم‬ ‫خۆماری ئەو شۆخە ئەسیری كردووم لە رەقی‬ ‫رەقیبان‬ ‫مشەخت بووین بۆ وە تاگەیم بە بزافی هوینا‬ ‫وەسیلەی یار‬ ‫هێندە گەرام نەمدی ماهی رووی كەسێ‬ ‫لە جوانی موژەی وەك نۆ مۆن كاتێ‬ ‫خۆزگەی هەرشەمانوەهاتی بۆ دیدارم‬ ‫خۆشا ئەتزانی ئاوێتە بووی بە گیانم‬ ‫داوام لەخودا ئەمەیە جارێك ماچ كەم جبەینی تۆ‬ ‫تاپپێ گەییم ئارۆ دیم خەزانی زەرد بوو بۆ‬ ‫جانی جانان لێخار گەلێكە ئاخ و زاری زەرف‬ ‫هەڵدەم‬ ‫گەر ڕۆژێ نەبینم ئەم قەوسە بێشك ئەمرم ئەمە‬ ‫وەسیەتە‬ ‫ناسرەوێ وەسیلەی یار مفات چی ئاپۆرایە‬ ‫مەیلی دڵ دیلی كردم ئەو بەسە لەنگەر نەبوو‬ ‫لەخوێنمایە‬ ‫م��ن دی��وان��ی ن��ال��ی و ح��ەم��دی نیم ت��ا كەس‬ ‫بمخوێنێتەوە‬ ‫دڵنیام كە مردم لەبەر ئ��ازاری دڵ گیرفان نە‬ ‫شاعیرێ دەمنوسێتەوە‬ ‫ب��ە ن��وس��ەرێ��ك ئەمخاتە سوچێكی الپ��ەرەی‬ ‫ڕۆژنامەوە‬

‫وەرزش‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫دیدار‪ :‬پێشکەوتن‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫فرانک ریبێری‪:‬‬ ‫دڵی یانەی بارین و هەڵبژاردەی فەرەنسا‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫فرانك ریبێری سەرەتا ئەوەندە ناسراو نەبوو‪،‬‬ ‫بۆ چەند یانەیەكی فەرەنسی گواسترایەوە كەچی‬ ‫تەمەنیشی زۆر بچوك بوو‪ ،‬بەاڵم راهێنەری یانەی‬ ‫گەاڵتەسەرای توركی سەرنجی بۆ دروستبوو كە‬ ‫ئەستێرەیەكی تۆپی پێ خەریكە لە ئاسمانی جیهان‬ ‫و فەرەنسا پێدەگا‪ ،‬بۆیە خێرا بۆندێكی لەگەڵ‬ ‫ساڵ و نیو‬ ‫رێكخست و بۆ ماوەی س ێ‬ ‫لە ساڵی ‪ 2005‬بە هاندەرانی یانەكەی ناساند‪.‬‬ ‫پ��اش پەیەوەندیكردنی بە یانەكەش توانی‬ ‫ئاستێكی ب��اش پێشكەش ب��ك��ات و یارمەتی‬ ‫یانەكەبدات لە بەدەسهێنانی جامی توركیا و دوو‬ ‫گۆڵیشی تۆماركرد‪ ،‬گۆڵێكیشان ئەو گۆڵە بوو كە‬ ‫بەهۆیەوە یانەكەی سەرخست بۆ رووبەرووبوونەوەی‬ ‫لە یاری كۆتایی لەگەڵ یانەی فەنەربەخچە‪ ،‬پاش‬ ‫ئەو ئەنجامەش ناوی ریبێری وەكو ئەستێرەیەك‬ ‫گەشایەوە و ئەوەش وایكرد ناوبرا و بۆندەكەی لەگەڵ‬ ‫یانەكە هەڵوەشێنێتەوە و بگەرێتەوە واڵتەكەی‪ ،‬لە‬ ‫فەرەنساش پەیوەندی بەیانەی مارسیلیاوەكرد‬ ‫و تا ‪ 2005‬پابەستی گرێبەستەكەی ب��وو‪ ،‬پاش‬ ‫بەشداریكردنیشی لە یاریەكانی یانەكەی ئەوو و‬ ‫سەمیر نەسڕی هاوكارە فەرەنسیەكەی ناوەراستێكی‬ ‫یەكجار بەهێزیان بۆ تیپەكەیان پێكهێنا‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەو یانەیش توانی ‪ 68‬هێرش سازبكات‪ ،‬هەر‬ ‫ئەو ئاستەش وایكر دۆمەنیك راهێنەری ئەوكاتی‬ ‫هەڵبژاردەی فەرەنسا بۆ رێزی پێكهاتەكەی لە‬ ‫مۆندیاڵی ‪ 2006‬ئەلمانیا بانگهێشتی بكات و لە وێش‬ ‫ئاستێكی بەرزی پێشكەشكرد‪.‬‬ ‫لەو كاتەشدا چەندین یانەی بەناوبانگی ئەوروپا‬ ‫گرێبەستیان پێشكەشكرد‪ ،‬وەك��و ریالمەدرید و‬ ‫ئەرسنال و ئەنتەرمیالن‪ ،‬بەاڵم فرانك یانەی باڤاری‪،‬‬ ‫بایرمنشنی هەڵبژارد و لە ساڵی ‪ 2007‬چووە ریزی‬ ‫ئەو یانەیەوە‪ ،‬نرخی گرێبەستەكەش ‪ 25‬ملیۆن یۆرۆ‬ ‫بوو و بۆماوەی چوار ساڵ‪ ،‬لەو یانەیەش درێسی‬ ‫ژمارە حەوتی وەگرت‪ ،‬لەیەكەم وەرزیش ئاستێكی‬ ‫باشی پێشكەشكرد كە وایكرد یانەكە و سەرۆكی‬ ‫یانەكە بە قەیسەر ناوی بەرن‪.‬‬ ‫فرانك بەوە ناسراوە كە زۆر خێرایەو توانای‬

‫دەرچوونی لە یاریزانانی هێڵی بەرگری هەیە‪ ،‬بە‬ ‫تایبەتی لەگەڵ یانەكەی كە بە یارمەتی ئاریان رۆبن‬ ‫و ماریۆگۆمێز و تۆماس مۆلەر هێڵێكی ناوەراست‬ ‫و هێرشبردنێكی ترسناكیان پێكهێناوە و بەو‬ ‫هۆیەشەوە ئاست و ئەنجامێكی باشی بۆ یانەكە‬ ‫دەستەبەركرد‪ ،‬ئەگەرچی ریبێری پێكانی زۆری‬ ‫تووش بووە و ماوەیەك لە یاریگاكان دوور كەوتەوە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ه��ەر كاتێك كە گ��ەڕاوەت��ەوە‪ ،‬بەهێزەوە‬ ‫هاتۆتەوە ناویاریگا رۆڵێكی گرنگ و گەورەی بینوە‬ ‫لە سەرخستنی یانەكەی‪.‬‬ ‫لەسەر ئاستی هەڵبژاردەی واڵتەكەی فرانك توانی‬ ‫هۆكاری گەیشتنی یانەكەی بێت بۆ گەیشتنی‬ ‫تیپی فەرەنسا بە ی��اری كۆتایی پاش‬ ‫ئەوەی گۆڵی یەكەمی لە هەڵبژاردەی‬ ‫ئیسپانیا تۆماركرد و لە پاڵ زۆر بەی‬ ‫ه��ەرەزۆری ئەو هێرشانەوەش بوو كە‬ ‫لەو مۆندیالە تیپی فەرەنسا دەیكردنە‬ ‫سەرتیپەكانی رك���اب���ەری‪ ،‬گەرچی‬ ‫تیپەكەشیان هاوشانی تیپی ئیتالیا لە‬ ‫‪ 2006‬گەیشتنە یاری كۆتایی‪ ،‬بەاڵم لە دوای‬ ‫تەواو بوونی یاریەكە لەكاتی ئاسایی خۆیی و‬ ‫كاتی زیادكرا و بە جێ بەجێكردنی‬ ‫لێدانەكانی سزا‪ ،‬دۆراندیان‪.‬‬ ‫ل��ەس��ەر ئاستی یانەی‬ ‫بایرنیش جیا لە دەسكەوتە‬ ‫ن��اوخ��ۆی��ی��ەك��ان وەك��و‬ ‫جام و خولی ئەلمانیا‪،‬‬ ‫ئێستاش توانیویەتی‬ ‫ی��ارم��ەت��ی��ەك��ی‬ ‫ب������اش������ی‬ ‫ت��ی��پ��ەك��ەی‬ ‫ب������دات ل��ە‬ ‫گەیشتنی بۆ یاری‬ ‫ك���ۆت���ای���ی خ��ول��ی‬ ‫یانە پ��اڵ��ەوان��ەك��ان و‬ ‫چاوەڕێشدەكرێ لەو یاریە كە بڕیارە لە ‪19‬ی مانگی‬ ‫پێنجی ئەوساڵ لەسەر یاریگای ئەلیانس ئەرینای‬

‫باریرن ئەنجامبدرێ ئاستێكی بەرز پێكەش بكات‪،‬‬ ‫پاش ئەوەی لەسەر ئاستی كۆمەڵەكانیش رۆڵێكی‬ ‫سەرەكی بینی لەسەركەوتنی تیپەكەی و گەیشتنی‬ ‫بۆ قۆناغەكانی شازدە و جارەگی كۆتایی‪.‬‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ن��زی��ك��ب��وون��ەوەی وادەی یاریەكانی‬ ‫یۆری ‪2012‬ش وەكچۆن چاوی میدیاكان لەسەر‬ ‫هەموو ئەو ئەستێرانەی یانەكانە كە ئاستی باش‬ ‫پێشكەش دەكەن بۆ یانەكانیان‪ ،‬چاوەڕێ دەكەن‬ ‫لەگەڵ هەڵبژاردەكانیشان ئەو ئاستە پێشكەش‬ ‫بكەن و هاوكاری تیپی یەكەمی واڵتەكانیانبن بۆ‬ ‫بەدەستهێنانی جامەكە‪.‬‬ ‫بەتایبەتی ه��ەڵ��ب��ژاردەی فەرەنسا كە‬ ‫ماوەیەكی زۆرە تینوی دەسكەوتێكە‬ ‫و لێی بێ بەشە‪ ،‬ئەوەش كارێكی‬ ‫ئاسان نییە‪ ،‬چونكە تیپەكەیان‬ ‫ل��ە كۆمەڵەیەكی سەخت و‬ ‫دژوار دایە‪.‬‬

‫‪29‬‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫أ‪/‬ئاسیا‬ ‫‪ /8‬ئێران‬

‫هەرجارە واڵتێك‬

‫چۆمان تەقێدین‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪30‬‬

‫‪/1‬ناوی فەرمی‪ /‬كۆماری ئیسالمی ئێران‪.‬‬ ‫‪/2‬پایتەخت‪ /‬تاران ‪ 15‬ملیۆن كەس‪.‬‬ ‫‪/3‬مانای واڵت‪ /‬ئێران وشەیەكی كۆنی كوردی یە‪،‬‬ ‫كە لەوشەی ئاریان وەرگیراوە‪ ،‬كەواتای واڵتی ئاری‪،‬‬ ‫یە كە ئەوەیش دوو واتای هەیە یەكەمیان ئاگر و‬ ‫رووناكییە كە ماناكەی كوردی یەو دووەمیان واتەی‬ ‫خانەدان و نەجیب زادەیە كە مانای هیندی یە‪.‬‬ ‫‪/4‬دانیشتوان‪ 80.000.000 /‬كەس‬ ‫‪/5‬رووب����ەر‪ 1.648.000 /‬كلیۆ مەتر چوار‬ ‫گ��ۆش��ە(واڵت��ی ف���ارس ‪ 1.126.000‬كلیۆمەتر‬ ‫چ��وارگ��ۆش��ە‪ ،‬ك��وردس��ت��ان ‪ 265.000‬كلیۆمەتر‬ ‫چوارگۆشە‪ ،‬بەلوچستان ‪105.000‬كلیۆمەتر چوار‬ ‫گۆشە‪ ،‬عەرەبستان ‪ 90.000‬كلیۆمەتر چوارگۆشە‪،‬‬ ‫ئازەربایجان ‪ 62.000‬كلیۆمەتر چوار گۆشە)‪.‬‬ ‫‪/6‬ڕۆژی سەربەخۆیی‪ /‬لە كۆنەوە خاوەنی‬ ‫دەوڵەتی سەربەخۆییە‪.‬‬ ‫‪/7‬نەتەوە‪ 20 /‬نەتەوەی تیایە كەئەمانەن‪.‬‬ ‫ف��ارس ‪ ،%50‬ئ��ازەر ‪ ،%18‬ك��ورد ‪ ،%17‬گلیك‬ ‫‪ ،%4.25‬مازندران ‪ ،%3.5‬بەلوچ ‪ ،%1.5‬عەرەب‬ ‫‪ ،%1.5‬قەشقایی ‪ ،%1‬هەزارە ‪ ،%1‬توركمان ‪،%0.5‬‬ ‫پشتوو ‪ ،%0.25‬تاجیك ‪ ،%0.25‬تات ‪،%0.25‬‬ ‫تالیش ‪ ،%0.25‬ئەرمەن ‪ ،%0.25‬كازاخ ‪،%0.15‬‬ ‫كلدۆئاشوور ‪ ،%0.15‬گورج ‪ ،%0.1‬جولەكە ‪.%0.05‬‬ ‫‪/8‬ئایین‪ /‬ئیسالم ‪( %93‬شیعە ‪ ،%83‬سوننە‬ ‫‪ ،)%10‬بەهایی ‪ ،%5‬زەردەشتی ‪( %1.35‬زەردەشتی‬ ‫ڕەسەن ‪ ،%1‬كاكەیی ‪ ،%0.2‬عەلەوی ‪ ،%0.1‬یەزیدی‬ ‫‪ ،)%0.05‬مەسیحی ‪ ،%0.5‬جولەكە ‪ ،%0.05‬مەندایی‬ ‫‪ ،%0.05‬هیندۆسی ‪.%0.05‬‬ ‫‪/9‬زم��ان‪ /‬فارسی فەرمی و ك��وردی و ئازەری‬ ‫و‪........‬هتد‪.‬‬ ‫‪/10‬دراو‪ /‬ریال= ‪ 100‬تمەن‪.‬‬ ‫‪/11‬زانینی خوێندن ونووسین‪.%85 /‬‬ ‫‪/12‬رژێ���م���ی دەس����ەاڵت‪ /‬ك��ۆم��اری ئیسالمی‬ ‫تووندڕەو!!!!! كە رابەری بااڵی شۆڕش دەسەاڵتی‬ ‫سیاسی و ئاینی بەدەستە و لەگەڵ سیستەمی‬ ‫سەرۆكایەتی س��ەرۆك كۆمار وس��ەرۆك وەزی��ران‬ ‫یەك كەسە‪ ،‬ئەنجوومەنی شوورا كەلە ‪ 270‬ئەندام‬

‫پێكهاتووە لەگەڵ ئەنجوومەنی پسپۆران‪.‬‬ ‫‪/13‬داهاتی نەتەوەیی‪9.200.000.000.000 /‬‬ ‫ترلیۆن و ملیار دۆالر لەساڵێكدا‪.‬‬ ‫‪/14‬بەشی تاك لەداهاتی نەتەوەیی‪11.500 /‬‬ ‫دۆالر‪.‬‬ ‫‪/15‬زەویی كشتوكاڵی‪ %11 /‬لە رووبەری واڵت‪.‬‬ ‫‪/16‬بەرهەمی كشتوكاڵی‪ /‬برنج‪ ،‬گەنم‪ ،‬جۆ‪،‬‬ ‫چەوندەری شەكر‪ ،‬خورما‪ ،‬گوێز‪ ،‬پەمۆ‪ ،‬تەڕە‪،‬‬ ‫میوەجات‪ ،‬هەنگوین‪ ،‬گوڵەبەڕۆژە‪.‬‬ ‫‪/17‬سامانی ئاژەڵی‪ 231 /‬ملیۆن سەر پەلەوەر‪،‬‬ ‫‪ 54‬ملیۆن سەرمەڕ‪ 27 ،‬ملیۆن سەر بزن‪ 9 ،‬ملیۆن‬ ‫سەر مانگاو گامێش‪.‬‬ ‫‪/18‬بەرهەمی كارەبا‪ 85.500 /‬ملیار و نیو‬ ‫كلیۆوات كاتژمێر‪.‬‬ ‫‪/19‬سامانی سروشتی‪ /‬گازی سروشتی‪ ،‬نەوت‪،‬‬ ‫فۆسفات‪ ،‬ئاسن‪ ،‬بەردی چەو‪ ،‬زێر كە ‪ %80‬ئەكەوێتە‬ ‫كوردستان‪ ،‬كروم‪ ،‬خەڵوز‪.‬‬ ‫‪/20‬پیشەسازییەكانی‪ /‬پیترۆكیمیاویی‪ ،‬دەرهێنان‬ ‫و پااڵوتنی نەوت‪ ،‬گازی سروشتی‪ ،‬دورستكردنی‬ ‫ش��ەك��ر‪ ،‬ڕستن وچنینی ه��ەم��ەڕەن��گ‪ ،‬ئامێری‬ ‫پالستیكی‪ ،‬چیمەنتۆ‪ ،‬دورستكردنی مافوور و‬ ‫فەرەش‪ ،‬خۆشكردنی پێست‪ ،‬كەرەستەو كەلوپەلی‬ ‫بیناسازی‪ ،‬داو ودەرمانی پزیشكی‪ ،‬پەر و چاپەمەنی‪.‬‬ ‫‪/21‬دەرچووەكانی‪ /‬نەوت‪ ،‬مافوور و فەرەش‪،‬‬ ‫گازی سروشتی‪ ،‬خوری‪ ،‬ئاوریشم‪ ،‬پێست‪ ،‬چیمەنتۆ‪،‬‬ ‫كەلوپەلی بەكارهێنان‪ ،‬پالستیك‪ ،‬داو ودەرمانی‬ ‫پزیشكی‪.‬‬ ‫‪/22‬هاتووەكانی‪ /‬ئۆتۆمبێل و پێداویستەكانی‪،‬‬ ‫كەلوپەلی سەربازی(چەك و تەقەمەنی)‪ ،‬مادەی‬ ‫كیمیایی‪ ،‬كەلوپەلی خواردەمەنی‪ ،‬كەلوپەلی دورست‬ ‫كراو‪ ،‬ئامێری ئەلكترۆنی و كارەبایی‪ ،‬داو و دەرمانی‬ ‫پزیشكی‪.‬‬ ‫‪/23‬هاوبەشی بازرگانی‪ /‬یابان‪ ،‬چین‪ ،‬رووسیا‪،‬‬ ‫توركیا‪ ،‬عێراق‪-‬هەرێمی كوردستان بەتایبەتی‪،‬‬ ‫هەندێ واڵتی عەرەبی و ئەفریقی‪ ،‬فەرەنسا‪ ،‬هۆڵەندا‪،‬‬ ‫ئەڵمانیا‪ ،‬ئیتاڵیا‪ ،‬بەریتانیا‪.‬‬ ‫‪/24‬شارە گرنگەكانی‪ /‬ئەسفەهان‪ ،‬تەورێز‪ ،‬سنە‪،‬‬

‫مەشهەد‪ ،‬كرماشان‪ ،‬قوم‪ ،‬ورمێ‪ ،‬شیراز‪.‬‬ ‫‪/25‬پێگەوسنووری جوگرافی‪ /‬خۆرهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاست لەخۆرئاوای ئاسیا‪ ،‬لەباكوورەوە هەرسێ‬ ‫واڵت��ی ئازەربایجان وئەرمینیا وتوركمانستان‬ ‫ودەریاچەی قەزوین ولەخۆرهەاڵتەوە هەردوو واڵتی‬ ‫ئەفغانستان و پاكستان و لەباشوورەوە دەریای‬ ‫عومان و كەنداوی فارس و لەخۆرئاواوە هەردوو‬ ‫واڵتی عێراق و توركیا‪.‬‬ ‫‪/26‬دابەشی جوگرافی‪ /‬ئێران دابەشی سەر ‪31‬‬ ‫پارێزگا كراوە كە بەم شێوەیە‪.‬‬ ‫واڵت���ی ف���ارس ‪ 18‬پ��ارێ��زگ��ا‪ ،‬ك��وردس��ت��ان‬ ‫‪8‬پارێزگاو‪13‬قەزا‪ ،‬ئازەربایجان ‪3‬پارێزگا‪ ،‬بەلوچستان‬ ‫‪ 2‬پارێزگا‪ ،‬عەرەبستان ‪10‬قەزا(عەرەبستانی‬ ‫خۆزستان)‪.‬‬ ‫‪/27‬كورتەیەك لەمێژووی ئێران‪ /‬واڵتی ئێران‬ ‫نیشتمانێكی دێرینی نەتەوە ئێرانییەکانە‪ ،‬هەر‬ ‫لەكۆنەوە ناوەندێكی شارستانیەت بووە‪ ،‬یەكەم‬ ‫نەتەوە حوكمڕانی ئێرانیان كردووە كوردان بوون وەكو‬ ‫نەتەوە كوردییەكانی(گووتیان و لۆلۆییان و كاشیان‬ ‫و ئیالمیان وماننایان و ئۆوراتۆیان وحیسیان)وە‬ ‫چەندین جار لەالیەن ئاكادیان وئاشووریانەوە‪ ،‬هێرش‬ ‫كراتەوە سەر ئێران‪ ،‬یەكەمین دەسەاڵتی نەتەوەیی‬ ‫لەئێران دورست بوو ئیمپراتۆریای ماد(میدیا)ی‬ ‫كوردی بووكەلەساڵی‪0853‬پ‪.‬ز)‪ ،‬كەهەموو واڵتانی‬ ‫ئێرانی یەكخست لەژێر چەتری یەك دەسەاڵتدا‬ ‫و بووەناوەندێكی شارستانیەت و دیموكراسیەت‬ ‫لەناوچەكەدا‪ ،‬بەسەركردایەتی كەیخەسرە و سوپای‬ ‫م��اد‪ ،‬ل��ەس��اڵ��ی(‪612‬پ‪.‬ز)دا توانی ئیمپراتۆریای‬ ‫ئاشووریان لەناوببات‪ ،‬لەساڵی(‪590‬پ‪.‬ز) هێرشی‬ ‫كردە سەر دەوڵەتی لیدیای یۆنانیان و شەڕ بۆ‬ ‫م��اوەی(‪)5‬س��اڵ لەنێوانیاندا ب���ەردەوام بوو واتە‬ ‫تاساڵی(‪580‬پ‪.‬ز)و لەوساڵیدا ڕووداوی خۆرگیران‬ ‫ڕوویدا كە بووە هۆی وەستاندنی شەڕوە گەیشتن‬ ‫بە ڕێكەوتنی ئاشتی و رووباری گالیسگە لە نزیك‬ ‫شاری ئەنكەرای پایتەختی ئێستای توركیابووە‬ ‫س��ن��ووری نێوان ه���ەردوو دەوڵ���ەت ب��وو‪ ،‬ئێران‬ ‫لەسەردەمی ئیمپراتۆریای هەخامەنشی لەجاران‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫زیاتر گەشەی ك��رد‪ ،‬ل��ەس��اڵ��ی(‪546‬پ‪.‬ز) توانی‬ ‫دەوڵەتی بابل لەباشووری عێراقی ئێستا داگیربكات‪،‬‬ ‫ل��ەس��اڵ��ی(‪525‬پ‪.‬ز) واڵت��ی میسری داگیر كرد‬ ‫كۆتایی هێنا بەدەسەاڵتی فیرعەونییەكان لە میسر‪،‬‬ ‫لەساڵی(‪490‬پ‪.‬ز) سوپای هەخامەنشی هێرشی‬ ‫كردە سەر واڵتی یۆنانی كۆن توانی یەك لە دوای‬ ‫یەك شارە یۆنانییەكان داگیر بكات‪ ،‬شەڕ لە نێوان‬ ‫یۆنان و ئێران بەردەوام بوو تا ساڵی(‪481‬پ‪.‬ز)‪،‬‬ ‫كاتێك سوپای مەكدۆنی‪-‬یۆنانی بەسەركردایەتی‬ ‫ئەلكیساندەری مەكدۆنی‪ ،‬واڵتانی ئێرانی داگیركرد‬ ‫كە بەشێك بوون لە ئیمپراتۆریای هەخامەنشی‪،‬‬ ‫واڵتانی ئێران بوونە بەشێك لە ئیمپراتۆریای‬ ‫مەكدۆنیا‪-‬یۆنان‪ ،‬پ��اش مردنی ئەلكیساندەری‬ ‫مەكدۆنی‪ ،‬ئیمپراتۆریای مەكدۆنی‪-‬یۆنانی لەبەریەك‬ ‫هەڵوەشایەوە و لەناوچەكانی كوردستانی دێرین‬ ‫(ئێران) و میزۆپۆتامیا و شام دەوڵەتی سلوكیان‬ ‫دام��ەزران��د‪ ،‬سەرهەڵدانی ئەشكانیان لەهەرێمی‬ ‫خۆراسانی ئێران‪ ،‬لەساڵی(‪247‬پ‪.‬ز) ئیمپراتۆریای‬ ‫ئەشكانیان دامەزرا توانی سەرجەم واڵتی ئێرانی‬ ‫بگرێت‪ ،‬ئ��ێ��ران جارێكی ت��ر دەس��ت��ی ك���ردووە‬ ‫بەگەشەسەندن‪ ،‬بەردەوامی شەڕوپێكدادان لەگەڵ‬ ‫ئیمپراتۆریای رۆمیان لەساڵی(‪90‬پ‪.‬ز) بەردەوام‬ ‫بوو‪ ،‬لەساڵی(‪224‬ز) ئیمپراتۆریای ساسانیان كوردی‬ ‫سەریهەڵدا‪ ،‬توانی دەسەاڵتی ئەشكانی لەناوبەرێت‪،‬‬ ‫ئەمەش وەك��و ئیمپراتۆریا كۆنەكانی بەرخۆی‬ ‫لە ملمالنێی سیاسی و شارستانی ب��وو لەگەڵ‬ ‫رۆمییەكان و دواتر لەگەڵ بیزنتیان‪ ،‬لەسەردەمی‬ ‫ساسانیان ه��ەردوو ئاینی مانیان ومەزدەكیان‬ ‫سەریان هەڵدا‪ ،‬دووبارە واڵتانی ئێرانی كەبەشێك‬ ‫بوون لە ئیمپراتۆریای ساسانیان كوردی‪ ،‬هەڕەشەی‬ ‫داگیركردنی لێكرایەوە‪ ،‬كەئەمجارە سوپای مەكدۆنی‪-‬‬ ‫یۆنانی نەبوو‪ ،‬بەڵكو سوپای عەرەبانی موسڵمانان‬ ‫بوو‪ ،‬كەهێزێكی تازەپێگەیشتووی جیهان بوون‪ ،‬بەم‬ ‫شێوەیە بووە قەڵەمڕەویی خەالفەتەكانی ئیسالمی‪،‬‬ ‫ئێرانیان بەگشتی و كوردان بەتایبەتی بەردەوام‬ ‫لەشۆڕشدا بوون لەدژی عەرەبان و لەساڵی(‪749‬ز)‬ ‫ئێرانیان بە فەرماندەیی سەركردەی كورد ئەبومەسلم‬ ‫خۆراسانی شۆڕشیان بەرپاكرد و لەساڵی(‪750‬ز)‬ ‫دا توانیان كۆتایی بە خەالفەتی ئەمەویی بهێنن‪،‬‬ ‫لەجێگەی ئەوەیش خەالفەتی عەباسی دام��ەزرا‪،‬‬ ‫واڵتانی ئێران بوونە بەشێك لێی‪.‬پاش الوازبوونی‬ ‫خەالفەتی عەباسیان‪ ،‬چەندین میرنشین لەواڵتانی‬

‫ئێرانی دامەزران وەكومیرنشینەكانی‪ ،‬تاهیریان(‪-821‬‬ ‫‪873‬ز)‪ ،‬عەلەویان(‪928-864‬ز)‪ ،‬سەفاریان(‪-861‬‬ ‫‪1003‬ز)‪ ،‬سامانیانی كوردی(‪999-875‬ز)‪ ،‬زیاریانی‬ ‫كوردی(‪1043-928‬ز)‪ ،‬وەدەوڵەتێكی بەهێز لەئێران‬ ‫دەركەوت ئەوەیش دەوڵەتی كوردی بوەیهیان(‪-937‬‬ ‫‪1055‬ز)بوو كەتوانی لەساڵی(‪945‬ز)دەست بەسەر‬ ‫خەالفەتی عەباسیان بگرێت‪ ،‬تاساڵی(‪1055‬ز)‬ ‫ب����ەردەوام ب���وون‪ ،‬چەند دەوڵەتێكیش توانی‬ ‫بەشێك لەخاكی ئێران بگرن وەكو دەوڵەتەكانی‪،‬‬ ‫غەزنەویان(‪1187-963‬ز)‪ ،‬غوریان(‪1212-1149‬ز)‪،‬‬ ‫سەلجوقیان(‪1193-1037‬ز)‪ ،‬خوایرزمیان(‪-1077‬‬ ‫‪1231‬ز)‪ ،‬ل��ەدوای ڕووخاندنی خەالفەتی عەرەبی‬ ‫عەباسیان لەالیەن سوپای مەگۆڵیان بەسەركردایەتی‬ ‫ه��ۆالك��ۆی ن���ەوەی چەنگیزخان‪ ،‬ب��ووە بەشێك‬ ‫لەئیمپراتۆریای مەگۆڵیان وەتایبەت دەوڵەتی‬ ‫ئیڵخانی م��ەگ��ۆڵ��ی��ان(‪1353-1256‬ز)‪ ،‬وەپ��اش‬ ‫دابەشبوونی ئیمپراتۆریاكە‪ ،‬بووە بەشێك لەدەوڵەتە‬ ‫توركمانەكانی‪ ،‬وەك��وج��ەالی��ری��ان(‪1432-1329‬ز)‪،‬‬ ‫تیموریان (‪1506-1370‬ز)‪ ،‬قەڕەقۆنیللۆیان(‪-1407‬‬ ‫‪1468‬ز)‪ ،‬ئ��اق ق��ۆی��ن��ل��ل��ۆان��ی��ان(‪1501-1378‬ز)‪،‬‬ ‫لەناوچە جیاجیاكانی واڵتانی چەندین دەسەاڵتی‬ ‫ئێرانی دامەزراوەكو‪ ،‬موزەفەریان(‪1394-1314‬ز)‪،‬‬ ‫شوبانیدیان(‪1357-1337‬ز)‪ ،‬وە لەدوایی رووخاندنی‬ ‫دەوڵەتی ساسانیان و بارودۆخی واڵتانی ئێران‬ ‫هەمیشە ناجێگیر ب��وو‪ ،‬تائەوكاتەی دەوڵەتی‬ ‫س��ەف��ەوی��ی��ان(‪1736-1501‬ز) لەشاری ئەردەوێلی‬ ‫هەرێمی ئازەربایجان سەری هەڵدا بەڕابەریەتی‬ ‫ئیسماعیلی یەكەم(‪1524-1501‬ز) توانی دەوڵەتی‬ ‫قۆینللۆیان(‪1501-1378‬ز)برووخێنێ‪ ،‬لەجێگەی‬ ‫ئ��ەوەدا دەوڵ��ەت��ی سەفەوییانی دام��ەزران��د خۆی‬ ‫بووە شای دەوڵەتەكە‪ ،‬كەوتە ئازار وئەشكەنجە‬ ‫دانی خەڵك‪ ،‬هەرووەها بووە هەڕەشەێك بۆسەر‬ ‫دەوڵەتی عوسمانیان لەخۆرهەاڵت‪ ،‬ئەمەش وایكرد‬ ‫كە دەوڵەتی عوسمانیان هێرش بكاتەسەر دەوڵەتی‬ ‫صەفەوییان وەلەئەنجامدا شەڕی چاڵدێران ڕوویدا لە‬ ‫ئابی ساڵی(‪1514‬ز)لەخۆرهەاڵتی كوردستان كەتێدا‬ ‫عوسمانیان سەركەوتن بەیارمەتی كوردان و توانیان‬ ‫شاری تەورێزی پایتەختی سەفەوییان بگرن‪ ،‬دواتر‬ ‫كشانەوە و لەو كاتە بەدواوە چەند شەڕوپێكددان‬ ‫ڕووی���دا ل��ەن��ێ��وان ه���ەردوو دەوڵ����ەت‪ ،‬ت��ائ��ەوەی‬ ‫لەبەرواری(‪1555/5/29‬ز)ڕێكەوتنامەی ئەماسیایان‬ ‫مۆركرد لەباكووری كوردستان‪ ،‬بەاڵم جارێكیتر شەڕ‬

‫بەرپابوو لەنێوانیان وەل��ەب��ەرواری(‪1608/12/5‬ز)‬ ‫ق��ەاڵی دم��دم لەئەنجامی نێوان سوپای ئێران و‬ ‫شۆڕشگیرانی بەڕابەرایەتی میرخانی یەكدەست‬ ‫ل��ەخ��ۆره��ەاڵت��ی ك��وردس��ت��ان و ك��ەل��ە ئەنجامدا‬ ‫ق��ەاڵی دم��دم وێ��ران كرا لەالیەن سوپای ئێران‪،‬‬ ‫زەهاو‬ ‫لەبەرواری(‪)1639/5/17‬ڕێكەوتننامەی‬ ‫(ڕێكخستنی سنوور) یان مۆر كرد لەخۆرهەاڵتی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬كە تێیدا ل��ەالی��ەن سوپای ئێران‬ ‫كوردستانیان دابەش كرد لەنێوان خۆیان بۆیەكەم‬ ‫جار‪ ،‬لەو كاتەوە تاڕادەیەك ب��ارودۆخ جێگیربوو‪،‬‬ ‫لەساڵی(‪1722‬ز)ئەفغانیان هێرشی بۆ سەرئێران كرد‬ ‫و دەسەاڵتی سەفەوییان ڕووخا‪ ،‬ئێران بۆماوەی(‪)7‬‬ ‫ساڵ بەدەست ئەفغانیان بوو لەهەمان ساڵدا دووبارە‬ ‫بنەماڵەی سەفەوییان دەسەاڵتیان گرتەوەدەست‬ ‫تاساڵی(‪1736‬ز) و دەسەاڵتی نادرشای ئەفشاریان‬ ‫كۆتایی پێ هێنان‪ ،‬خۆی بووەشا‪ ،‬لەساڵی(‪1747‬ز)‬ ‫كوژرا وەلەدوای مردنی نادرشا ئێران بووەشانۆی‬ ‫شەڕی نێوان سێ هێز(ئەفغانیان‪ ،‬زەندییان كوردان‪،‬‬ ‫قاجاریان‪9‬كەلەئەنجامدا زەندییان بەسەركردایەتی‬ ‫كەریم خانی زەن��د(‪1779-1750‬ز)س��ەرك��ەوت��ن‪،‬‬ ‫زەندییانی‪1794-01750‬ز)دامەزراند‪،‬‬ ‫وەدەوڵەتی‬ ‫ب��ەاڵم ل��ەس��اڵ��ی(‪1794‬ز)ئ��ەم دەوڵ��ەت��ە لەالیەن‬ ‫قاجارییان بەسەركردایەتی ئاغامەحمەد(‪-1794‬‬ ‫‪1797‬ز)كۆتایی پێهات‪ ،‬دەوڵەتی قاجاریان(‪-1794‬‬ ‫‪1925‬ز)ش��وێ��ن��ی گ��رت��ووەوە‪ ،‬جارێكیتر ئێران‬ ‫و عوسمانیان دوو ڕێكەوتننامەیان بەست‬ ‫ب��ەن��اوی ئ��ەرزۆم��ی ی���ەك���ەم(‪1821‬ز)و ئ��ەرزۆم��ی‬ ‫دووەم(‪1847‬ز)‪ ،‬لەساڵی(‪1907‬ز)شۆڕشی مەشروتە‬ ‫بەرپابوو‪ ،‬لەساڵی(‪1925‬ز) بنەماڵەی پەهڵەویی‬ ‫بوونە فەرمانڕەوایی ئ��ێ��ران‪ ،‬ل��ەس��اڵ��ی(‪1941‬ز)‬ ‫ئێران لە الی��ەن بەریتانیاوسۆڤیەت داگیر كرا‪،‬‬ ‫لە(‪)1946/1/22‬كۆماری كوردستان لەشاری مهاباد‬ ‫دامەزرا وەتا(‪)11/17‬ی هەمان ساڵ بەردەوام بوو‪،‬‬ ‫ل��ە(‪ )1975/3/6‬ڕێكەوتننامەی جەزائیری لەگەڵ‬ ‫عێراق مۆركرد و بەمەش شۆڕشی ئەیلول كوردان بە‬ ‫ڕابەرایەتی ژەنەڕاڵ بارزانی نەمر لەناوبرا‪ ،‬لە(‪22‬ی‬ ‫بەهمەن ساڵی(‪1979‬ز) شۆڕشی ئێران سەركەوت‬ ‫بەڕابەرایەتی خومەینی‪ ،‬كۆماری ئیسالمی دامەزرا‪،‬‬ ‫ئیتر لەو كاتەوە بۆ دوژمنی سەرسەختی ئەمریكا‬ ‫و ئیسرائیل‪ ،‬لە(‪1980/9/2‬ز)لەگەڵ عیراق تووشی‬ ‫شەڕهات بۆماوەی (‪)8‬س��اڵ ب��ەردەوام بوو‪ ،‬واتە‬ ‫تا(‪ )1988/8/8‬كۆتایی پێهات‪.‬‬

‫‪31‬‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫خان خورما لە بیرەوەری خانەقیندا‬

‫نووسەر‪ :‬عەلی موراد مایخان‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪32‬‬

‫هەبوو نەبوو كەس لە خوای پەروەردگار مەزنتر‬ ‫نەبوو‪ ،‬لە ناوەڕاستی ئەم شارە ئازیزەماندا ((‬ ‫خانەقین )) خانێكی بازرگانی ئاوەدان و قەرەباڵغ‬ ‫بە ناوی خان خورما هەبوو‪ ،‬لەو شوێنەی كە‬ ‫ئێستا كەوتۆتە نێوان مزگەوتی مستەفا بەگ و‬ ‫بنكەی پۆلیسی شار (( گرتوخانە )) و تێیدا‬ ‫ڕیزە دوكانێك هەیە‪.‬‬ ‫سەرچاوەكانی شار دەڵێن ‪ :‬ئەم خانە ناودارە‬ ‫ساڵی ‪ 1880‬لە الی��ەن كۆمەڵە بازرگانێكی‬ ‫جوولەكەی نیشتەجێی خانەقین (( لەوانە ‪:‬‬ ‫فیش بن داوود‪ ،‬مووشی حای‪ ،‬هارون حسقیل‪..‬‬ ‫هتد )) دەست بە دامەزراندنی كرا و ساڵی ‪1885‬‬ ‫وەئەنجام گەیەنرا‪ .‬ئەوانەی خانەكەیان دروست‬ ‫كرد‪ ،‬چەند وەستایەكی دەستڕەنگین و كارامەی‬ ‫ئێرانی بوون كە بۆ ئەو مەبەستە بانگهێشتی‬ ‫خانەقین كران‪ .‬كەرەستەی بیناسازیی خانەكەش‬ ‫بریتی بووە لە خشتی سوڵتانی و گەچ بێ ئەوەی‬ ‫هیچ ئاسن و دارێكی تێدا بەكار بهێنرێت‪ ،‬شێوەی‬ ‫بیناكەش بە گشتی لەسەر شێوەی الكێشە (‬ ‫مستگیل ) بووە و لە دوو نهۆم و نزیكەی ‪32‬‬ ‫تاق (( دووكان )) پێكهاتبوو‪ ،‬هەر یەكێكیش‬ ‫لەو تاقانە گومەزی (( قبە )) ئاسابووە و‬ ‫لەسەر شێوەی تەرزی زەرەدەشتی كۆن دروست‬ ‫كرابوون‪ .‬لە هەریەكێكیش لە تاقەكاندا چەند‬ ‫دەالقەیەك هەبوون بۆ هاتنە ناوەوەی تیشكی‬ ‫خۆر و فێنككردنی كەش و هەوای ژوورەوە لە‬ ‫كاتی پێویستدا‪.‬‬ ‫كرێی تاقەكان بە گوێرەی گرنگیی شوێنەكە‬ ‫و رووپێوەكەیان دی��اری دەك��را‪ ،‬زۆربەشیان‬ ‫روپێوەكەیان نزیكەی ‪ 16‬مەتری دووجا بوو‪.‬‬

‫بە گشتی خانەكە لە قەاڵیەكی زەبەلالحی‬ ‫دوو نهۆمی دەچوو‪ ،‬نهۆمی خوارەوە بۆ فرۆشتنی‬ ‫خورما و نهۆمی سەرەوە بۆ عەمباركردنی خورما‬ ‫بەكار دەهێنران‪ .‬رووپێوی بیناكەش بە گشتی‬ ‫دەگەیشتە پتر لە ‪500‬م دووجا‪ .‬هامشۆ كردنی‬ ‫نێوان خانەكە و دەرەوەیدا لە ڕێگای دوو دەرگای‬ ‫گەورە (( دەرگایەكی سەروو‪ ،‬دەرگایەكی خواروو‬ ‫)) ئەنجام دەدرا‪ ،‬كاتێك مرۆڤ لە یەكێك لەم دوو‬ ‫دەرگایەوە دەچووە ژوورەوە یەكسەر خۆی لە نێو‬ ‫حەوشە گەورەكەی خانەكەدا دەبینییەوە‪ .‬جا‬ ‫لەبەر ئەوەی خانەكە بە نیو مەترێك لە ئاستی‬ ‫زەوییەكەی بەردەمی نزمتر بووە‪ ،‬ئەوا چەند‬ ‫هێڵێكی ئاوەڕۆ لە پشتەوە بۆ خانەكە دروست‬ ‫كرابوون كە باراناوی شوێنەكەیان دەگواستەوە‬ ‫بۆ نێو ئەو جۆگەیەی پێیان دەگوت ( قوڵە)‬ ‫كە بە نێو گەڕەكی عەبدوڵال بەگدا تێدەپەڕی و‬ ‫پاشان دەڕژایە نێو ڕووباری ئەڵوەنەوە‪ .‬شایەنی‬ ‫باسە ناوی (( قوڵە )) بە تێپەڕبوونی كات‬ ‫گ��وڕاو بوو بە ( ك��ۆردەرە) و ئیدی بەم ناوە‬ ‫مایەوە‪ .‬ئەوەشمان لە بیر نەچێت كە بەمەبەستی‬ ‫دابینكردنی ئاوی خواردنەوەی پاك بۆ خانەكە‪،‬‬ ‫لە دەروازەی خواروویدا و لە نزیك یەكێك لە‬ ‫تاقەكانیدا بیرێك بە قوواڵیی ‪ 9‬مەتر لێدرابوو‬ ‫و ئاوێكی ساف و شیرینی بۆ شوێنەكە دابین‬ ‫دەكرد‪.‬‬ ‫لێرەدا دەچینە سەر ئەركی سەرەكی خانەكە‬ ‫و دەڵێین ‪ :‬شاری خانەقین بە حوكمی ئەوەی‬ ‫هەر لە مێژەوە چەندین باغی دارخورمای تێدابووە‬ ‫و سااڵنە بە بەروبوومێكی زۆرو فرەڕەنگی لێ‬ ‫هاتۆتە بەر‪ ،‬هەمدیسان بەهۆی ئەوەی شارەكە لە‬ ‫نزیك خاڵی سنوریی عێراق و ئێران‪ ،‬مەڵبەندێكی‬ ‫گواستنەوە و بازرگانی گرینگی سەر ڕێگای‬ ‫نێودەوڵەتی سەرەكیی نێوان ئەم دوو واڵتە‬ ‫ب��ووە‪ ،‬ئ��ەوا دامەزراندنی ئەم خانە (( خان‬ ‫خورما )) گەلێك پێویست بوو بۆ كۆكردنەوە‬ ‫و هەناردەكردنی بەروبوومی خورمای سااڵنەی‬ ‫شارەكە بۆ ئەو دی��وی سنور و چەند شار و‬ ‫شارۆچكەیەكی كوردستانی ئازیزی خۆمان‪ .‬ئیدی‬

‫بەو هۆیەوە خانەكە بە ناوی (( خان خورما ))‬ ‫ناسراو ناوبانگی دەركرد و‪ ،‬سااڵنە بڕێكی زۆر‬ ‫خورمای تێدا كۆ دەكرایەوە و پاشان بە باری‬ ‫هێستر و ئەسپ و بەرزە و واڵخی تر‪ ،‬كاروان لە‬ ‫دوای كاروان‪ ،‬لە الیەن هۆزە كوردەكانی ئێرانەوە‬ ‫وەك ؛ سنجاوی‪ ،‬قەڵخانی‪ ،‬لەك‪ ..‬رەوانەی ئەو‬ ‫واڵتە دەكرا‪ .‬هاوكات ئەم كاروانە لەگەڵ خۆیاندا‬ ‫بارە تووتنیان (( بە ه��ەردوو جۆری تەوەس‬ ‫والری )) دەهێنایە خانەكە و لەوێ دەیانفرۆشتن‪.‬‬ ‫بەم پێیە دەكرێ بگوترێت كە خان خورما هەر‬ ‫تەنها ناوەندێكی بازرگانی هەناردە كردنی خورما‬ ‫نەبوو‪ ،‬ئەگەرچی ئەو چاالكییە ئەركی سەرەكی و‬ ‫بنەڕەتی خانەكە بووە‪ ،‬بەڵكو هاوكات ناوەندێكی‬ ‫هاوردەی چاالكیش بووە بۆ شاری خانەقین‪.‬‬ ‫بەهەمانشێوە لە (( خان خورما )) وە كاروانی‬ ‫خورما لە الیەن پیاوانی عەشرەتی قەرەلووسی‬ ‫مەندەلی و بەشێك ل��ە دانیشتوانی ش��اری‬ ‫خانەقینەوە بەرەو شاری سلێمانی و دەڤەری‬ ‫شارەزوور و هەڵەبجە و هەورامان و پێنجوێن‪..‬‬ ‫ڕێگایان دەگرتە بەر و لە كاتی گەڕانەوەشیاندا‬ ‫بە بارە دانەوێڵە و گوێز و هەنجیر ی وشك و‬ ‫هەنگوین و بەروبووم و چەندەها كااڵو كەلوپەلی‬ ‫ترەوە دەگەڕانەوە‪ .‬ئەمانەش لێرەدا تۆماریان‬ ‫دەكەین ناوی ئەو كێش (( وەزن ))انەن كە لە‬ ‫خانەكەدا كڕین و فرۆشتنیان پێ ئەنجام دەدران ‪:‬‬ ‫واقە – هۆقە (( دەیكردە كیلۆ و چارەكێك‬ ‫))‬ ‫باتمان = ‪ 10‬واقە –هۆقە‬ ‫وەزنە = ‪ 12‬باتمان‬ ‫تەغار = ‪ 300‬كیلۆ‬ ‫هەندێك ج��اری��ش كێشەكە ب��ە م��ەزەن��دە‬ ‫((گۆترە )) یان بە گونێ (( گوێنی )) یان‬ ‫بەتەنەكە دەكرا‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ 1925‬خان خورما لە الیەن خاوەنە‬ ‫ئەسڵیەكانیەوە (( واتە جوولەكەكان )) فرۆشرایە‬ ‫هەریەك لە ( حسێن عەزیز چەرمەوەندی و‬ ‫عەبدوڵاڵ بەگ بەڕێوەبەری فەرمانگەی نفووسی‬ ‫خانەقین (( یەكەمیان ‪% 80‬ی خانەكە و‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫خان خورما‪1957 ،‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫سەرچاوە‬ ‫بۆ ئامادەكردنی ئەم بابەتە سوود لە زانیاریی‬ ‫ئەم بەڕێزانە وەرگیراوە كە شایەتحاڵی بەشێك لە‬ ‫مێژووی خانەكە بوون ‪:‬‬ ‫میكائیل ك��ەری��م‪ ،‬سەعید تاهیر‪ ،‬عەباس‬ ‫محەمەد ئەحمەد‪ ،‬مەحموود شكور موختار‪،‬‬ ‫حاجی الله مرادی رەحمەتی‪ ،‬حسێن عیسای‪،‬‬ ‫مامۆستا عەالئەدین داوودی‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫دووهەمیان ‪ %20‬ەكەی دیكەی كڕی ))‪.‬‬ ‫پاشان خانەكە بەرەبەرە زیاتر گەشەی كرد‬ ‫و جگە لە خورما جۆرەها دانەوێڵە و خوری و‬ ‫كەرەسەی بیناسازی لۆكاڵی (( ناوچەیی )) بۆ‬ ‫دەرەوەی خانەقین هەناردە دەكردو بەو هۆیەوە‬ ‫ژمارەیەك بازرگانی شارەكەی تێدا بەدەركەوت‬ ‫نموونەی ‪ :‬شەفیق عەدەسی جولەكە ئایین كە‬ ‫سەرەتای پەنجاكانی سەدەی ڕابردوو (( ساڵی‬ ‫‪ )) 1951‬بەرەو ئیسرائیل هەاڵت و‪ ،‬ئیدی كەس‬ ‫هەواڵی نەزانیوە (( لەوانەیە بەر لەوەی بگاتە‬ ‫شوێنی مەبەست فەوتا بێت ))‪ .‬هەروەها چەندین‬ ‫بازرگان و فرۆشیاری دیكە تاقەكانی خانەكەیان‬ ‫بەكرێ گرتووە و تێیدا سەرقاڵی كڕین و فرۆشتن‬ ‫بوون لەوانە ‪ :‬عیسا خان ؛ بازرگانی گەنم و‬ ‫جۆ‪ ،‬قاسم ڕۆستەم ناسراو بە قاسم توركە ((‬ ‫هەروەها قاسم زوخاڵچیشیان پێ گوتووە )) و‬ ‫ئەحمەد زوخاڵی كە وەك لە نازناوەكانیانەوە‬ ‫دیارە پیشەیان خەڵووزفرۆشتن بووە‪ ،‬عەباس‬ ‫بیچان ؛ فرۆشیاری زنجیروناڵ و لەغاوو رەشمەی‬ ‫ئاژەڵ و چەندین كەرەسە و تفاقی ئاسنینی تر‪،‬‬ ‫محمەد عەلی ؛ كەهەالجێكی لێهاتوو و وەستایەكی‬ ‫دەستڕەنگینی لێفەو دۆشەك و لەبادی پڕ نەخش‬ ‫و نیگار بووە‪ ،‬خاڵۆ جواد مەندەالوی توتنچی‬ ‫؛ ئیشی دروستكردن و فرۆشتنی جگەرەی‬ ‫قامیش بووە‪ ،‬سەعید هەورامی و عەباس توركە‬ ‫؛ (چایچی بوون )‪ ،‬فەرەج ئاشفرۆش ؛ وەك لە‬

‫نازناوەیەكەوە دیارە چێشتی فرۆشتووە‪ .‬هەڵبەتە‬ ‫بەگوێرەی سروشتی كاروباری خانەكە گەلێك‬ ‫حەماڵ (( كۆڵهەڵگر )) لەوێ ئیشیان كردووە‪،‬‬ ‫لەوانە ‪ :‬حسێن قولی‪ ،‬حسێن جەعفەر‪ ،‬قەنی‬ ‫حەماڵ‪ ،‬محەمەد دویالنی‪ ،‬شامرای‪ ،‬خوامرای‪،‬‬ ‫نەزەر مرای‪ ،‬خاڵۆ مەنسوور‪.‬‬ ‫جگە لە دووك��ان��دارەك��ان (( ئ��ەوان��ەی لە‬ ‫تاقەكاندا بوون )) چەندین فرۆشیاری گەڕۆكیش‬ ‫لە حەوشە (( گۆڕەپان ))ی خانەكەدا خەریكی‬ ‫كەسابەت ب��وون و لە جیاتی ئ��ەوە كرێیەكی‬ ‫ڕۆژانەی دیاریكراویان بەناوی (( خاج )) ەوە‬ ‫داوەتە خانەكە‪.‬‬ ‫هاوكات لە خانەكەدا ژمارەیەك دەاڵڵ هەبوون‬ ‫كە ئیشیان ئاسانكاری و پێكهێنان و ڕێكخستنی‬ ‫مامەڵەكان و جاڕكێشان بۆ كااڵو كەلوپەلەكان‬ ‫بووە‪ ،‬وەك محەمەد خوامراد‪ ،‬كاكلە دەاڵڵ و‬ ‫ئەوانی تر‪.‬‬ ‫لە ڕاستیدا ئەگەرچی خان خورما ناوەندێكی‬ ‫بازرگانی قەرەباڵغ و جەنجاڵی پڕ لە ئیش و‬ ‫كەسابەت و سەرقاڵی ب��ووە وەل��ێ هاوكات‬ ‫شوێنێكی خۆش و دڵگیریش بووە بۆ جۆرەها‬ ‫دەم��ەت��ەق��ێ و دی���دار و گاڵتە و سۆعبەتی‬ ‫خەمڕەوێن و عەنتیكە و بزەبەخش‪ .‬دەگێڕنەوە‬ ‫كەوا لە پەنجاكانی سەدی ڕابردوودا یەكێك لەو‬ ‫شۆفێرانەی كە هاتوچۆی خانەكەی كردووە ناوی‬ ‫كازم مل زیق – مل باریك – ب��ووە‪ ،‬ناوبراو‬

‫كەسێكی لەڕو الوازی ‪ 50‬كیلۆیی یان كەمتر‬ ‫بووە‪ ،‬بەاڵم تاحەزكەیت پیاوێكی گاڵتەچی و‬ ‫قۆشمە بووە و زۆر جار بەمەبەستی سۆعبەت‬ ‫و گاڵتەجاڕی لە خانەكەدا كردوویەتە هەرا و‬ ‫تەحەدای پاڵەوانێكی زۆرانباز و ئاسنهەڵگری‬ ‫ناسراوی ئەو سەردەمەی بەناوی (( عەباس ))‬ ‫كردووە و چنگی لەگەڵیدا داوە و گوتوویەتی ‪:‬‬ ‫ئەمە زۆرانبازیی نێوان فیل و مێرولەیە‪ ،‬ئیدی بەو‬ ‫شێوە خەڵكی هێناوەتە پێكەنین‪.‬‬ ‫لە ناوەڕاستی پەنجاكاندا خانەكە بووبە موڵكی‬ ‫حەبیب شبیب و شكور موختار و تا ساڵی ‪1962‬‬ ‫ دواساڵی تەمەنی خانەكە ‪ -‬بە موڵكییەتی ئەو‬‫دوو بەڕێزە مایەوە‪ ،‬پاشان بەهۆی كۆنبوون و لە‬ ‫كاركەوتنیەوە تێكدرا و شوێنەكەی كرایە ڕیزە‬ ‫دوكانێكی نوێ لە ناوەندی شاری خانەقیندا‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫رەنـگـاوڕەنـگ‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫بەکارهێنەرانی فەیسبوک ‪ 900‬ملیۆن‬ ‫بەشداربوی تێپەڕاند‬ ‫کۆمپانیای فەیسبوک ئاشکرایکرد‪ ،‬کە بەکارهێنەرانی تۆڕە کۆمەاڵیەتیەکەی ‪ 900‬ملیۆن‬ ‫بەشداربوی تێپەڕاندوە‪ ،‬و داهاتی کۆمپانیاکەش زیاتر لە ‪ 1‬ملیار دۆالری ئەمەریکییە‪.‬‬ ‫بەپێی ئامارێکی کۆمپانیای فەیسبوک‪ ،‬بەکارهێنەرانی تۆڕە کۆمەاڵیەتیەکەی لە چارەکی‬ ‫ئەمساڵدا و بەبەراورد لەگەڵ ساڵی رابردو‪ ،‬بەرێژەی ‪ %33‬زیادیکردوە و لەئێستاشدا ژمارەی‬ ‫بەشداربوانی فەیسبوک ‪ 900‬ملیۆن بەشداربوی تێپەڕاندوە‪.‬‬ ‫پێشبینیش دەکرێت پێش کۆتایی هاتنی ئەمساڵ‪ ،‬ژمارەی بەشداربوانی تۆڕی کۆمەاڵیەتی‬ ‫فەیسبوک بگاتە ‪ 1‬ملیار بەشداربوو‪.‬‬ ‫(سبەی)‬

‫شارۆچكەیەكی ئیتاڵیا مۆبایل قەدەغه دەكات‬ ‫شارۆچكەیەكی ئیتاڵیا دەستپێشخەرییەكی بۆ رێگرتن لە بەكارهێنانی مۆبایل لە‬ ‫هەندێك شوێنی گشتیدا‪ ،‬خستە بواری جێبەجێكردنەوە‪.‬‬ ‫شارۆچكەكە ناوی ئۆدینی‪-‬یەو دەكەوێتە باكووری ئیتاڵیاوەو تائێستا ‪16‬‬ ‫شوێنی گشتی و دوكان و ئوتێل هاوشێوەی ئەو شوێنانەی جگەرەكێشانیان‬ ‫تێدا قەدەغەیە‪ ،‬بەشدارییان لە پرۆژەكەدا كردووەو ئەو كەسانەی دەچنە‬ ‫شوێنەكان دەبێت مۆبایلەكان بكوژێننەوە یاخود بێدەنگی بكەن‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەو دەستپێشخەرییەوە كە‪ ‬بە «قەدەغەكردنی مۆبایل»ەوە‬ ‫ناونراوە‪ ،‬فۆریۆ هۆنسیل بەپرسی ئیدارەی شارۆچكەكە رایگەیاندووە ئەو‬ ‫پێشنیازەی لەالیەن یەكێك لە راوێژكارەكانییەوە خراوەتەڕوو‪ ،‬بۆ ئەوەیە‬ ‫ناوچەیەكی خاڵیی لە مۆبایل دروست بكرێت‪.‬‬ ‫وتیشی‪ :‬ئ��ەوە یەكەم دەستپێشخەری لەوجۆرەیە لە ئیتاڵیاو ئەوروپاداو‬ ‫هۆكارەكەشی بۆ ئەنجامی ئەو توێژینەوانە گەڕاندووەتەوە كە باس لەو زیانانە دەكەن‬ ‫كە بەهۆی شەپۆلە كەهرۆموگناتیسییەكان و بەكارهێنانی مۆبایلەوە لە مێشكی مرۆڤ‬ ‫دەكەون‪.‬‬ ‫خەندان‬

‫منداڵێكی بەبەردبوو پاش ‪ 40‬ساڵ لەسكی دایكی دەردەهێنرێت‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪34‬‬

‫پزیشكێكی عێراقی له شاری كەربەال منداڵێكی بەبەردبووی له‬ ‫سكی ژنێكی پیردا دەرهێنا كە ماوەی ‪ 40‬ساڵه لەسكی دایكیدایە‪.‬‬ ‫سایتی عەرەبیه نێت له زاری د‪ .‬سەباح حسێن‪ ،‬پزیشكی نەشتەركار‬ ‫لە نەخۆشخانەی گشتی كەربەال‪ ،‬وه باڵویكردۆتەوه نەشتەرگەریەكی‬ ‫ئەنجامداوە بۆ دەرهێنانی كیسێك له سكی ژنێكی تەمەن (‪)70‬‬ ‫ساڵیدا و بۆیدەركەوتووه كیسەكه بووه بەبەرد‪ ،‬و توانیویەتی بەهۆی‬ ‫مشارێكی پزیشكیەوه كیسەكه بكاتەوه و لەناو كیسەكەدا منداڵێكی‬ ‫تەواوی بەبەردبووی دۆزیوەتەوه‪.‬‬ ‫ژنەكه ڕونیكردۆتەوه ‪ 40‬ساڵ لەمەوبەر لەالیەن پزیشكەكانەوه‬ ‫ئامۆژگاری كراوه كۆرپەلەكەی به نەشتەرگەریی دەربهێنێت لەبەرئەوەی‬ ‫لەدەرەوەی ڕەحمی بووه‪ ،‬بەاڵم ئەو نەشتەرگەریەكەی ئەنجام نەداوه‪.‬‬ ‫خەندان‬

‫رەنـگـاوڕەنـگ‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫بەریتانیا ‪ 20‬هەزار پیاوی دووگیانی تێدایه!‬

‫لەهۆنكۆنگ خۆیان فڕێدەدەنه خوارێ!‬

‫بەڵگە فەرمییەکان‪ ،‬بوونی ‪ 20‬هەزار پیاوی دووگیان لە واڵتی‬ ‫بەریتانیادا پشتڕاست دەکەنەوە‪.‬‬ ‫دۆسییە فەرمییەکانی‪ ،‬دەزگ��ای خزمەتگوزاری و تەندروستی‬ ‫نیشتیمانی بەریتانیا یا (‪ ،)NHS‬دوو گیانبوونی ‪ 20‬هەزار پیاوی‬ ‫بەریتانی لەو واڵتەکەیان پشت راستکردەوە‪.‬‬ ‫راپۆرتێکی رۆژنامەی «دەیلی مەیل»ـی بەریتانی‪ ،‬لەو بارەیەوە‬ ‫رایگەیاند ئاماری دەزگای خزمەتگوزاری و تەندروستی نیشتیمانی‬ ‫بەریتانیا‪ ،‬پیشانی داوە کە ‪ 20‬ه��ەزار پیاوی دووگ��ی��ان‪ ،‬دوای‬ ‫خزمەتگوزاری هاوشێوەی ئافرەتانی دووگیانیان کردووە ‪.‬‬ ‫هەروەها زیاتر لە ‪ 8‬هەزار پیاویش سەردانی پزیشکی تایبەت بە‬ ‫نەخۆشییەکانی تایبەت بە ئافرەتانی دووگیان کردووە‪.‬‬ ‫زاگرۆس‬

‫دوای هەشت ساڵ لە جگەرەکێشان وازی هێنا‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪ ‬چەند مانگێک پێش ئێستا هەواڵی ئیلهام ئەو منداڵە‬ ‫ئەندەنوسیە تەمەن هەشت ساڵەیە كە رۆژان��ە (‪)25‬‬ ‫جگەرەی دەكێشا باڵو کردەوە‪ ،‬بەاڵم دوای چەند هەفتەیەك‬ ‫لە وەرگرتنی چارەسەری تایبەتی لە نەخۆشخانەیەكی‬ ‫جاكارتای پایتەخت ئێستا وازی لە جگەرەكێشان هێناوە‪.‬‬ ‫‪ ‬بەپێی میردیكا سیریت سەرۆكی لیژنەی پاراستنی‬ ‫مندااڵن هەرچەندە ئیلهام وازی لە جگەرەكێشان هێناوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەگەر بارودۆخی خێزانی گونجاوو لەبار نەبێت دوورنیە‬ ‫بگەڕێتەوە سەری‪.‬‬ ‫زاگرۆس‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫لەڕووداوێكی خۆكوژیی تراژیدیدا لەهۆنكۆنگ دوو ژن پێكەوە مردن‪ ،‬چونكە ئەو ژنەی لەسەربانی تەالرەكەوە‬ ‫خۆی فڕێدایە خوارەوەو كەوت بەسەر ژنێكی بەدبەختدا كە بەڕێكەوت لەو كاتەدا بە بەردەم ئەو تەالرەدا‬ ‫دەڕۆیشت‪.‬‬ ‫ئاژانسەكان كە ئەم هەواڵەیان لەزاری پۆلیسی هۆنكۆنگ‪-‬ەوە وەرگرتووە دەڵێن‪ :‬قوربانییەكە لەسەعات (‪)10‬‬ ‫ی سەرلەبەیانی بەیەكێك لەشەقامەكانی ناوچەی چای واندا تێپەڕیوە كاتێك ئەو ژنەی تر لەسەربانی یەكێك‬ ‫لە تەالرە بەرزەكانەوە خۆی فڕێداوەتە خوارەوەو دەستبەجێ لەوێدا مردووە‪ ،‬بەاڵم كەوتووە بەسەر ئەو ژنەی‬ ‫تردا كە لەو كاتەدا بەوێدا رۆشتووە‪ ،‬پۆلیس ناسنامەی هەردوو ژنەكەی ئاشكرا نەكردووە‪ ،‬بەاڵم پێدەچێت‬ ‫قوربانییەكە كارگوزارێكی بیانی بووبێت و بەخەستی بریندار بووە و دواتر لەنەخۆشخانە گیانی لەدەستداوە‪.‬‬ ‫شایانی وتنە خۆفڕێدانە خوارەوە لەبینا بەرزەكانەوە شێوازێكی باوی خۆكوشتنە لەو واڵتەدا كە ژمارەیەكی‬ ‫زۆر لەو بینا بەرزانەی تیایە‪ ،‬واش مەزەندە دەكرێت‪ ‬رۆژانە بهەەمان شێواز سێ كەس لەو شارەدا خۆی بكوژێت‬ ‫و چەندین جار رووداوی لەو جۆرە روویداوە‪ ،‬بۆ نموونە لەمانگی دیسەمبەری (‪)2010‬دا پیاوێكی تەمەن (‪)59‬‬ ‫ساڵ لەشوقەكەی خۆیەوە كە لەنهۆمی (‪ )19‬بوو خۆی فڕێدایە خوارەوەو كەوت بەسەر پیاوێكی (‪ )68‬ساڵداو‬ ‫هەردووكیان مردن‪ ،‬هەر لەمانگی دیسەمبەری رابردوودا ژنێكی تەمەن (‪ )81‬ساڵ لەهەوڵێكی خۆكوشتندا كەوت‬ ‫بەسەر پۆلیسێكداو هەردووكیان بریندا بوون‪ ،‬بەاڵم كەسیان نەمردن‪.‬‬ ‫‪puk‬‬

‫‪35‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫چاالکی مەکتەبی سکرتارییەت‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪36‬‬

‫هەولێر‪ :‬ڕاگەیاندنی ئەنجامی ڕاپرسی‬ ‫باشترینەکانی ساڵ‬ ‫ناوەندى بااڵى هەولێرى یەكێتى الوانى‬ ‫دیموكراتى كوردستان لە رێوڕەسمێكدا‬ ‫خ���ەاڵت���ەك���ان���ى ڕاپ����رس����ى س���ااڵن���ەى‬ ‫دەستنیشانكردنى باشترینەكانى هەردوو‬ ‫ب��وارى وەرزش و ڕاگەیاندن دابەشكرد و‬ ‫كوردستان تیڤیش دوو خەاڵتى راپرسیەكەى‬ ‫بەركەوت‪ ،‬رێوڕەسمەكە بە ئامادەبوونى‬ ‫ئومێد خۆشناو سكرتێرى یەكێتى الوانى‬ ‫دیموكراتى كوردستان و ئیدریس نێچیرڤان‬ ‫بارزانى و ژمارەیەكى بەرچاوى وەرزشوانان‬ ‫و كەسایەتى وەرزش���ى و میدیاكاران‬ ‫بەڕێوەچوو‪.‬‬ ‫ل��ە رێ��وڕەس��م��ەك��ەدا خ��ەاڵت��ى باشترین‬ ‫رۆژنامەنووسى وەرزشى و باشترین شیكارى‬ ‫وەرزشى و باشترین كەناڵى ناوەخۆیى لە‬ ‫رووى گواستنەوەى یاریەكان و باشترین‬ ‫ی��اری��زان و باشترین گۆڵچى و باشترین‬ ‫راهێنەر و باشترین سەرۆكى یانە و باشترین‬ ‫کەناڵی سەتەالیت بۆ گواستنەوەی هەواڵە‬ ‫وەرزشیەکان وباشترین پەیامنێری وەرزشی‬ ‫دابەش كرا‪.‬‬ ‫هەولێر‪ :‬کۆتایی بەخولی وەرزشی بارزانی‬ ‫نەمر لەسەر ئاستی کوردستان هات‬ ‫بەئامادەبوونی هەڤاڵ کاکەمین نەجار‬ ‫ئەندامی مەکتەبی سیاسی پارتی و نوێنەری‬ ‫وەزی��ری ڕۆشنبیری و الوان و سکرتێر و‬ ‫کارگێڕانی سکرتایەت و ئیدریس نێچیرڤان‬ ‫بارزانی و ژماریەک لە الوان و وەرزشکاران‬ ‫کۆتای بەیاریەکانی خولی بارزانی نەمر لە‬ ‫سەرئاستی کوردستان هات‪.‬‬ ‫لە دوا یاریدا هەردوو هەڵبژاردەی مەخمور‬ ‫و شێخان بەیەک گەیشتن لە ئەنجامدا‬ ‫مەخمور بوو بە پاڵەوانی خول و جامەکەی‬ ‫وەدەست هێنا‪.‬‬ ‫شایەنی باسە ئەمساڵ فێستیڤاڵی وەرزشی‬

‫بارزانی نەمر لە تەواوی شار و شارۆچکەکانی‬ ‫کوردستان بەڕێوە چوو کە نزیکە پێنج هەزار‬ ‫تیپی میللی بەشدار بوون جگە لە تۆپی‬ ‫پێ یاریەکانی بالە و تێنس و شەتڕەنج و‬ ‫ڕاکردنی بەکۆمەڵ و هتد ئەنجام دران‪.‬‬ ‫هەروەها پێداویستی و جلی وەرزش��ی‬ ‫بەسەر نزیکەی چوار هەزار تیپی میللیدا‬ ‫دابەش کران‪.‬‬ ‫هەولێر‪ :‬شاندێکی الوان سەردانی خانەی‬ ‫بێسەرپەرشتانیان کرد‬ ‫بەمەبەستی بەسەرکردنەوەی مندااڵن و‬ ‫الوانی بێسەرپەرشت شاندێکی یەکێتی الوانی‬ ‫دیموکراتی کوردستان کە پێکهاتبوو لە ئومێد‬ ‫خۆشناو سکرتێر و ئیدریس نێچیرڤان بارزانی‬ ‫و بەشی تەندروستی مەکتەبی نێچیرڤان‬ ‫بارزانی و کارگێڕانی سکرتایەت‪ ،‬سەردانی‬ ‫خانەی بێشەرپەرشتانیان کرد‪.‬‬ ‫لە سەردانەکەدا دوای بەسەرکردنەوەی‬ ‫ب��ەش��ەک��ان و گوێگرتن ل��ە پێشنیار و‬ ‫بۆچوونەکان لە ڕەوشی ژیان و تەندروسی‬ ‫مندااڵن و الوانی خانەکە کۆڵدرایەوە‪.‬‬ ‫هەولێر‪ :‬نمایشی تایکواندۆ‬ ‫لەیاریگای شەهید فەرەنسۆ هەریری‬ ‫بە ئامادەبوونی ژم��ارەی��ەک لە الوان و‬ ‫وەرزش��ک��اران‪ ،‬تیپی تایکواندۆی یانەی‬ ‫پێشکەوتنی الوان لە دوا یاری خولی بارزانی‬ ‫نەمردا نمایشێکی ئەنجام دا‪.‬‬ ‫دهۆک‪ :‬چەند چاالکییەکی الوان‬ ‫شاندێکی یەکێتی الوان کە پێکهاتبوو لە‬ ‫ئومێد خۆشناو سکرتێری الوان و ئیدریس‬ ‫نێچیرڤان ب��ارزان��ی و ه��ەڤ��ااڵن��ی بەشی‬ ‫تەندروستی مەکتەبی نێچیرڤان بارزانی و‬ ‫هەڤااڵنی سکرتاریەتی الوان‪ ،‬لە شاری دهۆک‬ ‫سەردانی خانەی مندااڵنی بێسەرپەرشتیان‬ ‫کرد لە ڕەوش��ی مندااڵن و پێداویستی و‬ ‫تەندروستیان کۆڵدرایەوە‬ ‫پاشان سەردانی ماڵی الوان��ی دهۆکی‬

‫یەکێتی الوان��ی��ان ک��رد و چەند خولێکی‬ ‫جۆراوجۆر کرایەوە کە بریتی بوون لە‪:‬‬ ‫*خولی فێربوونی کۆمپیوتەر‬ ‫*خولی فێربوونی ئەنتەرنێت‬ ‫*خولی فێربوونی مۆسیقا‬ ‫*خولی خۆشنووسی و وێنە کێشان‬ ‫*بەسەر کردنەوەی پەرتووکخانەی الوان‬ ‫*پێشانگایەکی شێوەکاری‬ ‫*نمایشی مۆسیقا و گۆرانی‬ ‫*نمایشی یاری تایکواندۆ‬ ‫*خولی وەرزشی ئافرەتان بۆ چل تیمی‬ ‫کچان‬ ‫*دابەشکردنی پێداویستی وەرزشی‬ ‫*کۆتای هێنان بە خولی فریاگوزاری‬ ‫سەرتایی و هۆشیاری تەندروستی‬ ‫مەکتەبی سکرتاریەت ‪٥٣‬یەمین ساڵیادی‬ ‫رۆژنامەی خەباتی پیرۆز کرد‬ ‫ش��ان��دی م��ەک��ت��ەب��ی س��ک��رت��اری��ەت کە‬ ‫پێکهاتبوون لە ئومێد خۆشناو سکرتێر‬ ‫و کارگێڕ و کادیرانی مەکتەب‪ ،‬سەردانی‬ ‫رۆژن��ام��ەی خەباتیان ک���رد‪ ،‬ب��ە بۆنەی‬ ‫‪٥٣‬یەمین ساڵوەگەڕی بە ئاشکرا دەرچوونی‬ ‫رۆژنامەکەیان‪ ،‬لەالیەن سەرنووسەر و ستافی‬ ‫رۆژنامەکە پێشوازیان لێ ک��را‪ ،‬شاندی‬ ‫الوان وێڕای پیرۆزبایی یادەکە و ستایشی‬ ‫ئەو رۆڵە گرنگ و گەورەیەی کە رۆژنامەکە‬ ‫لەمیانی خەباتی رەوتی رۆژنامەگەری کوردی‬ ‫گێڕاویەتی‪ ،‬دەسخۆشی بۆ ئەو هاوکاری و‬ ‫پشتیوانیەی رۆژنامەکە لەمەڕ توێژی الوان‬ ‫و بایەخدان بە پرس و گرفت و کێشەکانیان‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫سلێمانی‪ :‬چەند چاالکییەکی الوان‬ ‫شاندێکی یەکێتی الوان کەپێکهاتبوولە‬ ‫ئومێد خۆشناو سکرتێری الوان ئیدریس‬ ‫نێچیرڤان ب��ارزان��ی و ه��ەڤ��ااڵن��ی بەشی‬ ‫تەندروستی مەکتەبی نێچیرڤان بارزانی و‬ ‫کارگێڕانی سکرتایەت لە شاری سلێمانی‬

‫چــاالکــی‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫سەردانی خانەی مندااڵنی بێسەرپەرشت و‬ ‫بەسااڵچوانیان کرد‪.‬‬ ‫دوای بەسەرکردنەوەی بەشەکانی خانەکە‬ ‫و پرسین لە باری تەندروستیان و چەندین‬ ‫پرس و ڕاوێژ کرا و گوێ لە داواکارییەکانیان‬ ‫گیرا‪.‬‬ ‫دوات���ر ش��ان��دەک��ە س��ەردان��ی ن��اوەن��دی‬ ‫بااڵی الوانی سلێمانیانی کرد و خولەکانی‬ ‫کۆمپیوتەر و کۆنفۆ و تێنس و دوورمان و‬ ‫فێربوونی زمانەکانیان بەسەرکردەوە‪.‬‬ ‫دواتر سەردانی یاریگای الوانی سەرچناریان‬ ‫ک��رد و دی��اری بەسەر تیپە میللیەکانی‬ ‫سنورەکەدا دابەش کرا‪.‬‬

‫لە الیەکی دیکەوە شاندەکە سەردانی‬ ‫ن��اوەن��دی چاالکی و پێگەیاندنی الوان��ی‬ ‫بەکرەجۆیان کرد و خولەکانی کۆمپیوتەر و‬ ‫زمانی ئینگلیزی و دوورمانیان بەسەر کردەوە‬ ‫پاشان پێشانگایەکی بزاڤ و چاالکییەکانی‬ ‫سنورەکە کرایەوە‪.‬‬ ‫هەر هەمان ڕۆژ سەردانی یاریگای وەرزشی‬ ‫تاسڵوجەیان کرد و دی��اری و پێداویستی‬ ‫وەرزشی بەسەر تیپەکانی سنورەکە دابەش‬ ‫کرا‪.‬‬ ‫هەولێر‪ :‬کۆتایی خولی ڕاپەڕین‬ ‫بە ئامادەبوونی عیماد ئەحمەد جێگری‬ ‫سەرۆکی حکومەتی کوردستان و پارێزگاری‬

‫هەولێر و بەرپرسی لقی دوو و ئیدریس‬ ‫نێچیرڤان بارزانی و سکرتێر و کارگێڕانی‬ ‫سکرتایەتی الوان‪ ،‬لە یاریگای هەندرێن‬ ‫کۆتایی بە خولی ڕاپەڕین هات‪.‬‬ ‫لەیاری کۆتایدا هەردوو تیپی هەولێر و‬ ‫سەفین بەیەک گەیشتن و تیپی الوانی هەولێر‬ ‫بوو بە پاڵەوانی خولەکە‪.‬‬ ‫بڕیارە ئەم خولە لە ساڵی ئایندە فراوانتر‬ ‫بکرێت و تیپەکانی شارەکانی تریش بەشداری‬ ‫تێدا بکەن‪.‬‬ ‫لە کۆتایشدا خ��ەاڵت و دی��اری بەسەر‬ ‫لیژنەی سەرپەرشتی و ناوبژیوانان و تیپە‬ ‫سەرکەوتووەکاندا دابەش کرا‪.‬‬

‫نوێنەرایەتی دەرەوەی یەکێتی الوان‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫الوێكی كورد بە بەرپرسی بەشی رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەراستی الوانی جیهان هەڵبژێردرا‬ ‫پاش ئەو رۆڵە بەرچاوەی كە (ی‪.‬ل‪.‬د‪.‬ك)لە‬ ‫یە كێتی الوانی دیموكراتی جیهانی بینی‪( ،‬فەالح‬ ‫حەسەن) راوێژكاری ئەنجومەنی سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی‪ ‬الوانی دیموكراتی جیهانی لە یەكەمین‬ ‫ك��ۆب��وون��ەوەی ئەنجوومەنی سەركردایەتی‬ ‫(یەكێتی الوان��ی دیموكراتی جیهان) كە‪ ‬لە‬ ‫ش��اری بە ی��روت دەستی بە كارەكانی كرد‪،‬‬ ‫بە بەرپرسی بە شی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست‬ ‫هەڵبژێردرا‪ ،‬كە ئەمەش بە دەستكەوتێكی مەزن‬ ‫دادە نرێت بۆ الوانی كوردستان و بەیەكەمین‬ ‫وەرگرتنی پۆستی بەر پرسیارەتی دادەنرێت بۆ‬ ‫الوانی كورد لە رێكخراوە جیهانییەكانی الواندا‪.‬‬ ‫ل��ە ب��ەی��روت س��ك��رت��ێ��ری گشتی پ��ارت��ە‬ ‫دیموكراتیەكانی جیهان پێشوازی لە شاندێكی‬ ‫یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان كرد‬ ‫لە پێناو بەهێزكردنی پەیوەندیەكانی الوانی‬ ‫كورد لەگەڵ ناوەندەكانی دەرەوە‪ ،‬بۆ جاری‬ ‫دووەم سكرتێری گشتی پارتە دیموكراتیەكانی‬ ‫جیهان (ئیریك مویین) پێشوازی لە شاندێكی‬ ‫یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستانكرد‪ ،‬كە‬ ‫پێكهاتبوو لە (محمد گەرمیانی) بەرپرسی‬ ‫پەیوەندیەكانی مەكتەبی سكرتاریەت و (فە‬ ‫الح حەسەن ) نوێنەری دەرەوەی یەكێتی‬

‫الوانی دیموكراتی كوردستان‪ ،‬لە دانیشتنەكە‬ ‫دا (ئیریك مویین) ئەو دیدارەی بە هەنگاوێكی‬ ‫گرنك وەسفكرد كە بتوانێت لە نزیكە وە‬ ‫ئاگاداری رەوشی الوانی كوردستان و ئێراق بێت‬ ‫و زانیاری تەواوی هەبێت لەسەر رەوشی الوانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬شاندی الوانیش باسێكی تێرو‬ ‫تەسەلی رەوشی ئە مرۆی الوانی كوردستان و‬ ‫ئیراقی كرد و داوای پشگیری لە ناوبراو كرد‬ ‫بۆ الوانی كوردستان‪ ،‬كە چەندین ساڵ لە ژێر‬ ‫ئازارو ئەشكەنجە و ئە نفال و كیمیابارن لە‬ ‫ژێردەستی حكومەتە كانی ئیراق دەینااڵند‪ ،‬الی‬ ‫خۆیەوە سكرتێری گشتی پارتە دیموكراتیەكانی‬ ‫جیهان دەستخۆشی لە شاندی الوان��ك��رد و‬ ‫بوونی نوێنەری دەرەوەی یەكێتی الوانی بە‬ ‫راوێژكاری ئەنجوومەنی سەركردایەتی یەكێتی‬ ‫الوان��ی دیموكراتی جیهانی بە هەنگاوێكی‬ ‫مەزن وەسفكرد بو الوانی كوردستان لە پێگە‬ ‫نێودەوڵەتیەكانداو پاڵشتی خۆی بۆ الوانی‬ ‫كوردستان دووپ��ات ك��ردەووە‪ ،‬شایەنی باسە‬ ‫ئیریك مویین نوێنەری پارتە دیموكراتیە‬ ‫جیهانیەكانە لە یەكێتی الوان��ی دیموكراتی‬ ‫جیهان‪.‬‬ ‫نوێنەری دەرەوەی یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫ك��وردس��ت��ان پێشوازی ل��ە س��ەرۆك��ی الوان��ی‬ ‫هاوپەیمانی نیشتیمانی فیلەندا كرد‬

‫لە درێ��ژەی چاالكیەكانی یەكێتی الوانی‬ ‫دیموكراتی كوردستان لە دەرەوە (ف��ەالح‬ ‫حەسەن) راوێژكاری ئەنجوومەنی سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی الوانی دیموكراتی جیهانی و نوێنەری‬ ‫دەرەوەی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان‬ ‫پێشوازی كرد لە (جانی جوهەنسون) سەرۆكی‬ ‫الوانی پارتی هاوپەیمانی نیشتیمانی فیلەندا‪،‬‬ ‫جانی خۆشحاڵی خ��ۆی بۆ ئ��ەم پێشوازیە‬ ‫و دۆستایەتیە پیشاندا و پیرۆزبایی لە‬ ‫دەستكەوتە مەزنەكانی الوانی كوردستان كرد‪،‬‬ ‫كە لە ماوەیەكی زۆر كورتدا بە دەستیان هێناوە‬ ‫لە چاالكیە جیهانیەكان و بونەتە جێگەی‬ ‫متمانەی الوانی نێودەوڵەتی‪ ،‬پاشان هەردوو ال‬ ‫لە سەرئەوە رێككەوتوون كە سەردانی بەردەوام‬ ‫هەبێت لەالیەن ه��ەردوو رێكخراو‪ ،‬شایەنی‬ ‫باسە (جانی جوهەنسون) سەرۆكی پێشووی‬ ‫كومەنێتی الوانی دیموكراتی ئەوروپایە و ئێستا‬ ‫سەرۆكی الوانی پارتی هاوپەیمانی نیشتیمانی‬ ‫فیلەندایە‪ ،‬پارتی هاوپەیمانی نیشتیمانی فیلەندا‬ ‫(ناشینال كویلەشن پارتی) كە بە گەورەترین‬ ‫پارتی وواڵتی فیلەندا دێت لە ساڵی ‪ 1918‬دامە‬ ‫زراوە و لە پێش ‪ 3‬پارتە گەورەكانی تری وواڵتی‬ ‫فیلەندا (پارتی دیموكراتی كۆمەاڵیەتی و پارتی‬ ‫ناوەراست و پارتی دروستی فیلە ندیەكان )‬ ‫هەژمار دەكرێت‪.‬‬

‫‪37‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫ناوەندی بااڵی سەفین‬ ‫ناوەندی بااڵ و سەرجەم ستافی ناوەندەكانی چاالكی‬ ‫وپێگەیاندن سەردانی مەزاری نەمرانی كرد لەبارزان‬ ‫بەمەبەستی بەرزراگرتنی ئەم یادە‬ ‫ناوەندی بااڵی ســەفین‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی كۆیە‬ ‫سـتافی ناوەند بەشداریانكرد لەهەڵمەتی نەمام‬ ‫چاندن لەشاری كۆیــە‬

‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی هیران‬ ‫دابەشكردنی رێنمایی پێویست كەتایبەت بووبە‬ ‫پاراستنی ژینگە وەكۆكردنەوی پاشماوەی گەشتیاران‬ ‫كە بەبۆنەی یادی نەورۆز رویان لەم سنورە كردبوو‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی باسرمە‬ ‫ستافی ناوەند بەشداریانكرد لەكردنەوەی ئاگری‬ ‫ن���ەورۆز و چەند شیعروسرودێكی نیشتیمانیان‬

‫خوێندەوە‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی كۆرێ‬ ‫كۆرێ خولێكی تۆپی پێی بچوككراوە بۆ (‪ )26‬تیپی‬ ‫وەرزشی سنوری كردەوە‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی كۆرێ‬ ‫دابەشكردنی جل وبەرگی وەرزش��ی بەسەر تیپە‬ ‫وەرزشیەكانی بەشداربووی خولی ئادارونەورۆز‪.‬‬

‫ناوەندی بااڵی مەخمور‬ ‫دابەش كردنی جل و بەرگی وەرزشی بەسەر‬ ‫تیپەكانی سنوری ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی‬ ‫الوانی كانی قرژاڵە‬ ‫دابەش كردنی جل وبەرگی وەرزشی بەسەر‬ ‫سەرجەم تیپەكانی سنوری ناوەندی چاالكی و‬ ‫مەخمور وباقرت‬ ‫داب��ەش��ك��ردن��ی ج��ل وب���ەرگ و پێداویستی‬ ‫وەرزشی بەسەر سەرجەم تیپەكانی سنوری‬ ‫ناوەندی چاالكی كەندێناوە‬ ‫دابەش كردنی جل و بەرگی وەرزشی بەسەر‬ ‫تیپی سنوری سەرگەران‬

‫كانی قرژالە‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی تۆپی پێ كە بۆسەرجەم‬ ‫تیپەكانی سنوری خۆی ئەنجامی دابو‬ ‫كۆتایی هێنا بە خولی فێربوونی كارەبا‬ ‫كۆتایی هێنا بە خولی تینس‬ ‫كردنەوەی خولی تۆپی ییێ ی‬ ‫قوشتەپە‬ ‫ك���ردن���ەوەی خ��ول��ی وەرزش����ی ت��ۆپ��ی پێی‬ ‫تازەپێگەیشتوان كە تێیدا ‪ 20‬تیپی سنورەكە‬ ‫بەشداربوون‬ ‫كردنەوەی خولی فێربوونی دوورمان‬

‫كۆتایی هێنا بەخولی تۆپی پیێ ی‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی تێنس كەبۆ ‪ 16‬الوی‬ ‫سنورەكە ئەنجام درابوو‬ ‫گوێر‬ ‫كردنەوەی خولی تۆپی پێ‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی تۆپی پێ‬ ‫كردنەوەی خولی تێنس بۆ چەند یاریزانێكی‬ ‫سنورەكە‬ ‫دان��ەوەی بڕوانامەی بەشداربووانی خولی‬ ‫فێربوونی كۆمپیۆتەر‬

‫ناوەندی بااڵی كەركووك‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪38‬‬

‫س��ازدان��ی خۆپێشاندانێك دژ بە بڕیارەكەی‬ ‫پارێزگاری كەركوك كەبڕیاری دابوو بەالبردنی‬ ‫بەرێوبەری وەرزش والوانی كەركوك‬ ‫ئەنجامدانی كەڕنەڤاڵ و رێورەسمێك بە بۆنەی‬ ‫هاتنەوەی نەورۆز و یادی ڕاپەرین‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی كەركووك ‪1‬‬ ‫خۆپێشاندانێك دژ بە بڕیارەكەی پارێزگاری‬ ‫كەركوك كەبڕیاری دابوو بەالبردنی بەرێوبەری‬ ‫وەرزش والوانی كەركوك‬ ‫بەشداریكردن لەئاهەنگ و رێورەسمی ئاگر‬ ‫كردنەوەی رۆژی نەتەوەیی میلەتەكەمان نەورۆزی‬ ‫(‪ )2712‬سەری ساڵی كوردی‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی كەركووك ‪2‬‬ ‫كۆتایی هێنانی خولێكی (بلیارد) كە بە بۆنەی‬ ‫(‪ )59‬یەمین ساڵیادی دامەزراندنی( ی‪.‬ل‪.‬د‪.‬ك )‬ ‫وە ئەنجامیان دابوو‬ ‫چاك كردنەوەی یاریگای گەرەكی وەحدە‬ ‫كردنەوەی خولێكی وەرزشی تۆپی پێ ی فوتساڵ‬

‫بۆ ‪ 14‬تیپی وەرزشی سنووریان‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی كەركووك ‪3‬‬ ‫كۆتایی هێنانی خولی نەورۆز بۆ تۆپی پێ كەبۆ‬ ‫‪ 20‬تیپی گەرەكی عەسكەری سنووری ناوەندیان‬ ‫ئەنجامیان دابوو‪.‬‬ ‫كۆتایی هێنانی بەخولی ئازادی كەركوك بۆ تۆپی‬ ‫پێ كە بۆ ‪ 22‬تیپی سنوورەکە ئەنجامیان دابوو‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی كەركووك ‪4‬‬ ‫كۆتایی هێنانی خولێكی وەرزشی تۆپی پێ بۆ‬ ‫سەرجەم تیپەكانی سنووری ناوەندیان‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی پردێ‬ ‫كردنەوەی خولێكی وەرزش��ی تۆپی پێ بۆ ‪26‬‬ ‫تیپی وەرزشی سنووریان‪.‬‬ ‫هەڵواسینی الفیتە لە سنوورەكەیان‪.‬‬ ‫چاندنی چەندین ن��ەم��ام ل��ەس��ن��وری پ��ردێ و‬ ‫لەناویاریگای شەهید ئیدریس بارزانی‪.‬‬ ‫بۆ ب��ەرز ڕاگرتنی ساڵیادی راپەرین و ن��ەورۆز‬ ‫هەستا بە هەڵواسینی الفیتە لە سنوورەكەیان‪.‬‬

‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی دووبز‬ ‫كۆتایی هێنانی دووخولی وەرزش��ی تۆپی پێ‬ ‫كە بەبۆنەی ‪18‬ی شوبات و یادەكانی ئازارەوە‬ ‫ئەنجامیان دابوو دواتریش لە الیەن ئامادەبوانەوە‬ ‫خەاڵت بەسەر یاریزاناندا دابەش كرا‪.‬‬ ‫بەشداریكردنی رێورەسمی مەراسیمی یادی‬ ‫كیمیابارانی (هەڵبجەی شەهید) ل��ەب��ەردەم‬ ‫مۆنۆمێنتی شەهیدان لە شارۆچكەی دووبز‪.‬‬ ‫چاندنی چەندین نەمام لەسنوری دووبز‪.‬‬ ‫بۆ بەرز ڕاگرتنی یادی ‪ 11‬ئازار ناوەندەكەیان‬ ‫هەستا هەڵواسینی الفیتە لە سنووریان‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی داقووق‬ ‫كردنەوەی خولێكی وەرزش��ی تۆپی پێ بۆ ‪12‬‬ ‫تیپی وەرزشی سنووریان‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی وەرزشی تۆپی (بالە) بۆ ‪6‬‬ ‫تیپی وەرزشی سنووریان‪.‬‬ ‫چاندنی چەندین نەمام لەسنوری قەزای داقوق و‬ ‫شوێنە گشتیەكان‪.‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫كور و كچ‪.‬‬ ‫ناڤەندا دهوك یا چاالكی و پێگەهاندنا الوان‬ ‫ڤەكرنا قارەمانیەكا ڤولی بولێ بۆ (‪ )12‬تیمان‪.‬‬ ‫ڤەكرنا قارەمانیەكا تەپاپیێ یا بچویك كری بۆ‬ ‫(‪ )16‬تیمان‪.‬‬ ‫ڤەكرنا قارەمانیەكا تەپا سەر مێزێ بۆ (‪)24‬‬ ‫یاریكەرێن الو‪.‬‬ ‫ڤەكرنا قارەمانیەكا مەلەڤانیا ب چاڤدێریا‬ ‫(ئیدریس نێچیرڤان بارزانی) بۆ (‪ )32‬یاریكەران‬ ‫ڤەكرنا خولەكا دروارێ بۆ (‪ )20‬الوێن كچ‪.‬‬ ‫دوماهیك ئینانا قارەمانیەكا تەپاپێی بۆ (‪)32‬‬ ‫تیمێن گروپێ الوێن روناهی‪.‬‬ ‫دووماهیك ئینانا قارەمانیەكا تەپاپێی بۆ (‪)24‬‬ ‫تیمێن گروپێ الوێن سێ گركا‪.‬‬ ‫ناڤەندا سەرهلدان یا چاالكی و پێگەهاندنا‬ ‫الوان‬ ‫ڤەكرنا قارەمانیەكا تەپاپێی بۆ (‪ )16‬تیمێن‬ ‫مللی‪.‬‬ ‫دووماهیك ئینانا قارەمانیەكا تەپاپێی بۆ (‪)22‬‬ ‫تیمێن مللی‪.‬‬ ‫دووم��اه��ی��ك ئینانا خولەكا ه���ەوار هاتنێن‬ ‫دەسپێكی ب پشكداریا (‪ )25‬الوێن كچ‪.‬‬ ‫(‪ )3‬هەوێن پاقژكرنێ هاتنە ئەنجامدان بو‬ ‫هەرسێ دەڤەرێن (دەشتا مەمانێ‪ ،‬زاویتە‪ ،‬كورا)‪.‬‬ ‫خولەكا دروارێ بۆ (‪ )17‬الوێن كچ‪.‬‬ ‫سازكرنا سمینارەكێ بۆ (د‪ .‬بهار سلێمان)‬ ‫تایبەتمەندا نەخوشیێن دەرون��ی بۆ هژمارەكا‬ ‫الوێن كچ‪.‬‬ ‫ناڤەندا داسنیا یا چاالكی و پێگەهاندنا الوان‬ ‫ڤەكرنا قارەمانیەكا تەپا سەرمێزێ بۆ (‪)36‬‬ ‫یاریكەرێن الو‪.‬‬ ‫سازكرنا سمینارەكێ بۆ (مستەفا هیرۆ) ب‬ ‫پشكداریا (‪ )100‬الوان‪.‬‬ ‫دووماهیك ئینانا قارەمانیەكا تەپاپێی ب‬ ‫پشكداریا (‪ )18‬تیمێن گروپێ كانی خشمانا‪.‬‬

‫ناڤەندا مالتا یا چاالكی و پێگەهاندنا الوان‬ ‫ڤەكرنا خولەكا زمانێ ئنگلیزیێ بۆ (‪ )28‬الوێن‬ ‫كچ‪.‬‬ ‫ڤەكرنا قارەمانیەكا ڤولی بولێ بۆ (‪ )12‬تیمان‪.‬‬ ‫دووماهیك ئینانا خولەكا هونەرێ موزیكێ بۆ‬ ‫(‪ )10‬الوێن كور‪.‬‬ ‫سازكرنا سمینارەكێ بۆ (علی خلیل) ب‬ ‫پشكداریا ‪ 120‬الوان‪.‬‬ ‫ڤەكرنا قارەمانیەكا تەپاپێی بۆ (‪ )24‬تیمێن‬ ‫مللی‪.‬‬ ‫ناڤەندا برایەتی یا چاالكی و پێگەهاندنا‬ ‫الوان‬ ‫دووماهیك ئینانا قارەمانیەكا تەپاپێی بۆ‬ ‫(‪ )17‬تیمێن مللی یێن ناحیا زاویتە‪.‬‬ ‫دووماهیك ئینانا قارەمانیەكا تەپاپێی بۆ (‪)15‬‬ ‫تیمێن مللی یێن ناحیا مانگێشكێ‪.‬‬ ‫ڤەكرنا قارەمانیەكا تەپا سەرمێزێ بۆ (‪)22‬‬ ‫یاریكەرێن كومەلگەها كورا‪.‬‬ ‫رێكخستنا سەیرانەكێ بۆ (‪ )150‬الوێن كور و‬ ‫كچێن گروپێ الوێن كورا‪.‬‬ ‫سازكرنا سمینارەكێ بۆ (رزگار كەمەكی) ب‬ ‫پشكداریا (‪ )80‬الوێن ناحیا مانگێشكێ‪.‬‬ ‫خولەكا دروارێ بۆ (‪ )10‬الوێن كچ یێن سنورێ‬ ‫ناحیا زاویتە‪.‬‬ ‫ناڤەندا ئ��ازادی یا چاالكی و پێگەهاندنا‬ ‫الوان‬ ‫قارەمانیەكا شەترەنجێ بۆ (‪ )15‬یاریكەرێن‬ ‫پارێزگەها دهوكێ ڤەكر‪.‬‬ ‫قارەمانیەكا ئارمانجانێ بۆ (‪ )100‬الوێن سنورێ‬ ‫ناڤەندێ ڤەكر‪.‬‬ ‫قارەمانیەكا تەپاپێی ب پشكداریا (‪ )32‬تیما‬ ‫ب دووماهیك ئینا‪.‬‬ ‫كەل و پەلێن وەرزش��ی ل سەر (‪ )8‬تێمێن‬ ‫سنورێ ناڤەندێ بەالڤكرن‪.‬‬

‫ناوەندی بااڵی دەوروبەری هەولێر‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫ناوەندی ڕزگ��اری سازدانی كۆرێك بۆ(خسرۆ‬ ‫عزیز) بەرپرسی ناوچەی ڕزگاری‬ ‫دابەشكردنی ڕێزلێنان بەسەر وەرزشوانانی‬ ‫دێرین‪.‬‬ ‫ناوەندی سە اڵحەدین كۆتای هێنانی خولێكی‬ ‫یاری تۆپی (بۆڵینگ)‬

‫ناوەندی بااڵی دەوروب��ەر دابەشكردنی (‪)130‬‬ ‫دەستە جل وبەرگی وەرزشی‬ ‫ناوەندی بااڵی دەوروبەر نمایش كردنی شانۆیەك‬ ‫بەناونیشانی (سلفەی زەواج)‪.‬‬ ‫ن��اوەن��دی كەسنەزان س��ازدان��ی كۆریێك بۆ‬ ‫(ساالر جەالل)و خەاڵتكردنی (‪)20‬یاریزانی دێرین‬

‫كردنەوەی پێشانگایەكی فۆتۆگرافی‬ ‫سازدانی ئێوارە كۆرێك بۆ شاعیر(عبدالرحمان‬ ‫بێالف) لە ژێرنا ونیشانی یادێك بۆ رۆژانی رابردوو‪.‬‬ ‫داب��ەش��ك��ردن��ی ج��ل��وب��ەرك��ی وەرزش�����ی بە‬ ‫سەرتیپەكانی ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی بەركە‬ ‫وشاخۆاڵن وزرارە تی‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ناڤەندا باال دهوك‬ ‫نیشاندانا چەند چاالكیێن یاریا تایكواندویێ ژ‬ ‫الیێ تیما ناڤەندا باال دهوك ڤە‪.‬‬ ‫قارەمانیەكا تەپاپێی یا بچوك كری بو (‪)40‬‬ ‫تیمێن الوێن كچ یێن بسەر ناڤەندا باال دهوك ڤە‪.‬‬ ‫‪ ‬ماال الوان‬ ‫ڤەكرنا (‪ )2‬خولێن كومپیوتەری بۆ (‪)48‬‬ ‫الوێن كور و كچ‪.‬‬ ‫ڤەكرنا (‪ )2‬خولێن ئەنترنێتێ بۆ (‪ )32‬الوێن‬ ‫كور و كچ‪.‬‬ ‫ڤەكرنا (‪ )2‬خولێن هونەرێ موزیكێ بۆ (‪)36‬‬ ‫الوێن كور و كچ‪.‬‬ ‫ڤەكرنا (‪ )2‬خولێن هونەرێ شێوەكاری بۆ‬ ‫(‪ )33‬الوێن كور و كچ‪.‬‬ ‫ڤەكرنا (‪ )2‬خولێن باشنڤێسینێ بۆ (‪)26‬‬ ‫الوێن كور و كچ‪.‬‬ ‫ڤەكرنا (‪ )2‬خولێن زمانێ ئنگلیزیێ بۆ (‪)51‬‬ ‫الوێن كور و كچ‪.‬‬ ‫سازكرنا چەند نیشاندانێن سەما هیپ هوپێ‪.‬‬ ‫ڤەكرنا پیشانگەهەكا پروگرامێن كومپیوتەری‪.‬‬ ‫نیشاندانا فلمەكێ دوكیومێنتی ل دوور‬ ‫چاالكیێن الوان‪.‬‬ ‫دووماهیك ئینانا (‪ )12‬خولێن فێركرنێ و بڤێ‬ ‫هەلكەفتێ ئاهەنگەكا هونەری سازكر‪.‬‬ ‫(‪ )2‬خولێن كومپیوتەری بۆ (‪ )48‬الوێن كور‬ ‫و كچ‪.‬‬ ‫(‪ )2‬خولێن ئەنترنێتێ بۆ (‪ )32‬الوێن كور‬ ‫و كچ‪.‬‬ ‫(‪ )2‬خولێن هونەرێ موزیكێ بۆ (‪ )36‬الوێن‬ ‫كور و كچ‪.‬‬ ‫(‪ )2‬خولێن هونەرێ شێوەكاری بۆ (‪ )33‬الوێن‬ ‫كور و كچ‪.‬‬ ‫(‪ )2‬خولێن باشنڤێسینێ بۆ (‪ )26‬الوێن كور‬ ‫و كچ‪.‬‬ ‫(‪ )2‬خولێن زمانێ ئنگلیزیێ بۆ (‪ )51‬الوێن‬

‫ناڤەندا باال دهوك‬

‫‪39‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪April 2012 No 179‬‬

‫كردنەوەی خولێكی شەترەنج كە ‪ 17‬یاریزان‬ ‫تێدابەشدار بوون‪.‬‬ ‫سازكردنی سیمینارێك بۆ ( قادر قاچاغ )‬ ‫لەگوندی هەربۆ وە چاندنی ‪ 109‬نەمام لەدەوروبەری‬ ‫یاریگای فریزی هەربۆ‪.‬‬ ‫سازكردنی سیمینارێك بۆ( فەرعان جەوهەر‬ ‫) وەرێزلێنانی پۆلێك پێشمەرگەی بەشداربووی‬ ‫داستانەكەو وە رێزلێنانی گشت دەزگا ئەمنیەكانی‬ ‫سنوری ناحیەی ب��ارزان و رێزلێنانی سێ الوی‬ ‫سنورمان بەبۆنەی وەدەس��ت هێنانی بروانامەی‬ ‫ئەندازیاری فرۆكەوانیان لەواڵتی قەتەر‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی بلێ ‪:‬‬ ‫كۆتای هێنانی خولێكی تۆپی پێ لەگوندی‬ ‫دۆرێ‪.‬‬ ‫سازكردنی كۆرێك ( حسن بابكر ) بەرپرسی‬

‫ناوەندی بااڵی بارزان‬ ‫ناوەندی بااڵ بۆژمارەیەك لە گروپی سنورمان‪.‬‬ ‫خ��ەاڵت كردنی ‪ 11‬ئافرەتی بە جل وبەرگی‬ ‫وەرزشی‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ ‪ 15‬تیمی‬ ‫سنورمان‪.‬‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولێكی تێنس بۆ ‪ 10‬یاریزانی‬ ‫سنورمان‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی بەرۆژ ‪:‬‬ ‫كۆتای هێنانی خولێكی كۆمپیوتەر بۆ ‪ 25‬كورو‬ ‫كچی سنورمان‪.‬‬ ‫كۆتای هێنانی خولێكی تێنس بۆ‪ 17‬یاریزانی‬ ‫سنورمان‪.‬‬ ‫كۆتای هێنانی خولێكی تۆپی پێ بۆ ‪ 13‬تیمی‬ ‫سنورمان‪.‬‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ ‪ 8‬تیمی‬

‫سنورمان‪.‬‬ ‫خەاڵتكردنی ‪ 4‬الوی گروپی رەزی��ان بەجلی‬ ‫وەرزشی‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی نزار ‪:‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ ‪ 19‬تیمی‬ ‫سنورمان‪.‬‬ ‫پاككردنەوەی دەوروبەری یاریگاكانی سنورمان‬ ‫لەپاشماوەكاندا‪.‬‬ ‫كۆتای هێنانی خولێكی تۆپی پێ بۆ ‪ 15‬تیمی‬ ‫سنورمان‪.‬‬ ‫چاندی ‪ 109‬نەمام لەیادی ساڵرۆژی لەدایك‬ ‫بونی بارزانی نەمر لە دەوروب���ەری یاریگاكانی‬ ‫سنورمان‪.‬‬ ‫سازكردنی پێشبركێیەكی پایسكل سواری بۆ‬ ‫‪ 25‬الوی سنورمان‪.‬‬

‫ناوەندی بااڵی خانەقین‬

‫ناوەندی بااڵی خانەقین‬ ‫كردنەوەی خولی (دروومان) بۆ ‪ 10‬ئافرەت‬ ‫ولە كۆتایی خولەكە خ��ەاڵت و بروانامەی‬ ‫رێزلێنان دابەشكرا‬ ‫ستافی ناوەندی بااڵمان بەشدار بوو لە دار‬ ‫چاندن لە بارەگای لقی‪15‬ی خانەقین‪.‬‬ ‫ناوەندی خانەقین‬ ‫كردنەوەی خولی دروومان بۆ ‪ 10‬ئافرەت‬

‫كردنەوەی خولی تۆپی پێ وتاكو ئێستا‬ ‫خولەكە بردەوامە‬ ‫ستافی ناوەندی خانەقین ئامادەبوون لە دار‬ ‫چاندن لە بارەگای لقی‪15‬ی خانەقین‪.‬‬ ‫ناوەندی جەلەوال‬ ‫كۆتایی خولی تۆپی پێ بە ن��اوی خولی‬ ‫(جەلەوال) بۆ ‪ 50‬تیپ رێكخرابوو‪.‬‬

‫ناوەندی سەعدیە‬ ‫كردنەوەی خولی (بلیارد) بۆ ‪ 64‬یاریزان‬ ‫ولە كۆتایی خولەكە خەاڵت دابەش كرا لە سەر‬ ‫یاریزانان‪.‬‬ ‫ناوەندی مەندەلی‬ ‫كردنەوەی خولی تۆپی سەر مێز بۆ ‪50‬‬ ‫یاریزان لە گەرەكی (قلم الحاج)ولە كۆتایی‬ ‫خولەكە خەاڵت دابەش كرا لە سەر یاریزانان‪.‬‬

‫ناوەندی بااڵی گەرمیان‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪40‬‬

‫ك��ردن��ەوەی پێشانگایەكی فۆتۆگرافی كە‬ ‫بەبۆنەی ‪8‬ی مارس رۆژی جیهانی ئافرەتان‬ ‫لقی گەرمیانی یەكێتی قوتابیانی كوردستان‬ ‫پێی هەستابوو‪0‬‬ ‫بەشداریمان كرد لە یەكەمین كۆنفرانسی‬ ‫رێكخراوەكانی كۆمەڵی مەدەنی لەگەرمیان‬ ‫ك��ردن��ەوەی پێشانگایەكی فۆتۆگرافی و‬ ‫پەیكەرتاشی لەسەنتەری چاالكی الوان ناوەندی‬ ‫بااڵی گەرمیان سەردانی مەزاری نەمرانمان كرد‬ ‫و لەالیەن خەڵكێكی زۆرەوە بێشوازی كراین‬ ‫تیپی شانۆی بەهرە سەربەناوەندی بااڵی‬ ‫گەرمیان دوای گەرانەوەیان لەمەزاری نەمران‬ ‫سەردانی بەرێز پارێزگاری هەولێر ی كرد‪.‬‬

‫تیپی شانۆی بەهرە و هەڤااڵنی ناوەندی بااڵ‬ ‫دوای گەرانەوەیان لەمەزاری نەمران بەجل‬ ‫و بەرگی ك��وردی و جامانەی سورو بڕنەوی‬ ‫دەستیانەوە بەشداری ئاهەنگی نەورۆز یانكرد‪0‬‬ ‫گ��روپ��ی چ��االك��ی ق��ەرەت��ەپ��ەم��ان ك���ردەوە‬ ‫دوات��ر پێداویستی وەرزشیمان بەسەر تیپە‬ ‫وەرزشیەكانی سنورەكەدا دابەشك ‪0‬‬ ‫ناوەندی چاالكی كفری‬ ‫بەشداریمان كرد لەكۆریكی شیعری كەلەالیەن‬ ‫سەنتەری روناكبیری كفریەوە ئەنجام درابو‬ ‫بۆ دووشاعیری سنورەكە بەبۆنەی یادەكانی‬ ‫راپەرین و نەورۆزەوە ‪00‬‬

‫ناوەندی چاالكی دووز‬ ‫كۆتایمان هێنا بەخولێكی تۆپی سەر مێز‬ ‫كەبەبۆنەی ‪59‬هەمین ساڵیادی دامەزراندنی(ی‪-‬‬ ‫ل‪-‬د‪-‬ك) ئەنجام دراب��و دوات��ر خەاڵت بەسەر‬ ‫یاریزانەكانی بەشداربو لەخولەكەدا دابەش كرا‪0‬‬ ‫بەشداری لە كۆڕێكی شیعری كە یەكێتی‬ ‫ئافرەتانی كوردستان ئەنجومەنی دوور بەبۆنەی‬ ‫رۆژی جیهانی ئافرەتان ئەنجامی دابوو‪0‬‬ ‫ناوەندی چاالكی كەالر‬ ‫ئەنجامدانی یاریەكی دۆستانە لەنێوان هەردو‬ ‫تیپی (پیران و زاگرۆز )ئەنجامدرا ‪0‬‬ ‫ئەنجامدانی ماراسۆنێكی ماوە درێژ لەناحیەی‬ ‫باوەنور‪0‬‬

‫ریال و بەرشەلۆنە‪ ،‬پاشان دەوڵەتی كوردی‬

‫ئ��ەوەی پەیوەندی نێوان وەرزش و‬ ‫سیاسەت بەیەكەوە دەبەستێتەوە‪ ،‬رەنگە‬ ‫چەند شتێك ب��ێ‪ ،‬كەسێك لە رێگای‬ ‫وەرزش و تۆپی پێ خۆی دەناسێنێ و‬ ‫دوات��ر لە هەڵبژاردنەكانی شارەوانی و‬ ‫پەرلەمانی واڵتەكەیدا خۆی كاندید دەكات‬ ‫و بە پلە و پایەیەكی دەسەاڵت دەگات‪،‬‬ ‫یا تیپێك یاریزانێكی واڵتێكی بێ دەوڵەت‬ ‫لە پاڵەوانێتیێكی نێودەوڵەتی لەكاتی‬ ‫دەرك��ەوت��ن و گەشانەوەی ئەستێرەی‬ ‫بەختی‪ ،‬ساتێك بە ملیۆنان كەس سەیری‬ ‫یاریەكان دەكەن و زومی سەدان كامێڕا‬ ‫لەسەر ئەو یاریزانەیە ئااڵ یا نەخشەی‬ ‫جوگرافی واڵت��ەك��ەی بكاتە درێ��س و‬ ‫سەرنجی ئامادەبووانی بەهۆیەوە بۆ الی‬ ‫خۆی راكێشێ‪.‬‬ ‫هاوبەشیەكی دیكەش لەنێوان وەرزش‬ ‫بەگشتی و تۆپی پێ بەتایبەتی و هەستی‬ ‫ن��ەت��ەوەی��ی ك��ە ه��ۆك��اری گەیشتنە بە‬ ‫كەناری دەوڵەت یا پاراستنی ئەو كیانە‬ ‫گەر هەبێت‪ ،‬حەماس و كەف و كوڵی‬ ‫دەروونی و پڕ وزەیی جەستەییە‪ ،‬كاتێك‬ ‫پێشمەرگە و خەباتكارێك و یاریزانێك‬ ‫لەكاتی ئەداكردنی ئەركەكەی پێیەوە‬ ‫بارگاوی بووە‪.‬‬ ‫ئەو دەسپێكە با بەسبێت بۆ چوونە ناو‬ ‫باسێكی گەرم و گوڕ كە چەند رۆژی رابردوو‬ ‫شەقامەكانی كوردستانی بەشێوەیەكی‬ ‫ت��ون��د ب��ەخ��ۆی��ەوە س��ەرق��اڵ��ك��ردب��وو‪،‬‬ ‫بەتایبەتیش گەنج و الوان ل��ە كاتی‬ ‫تەواوبوونی یاریەكانی ریال و بەرشەلۆنە‪،‬‬ ‫چ ئەوانەی لەسەر ئاستی دەرەوەی واڵتی‬ ‫خۆیان بوون‪ ،‬خولی پاڵەوانان‪ ،‬یا ئەوانەی‬

‫لە ناوخۆی خۆیان كالسیكۆ وەختێك‬ ‫هەندێك هەڵوێست و رەفتار و ئاكاری زۆر‬ ‫سەمەرە و سەرنج راكێشانە لە هەواداران‬ ‫و الیەنگرانی هەردوو یانە بەرچاو دەكەوت‬ ‫و خۆیان كردبۆ باشترین كەرستەی هەواڵ‬ ‫و بەدواداچوونی رۆژنامەنووسان (مایەی‬ ‫گاڵتەرجاری و قۆشمە و پێكەنیشن‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوانەی فشەیان بە وەرزش دێت‪.‬‬ ‫ب�ڵاوب��وون��ەوە ب��ە ش��ەق��ام و كۆچەو‬ ‫كۆاڵنەكان و فركان فركان بە سەیارە‬ ‫و ماتۆر سكیل و گوتنەوەی هوتافانی‬ ‫یەكتری برینداركار و ه��ۆرن لێدان و‬ ‫هەلهەلە كێشان و هەندێك جاریش‬ ‫تەقەكردنی رەشاوێژی بە ئاسماندا‪ ،‬بەو‬ ‫هەموو ب��اوەڕەپ��ت��ەوەوە كە هەیان بوو‬ ‫لە ئەنجامدانی ئەو ئەتوارە ناشیرنانە‬ ‫هەزار و یەك پرسیار و سەرنج و گومانی‬ ‫دروستدەكرد‪.‬‬ ‫ئایا كۆكردنەوە و كۆگاكردنی ئەو‬ ‫هەموو وزە زۆرە لەناخی ئەو الوان��ە و‬ ‫وەرگرتنی حاڵەتەكە بە شێوازێكی وەها‬ ‫توند و تیژ و بایەخپێدانی بێ تام چی‬ ‫دەگەێنێ و چ هۆكار و پاڵنەرێكی خوار و‬ ‫خێچی هەیە؟‬ ‫ترسناكترە ل��ەوەش خۆشەویستی و‬ ‫مەعشوقبوونی تا ئاستی شێتبوونە بۆ‬ ‫هەندێك پ��رس و بابەتی الوەك��ی الی‬ ‫گەنجانی ئێمە‪ ،‬كە ئ��ام��اژە و هێمای‬ ‫مەترسیدار دەدەن بۆ ئایندەی چ دوور چ‬ ‫نزیكی ئەو واڵتە (هەرێمی كوردستان)‪،‬‬ ‫بەتایبەتی ك��ە ئێستا رەوش��ەك��ە بە‬ ‫قۆناغێكی هەستیاردا تێ دەپەڕێ و بەیانی‬ ‫بەرووی هەموو ئەگەرەكاندا كراویە‪.‬‬

‫شاخەوان عومەر سلێمان‬

‫باڵوبوونەوە بە شەقام‬ ‫و كۆچەو كۆاڵنەكان‬ ‫و فركان فركان بە‬ ‫سەیارە و ماتۆر سكیل‬ ‫و گوتنەوەی هوتافی‬ ‫برینداركەر و هۆڕن و‬ ‫هەلهەلە و هەندێك‬ ‫جاریش تەقەكردنی‬ ‫رەشاوێژی بە‬ ‫ئاسماندا‪ ،‬بەو هەموو‬ ‫باوەڕەپتەوەوە‪ ،‬هەزار و‬ ‫یەك پرسیار و سەرنج و‬ ‫گومانی دروستدەكرد‬

‫سەردان و دیدارەکانی شاندی یەکێتی الوانی دیموکراتی ئەڵمانیا لە کوردستان‬