180 web

‫دژوار فایەق‪ :‬لە کەرکوک لە گشت حزبەكانی‬ ‫كوردستانەوە دەبوونە ئەندامی یەكێتی الوان‬

‫پێشکه‌وتن‬

‫‪180‬‬

‫‌ژماره‬ ‫ئایاری ‪201٢‬‬

‫مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیرییه‌ یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان ده‌ریده‌کات‬

‫نەجات باپیر‪ :‬مانگی داهاتوو‬ ‫پڕۆژەی شاری كۆرییەكان دابەش‬ ‫دەکرێت و تەنیا کرێچییەکان لێی‬ ‫سوودمەند دەبن‬

‫فەرید مەخموری‪ :‬شێركۆ بێكەس سەربە یەكێك لە حزبەكانی دەسەاڵتە‪ ،‬بەاڵم تا‬ ‫ئێستا پەشێو نەشکاوەتەوە سەر هیچ حیزب و ئایدیۆلۆژیایەک‬

‫بۆچی گەنجان چاویلكە‬ ‫لە چاو دەكەن‬

‫راگەێندراوی پێنجەمین کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی‬ ‫سەرکردایەتی (ی‪،‬ل‪،‬د‪،‬ک)‬

‫‪/٨‬ئایاری ‪ ٢٠١٢‬بە ئامادەبوونی ھەڤاڵ ساسان عەونی‬ ‫ئەندامی سەرکردایەتی و بەرپرسی دەستەی رێکخراوە‬ ‫جەماوەریەکانی (پ‪،‬د‪،‬ک)‪ ،‬لە شاری ھەولێر پێنجەمین‬ ‫کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی سەکردایەتی یەکێتی الوانی‬ ‫دیموکراتی کوردستان بەرێوەچوو‪ ،‬لەسەرەتا ھەڤاڵ ساسان‬ ‫وتەیەکی پێشکەشکرد‪ ،‬کە تێیدا تیشکی خستە سەر‬ ‫ئەرکی ھەنووکەیی رێکخراوەکانی کۆمەڵی مەدەنی بەگشتی‬ ‫و یەکێتی الوان بەتایبەتی‪ ،‬دواتر باسێکی کورتی روداوە‬ ‫سیاسیەکانی ئەم دواییەی ھەرێمی کوردستان و دەرئەنجام‬ ‫و لێکەوتەکانی سەردانە سەرکەوتوەکەی سەرۆکی ھەرێمی‬ ‫بۆ ئەمریکا پێشکەشکرد‪.‬‬ ‫دواتر کۆبوونەوە بەرنامەی کاری ئاسایی خۆی دەسپێکرد‬ ‫و بە ئەندامبوونی ھەمیشەی یەکێتی الوانی لە یەکێتی‬ ‫الوانی دیموکراتی جیھان بەرز نرخاند و ئەو ھەنگاوەی بە‬ ‫دەسکەوتێکی گەورە بۆ الوانی کوردستان ھەژمارکرد‪.‬‬ ‫ھاوکات کۆبوونەوە بەستنی دووەمین کۆنفراسی نەتەوەیی‬ ‫الوان��ی چ��وار پارچەی کوردستانی ب��ەرز ھەڵسەنگاند و‬ ‫دووپاتی ئەنجامدانی زیاتری چاالکی لەم شێوەیەی کردەوە‬ ‫لە پێناو یەکریزی و یەکگوتاری نەتەوەیی الوانی کوردستانی‬ ‫گەورە‪.‬‬ ‫بەشێکی دیکەی کۆبوونەوە تایبەت بوو بە پاڵپشتی و‬ ‫پشتیوانی ھەڵوێستە سیاسیەکانی ھەرێمی کوردستان و‬

‫جەنابی سەرۆک بارزانی دەربارەی رەفتارە نا دەستوریەکانی‬ ‫ئەم دواییەی حکوومەتەکەی مالیکی و نواندنی ھاوھەڵوێستی‬ ‫بۆ سەرجەم بڕیار نەتەوەییەکانی کوردستان‪.‬‬ ‫ھەرەوەھا کۆبوونەوە پرس و داخوازیەکانی الوانی تاوتوێکرد‬ ‫و لە کێشە و گرفتەکانی کۆڵیەوە‪ ،‬دووپاتی بەدواداچونی‬ ‫ئاریشەکانی ئەو توێژە کردەوە و بە دەنگەوەچونی تەواوی‬ ‫گرفتەکانی بە کارێکی پێویست و دوانەخراو زانی‪.‬‬ ‫لە بەشێکی دیکەی کۆبوونەوە گەرانەوەی رێزدار نێچیرڤان‬ ‫ب��ارزان��ی بۆ وەرگ��رت��ن��ەوەی سەرۆکایەتی حکوومەت بە‬ ‫ئەرێنیەوە تەماشاکرد و ئومێدی سەرکەوتنیان لە ئەرکەکانیا‬ ‫بۆ خواست‪ ،‬کە ھەمیشە بەرێزیان پاڵشتی توێژی الوان‬ ‫بوونە‪.‬‬ ‫لە کۆتایدا کۆبوونەوە بە ک��ارو چاالکیەکانی ماوەی‬ ‫زەمەنی نێوان ھەردوو کۆبوونەوەی چوارەم و پێنجەمی‬ ‫رێکخراوەکەدا چۆوە و خوێندەوە و ھەڵسەنگاندنی بۆکرد و‬ ‫بەرنامەی کاریشی بۆ شەش مانگی ئایندە دارشت‪ ،‬کۆبونەوە‬ ‫سەرکەوتوانە کۆتایی بە کارەکانی خۆیھێنا‪.‬‬ ‫ئەنجوومەنی سەرکردایەتی‬ ‫یەکێـتی الوانی دیموکراتی کوردستان‬ ‫‪ /٩‬ئایاری ‪٢٠١٢‬‬

‫مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیرییه‌ یه‌کێتی‬ ‫الوانی دیموکراتی کوردستان‬ ‫ده‌ریده‌کات‬

‫خاوه‌ن ئیمتیاز‪:‬‬ ‫ئومێد خۆشناو‬

‫دەربارەی كۆمەڵگەی مەدەنی‬

‫ل‪2‬‬

‫سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬ ‫ئاڤان حه‌م ‌ه ساڵح‬

‫‪0750 446 1301‬‬ ‫‪avanpirs@yahoo.com‬‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬ ‫شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان‬ ‫‪0750 448 0225‬‬

‫‪shaxawanlawan@yahoo.com‬‬

‫ستافی په‌یامنێران‪:‬‬ ‫هه‌ولێر‪:‬‬ ‫توانا شیخانی‬ ‫تریفە بڵباس‬ ‫محەمەد عومەر‬ ‫فۆتۆگرافەر‪:‬‬ ‫جیهانگیر گەردی‬ ‫نه‌خشه‌ساز‪:‬‬ ‫فوئاد یوسفی‬ ‫ماڵپه‌ڕ‪:‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ناونیشان‪ :‬هەولێر‪ -‬بارەگای مه‌کته‌بی‬ ‫سکرتارییه‌تی یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬

‫سیر «ڤیاگرا» ی سروشتیە‬ ‫میران بەكر‪:‬‬ ‫بۆ ئەوەی وەک‬ ‫بەرپرسەکان نەكەومە‬ ‫ژێر رەهەندەكانی‬ ‫نەبەخشینی زانیاری‪،‬‬ ‫دەڵێم لە سەرووی‬ ‫عەشقەوە دەژیم‬

‫ل‪31‬‬

‫ل‪16‬‬

‫وتــار‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫دەربارەی كۆمەڵگەی مەدەنی‬ ‫رامیار جەوهەر‬

‫زۆر جار دەسەاڵت‬ ‫و دەوڵەت بوونی‬ ‫ڕێكخراوەکانی بەالوە‬ ‫گرانە و بە چەندین شێوە‬ ‫هەوڵی سنوور بۆ دانان‬ ‫و سڕینەوە و لەباربردنی‬ ‫هەوڵەكانیان دەدات‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکهه‬ ‫ پێشک‬

‫‪4‬‬

‫واڵتانەی سیستەمی سیاسیان گشتگیر و دكتاتۆر‬ ‫چەمكی كۆمەڵگەی مەدەنی‪..‬‬ ‫كۆمەڵگەی مەدەنی یەكێكە لەو چەمكانەی بوون‪ .‬بەتایبەتی جیهانی سێ‪ .‬لە هەموو ئەو‬ ‫كە لە سەردەمی جیاواز بە مانا و جەوهەری واڵتانەدا و لە پڕۆسەی گۆڕان بەرەو دیموكراسیدا‬ ‫جیاوازەوە لە كۆمەڵگەی رۆژئاوایدا دەركەوتووە‪ .‬هەمیشە چەمكی ك��ۆم��ەڵ��گ��ەی م��ەدەن��ی و‬ ‫ه��ەر جارێك بوونیادێكی م��ێ��ژووی تایبەتی بەهێزكردنی كاریگەری رێكخراوەكانی لە سەرەتایی‬ ‫هەبووە و وەاڵمدەرەوەی ئەو پێداویستیانە بووە هەنگاوەكانییەوەیە تیشكی گەورەی چۆتە سەر‪.‬‬ ‫كە هێناویانەتە ب��وون‪ ،‬ب��ەاڵم لە هەشتاكانی بۆ دیاریكردنی چوارچێوەیەكی ت��اڕاددەی��ەك‬ ‫ئەم سەدەیەوە جارێكی تر ئەم چەمكە فووی روون بۆ ئەو پێناسەیە و ئەو روونكردنەوانەی‬ ‫پێداكرایەوە و لە رۆژه��ەاڵت و رۆژئ��اوادا وەك بۆ كۆمەڵگەی مەدەنی دەكرێت پێویستە چەند‬ ‫نموونەی ب��ەرز و لەبەرچاو ئاماژەی بۆ كرا‪ .‬راستیەكی مێژووی بخەینە بەردەست كە جموجۆڵ‬ ‫بەتایبەتی ل��ەدوای هەرەسی بلۆكی رۆژهەاڵتی و بزاڤە جیاوازەكان جەختیان لەسەركردۆتەوە‪،‬‬ ‫ئەم چەمكە وەك یۆتۆپیایەك گەیشتە واڵتانی زۆرجار كۆمەڵگەی مەدەنیان لە یەكێكیان یان لە‬ ‫ئەوروپای رۆژهەاڵت و لەوێشەوە بۆ هەموو ئەو یەکێكیاندا دیوەتەوە و كردوویانەتە رێگر بۆ ئەو‬

‫وتــار‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫مانای ئینسكلۆپیدیای (مەدەنیەت)‬ ‫ل��ە ئینسكلۆپیدیا فەلسەفی زانستییە‬ ‫كۆمەاڵیەتییەكاندا زاراوەی���ەك بۆ كۆمەڵگەی‬ ‫مەدەنی (‪ )civil society‬تەرخان نەكراوە‬

‫دامەزراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی‬ ‫محمد عبدالجبار دەربارەی كۆمەڵگەی مەدەنی‬ ‫دەڵێت‪ :‬كۆمەڵگەی مەدەنی سەر بە بەها و‬ ‫دام��ەزراوە خۆویستەكانی شارە ؛بەپێچەوانەی‬ ‫كۆمەڵی گوند كە پەیوەندیەكانی تاك تێیدا‬ ‫خۆنەویستە‪.‬‬ ‫كەمترین بەرهەمێك كە ئەو دامەزراو و كۆمەڵە‬ ‫زۆرانەی پێشكەشی كۆمەڵگەی بكەن بەهێزكردنی‬ ‫گیانی هاوژیانی كۆمەاڵیەتی ئەو كەسەیە كە‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫جۆرە ستەم و زۆرەی لەو سەردەمە روویانداوە‪.‬‬ ‫یەكەم‪ :‬جەختكردنی زۆر لەسەر جیاكردنەوەی‬ ‫دەوڵەت لە كۆمەڵگە یا جیاوازی خستن لەنێوان‬ ‫دامەزراوە دەوڵەتی و دامەزراوە كۆمەڵگایەكاندا‪،‬‬ ‫مەبەست لەم دەستنیشانكردنەی دەسەاڵتی‬ ‫دەوڵەت بەسەر دامەزراوە كۆمەاڵیەتیەكاندا‪ ،‬واتە‬ ‫دەوڵەت كاریگەری و فشاری تەواوی بەسەر ئیدارە‬ ‫و كاری تاكەكانی كۆمەڵگەدا بۆ درووست نەبێت‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬جیاوازی و بۆشاییەك بخرێتە نێوان‬ ‫هۆكارەكانی دەوڵ���ەت و هۆكارەكانی كاری‬ ‫ئابووری و بازاڕەكان‪ ،‬ئەمەش بۆ ئەوەی فشاری‬ ‫ئابووریانەی دەوڵەت كەمبكرێنەوە و لەو رێگەیەوە‬ ‫توانای دەستەمۆكردن و فشار هێنانی بۆ سەر‬ ‫ژیانی كۆمەاڵیەتی تاكەكانی كۆمەڵگە نەبێت‪.‬‬ ‫سێیەم‪ :‬م��رۆڤ لە كۆمەڵگەی خۆیدا بە‬ ‫راستەقینە هەڵگری سیفەتی هاواڵتی بێت‪ ،‬وەك‬ ‫قەوارەیەكی خاوەن ماف مامەڵەی لەگەڵدا بكرێت‬ ‫و چاو لە پەیوەست و ئینتیماكانی بپۆشرێت‪.‬‬ ‫واتە ئامادەگیەكی هێندەی ق��ەوارەی خۆی لە‬ ‫بڕیار و ئاراستە و گۆڕانكاری سیاسی و ئابووری‬ ‫و رۆشنبیری و كۆمەڵگەیەكدا هەبێت و لە‬ ‫مێگەلیەتی قورتاری بێت‪.‬‬ ‫چوارەم‪ :‬جەخت بكرێت لەسەر جیاكردنەوەی‬ ‫میكانیزمی ك��اری دام����ەزراوە كۆمەاڵیەتی و‬ ‫ئامانجەكانیان لەگەڵ میكانیزم و ئامانج و كاری‬ ‫دام��ەزراوە ئابوورییەكاندا بەجۆرێك دام��ەزراوە‬ ‫كۆمەاڵیەتیەكان لەژێر فشاری كاریگەری ئابووری‬ ‫دەرچ���ن و خ��ۆی��ان سەربەخۆ ب��ە ئاراستەی‬ ‫پێداویستی ئەندامانیان فشار بۆ دەوڵ��ەت و‬ ‫دامەزراوەكانی تر بهێنن‪.‬‬ ‫پێنجەم‪ :‬جیاوازیەك بخرێتە نێوان كۆمەڵگە‬ ‫سەرەتاییەكان ‪-‬كە مرۆڤ بەبێ ویستی خۆی‬ ‫تێیدا ئەندامە و پەیوەندیەكان ئی خوێنن و زۆر‬ ‫بەهێزن و تاك ناتوانێت لێیان قوتار بێت‪ -‬لەگەڵ‬ ‫كۆمەڵگا ناوەندییەكاندا ‪-‬كە ئەندامان خۆیان‬ ‫پێكیدێنن و مەبەست و ئامانجێكی دیاریكراو یان‬ ‫پێداویستیەكی ژیان كۆیان دەكاتەوە‪.‬‬

‫هەرچەندە وشەی (‪ )civil‬بەتەنیا گەلێك مانای‬ ‫وەرگرتووە‪.‬‬ ‫* لە (معجم االفكار)ـدا زاراوەی یاخیبوونی‬ ‫مەدەنی هەیە‪ ،‬چونكە بەرەنگارییەكی شارستانی‬ ‫باس دەكات‪.‬‬ ‫* لە (معجم الفكر الحدیث)ـدا زاراوەیەكی‬ ‫بزاڤی مافە مەدەنیەكان (‪civil rights‬‬ ‫‪ )movment‬هەیە‪.‬‬ ‫* لە (معجم بولدین) زاراوەی یاسایی مەدەنی‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫* لە (ئینسكلۆپیدیای ماكمیالن)ـدا مافە‬ ‫مەدەنیەكان؛ ئازادییە مەدەنییەكان؛ یاسایی‬ ‫مەدەنی ؛یاخیبوونی مەدەنی؛ هەیە‪.‬‬ ‫* لە (معجم ئۆكسفۆرد)ـی گەورە ئەم مانایەی‬ ‫بۆ دانراوە‪:‬‬ ‫‪ -1‬تایبەت بە مافی هاواڵتیانەوە‪.‬‬ ‫‪ -2‬تایبەت بە هاواڵتیان بۆ یەكەمجار زاراوەی‬ ‫كۆمەڵگەی مەدەنی بەكارهێنا‪.‬‬ ‫‪ -4‬كردبێت بە پەیكەرێك هاواڵتیانەوە‪ .‬یا‬ ‫رێكخستنی ناوەخۆی دەوڵەتێك‪.‬‬ ‫‪ -5‬مەدەنی؛ ناوخۆ؛ نیشتیمانی‪.‬‬ ‫‪ -6‬پەیوەست بە هاواڵتیانەوە وەك‪ :‬مافە‬ ‫مەدەنیەكان‪.‬‬ ‫‪ -7‬شایستەی هاواڵتی‪.‬‬ ‫‪ -8‬خاوەن سیستەمێكی كۆمەاڵیەتی گونجاو‬ ‫و تۆكمە‪.‬‬ ‫‪ -9‬شارستانی پێچەوانەی بەربەری‪.‬‬ ‫‪ -10‬رۆشنبیری ؛زانا؛ خۆشگوزەران‪.‬‬ ‫‪ -11‬هۆشیار ؛ئاگادار‪.‬‬ ‫‪ -12‬مرۆڤ دۆست ؛نەرم و نیان؛ دڵ نەرم‪.‬‬ ‫‪ -13‬موئەدەب ؛نەرم؛ زیرەك‪.‬‬ ‫‪ -14‬ناسەربازی‪.‬‬

‫پێناوە پەیوەستە ؛چێژی ه��اواڵت��ی ت��ازە و‬ ‫ئەنجامدانی كاری بە كۆمەڵی تێیدا بەرجەستە‬ ‫دەكەن‪.‬‬ ‫یەكەم‪ :‬دامەزراوە ئابووریەكان‪ :‬كە بانقەكان و‬ ‫كۆمپانیا جیاوازەكان و دامەزراوە ئابووریەكانی تر‬ ‫دەگرێتەوە‪ ،‬لەم ڕێیەشەوە بەشداری ناڕاستەوخۆی‬ ‫بڕیارە گەورە و بچووكەكانی دەوڵەت دەكات ؛نەك‬ ‫هەر سیاسەتی ناوخۆی بگرە سیاسەتی دەرەكیش‬ ‫تەریب بە بەرژەوەندیەكانی خۆی وێنە دەكێشێت‪.‬‬ ‫لە هەندێك كۆمەڵگە و دەوڵەتدا (بەتایبەتی واڵتە‬ ‫سەرمایەدارەكان) كاریگەری ئابووری و سیاسی‬ ‫ئەم دامەزراوانە هێندە زۆر دەبن خۆیان دەبەنەوە‬ ‫فشار بۆ سەر كۆمەڵگە و دەتوانن بەشداری‬ ‫پەروەردەی زەوق و رۆشنبیری زیاتر لە نەوەیەك‬ ‫بكەن‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬دامەزراوە كۆمەاڵیەتیەكان‪ :‬كە سەندیكا‬ ‫و پەیوەندی و رێكخراوەكانی تر دەگرێتەوە‪،‬‬ ‫؛مەبەست لێیان بەرگریكردن و دەستەبەركرنی‬ ‫مافی تایبەتی ئەو چینە كۆمەاڵیەتییەیە كە‬ ‫رێكخراوەكەیان پێكیهێناوە‪ .‬ئەو ڕێكخراوانە كە‬ ‫ڕووبەرێكی بەرفراوان لە دانیشتوانی كۆمەڵگە‬ ‫پێكدێنن زۆرج���ار دەت��وان��ن ببن بەفشار بۆ‬ ‫سەر دەوڵ��ەت و لەڕێی چاالكیەكانی مانگرتن‬ ‫و خۆپیشاندان و دەس��ت لەكاركێشانەوەوە‬ ‫ناچاری بكەن بەجددی چ��او بە داواك���اری و‬ ‫پێداویستیەكانیاندا بخشێنێتەوە‪ .‬زۆرج��ار ئەم‬ ‫ڕێكخراوانە ژمارەی ئەندامانیان لەسەدان هەزار و‬ ‫بگرە لە ملیۆنیش دەردەچێت دەبنە كورە و ماكی‬ ‫خەبات و دەتوانن لەرزە بە سیستەمی دەسەاڵتی‬ ‫دەوڵەت بخەن‪.‬‬ ‫بوونی ئازادانەی ئەم جۆرە سەندیكا و ڕێكخراوە‬ ‫پیشەیی و جەماوەریانە ئاماژە و ناسراوەییەكن بۆ‬ ‫جۆری سیستەمی سیاسی ئەو كۆمەڵگایە ؛بۆیە‬ ‫لە دیكتاتۆرترین دەسەاڵتدا چەندین هۆكاری‬ ‫كارتۆنی و ئیفلیجی ئەم ڕێكخراوانە دەبینرێت‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ن��ەك ه��ەر نابنە چ��ەق و ناوەندێك بۆ‬ ‫خەبات و دەستەبەركردنی مافەكان‪ ،‬بگرە‬ ‫دەبنە كەناڵێكی تر بۆ گەیاندن و چەسپاندنی‬ ‫ستراتیژییەكانی دەس���ەاڵت و سەركوتكەری‬ ‫هەموو جۆرە جوواڵنەوەیەك‪ ،‬ئەم رێكخراوانە بەو‬ ‫سیفەتەی هەڵگری كەسایەتی مەعنەوین‪ ،‬دەتوانن‬ ‫دەن��گ و داواكاریەكانی چینەكەیان بگەیەننە‬

‫‪5‬‬

‫وتــار‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪6‬‬

‫ئاستی كاریگەر لە ناوەندی دەسەاڵتدا‪.‬‬ ‫بونیادنانی كۆمەڵگەی‬ ‫سێیەم‪ :‬دام��ەزراوە سیاسیەكان‪ :‬كە حیزب‬ ‫و ناوچەكانی هەڵبژاردن دەگرێتەوە‪ ،‬ئەم جۆرە‬ ‫مەدەنی لە سەرەوە‬ ‫ڕێكخراوانە (بەتایبەتی حیزبی بەرهەڵستكار)‬ ‫و فەرزكردنی بەسەر‬ ‫چاودێریێكی راستەوخۆی س��ەر دەس��ەاڵت��ن و‬ ‫كۆمەڵگەدا سەری لە‬ ‫لەیادی ئ���ەوەدان ب��ەپ��ڕۆژەی نوێوە دەس��ەاڵت‬ ‫بگرنەدەست‪ ،‬واتە مەبەستی گۆڕینی سیستەمی‬ ‫شكستەوە دەردەچێـت‪،‬‬ ‫سیاسی ئەم واڵتەیان هەیە‪ .‬زۆر جار دەسەاڵت‬ ‫بەڵكو كاتێك ناوی‬ ‫و دەوڵەت هاتنە بوونی ئەم ڕێكخراوانەی بەالوە‬ ‫كۆمەڵگەی مەدەنی‬ ‫گرانە و بە چەندین شێوە هەوڵی سنوور بۆ دانان‬ ‫و سڕینەوە و لەباربردنی هەوڵەكانیان دەدات‪.‬‬ ‫لێدەنرێت كە لە دەرەوەی‬ ‫چ���وارەم‪ :‬دام����ەزراوە ڕۆشنبیریەكان‪ :‬كە‬ ‫دەسەاڵتە ئابووری و‬ ‫قوتابخانە و زانكۆ هۆكاری پەیوەندییە نوێیەكان‬ ‫و ڕێ��ك��خ��راوە ڕۆشنبیری و ڕووناكبیریەكان سیاسیەكانی دەوڵەتەوە‬ ‫دەگرێتەوە‪ ،‬ئەمانیش بە ڕۆڵی خۆیان و پاڵپشت‬ ‫درووست بووبێـت‬ ‫بەو پڕۆگرامە داڕێ��ژراوەی كاری لەسەر دەكەن‪،‬‬ ‫دەیانەوێت لە داڕشتنی كەسایەتی تاكەكانی ئەو درووست دەبێت‪ ،‬بە جۆرێك ئەو كەسە دەكەوێتە‬ ‫كۆمەڵگەیەدا بەشدار بن و هەندێك لەو مەبەست و حاڵەتێكەوە ناتوانێت دەستبەرداری ئەو كارە‬ ‫ئامانج و بنەما بااڵیانەی هەوڵی بۆ دەدەن لەالیان ببێت‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬رێكخستنی كۆمەاڵیەتی‪ :‬پێكهێنانی‬ ‫بچەسپێنن‪ .‬بەرپاكردنی گۆرانی دیموكراسی و لە‬ ‫هەر كۆمەڵگەیەكدا سەرەتا پێویستیەكی زۆری دام��ەزراوەك��ان��ی كۆمەڵگەی مەدەنی بە پلەی‬ ‫بە باڵو كردنەوەی ڕۆشنبیری تایبەت هەیە الی یەكەم لەسەر شانی تاكەكانی كۆمەڵگەیە‪،‬‬ ‫ئەوان دەتوانن ئەو مەرجە پێویستانە بهێننەدی‬ ‫هاواڵتیان‪.‬‬ ‫كە كۆمەڵگەی مەدەنی لەسایەیدا بێتە بوون‪،‬‬ ‫كۆمەڵگایەك تاكەكانی ناتوانن خۆیان ڕێكبخەن‬ ‫بنەماكانی كۆمەڵگەی مەدەنی‬ ‫یەكەم‪ :‬كاری خۆویستی ئازادانە‪ :‬بونیادنانی و پێویست نەبن بەمەرجەكانی ئەندامیەتی و‬ ‫كۆمەڵگەی مەدەنی لە سەرەوە و فەرزكردنی بەسەر ئەندامیەتی لیژنەكان و بەشداری چاالكی گشتی‬ ‫كۆمەڵگەدا سەری لە شكستەوە دەردەچێـت‪ ،‬نەكەن و بیروڕای خۆیان دەرنەبڕن گوێ لە بیروڕا‬ ‫بەڵكو كاتێك ناوی كۆمەڵگەی مەدەنی لێدەنرێت جیاوازەكان نەگرن و هەوڵی بەشداری نەدەن‬ ‫كە لە دەرەوەی دەسەاڵتە ئابووری و سیاسیەكانی كۆمەڵگەی مەدەنیان پێدروست ناكرێت‪.‬‬ ‫سێیەم‪ :‬توانای قبوڵكردن و ڕاهاتن لەسەر‬ ‫دەوڵەتەوە درووست بووبێـت واتە بەرجەستەبووی‬ ‫بیروڕای جیاواز و مامەڵەی درووس��ت لەتەك‬ ‫ئازادانەی ئەو كۆمەڵە بێت كە پێكیانهێناوە‪.‬‬ ‫‪ -1‬ك��اری��گ��ەری فیكر‪ :‬ك��ە پێویستی بە ئەو دیاردەیە‪ .‬ئەو بنەمایەش دووبارە پێوستی‬ ‫كارتێكردنی درێژخایەن و لەسەرخۆ هەیە و ئارام بە پ��ەروەردەك��ردن و ڕۆشنبیركردنێكی تۆكمە‬ ‫گرتنێكی زۆری دەوێت‪ ،‬بەاڵم كارێكی بەرهەمدراو و ج��ددی هەیە بەتایبەتی لەو كۆمەڵگایانەی‬ ‫بوونیادی مێژوی و كەسایەتیان ت��وڕەی��ی و‬ ‫بەردەوامە‪.‬‬ ‫‪ -2‬كاریگەری عاتیفە‪ :‬كە هەڵچوونێكی كاتییە تاكڕەوی و زبری و توندووتیژی تێدایە (وەك زۆر‬ ‫و بۆ ماوەیەكی كەم و بە گوڕێكی زۆر بەردەوام لەكۆمەڵگاكانی جیهانی سێ)‪.‬‬ ‫دەبێت‪ ،‬لە هەندێك كاری كاتی قەوارە گەورەدا‬ ‫ئاستەنگەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی‬ ‫سوودی تایبەتی خۆی هەیە‪.‬‬ ‫‪ -1‬بناغەی پەیوەستبوون بە دام���ەزراوە‬ ‫‪ -3‬ك��اری��گ��ەری خووپێوەگرتن‪ :‬ئەمەیان‬ ‫لەئەنجامی دووبارەكردنەوەی كردارێكی دیاریكراودا جیاجیاكانی كۆمەڵگەی مەدەنیەوە بناغەی‬

‫سودوەرگرتنە‪ ،‬ئەمەش جۆرێك لە خۆپەرستی‬ ‫دەخ��ات��ەوە لە كۆمەڵگەدا‪ ،‬بەجۆرێك ئەگەر‬ ‫تاكێك بەرژەوەندی و سوودی لە دامەزراوەیەكدا‬ ‫نەبوو ناچێت بەالیدا یا لە ڕووە ئابووریەكەیەوە‬ ‫كۆمەڵگەی مەدەنی چینێكی تری ئۆرستۆكراتی‬ ‫دەسەاڵتدار (دەسەاڵتدارێتی دەوڵەمەندەكان)‬ ‫درووست دەكات و فشاری سەر هەڵبژاردراوەكانی‬ ‫پێ زیاد دەبێت‪ .‬چونكە ئاستە دەوڵەمەندەكان‬ ‫بەرژەوەندی ماددیان زوو پەكدەكەوێت‪.‬‬ ‫‪-2‬دامەزراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی بوارێك‬ ‫درووست دەكات بۆ دەست تێوەردان لە ژیانی‬ ‫تایبەتی خەڵك‪ ،‬بە درووستكردنی فشارێك یا‬ ‫خستنەوەی تێزە ڕۆشنبیریەكەی دیاریكراو كە زۆر‬ ‫جار تەنها لەبەرژەوەندی ئەندامانی ئەو دامەزراوە‬ ‫دەشەكێتەوە‪.‬‬ ‫‪ -3‬ئەم دامەزراوە جیاجیایانە دەبنە مەرجەعێك‬ ‫بۆ درووستبوونی هەڵوێست و مومارەسە و بەهای‬ ‫كۆمەاڵیەتی تازە‪ ،‬بەجۆرێكیش كاریگەری لەسەر‬ ‫ئەندامانی خۆی بەجێدێڵێت‪.‬رەنگە ئەو بەها‬ ‫و هەڵوێستە تازانەی خۆیان بكەنە پێوەری‬ ‫تایبەت و خەڵكی تری دەرەوەی دامەزراوەكانی‬ ‫پێ بپێون‪ ،‬واتە مەرجەعیەتێكی تر (زۆرینە) لە‬ ‫دەرەوەی یاسا درووست دەكات‪.‬‬ ‫‪ -4‬لەو پانتاییە جوگرافیانەی كۆمەڵگكەی‬ ‫م��ەدەن��ی س��ەری��ان��ه��ەڵ��دا ج��ودای��ی و س��ەروو‬ ‫خواركردنێكی زۆر هەبوو لەنێوان تاكەكانی‬ ‫كۆمەڵگەدا‪ ،‬بۆیە پ��اش چەند گۆڕانكاری و‬ ‫ئەزموونێكی سەرنەكەوتوو ئەندامێتی دامەزراوە‬ ‫مەدەنیەكان لەسەر هاواڵتیبوون وەستایەوە‬ ‫(ك��ە دژی ئ��ەو جیاوازیانە ب��وو ك��ە بەهۆی‬ ‫رەن��گ و ڕەگ��ەزەوە كەوتبوونەوە)‪ ،‬ب��ەاڵم لەو‬ ‫كۆمەڵگایانەی ئەم جوداخوازییە نییە‪ ،‬ڕەنگە‬ ‫پێوەری هاواڵتیبوون كەم بێت بۆ بوونە ئەندامی‬ ‫ئەم دامەزراوانە‪.‬‬ ‫‪ -5‬كۆمەڵگەی مەدەنی زۆر جەخت لەسەر‬ ‫جیایی لە دەوڵەت و دووری لە سیاسەت دەكات‪،‬‬ ‫سنوورەكانی كاریگەری خۆی تەنها لە نەخشەی‬ ‫داواكاری و پێداویستی ئەندامانیدا دەهێڵێتەوە‪.‬‬ ‫ت��ۆخ��ب��وون��ەوەی ئ��ەم فكرەیە الی ئەندامان‬ ‫دەبێتە یارمەتیدەرێكی سەرەكی دیكتاتۆریەت و‬ ‫ستەمكاری و كۆمەڵگەی مەدەنیش خۆی یەكەم‬ ‫زیانلێكەوتوو دەبێت‪.‬‬

‫وتــار‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫شۆرشی گواڵن دەسپێكی قۆناغێكی تازەی خەباتی‬ ‫نەتەوەییمان‬

‫كارمەند ساڵح‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫و كەرامەتی‬ ‫بەرگری لەخۆیان‬ ‫نەتەوایەتیان بكەن‪ ،‬لەالیەكی دیكەشەوە شان‬ ‫بەشانی براكانیا لە شاخ بەگژ سیاسەتەكانی‬ ‫ئ��ەو دەس��ەاڵت��ە ت��رس��ن��اك��ەدا بچنەوە بۆیە‬ ‫رێگای بەشداریكردنیان لە ش��ۆرش و بوون‬ ‫بەپێشمەرگایەتیان هەڵدەبژارد و بەوەش تا‬ ‫دەه��ات ریزەكانی شۆرشی گ��واڵن بەو هێزە‬ ‫كاریگەرە دەوڵەمەندتر دەبوو‪.‬‬ ‫هاوكات شۆرشیش بەهۆی ئەو رۆڵەی كە‬ ‫گێڕای توانی دەنگدانەوەیەكی باش لەناو چین‬ ‫و توێژەكانی خەڵكی كوردستان دروستبكات و‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫شۆرشی گ��واڵن لە قۆناغەكانی شۆرشی‬ ‫نەتەوەیی ك��ورد بە یەكێك ل��ەو شۆرشانە‬ ‫دەژمێردرێت كە توانی وێستگەی تێكۆشان‬ ‫لە بارودۆخێكی هەستیاری ناهەمواردا كە بێ‬ ‫ئومێدی ب��ااڵی بەسەر كوردستاندا كێشابوو‬ ‫بگوازێتەوە بۆ سەردەمێك كە تێیدا تێكۆشان و‬ ‫بەرخودان جارێكی دیكی روخسا و ناوەرۆكێكی‬ ‫ت��ازە وەرگ��رێ��ت‪ ،‬ئەویش پاش ئ��ەوەی ساڵی‬ ‫‪ 1975‬بەهۆی گەلەكۆمەی نێودەوڵەتی لە‬ ‫شۆرشی ئەیلول نسكۆی تووش بوو و دەرئەنجام‬ ‫رەوشێكی بێ هیواوی ت��ەواوی كوردستانی‬ ‫داپۆشی بوو‪.‬‬ ‫ل���ە ‪ 26‬گ���واڵن���ی ‪1976‬پ���ارت���ی‬ ‫دیموكراتی كوردستان بە درككردن‬ ‫بە پێوستی ئەو زەمەن و واقیعیەتی‬ ‫سیاسی ناوچەكە جاری شۆرشێكی‬ ‫نوێی دا بەناوی شۆرشی گواڵنی‬ ‫پێشكەوتووخواز‪ ،‬كە ئەو جارەش‬ ‫وێ���ڕای ئ���ەوەی س��ەرج��ەم چین و‬ ‫توێژەكانی كوردستان بێ جیاوازی‬ ‫تێیدا بەشداربوون‪ ،‬هاوكات بە لێهاتووی‬ ‫جەنابی سەرۆك بارزانی توانرا جارێكی‬ ‫دیكە سەرجەم پێكهاتە و نەتەوەكانی ناو‬ ‫كوردستان لە چوارچێوەی پێشمەرگاریەتی لەو‬ ‫شۆرشە كۆبكرێنەوە‪.‬‬ ‫شۆرشی گواڵن لەوكاتەدا بووە روداوێكی‬ ‫گ���ەورەی گ��ۆرەپ��ان��ی سیاسی ك��وردس��ت��ان و‬ ‫حكوومەتی بەعس بەهۆی كاریگەری و گرنگی‬ ‫شۆرشەكە و خێرای لە چوونە ریزی رێژەیەكی‬ ‫زۆری خەڵك بۆ ریزەكانی شۆرش ترسێكی زۆری‬ ‫لێ نیشت‪ ،‬هاوكات ئەو گیانی تەبایی و هاوكار و‬ ‫بەیەكەوە خەباتكردن كە وەكو كەلتور لەالیەن‬ ‫بارزانی نەمر و شۆرشی ئەیلول بەرهەم هاتبوو‬ ‫لەو شۆرشەدا درێ��ژەی پێدراو بووە هۆكاری‬ ‫زیاتر بەهێزبوونی ش��ۆرش و گەورەتربوونی‬ ‫ئاكامەكانی‪.‬‬

‫ئ��ەو س��ەردەم��ە ك��ە هەرێمی كوردستان‬ ‫دەرئەنجامی سیاسەتی سوتماككردنی خال‬ ‫و ئەنفال و گرتن و كوشتن و راوەدون��ان��ی‬ ‫كوردان لەالیەن دام و دەزگا داپلۆسێنەرەكانی‬ ‫بەعس بە هەل و مەرجێكی شڵەژا و نارێك‬ ‫ت��ێ��پ��ەردەب��وو و گەنجان بەتایبەتی ناچار‬ ‫دەبوون بۆ رووبەرووبوونەوەی ئەو سیاسەتە‬ ‫دوژمنكارانە رێگایەك بگرنە ب��ەر‪ ،‬كە هەم‬

‫وابكات خەڵكی بێزار و بێ تاقەت لە سیاسەتی‬ ‫بەعسی فاشی بەكۆمەڵ روبكەنە ریزەكانی‬ ‫شۆرش و ببنە پاڵپشت و پشتیوانیەكی بەهێز‬ ‫بۆ شۆرشەكە‪ ،‬بەتایبەتی كە ئەوكات شۆرش‬ ‫ت��ازە لە سەرەتای خۆدروستكردنی داب��وو و‬ ‫پێویستی بە ه��اوك��ار و یارمەتی ب���ەردەوام‬ ‫خەڵكی كوردستان هەبوو‪ ،‬ب��ەاڵم شۆرشیش‬ ‫چونكە لەسەر ب��ڕاوی پتەوی كوردایەتی و‬ ‫باوەڕی بەهێزی رێبازی بارزانی دامەزرابوو هەر‬ ‫لەسەرەتاوە هیواكانی سەركەوتنی بەئاشكرا‬ ‫دیاربوو و كاتێك ئەو شۆرشە توانی رایەكی‬ ‫سەرتاسەری لە كوردستان دروستبكات و‬ ‫وابكات لە ماوەیەكی زەمەنی كورتدا‬ ‫ریزەكانی شۆرش فراوانتر ببن‪.‬‬ ‫بۆیە یەك ریزی و یەك هەڵوێستی‬ ‫و یەك ب��ڕوا و متمانە وایكرد لە‬ ‫راپەرینی ب��ەه��اری ساڵی ‪1991‬‬ ‫ش��ۆرش قۆناغی خەباتی خۆی‬ ‫لە شاخدا سەركەوتوانە كۆتایی‬ ‫پێ بهێنێت و لە شاریشدا پاڵپشت‬ ‫و پشتیوانی بەهێزی ج��ەم��اوەری‬ ‫راپەریوی كوردستان بكات و لە پاڵ ئەو‬ ‫تەوژمە گەرم و گوڕ و بەهێزەی كە خەڵكی‬ ‫راپەریوی كوردستان هەیانبوو و بۆ روخاندنی‬ ‫رژێمی بەعس‪ ،‬پێشمەرگەكانی شۆرشیش‬ ‫بوبونە هێزی باشی پشتیوانی ئەو راپەرینە‪،‬‬ ‫ئەوە جگە لەوەی كە لە سەردەمی ئامادەكاریش‬ ‫بۆ راپەرین جەنابی سەرۆك بارزانی ئەوكات‬ ‫وەك��و س��ەرك��ردەی شۆرشی گ��واڵن رۆڵێكی‬ ‫گرنگ و یەكالكەرەوەی هەبوو بۆ دارشتنی‬ ‫پالنی راپەرین و چۆنییەتی دانانی بەرنامەی‬ ‫دەرپەراندنی دەسەاڵتی بەعسی داگیركار لە‬ ‫ناوچەكانی هەرێمی كوردستان و ئازادكردنی‬ ‫ت��ەواوی كوردستان لەو دەسەاڵتە فاشییەی‬ ‫كە زیاتر لە ‪ 20‬ساڵ بوو بەهەموو شێوەیەك‬ ‫كوردیان دەچەوساندەوە‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫رۆشـنـبـیری‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫جۆن پۆڵ سارتەر‬

‫ئا‪ :‬ئاالن عومەر‬

‫سارتەر لە شازدە ساڵی‬ ‫پەیوەندی بە قۆناخی‬ ‫ناوەندی كرد لە قوتابخانەی‬ ‫(هێنری چوارەم)‪ ،‬لەوێ‬ ‫پۆڵ نیزانی ناسی كە‬ ‫نوسەرێكی سەرەتایی بوو‪،‬‬ ‫ئەو هاوڕێیەتییە كاریگەری‬ ‫هەبوو لەسەر دروستكردنی‬ ‫كەسییەتی سارتەر‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکهه‬ ‫ پێشک‬

‫‪8‬‬

‫تەمەنی منداڵی‬ ‫جۆن پۆڵ سارتەر لە مانگی یەنایەری ساڵی‬ ‫‪ 1905‬لە خێزانێكی سادەی (بۆرجوازی) لە‬ ‫فەڕەنسا لە دایك بووە‪ ،‬باوكی لە سوپا كار‬ ‫دەكرد و دایكیشی لە خێزانێكی بیرمەند و‬ ‫مامۆستا گ��ەورە ب��ووە و مامیشی پیاوێكی‬ ‫سیاسی ب���وو‪ .‬س��ارت��ەر نەیتوانی باوكی‬ ‫خۆی ببینێ دوای پانزە مانگ لە‬ ‫دایكبوونی م��رد‪ ،‬ب��ەاڵم ئەو‬ ‫الی باپیری گ��ەورە ب��وو‪ ،‬كە‬ ‫پیاوێك بوو كەسایەتییەكی بە‬ ‫هێزی هەبوو‪ ،‬توانی سارتەر‬ ‫پ���ەروەردە بكات تا گەیشتە‬ ‫قوتابخانەی گشتی لە تەمەنی‬ ‫‪ 10‬ساڵی‪.‬‬ ‫«پۆڵۆ»ی بچوك‪ ،‬وەك ئەو‬ ‫كات پێی دەناسرا‪ ،‬بۆ ماوەی ‪10‬‬ ‫ساڵ لە نێوان ‪ 1907‬تا ‪ 1917‬لەگەڵ‬ ‫دایكی و خێزانەكەی بە بەختەوەری و‬ ‫خۆشەویستی ژیا‪.‬‬ ‫سارتەر لە كتێبخانەی گەورەی ماڵ‬ ‫دەستی بە خوێندنەوە كرد و بەهۆییەوە‬ ‫هاوڕێیەتی لەگەڵ منداڵی هاوتەمەنی‬ ‫خ���ۆی دروس����ت ك���رد‪ ،‬ئ���ەو تەمەنە‬ ‫بەختەوەرییەی لە ساڵی ‪ 1917‬كۆتایی پێ‬ ‫هات‪ .‬لەو كاتەی دایكی سارتەر شووی بە‬ ‫جۆزیف مانسی ئەندازیاری دەریایی كرد‪،‬‬ ‫كە سارتەر زۆر رقی لێ دەبۆوە‪ .،‬سارتەر‬ ‫تەمەنی ‪ 12‬سااڵن بوو ئەو كاتەی بۆ ژیانی‬ ‫خۆی چووە (رۆشێل) لەوێ مایەوە تا تەمەنی‬ ‫‪ 15‬سااڵن‪ .‬ئەو سێ ساڵە‪ ،‬ساڵی زۆر ناخۆش‬

‫بوون بۆ ئەو‪ ،‬كەشێكی خێزانی بەختەوەری بە‬ ‫جێهێشت و توشی پێكدادان بوو لەگەڵ هاوڕێی‬ ‫قوتابییەكانی كە بۆ ئەو توندوتیژ بوون‪.‬‬ ‫نەخۆشبوونی سارتەر لە ساڵی ‪ 1920‬وایكرد‬ ‫بگەڕێتەوە پاریس‪ ،‬هەروەها ترسی دایكی‬ ‫لەوەی كە سارتەر بە هۆی هاوڕێ خراپەكانی‬ ‫رەوشتی بشێوێ‪ ،‬ئەوی گەڕاندەوە الی خۆی‬ ‫لە پاریس‪.‬‬ ‫خوێندنی‬ ‫سارتەر لە ش��ازدە ساڵی پەیوەندی بە‬ ‫ناوەندی كرد لە قوتابخانەی (هێنری چوارەم)‪،‬‬ ‫ل��ەوێ پ��ۆڵ نیزانی ناسی ك��ە نوسەرێكی‬ ‫سەرەتایی بوو‪ ،‬هاوڕێیەتی نێوانیان تا مردنی‬ ‫نیزان لە ‪ 1940‬بەردەوام بوو‪ ،‬ئەو هاوڕێیەتییە‬ ‫ك��اری��گ��ەری ه��ەب��وو ل��ەس��ەر دروستكردنی‬ ‫كەسییەتی سارتەر‪ ،‬ئەو لە بواری گاڵتەئامێز‬ ‫داهێنانی كرد‪ ،‬سارتەر بە هاوڕێیەتی نیزان خۆی‬ ‫بۆ كێبڕكێیەكی تایبەت كە بۆ پەیوەندیكردن‬ ‫بەقوتابخانەی بااڵی (قوتابخانەی لویس لو‬ ‫گ��ران) دان��را بوو‪ ،‬ئامادە كرد‪ ،‬سارتەر لەو‬ ‫قوتابخانەیەدا یەكەم كاری ئەدەبییە جوانەكانی‬ ‫نوسی‪ ،‬بە تایبەت هەردوو كورتەچیرۆك كە‬ ‫باس لە دوو بەسەرهاتی ناخۆش دەكات كە لە‬ ‫دوو قوتابخانەی گوندێك روو دەدەن‪.‬‬ ‫ژیانی سارتەر‪:‬‬ ‫لە دوای جەنگ بووە پێشەنگی كۆمەڵێك‬ ‫رۆشنبیر لە فەڕەنسا‪ ،‬فەلسەفەكەی بە ناوی‬ ‫(وجودیەت) كە جەماوەرێكی فراوانی بە دەست‬ ‫هێنابوو‪ ،‬كاریگەری لەسەر زۆربەی ئەدیبەكانی‬

‫رۆشـنـبـیری‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫سەرچاوە‪ :‬ویکیپێدیا‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫لە دوای جەنگ بووە پێشەنگی‬ ‫كۆمەڵێك رۆشنبیر لە فەڕەنسا‪،‬‬ ‫فەلسەفەكەی بە ناوی (وجودیەت)‬ ‫كە جەماوەرێكی فراوانی بە دەست‬ ‫هێنابوو‪ ،‬كاریگەری لەسەر زۆربەی‬ ‫ئەدیبەكانی ئەو كاتە هەبوو‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫ئەو كاتە هەبوو‪( .‬لە ساڵی ‪ 1961‬خەاڵتی نۆبڵی لە ئەدەب پێ بەخشرا)‬ ‫سارتەر ش��ارەزای نووسینی بواری شانۆ نەبوو‪ ،‬بۆیە پەیوەندی ئەو‬ ‫لەگەڵ شانۆ زۆر ئاسایی و سروشتی بوو‪ .‬وەسفكردنی ئەو بە نوسەرێكی‬ ‫شانۆیی‪ ،‬پێویستی بەو توانایە هەیە كە نوسەری شارەزا لە بەستنەوەی‬ ‫نێوان پاڵەوانانی و داهێنەرانی ناو شانۆیی هەیەتی‪ ،‬هەروەك چۆن پێویستی‬ ‫بە هێزێكی دەڕبڕینی شاعیرانە هەیە بەو واتایەی كە وا لە بینەر دەكات بە‬ ‫قوڵی بچێتە ناو كاری دراماكە لە رۆحی پاڵەوانی درامادا‪..‬‬ ‫بابەتە درامییەكانی سارتەر بەوە دیارن كە زیاتر جەخت لەسەر ئەو‬ ‫حاڵەتانە دەكەنەوە كە نزیكن لە ناخۆشی و قەیران‪ ،‬شانۆگەرییەكانی بە‬ ‫ناوی (مێشولە) و (بێ دەرهێنەر) و(سەركەوتووەكان) بابەتەكانیان لە‬ ‫ژووری ئەشكەنجەدان یان لە ژوورێك لە جەهەننەم یان باس لە جۆرە‬ ‫تاعونێك دەكات كە سەرچاوەكەی مێشولە بووە‪ .‬زۆربەی بابەتەكانیان‬ ‫لەسەر ئەو توانایەیە كە مرۆڤ سەرفی دەكات بۆ هەڵبژاردنی ژیان و ئەو‬ ‫شێوازەی كە خۆی دەیەوێت‪ ،‬هەروەها لەبارەی ئەو ملمالنێیەی لە هێزێكی‬ ‫تەقلیدی و لە جیهانێكی تەقلیدییەوە دروست دەبێت و پاڵەوانەكە دەخاتە‬ ‫قەیرانەوە و هەوڵ دەدات گەمارۆی بدات و بیشێونێ‪..‬‬ ‫ئەگەر هەست كردن بە ئازادی و هۆشیاری پێی هەنگاوی یەكەم بێت لە‬ ‫ئەخالقیەتی سارتەر‪ ،‬بەكارهێنانی ئەو ئازادییە و پابەندبوون پێی هەنگاوی‬ ‫دووەمی ئەو بووە‪ .‬مرۆڤ پێش پێگەیشتنی ئازادییەكەی و بەكارهێنانی‪،‬‬ ‫ئەو نییە یاخود تەنیا «شتێكی ئاراستەكراوە» واتە نزیكترە لەوەی شت‬ ‫بێت نەك بوونەوەرێكی زیندوو‪ .‬بەاڵم گەر ئازادییەكەی پێ دەكات‪ ،‬ئەوكات‬ ‫دەبێتە پرۆژەیەك و بەهایەكەكی دیاری دەبێت‪.‬‬ ‫لە ه��ەردوو كۆتا شانۆگەرییەكەی بەناوی (نیكرازۆف ‪ )1956-‬و‬ ‫«بەندییەكانی تونا – ‪ )1959‬سارتەر چەند پرسێك دەخاتەڕوو‪ .‬وەك‬ ‫(سیاسەت) بە گرنگییەكی زۆرەوە‪ ،‬وێڕای ئەوەی شانۆگەرییەكانی چەند‬ ‫بابەتێكی تر دەگرنەخۆ‪ ،‬كە وا دەكات زیاتر لە (میتافیزیكا) نزیكتر بێت‬ ‫نەك لە سیاسەت‪ .‬ئەو چەند پرسێكی دیكە باس دەكات لە نمونەی‪:‬‬ ‫رەوایی بە كارهێنانی توندوتیژی‪ ،‬دەرنجامەكانی كار‪ ،‬پەیوەندی نێوان تاك‬ ‫و كۆمەڵگە‪ ،‬نێوان تاك و مێژوو‪ .‬لە شانۆگەرییەكانی هەروەها (شەیتان و‬ ‫گوڵ) و (مرۆڤی بێ سێبەر)‬ ‫‪ ‬سارتەر بەشداری كردووە لە پێدانی سەربەخۆیی بە جەزائیر و وەستان‬ ‫لە دژی ئیستیعماری واڵتەكە‪ ،‬لەوبارەوە وتەیەكی بەناوبانگی هەیە (ئاشتی‬ ‫ئازادییە)‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬بەرهەمەكانی‬ ‫* وەرە من هەم ‪1936‬‬ ‫* خەیاڵ كردن ‪1936‬‬ ‫* پالندانان بۆ تێۆری هەڵچونەكان ‪1939‬‬ ‫* خەیاڵی ‪1940‬‬ ‫* بوون و نەبوون ‪1943‬‬ ‫* بوونی مەزهەبی مرۆڤایەتی ‪1946‬‬ ‫* رەخنەی ئەقڵی (الجدلی) ‪1960‬‬

‫‪9‬‬

‫راپـــۆرت‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫بۆچی گەنجان چاویلكە لە چاو دەكەن‬

‫گەنجێك‪ :‬دوو چاویلكەم هەیە یەكیان بە ‪200‬دۆالرە ئەوی تریان بە ‪ 130‬دۆالرە‬ ‫راپۆرت‪ :‬محەمەد عومەر‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪10‬‬

‫ل��ە چ��او ك��ردن��ی چاویلكە ل��ە الی��ەن‬ ‫گەنجانەوە لە نێوان حەز و ئ��ارەزوو و‬ ‫جوانی و فەلسەفە و فەلسەفەكاریدایە‪،‬‬ ‫توێژەرێكی كۆمەاڵیەتی پێیوایە لە‬ ‫چاوكردنی چاویلكە تەنیا چاولێكەرییە‬ ‫لەم راپۆرتەدا چەند گەنجێك لە بارەی‬ ‫لە چاوكردنی چاویلكەوە بۆ پێشكەوتن‬ ‫دەدوێن‪.‬‬ ‫س��ەرەت��ا‪ ،‬ه��ێ��رۆ جەمیل ت��وێ��ژەری‬ ‫ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی ل��ەب��ارەی ل��ە چاوكردنی‬ ‫چاویلكەوە لە الی��ەن گەنجانەوە وتی‬ ‫«پێموایە چاویلكە لە چاوكردن ئێستا‬ ‫خەریكە دەبێتە كلتوری واڵتەكەمان‬ ‫كلتوری واڵتی ئێمە نەبووە ئەگەر بێینە‬ ‫سەر ئەوەی ئایا بۆ جوانكارییە پێم وایە‬ ‫زیاتر بۆ بابەتی جوانكارییە‪ ،‬چونكە‬

‫ئەگەر سەیر بكەی ئێستاكە ئەو چاوێلكە‬ ‫شەمسیانە لەچاو دەكەن هیچ مەرجێكی‬ ‫تەندروستی تێدا نییە»‪ .‬هەروەها ئەو‬ ‫توێژەرە ئاماژەی دا كە لە چاوكردنی‬ ‫چاویلكە تەنیا چاولێكەرییە هەروەك خۆی‬ ‫وتی «هەتا ئێستا ئەگەر كەسێك لە چاوی‬ ‫كردبێت لێبپرسی ئایا سەردانی دكتۆرت‬ ‫كردووە كە لە چاوت كردیە نا‪ ،‬چوویتە‬ ‫بازاڕی چاویلكەیەكی شەمسی كڕیە وەكو‬ ‫چاولێكەریەك لە چاوی كردووە»‪.‬‬ ‫لە بارەی حەز و ئ��ارەزوو هێرۆ ڕەتی‬ ‫دەكاتەوە حەز و ئ��ارەزوو بێت‪ ،‬بەڵكو‬ ‫دیسان دەڵێ چاولێكەرییە هەروەك خۆی‬ ‫دەڵ��ێ «دەبێتە چاولێكەری كەسێكی‬ ‫نزیكی خۆی لە چ��اوی ك��ردووە ئەویش‬ ‫حەز دەكات لە چاوی بكات هەر ئەوەندە‬

‫نە تەندروستییە یانی ئەگەر الیەنی‬ ‫تەندروستی بێت ئێمە پێمان خۆشە‬ ‫كۆمەڵگایەكەمان هۆشیار بێتەوە چاوی‬ ‫خ��ۆی نەداتە ب��ەر تیشكی خ��ۆر‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەگەر بۆ الیەنی پۆز و ئەو بابەتانە بێت‬ ‫بە راستی جوان نییە»‪.‬‬ ‫ئەبوبەكر لە بن قەاڵی هەولێر خەریكی‬ ‫فرۆشتنی چاویلكە بوو وتی «هەموو جۆرە‬ ‫تەمەنێك پیر و گەنج چاویلكە دەكڕن‪،‬‬ ‫بەاڵم بە زۆری گەنجە تاك تاك ئافرەت‬ ‫دەیكڕێ ئەگەرنا هەمووی پیاوە»‪.‬‬ ‫ئەو چاویلكە فرۆشە لەبارەی چاویلكەوە‬ ‫وتی «عەینەكان بە زۆری شەمسییە لەبەر‬ ‫تیشكی رۆژێ بەس هەمووی لەبەر جوانی‬ ‫لە چاوی دەكات وەكو ئارەزووێك بۆ جوانی‬ ‫نەفەر هەیە هەفتەی جارێك عەینەكێك‬

‫راپـــۆرت‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫وتی «لە راستیدا ئەم چاویلكە رەشانە‬ ‫تەنیا وەكو دژی رۆژ بەكاری دەهێنم بۆ‬ ‫جوانكاری بەكاری ناهێنم راستە عەینەكی‬ ‫رەش بۆ فەلسەفە بەكاردێت بەالم بۆ رۆژ‬ ‫باشە»‪.‬‬ ‫ژاڵ��ە عەزیز‪ ،‬قوتابی لە پەیمانگەی‬ ‫تەكنیكی هەولێر وتی «وەك��و كەسێك‬ ‫عەینەك الی من تایبەتمەندی خۆی هەیە‬ ‫پێویستە هەمیشە لە چاوم بێت ئەگەرچی‬ ‫حەزی پێناكەم لە چاوی ناكەم عەینەكی‬ ‫جوانكاری هەست دەكەم لەگەڵ روخسارم‬ ‫ناگونجێ لە چاوی ناكەم»‬ ‫ل��ەب��ارەی فەلسەفە و فەلسەفەكاری‬ ‫چاویلكەوە ژاڵە وتی «نا زۆر جار رۆژ‬ ‫كە لە چاوم دەدات پێی ئیسحاج دەبەم‬ ‫زیاتر لەبەر ئەوەیە ئەگەر لە چاوی بكەم‬

‫كاردەهێنێ بەس من ئارەزوومە پێم جوانە‬ ‫لەبەر جوانی لە چاوی دەك��ەم نەك بۆ‬ ‫فەلسەفە ئەو قسەش راستە هەندێ خەڵك‬ ‫هەیە بۆ فەلسەفە و فەلسەفەكاری بەكاری‬ ‫دەهێنن من بۆ فەلسەفەی بەكارناهێنم‬ ‫ئارەزووی خۆمە»‪.‬‬ ‫دارا تاهیر ئەو گەنجەیە دوو چاویلكەی‬ ‫هەیە یەكیان نرخەكەی بە ‪ $200‬ئەوی‬ ‫تریان بە ‪ $130‬دارا لە بارەی چاویلكەوە‬ ‫وت��ی «ب��ۆخ��ۆم عەینەكی شەمسی لە‬ ‫چاو دەك��ەم وات��ە لەبەر رۆژی یەكێكە‬ ‫لە هیوایەتە گەورەكانم زۆر زۆر كەیفم‬ ‫بە عەینەكی دێت ئەو عەینەكانەی من‬ ‫لە چ��اوی دەك��ەم دوو ماركەن ماركەی‬ ‫پۆلیسە لەگەڵ ماركەی رێدان عەینەكی‬ ‫رێدانم هەیە نرخەكەی ‪200‬پۆلیسەكم هەیە‬

‫بە ‪$130‬ە»‪.‬‬ ‫هەروەها دارا وتیشی «دەبێت بزانی‬ ‫شێوازی عەینەكە هەڵبژێری هەندێك‬ ‫عەینەك هەیە ئەو جوانییە نابەخشێ‬ ‫دەبێت بزانی ئەو عەینەكە لەگەڵ دەم و‬ ‫چاو بگونجێ»‪.‬‬ ‫لە بارەی فەلسەفە و فەلسەفەكاریەوە‬ ‫دارا ئەوەشی وت «هەندێك كەس هەیە‬ ‫عەینەكی ب��ۆ پ���ۆزی ل��ە چ��او دەك��ات‬ ‫بەتایبەتی لە كاتێك عەینەك لە چاو‬ ‫دەكات ئی وەی نییە بۆنمونە من بۆ خۆم‬ ‫لە پەیمانگەم بینیمە كاتی مەغریبان‬ ‫عەینەكیان لە چاو كردووە ئەمانە لەگەڵ‬ ‫رێزم پێیان دەڵێن پۆز»‪.‬‬ ‫ئەو گەنجە داوای كرد نرخی چاویلكە‬ ‫ماڕكەكان داب��ەزێ وت��ی ئی وەی نییە‬ ‫چاویلكەیەك بە ‪ $ 200‬بكڕی‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫دەكڕێ عەینەكان بە زۆری مۆدیلە لەگەڵ‬ ‫مودیلەكەش هەیە باشە جۆری زۆرە یەك‬ ‫هەیە سەپرایز رایسە جامەكەی تیشكی‬ ‫رۆژێ زۆر دەگێڕێتەوە»‪.‬‬ ‫ن��اڵ��ی ئ���ەو رۆژن���ام���ە ف��رۆش��ەی��ە لە‬ ‫كاتی فرۆشتنی رۆژنامە و گۆڤارەكانی‬ ‫چاویلكەیەكی رەش��ی لە چ��او كردبوو‬

‫هەندێك كەس هەیە ناتوانێت حەساسیەی‬ ‫هەیە لەگەڵ رۆژ هەشە عەینەكی زۆر‬ ‫گران بەها لە چاو دەكات زیاتر ئەمانە بۆ‬ ‫فەلسەفەیە»‪ .‬ژاڵە ئەوەی ڕەت كردەوە‬ ‫كە چاویلكە بۆ جوانكاری لە چاو بكات‪.‬‬ ‫رێزان عیسا چاویلكەیەكی گەورەی لە‬ ‫چاو كردبوو وتی «زۆر كەس چاویلكە بە‬

‫ئەوانەی كاتی مەغریبان‬ ‫عەینەكیان لە چاو‬ ‫كردووە پێیان دەڵێن‬ ‫پۆزۆ‬

‫‪11‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫نەجات باپیر‪ ،‬بەرێوەبەری گشتی وەربەرهێنانی هەولێر‪:‬‬

‫لەمەودوا نرخی یەکەکانی نیشتەجێبوون لە بەرژەوەندی‬ ‫دیدار‪ /‬رابەر بەرزنجی خەڵکی کەمدەرامەدا دەبێت‬ ‫چەند ساڵێك ب��ەر لەئێستا لەهەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان پ����ڕۆژەی نیشتە ج��ێ ب��وون‬ ‫بۆهاواڵتیان لەالیەن كۆمپانیاكانی وەبەرهێنەرو‬ ‫بەڵێندەرەوە هاتە ئاراوە‪ ،‬حكومەتیش لەالیەن‬ ‫خۆیەوە هاوكاری كردوون لەئێستاشدا بەشێك‬ ‫لەو پرۆژانە تەواو كراون و بەشێك لەهاواڵتیانی‬ ‫كەمدەرامەت سوودیان لێ بینیوە‪......‬‬

‫لەڕێنماییەكاندا دەبێت‬ ‫یەكەكان ستوونی‬ ‫بن كە ئەمە ئێستا‬ ‫بۆتە بڕیار‪ ،‬ئەمەش‬ ‫جیاوازی هەیە لەناو‬ ‫شارو دەرەوەی شار‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەیە كە كەمترین‬ ‫زەوی و زۆرترین‬ ‫خێزان سوودی لێ‬ ‫ببینن‪ ،‬وەجوانكاریش‬ ‫دەدات بەشاری‬ ‫هەولێر‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪12‬‬

‫پ‪/‬دەپ����رس����ی����ن ئ����ەو ك����اران����ە چین‬ ‫كەبەڕێوەبەرایەتی گشتی وەبەر هێنانی هەولێر‬ ‫دەیكات؟‬ ‫و‪/‬بێگومان ئێمە یاسایەكمان هەیە كە‬ ‫لەساڵی (‪ )2006‬ەوە لە پەرلەمان دەرچوە‪،‬‬ ‫بەپێی ئەم یاسایە ئێمە كاردەكەی هەل بۆ‬ ‫سەرمایەداران دەڕەخسێنین كە وەبەرهێنان‬

‫بكەن‪ ،‬وات��ا وەب��ەر هێنەر یاخود كۆمپانیا‬ ‫دەتوانێت بێت لێرە كاربكات‪ ،‬لەكۆمەڵێك‬ ‫سێكتەرەوە ئەوسێكتەرانەی تایبەتە بە‬ ‫ژیانی خەڵك ی��ان هەمووسێكتەرە كانیتر‬ ‫كە بۆ ب��وژان��ەوەی ژێرخانی ئ��اب��ووری واڵت‬ ‫پێویستن‪ ،‬بۆ نمونە سێكتەرەكانی پیشەسازی‪،‬‬ ‫گەشتوگوزار‪ ،‬تەندروستی‪ ،‬نیشتە جێبوون‪،‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫هەركاتێكیش مۆڵەتەكەی فەرمانی دەست‬ ‫بەكابوونی دەرچوو و پرۆژەكە لەسەدا دەی‬ ‫تەواوكرد یەكسەر هەمووی دەفرۆشێت‪.‬‬ ‫پ‪/‬هیچ پ��ڕۆژەك هەیە مۆڵەتی پێدرابێت‬ ‫لەماوەیە بچێتە واری جێ بەجێ كردنەوە‬ ‫لەسوودی خەڵك و كەمدەرامەتان دابێت؟‬ ‫و‪/‬بەڵێ كۆمەڵێك پرۆژەمان هەیە‪ ،‬بۆنموونە‬ ‫ئێستا خەریكی دابین كردنی شەش هەزار‬ ‫خانووین بەناوی شاری ( كۆریەكان) كەتەنها‬ ‫بۆ كرێچیەكانە وە نرخێكی زۆرباشی بۆدانراوە‬ ‫كەخەڵكێكی زۆر دەتوانن سوودی لێ ببینن‪،‬‬ ‫بەقەرزی درێژخایەن دەبێت‪ ،‬ئەمە یەكە لەو‬ ‫پڕۆژانەی كەلەماوەیەكی نزیكدا ڕادەگەیەنرێت‬ ‫و مۆڵەتی خۆی وەرگرتوە‪.‬‬ ‫پ‪/‬ب��اس��ت لە پ���رۆژەی ش��اری كۆریەكان‬ ‫ك���رد‪ ،‬ئ��ای��ەك��ات��ی جێبەجێ ك��ردن��ەك��ەی و‬ ‫دابەشكردنەكەی كەیە؟‬ ‫پڕۆژەی شاری كۆریەكان وا پێشبینی دەكەم‬ ‫(‪10‬تاوەكو ‪ )15‬ی مانگی داهاتوو فۆرمەكان‬ ‫دابەش بكرێتن و ئەو خەڵكانە دەگرێتەوە كە‬ ‫كرێچین‪،‬وەئەوەی كرێچی نەبێت پێی نادرێت‪،‬‬ ‫وە بەتەنسیق لەگەڵ پارێزگای هەولێر ئەم‬ ‫كارانە دەكرێت‪ ،‬تەنها ئەوە ماوە فۆرمەكان‬ ‫ژمارە بەندی دەكرێت‪ ،‬بۆ ئەوەی كۆپی نەكرێت‬ ‫و هیچ كەسێك مامەڵەی پێ نەكات‪ ،‬فۆرمەكان‬ ‫مۆری پێوەیەو ژمارە كراوە بۆیە ناكرێت یەك‬ ‫فۆڕم ب��ەدوو ژم��ارە بێت‪ ،‬وەپێم وایە لە دە‬ ‫تاوەكو پانزە رۆژی داهاتوو رادەگەیەنرێت لە‬ ‫پرێس كۆنفڕانسێكدا و فۆڕمەكانیش دابەش‬ ‫دەكرێت‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫لە هەمووسێكتەرەكان لەچوار چێوەی یاسا‬ ‫ك��اردەك��ەن‪ ،‬ئێمەش ت��ەواو ئاسانكاریان بۆ‬ ‫دەكەین لەمەسەلەی گومرگ‪ ،‬یان زەریبە‪،‬‬ ‫دابینكردنی زەوی بەهاوكاری لەگەڵ شارەوانی‬ ‫هەموو ئاسانكارییەكیان بۆ دەكەین بۆ ئەوەی‬ ‫بتوانن لێرە كاری خۆیان بكەن‪.‬‬ ‫پ‪/‬لە ئێستادا پڕۆژەی نیشتە جێبوون یان‬ ‫سندووقی نیشتە جێبوون بەكوێ گەیشتوە ؟‬ ‫و‪/‬سندووقی نیشتە جێبوون لەكابینەی‬ ‫پێنجەم بڕیاری لەسەر درا كە كۆمەڵێك یەكە‬ ‫كرابوون بۆنمونە لەهەولێر هەشت هەزار وپێنج‬ ‫سەدو سی و پێنج یەكە كراوە تا ئەوژمارە‬ ‫خەڵكە سودمەند بوونە ئەو سوندمەندبوونەش‬ ‫سەدا پەنجای تێچوی ئەم یەكانە حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان بەقەرزی دە ساڵ دایە‬ ‫ه��اواڵت��ی��ان‪ ،‬بێگومان ب��ە قست هاواڵتیان‬ ‫قەرزەكە دەدەنەوە‪ ،‬ئێستاش بوودجە بۆ ئەم‬ ‫سندووقە دابین نەكراوە‪ ،‬پێم وایە لەداهاتوو‬ ‫ك��اری بۆ دەكرێتە‪ ،‬وە بەدیل بۆ ئەمەش‬ ‫دۆزراوەت���ەوە بۆنموونە لەڕێگای وەزارەت��ی‬ ‫ئ��اوەدان كردنەوە كەبەقەرزی بیست و پێنج‬ ‫ساڵ شوقەی نیشتە جێ بوون بڕیارە بۆ كەم‬ ‫دەرامەتان دروستبكرێت ئەمەش وەك بەدیلێكە‬ ‫بۆ سندوقی نیشتە جێ بوون‪.‬‬ ‫پ‪/‬لەم ساڵدا بوودجە بۆ سندووقی نیشتە‬ ‫جێ بوون دانراوە؟‬ ‫و‪/‬نەخێر بوودجەی بۆ دانەنراوە‪ ،‬بەاڵم بۆ‬ ‫وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە دانراوە كە شووقە بۆ‬ ‫خەڵكی كەمدەرامەت دروست بكات‪.‬‬ ‫پ‪/‬لەم ساڵدا ئایە هیچ یەكەیەكی نیشتە‬ ‫جێ بوون دروست دەكرێت كەلەسودی خەڵكی‬ ‫كەمدەرامەت بێت؟‬ ‫و‪/‬ئ��ەم ساڵ سیستەم و میكانیزمی نوێ‬ ‫پەیڕەو دەكرێت زیاتر بۆ ئەو كەسانەیە كە‬ ‫خەڵكی كەمدەرامەت سوودی لێ ببینن‪ ،‬جگە‬ ‫لەوانەی كەباسم كرد وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە‬ ‫لەڕێگای وەبەر هێنانیشەوە دەكرێ‪ ،‬بەبریاری‬ ‫ئەنجومەنی بااڵی وەبەرهێنان بەڕێزسەرۆكی‬ ‫ئەنجومەنی بااڵ كاك (نێچیرڤان) لیژنەیەك‬ ‫دانرا بۆ پێداچوونەوە و دانانی سیستەم بۆ‬ ‫پڕۆژەكانی نیشتە جێ بوون و چۆنیەتی مۆڵەت‬ ‫پێدانیان كەزیاتر جەخت لەوە دەكاتەوە كە بۆ‬ ‫خەڵكی كەم دەرامەت بێت‪.‬‬ ‫پ‪/‬كاتی خۆی لەسەردانێكی دا بۆ پڕۆژەكان‬ ‫كەلەچوار چێوەی سندوقی نیشتە جێ بوون‬

‫ئەنجامدرا بەڕێز (نێچیرڤان بارزانی ) سەرۆكی‬ ‫حكومەتی هەرێم بەڵێنی دا كەماوەی دانەوەی‬ ‫قەرزەكان درێ��ژ بكاتەوە كەبەم شێوەیەش‬ ‫مانگانەكەی كەم دەبێتەوە‪ ،‬ئایە ئەو بەڵێنە‬ ‫بۆ جێ بەجێ نەكرا؟ وە هیچ هەوڵێك هەیە‬ ‫بۆ پێداچوونەوەی سندوقی نیشتە جێ بوون ؟‬ ‫و‪/‬پێداچوونەوە هەیە ئێستا لیژنەیەكیش‬ ‫تەشكیل كراوە بۆ ئەمە‪ ،‬ماوەیەكی بۆ دیاری‬ ‫كراوە بۆ ئەوەی ئەم لیژنەیە كارەكانی خۆی‬ ‫بكات و ڕێنمایی تایبەت دەردەچ��ێ��ت بۆ‬ ‫نیشتە جێ بوون‪ ،‬وە زیاتریش بەو ئاراستەیە‬ ‫دەڕوات كە خەڵكی كەمدەرامەت سود ببینێت‬ ‫وەئاراستەیەكیتریش چارەكردنی گرفتەكانی‬ ‫نیشتە جێ بوونە‪ ،‬سەبارەت بەدرێژكردنەوەی‬ ‫قستەكە راستە ئەم بابەتە لەژێر دیراسە كردن‬ ‫دابوو دەزگا پەیوەندارەكان دەزانن كەئایە ئەمە‬ ‫دەكرێت یان نا‪.‬‬ ‫پ‪ /‬مۆڵەتدان ل��ەم��ەوال چ��ۆن دەبێت بۆ‬ ‫نیشتەجێ بوون؟‬ ‫و‪ /‬لەڕێنماییەكاندا دەبێت یەكەكان ستوونی‬ ‫بێت كەئەمە ئێستا بۆتە بڕیاڕ‪ ،‬ئەمەش جیاوازی‬ ‫هەیە لەناو شارو دەرەوەی شار‪ ،‬ئەمەش بۆ‬ ‫ئەوەیە كە كەمترین زەوی و زۆرترین خێزان‬ ‫س��وودی لێ ببینن‪ ،‬وەجوانكاریش دەدات‬ ‫بەشاری هەولێر‪.‬‬ ‫پ‪/‬نرخ گرفتێكە لەالیەن هاواڵتیانەوە‪ ،‬ئایە‬ ‫لەم ساڵدا یاخود لەداهاتوودا نرخەكان چۆن‬ ‫دەبێت؟‬ ‫و‪/‬لەمەودوا نرخەكان لەبەرژەوەندی خەڵكی‬ ‫كەمدەرامەتدادەبن‪ ،‬لیژنەكیشمان دان��اوە بۆ‬ ‫پێداچوونەوەی نرخەكان ئەمەش وادەك��ات‬ ‫وەبەرهێنەر تاڕادەیەك و لەچوار چێوەیەك‬ ‫بتوانێت قازانجەكانی خۆی بكات‪.‬‬ ‫پ‪/‬دابەشكردنی یەكەكان لەمەو دوا چۆن‬ ‫دەبێت ؟‬ ‫لەڕێگای فۆرمەوە دەبێت‪ ،‬ئەمەش زیاتر‬ ‫بۆكۆنتڕۆڵكردنە بۆ ئەوەی یەك كەس نەتوانێت‬ ‫كۆمەڵێك خانوو بكڕێ لە پڕۆژەی نیشتە جێ‬ ‫بووندا‪ ،‬وەبۆئەوەشە كەزۆرجار باس دەكرێت‬ ‫دەڵێن كۆمپانیاكان خانووەكان نافرۆشن و‬ ‫دەڵێن نەمان م��اوە‪ ،‬ئێمە فۆڵدەرێكیان بۆ‬ ‫دەكەینەوە ئەو گرێ بەستانەی لەنێوان هاواڵتی‬ ‫و كۆمپانیا دەكرێت دێتە الی ئێمەو ئێمەش‬ ‫تەسدیقی دەكەین و ئەو ناوانە داخل دەكەین‬ ‫لەكۆمپیوتەر بۆ ئ��ەوەی دووب��ارە نەبنەوە‪،‬‬

‫پڕۆژەی شاری‬ ‫كۆریەكان وا پێشبینی‬ ‫دەكەم (‪ 10‬تاوەكو ‪)15‬‬ ‫ی مانگی داهاتوو‬ ‫فۆرمەكان دابەش‬ ‫بكرێتن و ئەو خەڵكانە‬ ‫دەگرێتەوە كە‬ ‫كرێچین‪،‬وەئەوەی كرێچی‬ ‫نەبێت پێی نادرێت‬

‫‪13‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫ئەزموون و بیرەوەری‬

‫دژوار فایەق‪ :‬لە سنووری كەركوك لە گشت حزبەكانی كوردستان‬ ‫بەیەكێتی و ئیسالمی و شوعی و پاسوك زەحەمەتكێشانیش دەهاتن لە‬ ‫یەكێتی الوان دەبونە ئەندام‬ ‫ئا‪ :‬نەوزاد فوئاد‬ ‫دژوار فائق لە ساڵی ‪ 1984‬تاكو ساڵی ‪ 1993‬لە‬ ‫یەکێتی الوان كاری كردووە‪.‬‬ ‫هەرجارە و كادێرێكی دێرینی یەكێتی الوان باس‬ ‫لە ئەزموون و بیرەوەریەكانی خۆی دەكات و بەگشت‬ ‫ئەو وێزگەو رووداوانەی سەردەمی خۆی ئاشنامان‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬كاك دژوار فایق كەی هاتە ناو‬ ‫ریزەكانی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان چ‬ ‫شتێك سەرنجی راكێشا بۆ ناوئەم رێكخراوە مەزنە؟‪.‬‬ ‫دژوار‪ :‬سەبارەت بەوەی من بۆ یەكێتی الوانم‬ ‫هەڵبژارد الو توێژێكی هەستیارن بەردی بناغەی‬ ‫هەموو گۆرانكاریەكانن لە ناو كۆمەڵگا‪ ،‬داینەمۆی‬ ‫رووداوەكانن خاوەن وزەو توانایەكی هەرەمەزنن لە‬ ‫گشت روویەكەوە‪ ،‬منیش كە الوبوم ب��ەدوای ئەو‬ ‫شوێنەدا دەگەراین كە ئەو وزەو توانایەمان بایەخ‬ ‫پێبدرێت‪ ،‬ئەوكاتەش یەكێتی الوانی دیموكراتی‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکهه‬ ‫ پێشک‬

‫‪14‬‬

‫كوردستان لە مەیدان بوو و كە بایەخیان بەو‬ ‫جۆرە شتانە دەدا و سەرنجی ئێمەیان بۆالی خۆیان‬ ‫راكێشا‪ ،‬لەگەڵ ئەوەش ئێمە بنەماڵەیەكی شۆرشگێر‬ ‫و پارتی بوین‪ ،‬بەداخەوە لەدوای ماوەیەكی كورت‬ ‫كە پەیوەندیم بە رێكخراوی الوانەوە كرد كە تازە‬ ‫خوێندنم تەواو كرد بو لە ساڵی ‪ 1984‬شەر دەستی‬ ‫پێكردو من چومە شاخ و پەیوەندیم بە شۆرشەوەكرد‪،‬‬ ‫من لە بوارەكانی وەرزشی و رۆشنبیری توانام هەبو‬ ‫ئەوە بو بومە كادری الوان‪.‬‬ ‫پ��ێ��ش��ک��ەوت��ن‪ :‬ل��ەس��ەردەم��ی ت���ۆدا س��ودی‬ ‫پەیوەندیەكانی الوان لە ئاستی ناو خۆی و دەرەكی‬ ‫دا بۆ دۆزی گەلی كورد چۆن بو؟‬ ‫دژوار‪ :‬هەرلەسەرەتایی دامەزراندنی یەكێتی‬ ‫الوان��ی دیموكراتی كوردستانەوە بەهۆی دەنگ‬ ‫دان���ەوەی كێشەی ك��ورد ئ��ەو ئێش و ئ��ازاران��ەی‬ ‫میللەتی كورد بەسەریدا هاتوە لە دەرەوە دۆستمان‬

‫پێویست بوو‪ ،‬ئەو گەنجانەی ئێمە كە لە دەرەوە‬ ‫دەیان خوێند توانیان ئەو رەوشە وەبەربهێنن و‬ ‫پەیوەندی لە نێوان رێكخراوە جیهانیەكان دروست‬ ‫بێت‪ ،‬یەكێتیەكەمان بەشداری كاریگەری هەبوە لە‬ ‫ساڵەكانی پەنجاكان و حەفتاكان‪ ،‬تەنانەت دوای‬ ‫هەشتاكانیش لە (‪ )_8_7‬ڤیستیڤاڵی جیهانی‬ ‫بەشداری ك��ردووە‪ ،‬لەئاسی نێو خۆیشدا شتێكی‬ ‫بەڵگەنەویستە كە یەكێتی الوان��ی دیموكراتی‬ ‫كوردستان ئەزموونێكی رێكخراوەی زۆر مەزنی‬ ‫هەبوو‪ ،‬بە رێكخراوی جەماوەری دای��ك هەژمار‬ ‫دەكرێت‪ ،‬لەگەڵ ئەوەش خاوەن جەماوەرێكی زۆر‬ ‫بوو كادری پسپۆر و شارەزای هەبو‪ ،‬ئەوكات حزبی‬ ‫شوعی و سۆسیالست و زەحمەتكێشان رێكخراوی‬ ‫جەماوەریان هەبوە‪ ،‬لەگەڵ ئەوانەدا لێژنەیەكمان‬ ‫دروستكرد بەناوی لێژنەی هاوبەشی رێكخراوەكان و‬ ‫رۆژنامەیەكیشمان دەردەكرد‪.‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫پێشکەوتن‪ :‬لەسەردەمێكدا یەكێتی الوان لە شاخ‬ ‫بوە كاریگەریەكانی چۆن بوە لەوەی دووربكەوێتەوە‬ ‫لە سیاسەتدا خراپەكاریەكانی حزبی بەعس كە‬ ‫بەبەردەوام هەوڵی داوە بۆ دەستەمۆكردنی الوی‬ ‫كورد؟‬ ‫دژوار‪ :‬ئەم رێكخراوە چۆن توانی ئەدای كاری‬ ‫خۆی بكات‪ ،‬بۆ نموونە كوردستان چی یە؟ بۆ‬ ‫بەش بەش ك��راوە؟ مافی ئێمەی كورد چی یە؟‬ ‫ئەی بۆ لەگەڵ عیراقین؟ بۆ ئێمە مافی خەڵكی‬ ‫دیكەمان نی یە؟ جل و بەرگ و زمان و هونەر و‬ ‫رۆشنبیری وەرزش گشت ئەم شتانە ئەركی ئەم‬ ‫رێكخراوە بون باسیان بكات و یەكە بەیەكەی‬ ‫الوانی لێ هۆشیار بكاتەوە‪ ،‬لەگەڵ ئەوەش ئەم‬ ‫ئەركە ئەوەندە قورس نەبوو چونكە گشت گەلی‬ ‫كورد پشتگیری لە شۆرشی مەال مستەفا دەكرد‪،‬‬ ‫گەر لەماڵێك دا جوتیارێك و مامۆستایەك هەبوبان‬ ‫بارزانی نەمری دەناسی و پشتگیری شۆرشەكەی‬ ‫دەكرد‪ ،‬پەروەردەی نیشتیمانی و نەتەوایەتی یەكێك‬ ‫بو لە ئەركەكانی رێكخراوی الوان‪.‬‬ ‫ئاكامی خەباتی ئ��ەم رێ��ك��خ��راوە ل��ە كاتی‬ ‫راگەیاندنی بەیاننامەی ‪11‬ئ��ادار دەرك��ەوت كە وا‬ ‫خەڵك جۆش درابو بارەگاكانی رێكخراوی الوان و‬ ‫قوتابیان و حزب پرببولە گەنج لەكاتی بۆنەكاندا بە‬ ‫شاری مووسڵیشەوە‪ .‬چەندین ئاهەنگی نەتەوایەتی‬ ‫دەگێڕدران بەشێكی هونەرمەندەكانی ئەو سەردەمە‬ ‫وەك سابیر كوردستانی لە ساڵی ‪ 1971‬لەیەكەم‬ ‫ئاهەنگی الوان لە شاری سلێمانی بەدیار كەوت‪،‬‬ ‫جگە لەوەی لەشاری كەركوك یەكێتی الوان یانەی‬ ‫وەرزشی سۆالفی دروست كرد و چەندین نوسەر و‬ ‫شانۆكار كە ئێستا دەرفەتی ناو هێنانیان نی یە‬ ‫دەست پێكی كاریان لەم رێكخراوە بوە‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬هۆكاری باش دیارنەبونی مێژووی‬ ‫یەكێتی الوان بۆ چ دەگەرێنیتەوە؟‬ ‫دژوار‪ :‬ب��اش دی��ارن��ەب��ون��ی م��ێ��ژووی الوان‬ ‫دەگەرێتەوە بۆ چەندین هۆكار‪ ،‬هۆكاری كەم‬ ‫تەرخەمی‪ ،‬هۆكاری ناسەقام گیری بارودۆخەكە كە‬ ‫گشتمان لە شۆرشدا بوین‪ ،‬بۆ نموونە لە سااڵنی‬ ‫‪1960‬تاكو ‪ 1970‬مەشغولی شەربوین‪ ،‬لە ‪1974‬تاكو‬ ‫پاشتر هەر شەربوە‪ ،‬كە شەر بو گشت ئۆرگانەكانی‬ ‫پارتی لەشەردا بون‪ ،‬ئەمەش وایكردووە لەم كاتانە‬ ‫دا زیاتر بیر لە چاالكی بكەیتەوە كەمتر بیر لە‬ ‫دیكۆمێنت بكەیتەوە‪ ،‬لەوانەیە ‪100‬جار مەقەرات‬ ‫گوازرابێتەوە لە جێگایەكەوە بۆ جێگایەكی دیكە‪،‬‬ ‫من گەر تەنها باسی یەك ساڵت بۆ بكەم‪ ،‬كە چەند‬ ‫جار بارەگام گواستوەتەوە و نەم توانی یەك شت‬ ‫بنووسمەوە‪ ،‬لەگەڵ ئەوەش ئەم فكرەی ئێستاكە‬

‫بۆ نوسینەوەی مێژووە و ئەوكات وانەبوە‪ ،‬لەوانەیە‬ ‫كەسێك شتێكی نوسیبێت پاشان لەشوێنێك‬ ‫فرێیدابێت یان فەوتابێت‪ ،‬ل��ەدوای ساڵی ‪1970‬‬ ‫هەندێك مێژوو دەست كەوت بەتایبەتی الی ئەو‬ ‫كەسانەی هونەرمەند و وەرزش��وان رۆشنبیرەكان‬ ‫و گشت ئەو باڵو كراوە رۆژنامانەی لەو سەردەمە‬ ‫دەرك��راون‪ ،‬ئەم بەرنامەی ئێوە و ئەم هەوڵەتان‬ ‫كە ئێستا ئێوە دەیكەن‪ ،‬من دەست خۆشیتان لێ‬ ‫دەكەم ئێوە دەتوانن بێن لە پاش ‪70‬وە دەست‬ ‫پێبكەن بە گەران بە دوای ئەوانەی لە چاالكیەكانی‬ ‫الوان بەشداریان كردووە و دیداریان لەگەڵ ئەنجام‬ ‫بدەن من بۆ خۆم هەندێكیان دەناسم و لە ژیان‬ ‫ماون‪ ،‬هەریەكەبێن باسی ئەوە كاتە بكەن ئەمە‬ ‫خۆی لە خۆیدا مێژووە كەیە‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬كۆنفرانسی ئابی ‪ 1986‬چۆن بەرێوە‬ ‫چو؟‬ ‫دژوار‪ :‬دەبێت ل��ەوەدەس��ت پێ بكەین چی‬ ‫وایكرد كۆنفرانسی ‪ 86‬ببەسرێت و بۆ كۆنگرە‬ ‫نەبو‪ ،‬رووداوەك��ان��ی سااڵنی ‪1983‬و ‪1984‬خ��ۆ‬ ‫پیشاندانەكانی زانكۆكانی سەالحەدین‪ ،‬سلێمانی‪،‬‬ ‫دهۆك‪ ،‬جموجۆڵی قوتابیان لە شارەكانی دیكەی‬ ‫عیراق‪ ،‬ئەمە وایكرد پێویستە تەوجیهێكی مەیدانی‬ ‫نزیك هەبێت لەنزیكەوە رێكبخرێت‪ ،‬بۆیە بڕیاردرا‬ ‫بە ئەنجامدانی كۆنفرانسێك بۆ ئەوەی چی بكرێت‬ ‫باشە و چۆن بتوانین لەگەڵ رووداوەك���ان بێین‬ ‫رێنوێنی بكەین‪ .‬بۆ گۆنگرە نەبێت كۆنفرانس بێت‪،‬‬ ‫چونكە تەزیماتی هەردوو رێكخراو لە ناو شار بون و‬ ‫نەیان دەتوانی بەشداری بكەن‪ .‬ئەوە بۆ كۆنفرانسی‬ ‫هاوبەشی الوان و قوتابیان بەسترا بەبەشداری‬ ‫‪70‬كەس جگە لە میوان و كەسایەتیەكان‪ ،‬لە گوندی‬ ‫خنێرە بەسترا لە جەوێكی ئ��ارام و شاعیرانەدا‬ ‫دروشمی كۆنفرانسەكەش وا بو (بەرەو یەكگرتن‬ ‫و كۆتایی هێنان بەرژێم تابتوانین بەئاشتی و بە‬ ‫ئازادی بخوێنین) گەر ئێستاكە كەسێكی زیرەك‬ ‫هەبێت ئ��ەم دروشمانە شیبكاتەوە بۆنموونە‬ ‫(یەكەم بەرەو یەكگرتن بۆ چونكە ئەو یەكگرتنە‬ ‫یەك ریزی یە‪ ،‬یەك ریزیش زۆر گرنگە دووهەم بۆ‬ ‫كۆتایی هێنان بەرژێم‪ ،‬بۆ چی چونكە رژێم ببوە‬ ‫مۆتەكەیەك بەرۆكی گشت گەلی ك��وردی گرتبو‬ ‫سێ یەم تابتوانین بەئاشتی و ئازادی بخوێنین) لە‬ ‫ساڵی ‪ 1991‬گشت ئەم دروشمانە هاتەدی‪ ،‬بەرەی‬ ‫كوردستانی دروست بو كورد یەكی گرت و رژێمی‬ ‫روخاند‪ ،‬ئێستاكە بەئاشتی و ئ��ازادی دەژی��ت‪.‬و‬ ‫كۆنفرانسەكە زۆر بەباشی ب��ەرێ��وەچ��و‪ ،‬گشت‬ ‫ئەوانەی هاتبون گوێرایەڵ بون و خوێنەوار بون‪،‬‬ ‫گەرچی گشتمان پێشمەرگەبوین و بەنان و ئاوێكی‬

‫پێشمەرگانە رۆژەكانی كۆنفرانسمان بەرێ كرد‪،‬‬ ‫بەاڵم بەشەوقو زەوقێكی باش و بەرێكی بەرێوە چو‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬چۆن بەرنامەتان دارشت بۆ راپەرینی‬ ‫ساڵی ‪ 1991‬؟‪:‬‬ ‫دژوار‪ :‬كە ساڵی ‪ 1990‬رژێمی بەعس كوێتی داگیر‬ ‫كرد و وەزعی ناو چەكە گۆرا‪ ،‬پێشوتریش جەنابی‬ ‫سەرۆك مەسعود بارزانی پێشبینی رووداوەك��ەی‬ ‫كرد و پاشان باسی ئەگەرەكانی نەمانی روخانی‬ ‫رژێمی كرد و خۆئامادەكردن بۆ هەرئەگەرێك‬ ‫كرابو‪ .‬ئێمەش سەردانی چەندین شوێنمان كرد من‬ ‫لەگەڵ برای بەرێزم كاك رەفعت سەعید سەردانی‬ ‫لقی ئاوارەی ئێرانمان كرد و گشت ئەو راسپاردەو‬ ‫زانیاریانە هەبون بۆیانمان باسكردن‪ 24 .‬شاری‬ ‫ئێرانمان بەسەركردەوە كە ك��وردی ئ��اوارەی لێ‬ ‫بو‪ .‬پاشان هاتینەوە میحوەرەكان دیاریكران بەم‬ ‫(هەولێر_كەركوك_سلێمانی_دهۆك)‬ ‫شێوەیە‬ ‫من وك��اك ئیبراهیم مستەفاو شەهید حاجی و‬ ‫شێخ فریاد‪ .‬لەگەڵ كاك نیچیرڤان بارزانی كە ئەو‬ ‫سەرپەرشتیاری میحوەری كەركوك سلێمانی بو‬ ‫لەگەڵیدا بوین‪ ،‬لقەكانی دیكەش (عەبداللە خەلۆ و‬ ‫كوردستان پیرداود و عادل علی) لە لقی هەولێر بون‬ ‫(ئحسان ئامێدی و فەرەج یەزیدی و عەبدال سەالم‬ ‫و بایز و بەهجەت و دەلیل) لە لقی دهۆك نەینەوا‬ ‫بون‪ ،‬كاری ئێمە لەگەڵ كاری حزب جیا بو لەوەی‬ ‫بچینە شوێنەكان كە دەبێت گەنجەكان و قوتابیەكان‬ ‫كۆبكەینەوە و قسەیان بۆ بكەین‪ ،‬من خۆش بەختانە‬ ‫دەڵێم یەكەم ك��ۆری رۆشنبیری‪ ،‬یەكەم خولی‬ ‫وەرزشی یەكەم ڤیستڤاڵی هونەری‪ ،‬یەكەم ئاهەنگ‬ ‫چاپكردنی یەكەم كتێب یەكەم رۆژنامە‪ ،‬یەكەم‬ ‫نامیلكە‪ ،‬یەكەم گۆڤار بەناوی الوان قوتابیان لە‬ ‫مەنتیقەی كەركوك چەمچەمال تەكیەبازیان و گشت‬ ‫شوێنەكانی دیكەی كوردستان ئێمە دەرمانكرد‪،‬‬ ‫بڕوابكە لەماوەی دووس��ێ مانگ ئەم رێكخراوە‬ ‫زۆرترین جەماوەری لەخۆگرت‪ ،‬خەڵك دەهات دەی‬ ‫گوت ئەم رێكخراوەی ئێوە بەس بۆ پارتی یە‪ ،‬دەمان‬ ‫گوت نەخێر هەربۆ یەشە لە سنووری كەركوك لە‬ ‫گشت حزبەكانی كوردستان بەیەكێتی و ئیسالمی و‬ ‫شوعی و پاسوك زەحمەتكێشان دەهاتن لە یەكێتی‬ ‫الوان دەبونە ئەندام‪ ،‬ئەمە بۆ چونكە ئێمە ختوكەی‬ ‫ئارەزوەكانی ئەوانمان دەدا‪ ،‬بۆنموونە حزبێك كاری‬ ‫سیاسی دەك��رد ئەو گەنجە چی بكردایە‪ ،‬بۆیە‬ ‫دەهاتەالی ئێمە بەشێكی زۆری ئارەزوەكانی ئەوانە‬ ‫المان جێ بەجێ دەب��وو‪ ،‬هەربۆیەیشە لە ساڵی‬ ‫‪ 1992‬كە هەڵبژاردن كرا لەسەر ئەو رۆڵە كاریگەرە‬ ‫رێزدار كاك نێچیرڤان بارزانی لە كۆبونەوەیەكی‬ ‫لیژنەی راپەراندن دەست خۆشی لێكردین‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫زەكەریاحەمە سەعید‪ :‬ڕێكخراوی كۆمەڵگەی مەدەنی‬ ‫بە پلەی یەك كاری خۆبەخشانەدەكەن‪ ،‬فشاردەخەنە‬ ‫سەر حكومەت كە الو بێكارنەبێت‬ ‫دیدار‪:‬عومەرعزیز‪ ،‬هەڵەبجە‬ ‫زەكەریا حەمە سەعید سكرتێری لقی‬ ‫شارەزووری یەكێتی الوانی دیموكراتی لە‬ ‫كوردستان _ عێراق و جێگری سەرۆكی‬ ‫ئەنجومەنی ڕێكخراوەكانی هەڵەبجە لەم‬ ‫چاوپێكەوتنەیدا لە گەڵ (پێشكەوتن)‬ ‫ئاماژە بە ئاستی كاری ڕێكخراوەیی لە‬ ‫شارەكەیان دەكات‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬لە سنووری هەڵەبجەدا‬ ‫رەوشی الو چۆن دەبینی ؟‬ ‫زەكەریا» لە ڕاستی دا الوی زۆر باشمان‬ ‫هەیە لە ب��واری (ه��ون��ەری و وەرزش��ی‬ ‫و‪)...‬بەاڵم نایەنە پێشەوە و بینینەكە بە‬ ‫بینینێكی سـست دەبینرێت‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪16‬‬

‫پێشكەوتن‪ /‬بە زۆری كێشەی گەنج و‬ ‫الوی ئەم سنورە چی یە؟‬ ‫زەك��ەری��ا»ه��ەر الوێ��ك و كێشەیەكی‬ ‫تایبەتی خۆی هەیە‪ ،‬بەاڵم لێرەدا كێشەكان‬ ‫دابەش دەكرێن و هەركەسە و لە بوارێكدا‬ ‫كێشەی ه��ەی��ە‪ ،‬بەنمونە ل��ە كەسێكی‬ ‫مۆسیقی بپرسی كێشەت چی یە؟ هەڵەبەت‬ ‫ئەڵێ ناتوانم گیتارێك بكڕم‪ ،‬هەروەها لە‬ ‫بوارەكانی تریشدا هەروایە بۆیە كێشەكان‬ ‫كێشەیەكی عام نییە‪.‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫پێشكەوتن‪ /‬زۆرێك لە گەنجان و الوان‬ ‫ڕەشبینن لە ئایندەیان وەك الوێ��ك ئەو‬ ‫ڕەشبینییە بۆچی دەگەڕێنیتەوە؟‬ ‫زەكەریا» بە دەرەج��ەی یەكەم هۆكەی‬ ‫بەرحكومەت دەكەوێت‪ ،‬چونكە شوێنێكی‬ ‫تایبەت مەندی نییە كە گەنج كاتەكانی‬ ‫خۆی بەسەر ببات‪،‬بە دەرەجەی دوەمیش‬ ‫گەنجەكە خۆی كە دەبینی ڕۆژانە لە سەر‬ ‫ئەو دیوارانە لە شەقامەكانیدا كۆمەڵێ گەنج‬ ‫دانیشتوون و بێزاردەبن لە ب��ەر ئ��ەوەی‬ ‫خوێندنەوەیان نییە لەگەڵ ئەوەشدا بەدەیان‬ ‫كتێب هەیە لەم شارەدا یان كە( كۆرێكی‬ ‫شعری دەبەسرێت هێندە گەنج نایەت گوێ‬ ‫بگرێت یان هونەری و‪.....‬هتد بە هەمان‬ ‫شت ) بۆیە هۆكەی بە دەرەجەی یەكەم بۆ‬ ‫حكومەت دەگەڕێتەوە و دووەمیش بۆ گەنج‪.‬‬

‫پێشكەوتن ‪ /‬واتە كۆمەڵگا ڕێگرە لە‬ ‫هاتنە پێشەوەی ئافرەتان؟‬ ‫زەكەریا»بەو ڕادەیەش نییە بەڵكو هەتا‬ ‫ڕادەی��ەك��ی زۆر زۆر كەمە‪ ،‬ب��ەاڵم خودی‬ ‫ئافرەتەكان خۆیان نایەنە پێشەوە ئەگینا‬ ‫ئەوەندە من بزانم دەرگای هەموو ڕێكخراوێك‬ ‫ئاوەاڵیە بۆ هەموو ئافرەتێك و هەموو ژنێك‬ ‫كە بەشداری لە كاری ڕێكخراوەیدا بكات‪.‬‬

‫پێشكەوتن‪ /‬لە هەڵەبجەدا الوان تا چەند‬ ‫ك��اری ڕێكخراوەیی دەك��ەن یان تا چەند‬ ‫هاوكارن لە و بوارەدا؟‬ ‫زەك���ەری���ا» ئ����ەوەی م��ن بینیبێتم‬ ‫ڕێكخراوەكان تا ڕادەیەكی باش بە گشتی‬ ‫تەحەموولیان ك���ردووە و خۆبەخشانە‬ ‫چەندین خولیان ك��ردۆت��ەوە بۆگەنج و‬ ‫هەروەها چەندین خولی فێركاری و خولی‬ ‫وەرزشی و خولەكانی تر یان كردۆتەوە ئیتر‬ ‫تاچەند گەنجیش بەشدار بووبێت ئەوەیان‬ ‫خودی گەنجەكە دەزانێت‪.‬‬

‫پێشكەوتن ‪/‬ئەكرێ پێمان بڵێی ئەو‬ ‫ك��اران��ەی كە ڕێكخراوەكان دەیكەن لەم‬ ‫سنوردا زیاتر چی یە؟‬ ‫زەك���ەری���ا»ئ���ەگ���ەر ك���ار و چ��االك��ی‬ ‫ڕێكخراوەكان باسبكەین هەر ڕێكخراوێك و‬ ‫كار و چاالكیەكی تایبەت مەندی هەبووە‬ ‫ل��ەدەرەوە‪ ،‬یەعنی كۆمەڵێ ڕێكخراو هەیە‬ ‫ڕەنگە ب��اوەڕی بە هەندێ شت نەبێ كە‬ ‫ڕێكخراوێكی تر دەیكات‪ ،‬بەاڵم بەگشتی ئێمە‬ ‫لە ناو ئەنجومەنێكدا كۆبووینەتەوە چەندین‬ ‫شتی جوانمان ه��ەب��ووە و پێشكەشمان‬ ‫كردووە‪.‬‬

‫پێشكەوتن‪ /‬لەو سەفەرانەدا تەنها ئەندام‬ ‫و الیەنگرانی خۆتان دەبەن یان كەسانیتریش‬ ‫دەبەن لەگەڵ خۆتان؟‬ ‫زەكەریا» هەر سەفەرێك دەعوەتنامەیەك‬ ‫كرابێت ب��ۆم��ان ب��ە تەئكید ئێمە جیاواز‬ ‫ل��ە ڕێكخراوەكانی ك��ە‪ ،‬ڕێ��ك��خ��راوی ت��ر چ‬ ‫ڕێكخراوەكانی حكومی بێت چ سەربەخۆبێت‬ ‫چ حزبیی بێت لەگەڵ خۆماندا بردوومانەتە‬ ‫دەرەوە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬لە كۆتایدا ڕێكخراوەكان تا‬ ‫چەند سەربەخۆیی خۆیانیان پاراستووە؟‬ ‫زەك��ەری��ا» لە ن��او ش��اری هەڵەبجەدا تا‬ ‫ڕادەیەكی باش ڕێكخراوەكان سەر بەخۆن‪،‬‬ ‫چونكە كۆمەڵە كێشەیەكی زەقم نەبینیوە‬ ‫كە حزب بتوانێت تەداخولی تێدا بكات‪،‬چەند‬ ‫شتێكم بیننیوە بەاڵم كەمە‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫پێشكەوتن‪ /‬ئافرەتان بۆچی كەم دە‬ ‫بینرێن لە ڕێكخراوەكاندا؟‬ ‫زەكەریا»ئەگەر سەیری سنوری هەڵەبجە‬

‫پێشكەوتن‪ /‬زۆرێك لە الوان ڕێكخراوەكان‬ ‫لە تابووتی بێكاریدا ئەبیننەوە ئەمە بۆ؟‬ ‫زەكەریا» ڕێكخراوی كۆمەڵگەی مەدەنی‬ ‫بە پلەی یەك كاری خۆبەخشانەدەكات‪،‬‬ ‫ف��ش��اردەخ��ات��ە س���ەر ح��ك��وم��ەت ك��ە الو‬ ‫بێكارنەبێت و لە تواناكانی كەم نەكرێتەوە و‬ ‫كۆمەڵی شتی پێ بێ و بگا بە ئاستی ئەو‬ ‫ئامانجەی كەخۆی ئەیەوێت واتە ڕێكخراو‬ ‫فشار دروست دەكات‪.‬‬

‫پێشكەوتن‪/‬بە هۆی كاری ڕێكخراوەییەوە‬ ‫تۆ گەڕاویت و چەند واڵتێكت بینییوە ئایا‬ ‫جیاوازی الوانی ئەو واڵتانە لەگەڵ الوانی ئێرە‬ ‫چی یە؟‬ ‫زەكەریا»لە ڕاستیدا جیاوازییەكی زۆر زۆر‬ ‫هەیە‪ ،.‬چونكە ئەوان ژیانێكی تایبەت مەندی‬ ‫حكومەت بۆیانی دابینكردووە لە ڕووی ماڵەوە‬ ‫و لە ڕووی پێداویستییەكان و لە ڕووی ئەو‬ ‫كولفە مادییەوە كە لە منداڵییەوە پێیاندەدرێت‬ ‫هەتا گەورە دەبن‪ ،‬جا تواناكانی گەنج خۆی‬ ‫لە چیدا ببینێتەوە لە هەربوارێكدا ئەوكاتە‬ ‫ئاسانكاری زیاتر حكومەت بۆی دەكات‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫پێشكەوتن‪ /‬ئەو كێشە تایبەتیانە تاچەند‬ ‫لەالیەن ڕێكخراوەكانەوە ه��ەوڵ��دراوە بۆ‬ ‫چارەسەركردنیان؟‬ ‫زەكەریا»ڕێكخرا و حكومەت نییە بتوانێت‬ ‫هەمووشتێ بنبڕ بكات بەڵكو ڕێكخراو‬ ‫دەتوانێت كێشەی ئەو الوە یان ئەو گەنج‬ ‫یان ئەو كۆمەڵگەیە بگەیەنێت بە حكومەت‬ ‫تا حكومەتیش بتوانێت بە دوادا چون بۆ‬ ‫كێشەكانی بكات‪.‬‬

‫بكەین هەڵەبجە خ��ۆی ل��ە سنورێكی‬ ‫عەشایەری دەبینێت‪ ،‬بەاڵم ئەگەر مێژووی‬ ‫هەڵەبجەش باسبكەین دەزانین عادیلەخانم‬ ‫یەكەم قائیمقام ب��ووە لە ئافرەتاندا كە‬ ‫قائیمقامێتی گرتۆتەئەستۆ لە هەمووعێراقدا‪،‬‬ ‫بۆیە یەكەم خودی ئەو ئافرەتەیە كە ڕەنگە‬ ‫حەزنەكات بەشداری بكات و دووەمیش‬ ‫خودی كۆمەڵگاكەیە كە شتێك بە عەیبە‬ ‫بزانێت‪.‬‬

‫پێشكەوتن‪ /‬ئایا پڕۆژەی تایبەت بە الوان‬ ‫لەالیەن ڕێكخراوەكانەوە دراوە بە دەسەاڵت بۆ‬ ‫باشكردنی ڕەوشی ژیانی الوانی ئەم سنورە؟‬ ‫زەكەریا» بەڵێ ڕێكخراوەكان بوون كە‬ ‫فشارێكی زۆری���ان هێنا بۆ دروستكردنی‬ ‫یاریگایەكی نێو دەوڵەتی و گەورەترین فشاریان‬ ‫هێناوە كە حكومەت پاركێكی وا دروستبكات‬ ‫كە ئەو هەموو گەنج و الوە كۆبكاتەوە تیایدا‬ ‫و هەر ڕێكخراوەكانیشبوو كە چەندین جار‬ ‫دووبارەمانكردۆتەوە كە هۆڵێكی ڕۆشنبیری‬ ‫هەبێ و‪ .‬هیتد‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫میران بەكر‪ :‬بۆ ئەوەی وەک بەرپرسەکان نەكەومە ژێر رەهەندەكانی‬ ‫نەبەخشینی زانیاری‪ ،‬دەڵێم لە سەرووی عەشقەوە دەژیم‬ ‫دیمانە ‪ :‬تریفە ئازاد‬

‫م��ی��ران وەك پەیامنێرێكی گ��ەن��ج لە‬ ‫تەلەفزیونی گ��ەل��ی ك��وردس��ت��ان رۆژان���ە‬ ‫ئەركەكانی ج��ێ بەجێ ئ��ەك��ات گۆڤاری‬ ‫پێشكەوتن لە دەرفەتێكدا ئەم دیمانەی‬ ‫لەگەڵ سازكرد‪.‬‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکهه‬ ‫ پێشک‬

‫‪18‬‬

‫پ‪/‬سەرەتا ئەمانەوێت گوزەرێك بە نێو‬ ‫ژیانی میران بكەین؟‬ ‫و‪/‬ئ��ەگ��ەر تەقلیدی نەبێت وەك��و هەر‬ ‫تاكێكی ئاسایی میران بەكر عەبدولرەحمان‬ ‫لەساڵی ‪ 1985‬لەگەرەكی ئ��ازادی شاری‬ ‫هەولێر لەدایكبوومە و قۆناغەكانی خوێندنی‬ ‫س��اوای��ان و سەرەتایم بەزمانی عەرەبی‬ ‫خوێندنەوە و دواتر چومەتە بەر خوێندنی‬ ‫ك��وردی و تا ئ��ەوەی بەشی راگەیاندنی‬ ‫پەیمانگەی تەكنیكی هەولێرم تەواو كرد‪.‬‬ ‫ژیانی من بە هەوراز و نشێو بیر و ئایدیای‬ ‫جیاواز تێپەریوە و خۆشبەختانە ئەوەی‬ ‫ئێستا دەبینرێم لەوێستگەی چاوەڕوانیدام‬ ‫و كاروانی شەمەندەفەری ژیانم بەردەوامە و‬ ‫هەڵگری دونیایەك خەون و خولیایە‪..‬‬ ‫پ‪/‬قۆناغەكانی منداڵیت چۆن بەسەر برد؟‬ ‫و‪/‬م��ن��داڵ��ێ��ك��ی ب��زێ��و ب����ووم‪ ،‬هەمیشە‬ ‫تێكەڵ ب��ووم و هەرچییەكم بەكردایە‪،‬‬ ‫لەكەسم ن���ەدەش���اردەوە و ح��ەزم دەك��رد‬ ‫هەموو ئەوشتانەی رۆژان��ە ئەنجامم دەدا‬ ‫دەوروبەرەكەم بیازانیایە و ئاگادار بواییە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێستا نا؟ بۆ مەسەلەی هەڵس و كەوتی‬ ‫منداڵیم ئەوا بەسەراحەتەوە دەیڵێم شەڕاوی‬ ‫بووم هەمیشە ویستوومە كەسی یەكەم بم‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫ئەگەر لەگروپێكی یاری كردنی مندااڵنەش‬ ‫بوایە‪ ،‬بەئێستاشەوە حەزم لەشەڕو گێژاو و‬ ‫ملمالنێ یە‪ ،‬بەاڵم شەرێك بەبیری مندااڵنە‬ ‫تەندروست بێت نەك رق و كینە‪.‬‬ ‫پ‪/‬ئەو یادگاریە چیە لە منداڵێەوە تائێستا‬ ‫بیر نەچێت؟‬ ‫و‪/‬شتێك ه��ەی��ە‪ ،‬زۆر ك��ات دەهێنم و‬ ‫دەیبەم وەكو خەونە لەالم‪ ،‬ئەوەی كاتێك‬ ‫منداڵ بووم شەوانی پێنج شەممان لەگەڵ‬ ‫ماڵەوەمان ئەچویینە شاری یاری هەولێر‬ ‫لەسەر رێگای عەنكاوە‪ ،‬ئێستا شوێنەكەی‬ ‫نەماوە‪ ،‬ئەوێم وەكو یادگارییەكی مندااڵنە‬ ‫هەر لەهزردا ماوە‪ ،‬بەاڵم بیرم دێت جارێك‬ ‫كە لەپۆلی چ��وارەم��ی سەرەتایی ب��ووم‪،‬‬ ‫كورێكی گەنج لەسەر رێگای گەرانەوەم بۆ‬ ‫ماڵەوە لەخوێندگای ‪11‬ی ئازاری سەرەتایی‪،‬‬ ‫لەگەرەكی زانیاری شەقێكی لەبنا گوێم‬ ‫دا‪ ،‬زۆر دڵگران بووم‪ ،‬كەدەسەاڵتی ئەوەم‬ ‫نەبوو لێیبدەمەوە‪ ،‬ئێستاش زۆر كات بەو‬ ‫یادگارییە بەو شوێنە دادێ��م‪ ،‬ئەگەر ئەم‬ ‫كەسە بەپیریش ببینمەوەو بیناسمەوە هەر‬ ‫ئەم شەقەی لێدەدەمەوە و لێ خۆش نابم‪.‬‬ ‫پ‪/‬ل��ەم��اوەی تەمەنتدا ئەو خەونەی لە‬ ‫منداڵی هەوڵی بۆ ئەدی نە هاتۆتە دی چیە؟‬ ‫و‪/‬لەمنداڵیەوە بەهۆی ئ��ەوەی هەمیشە‬ ‫بەپرسیار و بەدواداچون بووم‪ ،‬خەونی زۆرم‬ ‫هەبوون‪ ،‬حەزی خۆشنووسی وێنەكێشانم‬ ‫هەبوو‪ ،‬دواتر فێری بووم‪ .‬لەوەرزشكردندا‬ ‫گەیشتمە پلەیەكی باش لەئاستی یاریكردن‬ ‫ل��ەری��زی یانە نایابەكانی ك��وردس��ت��ان و‬ ‫هەڵبژاردەی پەروەردەكانی هەرێم‪ 3 .‬ساڵ‬ ‫لەخولی تۆپی پێی كوردستان یاریم كردووە‪،‬‬ ‫دواتر لەكاروكاسبیشدا سەركەوتووبوم بۆ‬ ‫ماوەی ‪ 2‬ساڵ لەپیشەسازی باكوور كارم‬ ‫ك���ردووە‪ ،‬ل��ەك��اری رێكخراوەییدا ‪ 2‬ساڵ‬ ‫بەرپرسی كارگێری ناوەندی زن��اك بووم‬ ‫لەكاری میدیاشدا چەند قۆناغێكم بڕیوە‬ ‫ب��ەاڵم لەنێوان هەموو ئ��ەوان��ەدا حەزێكی‬ ‫قووڵم بۆ موسیقا ه��ەب��وو‪ ،‬كەچی بگرە‬ ‫دوای كڕینی چەند ئامێرێك تا ئێستا فێری‬ ‫نەبووم و ئەوەم بۆ نەهاتۆتەدی‪ .‬بۆ ئەوەشی‬ ‫هاتۆتە دی سوپاس بۆ خوا ئێستا لەكاری‬

‫راگەیاندندا كار دەك��ەم و بەكار و بەجێ‬ ‫گەیاندنی ئەركەكەم رازیم و خەونی گەورەش‬ ‫لەبەردەمدا ماوە كە لەم بوارەدا بەدی بهێنم‪.‬‬ ‫پ‪/‬چۆنیەتی هاتن بۆ نێو راگەیاندن چۆن‬ ‫بوو؟‬ ‫و‪/‬من هەر لەپۆلی پێنجەمی ئامادەیی‬ ‫لەگەڵ كۆمەڵێك لەهاوڕێیانم كە ئێستا‬ ‫سەرجەمیان رۆژنامەوانن و كار دەك��ەن‪،‬‬ ‫باڵوكراوەیەكمان هەبوو لەئامادەیی هەولێر‪،‬‬ ‫ب��ەن��اوی (پەیكان) دوات��ر ل��ەب�ڵاوك��راوەی‬ ‫(ئاڤێستا) ی خوێندەڤانان و پاشان لەشوێنی‬ ‫جیاواز كارم كردووە‪ ،‬گرنگ ئەمەوێت بڵێم‬ ‫من بەرێكەوت نەهاتوومە ناو كاری راگەیاندن‬ ‫بەڵكو خولیایەكی منداڵیم بوو‪ .‬بۆسەلماندنی‬ ‫ئ���ەوەش ئ��ەوك��ات��ەی ل��ەپ��ۆل��ی شەشەمی‬ ‫ئامادەیی دەرچووم‪ ،‬نمرەكەی من لەكۆلێژ‬ ‫وەردەگیرا‪ ،‬بەاڵم من بەحەزی خۆم چوومە‬ ‫پەیمانگە كە بەشی راگەیاندنی لێبوو‪ ،‬تەنها‬ ‫بەش بوو لەسەر ئاستی زانكۆی سەالحەدین‬ ‫و دواتر لەكولێژی ئاداب كراییەوە‪.‬‬ ‫پ‪/‬ج��گ��ە ل��ە تیڤی ل��ە شوێنكی تری‬ ‫راگەیاندن كارت كردوە؟‬ ‫و‪/‬بەلێ ماوەی ‪ 2‬ساڵ بەرپرسی دەستەی‬ ‫كارگێری ناوەندی زناك بووم‪ ،‬كە لەو ناوەندە‬ ‫رۆژنامەی زناكمان دەركرد‪ ،‬پاشان ماوەی‬ ‫ساڵێك لەبەشی راگەیاندن و سەرپەشتیاری‬ ‫(س��وپ��ەر ف��ای��زەر) ی بەشی هەلی كار‬ ‫ب��ووم لە رێكخراوەی سۆلیدارێتی‪ ،‬دواتر‬ ‫وەك راگەیاندن لە بواری توانا مرۆییەكان‬ ‫لە ئاژانسی جاكوا كە ووالتانی ژاپ��ۆن و‬ ‫دانمارك كۆمەكیان دەكرد كارم كرد‪.‬پاشان‬ ‫لەمیانی كردنەوەی ئاژانسی دەنگوباسی‬ ‫كوردستان(ئاكانیوز) كە سەر بەدەزگای‬ ‫ئ��اراس ب��وو‪ ،‬لەسەرەتاكانی دامەزراندنی‬ ‫وەك پەیامنێر بەشداربووم و لەخولەكانی‬ ‫سەرەتای كاری ئەو ئاژانسە سوودی زۆرم‬ ‫بینی لەمیانی كاری رۆژنامەوانی لەبواری‬ ‫كاری سایت و ئاژانسەكاندا‪.‬‬ ‫پ‪/‬بۆ بواری پەیامنێریت هەڵبژارد؟‬ ‫و‪/‬بۆ ئەوەی خۆم خۆم ببینمەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫پێشووتر لەكاری رۆژنامەوانیدا كەساتیم‬ ‫دۆزییەوە‪ ،‬پێوستی كرد‪ ،‬لەدوای دۆزینەوە‬

‫خۆم ببینمەوە‪ ،‬پەیامنێریش ئ��ەوەی پێ‬ ‫بەخشیم‪.‬‬ ‫پ‪/‬لە راگەیاند پەشیمان نیت؟‬ ‫و‪/‬نەخێر‪ ،‬بەدڵنیایەوە زۆرب���ەی كات‬ ‫بێتاقەت دەبین لەمەڕ ئەو رەوشە خراپەی‬ ‫كاری رۆژنامەوانی كە لەكۆمەڵگەی ئێمەدا‬ ‫هەیە‪ ،‬ب��ەاڵم هەرگیز ناگاتە ئ��ەوەی بڵێم‬ ‫پەشیمانم و بڕواناكەم ئەو هەڵوێستەشم‬ ‫هەبێت‪.‬‬ ‫پ‪/‬كێ هاوكارت بووە لە بواری راگەیاندن؟‬ ‫و‪/‬ب��ەش��ێ��ك لەمامۆستاكانم لەبەشی‬ ‫راگەیاندنی پەیمانگەی تەكنیكی هەولێرو‬ ‫بەرێوەبەر و پەیامنێران و دۆستانم لە‬ ‫كەناڵی گەلی كوردستان‪.‬‬ ‫پ‪/‬كاركردن لە راگەیان بڕوانامەیە یان‬ ‫ئەزمون؟‬ ‫و‪/‬من پێموایە هەردوو الیەن پەیوەندی‬ ‫بەیەكەوە هەیە‪ ،‬چونكە سەلمێندرا بەشێكی‬ ‫زۆری ئ��ەوان��ەی ب��روان��ام��ەی راگ��ەی��ان��دن‬ ‫ت���ەواو دەك���ەن‪ ،‬ل��ەم��اڵ��ەوە دانیشتوون‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەشەوە ئەوانەی ئەزموونی دوور‬ ‫درێژی كاری رۆژنامەوانیان هەیە‪ ،‬لەكۆتاییدا‬ ‫واقیعی ك��ارەك��ە وا دەخ��وازێ��ت ل��ەرووی‬ ‫پیشەیی بوونییەوە بڕوانامە و پسپۆرێتی‬ ‫بواری راگەیاندنی هەبێت بۆ ئەوەی كارەكە‬ ‫بەدروستی بگەینرێتەوە ئەنجام‪ ،‬بۆیە‬ ‫كامڵبون لە میدیادا هەرچەند ئەستەمە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەرێگەی بڕوانامە و ئەزموون بەیەكەوە‬ ‫دێتە بەرهەم‪.‬‬ ‫پ‪/‬پێت باشە چی بەكرێت بۆ ئەوەی‬ ‫راگەیاندكارانی كوردستان ئەزمون وەربگرن؟‬ ‫و‪/‬لەراستیدا جێگەی داخە بەشێكی زۆری‬ ‫راگەیاندكارانی ئێمە لە خولگەیەكی قەتیس‬ ‫ماودا دێن و دەچن‪ ،‬متبووی یەك شێوازی‬ ‫كاركردنن‪ ،‬نوێكاری و تازەگەری بەدی ناكرێت‬ ‫ئەوەشی پێمانوایە داهێنانی كردووە‪ ،‬نەخێر‬ ‫وەرگیراو السایی كردنەوەیە بەشێوەیەكی‬ ‫سەقەت‪ ،‬ئەگەر چی السایكردنەوە ئەكەر‬ ‫وەكو خۆیشی بێت جێگەی دەستخۆشیە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی ئەمڕۆ لە كوردستان ئەبینرێت‬ ‫فەزایەكی نەخوازراوە‪ ،‬بۆیە دەخوازم هەرهیچ‬ ‫نەبێت كەشێكی وەه��ا بۆ راگەیاندكاران‬

‫‪19‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکهه‬ ‫ پێشک‬

‫‪20‬‬

‫برەخسێت‪ ،‬كە ئەزموونیان لەرێگەی گەشت‬ ‫و سەردانی وواڵتانی پێشكەوتوو بگۆرنەوە‬ ‫و بەشێواز و چۆنییەتی كاری رۆژنامەوانی‬ ‫سەردەم و وواڵتان ئاشنا بن‪ ،‬ئاخر جێگەی‬ ‫داخێكی گەورەیە‪ ،‬ئێستا پرۆسەی بەدەوڵەت‬ ‫ب��وون ك��اری ه��ەرە لەپێشیینەی میدیای‬ ‫كوردییە‪ ،‬كەچی زۆرب��ەی راگەیاندكارانی‬ ‫هەرێم ئاشنای كاری رۆژنامەوانی باشوور‬ ‫و رۆژه��ەاڵت و رۆژئ��اوا نین ئەوەی بەشێك‬ ‫لەرۆژنامەوانانی باشووردەیكەن‪،‬‬ ‫بریتی یە لە شەن و كەوی راگەیاندن بۆ‬ ‫باسی دەوڵ��ەت و رۆڵی راگەیاندن؟؟ بۆیە‬ ‫كۆكردنەوەی رۆژنامەوانی هەر چوار پارچە‬ ‫لەناوەندێكدا دەستپێكی بەدەستهێنانی ئەو‬ ‫ئەزموونە دەبێت و پربایەخ و گرنگیشە بۆ‬ ‫مەسەلە نیشتیمانی و نەتەوەیەكان‪.‬‬ ‫پ‪/‬بۆچی هەمیشە راگەیاندكاران بەسەر‬ ‫دووب����ەرەدا داب��ەش��ب��وون و وەه��ا ناویان‬ ‫دەهێنرێت فالن لەراگەیاندنی حزبی و فیسار‬ ‫لەراگەیاندنی ئەهلی؟ ئەمە بۆچی ئایا‬ ‫هەریەك لەمان كاری راگەیاندن ناكەن بۆ‬ ‫جیا دەكرێنەوە‪..‬؟؟؟‬ ‫و‪/‬ئەگەر رێگەم ب��دەی راشكاوانە قسە‬ ‫ل��ەس��ەر ئ��ەوە ب��ك��ەم‪ ،‬ج��ارێ لەسەرجەم‬ ‫تیورەكانی راگەیاندندا و لەزانستی راگەیاندندا‬ ‫هەمیشە شارەزایان كۆكن لەسەر ئەوەی كە‬ ‫رۆژنامەنووس بەشێوەیەكی رەها بێ الیەن‬ ‫نییە وەك چ��ۆن هیچ تاكێك نییە بیرو‬ ‫ئینتیمای تەنها و تەنها خۆی بێت‪ ،‬كەواتە‬ ‫بۆچی لەكوردستان ئەمە جیاكراوەتەوە‪ ،‬بۆ‬ ‫رۆژنامەنووس لەحیزبی ئۆپۆزسیۆن بێت‪،‬‬ ‫پرۆفیشناڵ و سەربەخۆیە‪ ،‬كەچی ئەگەر‬ ‫حزبی دەسەاڵت بێت ئەوا رۆژنامەنووس نیە‬ ‫و حیزبی یە‪ ،‬كەواتە لێكەوتەكە لەرێگەی‬ ‫كلتورێكی نەشازەوە هاتۆتە ئارا‪ ،‬بەداخەوە‬ ‫لەالیەن زۆرێك لەوانەی لە رۆژنامەو دەزگا‬ ‫راگەیاندنەكانی بەناو ئەهلی كاردەكەن‪،‬‬ ‫ئێمەو مانانیان لەدەزگا حزبیەكان بەتایبەت‬ ‫پارتی و یەكێتی پێ رۆژنامەنووس نیە و‬ ‫خۆشیان پێ پرۆفیشناڵە‪ .‬ئەگەر زیادەرۆیی‬ ‫نەبێت‪ ،‬ئ��ەم��ڕۆ لەكۆمەڵگەی ئێمەدا وا‬ ‫لێكدەدرێتەوە ئەوەی رەخنەو جوێن بدات‬

‫رۆژنامەنووسە‪ ،‬بەاڵم ئ��ەوەی راستییەكان‬ ‫پێشنیاردەكات و هێندی جاریش روداوەكانی‬ ‫حزب وەك خۆی رووماڵ دەكات‪ ،‬ئەوا دەكرێن‬ ‫بەپیاوی ئەم و ماستاوچی ئەو‪ .‬بۆیە بۆ‬ ‫روونكردنەوەی لێگەیشتنی نزیك پێوستمان‬ ‫بەوە هەیە سەرجەم رۆژنامەوانە حزبی و‬ ‫بەناو ئەهلییەكان كۆبكرێنەوە لەكۆنگرەیەدا‬ ‫تەنها لەسەر چەمكی راگەیاندن و رۆڵ و‬ ‫ئەركەكانی ئەو چەمكە گفتوگۆ بكەن‪ ،‬ئەو‬ ‫كات دەردەكەوێت بێ الیەنی و كاركردنی‬ ‫رۆژنامەوانی واتای چی یە و رۆژنامەوانی‬ ‫حزبی كێە و بێ الیەن كێە؟ چونكە لەنێوان‬ ‫هەردوو باردا سەربەخۆبوون بوونی هەیە‪.‬‬ ‫پ‪/‬لە رێگەی راگەیاندنەوە توشی كێشە‬ ‫نەبویتە؟‬ ‫و‪/‬نەخێر پێمواییە راگ��ەی��ان��دن وێ��ڕای‬ ‫ماندووبوونی زۆر بەاڵم كەشێكی باشتری بۆ‬ ‫باشتركردنی ژیانی رۆژانەی من خولقاندووە‪.‬‬ ‫پ‪/‬لە دەزگاكان چەند هاوكاری پەیامنێران‬ ‫ئەكرێت بۆ دەستكەوتنی زانیارەیەكان‬ ‫بەشێوەیەكی دروست؟‬ ‫و‪/‬م�����ن ه���ەم���وو ك����ات ب��ەه��اوڕێ��ی��ە‬ ‫رۆژنامەنووسەكانم ئەڵێم‪ ،‬ئێمە كاتێك‬ ‫بەدواداچوونی گرفتێك یان وەرگرتنی ئامارێك‬ ‫دەكەین لە بەرێوەبەری دەزگا و لێپرسراوەكەی‬ ‫وەك دێ��و س��ەی��ری پەیامنێر دەك��رێ��ت‪،‬‬ ‫بەداخەوە بەهۆی نەبوونی یاسا وەرگرتنی‬ ‫زانیاری لەهەرێم تاسەر ئێسقان قورسە و‬ ‫ئەگەر ملمالنێ سیاسی و حزبی و شەخسی‬ ‫كەسەكانی ناو دەزگا نەبێت ئەستەمە وەك‬ ‫رۆژنامەنووس بتوانێت تۆزقاڵێك زانیاری‬ ‫بەدەست بهێنێت‪ .‬لەكاتێكدا رۆژنامەونووس‬ ‫لەوواڵتاندا رۆڵی ئەوەندە كاریگەرە تەنها‬ ‫بەنووسینێك حكومەتێك ئ��ەگ��ۆردرێ��ت‪.‬‬ ‫بەاڵم لەكوردستانی من تائێستا بەنوسراوی‬ ‫فەرمیش رێگا نادرێت رۆژنامەنووس بچێتە‬ ‫بەردەمی دادگا نەك ژوورەوە رێگە نادرێت‬ ‫بچێتە ناو بەندیخانەكان‪ ،‬رێگە نادرێت یەك‬ ‫تۆماری فەرمی وەربگرێت داوای ئامار بكات‬ ‫لەهەمووشی خۆشتر وەاڵمی تەلەفۆنەكانی‬ ‫رۆژنامەنووس نادرێتەوە‪ ،‬زانیاری لەكۆیوە‬ ‫بەدەست دێت‪ ،‬ئێستا ئێمەو مانان دڵخۆشین‬

‫بەو یاساییەی لەپەرلەمانی كوردستانە لەژێر‬ ‫ناوی مافی بەدەست هێنانی زانیاری‪ ،‬كە‬ ‫چاوەرێ دەكرێت‪ ،‬رەوشەكە بەرەو قۆناغێكی‬ ‫دیكە ببات‪.‬‬ ‫پ‪/‬وەك الوێك راگەیاند نەبۆتە هوكاری‬ ‫ئەوەی بیر لە ژیانی هاوسەری نەكەیەوە؟‬ ‫و‪/‬ئەگەر بەدروستی و راشكاوانە بڵێم‬ ‫ئ��ەوا دەبێت بڵێم نەخێر‪.‬چونكە هێشتا‬ ‫نەگەیشتومەتە ئەو كاتەی بریار بدەم بۆ‬ ‫ژیانی هاوسەرێتی‪.‬‬ ‫پ‪/‬وەك ئەزانین میران عاشقە ئەمە‬ ‫راستە؟‬ ‫و‪/‬ئەمەت لەكوێ زانی‪ ،‬هەرچەند تۆ وەك‬ ‫رۆژن��ام��ەن��ووس مافی بەدەستهێنانی ئەو‬ ‫زانیارییەت هەیە‪ ،‬بۆ ئەوەی منیش نەكەومە‬ ‫ژێر رەهەندەكانی نەبەخشینی زانیاری و‬ ‫ی��ان پشتراست نەكردنەوەی ئ��ەوا دەڵێم‬ ‫نەك عەشق ( بەڵكو لەسەرووی عەشقەوە‬ ‫دەژیم)‪.‬‬ ‫پ‪/‬ئ��ەو عەشقە لەگەڵ راگەیاندن چۆن‬ ‫هاوسەنگیت راگرتوە؟‬ ‫و‪/‬بۆچی لەعەشقدا هەمیشە ملمالنێ و‬ ‫شەرو دەمەقاڵی جێگەی وشە گەلێگی باوی‬ ‫دیكە دەگرنەوە‪ ،‬دەتوانی هاوسەنگییەكە‬ ‫بەو جۆرە شی بكەیتەوە‪ ،‬ئەگەر لەرۆژێكدا‬ ‫‪ 4‬جار شەڕت بێت‪ ،‬ئەوا وا بكە ‪4‬جاریش‬ ‫ئاشت ب��ك��ەی��ت��ەوە‪.‬ئ��ەوا هاوسەنگییەكی‬ ‫دادپەروەرانەیە‪.‬‬ ‫پ‪/‬چ پێناسەیەكت بۆ عەشق هەیە وەك‬ ‫الوێك؟‬ ‫و‪/‬عەشق جوانییە‪ ،‬متبوونە‪ ،‬روانیینە‬ ‫بەرەو ئەودیو روح‪ ،‬شێتیی یە‪ ،‬گەرانە بەدوای‬ ‫خود‪ ،‬نزیكبونەوەیە لەخودا و پەرستن و‬ ‫نزاكردنە‪ ،‬عەشق پاكبوونەوەیە‪ ،‬هێندە قووڵە‬ ‫گڕێ گرێ بەناخی مرۆڤدا رۆدەچێت‪ ،‬عەشق‬ ‫لەپێناسەدا دەمكووت ئەكا و زار شل دەكا‬ ‫و ئەگەر راستگۆیانە دیدەو یەخەت بگرێت‪،‬‬ ‫ئەوا گوتنیشی زەحمەت و ئەستەم دەبێت‪،‬‬ ‫دروود بۆ ئەوانەی لەعیشقدا پاكن‪ .‬لەعنەت‬ ‫ل��ەوەی لەعیشقدا درۆ دەك��ات‪ ،‬ناپاكە و‬ ‫فێڵبازو و كات بەسەر دەبات‪.‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫فەرید مەخموری‪ :‬غوربەت ئەو ئازارەیە لەگەڵم دەژی‪،‬‬ ‫قەدەر بەشی هەرە زۆری ژیانمی داگیر كردووە‬ ‫دیمانە‪ :‬محەمەد عومەر‬ ‫«ئازارێك لەگەڵمدا پیاسەدەكات» ئەمە ناوی‬ ‫دیوانێكی شیعری شاعیری دوور و غوربەتنیشین‬ ‫فەرید مەخمورییە‪ ،‬فەرید عوسمان ناسراو بە‬ ‫فەرید مەخموری لە دایك بووی ساڵی ‪ 1976‬ی‬ ‫شارۆچكەی مەخموری سەر بە شاری هەولێرە لە‬ ‫نێو بزاڤی هونەری و رۆشنبیری و رووناكبیری‬ ‫ك��وردی‪ ،‬لە سااڵنی نەوەدەكاندا ناكرێ باسی‬ ‫فەرید مەخموری نەكرێ وەكو گەنجێكی چاالك‬ ‫كە رۆڵی هەبووە لە بزاڤی رۆشنبیری كوردی بە‬ ‫هۆی بارودۆخی سیاسی ئەوكاتی كوردستان و‬

‫ژیانی تایبەتی خۆی كەوتە دووڕیانێك لە نێوان‬ ‫نیشتیمان و مەنفا و غوربەتدا دواجار دووەمیانی‬ ‫هەڵبژارد بووە غەریبێك لە غوربەت و مەنفادا‬ ‫كە زۆرترین كاریگەری لەسەر ژیانی شیعری‬ ‫دان��اوە‪ ،‬وای ك��ردووە زۆر بە كۆڵتر لە دووری‬ ‫نیشتیمان شیعر بهۆنێتەوە بۆ خاك و عەشق‬ ‫و ئازیزانی لە دوای غوربەتنشینی لە ئێران‪،‬‬ ‫سوریا‪ ،‬لوبنان دواجار لە مەنفای شاری سیدنی‬ ‫ئوسترالیا نیشتەجێ بوو ئێستا وەكو شاعیرێكی‬ ‫كورد دەستنیشان كراوە بۆ باڵوێزی ئاشتی لە‬

‫رێكخراوێكی جیهانی بۆ ئاشتی دوای ‪ 14‬ساڵیش‬ ‫جارێكی تر لە كوردستاندا بە دیداری عەبدوڵاڵ‬ ‫پەشێو گەیشتەوە‪.‬‬ ‫لەم دیمانەدا شاعیری دوورە واڵت فەرید‬ ‫مەخموری ب��اس لە چەمكی غوربەت دەك��ات‬ ‫پێیوایە غوربەت هیچ پێناسەیەكی دیاری كراوی‬ ‫نییە‪ ،‬دەشڵێ غوربەت ئەو ئازارەیە لەگەڵم دەژی‬ ‫هەروەها پێیوایە عەبدوڵاڵ پەشێو پێشڕەوی‬ ‫ئێستای شیعری كوردییە نەك شێركۆ بێكەس‬ ‫بە هۆی ئەوەی پەشێو نەشكاوەتەوە سەر هیچ‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪21‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکهه‬ ‫ پێشک‬

‫‪22‬‬

‫حزب و الیەنێك ئەوەش ڕەت دەكاتەوە كە گۆران‬ ‫پێشڕەوی شیعری كوردی نەبێت‪.‬‬ ‫پ‪ :‬غوربەت لە شیعرەكانتدا پانتایەكی فراوانی‬ ‫داگیر كردووە‪.‬بۆچی؟‬ ‫و‪ :‬ل��ەب��ەر ئ���ەوەی غ��ورب��ەت ئ��ەو ئ��ازارەی��ە‬ ‫لەگەڵم دەژی قەدەر ئەوەی ویست بەشی هەر‬ ‫زۆری ژیانمی داگیر ك��ردووە‪ ،‬بەشی هەر زۆری‬ ‫بیركردنەوەی داگیر كردیمە بە ڕای من غوربەت‬ ‫هیچ خوێندنەوەیەكی بۆ نییە نازانی ڕەنگی‬ ‫چۆنە‪ ،‬تامی چۆنە‪ ،‬دروس��ت بوونی چۆنە‪،‬‬ ‫پێكهاتەی چۆنە تەنیا ئ��ەوەن��دەی��ە غوربەت‬ ‫فەلسەفەیەكە لەو فەلسەفەیە ئەگەر بڕوانی‬ ‫ئ��ەوا ژی��ان و بیركردنەوەت دەگ���ۆڕێ هەست‬ ‫كردن بە خاك و نیشتیمان تێدا دەگۆڕێ یەك‬ ‫لە فەیلەسوفەكان دەڵێ «ئەگەر حەز دەكەی‬ ‫خۆشەویستی نیشتیمان لە دڵی مرۆڤێكدا بچێنی‬ ‫بۆ ماوەیەك لە نیشتیمانەكەی خۆی دووربخەوە‬ ‫دەقیقەن غوربەت ئەو حاڵەتت پێدەبەخشێ‬ ‫كە حاڵەتی خۆشویستنی نیشتیمانە‪ ،‬حاڵەتی‬ ‫ئەوەی بگەڕێیەوە بۆ ئەو سەردەمانەی كە لەناو‬ ‫نیشتیمان بیرەوەریەكت هەبووە یادەوەریەكت‬ ‫هەبووە لە خەیاڵدا زیندووی دەكاتەوە‪ ،‬نازانم‬ ‫ئەگەر غوربەت پێناسەیەكی دیاری كراوی هەبێت‬ ‫ئەوە من ڕەتی ئەو پێناسەیە دەكەمەوە چۆن‬ ‫شیعر هیچ پێناسەیەكی نییە بەرامبەر شیعریش‬ ‫غوربەت هیچ پێناسەیەكی نییە‪ ،‬دەك��رێ هەر‬ ‫كەسێك گومان و لێكدانەوەی جیاوازی هەبێت‬ ‫بۆ غوربەت‪ ،‬بەاڵم ئەگەر تۆ بیت وەاڵمەكەی من‬ ‫بە كۆنكرێتی وەربگری كەسێكی تر بڵێ غوربەت‬ ‫وایە پرسیاری غوربەت وەاڵمێكی كۆنكریتی نییە‬ ‫دەكرێ هەر كەسێك لە ڕوانگەی خۆیەوە تەعبیر‬ ‫لە غوربەت بكات‪ ،‬ئەوە تەعبیری منە بەرامبەر‬ ‫غوربەت‪ ،‬نازانم غوربەت بە دەقە و دوو دەقە‬ ‫پێناسە ناكرێ دەكرێ من دە دەقەی تر پێناسەی‬ ‫غوربەت بكەم‪.‬‬ ‫پ‪ :‬نووسەر و رۆماننووسی كورد بەختیار‬ ‫عەلی لە شوێنێكدا دەڵ��ێ «غەریبی ئێمە لە‬ ‫مەنفادا ئەوەندەی بیری نیشتیمان دەكات بیر لە‬ ‫نیشتیمان ناكاتەوە» چ كۆمێنتێكتان هەیە؟‬ ‫و‪ :‬نازانم كاك بەختیاریش لەگەڵ رێزم بۆ‬ ‫بۆچوونەكەی هەر نووسەر و ئەدیبێك لە ڕوانگەی‬ ‫خۆیەوە دەڕوانێتە بەرامبەر و رووداوەكانی رۆژانە‬ ‫گوزارشت لە ژیانی خۆی دەكات‪ ،‬گوزارشت لە‬ ‫مەنیەتیەكانی ناخی خۆی دەكات دەكرێ تەنیا‬ ‫بۆچوونێكی شەخسی خۆی بێت‪ ،‬بەاڵم لەوانەیە‬ ‫منیش بۆچوونی تایبەتیم هەبێت مەسەلەی‬

‫بۆچی وەكو پەشێو‬ ‫دەریبڕم‪ ،‬بۆچی وەكو‬ ‫خۆم دەرینەبڕم وەكو‬ ‫فەرید‪ ،‬وەكو ئەوەی كە‬ ‫هەمە كە زمان و روئیای‬ ‫تایبەتی خۆم هەبێت‬ ‫خوێندنەوەی تایبەتیم‬ ‫هەبێت بۆ شیعر‬

‫غوربەت و هەست كردن بە نیشتیمان لە نێو‬ ‫غوربەتدا‪ ،‬ه��ەردوو حاڵەتەكەیە نیشتیمان ئەو‬ ‫تابلۆ جوانەیە هەمیشە لە نێو دڵم مەستانەترین‬ ‫خەیاڵم پێدەبەخشێ نیشتیمان ئ��ەو حالەتە‬ ‫روحیەیە ناكرێ مرۆڤ بێ ئەو حالەت هەناسە‬ ‫بدات‪ ،‬ئەوە گوزارشتی منە بەرامبەر نیشتیمان‬ ‫هەر كەسێك ئازادە چۆن گوزارشت لە نیشتیمان‬ ‫دەكات لە غوربەتدا‪.‬‬ ‫پ‪ :‬شوێن لە شیعرەكاندا هەر شیعرێك لە‬ ‫شارێك لە شارەكان نووسراوە چ دەڵێ لەبارەی‬ ‫شوێن لە شیعردا؟‬ ‫و‪ :‬چۆن زم��ان لە شیعردا زۆر گرنگە وێنە‬ ‫لە شیعردا زۆر گرنگە‪ ،‬شوێنیش گرنگی خۆی‬ ‫هەیە یاخود هەر شوێنێك گوزارشت كردنە لە‬ ‫حالەتێك لە حالەتەكانی ژیان‪ ،‬دیارە من بە پێی‬ ‫ئەو بارودۆخە ناهەموارەی ژیانی خۆم زۆر شوێن‬ ‫گ��ەڕاوم زۆر واڵت گ��ەڕاوم وەكو ئاماژەم پێیدا‬ ‫خوێنەران چەندجار ئەو پرسیارەیان لێكردومە‬ ‫كە بۆچی زۆر ڤۆكس لەسەر شوێن دەك��ەی‬ ‫الی من زۆر بایەخی هەیە بۆ ئ��ەوەی سەر لە‬ ‫خوێنەر نەشێوێ‪ ،‬خوێنەر بە هەڵەدا نەبردێ‬ ‫وێنەی شوێنەكەش بكەی یەكێك لە كۆڵەكەكانی‬ ‫سەركەوتنی شیعر و شاعیر راستگۆ ئەوەیە‬ ‫شاعیر بتوانێ هەست و نەستی خوێنەر رابگرێ‪،‬‬ ‫راستگۆ بێت لەگەڵ ناخی خۆی‪ ،‬چونكە شیعر لە‬ ‫ناخەوە لە دایك دەبێت نەك شتێكی سەر زارەكی‬ ‫و ڕووكەشی بۆیە شوێن لەالی من زۆر گرنگە بە‬ ‫ئەندازەی زمان و وێنە و پێكهاتەی ئەو شتانەی‬ ‫كە لە ئەنجامدا دەبێتە شیعر‪.‬‬ ‫پ‪ :‬بەو پێیەی شیعر پەیامی سەردەمێك‬ ‫لە سەردەمەكانە پەیامی سەردەمی ئێستای‬ ‫شیعرەكانت چییە؟‬ ‫و‪ :‬دەتوانم ئەو پرسیارە بە وەاڵمێكی دە‬ ‫خولەكی‪ ،‬بیست خولەكی بدەمەوە یاخود بە چەند‬

‫چركەك وەاڵمت بدەمەوە الی من شیعر پەیامێكە‪،‬‬ ‫پەیامێكی مرۆڤایەتی پێیە‪ ،‬چونكە دواجار ئەو‬ ‫كارانەی دەستە جەمعیە كاری تاكەكەسی نییە‬ ‫وەك��و میوزیك و ئ��ەدەب وەك��و هونەر دواج��ار‬ ‫هەموویان پەیامی مرۆڤایەتیە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬شیعرەكانت مەبەستی سیاسی ئایدۆلۆژیی‬ ‫نهێنی خۆشەویستی لە پشتەوەیە بۆچی وەكو‬ ‫پەشێو ئاسا دەرتنەبڕیوە؟‬ ‫و‪ :‬زمانمان وەك��و ی��ەك نییە بۆچی وەكو‬ ‫پەشێو دەری بڕم راستە هەردووكمان سەر بەیەك‬ ‫قوتابخانەین سەر بە قوتابخانەی ریالیزم لە شیعر‬ ‫هەتا ڕادەیەك شیعرەكانمان ڕتم ئامێز و شیعری‬ ‫گۆرانی ئامێزە‪ ،‬بەاڵم بۆچی وەكو پەشێو دەریبڕم‬ ‫بۆچی وەكو خۆم دەرینەبڕم وەكو فەرید وەكو‬ ‫ئەوەی كە هەمە كە زمان و روئیای تایبەتی خۆم‬ ‫هەبێت خوێندنەوەی تایبەتیم هەبێت بۆ شیعر‪.‬‬ ‫پ‪ :‬تۆ و پەشێو بیر و ئایدۆلۆژیاتان لە‬ ‫یەكەوە نزیكە هەردووكتان لە مەنفادا دەژین وا‬ ‫رێكەوت ئەمجارە پێكەوە لەگەڵ پەشێو گەڕانەوە‬ ‫كوردستان‪ ،‬بەاڵم ئەو دوور بوو لە چاوی كامێرا‬ ‫تۆ لەبەر چاوی كامێرا بووی ئەم بەرواردە چۆن‬ ‫لێك دەدەیەوە؟‬ ‫و‪ :‬خۆم بە پەشێو بەراورد ناكەم من هەمیشە‬ ‫دەڵێم ئەگەر پەشێو دەری��ا بێت دلۆپێكم لەو‬ ‫دەریا پیرۆزەی پەشێو ئەوەشم ڕووبەڕوو پێوتوە‬ ‫من و پەشێو پەیوەندیمان دەگ��ەڕێ��ت��ەوە بۆ‬ ‫پەیوەندیەكی لە مێژینە دەگەڕێتەوە بۆ ‪14‬ساڵێك‬ ‫تا ڕادەیەكی باش لە ناخی یەكتر دەگەین تا‬ ‫ڕادەی��ەك��ی ب��اش هەست و نەستی ی��ەك درك‬ ‫پێدەكەین ئایدۆلۆژیامان هەر بیری نەتەوایەتیە‬ ‫بیری نەتەوایەتی ئەگەر ئایدۆلۆژیا بێت ئەگەر‬ ‫بخرێتە چوارچێوەیەك بیركردنەوە لە ئایدۆلۆژیا‬ ‫گەورەترە‪ ،‬چونكە وەكو ئەوەیە تۆ عەشقێكی‬ ‫گەورە لە قالب بدەی بە شێوەیەك لە شێوەكان‬ ‫بە یەك رێچكە دەرببڕی جوانترە ل��ەوەی كە‬ ‫ئەو عەشقە لە قالب نەدرێ شێوازێكی گشتی‬ ‫وەربگرێ ئایدلۆژیا و بیر كردنەوە بە ڕای من‬ ‫دوو شتی لێك جیان‪ ،‬بیری نەتەوایەتی بیرێكی‬ ‫پ��ی��رۆزە بیرێكی گشتگیرە پێویستە هەموو‬ ‫مرۆڤێكی كورد ئەو بیرەی هەبێت‪ ،‬بەاڵم كە بووە‬ ‫ئایدلۆژیا وەكو ئایدۆلۆژیا سەیر كرایە‪ ،‬كرایە‬ ‫سیاسەتی حزبێك لەو ڕوانگەوە خەڵك گۆش كرا‬ ‫بە ئایدلۆژیایەكی تەسك من ڕەتی ئەو حالەتە‬ ‫دەكەمەوە من و پەشێو لە سەر بیروباوەڕی‬ ‫نەتەوایەتین هەردووكمان بیركردنەوەمان لە‬ ‫یەكتری نزیكە حالەتێكی ئاساییە تەسەور دەكەم‬

‫ئــەدەب‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫هەموو مرۆڤێكی بە ویژدان هەموو ئەو مرۆڤانەی‬ ‫هەست بە مەینەت و ئێش و ئازارانەی نەتەوەی‬ ‫خۆیان دەكەن ناڵێم وەكو ئێمە بیر بكەنەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم هەر هیچ نەبێت نزیك لە ئێمە بیربكەنەوە‪،‬‬ ‫چونكە ناكرێ من بە شێوەیەكی كۆنكریتی بریار‬ ‫لەسەر ئەوە بدەم بەرامبەرەكەشم وەكو من بیر‬ ‫بكاتەوە دەڵێم بیر كردنەوەمان جیاواز بێت‪،‬‬ ‫بەاڵم لە دواجاردا جۆگەلەی بیركردنەوەی هەر‬ ‫هەموومان تێكەڵ بەیەك دەریا دەبێت‪ .‬سەبارەت‬ ‫بە چاوی كامێرا ئەوەشیان خۆم بەراورد ناكەم‬ ‫بە پەشێو چوون پەشێو شاعیرێكی گەورەیە‬ ‫بازرگانی زۆری پێوە ك��راوە لە راب���روودا زۆر‬ ‫ئازار دراوە خەنجەری خیانەتی لە شیعرەكانی‬ ‫وەشێندراوە لەبەر ئەوەی تەسەوڕ دەكەم پەشێو‬ ‫ئەگەر لەبەر چاوی كامێراكان بهاتبایەوە كاتی زۆر‬ ‫زۆری لێدەگیرا‪ ،‬پەشێو ئێستاكە بەسااڵداچووە‬ ‫تەمەنی زۆرە تەندروستی تەواو نییە بۆیە ئەگەر‬ ‫بە ئاشكرا و لەبەر چاوی كامێراكان هاتبێتەوە‬ ‫كاتی زۆر كەم دەبوو بە مێوانداری منیش هەر‬ ‫حەزم كرد ئەو سەفەرەی ئەمجارەم سپرایز بێت‪،‬‬ ‫بەاڵم ماڵی فەیسبووك ئاوا نەبێت ئەو حەزەی‬ ‫لێتێكدام‪.‬‬ ‫پ‪ :‬لەو دیدارانەت لە پەشێو باسی چیتان‬ ‫كرد؟‬ ‫و‪ :‬ئەمجارە هاتنەوەم ڕەنگی جیاواز بوو‬ ‫بۆنێكی ت��ری هەبوو جوانیەكی ت��ری هەبوو‬ ‫لەبەر ئ��ەوەی گ��ەڕان لە ژوان لەگەڵ واڵت بە‬ ‫قەدەر دڵخۆشبوونم بە هاتنەوەم بینینی دایكم‬ ‫و خۆشەویستان و هەڵمژینی هەوای سازگاری‬ ‫كوردستان‪ ،‬بە قەدەر ئەوەش هاتنەوەی پەشێو‬ ‫و چوونەوە ح��زوری پەشێو ئەوەندە گرنگی و‬ ‫جوانی هەبوو لەو هاتنەوەی ئەمجارەم دووجار بە‬ ‫حزوری حەزرەتی پەشێو گەیشتم لەبەر ئەوەی‬ ‫میوانێكی زۆری هەبوو كاتی زۆر كەم بوو كاتی‬ ‫ئەوەمان نەبوو زۆر گفتوگۆ بكەین‪ ،‬بەاڵم دواجار‬ ‫بە دیداری یەكتر شادبووینەوە‪ ،‬چونكە دوا بینی‬ ‫پەشێو ساڵی ‪ 1998‬بوو ئەو كاتی كوردستانم بە‬ ‫جێ نەهێشتبوو ئەویش بە سەفەرێك گەڕابووە‬ ‫كوردستان هەر لەو پیرە هەولێرەی خۆمان بینیم‬ ‫واتە ‪ 14‬ساڵ لەمەوبەر‪ ،‬بۆیە بینینی ئەوجارەی‬ ‫پەشێو بۆ من چێژێكی تایبەتی هەبوو‪ ،‬چونكە‬ ‫سااڵنێكی زۆر بوو چاوم بە نووری روخساری‬ ‫نەگەشابۆوە ئەویش ئەوەبوو بە دیداری یەكتر‬ ‫شادبووینەوە لەو ماوەیەشدا لە رێگەی ئیمێڵ‬ ‫و ئەنتەرنێتەوە پەیوەندیمان هەبوو لە بینی‬ ‫ئەمجارە چەند شتێكمان باس كرد باسی شیعر و‬

‫زمان و چۆنیەتی دروستبوونی زمانی ستاندەر بە‬ ‫شایەتی ئەو خۆشەویستانەی لەوێ ئامادە بوون‪.‬‬ ‫پ‪ :‬لە ئێستادا كێ پێشڕەوی ئەدەبی شیعری‬ ‫كوردییە لە نێوان عەبدوڵاڵ پەشێو و شێركۆ‬ ‫بێكەسدا؟‬ ‫و‪ :‬حەز ناكەم ئەو حكومە بدەم‪ ،‬بەاڵم بەالی‬ ‫من چون تا ئێستا پەشێو نەشكاوەتەوە بەسەر‬ ‫هیچ حزب و ئایدۆلۆژیایەك خۆی نەخستۆتە‬ ‫پاڵ یەكێك لەو حزبانە بۆیە جوانی و پیرۆزی‬ ‫پەشێو زیاترە لەگەڵ رێ��زم بۆ بەرێز شێركۆ‬ ‫بێكەس‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ ئەوەشدا هەموو دەزانین‬ ‫شێركۆ بێكەس ئایدلۆژیایەكی هەیە سەربە‬ ‫یەكێك لە حزبەكانی دەسەاڵتە بۆیە لە الی من‬ ‫پەشێو جوانی و تایبەتی خۆی هەیە نەك لە‬ ‫الی من لەالی هەموو خوێنەرێكی چاو تیژ لەالی‬ ‫هەموو كەسانی سەربەخۆ و كەسانی سەربە هیچ‬ ‫بیری تەسك نیینە ئەو واقعە دەزانن حەقیقەتە‬ ‫درك پێدەكەن‪ ،‬كە جوانی پەشێو چەند بە‬ ‫شیعرەكانیەتی ئەوەندەش بە هەڵوێستەكانیەتی‬ ‫هەر چەندی جاری پەشێو دەڵی «من هەمیشە‬ ‫ڕووم لە خەڵكە پشتم لە دەسەاڵتە» پەشێو‬ ‫گەورەیی و جوانی و پیرۆزی زیاتر دەبێت‪.‬‬ ‫پ‪ :‬تەنیا حزبی بوونی شێركۆ بێكەس و‬ ‫حزبی نەبوونی پەشێو وای كردووە تۆ پەشێو بە‬ ‫پێشڕەوی شیعری كوردی دابنێی؟‬ ‫و‪ :‬چەند پەشێو بە هەڵوێستەكانی جوانە‬ ‫ئەوەندەش بە شیعرەكانی هەردوو حالەتەكەم‬ ‫وەرگرت تەنیا حزبی نەبوونی پەشێو نییە كە‬ ‫ئەو گەورەیی و پیرۆزییەی پێبەخشییوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫شیعرەكانی پەشێو ئەو هەڵوێستە جوانانەی‬ ‫پێ بەخشیوە لە كاتێكدا رژێمی دیكتاتۆر و‬ ‫رژێمی بۆگەنی بەعس لە چڵەپۆپە داب��وو لە‬ ‫كاتێكدا چەقۆ وەشێنەكان و جەلالدەكانی بەعس‬ ‫ئامادەبوون لەسەر وشەی كورد و كوردستان‬ ‫و پێشمەرگە چاوی مرۆڤ دەربهێنن خانوویان‬ ‫بەسەر خێزانەكان خاپور دەكرد بە شێوازێك‬ ‫لەو كاتەدا شیعری سەربازی ونی دەوت‪ ،‬پەشێو‬ ‫لەو كاتانەدا شاعیرانی دەوروب��ەری دەسەاڵت‬ ‫بە شێوەیەك لە شێوەكان بۆ ڕەواندنی خۆیان‬ ‫بەرژەوەندیان خۆیان خستبووە پاڵ یەكێك لە‬ ‫حزبەكانی دەسەاڵت‪ ،‬كە ئەوكاتی شەڕی ناوخۆ‬ ‫بوو پەشێو لە هۆڵی میدیا دیوانی براكوژی‬ ‫خوێندەوە پەشێو لەم كاتانەدا هەمیشە هەستی‬ ‫لەگەڵ نەتەوەكەی بووە پەشێو دانەبڕاو بووە‬ ‫لە كوردستان پەشێو لەبەر ئەو بیركردنەوانەی‬ ‫هەیبوو من هەمیشە دەڵێم هەموو مرۆڤێك لەبەر‬

‫سروشتی مرۆڤایەتی هەموو مرۆڤێك شاعیرێكە‬ ‫منداڵێكیش لە ناخی هەر مرۆڤێكی گەورە دایە‬ ‫شاعێرێكیش لە ناخی هەر مرۆڤێك دایە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫گرنگ ئەوەیە ئەو مرۆڤە چۆن بتوانێت گوزارشت‬ ‫لە ناخی خۆی بكات لەو هەست و مەنیەتیانەی‬ ‫پەنگخواردووی ناخی بكات پەشێو بۆیە جوان‬ ‫بووە گرنگی و بایەخی پەشێو دەگەڕێنمەوە بۆ‬ ‫ئەوەی كە پەشێو هەمیشە لە سەنگەری بەرەڤانی‬ ‫كردنی نەتەوەكەی خۆی بووە‪ ،‬بێگومان پەشێو‬ ‫زمانزانێكی گەورەیە فەیلەسوفێكی گەورەیە من‬ ‫پیرۆزی پەشێو لەوانەدا دەبینمەوە جگە لەوەش‬ ‫پەشێو تا ئێستا خۆی نەشكاندۆتەوە سەر هیچ‬ ‫ئایدۆلۆژیایەك‪.‬‬ ‫پ‪:‬وەك دەزان���ی���ن شیعر ب��ەب��ێ رەخ��ن��ە‬ ‫پێشناكەوێ خوێندنەوەتان بۆ ئێستای رەخنەی‬ ‫ئەدەبی كوردی چییە؟‬ ‫و‪ :‬بە ڕای من پێشكەوتنی ه��ەر ژانرێكی‬ ‫ئەدەبی و هونەری رەخنەیە‪ ،‬بەاڵم دەبێت بزانین‬ ‫كام رەخنە چۆن بێت رەخنەكە لە كوێ بێت‬ ‫لە چ سەرچاوەیەكەوە بێت بە ڕای من رەخنە‬ ‫بڕبڕەی پشتی پێشكەوتنی هەر ژانرێك و هەر‬ ‫الیەنێكی ئەدەبییە‪ ،‬چونكە بابەتی ئەدەبی بێ‬ ‫رەخنە پێشناكەوێ بە ڕای من ئێستا رەخنەی‬ ‫ئەدەبی ك��وردی لە قۆناغی زێڕینی خۆیدایە‬ ‫چەند رەخنەگرێكی باش بوێرانە رەخنە دەگرن‬ ‫بابەتەكان شیدەكەنەوە لەگەڵ ئەوەشدا لێرەو‬ ‫لەوێ دەبینین بەشێك رەخنە هەیە تەنیا بۆ‬ ‫خۆ دەرخستن و شكاندنی الیەنی بەرامبەر و‬ ‫شكاندنی قەڵەمی ئەو كەسەیە دەوێ داهێنان‬ ‫بكات دەیەوێ تامێكی تر بە ئەدەب ببەخشێت‬ ‫سەرباری ئەمانەش رەخنەی بونیادنەریش هەیە‬ ‫زۆر بە جوانی بەشێوەیەكی بابەتیانە‪ ،‬ئەكادیمیانە‬ ‫دەنووسرێت بۆ پێشخستنی بواری ئەدەب‪.‬‬ ‫پ‪ :‬لە شیعرێكدا دەڵێی «سوێندم بەو جوانە‬ ‫بێناوەی كە‪ ،‬گۆران ناوی نەهێنا سوێندم بەو‬ ‫ساڵە نادیارەی كە‪ ،‬ناڵی چاوی هەڵێنا» بۆچی‬ ‫سوێند بەو كچە دەخۆی كە گۆران عەبدوڵاڵ ناوی‬ ‫نەهێنا سوێندیش بەو ساڵە نادیارە دەخۆی كە‬ ‫ناڵی چاوی هەڵێنا؟‬ ‫و‪ :‬هەردووكیان نادیارن ساڵی لە دایك بوونی‬ ‫ناڵی خۆی لە خۆیدا پرسیارێكە تا ئێستاكە‬ ‫نووسەری كورد نەگەیشتۆتە وەاڵمەكەی‪ ،‬ئەو‬ ‫جوانەی كە گ��ۆران ناوی نەهێنا لەو شیعرەی‬ ‫كە دەڵ��ێ قژكاڵی پڕ خاڵی ئ��ەوە لە الی من‬ ‫وێنەیەكی ئەوەندە جوانە ئەو وێنەی گۆران لە‬ ‫شیعرەكەی كێشاوەتی لە شیعری جوانی بێناو‬

‫‪23‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکهه‬ ‫ پێشک‬

‫‪24‬‬

‫ئەو وێنە تامێكی زۆر تایبەتم پێدەبەخشێ بۆیە‬ ‫ویستومە نەك لەو شیعرە لە زۆربەی شیعرەكانمدا‬ ‫شتێك بكەم شتێك بنووسم جیاواز بێت‪ ،‬چونكە‬ ‫راستە شیعر زادەی عەقڵە‪ ،‬لەگەڵ ئەوەشدا شیعر‬ ‫وێنەیە وەك��و ئەندازیارێك بێت باڵەخانەیەك‬ ‫دروست بكات ئەو باڵەخانەیە دەبێت شتەكانی‬ ‫ناوی ئەوەندە پێكهاتەی باش بن لە الی كەسی‬ ‫تەماشاكەر ببێتە سەرەنج الی من دروست شیعر‬ ‫ئەو حاڵەتەیە دەتوانم دروست ئەوەی پێچەوانەوە‬ ‫بكەمەوە بۆ شیعریش دەبێت وەكو ئەندازیارێك‬ ‫بێت بنچینەی ئ��ەوەن��دە بە جوانی دابڕێژێت‬ ‫ئەوەندە جوان سەرەنج راكێش بێت‪.‬‬ ‫پ‪ :‬باسی گۆرانی شاعیر كرد‪ ،‬لەو چەند ساڵەی‬ ‫رابردوودا باس لەوە كرا كە گۆران پێشڕەوی تازە‬ ‫كردنەوەی شیعری كوردی نییە ڕای جەنابتان؟‬ ‫و‪ :‬ئەو بۆچوونە بە ت��ەواوی ڕەتدەكەمەوە‪،‬‬ ‫چونكە ئ��ەوە هەر بۆچوونی خۆم نییە بۆچی‬ ‫كەسانی رەخنەگر و ئەكادیمیە ب��ۆ نمونە‬ ‫نووسەری نەمری گەورەی كورد‪ ،‬خوالێخۆشبوو‬ ‫مارف خەزنەدار و حەمەی مەال كەریم و شوكر‬ ‫مستەفا و چەندینی تر ئەوە هەر بۆچوونی من‬ ‫نییە من لەگەڵ ئەو ڕایە گشتیە كۆكم كە گۆران‬ ‫پێشڕەوی تازە كردنەوەی شیعرە هەتا ڕادەیەك‬ ‫زمانیش‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئەوانەی ئەو بۆچوونانەیان هەیە دەڵێن‬ ‫لە كاتی دروس��ت ب��وون و ڕووخ��ان��ی كۆماری‬ ‫كوردستان لە مەهاباد هیچ شیعرێكی نەنووسیوە‬ ‫لە هەمانكاتدا شیعری بۆ لنین و مۆسكۆ و كۆریا‬ ‫و كرێكاران نووسیووە چۆن دەكرێ شاعیرێك‬ ‫لە لوتكەدا بێت شیعر بۆ كۆماری كوردستان‬ ‫نەنووسێت بۆ كۆریا و مۆسكۆ شوێنانی تر‬ ‫بنووسێت؟‬ ‫و‪ :‬بە ڕای من ئەوە هیچ كاریگەریەك لەسەر‬ ‫ئەوە ناكات گەورەیی گ��ۆران بچووك بكاتەوە‬ ‫گۆران جگە لە ئایدۆلۆژیای تایبەتی خۆی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەر گ��ەورە بووە گ��ۆران هەر ئەوەبوو شیعری‬ ‫ك��وردی لەو حالەتە چەقبەستووەی ئەوسای‬ ‫دەرهێناوە بە تازەگەری و زمانێكی زۆر پاراو‬ ‫بە بیركردنەوەیەكی زۆر جوان شیعری كوردی‬ ‫لە قۆناغێكەوە گواستۆتەوە قۆناغێكی تر بۆیە‬ ‫مەسەلەی ئایدۆلۆژیا كاریگەریەكی ئەوتۆی نییە‬ ‫لەسەر بچووك كردنەوەی گۆران من ڕەتی ئەو‬ ‫بۆچوونە دەكەمەوە كە گۆران پێشڕەوی شیعری‬ ‫كوردی نییە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬باس لەوە دەكرێت كە گۆران شیعرێكی‬ ‫بەسەر(عبدالكریم قاسم) نووسیووە‪ ،‬بەاڵم‬

‫نەخراوەتە نێو دیوانەكەی؟‬ ‫و‪ :‬ئەوە هەواڵێكی تازەیە بۆ من باوەڕ ناكەم‬ ‫ئەو شتە بێت‪ ،‬بەاڵم ئەگەر بووبێت عەبدولكەریم‬ ‫قاسم لەو دوو ساڵەی كە تازە هاتبووە سەر‬ ‫تەختی دەس���ەاڵت هەڵوێستی باشی هەبوو‬ ‫بەرامبەر بە كورد بۆ نمونە بە هەوڵ و كاریگەری‬ ‫ئەو بوو كە خوالێخۆشبوو بارزانی لە كۆماری‬ ‫یەكێتی سۆڤیەت هاتەوە عێراق كە دواتر دوو‬ ‫سێ ساڵ گفتوگۆ كردن نەگەیشتنە هیچ خاڵێكی‬ ‫هاوبەش شۆرشی ئەیلول هەڵگیرسا ئەو شیعرەی‬ ‫كە دەڵێی لەسەر عەبدولكەریم قاسمی نووسیووە‬ ‫بزانین لە ك��ام س��اڵ ب��ووە‪ ،‬چونكە حكومی‬ ‫عەبدولكەریم قاسم بە قۆناغ تێپەڕی بۆیە ئەوە‬ ‫لەالی من شتێك نییە جێگای سەرەنج بێت تەنیا‬ ‫ئەو كاتانە جێگای سەرنجە دوای شۆرشی ئەیلول‬ ‫كە قاسم هەڵوێستی گۆڕا لەگەڵ كورد ئەگەر‬ ‫ئەو شتەی نووسێبێت خاڵێكی الوازە لە مێژووی‬ ‫ئەدەبی گۆران لە مێژووی هەڵوێستە جوانەكانی‬ ‫گۆران‪.‬‬ ‫پ‪ :‬چ��ۆن ب��وو جەنابتان وەك��و شاعیرێكی‬ ‫كورد دەستنیشان كراون بۆ باڵیۆزی ئاشتی لە‬ ‫رێكخراوێكی جیهانی؟‬ ‫و‪ :‬وەكو لە راگەیاندن باڵو كرایەوە ڕەنگە‬ ‫ئێوەی بەرێزیش ئاگەداربن كە من ئێستا سەرقاڵم‬ ‫لە رێكخراوێكی جیهانی لە ب��واری ئاشتی لە‬ ‫رێكخراوی ئاشتی جیهانی ئەو رێكخراوە كاردەكات‬ ‫لەسەر بواری ئاشتی لە هەموو جیهان‪ ،‬ئۆفیسی‬ ‫سەرەكی لە شاری نییۆركە لە ئەمەریكا ئۆفیسی‬ ‫لە زۆربەی واڵتە پێشكەوتووەكان و چەند واڵتێك‬ ‫لە رۆژهەاڵتی ناوەراست هەیە كار دەكات لەسەر‬ ‫ب��واری ئاشتی ئەو كەسانەش كاندید دەكات‬ ‫لەناو میللەتەكەی خۆیان تا ڕادەیەك ناسراون و‬ ‫جەوماوەریین خۆشبەختانە بۆ ئەمساڵ من دەست‬ ‫نیشان كراوم بۆ بالێۆزی ئاشتی لەو رێكخراوە‬ ‫ڕەنگە كارەكان تا مانگی ئاب و ئەیلول بخایەنێت‪،‬‬ ‫بریارم داوە ئەگەر بێتوو ئەو شانازیەم پێبەخشرا‬ ‫بمە بالێۆزی ئاشتی لەو رێكخراوە هەوڵ دەدەم‬ ‫ئەو پلە بۆ دەسكەوتی كەسی و خۆ هەڵشكان بۆ‬ ‫هیچ بەرژەوەندیەكی تایبەتی خۆم بەكارنەهێنم‪،‬‬ ‫بەڵكو بۆ خزمەتی نەتەوایەتی خزمەت كردن‬ ‫بە كورد و كوردستان بەكاریبهێنم لە دواجار‬ ‫سوپاستان دەكەم بۆ ئەو دیدارە و گەرمو گوڕە‬ ‫هیوادارم سەركەوتوو بن گۆڤارەكەتان هەردەم لە‬ ‫پێشكەوتن دابێت‪.‬‬

‫ئەنفلەوەنزای غوربەت‬ ‫خەڵك وێڵی‬ ‫كامەرانی و خۆشحاڵیە‬ ‫منیش نوقمی‬ ‫دەریای قوڵی پڕ لە گریان‬ ‫خەڵك مەستی‬ ‫دیمەنی پڕ لە جوانیە‬ ‫منیش شەیدای‬ ‫سەحرای چۆڵی لێك دابڕان‬ ‫خەڵك تووشی‬ ‫ئەنفلەوەنزای مەرگ دەبێت‬ ‫دەمرێ و‪ ،‬ئیتر دەبڕێتەوە‬ ‫منیش تووشی‬ ‫ئەنفلەوەنزای غوربەت هاتووم‬ ‫نە دەمكوژێ‬ ‫نە لە كۆڵم دەبێتەوە!‬ ‫نەخشەی مەرگ‬ ‫دەكرێ بێ هیچ پرس و ڕایەك‬ ‫سەفەر كەیت و‬ ‫سەری تەنیایی هەڵگری‬ ‫دەشێ بێ من‬ ‫لە مێزگردی عاشقاندا‪ ،‬بە توندڕەوی‬ ‫سەرنج و ڕای خۆت دەبڕی‬ ‫رێگات دەدەم‬ ‫پێبكەنی یاخود بگری‬ ‫تۆ‪ ،‬قەیناكە‬ ‫هەر شتێ دەكەی ئازادبە‬ ‫بەاڵم نەكەی بێ من بمری‪..‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫لێم مەشارەوە‬ ‫عومەرعزیز‪،‬هەڵەبجە‬

‫لەژێر ساباتی پێڵوی چاوانتا‬ ‫نهێنی سیحری‪ ،‬خۆی حەشارداوە‬ ‫لێم مەشارەوە لەم پایزەگۆڕا‬ ‫چونكە تابوتم بۆ خۆم داناوە‬

‫هێندەم نەماوە ژەنینی شیعرم‬ ‫پاكیزە مەرگێ لە هەناسەی خات‬ ‫بەرامەی عەشقی لە خوێنما كواڵو‬ ‫سەمای نەسیمێك بۆ گۆڕی ببات‬ ‫كە بە كوڵ ئەگریم لێم مەگرە ساتێ‬ ‫چون هەر بەفرمێسك تینوێتیم ئەشكێ‬ ‫هەور لە ڕۆحما خەم ئەبارێنێ و‬ ‫هەناوی وشكم ژانی لێ ئەتكێ‬ ‫وای لە سروشتی دڵی پیری من‬ ‫كە زەردە جاڕی دەم زەردە پەڕە‬ ‫لە وەرزی سەوزی بەهاری عومرم‬ ‫خاكەسارێكە بە ئازار تەڕە‬ ‫وای گەرمەسێری ناخی دڵی من‬ ‫كورەی چ ئاهی منی تاوداوە‬ ‫بوركانی گڕی هێندە دەر پەڕی‬ ‫بە كڵپەی ماڵی دڵم سوتاوە‬

‫مەرگێك لە باوەشی ئێمە‬

‫ژاڵە عەزیز‬

‫پێشەوا عەبدوڵاڵ‬ ‫گەر دەگەڕێی لەوەی دوای من‬ ‫یەكێ وەك من تۆی خۆشبوێ‬ ‫یەكێ وەك من‬ ‫ئەو ژیانەی بە ئەوینی تۆوە بوێ‬ ‫نا نا گیانە!‬ ‫چاو مەگێڕە و لێ مەگەڕێ‬ ‫گەر بگەڕێ هەموو جیهان‬ ‫بفڕی بۆ سەر ئەستێرەكان‬ ‫یەكێ وەك من تۆی خۆشناوێ‬ ‫نەلە زەوی نەلە ئاسمان!‬

‫راستکردنەوە‪ :‬لە ژمارەی رابردووماندا‪ ،‬لە الپەڕە ‪ ،28‬دیمانەیەک باڵو کراوەتەوە کە ناوی خاتوو ئاڤێستا بە هەڵە هاتووە‪ .‬داوای لێبوردن لە خاتوو ئاڤێستا و‬ ‫خوێنەرانی گۆڤارەکەمان دەکەین‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫وا خەریکە قەدەر یاری بە چارەنووسی ئێمە‬ ‫دەکا‬ ‫بە خەمێکی بێ کۆتای چارەنووسمان ئاشنا‬ ‫دەکا‬ ‫وا خ��ەری��ک��ە ه��ێ��دی ه��ێ��دی م��ۆم��ی تەمەن‬ ‫ئێکوژێتەوە‬ ‫دەبێ ئێمە چ تاوانێکمان هەبێ وا بێ رەحمانە‬ ‫بەرەو گۆرستانی دابرانمان دەبەن……‪.‬‬ ‫وا ئەمشەو دەستی نزام بەرەو ئاسمان بەرز‬ ‫کردۆتەوە‬ ‫ئەی خودایە…‪.‬ئەمشەو نزا بۆ تۆ دەکەم؟!‬ ‫ل��ە دن��ی��ای خ��ۆت ب��ە ب��اوەش��ی ئ��ازی��زەک��ەم‬ ‫شادکەیەوە‬ ‫تاوەک ئەوەندە لە مەملەکەتە بێ تاوانەکان‬ ‫تاوانبارمان نەکەن‬

‫وا ئەمشەو بارگەی مەرگم لە کۆڵ ناوە ئەی‬ ‫خودایە!‬ ‫تاوەك ئازادم کەی لەم زیندانە ئەبەدیە…‪.‬‬ ‫تاوەك ئازادم کەی لەم دنیای پر مەینەتیە‬ ‫ئەی خودایە تۆ خۆت شاهێدی ئەشقە پاکەکەی‬ ‫ئێمەی‬ ‫ئیتر من چۆن بتوانم بەرگەی مەرگی ئازیزەکەم‬ ‫بگرم‬ ‫چۆن بتوانم لە باوەشی دڵی زەمەنێك بژیم‬ ‫کە الیەالیەی مەرگ بۆ ئازیزان بچرێ!‬ ‫چۆن بتوانم لەگەڵ ئەو هەموو خەمە بەرەنگار‬ ‫بم‬ ‫کە هەموو خۆشیەکان رقیان لە من هەڵگرتوە‬ ‫چۆن بتوانم لە سیمای سروشتی واڵتێك رابمێن‬ ‫ک��ە هەمیشە ل��ە پێشوازی م��ەرگ��ی ئەشق‬ ‫دایە…؟‬

‫گەر دەگەڕێی‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ئاخ چەند تامەزرۆی ئەوینی گوڵم‬ ‫كە ببارێتە سەر گڕی ناخم‬ ‫بەڵكو بەڕەنگ و بەرامەی گاهێ‬ ‫نغرۆیكا سووتووی حەسرەتی ئاخم‬

‫‪25‬‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫أ‪/‬ئاسیا‬ ‫‪ /9‬باشووری كوردستان‬

‫هەرجارە واڵتێك‬

‫چۆمان تەقێدین‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکهه‬ ‫ پێشک‬

‫‪26‬‬

‫‪/1‬ن��اوی فەرمی‪ /‬حكومەتی باشووری‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫‪/2‬پایتەخت‪ /‬هەولێر ‪ 1.900.000‬كەس‪.‬‬ ‫‪/3‬م��ان��ای واڵت‪ /‬وش��ەی كوردستان‬ ‫لەدوو بڕگە پێكدێت‪ ،‬كەیەكەمیان وشەی‬ ‫كوردە كە بەواتەی ئازا و پاڵەوان دێت‪،‬‬ ‫و دووەم��ی��ان وش��ەی ستانە كەبەواتەی‬ ‫نیشتمان یان واڵت دێت كەهەردوو وشەكە‬ ‫بەسەر یەكەوە بەواتەی نیشتمان یان‬ ‫واڵتی ئازا و پاڵەوان دێت‪.‬‬ ‫‪/4‬دان��ی��ش��ت��وان‪ 10.000.000 /‬كەس‬ ‫(‪ 5.000.000‬كەس (هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫‪ 5.000.000‬كەس ناوچە داگیركراوەكانی‬ ‫كوردستان)‪.‬‬ ‫‪/5‬رووب������ەر‪ 125.000 /‬كلیۆمەتر‬ ‫چوارگۆشە( ‪ 65.000‬كلیۆمەتر چوارگۆشە‬ ‫ناوچەداگیركراوەكانی كوردستان‪60.000 ،‬‬ ‫كلیۆمەتر چوار گۆشە هەرێمی كوردستان)‪.‬‬ ‫‪/6‬ڕۆژی سەربەخۆیی‪1974/3/11 /‬‬ ‫بەدەست هێنانی ئۆتۆنۆمی لەئەنجامی‬ ‫ڕێكەوتنی شۆڕشی كورد و ڕژێمی بەعسی‬ ‫داگیر‪ 1991/3/5 ،‬لەئەنجامی ڕاپەرینی‬ ‫میللی گەلی كورد دژی داگیركەری عێراقی‪.‬‬ ‫‪/7‬نەتەوە(هەرێم) ‪ 5 /‬نەتەوەی تیادایە‬ ‫كە ئەمانەن‪.‬‬ ‫ك������ورد ‪ ،%85‬ت����ورك����م����ان‪،%6‬‬ ‫كلدۆئاشور‪ ،%4.5‬ع��ەرەب‪ ،%4‬ئەرمەن‪،0‬‬ ‫‪.%5‬‬ ‫‪/8‬ئ��ای��ی��ن(ه��ەرێ��م) ‪ /‬ئیسالم ‪%84‬‬

‫(سوننە ‪ ،%80‬شیعە ‪ ، )%4‬زەردەشتی‬ ‫‪( %11‬كاكەیی ‪ ،%8‬ی��ەزی��دی ‪، )%3‬‬ ‫مەسیحی ‪.%5‬‬ ‫‪/9‬زم��ان‪ /‬كوردی فەرمی و عەرەبی و‬ ‫توركمانی‪.....‬هتد‪.‬‬ ‫‪/10‬دراو‪ /‬دینار=‪100‬فلس‪.‬‬ ‫‪/11‬زانینی خوێندن ونووسین‪.%86 /‬‬ ‫‪/12‬رژێ����م����ی دەس����ەاڵت‪/‬ك����ۆم����اری‬ ‫دی��م��وك��راس��ی‪ ،‬ل��ەگ��ەڵ ه��ەب��وون��ی دوو‬ ‫ئەنجوومەن كەیەكەمیان وەزی��ران��ە‪ ،‬و‬ ‫دووەمیان ئەنجوومەنی نوێنەرانە كەلە‪111‬‬ ‫ئەندام پێكهاتووە(‪ 11‬كورسی كۆتا بۆ‬ ‫نەتەوەكانی كوردستان كە بەم شێوەیە‪،‬‬ ‫كە‪ 5‬كورسی بۆ كلدۆ ئاشوور‪ 5 ،‬كورسی‬ ‫بۆ توركمان‪ 1 ،‬كورسی بۆ ئەرمەن)‪.‬‬ ‫‪/13‬داهاتی نەتەوەیی‪25.000.000.000 /‬‬ ‫ملیار دۆالر لەساڵێكدا‪.‬‬ ‫‪/14‬بەشی تاك لەداهاتی نەتەوەیی‪/‬‬ ‫‪ 5.000‬دۆالر(هەرێم)‪.‬‬ ‫‪/15‬زەویی كشتوكاڵی‪ %40 /‬لە رووبەری‬ ‫واڵت‪.‬‬ ‫‪/16‬بەرهەمی كشتوكاڵی‪ /‬گەنم‪ ،‬جۆ‪،‬‬ ‫ت��ەڕە‪ ،‬میوەجات‪ ،‬برنج‪ ،‬گوڵەبەڕۆژە‪،‬‬ ‫تووتن‪ ،‬بەرهەمی سپیایی‪ ،‬بەرهەمی دار‬ ‫گوێز‪ ،‬پەمۆ‪ ،‬كونجی‪.‬‬ ‫‪/17‬سامانی ئ��اژەڵ��ی‪9 /‬ملیۆن سەر‬ ‫پەلەوەر‪5 ،‬ملیۆن سەر مەڕ‪3 ،‬ملیۆن سەر‬ ‫بزن‪1 ،‬ملیۆن سەر مانگا و گامێش‪.‬‬ ‫‪/18‬بەرهەمی كارەبا‪ /‬نا جێگیرە‪.‬‬

‫‪/19‬س��ام��ان��ی سروشتی‪/‬قوم وچ��ەو‪،‬‬ ‫خوێ‪ ،‬بەردی مەڕمەڕ‪ ،‬خەڵوزی بەردین‪،‬‬ ‫ن��ەوت‪ ،‬گازی سروشتی‪ ،‬ئاوی كانزایی‪،‬‬ ‫زێر‪ ،‬ئاسن‪ ،‬یۆرانیوم‪ ،‬قۆرقوشم‪ ،‬خارسین‪،‬‬ ‫مس‪ ،‬كرۆم‪ ،‬مەنگەنیز‪ ،‬نیكل‪ ،‬ئەسبێسوس‪،‬‬ ‫گوكرد‪ ،‬جیسۆم‪ ،‬ئەنهایدرایت‪ ،‬بێنتۆنایت‪،‬‬ ‫بەردی كلس‪ ،‬دولۆنایت‪.‬‬ ‫‪ /20‬پیشەسازییەكانی‪ /‬نەوت‪ ،‬گازی‬ ‫سروشتی‪ ،‬ئاوی كانزایی‪ ،‬خۆش كردنی‬ ‫پێست‪ ،‬بەرهەم هێنانی خوێ‪ ،‬چیمەنتۆ‪،‬‬ ‫لم وچەو‪ ،‬بەرهەم هێنانی گەچ‪ ،‬بەرهەم‬ ‫هێنانی قیر‪ ،‬دورس��ت كردنی جگەرە‪،‬‬ ‫دورس���ت ك��ردن��ی ش��ەك��ر‪ ،‬ئامادەكردنی‬ ‫دۆشاوی تەماتە‪ ،‬دروست كردنی فەڕش و‬ ‫كومبار‪ ،‬بەردی مەڕمەڕ‪ ،‬دورست كردنی‬ ‫بلۆك‪ ،‬داو ودەرمانی پزیشكی‬ ‫‪/21‬دەرچووەكانی‪ /‬دەرچووی نی یە‪.‬‬ ‫‪/22‬هاتووەكانی‪/‬ئاوی كانزایی‪ ،‬تەڕە‪،‬‬ ‫میوەجات‪ ،‬ئۆتۆمیبل وپێداویستەكانی‪،‬‬ ‫ئامێری ئەلكترۆنی وكارەبایی‪ ،‬جل وبەرگ‪،‬‬ ‫خۆراكی ئامادەكراو‪........،‬هتد‪.‬‬ ‫‪/23‬هاوبەشی بازرگانی‪ /‬چین‪ ،‬ئەمریكا‪،‬‬ ‫ئێران‪ ،‬توركیا‪ ،‬هەندێ لە واڵتانی عەرەبی‬ ‫بە تایبەتی واڵتانی كەنداو‪ ،‬واڵتانی یەكێتی‬ ‫ئەوروپا‪.‬‬ ‫‪/24‬شارە گرنگەكانی‪ /‬سلێمانی‪ ،‬دهۆك‪،‬‬ ‫رانیە‪ ،‬هەڵبجە‪ ،‬كۆیە‪ ،‬زاخ��ۆ‪ ،‬ئاكرێ‪،‬‬ ‫سۆران‪ ،‬كەالر‪ ،‬كفری‪ ،‬رەواندوز‪.‬‬ ‫‪/25‬پ���ێ���گ���ەوس���ن���ووری ج��وگ��راف��ی‪/‬‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکهه‬ ‫ پێشک‬

‫خۆرهەاڵتی ناوەڕاست لەخۆرئاوای ئاسیا‪،‬‬ ‫لەباكوورەوە باكووری كوردستان(توركیا)‬ ‫‪ ،‬ل���ەخ���ۆره���ەاڵت���ەوە خ���ۆره���ەاڵت���ی‬ ‫ك��وردس��ت��ان(ئ��ێ��ران) ‪ ،‬ل��ەب��اش��وورەوە‬ ‫عێراق‪ ،‬لەخۆرئاواوە سوریاو خۆرئاوای‬ ‫كوردستان(سوریا)‪.‬‬ ‫‪/26‬داب��ەش��ی ج��وگ��راف��ی‪ /‬ب��اش��ووری‬ ‫كوردستان بە دوو ناوچەدا دابەش بوو‪،‬‬ ‫كەیەكەمیان ناوچەكانی ژێر دەسەاڵتی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬و دووەمیان ناوچە‬ ‫داگیركراوەكانە‪ ،‬كە هەرێم بەسەر سێ‬ ‫پارێزگا دابەش بووە‪ ،‬و ناوچە داگیركراوە‬ ‫بەسەر دوو پارێزگا و چەندین قەزادابەش‬ ‫بووە‪.‬‬ ‫‪/27‬ك��ورت��ەی��ەك لەمێژووی باشووری‬ ‫كوردستان‪ /‬باشووری بەشێكی گرنگ و‬ ‫بنەڕەتەیە لەخاكی كوردستانی گەورە‪،‬‬ ‫لەكۆنەوە نەتەوە دێرینەكانی ك��وردی‬ ‫لێ نێشتەجێ بووە وەك��و‪ ،‬نەتەوەكانی‬ ‫گووتیان ولۆلۆییان و خوورییان و میتانیان‬ ‫و سوبارتووییان‪ ،‬و هەرووەها نەتەوەی‬ ‫سۆمرییان لە ن��اوچ��ەی هەولێری ئەم‬ ‫بەشەی كوردستانەوە كۆچیان كردووە‬ ‫بۆ عێراقی ئێستا‪ ،‬و لەباشووری عێراق‬ ‫نیشتەجێ بوون‪ ،‬و یەكەم كاری كشتوكاڵی‬ ‫لەگوندی چەرمۆ ل��ەس��اڵ��ی(‪7000‬پ‪.‬ز)‬ ‫ب��ەرل��ەدای��ك ب��وون��ی پەیامبەر عیسا‪،‬‬ ‫دۆزای�������ەوە‪ ،‬وەی��ەك��ەم��ی��ن دەس����ەاڵت‬ ‫كەلەكوردستان دامەزرا‪ ،‬دەوڵەتی گووتی‬ ‫ب��وول��ەس��اڵ��ی(‪3100‬پ‪.‬ز) كەناوەندەكەی‬ ‫ش��اری ك��ەرك��وك��ی ئێستا ب��وو‪ ،‬و ئەم‬ ‫دەوڵەتە كوردییە كەوتە ملمالنێ لەگەڵ‬ ‫دەوڵەتە عێراقییەكان‪ ،‬بەتایبەت لەگەڵ‬ ‫دەوڵەتی ئ��اك��اد(‪ )2224-2374‬پ‪.‬ز‪ ،‬و‬ ‫ن��ارام س���ی���ن(‪2270-2305‬پ‪.‬ز) چەندین‬ ‫ش��ااڵو وئۆپەراسیۆنی سوپایی گ��ەورە‬ ‫ل���ەدژی خەڵكی ب��اش��وور ون��اوەڕاس��ت��ی‬ ‫كوردستان(لۆلۆی وگووتی) ئەنجامدا و‬ ‫توانی بەسەریاندا سەركەوتن بەدەست‬ ‫بهێنێ وەلەسەر میلێك كەشوێنەواری‬

‫لەدەربەندی قەرەداغە سەركەوتنەكەی‬ ‫تۆماركرد‪ ،‬ب��ەاڵم ل��ەس��اڵ��ی(‪2236‬پ‪.‬ز)‬ ‫گووتیان كۆتاییان هێنا بەئاكاد وەتوانیان‬ ‫بۆماوەی(‪125‬ساڵ و چل رۆژ) دەسەاڵتی‬ ‫ب��اش��ووری عێراقیان بەدەستەوە بوو‪،‬‬ ‫وەدووەم���ی���ن دەس����ەاڵت ك��ەب��اش��ووری‬ ‫كوردستان دەوڵەتی لۆلۆیی بوو لەناوچەی‬ ‫سلێمانی ودەوروبەری لەساڵی(‪2800‬پ‪.‬ز)‬ ‫وەئاكادیان دژی ئەم دەسەاڵتەش جەنگیان‬ ‫بەرپاكردووە‪ ،‬و تاڕادەیەكش بەسەریاندا‬ ‫سەركەوتوو بوونە وەئەم دەوڵەتە كوردییە‬ ‫ت��اس��اڵ��ی(‪842‬پ‪.‬ز) ب���ەردەوام ب��وو‪ ،‬و‬ ‫ئ��ەم بەشە شوێنی ب��ەی��ەك گەیشتنی‬ ‫شارستانیەكانی كورد ونەتەوەكانی تر بووە‪،‬‬ ‫پادشاكانی دەوڵەتی بابلی یەكەم چەندین‬ ‫هەوڵەیاندا داگیری بكەن وەتاڕادەیەك‬ ‫سەركەوتوو بوون‪ ،‬ئاشووریانیش هەوڵی‬ ‫داگیریان داوە و زۆرب��ەی سەركەوتوو‪،‬‬ ‫وەئ��ی��م��پ��رات��ۆری��ای ح��ی��س��ی ك���وردی‬ ‫كەلەباكووری كوردستانەوە هێرشی كردە‬ ‫سەردەوڵەتی بابلی یەكەم هێرشەكەی‬ ‫لەڕێگەی ئ��ەم ب��ەش��ەی كوردستانەوە‬ ‫ب��وو‪ ،‬ل��ەس��اڵ��ی(‪1596‬پ‪.‬ز) و ساڵێك‬ ‫دوات��ر دەوڵەتی كاشی كەلەخۆرهەاڵتی‬ ‫كوردستان هێرشیان هێنابوو دەوڵەتی‬ ‫بابلیان ڕووخاند‪ ،‬باشووری كوردستان‬ ‫بەشێك ل��ەه��ەردوو گ��ووت��ی ولۆلۆیی‪،‬‬ ‫ڕووخاندنی هەردوو دەوڵەت و باشووری‬ ‫واڵت بووە بەشێك لەئیمپراتۆریای ئاشوور‬ ‫دوژمنە دێرینەكەی كوردان تائەوكاتەی‬ ‫كەلەساڵی(‪853‬پ‪.‬ز) ئیمپراتۆریای ماد‬ ‫دام��ەزرا‪ ،‬كە نەتەوەكانی كۆنی كوردانی‬ ‫ل��ەدەوری خۆی كۆكردووە‪ ،‬و بەرەبەرە‬ ‫هەرێمەكانی باشووری كوردستانی ئازاد‬ ‫ك���ردوە پ��رۆس��ەك��ەت��اس��اڵ��ی(‪612‬پ‪.‬ز)‬ ‫ب���ەردەوام ب��وو‪ ،‬وەل�����ە(‪550‬پ‪.‬ز) كاتێ‬ ‫كەئیمپراتۆریای ماد ڕووخا بووە بەشێك‬ ‫لەئیمپراتۆریای هەخامەنشی فارسی‪،‬‬ ‫وەدوای��ی ماوەیەك سوپای هەخامەنشی‬ ‫هێرشی کردە سەری نەتەوەی كاردۆخی‬

‫ك��وردی لەدەربەندی زاخ��ۆ لەباشووری‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ب���ەاڵم ه��ی��چ س��ەرب��ازێ��ك‬ ‫ل��ەو سوپایە رزگ��اری نەبوو‪ ،‬و كاتێك‬ ‫ئەردەشێری دووەم(‪358-405‬پ‪.‬ز) ئەبێتە‬ ‫ئیمپراتۆریی هەخامەنشی لەگەڵ كورشی‬ ‫برای كەحاكم لەسەر یۆنان لەدەسەاڵت‬ ‫ناكۆكی ئەكەوێتەنێوانیان وكەئەوەبوو‬ ‫شەڕ لەشاری بابلی هەڵگیرسا وەكورش‬ ‫ك��ۆژرا‪ ،‬و گەزەنفون ئەبێتە سەركردەی‬ ‫سوپاكەی كۆرشوكەبریتی بوون لە جاشی‬ ‫یۆنانی كەلەڕێگەی باشووری كوردستانەوە‬ ‫كشانەوە بۆ یۆنان‪ ،‬ب��ەاڵم لەدەربەندی‬ ‫زاخۆ لەگەڵ كاردۆخییەكان بەشەڕ هاتن‬ ‫كەنزیكی(‪ )1200‬ك��ەس لەیۆنانییەكان‬ ‫كوژرا‪ ،‬وەكاتێك سوپای مەكدۆنی‪-‬یۆنانی‬ ‫بەسەركردایەتی ئەلكیساندەری مەكدۆنی‪،‬‬ ‫واڵتانی ئێرانی داگیركرد‪ ،‬واڵتی باشووری‬ ‫كوردستان یەكێك ب��وو ل��ەو واڵتانەی‬ ‫ئێران كەالیەن سوپای مەكدۆنی‪-‬یۆنانی‬ ‫یەوە داگیركراوە بەشێك لەئیمپراتۆریای‬ ‫م��ەك��دۆن��ی��ا‪-‬ی��ۆن��ان وەدوای�����ی م��ردن��ی‬ ‫ئەلیسكاندەری مەكدۆنی و دابەش بوونی‬ ‫ئیمپراتۆریای مەكدۆنیا‪-‬یۆنان بۆ بەشی‬ ‫بەش‪ ،‬وەلەناوچەكانی كوردستانی دێرین‬ ‫(ئ��ێ��ران) ومیزۆپۆتامیاوشام دەوڵەتی‬ ‫سلوكیان دامەزراكەباشووری كوردستان‬ ‫ب��ەش��ێ��ك ب���وو ل��ێ��ی‪ ،‬و س��ەره��ەڵ��دان��ی‬ ‫ئەشكانیان لەهەرێمی خۆراسانی ئێران‪،‬‬ ‫و ل��ەس��اڵ��ی(‪247‬پ‪.‬ز) ئیمپراتۆریای‬ ‫ئەشكانیان دامەزرا توانی سەرجەم واڵتی‬ ‫ئێرانی بگرێت بەباشووری كوردستانەوە‪،‬‬ ‫وەب���ووە بەشێك لێی‪ ،‬و دوای���ی ب��ووە‬ ‫بەشێك ل��ە ئ��ی��م��پ��رات��ۆری��ای ساسانی‬ ‫كەدوایین ئیمپراتۆریای ك��وردی پیش‬ ‫ئیسالمە‪.‬دووەبارە واڵتانی ئێرانی نەژاد‬ ‫كەبەشێك بوو ئیمپراتۆریای ساسانی‬ ‫كوردی‪ ،‬هەڕەشەی داگیركردنی لێكرایەوە‪،‬‬ ‫كە ئەمجارە سوپای مەكدۆنی‪-‬یۆنانی‬ ‫نەبوو‪ ،‬بەڵكو سوپای عەرەبەموسڵمانەكان‬ ‫بوو كەهێزێكی تازەپێگەیشتووی جیهان‬

‫‪27‬‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪28‬‬

‫ب���وون‪ ،‬ئ��ەوەب��وو ب��اش��ووری كوردستان‬ ‫یەكێك بوو لەو هەرێمانەی ئێران كەئەم‬ ‫سوپایە دەستی بەسەرداگرت كەسوپای‬ ‫عەرەبەموسڵمان ل��ەڕێ��گ��ەی عێراقەوە‬ ‫گەیشیتنە باشووری كوردستان كەتێدا‬ ‫شەڕی جەلەوال ڕووی دا لەنێوان سوپای‬ ‫ساسانی ك��وردان و عەرەبەموسڵمانەکان‬ ‫كەسوپای شكاوە ب��ەرەب��ەرە باشووری‬ ‫ك���وردس���ت���ان ل���ەالی���ەن ئ���ەم س��وپ��ای��ە‬ ‫داگیركرا‪ ،‬بەم شێوەیە بووە قەڵەمڕەویی‬ ‫خەالفەتەكانی ئیسالمی‪.‬پاش الوازبوونی‬ ‫خەالفەتی عەباسی‪ ،‬كوردەكان لەسەرجەم‬ ‫ناوچەكانی كوردستانی ئەوكات چەندەها‬ ‫میرنشینیان دامەزراند‪ ،‬وەكو میرنشینی‬ ‫هەزبانی لەشاری هەولێرودەوروبەری(‪-946‬‬ ‫‪1140‬ز) ومیرنشینی ع���ەن���ازی(‪-990‬‬ ‫‪1117‬ز) وەب��اش��ووری كوردستان خاكی‬ ‫بنەڕەتی هەردوومیرنشینە كوردییەكەبوو‪،‬‬ ‫وەمیرنشینی دۆستەكی‪-‬مەڕوانی بەشێكی‬ ‫خاكی باشوور بەدەستەوە ب��ووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ه����ەردوو میرنشینەكە الی���ەن سوپای‬ ‫سەلجوقی یەكانەوە كەهێزیەكی توركی‬ ‫ب��وون‪ ،‬ڕووخ��ا‪ ،‬وەواڵت��ەك��ە ب��ووە بەشێك‬ ‫لەدەوڵەتی سەلجوقی توركان‪.‬‬ ‫ل������ەدوای ڕووخ���ان���دن���ی خ��ەالف��ەت��ی‬ ‫ع���ەرەب���ی ع��ەب��اس��ی ل���ەالی���ەن س��وپ��ای‬ ‫م��ەگ��ۆڵ��ی ب��ەس��ەرك��ردای��ەت��ی ه��ۆاڵك��ۆی‬ ‫ن����ەوەی ج��ەن��گ��ی��زخ��ان‪ ،‬ب���ووە بەشێك‬ ‫لەئیمپراتۆریای مەگۆڵی‪ ،‬وەپاش دابەش‬ ‫بوونی ئیمپراتۆریاكە‪ ،‬بووە قەڵەمڕەویی‬ ‫دەوڵەتە توركمانەكانی وەكو(جەالیری‪،‬‬ ‫تیموری‪ ،‬قەڕەقۆینلۆ‪ ،‬ئ��اق قۆینللۆ)‪.‬‬ ‫وەلەباشووری كوردستان میرنشینەكانی‬ ‫ئەردەاڵن(‪1867-1169‬ز) لەخاكی باشوور‬ ‫دەس��ەاڵت��ی ن��ەم��ا‪ ،‬وب���اب���ان(؟‪1851-‬ز)‬ ‫س���وران‪1847-01325‬ز) وبادینان(‪-1262‬‬ ‫‪1847‬ز) ل��ەدوای دامەزراندنی دەوڵەتی‬ ‫سەفەویی لەئازەربایجانی ئێران وبووە‬ ‫بەشێك ل��ەودەوڵ��ەت��ە تاساڵی ‪1514‬ز‪،‬‬ ‫بەتایبەت ل���ەدوای ش��ەڕی چ��اڵ��دێ��ران‪،‬‬ ‫وەب��اش��ووری ك��وردس��ت��ان چەند جارێك‬

‫لەالیەن هەردوو‪ ،‬دەوڵەتی ئەفشاری وزەندی‬ ‫ك��وردی��ی��ەوەدەس��ت��ی��ان ب��ەس��ەرداگ��ی��راوە‪،‬‬ ‫وەبەپێی پەێمانەكانی ئاماسیە(‪1555‬ز)‬ ‫وزەهاو(ڕێكخستنی سنوور) (‪1639‬ز)‬ ‫وئەرزرۆمی ی��ەك��ەم(‪1823‬ز) وئەرزرۆمی‬ ‫دووەم(‪1847‬ز) ب���ە ب����ەر ب��ەش��ی‬ ‫ئ��ی��م��پ��رات��ۆری��ای ع��وس��م��ان��ی ك����ەوت‪ ،‬و‬ ‫ئەوەیش سەرەتا ك��ردی ب��ەدوو ویالیەت‬ ‫بەناوی ویالیەتەكانی ش��ارەزوور وموسڵ‬ ‫و دوایی ه��ەردوو ویالیەتەكەی كرد یەک‬ ‫وی�لای��ەت ب��ەن��اوی ویالیەتی موسڵەوە‪،‬‬ ‫وەمیرنشینەكانی باشووری واڵت چەندان‬ ‫ب���زوون���ت���ەوەی ئ���ازادی���خ���وازی ك���وردی‬ ‫سەریانهەڵدا‪ ،‬ب��ەاڵم ب��ەداخ��ەوە ه��ەرزوو‬ ‫لەناوچوون وەعوسمانییەكان یەك لەدوای‬ ‫یەك میرنشینەكوردییەكانی ئەم بەشەیان‬ ‫ڕووخاند‪ ،‬تاكۆتاییەكانی جەنگی یەكەمی‬ ‫جیهانی لەالیەن سوپای بەریتانیا داگیركرا‬ ‫كەبووكێشەیەك لەنێوان بەریتانیاوتوركیا‪،‬‬ ‫و شێخ مەحمود لەسلێمانی دەستی‬ ‫ك���رد ب��ەدام��ەزران��دن��ی حكومەتەكەی‬ ‫ل��ەس��اڵ��ی‪1919‬ك��ەس��ەرەت��ا بەپشتیوانی‬ ‫بەریتانییەكان ب��وو‪ ،‬ب��ەاڵم دوات��ر كەوتە‬ ‫دژایەتی كردنی‪ ،‬وەشەڕی دەربەندی بازیان‬ ‫ڕووی دا شێخ بەدیل گیراودوورخرایەوە‬ ‫بۆهیندستان‪ ،‬و بارودۆخی باشوور ڕۆژبەڕۆژ‬ ‫ئاڵۆزئەبوو‪ ،‬كەبەریتانیان ناچاربوو شێخ‬ ‫ئازاد كرا‪ ،‬وەدووەم حكومەتی شێخ پێكهات‪،‬‬ ‫وەچەندین بزوونتەوەی تری كوردی لەالیەن‬ ‫بارزانییەكان بەرپاكرا‪ ،‬بەاڵم سەری نەگرت‪،‬‬ ‫و لە‪ 1925-12-26‬خرایەسەر واڵتی عێراق‪،‬‬ ‫وەلەساڵی‪1927‬نەوت لەكەركوك دۆزرایەوە‬ ‫ب��ووە هۆی بەعەرەب كردنی كوردستان‬ ‫بەگشتی و ك��ەرك��وك ون��اوچ��ەك��ان��ی تر‬ ‫بەتایبەتی‪ ،‬وەلەدوایی ڕووخانی سیستەمی‬ ‫پ��ادش��ای��ەت��ی ل��ەع��ێ��راق ودام��ەزران��دن��ی‬ ‫ك��ۆم��اری ل��ەالی��ەن ق��اس��م��ەوە‪ ،‬وەئیتر‬ ‫بارودۆخ تاڕادەیەك هێمن بووە‪ ،‬وەدواتر‬ ‫ئاڵۆز ب��ووە‪ ،‬ك��ەل��ە‪1961-9-11‬ش��ۆرش��ی‬ ‫ئەیلول سەریهەڵدابەفەرماندەیی بازرانی‬ ‫ن��ەم��ر‪ ،‬و ل���ە‪1970-3-11‬ل���ەگ���ەڵ ڕژێمی‬

‫بەعس ڕێكەوتن لەسەر ئۆتۆنۆمی بۆ‬ ‫ب��اش��ووری ک��وردس��ت��ان ب���ەاڵم ك��ەرك��وك‬ ‫و ناوچەنەتەوەكانی ت��ری كوردستانی‬ ‫تێدانەبوو‪ ،‬وەب��ووە ه��ۆی سەرنەكەتنی‬ ‫پەێمانەكە‪ ،‬وەش��ەڕ دەستی پێكردووە‪،‬‬ ‫وەل��ە‪ 1975-3-6‬عێراق وئێران لەجەزائیر‬ ‫ڕێكەوتن ل��ەس��ەر لەناوبردنی شۆڕشی‬ ‫ئەیلول‪ ،‬وەل��ە‪26‬ی گواڵن شۆڕشی گواڵن‬ ‫دەستی پێكردووە‪ ،‬وەبەعس بەشێوەیەكی‬ ‫زۆرچ����ر ب��ەع��ەرەب��ك��ردن ووێ��ران��ك��ردن��ی‬ ‫كوردستان وەكو ئەنفالكردنی فەیلییەكان‬ ‫وب��ارزان��ی��ی��ی��ەك��ان وخەڵكی كوردستان‬ ‫بەگشتی دەستیپێكرد‪ ،‬وەلەساڵی‪1991‬لە‪-5‬‬ ‫‪1991-3‬ڕاپەرین لەشاری رانیەوە دەستی‬ ‫پێكرد وەت���ەواوی كوردستان رزگاركرا‪،‬‬ ‫بەشاری كەركوكیشەوە‪ ،‬وەدوات��ر عێراق‬ ‫هێرشی ك��ردووە‪ ،‬وەخەڵك كۆچیان بۆ‬ ‫سنوورەكان دەست پێكرد‪ ،‬وەكۆمەڵگای‬ ‫نێودەوڵەتی هاتەدەنگ بۆیارمەتی گەلی‬ ‫كورد وەئەنجوونە ئاسایش بریاری ‪688‬ی‬ ‫دەركرد بۆ پاراستنی كوردستانیان لەدەست‬ ‫عێراق‪ ،‬وەهەڵبرژادن لەوبەشەئازادكراوە‬ ‫ل��ە‪1992- 5-19‬دەس��ت��ی پێكرد‪ ،‬وەئیتر‬ ‫حكومەتی ك��وردی دام��ەزرا‪ ،‬وەل��ە ساڵی‬ ‫‪ 1994‬شەڕی ناوخۆلەنێوان هێزەكانی پارتی‬ ‫ویەكێتی دەستی پێكرد تاساڵی‪،1998‬‬ ‫وەهێمنی باڵی كێشا بەسەر كوردستاندا‪،‬‬ ‫وەدوایی شەڕی هاوپەێمان لەدژی عێراق‬ ‫لە‪2003-3-20‬دەستی پێكرد‪ ،‬وەلە‪-12-11‬‬ ‫كوردستان‬ ‫‪13‬ناوچەبەعەرەبكراوەكانی‬ ‫ئازادكرا واتەشارەكانی كەركوك وموسڵ‬ ‫وناوچەكانی تر‪ ،‬وەلە‪ 2005‬سەرۆك مەسعود‬ ‫بارزانی بووە سەرۆكی هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫و ئێستا حكومەتی ب��اش��ووری ب��ەرەو‬ ‫پێشكەوتن وئاوەدانی زیاتر هەنگاو ئەنێ‬ ‫كەجێگای ئۆمیدی خەڵكی كوردستانیانی‬ ‫پارچەكانی تری كوردستانە‪ ،‬وەئێستا‬ ‫پێگەیەكی تایبەتی هەیەلەناو كۆمەڵگای‬ ‫نێودەوڵەتی‪ ،‬وەبەرەو سەربەخۆیی هەنگاو‬ ‫ئەنێ‪.‬‬

‫تــەندروستــی‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫ئایدز چییە؟‬

‫شكار لەك‬

‫نەخۆشی ئەیدز ‪Acquired immune‬‬ ‫‪ deficiency syndrome‬ک��ورت‬ ‫دەک��رێ��ت��ەوە بۆ (‪ ))AIDS‬نەخۆشییەکە‬ ‫دەبێتە ه��ۆی دابەزینی توانای کۆئەندامی‬ ‫بەرگری لەش کە بەهۆی ڤایرۆسی ‪ HIV‬یەوە‬ ‫تووشی مرۆڤ دەبێت‪ .‬ئەیدز بەھۆی زایەند و‬ ‫گواستنەوەی خوێنەوە دەگوازرێتەوە‪ .‬لە ساڵی‬ ‫‪١٩٨١‬ەوە تا ئێستا ئەیدز زیاتر لە ‪ ٢٥‬ملیۆن‬ ‫کەسی کوشتووە کە نزیکەی نیوەی ژمارەی‬ ‫کوژراوانی جەنگی جیهانی دووەمە‪ .‬لە کاتی‬ ‫ئێستا نزیکەی ‪ ٣٣‬ملیۆن کەس لە‪ ‬جیهان‬ ‫تووشی ئەیدز بوون‪.‬‬

‫باڵوکردەوە‬ ‫ل������ە ل����ۆس‬ ‫ئەنجلێس لەسەر‬ ‫‪ ٥‬پیاوی ھاوڕەگەزبازی‬ ‫گەنج کە تووشی جۆرێکی‬ ‫ک��ەڕووی��ی هەوکردنی سیەکان‬ ‫ب��ب��وون‪ ،‬ئ��ەم ج��ۆرە هەوکردنە بە‬ ‫نزیکەی هەرگیز نەبیندرابوو لە کەسێک‬ ‫کە سیستەمی بەرگری سەالمەتی هەبووبێت‪.‬‬ ‫لە ‪٤‬ی تەمموزی هەمان ساڵ‪ ،‬سەنتەری‬ ‫کۆنتڕۆڵکردنی نەخۆشی «س��ی دی سی»‬ ‫ئەمریکی‪ ،‬ڕاپۆرتێکی تری ب�ڵاوک��ردەوە کە‬ ‫جۆرە شێرەپەنجەیەکی زۆر دەگمەنی پێست‪،‬‬ ‫پیاوێکی گەنج دەکوژێت! کە پێشتر کەسەکە‬

‫قۆناغی یەکەم‬ ‫ب��ەق��ۆن��اغ��ی یەکەمی‬ ‫تووشبوون بە ڤایرۆسی‬ ‫‪ HIV‬دەڵ����ێ����ن‬ ‫«قۆناغی هەڵهاتن»‪،‬‬ ‫ک��ە جیا دەک��رێ��ت��ەوە‬ ‫ب��ە دەرن��ەک��ەوت��ن��ی هیچ‬ ‫نیشانەیەکی نەخۆشی یان‬ ‫زۆرکەم تێیدا‪ ،‬بەاڵم ڤایرۆسەکان‬ ‫دوو هێند دەب��ن‪ ،‬ژم��ارەی��ان زیاد‬ ‫دەکات‪ .‬کاتێک کە کۆئەندامی بەرگری‬ ‫دەست دەکات بەهێرشەکەی؛ پالزمە خانەکان‬ ‫دژەتەنەکان درووست دەکەن بۆ پەالماردانی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫سەرهەڵدان‬ ‫لە سااڵنی نێوان ‪١٩٢٤ - ١٨٨٤‬‬ ‫لە ڕۆژئاوای ناوەڕاستی ئەفریقیا‬ ‫ڕاوچ���ی���ان ڕاوی مەیمونی‬ ‫شامپانزیان دەکرد‪ .‬وا بڕوایە‬ ‫کە هەندێک لە خوێنی‬ ‫م��ەی��م��ون��ەک��ان چ��ووەت��ە‬ ‫ناو جەستەی ڕاوچیەکان‬ ‫«لە ڕێگای برین»‪ .‬خوێنی‬ ‫مەیمونەکان ڤایرۆسێکی تێدا‬ ‫بووە کە بێزیان بووە بۆ مەیموون‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ب��ک��وژە ب��ۆ م��رۆڤ ئەویش‬ ‫بریتی بووە لە ڤایرۆسی ئیچ ئای ڤی‬ ‫«ڤایرۆسی دابەزاندنی بەرگری مرۆڤ»‬ ‫ڤایرۆسی نەخۆشی ئەیدز‪.‬‬ ‫لە حوزەیرانی ‪ ،١٩٨١‬سەنتەری کۆنتڕۆڵکردن‬ ‫نەخۆشی «سی دی سی» ئەمریکی‪ ،‬راپۆڕتێکی‬

‫قۆناغەکانی تووشبوون‬ ‫تووشبوون بە ڤایرۆسی ‪ HIV‬ناگۆڕێت‬ ‫ب��ۆ ن��ەخ��ۆش��ی ئ��ەی��دز ه��ەت��ا وەک���وو‬ ‫تووشبووەکان ب��ەم سێ قۆناغەدا‬ ‫نەڕۆن‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫سەالمەت بووە‪.‬‬ ‫دوای چەند مانگێکی سەنتەری کۆنتڕۆڵکردنی‬ ‫ن��ەخ��ۆش��ی «س���ی دی س���ی» ئ��ەم��ری��ک��ی‪،‬‬ ‫نەخۆشیەکەی ناوزەندکرد بە ئەیدز‪.‬‬ ‫ئ��ەی��دز ب��اوە لەنێو کەسانی نەخۆشی‬ ‫ھیمۆفیلیا‪ ،‬چونکە نەخۆشیەکە بە خوێن‬ ‫دەگوازرێتەوە‪ .‬ئەیدز جگە لە گواستنەوەی‬ ‫ب��ە رێ��گ��ای خ��وێ��ن ب��ە ڕێ��گ��ای زای��ەن��دی��ش‬ ‫دەگوازرێتەوە‪ ،‬هەروەها لە دایک بۆ منداڵێش‬ ‫دەگوازرێتەوە‪.‬‬

‫‪29‬‬

‫تــەندروستــی‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫ڤایرۆسەکە‪ .‬بۆ تاقیکردنەوەی هەبوونی‬ ‫ڤایرۆسی ‪ HIV‬لەباری تووشبوون پێویست‬ ‫دەکات کە بڕی پەیداکراو لەدژە تەنەکانی‬ ‫ڤایرۆسی ‪ HIV‬زۆر بێت‪ .‬ئەمەش پێویست‬ ‫بە تێپەڕبوونی چەند هەفتەیەک دەکات بەسەر‬ ‫تووشبوونەکەدا‪ ،‬کە لەوانەیە تووشبووەکان‬ ‫لەماوەی قۆناغی یەکەمدا هەست بکەن کە‬ ‫تەندرووستییان باشە‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫ئەوان دەتوانن خەڵکی دیکە تووش بکەن‪.‬‬ ‫وە لەوانەیە قۆناغی یەکەم ماوە ‪ ١٠‬ساڵ یان‬ ‫زیاتر بخایەنێت‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪30‬‬

‫قۆناغی دووەم‬ ‫سەرەتای دەرکەوتنی نیشانە خراپەکان‪،‬‬ ‫ئاماژەیە بەدەستپێکردنی قۆناغی دووەم��ی‬ ‫نەخۆشی ئەیدز‪ .‬خانەکانی ‪ B‬بەردەوام دەبن‬ ‫لەبەرهەمهێنانی بڕێکی زۆر لە دژەتەنەکان بۆ‬ ‫ڤایرۆسی ‪ ،HIV‬هەرچەندە ژمارەی خانەکانی‬ ‫‪ T‬ب���ەردەوام لە کەمبوونەوەدان‪ ،‬ه��ەر لەو‬ ‫کاتەش کە ڤایرۆسەکە لەدووهێندبوونی خۆی‬ ‫ب��ەردەوام��ە‪ .‬لەگەڵ بێ توانایی بەرگرییە‬

‫لە سااڵنی نێوان ‪ ١٩٢٤ - ١٨٨٤‬لە ڕۆژئاوای ناوەڕاستی ئەفریقیا‬ ‫ڕاوچیان ڕاوی مەیمونی شامپانزیان دەکرد‪ .‬وا بڕوایە کە‬ ‫هەندێک لە خوێنی مەیمونەکان چووەتە ناو جەستەی ڕاوچیەکان‬ ‫«لە ڕێگای برین»‪ .‬خوێنی مەیمونەکان ڤایرۆسێکی تێدا بووە کە‬ ‫بێزیان بووە بۆ مەیموون‪،‬‬ ‫کۆئەندام؛ لیمفەڕژێنەکان هەڵدەئاوسێن و‬ ‫هەست بە ماندووبوون دەکرێت و کێش کەم‬ ‫دەکات و تالێهاتن دەردەکەوێت‪ ،‬سکچوونیش‬ ‫ڕوودەدات و تووندیش دەبێت‪ .‬لەهەندێک‬ ‫توشبوودا‪ ،‬لەوانەیە لەبیرچوونەوە و شێوازی‬ ‫بیرکردنەوەی نادرووستیش ڕووبدات‪.‬‬ ‫قۆناغی سێیەم‬ ‫لەقۆناغی سێیەمدا ژم��ارەی خانەکانی ‪T‬‬ ‫یاریدەدەر کەمدەبنەوە‪ ،‬بەڕادەیەک نەتوانن‬ ‫خانەکانی ‪ B‬و خانەکانی ‪ T‬ژەهراوی چاالک‬ ‫بکەن لەپێناو بەرهەڵستیکردنی ڤایرۆسە‬ ‫هێرشبەرەکە‪ .‬لەئەنجامی ئەمەشدا بڕی‬

‫دژەت��ەن��ەک��ان بۆ دژەپەیداکەرەکانی ‪HIV‬‬ ‫کەمدەبنەوە‪ ،‬لەناکاو ژم��ارەی ڤایرۆسەکانی‬ ‫‪ HIV‬زی���اد دەک�����ەن‪ ،‬ڤ��ای��رۆس��ەک��ان لە‬ ‫تێکشکاندنی ئەو بەشە کەمەی خانەکانی ‪T‬‬ ‫یاریدەدەر دەمێنێتەوە‪ ،‬بەردەوام دەبن‪ .‬بەمەش‬ ‫دەستنیشانکردنی نەخۆشی ئایدز دەکرێت‪،‬‬ ‫ئەو کاتەی کە ژماری خانەکانی ‪ T‬یاریدەدەر‬ ‫کەمدەبنەوە بۆ ‪ ٢٠٠‬خانە لە یەک میللیمەتری‬ ‫خوێن یان کەمتر لەو ژمارەیە‪ ،‬بەرامبەر بڕە‬ ‫ئاساییەکەی کە لەنێوان ‪ ٧٠٠-٦٠٠‬خانەی ‪T‬‬ ‫ی��اری��دەدەر لەیەک میللیمەتردایە‪ .‬هەروەها‬ ‫دەتوانرێت دەستنیشانی نەخۆشی ئایدز بکرێت‬ ‫لەکاتی دەرکەوتنی تووشبوونی هەڵپەرست‪.‬‬

‫وەرزش‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫پاڵەوانێتی ڤیڤای پێنجەم لە كوردستان‬

‫چیا هەركی‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫پاڵەوانێتی ڤیڤا پاڵەوانێتی یەكە بۆ ئەم‬ ‫هەرێمانە ئەنجام دەدرێ���ت ك��ە سەربەخۆی‬ ‫خۆیان وەرنەگرتووە و لەچوارچێوەی واڵتێكدان‪،‬‬ ‫پاڵەوانێەتی ڤیڤا ئەمە بۆ جاری پێنجەمە ئەنجام‬ ‫دەدرێت لەهەریەك لەواڵتانی سوید و فەرەنسا‬ ‫و ئیتالیا ئەنجام دراوە‪ ،‬پاڵەوانیەتی ئەم جارە‬ ‫لەهەرێمی كوردستان ئەنجام دەدرێ��ت‪ ،‬لێرەدا‬ ‫دەمەوێت باس لەبایەخ و گرینگی ئەم پاڵەوانیەتیە‬ ‫بكەم بۆ هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫گرینگی ئەم پاڵەوانیەتە لە رووی وەرزشییەوە‬ ‫دەبێتە فاكتەرێكی بە هێز بۆ بەرەو پێش چوونی‬ ‫بزاڤی وەرزش لە هەرێمی كوردستان‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫یاری تۆپی پێ‪ ،‬وەهەروەها ناساندنی ئەزموونی‬ ‫وەرزشی هەرێمی كوردستان بەواڵتانی جیهان‪،‬‬ ‫كەپێشانیان بدەین‪ ،‬كەئێمەی كوردیش وەكو‬

‫هەر واڵتێكی جیهان گرینگی زۆرم��ان بەبواری‬ ‫وەرزش���داوە‪ ،‬لەرێگەی وەرزش��ەوە ئەم هەرێمە‬ ‫جوانەی خۆمان بەجیهان بناسێنین‪ ،‬هەروەها‬ ‫لەرووی ئابووریەوە گرینگی و تایبەتمەندی خۆی‬ ‫هەیە‪ ،‬بەتایبەت كە بۆ یەكەمین جارە ژمارەی ئەو‬ ‫هەڵبژاردانەی‪ ،‬كە بەشدار دەبن لەم پاڵەوانێتییە‬ ‫بگاتە (‪ )8‬هەڵبژاردە‪.‬‬ ‫لەگرینگی یەكی ت��ری ئ��ەم پاڵەوانیەتییە‬ ‫پێشاندانی وێنەیەكی جوانی هەرێمی كوردستانە‬ ‫لەرووی ئەمن و ئاسایشەوە‪ ،‬كەهەرێمی كوردستان‬ ‫چەند هەرێمێكی ئارام و سەقامگیرە‪ ،‬بۆیە زۆر‬ ‫پێویستە ئێمەی خەڵكی كوردستان تەنیا و تەنیا‬ ‫ئەركی ئەم پاڵەوانیەتە نەخەینە سەر یەكێتی‬ ‫تۆپی پێی كوردستان و هەموو كارو ئەركێكی‬ ‫ئەم پاڵەوانیتیە بۆ ئەوان بەجێ بێڵین‪ ،‬با ئێمەش‬ ‫بەرپرس و هاوكارو هاندەریان بین بۆ سەركەوتنی‬ ‫ئەم پاڵەوانیتیە‪ ،‬تاكو بەجوانترین شێوە هەرێمی‬ ‫كوردستان بۆ ئەم پاڵەوانیەتە ئامادە بكەین‪ ،‬با‬ ‫بیكەینە ئەزموونێك تاكو بتوانین میوانداری روداوی‬ ‫وەرزشی گرینگتر بكەین لەهەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫سەركەوتنی ئەم پاڵەوانیەتە تەنیا سەركەوتن‬ ‫و دەس��ت ك��ەوت نییە‪ ،‬بۆ یەكێتی تۆپی پێی‬ ‫كوردستان‪ ،‬بەڵكو سەركەوتنی هەرێمی كوردستانە‬ ‫لەمیوانداری كردنی پاڵەوانیەتی ڤیڤای پێنجەم‬ ‫كە بۆ یەكەم جارە ئەم جۆرە پاڵەوانیەتیە لە‬ ‫هەرێمی كوردستان ئەنجام دەدرێت‪ ،‬بۆیە داوا لە‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستان دەكەم بەتایبەت‬

‫وەزارەت��ی وەرزش و الوان هاوكارو پاڵپشتێكی‬ ‫ماددی و مەعنەوی یەكێتی تۆپی پێی كوردستان‬ ‫بن‪ ،‬داوا لە هاندەرانی وەرزش��ی كوردستان و‬ ‫هەڵبژاردەی كوردستان دەكەم كە بەرێژەیەكی‬ ‫زۆر لە یاریگاكان پێشوازی لە هەڵبژاردەكان و‬ ‫پاڵەوانیەتیەكە بكەن و ئامادەی سەرجەم یاریەكان‬ ‫ب��ن‪ ،‬بەشێوەیەكی شارستانی و سەردەمیانە‬ ‫هانی هەڵبژاردەكەیان ب��دەن و خۆیان ب��ەدوور‬ ‫بگرن لە هەموو جۆرە رووداوێكی دوور لەگیانی‬ ‫وەرزش��ی‪،‬زۆر بەرێزەوە پێشوازی لە هەڵبژاردە‬ ‫بەشداربووەكانی پاڵەوانیەتیەكە بكەن‪،‬تاكو‬ ‫ئەوانیش بتوانن بەجوانترین شێوە خۆیان ئامادە‬ ‫بكەن سەركەوتووانە پاڵەوانیەتییەكە ئەنجام بدەن‪.‬‬ ‫هەڵبژاردەی هەرێمی كوردستان تا ئێستا (‪)3‬‬ ‫جار بەشداری كردووە‪ ،‬پلەی دووەمی بەدەست‬ ‫هێناوە‪ ،‬ه��ی��واداری��ن ه��ەڵ��ب��ژاردەی كوردستان‬ ‫ئەنجامێكی شایستە بەدەست بێنێت بەتایبەت‬ ‫كەماوەیەكە هەڵبژاردەی كوردستان ئامادەكاری‬ ‫خ��ۆی دەس���ت پ��ێ ك����ردووە‪ ،‬چ��ەن��د یاریەكی‬ ‫دۆستانەی ئەنجام داوە و ئێستاش لەواڵتی‬ ‫فەلەستینە بەشداربووە لە دووەم پاڵەوانیەتی‬ ‫فەلستینی نێودەوڵەتی هیوادارین هەڵبژاردەی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب��ە ئەنجامێكی ب��اش بگەرێنەوە‬ ‫كوردستان‪ ،‬من قسەكانم لەو بابەتەدا بەوەكۆتای‬ ‫پێدێنم سەركەوتنی یەكێتی تۆپی پێی كوردستان‬ ‫لەم پاڵەوانیەتە سەركەوتنێكی ترە بۆ هەرێمی‬ ‫كوردستان كەواتە بائێمەش هاوكاریان بین‪..‬‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکهه‬ ‫ پێشک‬

‫‪31‬‬

‫رەنــگــاوڕەنــگ‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫داهاتی ئاهەنگەكانی دەداتە شۆڕشی سوریا‬ ‫لە پەراوێزی بەشداریكردنی ڤیستیڤاڵێكی‬ ‫موزیكدا‪ ،‬ژنەگۆرانیبێژی س��وری ئەساڵە‬ ‫نەسری پشتیوانی خۆی بۆ شۆڕشی سوریا‬ ‫دووپاتكردەوە و ئاشكرای كرد كە داهاتی‬ ‫ئاهەنگەكانی بۆ پشتیوانی شۆڕشی سوریا‬ ‫تەرخان دەكات‪.‬‬ ‫ئەساڵە نەسری ژنەگۆرانیبێژی سوری لە‬ ‫لێدوانێكدا بۆ رۆژنامەنووسان لە شاری ریباتی‬ ‫پایتەختی مەغریب ئاشكرای كرد كە چەندین‬ ‫ئاهەنگ لە ئەوروپا و ئەمریكا و قاهیرە و‬ ‫قەتەر سازدەكات بۆ پشتیوانیكردنی شۆڕشی‬ ‫سوریا‪.‬‬ ‫ئەساڵە وتیشی‪« :‬داهاتی ئەو ئاهەنگانە بە‬ ‫كرێی خۆشمەوە تەرخان دەكەم بۆ شۆڕشی‬ ‫سوریا»‪ .‬‬ ‫ئاماژەشی بەوەدا كە ناتوانێت دەستبەرداری‬ ‫گۆرانیوتن بێت‪ ،‬چونكە بۆخۆشی گۆرانی‬

‫ناڵێت‪ ،‬بەڵكو ژیانیەتی و س��ەرچ��اوەی‬ ‫داهاتیەتی و ئەو هەوایەیە كە هەڵی دەمژێت‪.‬‬ ‫لەمیانەی لێدوانەكەیدا ئەساڵە رەخنەی‬ ‫لە رۆژنامەنووسێكی لوبنانی گرت كە داوای‬ ‫لێكرد س��ەردان��ی لوبنان بكات و وت��ی‪:‬‬ ‫«زیاتر لە ‪ 100‬كەسایەتی ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫سوریا لە لوبنان بوون و لەوكاتەوەی‬ ‫شۆڕشی سوریا دەستی پێكردووە‪،‬‬ ‫دی��ارن��ەم��اون و چارەنووسیان‬ ‫نادیارە»‪.‬‬ ‫زیاتر لە ساڵێكە جەماوەری‬ ‫س���وری���ا دژی رژێ��م��ەك��ەی‬ ‫بەشار ئەسەد خۆپیشاندانیان‬ ‫دەس���ت���پ���ێ���ك���ردووە و‬ ‫ت���ائ���ێ���س���ت���اش‬ ‫خۆ پیشا ند ا ن‬ ‫و ناڕەزایی‬

‫بەردەوامە‪ ،‬ئەمەش كاریگەری لەسەر ناوەندی‬ ‫هونەری دروستكردووە بەجۆرێك كە بەشێك‬ ‫لە گۆرانیبێژ و هونەرمەندانی ئ��ەو واڵتە‬ ‫پشتیوانی شۆڕشی سوریا دەكەن و بەشەكەی‬ ‫ت�������ر ل�����ەگ�����ەڵ‬ ‫رژێمەكەی بەشار‬ ‫ئەسەددان‪.‬‬ ‫خەندان‬

‫یاداشتەكانی سەدام حسێن باڵودەكرێتەوە‬ ‫خەندان – ئەلعەرەبیە‬ ‫لەئێستادا رەغەد سەدام حسێن كچی‬ ‫دیكتاتۆری پێشووی عیراق سەرقاڵی‬ ‫گەڕانە ب��ەدوای خانەیەكی باڵوكردنەوەی‬ ‫جیهانیدا بۆ ئەوەی یاداشتەكانی باوكی‬ ‫باڵو بكاتەوە‪.‬‬ ‫هەیسەم نەبیل ئەلهەرش پارێزەری رەغەد‬ ‫سەدام حسێن لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند‬ ‫كە لەئێستادا بەدوای كۆمپانیایەكی جیهانی‬ ‫پسپۆڕ لە ب��واری چاپ و باڵوكردنەوەدا‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪32‬‬

‫دەگەڕێن بۆئەوەی یاداشتەكانی سەدام‬ ‫حسێن چاپ و باڵوبكاتەوە‪.‬‬ ‫بەیاننامەكە ئاماژەی بەوەداوە كە ئەو‬ ‫یاداشتانە دەستخەتن و لەالیەن سەدام‬ ‫حسێنەوە نووسراونەتەوە‪ ،‬بەبێ ئەوەی‬ ‫ناوەڕۆكی یاداشتەكان و ماوەی نووسینیان‬ ‫ئاشكرا بكات‪.‬‬ ‫لە تشرینی یەكەمی ‪2009‬دا خەلیل دلێمی‬ ‫پارێزەر و سەرۆكی دەستەی بەرگریكردن‬ ‫لە سەدام حسێن كتێبێكی ‪ 480‬الپەڕەیی‬

‫بە ناوی «سەدام حسێن لە گرتووخانەی‬ ‫ئەمریكیدا‪ ..‬ئەمە روویدا» باڵوكردەوە‪ ،‬كە‬ ‫تیایدا پشتی بەو دیدار و چاوپێكەوتنانە‬ ‫بەستبوو كە لەگەڵ س��ەدام حسێندا لە‬ ‫كاتی دەستگیركردنی ئەنجامی دابوو‪.‬‬ ‫دلێمی لە كتێبەكەدا جەختی لەوە‬ ‫كردبووەوە كە سەدام پیالنی هەڵهاتنی لە‬ ‫زیندان دانابوو‪ ،‬الی خۆیەوە رەغەد سەدام‬ ‫حسێن خۆپارێزی خۆی بەرامبەر ناوەڕۆكی‬ ‫كتێبەكە دەربڕی‪.‬‬ ‫لە ساڵی ‪2003‬ەوە رەغ��ەد كە كچە‬ ‫گەورەی سەدام حسێنە لەگەڵ منداڵەكانی‬ ‫لە ئ���وردون دەژی��ن و چەندین جاریش‬ ‫دەسەاڵتدارانی ئەو واڵتە رەتیانكردووەتەوە‬ ‫ناوبراو رادەستی حكومەتی عیراق بكەنەوە‬ ‫ك��ە تۆمەتباریان ك��ردب��وو ب��ە چاالكی‬ ‫تیرۆریستی‪ ،‬بەاڵم رەغەد ئەو تۆمەتانەی‬ ‫رەتكردووەتەوە‪.‬‬

‫رەنــگــاوڕەنــگ‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫ماسییەكی زیندوو لە سییەكانی منداڵێكی هندی دەرهێندرا‬ ‫تیمێك لە پزیشكانی هند توانیان ماسییەكی‬ ‫زیندوو لە سییەكانی منداڵێكی تەمەن ‪12‬‬ ‫سااڵن دەربهێنن‪.‬‬ ‫بە گوێرەی هەواڵێكی ماڵپەری ئیسنای‬ ‫ئێرانی‪ ،‬ئ��ەو منداڵە لەگەڵ‬ ‫هاوڕێكانیدا رۆشتبوون بۆ‬

‫چەمێك بۆ مەلەكردن كە لە ناكاو لە كاتی‬ ‫مەلەكردندا ماسییەك بە زیندوویی قوت دەدات‪.‬‬ ‫پزشكەكان رایانگەیاندووە‪ :‬ئانیل كە تەمەنی‬ ‫‪ 12‬سااڵنەو لە رەگەزی نێرە‪ ،‬لە دوای قوت دانی‬ ‫ماسییەك هەستی بە‬

‫تەنگەنەفەسی كردووە بە جۆرێك كە كەمتر لە‬ ‫كاتی ئاسایی لە یەك خولەكدا هەناسەی داوە‪،‬‬ ‫هەر ئەوەش بووە هۆی ئەوەی كە سۆنەری بۆ‬ ‫بكەن‪ ،‬دواتر لە وێنەی سۆنەرەكەدا شتێكی‬ ‫زیادە لە ناو سییەكانیدا دەركەوتووە‪.‬‬ ‫پزشكەكانی هند لەم نەشتەرگەرییە ناوازەدا‬ ‫كە ‪ 45‬خولەكی خایاندووە توانیان ئەو ماسییە‬ ‫كە درێژی ‪ 9‬سانتیمەترە لە سییەكانی ئەو‬ ‫منداڵە دەربهێنن و گیانی رزگار بكە‬ ‫‪puk‬‬

‫سیر «ڤیاگرا» ی سروشتیە‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫سیر بە « هەنگوینی مرۆڤی هەژار» ناسراوە‬ ‫چونكە بەكارهێنراوە بۆ چارەسەری چەندین‬ ‫نەخۆشی و ئازار‪ ،‬و بەپێی لێكۆڵینەوەیەكی‬ ‫تەندروستی نوێ سیر بەسەدان جار زیاتر‬ ‫لە دەرمانی كیمیاوی چەندین دژە زیندەیی‬ ‫(ئەنتی بایۆتیك) ی سروشتی تێدایە و‬ ‫بەخێرایی لەالیەن لەشی مرۆڤەوە وەردەگیرێت‬ ‫و بەوەش لەش لە ژەهراویبوون دەپارێزێت‪،‬‬ ‫و دژی نەخۆشیەكان دڵە و فشاری بەرزی‬ ‫خوێن دادەبەزێنێت و سیستمی بەرگریی لەش‬ ‫بەهێزدەكات و ڕێژەی كۆلیسترۆڵی ناوخوێن‬ ‫كەمدەكاتەوە و یارمەتیدەرە لە چارەسەركردنی‬ ‫نەخۆشیەكانی رۆماتیزم و پێست و برین‪.‬‬

‫لێكۆڵەران ڕونیانكردۆتەوە سیر چارەسەرە‬ ‫بۆ كۆكە و نەخۆشیەكانی كۆئەندامی هەناسەدان‬ ‫و ئیشتیها دەكاتەوە و لەناوبەری كرمی ناو‬ ‫ڕیخۆڵەكانە‪ ،‬و خواردنی سیری فرێش ڕێگرە لە‬ ‫تووشبوون بە شێرپەنجەی گەدە و پرۆستات‬ ‫و هێلكەدانی ئافرەت و ڕێژەی بەرزی شەكر‬ ‫لەخوێن و میزدا دادەبەزێنێت‪ ،‬و چارەسەرە بۆ‬ ‫هەاڵمەت سەرمابردەڵەیی‪.‬‬ ‫لێكۆڵەرە ئەمریكیەكان گەیشتونەتە ئەو‬ ‫ئەنجامەی هەتا تێكڕای بەكارهێنانی سیر‬ ‫زیاتر بێت‪ ،‬ئەوا ڕێژەی تووشبوون بە نەخۆشی‬ ‫شێرپەنجە زیاتر دادەبەزێت‪ ،‬مرۆڤ لە جەڵتەی‬ ‫دڵ و دەماخ دەپارێزێت و سیر جگەر لە ژەهرە‬

‫كیمیاییەكان دەپارێزێت و ڕۆنی سیر كاریگەرە‬ ‫لە كەمكردنەوەی ئازاری گوێ‪.‬‬ ‫ه��ەروەه��ا بەگوێرەی لێكۆڵینەوەیەەكی‬ ‫زانستی‪،‬كە د‪ .‬ئەحمەد جبریل مامۆستای‬ ‫ئ��ەن��دازەی بۆماوەیی لە زان��ك��ۆی ماینز لە‬ ‫ئەڵمانیا ئەنجامیداوە‪ ،‬سیر كاریگەرییەكی‬ ‫ڕونی هەیە لە بەهێزكردنی توانای سێكسی‬ ‫پیاوان و بەچەند قۆناغێك كاریگەرییەكەی لە‬ ‫حەپی چاالكی سێكسی ڤیاگرا زیاترە‪ ،‬و سیر‬ ‫بەدیلێكی سروشتیە بۆ ئەنسۆلین و لە جیهانی‬ ‫گژوگیا پزیشكیەكاندا بە «پەنسلینی هەژاران»‬ ‫ناودەبرێت‪ .‬‬ ‫خەندان‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪33‬‬

‫رەنــگــاوڕەنــگ‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫كامێرایەكی بچووك‪ ...‬ئەركی مەزن‬ ‫كۆمپانیای ‪ Pentax‬بەم‬ ‫دواییە نوێترین كامێرای بەرهەم‬ ‫ه��ێ��ن��اوە ك��ە ب��ە زن��ج��ی��رەی ‪Q‬‬ ‫ن��اس��راوە‪ ،‬دەك���رێ بڵێین ئەو‬ ‫كامێرایە بچووكترین كامێرایە‬ ‫كە عەدەسەكەی دەگ��ۆڕدرێ��ت‪.‬‬ ‫هەرچەندە پێش ئەم كۆمپانیایەش‬ ‫كۆمپانیاكانی ‪Samsung,‬‬ ‫‪..Panasonic,‬‬ ‫‪sony‬‬ ‫ی��ش كامێرای ل��ەم چەشنەیان‬ ‫بەرهەم هێناوە‪ ،‬بەاڵم جیاوازی‬ ‫ئەو كامێرایە لەگەڵ هاوشێوەكانی‬ ‫ل���ەوە دای���ە ك��ە كۆمپانیاكانی‬

‫دیكە ب��ە س��وود وەرگ��رت��ن لە‬ ‫هەستەوەری گ��ەورە توانیویانە‬ ‫كوالیتی كامێراكە بەرنە سەر‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم كامێرای ‪Pentax Q‬‬ ‫هەستەوەرەكەشی هەر بە قەد‬ ‫خۆیەتی‪ .‬جگە لەو جیاوازییە‬ ‫گرنگە ل��ە ب���واری كۆنترۆڵ و‬ ‫كوالیتیەوەش جیاوازیان هەیە‪.‬‬ ‫كامێراكە ‪ 12,4‬میگاپیكسلە‪،‬‬ ‫خێرایی وێنەگرتنی كامێراكە ‪5‬‬ ‫فرێم لە چركەیەكدایە‪ .‬هەروەها‬ ‫كامێراكە بۆ وێنەی ڤیدیۆیی‬ ‫بە كوالیتی ‪ Full HD‬وێنە‬ ‫دەگرێت‪.‬‬

‫ل ‌ه ئاوێنه‌كه‌تدا ئیمیله‌كه‌ت بخوێنه‌وه‌‬ ‫ب ‌ه سوود وه‌رگرتن ل ‌ه ئاوێنه‌ی دیجیتالی رۆژان � ‌ه و زانیاری سه‌باره‌ت به‌ كه‌ش و‬ ‫هۆشمه‌ند ده‌توانی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یدا ك ‌ه سه‌یری هه‌وای ناوچه‌كه‌و ته‌نانه‌ت ئیمێله‌كه‌شت ل ‌ه‬ ‫خۆت ده‌كه‌ی و له‌به‌ر ئاوێنه‌ك ‌ه خۆت ئارایش ئاوێنه‌دا بخوێنیه‌وه‌‪ .‬ئیدی له‌مه‌وال به‌یانیان‬ ‫ده‌كه‌ی و فڵچه‌یه‌ك ل ‌ه ددانه‌كانت ده‌ده‌ی‪ ،‬له‌بری ئ �ه‌وه‌ی كه‌ رۆژنامه‌یه‌ك بكڕی یا‬ ‫نرخی زێڕ و دراو و هه‌واڵه‌ گرنگه‌كانی بچی ‌ه سه‌ر كۆمپیوته‌ره‌كه‌ت و ئیمێله‌كه‌ت‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪34‬‬

‫بكه‌یه‌و‌ه ل ‌ه گرنگترین هه‌واڵه‌كان ئاگادار‬ ‫ده‌ب��ی‪ .‬ئه‌م ئاوێنه‌ جادویی ‌ه هه‌موو ئه‌و‬ ‫ئه‌ركانه‌ ده‌سته‌به‌ر ده‌كات و له‌م دواییانه‌دا‬ ‫ل ‌ه كۆمپانیای ‪ Expo‬ژاپۆن نمایش كرا‪.‬‬ ‫كۆمپانیای سامسۆنگیش ئاوێنه‌یه‌كی‬ ‫سیحری هاوشێوه‌ی ئه‌و ئاوێنه‌یه‌ به‌رهه‌م‬ ‫هێناوه‌ كه‌ به‌بێ ئه‌وه‌ی كه‌ ئاوێنه‌ك ‌ه له‌مس‬ ‫بكه‌ی ته‌نیا به‌ نزیككردنه‌وه‌ی سه‌ری‬ ‫په‌نجه‌كانت ل ‌ه شوێنی فه‌رمانه‌ك ‌ه ده‌توانی‬ ‫كۆنترۆڵی ئاوێنه‌كه‌ بكه‌ی‪ .‬ئاوێنه‌ك ‌ه جگه‌ ل ‌ه‬ ‫نیشاندانی كه‌ش و هه‌وای ژووری ئاوێنه‌كه‌‪،‬‬ ‫ئامێری پێوانی ئ��اوی ب �ه‌ه �ه‌ده‌رچ��وو و‬ ‫هه‌روه‌ها بوونی ته‌رازوویه‌كی هۆشمه‌ند ك ‌ه‬ ‫بتوانی رۆژان� ‌ه رژێمی خۆراكیت پێ بڵێ‬ ‫و له‌ زیادبوونی كێشت ئاگادارت كاته‌و‌ه‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬پێشتر ل ‌ه فیلم ‌ه كارتۆنییه‌كان‬ ‫ده‌م��ان��دی ئاوێنه‌یه‌كی سیحری له‌گه‌ڵ‬ ‫كاراكته‌ره‌كانی ناوفیلمه‌كه‌ ده‌ئاخه‌وێ و‬ ‫رێنوێنینان ده‌كات‪ ،‬ئه‌م خه‌یاڵه‌ ئه‌مڕۆك ‌ه‬ ‫نزیك بۆته‌وه‌ ل ‌ه راستی!‬ ‫گواڵن‬

‫چــاالکــی‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫مەکتەبی سکرتارییەت‬

‫ناوەندی بااڵی ئاکرێ دابەشکردنی پێداویستی‬ ‫وەرزشی بەسەر تیپەکانی دارەتوو‬ ‫بەمەبەستی زی��ات��ر ه��ان��دان��ی وەرزش���ی بە‬ ‫ئامادەبوونی قایمقامی قەزای بەردەرەش وسکرتێرو‬ ‫کارگێرانی سکرتایەت وهەڤااڵنی لقی ‪٩‬ناوچەی‬ ‫بەردەرەش و ناوەندی بااڵی ئاکرێ الوان‪ ‬‬ ‫دیاری و پێداویستی وەرزشی بەسەر نزیکە ‪٩٠‬‬ ‫تیپی میللی وەرزشی و گروپەکانی الوانی دەڤەرکە‬ ‫دابەشکرا‬

‫شێخان‪ :‬شاندێکی سکرتاریەت سەردانی لقی ‪٢٠‬‬ ‫کرد و هەڵبژاردن بۆ ناوەندی بااڵی الوان کرا‬ ‫بەمەبەستی قسەکردن بۆ زیاتر پێشڤەچونی‬ ‫ب��زاڤ وچاالکیەکانی یەکێتی الوان‪،‬شاندێکی‬ ‫مەکتەبی سکرتایەت سەردانی لقی ‪٢٠‬ی پارتی کرد‬ ‫لەکۆبونەوەیەکدا لەگەڵ هەڤاڵ علی عونی‬ ‫بەرپرسی لق و کارگێڕانی لق باس لە شێوازی زیاتر‬ ‫خزمەتکردنی الوانی دەڤەرەکە کراوهەماهەنگی و‬ ‫پەیوەندی نێوان ئۆرگانەکانی پارتی و الوان لەم‬ ‫ڕوەوە بە پێویست زانرا‬ ‫پاشان لە هۆڵی کۆمەاڵیەتی ئێزیدی کۆنفراسی‬ ‫ناوەندی بااڵی شێخان ئەنجامدراولە هەڵبژاردنێکدا‬ ‫بەرپرس و ستافی کارگێڕی ناوەندی بااڵی شێخان‬ ‫دەستنیشانکرا‬

‫پ���ی���رۆزک���ردن���ی ی��ۆب��ی��ل��ی زێ��ڕی��ن��ی یەکێتی‬ ‫مامۆستایانی کوردستان‬ ‫بەمەبەستی پیرۆزکردنی یۆبیلی زێڕینی یەکێتی‬

‫هەولێر‪ :‬ئیدانەکردنی پشێویەکانی ‪٨‬ی ئایار‬ ‫ب��ە مەبەستی ئ��ی��دان��ە و پڕۆتستۆکردنی‬ ‫ئاژاوەگێڕیەکانی ‪٨‬ی ئایار‪ ،‬لەسەر بانگێشتی‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ب��ەردەرش‪ :‬دابەشکردنی پێداویستی وەرزشی‬ ‫بەسەر ‪١٩٠‬تیپی میللی‬ ‫بەئامادەبوونی قایمقامی قەزای ب��ەردەرش و‬ ‫سکرتێروکارگێڕانی سکرتایەت وهەڤااڵنی لقی ‪٩‬و‬ ‫ناوچەی بەردەرەش و خازروپەروەردەی بەردەرەش‬ ‫وناوەندی بااڵی ئاکرێ‬ ‫ناوەندی چاالکی و پێگەیاندنی الوانی بەردەرەش‬ ‫دی��اری و پێداویستی وەرزش��ی بەسەر نزیکەی‬ ‫‪١٩٠‬گروپی الوان و تیپەمیللیەکانی دەڤەرەکە‬ ‫دابەشکرد‬

‫هەولێر‪ :‬گفتوگۆیەکی ک��راوە بۆڕۆمان نووس‬ ‫عەتا نەهای‬ ‫ماڵی وەف���ای ب��ەه��اوک��اری یەکێتی الوان��ی‬ ‫دیموکراتی کورستان‬ ‫لە هوڵی زەیتونەی هەولێر گفتو گۆیەکی‬ ‫کراوە ی بۆ چیرۆک نووس و ڕۆمان نووس عەتا‬ ‫نەهای بەئامادەبوونی ژمارەیەک لە ڕوناکبیران و‬ ‫ڕۆژنامەنوسان ڕێکخست‬ ‫کۆڕگێر لە باسەکەیدا وێڕا تیشک خستنە سەر‬ ‫ئەزموونی خۆی ئاماژەی بە ئاستەکانی ئەدەبی‬ ‫کوردی داو شرۆڤەیەکی واقعیەت و خەیاڵی لە‬ ‫نووسینی ڕۆمانی نوسەرانی کورد کرد‬ ‫عەتا نەهای ڕۆمان نووسی بەناوبانگی ڕۆژهەاڵتی‬ ‫کوردستان میوانی یەکێتی الوان��ی دیموکراتی‬ ‫کوردستان و ماڵی وەفاییە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫هەولێر‪ :‬گفتوگۆی ک���راوەی نێوان مەکتەبی‬ ‫سیاسی و گروپەکانی تۆڕی فەیس بووک‬ ‫بەمەبەستی گفتوگۆ وزێترلێک تێگەیشتن‬ ‫وهەڵوستە کردن لەسەر کاری گروپەکانی تۆڕی‬ ‫کۆمەاڵیەتی فیس بووک وخستنە ڕووی سەرنج و‬ ‫بۆ چونی پارتی دیموکراتی کوردستان‬ ‫لەسەر بانگێشتی یەکێتی الوانی دیموکراتی‬ ‫کوردستان‪ ،‬بەئامادەبوونی هەڤاڵ جەعفەر ئیبراهیم‬ ‫ووت��ە بێژوئەندامی مەکتەبی سیاسی پارتی‬ ‫دیموکراتی کوردستان وژمارەیەک لە چاالکوانانی‬ ‫پەیج وئەکاونتەکان گفتوگۆیەکی کراوە لە مەکتەبی‬ ‫سکرتاریەتی الوان بەڕێوەچوو‬ ‫لەدەسپێکدا ووتەبێژی پارتی سەرنج و بۆچوونی‬ ‫پارتی خسەتەڕوو‬ ‫هەڵوستەی ل��ەس��ەر ئامانجی بەیانامەی‬ ‫مەکتەبی سیاسی ک��رد‪،‬ڕای��گ��ەی��ان��د پ��ارت��ی و‬ ‫ئۆرگانەکانی بەهیچ شێوەیەک لەگەڵ بەکار هێنانی‬ ‫زمانی زبر نین هەروەها بەهەستکردن لەگەڵ‬ ‫بەرژەوەندییەگشتیەکان وبەرپرسیاریەتی گرنگی‬ ‫پارتی لەم قۆناغەدا دەبێت کادیرو ئەندامانی پارتی‬ ‫هەر هەڵسوکەتوودەربڕێنێکیان لەگەڵ بەرژەوەندی‬ ‫گشتی دابێت‪،‬لەم ڕوەوە کارو بزاڤی پەیجەکان‬ ‫بەرز نرخێنراو هەڵوێستی نیشتیمانی و نەتەوەییان‬ ‫لەمەڕپرسەکان و شێوازی مەدەنیانەی کادیرانی‬ ‫پارتی والوان��ی ت��ۆڕە کۆمەاڵیەتیەکان بەگرنگ‬ ‫وەسف کراو هەر جۆرە شێوازێکی نەگونجاو لەگەڵ‬ ‫نەهجی پارتی وستراتیژیەتی ڕێبازی (بارزانی‬ ‫نەمر) الوان و کادیرانی پارتی لێی بێبەرین‬ ‫پ��اش��ان ب��ەش��دارب��ووان س��ەرن��ج و ب��ۆچ��ون و‬ ‫تێڕوانینی خۆیان خستەڕوو‬ ‫لەکۆتایشدا هەموو الیەک کۆک بوون لەسەر ئەم‬ ‫خااڵنەی خوارەوە‪:‬‬ ‫*کادیران و ئەندامانی پارتی مولتەزیمن بە‬ ‫بڕیارەکانی سەرووی خۆیان‪ ‬‬ ‫*کادیرانی پارتی سەرەڕای ئەوەی بەشێوازی‬ ‫ج��ۆراوج��ۆر بێڕێزی دەرح��ەق بەپیرۆزیەکانیان‬ ‫کراوە‪،‬باوەڕیان بە زمانی زبرو شێوازی نالۆژیکیانە‬ ‫نەبوەو‬ ‫خ���ۆی���ان ب���ە دوور گ���رت���وە ل���ەوەاڵم���ی‬ ‫ناشیاو‪،‬لەئایندەشدا زێتر پابەندی دیسپلینەکان‬ ‫دەبن‪ ‬‬ ‫*ئ����ەم ک����اران����ەی ل���ە ڕاب�����ردووک�����راون‪،‬‬ ‫خۆبەخشانەبووەونا ئۆرگانی بووە‬

‫*هەندێ کار وەک پەرچە کردار کراون ‪،‬لەهەر‬ ‫وەاڵم دانەوەیەکدا لەئایندە بەزمانی لۆژیک و مەنتق‬ ‫ڕەفتار دەکرێت‬ ‫*ت���ەواوی کارەکانی ڕاب���ردوو ‪،‬خەمخۆری و‬ ‫پەرۆشی ئەندامانی پارتی بوەوهیچ ئامانجێکی تری‬ ‫نەبووە‬ ‫*ڕەخنە لە ئۆرگانەکانی ڕاگەیاندی پارتی گیراو‬ ‫الوان چاوەڕوانی زێتریان لەدەزگاکانی ڕاگەیاندن‬ ‫هەیە بۆ وەاڵم دانەوەی ناڕاستیەکان و خستنەڕووی‬ ‫ڕاستیەکان بۆ ڕای گشتی‬ ‫*هیچ پەیجک بە ناوی خوازراو گوزارشت لە‬ ‫بۆچونی کادیرانی پارتی ناکات‬ ‫*هیچ پەیجێک بەناوی شەخس یان دڵسۆزانی‬ ‫کەسانێک یا هەوادارنی هەر هەڤاڵێک ‪،‬گوزارشت لە‬ ‫کادیرانی پارتی ناکات‬ ‫*پارستنی بەها ئەخالقیەکان وش��ێ��وازی‬ ‫مەدنیانە ول��ۆژی��ک ک��اری کادیرانی پارتین و‬ ‫پارێزگاری لێ دەکرێت‬

‫مامۆستایانی کوردستان‪،‬هەڤاڵ جەعفەر ئیبراهیم‬ ‫ئەندامی مەکتەبی سیاسی پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردستان لەگەڵ سکرتێرو کارگێڕانی سکرتایەتی‬ ‫الوان سەردانی یەکێتی مامۆستایانیان کرد‬ ‫لە دانیشتنێکدا لەگەڵ سەرۆک و ئەندامانی‬ ‫مەکتەبی سکرتایەت ولێژنەی تەنفیزی مامۆستایان‬ ‫وێڕای پیرۆزبای ڕۆڵ و کاریگەری مامۆستایان لەنێو‬ ‫کۆمەڵگا قسەی لەبارەوە کرا‬

‫‪35‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪36‬‬

‫یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان‪،‬ژمارەیەک‬ ‫لە ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگای مەدەنی و ئافرەتان‬ ‫و قوتابیان و الوان و مامۆستایانی ئایینی و‬ ‫مامۆستایانی زانکۆو ڕۆژنامەنوس وڕۆشنبیران‬ ‫وچاالکوانانی مەدەنی کۆبونەوەیەک بەڕێوەچوو‬ ‫لەئەنجامدا یاداشتنامەیەک ئارستەی ڕای گشتی‬ ‫کرا ئەمەش دەقەکەیەتی‬ ‫یاداشتی رێکخراوەکانی کۆمەڵگای مەدەنی‪،‬‬ ‫سەبارەت بە روداوەکانی ‪ /٨‬ئایاری ‪ ٢٠١٢‬ی هەولێر‪ ‬‬ ‫بۆ رای گشتی‬ ‫لە چەند رۆژی راب��ردوو بەهۆی باڵبوونەوەی‬ ‫وتارێک لە گۆڤاری چرپە‪ ،‬ناڕەزایی و نیگەرانی‬ ‫زانایانی ئاینی بەتایبەتی و خەڵکی شاری هەولێری‬ ‫بەگشتی لێ کەوتەوە‪ ،‬پاشانیش ‪ ٨‬ی مانگ چەند‬ ‫روداوێکی نەخوازراوی ب��ەدوای خۆیدا هێنا‪ ،‬کە‬ ‫بەداخەوە لە هەندێک الیەنەوە کاری توند و تیژی‬ ‫و پێشێوی لێ دروستبوو‪ ،‬ئێمە وەکو رێکخراوەکانی‬ ‫کۆمەڵی مەدەنی وێڕای ئیدانەکردنی هەر هەڵوێست‬ ‫و رەفتارێک و هێرش و سوکایەتی کردنێک بۆ سەر‬ ‫ئاینی پیرۆزی ئیسالم و هەر ئاینێکی دیکەی تێدا‬ ‫هاتبێ‪ ،‬لە هەمان کاتدا ئەوەی دوێنێ دەربارەی‬ ‫پەرلەمانی کوردستان کرا بێ رێزی کردن بوو‬ ‫دەرح��ەق بە پیرۆزیەکانی گەلی کوردستان‪ ،‬کە‬ ‫هەموو رەنگ و دەنگەکانی پێکهاتەکانی خەڵکی‬ ‫کوردستانی تێدایە‪ ،‬بۆیە ئیدانەی دەکەین و‬ ‫دەڵێین هیچ پاساوێکی بۆ نیە‪ ،‬هەروەها پاڵپشتی‬ ‫و پشتیوانیشمان بۆ خۆپیشاندان و نیشاندانی‬ ‫شارستانیانەی داواکاریە رەواک��ان‪ ،‬کە مافێکی‬ ‫یاسایی و مەدەنی رێگەپێدراوە‪ ،‬بەاڵم لەهەمان‬ ‫کاتدا هەموو ئاکار و رەوشتێکی توندڕەوانە‬ ‫رەتدەکەینەوە کە دەرئەنجامی هێرشکردنە سەر‬ ‫بارەگاو دام و دەزگا ئەهلی و حکوومیەکان بوو‪.‬‬ ‫ب��ەداخ��ەوە روداوەک��ان��ی رۆژی سێ شەمە بووە‬ ‫هۆکاری دروستکردنی پشێوی و پێکدادان و‬ ‫رووبەرووبوونەوە لە الیەن بەشێک لە خۆپیشاندەران‬ ‫بۆ سەر هێزەکانی پۆلیس‪ ،‬ئەمەش دوورە لە‬ ‫کەلتوری یەکتری قبوڵکردن و پێکەوە ژیان و‬ ‫تەبایی‪ ،‬کە ئێستا لە هەموو کاتێک زیاتر هەرێمی‬ ‫کوردستان پێویستی پێیەتی‪ ،‬بۆیە جارێکی دیکە‬ ‫ئەو رەفتارانە بەتوندی ئیدانە دەکەین و داواکارین‬ ‫لە هەموو الیەک کە بە مەنتقی عەقڵ و وشیاریەکی‬ ‫بەرپرسیارانە مامەڵەی بارودۆخەکە بکەن و رێگە‬ ‫نەدرێت ئەو هەلومەرجە سیاسیی و کۆمەاڵیەتی و‬ ‫ئابوورییە سەقامگیرییە لەدەست بدرێ‪ .‬‬ ‫رێکخراوەکانی کۆمەڵی مەدەنی‬ ‫هەولێر‪٢٠١٢/٥/٩ ،‬‬

‫ناوی رێکخراوەکان‪ :‬‬ ‫‪-١‬رابوونی خوێندکار و الوانی کوردستان‪ ‬‬ ‫‪-٢‬رێکخراوی خوێندکارانی سەربەستی کوردستان‬ ‫‪-٣‬یەکێتی ئافرەتانی کوردستان‪ ‬‬ ‫‪-٤‬ناوەندی رۆشنبیری گواڵن‪ ‬‬ ‫‪-٥‬مناڵپارێزی کوردستان‪ ‬‬ ‫‪.٦‬سەنتەری بونیاد‬ ‫‪ .٧‬سەنتەری رۆشنبیری خەون‬ ‫‪-٨‬یەکێتی الوانی دیموکراتی لە کوردستان‬ ‫‪-٩‬گروپی کەم ئەندامانی الوانی کوردستان‪ ‬‬ ‫‪-١٠‬سەنتەری گارە‪ ‬‬ ‫‪-١١‬رێکخراوی قوتابیانی سەربەستی کوردستان‬ ‫‪-١٢‬فیدراسیۆنی رێکخراوە ناحکوومیەکان‪ ‬‬ ‫‪-١٣‬سەنتەری پەرەپێدانی الوان‪ ‬‬ ‫‪-١٤‬کۆمەڵەی پەرەپێدانی تواناکانی الوان‪ ‬‬ ‫‪-١٥‬رێکخراوە را بۆ پرسە نەتەوەییەکان‪ ‬‬ ‫‪-١٦‬کۆمەڵەی تاالسیمیا‪ ،‬لقی هەولێر‪ ‬‬ ‫‪ -١٧‬رێکخراوی ئەستێرە‪ ‬‬ ‫‪-١٨‬کۆمەڵەی ژین‪ ‬‬ ‫‪-١٩‬سەنتەری ئاسودە‬ ‫‪-٢٠‬یەکێتی زانایانی ئاینی ئیسالمی کوردستان‪ ‬‬ ‫‪-٢١‬سەنتەری راژان‬ ‫‪-٢٢‬رێکخراوی الوانی دیموکراتی کوردستان‬ ‫‪-٢٣‬سەنتەری رۆشنبیری ژیار‪ ‬‬ ‫‪-٢٤‬سەنتەری النەی هونەری‪ ‬‬ ‫‪-٢٥‬تۆری بەگری لە مافی مندااڵنی کوردستان‪ ‬‬ ‫‪ -٢٦‬یەکێتی قوتابیان و الوانی کلد و ئاشوری‬ ‫‪-٢٧‬رێکخراوی ئەندازیاری ئاشتی بۆ الوان‪ ‬‬ ‫‪-٢٨‬فیدراسیۆنی قوتابیان‪ ،‬خوێندکاران‪ ‬‬ ‫‪-٢٩‬یەکێتی ئافرەتانی ئاشوری‪ ‬‬ ‫‪-٣٠‬کۆمەڵەی ئۆتیزم‬ ‫‪-٣١‬تیپی تەبایی هونەری‬ ‫‪-٣٢‬رێکخراوی رۆشنبیری قوتابیان و الوانی‬ ‫تورکمان‬ ‫‪ -٣٣‬دەزگای باس بۆ پەخش و راگەیاندن‬ ‫‪ -٣٤‬یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان‬

‫سلێمانی ‪:‬پیرۆزکردنی ‪١٣‬ساڵەی دامەزراندنی‬ ‫ڕێکخراوی ئازادی الوان‬

‫شاندێکی کۆمەڵەی الوانی ڕۆژهەاڵت سەردانی‬ ‫سکرتایەتی الوانی کرد‬ ‫بە مەبەستی پەیوەندی و هەماهەنگی زیاتری‬ ‫نێوان ڕێکخراوەکان و الوانی باشوور و ڕۆژهەاڵت‪،‬‬ ‫شاندێکی کۆمەڵەی الوان��ی ڕۆژه��ەاڵت سەردانی‬ ‫مەکتەبی سکرتایەتیان کرد‪ ،‬لە کۆبونەوەیەکدا‬ ‫ئەنجامدانی کۆنفراسی نەتەوەی الوان��ی چوار‬ ‫پارچەی کوردستان بەرزنرخێنراو تیشکخرایە سەر‬ ‫پەیوەندی و هەماهەنگی زێتری الوانی پارچەکانی‬

‫بەمەبەستی پیرۆزکردنی ‪١٣‬ساڵەی دامەزراندنی‬ ‫ڕێکخراوی ئ��ازادی الوان��ی کوردستان شاندێکی‬ ‫مەکتەبی سکرتایەت و هەڤااڵنی ناوەندی بااڵی‬ ‫سلێمانی و دەوروب����ەری سلێمانی‪،‬سەردانی‬ ‫مەکتەبی سکرتایەتی ڕێکخراوی ئازادی الوانیان‬ ‫ک��رد‪،‬وێ��ڕای پیرۆزبای هیوای ب��ەردەوام��ی زیاتر‬ ‫لە پێناوخزمەتکردنی زێتری الوان��ی کوردستان‬ ‫ک��رای��ەوە‪،‬ک��اری هاوبەش و هەماهەنگی نێوان‬ ‫ڕێکخراوەکانی الوان جەختی لەسەرکرایەوە‪.‬‬

‫کوردستان‬ ‫ک��اری ه��اوب��ەش وب��زاڤ��ی الوان���ی بەشەکانی‬ ‫کوردستان تەوەرێکیتری گفتو گۆکان بوو‬ ‫دەورووب��ەری هەولێر‪ :‬دابەشکردنی پێداوستی‬ ‫وەرزشی‬ ‫بەئامادەبوونی بەرپرس و کارگێڕانی لقی ‪١٦‬و‬ ‫سکرتێروکارگێرانی مەکتەبی سکرتایەت وهەڤااڵنی‬ ‫ناوەندی بااڵی دەورووبەری هەولێر‬ ‫بەمەبەستی زیاتر خزمەتکردنی بزاڤی وەرزشی‬ ‫پێداویستی بەسەر تیپەمیللیەکانی سنوری پیرزین‬ ‫و مەالئۆمەروشاوەیس و پیرمام دابەشکرا‬ ‫بارزان‪ :‬سەردانی الوان بۆ سەر مەزاری نەمران‬ ‫بەمەبەستی نوێ کردنەوەی پەیمانی سۆزو‬ ‫وەفاداری بۆ ڕێبازی بارزانی نەمر ڕێبەرو سیمبوڵی‬ ‫نەتەوەییمان‪ ،‬الوانی کوردستان لە بارزان سەردانی‬ ‫گڵکۆی نەمرانیان کرد‬ ‫دوای دانانی چەپکە گوڵی وەفاداری و هەدیە‬ ‫کردنی سورەتی فاتیحا بۆ ڕۆحی شادی بارزانی‬ ‫نەمرو ئیدریسی جوانە مەرگ‬ ‫پەیامی الوانی کوردستان پێشکەشکراوالوان‬ ‫پەیمانی سۆزو وەفاداریان بۆ ڕێبازی بارزانی نەمر‬ ‫دووپاتکردەوە‬ ‫هەولێر‪ :‬کۆتای هێنان بەخولێک بۆ ‪ ١٢٠‬ئافرەت‬ ‫بەئامادەبوونی هەڤاڵ کاکە مین نجار ئەندامی‬ ‫مەکتەبی سیاسی وئەندامانی سەرکردایەتی پارتی‬ ‫وسکرتێروکارگێرانی سکرتایەت وهەڤااڵنی لقی‪٢‬‬ ‫ناوندی سێی چاالکی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫هەولێر کۆتای بەخولێکی فێرکاری و کاری دەستی‬ ‫بۆ ‪١٢٠‬ئافرەتی سنورەکە هێناو بڕوانامەو دیاریان‬ ‫بەسەر دابەشکرا‬

‫چــاالکــی‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫ناوەندی بااڵی ئاكرێ‬ ‫ناوەندا چاالكی بوتان خولەكا زمانێ‬ ‫كوردی ڤەكر بو ( ‪ )60‬قوتابین كورو كج ل‬ ‫ناحیا كەلەك‬ ‫ناوەندا چاالكی ئاكرێ كوتایی ئینا ب‬ ‫خولەكا توپا پێ ئەوا هاتبو ڤەكرن بو (‪)32‬‬ ‫نیپین سنورێ ناوەندا‬ ‫ناوەندا چاالكی بجیل كوتایی ئینا ب‬ ‫خولەكا توپا پێ ئەوا هاتبو ڤەكرن بو (‪)36‬‬ ‫تیپین سنورێ ناوەندا خو‬ ‫ناوەندا چاالكی بجیل كوتایی ئینا ب‬

‫خولەكا توپا پێ ل گوندێ كەالتی ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو ( ‪ )32‬تیپین سنورێ ناوەندا خۆ‬ ‫ناوەندا چاالكی بوتان مەراسونەكا غاردانێ‬ ‫ئامادەكربو بو ( ‪ )50‬یاریزانین سنورێ‬ ‫ناوەندا خو‬ ‫ناوەندا بااڵ الوان ئاكرێ رابوین ب دابەش‬ ‫كرنا ( ‪ )195‬تاخمین جل و بەرگین وەرزشی‬ ‫ب سەر گروپین الوان ل سنورێ ناوەندا‬ ‫چاالكی بەردەرەش‬ ‫ناوەندا بااڵ ئاكرێ رابوین ب دابەش كرنا‬

‫( ‪ )95‬جل و بەرگین وەرزش��ی ب سەر‬ ‫گروپین الوان سنورێ ناوەندا چاالكی دارەتو‬ ‫ناوەندا چاالكی گردەسین خولەكا توپا‬ ‫سەر مێز ڤەكر بو ( ‪ )22‬یاریزانین سنورێ‬ ‫ناوەندا خو‬ ‫بەرپرسێ ناوەندا بااڵ سمینارەك ب ریڤە‬ ‫بر بو الوین سنورێ ناوەندا بااڵ ئاكرێ‬ ‫رابوین ب پیش كیش كرنا ( ‪ )48‬بتلین‬ ‫خوینێ بو نەخوشین نەخشیا تەلەسیما‬ ‫هەین ل نەخوشخانا هاوار هاتنێ ل ئاكرێ‬

‫ناوەندی بااڵی هەولێر‬ ‫ن��اوەن��دی ب��ااڵی هەولێر كۆرێكی بۆ‬ ‫رۆژنامەنوس(یوسف احمد) ئامادەكرد لەژێر‬ ‫ناونیشانی رۆڵی الوان لەوسەردەمە‪.‬‬ ‫ناوەندی بااڵی هەولێر كۆرێكی لە ژێر‬ ‫چاودێری شێخ فریاد بارزانی‪ ،‬بۆ وتەكانی‬ ‫بارزانی سازكرد‪.‬‬ ‫سمینارێك بۆدكتۆر فازیل جاف لەسەر‬ ‫ناوەندی (‪)3‬‬ ‫وتار بێژی‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی پێگەیاندنی سێ هەولێر‬ ‫ناوەندی (‪)1‬‬ ‫ن��اوەن��دی چاالكی پێگەیاندنی یەكی كۆتایی بەخولی (‪)26‬گ��واڵن بەچاودێری‬ ‫هەولێر كۆتایی هێنا بەخولی شەهیدان كۆمپانیای كوانجۆ بۆ(‪)64‬تیپ سازكرابوو‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی (‪)11‬یاریزانی بۆ‬ ‫بەچاودێری لقی دوو‪.‬‬ ‫كۆرێكی شعری بۆ خاتو (شیالن محمد)‪)32( .‬تیپ‪.‬‬ ‫ئاهەنگی دەرچونی (‪ )120‬ئافرەت لە‬ ‫خولی خەیاتە‪.‬‬ ‫ناوەندی (‪)2‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی مەنهەج بۆ(‪ )40‬كور‬ ‫ن��اوەن��دی چاالكی پێگەیاندنی دووی‬ ‫هەولێر خولێكی شەترەنجی بۆ (‪)16‬تیپ و كچ‪.‬‬ ‫سازكرد‬

‫ناوەندی(قەاڵت)‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی قەاڵت‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی ئ���ادارو ن��ەورۆز‬ ‫بەچاودێری ناوچەی قەاڵت‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ(‪)32‬‬ ‫تیپ سازكرا بوو‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولی مۆسیقابۆ(‪ )16‬الو‬

‫ناوەندی بااڵی رانییە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫سازدانی یاریەكی دۆستانە لە نێوان تیپی‬ ‫وەرزش��ی (كێوەرەشی رانیە) و (سۆلداریەتی‬ ‫ق���ەاڵدزی) لە یاریگای ق��ەاڵدزی بەرێوە چوو‪.‬‬ ‫ئەنجامەكەشی (‪ )4‬بە رامبەربە (‪ )2‬لە بەرژەوەندی‬

‫تیپی تۆپی پێی (كێوەرەش) كۆتایی هات‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی برین و دروومان بۆ (‪)30‬‬ ‫ئافرەتی سنورەكە كە ماوەی (‪ )22‬رۆژی خایەند‪.‬‬ ‫كۆتایی هێنان بە خولێكی برین و دروومان كە‬

‫بۆ(‪ )30‬ئافرەتی سنورەكەی كردبۆوە‪.‬‬ ‫كۆتایی هێنان بەخولێكی تۆپی بالە كە بەبۆنەی‬ ‫دەست بەكاربونی رێ��زدار (نێچیرڤان بارزانی)‬ ‫بەسەرۆكی حكومەت سازكرابوو‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫خولێكی تۆپی پێ بۆ(‪)32‬تیپ بەناوی‬ ‫سەرۆكی هەرێم‪.‬‬ ‫سمینارێك بۆ مامۆستا (عبدالرحمان) لە‬ ‫ژێرناوی ناوی ئەمرۆی كوردستان‪.‬‬ ‫كۆرێك بۆ سەرجەم وەرزشوانانی سنوری‬ ‫خۆی‪.‬‬

‫ناوەندی (‪)4‬‬ ‫ناوەندی چاالكی پێگەیاندنی چواری‬ ‫هەولێر خولێكی ی��ازدەی��اری��زان��ی ك��ردوە‬ ‫لەژێرناونیشانی كابینەی حەوت‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولی شەهیدعلی شەعبان‬ ‫بۆ(‪)64‬تیپ سازكرابوو‪.‬‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولی (شەهید محیدین)‬ ‫بۆ(‪) 72‬تیپ سازكرابوو‪.‬‬ ‫سمینارێك بۆ مامۆستا (سیروان عبداللە)‬ ‫بەناونیشانی پێشكەوتنی كوردستان‪.‬‬

‫‪37‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫ناوەندی بااڵی سۆران‬

‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی سۆران‬ ‫كۆتای هێنا بە خولێكی تۆپی پێ كەناوەندەكەمان‬ ‫بۆ (‪ )16‬تیپی سنوری خۆی سازیكردبوو‪ ،‬دواتر‬ ‫لەالیەن ئامادەبوانان خەاڵت بەسەر هەردوو تیپ‬ ‫دابەش كرا‬ ‫كۆتای هێنا بە تۆپی پێ كەناوەندەكەمان بۆ‬ ‫(‪ )16‬تیپی سنوری خۆی سازیكردبوو‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی سیدەكان‬ ‫كۆتایی هێنان بە خولی تۆپی پێ كەناوەندەكەمان‬ ‫بۆ‪ )16‬تیپ سازی كردبو‬ ‫كۆتایی هێنان بە خولی تۆپی پێ كەناوەندەكەمان‬ ‫بۆ ‪ )16‬تیپ سازی كردبوو‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی قەسری‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ لە سنوری چاالكی‬ ‫قەسرێ بۆ ‪ 18‬تیپ‬ ‫خولێكی تۆپی پێ بۆ (‪ )8‬تیپی سنوری گەاڵلە‬ ‫كردەوە رۆژانە یاریەكان لە گەاڵلە بەرێوە دەچن‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ (‪ )18‬تیپ‬ ‫دواتر لەالیەن ئامادەبوانان خەالت بەسەر هەردوو‬ ‫تیپ دابەش كرا‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ (‪ )10‬كردەوە‬ ‫رۆژانە یاریەكان بەرێوە دەچن‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی وەرتێ‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ (‪ )8‬تیپ‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ (‪ )8‬تیپ لە‬ ‫سەنتەری ناحیەی وەرتێ‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێی بچوك كراوە بۆ‬ ‫(‪ )8‬لە سنوری خانقا‬ ‫كۆتایی هێنان بە خولی تۆپی پێ كە بۆ (‪)8‬‬ ‫تیپی سنوری خۆی سازی كردبوو‬

‫كۆتایی هێنان بە خولی تۆپی پێ كە بۆ (‪)8‬‬ ‫تیپی سنوری خۆی سازی كردبوو‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی چۆمان‬ ‫كۆتایی هێنان بە خولێكی تۆپی پێ بچوك كراوە‬ ‫ئەنجامدانی پێشبركێی زانستی بۆ گروپی‬ ‫چۆمانی كوران و گروپی فیدرالی كچان‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی سیدەكان‬ ‫كۆتایی هێنان بە خولی تۆپی پێ یاریزانە‬ ‫دێرینەكان‪.‬‬ ‫كۆتایی هێنان بە خولی تۆپی پێ یاریزانە‬ ‫دێرینەكان بروانامەی ناوبژیوانانی دەڤەرەكەمان‬ ‫بەخشرا‬ ‫كۆتایی هێنان بە خولی تۆپی پێ یاریزانە‬ ‫دێرینەكان‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی خەلیفان‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ مامۆستایانی‬ ‫سنوری خۆی‬ ‫كرنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ (‪ )17‬تیپی‬ ‫سنوری خۆی كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ لە‬ ‫سنوری سریشمە بۆ (‪ )12‬تیپ‬ ‫كردنەوەی خولێكی بەهێزكردنی زمانی (عەرەبی)‬ ‫بۆ (‪ )12‬الوی سنوری خۆی ئەم خولە بۆ ماوەی‬ ‫یەك مانك بەردەوام دەبیت‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی دیانا‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ (‪ )14‬تیپی‬ ‫سنوری خۆی كۆتایی هێنان بە خولێكی تۆپی‬ ‫پێ كە بۆ ‪ )14‬تیپ سنوری خۆی سازیكردبوو‬ ‫گروپی (بناری حسن بەك ) سەر بە ناوەندی‬ ‫چاالكی و پێگەیاندنی دیانا خولێكی تۆپی پێ بۆ‬ ‫(‪ )22‬تیپ كردەوە‬

‫كۆتایی هێنانی خولی تۆپی پێی فەرمانگەكانی‬ ‫چەمچەماڵ‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولێكی زمانی ئینگلیزی لە‬ ‫ن��اوەن��دی چ��االك��ی چەمچەماڵ ب��ۆ ‪ 38‬الوی‬ ‫سنوورەكە‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی بالە لە ناوەندی چاالكی‬ ‫تەكیە بۆ ‪ 18‬تیپی بە توانای سنوورەكە‪.‬‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولێكی تۆپی پێی تارتان لە‬ ‫شارەدێی قەرەهەنجیر بۆ ‪ 24‬تیپ‪.‬‬ ‫لەشارە دێی قەرەهەنجیر كۆتایی هات بە‬ ‫خولێكی شەترەنج كە بۆ ‪ 18‬الو كرابۆوە‪.‬‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولێكی زمانی ئینگلیزی لە‬

‫شارەدیی تەكیە بۆ قووتابیانی پۆلی نۆیەم‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی كاراتێی شۆتۆكان كە‬ ‫قوتابخانەی ئەكادیمیای ‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی رۆشنبیری بۆ ماف ناس‬ ‫و كارگێڕی لقی ‪19‬ی پارتیمان هەڤاڵ(یوسف‬ ‫ئەنوەر) لە ژێر ناونیشانی((شۆڕ شی گواڵن و‬ ‫بیرو بۆچوونی الوان))‬ ‫ك��ردن��ەوەی پێشانگایەكی ش��ێ��وەك��اری لە‬ ‫ناوەندی چاالكی تەكیە‪.‬‬ ‫بەشداری پێشانگایەكی فۆتۆ یی بەهێز كە‬ ‫سەنتەری ئەكا دیمۆس بۆ ‪ 25‬فۆتۆ‪ 0‬گرافەر‬ ‫كردیەوە‪.‬‬

‫كۆتایی هێنان بە خولێكی فێربونی كۆمپیوتەر‬ ‫بۆ (‪ )16‬كارمەند بۆ بەرنامەكانی ( ویندۆز و‬ ‫وورد و ئەكسل) م��اوەی مانگیك دەخایەنی‬ ‫بەسەرپەرشتی مامۆستای پسپۆر شارزا‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی بەهێزكردنی زمانی ئینگلیزی‬ ‫– عەربی – بیركاری – فیزیاء بۆ (‪ )200‬الوی‬ ‫كورو كچ‬ ‫كردنەوەی خولێكی دوورومان بۆ (‪ )20‬ئافرەتی‬ ‫سنوری خۆی ئەم خولە بۆ ماوەی یەك مانك‬ ‫بەردەوام بوو‬ ‫كردنەوەی خولێكی فێربونی كۆمپیوتەر بۆ‬ ‫(‪ )38‬الوی كج و كوری سنوری خۆی‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی سمیالن‬ ‫دابەش كردنی جل و بەرگی وەرزشی‬ ‫دابەش كردنی جل و بەركی وەرزشی گروپی‬ ‫دارو سالم‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی سۆران‬ ‫كردنەوەی خولێكی بەهێزكردنی زمانی كوردی‬ ‫بۆ (‪ )45‬قوتابی ئەم خولە بۆ ماوەی یەك مانك‬ ‫بەردەوام بوو‬ ‫كردنەوەی خولێكی بەهێزكردنی زمانی عەربی‬ ‫بۆ (‪ )45‬قوتابی ئەم خولە بۆ ماوەی یەك مانك‬ ‫بەردەوام بوو‬ ‫كردنەوەی خولێكی بەهێزكردنی زمانی بیركاری‬ ‫بۆ (‪ )45‬قوتابی ئەم خولە بۆ ماوەی یەك مانك‬ ‫بەردەوام بوو‬ ‫كردنەوەی خولێكی بەهێزكردنی زمانی ئینگلیزی‬ ‫بۆ (‪ )45‬قوتابی ئەم خولە بۆ ماوەی یەك مانك‬ ‫بەردەوام بوو‬

‫ناوەندی بااڵی چەمچەماڵ‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪38‬‬

‫كۆڕێك بۆ بەرپرسی ناوەندی بااڵ لە ناوەندی‬ ‫چاالكی تەكیە‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی كۆمپیوتەر لە ناوەندی‬ ‫چاالكی شۆڕش بۆ ‪ 28‬الو‪.‬‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولێكی بەهێزكردنی زمانی‬ ‫عەرەبی لە ناوەندی چاالكی شۆرش‪.‬‬ ‫خەاڵتكردنی ‪ 3‬ی��اری��زان��ی هۆڵی كاراتێی‬ ‫‪18‬ی شوبات كە لە چەند پالەوانێتیەكدا پلەی‬ ‫شایستەیان بەدەست هێنا بوو‪.‬‬ ‫ب��ەش��داری ف��راوان��ی الوان��م��ان لە مەراسیمی‬ ‫هێنانەوەی روفاتی ‪ 730‬شەهیدی ئەنفال بۆ‬ ‫سنورەكەمان‬

‫چــاالکــی‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫ناڤەندا باال سێمێل‬ ‫دابەشكرنا ‪ 100‬سێتێن جل و بەرگێن‬ ‫وەرزشی ل سەر ناڤەندێن چاالكییان ژبو‬ ‫دابەشكرنا وان ل سەر تیپێن و ەرزشی ین‬ ‫سنورێ ناڤەندێن خوە‬ ‫ناڤەندا سێمێل یا چاالكی و پێگەهاندنا‬ ‫الوان‬ ‫بدوماهیك ئینانا قارەمانییا تەپا پێ‬ ‫یا پچیك بو ‪ 16‬تیپێن سنورێ ناڤەندا‬ ‫سێمیلێ‪.‬‬ ‫بدوماهیك ئینانا قارەمانییا تەنسا‬ ‫ئەردی بو ‪ 24‬یاریكەرین سنورێ ناڤەندا‬ ‫سێمیلێ‪.‬‬ ‫بدوماهیك ئینانا قارەمانییا تەپا تەپا‬ ‫مێزێ بو ‪ 20‬یاریكەرین سنورێ ناڤەندا‬ ‫سێمیلێ‪.‬‬

‫ناڤەندا باالیا میسل‬

‫‪ ‬ناڤەندا چاالكی وپێگەیاندنا بەرتلە‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫ناڤەندا چاالكی وپێگەیاندنا باشیك‪.‬‬ ‫دیماهیك ب خوال تەپا پێ هات ئەوا ل‬ ‫گۆرەپانا دەستگرد یا (‪)6‬یاریزانی هاتبو‬ ‫ڤەكرن بۆ(‪)30‬گروپێن ناحیا باشیك و‬ ‫گوندێ بحزانێ‬ ‫ب��ەش��داری كرینە ده���ەردوو سمینارێن‬ ‫هاتینە س��ازدان ژالی��ێ ه��ەردوو بنگەهێن‬ ‫اللش یا رەوشنبیری و كۆمەالیەتی ل ناحیا‬ ‫باشیك وگوندێ بحزانی‬ ‫جل وبەرگێن وەرزشی ب سەر گروپێن‬ ‫وەرزش���ی ل ناحیا باشیك و گوندێن‬ ‫دەوروبەر هاتنە دابەش كرن‬

‫‪ ‬ڤەكرنا پێشبركێ یەكا مەلەڤانی كرنێ گەنجێن سنورێ ل‪.‬ن‪.‬خازر‪.‬‬ ‫ل مەلەڤانگەها بەرتلە بۆ(‪)25‬مەلەڤانكەرێن‬ ‫ناڤەندا چاالكی وپێگەیاندنا تلكیف‪.‬‬ ‫ناحیا بەرتلە‪.‬‬ ‫ئەنجامدانا پێشبركێ یەكێ بایسكل‬ ‫ناڤەندا چاالكی وپێگەیاندنا گوگجەلیل‪ .‬سواری بۆ(‪)35‬بایسكل سوارێن سنورێ‬ ‫دیماهیك ب خوال تەپا پێ هات ئەوا قەزا تلكیف‬ ‫جل وبەرگێن وەرزشی ب سەر گروپێن‬ ‫هاتبو ڤ��ەك��رن ب��ۆ(‪)25‬گ��روپ��ێ��ن گوندێ‬ ‫وەرزشی ل ناحیا وانكێ و گوندێن دەوروبەر‬ ‫گوگجەل‬ ‫هاتنە دابەشكرن‬ ‫ن���اڤ���ەن���دا چ���االك���ی وپ��ێ��گ��ەی��ان��دن��ا‬ ‫ناڤەندا چاالكی وپێگەیاندنا خورسیباد‪.‬‬ ‫قەرەقوش‪.‬‬ ‫دیماهیك ب خوال تەپا پێ هات ئەوا‬ ‫ڤەكرنا خولەكا زمانێ ئینگلێزی بۆ(‪)30‬‬ ‫هاتبو ڤ��ەك��رن ب��ۆ(‪)30‬گ��روپ��ێ��ن گوندێ‬ ‫قوتابیێن سنورێ قەزا قەرەقوش‪.‬‬ ‫ئەنجامدانا(ماراسون) نەكێ ب��ۆ(‪ )75‬خورسیباد ودەوروبەر‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ن���اڤ���ەن���دا ف��ەی��دی��ێ ی���ا چ���االك���ی و‬ ‫پێگەهاندنا الوان‬ ‫بدوماهیك ئینانا قارەمانیا تەپا پیێ یا‬ ‫پچیك بو الوێن سنورێ فەیدێ بو ‪ 16‬تیپا‬

‫بدوماهیك ئینانا قارەمانیا تەپا پیێ یا مسیریكێ دقارەمانییەكا تایكواندویێ دا ل‬ ‫پچیك بو الوێن سنورێ شاریا بو ‪ 28‬تیپا‪ .‬دهوكێ‪.‬‬ ‫بدوماهیك ئینانا قارەمانیا تەپا پیێ یا‬ ‫ن���اڤ���ەن���دا ت���ەن���اه���ی ی����ا چ���االك���ی‬ ‫پچیك بو الوێن سنورێ فەیدێ بو ‪ 12‬تیپا‬ ‫وپێگەهاندنا الوان‬ ‫ئەنجام دانا سمینارەكێ ژالیێ هەڤال‬ ‫ن���اڤ���ەن���دا م��س��ی��ری��ك ی����ا چ���االك���ی‬ ‫(دیار فتاح) بەرپرسێ ناوچا تەناهێ بو‬ ‫وپێگەهاندنا الوان‬ ‫هالویستنا ئاالیێن كوردستانێ ل سەر ‪ 40‬الوێن سنورێ تەناهی لدور بارودوخێ‬ ‫هەمی ستوینێن ئاسنی ین دن��اڤ بەرا كوردستانێ‪.‬‬ ‫نمایشكرنا كەڤالەكێ تایكواندویێ بۆ‪30‬‬ ‫مسیریك و سێمێل‪.‬‬ ‫ڤەكرنا پیشانگەهەكا وێنەیین شەهیدا‪ .‬یاریكەرێن تیپا تایكدواندویێ یا سنورێ‬ ‫بدوماهیك ئینانا قارەمانییا تەپا پێ ناڤەندا تەناهی‪.‬‬ ‫یا الوان بو ‪ 24‬تیپێن سنورێ كومەلگەها‬ ‫ناڤەندا خانكێ یا چاالكی وپێگەهاندنا‬ ‫مسیریكێ‪.‬‬ ‫بدوماهیك ئینانا قارەمانییا دام و الوان‬ ‫بدوماهیك ئینانا قارەمانییا دام و‬ ‫دەستەكا بو ‪ 12‬دام و دەستەكین میری‬ ‫و حزبی ل سنورێ كومەلگەها مسیریكێ‪ .‬دەستەكیچن میرێ وحزبی ل سنورێ‬ ‫ڤەكرنا خولەكا فێركرنا كومپیوتەری كومەلگەها خانكێ كو ‪ 8‬دام و دەستەكا‬ ‫ب��و ‪ 12‬ئافرەتێن س��ن��ورێ كومەلگەها پشكداری تێدا كربوو‪.‬‬ ‫ڤەكرنا قارەمانییەكا تەپا پێ یا پچیك‬ ‫مسیریكێ‪.‬‬ ‫بشداری یا تیپا تایكوداندویێ یا ناڤەندا بو الوین سنورێ خانكێ‪.‬‬

‫‪39‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫ناوەندی بااڵی سەفین‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫شەقاڵوە‬ ‫ئ���ەن���ج���ام���دان���ی س��ی��م��ی��ن��ارێ��ك بۆ‬ ‫موئەیەدئەحمد ش��ارەزال��ەزی��ن��دەوەرە‬ ‫وردبینەكان لەژێرناونیشانی بەئاگابونی‬ ‫الوان لەنەخۆشیە گوازراوەكان‬ ‫ئەنجامدانی ك��ۆرێ��ك بۆهەڤال وشیا‬ ‫حمد بەرپرسی ناوەندلەژێرناونیشانی‬ ‫وریابونەوەی الوان لەدوركەتنەوەوشێواندنی‬ ‫باری ئارامی وئاسایشی كوردستان‪.‬‬ ‫ئەنجامدانی ئێوارە خوانێك بۆگشت‬

‫بەرپرسی گ��رووپ وكارگێرانی گرووپی‬ ‫چاالكی سنوری‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫هەریر‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێی بچوككراوە‬ ‫ب��ۆ(‪ )18‬تیپی وەرزش��ی سنوری گرووپی‬ ‫بەربیان‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ(‪)16‬‬ ‫تیپی وەرزش��ی سنوری گرووپی چاالكی‬ ‫ئۆردوگا(‪)2‬‬ ‫ك��ۆت��ای هێنابەخولێكی ت��ۆپ��ی پێی‬

‫بچوككراوە ك��ەب��ۆ(‪ )16‬تیپی وەرزش��ی‬ ‫ئەنجامی دابوو‬ ‫ك��ۆت��ای هێنابەخولێكی ت��ۆپ��ی پێی‬ ‫بچوككراوە ك��ەب��ۆ(‪ )18‬تیپی وەرزش��ی‬ ‫ئەنجامی دابوو‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫كۆیە‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێی بچوككراوە‬ ‫بۆتیپەوەرزشیەكانی سنوری ناوەندی كۆیە‬ ‫لەژێرناوی شەهیدلەیالقاسم یاریەكان‬ ‫رۆژانە بەردەوامیان هەیە‪.‬‬

‫ناوەندی بااڵی كەركووك‬ ‫سازكردنی كۆرێك بۆ ( نوعمان شۆرئاغا)‬ ‫بە بۆنەی ساڵیادی( ئەنفال) باسی یادە‬ ‫تاڵەكانی ئەوكاتەی كرد كە خودی خۆی‬ ‫یەكێ بوو لە گیراوەكانی ئەنفال‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪40‬‬

‫كۆتایی هێنانی خولێكی تۆپی پێ كە‬ ‫بەبۆنەی ساڵیادی لەدایك بوونی باوكی‬ ‫نەتەوەی كورد بارزانی نەمر ئەنجاماندابوو‪..‬‬

‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی كەركووك ‪3‬‬ ‫بەشداری مەراسیمی ساڵیادی ئەنفالی‬ ‫كەركووك ‪1‬‬ ‫بەشداری مەراسیمی ساڵیادی ئەنفالی كرد لە گوندی تۆبزاوە كەبەرێز كاك )‬ ‫كرد لە گوندی تۆبزاوە كە كاك )نیچیرڤان نیچیرڤان بارزانی) ئامادەی مەرسیمەكە‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫بارزانی) ئامادەی مەرسیمەكە بوو‪..‬‬ ‫ئەنجامدانی قورعەی خوولی تۆپی سەر‬ ‫مێز (شـەهـید خـەسـرەو ) كە بۆ (‪ )34‬ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫كەركووك ‪4‬‬ ‫یاریزان كرایەوە‪.‬‬ ‫كۆتایی بە خولێكی وەرزشی تۆپی پێ‬ ‫دابین كردنی هێڵی ئەنتەرنێتی ( وای‬ ‫فای) و تەرخان كردنی ژوورێك لە ناوەند هێنا كە بۆ ‪ 45‬تیپی وەرزشی سنوورمان‬ ‫بۆ الوانی سنوورمان كە لە یەك كاتدا پێنج ئەنجاماندابوو‪.‬‬ ‫كەس سودمەند دەبێت لێی‬ ‫ئەنجـامدانی یاری كۆتایی خوولی تۆپی ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫پردێ‬ ‫سـەر مێز‪.‬‬ ‫ب��ەش��دارب��وو ل��ە پێشانگای سااڵنەی‬ ‫بەڕێوەبردنی یارییـەكانی خوولـی تۆپـی‬ ‫قوتابخانەی دواناوەندی سەوزێ‬ ‫پێـی چەسپـاندن‬ ‫ناوەندیان بەشداربوو لە چاالكی رێكخراوی‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی پەنا لە نمایشكردنی شانۆگەرییەك‬ ‫ناوەندیان بەشداربوو لە پێشەنگایەكی‬ ‫كەركووك ‪2‬‬

‫ك��اری دەستی قوتابیان لە قوتابخانەی‬ ‫نیشتیمان‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫دووبز‬ ‫ه��اوك��اری��ك��ردن��ی قوتابخانەی واڵت��ی‬ ‫ئامادەیی تێكەاڵوشانۆگەریەكی پێشكەش‬ ‫كرد بۆ بەرز راگرتنی كەركوكی كوردستان‪.‬‬ ‫ه��اوك��اری��ك��ردن��ی قوتابخانەی واڵت��ی‬ ‫ئامادەیی تێكەاڵوشانۆگەریەكی پێشكەش‬ ‫كرد بە بۆنەی یادی ئەنفال‪.‬‬ ‫ه��اوك��اری��ك��ردن��ی رێ��ك��خ��راوی پەنا‬ ‫شانۆگەریەكی پێشكەش كرد دەرب��ارەی‬ ‫وەزع و موعاناتی الوانی عێراق و الوانی‬ ‫كەركوك بەتایبەتی‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫داقووق‬ ‫كۆتایی هێنانی خولێكی وەرزشی تۆپی‬ ‫پێ ی فوتساڵ بۆ ‪ 12‬تیپی وەرزش��ی‬ ‫سنووریان‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی وەرزشی تۆپی پێ ی‬ ‫فوتساڵ بۆ ‪ 12‬تیپی وەرزشی سنووریان‪.‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫رێكخستن و نمایشكردنی چەند كارێكی‬ ‫هونەری كە پێكهاتبوو لە خوێندنەوەی شیعر‬ ‫و نمایشكردنی چەند تابلۆیەكی پەیكەر تاشی‬ ‫و پێشانگایەكی وێنەیی كە تایبەت بوو بە‬ ‫كارەساتی ئەنفال‪.‬‬ ‫سەردانی م��ەزارگ��ای ئەنفالەكانمان كرد‬ ‫لە ناحییەی رزگاری تاجە گوڵینە ی رێز و‬ ‫وەفامان دانا‪.‬‬ ‫كردنەوەی پێشانگای كتێب لە قەزای كفری‬ ‫دابین كردنی كۆمپیتەریكی دیسكتۆپ لە‬ ‫جۆری [ئێڵ جی] بۆ كتیبخانەی گشتی كەالر‬

‫ناوەندی بااڵی كەالر‬ ‫كە بوو بە جێگەی خۆشحاڵی بەرێوبەرایەتی‬ ‫كتێبخانە گشتیەكانی گەرمیان و دە ستخۆیان‬ ‫لێكردن‪.‬‬ ‫كردنەوەی پێشانگایەكی كتێب لە ناحییەی‬ ‫رزگاری‬ ‫ناوەندی چاالكی كفری‬ ‫داب��ی��ن ك��ردن��ی ج��ل و ب��ەرگ��ی وەرزش���ی‬ ‫بەسەرتیپەكانیدا‪.‬‬ ‫بەشداریمانكرد لە فیستیفاڵی هونەری‬ ‫ش��ێ��وەك��اری ك��ەب��ەش��ی چ��االك��ی ه��ون��ەری‬ ‫پەروەردەی كفری بەو كارە هەستابوون‪.‬‬

‫ناوەندی چاالكی كەالر‬ ‫بەشداریكرد لە پێشنگایەكی هونەری كە‬ ‫تایبەت بوو بە ساڵ رۆژی كارەساتی ئەنفال‪.‬‬ ‫ناوندی چاالكی دەربەندیخان‬ ‫كردنەوەی خولێكی بەهێزكردن بۆ وانەی‬ ‫كیمیا كە زیاتر لە ‪ 20‬قوتابی بەشداریان تێدا‬ ‫كردوە‪.‬‬ ‫ناوندی چاالكی رزگاری‬ ‫كردنەوەی پێشنگایەكی كتیب لەناحییەی‬ ‫رزگاری لە ژێر ناوی [باكتێب هەمیشە هاوڕێت‬ ‫بێت] كە لە ‪ 25%‬دانشكاندنی بۆ كرابو‬

‫ناوەندی بااڵی بارزان‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی نزار‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ ‪ 15‬تیپی‬ ‫سنورمان‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی تێنسی سەرمێز بۆ ‪18‬‬ ‫یاریزانی سنورمان‪.‬‬ ‫خەاڵتكردنی ژمارەیەك لەالوانی سنورمان‬ ‫بەجل وبەرگی وەرزشی‪.‬‬ ‫خەالتكردنی ژم��ارەی��ەك لەئافرەتانی‬ ‫سنورمان بە كالەی وەرزشی‪.‬‬ ‫كۆتای هێنانی خولێكی تۆپی پێ بۆ ‪16‬‬

‫ن��اوەن��دی چاالكی وپێگەیاندنی الوان��ی‬ ‫بەرۆژ‬ ‫خەاڵتكردنی ژمارەیەكی الوی سنورمان‬ ‫بەجل وبەرگی وەرزشی‪.‬‬ ‫خەاڵتكردنی ‪4‬تیپی سنورمان بەجل‬ ‫وبەرگی وەرزشی‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ ‪ 17‬تیپی‬ ‫سنورمان‬ ‫كردنەوەی خولێكی بالە بۆ ژمارەیەك لە‬ ‫تیپەكانی سنورمان‪.‬‬ ‫كۆتای هێنانی خولێكی تێنسی سەرمێز‪.‬‬

‫ناوەندی بااڵی سلێمانی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫ك��ردن��ەوەی خولی كومپیوتەر بۆ ‪ 25‬الوی‬ ‫سەربەسنوری سلێمانی‬ ‫كردنەوەی خولی درووم��ان كە ‪20‬فێرخوازی‬ ‫ئافرەت تێیدا بەشداربون‪. ‬‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولێكی وەرزش���ی ك��ارات��ە كە‬ ‫‪35‬یاریزان بەشداریان تێیدا كردوە‬ ‫سازدانی ۆرگ شۆپێك لە ژێر ناونیشانی‬ ‫(رۆڵی الوان لە كاری رێكخراوەییدا) كە لە‬ ‫م ۆرگ شۆپەدا كۆمەڵێك الوزۆر ئامادە بون‪.‬‬ ‫سازدانی سمینارێك لەژێر ناونیشانی( رۆڵی‬

‫الوانی كوردلە گۆرانكاریەكانی سوریا)‬ ‫سازدانی ئێوارە كۆریكی شیعری لەبارەگای‬ ‫ناوەند بۆ چەندالوێكی شاعیر‪.‬‬ ‫سازدانی یارییەكی دۆستانەی تۆپی پێ لەگەڵ‬ ‫تیپی وەرزشی پێشە‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولێكی تێنسی س��ەر مێز بۆ‬ ‫‪20‬الوی سەر بە سنوری ناوەندی چاالكیان‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی شەترەنج بۆ ‪18‬الوی سەر‬ ‫بەسنوری ناوەندیان‪.‬‬ ‫كۆتای هێنانی خولێكی تۆپیی پێ كە‪18‬تیپی‬

‫وەرزشی تیاتدا بەشداربوون‪.‬‬ ‫ن��اوەن��دی چ��االك��ی سلێمانی دووه��ەس��ت��ا‬ ‫بەكردنەوەی خولێكی عەرەبی بۆ ‪25‬قوتابی‪.‬‬ ‫كردنەوەی پێشبركێیەكی رۆشنبیری بۆ ‪15‬الو‬ ‫كەلە كۆتایی دا سەر كەوتوان خەاڵت كران‪.‬‬ ‫ناوەندی سەرچنار هەستا بە سازدانی خولێكی‬ ‫بلێاردكە ‪ 30‬الوێتیدا بەشداربون‬ ‫ن��اوەن��دی چاالكی وپێگەیاندنی سەرچنار‬ ‫هەستا بەكردنە وەی خولێكی تێنسی سەر مێز‬ ‫بۆ ‪15‬الوی سەربەسنوری ناوەندیان‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫س��ازدان��ی فیستیڤالێكی كەلتوری بۆ‬ ‫قوتابیانی قوتابخانەكە لە شارۆچكەی بلێ‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی بلێ‬ ‫بەشێوەیەكی رێورەسمی هەستاین بە‬ ‫خەاڵتكردنی ( ‪ ) 10‬ئەندامی ئافرەتی‬ ‫سنورمان بە كالەی وەرزشی‪.‬‬ ‫خەاڵتكردنی ( ‪ ) 20‬ئەندامی سنورمان بە‬ ‫جل وبەرگی وەرزشی‪.‬‬ ‫لە رێورەسمێكدا هەستاین بە كردنەوەی‬ ‫خولێكی تۆپی پێ بۆ ‪ 12‬تیپی سنورمان‪.‬‬ ‫كۆتای بەخولێكی تۆپی بالە هێنا بۆ ‪14‬‬ ‫تیپی سنورمان‪.‬‬ ‫سازدانی پێشبڕكێیەكی پایسكیل سواری بۆ‬

‫ژمارەیەك لەالوانی سنورمان وە خەالتكردنی‬ ‫سەركەوتوانی پێشبركێیەكە‪.‬‬

‫تیپی سنورمان‪.‬‬

‫‪41‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪May 2012 No 180‬‬

‫ناوەندی بااڵی دەوربەری هەولێر‬

‫دابەشكردنی جلوبەرگی وەرزشی بەسەر‬ ‫سەرجەم تیپە وەرزشیەكانی ناوەندەكان‬

‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی ‪2‬‬ ‫دابەشكردنی جلوبەرگی وەرزشی بەسەر‬ ‫ن��اوەن��دی بەحركەو زرارەت���ی و شاخۆاڵن‬ ‫وسێبیران ‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی کەسنەزان‬ ‫هێنانی خولی تۆپی پێ(‪)11‬یاریزانی‪.‬‬ ‫گروپی (ئەزوەر)سەربەناوەندی كەسنەزان‪ ‬‬ ‫كۆتای هێنانی خولێكی تۆپی پێ كەبۆ (‪)8‬‬ ‫تیبی‪ ‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی بنەساڵوە ‪ ‬‬ ‫كۆتای‪ ‬هێنانی خولی تۆپی پێ(‪)6‬یاریزان‪.‬‬ ‫ك��ۆت��ای هێنانی خولی تۆپی پ��ێ(‪)11‬‬ ‫یاریزانی‪.‬‬

‫تیما ناڤەندا باال یا زاخو یا تەپا پێی‬ ‫ئەنجام دانا یاریێكا هەڤاالنێ دگەل تیما‬ ‫بنگەهێ الوێن زاخو‪.‬‬ ‫تیما ناڤەندا باال یا زاخو یا ڤولێ بولێ‬ ‫ئەنجام دانا یاریێكا هەڤاالنێ دگەل تیما‬ ‫بنگەهێ الوین زاخو‪.‬‬ ‫چاالكیێن ناڤەندا زاخو‬ ‫ڤەكرنا ڤیستەڤالەكا ڤلكلورێ وبركێن‬ ‫فیستەڤالی پیشانگەك ك��ەل بەلێن‬ ‫كوردەواری وخارنێن كوردی وئاهەنكەك بو‬

‫گروپی تۆبزاوە سەر بە ناوەندی بنەساڵوە‪ ‬‬ ‫هەڵسا بە سازدانی خولێكی تۆپی پێ كە بۆ‪ ‬‬ ‫(‪)16‬تیپی سنوری خۆی سازیدابوو‪.‬‬

‫ناوەندی چاالكی دارەتوو ‪ ‬‬ ‫ك���ردن���ەوەی ڤیستیڤالەكی ه��ون��ەری‬ ‫وەلەكۆتای ڤیستیڤالەكەشدا خەاڵتی رێزلێنان‬ ‫بەسەرجەند ڕۆژنامەنووس و وەرزشوانێك‬ ‫دابەشكرا‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ (‪)11‬یاریزانی‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی‪ ‬تۆپی پێ كە بۆ (‪)64‬‬ ‫تیپی سنووری خۆی سازی دابوو‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی خەبات‬ ‫لەڕۆژی جیهانی كرێكاران پیرۆزبایكردن‬ ‫لەكرێكارانی سنوورەكە وداب��ەش كردنی‬ ‫خەاڵت بەسەریاندا‪.‬‬

‫ناڤەندا باال زاخو‬

‫جەند هونەرمەندێن فلكلورێ هاتە گێران‪.‬‬ ‫چاالكیێن ناڤەندا خابور‬ ‫ریكخستنا سمیناەركێ بو (حسین تحلو)‬ ‫بەرپرسێ (ل‪.‬ن) خابور یا پارتی‪.‬‬ ‫خولەكا تەپا پێی هاتە فەكرن بەشداریا‬ ‫(‪ )40‬تیما‪.‬‬ ‫چاالكیێن ناڤەندا باتیلێ‬ ‫ریكخستنا سمیناەركێ بو رێزدار (علی‬ ‫احمد) بەرپرسێ (ل‪.‬ن) باتێلێ یا پارتی‬ ‫دگەل ژمارەكا زورا الوا‬

‫ناوەندی شاخۆاڵن‬ ‫سازدانی كۆرێك بۆ شێخ (فریاد بارزانی)‪ ‬‬ ‫سەرنوسەری گۆڤاری پێشمەرگە‪.‬‬ ‫لەدرێژەی كاروچاالكیەكا نیاندا هەڵسا بە‬ ‫كۆتای‪ ‬‬ ‫هێنانی خولێكی كۆمپیتەر بۆ(‪)22‬قوتابی‪ ‬‬ ‫سنوری خۆی‪.‬‬ ‫ناوەندی خەبات‪ ‬‬ ‫كۆتای هێنانی خولی تۆپی پێ (‪)11‬‬ ‫یاریزانی‪ ‬‬ ‫گروپی تۆبزاوە‪ ‬‬ ‫سەربەناوەندی بنەساڵوە هەڵسا بەكردنەوەی‪ ‬‬ ‫خولێكی تۆپی پێ كەبۆ (‪)32‬تیپی سنوری‬ ‫خۆی سازی دابوو‪.‬‬

‫چاالكیێن ناڤەندا باتیفا‬ ‫خولەكا فێربونا كومپیوتەر بدوماهیك‬ ‫هات بەشداریا (‪ )20‬الوا وخەالت وباوەرنامە‬ ‫هاتنە دابەش كرن لسەر قوتابێن بەشدار‪.‬‬ ‫چاالكیێن ناڤەندا دەركارێ‪.‬‬ ‫خولەكا تەپا پێی هات ڤەكرن بەشداریا‬ ‫(‪ )20‬تیما‪.‬‬ ‫خولەكا تەپا لسەر مێزە بدوماهیك هات‬ ‫وخەالت دیاری هاتنە دابەش كرن لسەر‬ ‫سەركەفتیا‪.‬‬

‫ناوەندی بااڵی شارەزوور‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪42‬‬

‫ژینگەپارێزانی شارەوانی بیارە‬ ‫‪ 18‬تیپی سنوورەكە‪..‬‬ ‫ناوەندی چاالكی زەرایەن‪:‬‬ ‫ناوەندی چاالكی سید سادق‪:‬‬ ‫كردنەوەی خولێك بەهێز كردن بۆ وانەی ناوەندی چاالكی هەورامان‪:‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی بۆ (‪)36‬تیپی س��ازك��ردن��ی سیمینارێك و ك��ردن��ەوەی‬ ‫بیركاری بۆ قوتابیانی دوانزەی‬ ‫پێشانگایەك بە بۆنەی رۆژی جیهانی‬ ‫وەرزشی سنوری هەورامان‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی پێنجوێن‬ ‫كردنەوەی خوولێكی تۆپی پێ بەبەشداری ‪.2‬ك��ردن��ەوەی ماراسیمی ڕێزلێنان بۆ ژینگەوە‬

‫یاسا با بۆ هەمووان وەك یەك بێ‬ ‫سەید محەمەد‬

‫رۆژی چوارشەمە تاقیكردنەوەكانی كۆتایی ساڵی‬ ‫وەرزی خوێندنی ‪ 2012-2011‬بوو‪ ،‬كاتێك بەرێوەبەر‬ ‫ئاگاداری كردمەوە كە ئامێری فۆتۆكۆپی قوتابخانە‬ ‫تێكچووە و زۆر هەوڵی دا مامۆستایەكی دەسكەوێ‬ ‫تاكو ئامێرەكە بباتە هەولێر و چاكی بكاتەوە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم كەس نەبوو‪ ،‬منیش كە لە قوتابخانەكە‬ ‫یاریدەدەری بەرێوەبەرم‪ ،‬ئەگەرچی سەرقاڵیەكی‬ ‫زۆری وردبینی نمرەكان و تۆماكردن و رێكخستنی‬ ‫هۆڵەكانی قوتابخانەبووم‪ ،‬بەاڵم كە هەستمكرد‬ ‫قوتابخانە زۆر پێویستی بەو كامێرایە هەیە‪ ،‬لە ئان‬ ‫و ساتێكدا كارەكانی خۆم خستەالوە و كامێراكەم‬ ‫لە كەسنەزانەوە هێنا بۆ ب���ەردەم دوكانێكی‬ ‫چاككردنەوە بەرامبەر بەرێوەبەرایەتی گشتی‬ ‫پەروەردەی هەولێر‪ ،‬لە خوا بەزیاد بێ ئۆتۆمبێلمان‬ ‫ئەوەندە زۆرە هەر كاتێك بێیە ئەو شەقامە شونێك‬ ‫نییە سەیارەكەی لێ راگری‪ ،‬منیش گوتم هەموو‬ ‫دوو خولەكم پێ ناچێ بۆیە لەبەردەم دوكانی‬ ‫هاورێكەم سەیارەكەم راگ��رت‪ ،‬هەموو جاریش‬ ‫كارەكان و پێویستی قوتابخانە لەو شەقامە رایی‬ ‫دەكەم‪ ،‬لە سایتی دووەم كە دەزانم سەرپێچیە‬ ‫بەناچاری رامگرت‪ ،‬لەوكاتەدا برای پۆلیسی هاتوچۆ‬ ‫هات و داوای مۆڵەتی لێخورینی سەیارەی لێكردم‪،‬‬ ‫منیش زۆر بە نەرمی و لەسەرخۆ پێم گوت»‬ ‫من مامۆستام ئامێری فۆتۆكۆپی قوتابخانەم‬ ‫تێكچووە‪ ،‬هێناومە چاكی بكەمەوە‪ ،‬دەزانم شوێنی‬ ‫وەستانەكەم سەرپێچیە‪ ،‬بەاڵم چارەم نییە‪ ،‬دەزانن‬ ‫پۆلیسەكە چی وەاڵم دامەوە‪ ،‬كە پلەكەی( رەئیس‬ ‫عورەفابوو)‪ ،‬گوتی مامۆستای وەك تۆمان هەیە‬ ‫بۆیە قوتابیەكانمان حاڵیان ئەوەندە باشە‪ ،‬هەر لەم‬ ‫كاتەد برادەرێك بە سەیارەكەی بەوێدا تێ پەڕی و‬

‫گوتی»تخوا موڵەتی لێوەرمەگرە ئەوە ناوبژیوانی‬ ‫تۆپی پێی كوردستان و عێراقە‪ ،‬ب��ەاڵم لەگەڵ‬ ‫كێی بوو هەر ئاوریشی لێ نەدایەوە( مەبەستم‬ ‫پۆلیسەكەیە)‪ ،‬منیش رۆیشتم بەاڵم لەپێش من سێ‬ ‫سەیارە وەستابوون بەهەمان شێوەی وەستانەكەی‬ ‫من‪ ،‬دووانیان ژمارەیان حكوومی ب��وون لەگەڵ‬ ‫وەنەوشەیەكی رەشی قەترانی‪ ،‬بەاڵم برای بەرێزم‬ ‫هەر بەالشییاندا نەچوو‪ ،‬بۆیە دەڵێم لەم واڵتەی من‬ ‫كە زۆرم خۆشدەوێ هەندێ تاكی كۆمەڵگا هەیە‬ ‫ژیانت لەبەرچاو ناخۆش دەكات بەوەی (بانێك و‬ ‫دوو هەوا پەیڕەو دەكا)‪ ،‬بەاڵم دەزانن چۆن مۆڵەتم‬ ‫وەرگرتەوە برادەرەكەم ئاگای لە گفتوگۆی من بوو‪،‬‬ ‫تەلەفۆنی بۆكردم‪ ،‬گوتی ئەمە چی بوو؟ مۆڵەتی‬ ‫لێوەرگرتی؟ گوتی خەمت نەبێ بۆت وەردەگرمەوە‪،‬‬ ‫هەمووی ‪ 10‬خولەكی نەبرد ئەمجارە تەلەفۆنی كرد‬ ‫و گوتی مام سەید مۆڵەتەكەم بۆ وەرگرتییەوە‪.‬‬ ‫لێرە رووی پرسیارم لە برای پۆلیسی هاتوو‬ ‫چۆدەكەم دەیتوانی تۆزێك سەرزەنشتم بكات لە‬ ‫ب��ارەی رێنماییەكانی هاتوچۆ و هەندێك الف و‬ ‫گەزافم بەسەردا لێبدات و هاوكاریم بكات‪ ،‬چونكە‬ ‫لە هەوو شوێنێك هاوكاری هەبووە و بۆ ماوەیەكی‬ ‫ك��ورت و پێشم بڵێ مامۆستا ئەو سەر پێچیە‬ ‫دووبارە مەكەوە‪.‬‬ ‫لە واڵتان یاسا بۆ هەموو كەس وەك یەكە و‬ ‫كەس لە یاسا بەرزتر نییە‪ .‬من ناڵێم با چاوپۆشیان‬ ‫لە سەرپێچییەكەی من بكردبا‪ ،‬بەاڵم وەكو وتم‪،‬‬ ‫بە بەرچاوی من‪ ،‬چەند ئۆتۆمبێلێكی دیكە بە‬ ‫سەرپێچی وەستابوون‪ ،‬بۆ ئەوان گرفت نەبوو‪ ،‬بۆیە‬ ‫تا ئەو كاتەی نادادپەروەری هەبێت‪ ،‬واڵتی ئێمە‬ ‫حاڵی لەوەی ئێستا باشتر نابێت‪.‬‬

‫کۆبوونەوەی رێکخراوەکان بۆ ئیدانەکردنی پشێوییەکانی ‪8‬ی ئایار لە هەولێر‬