181 site

‫گەنجان و کێشە کۆمەاڵیەتییەکان‬

‫پێشکه‌وتن‬

‫‪181‬‬

‫‌ژماره‬ ‫حوزەیران ‪201٢‬‬

‫مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیرییه‌ یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان ده‌ریده‌کات‬

‫بۆچی كوران لە‬ ‫داواكردنی كچان دەبێ‬ ‫دەستپێشخەر بن؟‬

‫چۆن هاوسەری ژیانت هەڵدەبژێری‬ ‫الوان لە بەرنامەی‪ ‬ڕێگادا‬

‫مەراسیمی خەاڵتکردنی کادیرانی یەکێتی الوان کە لە کۆنفرانسەکانی‬ ‫پارتیدا سەرکەوتنیان بەدەست هێناوە‬

‫مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیرییه‌ یه‌کێتی‬ ‫الوانی دیموکراتی کوردستان‬ ‫ده‌ریده‌کات‬

‫خاوه‌ن ئیمتیاز‪:‬‬ ‫ئومێد خۆشناو‬

‫هۆرجۆن و دەرگای ‪VIP‬؟‬

‫ل‪6‬‬

‫سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬ ‫ئاڤان حه‌م ‌ه ساڵح‬

‫‪0750 446 1301‬‬ ‫‪avanpirs@yahoo. com‬‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬ ‫شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان‬ ‫‪0750 448 0225‬‬

‫‪shaxawanlawan@yahoo. com‬‬

‫ستافی په‌یامنێران‪:‬‬ ‫هه‌ولێر‪:‬‬ ‫توانا شیخانی‬ ‫تریفە بڵباس‬ ‫محەمەد عومەر‬ ‫فۆتۆگرافەر‪:‬‬ ‫جیهانگیر گەردی‬

‫ل‪18‬‬

‫بەیان زەریفی‪ :‬خۆشەویستی مامۆستاكانم و هاوڕێكانم‬ ‫وایان لێكردم كە بەردەوام بم و بەدڵسۆزی كار بكەم‬

‫كامێرایەك ‪ 4‬ملیار پیكسل له چركەیەكدا تۆمار‬ ‫دەكات‬

‫نه‌خشه‌ساز‪:‬‬ ‫فوئاد یوسفی‬ ‫ماڵپه‌ڕ‪:‬‬

‫‪www. lawanikurdistan. org‬‬ ‫ناونیشان‪ :‬هەولێر‪ -‬بارەگای مه‌کته‌بی‬ ‫سکرتارییه‌تی یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬

‫ل‪36‬‬

‫وتــار‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫گەنجان و كێشە كۆمەاڵیەتییەكانیان‬

‫گەنجان كاتێك نەتوانن‬ ‫كێشەكانی خۆیان‬ ‫چارەسەر بكەن‪ ،‬بێگومان‬ ‫بەرەو نائومێدیەك مل‬ ‫دەنێنن و ژیان الی‬ ‫ئەوان واتای نامێنێت‪.‬‬ ‫ئەمە لەكاتێكدا كە دەبێ‬ ‫گەنجان هەم كێشەی‬ ‫خۆیان و هەمیش‬ ‫كێشەی دەوروبەریان‬ ‫بەلێهاتووی بەرەو‬ ‫چارەسەری ببەن‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪2‬‬

‫دەمەوێت بەوە دەست پێبكەم‪ ،‬ئاخۆ ئەو‬ ‫كێشە كۆمەاڵیەتییانە چین كەڕووبەڕووی‬ ‫گەنجانی ئێمە دەب��ن��ەوە؟ بێگومان بۆ‬ ‫وەاڵم��ی ئەم پرسیارەش پێویستیمان بە‬ ‫لێكۆڵینەوەیەكی باش هەیە‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫بتوانین ئەوخااڵنە دەستنیشان بكەین كە‬ ‫بۆ گەنجان و الوانی ئێمە ئیمڕۆ نەغرۆ بوونە‬ ‫لەناو كێشەكاندا و پەلەقاژەی مەرگیانە و‬ ‫خەریكە ئیدی ئەم كۆمەڵگایە كە لەزۆرینەی‬ ‫گەنج پێكدێت بەرەو ئاقارێكی نادیار دەبات‬ ‫و دوور و دوورتر لە هەر گیانێكی پێشكەوتن‬ ‫و پێشڤەچوون‪.‬‬ ‫ئایا گەنجان خۆیان كێشەن‬ ‫بێگومان گ��ەن��ج ب��ەب��وون��ەوەرێ��ك��ی‬ ‫زی��ن��دووی نێو كۆمەڵگا‬

‫دەناسرێت‪ ،‬بەاڵم واڵت تا واڵت جیاوازە‪.‬‬ ‫لەواڵتانی پێشكەوتوودا گەنجان و الوان‬ ‫ئەو دەورە دەگێڕن كە پێیان بكرێت و‬ ‫كار لەسەر مەسەلە چارەنووسسازەكان‬ ‫دەكەن بۆ ئەوەی بەئامانجەكانی خۆیان‬ ‫بگەن‪ ،‬بەاڵم لەواڵتێكی وەكو كوردستان‪،‬‬ ‫بەدڵنیاییەوە ناتوانن ئەو رۆڵ��ە بگێڕن‪،‬‬ ‫چونكە ئەگەر لەروانگەیەكەوە سەیركەی‬ ‫زۆرب��ەی دەرگاكانیان لێ داخ��راوە‪ ،‬ئیدی‬ ‫ئەمەش وا لەگەنج دەكات بەرەو گێژاوێكی‬ ‫پڕ مەترسیدار پەلكێشی بكات‪ .‬بەاڵم‬ ‫بەپێچەوانەی ئەو گەنجانەی كە دەزان��ن‬ ‫زۆرب��ەی دەرگاكانیان لێ داخ��راوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەندێ دەرگای ئومێدیان دەمێنێ بۆ ئەوەی‬ ‫ئەو كائینەی كە پێی دەڵێن گەنج و بەوە‬ ‫ناسراوە كەخودان هێزێكی لەبن‬ ‫نەهاتوون و بیسەلمێنن‬ ‫كە‬

‫وتــار‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫خێزانیش ئاستەنگییەكی ترە لەپێش‬ ‫گەنجان‬ ‫بێگومان ئێمەی میللەتی ك��ورد‬ ‫بەحوكمی ئ��ەوەی لەمەوقیعێكداین كە‬ ‫پێیدەڵێن خاكی كوردستان و ئەو خاكەی‬ ‫كە لەالیەن ئیمپریالیزمەوە داگیركراوە‪ ،‬ئەو‬ ‫واڵتانەش كە ئەم نیشتیمانەی ئێمەیان‬ ‫داگیركردوو‪ ،‬ئیدی ویستوویانە كە ئێمە‬ ‫وەك��و ن��ەت��ەوە بتوێینەوە‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫تائێستاش زۆر دەوڵەت و الیەن و نەتەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬بەمیللەتەكەمان ئامادە نییە بڵێت‬ ‫نەتەوە‪ .‬واتا بەنەتەوە نامانژمێرن‪ ،‬بەاڵم بۆ‬ ‫وەاڵمدانەوەی ئەم پرسیارە‬ ‫زم���ان و‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫گەنجانی ئ��ەم نیشتیمانەش هیچیان‬ ‫لەگەنجانی واڵتانی پێشكەوتوو كەمتر نییە‪،‬‬ ‫بەهۆی ئەو بارودۆخەی كە گەلەكەمان تێیدا‬ ‫ژیاوە و هەنووكەش تێدا دەژی‪ .‬ئەمەش‬ ‫لەبەر ئەوەی گەنجان ناتوانن رووبەڕووی‬ ‫ئ��ەو هەموو كێشانە ببنەوە‪ ،‬بۆیە ئەو‬ ‫كێشەگەلیانەی كە ئەمڕۆ لەپێشیاندا بۆتە‬ ‫ئاستەنگ و ناتوانن چارەسەری ئەو گرفتانە‬ ‫بكەن‪ .‬ئەمەش س��ەرچ��اوەی خ��ۆی لەوە‬ ‫دەگرێ كە گەنجان ئیدی كاتێك نەتوانن‬ ‫كێشەكانی خۆیان چارەسەر بكەن‪ ،‬بێگومان‬ ‫بەرەو نا ئومێدیەك مل دەنێنن و ژیان الی‬ ‫ئ��ەوان وات��ای نامێنێت‪ .‬ئەمە لەكاتێكدا‬ ‫كە دەبێ گەنجان هەم كێشەی خۆیان و‬ ‫هەمیش كێشەی دەورووبەریان بەلێهاتووی‬ ‫بەرەو چارەسەری ببەن‪ .‬بەاڵم گەر گەنجان‬ ‫خۆیان نەیانتوانی پرسگرییەكانی خۆیان‬ ‫چارەسەر بكەن‪ ،‬ئەوكاتە گەنج وا هەست‬ ‫دەكات ئەوەی كە دەیكات بێهۆدەیە و هیچ‬ ‫سوودێكی نییە‪ .‬ئەمەش حەتمەن لەبێ‬ ‫ئومێدییەوە دێت‪.‬‬ ‫‪ ‬ئەگەر ئێمە باس لەكێشەكانی تری‬ ‫گەنج بكەین لەڕاستیدا كێشەكان زۆرن‪.‬‬ ‫بەاڵم سەرەكیترین ئەو كێشانەی كە گەنجی‬ ‫ئەمڕۆی ئێمە پێوەدەناڵێنن ب��ەڕای من‬ ‫ئ��ەوەی��ە كەخودی‬ ‫گ����ەن����ج����ان‬

‫خۆیان دەبنە رێگر لەپێشی زۆر شت‪.‬‬ ‫بۆنمونە خاوەن شڕۆڤەو بیركردنەوەیەكی‬ ‫وای نییە كە بتوانێ كێشەكانی چارەسەر‬ ‫بكات‪ .‬دواتر خۆیان بەشتی زۆر الوەكی‬ ‫و هیچ پووچەوە سەرقاڵ دەكەن‪ ،‬ئەمەش‬ ‫وایان لێدەكات كە بەرەو دونیایەكی پڕ بێ‬ ‫هیوایان ببات‪ ،‬بێگومان بۆ چارەسەركردنی‬ ‫ئ��ەو كێشانەش پێویستە گەنج ج��ارێ‬ ‫لەواقیعی خۆی بزانێت ئەوجا دەتوانێ كار‬ ‫لەسەر ئەوە بكات كە كێشەكانی ئەگەر‬ ‫هەر پێی نەكرا كۆتایی پێبهێنێت خۆ دەبێ‬ ‫كەمیان بكاتەوە‪ .‬چونكە كاتێكیش كە‬ ‫كێشە نەما ئەوكاتە ژیانیش نامێنێ‪.‬‬

‫كولتورو دابونەریتمانە كە ئێمەی كوردی‬ ‫وەك قەوم هێشتۆتەوە و كەس ناتوانێ‬ ‫ئیدی نكۆڵی لەو راستییە بكات‪ ،‬ئەمە‬ ‫شتێكی ت��رە‪ .‬ب��ەاڵم ئ���ەوەی ل��ێ��رەدا كە‬ ‫دەمەوێت بیڵێم ئەوەیە ئەو واڵتانەی كە‬ ‫باسم لێوەكرد كە تا دواڕادە توانیویانە‬ ‫كە داب و نەریتی خۆیان بەسەرماندا زاڵ‬ ‫بكەن و ئێمەش تارادەیەك كەوتوینەتە‬ ‫ژێ��ر ك��اری��گ��ەری ئ���ەوان‪ ،‬یەكێكیش لەو‬ ‫كاریگەریانە كە تاڕۆژگاری ئەمڕۆمان ماوە‬ ‫كاریگەری ئاینە‪ .‬چونكە ئەوان توانیویانە‬ ‫ئەمە وەكو كارتێكی باش لەبەرامبەرمان‬ ‫بەكاربهێنن‪ .‬بۆیە توانیویانە رەوشەكە‬ ‫بەرەو الی خۆیان بقۆزنەوە‪ ،‬ئێمەش وەكو‬ ‫دەبینین لەهەندێ دەڤەر بەتایبەتی ئەو‬ ‫ناوچانە كوردستانیانەی كە ع��ەرەب لێ‬ ‫دەژی تەماشا بكەی عاداتی عەرەبان بۆ‬ ‫خۆمان بەبنەما گرتووە‪ ،‬هەر لەبەركردنی‬ ‫دزداشە و هەڵسوكەوت و تاكۆمەڵێ شتی‬ ‫تریش‪ .‬ئەمەش لەهەمانكاتدا لەباكور و‬ ‫لەپارچەكانی تریش داب و نەریتی ئەو واڵتە‬ ‫دەگرنەبەر كە كوردستانیان داگیركردووە‪.‬‬ ‫شتێكی حاشا هەڵنەگرە كە خێزان‬ ‫كۆسپێكی سەرەكییە لەپێش گەنجان‬ ‫بۆ ئەوەی نەتوانن ئەوەی كە لەزاكیرەی‬ ‫گەنجی نوێخوازدا هەیە ببێت بە واقیع و‬ ‫تادواڕادەش دژایەتی‬ ‫ئ�����ەوە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪3‬‬

‫وتــار‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫دەك���رێ���ت‪ .‬ب��ۆن��م��ون��ە ئ��ی��دی ه��ەروەك��و‬ ‫باوباپیرانمان چ��ۆن ژی��اون دەبێت منی‬ ‫گەنجیش وابژیم‪ ،‬بەاڵم ئەوە هیچ راست‬ ‫نییە‪ .‬لەوانەیە من ئ��ەو ژیانە پەسەند‬ ‫نەكەم كە باوباپیرانم هەروەكو لەرابردوودا‬ ‫چۆن ژیاون دەیانەوێ منیش تێخەنە ناو‬ ‫ئەو قاڵبەوە‪ ،‬بۆنمونە هەر لەهێنانی ژن و‬ ‫لەدروستكردنی ماڵ تاكۆمەڵێ شتی بێهۆدە‬ ‫كە لەڕوانگەی منەوە هیچ باوەڕییەكم پێ‬ ‫نییە و پێویستیم بەژیانێكی بەو شێوە‬ ‫كۆڵەمەرگییە نییە‪ ،‬بۆ ئەمەش دەبێت وەكو‬ ‫گەنج هەمیشە لەتێكۆشانێكدا بین‪ ،‬چونكە‬ ‫بەڕاستی هەر ئەو ك��ارە الوەكیانەیە كە‬ ‫رێگرە لەپێش پێشكەوتنی ئێمەی گەنج‪،‬‬ ‫ئەمە لەالیەك لەالیەكی ت��رەوە دەبینی‬ ‫گەنجانی ئێمە راستە خێزان رێگری زۆر شتە‬ ‫لەپێشیان‪ ،‬بەاڵم خۆشیان رێگرن‪ ،‬بۆنمونە‬ ‫هەمیشە باس لەوە دەكرێت كە كۆمەڵگا‬ ‫تەقەبولی ئەوە ناكات كە كچ و كوڕێك بە‬ ‫ئازادانە بۆخۆیان لەجێگەیەك دابنیشن و‬ ‫لەسەر تەوەرێك گفتوگۆ بكەن‪ ،‬تارادەیەك‬ ‫من حەق دەدەم بەو خێزانانە‪ ،‬بەاڵم ئەمە‬ ‫لەچی روانگەیەكەوە لەو روانگەیەوە نا كە‬ ‫گەنجی پاك و خاوێن دەیانەوێت لەگەڵ‬ ‫رەگ��ەزەك��ەی بەرامبەری بۆنمونە لەسەر‬ ‫مژارێك نیقاش بكەن‪ ،‬ب��ەاڵم لەڕاستیدا‬ ‫ئەوڕۆكە كۆمەڵگاكەمان وا پیس و قرێژ‬ ‫بووە‪ ،‬زۆر لەگەنجان چ كچ و چ كوڕ رێگەی‬ ‫ئەوەیان پێدراوە كە بتوانن لەجێگەیەكدا‬ ‫دابنیشن و لەسەر بابەتێك نیقاش بكەن‪،‬‬ ‫بەدڵنیایەوە ئەمە زۆر ئاسایە‪ ،‬ب��ەاڵم نا‬ ‫ئاسایەكە لەوەدایە كە گەنجانی ئێمڕۆ خۆیان‬ ‫پێ كۆنتڕۆڵ ناكرێ ل��ەرووی غەریزەوە‪،‬‬ ‫ئەمەش راستییەكی حاشاهەڵنەگرە زۆرمان‬ ‫بینیوە و زۆرمان بیستووە لەسەر ئەمە و‬ ‫هەمیشە گەنجان ئەو رەخنەیان هەیە كە‬ ‫بۆچی خێزان رێگرە لەپێش ئ��ەو ك��ارە‪.‬‬ ‫ب��ەداخ��ەوە رەوش���ی ئ��ەم��ڕۆ گەنجان من‬ ‫بۆخۆم لە سەر زاری زۆر گەنج بیستوومە و‬ ‫ه���ەر دەس���ەاڵت���ە ك��ێ��ش��ە ب���ۆ گ��ەن��ج��ان‬ ‫ووتویانە باخۆمان خۆشەویست بكەین الی دروستدەكات‬ ‫فاڵنە كچ بەقسەی علمی و زانست دواتر‬ ‫لەماوەی راب���ردوودا زۆر وت��ارم لەسەر‬ ‫بابەتەكە بەرەو ئاراستەیەكی تر دەبم و ئەو گەنجان ن��ووس��ی��وە و دەس��ەاڵت��م وەك��و‬ ‫هەلە دەقۆزمەوە بۆ رابواردن و تێركردنی‬ ‫غەریزەكانم‪ ،‬بۆیە بەبڕوای من ئێمە جارێ‬ ‫زۆرمان ماوە بۆ ئەوە تا نەتوانین خۆمان‬ ‫لەو بوارانەوە رزگار نەكەین و راستینەی‬ ‫خ��ۆم��ان نەزانین و ه��ەر دەك��ەوی��ن��ە ناو‬ ‫هەڵەوە و گەنجان لەم رەوشەی كە تێدان‬ ‫رەوشەكەیان خراپتر دەبێت‪ ،‬بۆ ئەمەیە كە‬ ‫رۆژانە كچانی ئەم واڵتە بەقسەی خۆشی‬ ‫گەنجە سەرلێشێواوەكان هەڵدەخەڵەتێنرێن‪،‬‬ ‫بەپەیمانی جۆراوجۆر و وات بۆ دەكەم و‬ ‫ئەمەت بۆ دەك��ەم و بەوجۆرە دەتخوازم‬ ‫و كۆمەڵی قسەی تری هیچ و پوچ تا وا‬ ‫لەو كچە دەك��ات هەمو ئەقڵی دەكڕێت و‬ ‫دوات��ر وەك��و ئامرازێك بەكاری دەهێنێت‬ ‫بۆ تێركردنی مەرامەكانی و چ كاتێكیش‬ ‫بگاتە ئۆرگانیزە ئەوكاتە ئیدی ئەوەندە‬ ‫ك��اری بەكچە نامێنێت و دوای ئەمەش‬ ‫گ��ەر ل��ەو ك��ارەی لەگەڵ ك��وڕە ب��ەردەوام‬ ‫نەبێت ئامادەیە شاری لێ پڕ بكاتەوە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی ئەو كچە بترسێنێت بۆ جارێكی تر‬ ‫كاری لەو چەشنەی لەگەڵ بكات‪ ،‬بێگومان‬ ‫كۆمەڵگایەكیش گەر ئەوە گەنجەكەی بێت‪،‬‬ ‫بێگومان هەتا بێت بەرەو پاشەوە دەڕوات‪،‬‬ ‫هەر ئەم هۆیەشە كە رۆژانە كچان و كوڕانی‬ ‫ئەم واڵتە دەكوژرێن‪ ،‬هەر لەم رۆژانەدا بوو‬ ‫لەچەند شاروشارۆچكەیەكی كوردستان‬ ‫چەندین كچ و كوڕ كوژراون و هەتككراون‪،‬‬ ‫هەر ئەمەشە كە رێگە خۆش دەك��ات بۆ‬ ‫ئەوەی كچانی ئەم واڵتە خۆیان بسوتێنن و‬ ‫خۆیان بكوژن‪ ،‬گەر گەنجێكیش بۆ شتێكی‬ ‫بچووكی وا خۆی بكوژێت و خۆی بسوتێنێت‬ ‫دە جار ئەوالتر بڕوات‪ .‬چونكە خۆسوتاندن‬ ‫و خۆكوشتنی گەنجانی ئ��ەم��ڕۆ لەبێ‬ ‫دەسەاڵتییەوە دێت‪ ،‬كاتێك گەر شتێكیان‬ ‫پێ چارەسەر نەكرا یان مەرازێكیان نەیەتە‬ ‫دی پەنا بۆ بەر ئەو كارانە دەبن و مردن‬ ‫بۆخۆیان بەچارە دەبینن‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪4‬‬

‫رێگرییەك هێناوەتەوە لەپێش هەر كار‬ ‫و پڕۆژەیەكی نوێی گەنجاندا‪ ،‬لێرەشدا‬ ‫دەمەوێت تیشك بخەمە سەر ئەو الیەنانەی‬ ‫كە دەسەاڵت گەنجان بەرە و كێشەی زیاتر‬ ‫دەبات‪ ،‬لەم نووسینەشدا زیاتر هەڵوەستە‬ ‫دەكەم لەسەر گەنجانی باشووری كوردستان‬ ‫بێگومان ئەو دەسەاڵتەی كە لەباشووردا‬ ‫چەندین ساڵە بوونیان هەیە‪ ،‬س��ەرەڕای‬ ‫ئەوەی سەرجەم چین و توێژەكانی بەرەو‬ ‫مردن بردووە و ژیانێكی پڕ لەكۆڵەمەرگی‬ ‫بۆ ئ��ەم خەڵكەی درووس��ت ك���ردووە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەمەش چەندین جار باس لەوە كراوە كە‬ ‫ئەو دەسەاڵتەی باشوور هەموویان پیرن و‬ ‫باوەڕیان بەهێزی بازووی الوان نییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫توانیویانە لەژێر ناوی ئەو رێكخراوە الوانە‬ ‫دەسكردانەی خۆیان وا بەخەڵكی پیشان‬ ‫بدەن كە وەكو دەسەاڵت دیموكراتیخوازن‬ ‫و باوەڕیان بە هێزی گەنج هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئاشكراو روون���ە ك��ە ئەمە راس��ت نییە‪.‬‬ ‫لەكوردستاندا ئەو رێكخراوانەی كە بەنێوی‬ ‫گەنجانەوەن و سەر بەحیزبی دەسەاڵتداران‪،‬‬ ‫تەنها ئامرازێكن بۆ بەكۆیلەكردن و بەحیزبی‬ ‫كردنی گەنجان‪ .‬ئامادەن هەموو رێگەیەك‬ ‫بگرنەبەر ئیدی بەپارە تەخشان و پەخشان‬ ‫بێ یان بە كۆمەڵێ كاری لەو چەشنە بێت‪.‬‬ ‫چونكە ئەو گەنجانەی كە ئەوان پەروەردەیان‬ ‫دەكەن‪ ،‬تەنها بەناو گەنجن و لەرۆح مردوو‬ ‫ئاسان‪ ،‬لەڕاستیدا ئەو گەنجانەی كە چەندین‬ ‫ساڵە بەزوڕنای حزبەكان هەڵدەپەڕن دەبێ‬ ‫لەدژی ئەوان هەمیشە لەبەرخۆداندابین بۆ‬ ‫ئەوە كۆتایی بە گەنجە تەنها شكڵیە بهێنرێ‬ ‫و دەسەاڵتیش دەبێ لەالیەنەوە سەركۆنە‬ ‫بكرێت‪ ،‬چونكە تا ئێستا نەیتوانیوە‪ ،‬شتێك‬ ‫بەشتێك بكات و سوودمەند بێت بۆ ئەم‬ ‫نیشتیمانە‪ ،‬چونكە دەس��ەاڵت لەرێگەی‬ ‫ئەوانەوە گەنجانی تری قۆرخ كردەوە و بەرەو‬ ‫كێشەی زیاتری دەبات و تا كە رێگەش بۆ‬ ‫رزگاربوون لەم بارودۆخە دەبێت بەهەموو‬ ‫وزەو توانایەكەوە رووبەڕووی ئەو دەسەاڵتە‬ ‫ئۆلیگارشییە ببینەوە هەتا بەدەست خستنی‬ ‫ئازادییەكانمان‪.‬‬ ‫ماڵپەڕی بانگەشەی گۆڕان‬

‫وتــار‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫بارزانی و هەڵوێستە نەگۆڕەكان‬ ‫شێرزاد عەبدولسەمەد شێخانی‬

‫ئێستا سەرۆك بارزانی‬ ‫بە ئەقڵیەتی ژیرانەی‬ ‫خۆی‪ ،‬بە پاڵپشتی هێزە‬ ‫سیاسیە نیشتیمانە‬ ‫كوردستانی و عێراقیەكان‬ ‫و هاوواڵتیانی كوردستان‬ ‫بۆ پێشگرتن لە‬ ‫دیكتاتۆریەت نەخشە‬ ‫رێگەیەكی ڕوون دادەنێن‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫سەرۆك مەسعود بارزانی بە هەڵوێستە‬ ‫نەگۆڕەكانی ناسراوە‪ ،‬لە هەموو سەردەم و‬ ‫كاتی تەنگەژە و قەیرانە سیاسیە ئاڵۆزەكان‬ ‫هەمیشە روئیا و خوێندنەوەی واقعبینیانەی‬ ‫بۆ كێشە و ئاڵۆزیەكان هەبووە‪.‬‬ ‫دوای ڕوخانی رژێمی پێشوو سەرۆك‬ ‫ب��ارزان��ی وەك رێبەر و سیاسەتمەدار و‬ ‫خ���اوەن ن��ف��ووس ل��ە گ��ۆرەپ��ان��ی سیاسی‬ ‫عێراقدا ژمارەیەكی گەورە و كاریگەر بوو‪،‬‬ ‫هەڵوێست گەلێكی نەتەوەیی نواند بۆ‬ ‫مافە ڕەواكانی كورد لە پێناو بە ئامانج‬ ‫گەیاندنی مافەكانی كورد لە هەمانكاتدا‬ ‫دژی پیالنی ناحەزانی ك��ورد پێداگیری‬ ‫زیاتری لە مافەكانی ك��ورد دەك���ردەوە‪،‬‬ ‫چەسپاندنی مافی فیدراڵی و بە دەستوری‬ ‫كردنی كێشەی ناوچە دابڕێندراوەكان‪،‬‬ ‫وجەخت كردنەوە لە سەر كوردستانیبوونی‬ ‫كەركوك و ناوچەكانی تر و دوورخستنەوەی‬ ‫جەعفەری‪ ،‬گۆڕینی ئااڵی سەردەمی بەعس‪،‬‬ ‫ڕەدك���ردن���ەوەی فیدراڵی پارێزگاكان و‬

‫جەخت كردنەوە لەسەر مافی چارەنووسی‬ ‫كورد و یارمەتیدانی كوردانی پارچەكانی‬ ‫تری كوردستان هەڵوێستگەلی نەتەوەیی‬ ‫س��ەرۆك ب��ارزان��ی��ن‪ ،‬ه��ەروەه��ا میحوەری‬ ‫بارزانی لە رێكخستن و ئاساییكردنەوە و‬ ‫ئاشتكردنەوەی الیەنە سیاسیەكانی عێراقدا‬ ‫رۆڵ��ی گرنگ و بەرچاو ب��ووە بە تایبەت‬ ‫دەستپێشخەریە مێژوویەكەی (مبادر‬ ‫البارزانی) كە رێكەوتننامەی هەولێری‬ ‫لێكەوتەوە ئەم حكومەتەی ئێستای لێهاتە‬ ‫بەرهەم‪.‬‬ ‫ئێستا س��ەرۆك بارزانی بە ئەقڵیەتی‬ ‫ژیرانەی خۆی‪ ،‬بە پاڵپشتی هێزە سیاسیە‬ ‫نیشتیمانە كوردستانی و عێراقیەكان و‬ ‫هاوواڵتیانی كوردستان نەخشە رێگەیەكی‬ ‫ڕوون دادەنێن بۆ پێشگرتن لە دیكتاتۆریەت‬ ‫و رێگرتن لێ و دوورخستنەوەی دیكتاتۆریەت‬ ‫لە حكومڕانیەتی عێراقدا‪ ،‬ئەگەر سەیری‬ ‫شانۆی سیاسی ئێستای عێراق بكەین لە‬ ‫ئەگەری هاتنە پێشی هەر سیناریۆیەك ڕۆڵ‬

‫و پێگە و كاریگەری سەرۆك بارزانی زیاتر و‬ ‫كاریگەرتر دەبێت لە هەمان كاتدا ئەوەمان‬ ‫بۆ ڕوون دەبێتەوە خۆری مالكی لە ئاوابوون‬ ‫دای��ە‪ ،‬لە ئەگەری باشترین و خراپترین‬ ‫سیناریۆ‪ ،‬چونكە مالكی لە ماوەی شەش‬ ‫ساڵی حكومڕانیدا‪ ،‬هاوواڵتیان شتێكیان لێ‬ ‫نەبینی تا ئاوات بۆ سەردەمی حكومڕانی‬ ‫تاكڕەوانی ئەو بخوازن‪.‬‬ ‫لە ژێر رۆشنایی پێشلكارییەكانی دەستور‬ ‫و خۆدزینەوە لە جێبەجێكردنی دەستور و‬ ‫رێكەوتنە سیاسیەكان و السەنگ كردنی‬ ‫دەزگا سەربازی و ئەمنی و بااڵكان‪ ،‬تاكڕەوی‬ ‫لە حكومڕانی لە الیەن مالكیەوە‪ ،‬هێزە‬ ‫نیشتیمانیە عێراقیەكان بریاری سەندنەوەی‬ ‫متمانەیان لە مالكی داوە‪ ،‬هەروەها بوونی‬ ‫س��ەرۆك ب��ارزان��ی لە نێو ب��ەرەی دژ بە‬ ‫مالكی ئەگەرەكانی سەندنەوەی متمانە لە‬ ‫مالكی زیاتر دەكات لە باشترین حاڵەتدا‬ ‫چارەنووسی مالكی هاوشێوەی چارەنووسی‬ ‫جەعفەری و مەشهەدانی دەبێت‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫وتــار‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫هۆرجۆن و دەرگای ‪VIP‬؟‬ ‫کاروان بەشان‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪6‬‬

‫زۆر س��ەی��رە ئ��ەزان��ن ب��ۆ ئەكتەرمان‬ ‫لێ بوە بە دكتۆر ئێمە ئەوەندە گێلین‬ ‫یان دكتۆر زۆر وریایە یان ئێوە وەاڵمی‬ ‫بدەنەوە‪ ،‬دوای ئەوەی زنجیرە درامایەكی‬ ‫كۆری لە سەر شاشەی كەناڵی كوردسات‬ ‫نمایش كرا و بینەرێكی زۆری بەالی خۆیدا‬ ‫راكێشا ئەمەیان جێگای دەست خۆشیە بۆ‬ ‫كەناڵەكە‪ ،‬هیچمان لە سەر ئەمە نیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی سەیرە ئەوەیە ئەكتەری دراماكەمان‬ ‫لێ بووە بە دكتۆر و بە دەوری��ا دێین و‬ ‫ئەچین‪.‬‬ ‫ئێمە ئەوەندە نەفامین یان هۆرجۆن زۆر‬ ‫وریایە! لە یەكێك لە وێنەكانی ماڵپەری‬ ‫فەیسبووكدا بەر چاوم كەوت كە جەنابی‬ ‫ئەكتەر چونكە من ناڵێم دكتۆر با منیش‬ ‫بە نەفام نەزانن لە دەرگای ‪ VIP‬كرایە‬ ‫ژوورەوە!!!‬ ‫ئەگەر باسێكی كورتی ‪ VIP‬بكەین‬ ‫‪ Very Important Person‬واتە‬ ‫(كەسایەتی زۆر گرنگ)‪ ،‬بۆچی ئەم كابرایە‬ ‫لەم دەرگایەوە پێشوازی لێكرا ئایا ئەمە‬ ‫مەرجی خۆی بوو یان لە خۆشیا ئاگامان‬ ‫لێ نەما! بۆچی هەمیشە ئێمەی كورد‬ ‫خۆمان هێندە بە كەم بزانین و بەرامبەر‬ ‫بكەین بە شاخ لە خۆمان‪ ،‬گرنگی ئەم‬ ‫كەسایەتیە لە كوێ و لە چیدایە؟!‬ ‫لەوەش سەیرتر كاكە هۆرجۆنیان برد‬ ‫بۆ نەخۆشخانە وایان زانیبوو دكتۆرە!!‬ ‫لەوەش سەیرتر ئەوەبوو هەندێك لە كچانی‬ ‫ئەم شارە دەوری هۆرجۆن و ستافەكەی‬ ‫داب��وو بۆ گرتنی یەك وێنە‪ ،‬لە هەموی‬ ‫سەیرتر ئ��ەوە بوو ‪ 120‬ه��ەزار دۆالر بۆ‬

‫هاتنی ئەو بەرێزە‬ ‫تەرخانكراوە من‬ ‫لەمەیان دڵنیانیم‬ ‫بەاڵم ئەم بابەتەم‬ ‫ل��ە تەلەفزیۆنی‬ ‫پەیام گ��وێ لێ ب��وو بەاڵم‬ ‫زۆر چ��اوەروان ب��ووم وەاڵم‬ ‫بدرێتەوە بەاڵم ئەو بابەتە‬ ‫بێ وەاڵم مایەوە بۆ نازانم‬ ‫منیش!‬ ‫ئ��ەم��ەوێ��ت ل��ە كۆتایی‬ ‫وتارەكەمدا ئ��ەوە بڵێم كە‬ ‫چیتر باهێندە خۆمان بە‬ ‫بچوك نەزانین تا ون نەبین‬ ‫باهێندە بێگانە پەرست‬ ‫ن��ەب��ی��ن ل��ەك��ات��ێ��ك��دا هیچ‬ ‫بێگانەیەك ئامادە نیە ئیمزای‬ ‫ب��ە دەوڵ����ەت ب��ون��ی ك��ورد‬ ‫بكات میوانیش بانگێشت‬ ‫بكرێت بەاڵم بە گوێرەی ئەو‬ ‫كەسایەتیەی كە هەیەتی‬ ‫نەك ئەكتەرێك لە دەرگای‬ ‫‪ VIP‬بهێنرێتە ژوورەوە هەر‬ ‫باشە توشی جەڵدە نەبووە‬ ‫ل��ە خۆشیا چونكە ‪VIP‬‬ ‫ل��ەالی ئ��ەوان هێندە س��ادە نیە دڵنیان‬ ‫كە ئەوان هەندی جار بۆ سەركردەكانی‬ ‫ئێمەش ئەو دەرگایە ناكەنەوە‪ ،‬چونكە ئەو‬ ‫دەرگایە تایبەتمەندی خۆی هەیە با سەر‬ ‫لەو دەرگایەش نەشێوێنین‪.‬‬ ‫لە کوردستان نێت وەرگیراوە‬

‫وتــار‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫هاوتایی لە هاوسەرگیریدا‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫گرنگترین كار و بریار‬ ‫لە ژیانی مرۆڤدا‬ ‫هەڵبژاردنی هاوسەرە‪،‬‬ ‫ئەم بڕیاری هەڵبژاردنە‬ ‫پێویستی بە ڕادەیەكی‬ ‫بااڵ لە ئەقڵ و كامڵبوون‬ ‫و كاری هۆشیارانە هەیە‬ ‫و دوورە لە خەون و‬ ‫خەیاڵ و ئەندێشەوە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫هاوسەرگیری نێوان پیاو و ئافرەت لە‬ ‫ئیسالمدا گرێبەستێكی دووالیەنە و پیرۆز‬ ‫و درێژخایانە تا كۆتای ژیان بەو هۆیەوە‬ ‫بۆ یەكتری حەاڵڵ دەبن و گەشتی ژیانێكی‬ ‫درێژ دەست پێدەكەن بە خۆشەویستی‪،‬‬ ‫هاریكاری‪ ،‬تەبایی‪ ،‬لێبوردەیی هەریەك‬ ‫بۆ ئەوی تر ئارامگایەكە ئەمە پەیوەندی‬ ‫خوداییە لە بەهێزترین پەیوەندییەكاندا كە‬ ‫خودا لە نێوان دەروونی هەردوو هاوسەری‬ ‫موسڵمان گ��رێ دەدات كە دەیانبینێ‬ ‫لەسەر خۆشەویستی و لێك تێگەیشتن و‬ ‫ئامۆژگاری و دڵسۆزی بۆ یەكتر بە یەك‬ ‫دەگەن و خێزانێكی بەختەوەر و كامەران و‬ ‫پەروەدەكاری دادەمەزرێنن‪.‬‬ ‫گرنگترین كار و بریار لە ژیانی مرۆڤدا‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردن��ی ه��اوس��ەرە‪ ،‬ئ��ەم ب��ڕی��اری‬ ‫هەڵبژاردنە پێویستی بە ڕادەیەكی بااڵ لە‬ ‫ئەقڵ و كامڵبوون و كاری هۆشیارانە هەیە‬ ‫و دوورە لە خەون و خەیاڵ و ئەندێشەوە‪،‬‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردن��ی ه��اوس��ەر ب��ە شێوەیەكی‬ ‫دروست رێگایەكە بۆ ژیانی خێزانی ئارام‬ ‫و جێگر و سەركەوتوو‪ ،‬ئەم هەڵبژاردنە‬ ‫جیاوازە لە هەڵبژاردنی هاوڕێ و هاوسێ و‬ ‫هاوكار‪ ،‬چونكە گۆڕینی هاوڕێ و هاوسێ‬ ‫و هاوكار كارێكی ئاسانە شوێنگرەوە و‬ ‫ئەلتەرناتیڤیان هەیە‪ ،‬بەاڵم گۆڕینی ژن یان‬ ‫مێرد سەخت و دژوارە‪ ،‬چونكە هاوسەر‬ ‫ه��اوڕێ��ی هەموو تەمەنە و هاوكارێكی‬ ‫هەمیشەییە هاوبەشی ژیانە لەبەر ئەوە‬ ‫ئەو خەسڵەتانەی لە هاوسەرگیریدا هەیە‬ ‫دەبێت ئەوەندە هێز و توانایان هەبێت كە‬ ‫بتوانێت لەبەردەم زەمەن و دژواریەكاندا‬ ‫بوەستێ ملمالنێی لەگەڵ بارودۆخی نوێ‬ ‫و ئاڵۆزییەكانی ژیان بكات خۆی لەگەڵ‬

‫ملمالنێیەكانی ژیان بگونجێنێت‪.‬‬ ‫چەندین هۆكارگەل هەن بۆ سەركەوتووی‬ ‫پرۆسەی هاوسەگیری لە نێوان كوڕان‬ ‫و ك��چ��ان ه��اوت��ای��ی ن���ەژادی گرنگە لە‬ ‫نێوان هاوسەران هەبێت‪ ،‬بەاڵم نەكرێتە‬ ‫بنەمایەكی سەرەكی‪ ،‬زۆرجار نەژادی نابێتە‬ ‫رێگر لە پرۆسەی هاوسەرگیریدا‪ ،‬بەاڵم نا‬ ‫هاوتایی ئایینی لە هاوسەرگیرییدا دەبێتە‬ ‫رێگر‪ ،‬چونكە زۆرینەی ئایینەكان رێگرن‬ ‫لە دروس��ت كردنی خێزان لە دەرەوەی‬ ‫ئاینەكەیان واتە هاوئایینی كوڕان و كچان‬ ‫مەرجە بۆ سەركەوتنی پرۆسەكە‪ ،‬خاڵێكی‬ ‫تری سەركەوتووی ه��اوس��ەران هاوتایی‬ ‫ئاستی رۆشنبیری و باكگڕاوندی ژن و‬ ‫مێردەكەیە‪ ،‬چونكە هەمیشە رۆشنبیران‬ ‫هاوسەرگیری لەگەڵ ئافرەتێك دەكەن‬ ‫كە تێگەیشتن و باكگراوندییان وەكو‬ ‫یەك بێت یەك روئیایان هەبێت بۆ ژیان‬ ‫لەوانەیە بۆ پیاو ئاسانتر بێت ئافرەتێكی‬ ‫رۆشنبیر بدۆزێتەوە‪ ،‬بەاڵم بۆ ئافرەتەكە‬ ‫سەختترە‪ .‬تەمەنی هاوسەرگیری پێویستی‬ ‫بە هاوتایی هەیە درەنگ ژنهێنانی پیاوان‬ ‫وا دەكات ئەم جۆرە ژنانە بهێنن كە زۆر‬ ‫لە خۆیان بچووكترن درەنگ شوو كردنی‬ ‫كچان كێشەیەكی تری لێدەكەوێتەوە كە‬ ‫پێی دەڵێن قەیرەیی ئەوە وا دەكات ئەم‬ ‫جۆرە ژنانە شوو بەو پیاوانە بكەن كە‬ ‫تەمەنیان زۆر گەورەترە لە خۆیان‪ ،‬لە‬ ‫ڕووی بایلۆژییەوە كێشەیان بۆ دروست‬ ‫بێت‪ ،‬بۆیە پێویستە هاوتایی لە هەموو‬ ‫الیەنەكانی ك��وڕان و كچاندا هەبێت لە‬ ‫پرۆسەی هاوسەرگیریدا بۆ ئەوەی ژیانێكی‬ ‫ئاسودە و شاد بە ڕێبكەن‪.‬‬

‫بەیان جەعفەر‬

‫‪7‬‬

‫راپـــۆرت‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫بۆچی كوران لە داواكردنی كچان دەبێ‬ ‫دەستپێشخەر بن؟‬ ‫راپۆرت‪ :‬تریفە ئازاد‬

‫گەنجێك‪ :‬شتێكی‬ ‫تەقلیدیە كە ئێمە‬ ‫فێری بوینە دەنا‬ ‫هیچ جیاوازییەك لە‬ ‫نێوان كچ و كوڕ نییە‪،‬‬ ‫ئەگەر ئەو هەستە‬ ‫هەبێت بۆ دەبێت‬ ‫بەس كوڕ وا بڵێت‬ ‫با كچەكەش وا بڵێت‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪8‬‬

‫لەوەتەی مرۆڤ هاتۆتە سەرزەمین‬ ‫خ��وای گ��ەورە بە جوانترین شێوە‬ ‫پێداویستیەكانی بۆ دابین كردوە‪ ،‬چ‬ ‫بۆ كچان چ بۆ كوران خۆشەویستی‬ ‫ئ��ەف��ران��دوە‪ ،‬هەستی ب��ە م��رۆڤ‬ ‫ب��ە خشیوە‪ ،‬ب��ۆ ئ���ەوەی بتوانن‬ ‫ژیانی ه��اوس��ەری لەسەر بنەمای سۆز‬ ‫و خۆشەویستی دروس��ت بكەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خۆشەویستیەك لەسەر بنەمای راستی و‬ ‫وەفا و جوانی‪ ،‬بەاڵم لە كاتی دروست‬ ‫بونی هەستی خۆشەویستی ئاخۆ ئەبێت‬ ‫كام ال دەست پێشخەر‪ ،‬بن كچ یان كور‪،‬‬ ‫بۆ قسەكردن لەسەر ئەو بابەتە رای چەند‬ ‫كچ و كورێكمان وەرگرتووە‪.‬‬ ‫هیوا نامیق گەنجێكی ‪ 24‬ساڵە دەڵێت‬ ‫شتێكی تەقلیدیە كە ئێمە فێری بوینە‬

‫دەن��������ا ه��ی��چ‬ ‫جیاوازییەك لە نێوان كچ و كوڕ نییە‪،‬‬ ‫ئەگەر ئ��ەو هەستە هەبێت بۆ دەبێت‬ ‫بەس كوڕ وا بڵێت با كچەكەش وا بڵێت‪،‬‬ ‫چ روو دەدات‪ ،‬ب��ەاڵم بە داخ��ەوە ئەوە‬ ‫شتێكی دروست كراو الی ئێمە من هیچ‬ ‫جیاوازییەك نابینم هەست هەر هەستە‪،‬‬ ‫جا كور ئەو هەستەی هەبێت یان كچ ئەو‬ ‫هەستەی هەبێت‪.‬‬ ‫رۆژین كچێكی تەمەن ‪ 20‬ساڵ بوو ئەو‬ ‫لە بارەی ئەوە باسەوە گوتی من ئەمە‬

‫ئەگەرێنمەوە‬ ‫بۆ داب و نەریتی كۆمەاڵیەتی ئەمەش‬ ‫شتێكی ناخۆشە‪ ،‬زۆر جار هەبووە كچ‬ ‫كورێكی زۆر باشی لەدەست چووە تەنها‬ ‫لەبەر ئەوەی شەرمی كردووە پێی بڵێت‬ ‫كە تۆم خۆش ئەوێت‪ ،‬پێویستە كچان ئەم‬ ‫رێچكەیە بشكێنن بوێرانە بێنە مەیدان‪،‬‬ ‫چونكە ئەگەر كچ هەستی هەبوو بەرامبەر‬ ‫بە كورێك هەقە پێی بڵێت خۆشم ئەوێت‬ ‫ئەمەش بەراستی گەورەییە بۆ كەسەكە‪،‬‬ ‫بەاڵم وەك گوتم داب و نەریت زاڵە بەسەر‬

‫راپـــۆرت‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫ئێمە دەنا چ جیاوازی نیە چ كچ بێت چ‬ ‫كور ئەم هەستە دەربرێت‪.‬‬ ‫بەهرە سەدیق وەك رۆژنامەنوسێك‬ ‫لەبارەی ئەم پرسەوە دەڵێ» بەرای من‪،‬‬ ‫مەسەلەی دەستپێشخەری هەمیشەیی‬ ‫كوڕان بۆ دەربرینی رای خۆیان لەسەر‬ ‫دروستكردنی پەیوەندی لەگەڵ كچان‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەو كلتورە پیاو ساالرییە دەگەرێتەوە‪،‬‬ ‫كە هەموو شتێك بۆ پیاوان ئاسایە و بۆ‬ ‫كچانیش عەیبەو شەرمە بوە‪ ،‬ئەمە جگە‬ ‫لەوەی پرسی نەریت و كلتور و ناهۆشیاری‬ ‫بەشێكی كۆمەڵگە لەمەڕ كەسایەتی كچان‬ ‫بۆتە ه��ۆی ئ��ەوەی كە كچان نەتوانن‬ ‫دەستپێشخەر بن لە پێشكەشكردنی‬ ‫داواكەیان‪.‬‬ ‫زۆر كات هەبوە كچێك ماوەی چەندین‬ ‫ساڵ كورێكی چۆتە دڵ‪ ،‬بەاڵم لەترسی‬ ‫كۆمەڵگە و خ��ودی كەسێتی كوڕەكەو‬ ‫ترسی خێزان و دۆس��ت و هاوڕێیانی‬ ‫نەیوێراوە بیدركێنێت‪ ،‬بەاڵم كور هەبوە‬ ‫رۆژانە بەچەند كچێكی گوتوە و هیچیش‬ ‫ل��ەس��ەری ن��ەك��ەوت��ووە و كەسی باسی‬ ‫نەكردوە‪ ،‬زۆر بەدەگمەن لەكۆمەڵگەی‬ ‫ئێمە بینراوە كچێك راستەوخۆ بتوانێت‬ ‫بەكوڕێك بڵێت وەرە با ئێمە پەیوەندی‬ ‫خۆشەویستی ببەستین‪ ،‬چونكە رابردوو و‬ ‫كلتوری ئێمە لەسەر ئەم پرسە هەمیشەو‬ ‫زۆرینەی قوربانییەكانی كچن بوون‪.‬‬ ‫ك��چ��ان��ی��ش وەك ك�����وڕان هەستی‬ ‫خ��ۆش��ەوی��س��ت��ی و دی���دی ت��ای��ب��ەت بۆ‬ ‫دەستنیشانكردن و خۆشەویستی بۆ‬ ‫كوڕێكیان هەیە‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە دەیڵێم‬ ‫تا ئاستی هۆشیاری خودی كوڕان بەرز‬ ‫نەكرێتەوە و كاتێك كچێك ئەم داوایەیان‬ ‫لێدەكات ب��ەس��ووك س��ەی��ری ن��ەك��ەن و‬ ‫كۆمەڵێك داب و نەریتی نەخوزاو بەالوە‬ ‫ن��ەن��رێ��ت و پ��ەروەردەی��ەك��ی دروس��ت��ی‬ ‫خێزان نەبێت ئ��ەوا بۆ هەمیشە پرسی‬ ‫دروستكردنی پەیوەندی لەسەر دەست‬ ‫و بریاری ك��وڕان دەمێنێتەوە و دەبێت‬ ‫كچانیش ل��ەچ��اوەروان��ی رەحمەتی ئەو‬

‫بڕیارەی دژە رەگەزی خۆیان بن‪.‬‬ ‫سەفین كاوێس گەنجێكی تەمەن ‪25‬‬ ‫ساڵ» ئەوەی من سەرنجم داوە یاخود‬ ‫لە كۆمەڵگەی ئێمەدا ئ��ەگ��وزەرێ كوڕ‬ ‫ب��ااڵ دەس��ت تر بێت لە كچ لە ب��واری‬ ‫خۆشەویستی‪ ،‬بەرای من چەند هۆكارێك‬ ‫هەیە كە كچ ئەیەوێت هەموو كات كوڕ‬ ‫داوای خۆشەویستی لێبكات بەوەش الی‬ ‫هاوڕێیەکانی ناوبانگ دەربکات و بڵێت‬ ‫ئەو كورە داوای خۆشەویستی لێكردومە‪،‬‬ ‫بۆیە لە كۆمەڵگەدا زۆر شت زاڵە بەسەر‬ ‫ژیانی گەنجەكانمان‪ ،‬چونكە ئەگەر كورێك‬ ‫كچێكی خۆش ویست و چاوەرێ بكات كچ‬ ‫پێی بڵێت ئەوە دەبێت لەگەڵ خۆی بیباتە‬ ‫گۆر‪ ،‬بەاڵم ئەگەر ئەم هەستە لە كچدا‬ ‫هەبێت ئەوە بەشێوەیەكی زۆر دەگمەنە‬ ‫بۆیە وەك گەنجێك داواكارم لە داهاتوو‬ ‫ئەم پرسە یەكسانی هەبێت لە كۆمەڵگەی‬ ‫ئێمە دا تەنها الیەنێك نەبێتە قوربانی‪.‬‬ ‫سانا عساف وەك كچێك ئەڵێت بەالی‬ ‫ئێمە پێویست بوو كور دەست پێشخەر‬ ‫بێت ب��ۆ دروس���ت ب��وون��ی پ��ەی��وەن��دی‬ ‫خۆشەویستی دەربرینی خۆشەویستی‪،‬‬ ‫ئەمەش ئەگەرێتەوە بۆ ئەو كلتورەی كە‬ ‫كچ تێیدا داوا ك��راوە هەر بۆیە ئافرەت‬ ‫رێگە بە خۆی نادات لە دەربرینی هەست‬ ‫و سۆز دەست پێشخەر بێت‪ ،‬هەروەها‬ ‫هۆكاری تریش هەیە كە لە كۆمەڵگای‬ ‫ئێمە بۆتە بەربەست بۆ كچ كە نەتوانێت‬ ‫هەستی خۆی بەرامبەر بە كور دەربرێت‪،‬‬ ‫چونكە بەردەوام وا هەست ئەكات ئەگەر‬ ‫هاتوو لە خۆشەویستیەكەی سەركەوتوو‬ ‫نەبوو لە ژیانی داه��ات��وو ك��ورەك��ە بە‬ ‫چاوێكی كەمەوە سەیری كچەكە دەكات‪،‬‬ ‫ئەم دەس��ت پێشخەرییەی كچەكەی بە‬ ‫چ��اودا ئ��ەدات��ەوە بێگومان ئ��ەوەش بیر‬ ‫كردنەوەیەكی نا تەندروستە كە دەبێتە‬ ‫هۆكاری نەمانی متمانەی ئافرەت بە‬ ‫خودی خۆی‪ ،‬هەروەها لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫جوانی و گەورەی ئافرەت لەوە داییە كە‬ ‫بەردەوام داوا كراوە‬

‫‪9‬‬

‫راپـــۆرت‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫چۆن هاوسەریی ژیانت هەڵدەبژێری‬ ‫راپۆرت‪ :‬شکار شێرزاد لەک‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪10‬‬

‫پرسیارەکانی گەنج و ڕووب��ەڕوب��وون��ەوەی��ان‬ ‫لەگەڵ کێشەکانی ژیان‪. .‬؟ چۆن هاوســــەری‬ ‫ژیانت هەڵدەبژێری؟ لە پەندی پێشیناندا هاتووە‬ ‫(ئاوێنەی خۆشەویستی کوێرە) هەڵبەت ئەوە‬ ‫بوویتە واقیعێک‪ ،‬چونکە لە نوێترین توێژینەوەی‬ ‫ئەڵمانی ڕوون��ی ک��ردۆت��ەوە کە خۆشەویستی‬ ‫ڕاستەقینە لە دوای هاوسەرگیری دێت‪ ،‬چونکە‬ ‫خۆشەوستیەکی ڕاست و قوڵە‪ ،‬ئەو توێژینەوەش‬ ‫بەڵگەی لە پەندێکی یۆنانی کۆنەوە وەرگرتووە‪.‬‬ ‫ک��ە دەڵ����ێ‪( :‬ه���اوس���ەری خۆشەویستدار‬ ‫لەناودەچێت بە لەناو چوونی هۆکارە دەرەکیەکانی‬ ‫ه���ەردوو خۆشەویستەکە) ل��ەب��ەرئ��ەوەی تەنها‬ ‫بەداڵچوون و بەدڵ بونی هۆکارە دەرەکیەکان لە‬ ‫نێوانیاندا نابێتە هۆیەک بۆ پێشکەوتنی هاوسەرێتی‬ ‫بەهۆی ئەوەی ئەو خۆشەویستیە بەتەنها لەسەر‬ ‫شێوەی دەرەکی و تێڕوانینیان بۆ یەکتری بنیات‬ ‫نراوە‪ ،‬بە تێپەڕبوونی رۆژگار شێوەی خۆشەویستی‬ ‫دەرەکی هەردوو کیان دەگۆڕێ و خۆیان لەبیردەکەن‬ ‫لە نێوان پێداویستیەکانی ژیان و بە خێوکردنی‬ ‫منداڵ‪ ،‬لێرەدا گڕی خۆشەویستی دەکوژێتەوە‬ ‫و هۆیەکانی دڵ بۆیەک چوون وسەرەنجڕاکێشی‬ ‫لەناو دەچن کە پێشتر ئەو دوو دڵەی بەیەکتر‬ ‫گەیاندبوو‪.‬‬ ‫سەبارەت ب��ەوەی س��ەرەوە پرسیارەک دێتە‬ ‫ئاراوە ئەگەر خۆشەویستی و بەداڵچوون نەبێت لە‬ ‫ژیانی هاوسەرێتی‪ ،‬ئەی چ هۆیەک دەمانگەیەنێتە‬ ‫ل��ووت��ک��ەی بەختیاری و ئ��اس��وودەی��ی ژیانی‬ ‫هاوسەرێتی؟‬ ‫هاوسەری سەرکەوتوو ئەو هاوسەرەیە کە‬ ‫هاوچەشن بنیاتنراوە لەسەر بنچینەی ئایینی‬ ‫و کۆمەاڵیەتی ڕاست‪ ،‬ئەوەیان تاکە پێوەرە بۆ‬ ‫بەردەوامبوونی ژیانی ه��اوس��ەری سەرکەوتوو‬ ‫سەرەڕای هەموو ئەوانەش چوونیەکی و تێگەیشتن‬ ‫لە نێوانیاندا‪ ،‬چونکە خۆشەوستی بەتەنها (ماڵ‬ ‫ئ��اوەدان ناکاتەوە) چوونیەکیش مانای نزیک‬ ‫بوونەوەیە لە ئاستی کۆمەاڵیەتی و رۆشنبیری و‬

‫تەمەن و ڕێگاکانی بیرکردنەوە‪.‬‬ ‫بێگومان ئەو کارەش ئاشکرا نابێت کاتێک پیاو‬ ‫و ئافرەت کەوتوونەتە ژێر کاریگەری خۆشەویستی‬ ‫یەکترییەوە لەبەرئەوەی هەردووکیان ئەو کات تەنها‬ ‫بەسۆز بیردەکەنەوەو ڕۆڵ و کاریگەری مێشک‬ ‫پشت گوێ دەخەن‪ ،‬تەنانەت الیەنە نێگەتیڤەکانی‬ ‫یەکتریش دەشارنەوەو هەوڵدەدەن وا لەخۆیان‬ ‫بگەیەنن کە لە داهاتوو دەتوانن بەسەری زاڵببن‬ ‫و چارەسەری بکەن‪.‬‬ ‫یەکێک لە پزیشکەکانی دەروون��زان��ی هەر‬ ‫سەبارەت بەو باسە دەڵ��ێ‪( :‬هەموو گەنجێک‬ ‫زۆر بە توندی الری بیرکردنەوە دەک��ەن بۆ‬ ‫چوونە ناو قەفەسی زێڕین لە کات و تەمەنێکی‬ ‫دیاریکراودا‪ ،‬لەوپلەیە کە بەشێوەیەکی شپرزە‬ ‫دەبینرێن‪ ،‬وە دەیانبینین زۆر بەخێرایی هاوژینان‬ ‫هەڵدەبژێرن دوای چاو پێکەوتنێکی سادە و خێرا‬ ‫و بێ بیرکردنەوە لە گرژی و ئاڵۆزی و جیاوازیان‬ ‫لەداهاتوو‪.‬‬ ‫کەواتە هاوسەرگیریەکی بەڕاوێژ و پرس و ڕا‬ ‫یان هاوسەرگیریەکی ئارایشگا باشترو تۆکمەترە؟‬ ‫ئ��ەو ڕێگایە بەتایبەت پ��ێ��وەرێ��ک نیە بۆ‬ ‫سەرکەوتنی ژیانی هاوسەرێتی لەبەرئەوەی هەردوو‬ ‫هاوژین لەیەکتری نامۆن و بەشێوەیەک کە هیچ‬ ‫شتێک دەرب��ارەی یەکتری نازانن‪ ،‬چارەسەریش‬ ‫بۆ سەرکەوتنی ئەو جۆرە ژنهێنانە بەوە دەکرێت‬ ‫کەماوەیەکی ت��ەواو بدرێت بە ه��ەردوو هاوسەر‬ ‫بۆتێگەیشتن لەیەکتر تاوەکو شتێکی وا روونەدا‬ ‫ژیانی خێزانێک لە داهاتوو بەرەو هەڵدێر بڕوات‪.‬‬ ‫گرفتی هەڵبژاردنی هاوسەر‪:‬‬ ‫گەورەترین گرفت کە دەکەوێتە پێش گەنج‬ ‫ئەوەیە کە چۆن هاوسەر هەڵبژێریت بێ ئەوەی‬ ‫بترسێی لە داهاتوو و پاشگەز نەبێتەوە لەو بڕیارەی‬ ‫کە داویەتی‪ ،‬ئەوەی جێی تێڕامانە هەموو کوڕو‬ ‫کچێک خەون بەو ڕۆژەوە دەبینن کە کەبنچینەی‬ ‫ژیانی هاوسەرێتی پێک بهێنن‪ .‬بۆ جێبەجێکردنی‬

‫ئەو خەونانە و ئارەزووەکانیان چەند هەنگاوێک‬ ‫هەیە دەبێت جێگای چاو تێبڕین بێت گرنگترینیان‪:‬‬ ‫ا ‪ -‬هۆکاری ئایینی‪ :‬پابەندبوون و وابەستەبوون‬ ‫بە ئایینەوە دەبێتە بەهێزترین بناغە بۆ پێکهێنانی‬ ‫خێزانێکی تۆکمە و دروست لە کۆمەڵگە‪.‬‬ ‫ب‪-‬هاوبیربون‪ :‬چونکە زمانی گفتوگۆ لەسەر‬ ‫بیرێکی ساغ راوەس��ت��اوە ئ��ەوەش هەندێ جار‬ ‫دەبەسترێتەوە بە رۆشنبیری تاک و ئەو ژینگەیەی‬ ‫کە تێیدا گوزەری کردووە‪.‬‬ ‫ت‪-‬کۆکبوونی کۆمەاڵیەتی‪ :‬نزیک بوونەوەی‬ ‫ئاستی کۆمەالیەتی لەنێوان ه��ەردوو هاوسەر‬ ‫یەکێکە لە هۆکارە گرنگەکان ئەوەش بەمانای نزیک‬ ‫بوونەوە دێت لە عادات و تەقالید‪.‬‬ ‫پ‪-‬متمانەی نێوانیان‪ :‬بەڕاشکاوی و ڕاستگۆیی‬ ‫و دوورکەوتنەوە لەفرت و فێڵ هۆیەکی سەرەکیە‬ ‫بۆ پاراستنی ژیانی هاوسەرێتی و دەربازبوون لەو‬ ‫ناکۆکیانەی کە دوای گواستنەوە بەبێ هۆ دروست‬ ‫دەبن‪.‬‬ ‫خانمێکی مامۆستا لە زانستە کۆمەاڵیەتیەکان‬ ‫دووپ���ات دەک��ات��ەوەو دەڵ��ێ��ت‪( :‬خۆشەویستی‬ ‫ڕاستەقینە ئەوەیە کە لە دەرەنجامی هاوسەر بوون‬ ‫دێت نەوەک ببێتە هۆیەک بۆ هاوسەری بوون‪،‬‬ ‫بەشێوەیەک کە هەردووکیان ڕزگاریان دەبێت‬ ‫لەو پروپاگەندانەی کە بۆخۆیان دەکەن لە پێش‬ ‫گواستنەوە بۆ نمونە کاتێک ئافرەتێک دەیەوێت‬ ‫خۆی وا نیشان ب��دات کە لەسەر خۆ و هێمنە‬ ‫بە پێچەوانەی سیفەتەڕاستەقینەکەی خۆی‪ ،‬یان‬ ‫گەنجێک خۆی وا نیشان دەدات کە ڕێکوپێکە بە‬ ‫شاردنەوەی سیفەتە ڕاستیەکەی‪ ،‬لەگەڵ هاتنی‬ ‫واقیع ئەو رێکالمانە و راستییەکان بەدیار دەکەون‬ ‫ئینجا شیرینی وتاڵی هەریەکە الیەکەی تر قبووڵی‬ ‫دەکات و هەوڵ دەدات خۆی بگونجێنێت لەگەل‬ ‫چاکەو خراپەی الیەکەی تر‪.‬‬ ‫هوڕێنەکانی یەکەم چاوپێکەوتن‪:‬‬ ‫یەکێک لە زانایانی دەروونزانی دەڵێ‪( :‬هیچ‬

‫راپـــۆرت‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫ش��ەش ئ��ام��ۆژگ��اری ب��ۆ دەستنیشانکردنێکی‬ ‫ژیرانەو زانستیانە‪:‬‬ ‫‪ .1‬پێش ئ��ەوەی هەنگاوی هاوسەرگیر بنێی‬ ‫دوور بکەرەوە لە هەموو شێوەیەک لە هەڵچوونی‬ ‫کەسایەتی‪ ،‬و عەقڵ و بیرت بکەرە کار بەشێوەیەکی‬ ‫راست چونکە هاوسەرگیری شتێکی داهاتووانەیە‪.‬‬ ‫‪ .2‬هەوڵ بدە گرنگترین مەرجەکان بخەرە پێش‬ ‫چاوت کە دەتەوێت بەرجەستە بێت لە هاوژینەکەت‬ ‫وە دەتوانیت بە پەڕەو پێنووس دیاریبکەیت‪ ،‬بۆ‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫هاوسەرێتی سەرکەوتوو دەکەن‪ .‬لێرەدا لەسەرمانە‬ ‫دڵنیابین کە هەندێ جار لە بواری نەخۆشیدا کە‬ ‫ژن و پیاو پێی بڕوا دەکەن‪ ،‬بەاڵم هاوسەریەکە‬ ‫سەرکەوتوو نابێت وەک (خۆشەویستی سەرەتا‬ ‫بینین) کە ئەوە هوڕێنەیەو هیچ ڕاستیەکە نییە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەداخەوە هەندێ کەس بەتوندی باوەریان‬ ‫پێی هەیە و ژیانێکی هاوسەری پێک دێن لەسەر‬ ‫ئەو خەیاڵە لەبەرئەوەی لێرە خۆشەویستی بۆ ئەو‬ ‫وەرگێرانێکی زانستییە چۆن کە هەندێک دەڵێن‬ ‫ئەویش ئەوەی کە ڕوودەدات تەنها ڕەنگدانەوەیەکی‬ ‫کەسییە‪ ،‬بۆ نموونە کە گەنج لە دایکی کچەکە‬ ‫شتێک دەبینێ و کچەکەش لە باوکی کوڕەکە‬ ‫شتێک دەبینێ‪ ،‬لەو ب��ارە پسپۆرێکی دەرون��ی‬

‫ک��ار بکات ل��ە هەڵبژاردنی ه��اوس��ۆزی ژیانت‬ ‫و بۆ دوورک��ەوت��ن��ەوەت لە سەرنەکەوتن دوای‬ ‫هاوسەرگیری‪:‬‬

‫بەسەریا بەشێوەیەکی دروست و بێ زۆر لێکردن‪.‬‬ ‫‪ .4‬هەرگیز بیر لە شێوەو ڕوخسار مەکەرەوە‬ ‫چونکە پاش بە هاوسەر بوون ئەو شتانە نامێنێت‬ ‫وە لە دواییشدا تووشی پێکدادان نابیتەوە لە‬ ‫ژیانتدا‪.‬‬ ‫‪ .5‬ماوەی بەر لە هاوسەر گیری ماوەیەکی زۆر‬ ‫گرنگە هەوڵ بدە لەو میانەیەدا هاوبەشی ژیانت‬ ‫تاقیبکەیتەوە بە بێ ئەوەی ئەو ئاگادار بێت‪.‬‬ ‫‪ .6‬پەیوەست بوون بە سیمات و پرەنسیپە‬ ‫ئایینییەکان بۆ رەفتارکردن لە گەڵ هاوبەشەکەیتردا‬ ‫ئ��ەوەش فاکتەرێکی سەرەکیە بۆ جێگیربوونی‬ ‫هاوسەر‪ ،‬چونکە هەرکەسێک خوابناسێت گرنگی‬ ‫هاوسەربون و هاوسەرو خێزان لەبەرچاو دەگرێت‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫یاسایەکی جێگیر نیە لە پەیوەندیە مرۆڤایەتیەکان‬ ‫بەهۆی جیاوازیە تاکەکان لەنێوان مرۆڤ دا‪ ،‬وە‬ ‫هاوسەری خۆشەوستی بەردەوام نابێت لە هەموو‬ ‫بارێکدا‪ ،‬هاوسەرگیری ئارایشگاکان ه��ەردەم‬ ‫سەرکەوتوو نابێت‪ .‬بۆیە لەسەرمانە دانبنێین‬ ‫ب��ەوەی کە یەکتر ناسینی چ��اک و بەخشینی‬ ‫کات بۆ گفتوگۆکردن‪ ،‬خۆشەویستی دەهێنن و‬

‫ئاگادارمان دەکاتەوە لەوهەڵە گەورەیەی کە پیاوان‬ ‫و ئافرەتانی ڕۆژهەاڵت تێیی کەوتوون‪ ،‬کە بڕوایان‬ ‫وایە دڵ بۆ چوون خۆشەویستییە کە چی خۆی لە‬ ‫خۆیدا دڵبۆچوون تەنها پشت دەبەستێ بەشێوەی‬ ‫دەرەکی هەردووکیان‪.‬‬ ‫لەکۆتاییدا کۆمەڵێک ئامۆژگاری زانستی و‬ ‫کرداریت پێشکەش دەک��ەم بۆ ئ��ەوەی عەقڵت‬

‫وێنە دەتەوێت کەسێکی بەئەدەب بێت فێرخوازو‬ ‫رێکوپێک و لە خێزانێکی مامناوەند بێت هتد وە‬ ‫ئەگەر سێچواری ئەو مەرجانەت هاتەدی هەنگاوی‬ ‫خۆت بنێ وبەبێ ترس‪.‬‬ ‫‪ .3‬هەوڵ بدە کەسێک بێت کە بیناسیت و‬ ‫بتناسێت وە تۆ کەسو کاری بناسیت و کەسو‬ ‫کارت بناسێت‪ ،‬بۆ ئەوەی بتوانیت کە حوکم بدەیت‬

‫‪11‬‬

‫راپـــۆرت‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫الوان لە بەرنامەی‪ ‬ڕێگادا‬ ‫‪ ‬ئەدگار محمد‬ ‫كەناوی ڕێگادێتە ناوقسەوباس‪ ،‬خەڵك‬ ‫زاگ����رۆس تیڤی ی��ان ب��ی��ردەك��ەوێ��ت��ە‪ ،‬رێگا‬ ‫بەرنامەیەكی تایبەتە ب��ەزاگ��رۆس تیڤی كە‬ ‫لەم بەرنامەیەدا كۆمەڵێك زانیاری بەسودی‬ ‫تێدا باڵودەكرێتەوە‪ ،‬ناوەندی بااڵی سلێمانی‬ ‫یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان هەمیشە‬ ‫هەوڵی داوە الوانی شاری سلێمانی بەشداری‬ ‫لەم بەرنامەیەدا بكەن و لەچەندین بەرنامەشدا‬ ‫بەشداریان كردوە‪ ،‬گرنگی ئەم بەرنامەیە ئەوەیە‬ ‫كەتایبەتە بەالوان‪ ،‬بۆیە لە هەردوو رەگەز دەبێت‬ ‫بەشداربن بۆ ئەوەی كارەكان بەشێوەیەكی رێك‬ ‫وپێك بەرێوە بچێت‪ ،‬ئەوكارانەی كەپێیان‬ ‫دەسپێرن دەبێت بە هاوكاری هەردووالبێت‪،‬‬ ‫ئەم پرۆگرامە ماوەی شەش ساڵە بەردەوامە‪،‬‬ ‫هەوڵی ئەوەی داوە سود بەبینەرانی بگەێنێت‬ ‫لە كوردستان و لە دەرەوەی كوردستانیش‪.‬‬ ‫بیرۆكەی ئەم بەرنامەیە دەگەرێتەوە بۆ‬ ‫بەرێوبەری زاگ��رۆس تیڤی كەئەم بیرۆكەیە‬ ‫ناساندنی مێژوی میللەتی كوردە بە واڵتانی‬ ‫تری جیهان‪ ،‬هەم لە روی شێوینەوار و هەم‬ ‫لە روی شوێنە گەشتیاریەكان لە كوردستاندا‪.‬‬ ‫م���ازن محمدكە دەره��ێ��ن��ەری ب��ەرن��ام��ەی‬ ‫رێگایە ب��اس ل��ە وەدەك���ات كەمەبەستمان‬ ‫ناساندنی دەوڵەمەندی مێژو و شوێنەوار و‬ ‫شوێنەگەشتیاریەكانە بەالوانمان‪ ،‬زۆرشوێنی‬ ‫كوردستان هەبوە تەنانەت خەڵكانی دانیشتوی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪12‬‬

‫كوردستان شارەزای نەبون‪ ،‬نەیان بینی بوو‪،‬‬ ‫بەاڵم رێگا توانی پێیان بناسێنێت لەدرێژەی‬ ‫قسەكانیدادەڵێت هەموو میللەتانی دوونیا‬ ‫بەبۆنەی مێژووی واڵتە كەیە وە ناسراون‪ ،‬بۆیە‬ ‫بە هەموو دونیا دەڵێین ئێمە خاوەنی مێژووین‪،‬‬ ‫خاوەنی شانازین‪ ،‬ئێمەش وەك كوردبێ بەش‬ ‫نین لەم شانازی وسەروەریە بۆیە ئەركی ئێمەیە‬ ‫ئەم سەروەریە بە هەموو دونیا بناسێنین بابزانن‬ ‫كوردخاوەنی مێژووە ‪.‬‬ ‫ماوەیەكی زۆرئ��ەم بەرنامەیە لەسەریەك‬ ‫ستایل بوو‪ ،‬هەوڵماندا گۆرانكاری تێدا بكەین‪،‬‬ ‫هەروەها ئاماژەبە وە دەكات كە ماوەی شەش‬ ‫ساڵی تەمەنی ئەم بەرنامەیە ‪ 60‬تا ‪70‬بەرنامە‬ ‫كراوە بۆیە پێویست بو گۆرانكاری تێدا بكرێت‬ ‫بۆ ئەم جارەش دەبوایە ماوەیەك كارەكانمان‬ ‫راگ��رت��ای��ە ت��ا ستایڵێكی نوێی بۆدانێن بە‬ ‫بەرنامەیەكی تازە بێینەوە سەر شاشە‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونە ئەم جارە لەپرۆگرامەكەماندا هەوڵدەدەین‬ ‫هونەرمەندایش بەسەركەینەوە و لەبەرنامەیەكدا‬ ‫هونەرمەندی گ��ەورەم��ان ب��ەس��ەرك��ردە‪ ،‬كە‬ ‫بەتواناترین هونەرمەندە لە بواری ئەكتەری‬ ‫دا‪ ،‬ئەویش حاجی مەكی یە ه��ەروەه��ا ئەو‬ ‫هونەرمەندانەی تریش بەسەر دەكەینەوە كە لە‬ ‫بوارەجیاجیاكاندا كاردە كەن‪.‬‬ ‫لەكاتی گەشتە كەماندا پەیكەری شاعێرێك‪،‬‬ ‫یاخود پەیكەری هونەرمەندێك دەبینین‪ ،‬یا‬

‫گ���ۆری شاعیرێك دەبینین ه��ەوڵ��دەدەی��ن‬ ‫سەردانی بكەین كورتەباسێك لەسەرژیانی‬ ‫و لەسەركارەكانی باس بكرێت بۆ بینەران و‬ ‫بەشداربوانی ناوبەرنامە‪ ،‬تاخەڵك زیاتر بیناسێت‬ ‫و زانیاری هەبێت لەسەر ژیانی ئەم كەسایەتیە‪،‬‬ ‫بۆئەم كارانەش بەراستی دەبێت ئامادە كاری‬ ‫باشی بۆبكرێت تابتوانین سەركەوتوبین و دڵی‬ ‫بینەرانمان ڕاگرین‪ ،‬تابتوانین لە ماوەی ‪45‬پێنج‬ ‫خولەك پێشكەشی بینەرانی بكەین‪ ،‬بەراستی‬ ‫ئەمەش ماندوبونی دەوێت‪.‬‬ ‫ب��اس ل��ەوەدەك��ات س��ەرەت��ای بەرنامەكە‬ ‫‪3‬تا‪4‬خولەك سالید دەكات تاشوێنە كان پێشانی‬ ‫بینەران بدەن‪ ،‬تابزانن بەشوێنەكان ئاشنایان‬ ‫ب��ك��ەن‪ ،‬سوپاسی ه��ەرس��ێ بەرێوبەرایەتی‬ ‫شوێنەوارناسی‪ ،‬مۆزەخانەی پارێزگاكانی‬ ‫سلێمانی و ه��ەول��ێ��ر و ده���ۆك دەك��ەی��ن‪،‬‬ ‫كەهاوكارمان بون بۆ دابینكردنی مامۆستا‬ ‫بۆئەوەی سود لە زانیاریە كانیان وەرگرین‪،‬‬ ‫ئەمەش گرنگی زۆری هەبوە بۆسەركەوتنی‬ ‫كارەكانمان‪ ،‬هەروەها باس لەوەدەكات كە هیچ‬ ‫الیەنێك كێشەوگرفتی بۆ دروست نەكردون و‬ ‫رێگر نەبون لە كارەكانیان‪ ،‬لەوانەیە لەماوەی‬ ‫شەش ساڵی تەمەنیدا كۆمەڵێك كێشەی بچوك‬ ‫هەبوبێت‪ ،‬ب��ەاڵم ئەمەش شتێكی سروشتی‬ ‫بوە و زۆر ئاسایە تۆتا كارنەكەیت كێشەت بو‬ ‫دروست نابێت بەالمانە زۆر ئاسای بوو‪ .‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫ئەزموون و بیرەوەری‬

‫رێبوار یەڵدا لە ساڵی ‪ 1970‬تاكو ساڵی ‪ 1993‬لە یەكێتی الوان كاری كردووە‬ ‫دیمانە‪ :‬نەوزاد فوئاد‬ ‫ئێستا ئەندامی مەكتەبی سیاسی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستانە و بەرپرسی دەستەی‬ ‫رێكخراوە جەماوەری و پیشەیەكانی (پ‪ .‬د‪.‬‬ ‫ك)‪.‬‬ ‫هەرجارە و كادیرێكی دێرینی یەكێتی الوان‬ ‫باس لەئەزموون و بیرەوەریەكانی خۆی دەكات‬ ‫و بە گشت ئەو وێزگەو رووداوانەی سەردەمی‬ ‫خ��ۆی ئاشنامان دەك��ات و ب��اس ل��ەرۆژان��ی‬ ‫كاركردنی خۆیمان لەناو رێكخراوی دایك‬ ‫رێكخراوی (ی‪ .‬ل‪ .‬د‪ .‬ك) بۆ دەكات‪. .‬‬

‫لە ناو ئاوارەكانی پەناهەندەی ئیران هەوڵ درا‬ ‫لە گچكەترین تاكو گەورەترین شت كۆ بكرێتەو بۆ‬ ‫پاڵپشتی داستانی خواكورك‪ ،‬چونكە زیاتر لە چوار‬ ‫هەزار ئەنداممان لەوێ هەبوو‬ ‫پ‪ /‬كاك رێبوار یەڵدا كەی هاتەناو ریزەكانی‬ ‫یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان؟‬ ‫و‪ /‬لەسەرەتای سااڵنی ‪ 1970‬پەیوەندیم‬ ‫بەرێكخراوی یەكێتی قوتابیانی كوردستانەوە‬

‫ك��رد ب��ووم��ە ك��ارگ��ێ��ڕی ن��اوچ��ەی قوتابیان‬ ‫پاشان هاتمە ناو رێكخراوی الوان‪ ،‬دواتر لە‬ ‫سەرەتای ‪ 1980‬پەیوەندیم بەشۆرشەوەكرد‪،‬‬ ‫دەستم بەكاری راگەیاندن كردووە دواتر كاری‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪13‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪14‬‬

‫راگەیاندنی رێكخراوە جەماوەری و پیشەیەكانم‬ ‫ك��ردووە‪ ،‬لە ساڵی ‪ 1986‬لەكۆنفرانسی ئاب‬ ‫بومە سكرتێری ه��ەردوو رێكخراوی الوان و‬ ‫قوتابیان‪.‬‬ ‫پ‪ /‬دەگوترێت یەكەم كۆنگرەی یەكێتی‬ ‫الوان تەنها كۆبونەوەیەك بووە‪ ،‬تۆ لەگەڵ ئەم‬ ‫بۆچونە هاورای؟‪.‬‬ ‫و‪ /‬رەنگە هاوڕابم و هاو ڕاش نەبم‪ ،‬چونكە‬ ‫سەلماندنی ئەم شتە بە دیكۆمێنت و مێژوو‬ ‫دەبێت‪ ،‬ب��ەداخ��ەوە مێژووی یەكێتی الوانی‬ ‫دیموكراتی كوردستان لەبەر ئەو بارو دۆخەی‬ ‫كۆمەڵگای ئێمەو بەتایبەتی (پ‪ .‬د‪ .‬ك)‬ ‫ئەم رێكخراوە لەمەداری ئەوەدا دەخولێتەوە‬ ‫توشی هەورازو و نشێوێكی زۆر هاتووە‪ ،‬رەنگە‬ ‫وەزعەكە یارمەتی دەرنەبوبێت بۆ ئەوەی هەم‬ ‫ئەرشیف بەندی بكات‪ ،‬هەم مێژووی خۆی‬ ‫بەرێكی بنووسێتەوە‪ ،‬جا مێژوویەك دیكۆمێنت‬ ‫نەكرابێت و نەنووسرابێتەوە دەمێنیتەوە بۆ‬ ‫ئەوكەسانەی لەوسەردەمە تێیدا بونە‪ ،‬ئەمە‬ ‫كۆنفرانس ب��وە یا كۆنگرە ی��ان كۆبونەوە‬ ‫هەرچیەك بوبێت رەنگە گرنگیەكەی لەوەدا‬ ‫نەبێت‪ ،‬بەقەد ئەوەی راگەیاندنی رێكخراوێكی‬ ‫وا لەوسەردەمە دا خۆی لە خۆیدا دەست‬ ‫كەوتێكی گرنگ و بایەخدار بوە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬دەگوترێت یەكێتی الوان لە‪18‬شوبات‬ ‫دانەمەزراوە‪ ،‬بەڵكو لەمانگی ئادار بوە؟‪.‬‬ ‫و‪ /‬بۆ ئەمەش ئیحتیمالە ئەو كۆبونەوەش‬ ‫ئەوكاتە بوبێت‪ ،‬ئەم رێكخراوانە لە كۆنگرەی‬ ‫س��ێ یەمی پ��ارت��ی دیموكراتی كوردستان‬ ‫لەساڵی ‪ 1953‬ب��ری��اری دامەزراندنیاندرا‪،‬‬ ‫جاگەر بگەرێینەوە ئەرشیف رۆژێك لەرۆژان‬ ‫ئەو مێژوو وەم��ان بەردەست بكەوێت رۆژی‬ ‫دامەزراندنەكەشمان بۆ بەدیار دەكەوێت‪.‬‬ ‫پ‪ /‬لەسەردەمێك كە بەرێزتان سكرتێری‬ ‫ئەم رێكخراوە بونە هیچ هەوڵێكتان نەداوە بۆ‬ ‫رێكخستنەوەی ئەم مێژووە؟‪.‬‬ ‫و‪ /‬بەڵێ هەوڵێكی زۆرماندا لەوسەرچاوانەی‬ ‫ل��ەب��ەردەس��ت��م��ان��دای��ە‪ ،‬ب���ەاڵم ئ��ەوك��ات من‬ ‫سكرتێری الوان و قوتابیان بوم ئێمە لە شاخ‬ ‫بوین و دەسمان دوور بو لەسەرچاوەی ئەو‬ ‫دیكۆمێنتانە‪ ،‬دوای راپەرینی ساڵی ‪ 1991‬نازانم‬ ‫برادەرانی ئێمە تاچەند هەوڵی ئەم كارەیانداوە‬ ‫بەگەران بەنێو ئەرشیف و دیكۆمێنتەكانی‬ ‫(پ‪ .‬د‪ .‬ك)‪ ،‬ئێمە ئەم خولیایەمان هەبوە‬

‫قسەشمان لەگەڵ برادەران كردووە‪ ،‬جانازانم‬ ‫تاچەند ئەمەكراوە‪ ،‬ئێستاش لەم میمبەرەوە‬ ‫داوا لە یەكێتی الوان دەكەم پالنێك دابنێ‪،‬‬ ‫چونكە ئەو مێژووە مێژوویەكی زۆر گرنگە و‬ ‫بەشێكە لە ژیانی رێكخراوێك كە تەمەنی لە‬ ‫نیوسەدە رەتی داوە‪ ،‬كۆكردنەوەی مێژووی‬ ‫(ی‪ .‬ل‪ .‬د‪ .‬ك) زۆر گرنگە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬لەسااڵنی ‪ 1959‬لەسەردەمی حوكمڕانی‬ ‫(ع��ب��دال كریم ق��اس��م) كێشەیەك لەنێوان‬ ‫ه��ەردوو رێكخراوی الوان��ی شوعی و یەكێتی‬ ‫الوان��ی دیموكراتی كوردستان روی���داوە لە‬ ‫شاری كەركوك و سەرۆك (بارزانی) نەمریش‬ ‫لەوكێشەیەدا هەوڵی چارەسەركردنی داوە‪ ،‬گەر‬ ‫وردەكاریەكەمان بۆ باسبكەی؟‪.‬‬ ‫و‪ /‬ئ��ەو دوو دیدگایە هەبوە یەكێكیان‬ ‫لەسەر ئاستی عێراق و دیدگاكەی تر بەپێی‬ ‫بەنەزەرگرتنی خوسوسیاتی تایبەت مەندێتی‬ ‫گەلی كوردستان و هەرێمی كوردستان بووە‪،‬‬ ‫ئ��ەو دوو دیدگایە ل���ەوەدا دەبینرا چەندە‬ ‫رێ��ك��خ��راوەك��ان عێراقی ب��ون‪ ،‬چونكە ئەم‬ ‫رێكخراوانە لقێك بوون لە بزاڤی رزگاریخوازی‬ ‫ئەم واڵت��ە وەك عێراق‪ ،‬ئەمان دەیانویست‬ ‫ئەم رێكخراوە بەشێك بێ لەوبزاڤە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫رێكخراوەكانی الوان و قوتابیان و ئافرەتان‬ ‫و ئەوانی دیكەی كوردستانی دەی��ان ویست‬ ‫تایبەت مەندێتی كوردستان لەبەرچاو بگیرێ‬ ‫لەبەر ئەوەی ئەوانیش خۆیان بەبەشێك لەبزاڤی‬ ‫رزگاریخوازی كوردستان دەزان��ی‪ ،‬بەم شێوە‬ ‫مانای خسوسیەتی خۆیان پارێزراوبێت‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەگەر مەسەلەی نەتەوەیی و نشتیمانیش بێ‪،‬‬ ‫مەبەستم لە نشتیمانی هەرێمی كوردستان‬ ‫و عێراق لەوێدا گەر مشتەرەكاتیش هەبێت‬ ‫جیاوازی هەبوە لەنێوان ئامانجەكانی بزاڤی‬ ‫رزگ��اری��خ��وازی گەلی كوردستان بەرابەربە‬ ‫ئامانجەكانی بزوتنەوەی رزگاری خوازی گەلی‬ ‫عێراق‪ ،‬چۆن ئەو جیاوازیی یە هەبوە لەوێش‬ ‫رەنگی داوەتەوە‪ ،‬بەرەبەر عێراق بەرەو ئەوە‬ ‫دەچو كە دەوڵەتی نەتەوایەتی دابمەزرێنێ‪،‬‬ ‫ئەوكاتیش باس لەمەسەلەی حكومی زاتی‬ ‫نەدەكرا‪ ،‬سیاسەتی حكومەتی ئەوسەردەمیش‬ ‫هەمیشە بایەخیان زیاتر بە قەومیەتی عێراقی‬ ‫دەدا‪ ،‬بایەخیان بەكوردستان نەدەدا‪ ،‬الوان و‬ ‫قوتابیانی كوردستان رۆشنبیرانی كوردستان‬ ‫ئ��ەو جیاوازیی یەیان هەست پێ دەك��رد‪،‬‬

‫تادەهات بەربەر زیاتر پێداگریان لەسەرمافی‬ ‫گ��ەل و خسوسیاتی خ��ۆی��ان دەك���رد‪ ،‬ئەم‬ ‫جیاوازیەی بەینی ئەو دوو ئامانجە ئەویان‬ ‫ب��ەرەو دەوڵەتێكی ن��ەت��ەوەی زیاتر مۆركی‬ ‫ع��ەرەب��ی ب��رد‪ ،‬رێكخراوەكانی كوردستانی‬ ‫خۆشمان پێداگریان دەكرد رێزی تایبەت مەندی‬ ‫و ئامانجی گەلی كورد و بزاڤی رزگاری خوازی‬ ‫گەلی كورد بگیرێت‪ ،‬بۆیە ئەم دوو ئامانجە‬ ‫تێكەڵ نەدەبون‪ ،‬تا لەسەردەمێكدا دەگوترا‬ ‫دەكرێت ئەمە بەشێك بێت لە عێراق‪ ،‬بەشێك‬ ‫بێت لەرێكخراوەكانی عێراق هەتا ئەندامی‬ ‫سكرتارێتی ئێرە بوە ئەندامی سكرتارێتی‬ ‫عێراق‪ ،‬بەاڵم تادەهات سیاسەتی رژێمەكانی‬ ‫عێراق بەرو ناسیونالزمێكی بەرتەسك دەچو‪.‬‬ ‫پ‪/‬ئێوە لەكاری رێكخراوەیدا سودتان لەكام‬ ‫رێكخراوی ناو خۆی و جیهانی وەردەگرت؟‪.‬‬ ‫و‪ /‬سود وەرگرتن لە رێكخراوێكی موعەیەن‬ ‫نەبوە‪ ،‬ئەو سەردەمە ئێمە لەشاخ بوینە شت‬ ‫كەمتر دەگەیشتە دەستمان‪ ،‬بەاڵم لەرێگەی‬ ‫ئ��ەو هەڤااڵنەمانەوە كە لە دەرەوە ب��وون‪،‬‬ ‫یەكێك لەو خااڵنەی ئیشمان لەسەردەكرد‬ ‫كۆكردنەوەی ئەزموونی واڵتانی جیهان بوە‬ ‫بەگشتی‪ ،‬شتیشمان دەست كەوتبا دەربارەی‬ ‫رێكخراوەكانی جەماوەری و كامەیان زیاتر‬ ‫لەئێمەوە نزیك بوو سودمان لێ وەردەگرت‪.‬‬ ‫پ‪/‬ب����ەاڵم ئ��ێ��وە ئەزموونێكی ت��ازەت��ان‬ ‫بەرپاكرد كە كادری الوان پێشمەرگە بێت و‬ ‫كاری رێكخراوەی و جەماوەریش بكات؟‪.‬‬ ‫و‪ /‬ئاشكرایە كاری رێكخراوەی ئێمە دابەشی‬ ‫سێ جوگرافی بوو‪ ،‬یەكەم ئێمە چونكە لە‬ ‫شۆرشدا بوین پێشمەرگە بوین‪ ،‬جوگرافیایەكی‬ ‫دیكەمان هەبو ناوە و بو كە رێكخستنەكانی ناو‬ ‫خۆی بو‪ ،‬جوگرافیایەكی دیكەمان هەبو ئێران‬ ‫بو دیوی ناوەی ئاوارەكانمان بو لە ئێران‪ ،‬ئەو‬ ‫ئاوارانەی لە ساڵی ‪1975‬مابونەوە‪ ،‬فعلەن‬ ‫كاری رێكخراوەی ئێمە لەوسەردەمەدا كارێكی‬ ‫زۆر ئاڵۆز و ت��ازە بو كە تۆ سەرپەرشتی‬ ‫رێكخراوێك بكەیت كەلە سێ جوگرافیای‬ ‫جیاواز كاربكات‪ ،‬سەخترینیان ئەمەی ناو خۆ‬ ‫بو جگە لە كاری پێشمەرگایەتی‪ ،‬ئەمیشیان‬ ‫سەخت بو‪ ،‬چونكە دەبوایە تۆ لە ناو دووژمن‬ ‫ئیش بكەیت و خ��ەب��ات ب��ك��ەی��ت‪ ،‬ئەركی‬ ‫هۆشیاركردنەوەی خەڵك هەر وا ئاسان نی یە‪،‬‬ ‫بۆیە دەبوا ئێمە سێ جۆرە بەرنامە دابرێژین بۆ‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫هەر جوگرافیایەك و شێوازێك بەرنامە دابنێین‪،‬‬ ‫بۆ نموونە دەبوا هانی ئەوانی ناو شاربدەین بۆ‬ ‫هەستكردن بەرپرسیارێتی و دووركەوتنەوە لە‬ ‫نیازە خراپەكانی رژێم و دانەبڕان لە خوێندن و‬ ‫خزمەتكردنی خانەوادەكانیان و بەوەی كەس و‬ ‫كاریان پیشمەرگە بون لە شاخ‪ ،‬بۆ ئاوارەكانی‬ ‫پەناهەندەی ئیران جۆرێكی دیكە بەرنامەمان‬ ‫هەبو بۆ ئەوانی شاخ بەهەمان شێوە‪ ،‬ئەم كارە‬ ‫خۆی لە خۆیدا كاریكی تازە بو‪.‬‬ ‫پ‪ /‬لەساڵی ‪ 1986‬كۆنفرانسێكتان بەست‪،‬‬ ‫بەاڵم لە ناوەرۆكدا دەسەاڵتی كۆنفرانسەكە لە‬ ‫دەسەاڵتی كۆنگرە زیاتر بو ئەمەبۆ؟‬ ‫و‪/‬لەراستیدا ئ��ەو كۆنفرانسە ناوەكەی‬ ‫كۆنفرانسبوو‪ ،‬گەرنا مۆركی كۆنگرەی پێوە بو‪،‬‬ ‫خاڵی ئەساسی لەمەدا ئەوە بۆ دوای نسكۆی‬ ‫ساڵی ‪ 1975‬وەزعی حزب گۆرا‪ ،‬بە حكومی‬ ‫ئەو ب��ارودۆخ��ەی بەسەر پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستاندا هات‪ ،‬لە قۆناغێكەوە چۆە قۆناغێكی‬ ‫تر‪ ،‬قۆناغی دەست پێكردنەوەی شۆرشی گواڵن‬ ‫قۆناغێكی نوێی بو هەلی سیاسی تر هاتنە نێو‬ ‫ساحەكە‪ ،‬یانی فرەی هاتەنێو ساحەكە‪ ،‬لەوێدا‬ ‫وەك چۆن ریزەكانی حزب لەیەك ت��رازان‪،‬‬ ‫ریزەكانی ئەوانیش وەك ئەوان پەرشو باڵو‬ ‫بو‪ .‬ئەو گۆرانەی لە رێكخستنەكانی ئەواندا‬ ‫رویدا هی ئەوە بو تۆلە قۆناغێكی نوێدا دەست‬ ‫پێ بكەیتەوە حەتمەن لەم كاتەدا پێویستت‬ ‫بەسەركردایەتیەكی تازە دەبێت‪ ،‬ئەمە قۆناغی‬ ‫سەركردایەتی نوێی بو لەم كاتەدا پێویستت‬ ‫بە كۆنفرانس هەبو‪ ،‬ئەم كۆنفرانسە قوەتی‬ ‫كۆنگرەی وەرگرت‪ ،‬ئەمە یەكەم كونفرانس بو‬ ‫لەسەردەمی سەرهەڵدانەوەی شۆرش‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەوەش ئێمە ئەوكات لق و نوسینگەشمان هەبو‬ ‫ئەوە بو ئیتیفاقێكمان كردو بارو دۆخەكەمان‬ ‫هەڵسەنگاند لەدەست پێكردنەوەی كاری‬ ‫رێكخراوەی دەبێت كۆنفراسێك ببەستین‬ ‫و س��ەرك��ردای��ەت��ی��ەك��ی ت���ازە هەڵبژێرین‪،‬‬ ‫لەشێوازی تەركیبەی ئەم كۆنفرانسە مۆركی‬ ‫كۆنگرەی وەرگ��رت‪ ،‬لەگشت جانبە هونەری‬ ‫و رێكخستنەكانەوە بەرنامە و هاتنی میوانی‬ ‫كۆنفرانسەكە گشت ئەمانە گرنگی خۆی هەبو‪.‬‬ ‫پ‪/‬رۆڵ و ك��اری��گ��ەری رێ��ك��خ��راوی الوان‬ ‫لە ه��ەردوو شۆرشی ئەیلول و گ��واڵن چۆن‬ ‫دەبینرا؟‪.‬‬ ‫و‪ /‬سوتەمەنی ه��ەردوو شۆرشی ئەیلول‬

‫و گواڵن گەنج بون ئەمە هەقیقەتێكە راستە‬ ‫ك��ەس��ان��ی بەتەمەنیشیان ه��ەب��وە‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫بەشێوەیەكی گشتی تەماشای پێشمەرگەت‬ ‫دەكرد زیاتر گەنج بون‪ ،‬هەڵبەتە من باسی‬ ‫شۆرشی گواڵن دەك��ەم‪ ،‬كە ئێمەی تێدا بو‪،‬‬ ‫گەنجی زۆر گچكەشی تێدا بو‪ ،‬بەبیرم دێتەوە‬ ‫جارێكیان برادەرێكم لە دەرەوە هاتبوە چاوی بە‬ ‫پێشمەرگەیەك كەوت‪ ،‬تەمەنی زۆر بچوك بو‪،‬‬ ‫گوتی ئەمە گەر ئەوروپی یەك بیبینێ دەڵێت‬ ‫ئێوە غەدرتان لەم مێرد منداڵەكردووە چەكتان‬ ‫كردووەتە شانی‪ ،‬گوتم رەنگە ئێمە پێمان‬ ‫خۆش نەبێت ئەو بە ئارەزوی خۆی هاتووە‪،‬‬ ‫یەكێتی الوان وەك رێكخراویش چ لە ناو شار چ‬ ‫لە ناو شۆرش كاریگەری و رۆڵی گرنگی هەبوە‪،‬‬ ‫یەكێك لەو نموونانەی كە لەوانەیە زۆر كەس‬ ‫هەقی خۆی پێ نەدابێت‪ ،‬رۆڵی یەكێتی الوانە‬ ‫لە داستانی خواكورك‪ ،‬لە كۆكردنەوەی پیتاك‬ ‫بۆ پێشمەرگە‪ ،‬زیاتریش لەناو ئاوارەكانی‬ ‫پەناهەندەی ئیران هەوڵدرا لەگچكەترین شت‬ ‫تاكو گەورەترین شت كۆبكرێتەو بۆ پاڵپشتی‬ ‫داستانی خواكورك‪ ،‬چونكە زیاتر لە (‪)4000‬‬ ‫هەزار ئەندامان لەوێ هەبو گشت ئەو كەل و‬ ‫پەالنەی دەهات ئێمەوەك سكرتاریت بەرێگەی‬ ‫ئەسپ و واڵغ دەمان گەیاندە بەرەكانی شەر‪،‬‬ ‫جگە لەمەش ئێمە ژمارەیەك زۆر ئەندام و‬ ‫كادرمان لەبەرەكانی شەردا بو وەشەهیدوو‬ ‫برینداریشمان هەبو‪ ،‬جگەلە خۆپیشاندانێكی‬ ‫زۆر گەورە لەشاری ئورمێ لە ئێران ئەنجامدرا‬ ‫لەساڵی ‪ 1989‬لەیادی كارەساتی هەڵەبجە‬ ‫رۆڵی ئەم رێكخراوە زۆر بەرچاو بوو‪.‬‬ ‫پ‪/‬رۆڵی رێكخراوی الوان لەم سەردەمەدا‬ ‫چۆن هەڵدەسەنگێنی و پێشنیارت بۆیان چی‬ ‫یە؟‪.‬‬ ‫و‪/‬رۆڵی یەكێتی الوان لەبەرچاوە لەراستیدا‬ ‫ئەم رێكخراوە پرئەزموونە لەهەركۆنگرەیەدا‬ ‫ستافێكی ن��وێ دێتە پێش‪ ،‬ستافەكەش‬ ‫ئەزموونی ل��ەوەی پێشوی خۆی وەرگرتووە‬ ‫خۆی پێگەیاندووە‪ ،‬من بەرپرسیاریەتێكی‬ ‫زۆر گ���ەورە ل��ەس��ەرش��ان‪ ،‬ئ��ەم رێ��ك��خ��راوە‬ ‫دەبینم ب��ەوەی قۆناغەكە گ��ۆراوە قەبارەی‬ ‫قاعیدەی رێكخراوەكە زۆر زیاد بوە‪ ،‬خواست‬ ‫و پێداویستی الوان گ���ۆراوە ل��ەچ��او ئەو‬ ‫راب��ردوەی هەمان بووە ئێستا لەناو شۆرشی‬ ‫تەكنولۆژیا دەژین‪ ،‬ئەمە هەمووی هی ئەوەیە‬

‫یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان وەاڵمی‬ ‫هەبێ بۆیان‪ ،‬وەاڵم دانەوەی ئەمە پێی وایە‬ ‫بە بەرنامەدەبێت‪ ،‬بەرنامەكەش خۆشیان‬ ‫دەزان��ن دروستی بكەن‪ ،‬ئەمان كۆنگرەیان‬ ‫بەستووە بەرنامەیەكی تۆكمەیان ئیقراركردووە‬ ‫لەپەیرو پروگرامەكە خۆی دەبینێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پێویستە ئەم بەرنامەیە خ��ورد كاتەوە بۆ‬ ‫مەراحلی خۆی وەگرنگی بە ئەولەویت بدات‬ ‫و كامەزیاتر گرنگە ئەنجامی بدەن بۆ ئەوەی‬ ‫كاتی بەسەردانەروات‪ ،‬بۆیە دەبێت ناوە ناوە‬ ‫مەراجعەی كارەكانی بكات خانە بەندیەكی‬ ‫چونكە لە‬ ‫پەیرەو پرۆگرامەكەی بكات‪ ،‬‬ ‫كۆنگرە ئیقراركراوە راستە زادەی بیری ئەو‬ ‫ئەندامانە بوە كەلەكۆنگرەكە بەشدار بونە‪،‬‬ ‫بۆیە دەبێت بەگوێرەی ئەم پرۆگرامە بەرنامە‬ ‫بۆ خۆیدابنێ بۆ جی بەجێ كردنی‪ ،‬دەشتوانێ‬ ‫سود لە شێوازی نوێ وەربگرێت‪ ،‬شێوازی نوێش‬ ‫وەك دەڵێن ئەمرۆ بە مەوجی سێیەم لە قەڵم‬ ‫دەدرێت‪ ،‬ئەمڕۆ سود لە شۆڕشی پیشەسازی‬ ‫و كشتوكاڵی و تەكنەلۆژیاوە وەربگرێت‪،‬‬ ‫یەكێك لەو شێوازە نوێ یەی تەكنەلۆژیا خۆ‬ ‫تەرشیق كردنە‪ ،‬دەبێت باری خۆی سوك بكات‬ ‫باری خۆی قورس نەكات‪ ،‬بۆئەوەی بەباشی‬ ‫كارەكانی راپەرێنێت‪ ،‬بەبونی بەرنامەو پرۆژە‪،‬‬ ‫لەهەمانكاتدا زمان حاڵی گەنجەكان بێت بۆ‬ ‫ئەوەی حەزو خولیاو تواناكانیان فۆرمۆڵەبكات‪.‬‬ ‫و ئەكارە بكاتە پرۆژە رادەستی شوێنی جێ‬ ‫بەجێ كاری بكات‪.‬‬ ‫پ‪ /‬لەساڵی ‪ 2010‬یەكێتی الوان بۆە‬ ‫ئەندامی چاودێر لەرێكخراوی الوانی جیهانی‪،‬‬ ‫لەساڵی ‪ 2011‬بۆ ئەندامی كارای ئەم رێكخراوە‬ ‫جیهانی یە بەرێزتان ئەم دەست كەوتە چۆن‬ ‫هەڵدەسەنگێنن؟‪.‬‬ ‫و‪/‬پیرۆزبایی لەخۆشمان دەك��ەم لەبەر‬ ‫ئەوەی خەونی ئێمەش بو وە لەسەردەستی‬ ‫ئێوە و بە وج��ودی ئێوە ئ��ەم خەونە جێ‬ ‫بەجێ بوە‪ .،‬لەراستیدا هەنگاوێكی زۆر باش‬ ‫بو بۆ ب��ەرەو پێشەو چ��ۆن‪ ،‬دڵنیام لەوەی‬ ‫دەبێتە ئەگەری ئ��ەوەی یەكێتی الوان سود‬ ‫لە ئەزموونی میللەتانی دیكەو رێكخراوەكانی‬ ‫دیكە وەربگرێت‪ ،‬دووهەم دەگاتە سەر سەكۆی‬ ‫جیهانی سەكۆی نیودەوڵەتی هەروەك چۆن لەم‬ ‫رێكخراوەدا دەنگی دەگاتە جیهان‪ ،‬بەم شێوە‬ ‫نزیك كەوتوەتەوە لەسەرچاوەی بریاردان‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫هــونــەر‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫زیاد ئەسعەد‪ ،‬هونەرمەندێك لە مەنفادا‬ ‫دلێر بەدیع‬

‫هونەرمەند و ئاوازدانەری كورد زیاد‬ ‫ئەسعەد لە ئێستای دون��ی��ای هونەری‬ ‫ك��وردی��دا ب��ە «مامۆستا و لوتكە) ی‬ ‫هونەری گۆرانی ك��وردی دادەندرێت بە‬ ‫هۆی پرۆسەی سەفەرەكانی لە ژیانیدا‬ ‫هەگبەی هونەرەكەشی دەوڵەمەندتر و پڕ‬ ‫بەرهەمتر بووە‪.‬‬ ‫زی��اد ئەسعەد لە دای��ك ب��ووی ساڵی‬ ‫‪1966‬ی گ��ەڕەك��ی ت���ەی���راوەی ش��اری‬ ‫هەولێرە قۆناغەكانی خوێندنی سەرەتایی‪،‬‬ ‫ناوەندیی‪ ،‬ئامادەیی پیشەیی لەو شارە‬ ‫تەواو كردووە‪ .‬لە ساڵی ‪1983‬ەوە دێتە‬ ‫ناو كاری هونەریەوە دەست بە گۆانی وتن‬ ‫دەك��ات تا دوای راپەرین لە كوردستان‬ ‫دەبێت‪ ،‬لە ساڵی ‪ 1993‬دەچێتە واڵتی‬ ‫ئێران ل��ەوێ وان��ەی (دەف و ئ��اواز و‬ ‫چۆنیەتی ئەدا كردنی گۆرانی) دەخوێنێت‬ ‫ف��ێ��ری زم��ان��ی ف��ارس��ی دەب��ێ��ت پاشان‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪16‬‬

‫جگە لە گۆرانیەكانی خۆی تا ئێستا زیاتر لە‬ ‫(‪ )130‬گۆرانی بە شێوەی ئاواز و هۆنراوە داوەتە‬ ‫هونەرمەندان و گۆرانیبێژانی كورد‬

‫ڕوودەكاتە روسیای دوای سۆڤیەتی ڕوخاو‬ ‫وانەی میوزیك و شێوازەكانی كاركردن‬ ‫لەسەر ستایلە جیاوازەكانی میوزیكی‬ ‫جیهانی دەخوێنێت‪ ،‬دواتر روسیای بەرەو‬ ‫واڵتی كەنەدا بە جێهێشت ئینجا دەچێتە‬ ‫واڵت��ی سوید ل��ەوێ نیشتەجێ دەبێت‪،‬‬ ‫م���اوەی س��ێ س��اڵ ل��ە قوتابخانەیەكی‬ ‫هونەری و كلتوری میوزیكی جیهانی‬ ‫سویدی دەخوێنێت شارەزایی لە چەند‬ ‫ئامێرێكی میوزیك پەیدا دەكات لەوانە‬ ‫(ك��ی��ب��ۆرد‪ ،‬ك�لارن��ێ��ت) پێشتریش لە‬ ‫كوردستان ژەنیاری (شمشاڵ) بووە‪.‬‬ ‫زیادئەسعەد جگە لە گۆرانیەكانی خۆی‬ ‫تا ئێستا زیاتر لە (‪ )130‬گۆرانی بە شێوەی‬ ‫ئاواز و هۆنراوە داوەت��ە هونەرمەندان و‬ ‫گۆرانیبێژانی كورد هاندەر و یارمەتدەریان‬ ‫بووە لەوانە ( رۆژ كەریم‪ ،‬ئەژدەر وەهبی‪،‬‬ ‫زەكەریا عەبدوڵاڵ‪ ،‬چۆپی فەتاح‪ ،‬لەیال‬

‫فەریقی‪ ،‬هێڤی‪ ،‬موژدین‪ ،‬تارا رەسول‪،‬‬ ‫دڵنیا رەزازی‪ ،‬ئەیاد حوسێن‪ ،‬پەیوەند‬ ‫جاف‪ ،‬بڵند ئیبراهیم‪ ،‬موحسین عەبدوڵاڵ‪،‬‬ ‫گۆڤەند رەواندزە‪ ،‬بڵند عەبدوڵاڵ‪،‬حەسەن‬ ‫غەفور‪ ،‬دانا ب��ەرواری‪ ،‬هەڵمەت‪ ،‬ئومێد‬ ‫بالەبان‪ ،‬هەردی سویدی‪ ،‬كوردە‪ ،‬دیلمان‬ ‫دیۆ‪ ،‬دلشاد‪ ).... ،‬تا ئێستاش بەردەوامە‬ ‫لە یارمەتی دانی هونەرمەندان زیاد ئەسعەد‬ ‫لە ساڵی لە ‪1999‬ەوە ئەزموونی هونەری‬ ‫خۆی كردۆتە هەوێنێك بۆ هونەری گۆرانی‬ ‫كوردی چەندین هونەرمەندی هێناوەتە نێو‬ ‫ئەم بوارە جگە لە خۆی لە بنەماڵەكەیدا‬ ‫( ه��اوت��ا ئ��ەس��ع��ەد) ب��رای یەكێكە لە‬ ‫هونەرمەندە ناسراوەكانی كورد خاوەنی‬ ‫جەماوەرێكی زۆرە‬ ‫بەرهەمەكانی‬ ‫*یەكەم گۆرانی بە ناوی(دوعا دەكەم‬ ‫شەو و رۆژان من بتسوتێن ئاهو ناڵەی‬ ‫من) لە ساڵی ‪ 1983‬تۆمار كردووە‪.‬‬ ‫* ساڵی ‪ 1988‬یەكەم كاسێتی گۆرانی‬ ‫باڵوكردۆتەوە‪.‬‬ ‫* ساڵی ‪ 1990‬ئەلبومێكی گۆرانی باڵو‬ ‫دەكاتەوە‬ ‫*ساڵی ‪ 1993‬ئەلبومێكی تری گۆرانی‬ ‫باڵو دەكاتەوە‬ ‫*ساڵی ‪ 1998‬ئەلبومێكی گۆرانی‬ ‫بەناوی (نەمزانی) باڵو دەكاتەوە‬ ‫*ساڵی ‪ 2001‬چەند گۆرانیەكی لە‬ ‫بەرنامەیەكی تایبەتی كەناڵی ئاسمانی‬ ‫(میدیا) باڵو كردەوە‬ ‫*ساڵی ‪ 2003‬دوایین ئەلبومی بەناوی‬ ‫((سكااڵ) باڵوكردەوە‪.‬‬

‫هــونــەر‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫لە ساڵی ‪ 1993‬دەچێتە‬ ‫واڵتی ئێران لەوێ‬ ‫وانەی (دەف و ئاواز‬ ‫و چۆنیەتی ئەدا كردنی‬ ‫گۆرانی) دەخوێنێت‬ ‫فێری زمانی فارسی‬ ‫دەبێت‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪17‬‬

‫هــونــەر‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫بەیان زەریفی‪ ،‬ئەكتەر‪:‬‬ ‫خۆشەویستی مامۆستاكانم و هاوڕێكانم وایان لێكردم‬ ‫كە بەردەوام بم و بەدڵسۆزی كار بكەم‬ ‫دیمانە‪ :‬شۆخان الوان‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪18‬‬

‫پ‪ :‬سەرەتا بەكورتی لەژیان و بەرهەمی لەدراماكاندا‪ ،‬تۆ بۆ حەزدەكەی بی بینی؟‬ ‫و‪ :‬من ه��ەر ل��ەس��ەرەت��اوە كە دەستم‬ ‫هونەرییەكانت بدوێ؟‬ ‫و‪ :‬م��ن ن��اوم (ب��ەی��ان زەری��ف��ی)ی��ە لە ب��ەی��ەك��ەم ش��ان��ۆگ��ەری ك���رد‪ ،‬ب���ەدەوری‬ ‫خێزانێكی هونەردۆست‪ ،‬لە گەڕەكی‬ ‫مەڵكەندیی شاری سلێمانی لەدایك‬ ‫بوومە‪ .‬هەر لەقۆناغی سەرەتاییەوە‬ ‫خولیای شانۆ والس��ای��ی كردنەوە‬ ‫بووم‪.‬‬ ‫ل��ەس��اڵ��ی (‪ )1980‬چ��وم��ەت��ە‬ ‫پەیمانگای ه��ون��ەرە ج��وان��ەك��ان‬ ‫بەشی شانۆ‪ ،‬ئیتر لەو كاتەوە وەك‬ ‫ئەكادیمییەك لەبواری شانۆدا كارم‬ ‫كردووە‪.‬‬ ‫خ��ۆش��ەوی��س��ت��ی مامۆستاكانم‬ ‫و هاوڕێكانم بەتایبەت مامۆستا‬ ‫(ئەحمەد ساالر و بەدیعە دارتاش)‬ ‫وای��ان لێكردم كە ب���ەردەوام بم و‬ ‫بەدڵسۆزی كار بكەم‪ .‬پاشان چومە‬ ‫ناو ئەو هونەرمەندە مەزنانەی كە‬ ‫ئەزمونێكی گرنگیان لەبواری هونەری‬ ‫شانۆدا هەبوو‪ ،‬زۆر هاوكارم بوون‪،‬‬ ‫تابگەمە ئەم ئاستەی كە الی بینەر‬ ‫دەربكەوم‪.‬‬ ‫پ‪ :‬نواندن لەسەر شانۆ بەراممبەر بە سەرەكی بەشداریم كرد‪ ،‬لەو كاتەوە حەزم‬ ‫جەماوەر‪ ،‬چ جیاوازییەكی هەیە لەگەڵ كردووە ڕۆڵی كارەكتەرێك ببینم جیاواز‬ ‫لەكەسایەتی خ��ۆم‪ .‬لەبەر ئ��ەوەی خۆم‬ ‫نواندن لەبەردەم كامێرادا؟‬ ‫و‪ :‬جیاوازی زۆرە‪ ،‬لەشانۆ هەموو فكر ناسیوە و توانای خۆم تاقی كردۆتەوە‪،‬‬ ‫و ئەقڵ و جەستە و هەست و ناخت بەكار كەئەزانم ئەو دەورانەی كە زۆرجار جیاوازە‬ ‫دێنیت بەرامبەر بەبینەر‪ ،‬بینەریش لەگەڵدا لەكەسایەتی خ��ۆم و بینەریش حەزی‬ ‫ئاوێتەی ئەو هونەرەی تۆ دەبێت‪ ،‬بەاڵم پێناكات‪ ،‬بتوانم بەرجەستەی بكەم‪.‬‬ ‫لەبەردەم كامێرادا زیاتر ڕوخسار ڕۆڵی‬ ‫سوپاس بۆخودا تائێستا بینەر ڕقی لێم‬ ‫خۆی دەبێت لە دەربڕینی هەست و ناخت‪ .‬نەبۆتەوە و خۆشەویستیم بۆبینەرەكەشم‬ ‫پ‪ :‬ئەو ڕۆاڵنەی كەخەڵكی ڕقیان لێیە هەیە‪.‬‬

‫پ‪ :‬هەست ناكەی ماوەیەكی زۆرە دوریت‬ ‫لە بینەری دراما؟‬ ‫و‪ :‬م��ن ه��ەوڵ��م ن���ەداوە دورب���م‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫ناجێگیری تەندروستیم وای لێكردووم‬ ‫كە لەساڵێكدا یەك ئیش یان دوو‬ ‫ئیش بكەم‪.‬‬ ‫لەدرامایەكدا بەشداریم ك��ردووە‬ ‫بەناوی (كەركوك فۆر) لەدەرهێنانی‬ ‫هونەرمەندی مەزن (ناسر حەسەن)‬ ‫كەكاری مونتاژ و مۆسیقای تەواو‬ ‫بووە‪ ،‬ئامادەیە بۆ پێشكەش كردن‪.‬‬ ‫لەكاری درامای تریشدا بەشداریم‬ ‫كردووە بەناوی (ڕۆژمێری شارێك)‬ ‫لەدەرهێنانی ئەرسەالن دەروێ��ش‪،‬‬ ‫هێشتا ك���اری وێنەگرتنی ت��ەواو‬ ‫نەبووە‪ ،‬بۆ دوای جەژن پێشكەش‬ ‫دەكرێت‪ .‬هەروەها ئێستاش لەگەڵ‬ ‫تیپی ڕەن��گ��اڵ��ە ك���اری تەمسیلی‬ ‫ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی ئ��ام��ادە دەك��ەی��ن و‬ ‫لەقۆناغی وێنەگرتندایە‪.‬‬ ‫هەر لەگەڵ ئەو تیپەدا تەمسیلی‬ ‫كۆمیدی وێنەدەگرین كە بۆ مانگی‬ ‫ڕەمەزان پێشكەشی دەكەین ‪.‬‬ ‫پ‪ :‬بۆچی كچان لە ڕۆڵ��ی سەرەكی‬ ‫لەدراماكاندا دەترسن؟‬ ‫و‪ :‬من وەكو بەیان وای نابینم‪ ،‬بۆ نمونە‬ ‫درامای (ڕۆژمێری شارێك) ڕۆڵی ئافرەت و‬ ‫كچی زۆر تێدایە‪ ،‬لەوانەشە زۆر لەو كچ و‬ ‫ئافرەتانە حەز بكەن‪ ،‬بەاڵم خێزانەكانیان‬ ‫ڕێگەیان پێنادەن‪ ،‬بەاڵم من ئامۆژگاریم‬ ‫هەیە بۆ كچان و گەنجەكانمان كە هەوڵ‬ ‫بدەن بەئەكادیمی لەڕێگەی پەیمانگاوە‬ ‫بچنە ناو دەریای هونەرەوە‪ ،‬ئەوكاتە ڕێگری‬

‫هــونــەر‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫كەمتر دەبێتەوە یان خۆیان تێكەڵ بكەن‬ ‫لەگەڵ هونەرمەندەكان تازیاتر شارەزابن‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئ��ام��ادەی ڕوب���ەڕروی ئ��ەو كێشانە‬ ‫بیتەوە ك��ە لەكۆمەڵگادا ڕووب����ەڕووت‬ ‫دەبێتەوە؟‬ ‫و‪ :‬من تائێستا ڕووبەڕووی هیچ كێشەیەك‬ ‫نەبومەتەوە‪ ،‬چونكە كۆمەڵگا منی وەك‬ ‫ئەكتەر قبوڵ ك���ردووە‪ ،‬لەبەرئەوە هەر‬ ‫كێشەیەك بێتەپێشێ ئەتوانم بەرەنگاری‬ ‫ببمەوە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬وش���ەی «زەری���ف���ی» ل��ە چیەوە‬ ‫هاتووە؟‬ ‫و‪ :‬ناوی نەنكمە‪ ،‬دایكی باوكم‪ .‬جاران‬ ‫باوك زوو بمردایە بەخێوكردنی منداڵەكان‬ ‫لە ئەستۆی (دای��ك��ی��ان) ب��وو‪ ،‬ئەوكات‬ ‫منداڵەكان بەناوی دایكیانەوە بانگ دەكران‪.‬‬ ‫باوكم حاجی ڕەشید بووە‪ ،‬بەناوی ڕەشیدی‬ ‫زەریفییەوە بانگیان كردووە‪ ،‬كەواتە بۆتە‬ ‫لەقەب‪.‬‬

‫پ‪ :‬تۆ گۆرانیت بۆ منااڵن وتووە‪ ،‬ئەم‬ ‫كارەت تاچەند نزیكە لە شانۆوە؟‬ ‫و‪ :‬من لەدوو بواری جیاوازدا كار دەكەم‪،‬‬ ‫هەردووكیشی هەست ناسكن‪ ،‬لەبەر ئەوە‬ ‫زۆر قورسە بتوانی ژیانی خۆت بكەی بەدوو‬ ‫بەشی جیاوازەوە‪ ،‬بەاڵم من نەمهێشتووە‬ ‫ئ��ەو قورساییە ك��ار بكاتە س��ەر الوازی‬ ‫كارەكانم‪.‬‬ ‫پ‪ :‬كار و پڕۆژەی نوێت چیە بۆ مندااڵن؟‬ ‫و‪ :‬پڕۆژەیەكی گەورەم بە دەستەوەیە‪،‬‬ ‫تاگەاڵڵە نەبێت ناتوانم باسی بكەم‪.‬‬ ‫پ‪ :‬كار كردن بۆمنااڵن خۆشترە‪ ،‬یان‬ ‫دراما؟‬ ‫و‪ :‬هیچ جیاوازییەكی تێدا نابینم‪ ،‬هەر‬ ‫دوو كارەكەم خۆش دەوێت‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئەو ڕۆاڵنەی كە وەریدەگری ئیختیاری‬ ‫خۆتە یان دەرهێنەر؟‬ ‫و‪ :‬دەرهێنەر دەورێكی سەرەكی هەیە لە‬ ‫كاری درامادا‪ ،‬بەاڵم گرنگ ئەوەیە دەرهێنەری‬

‫زیرەك بتوانێت ئەكتەر بدۆزێتەوە بۆ دانانی‬ ‫ئەو دەورەی كەبۆی داناوە‪.‬‬ ‫پێش نواندنیش زۆر بەڕاشكاوانە لەگەڵ‬ ‫دەرهێنەر گفتوگۆ لەسەر ڕۆڵەكە ئەكەین‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئەو رۆاڵنەی كە دەیبینی تاچەند لە‬ ‫ژیان و كەسایەتی خۆتەوە نزیكن؟‬ ‫و‪ :‬ئەو دەوران��ەی كە ئاسایین نزیكە‬ ‫لەژیانی خۆمەوە‪ ،‬بەس ئەو دەورانەیتر‬ ‫ك��ەج��ی��اوازە‪ ،‬ئ��ەوە زۆر دورە لەژیانی‬ ‫خۆمەوە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬دوا وتەت چییە؟‬ ‫و‪ :‬داوا لەسیناریست و دەرهێنەرە‬ ‫بەڕێزەكان ئەكەم كە گرنگی تایبەت بدەن‬ ‫بە ئەكتەری كچ و ژن لەدراماكاندا و هەوڵ‬ ‫بدرێت لەسەر یەك ڕۆڵ بەكار نەهێنرێن‪،‬‬ ‫لەبەر ئ��ەوەی كچان و ژنانی شارەكەم‬ ‫بەخۆشمەوە ئەتوانین و توانامان هەیە‬ ‫ڕۆڵ��ی جیاواز بەرجەستە بكەین و دور‬ ‫لەكەسایەتی خۆشمان‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫دیــمـانـە‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫نیان ئەرشەد‪ ،‬بەڕێوەبەری سەنتەری گەنجانی هەڵەبجە‪:‬‬ ‫ئەو ڕێكخراوانەی لە هەڵبجە كاروچاالكی دەكەن بە‬ ‫پەنجەی دەست دەژمێردرێن‬

‫دیمانە‪ :‬عومەرعزیز‪ ،‬هەڵەبجە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪20‬‬

‫نیان ئەرشەد لە دایك بووی ساڵی (‪)1987‬‬ ‫ە و دەرچووی كولێژی داروو ئقتیسادی زانكۆی‬ ‫سلێمانییە و ئێستاش بەڕێوەبەری سەنتەری‬ ‫گەنجانی هەڵەبجەیە‪ ،‬سەبارەت بە ڕەوشی كار و‬ ‫چاالكی ڕێكخراوەیی لە شارەكەیاندا (پێشكەوتن)‬ ‫بە پێویستی زانی لە چاوپێكەوتنێكدا ئەم خاتونە‬ ‫بە سەر بكاتەوە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬سەرەتای كاری ڕێكخراوەیت بۆ‬ ‫كەی دەگەڕێتەوە؟‬ ‫نیان‪ /‬كاركردنم لە بواری ڕێكخراوەی دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆ ساڵی (‪.)2005‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬ئەو ئافرەتانەی كە لە دەرەوە كار‬ ‫دەكەن زۆر جار چاوی ڕەخنەیان لە سەرە پێت وایە‬ ‫هۆی ئەمە چی یە؟‬ ‫نیان‪ /‬هۆكەی دەگەڕێنمەوە بۆ كۆمەڵگە‪ ،‬چونكە‬ ‫زیاتر پیاوان لە پێشەوەن و ڕێگری دەكرێت لە‬ ‫ئافرەتان‪ ،‬بۆیە نابێت من لە چاوی خۆمەوە سەیر‬ ‫بكەم‪ ،‬بەاڵم زۆر كەسم بینیوە هاتووە و لە ماڵەوە‬ ‫ڕێگریان لێ كردووە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬ڕەوشی ڕۆشنبیری لە هەڵەبجەدا‬ ‫چۆن دەبینیت؟‬ ‫نیان‪ /‬زۆر جار لە دەم��ی كەسانی هەڵەبجە‬ ‫دەیبیستم دەڵێن خۆزگە دەگەڕاینەوە بۆ سااڵنی‬ ‫حەفتاكان و هەشتاكان‪ ،‬كەواتە ئاستی ڕۆشنبیری‬ ‫و سەقافەت ئەوكاتە وابووە كە ئێستاش ئاواتی‬ ‫پێدەخوازن‪ ،‬واتا لە بری ئەوەی بۆ پێشەوە بڕۆین‬ ‫كەچی بۆ دواوە گەراوینەتەوە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬بەرای ئێوە هۆكارەكەی چیە؟‬ ‫نیان‪ /‬ئیشكراوە لە هەموو‬ ‫بوارەكاندا‪ ،‬بەاڵم ئەوەی من‬ ‫بیستبێتم ساڵی حەفتاكان‬ ‫بەرامبەر بە ئێستا ئاوات‬ ‫بە حەفتاكان دەخوازرێت‪،‬‬ ‫لە ئێستادا لەگەڵ ئەو‬ ‫ه��ەم��وو چ��االك��ی و‬

‫كار ئاسانییەی كە پێشكەش دەكرێت كەچی وەك‬ ‫پێویست نییە كە ئێمە ئاواتی پێ بخوازین‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬وەك بەڕێوەبەرێكی ئافرەت‬ ‫مامەڵەت لە گەڵ گەنجانە چۆنە؟‬ ‫نیان‪ /‬ڕاستە من گەنجم و تەمەنم هەروەكو‬ ‫تەمەنی ئەو گەنجانەیە كە سەردانی ئێرە دەكەن‪،‬‬ ‫بەاڵم من وەك هاوڕێیەك مامەڵەم لەگەڵیاندا كردووە‬ ‫و هەستیان بەوەنەكردووە كەمن بەڕێوەبەرم‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬بەهۆی نزیكیت لەگەنجان تواناكانی‬ ‫گەنجی هەڵەبجە لە چ ئاستێكدا یە؟‬ ‫نیان‪ /‬بەڕاستی ئ��ەوەی لە گەنجی هەڵەبجە‬ ‫دەیبینم لە هیچ شارێكی تر نایبینم لە بەرئەوەی‬ ‫تواناكانیان لە ئاستێكی بەرزدایە‪ ،‬بەاڵم تواناكانیان‬ ‫شاراوەیە و كەسێكیش نییە دەستیان بگرێت و‬ ‫هاوكاریان بێت‪ ،‬منیش وەك سەنتەر ئ��ەوەی‬ ‫كە پێم كرابێت لە خزمەتی گەنجاندا بووم و لە‬ ‫ئایندەشدا ئەوەی كە بە من و ڕێكخراوەكەم بكرێت‬ ‫لە خزمەتیاندا دەبم‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬الوان لە ناو هەموو جومگەكانی‬ ‫كۆمەڵگەدان كەچی كەمترین بایەخیان پێدەدرێت لە‬ ‫پرسە سیاسی یەكاندا ئەمە بۆچی دەگەڕێنیتەوە؟‬ ‫نیان‪ /‬دەیگەڕێنمەوە بۆ حكومەت لە بەرئەوەی‬ ‫گوێ لە گەنجان ناگیرێت‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬كاركردن لە سەنتەرێكی گەنجانەی‬ ‫وادا قورس نییە؟‬ ‫نیان‪ /‬ڕاستە لە س��ەرەت��ادا وەك‬ ‫ئافرەت بۆمن قورس بوو‪ ،‬چونكە‬ ‫من وەكو گەنجێك هاتوومەتە ئێرە‬ ‫و ئەوگەنجانەش كە ڕوو لە ئێرە‬ ‫دەك��ەن ڕەنگە تەمەنیان بچوكتر‬ ‫یان گ��ەورە ت��رە‪ ،‬ب��ەاڵم من لەم‬ ‫ڕێكخراوەدا خۆم وا ڕاهێناوە‬ ‫كە بچوكترین هەڵەم بەرامبەر‬ ‫نەكراوە‪.‬‬

‫پێشكەوتن‪ :‬بەگشتی كۆمێنتت چی یە لەسەر‬ ‫ڕێكخراوەكانی هەڵەبجە بە سەنتەرەكەی خۆشتەوە؟‬ ‫نیان‪ /‬من دەست خۆشی لە ڕێكخراوەكان دەكەم‪،‬‬ ‫بەاڵ ئەوەی كە تێبینیم كردبێت ئەو ڕێكخراوانەی كە‬ ‫كارو چاالكی دەكەن لەم شارەدا بە پەنجەی دەست‬ ‫دەژمێردرێن‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬ئایا ڕێ��ك��خ��راوەك��ان نوێنەری‬ ‫ڕاستەقینەی گەنجان و الوان���ن بۆ گەیاندنی‬ ‫گرفتەكانیان بە دەسەاڵت؟‬ ‫نیان‪ /‬ناتوانم لە سەر هەموو ڕێكخراوەكان‬ ‫وەاڵمی ئەو پرسیارە بدەمەوە‪ ،‬چونگە ڕەنگە هەر‬ ‫یەكێكیان و بیرو بۆ چونێكی جیاوازیان هەبێ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫من وەك ڕێكخراوەكەی خۆم بەڵێ تا ڕادەیەكی باش‬ ‫توانیومانە دەنگی گەنجان بگەیەنین بە دەسەاڵت‪،‬‬ ‫واتە ناوەندێك بین لە نێوان حكومەت و گەنجاندا‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬لەگەڵ بوونی زۆرێك لە سەنتەر‬ ‫و ڕێكخراوەكان كەچی ڕەوشی ژیانی گەنجان تا‬ ‫ڕادەیەك خراپە ئەمە بۆ؟‬ ‫نیان‪ /‬بە ب��ڕوای من ڕێكخراو دەس��ەاڵت نیە‬ ‫تا بتوانێت هەموو گرفتەكانی گەنجان و الوان‬ ‫لە كۆمەڵگەدا نەهێڵێت‪ ،‬ب��ەاڵم دەتوانن تەنها‬ ‫گرفتەكانی گەنجان بگەیەننە الیەنە پەیوەندی‬ ‫دارەكان؟‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬لە كۆتایدا وەك سەنتەر تا چەند‬ ‫هەوڵتان داوە بۆ كاڵكردنەوەی كێشەكانی الوانی‬ ‫ئەم سنورە؟‬ ‫نیان‪ /‬هەوڵێكی زۆر باش دراوە و‬ ‫لە داهاتووشدا هەوڵدەدەین‬ ‫بۆ چارە سەركردنی‬ ‫گ���رف���ت���ەك���ان���ی‬ ‫گەنجان‪.‬‬

‫هــونــەر‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫هەرێم ئەحمەد‪ :‬دەنگی من تەنها‬ ‫بە مەقام ئاشنایە‬

‫ه��ەرێ��م ئ��ەح��م��ەد ی��ەك��ێ��ك��ە ل��ە الوە‬ ‫بەهرەمەندەكانی شاری هەڵەبجە‪ ،‬گەرچی‬ ‫تازە هاتوەتە ناو هونەرەوە‪ ،‬بەاڵم جیاواز‬ ‫لە الوەكانی هاوشێوەی توانیوێتی دەنگی‬ ‫بە مەقام ئاشنابكا تا بتوانێت لەو بوارەدا‬ ‫خزمەتێك بە هونەری كوردی بكات‪ ،‬بۆ‬ ‫زیاتر خزمەتكردن بە توێژی الوان و ئاشنا‬ ‫كردنیان بە خوێنەرانی گۆڤارەكەمان‬ ‫(پ��ێ��ش��ك��ەوت��ن) ل��ە دەرف��ەت��ێ��ك��دا ئ��ەم‬ ‫هونەرمەندە الوەی بە سەر كردەوە‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫پێشكەوتن‪ :‬هەرێم كێ یە؟‬ ‫و‪/‬ناوم هەرێم ئەحمەد علی یە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫چی لە شاری سلێمانی لە ساڵی(‪)1991‬‬ ‫لە دایك ب��ووم‪ ،‬بەاڵم لە ناو ئازارەكانی‬ ‫هەڵەبجەدا پەروەردە بووم و ئێستاش هەر‬ ‫لەوێ دەژیم‪ ،‬واتە هەڵەبجەیم‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬لە كەیەوە دەستت كردووە‬ ‫بە كاری هونەری؟‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫عومەرعزیز‪ ،‬هەڵەبجە‬

‫و‪/‬ك��اری هونەریم ئەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫ساڵی(‪ ،)2006‬كە سیدیەكم تۆمار كرد‬ ‫ئەویش تەنها بەدەنگ و تائێستاش‬ ‫بەردەوامم لە كاری هونەری‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬ك��ارەك��ان��ت ل��ە چ‬ ‫بوارێكدایە؟‬ ‫و‪/‬تەنها مەقام‪ ،‬چونكە دەنگی من‬ ‫تەنها بەمەقام ئاشنایە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬ه��ۆك��اری چ��ی بوو‬ ‫مەقامت هەڵبژارد؟‬ ‫و‪/‬لێت ناشارمەوە خۆشەویستی‬ ‫و ه��ەژاری و ئازارەكانی هەڵەبجە‬ ‫هۆكاری سەرەكی بوون تا بتوانم ئەم‬ ‫خولیایە پەروەردەبكەم‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬بۆچی هەڵەبجە؟‬ ‫و‪/‬ئاخر كارەساتی ‪ 3/16‬كارەساتێكی‬ ‫هێندە بچوك نییە بەڵكو كارەساتێكی‬ ‫هێندە گەورەیە نەك منێكی هەڵەبجەیی‬ ‫بگرە هەركوردێكی بە وی���ژدان لە هەر‬ ‫جێگەیەكی ئەم كوردستانەبێت كارەساتی‬ ‫هەڵبجە رەن��گ��دان��ەوەی خ��ۆی دەبێت لە‬ ‫س��ەری‪ ،‬بەڵێ با ئ��ەوەش لە یاد نەكەم‬ ‫ئەو ئ��ازاران��ەی كە ڕوو ب��ەرووم بوەتەوە‬ ‫لەم شارەدا جا لە هەر بوارێكدا هەبێت بە‬ ‫تەئكید هۆكار بووە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬كاریگەری كام هونەرمەندت‬ ‫لە سەرە؟‬ ‫و‪/‬چەندین هونەرمەندی بەڕێزی وەك‬ ‫(مامۆستا حەسەن زیرەك و ئەحمد شەماڵ‬ ‫و كامەران عومەر‪ . .‬هتد)‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬كێ هاندەرت بووە؟‬ ‫و‪/‬هونەرمەندی بەڕێز كامەران عومەر‬ ‫ه��ان��دەرم ب��ووە لەگەڵ چەندین كەسی‬

‫تردا كە هانیان داوم تا لەم بوارەدا خۆم‬ ‫بدۆزمەوە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬تائێستا لە شوێنێكی گشتی‬ ‫بەشداریت كردووە وەك ئاهەنگ یان بۆنە؟‬ ‫و‪ /‬بەڵێ تا ڕادەیەك بەشداریم كردووە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬سەنتەرە هونەرییەكان‬ ‫تاچەند هاوكارت بوون؟ ئەی هونەرمەندان؟‬ ‫و‪ /‬بەداخەوە سەنتەرە هونەرییەكان‬ ‫ه���اوك���اری���ی���ان ن�����ەك�����ردووم‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫هونەرمەند(كامەران عومەر) هاوكارم بووە‬ ‫ڕێزم هەیە بۆی‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬ڕات چۆنە بەرامبەر ئەو‬ ‫الوانەی كە دێنە ناو هونەری كوردییەوەو‬ ‫مەقام دەڵێن؟‬ ‫و‪ /‬ئەشێ دەستخۆشی لە هەر الوێك‬ ‫بكەین كە بەهرەیەكی هەبێ تا ئەو بەهرەیە‬ ‫پەروەردە بكات بۆ یە منیش هەر دەست‬ ‫خۆشیم هەیە و ئومێدی بەردەوامیان بۆ‬ ‫دەخ���وازم‪ ،‬لە ب��ەر ئ��ەوەی الوی زۆر بە‬ ‫توانامان هەیە لەكوردستاندا ئەگەر بێت‬ ‫و هاوكاریان بكەن بێگومانم كە دەبنە‬ ‫كەسانێكی بە توانا لە ناو هونەری كوردیدا‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬لە كۆتایدا بەرای تۆ چی‬ ‫بكرێت بۆ ئەوالوانەی كە تازە دێنە ناو‬ ‫هونەرەوە؟‬ ‫و‪/‬پ��ێ��م ب��اش��ە س��ەن��ت��ەرە ه��ون��ەری و‬ ‫ڕۆشنبیرییەكان و كەناڵەكانی ڕاگەیاندن‬ ‫و هەموو ئەو شوێنە رۆشنبیریانەی كە‬ ‫هەیە ببنەماڵێك بۆ خزمەتكردنی الوان و‬ ‫دەستیان بگرن تا هەردەنگ و دەست و‬ ‫پەنجەیەك بتوانێت زیاتر هونەری كوردی‬ ‫دەوڵەمەند بكات بە وەی كە پێیەتی‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫هــونــەر‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫دیاری محەمەد‪ :‬هونەر كارێكە سەرچاوەكەی لە‬ ‫ئەشقێكی پاكەوە هەڵدەقوڵێ‬ ‫دیمانە‪ :‬هێمن خەلیل‬ ‫چەند ساڵێكە كاری هونەری سیرامیك ئەنجام‬ ‫دەدات و توانیوویەتی لەچەند پێشانگایەكدا‬ ‫كارەكانی نمایش بكات و لەئێستادا قوتابی‬ ‫سیرامیكە لەكۆلێژی ه��ون��ەرەج��وان��ەك��ان‪ ،‬لە‬ ‫دیمانەیەكی تایبەتدا بەچەند پرسیارێك هێنامانە‬ ‫ئاخاوتن‪:‬‬ ‫پ‪/‬دەستپێكی كارەهونەریەكانت بۆ كەی‬ ‫دەگەرێتەوە؟‬ ‫و‪/‬هەر لەمنداڵیەوە حەزوخولیام بۆ هونەری‬ ‫شێوەكاری ب��ووە‪ ،‬كاتێك كە لە قوتابخانەی‬ ‫سەرەتایی و ناوەندیدا بووم ئەوكات كارم زۆر‬ ‫دەكرد بە تایبەتی(نیگاركێشان) بەرهەمەكانیشم‬ ‫زۆرب��ەی��ان ئ��ەب��ران ب��ۆ پێشانگاكانی چاالكی‬ ‫قوتابخانەكان‪ ،‬دوایی ئەوە هەستم بەخۆم كرد‬ ‫كە لە هونەرا هەم‪ ،‬ئەوە بوو دواتربووم بەقوتابی‬ ‫لەكۆلێژی هونەرەجوانەكان و ئێستاش بەردەوامم‬ ‫لە خوێندن‪.‬‬ ‫پ‪ /‬چ��ۆن ب��وو لە ژی��ان رێچكەی هونەریت‬ ‫گرتەبەر؟‬ ‫و‪/‬دنیا زۆر فراوانە و هەركەسەو ئارەزوویەكی‬ ‫هەیە‪ ،‬من لە منداڵیم دا هەستم بەوە كرد كە‬ ‫بەهرەیەكم هەیە و ئەتوانم پێیەوە بژیم‪ ،‬خێزانەكەم‬ ‫زۆر هەوڵیان لەگەڵدام كە بتوانم هونەر لە ژیانم‬ ‫هەڵبژێرم‪ ،‬بە دڵنیایەوە هونەر ژیانمی گۆڕی‪.‬‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪22‬‬

‫پ‪ /‬ب��ە ب���ڕوای ت��ۆ چ ه��ون��ەرێ��ك دەت��وان��ێ‬ ‫شوێنەوارێكی باش بەجێ بهێڵێ؟‬ ‫و‪/‬پێم وایە هونەر تەنها شێوەكاری و شانۆ و‬ ‫سینەما و موزیك نییە‪ ،‬بەڵكو هونەر هەر كارێكە‬ ‫كە سەرچاوەكەی لە ئەشقێكی پاكەوە هەڵدەقوڵێ‬ ‫و بە رۆحێكی پڕ لە ئافراندنەوە دروست دەبێت‬ ‫و تژی بێت لە جوانی و پاكی و داهێنان‪ ،‬ئەو‬ ‫هونەرەی دەتوانێ شوێنەوار بە جێ بهێڵێ ئەو‬ ‫هونەرەیە كە تەمەنێكی نەمرو بەردەوامی هەبێت ‪0‬‬ ‫پ‪/‬ب��ەڕای تۆ كاری ئەمڕۆ بۆ خزمەت كردنە‬ ‫بە هونەری ك��وردی ی��ان چاولێكەریە ی��ان بۆ‬ ‫پەیداكردنی بژێوی ژیانە؟‬ ‫و‪/‬من ناتوانم هەمووی بەوە لە قەڵەم بدەم‬

‫كە بژێوی ژیانە‪ ،‬یان چاولێكەریە‪ ،‬یان خزمەتە‬ ‫بە هونەری ك��وردی‪ ،‬هەندێك بۆ خزمەتكردن‬ ‫بە هونەری ك��وردی ئیش دەك��ات‪ ،‬كە دەیەوێت‬ ‫وەكو مێژوویەك بمێنێتەوە‪ ،‬هەندێك هەیە وەكو‬ ‫چاولێكەری و هەندێكیش بۆ بژێوی ژیانە‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ڕێزم بۆ ئەم جۆرە كەسانە‪ ،‬بە اڵم بە دڵنیایەوە‬ ‫ئەوانەی كە بۆ بژێوی یان چاولێكەری كاردەكەن‬ ‫كارێكی جوان نییە‪.‬‬

‫پ‪/‬ئایا لە كوردستان مەڵبەندێك هەیە بۆ‬ ‫فێربوون بە هونەری شێوەكاری؟‬ ‫و‪/‬بەڵێ هەیە‪ ،‬بەاڵم وەكو پێویست نییە هەمانە‬ ‫پەیمانگای هونەرەجوانەكان و كۆلیژیشمان هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەشێوەیەكی باش ناتوانیت سوودیان لێ‬ ‫ببینین ئەبێ هەمیشە خۆت ه��ەوڵ بدەیت و و‬ ‫متمانەیەكی تەواویشت بە خۆت هەبێت‪0‬‬

‫پ‪/‬ئ��ای��ا تا چەند هونەرمەندی شێوەكاری‬ ‫سەركەوتوو هەیە لە كوردستان؟‬ ‫و‪/‬بەگشتی لە كوردستان هونەرمەندی باش‬ ‫ه��ەی��ە‪ ،‬بەشێوەیەكی تایبەتی هونەرمەندی‬ ‫شێوەكاری‪ ،‬دەتوانم بڵێم هونەرمەندی زۆر چاك‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم لەبەر ئەوەی زۆربەیان پشت گوێ‬ ‫خراون كەس نایان ناسێت‪ ،‬ئەگەرنا هونەرمەندی‬ ‫شێوەكاری بلیمە تی زۆرمان هەیە‪.‬‬

‫ئەو هونەرەی دەتوانێ‬ ‫شوێنەوار بە جێ‬ ‫بهێڵێ ئەو هونەرەیە‬ ‫كە تەمەنێكی نەمرو‬ ‫بەردەوامی هەبێت‬

‫ئــەدەب‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫باڵیۆزی ئاشتی بەخشرایە شاعیرێكی كورد‬ ‫ئا‪ :‬بێریڤان واحید‬ ‫شاعیری الو‪ ،‬فەرید مەخموری وەكو شاعیر‬ ‫و نووسەرێكی كورد بڕوانامەی باڵیۆزی ئاشتی‬ ‫ل��ە رێ��ك��خ��راوی ‪universal peace‬‬ ‫‪ federation‬لە بارەگای فیدراسیۆنی‬ ‫ئاشتی جیهانی لە شاری سیدنی ئوستراڵیا‬ ‫وەرگرت‪.‬‬ ‫رۆژن��ام��ەن��ووس‪ ،‬محەمەد عومەر وەكو‬ ‫كەسێكی نزیك لە فەرید مەخموری ڕایگەیاند‬ ‫«م��س��ت��ەر گ��ری��گ س��ت��ۆن س��ەرۆك��ی لقی‬ ‫ئوستراڵیای ئەو رێكخراوە جیهانیە بڕوانامەی‬ ‫باڵیۆزی ئاشتی بەخشییە شاعیری كورد‬ ‫فەرید مەخموری‪ ،‬ئەم رێكخراوە یەكێكە لە‬

‫رێكخراوە گەورەكانی جیهان كار لە سەر‬ ‫ب��واری ئاشتی دەك��ات لە جیهاندا‪ ،‬سااڵنە‬ ‫چەند كەسێك دەست نیشان دەكات بۆ ئەم‬ ‫پۆستە بۆ ئەم ساڵیش فەرید مەخموری وەكو‬ ‫شاعیر و نووسەرێكی ئوستڕاڵیی بە ڕەگەز‬ ‫كورد ئەم پۆستەی وەرگرت مایەی شانازییە‬ ‫الوێكی كورد لە دەرەوەی كوردستان ئەم‬ ‫پۆستە وەرگرێت»‪ .‬هەروەها رۆژنامەنووسەكە‬ ‫ئاماژەیدا كە فەرید مەخموری لە هەوڵی ئەوە‬ ‫دایە كە یەكێك لە كۆنگرەكانی ئەم رێكخراوە‬ ‫جیهانییە بهێنێتە هەولێری پایتەخت‪.‬‬ ‫الی خۆیەوە ئومێد خۆشناو‪ ،‬سكرتێری‬

‫یەكێتی الوان��ی دیموكراتی كوردستان لە‬ ‫پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا لەگەڵ شاعیری‬ ‫ناوبراو وێڕای پیرۆزبایی و دەستخۆشی هیوای‬ ‫سەركەوتنی بۆ كارەكانی خواست و هەموو‬ ‫پشتگیری و پشتیوانیەكی یەكێتی الوانی بۆ‬ ‫دووپات كردەوە ئەم بڕونامەشی بۆ بزاڤی الوان‬ ‫و هەموو الوێكی كورد بە گرنگ وەسف كرد‪.‬‬ ‫فەرید مەخموری یەكێكە لە شاعیر و‬ ‫نووسەرەكانی كورد خاوەنی چەند نووسین و‬ ‫دیوانی شیعرییە لە دایك بووی ساڵی ‪1976‬‬ ‫ی شارۆچكەی مەخموری س��ەر بە شاری‬ ‫هەولێرە زیاتر لە ‪ 12‬ساڵە لە هاندەران دەژی‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪23‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫نە هەتاو دەچێتە ناختەوە…نەسێبەر ئاشنای ڕوحت دەبێ‬

‫دڵشاد میراودەلی‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪24‬‬

‫بەر لەوەی بگەڕێم و‬ ‫ماڵی كامەرانیت نیشان‬ ‫بدەم‪ ،‬دەبێ باوەڕ‬ ‫بهێنیت‪ ،‬ئەو ئازارەی‬ ‫دەیكێشی‪ ،‬ئەو سەر‬ ‫گەردانییەی لە هەناوتدا‬ ‫دەژی‪ ،‬ئەو نا ئارامییەی‬ ‫دەتخواتەوە‪ ،‬هەموو‬ ‫ئەو كۆڤان و ئێشەت‪،‬‬ ‫ئازارێكی عادیالنەیە‪.‬‬

‫مرۆڤ ئارەزو دەكات‪ ،‬چ عەشقی ناكام‪،‬‬ ‫چ عەشقی خۆشنود بنوسێتەوە‪ .‬چونكە‬ ‫بەیاداشتكردنیان هەندێكجار نەمر دەبن‪.‬‬ ‫جۆرێك لە لەززەتی ڕوحیش دەبەخشن‬ ‫بەناخ‪ .‬مرۆڤ حەزدەكات‪ ،‬بەختەوەریەكانی‬ ‫لەفۆڕمی ه��ون��ەردا بنێرێتە دورگەكانی‬ ‫جاویدانی‪ .،‬تا ڕەنگو ڕوخساری زۆرتر‬ ‫ببەخشن‪ ،‬بۆ ئازارەكانیشی لەڕێگای‬ ‫نوسینەوە‪ ،‬لەڕێگای ه��ون��ەرەوە‪ ،‬حەز‬ ‫دەكات‪ ،‬چی ناهەمواری و غوربەتی عەشق‬ ‫و نامۆیی ژی��ان هەیە‪ ،‬وەك سكێچیك‬ ‫بۆ ژی��ان‪ ،‬وەك چیرۆكێك بۆ ی��ادەوەری‬ ‫لە ئ��اوەزدا بمێننەوە‪ .‬ئەزیزم‪ . .‬تاسە‬ ‫ب��ارم‪ ،‬كە باس لە عەشقی تۆ دەك��ەم و‬ ‫چەمكی ناكامی ئەم ئەوینە دەنوسمەوە‪.‬‬ ‫تۆ ئێستا‪ ،‬لە بیابانی ناكامیدا‪ ،‬لەسەرابی‬ ‫سەر گەردانیدا‪ ،‬لەم زەوینە بەرینەدا‪،‬‬ ‫لەئاوابوونی خۆری ئاواتدا‪ ،‬بۆ سۆراخی‬ ‫ماڵۆچكەیەك دەگەڕێی‪ . .‬لەژوورەكانیدا‬ ‫دڵێك‪ ،‬ئامێز بۆ خەمەكانت بكاتەوە‪ ،‬وێڵ‬ ‫و سەرگەردان بۆ هەتوانێك دەگەڕێی‪. .‬‬ ‫قەتماغەی زامەكانت ساڕێژكا‪ .‬ئەزیزم‪،‬‬ ‫ئەودڵە بەویقارەی تۆ دەتەوێ‪ ،‬زەمەنێك‬ ‫تۆ خانە خوێی ئەو دڵە بووی‪ ،‬ئەو ئازارەی‬ ‫نهۆ وەك بروسك لەویژدانت دەگەڕێ‪ ،‬بە‬ ‫حەقیقەتی خ��ۆری ئەوینی م��ن نەبێ‪،‬‬ ‫شەختەی ئازارو‪ . .‬بەستەڵەكی خەمەكانت‬ ‫ناتاوێنەوە‪ .‬تۆ ئێستا ڕێگای بە ختەوەریت‬ ‫ونكردووە‪ ،‬سۆزی گەورەی ئەوینم نەبێ‪،‬‬ ‫ئەستەمە تولە ڕێی ئارەزوەكانت بدۆزیەوە‪.‬‬ ‫بەر ل��ەوەی بگەڕێم و ماڵی كامەرانیت‬ ‫نیشان ب��دەم‪ ،‬دەبێ ب��اوەڕ بهێنیت‪ ،‬ئەو‬ ‫ئازارەی دەیكێشی‪ ،‬ئەو سەر گەردانییەی‬ ‫لە هەناوتدا دەژی‪ ،‬ئ��ەو نا ئارامییەی‬

‫دەتخواتەوە‪ ،‬هەموو ئەو كۆڤان و ئێشەت‪،‬‬ ‫ئازارێكی عادیالنەیە‪ .‬ئەزیزم‪ .‬ئازاری دادگا‬ ‫بۆ ئەوەیە‪ ،‬مرۆڤ جارێكیتر توشی ئازاری‬ ‫م��ەزن و‪ . .‬هەڵەی كوشندە نەبێتەوە‪.‬‬ ‫ئازیز‪ . .‬تۆ مرۆ ڤێكی چاوەكانت پەڕجوی‬ ‫ئ��ەم س��ەردەم��ە دەبەنگەن‪ ،‬پەیڤەكانت‬ ‫ئەفسونی نوشتەی شێخێكی ڕیاكارن‪ ،‬تۆ‬ ‫لە جوانیەكانتدا كافریت‪ ،‬لە ئازاریشدا‬ ‫ئیماندار‪ .‬تۆ‪ . .‬نە هەتاو دەچێتە ناختەوە‪،‬‬ ‫نە سێبەر ئاشنای ڕوحت دەب��ێ‪ .‬تۆ لە‬ ‫پۆرترێتێكدا بە هەشتی و لە وێنەیەكدا‬ ‫دۆزەخ��ی‪ .‬جارێك ئیبلیسی و نە خشەو‬ ‫ئەتڵەسی تاوانم نیشاندە دەی‪ ،‬جارێك‬ ‫زاهیدی و بەرماڵ دەبەخشیتە‪ ،‬ژووری‬ ‫ئەو مااڵنەی زینایان تێدا دەكرێ‪ .‬پرسیار‬ ‫ئەوەیە؟ تۆ عاشقی و هەستەكانت‪ ،‬هەستی‬ ‫پڵینگن بۆ ئاسكێكی خەوتو‪ ،‬تۆ عاشقی‬ ‫كەچی بیر لە كوشتنی مرڤ دەكەیتەوە‪،‬‬ ‫نازانم؟ بەكوشتنی من‪ ،‬ژیان چ چێژێكی‬ ‫ئەفسوناویت پێ دەبەخشێ! ئازیز‪ ،‬لەنێوان‬ ‫دوانەی ئەدگارو ناختدا‪ ،‬لە نێوان ڕوناكایی‬ ‫و تاریكایی ژیانتدا‪ ،‬لە نێوان خڕیەتی‬ ‫مەمكەكانتدا‪ ،‬خەیاڵ دەك��ەم‪ ،‬پرسیار‬ ‫دەك��ەم‪ ،‬چۆن خۆر ناتوانێ ڕوناكایی لە‬ ‫خۆیدا بكوژێ‪ ،‬چۆن مانگ ناتوانێ تریفەك‬ ‫لە سێدارە بدا‪ ،‬ئاوا تۆش ناتوانی عەشق‬ ‫بكوژی‪ ،‬تۆ دەتوانی عەشق لە ناخی خۆتدا‬ ‫بكوژی‪ ،‬بەاڵم ناتونی عەشق لە دڵی مندا‬ ‫بكوژی‪ ،‬ناتوانی عەشق لە دڵی مرۆڤایەتیدا‬ ‫بكوژی‪ ،‬ڕەنگە بتوانی زەمەنێك بیخەوێنی‪،‬‬ ‫دواجار لە سپێدەیەكی لیمۆیدا‪ ،‬یاخود لە‬ ‫ئێوارەیەكی ئاماڵ ئەرخەوانیدا‪ ،‬پێڵوی‬ ‫چاوەكانی دەكاتەوە و سۆماكانی دەبڕێتە‬ ‫بەژنی جوانی‪.‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫خوازبێنی‬ ‫‬ ‫گەر تۆبێی‬ ‫ئەستێرەی حەزی من‪،‬‬ ‫بەئاسمانی ڕوخساری هیچ شۆخێكدا ناكشێ‪.‬‬ ‫مستیلەی حەز‪،‬‬ ‫لەئەنگوستی هیچ نیگایە‪،‬‬ ‫ئۆقرە ناگرێ و هەڵناكشێ‪.‬‬ ‫هۆ چاوگەشە شیریینە كە‪،‬‬ ‫پێش ڕۆیشتنت‪ ،‬ماچم بكە‪،‬‬ ‫دوای ڕۆیشتن‪ ،‬یادم بكە‪،‬‬ ‫كە هەورازی دووریت تەیكرد‪،‬‬ ‫شەكەتبوون كۆڵت پێدەدا‪،‬‬ ‫مەحاڵ ئازارت پێ دەناسێنێ و‬ ‫پەشیمانی ڕەشماڵی خەم‪،‬‬ ‫لەناختدا هەڵ دەدا‬

‫ئەمشەو گوڵە‪،‬‬ ‫لە بەر ڕۆشنیایی مانگە شەو‬ ‫دیدار‪ ،‬لەگەڵ قەدەرێكی سەر شێت دەكەم‪،‬‬ ‫پرسیار لە تریفە دەكەم‪،‬‬ ‫چیم پێبڵێن‪ ،‬دەگێڕمەوە‪،‬‬ ‫ ‬ ‫یان‪ ،‬پرسەی كۆچی چەند ساڵ‬ ‫پێكەوە بوون دەگێڕم‪.‬‬ ‫یاخۆ‪،‬‬ ‫شەپۆلەكانی دەریای ناخ‪،‬‬ ‫بۆ خوازبێنی‪،‬‬ ‫ڕومەتی كەناری تۆ دەنێرم‪.‬‬ ‫‪...................‬‬ ‫*‪ .‬فەرەیدون عەبدول كریم بەرزنجییە‬ ‫*‪ .‬قوبادی جەلیزادەیە‬ ‫*ڕۆمیۆ جولیەت‪ ،‬دو ئەوینداری ئینگلیزی‬ ‫بەرهەمی شێكسپیەر‪.‬‬ ‫سۆران‪2005/‬‬

‫لەسەر شیعرێ لێم مەتۆرێ‬ ‫بیستم بە دیار شیعرێكمەوە‬ ‫هەتا نیوەی شەو گریاوی‬ ‫وات زانیوە رقم لێتە‬ ‫بۆیە وەها لێم تۆراوی‬ ‫*********‬ ‫كە ئەو شیعرەم ئازاری دای‬ ‫منیش وا مات و كەساسم‬ ‫لە داخی تۆ بە سێدارەی‬ ‫قژی خاوتی هەڵدەواسم‬ ‫*********‬ ‫نەكا ئیتر بەرامبەرت‬ ‫هیچ شیعرێكم سەر هەڵبڕێ‬ ‫بۆ تۆی دەكەم بە قوربانی‬ ‫نەبا دڵت گەردێ بگرێ‬ ‫*********‬ ‫بەاڵم گیانە لێم مەتۆرێ‬ ‫لەسەر تەنیا هۆنراوەیەك‬ ‫هەرگیز بە بێ سۆزم مەكە‬ ‫خۆت دوورە مەگرە بۆ ماوەیەك‬ ‫*********‬ ‫چون ئیلیهامی شیعرەكانم‬ ‫لە باوەشت هەڵدەقوڵێ‬ ‫كە تۆش دوور بی زۆر ئەستەمە‬ ‫باخی شیعرم بگرێ گوڵێ‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫ئەستێرە گەواهیت بۆ دەدەن‪،‬‬ ‫شەوان‪ ،‬لەئامێزی ژوانا‬ ‫نەرمە باران تەڕی كردوی‪.‬‬ ‫كە جێتهێشتم و ڕۆیشتی‪. .‬‬ ‫ئە شق چەتونە بێت نەڵێ‬ ‫ئەشكی وەفام چەند بۆ ڕشتوی‪. .‬‬

‫ئازیزەكەم مەڕۆ…‬ ‫كەشیلەی شیرنی گوڵ بەبێ‪،‬‬ ‫چۆن پەپولە‪،‬‬ ‫شەیداو وێڵی بە هار دەبێ‪،‬‬ ‫سۆزو جوانی ژن نەبێ‪،‬‬ ‫ڕۆمیۆ جولیەی نە دەناسی‪.‬‬ ‫پڕشنگی چاوی تۆ نە بوایە‪،‬‬ ‫سانا نەبوو دڵ ش ا د‪،‬‬ ‫دیدەی بە پرچی‬ ‫قە ترانی تۆدا هەڵواسی‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫سانانییە ماڵئاوایی‪. .‬‬ ‫سانا نییە بیرت بچێ‪. .‬‬ ‫شەپۆل چەند كەناری ڕاموسیوە‪،‬‬ ‫هێندەی شەپۆل ماچم كردوی‪،‬‬ ‫باران چەند خاكی تەڕكردوە‪،‬‬ ‫هێندەی كێڵگە‪ ،‬تینوەتی ناخم شكاندوی‪.‬‬ ‫خۆر چەند ڕوناكی بەخشیوە بەگەردون‪،‬‬ ‫بارتەقای خۆر‪،‬‬ ‫تاریكیم لە چاو تاراندوی‪.‬‬ ‫تەنها وەرزی بەفر بارین‪،‬‬ ‫بەفر لوتكەی داپۆشیوە‪.‬‬ ‫من چوار وەرز لە وەرزی ساڵ‪،‬‬ ‫بااڵی شەنگی تۆم بینیوە‪.‬‬

‫ئەگەر تەنیا جێم نەهێڵی‪،‬‬ ‫ئەگەر ئەمجارە هاتمە ژوان‪،‬‬ ‫شیعری ناسكی فەرەیدونیت بۆ دەنوسم‪. .‬‬ ‫ماچی قوبادیت دەكەم و‬ ‫فەرهاد ئاسا ڕات دەموسم‪. .‬‬

‫پێشەوا عەبدوڵاڵ‬

‫‪25‬‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫أ‪/‬ئاسیا‬ ‫‪/10‬بەحرین‬

‫هەرجارەو واڵتێك‬

‫چۆمان تەقێدین‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪26‬‬

‫‪/1‬ناوی فەرمی‪ /‬شانشینی بەحرێن‪.‬‬ ‫‪/2‬پایتەخت‪ /‬مەنامە ‪ 000 .180‬كەس‪.‬‬ ‫‪/3‬مانای واڵت‪ /‬وشەی بەحرێن لەنێوان‬ ‫دوو دەریادا دێت كە ئەكەوێتە نێوان دەریای‬ ‫عەرەب لەخۆرهەاڵت و كەنداوی فارسی لە‬ ‫خۆرئاوا‪.‬‬ ‫‪/4‬دانیشتوان‪ 000 .300 .1 /‬كەس‪.‬‬ ‫‪/5‬رووبەر‪ 750 /‬كیلۆمەتر چوارگۆشە‪.‬‬ ‫‪/6‬ڕۆژی سەربەخۆیی‪1971/8/16 /‬‬ ‫لەبەریتانیا‪.‬‬ ‫‪/7‬ن���ەت���ەوە‪ /‬ع��ەرەب(ب��ەح��ری��ن��ی و‬

‫واڵتانی تری عەرەبی)‪ ،%45‬ئێرانی(فارس بەناودەستووری (لەبنچینە تاكڕەوییە)‪،‬‬ ‫وك��ورد)‪ ،%8‬هیند وپاكستانی ‪ ،%35‬هی لەگەڵ هەبوونی ئەنجوومەنی نیشتمانی‬ ‫كە لە دوو ئەنجوومەن پێكدێت (یەكەمیان‬ ‫تر‪.%11‬‬ ‫‪/8‬ئایین‪ /‬ئیسالم‪(%70 2 .‬سوننە‪ .11‬ئەنجوومەنی نوێنەران ‪ 40‬ئەندامی هەیە‪ ،‬و‬ ‫‪ ،%2‬شیعە ‪ ،)%59‬هیندۆسی‪ ،%8 .20‬دووەمیان ئەنجوومەنی شوورا(ڕاوێژكاران)‬ ‫‪ 40‬ئەندامی هەیە)‪ ،‬ئەنجوومەنی وەزیران‪.‬‬ ‫مەسیحی‪.%9‬‬ ‫‪/13‬داهاتی نەتەوەیی‪.000 .300 .27 /‬‬ ‫‪/9‬زم���ان‪ /‬ع��ەرەب��ی فەرمی و فارسی‬ ‫‪ 000‬ملیار وملیۆن دۆالر لەساڵێكدا‪.‬‬ ‫وئینگیلزی وهیندی و ئۆردو‪.‬‬ ‫‪/14‬بەشی تاك لەداهاتی نەتەوەیی‪.21 /‬‬ ‫‪/10‬دراو‪ /‬دینار =‪ 1000‬فلس‪.‬‬ ‫‪ 000‬دۆالر‪.‬‬ ‫‪/11‬زانینی خوێندن ونووسین‪.%85 /‬‬ ‫‪/15‬زەوی��ی كشتوكاڵی‪ %3 /‬لەرووبەری‬ ‫‪/12‬رژێ���م���ی دەس�����ەاڵت‪ /‬شانشینی‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫‪www.‬‬ ‫‪lawanikurdistan. org‬‬ ‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫واڵت‪.‬‬ ‫‪/16‬ب��ەره��ەم��ی كشتوكاڵی‪ /‬ت��ەڕە‪،‬‬ ‫میوەجات‪ ،‬هێلكە‪ .‬دارخ��ورم��ا‪ ،‬قامیشی‬ ‫شەكر‪ ،‬پەتاتە‪ ،‬كاسافا‪ ،‬گەنمەشامی‪.‬‬ ‫‪/17‬بەرهەمی كارەبا‪ 500 .4 /‬ملیار ونیو‬ ‫كیلۆوات كاتژمێر‪.‬‬ ‫‪/18‬سامانی سروشتی‪ /‬گ��از‪ ،‬ن��ەوت‪،‬‬ ‫ماسی‪.‬‬ ‫‪/19‬پیشەسازی یەكانی‪ /‬جلوبەرگ‪،‬‬ ‫تەنەكە‪ ،‬پاواڵتنی ن��ەوت‪ ،‬چاككردنەوەی‬ ‫کەشتی‪ ،‬ئەلەمنیۆم‪.‬‬ ‫‪/20‬دەرچ��ووەك��ان��ی‪ /‬گ��ازی سروشتی‪،‬‬ ‫بەرهەمە نەوتییەكان‪ ،‬ماسی‪ ،‬ئەلەمنێۆم‪.‬‬ ‫‪/21‬ه��ات��ووەك��ان��ی‪/‬ئ��ۆت��ۆم��ب��ێ��ل و‬ ‫پێداویستەكانی‪ ،‬خ���ۆراك‪ ،‬دان��ەوێ��ڵ��ە‪،‬‬ ‫پێداویستی بیناسازی‪ ،‬ئامێرو كەلەوپەلی‬ ‫ئەلكترۆنی‪.‬‬ ‫‪/22‬هاوبەشی بازرگانی‪ /‬واڵتانی عەرەب‪،‬‬ ‫چین‪ ،‬بەریتانیا‪ ،‬توركیا‪ ،‬فەرەنسا یابان‪،‬‬ ‫ئەمریكا‪.‬‬ ‫‪/23‬شارە گرنگەكانی‪ /‬مەجرق‪ ،‬سترە‪،‬‬ ‫رفاع‪ ،‬عیسی‪ ،‬حمد‪ ،‬زاید‪.‬‬ ‫‪/24‬پ���ێ���گ���ەوس���ن���ووری ج��وگ��راف��ی‪/‬‬ ‫خۆرهەاڵتی ناوەڕاست لەخۆرئاوای ئاسیا‪،‬‬ ‫كە هەرچوار دەووری ئاوی دەریای عەرەب‬ ‫وكەنداوی فارسییە‪.‬‬ ‫‪/25‬دابەشی جوگرافی‪ /‬لە‪ 33‬دوورگە‬ ‫پ��ێ��ك��ه��ات��ووە‪ ،‬ك��ە دوورگ�����ەی بەحرین‬ ‫گەورەترینیانە‪ ،‬كە لە ‪5‬پارێزگا پێكهاتووە‬ ‫كەدابەشی سەر ‪ 12‬شارەوانی كراوە‪.‬‬ ‫‪/26‬ك���ورت���ەی���ەك ل��ەم��ێ��ژووی واڵت‪/‬‬ ‫لەكۆنەوە واڵتەكە ناوچەیەكی ئ��اوەدان‬ ‫بووە كە بەناوی دلیمون ناسراوە وەهەر‬ ‫لەكۆنە نەتەوە ئێرانییەكان لێی نیشتەجێ‬ ‫بوون‪ ،‬ناوچەیەكی بازرگانی بووە لە واڵتە‬ ‫كۆنەكانی عێراق و واڵتەكۆنەكانی هیند‪،‬‬ ‫لە ساڵی‪ 600‬پێش زایین بووە بەشێك لە‬ ‫دەوڵەتی بابلی عێراقی و دوای ڕووخاندنی‬ ‫لەالیەن سوپای ئیمپراتۆریای هەخامەنشی‬ ‫فارسی‪ ،‬بووە پارچەیەك لەو ئیمپراتۆریایە‪،‬‬ ‫دوای ڕووخاندنی ئیمپراتۆریای هەخامەنشی‬

‫ف��ارس��ی ل��ەس��اڵ��ی(‪330‬پ‪ .‬ز) بەحرین‬ ‫ل��ەب��ەرئ��ەوی ناوچەیەكی دوورە دەست‬ ‫ب��وو‪ ،‬بەسەربەخۆیی مایەوە تاسەدەی‬ ‫چ���وارەم���ی زای��ی��ن��ی ك��ە ئ���ەوەب���وو ل��ەو‬ ‫سەدەیەدا سوپای ئیمپراتۆریای ساسانی‬ ‫كوردی هێرشی كردەسەر وداگیری كرد‪،‬‬ ‫دوای ماوەیەك هەندێ عەرەب لە نیمچە‬ ‫دوورگ��ەی عەرەبی كۆچیان بۆ كرد ئیتر‬ ‫ل��ەو ك��ات��ەوە ب��ووە ناوچەیەكی ع��ەرەب‬ ‫نشین‪ ،‬والی بەحرێن كەناوی منزر كوڕی‬ ‫ساوی بوو بەنامەیەكی پەیامبەری ئیسالم‬ ‫مەحمەد(د‪ .‬خ) كەبۆی نارد بوو‪ ،‬هاتە سەر‬ ‫ئایینی ئیسالم و خەڵكی بەحرێن بوون‬ ‫بە موسڵمان‪ ،‬بەو شێوەیە بووە بەشێك‬ ‫لەدەوڵەتی ئیسالم و ب��ووە پارچەیەك‬ ‫لەخەالفەتەكانی ڕاش��دی��ن و ئەمەویی‬ ‫وعەباسی‪ ،‬سەردەمی عەباسییەكان لەساڵی‬ ‫(‪899‬ز) كاتێ ب��زووت��ن��ەوەی قەرامیگه‬ ‫سەری هەڵدا یەكێك لەو ناوچانەی چاالكی‬ ‫ئەو بزووتنەوەی تێدا بوو بەحرین بوو‪،‬‬ ‫دوات��ر بووە بەشێك لەمیرنشینی عەینی‬ ‫ع��ەرەب��ی ت��اس��اڵ��ی(‪1076‬ز)و ل��ەو ساڵدا‬ ‫الیەن میرنشینی عسفوری عەرەبی دەستی‬ ‫بەسەردا گیرا بۆماوەی(‪)176‬ساڵ‪ ،‬لەساڵی‬ ‫(‪1252‬ز) میرنشینی ج��روان��ی عەرەبی‬ ‫دەستی بەسەرداگرت تاساڵی(‪1330‬ز)كە‬ ‫لەو ساڵدا سوپای ئەتابەگی فارسی هێرشی‬ ‫ك��ردە سەر بەحرێن ك��ردی بەناوچەیەك‬ ‫سەربە ئەتابەگی فارس‪ ،‬بارودۆخی بەحرێن‬ ‫بەم شێوەیە مایەوە تاساڵی(‪1521‬ز)كە‬ ‫هێزی دەوڵەتی پورتۆگال داگیری كرد‬ ‫بۆ م��اوەی(‪ )81‬ساڵ‪ ،‬لەساڵی(‪1602‬ز ‪9‬‬ ‫شەڕ لەبەحرین بەرپا بوو لەنێوان سوپای‬ ‫صەفەویی ئێرانی و سوپای پورتۆگالی‬ ‫كەتێدا سوپای پورتۆگالی شكا و بەحرێن‬ ‫لەالیەن ئێرانەوە دەستی بەسەردا گیر‪،‬‬ ‫بەشێك لەدەوڵەتی سەفەویی ودەوڵەتە‬ ‫ئێرانییەكانی تر تاساڵی(‪1783‬ز) كەلەو‬ ‫ساڵدا كۆتایی هێنرا بەدەسەاڵتی ئێران‬ ‫لەبەحرین‪ ،‬لەو كاتەوە بووە ناوچەیەكی‬ ‫شێخ نشینی س��ون��ن��ەی ع��ەرەب��ی‪ ،‬كە‬

‫بنەماڵەی (ئاڵ خەلیفەی سوننە) بوونە‬ ‫فەرمانڕەوایی‪ ،‬كە لەبنچینەدا خزمایەتیان‬ ‫هەیە لەگەڵ (ئال سعود)ی فەرمانڕەوایی‬ ‫سعوودیە‪ ،‬بەاڵم سەربەدەوڵەتی یەكەمی‬ ‫س��ع��وودی��ە(‪)1818-1744‬ب��وو‪ ،‬لەنێوان‬ ‫س����ااڵن����ی(‪1820-1818‬ز) پەیماننامەی‬ ‫ه��اوك��اری و ئاشتی م��ۆر ك��رد لەگەڵ‬ ‫بەریتانیا‪ ،‬كەئەمەش وای كرد‪ ،‬بەحرێن ڕۆژ‬ ‫بەڕۆژ نزیك بێتەوە لەبەریتانیا ئەوەبوو‪،‬‬ ‫لەساڵی(‪1862‬ز) بەحرێن بووە واڵتێكی‬ ‫پ��ارێ��زراوی بەریتانی‪ ،‬لەساڵی(‪1928‬ز)‬ ‫ئێران داوای لە بەریتانیا كرد كە بەحرێن‬ ‫بخاتە سەر ئێران‪ ،‬لەساڵی(‪1932‬ز) نەوت‬ ‫لەبەحرێن دۆزرای��ەوە‪ ،‬لەساڵی(‪1968‬ز)‬ ‫بەریتانیا سەرجەم هێزە سوپاییەكانی خۆی‬ ‫كشانەوە‪ ،‬لەساڵی(‪1970‬ز) ئێران ڕازی‬ ‫بوو بەو ریفراندۆمەی كە خەڵكی بەحرێن‬ ‫كرد یان كەئایا لەژێر دەسەاڵتی ئێران بن‬ ‫یان سەربەخۆ كە ئەوە بوو سەربەخۆیان‬ ‫هەڵبژارد‪ ،‬ل����ە(‪ )1971/8/16‬بەریتانیا‬ ‫ڕایگەیاند كەبەحرێن واڵتێكی سەربەخۆیە‪،‬‬ ‫ب��ەح��رێ��ن دەس��ت��ی ك��رد ب��ە پێشكەوتن‬ ‫لەهەموو بوارەكاندا‪ ،‬دەستووریان دانا‬ ‫لەساڵی(‪1973‬ز) هەڵبژاردن ئەنجامدرا‪،‬‬ ‫لەساڵی(‪1999‬ز) شێخ حمد كوڕی شێخ‬ ‫عیسا كوڕی شێخ سلێمان كودەتایەكی‬ ‫سپی ب��ەس��ەر شێخ عیسا ك��وڕی شێخ‬ ‫س��ل��ێ��م��ان(‪1999-1961‬ز) باوكیدا كرد‬ ‫وەتائێستا پادشای بەحرینە كەچوارهەمین‬ ‫فەرمانڕەوایی بنەماڵەی ئاڵ خەلیفەیە‪،‬‬ ‫لەبەرواری (‪ )2011/2/14‬گەلی بەحرێن‬ ‫خۆپیشاندانیان دەس��ت پێ كرد لەدژی‬ ‫بنەماڵەی ئال خەلیفەی فەرمانڕەوا‪ ،‬لەژێر‬ ‫كاریگەرییەكانی خۆپیشادەرانی واڵتانی‬ ‫تری عەرەبی وەكو(تونس ومیسرویەمەن‬ ‫وسوریا) كە تائێستا بەردەوامە‪ ،‬وە لە‪3/15‬‬ ‫حكومەتی بەحرین باری نائاسایی ڕایگەیاند‬ ‫بۆ م���اوەی(‪ )3‬مانگ و هێزی بەرگری‬ ‫كەنداو بەسەرپەرشتی شانشینی سعوودیە‬ ‫ب��ۆ پاراستنی دەس��ەاڵت��ی ئ��اڵ خەلیفە‬ ‫لەڕووخاندن هاوکاری بەحرێن دەکات‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫وەرزش‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫سەردار ئیسماعیل‪ ،‬پاڵەوانی جیهان‪:‬‬ ‫جگەی لە پلەی یەكەم‪ ،‬بە یەكەمی یەكەمەكانیش‬ ‫دەستنیشان کرام‪ ،‬واتە پاڵەوانی پاڵەوانان‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪28‬‬

‫ئا‪ :‬پێشکەوتن‬ ‫خوێنەرانی بەڕێز ل��ەم دی���دارەدا‪ ،‬الوێكی دوای شەش ساڵ لەگەڵ هەڵبژاردەی عێڕاق و‬ ‫كوردتان پێ دەناسێن‪ ،‬ئەو الوە بەهرەمەندە‪ ،‬لە ساڵی ‪ 2000‬ەوە بەدواوە بەشداریم كرد لە‬ ‫توانی لە پاڵەوانیەتێكدا جگەلەوەی كە پلەی پاڵەوانیەتییە نێودەوڵەتییەكان و تا ئێستاش‬ ‫یەكەم ب��ەدەس��ت بهێنێت‪ ،‬ئ��ەوەش دووپ��ات هەر بەردەوامم‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئەگەر بكرێ باسی بكەی‪ ،‬بەشداری چەند‬ ‫بكاتەوە ك��ە الوی ك��ورد گ��ەر دەرف��ەت��ی بۆ‬ ‫برەخسێ و هەلی بۆ بێتە پێش‪ ،‬هیچی لە الوانی پاڵەوانیەتیت كردووە‪ ،‬جگە لەو پاڵەوانیەتییەی‬ ‫جیهان كەمتر نییە و دەتوانێت بوونی خۆی لە دواتر بە وردی زیاتر باسی دەكەین؟‬ ‫و‪ /‬ئەو پاڵەوانیەتییانەی لە ناوەخۆی واڵت‬ ‫گۆڕەپانەكە بسەلمێنێت‪ ،‬لەم راپۆرتە وەرزشییە‬ ‫هەوڵ دەدەین دیدارێك لەگەڵ پاڵەوانی پاڵەوانان بەشداریم كردووە‪ ،‬تا ساڵی ‪ 2000‬پلەی یەكەمم‬ ‫سەردار ئیسماعیل بكەین‪ ،‬سەردار ئیسماعیل بەدەست هێناوە‪ ،‬لە ساڵی ‪ 2000‬یش بەدواوە‪ ،‬لە‬ ‫پاڵەوانی لەشجوانییە‪ ،‬لە رۆژانی ‪ 9‬تا ‪ 11‬ی گشت ئەو پاڵەوانیەتیانەدا بەشداریم كردووە كە‬ ‫ئەم مانگە بەشداری لە پاڵەوانیەتی لەشجوانی هەڵبژاردەی عێراق بەشدار بووە تیایدا‪ .‬یەكەم‬ ‫نێودەوڵەتی ل��ە ش��اری ڤینیسیای ئیتاڵی پاڵەوانیەتی نێودەوڵەتیم لە ساڵی ‪ 2000‬بوو‪،‬‬ ‫كرد‪ .‬بەشداری كردنی سەردار ئیسماعیل لەو پاڵەوانیەتی عەرەب بوو لە واڵتی سوریا‪ ،‬پلەی‬ ‫پاڵەوانیەتیەدا وێ��ڕای ئ��ەوەی كە چیرۆكێكی چوارەمم بە دەست هێنا لە كێشی (‪ 80‬كگم)‪ .‬لە‬ ‫زۆر گرنگە‪ ،‬ئەنجامەكەشی مایەی سەربەرزی و ساڵی ‪ 2001‬لە هەمان پاڵەوانیەتیدا لە واڵتی میسر‬ ‫شانازی هەموو الو و تەنانەت هەموو كوردێكە‪ ،‬لە شاری ئەسكەندەرییە پلەی سێیەمم بەدەست‬ ‫كە وەك نوێنەرێكی كورد بە ئااڵی كوردستان بە هێنا‪ ،‬ساڵی ‪ 2002‬لە هەمان پاڵەوانیەتی لە بەغدا‬ ‫موزیك و گۆرانی كوردییەوە بەشداری كردووە‪ ،‬بەڕێوەچوو‪ ،‬بۆ یەكەم جار توانیم میدالیای زێڕ‬ ‫لەم دیدارەدا سەردار ئیسماعیل وردەكاری زیاتر بەدەست بهێنم لەسەر ئاستی واڵتانی عەرەب‪،‬‬ ‫هەمان ساڵ بۆ یەكەم جار بەشداریم كرد لە‬ ‫لەبارەی ئەم رووداوە وەرزشییە دەخاتە ڕوو‪:‬‬ ‫پ‪/‬گەر وەكو ناسینێك بۆ خوێنەران خۆت پاڵەوانیەتی جیهانی لە واڵتی میسڕ بەڕێوەچوو‪،‬‬ ‫توانیم پلەی دەیەم بەدەست بهێنم‪ .‬ساڵی ‪20003‬‬ ‫بناسێنی؟‬ ‫و‪ /‬من ناوم (سەردار ئیسماعیل حەوێز)ە‪ ،‬بە هۆی بارودۆخی عێڕاق بەشداری كردنم نەبوو‪،‬‬ ‫لە دایكبووی ساڵی ‪/1976‬كۆیەم‪ ،‬دەرچووی ساڵی ‪ 2004‬لەماوەی ئەو ساڵەدا توانیم بەشداری‬ ‫كۆلێژی ئاداب ساڵی ‪ ،1996‬دەرچووی كۆلێژی سێ پاڵەوانیەتی بكەم‪ ،‬لە پاڵەوانیەتی واڵتانی‬ ‫عەرەب لە واڵتی ئوردن توانیم پلەی یەكەم تێدا‬ ‫یاسا ‪ 2008‬م‪.‬‬ ‫پ‪ /‬گەر لەبارە دەستپێكی كارت لەبواری بەدەست بهێنم‪ ،‬هەمان ساڵ یەكەم جارم بوو‬ ‫بەشداریم كرد لە پاڵەوانیەتی ئاسیا توانیم پلەی‬ ‫لەشجوانی بۆمان بدوێی؟‬ ‫و‪ /‬س��ەرەت��ای��ی دەستپێكردنم ب��ۆ ی��اری سێیەم بە دەست بهێنم‪ ،‬هەمان ساڵ بەشداریم‬ ‫لەشجوانی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ‪ 1994‬لە یانەی كرد لە پاڵەوانیەتی قەتەڕی زێڕینی كراوە‪ ،‬لەوێش‬ ‫وەرزش��ی هەولێر‪ ،‬تەنیا دوای دوو ساڵ یاری توانیم ئەنجامێكی باش بەدەست بهێنم‪ ،‬لە ساڵی‬ ‫كردنم‪ ،‬توانیم بچمە ریزی هەڵبژاردەی عێڕاق‪ 2005 ،‬بەشداری كردنم نەبوو‪ ،‬لە ساڵی ‪2006‬‬

‫بەشداریم كرد لە پاڵەوانیەتی ئۆڵمپیادی ئاسیا‬ ‫لە واڵتی قەتەڕ بەڕێوەچوو و ئەنجامێكی باشم‬ ‫بەدەست هێنا‪ ،‬لە ساڵی ‪ 2007‬لە پاڵەوانیەتی‬ ‫عەرەب پلەی سێیەمم بەدەست هێنا‪ ،‬لە ساڵی‬ ‫‪ 2008‬بەشداریم كرد لە پاڵەوانیەتی جیهان لە‬ ‫واڵتی بەحرەین توانیم پلەی حەوتەم بەدەست‬ ‫بهێنم‪ ،‬ساڵی ‪ 2009‬لە پاڵەوانیەتی ئاسیا لە‬ ‫تایلەند پلەی سێەمم بەدەست هێنا‪ ،‬ساڵی ‪2010‬‬ ‫لە پاڵەوانیەتی جیهان (‪ 76‬واڵت) لە واڵتی‬ ‫ئازەربەیجان لە كێشی خۆم توانیم پلەی چوارەم‬ ‫بەدەست بهێنم‪ .‬لە ساڵی ‪ 2011‬لە پاڵەوانیەتی‬ ‫جیهان لە واڵتی هیند بەشداریمان كرد بەداخەوە‬ ‫ئەنجامێكی باشمان نەبوو‪ ،‬هۆكارەكەشی ئێمە‬ ‫نەبووین‪ ،‬بەڵكو رێكخستنی پاڵەوانیەتییەكە‬ ‫رێكوپێك ن��ەب��وو‪ ،‬تەنیا ت��ا پلەی شەشەم‬ ‫راگەیاندرا و پلەكانی دوات��ر ئاشكرا نەكران‪.‬‬ ‫ئەمساڵیش ‪ 2012‬بۆ م��اوەی سێ مانگ خۆم‬ ‫ئامادەكرد و لە پاڵەوانیەتی جیهانی كراوە لە‬ ‫ئیتاڵیا بەشداریم كرد‪ ،‬جگەی لەوەی لەبەشی‬ ‫خۆم یەكەمم بەدەست هێنا‪ ،‬توانیم بە یەكەمی‬ ‫یەكەمەكان دەستنیشان بكرێم‪ ،‬واتە پاڵەوانی‬ ‫پاڵەوانان‪.‬‬ ‫پ‪ :‬هیوای سەركەوتنی زیاترت بۆ دەخوازین‪،‬‬ ‫لەو پاڵەوانییەتی دوای��ن ج��اردا ‪ 25‬واڵت بە‬ ‫بەشداری ‪ 160‬یاریزان بوو‪ ،‬بە گشتی واڵتەكان‬ ‫كامانە بوون؟‬ ‫و‪ /‬زۆربەیان واڵتانی ئەوروپا بوون وێڕای‬ ‫واڵتانی ئاسیا و ئەفریقیا‪ ،‬زۆبەیان ئەوروپیی‬ ‫ب��وون (روسیا‪ ،‬ئیتاڵیا‪ ،‬ئەڵمانیا‪ ،‬رۆمانیا‪،‬‬ ‫هەنگاریا‪ ) . . .‬دەتوانم بڵێم سەرجەم واڵتانی‬ ‫ئەوروپا بەشدار بوون كە ئەندام بوون لە یەكێتی‬ ‫ئەوروپا‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئەو بەشە یان ئەو كێشەی جەنابت تیایدا‬

‫وەرزش‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫كاتێك ناوی من خوێندرایەوە بە‬ ‫پلەی یەكەم‪ ،‬خۆم پێ نەگیراوە‬ ‫دەستم بە گریان كرد‪ ،‬بە راستی‬ ‫ساتێك بوو لە بیر ناكرێت‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪29‬‬

‫وەرزش‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪30‬‬

‫بەشداریت كرد چی بوو؟‬ ‫و‪ /‬لەم پاڵەوانیەتییە كراوەدا‪ ،‬كێش پێوەر‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو بااڵ پێوەر ب��وو‪ ،‬بەشی یەكەم‬ ‫لە ‪171‬سم بەرەو خوار بوو‪ ،‬من لەو بەشەدا‬ ‫بەشداریم كرد‪ ،‬لە ‪ 171‬بۆ ‪173‬سم ئەو بەشە‬ ‫میدیەمە‪ 173 ،‬بۆ ‪180‬سم درێژە‪180 ،‬سم بەرەو‬ ‫سەرەوە بەشی ئێكس درێژە‪ .‬من جگە لەوەی لە‬ ‫بەشەكەی خۆم یەكەمم بەدەست هێنا‪ ،‬لە هەر‬ ‫چوار بەشەكەی تر توانیم یەكەمی یەكەمەكان‬ ‫بم‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئەو كاتەی ناوبژیوانان رایانگەیاند تۆ‬ ‫پلەی یەكەممت بەدەست هێناوە‪ ،‬چ هەستێكت‬ ‫هەبوو؟‬ ‫و‪ /‬لەو كاتەی كاك ئەحمەد وەك سەرۆكی‬ ‫شاندی عێراق بوو‪ ،‬بانگهێشت كرا بۆ دابەشكردنی‬ ‫خەاڵتەكان بەسەر شەش یەكەمەكان‪ ،‬كاتێك‬ ‫ن��اوی من خوێندراوە بە پلەی یەكەم‪ ،‬خۆم‬ ‫پێ نەگیراوە دەستم بەگریان كرد‪ ،‬بەڕاستی‬ ‫ساتێك بوو لە بیر ناكرێت‪ ،‬ئەو كاتەی یەكەمی‬ ‫یەكەمەكان راگەیەندرا‪ ،‬ئەو كوردانەی لەوێ‬ ‫بوون‪ ،‬خۆیان پێ نەگیرا‪ ،‬وێڕای ئەو پاسەوانانەی‬ ‫لەوێ بوون‪ ،‬هەموویان رایانكردە سەر شانۆیەكە‬ ‫و دەستیان كردە جامەكە و بەرزیان كردەوە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬لە كاتی راگەیاندنی ئەنجامەكە ئااڵی‬ ‫كوردستانت بەرز كردەوە؟‬ ‫و‪ /‬ئێمە وەك واڵتی عێڕاق بەشداریمان كردبوو‬ ‫لە كاتی راگەیاندنی ئەنجامەكەدا ئااڵی عێراق‬ ‫بەرز كرایەوە‪ ،‬بەاڵم من ئااڵی كوردستانم پێ‬ ‫بوو‪ ،‬زیاتریش ئەو ئااڵیەم بەرز دەكردەوە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬ئەو لیژنەیەی ل��ەوێ سەرپەرشتیاری‬ ‫دەكرد بۆ دەستنیشانكردنی پلەكان‪ ،‬لیژنەیەكی‬ ‫نێودەوڵەتی و ئاست بەرز بوون؟‬ ‫و‪ /‬من یەكەم جارە پاڵەوانیەتییەك دەبینم‬ ‫بەشێوەیەكی رێكوپێك بەڕێوە چوو‪ ،‬من سەرەتا‬ ‫كەمێك گومانم هەبوو كە وەك پاڵەوانیەتییەكانی‬ ‫تر بێت‪ ،‬كە پێشتر لە واڵتانی عەرەب و ئاسیا‪،‬‬ ‫ئەو ناوبژیوانانەی بەشداریان دەكرد بە داخەوە‬ ‫دەكەوتنە ژێر كاریگەری بەرتیل‪ ،‬بەاڵم ئەوەی من‬ ‫بینیم لەوێ‪ ،‬جێگای سەرسوڕمان بوو‪ ،‬دوو ریز‬ ‫ناوبژیوانیان دانا بوو‪ ،‬بەشێوەیەكی زۆر وردبینانە‬ ‫سەیری یاریزانانیان دەكرد و بەراوردیان دەكردن‪،‬‬ ‫ئ��ەوەش جێی خۆشحاڵی ب��وو من سوپاسیان‬

‫دەكەم‪.‬‬ ‫پ‪ /‬لەوێ دەنگدانەوەی راگەیاندن و دەزگاكان‬ ‫لەبارەی ئەنجامەكان چۆن بوو؟‬ ‫و‪ /‬بێگومان ئەو پاڵەوانیەتییە لە دەزگا‬ ‫راگەیاندنەكانی ئیتاڵی بەشێوەیەكی بەرچاو‬ ‫ئاماژەی پێ كرابوو‪ ،‬جگە لەوە ئێمە وەك شەش‬ ‫كەسی یەكەم‪ ،‬هەر پاڵەوانێك بۆ خۆنمایشكردن‬ ‫میوزیكێكی تایبەت بەخۆی هەیە‪ ،‬من هەروەكو‬ ‫پێشتر میوزیكێكی كوردی بە دەنگی هونەرمەند‬ ‫زەكەریا عەبدواڵ (هەڵپەڕكێ گەرمە)م دانابوو‪،‬‬ ‫ئەوەی جێی سەرسوڕمانی من بوو‪ ،‬كە پێشبینم‬ ‫نەدەكرد‪ ،‬هەموو ئامادەبووان هەڵسابوونە سەر‬ ‫پێ و لەگەڵ نمایشەكەی من چەپەڵەیان لێ‬ ‫دەدا‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئێستا تۆ گەڕایتەوە بەو دەستكەوتە‬ ‫گەورەیە‪ ،‬پێت وایە دەبێ الو كە یاری وەرزش‬ ‫دەكەن‪ ،‬بەتایبەت وەرزشی لەشجوانی‪ ،‬پێویستە‬ ‫بۆ ب��رەودان بە بەهرەكانی خۆیان دەبێ چی‬ ‫بكەن؟‬ ‫و‪ /‬هیوادارام هەرگیز الوان بێ ئومێد نەبن‪،‬‬ ‫چونكە من هەمیشە بڕوام وایە هەموو مرۆڤێك‬ ‫توانایەكی ش��اراوەی هەیە‪ ،‬دەتوانێ بگا بەو‬ ‫شتەی كە كردویەتیە ئامانجی خۆی‪ ،‬هیوادارم‬ ‫الوانمان سووربن لەسەر ئەو شتەی دەیانەوێ‬ ‫بەدەستی بهێنن‪ ،‬كە دڵنیابن دەگەن پێی‪.‬‬ ‫پ‪ :‬بەرپرسان وەرزشی لە كوردستان تا چەند‬ ‫هاوكاریان ك��ردووی‪ ،‬تا چەند ئاسانكاریان بۆ‬ ‫كردووی لەو گەشتانەدا‪ ،‬تەنان بۆ ئەوەی تۆ‬ ‫خۆت پێ بگەێنی؟‬ ‫و‪/‬لە رووی هاوكاریكردنەوە‪ ،‬پەیوەندییەكانی‬ ‫حكومەتی هەرێم‪ ،‬ئ��ەوان یەكەم كەس بوون‬ ‫هاوكاریان كردین‪ ،‬دەستخۆشیان لێ دەكەین‪،‬‬ ‫زۆر سوپاسی بەڕێز ف��ەالح مستەفا دەكەین‬ ‫ك��ە ئ��ەو هەڵسا ب��ە دابینكردنی ڤ��ی��زە‪ ،‬لە‬ ‫رێ��گ��ەی كوسنوڵخانەی ئیتاڵییەوە‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫بەرپرسانی وەرزشی تا ئێستا كەسێك دەرگای‬ ‫لێ نەكردووینەوە و پشتگیری نەكردووین‪،‬‬ ‫سوپاسی مەكتەبی سكرتاریەتی یەكێتی الوانی‬ ‫دیموكراتی كوردستان دەكەم كە پێشوازییەكی‬ ‫گەرمیان كردم‪ ،‬هەروەها سوپاسی بەڕێز كاك‬ ‫نەوزاد هادی دەكەم كە یەكەم كەس بوو دوای‬ ‫گەڕانەوەم پێشوازی لێ كردم‪ .‬واتە ئەوانەی تا‬

‫ئێستا پێشوازیان لێ كردووین كەسانی بەرپرسی‬ ‫وەرزشی نەبوون وەك وەزارەت��ی رۆشنبیری و‬ ‫لیژنەی ئۆڵۆمپی‪ ،‬بەڵكو الیەنی تر بوون‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئەوانەی پلەكانی تریان بەدەست هێنا لە‬ ‫هەمان پاڵەوانیەتیدا‪ ،‬لە چ واڵتێك بوون؟‬ ‫و‪ /‬ئەوەی دووەمی من بوو لە بەشی خۆم‪،‬‬ ‫واڵتی روسیا بوو‪ ،‬سێیەمەكەش ئیتاڵی بوو‪،‬‬ ‫ل��ەرووی گشتییەوە ئ��ەوەی پلەی دووم بوو‬ ‫ئەڵمانی بوو‪ ،‬سێیەمەكەش ئۆكرانی بوو‪.‬‬ ‫پ‪ :‬كەواتە ئەمە دەستكەوتێكی ئێجگار‬ ‫گەورەیە‪ ،‬كوردێك لەناو واڵتانی پێشكەتوو‬ ‫و گەورە‪ ،‬ئەو پلەیە بەدەست بهێنی‪ ،‬جێگەی‬ ‫شانازییە؟‪.‬‬ ‫و‪ /‬بەڕاستی ئەو یاریزانانەی دەهاتن قسەیان‬ ‫لەگەڵ دەكردین‪ ،‬توشی سەرسوڕمان بوون‪،‬‬ ‫دەیانگوت ئێوە لە عێڕاق چۆن گەیشتوونە بەو‬ ‫ئاستە‪ ،‬ئێمە زیاتر بۆمان روون دەكردنەوە كە‬ ‫ئێمە لە كوردستانین و هیچ كێشەیەكمان نییە‬ ‫و ئارامی و ئاسایش بەرقەرارە‪ .‬بەاڵم ئەوان‬ ‫سەیریان بەوە دەهات چۆن ئێمە لەم بارودۆخە‬ ‫گەیشتوینە بەو ئاستە بەرزە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬بەرپرسانی وەرزشی لە كوردستان چی‬ ‫بكەن‪ ،‬بۆ ئ��ەوەی پ��ەرە بە ب��واری وەرزش��ی‬ ‫لەشجوانی بدەن و بۆ ئەوەی دەرفەتی زیاتر‬ ‫برەخسێ‪ ،‬جەنابت باشتر دەزانی كە لەوانەیە‬ ‫س��ەدان الوام��ان هەبێت كە توانای هەبێت لە‬ ‫داهاتوودا بەشداری لەو جۆرە پاڵەوانیەتیانەدا‬ ‫بكات؟‪.‬‬ ‫و‪ /‬من دەگەڕێمەوە بۆ وتەی س��ەرۆك‪ ،‬كە‬ ‫دەڵێت رۆڵی وەرزش لە هیچ رۆڵێكی سیاسی‬ ‫كەمتر نییە بۆ ناساندنی گەلی كوردستان‬ ‫بە جیهان‪ .‬بەداخەوە بەپرسانی وەرزش لە‬ ‫كوردستان زۆربەی بایەخەكانیان بەو وەرزشەیە‬ ‫كە (یارییە كۆیەكان)ی پێ دەڵێن‪ ،‬ئەو یاریانەی‬ ‫تاكن پشتگوێ خ��راون‪ ،‬من داوا دەكەم زیاتر‬ ‫گرنگی بە یارییە تاكییەكان بدرێت‪ ،‬چونكە‬ ‫یاری تاكی وەك (لەشجوانی‪ ،‬پاسكیلسواری‪،‬‬ ‫شەترەنج‪ ) . . .،‬كە یاریزانێك دەچێتە دەرەوە‪،‬‬ ‫بەناوی كورد دەڕوات و وێنەی كورد پیشان‬ ‫دەدات‪ ،‬لەكاتێكدا ئەو تاكە كەسێكە و دەتوانێ‬ ‫لە نێوەندە جیهانییەكان ئااڵی كوردستان بەرز‬ ‫بكاتەوە‪ ،‬بۆیە هیوادارم بایەخێكی زیاتر بە‬

‫تــەنــدروســتــی‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫دكتۆر (خورشید خرواتانی) بەڕێوەبەری كۆمەڵگای پزیشكی پسپۆری ددان لەهەولێر‪:‬‬ ‫بەپێی ئامارەكانی رێكخراوی تەندروستیی جیهان‪ ،‬دووەم باوترین‬ ‫نەخۆشی لەسەر گۆی زەوی‪ ،‬کلۆربوونی ددانە‬

‫بەشی خوارەوە‪ ،‬لەبەشی دەرەوەی ددانەكە‬ ‫ئەو بەشەی كەلەناو دەمەوەیە ماددەیەكیتر‬ ‫ددانەكە دادەپۆشێت كەپێی دەڵێن(عاج)‬ ‫ئەوبەشەیان زۆر زۆر ڕەقە هیچ ماددەیەكی‬ ‫زیندوی تێدانیە‪ ،‬تاكە ماددەشە لەالشەی‬ ‫مرۆڤدا كەبەماددەی مردوو حیسابە‪ ،‬وەئەو‬ ‫بەشەیان بۆ پاراستنی ددانە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬جگە لەو مادانە چ مادەیەكی تری‬ ‫تێدایە؟‬ ‫و‪/‬بێجگە لەددان و ئێسكەكە بەشێكیتر‬ ‫مان هەیە (پدوو)ددانە‪ ،‬پدوو ئێسكەكە‬ ‫دادەپۆشێت وەوادەك���ات ئ��ەم ناوچەیە‬ ‫دەپ��ارێ��زێ��ت ل��ەك��اری��گ��ەری دەرەك����ی‪،‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫پ‪/‬لەسەرەتادا دەمانەوێ بەگشتی باسی‬ ‫ددان بكەی ل��ەرووی پێكهاتە و دروست‬ ‫بوونیەوە؟‬ ‫و‪/‬ددان تاكە م���اددەی رەق��ی لەشی‬ ‫مرۆڤە كەدەكەوێتە دەرەوەی گۆشت‪،‬‬ ‫پێكهاتەكانی بەشێوەیەكی جیاواز لەماددە دەڵێن م��اددە زیندوەكە‪ ،‬كە خوێنبەر و‬ ‫رەقەكان پێكهاتووە‪ ،‬شەویالگەكان ددان خوێنهێەر و دەمار وئاوو ماددەگشتیەكان‬ ‫هەڵدەگرن‪ ،‬شەویالگ لە ئێسك پێكهاتووە‪ ،‬و هەستەكان دێنیت و دەگ��وازێ��ت��ەوە‪،‬‬ ‫لەناو شەویالگەكان بەشێكی تایبەت هەیە ئ��ەوەی ك��ەدەوری ئەو م��اددە زیندووەی‬ ‫پێی دەڵێن بەشی هەڵگری ددان‪ ،‬لەناو ئەم داوە پێی دەوت��رێ��ت(م��اددە ددانیەكە)‪،‬‬ ‫بەشەی هەڵگرتنی ددان چەند قواڵییەك م��اددە ددانیەكە لەشێوەی ئێسك وایە‬ ‫چەند چاڵێك ه��ەی��ە‪ ،‬ل��ەن��او چاڵەكان كەمەك لەئێسك ڕەق ترە‪ ،‬بەاڵم شێوەكەی‬ ‫تەبەقەیەكی تەنك هەیە كەوادەكات ئەو زۆر نزیكترە لەئێسك لەماددە كانیتر‪،‬‬ ‫شوێنە پارێزراوبێت لەنێو ئەو تەبەقەیە‪ ،‬وەئەوەیان هەیكەلی ناوەوەی ددانەكە پێك‬ ‫چەند بەستەرێكی بچوك هەیە دەردەچن دەهێنێت‪ ،‬ماددە دەرەكیەكە بەپێی شوێنی‬ ‫پێنج گ��رووپ��ن ئ��ەو گ��رو پ��ان��ە ڕەگ��ی ددان��ەك��ە دەگ��ۆردرێ��ت‪ ،‬ئ��ەو بەشەی كە‬ ‫ددانەكە دەگرن‪ ،‬ددان پێكهاتووە لەچەند دەكەوێتە ناو ئێسكەكەماددەیەكی لەدەورە‬ ‫م��اددەی��ەك��ی ئەساسی و بەشێوەیەكی پێی دەڵێن (چەمەنتۆ)بەزمانی خۆمان‪،‬‬ ‫گشتی چوارماددەیە‪ ،‬ماددەی ناوەوە پێی چەمەنتۆیەك دوو بەشە بەشی سەرەوە و‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ئا‪ :‬رابەر بەرزنجی‬

‫‪31‬‬

‫تــەنــدروســتــی‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫بەشێوەیەكی گشتی ئەمانە پێكهاتەكانی‬ ‫ددانن‪.‬‬ ‫پ‪(/‬پدوو ) تەنهابۆ پاراستنی ددانە ؟‬ ‫و‪/‬نەخێر بەتەنها ددان ناپارێزێت بەڵكو‬ ‫زۆر كاری هەیە‪ ،‬بەاڵم كارە سەرەكیەكەی‬ ‫بریتیە لەپاراستنی ئێسك و ددانەكان‪،‬‬ ‫پ‪/‬ئەو نەخۆشیانە چین لەددان دروست‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪32‬‬

‫گرووپی چوارەمیان‪ :‬گرێ پیسیەكان‪.‬‬ ‫گرووپی پێنجەمیان‪ :‬ئاسەواری دەستی‬ ‫پزیشكانە‪.‬یان ئەوانەی لەسەر ددان ئیش‬ ‫دەكەن‪.‬‬

‫دەبن؟‬ ‫و‪/‬بەشێوەیەكی گشتی نەخۆشیەكانی‬ ‫ددان وەكو هەموو نەخۆشیەكانیتری لەش‬ ‫بەسەرچەند گرووپێك دابەش دەبن‪،‬‬ ‫گرووپی یەكەمیان ‪ :‬ناڕێكیەكانی دروست‬ ‫پ‪/‬كلۆر بوونی ددان چیەو چۆن دروست‬ ‫بوونە‪.‬‬ ‫دەبێت؟‬ ‫گرووپی دووەمیان‪ :‬هەوكردنەكانە‪.‬‬ ‫و‪/‬ك��ل��ۆر ب���وون بەپێی ئ��ام��ارەك��ان��ی‬ ‫گ���رووپ���ی س��ێ��ی��ەم��ی��ان‪ :‬ك��اری��گ��ەری��ە‬ ‫رێكخراوی (تەندروستی جیهانی) دووەم‬ ‫دەرەكیەكانە‪.‬‬

‫تــەنــدروســتــی‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫باوترین نەخۆشیە لەسەر گۆی زەوی دوای‬ ‫نەخۆشی هەاڵمەت‪ ،‬بەاڵم كلۆربوون وەك‬ ‫هەاڵمەت نیە خەڵك لەوەیە وازوو هەستی‬ ‫پێنەكەن هەرئەوەندە هەستی پێدەكەن كە‬ ‫ژان دەكات‪ ،‬پرۆسەی كلۆربوون بەوە دەست‬ ‫پێدەكات لەسەرەتادا تەبەقەیەكی لینج‬ ‫درووست دەبێت ئەو تەبەقە لینجە دروست‬ ‫دەبێت دوای (‪ )12‬سەعات لەنان خواردن‬ ‫ئەمە ئەگەر ددانەكەت نەشۆیت و ئەگەر‬

‫پ‪/‬ددانەكان هیچ جیاوازیەكیان هەیە‬ ‫لەدروست ب��وون‪ ،‬بۆ نموونە ددانەكانی‬ ‫پێشەوە و دواوە و سەرەوەو خوارەوە؟‬ ‫و‪/‬ج��ی��اوازی لەدروست ب��وون لەوانەیە‬ ‫جیاوازییەكی گشتی هەبێت‪ ،‬بەاڵم جیاوازی‬ ‫لەدەرچوون بەڵی هەیە‪.‬‬ ‫پ‪/‬ئ��ای��ە ه��ەم��ووك��ەس��ی��ك ه��ەرس��ی و‬ ‫دوو ددان��ی دێ��ت ؟ی��ان ج��ی��اوازی هەیە‬ ‫لەكەسێكەوە بۆ كەسێكی تر؟‬ ‫و‪/‬نەخێر هەندێ كەس هەیە بیست و‬ ‫هەشت ددانی دێت‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫پ‪/‬زۆر جار ددانەكان لەسەر یەكتریەوە‬ ‫دێن ئەمە هۆكاری چیە؟‬ ‫و‪/‬زۆر ب��ەی ك��ات دای���ك و ب��اوك��ن‪،‬‬ ‫یاخودپزیشكی ن���ەزان‪ ،‬چونكە ددان��ە‬ ‫شیرییەكە لەالیەن دایك وباوكەوە خاوێن‬ ‫ناكرێتەوە و كلۆر دەبێت‪ ،‬كەكلۆریش بوو‬ ‫درەنگ دەیهێننە الی دكتۆر كەدەیهێننە‬ ‫الی دكتۆریش چارە سەری نیە دكتۆرەكە‬ ‫ناچار دەبێت دەری بێنێت كەدەریشی هێنا‬ ‫پ‪/‬ئ��ای��ە ئ��ەو فڵچە و مەعجونانەی شوێنەكەی بۆش دەبێت و هەموو ددانەكانە‬ ‫بەكاریان دێنین تاچەند سوود بە ددان تر جێیان دەگۆرێ‪.‬‬ ‫دەگەیەنن‪ ،‬ئایا هیج زیان لەدوای خۆی جێ‬ ‫پ‪/‬لەچ تەمەنێكدا ددانەكان بەتەواوی‬ ‫دێڵی؟‬ ‫و‪ /‬مەعجوون وەك��و ه��ەر دەرمانێكی دەردەكەون لەمرۆڤ؟‬ ‫و‪/‬دواین ددان كەلەناو دەمی مرۆڤ دێتە‬ ‫پزیشكی كاریگەری خراپی نیە ئەگەر‬ ‫بەدروستی هەڵبگیرێت‪ ،‬و ئەگەر لەكاتی دەرەوە لەتەمەنی بیست و چوار ساڵی‬ ‫خ��ۆی ب��ەك��ار بهێنرێت‪ ،‬ب���ەاڵم ئەگەر دێتەدەرەوە ئەویش كەددانی عاقلیە‪....‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫شوشتت ئەو تەبەقە لینجە نامێنێت‪ ،‬ئەم‬ ‫تەبەقە لینجە لە خواردن دروست دەبێت‬ ‫بەتایبەت ئەو خواردنانەی كەماددە لینجە‬ ‫كانیان تێدایە و بەكتریاش كەماددەیەكی‬ ‫لینج دەردەك�����ات‪ ،‬خ��ۆی ب��ەدی��وارەك��ە‬ ‫دەنوسێنێت‪ ،‬ئینجا بەكتریایەكانیتریش دێن‬ ‫وخۆیان بەدیوارەكە دەنوسێنن‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫تەبەقەی دەرەوە لینجە ماددەی دیكە بۆ‬ ‫خۆی ڕادەكێشێ لەو كاتەدا تەبەقەیەكی‬ ‫دەرەك���ی ب��ۆ خ��ۆی دروس���ت دەك���ات بۆ‬ ‫پاراستنی خ��ۆی‪ ،‬ئینجا لەبەینی ئەو‬ ‫تەبەقە دەرەكیە و لەبەینی ددانەكە بۆ ئەو‬ ‫كۆمەڵەیە وەكو گوندێكی لێدێت لێرەوە‬ ‫ئەو بەكتریایانە دەست پێ دەكەن و كاری‬ ‫خۆیان دەك��ەن‪ ،‬ئەو ماددانەی شەكریان‬ ‫تێدایە شەكرە كە وەر دەگرن و دەی هێننە‬ ‫ناو ئەو گوندە و لەوێ شەكرەكە دەگۆرن‬ ‫دەیكەنە ترشی‪ ،‬یەكێ لە سیفەتەكانی‬ ‫ترشیش ئەوەیە ئایۆنات الدەبات ئایۆنات‬ ‫ب��ۆخ��ۆی رادەك��ێ��ش��ی‪ ،‬كۆنتاكتی ترشی‬ ‫لەگەڵ ددان وادەك���ات هێواش هێواش‬ ‫ئایۆنەكان لەناو ترشی بتوێنەوە و تونێل‬ ‫لەناو ددانەكە دروست بكەن‪ ،‬كەتونێلەكە‬ ‫دروست بوو‪ ،‬ماددە خامەكەی ناو ددان‬ ‫كەوەك شیشی سەببە وایە ئەو ماددەیەی‬ ‫بەدەر دەكەوێت‪ ،‬بەكتریایەكان ئەنزیمی‬ ‫تایبەتیان هەیە دەری دەدەن وادەك��ات‬ ‫ئەو بەشەی كەش لەناو دەب��ات‪ ،‬كە ئەو‬ ‫بەشەی لەناو برد كونێك لە ددان دروست‬ ‫دەبێت كە هەستی پێدەكەیت‪ ،‬چەند زیاتر‬ ‫ئەو بەكتریایە ئیش بكات لەو ناوچەیە ئەو‬ ‫كونە زیاتر گەورە دەبێت‪،‬‬

‫لێم بپرسی مەعجونەكانی كە لەالیەن‬ ‫خەڵكی ئێمە بەكاردێت كەلەسەرجادەكان‬ ‫دەك��ڕدرێ��ت پێت دەڵێم لەوانەیە خراپ‬ ‫بێت‪ ،‬باش نەبێت‪ ،‬لەبەرچی لەبەر ئەوەی‬ ‫دەرەجەی حەرارەالی ئێمە ئەگەر لە هاوینە‬ ‫ئاساییەكان بێت دەگاتە پەنجا‪ ،‬هەموو‬ ‫مەعجون و دەرمانەكان زۆرترین حەددی‬ ‫گەرما كەتەحەموولی بكات سی و پێنج‬ ‫پلەیە دوای سی و پێنج دەست بەتێك‬ ‫چوون دەكات‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫رەنــگــاوڕەنــگ‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫ل به‌كاریان ده‌هێنن‬ ‫ی ئۆتۆمبێ ‌‬ ‫له‌بر ‌‬ ‫خێزانێكی‌ به‌ریتانی‌ كه‌ خاوه‌نی‌ شه‌ش هه‌ر یه‌كێكیشیا ن‬ ‫حوشترن‌ و بۆ هه‌ر یه‌كێكیشیان ناوێكیان نزیكه‌ی‌ ‪ 450‬کیلۆگرام‬ ‫داناوە كه‌ بریتین له‌ (رووبی‌‪ ،‬سهرا‪ ،‬سۆفیا‪ ،‬و درێژیشیان حه‌وت‬ ‫كوكوسو‪ ،‬ك��ازك‪ ،‬فینیتا) بۆ هاتوچۆ بۆ پێ‌ ده‌بێت و نرخی‌‬ ‫سه‌ر كاره‌كانیان و گه‌یاندنی‌ منداڵه‌كانیان هه‌ر یه‌كێكیشیا ن‬ ‫ب��ۆ قوتابخانه و ئیش و ك��اره‌ك��ان�ی‌ تری‌ دە ه �ه‌زار جونه‌یهی‌‬ ‫خێزانه‌كه‌یان له‌بری‌ ئۆتۆمبێل‌ ئه‌م حوشترانه‌ ئیسته‌رلینییه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ هه‌ندێ‌‬ ‫به‌كار ده‌هێنن‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌م خێزانه‌ رۆژن��ام�ه‌ی‌ ده‌یلی‌ كه‌س پێیان وایه‌ كه‌‬ ‫مه‌یلی‌ به‌ریتانی‌ ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌مه‌ یه‌كه‌مین خێزانن به‌كارهێنانی‌ حوشتر‬ ‫له ‌به‌ریتانیا كه‌ ئه‌م حوشترانه‌ بۆ كاروباری‌ ل��ه ‌ب��ری‌ ئۆتۆمبێل‌‬ ‫گواستنه‌وه‌ به‌كار ده‌هێنن و زۆر گرنگییان ك��ارێ��ك �ی‌ س��ه‌ی��ره‌‪،‬‬ ‫خێزانه‌ بڵێن ئه‌ندامانی‌ خێزانه‌كه‌مان له‌ ئێمه‌‬ ‫‌یان‬ ‫ه‬ ‫كار‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫دڵخۆشن‬ ‫زۆر‬ ‫پ��ێ��ده‌ده‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م حوشتران ‌ه خزمه‌ت به‌اڵم ئه‌م خێزانه‌‬ ‫زیاتر گرنگی‌ به‌م حوشترانه‌ ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫و چاودێرییه‌كی‌ باشیان ده‌وێ��ت و كێشی‌ تا كار گه‌یشتۆته‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ منداڵه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫کوردستانی نوێ‬

‫‪ 7‬سوپەرخۆراك بۆ هاوین‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪34‬‬

‫زاراوەی س��وپ��ەر خ���ۆراك ‪Superfood‬‬ ‫لەسەر بنچینەی بەهای خۆراكی بەرز دان��راوە بۆ‬ ‫پاراستنی تەندروستی‪ .‬لەهاویندا كە زۆرب��ەی‬ ‫میوەكان لەبەردەستدا دەبن‪ ،‬پێویستە كە خۆت‬

‫بێبەش نەكەیت لەو جۆرانەی كە بەسوپەر خۆراك‬ ‫ن��اوەزەد دەكرێن‪ ،‬بۆ نموونە هەنجیر ‪ Figs‬كە‬ ‫بەقەبارە بچووكەكەیەوە بەهایەكی خۆراكی بەرزی‬ ‫هەیە و بەباشترین میوە هەژمار دەكرێت‪ ،‬چونكە‬

‫ڕێژەیەكی ب��ەرزی پۆتاسیۆم لەخۆدەگرێت كە‬ ‫بەڕێژەی ‪ %80‬پترە لەڕێژەی پۆتاسیۆم لەمۆزدا‪،‬‬ ‫هەروەها بەگوێرەی كانزای مەگنسیۆم و ئاسن‪ ،‬جگە‬ ‫لەمانە هەرسكردنی هەنجیر یەكجار ئاسانە‪ .‬قەیسی‬ ‫‪ Apricots‬ڕێژەیەكی بەرز لەڤیتامین ‪ A‬و ڤیتامین‬ ‫‪ C‬لەخۆدەگرێت‪ .‬كولەكەی هاوینە‪Summer‬‬ ‫‪ squash‬وزەی��ەك��ی ك��ەم و ڕێژەیەكی ب��ەرزی‬ ‫ڤیتامین ‪ A‬و ڤیتامین ‪ C‬لەخۆدەگرێت‪ .‬لۆبیای‬ ‫سپی ‪ Black eyed peas‬سەرچاوەیەكی‬ ‫زۆر باشە بۆ ڤیتامین ‪ ،B1‬ڕیشاڵ‪ ،‬مەگنسیۆم‪،‬‬ ‫زینك‪ .‬جەرجیر ‪ Watercress‬چەندین ماددەی‬ ‫دژەئۆسكان لەخۆدەگرێت كە زێترن لەڕێژەی‬ ‫دژەئۆكسانەكانی سێو و برۆكۆلی‪ ،‬ئەم ماددانە‬ ‫ڕۆڵ��ی فەرامۆشنەكراویان هەیە بۆ خۆپاراستن‬ ‫لەچەندین نەخۆشی‪ .‬توتی فەرەنگی یان فەراولە‬ ‫‪ Strawberries‬سوودبەخشە بۆ دابەزاندنی‬ ‫پەستانی بەرزی خوێن و سپیكردنەوەی ددانەكان و‬ ‫ڤیتامین ‪ C‬بەڕێژەیەكی پتر لەپرتەقاڵ لەخۆدەگرێت‪.‬‬ ‫كیوی‪ Kiwi‬ڕێژەیەكی بەرزی ڤیتامین ‪ C‬و ڕیشاڵ‬ ‫و ماددە دژەئۆكسانەكان لەخۆدەگرێت‪.‬‬ ‫گواڵن‬

‫رەنــگــاوڕەنــگ‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫ئۆباما قه‌رزاری مایكڵ جاكسۆنه‌‬ ‫خه‌ندان‪ -‬دانا ته‌یب مه‌نمی‬ ‫جێرماین ج��اك��س��ۆن‪ ،‬ب���رای مایكڵ‬ ‫جاكسۆن‪ ،‬گۆرانیبێژی پۆپی كۆچكردووی‬ ‫ئه‌مریكا‪ ،‬ڕایگه‌یاند ‌گه‌ر براكه‌ی نه‌بوای ‌ه‬ ‫باراك ئۆباما نه‌ده‌چوو‌ه كۆشكی سپی و‬ ‫ئۆباما قه‌رزاری مایكڵ جاكسۆنه‌‪.‬‬ ‫جێرماین جاكسۆن له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ڕۆژنامه‌ی (زه‌ئیندیپێندنت) ی به‌ریتانی‬ ‫به‌ر ل ‌ه سێیه‌مین ساڵیادی مردنی مایكڵ‬ ‫جاكسۆن بێئومێدی قووڵی خۆی ده‌بڕی‬ ‫له‌باره‌ی چۆنێتی یادكردنه‌وه‌ی براكه‌ی ل ‌ه‬ ‫ئاماژه‌شیكرد ل ‌ه دوای مردنی براكه‌ی ل ‌ه‬ ‫ئه‌مریكا و ئه‌گه‌ر براكه‌ی خه‌ڵكی واڵتێكی ساڵی ‪ 2009‬دا ل ‌ه بارودۆخێكی ته‌مومژاویدا‬ ‫تر بوایه‌ ئه‌وا بۆ بۆكار‌ه هونه‌رییه‌كانی زیاتر خه‌م و خه‌فه‌ت خێزان و بنه‌ماڵه‌كه‌یانی‬ ‫ڕێزی لێده‌نرا‪.‬‬

‫داپۆشیو‌ه و ده‌یانه‌وێت بزانن ب ‌ه ڕاستی ل ‌ه‬ ‫دواین كاتژمێره‌كانی ژیانی جاكسۆندا چی‬ ‫ڕوویدا‪.‬‬

‫ی زیندانییه‌كه‌ت‬ ‫ی سزا ‌‬ ‫ل ‌ه به‌رازیل كتێبێك بخوێنه‌ره‌وه‌و چوار ڕۆژ ماو‌ه ‌‬ ‫كه‌م ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی پڕۆژه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫ی به‌رازیل سه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی هه‌واڵ‪ ،‬حكومه‌ت ‌‬ ‫ی سه‌رچاوه‌كان ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و واڵته‌دا جێبه‌جێ بكرێت ك ‌ه ئامانج لێ ‌‬ ‫ی ل ‌ه گرتووخانه‌كان ‌‬ ‫بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی سزای‌ زیندانییه‌كانه‌‪.‬‬ ‫سووكردنی‌ ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌پێی‌ پرۆژه‌كه‌‪ ،‬هه‌ر زیندانییه‌ك كتێبێك بخوێنێته‌وه‌ چوار ڕۆژ ماوه‌ ‌‬ ‫ی كه‌م ده‌بێته‌وه‌و به‌مه‌ش ئه‌گه‌ر ئه‌و زیندانیی ‌ه ‪ 12‬كتێب‬ ‫سزای‌ زیندانییه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زانست‪ ،‬فه‌لسه‌ف ‌ه و هونه‌ر بخوێنێته‌وه‌‪ 48 ،‬ڕۆژ ماوه‌ی‌ سزا ‌‬ ‫له‌بواره‌كان ‌‬ ‫زیندانییه‌كه‌ی‌ ل ‌ه ساڵێكدا كه‌م ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫كتێبێك بخوێنه‌ره‌و ‌ه و سزاكه‌ت كه‌مبكه‌ره‌وه‌‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪35‬‬

‫رەنــگــاوڕەنــگ‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫كامێرایەك ‪ 4‬ملیار پیكسل له چركەیەكدا تۆمار دەكات‬ ‫كۆمپانیای ‪ NHK‬كه كۆمپانیایەكی‬ ‫ژاپۆنییه كامێرایەكی ب��ەره��ەم هێناوه‬ ‫ك��ه ت���وان���ای ه��ەی��ه ب��ه ه��ەس��ت��ەوەری‬ ‫‪ 33‬میگاپیكسل فیلم‬ ‫هەڵبگرێتەوه‪ .‬ئەو فیلمانەی‬ ‫هەڵدەگرێتەوه‬ ‫كامێراكه‬ ‫بەهۆی بەرزبوونی كوالیتی‬ ‫فیلمەكه تەنیا له تەلەڤزیۆنه‬ ‫ف������ول ‪HD‬ی����ەك����ان����دا‬ ‫ب�ڵاودەب��ێ��ت��ەوه‪ .‬ه��ەروەه��ا‬ ‫خێرایی فیلمگرتنەوەی ‪120‬‬ ‫فرێم له چركەیەكدایه واته‬ ‫دوو قاتی هەر كامێرایەكی‬ ‫دیجیتالی‪ ،‬ئەوه بەو مانایه‬ ‫دێت كه دەتوانرێت ‪ 4‬ملیار‬ ‫پیكسل ل��ه چ��رك��ەی��ەك��دا‬ ‫تۆمار بكات‪.‬كامێراكه به‬

‫خێرایی گواستنەوەی ‪ 2.51‬گیگابایت له‬ ‫چركەیەكدا بەباشی ئەركی گواستنەوەی‬ ‫قەوارەیەكی بەو رادەیه به باشی ئەنجام‬

‫دەدات‪ .‬هەستەوەری ج��ۆری ‪CMOS‬‬ ‫كامێراكه كه تەنیا ‪ 7.24‬ملم قەوارەكەیەتی‬ ‫بچووكترین هەستەوەری رووناكی جیهانه‪.‬‬

‫ژاوه‌ژاوی ترافیك و ئه‌گه‌ری جه‌ڵته‌ی دڵ‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪36‬‬

‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی زانستی ل ‌ه زانكۆی‬ ‫(كۆپێنهاگن)ی دانیماركی ئه‌وه‌ی ده‌رخست‬ ‫كه‌ ژیان له‌ نزیك ژاوه‌ژاوی ترافیكی ناوشار‬ ‫مرۆڤ توشی جه‌ڵته‌ی دڵ دەکات‪.‬‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ك ‌ه ئه‌وه‌شی ده‌رخست ك ‌ه بۆ‬ ‫هه‌ر زیاد بوونێكی ژاوه‌ژاو به‌ رێژه‌ی ل ‌ه‬ ‫سه‌دا ‪ 10‬ئه‌گه‌ر توش بوون بو جه‌ڵته‌ی‬ ‫دڵ به‌ رێژه‌ی له‌ سه‌دا ‪ 12‬زیاد ده‌كه‌ت‪.‬‬ ‫ل ‌ه لێكۆڵینه‌وه‌كه‌دا ك ‌ه تیادا زیاتر ل ‌ه ‪50‬‬ ‫هه‌زار خۆبه‌خش به‌ وردی چاودێریكران‪،‬‬ ‫په‌یوندیه‌كی راسته‌وخۆ له‌ نێوان جه‌ڵته‌ی‬ ‫دڵ و ژاوه‌ژاودا دۆزرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬م��ێ��ت س��ۆرێ��ن��س��ۆن‪ ،‬دك��ت��ۆری‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ی شێرپه‌نجه‌ی كۆپه‌رنهاگن‬ ‫ل ‌ه دانیمارك رایگه‌یاند كه‌ هۆكاری ئه‌م‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ی نێوان جه‌ڵته‌ی دڵ و ژاوه‌ژاو‬ ‫هێشتا ڕوون نیه‌‪ ،‬به‌اڵم پێده‌چێت ك ‌ه ل ‌ه‬ ‫ئه‌نجامی زیاد بوونی په‌ستانی ده‌روونی و‬

‫تێكچوونی خه‌وه‌و‌ه بێت به‌هۆی ژاوه‌ژاوه‌وه‌‪.‬‬ ‫خه‌ندان‬

‫چــاالکــی‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫مەکتەبی سکرتارییەت‬

‫بنەساڵوە‪ :‬ک��ردن��ەوەی خولێکی الوانی‬ ‫ئافرەت و ڕێزلێنان لە الوانی چاالک‬ ‫بەئامادەبوونی بەرپرس و کارگێڕانی‬ ‫لقی ‪ ١٦‬و سکرتێر و کارگێڕانی سکرتایەت‬ ‫و هەڤااڵنی ناوچەی بنەساڵوەوناوەندی‬ ‫دەوروبەری هەولێری الوان‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالکی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫بنەساڵوەی یەکێتی الوان��ی دیموکراتی‬ ‫کوردستان‪ ،‬خولێکی هۆشیاری تەندروستی‬ ‫ه��ەول��ێ��ر‪ :‬ک���ردن���ەوەی خ��ول��ی هاوینە بۆ ژمارەیەک الوانی ئافرەت کردەوە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫هەولێر‪:‬ئامادەکاری بۆ داڕشتنی پالنی‬ ‫ستراتیژی نیشتیمانی الوانی کوردستان‬ ‫لەچوارچێوەی ئامادەکاری بۆ داڕشتنی‬ ‫پ�لان��ی ستراتیژی نیشتیمانی الوان��ی‬ ‫ک��وردس��ت��ان‪ ،‬ب��ەئ��ام��ادەب��وون��ی وەزی���ری‬ ‫ڕۆش��ن��ب��ی��ری و الوان ومامۆستایانی‬ ‫زان��ک��ۆون��وێ��ن��ەری ڕێکخراوەکانی الوان‬ ‫ونوێنەری وەزارەتە پەیوەندارەکان‬ ‫ۆرک شۆپێک لەمەڕ تەوەرەسەرەکیەکانی‬ ‫پالنەکە بەڕێوەچوو‬ ‫پاش پێشکەشکردنی وت��اری وەزی��ری‬ ‫ڕۆشنبیری و الوان ولێژنەیە ی ئامادەکاری‬ ‫داڕشتنی پالنەکە‪ ،‬بەشداربووان بەسەرچەند‬

‫دووالوی کورد بونە پاڵەوانی جیهانی‬ ‫لەش جوانی‪ ‬‬ ‫ل��ە ب��ارەگ��ای مەکتەبی سکرتاریەت‬ ‫س��ک��رت��ێ��ر و ک��ارگ��ێ��ڕان��ی م��ەک��ت��ەب��ی‬ ‫سکرتاریەت پێشوازیان لە پاڵەوانی جیهان‬ ‫سەردارئیسماعیل ک��رد‪ .‬کە ن��اوب��راو لە‬ ‫‪ ٢٠١٢/٦/٩‬بەشداری پاڵەوانیەتی جیهانی‬ ‫لەشجوانی کرد کە لە ش��اری ڤینسیای‬ ‫ئیتاڵیا بەڕێوەچوو‪.‬‬ ‫سکرتێری الوان وێ��ڕای دەستخۆشی‬ ‫و ستایشکردنی ناوبراو لەو دەسکەوتە‬ ‫گرینگ و مێژوویەی کە بەدەستی هێناوە‬ ‫هیوای خواست لە داهاتوودا پلەی زیاتر‬ ‫ب��ەدەس��ت بێنێت و لە ڕێ��ی ئەزموونی‬ ‫خۆشیەوە هاریکاری الوان بکات لە پێناو‬ ‫پێشخستنی توانا وەرزشیەکانیان لە بواری‬ ‫لەشجوانیدا‪.‬‬ ‫جێی باسە ناوبراو لەو پاڵەوانیەتیە کە‬ ‫‪ ١٦٠‬یاریزان نوێنەرایەتی ‪ ٢٥‬واڵتیان دەکرد‬ ‫توانی پلەی یەکەم لە ئاستی بااڵی ‪١٧١‬سم‬ ‫بەدەست بێنێت و لە کۆی پێشبڕکێکارانی‬ ‫پاڵەوانیەتیەکە بوو بە پاڵەوانی جیهان‪.‬‬

‫ش���ەق�ڵ�اوە‪ :‬ش��ان��دێ��ک��ی یەکێتی الوان‬ ‫سەردانی لقی ‪٢٤‬ی سەفینی کرد‬ ‫بەمەبەستی پ��ی��رۆزب��ای ل��ە بەرپرس‬ ‫و کارگێڕانی لقی ‪٢٤‬ی سەفینی پارتی‬ ‫دیموکراتی کوردستان ‪ ،‬سکرتێروکارگێڕانی‬ ‫سکرتاریەت و هەڤااڵنی ناوەندی بااڵی‬ ‫الوان���ی سەفین ‪ ،‬س��ەردان��ی لقی ‪٢٤‬ی‬ ‫سەفینیان کرد‬ ‫لە دانیشتنێکدا وێڕای پیرۆزبای لەستافی‬ ‫نوێی لق ه��اوک��اری هەماهەنگی نێوان‬ ‫ئۆرگانەکانی پارتی والوان بەمەبەستی‬ ‫زێتر خزمەتکردن بەتوێژی الوان قسەی لە‬ ‫بارەوە کرا‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫گروپی پارێزەرانی الو یادی بەجینۆساید‬ ‫ناساندنی کەیسی ئەنفال دەکاتەوە‬ ‫لەیەکەم ب��زاڤ��ی گ��روپ��ی پ��ارێ��زەران��ی‬ ‫الو‪ ،‬ک��ە گروپێکی خۆبەخشی الوان��ی‬ ‫پارێزەرەوسەربە یەکێتی الوانی دیموکراتی‬ ‫کوردستانە وم��اوەی��ەک��ی کەمە هاتۆتە‬ ‫دام���ەزران���دن‪ ،‬ل��ە ش���اری ه��ەول��ێ��ری��ادی‬ ‫بەجینۆساید ناساندنی کەیسی ئەنفالیان‬ ‫کردەوە لەیادەوەریەکە دا کە پەرلەمانتاران‬ ‫و ڕۆش��ن��ب��ی��ران و سکرتێروکارگێڕانی‬ ‫سکرتایەت ومامۆستایانی زانکۆ ونوێنەری‬ ‫وەزارەتی شەهیدان و ڕێکخراوی ئەنفال و‬ ‫ژمارەیەک پارێزەری الو تێدا ئا مادەبوون‪،‬‬ ‫وێڕای ناساندنی گروپەکە پارێزەر ئەیاد‬ ‫کاکەی ئەندامی لێژنەی بەدواداچونی‬ ‫کەیسی ئەنفال لە بابەتێکدا تیشکی خستە‬ ‫سەر بڕیاری دادگ��ای ب��ااڵی تاوانەکانی‬ ‫ع��ێ��راق وق��ۆن��اغ��ەک��ان��ی دادگ��اوه��ەوڵ��ی‬ ‫لێژنەکە‪ ،‬لەتەورێکیدیکە دا ڕوناکی خستە‬ ‫س��ەر گ���ەورەی ت��اوان��ە ک��ەودۆزی��ن��ەوەی‬ ‫گۆڕەبەکۆمەڵەکان‪ ،‬لە کۆتایشدا بەشدار‬ ‫ب��وان ب���ەڕاو س��ەرن��ج و بۆچونەکانیان‬ ‫بەشداریان کرد‬

‫گروپێک دابەشبوون وهەڵسەنگاندن و بۆ‪٣٠٠‬الوی کچ و ‪ ١٠٠‬الوی کوڕ‬ ‫بەمەبەستی زیاترخزمەتگەیاندن بەتوێژی‬ ‫شرۆڤەی ئەم تەوەرانەکران‬ ‫الوان و سودورەگرتن لە پشووی هاوینە‬ ‫*الوان و ژینگە‬ ‫بەئامادەبونی هەڤاڵ پشتیوان سادق‬ ‫*الوان وتەکنەلۆجیا‬ ‫ئەندامی سەرکردایەتی پارتی وسکرتێرو‬ ‫*الوان و ئابووری‬ ‫کارگێڕانی سکرتایەت وهەڤااڵنی ناوچەی‬ ‫*الون وبەکار خستن‬ ‫*الوان بەشداری سیاسی وسەرکردایەتی ڕاپەڕینوهەڤااڵنی ناوەندی بااڵی ئاکرێ و‬ ‫هەولێر‪ ،‬ناوەندی چاالکی و پێگەیاندنی‬ ‫کردن‬ ‫الوانی سێی هەولێر خولی پشوی هاوینەی‬ ‫*الوان و ڕۆشبنبیری و ڕاگەیاندن‬ ‫*الوان ویەکسانی وچەندیەتی(جێندەر) بۆ ‪ ٣٠٠‬الوی کچ و ‪ ١٠٠‬الوی کوڕکردەوە‪،‬‬ ‫کە بریتی بوون لە خولەکانی کۆمپیوتەر و‬ ‫*الوان و وەرزش‬ ‫زمانی ئینگلیزی وعەربی ودوورمان‬ ‫*الوان و پەروەردە‬

‫‪37‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫ه��ەروەه��ا ل��ە مەراسیمێکدا خەاڵتی‬ ‫ڕێزلێنان پێشکەش بە ژمارەیەک الوانی‬ ‫چاالکی دەڤەرەکە کرد‪ ،‬کە بریتی بوون لە‬ ‫بوارەکانی هونەر و ڕۆشنبیری و وەرزشی و‬ ‫ئەدەبی و ڕۆژنامەگەری‬

‫یەكێك له دورشمەكانی كۆنگرەی سێزدەی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان كه باس له‬ ‫نوێبونەوەی ئەو حزبه دەك��ات‪ ،‬ناوبراو‬ ‫ڕاشیگەیاند ئێمه وەك پارتی هەمیشه‬ ‫دڵخۆشین ب��ەوەی كه دەبینین گەنجان‬ ‫ڕۆژ له دوای ڕۆژ زیاتر دێنەوه ڕیزەكانی‬ ‫ڕێكخستنەكەمانەوه‪ .‬‬ ‫بەدەر لەو بابەتەش میرانی ئاماژەی به‬ ‫دوایین پێشهاته سیاسیەكانی ئەمڕۆ عێراق‬ ‫كرد و ڕایگەیاند‪ ،‬ئێمه وەك گەلی كورد‬ ‫به درێژای مێژوو خەباتمان بۆ عێراقێكی‬ ‫دیموكرات و ئازاد كردووه بۆیەش ئەوەی‬ ‫ئەمڕۆ كه وەك قەیران له عێراق دەبینرێت‬ ‫ڕێگه گرتنه له دووباره سەر هەڵنەداوەنەی‬ ‫سیستەمێكی دیكتاتۆر له عێراق‪ ،‬سكرتێری‬ ‫مەكتەبی سیاسی پ��ارت��ی دیموكراتی‬ ‫كوردستان ڕاشیگەیاند ئێمه وەك گەلی‬ ‫كورد و سەركردایەتی سیاسی كوردستان‬ ‫هێچ گرفت و كێشەیەكی كەسی یان تایفی‬ ‫یاخود نەتەوەیمان نیه له عێراق‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ئ��ەوەی ئەمڕۆ گرفته تەنها سیستەمه‬ ‫سیاسیەكەیه له عێراق‪.‬‬

‫دابەشکردنی بڕوانامەی ڕێزلێنان بەسەر‬ ‫‪١٥٣‬کادری الوان دەرچوانی کۆنفراسەکانی‬ ‫پارتی‬ ‫بەئامادەبوونی فازل میرانی سکرتێری‬ ‫مەکتەبی سیاسی وژمارەیەک لە ئەندامانی‬ ‫ئەنجومەنی س��ەرک��ردای��ەت��ی وهەڤااڵنی‬ ‫دەستەی ڕێکخراوە جەماوەریەکان‪ ،‬یەکێتی‬ ‫الوانی دیموکراتی کوردستان مەراسیمێکی‬ ‫ڕێزگرتنی بۆ ‪١٥٣‬ک��ادری یەکێتی الوان‬ ‫ڕێکخست کە لەکۆنفراسە ناوخۆیەکانی‬ ‫پارتی دیموکراتی کوردستان لە خانەقین‬ ‫تاشنگال سەرکەوتنیان بەدەست هێنابوو‬ ‫لەمەراسیمەکەدا وێڕای پێشکەشکردنی‬ ‫وت���اری سکرتایەتی الوان‪ ،‬سکرتێری‬ ‫مەکتەبی سیاسی وتەیەکی پێشکەشکرد‪ ‬‬ ‫ل��ه وت��ەک��ەی��دا سكرتێری مەكتەبی‬ ‫سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫هەولێر‪ :‬شرۆڤەی ڕەوش و کێشەکانی‬ ‫وێرای پیرۆزبایی كردن لەو گەنج و الوانه‬ ‫هەروەها ڕاشیگەیاند زیادبونی گەنجان عێراق‬ ‫بۆقسە کردن دەربارەی ڕەشی ئێستای‬ ‫والوان له ڕی��زی ڕێكخستنەكانی پارتی‬ ‫ئاماژەیەكی زۆر ڕونه بۆ جێبەجێ كردنی عێراق و شرۆڤە کێشە و قەیرانەکان‪ ‬‬

‫ناوەندی چاالکی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫یەکی هەولێر‪ ،‬کۆڕێکی بۆ پەرلەمانتاری‬ ‫عێراق شوان محمەد تەها سازکرد‬ ‫لە ک��ۆڕەک��ەدا کە ژم��ارەی��ەک لە الوان‬ ‫ئامادەی بوون ‪ ،‬کۆڕگێر تیشکی خستە‬ ‫س���ەر ق��ەی��ران��ەک��ان��ی ئێستای ع��ێ��راق‬ ‫وهەڵسەنگاندنێکی بابەتیانەی بۆ کرد‬ ‫هەروەها ڕوناکی خستە سەر سیاسەتی‬ ‫پاوانخوازی لە الی��ەن س��ەرۆک وەزی��ران‬ ‫و ب��ۆچ��ون و هەڵوێستەکانی لیستە‬ ‫جیاوازەکانی بۆ الوان ڕوونکردەوە‬ ‫هەولێر‪ :‬ک��ردن��ەوەی خولی فێربوونی‬ ‫لێخوڕنی ئۆتۆمۆبیل بۆ الوانی ئافرەت‬ ‫لە چوار چێوەی بزاڤەکانی یەکێتی الوان‬ ‫بەمەبەستی خزمەتی زیاتری ئافرەتانی الو‪،‬‬ ‫ناوەندی چاالکی و پێگەیاندنی الوانی سێی‬ ‫هەولێر بەئامادەبوونی سکرتێروکارگێڕانی‬ ‫سکرتایەت و بەرپرس و کارگێرانی ناوەندی‬ ‫بااڵی هەولێر خولێکی فێربوونی لێخوڕینی‬ ‫ئۆتۆمۆبیلی بۆ ژمارەیەک الوای ڕەگەزی‬ ‫مێ کردەوە‬ ‫لە سەرەتای کردنەوەی خولەکە هانی‬ ‫الوانی ئافرەت درا کە زێتر ڕۆڵی گرنگی‬ ‫خۆیان لە چوارچێوەی بزاڤە کانی یەکێتی‬ ‫الوان ببینن پاشان دیاریەکیان پێشکەشکرا‬

‫ناوەندی بااڵی مەخمور‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪38‬‬

‫سیمینارێكمان ل��ەن��اوەن��دی ب��ااڵ بۆ‬ ‫بەرپرسی ناوەندی بااڵ هەڤاڵ نەوزاد فواد‬ ‫رێكخست‬ ‫بەمەبەستی لەنزیكەوە ئاگاداربون‬ ‫لەوەرزشوانانی سنوری قەراج وسەرگەران‬ ‫سەردانێكی مەیدانی ئەم سنورەمان كرد‬ ‫وجلوبەرگی وەرزشیمان بەسەر تیپەكانی‬ ‫ئەم دەڤەرانە دابەش كرد‬

‫ه��ەڤ��اڵ ن���ەوزاد ف���واد ل��ە قوشتەپە‬ ‫سیمینارێكی وەرزشی بۆتیپی الوانی رەنج‬ ‫پێشكەش كرد وەپاشان هەریاریزانێك‬ ‫بری ‪ 50‬هەزار دینار بەسەردابەش كرا‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫الوانی قوشتەپە كۆتای هێنا بەخولێكی‬ ‫وەرزشی تۆپی پێ بۆتازە پێگە یشتوان‬ ‫ناوەندی بااڵی مەخمور كۆتای هێنا‬

‫ب��ەدروس��ت ك��ردن��ی ب��ارەگ��ای ن��اوەن��دی‬ ‫چاالكی وپێگەیاندنی الوانی تورەق بەبری‬ ‫‪14500000‬چ������واردە ملیۆن وپێچ سەد‬ ‫هەزاردینار‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫ت���ورەق خولێكی وەرزش���ی تۆپی پێ‬ ‫بەرێوەبرد بەبۆنەی یادی هەڵگیرسانی‬ ‫شۆرشی گواڵن‬

‫چــاالکــی‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫ناوەندی بااڵی شارەزوور‬ ‫كردنەوەی خولێكی شەترەنج و تۆپی سەرمێز‬ ‫بۆ الوانی سنوری ناوەندی چاالكی سید سادق‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ (‪ )12‬تیپی‬ ‫وەرزشی سنوری حەوزەی شارەزوور‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی شەترەنجء تۆپی سەرمێز‬ ‫بۆ الوانء وەرزشكارانی سنوری ناوەندی چاالكی‬ ‫سیروان‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ (‪ )16‬تیپی‬ ‫سنوری شارۆچكەی زەرایەن‪.‬‬

‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێی یاریگای تارتان‬ ‫بەهاوبەشی لەگەڵ لیژنەی ناوچەی خورماڵ بۆ‬ ‫تیپەكانی سنوری خورماڵ‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی دروم��ان بۆ ئافرەتانی‬ ‫سنوری ناوەندی چاالكی شارەزوور‪.‬‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولێكی كۆمپیوتەر بۆ الوان��ی‬ ‫سنوری ناوەندی چاالكی سیروان‪.‬‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولێكی دروم��ان بۆ ئافرەتانی‬ ‫سنوری ناوەندی چاالكی سیروان‪.‬‬

‫ناوەندی چاالكی خورماڵ هەستا بەكردنەوەی‬ ‫خولێكی كۆمپیوتەر بۆ كادیران و كارگێڕانی‬ ‫لیژنەی ناوچەی خورماڵ‪.‬‬ ‫ناوەندی زەرایەن هەستا بەكردنەوەی خولی‬ ‫بەهێز كردن بۆ وانەكانی (عربی‪ ،‬ئینگلیزی‪،‬‬ ‫بیركاری‪ ،‬فیزیا‪ ،‬كیمیا) بۆ (‪ )60‬الوی سنوری‬ ‫شارۆچكەی زەرایەن‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی فێربوونی زمانی ئینگلیزی‬ ‫بۆ الوانی سنوری ناوەندی چاالكی زەرایەن‪.‬‬

‫ناوەندی بااڵی خانەقین‬ ‫ناوەندی بااڵی خانەقین‬ ‫كۆتایی خولی یادەكانی ئادار‬ ‫ناوەندی جەلەوال‬ ‫كۆتای هێنانی خولی تۆپی پێ لە شاری‬

‫جەلەوال بە ناوی خولی (ئاشتی)‬ ‫ناوەندی سەعدیە‬ ‫كردنەوەی خولی (بلیارد) بۆ ‪ 64‬یاریزان‬ ‫ولە كۆتایی خولەكە خەاڵت دابەش كرا‬

‫ناوەندی مەندەلی‬ ‫كردنەوەی خولی تۆپی سەر مێز بۆ ‪100‬‬ ‫یاریزان ولە كۆتایی خولەكە خەاڵت دابەشكرا‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫پاككردنەوەی چەندین شەقامی چەمچەماڵ‬ ‫لە رۆژی جیهانی كتێب كڕینی چەند كتێبێك و‬ ‫پاشان بەخشینیان وەكو خەاڵت بە الوان‬ ‫كردنەوەی خولێكی خۆشنووسی بۆ ‪ 29‬كور و كچ‬ ‫دروستكردنی یاریگایەكی خۆڵ بۆ زیندانیان‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولی درووم���ان بۆ ‪ 48‬ئافرەتی‬ ‫سنووری ناوەندی بااڵمان‬ ‫كردنەوەی خولی شۆفێری بۆ ئافرەتان و كوڕان‬ ‫بۆ ‪ 53‬الو‬ ‫كۆتایی خولێكی تۆپی پێ ی بچووك كراوە بۆ‬ ‫‪ 38‬تیپ‬ ‫كردنەوەی پێشانگایەكی شێوەكاری بۆ شێوەكاری‬ ‫بەتوانا كاك ئیدریس‬ ‫ناوەندی چاالكی چەمچەمال‬ ‫نمایش ك��ردن��ی ش��ان��ۆی��ەك ل��ە قوتابخانەی‬ ‫مەستورەی كچان‬ ‫كۆتاییی دوو خولی شەترەنج و تێنس‬ ‫كۆتایی خولی تۆپی پێ ی یاریگای گەورە بۆ‬ ‫‪ 16‬تیپ‬ ‫كردنەوەی خولێكی میوزیك بۆ ئامێری گیتار‬ ‫كردنەوەی خولێكی زمانی ئینگلیزی بۆ ‪ 30‬الو‬

‫باڵوكردنەوەی چەندین تابلۆی ڕێنمایی هاتوو چۆ‬ ‫نمایشیكی كاراتی بەهێز لەیاریگی تاتان‬ ‫بەشداری ‪ 10‬یاریزانی قوتابخانەی كاراتی ‪18‬‬ ‫ی شوبات‪ .‬لەپاڵەوانیەتی تایكواندۆ كە لە تركیا‬ ‫سازكرابوو‬ ‫كردنەوەی خولێكی هاوینەی ‪ 3‬مانكی بۆ‪ 67‬الوی‬ ‫تازە پێگەیشتوو‬ ‫ناوەندی چاالكی تەكیە‬ ‫كۆتایی خولێكی زمانەوانی بۆ زمانی ئینگلیزی‬ ‫كردنەوەی خولێكی مۆسیقا ‪.‬بەسەرپەریشتی‬ ‫مامۆستا هەردی‬ ‫نمایشیكی هەڵپەركێ لەدەربەند بازیان‬ ‫كۆتایی خولێكی تۆپی پێ‬ ‫سازدانی كۆریك بۆمافناس یوسف ئەنوەر‬ ‫كۆتایی خولێكی ئارایشگای ئافرەتان كە بۆ ‪24‬‬ ‫ئافرەت كرایەوە‬ ‫ناوەندی چاالكی شۆڕش‬ ‫خەاڵتی ڕێزلێنان دابەشكرا بەسەر ‪ 27‬یاریزانی‬ ‫دێرین‬ ‫كۆتایی خولی بالە كە بۆ ‪ 18‬تیپ كرابۆوە‬ ‫پاك ك��ردن��ەوەی سەیرانگای دێلێژە لە ڕۆژی‬

‫جیهانی ژینگەدا‬ ‫كردنەوەی خولی تێنس كە بۆ ‪ 39‬الو كرابۆوە‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ ‪ 22‬تیپ‬ ‫كردنەوەی خولێكی میوزیك بۆ ئامێری زەڕب بۆ‬ ‫‪ 17‬الو‬ ‫خولێكی شەترەنج بۆ ‪ 12‬الو‬ ‫ناوەندی چاالكی قەرەهەنجیر‬ ‫كۆتایی خولێكی تۆپی پێ لە یاریگای تارتانی‬ ‫قەرەهەنجیر بۆ‪ 30‬تیپ‬ ‫دابەش كردنی ‪ 15‬سێت جل و بەرگی وەرزشی و‬ ‫پێداویستیەكانی بۆ ‪ 5‬تیپی سنورەكە‬ ‫دابەش كردنی خەاڵت بە سەر ‪ 25‬الوی سنورەكە‬ ‫لە ڕۆژی جیهانی كتێب كردنەوەی پێشانگایەكی‬ ‫بچووكی كتێب‬ ‫كردنەوەی خولێكی تازە پێگەیشتوانی تۆپی پێ‬ ‫بۆ ‪ 28‬تیپ‬ ‫لە شارە دێی لەیالن خولێكی كۆمپیوتەر كۆتایی‬ ‫هات كە بۆ ‪ 24‬الو كرابۆوە‬ ‫كۆڕێكی هۆزان خوێندنەوە بۆ هۆزانڤان ئارام‬ ‫سیدە‬ ‫سازدانی ماراسۆنێك بۆ ‪ 25‬الو‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ناوەندی بااڵی چەمچەماڵ‬

‫‪39‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪June 2012 No 181‬‬

‫ناوەندی بااڵی موسڵ‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی باشیك‬ ‫سیمنارەكا جەماوەرییا بەرفرە رێكخست بۆ‬ ‫هەڤال (مهدی هركی) و (مناف حسین) كارگیرێن‬ ‫لقا ‪ 14‬ب سەر شورەشا گوالنێ‪.‬‬ ‫تەخمێن چل وبەرگا ل س��ەر ‪ 12‬كروپێن‬ ‫وەرزشی ل باشیكێ دابەش كرن‬ ‫كوتایی ئینانا خولەكا توپا بااڵل باشیك‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی تلكێف ‪:‬‬ ‫كوتاهێ ێنا خولەكا توپا پێ كە ‪ 14‬تێپا‬ ‫بەشداری بی‪.‬‬ ‫كوتایی ئینانا خولەكا توپا پێ كە ‪ 16‬تیپێن‬ ‫وەرزشی تیدا بە شدار بوو‬ ‫تەخمیێن چل وبەركێن وەزرش ل سەر تیپیێن‬ ‫سنور ناحیا وانكێ دابەش كرن سەر ب ناوەندا‬

‫ئامادەیی‬ ‫چاالكێا تلكیف‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی كوكجلی‪ :‬ـ‬ ‫داب��ەش كرن (‪ )14‬تەخمین چل وبەركێن‬ ‫خولەكا توپا پێ ل ناوەندا چ ‪ .‬پ ‪ .‬كوكجای‬ ‫وەرزش ل سەر تیپێن وەرزش ل قەزا تلكیف‪.‬‬ ‫ئەنجامدانا بەریكانەكا پایسكل سواری بۆ (‪ )40‬ب كوتایی هات كە ‪ 24‬تیپێن تێدا بە شدار بوون ‪.‬‬ ‫‪ 10‬تەخمیێن چل وبەرگا وەرزشی ل سەر ‪10‬‬ ‫یارێزانا ب درێژیا ‪ 3‬كم‬ ‫تیپێن وەرزشی دابەش كرن ‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی بەرتلە‬ ‫سیمنارەكا ب��ەرف��رە ب��ۆ خ��ان��م (ش��ی�لان)‬ ‫ئەنجامدانا بێش بركیەكا م��ەل��ەوان��ی ل‬ ‫مەلەوانكەها بەرتلە بو ‪ 32‬یارێزانا ل دووماهی هاتە ئەنجامدان ل سەر بارەدوخێ ئەڤرو یێ‬ ‫كوردستانێ وعێراق ب گشتی‬ ‫دیاری ب سەر سەركەفتیا دابەشكرن‪.‬‬ ‫(‪ )42‬تەرەكسوود ل سەر هەمی بەرپرسێن‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی قەرەقوش‪:‬‬ ‫ئەنجامدانا مارەسونەكا خاردانێ بۆ (‪ )30‬گروپا دابەش كرن‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی خورسباد‬ ‫یاریزنا ب درێژیا ‪ 4‬كم‬ ‫خولەكا توپا پێ ب كەتایی هات ل (ن‪.‬ج‪.‬ب‬ ‫ڤوكرنا خولە بهێز كرنا زمانی (ئینكلیزی)‬ ‫بو ‪ 50‬قوتابیێن پۆال سی یێ ناوەندی و شەش خورسیباد)‬

‫ناوەندی بااڵی كەركووك‬ ‫دابەشـــكردنی پێداویستی وەرزشـی بۆ‬ ‫سەرجەم تــیـپە وەرزشـییەكانی ســەر بە‬ ‫نـــاوەندی چــاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫دووب��ز كەزیاترلە ‪ 150‬الوی خوێن گەرم‬ ‫ئامادەبوون‪.‬‬ ‫دابەشـــكردنی پێداویستی وەرزشـی بۆ‬ ‫سەرجەم تــیـپە وەرزشـییەكانی ســەر بە‬ ‫نـــاوەندی چــاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫كەركووك ‪2‬‬ ‫دابەشـــكردنی پێداویستی وەرزشـی بۆ‬ ‫سەرجەم تــیـپە وەرزشـییەكانی ســەر بە‬ ‫نـــاوەندی چــاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫كەركوك ‪ 1‬كەزیاترلە ‪ 150‬الوی خوێن گەرم‬ ‫ئامادەبوون‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪40‬‬

‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫كەركووك ‪1‬‬ ‫س���ەردان ك��ردن��ی م���ەزاری ن��ەم��ران كە‬ ‫مەكتەبی سكرتارییەت پێ ی هەستابوو بۆ‬ ‫سەرجەم ناوەندەبااڵكان‪.‬‬ ‫هەڵواسینی الفیتە و رزان���دن���ەوەی‬ ‫بارەگامان بە بۆنەی ساڵیادی شۆرشی‬ ‫گواڵن‬

‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫كەركووك ‪2‬‬ ‫س���ازدان���ی گ��ەش��ت��ێ��ك ب��ۆ ب��ەرپ��رس��ی‬ ‫گرووپەكانی ناوەند‪.‬‬ ‫س��ازدان��ی كۆبونەوەیەك بۆ سەرجەم‬ ‫ب��ەرپ��رس��ی تیپە وەرزش��ی��ەك��ان��ی س��ەر‬ ‫بەناوەندیان بە مەبەستی چارەسەركردنی‬ ‫كێشەو گرفتەكانیان‪.‬‬ ‫هەڵواسینی الفیتە و رزان���دن���ەوەی‬ ‫بارەگامان بە بۆ نەی ساڵیادی شۆرشی‬ ‫گۆاڵن‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫كەركووك ‪3‬‬ ‫هاوكاری كردنی ‪ 8‬تیپی وەرزش��ی بە‬ ‫پێدانی جل و بەرگ و پێداویستی وەرزشی‬ ‫بە هاوكاری رێكخراوی گەشەپێدانی الوان‪.‬‬ ‫هەڵواسینی الفیتە و رزان���دن���ەوەی‬ ‫بارەگامان بە بۆ نەی ساڵیادی شۆرشی‬ ‫گۆاڵن ‪.‬‬ ‫ن��اوەن��دی چ��االك��ی و پێگەیاندنی الوان��ی‬ ‫كەركووك ‪4‬‬ ‫هاوكاری تیپێكی وەرزش��ی كرد بە پێدانی‬ ‫جل و بەرگ و پێداویستی وەرزشی لە سنووری‬

‫عەرەف‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی پردێ‬ ‫دابین كردنی هۆڵێك لە بارەگای ناوەندیان و‬ ‫هەڵواسینی الفیتە بەمەبەستی ئاگادار كردنەوەی‬ ‫الوانی سنووریان بۆ كردنەوەی هۆلێك بۆ یاری‬ ‫(كۆنگ فۆ) ‪.‬‬ ‫كۆتایی هێنا بە خولێكی وەرزش��ی تۆپی‬ ‫پێ بۆ ‪ 16‬تیپی تازە پێگەیشتووانی سنووری‬ ‫ناوەندیان ‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی دووبز‬ ‫بە بۆنەی ی��ادی رۆژی منااڵنی جیهانی‬ ‫هاوكاریكردنی ‪ 100‬منداڵی سنووریان بە‬ ‫هاوكاری رێكخراوی ناوەندی چاودێری منااڵنی‬ ‫كەركوك‪.‬‬ ‫دورستكردنی مودەرەجاتی یاریگا بە هاوكاری‬ ‫ناوەندی بااڵمان شایەنی باسە كە بڕی (‪)3‬‬ ‫ملیۆن دیناری تێ چوو‬ ‫ن��اوەن��دی چ��االك��ی و پێگەیاندنی الوان��ی‬ ‫داقووق‬ ‫خەاڵت كردنی ‪ 25‬ئافرەتی سنووری دێی‬ ‫(عبدالله غانم)‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولێكی وەرزش��ی تۆپی پێ ی‬ ‫فوتساڵ بۆ ‪ 8‬تیپی وەرزشی سنووریان ‪.‬‬

‫نێچیرڤان بارزانی سەركردە بوێرەكەی كوردستان‬ ‫زۆرنین ئەم مرۆڤانەی كەلە قۆناغەكانی‬ ‫ب��زاوت��ی رزگ���اری خ��وازی گ��ەالن��دا رۆڵێكی‬ ‫ئەرێنیان لە بونیات نانی پایەكانی ئاوەدانی‬ ‫و خۆشگوزەرانی وپێك هاتەكانی واڵتەكەیاندا‬ ‫بینیبێت‪ ،‬وەلێ كوردستانیش وەك گەلێكی‬ ‫زوڵم چەشتوو لە سەدەكانی رابردوو تەژی‬ ‫بوو لەمەینەتی و بێ مافی هەربۆیە ئەم‬ ‫فاكتە وایكرد كەلەباری دانەبێت پەیرەوی‬ ‫لە تواناكانی خۆی بكات‪ ،‬بەاڵم دوای ئەوەی‬ ‫كوردان لەم پارچەیەی كوردستاندا توانیان‬ ‫حوكمێكی خ��ۆ رێ��ب��ەری بەرجەستەبكەن‬ ‫دەرفەتێكی گەورە رەخسا بۆ دامەزراندنی‬ ‫سیستەمێكی باشی حوكمرانی (‪good‬‬ ‫‪ )government‬كە دەتوانین بڵێین‬ ‫تێپەراندنی ئەم قۆناغە سادەو ساكار نەبوو‪،‬‬ ‫چونكە ب��ەدەر لەهەندێ پەیوەندی الواز و‬ ‫دامودەزگای سەرەتای كوردان لەم ناوچەیە‬ ‫هیچی تریان نەبوو‪ ،‬بەاڵم ئ��ەوەی جێگای‬ ‫سەرنجە بەتێپەر بونی كات و ئاڵو گۆری‬ ‫كابینەكان بەتایبەت تاوەكو هاتنی نێچیرڤان‬ ‫بارزانی خەڵكی كوردستان زۆر بەهرەمەند‬ ‫نەبون لە ئەزمونی حكومەتداریدا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەزموونی ئەم پیاوە وایكرد كە كوردستانیان‬ ‫متمانەی قوڵیان بەحكومەتی كوردستان‬ ‫هەبێت بەجۆرێك كە نێچیرڤان بارزانی‬ ‫وەك سەركردەیەكی زاناو لێهاتوولە بواری‬ ‫حوكمرانی و كارگێریدا توانی سەرەتاكانی‬ ‫حكومەتداری لەم واڵتەدا بونیات بنێت‪ ،‬كە‬ ‫نمونەكانی ئەم كارەش لە قۆناغی یەكەمدا‬ ‫بریتی بو لەجێگیركردنی سلكی دپلۆماسی‬ ‫و تێگەیاندنی واڵتانی ئیقلیم و زلهێزەكان‬ ‫ل��ەوەی كە ئێمەش دەتوانین نمونەیەكی‬ ‫باشی حوكمرانی لە ناوچەكەدا جێگیر بكەین‪،‬‬ ‫واتا دروست كردنی رایەڵەكانی پەیوەندی‬ ‫و فراوانكردنی هەنگاوێكی زۆر گرنگ بوو‬ ‫لەسەر ئاستی نێوخۆی و جیهاندا‪ ،‬چونكە‬ ‫هییچ دەسەاڵتێك ناتوانێت ئامانجەكانی خۆی‬ ‫بپێكێت ئەگەر لە توانای دانەبێت كار لەسەر‬

‫رای گشتی جیهانی بكات لە روانگەی عەقل‬ ‫و ئابوری سیاسەتەوە‪ ،‬كە ئەم سەرەتایە‬ ‫نێچیرڤان بارزانی رۆڵێكی زۆر جوامێرانەی‬ ‫تێدا گێرا‪ ،‬دواتر بوێری ناو براوبوو وایكرد‬ ‫تجاوزی هەندێ ملمالنێ نێو خۆی بكات و‬ ‫سەر جەم هێزە هاوپەیمان و ئۆ پۆزسیۆنەكان‬ ‫لە كوردستان لە دەوری چەندین ئامانجی‬ ‫هاوبەش ئیدارە بدات كە ئەم لێهاتویە كارێك‬ ‫بوو كە دەكرێت سەرجەم خەڵكی كوردستان‬ ‫ش��ان��ازی پێوە ب��ك��ات‪ ،‬ل��ە الی��ەك��ی تریش‬ ‫كوردستان بە كۆی جوانیە كانەوە لە روانگەی‬ ‫ئاوەدانیەوە واڵتێكی وێرانەبوو بەجۆرێك‬ ‫كەسەرجەمی رژێمە جۆر بەجۆرەكان بەدرێژای‬ ‫مێژوو بەدەر لەبەرژەوەندیەكانیان بستێكی‬ ‫ئەم واڵتەیان ئ��اوەدان نەكردبوەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەزمونی كابینەی پێنجەم وەاڵمێكی خێرای‬ ‫ئەم نەیارانە بوو كەهەمیشە نەیان دەویست‬ ‫كوردستان بەفۆرمە جوانیەكەی ببینن‪ ،‬بەڵكو‬ ‫نێچرڤان ب��ارزان��ی ل��ەم قۆناغەشدا بوێری‬ ‫نیشاندا لەبەرامبەر كۆی ئەم تحدیاتانەی‬ ‫ك��ە ل��ەن��اوچ��ەك��ەدا پانتایەكی گ��ەورەی��ان‬ ‫داگیركردبو‪ ،‬وەل��ێ ل��ەم ساتەوە كاروانی‬ ‫ئاوەدانی كوردستانی گرتەوە بەم كارەشی‬ ‫سەرنجی واڵتانی ناوچەكەو جیهانی راكێشا‬ ‫كەلەم ئاسایش و ئاوەدانییە سود وەربگرن‬ ‫سەرەنجام ملمالنێ ی پێچەوانە دەستی‬ ‫پێكرد واتا هەڵپەی واڵتانی ناوچەكەو واڵتە‬ ‫زلهێزەكان لەسەر دامەزراندنی كۆمپانیاكانیان‬ ‫و نەخشیان لە بونیادنانی ئابوریەكی هاوبەش‪،‬‬ ‫هەبۆیە ئەوەی ئێستا دەیبینین بەرهەمی ئەم‬ ‫تێكۆشانەبوە كە نێچیرڤان بارزانی وەك‬ ‫كارەكتەرێكی سیاسی سەر كەوتوو نەخشەی‬ ‫بۆ كێشابو‪ ،‬واتە ئێسا خەڵكی كوردستان‬ ‫شانازی بەئەزموونی حكومرانی كوردستانەوە‬ ‫دەك���ەن ب��ەم ك���ارەی وای��ك��رد ك��ە ژی��ان و‬ ‫گوزەرانی خەڵك لەسەر ئاستی تاك وهەم‬ ‫لەسەر ئاستی گشتی گۆرانكاریەكی گەورە‬ ‫بەخۆیەوە ببینێت‪ ،‬ئێستا كوردستانیان لە‬

‫عبداللە حمد‪ /‬ئەندێكی‬

‫ژێر سایەی ئەم ئەزموونەدا لەگەڵ هەبوونی‬ ‫كەم و كوری هەم لە (بزنس مان و ئاڵۆ گۆرە‬ ‫ئابوریەكان و دپلۆماتكارو هەتا بواری ساسی‬ ‫و بە ئازادی رادەربرینیشەوە ) گونجاوە و‬ ‫دەتوانرێت بێ سانسۆر ممارەسە بكرێت‪،‬‬ ‫ئەمەش وایكردووە لە ئێستادا كوردستان‬ ‫یەكێك بێت لەم حكومەتە بێدەوڵەتانەی‬ ‫كەلەسەر ئاستی جیهاندا نمونەو ناوێكی‬ ‫درەوشاوەبێت ورێز لەم سیاسەت وحكوم‬ ‫رانیە بگیرێت‪ ،‬بۆیە جێگای خۆیەتی خەڵكی‬ ‫كوردستان رێز لە هەوڵەكانی ئەم جوامێرە‬ ‫بگرن و لە پشتیەوە بن بۆ سەر كەوتنی‬ ‫زیاتر‪ ،‬چەسپاندنی بنەماكانی دیموكراسی‪،‬‬ ‫گەشەپێدانی سیستەمی پلورالیزمی‪،‬بەئامانجی‬ ‫ب��ەدام��ەزراوەی كردنی ئەم واڵت��ە‪ ،‬چونكە‬ ‫نێچرڤان بارزانی لە كابینەی رابردوو نیشانی‬ ‫دا كەلە توانای داهەیە ئەم واڵتە بە ئاراستەی‬ ‫واڵتانی پێشكەوتوو هەنگاو پێبنێت‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫وەك بەر ئەنجامی ئەم كارەیان گەر لەهەر‬ ‫تاكێكی ئەم نیشتمانە بپرسیت شایەدی سەر‬ ‫كەوتنی ئەم ئەزموونە دەك��ەن كەئەمەش‬ ‫وایكردوە خەڵكی كوردستان تامەزرۆبن بۆ‬ ‫گەرانەوەی نێچیرڤان بارزانی بۆ سەرۆكی‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستان كە دڵنیام‬ ‫دەتوانێت خەون و خولیای هاو نیشتمانیان‬ ‫بهێنیتەدی و‪،‬نمونەیەكی سەركەوتوو تری‬ ‫حوكمڕانی لەم واڵتە جێگیرتر بكات‪.‬‬ ‫ماجستێر لەیاساو كارگێری گشتی‬

‫پاڵەوانی جیهان‪ ،‬سەردار ئیسماعیل‬