کاکەمین نەجاڕ :ساڵی 1968حوسێنی برام بەرپرسی ناوچە بوو کە بەرپرسی ناوچەی ئەو کات ،لە بەرپرسی لقی ئێستا بەهێزتر بوو Nov 2012 No 186
پێشکه‌وتن
186
ژماره تشرینی دووەمی 201٢
مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیریی ه یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان ده‌ریده‌کات
نووری بێخاڵی: لەم نیشتمانەدا ژمارەی ئەو گەنجانەی لە ترسی باوکیان نوێژ دەکەن کەم نین
گەنجان زیاتر جلوبەرگی کوردی دەپۆشن www.lawanikurdistan.org
هیمداد عەلی: ئەگەر پاڵپشتی نەکرێم بەناوی هەڵبژاردەی عێراقەوە بەشداری دەکەم
پێشکه‌وتن
کچان خوێندن دەکەنە قوربانی هاوسەرگیری دکتۆر عەتیە :دکتۆریش بوونەتە بازرگان ،ئەوان بەکرێ گیراون لەالیەن پارەداران عیادە یان نەخۆشخانەیان بۆکردوونەتەوە
1
Nov 2012 No 186
تیرۆریستان تەنها رووڕەشیان بۆ دەمێنێتەوە
الوانی ئازیز لە كاتێكدا رێكخراوەكانی كۆمەڵگای مەدەنی لەكەركووك سەرقاڵی خۆپیشاندانێكی فراوانی دەربڕینی ناڕەزای بوون بەرامبەر سیاسەتە عەسكەرتاریەكانی مالكی ،هێز و الیەنە سیاسیەكانی هەرێمی كوردستانیش سەرگەرمی دانوستان و دۆزینەوەی رێگاچارەن بۆ رەوشی ئاڵۆزی سنورەكە و تێكنەچونی باری ئەمنی عیراق و شاری كەركووك بەتایبەتی ،الی خۆشیەوە حكومەتی ێ ناكۆكەكان ،لەوكاتە ناوەندی بەردەوامە لە پڕچەككردنی سوپا و جوڵەپێكردنی بۆ ناوچە ج هەستیارەدا ،سەرلەبەیانی ئەمڕۆ كاتژمێر 9:5خولەك ،لە گەڕەكی حساباتی شاری كەركووك، كردەوەیەكی تیرۆرستی بارەگای ناوەندی دووی چاالكی و پێگەیاندنی كەركووكی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستانی كردە ئامانج ،لە ئەنجامدا 16كەس بوونە قوربانی كە تێیدا منداڵێكی شەش سااڵن و هەڤاڵ عومەر عادل كارگێڕی ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی دوو شەهید بوون. ئێمە وێڕای ئیدانەكردنی كردەوە تیرۆرستیەكە ،هاوغەمی و هاوسۆزی بۆ كەس و كاری شەهیدان بەگشتی و بنەماڵەی شەهید عومەر عادل رادەگەێنین ،لە خوا داواكارین جێگای بەهەشتی بەرین بێ ،بەگوێی دوژمنانیشی رادەگەێنین كە ئەو كارە قێزەون و ترسنۆكانە كە درێژكراوەی هەڵوێستە نامرۆڤایەتیەكانی پێشویانە ،نەك نامان ترسێنن ،بەڵكو لەسەر پێداگیری لە ماف و داخوازیەكانمان سورتر و دڵسۆزترمان دەكات. مەكتەبی سكرتاریەتی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان هەولێر 2012/11/27
پێشکه‌وتن
2
مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیرییه یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان ده‌ریده‌کات
خاوه‌ن ئیمتیاز: ئومێد خۆشناو
یه‌ك جار شه‌ڕ بۆ ئاشتییه‌كی به‌رده‌وام
ل2
سه‌رنووسه‌ر: ئاڤان حه‌م ه ساڵح
0750 446 1301 avanpirs@yahoo. com
جێگری سه‌رنووسه‌ر: شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان 0750 448 0225
shaxawanlawan@yahoo. com
ستافی په‌یامنێران: هه‌ولێر: توانا شیخانی تریفە بڵباس محەمەد عومەر
سروە شەهاب :موزیک فێری بینینی جوانییەکان و هەستە جوانەکانی کردم ل23
پیاوان وه‌ك ناڕه‌زای ی به‌رامبه‌ر توندوتیژ ی دژی ژنان پێاڵو ی ژنان ه له‌پ ێ ده‌كه‌ن
فۆتۆگرافەر: جیهانگیر گەردی نه‌خشه‌ساز: فوئاد یوسفی ماڵپه‌ڕ:
www. lawanikurdistan. org ناونیشان :هەولێر -بارەگای مه‌کته‌بی سکرتارییه‌تی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران
ل31
وتــار
Nov 2012 No 186
ی به‌رده‌وام یه‌ك جار شه‌ڕ بۆ ئاشتییه‌ك
کاوێز مەالپەروێز
پێشکه‌وتن
2
كۆسپی سه‌ر رێگه ی مالكی بۆ بوون به دیكتاتۆرێكی هاوشێوه‌ی سه‌دام له ئێراقدا كورده ،به تایبه‌تی كه ئه‌و له ده‌ره‌وه‌ی ده‌ستوور و یاسا توانیویه‌تی سوپا و هێزه چه‌كداره‌كان بۆ ئه‌و مه‌رامه به‌كاربێنێ
ئێراقی مالكی سوپاكه ی رێكده‌خاته‌و‌ه و پڕچه‌كی ده‌ك��ات ،ئایا له ژێر كاریگه‌ر ی رووداوه‌كانی ناوچه‌ك ه ته‌نگ ه تاو بووه ،یان ئامانجێك ی خۆی ی هه‌یه بۆ ئه‌و كاره ی ك ه گه‌وره‌ترین قه‌یرانی له واڵت درووست كردووه. پرسیار ئهوهی ه ئێراق ی مالكی هه‌ڕه‌شه ی هیچ ده‌وڵه‌تێك ی له‌سه‌ر نییه ،ئه‌دی بۆ سوپاكه ی پڕچه‌ك ده‌كات. ه��ۆك��اری س�ه‌ره‌ك�ی ئ �ه‌م په‌له‌كردن ه ل ه پڕچه‌ككردنی سوپاكه ی ناوخۆییه ،ل ه ن �ه‌ورۆز ی ساڵی راب��ردوو سه‌رۆكی هه‌رێم ی كوردستان به‌ڕێز مه‌سعوود بارزانی هۆشدار ی ئ �ه‌وه‌ی دا ك ه مالك ی ب �ه‌ره‌و ئاڕاسته‌یه‌ك ی دیكتاتۆر ی هه‌نگاو ده‌نێ ،دیكتاتۆریبوون ی مالكی نیشانه‌كانی ده‌رك �ه‌وت��وون ،ل�ه‌وه‌دا رێگه‌ی خۆی بڕیوه ،ب ه تایبه‌تی له سه‌ر ئاستی سیانزه پارێزگای ئێراق ی عه‌ره‌بی، ل ه ئاستی كۆنترۆڵكردنی ده‌زگ��ا هه‌ستیار و گرنگ و سه‌ربه‌خۆكانی ئێراقیش مالك ی هه‌نگاوی ت��اك��ڕه‌وی زۆر ی ب� ه ئاڕاسته ی كۆنترۆڵكردنیان ن���اوه ،وه‌ك دادگ �ه‌ك��ان و بانكی ناوه‌ندی و هێزه چه‌كداره‌كان ب ه هه‌موو بواره جیاجیاكانه‌وه ،كۆسپی سه‌ر رێگه‌ی مالكی بۆ ب��وون به دیكتاتۆرێك ی هاوشێوه‌ی س �ه‌دام له ئێراقدا ك��ورده ،ب ه تایبه‌ت ی ك ه ئه‌و له ده‌ره‌وه‌ی ده‌ستوور و یاسا توانیویه‌تی سوپا و هێزه چه‌كداره‌كان بۆ ئه‌و مه‌رامه به‌كاربێنێ و وه‌ك كارتێك ی ده‌ست ی له گه‌مه سیاسییه‌كان ده‌یانجووڵێنێ، به‌كاریان ده‌هێنێ بۆ درێژكردنه‌وه‌ی ماوه ی فه‌رمانڕه‌وایی خۆی.
مالك ی جگه له كورد سه‌ركه‌ووتوو بووه ل ه پ �ه‌رش و باڵوه‌پێكردنی ری��زی الیه‌ن ه سیاسییه‌كان و قهواره په‌رله‌مانییه‌كان ،ب ه تایبه‌تی په‌رته‌وازه‌كردنی قهواره ی سوون ی ك ه الوازیكردن له پرۆسه ی سیاسیدا ،ئه‌مه‌یش ك��ورد به نه‌زانی بێت یان زانین هاوكار ی ب��ووه .له نێو ق �ه‌واره ی شیعیش سامان و هێز ی سه‌ربازی ده‌وڵه‌تی ب ه كارهێنا بۆ زیادكردن ی نفوس ی خۆ ی و بچووكردنه‌وه ی ئه‌وانیتر ،ته‌نانه‌ت له نێو خودی حزبه‌كه‌ش ی (ده‌عوا) ئه‌مه‌ی كردووه. ئه‌م ه كه ئێستا له‌سه‌ر شانۆ ی سیاس ی ئێراقی ده‌بینرێ و جوڵه‌پێكردن ی هێز ب ه ئاڕاسته ی كه‌ركووك و ناوچ ه هاوشێوه‌كان ی بۆ لێدان ی ك��ورده و بچووكردنه‌وه‌ی رۆڵ ی هه‌رێمی كوردستانه و بێ بایه‌خكردن ی رۆڵ �ی كوردیش ه له ب�ه‌غ��دا ،كه ئ�ه‌و باش تێگه‌یشتووه ك��ورد گه‌وره‌ترین مه‌ترسیی ه ل ه سه‌ر خه‌ونه‌كانی دیكاتۆرێك له ئێراقدا، الیه‌ن ی كه‌م له ئێستادا ،بۆ ئه‌مه‌یش مالك ی شه‌قام ی عه‌ره‌بی به شیعه مه‌زهه‌ب و سوون ه مه‌زهه‌به‌وه به دوو ئاڕاسته ی جیاواز دژ ب ه كورد جوواڵندوو‌ه و كاریان له‌سه‌ر ده‌كات، له‌م كاره‌یدا سه‌ركه‌وتوویش بووه ،شه‌قام ی شیعه مه‌زهه‌ب ی عه‌ره‌ب ی به ئاڕاسته‌ی دژ ی كورد ده‌جوڵێن ێ له ژێر ناوی كورد وه‌ك پێكهاته‌یه‌ك ی سوونی مه‌ترسیداره له‌سه‌ر ئاینده‌ی فه‌رمانڕه‌وایی شیعه. شه‌قام ی سوون ه مه‌زهه‌بی عه‌ره‌بیش ب ه ئاڕاسته‌ی دژی كورد ده‌جوڵێن ێ له ژێر ناو ی كورد خه‌ریكه ئێراق له‌به‌ر یه‌ك هه‌ڵده‌وه‌شێن ێ
وتــار
Nov 2012 No 186
www.lawanikurdistan.org پێشکه‌وتن
به درووستكردنی ده‌وڵه‌تی كوردی. ده‌ن��گ �ی ئێمه‌ی ك���ورد ل �ه ئ��اس��ت ئه‌و جموجۆاڵنه‌ی مالك ی له‌سه‌ر هه‌ردوو مه‌زهه‌ب ی سوونه و شیعه‌ی عه‌ره‌ب كزه ،ئه‌مه‌ش زیاد له چه‌ند هۆكارێك ی هه‌یه ،كه دیارترینیان زه‌قبوونه‌وه‌ی الیه‌نه مه‌زهه‌بیه‌كه‌یه و ئه‌مه‌یش له دوای پرۆسه‌ی رزگاری شێوه‌یه‌ك ی فه‌رم ی له ده‌وڵه‌تداری له خۆ ی گرت. فشاره‌كانی مالكی بۆ سه‌ر كورد هه‌ڕه‌شه ی مه‌ترسیدارن له‌سه‌ر ئ �ه‌و ده‌سكه‌وتانه ی ك ه وه‌ده‌ستهاتوون و ئه‌و ی دیكه شك ل ه ئومێدی وه‌ده‌ستخستنی ده‌كه‌ین ،له بابه‌ت ی گێڕانه‌وه‌ی ناوچه داگیركراوه‌كان و كێشه‌كان ی تری هه‌ڵواسراوی نێوان هه‌ولێر و به‌غدا. بۆیه شه‌ڕ له الیه‌ن مالكیه‌وه راگه‌یاندراوه، ك �ه‌چ �ی ت��ا ئێستا ك���ورد خ���ۆی ل�� ێ ب ه دوورگرتووه ،كه باش نییه ،چونك ی كات ل ه به‌رژه‌وه‌ندی ئێمه‌یه ،بۆیه ده‌ب ێ ئهوه بكه‌ین كه پێویست ه بیكه‌ین ،ئه‌ویش شه‌ڕه. ب �ه ه �ه‌م��ان ش��ێ��وه‌ی ئ��ێ��راق ،هه‌رێم ی كوردستانیش هیچ هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی شه‌ڕ ی ده‌وڵه‌تان ی له‌سه‌ر نیی ه تا هێزی پێشمه‌رگه ی تیا به‌كار بهێنرێ ،جیا ل ه ده‌وڵه‌تی ئێراقی، ك ه پڕمه‌ترسیدارترین هه‌ڕه‌شه‌ی ه له‌سه‌ر هه‌رێم ،هه‌ر بۆیه ده‌ب ێ له‌شكری پێشمه‌رگه ی كوردستان یه‌كبخرێن و ساز و ئاماده بكرێن بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی هه‌ڕه‌ش ه مه‌ترسیداره‌كان ی به‌غدا ،كه تا جیابوونه‌وه‌مان و دوای ئه‌وه‌ش هه‌ر ده‌مێنێ. هه‌رێم ی كوردستان ناب ێ ده‌ستبه‌ردار ی ئهوهی وه‌ده‌ستیهێناوه ببێت ،هیچ له‌وان ه په‌یوه‌ند ی به پرۆسه ی به ناو رزگاری ئێراق و به‌شداریكردنمان له بنیاتنانه‌وه‌ی ده‌وڵه‌ت ی ئێراق و درووستكردن ی مه‌لیك له به‌غدا نییه، به‌ڵكو ئهوهی وه‌ده‌ستمان هێناوه ده‌سكه‌وت ی راپه‌ڕین ی خه‌ڵكی كوردستان ه ل ه ساڵ ی ،1991 ك ه به‌شێك له سه‌ربه‌خۆیی ده‌سه‌اڵته‌كه‌مان به‌رامبه‌ر ئه‌و به‌شدارییه رووكه‌شییه‌ی به‌غدا كرد‌ه قوربانی.
له‌م كێشمه‌كێشه‌ی رووداوه‌كانی ئێراق گه‌ر هه‌نگاوێك چووبینه پێش ،ئهوه وااڵبوونی ی ناوچه‌دابڕاوه‌كانه ،كه زیاتر له ده‌رگ��ه س �ه‌دا چلی خاكی ب��اش��ووری كوردستان پێكدێنێ ،الوازی به‌غدای دوای رووخ��ان له ئه‌نجامدا ده‌س��ت��وورم��ان ك��رده رێگه‌ی چاره‌سه‌ر بۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ی ئاینده‌ی ئه‌و ناوچانه له‌سه‌رووی هه‌موویه‌وه كه‌ركووك، ساده‌بوونی سه‌ركرده‌كانمان و خۆشباوه‌ڕی میلله‌ته‌كه‌مان ،باوه‌ڕبوونمان به مه‌ره‌كه‌بی سه‌ركاغه‌ز ،رێگه‌كانی تری چاره‌سه‌رمان له خۆمان كڵۆم دا كه ده‌توانرا بێ شه‌ڕی راگ �هی��ان��دراوو به زۆر رێگه‌ی ج��ۆراوج��ۆر و زه‌مینه سازیمان بۆ گێڕانه‌وه‌ی خاكی داگیركراو بكردایه كه نه‌مان كرد ،ئێستا ته‌نیا یه‌ك چاره‌سه‌ر له پێشمان ماوه بۆ گ��ێ��ڕان�ه‌وه‌ی ئ �ه‌و ناوچانه و ئاشتییه‌كی به‌رده‌وام ،ئه‌ویش یه‌ك جار شه‌ڕه. ئه‌و شه‌ڕه ده‌ب ێ به پالنی ورد و دیاریكراو هه‌ڵگیرسێ ،هێزی سه‌ربازی و جه‌ماوه‌ری ی ره‌وای �ه‌ت � ی ئ�ه‌وه‌م��ان ده‌دات�� ێ به‌رگر ی له‌و شوێنه كوردستانیانه بكه‌ین .ده‌توانین ل ه حه‌مرینه‌وه ئاسایشی خورماتوو و كه‌ركووك، دواجار شاره‌كان ی تری كوردستان بپارێزین، شه‌ڕ ل �ه‌و ێ بكه‌ین بۆ ئ �ه‌وه‌ی هه‌م گیان ی هاواڵتیان ی مه‌ده‌نی به دووربگرین ل ه شه‌ڕ، هه‌م ئه‌و سنووره پیرۆزه بۆ مێژووه‌كه ی بگێڕینه‌وه ،مێژوویه‌كی نو ێ به‌یان بكه‌ین ك ه گێڕانه‌وه‌ی ناوچه داگیركراوه‌كانمانه. بۆ ئه‌م شه‌ڕه كۆده‌نگییه‌كی كوردی هه‌یه، گه‌ر راپرسی بكرێ زۆرینه‌ی ره‌ها ی خه‌ڵك ی كوردستان ب ه تایبه‌ت ناوچ ه داب��ڕاوه‌ك��ان له‌گه‌ڵ یه‌كالكردنه‌وه ی ئه‌م دۆزه‌ن ب ه شه‌ڕ، چونك ی هه‌ست و هۆشیار ی گشتی خه‌ڵك گه‌ر بێ زانیاریش ب ێ لێ زۆر زیاتر له نوخب ه سیاسییه‌كه زرنگتره و ب ه ئاگاییه‌وه په ی ب ه راستی دۆخه‌كه ده‌به‌ن. شه‌ڕی چه‌كداری نێوان ئێمه و به‌غدا یه‌ك هۆكاری هه‌ی ه بۆ سه‌ركه‌وتنمان ،ئه‌ویش
ج �ه‌م��اوه‌ره ،ج �ه‌م��اوه‌ری كوردستان خۆ ی ب ه خ��اوه‌ن شه‌ڕه‌كه ده‌زان��ێ و ره‌وایه‌ت ی ئه‌و شه‌ڕه بۆ ئێمه‌ی كورد پڕه ل ه مانا و مه‌غزای جه‌وهریی ،ك ه پاشخانێك ی مێژووی ی درێژ ی هه‌ی ه و تێكۆشان و خوێن ی رۆڵه‌كان ی ئه‌م خاك ه له‌خۆده‌گرێ ،سه‌ربار په‌یوه‌ست ه به شكۆی نه‌ته‌وه‌یمان كه ئه‌م داگیركاریی ه رووش��ان��دووی �ه‌ت �ی ،ئ��ام��اده‌س��از ی ف��راوان� ی جه‌ماوه‌ریی دڵنیای ی سه‌ركه‌ووتن ده‌به‌خشێ، ك ه ئه‌و ئاماده‌سازیی ه ده‌بینر ێ و هه‌ست پێده‌كرێ ،ئیدی چاوه‌نواڕ ی چ ی ده‌كه‌ن؟! ل���ه‌م ش���ه‌ڕه زۆر ده‌ب��هی��ن��هوه و ك�ه‌م ده‌دۆڕێنین ،ئه‌و كه‌مه‌یش نه به ئاشت ی و یاسا و ده‌ستوور و شه‌ڕ ناتوانین بیبه‌ینه‌وه، ك��ه ب�ه‌ش��ێ��ك ل�� ه خ��اك � ی ب �ه‌ع �ه‌رب��ك��راو ی كوردستانه ،ل ه وێنه‌ی شارۆچكه‌ی حه‌ویج ه و هه‌ندێ شوێنیتر ،ك ه ده‌توانر ێ بۆ ده‌یان ساڵ ی تر به فشاره جیاوازه‌كان خه‌ڵك ی ب ه عه‌ره‌بكراوی ئه‌و ناوچان ه ناچار بكات مل بده‌ن بۆ خۆبه‌ده‌سته‌وه‌دان. سه‌ركه‌ووتنێك ی ت��ری زۆر گرنگتر ل ه چوارچێوه‌ی ئه‌م شه‌ڕه هه‌ڵكێشان ی ره‌گ ی ته‌عریبه ،هیچ كات بۆ ده‌یان ساڵی تر ب ه رێككه‌وتن و ده‌ستوور و یاسا ی جۆراوجۆر ناتوانین ته‌عریب كاڵبكه‌ینه‌وه ،به تایبه‌ت ی ل ه دۆخ � ی وه‌ك ئێستا ی نیمچ ه ئاشتی و دۆخی ناجێگیر ی وه‌ك ئێستا ی ئه‌و ناوچان ه ته‌عریب زیاتر و زۆرتر ل ه ژێر ناو و په‌رده ی جۆراوجۆردا گه‌شه‌ی كردووه. ل � ه ه����ه‌ردوو دۆخ��� ی ئاشت ی و ش��ه‌ڕدا هه‌ندێ شوێن گێڕانه‌وه‌ی زه‌حمه‌ته ،بۆی ه ده‌كر ێ بهێڵدرێته‌و‌ه بۆ نه‌وه‌كانی ئاینده، به‌اڵم كه‌ركووك و زۆر شوێنی تر ب ه شه‌ڕ ده‌گ �ه‌ڕێ��ن �هوه ،ك�ه‌وای� ه ی �ه‌ك ج��ار ش �ه‌ڕ بۆ به‌رقه‌راربوون ی ئاشتییه‌ك ی ب��ه‌رده‌وام ،ك ه هیوادارم بۆ حورمه‌ت ی گیانی ئه‌وانه‌ی له‌م شه‌ڕه‌دا تیاده‌چن و ئه‌وانه‌ی له رابردوو بوون ه قوربان ی خوێنیان نه‌بێت ه قوربان ی گفتوگۆ ی دوا ی شه‌ڕ( .لە خەندان وەرگیراوە)
3
Nov 2012 No 186
«لە پێناوی ئیسرائیل خەڵکم کوشتووە و سێکسیشم کردووە» لیڤنی ،سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل لە پێناو واڵتەکەی سێکسی کردووە محەمەد عومەر
پێشکه‌وتن
4
سیبی لیڤنی س��ەرۆک وەزیرانی پێشووی ئیسرائیل بەگۆڤاری (تایمز)ی بەریتانی راگەیاند کە لەپێناوی واڵتەکەیدا چەندین جار سێکسی ئەنجامداوەو ئێستاش ئامادەیە لەپێناوی واڵتەکەیدا سێکس ئەنجامبداتەوە. ئەو سەرۆک وەزیرانەی ئیسرائیل کە تاوەکو ئێسستا شوی نەکردووە ئەوەش دەخاتە روو ئەو کاتانەی کە سیخوری مۆساد بووە چەندین جار سێکسی لەگەڵ ئەو سیاسیانەدا ئەنجامداوە کە دژی واڵتەکەی بوون و خستونیەتە داوی خۆیەوە. هەروەها ئاماژەش بۆ ئەوە دەکات چەندین کەسی کوشتووەو ئەم دانپیانانەشی پاش ئەوە دەێت کەحاخامێکی جولەکە شەرعیبونی ئەوەی خستەروو کە ژنانی ئیسرائیلی بۆ دەستکەوتنی زان��ی��اری ل��ەدوژم��ن دەت��وان��ن ه��ەم��وو کارێک ئەنجامبدەن بەکاری سێکسی وکوشتنیشەوە. الی خۆیەوە «سەمیر مەحمود قدیح « ی توێژەری ک��اروب��اری ئەمنی و ستراتیژیی فەلەستینی ئ��ەوەی ئاشکرا کرد کە تیسبی لیڤنیی وەزیری پێشووی دەرەوەی ئیسرائیلی خەڵکیشی کوشتووە و ک��اری سێکسیشی کردووە. (القدیح) لەپێگەی خۆیدا «a٧rarpress. »blogspot.comلە ژێر ناونیشانی «دانپیانانەکانی تسیبی لیڤنی .کچە شۆخەکەی م��ۆس��اد»دا ،ووتەیەکی لیڤنی دێنێت ،کە دەڵێت ،،بەڵی لە پێناوی ئیسرائیلدا خەڵکم کوشتووە و کاری سێکسیشم کردووە ،و باس لەوە دەک��ات کە لیڤنی زانایەکی عێراقی لە
ئایینەکەی رێگای داوە سێکس بکات پاریس کوشتووە ،جگە لە مەئمون مریشی یاریدەدەری خلیل الوزیر لە ئەسینا. القدیح باسیشی لە باوکی لیڤنی کردووە ،کە جولەکەیەکی زۆر توندڕەو بووە و هیچ نەرمی و سۆزێکی بۆ گوندنشینە فەلەستینیەکان نەبووە و چەندین کەسی تیرۆر ک��ردووە ،تا ئەوەی لەسەردەمی حوکمی بەریتانیەکاندا بە « »١٥ ساڵ زیندانی حوکم دراوە ،بەاڵم پاش ماوەیەک لە زیندان هەاڵتووە . ئەو توێژەرە باس لەوەش دەکات کە پاش ت��ەواو کردنی خزمەتی س��ەرب��ازی بە پلەی موالزمی یەک ،لیڤنی وەک کارەکەری زۆرێک لە ماڵی داواکراوەکانی مۆساد کاری کردووە و چەندین جار و بۆ چەندین کەس الشەی خۆی خستووەتە بەردەست ،لە پێناو وەرگرتنی چەند زانیاریەکدا ،کە ئەو کاتە تەمەنی لە بیست و دوو ساڵ تێنەپەڕیبوو. راستە سیاسەت و دەوڵەتدار لەگەڵ سێکس دوو شتی جیان ،بەاڵم لە بەرە بەیانی مێژووەوە ئەو دوو چەمکە لێک دانەبڕاون هەمیشە یان سێکس لە خزمەت سیاسەت و دەوڵەتداری بووە، یاخود بە پێچەوانەوە سیاسەت و دەوڵەتداری لە خزمەت سێکسدا بوونە ،لە مێژوودا زۆرجار سێکسی شەرعی (هاوسەرگیری سیاسی) بۆتە هۆی بەرقەرار بوونی ئاشتی و تەبایی لە نێوان دەوڵەتان دیسان بە پێچەوانەوە سێکس رۆڵی هەبووە لە دروست کردنی قەیران .رۆژنامەی «الدیار» لوبنانی باڵویکردەوە تسیبی لیڤنی وەزیری پێشووی دەرەوەی ئیسرائیل ناوی دوو بەرپرسی دیاری فەلەستینی ئاشکراکردووە کە
وتــار
Nov 2012 No 186
خۆزگە هەموومان بەزمانی فەیسبووک دەدواین
www.lawanikurdistan.org
دەمێکە دیقەتی گەلێ پەیج و بابەت و کۆمێنتی تۆڕی کۆمەاڵیەتی فەیسبووک دەدەم ،زۆر دڵخۆش دەب��م زمانی ئێرە جیاوازە ،زمانی ئێرە زمانی گوڵە ،لەوانە گەڕێ کە نەخۆشن تەنها جوێن دەزانن زمانی ئەوان زمانی زبرە و مە بەستێکی ئومێد خۆشناو خراپیان لە پشتە!. زۆر گەڕام بابەتگەلێکی زۆرم خوێندنەوە ،بە دیقەتەوە ڕوانیمە کۆمێنت و نووسین و دەربڕینەکان ،بە ڕاستی جوانن ،هێندەم وشەی ناسک و جوان دیتن گەر خەڵکی ئەو واڵتە نەبیت ،بێ یەک و دوو دەڵێی دڵنەرمترین و باشترین کەس، خەڵکی ئیرە کوردستانن. زۆرم دیتن ئەو کوڕانەی لە دەرەوە بوغزیان لێ دەبارێ و دەمی ئەوان پڕ لە حەرفی ڕق و قینەن ،وەلێ لێرە وا نین بەڵکوو گۆتنەکانیان لێوان لێون لە گیانە، قوربان ،حەیاتی ،گوڵەکەم...هتد. گەلێکم دیتن لەو کیژانەی لە دەرەوە کەیفیان بە دەم و چاوی کەس نایەت و زمانی ئەوان زمانی شەڕ و گێچەڵە ،وەلێ لێرە وا نین و شەکر لە لێویان دەبارێ و خۆش کەالمن تەنها زمانی «بەڕێزی ،خۆشەویستی ،گەورەی ،ئازیزی» دەزانن. مرۆڤگەلێکی زۆرم لە هەردوو ڕەگەز دیتن ،لە دەرەوە مومکین نییە بتوانن بە باشترین کار بڵێن باش و لەسەر لێوانیش بێت جارێک دەستخۆشی لە کەس بکەن، وەلێ لێرە وا نین بە کرچ و کاڵترین بابەتیش دەڵێن «دەستخۆش زۆر جوانە هەر بژی و نمونەت زۆر بن»! هەڵبەت زۆرم شەنوکەو کردن ئەو بابەتانەی لێرە هەن ،گەیشتمە ئەو ئەنجامەی مەرۆڤەکان خۆیان لە ئەزەل جوان و پاکن ،ئیتر ئەوە ڕۆژگارە ،کردار و ئاکاریان دەگۆڕێ ،واتە ئێرە ،فەیسبووک دونیایەکی پڕ لە موجامەلە و ڕێز و ئیحترامە. کەوایە چی دەبێت ئێمە لە دەرەوە و ژیانی ئاسایی ڕۆژانەشمان ،زمانمان شیرین بێت و شەکری لێ ببارێت ،نەک گوتنی ڕەق و ناخمان ڕەش بێت و جوانیی بەهاکانی مرۆڤبوون لەدەست بدەین ،دەی کەواتە با هەموومان بە زوبانی ئێرە، فەیسبووک بدوێین تا جوانییەکانی ژیان جوانتر ببینین و لەزەتەکانی حەیاتیشمان تامدارتر بن و خۆشییەکانمان زێدەتر و شیرینییەکانمان شیرینتر بن ،ئەوە تەنها زمانە ،وەک کورد گوتەنی «بەاڵی سەرە» ،با وا بکەین زمانمان خۆشی سەرو ئارامی دڵ و نیانی ژیانمان بێت قوربان.
پێشکه‌وتن
لەپێناو ئیسرائیلدا سێکسی لەگەڵ کردوون. بەپێی هەواڵی رۆژنامەکە ،لیفنی رایگەیاندووە لەگەڵ هەریەکە لە یاسر عەبد رەبە سەرکردەی دیاری فەلەستینی و سائب عریقات سەرۆکی لیژنەی دانوستانکاری فەلەستینی لەگەڵ ئیسرائیل ،کاری سێکسی ئەنجامداوە. بەپێی هەواڵەکە لیفنی رایگەیاندووە دوای ئ��ەوەی لەالیەن گ��ەورە حاخامی ئیسرائیلەوە رێگەی پێدراوە ئەو کارەی ئەنجامداوە لەپێناو واڵتەکەیدا. رۆژنامەکە ئاماژەی بەوەشکردووە ئەو ژوورەی کە لیفنی کاری سێکسی لەگەڵ ئەو کەسایەتیانە ئەنجامداوە کامێرای تێدابووەو وێنە گیراون تیسبی لیڤنی لە ساڵی ٢٠٠٥لە کابینەی سەرۆک وەزیران ئەریل شارۆن بوو بە وەزیر، دوای سەرکەوتنی حزبی ئەکادیمیا کە شارۆن دام��ەزێ��ن��ەری ب��وو لە هەڵبژاردنی تەشریعی لەمارسی ٢٠٠٦ئیهود هەڵسا بەپێکهێنانی حکومەتێک کە لیڤنی بووە وەزیری دەرەوەی حکومەتەکەی ئیهۆد، دوای شەڕی هاوینی ٢٠٠٦لە باشوری لوبنان ئۆڵمرت لە هەڵبژاردنی ناوخۆی حزبەکەی سەرنەکەوت لە پارتی ئەکادیمیا کۆتایی هات بەبردنەوەی لیڤنی وەک سەرۆکی حزبەکەلە ١٧ سێبتەمبەری .٢٠٠٨ لە ٢١سێبتەمبەری ٢٠٠٨ئۆلمرت دەست لەکار کێشانەوەی خۆی پێشکەشی سەرۆکی ئیسرائیلی شەمعون پێریس ک��رد بۆ رۆژی دوات��ر داوای لەلڤینی کرد حکومەتێکی نوێ پێکبهێنی ،بەپێی یاساکانی ئیسرائیل لەسەر لڤینی پێویست بوو ئەوکارە پێش ٢نۆڤێمبەری ٢٠٠٨تەواو بکات ،بەاڵم لڤینی لە ٢٦نۆڤەمبەر فەشەلی خۆی لەپێکهێنانی حکومەتەکە راگەیاند و داوای هەڵبژاردنی پێشوەختەی ک��رد و کێببڕکێ دەکات لەسەر بەدەست هێنانی پۆستی سەرۆکی وەزیران لە ١٠فبرایەری ٢٠٠٩ئەنجام درا. لیڤنی لە تەل ئەبیب لە ساڵی ١٩٥٨لە دایک بووە ،باوکی ئەندامی رێکخراوی ئەرجۆنن بووە کە رێکخراوێکی چەکداری تیرۆریستیە بەپێی وەسفی هێزەکانی بەریتانی بەسەرۆکایەتی مناحیم بێن گۆین ،دوای��ی ئەویش دەبێتە ئۆپۆزسیۆن بۆ سەرۆکایەتی سەهیۆنی لەرۆژانی داگیرکردنی بەریتانی لەسەر فەلەستین باوکیشی ئەندامی کەنیسەی ئیسرائیلی بوو لەسااڵنی ١٩٧٣تا .١٩٨٤
5
راپــۆرت
Nov 2012 No 186
گەنجان زیاتر جل و بەرگی كوردی دەپۆشن راپۆرت :سرود عەلی
پێشکه‌وتن
6
هەر نەتەوە و میللەتێك خاوەن كەلتور و فەرهەنگ و پۆشاكی تایبەت بە خۆیەتی ،كوردیش وەكو نەتەوە خودان فەرهەنگ و كەلتور و پۆشاكی تایبەت بە خۆیەتی ،لە ماوەی رابردودا بە هۆی هاتنی پۆشاكی مۆدێرن و بیانی تا ڕادەیەك پۆشاكی كوردی كاڵ بوونەوەی بە خۆیەوە بینی بوو ،بەاڵم لە ئێستادا زۆرێك لە گەنجان و الوان پۆشاكی كوردی لەبەر دەك��ەن جگە لە بۆنە و ی��ادەك��ان گەنجان لەبەر كردنی پۆشاكی كوردی بۆ كلتور و شوناشی كوردی دەگەڕێننەوە. بەهجەت ماوەیەكی زۆرە بەرگدوورە لە بارەی خواست لەسەر پۆشاكی كوردییەوە وتی «لە ئێستادا خواست لەسەرجلی ك��وردی زۆرە بە هەمووچین وتوێژەكانەوە بەتایبەت گەنجان بەشێوەیەكی فراوان ڕوویان تێكردوە ،بەپێی مۆدیل وشێوازی دوورینەكە لەوانە مرادخانی چۆغەڵ بەپێی كەلتور وتەقالیدی خۆیان بەتایبەت لەبۆنە و یادەكاندا ،زیاتر جلی كوردی لەبەردەكەن وەكو نەورۆز یان رۆژێك تەرخانكراوە لەقوتابخانەكان تایبەت بەجلی كوردی». ئەو بەرگدورە پێی وایە یەكێك لەو گۆرانكاریانەی كە لە جلی ك��وردی رووی داوە لەنێوان ئێستا و رابردوو ئەوەیە كەوا ئێستا گەنجەكان لەبەری دەكەن شەرواڵی شوشەییە پێیوایە بۆتە هۆی تێكدانی سیمای جلی كوردی. زان��ا دوك��ان��دارە لەنێو ب��ازاری قەیسەری شاری هەولێر ك�ڵاو و ج��ەم��ەدان��ی دەف��رۆش��ێ��ت دەڵێت «خواست لەسەر كاڵو و جەمەدانی زۆرە» زانا وتیشی كاڵو و جەمەدانییەكان چەندین جۆریان هەیە لەڕووی شێوازەوە بە پێی تیرەر و هۆزەكان و شوێنی نیشتەجێ بوون دەگۆرێت لەوانە شێوازی سورچی جیایە لە شێوازی زێباری ،شێوازی زێباری جیایە لە خەیالنی». قابیل ئیسماعیل 27ساڵ یەكێكە لەو گەنجانەی پۆشاكی كوردی دەپۆشێت ئەو دەڵێت «پێویستە لەسەر هەموو گەل و نەتەوەیەك بایەخ بەجلی فەرمی خۆیان بدەن من وەكو گەنجێك جلی كوردی زۆر بە جلێكی جوان دەزانم ،چونكە ئەو جلەی من دەیپۆشم
گوزارشت لەكەلتور و نەتەوەكەم دەكات بەخاڵێكی سەرەكیشی دادەنێم» .قابیل دەشڵێت «ئەگەرمن بەجلی كوردییەوە سەردانی وواڵتێك بكەم لەبۆنەیەكدا بەشداربم ئەواخەڵكی ئەم وواڵتە دەزانن من كەسێكی بیانیم كەواتە من لەوكاتە دەتوانم بەهۆی جلەكەمەوە خۆم بناسێنم كەواكوردم». رابەر وشیار ٢٠ساڵ لە سەرەتادا وتی یەک قاتی کوردیم هەیە لە بۆنەکاندا دەیپۆشم و لە فەیسبووکیش ئەو وێنەم داناوە کە جلی کوردیم پۆشیوە ئەو لە بارەی پۆشینی جلی کوردییەوە ئەوا بۆ پێشکەوتن دوا «لەکاتی بۆنەکاندا جلی ک��وردی دەپۆشم بە جلێکی نەتەوەیی دەزانم شانازی پێوە دەکەم کە جلی نەتەوەیەکە کە کوردم» .هەروەها رابەر ئاماژەی بەوە دا کە « جلی کوردی بایەخی خۆی لە دەست نادات تاوەکو نەتەوەی کورد مابێت ،چونکە پۆشاکی نەتەوەیەکە ئەو پۆشاکە بایەخ و گرنگی خۆی لە دەس��ت ن��ادات» .راب��ەر رەخنە لەو گۆڕانکارییانە گرت کە بەسەر جلی کوردی هاتووە بە شێواندنی رەسەنایەتی کوردی ناوی برد هەر وەک خۆی دەڵێت «جلی کوردی گۆڕانکاری بەسەردا هاتووە ،بەاڵم ئەو گۆرانکاریانە نەکرێت باشترە لەوانەیە رەسەنایەتی جلی کوردی تێکبدات ،بۆیە لە شێوە رەسەنەکەی خۆی بمێنێتەوە جوانترە پیشانی نەتەوەکانی تری بدەین کە ئێمە جل و بەرگی خۆمان هەیە».
ئاكارشیرەیی 25ساڵ دەڵێت «لەئێستادا جلی كوردی لەالی خەڵكی بۆتە بارگرانی لەڕاپەراندنی كاری رۆژانەیاندا ،بەاڵم ئەوەش بەومانایە نایەت كەجلی كوردی تەنیا لەبۆنەكاندا بپۆشین» .ئاكار نمونە بە كوردەكانی رۆژهەاڵتی كوردستان دەهێنێتەوە و دەڵێت «ئەگەر سەیری كوردستانی رۆژهەاڵت بكەین دەبینین كوردەكانی ئەوێ جلی كوردی لە بەردەكەن لەكاری رۆژانە یان بۆنە كاندا دەسەلمێنێ كە جلی ك��وردی ڕێگرنییە» .هەروەها دەشڵێت ئێستا لە جاران زیاتر جلی كوردی لەبەر دەكرێت لەچاو ئەو ماوەیەی رابردوو هەروەها جلی كوردیش بەدەرنەبووە لە گۆڕانكارییەكان پێموایە ئەوگۆرانكاریە شێواندنی جلی رەسەنی كوردی بووە». رێباز قادر 18ساڵ لەبارەی جلی كوردییەوە دەڵێت «جلی كوردی جلێكە هەر لە كۆنەوە باوباپیرانمان لە بە ریان ك��ردووە هەموومان رێزلەو فۆلكلۆریە كوردییە دەگرین وەكو گەنجێك زۆر حەز بە جلی كوردی دەكەم بە تایبەت لە بۆنە و یادەكان زۆر بە جلی كوردی خۆشحاڵم لەڕووی كەلتور و مێژووەوە هەرلەكۆنە وە بەجوانی ماوەتەوە تاكو ئەمرۆ. یاسین محەمەد 22ساڵ دەڵێت «جلی كوردی نیشانەی شارستانی نەتەوەی ئێمەیە بەو كەلتور و دابونەریتە بەناوبانگین ئێمەی كوردیش بە جلی كوردییەوە جوانین دەبێت شانازی پێوە بكەین».
راپــۆرت
Nov 2012 No 186
كچان خوێندن دەكەنە قوربانی پرۆسەی هاوسەرگیری توێژەرێكی كۆمەاڵیەتی «گەنجەكان تێگەشتنیان كامل نییە»
www.lawanikurdistan.org پێشکه‌وتن
هەندێك لە كچان دوای ئەوەی هاوسەرگیری ئەنجامدەدەن واز لە خوێندن دەهێنن بە هۆكاری رێگری لێكردنیان ،یەكێك لەو كچانەی وازی لە خوێندن هێناوە دەڵێت راستەوخۆ دوای هاوسەرگیریم فشارم خراوەتە سەر كە درێژە بە خوێندن نەدەم، توێژەرێكی كۆمەاڵیەتیش «گەنجەكان هەوڵ نادەن بەر لەوەی هاوسەرگیری بكەن ئاستی تێگەشتنیان كامل بكەن». دالیا ،تەمەن ( )19س��اڵ ،كە یەكێكە لەو خوێندكارە كچانەی لە پۆلی پێنجەمی ئامادەیی دوای هاوسەرگیری ،هاوسەرەكەی نەیهێشتوە بچێت بخوێنێت و رێگری لێ كردوە كە درێژە بە خوێندن بدات ،ئەو وتی :لە دەسپێكی چونە قوتابخانەوە هەتا ئەمساڵ كە پۆلی پێنجی ئامادەیی بووم ،هەموو ساڵێك یەكەم بوم ،بەاڵم بەداخەوە بەهۆی ئەوەی بڕیاری هاوسەرگیری كردنم دا« ،هاوسەرەكەم وتی ئیتر نابێت بخوێنیت و رێگری لێكردم». دالیا ،ئەوەشی وت :حەزم دەكرد ب��ەردەوام بومایە لە خوێندن ،چونكە چەند ساڵێك بوو بە پلەی باش قۆناغەكانی خوێندنم دەبڕی ،حەزیش دەك��ەم درێ��ژە بەخوێندن ب��دەم ،بەاڵم پێموانیە جارێكی تر دەرفەتم بۆ بڕەخسێت بخوێنم ،و ناتوانم ژیانی خۆشم تێك بدەم لەبەر خوێندنەكەم. الی خۆشیەوە ،سامی هاوسەری دالیا ،هۆكاری ئەوەی كە نەیهێشتوە دالیای هاوسەری بخوێنێت
بۆ ئ��ەوە گ��ەڕان��دەوە كە پێش ئ��ەوەی بڕیاری هاوسەرگیری ب��دات بڕیاریداوە لەگەڵ كەسێك بژییت سەرقاڵی خوێندن نەبێت .سامی وتیشی: پێویستیشم بەوە نیە كەسێك لەگەڵم بژی كە خوێندكار بێت .جەختیشی ك��ردەوە ل��ەوەی كە ح��ەز ئەكات ه��اوس��ەرەك��ەی ژن��ی م��اڵ��ەوە بێت، هۆكاری ئەوەشی بۆ ئەوە گەڕاندەوە كە ماندویەتی بحەسێنێتەوە و كەسێك هەبێت لەماڵەوە كارەكان بەڕێوە ببات. لە الیەكی تریش دڵنیا جافر ،تەمەن ()20 ساڵ ،خوێندكار لە قۆناغی ئامادەیی ئاماژەی بۆ ئەوەكرد :هاوسەرگیری ئەنجامداوە و لە ئێستاشدا درێژە بە خوێندن دەدات .ئەوەشی خستە روو هیچ كات هاوسەرەكەم رێگری لێ نەكردوم بۆ ئەوەی نەخوێنم ،بەڵكو هاندەرێكی زۆر باشیشمە ،لە زۆر كاتەكاندا هاوكاریم دەكات بۆ ئەوەی سەركەوتوبم لە خوێنندا. دڵنیا جافر وتیشی :پێویستە كچان پێش ئەوەی هاوسەرگیری بكەن بەڵێنی تەواو لەو كەسە وەربگرن كە لە گەڵی دەژین بۆ ئەوەی بتوانن لە بوراێكدا كاربكەن و تەنانەت هاوكاری خێزانەكانیان بكەن. نیرە ئەحمەد ،تەمەن ( )19ساڵ ،خوێندكاری قۆناغی شەشەمی ئامادەیی ئ��ام��اژە بۆ ئەوە دەك���ات :ل��ەگ��ەڵ ئ���ەوەی پۆلی پێنجی ت��ەواو
كردووە و هاوسەرگیری كردوە ،بەاڵم راستەوخۆ خێزانەكەی فشاری خستوەتە سەر كە نەچێتە زانكۆ و درێژە بە خوێندن نەدات .نیرە پێشیوایە: بەشێك لە رێگریكردنەكە بۆ دڵپیسی هاوسەرەكەی دەگەڕێنێتەوە كە نایەڵێت درێژە بە خوێندن بدات. لە بەرامبەریشدا سامان محەمەد ،توێژەری ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی ه��ۆك��ارەك��ە ئ���ەوەی ك��چ��ان دوای هاوسەرگیری رێگری خوێندنیان لێ دەكرێت دەگەڕێنێتە بۆ ئەوەیە كە كچان زیاتر خوێندن بە ئەولەویەت سەیر دەكەن تا ئەوكاتەی هاوسەرگیری دەكەن. ئەو توێژەرە كۆمەاڵیەتیە وت��ی :كۆمەڵگەی ك��وردی تا ئێستا ئاستی سەقافی و رۆشنبیری نەگەشتوەتە رادەی��ەك كە گەنجەكان بەر لەوەی هاوسەرگیری بكەن ئاستی تێگەشتنیان كامل بكەن و هەوڵی ئەوەش بدەن لەگەڵ كەسێكدا بژین كە لێیان تێبگان .هەروەها كچان نەیانتوانیوە بەسەر كۆسپەكانی ژیانیاندا زاڵ ببن و لە تەمەنێكی گونجاودا هاوسەرگیری بكەن بۆ ئەوەی تەواوی بڕیارەكانی ژیانیان بكەوێتە دەست خۆیان. سامان محەمەد ئ��ام��اژەی ب���ەوەش ك��رد كە پیاوان دەسەاڵتی خۆیان دەسەپێنن و دەیانەوێت خیزانەكانیان بە دڵی ئ��ەوان بكەن ،بۆیە ئەو حاڵەتانەی لێ دەكەوێتـەوە (.چەترپرێس)
7
وتــار
Nov 2012 No 186
پارتی ،ئەو یاریزانەی بەتەنیا یاری دەکات
شێرزاد عەبدولسەمەد شێخانی
پێشکه‌وتن
8
پارتی دیموکراتی کوردستان لە ڕووی جەماوەریی و ژمارەی دەنگدەرانەوە هێزی یەکەمی کوردستانە، لەئێستادا بااڵنسی هێز بەالی پارتییدا شکاوەتەوە ،بۆیە زۆرینەی زۆری هێرش و رەخنە و پەالماردانەکان بۆ پارتین
پ��ارت��ی دی��م��وک��رات��ی ک��وردس��ت��ان ٦٦ ساڵ بەر لە ئێستا ،وەکو زەروورەتێکی مێژوویی و ئیرادەیەکی نەتەوەیی دروست بوو و دواتریش سەرکردایەتی شۆڕشێکی بە ئەستۆ گرت بۆ م��اوەی ١٤ساڵ کە لە خەبات و بەرخودان داب��وو لە پێناو دەستەبەرکردنی مافە ڕەواکانی گەلی کورد و پاراستنی شوناسی نەتەوەیی ،لەمڕوەوە دەسکەوتگەلێکی نەتەوەیی دەستەبەرکرد، پارتی توانی ئینتیمای تاکی ک��ورد لە ئینتیمای خێڵی و ناوچەگەری بگۆڕێت بۆ ئینتیمای نەتەوەیی و بەهێزکردنی گیانی نەتەوەیی تاکی ک��ورد ،ل��ەم��اوەی ٦٦ ساڵدا دوو کەسایەتی گەیشتونە پایەی سەرۆکایەتی ئەو پارتە ،ب��ەاڵم زۆر بە سەرکەوتوویی بەرپرسیارەیەتی پارتەکەیان گ��رت��ۆت��ە ئ��ەس��ت��ۆ ،زۆر ب��ە لێهاتوویی ڕووبەڕووی کێشەکان بونەتەوە لە هەندێک حاڵەتدا لە پێناو گیانی نەتەوایەتی قوربانیان بە پارتەکە داوە ،س��ەرەڕای ئەوەی زۆرترین جیابوونەوە لە ڕیزەکانی کراوە و زۆرترین پارت و رێکخراوی تری لێ جیابۆتەوە ،بەاڵم تا ئێستا لە هەموویان لە پێشتر و ناسراوترە لە سەر ئاستی ناوخۆیی و هەرێمی و نێودەوڵەتی ،پارتی دیموکراتی کوردستان لە ڕووی جەماوەریی و ژمارەی دەنگدەرانەوە هێزی یەکەمی کوردستانە ،لەئێستادا بااڵنسی هێز بەالی پارتییدا ش��ک��اوەت��ەوە ،بۆیە زۆری��ن��ەی زۆری هێرش و رەخنە و پەالماردانەکان بۆ پارتین ،لەبەرامبەریشدا پارتی ئەرک ئەو هێرشە و بەرپرسیارێتی زیاترە
ن��اڕەوای��ان��ەی کە دەکرێتە س��ەر پارتی پەیوەندی بە قەبارە و جەماوەریی بوونی پارتییەوە هەیە ،نەک شتی تر لەوانەشە لە ئایندەدا پارتی تووشی ڕووبەڕبوونەوە زی��ات��ری ببێتەوە وات��ە باجی ق��ەب��ارە و جەماوەربوونی خۆی دەدات. پارتی ،کە سەرۆکەکەی لە هەمانکاتدا س��ەرۆک��ی ه��ەرێ��م��ی کوردستانیشە لە ئێستادا لە ژێر گەورەترین بەرپرسیارێتی م��ێ��ژووی��ی��دای��ە ،ل���ە ژێ����ر رۆش��ن��ای��ی گۆڕانکارییەکانی ناوچەکە و ڕووداوەکانی سوریا و ملمالنێیە نێودەوڵەتییەکان کە بە جۆرێک لە جۆرەکان کاریگەرییان لەسەر هەرێمی کوردستان و کوردانی پارچەکانی ت��ری ک��وردس��ت��ان ه��ەی��ە ،پ��ارت��ی ژیرانە مامەڵەی لەگەڵ ڕووداو و پێشهاتەکان ک��ردووە لە ئێستادا ئاراستەگەلێک لە ژێر ناوی جیاجیادا ڕووب��ەڕووی پارتی بوونەتەوە لە رێگەی کەناڵی جیاجیاوە، پارتی لە یەککاتدا لە الیەن واڵتانی دراوسێ و حکومەتی ناوەندی و لەناوخۆی هەرێم و ژمارەیەک لە میدیای بەناو سەربەخۆەوە دژایەتی دەکرێت. نەیارانی هەرێمی کوردستان بە هەر جۆرێک لە جۆرەکان دەیانەوێت ڕۆڵ و پێگەی پارتی لە معادەلە سیاسیەکانی ک��وردس��ت��ان ،ع��ێ��راق ،ناوچەکە الواز بکەنەوە ،چونکە پارتی هەڵگر و بەدی هێنەری دەوڵەتە ،خەڵکی کوردستانیش ئایندە لە پارتی دەبیننەوە ،بۆیە زۆرینەی رەخنە و هێرشەکان بۆ پارتین ،پارتیش بەدیهێنەری خەونەکانی کوردە.
راپــۆرت
Nov 2012 No 186
گەنجان کەمتر روو لە رێکخراو‌و سەنتەرەکان دەکەن رێباز مام شۆڕش
www.lawanikurdistan.org
ماوەیەکە مامەڵەی گەنجان لەگەڵ رێکخراوە خوێندکاری و سەنتەرەکانی رۆشنبیری ساردە و کەمتر رووی تێدەکەن ،کە ئەمەش کۆمەڵێک ه��ۆک��اری ه��ەی��ە ،ل��ەم��ب��ارەی��ەوە چەند گەنج و لێپرسراوێک دەدوێنین. شێروان حمد ( )٢٧ساڵ خەڵکی پشدەرە پێیوایە کە رێکخراوەکان ئەو متمانەیان نەماوە بۆیە گەنجان کەمتر رووی تێدەکەن و پشتی پێ نابەستن. شێروان وتیشی« :ئ��ەو هاوکاریە ماددیەی کە بۆئەو سەنتەرانە سەرف دەکرێت لە الیەن حکومەت بە فیرۆ دەچێت ،چونکە ئەو سەنتەرانە نەیانتوانیوە ب��ە شێوەیەکی گشتی کێشە کۆمەاڵیەتیەکانی گەنجان چارەسەر بکەن‌و بەڵکو کۆمەڵێک گەنج کە تەنها بۆ کات بەسەربردن دەچنە سەنتەرەکە و هەر ئەوەشە وای کردووە کە گەنجان پشتی پێ نەبەستن‌و رووی تێنەکەن. زۆس���ک ق���ادر ( )٢٦خەڵکی شارۆچکەی سەنگەسەرە وتی :بە هۆی زۆری رێکخراوەکان گ��ەن��ج ن��ازان��ێ��ت روو ل��ە کامیان ب��ک��ات و لە
هەمان کاتیشدا رێکخراوەکانیش نەیانتوانیوە هیوایەتەکانی گەنجان بهێننەدی و خزمەتی گەنجان بکەن. زۆسک ئاماژەی بەوەش دا کە ئەو رێکخراوانە زۆر ئاواتیانە گەنج سەردانیان بکات ،بەاڵم کاتێک گەنجەکە داوایەک پێشکەشی رێکخراوێک دەکات بە نەرێنی وەاڵمی دەدرێتەوە لە الیەن رێکخراوەکە و بەمەش گەنجان کەمتر رووی تێ دەکەن. زمناکۆ عەبدواڵ ( )٢٤ساڵ خەڵکی چوارقورنە ل��ەگ��ەڵ زۆس��ک ه��اوڕای��ەو دەڵ��ێ��ت :ت��ا ئێستا رێکخراوەکان و سەنتەرەکان نەیانتوانیوە وەک پێویست داخ��وازی گەنجان بهێننەدی و تەنها کۆمەڵێک دروشمیان هەیەو کار بە دروشمەکانیان ناکەن‌و پرۆژەی باشیان بۆ گەنج نییە تا گەنجان لە دەوریان کۆ ببنەوە. زمناکۆ وتیشی :بە هۆی گرانی ژیان گەنجان ناتوانن بە بێ هەبوونی موچە کار بکەن ،لەگەڵ رێکخراوەکان و هەروەها رێکخراوەکانیش سەر بەحزبەکانن و بە هەمان شێوەی حزبەکەیان بیردەکەنەوە و ئەوەی سەر بە حزبەکەی خۆیان
نەبێت ناتوانێت ئامانجەکانی بهێنێتەدی لەناو رێکخراوەکەدا ،کە ئەمانەش هەمویان هۆکارن کە گەنجان روو لە سەنتەرەکان ناکەن. سیروان مەحمود ( )٢٥ساڵ خەڵکی رانیە وتی :کەمی خزمەتگوزاری ئەو رێکخراو سەنتەرانە بۆ گەنجان و پاشکۆبوونی حزبی رێکخراوەکان و باسکردنی خراپەی سەنتەرەکان لە الیەن کۆمەڵێک گەنج وای کردووە کە گەنجان کەمتر مامەڵە بکەن و ئەوانەشی کەمامەڵەیان لەگەڵ دەک��ەن ئەو گەنجانەن کە ب��ەرژەوەن��دی لەگەڵ رێکخراوەکەدا هەیە. سیروان هێماشی بۆ ئەوەکرد :کە نزمی ئاستی دارایی رێکخراو‌و سەنتەرەکان وای کردووە نەتوانن کە پرۆژەی خزمەتگوزاری پێشکەش بە گەنجان بکەن‌و یارمەتی ماددی گەنج بدات لە کاتێکدا کە ئەو گەنجە چاوەڕوانی هەموو ئەوانە دەکات ،بۆیە گەنجەکانیش بە ناچاری دور دەکەونەوە لێیان. سامان کەریم گەنجێکی ترە‌و خەڵکی قەاڵدزێ و دەڵێت :ئەگەر ئەوە نەبووبێتە دیاردەش هەر بۆ خۆی هەست بەوە دەکەین کە بەشێک لە گەنجان
پێشکه‌وتن
9
راپــۆرت
Nov 2012 No 186
وتن وتن پێشکهه پێشک
10
روو لە رێکخراوەکان ناکەن یان زۆر بە کەمی رووی تێدەکەن و ئەو روو تێکردنەش بۆ کات بەسەربردنە و پاڵنەرێکی ئیجابی نییە کەوا لە گەنج بکات هەست بە بەرپرسیارێتی بکات و بە مافی خۆی بزانێت کە لە خزمەتگوزارییەکانی ئەو رێکخراوانە سودمەند بێت ،کە ئەمەش بەشێکی زۆری دەگەڕێتەوە بۆ رێکخراوەکان و هەندێک کەمتەرخەمیش دەکەوێتە سەر گەنجان خۆیان. س��ام��ان ئ���ام���اژەی ب��ۆ ئ��ەوەش��ک��رد :کە خزمەتگوزاری رێکخراوەکان زۆر کەمن‌و ئەوەشی کە هەیانە لە بازنەیەکی داخراودا دەخولێتەوە، چاالکیەکانیان هەمیشە دووبارەی دەکەنەوە. س��ام��ان رەخ��ن��ە ل��ە رێ��ک��خ��راوەک��ان دەگرێت و دەڵێت :کەی کاری رێکخراوە کۆڕی شیعری بگێڕێت لە کاتێکدا ئەوەندەی من بزانم نە سود بە گەنج دەگەیەنێت‌و نە دەبێتە پاڵنەر و مۆتیڤی داهێنانی ئەدەبیش. ئەو گەنجە باسی لەوەشکرد کە لە هەندێک حاڵەتدا حزبی بوونی رێکخراوەکانیش رۆڵی سلبی هەیە لە دوورخستنەوەی گەنج لە رێکخراوەکان، واتە گەنج بە دەزگ��ای حیزبیی دەبینێت وەکو ئەوەی رێکخراوێکی کۆمەڵگەی مەدەنی بێت ،بەاڵم لەمەشیاندا بەشێک لە کەمتەرخەمییەکە بۆ گەنج دەگەڕێتەوە و پێویستە گەنج وا لە رێکخراوەکان بکات خۆیان بگۆڕن لەبەر ئەوەی مافی گەنجە و لە هەمانکاتیشدا ئەرکی رێکخراوەکانە. سەباح محەمەد کارگێڕی ناوەندی رانیەی پەیوەندی ئیسالمی خوێندکارانی کوردستان دەڵێت :ئەوەی پەیوەندی داربێت بەوەی کە پێتان وایە رێکخراوەکان کەمتر گەنجان پەیوەندیان پێوە دەکەن ئەوەیە کۆمەڵێ رێکخراوی وەهمیش خۆیان راگەیاندووە و بینایەکیان گرتووە ،سەباح وتیشی: ئەو رێکخراوانە مانگی جارێک لەوانەیە دەرگاکەی نەکرێتەوە .بۆیە کە گەنج ئەم جۆرە رێکخراوانە دەبینێ بێ جموجۆڵ و چاالکی ئ��ام��ادە نیە پەیوەندیان پێوە بکات ،تۆش کە ئەو رێکخراوە دەبینی بێ ئەندامە وا سەیر دەکەی کە هەموو رێکخراوەکان ئەوە چارە نووسیان بێت ،سەباح ئاماژەی بەوەش کرد :رێکخراوەکان وەک ماڵێک بۆ گەنجان دیارە شوێن و کاریگەری خۆیان هەیە و گەنجانیش تا رادەیەکی باش روویان کردۆتە رێکخراوەکان بە تایبەت ئەو رێکخراوانەی ئەمڕۆ کە بە ن��اوی رێکخراوەکانی کۆمەڵی مەدەنی درووس��ت ب��وون و جموجۆڵ و دەنگیان هەیە، بەرامبەر بە دەس��ەاڵت و ئەوحکومداریەی کە دەسەاڵت پیادەی دەکات.
سەباح دەڵێت :ئەو رێکخراوانە توانیویانە کۆمەڵێ گەنج لە دەوری��ان کۆببێتەوە لەگەڵ ئەوەی ئێمە تێبینیمان هەیە لەسەریان ،بەاڵم دەکرێت الیەنە ئیجابیەکانیشیان لە بەرچاو بگرین وەهەروەها رێکخراوەکانی تری حکومی و حزبیش ئەوانیش من پێم وای��ە کۆمەڵێک گەنج هەن ئیلتیزاماتیان هەیە کۆبوونەوە لە دەوری��ان بۆ نمونە رێکخراوە حکومیەکان وەک فەرهەنگخانەکان تا رادەی��ەک دەوری��ان هەیە، هەروەها رێکخراوە حزبیەکان وەک رێکخراوەکانی الوان و خوێندکارانیان هەم دیسان ئەوانیش کۆمەڵێ گەنج و الویان لە دەورە و بەردەوامیش ئەگەر میکانیزمێکی گونجاو کە خۆی لە کارکردن و خزمەتکردن لە رێگای کردنەوەی دەورات و خولی گەشەپێدان بۆ بەرزکردنەوە و ئاستی توانای گەنج دەتوانن بەردەوام گەنجان و خوێندکاران لە دەوری خۆیان کۆبکەنەوە ،چونکە ئەمڕۆ خوێندکار و الوی ئێمە چاوکراوەترە ،تەماشا دەکات بزانێت ئەو رێکخراوەی دەیەوێ بچێتە ناوی بۆ کارکردن چ بەرنامەیەکی هەیە چۆن میکانیزمێک جێبەجێ دەک��ات .بۆیە هەڵسەنگاندنی پێشەکی دەکات ئەوکات بڕیار لە چوونە ناو ئەو رێکخراوە دەدات. مامۆستا ساڵح سەرۆکی سەنتەری سەهەند دەرب���ارەی گەنجان و ئاستی ب��ەش��داری��ان بۆ سەنتەرەکان دەڵێت :جێگای داخە گەنجەکانمان کەمتر ال بە الی سەنتەر و رێکخراوەکانەوە دەک��ەن��ەوە و کەمتر لە چاالکییەکاندا بەشدار دەبن ،دەتوانم بڵێم نا ئامادەییەکی تەواویان هەیە و زۆر بێ باکن لە وەگەڕخستنی تواناکانیان و زۆر بەپەرۆش نین بۆ قۆستنەوەی دەرفەتەکان زۆر مشور لە ئایندەی خۆیان ناخۆن .مامۆستا ساڵح وتیشی :لەوانەیە گەنجان پاساوی خۆیان هەبێت و بڵێن ئەو سەنتەر و رێکخراوانە لە ئاستی پێویستدانین بۆ خزمەتکردنیان ،یان ناوی بێ باک و بێ ناوەرۆکن ،بەاڵم چونە پێشی گەنج پەیوەندی بە خۆیانەوەیە ،ئەوەندی پەیوەندیان هەیە بەشتی ترە وەک حیزبایەتی و بوونی واستە و شتیتر ،سەرۆکی سەنتەری سەهەند هێمای بۆ ئەوەکرد بە تێڕوانینی من ئەوا هەر پاساوی بێبنەمان ،چونکە گەنج دەبێت بەردەوام لە هەوڵ و کۆششدابێت و رۆحی تەحەدای تێدا بێت. مامۆستا ساڵح هۆکاری بەشداری نەکردنی گەڕاندەوە بۆ تێنەگەیشتن لە گرنگی سەنتەر و رێ��ک��خ��راوەک��ان و پ��ەی ن��ەب��ردن ب��ە س��ود و قازانجەکانجەکانی و نەبونی رۆحی تەحەداکردن الی گەنجان خۆدانە دەستیان بۆ کاتی ئێستایان،
لێپرسراوی سەهەند پێوایە :گەنجان بێباکن بۆ داه��ات��وی خۆیان وگەلەکەیان و بەسەربردنی کاتەکانیان بەشتی الوەک��ی هەستنەکردن بە ئایندەی خۆیان ،وەک پێویست نەبوونی سەنتەر و رێکخراوەکان ،بێ چاالکییان ئەنجامدانی هەندێک چاالکی کە ک��اری ئ��ەوان نەبێت ،لێپرسراوی سەنتەری سەهەند وتیشی :رۆڵی راگەیاندن بە دیوە سلبیەکەی بەوەی وێنایەکەی نادروستی لە سەر رێکخرا و سەنتەرەکان پێشانداوە ،زیاتر وای پێشانداون ئەو سەنتەر و رێکخراوانە موڵکی حزب و دەسەاڵتن ،کە هەمویان وانین ئەوەندەی دەسەاڵت هەوڵدەدات دیوە سلبیەکەی پێشاندات ئەوەندە دیوە ئیجابیەکەی پێشان نادات ،ساڵح دەڵێت: فەرامۆشکردنی گواستنەوەی چاالکییەکانیان لە الیەن راگەیاندن و بەهانا نەهاتنیان پێشان نەدانی ئەمەش وایکردووە ،کە گەنجان وادەزانن ئەو سەنتەر و رێکخراوانە هەرناون و بێناوەرۆکن. دانانەبی بەرپرسی ناوەندی قەاڵدزی ئایندەی خویندکار و الوانی کوردستان دەڵێت :تا ئێستا ن��ەت��وان��راوە رێ��ک��خ��راوەک��ان ل��ە چنگی ح��زب و دەس��ەاڵت دەر بهێنرێت ئەویش بە هۆی بوونی کەسانێک کە لە الیەن حزبەوە رێنوێنی دەکرێت، ئەویش لە ناو رێکخراو دەسەاڵتی تەواوی هەیە، بۆیە دەبێت بڕیارەکانی رێکخرا و لە سەرەوە بۆ خ��وارەوە جێبەجێبکرێت ،دانا وتیشی :ئێستا رێکخراوەکان دەیانەوێت لە چنکی پاشکۆیەتی بهێنە دەرەوە ،بەاڵم بە هۆی نەبوونی ئیرادەیەکی بەهێز بۆ ئەوەی رێکخراو سەربەخۆ بێت ،هەروەها نەبوونی گەنجێکی بەهێز و فشار بۆ دەربازکردنی رێکخراوەکان لە پاشکۆیەتی و نەهاتن بۆ ناو رێکخراوەکان بۆ ئەوەی بە پرۆژە رێکخراوەکان دەرباز بکات. دەربارەی پێویستبونی خزمەتی رێکخراوەکان بۆ گەنجان دان��ا نەبی وت��ی :بە ه��ۆی نەبونی دارایی سەربەخۆ نەمان توانیوە وەک پێویست حزمەتی گەنج بکەین ،چونکە بودجەی زۆرێک لە رێکخراوەکان لە الیەن حزبەوە دابیندەکرێت، دان��ا ئ��ام��اژەی بەوەشکرد :ئ��ەوەش چاالکی و خزمەتکردن بە توێژی گەنج و الو الواز دەکات، بەاڵم کە خاوەنی دارایی سەربەخۆبین دەتوانین خزمەتی گەنجیش بکەین و ئەو رەخنەی گەنج هەیەتی نەمێنی رێکخراوەکان منافسەبکەین لە سەر حزمەتکردن گەنجیش مافی خۆیەتی رەخنە بکرێت و بە هامان شێوەش گەنج کەمتەرخەمە. چەترپرێس ـ
دیــمــانــە
Nov 2012 No 186
ئەزموون و بیرەوەری
(سامان حاجی نوری حەڵواچی ) لە ساڵی 1985تاكو ساڵی 1994لەناو (ی .ل.د.ك) كاری كردووە ئامادەكردنی :نـەوزاد فـوئـاد رەشید
یەكەم رێكخراوی الوان و قوتابیان لەدوای راپەرین لەشاری سلێمانی دروست بو رێكخراوی بابان بو كەمن سەرپەرشتیم دەكرد
www.lawanikurdistan.org
پرسیار :سەرەتایی هاتنت بۆ یەكێتی الوان چۆن بو؟ و:ئێمە لە خانەوادەیەكی شۆڕشگێڕی شاری سلێمانین ،ساڵی 1984پەیوەندیم ب���ە(پ.د.ك) ك���ردووە ،لەرێگەی شەهید (حیكمەتی برام) ،وەك ئەندامێكی پارتی لە رێكخستنەكانی ناو شاری سلێمانی كارم دەكرد ،دوای راپەڕینی ساڵی 1991لەبەر پێویستی ئەو سەردەمە دەستمكرد بەكاری رێكخراوەیی الوان و قوتابیان كە ئەوكات هەردوو رێكخراو پێكەوەبون. پرسیار:هۆكاری چی ب��وو كەبەڕێزتان لەناوئیشی راستەخۆی پارتیەوە بێنەناو رێكخراوی جەماوەری؟
وەاڵم :وەك ئاماژەمپێدا تاكو راپەرین من كاری رێكخستنی ناو شارم بەڕێوەدەبرد، هەندێك لەو نێردراوانەی پارتیم گەیاندە شوێنی مەبەست ،بۆ ئامادەكاری راپەرین، لەپێش راپەڕین ماڵی ئێمە جێگاو پەنای شۆرش بوە هەر لەسەرەتاكانی حەفتاكانەوە، دووك��ادی��ری بەرێز لەرێگەی رێ��زدار كاك نێچیرڤان بارزانیەوە نێردرانە ماڵی ئێمە كەبەداخەوە یەكێكیان شەهید بوە ،شەهید حاجی عبدالرحمان و كاك فریادی شێخ شەفیق ،ماوەیەكی زۆر لەماڵی ئێمە كاری رێکخستنینان دەك���رد ،ئ��ەوان لەرێگەی رێكخراوە ج��ەم��اوەری و پیشەییەكانەوە ئیشیان دەكرد ،برایەكەم بەناوی حیكمت
ئەویش بەرپرسی تەنزیمی الوان و قوتابیانی ش��اری سلێمانی ب��وو ،منیش لەرێگەی ئەوانەوە ئاشنایەتیم پەیداكردو ئەوانیش پێویستیان بەمن بوو ،بۆ مێژوو دەڵێم زۆر كەس وادەزانن شەهید حاجی عبدالرحمان بەرپرسی لقی الوان و قوتابیانی شاری سلێمانی بوە ،بەاڵم لەراستیدا كاك حیكمەت حاجی ن��وری ب��رام بەرپرسی لقی الوان و قوتابیانی ش��اری سلێمانی ب��وە ،لەساڵی 1991تاكو كۆنگرەی ئازادی ساڵی ،1993 شەهید حاجی رێكخەر و سەرپەرشتیاری الوان و قوتابیانی شاری سلێمانی بوە ،دواتر كاك حیكمەت بوە بەرپرسی لقی زانكۆی قوتابیانی ك��وردس��ت��ان ،وەك پاراستنی
پێشکه‌وتن
11
دیــمــانــە
Nov 2012 No 186
پێشکه‌وتن
12
كەلوپەلی قوتابخانە و شوێنەگشتیەكان و كاری دیكەی مرۆییانە. پرسیار :وەك باستكرد ماڵی بەرێزتان وەك پەناگەیەكی كاری تەنزیمی لەخزمەتی شۆڕشدابوو ،دەكرێت بۆمان باس بكەیت ئەو كارە لەژێر دەسەاڵتی حزبی بەعسی دیكتاتۆر چۆن بەڕێوە دەچوو؟ ئایە ترسی گرتن و ئازاردانتان نەبوو؟ وەاڵم :هەرچەند پێم ناخۆشە پاش 21ساڵ لەالیەن حزب و الیەنە پەیوەندی دارەكان و رێكخراوە جەماوەریەكانەوە ئەم پرسیارە لەمن دەكرێت ،ب��ەاڵم هەر باشیشە دوای 21ساڵ ئەوەتان بیر كەوتەوە ،من بەسادەیی وەاڵم��ەك��ە ئ��ەدەم��ەوە ،ئێمە لەخێزانێكی كاسبكاری ك��ورد پ��ەروەری��ن ،برایەكی شەهیدی ئەندازیارم هەیە كاك حیكمەتی حاجی نوری كە ئێمە پێی دەڵێین شەهیدی زیندوو ،چونكە ئەویش لەساڵی 1974گیرا و حكومی لەسێدارەدانیان بەسەرادا ،بەاڵم دوات��ر بەر لێ خۆش بون ك��ەوت20 ،ساڵ زیندانیان بۆ بڕیەوە ،ئێمە لەناو ئەوخێزانەدا گەورەبوین بە گۆشكراوی كوردایەتی و دڵسۆزی بۆ پارتی و بارزانی نەمرو رێبازە پیرۆزەكەی ،ئەمەش كارێكی وا ئاسان نییە، گەر من گلەیی لەوە بكەم و پرسیاربكەم دوای 21س��اڵ جەنابت ئەم پرسیار لەمن دەكەیت ،دڵسۆزی بۆ هەرپارتێك لە پێناوی ئازادی و بەدەستهێنانی دیموكراتی ،وابزانم گەورەترین شتە كە ترس و ئازار البەرێت، ئەمەش هۆكاری ئەوە بوە لەوسەردەمەدا بەگیانێكی ئەوپەڕی شۆڕشگێڕی و كورد پەروەری و لەخۆبردوویی لەگەڵ خەڵكانی دیكەش توانیمان زۆربەی ئیشەكانی ئەوكاتی كەپێویست بو لەمالێ ئێمە ئەنجامبدرێت، كە هەردوو كادری بەتوانا شەهید حاجی و كاك فریادی شێخ شەفیق ،لە مالێ ئێمە بون ،جیهازێكی راكاڵی 16پارچەش لەماڵی ئێمە بوە كە راستەو خۆ پەیوەندیمان لەگەڵ سەركردایەتی شۆرش هەبوە ،گەردەشڵێی چۆن وێراتان ئەم جیهازە بەكاربێنن ئەنتێنی جیهازەكانمان وەك تەناف هەڵواسی بو كە جامانەمان پیا هەڵواسی بو بۆ ئەوەی كەس هەستی پێ نەكات ،هاتوچۆشمان
لەماڵ بە شێوەیەكی زانایانەتر رێكخست، تاكو چەند مانگێك ب��ەردەوام بوین ،دواتر ئەم جیهازەمان گواستەوە بۆ ماڵی برایەكەم لەگەڕەكی بەختیاری هەر لەپشت ماڵی خۆمانەوەبوە ،پاش ماوەیەك دیسان لەوێش گواستمانەوە ،ئەم جارە بردمان بۆ ماڵی زاوایەكەم كە ئەویش ماڵیان هەرلەگەڕەكی بەختیاری بو ،تاكو راپەرین ل��ەوێ بوو، دەمەوێت ئەوەش بڵێم ماڵی ئێمە یەكەم ماڵە لەگەڕەكی بەختیاری شاری سلێمان كە سوتێنراو تااڵنكرا و لێی نوسرا (بیت خائنین) و لیوا حەرەس جمهوری ،كە بۆ یەكەم جارە من لەم چاوپێكەوتنە باسی دەكەم بەو كارە هەستان. پرسیار :پاراستنی كەل و پەلی گشتی دەوڵ��ەت لەكاتی راپەڕینی بەهاری 1991 ل��ەالی��ەن رێ��ك��خ��راوە ج��ەم��اوەری��ەك��ان��ەوە بەبەرنامەی پێش وەخ��ت ب��و ی��ان وەك شتێكی لەناكاو؟ وەاڵم :گەر بەرنامەش نەبوبێت بارودۆخەكە و زەرورەت��ی ئەوكات ئەوەی دەخواست و پێویستی پیێی هەبوو ،خەڵك رقی زۆری لە دەس��ەاڵت��ی حزبی بەعس هەبو و الی رۆش��ن نەبو جارێكی دیكە حزبی بەعس دەسەاڵتی نامێنێت بۆیە گەر وەك ئێستا بیری كردبایەوە كەس دەستی بۆ سوتاندن و تااڵنكردن نەدەبرد ،بەڵكو ئەو دەزگایانەش دەپارێزران. لەپاش راپەڕینیش ئەركی ئەم رێكخراوە قورستربو بەوەی بەگێڕانی كۆر و سیمینار و وشیاركردنەوەی خەڵك ،گەڕاندنەوەی پ��ی��رۆزی شوێنەگشتیەكان و ك��ارك��ردن لەسەر بنیات نانەوەی دەزگاگشتیەكان. لەو كاتەشدا ئەو راستیەمان بەخەڵك وت كە ئێمە راستە رێكخراوێكی سەر بەپارتی دیموكراتی كوردستانین ،ب��ەاڵم پەیڕە و وپڕوگرامی پارتی جێ بەجێ ناكەین. پرسیار :لەو سەردەمە كارەكانی دیكەتان چی بو؟ وەاڵم :چەندین خولمان دەكردەوە ،وەك خولی مۆسیقاو وێنەكێشان و وەرزش��ی و زمان ،خولەكان بەبێ بەرامبەر دەكرانەوە، سەرەڕایی ئەمەش ئێمە یارمەتی قوتابی
ه��ەژار و كەم دەرامەتمان دەدا .چەندین فێستڤاڵی ج��ۆراو جۆرمان ئەنجامداوە، چەندین تیپی هەڵپەڕكێ و مۆسیقامان دامەزراندووە ،تیپێكی زۆر باشی مۆسیقامان هەبو بەناوی تیپی شەهید سۆران ،كە رۆڵی گرنگی هەبو لە بۆنەوە و یادەكانی شاری سلێمانی كە بوە تیپی یەكەم لەناو شاری سلێمانی. پرسیار :وێنەی زۆری راپەڕین و كارو چاالكیەكانی ئەو سەردەمەت گرتووە ئەو وێنانەت الماوە؟ وەاڵم :بەڵێ وێ��ن��ەی گشت راپەرینی كوردستانم گ��رت بەكامێرەی خ��ۆم ،من تۆمارگام هەبو تۆمارگای بابان لەشاری سلێمانی ،وە كیلی دەزگ��ای بابل بووم، ل��ەب��ەغ��دا لەساڵی 1987ئ���ەوی���ش لەژیر شارەزایی ب��واری هونەری وێنەگرتن كە ئەوكات كامێرەی سەرشان زۆر كەم بو من هێنام ،كاتی خۆی گشت ئەو فلیمانەم دابە شەهید حاجی ،لەساڵی 1996نوسخە ئەسلیەكانشم داب��ە تەلەفزیونی گ��واڵن لەشاری هەولێر كە 45كاسێت بوو ،یەكەم فیشەكی راپەرین لەشاری سلێمانی نرا بە وێنەی سەدام و تاكو كاتی كۆچ رەوەكە. پرسیار :لەیەكێتی الوان چی فێربویت؟ وەاڵم :م��ن دەم��ەوێ��ت ب��ەڕاس��ت گۆیی بڵێم (پ.د.ك) دایكێكی زۆر بەئەمەكە، بۆیە هەركەسێك لەناو ب��اوەش��ی دایكی وادا گەورەبێت بێ گومان شتی زۆر باش فێردەبێت ،الوان و قوتابیانیش وەك قوتابخانەیەكی ئەو رێبازە و لەباوەشی ئەو پارتە پەروەردە بوە ،منیش لەناو ئەو رێكخراوە ئەمەك و زانین فێربومە. پرسیار :جگەلە رۆڵی رێكخراوەكانی سەر بەپارتی لەو سەردەمە رۆڵی رێكخراوەكانی دیكەی حزبەكانی كوردستان چۆن بوو؟ تاچەند هەماهەنگیتان هەبووە؟ وەاڵم :من زۆر بەڕاشكاوی دەڵێم تەنیا رێكخراوێك كە وتبێتی ئێمە سەربەخۆنین رێكخراوەكانی سەر بەپارتی بون ،ئێمە بوین ئەوەمان گوت كە دەعمی مادی و مەعنەویمان لە پارتی دیموكراتی كوردستانەوەیە ،ئێمەش پێمان خۆش بوە رێكخراوەكانی دیكەش
دیــمــانــە
Nov 2012 No 186
پێشکه‌وتن
ئەگەر خواستی گەنج بەوشێوەبێت كە من گوێم لێ دەبێت بەداخەوە ،چونكە گەنج شتی لەسەرە بیكات پێش ئەوەی شت وەرگرێت
www.lawanikurdistan.org
وابڵێن كە سەربەخۆنین( ،ی.ل.د.ك ) دۆستایەتی نزیك و هاو سۆزی نزیكی بۆ هەموو رێكخراوەكانی دیكە هەبوە ،ئەمە نیێتی گشت رێكخراوەكانی سەر بەپارتی دیموكراتی كوردستانە ،ئێستاكەش ئەم كارە بەردەوام رەنگ دەداتەوە لە كارەكانیاندا. پرسیار /بۆ لەناو رێكخراوەكە نەمایتەوە؟ وەاڵم /من تاكو ساڵی 1994لە ناو الوان كارم كرد دووات��ر جارێكی دیكە گەڕامەوە لەحزب كارم كرد ،دواتر شەڕی ناو خۆی بەسەردا هات منیش سەفەری دەرەوەی واڵت��م كرد و چوم بۆ ئەڵمانیا و لەوێش دەستم كردەوە بەكاری حزبایەتی. پرسیار /ئەوكارانەی كە راستەوخۆ دەتان كرد لەبواری ئیشی رێكخراوەی چی بون؟ وەاڵم /یەكەم رێكخراوی الوان و قوتابیان لەدوای راپەرین لەشاری سلێمانی دروست بو رێكخراوی بابان بو كەمن سەرپەرشتیم دەكرد ،دەتوانم بڵێم لە سەدا نەوەدی كچان و كوڕانی سلێمانی كە لە ناو رێكخراوە جەماوەریەكان بون لە ناو رێكخراوی باباندا بون .دواتر لەبەر گرنگی و زەرورەتی ئەم رێكخراوە فراوان بونی كردمان بە دوو رێكخرا و رێكخراوی بارزانیشمان دروستكرد ،بومە سەرپەرشتیاری هەردوو رێكخراو. پرسیار /تاچەند لە ك��اری ئێستاكەی رێكخراوی الوان رازی��ت ،ئایە توانیویەتی دەڕبری خواستی گەنجان بێ؟
وەاڵم /ئەگەر خواستی گەنج بەوشێوەبێت كە من گوێم لێ دەبێت بەداخەوە ،چونكە گەنج شتی لەسەرە بیكات پێش ئەوەی شت وەرگ��رێ��ت ،ئەگەر ب���ەراوردی هیالكی و ماندووبون و خۆبەخشی خۆمان بكەین هی ئێستا قوتابیان و الوان لەگەڵ ئەوانی سەردەمی ئێمە بەداخەوە من بێ ئومێد سەیری وەزعەكە دەكەم. پرسیار /ئومێدت بەرێكخراوەكە نی یە؟. وەاڵم /نەخێر. پرسیار /پێت وایە كاری رێكخراوەكە چۆن بێت باشە؟ وەاڵم /پێش هەمووشتێك ئەو رێكخراوە دەبێت زۆر سەربەست بێت كە خۆی خاوەنی خۆی بێت ،خۆی خاوەن بڕیاری خۆی بێت خاوەنی تێكەڵ بونی خۆی بێت ،هەمیشە نەگەرێتەوە بۆ مەرجعێتی خۆی ،بۆنموونە من ئێستاكە ئەندامێكی ئەم رێكخراوە بوم گەرداواكاریەكەم هەبو دەبێت خۆی جوابم بداتەوە ،چونكە رێكخراوێك لەساڵی 1953وە دامەزرابێت تائێستا خۆی خاوەنی خۆی نەبێت؟. پرسیار /پێت وایە خۆی خاوەنی خۆی نییە؟. وەاڵم /كاتێك پێم بڵێن جارێ چاوەڕێكە با لەسەرەوە جواب بێتەوە ،ئەمە ئاسایی نی یە؟ پرسیار /تاچەند لەنزیكەوە لە ئیشوكاری
رێكخراوی الوان نزیكی ئ��اگ��اداری كارو چاالكیەكانیانیت؟ وەاڵم/ب��م��ب��ورە ئەگەر جموجۆڵ و كارو چاالكیەكانیان ئەوەندە زۆر باش بوایی ئاگاداردەبوم. پرسیار /پێت وایە كرچ و كاڵە؟ وەاڵم /گەر زۆر بوایە دەبینرا ،چونكە هەمووكەس شتی زۆر ئەبینێت. پرسیار /ئەمە بۆ ئەوە ناگەڕێتەوە كە ئێستا كە لەگشت رویەكەوە بارودۆخەكە جیاوازە، لەگەڵ ئەوكاتی سەردەمی تۆكەكارد كردووە، ئێستاكە رێكخراوی الوان تاكە رێكخراو نیە لەكوردستان؟ وەاڵم /نەخێر ب��ۆ ئ��ەو ه��ۆك��ارە نایی گەڕێنمەوە ،بە پێچەوانەی قسەكەی جەنابتم، كاتی خۆی ئێمە بەجیهازێكی زۆر خراپی (رۆنیۆ) بەیانمان باڵو دەك��ردەوە ،لەدوای راپەڕینیش بە بەفۆتۆكۆپی هۆشیاریمان بەخەڵك دەدا ،ئێستا لەگەڵ پێشكەوتن و ئەوهەموو تەكنیكە چۆن ئەبێ رێكخراوێكی خ���اوەن ئ��ەو هەمووئەزموونە و تەمەنە شتەكانی خەڵك نەی بیستێ و نەی بینێت، كە جۆرەها شێوازی باڵو كردنەوە لەئارادایە، جاران كەناڵی باڵو كردنەوە سەربەشوێنێك بو ،ئێستاكە دەیان كەناڵی باڵو كردنەوە لەگیرفانی خۆت دایە.لەنێو ماڵەكەی خۆت دەتوانی باڵو بكەیتەوە. پرسیار /باشە پێشنیارت چی یە بۆئەوەی ئەم رێكخراوە ئەدای باشتربێت و لێی رازی بێت كە سەدان كادری وەك بەرێزتان رۆڵی هەبوە لە پێگەیاندنی و كاركردنت لەناویدا؟. وەاڵم /تاكە چارەسەر ئەوەیە خەڵكی شیاو بخرێتە شوێنی شیاو.
13
دیــمــانــە
Nov 2012 No 186
كاكەمین نەجار: گەنجێتم هەمووی لە پێشمەرگایەتی و زیندان بەڕێكرد لە دیمانەیەكی تایبەتی پێشكەوتن دا كاكەمین نەجاڕ ،بەرپرسی ئەنجومەنی سەركردایەتی هەولێری (پ .د.ك) باس لە وێسگەكانی ژیانی دەكات و كۆمەڵێك ی����ادەوەری ئاشكرا دەك���ات ،ه��ەروەه��ا نەجاڕ دەڵێت خێزانەكەم جل و بەرگم بۆ دەكڕێت ئاماژە بەوەش دەدات كە كاتێك بنەماڵەكەیان مقاوەالتیان دەكرد ئەحمەد ئیسماعیل دیار نەبوو. دیمانە :محەمەد عومەر
پێشکه‌وتن
14
پ /چۆن هاتیە نێو بزاڤی رزگاری كورد؟ و/لە ساڵی 1963جاشەكان هاتنە باداوە ماڵی ئێمەیان تااڵن كرد ئێمەیان لەو گەڕەكە دەركرد ،هاتینە ئیسكان من لە ئیسكان لە دایك بوومە و ماوەیەك لە گەڕەكی سەیداوەی بووین ،ساڵی 1974كە ش��ۆرش دەستی پێكردەوە برایەكانم بوونە پێشمەرگە منیش لەگەڵیان چوومە دەرێ ،بەس پێشمەرگە نەبووم بن دیوار بووم ،چونكە منداڵ بووم، ك��ە ش��ۆڕش تێكچوو ل��ە 1976حەسەن نەجاڕی برام رێكخراوێكی تەنزیمی لە هەولێر دروس��ت كرد ،ئەو كات هیچ تەنزیمێك لە هەولێر نەبوو ،هەندێ چاالكی و ئیش و كاری بچوكمان كرد لە كۆتاییدا حەسەنی برام بە دەمانچە و قونبلە گیرا و زیندانی هەمیشەیی درا ،تا عەفوەكەی ساڵی 1977دەرچوو
دیسان دەستمان بە تەنزیمات كرد لەناو شاردا ،دوایی بارودۆخمان خراپ بوو ئاشكرا بووین چووینە دەرێ و بوومەوە پێشمەرگە و بەرپرسی رێكخراو بووم ،دوای ساڵێك هاتمە خواكوڕك و ناوچەی خۆشناوەتی و رەواندز، دوایین كشانەوەی پێشمەرگە كە كرا لە هەموو كوردستان من مامەوە لە لقی دوو لەسەری ماكۆكی بووم ،ژیان وا پێدا هاتوومە پلەكانی حزبیم بڕیووە ماوەیەكیش عەسكەریم كرد دوای راپەرین جێگری بەرپرسی سوپای دوو بوومە بەرپرسی فەرماندەی هەولێر ،ئێستاش لێرە سەرۆكی ئەنجومەنی سەركردایەتی هەولێرم. پ :ساڵی 1982تۆ دەستگیر دەكرێت دواتر پارتی و حكومەت دیلەكانیان ئاڵوگۆڕ پێكرد تۆ یەكێك بووی لەو ئاڵوگۆڕ پێكراوانە
ئەوە چۆن بوو؟ و :من و حەسەنی برام لە ساڵی 1982 گیراین دانوستانێك لە نێوان پارتی و حكومەت هەبوو پێشتر یەكێتی لە 1984دانوستانێكی ك��رد لەگەڵ حكومەت ،پارتی نەگەیشتە ئەنجام ئێمە لەو كاتی گیرابووین ئەوەی كە وەكیل بوو لە نێوان ئێمە و حكومەت ناوی عیزەت سلێمان بەگ بوو ،ئەوەی ناسراوی و خزمایەتی لەگەڵ ئێمە هەبوو ،لەوێ كاك مەسعود داوای لە حكومەتی عێراق و بارزانی برای سەدامی كرد دیل گۆڕینەوە بكەین، ئێمەیان گۆڕییەوە ئەگەر دانوستانەكە نەبایە هەروا دیل گۆڕینەوەكە نەدەبوو 3پێشمەرگە بووین ،بەاڵم حەسەنیان نەگۆڕییەوە ،بەاڵم نەیان كوشت وتیان پەیمان بێت نایكوژین مایەوە تا ساڵی 1988بەر عەفوەكەی كەوت
دیــمــانــە
Nov 2012 No 186
www.lawanikurdistan.org پێشکه‌وتن
ئێمە لە ئەمنی عامەی بەغدا بووین ئێمەیان هێنایە هەولێر لە رەواندز ئازادیان كردین. پ :ژیانی گەنجایەتیت چۆن بووە؟ و :گەنجێتم هەمووی لە پێشمەرگایەتی و زیندان بەڕێكرد و دوای راپەڕینیش شەڕی ناوخۆ ،زیندان زۆر ناخۆش بوو ئەو ماوەی لە زیندان بووم ئەشكەنجەیەكی زۆریان دام هەندێ شت هەبوو پێویستی ب��ەوە نەبوو ئیعتراف بكەین ،چاالكیمان كردبوو پێشتر لە رادیۆ باڵومان كردبووە كە گیراین بەڵگە ب��وو لەسەرمان ،بۆیە زۆری��ان ئەشكەنجە دای��ن زۆر برسی و تێنوو ب��ووی��ن ئێستا ئەگەر بینووسمەوە دەتوانم كتێبێكی لەسەر بنووسم. پ :كەواتە خۆشەویستیت نەكردووە؟ و :ئ��ەوە ژیانی من ب��ووە ئەوجا شتێك لە پەنایەكی كرابێ نەكرابێ هەر دەبێت كردبیشمان ،بەاڵم كەمان كردووە ئەو كاتی مەجالمان نەبووە. پ :بە خۆشەویستی ژنت هێناوە؟ و :ساڵی 1992ژنم هێناوە بە خۆشەویستی نەبووە رێكەوت بووە ،خێزانێك لەگەڵمان پێشمەرگە بوون برایەكی خێزانەكەم لەگەڵم
پێشمەرگە بوو دوایی تێكەاڵویمان هەبوو، لەگەڵ حەسەنی ب��رام پێنج ش��ەش ساڵ پێكەوە لە زیندان بوون دوای��ی رێكەوتین سوپاس بۆ خوا ئێستا كێشەمان نییە. پ :لە نێو بەرەكانی ش��ەڕ و زیندانە تاریكەكان كاكەمین كێ لە خەیاڵ بووە؟ و :لە هەیئەی كەركوك 3مانگ و 8رۆژ لە سجنی تاكە كەسی بووم هەر بە تەنێ بووم تەنیا لێدان و كوتان هەبوو ،لە تەمەنیش من لە هەموویان بچوكتر بووم زۆر غەریبی دایكم دەكرد بەشداری زۆر شەڕم كردووە، زۆر شەڕ خۆم بەرپرس بوومە سەركردایەتی شەڕەكانم ك��ردووە و هیچ شەڕێك خۆش نییە هەموو شەڕێك خەڵك دەكوژرێ خەڵك دەت��ك��وژێ ،ب��ەاڵم ش��ەڕ ی��ەك شتی خۆشە مرۆڤ مەبدەئەكی باشی لە دڵ بێت بگاتە قەناعەت ئ��ەو ش��ەڕەی دەیكات لە پێناو دادپ��ەوەری��ی و دروستكردنی ئاشتییە ئەو شەڕەی لەگەڵ رژێممان دەكرد بۆ چەسپاندنی ئاشتی بوو ،بەاڵم رژێمی بەعس دانوستان و دانیشتنیان نەدەكرد ئەنفالی دەكرد كیمیا بارانی دەك��رد ،ئێمە بەرگرییمان لە گەلی كورد دەكرد مەبدەئێكی وا لەناو دڵمان بوو
ئەگەر بمرین شەهید و سەر بڵندین ئەگەر بمرین بەهەشتین كۆمەڵێك شت لە دڵت بوو ئەسڵەن باكت بەوەی نەبوو دەك��وژرێ یان بریندار دەبی ،دوایی شەر هەر ترس و كوشتن نییە ماندوو بوونی زۆر دەبینی زستان لە ئێوارێ هەتا سبەنیێ لە كەمینی بوومە لەناو بەفری ،ئەدی ئەو سەرما و برسیتیە شەڕ هەر تەقەكردن نییە زۆر زەحمەتە ئەوەی كە هێزی دەداتێ تەنیا مەبدەئەكەیە. پ:پەیوەندییە كۆمەاڵیەتیەكانت لەگەڵ كەسانی دەوربەر و خەڵك چۆنە؟ و :لەكاتی دەوام جۆرەها خەڵك دێتە الم هەتا بواریش هەبێت خەڵك دەبینم ،لە ماڵیش دیوەخانێكی گەورەم هەیە دەرگا كرایتەوە بۆ هەموو كەسێك ئەوەی كە تازیە و سەردانە بە حیسابی خۆم زۆری پێوە ماندووم خەڵكیش چۆنی هەڵدەسەنگێنێت نازانم هەر ئەوەندەم پێدەكرێت كەمتەرخەمیم نەكردووە. پ :نێوانت لەگەڵ خێزان و منداڵەكانت چۆنە؟ و:ل��ەگ��ەڵ خێزانەكەم كێشەمان نییە خێزانەكەم كێشەكانی ماڵی لە كۆڵ كردمەوە من تێكەڵی ماڵێ نابم چ دەكڕێت مەسروف
15
دیــمــانــە
Nov 2012 No 186
ئەو كاتەی حەسەنی برام مقاوالتی دەكرد ئەحمەد ئیسماعیل و ئەوانی تر یەكیان دیار نەبوون
پێشکه‌وتن
16
دەكرێت چ دەخۆن حەقم لە هیچ نییە ،ئەوان دەیكەن منداڵەكانیشم هەموویان بچووكن خەریكی خوێندنن ،دایكیان سەرپەرشتیان دەكات ئاهەنگمان هەبوو لەگەڵ خێزانەكەم هاتمە تارینی ئەویش لەگەڵ من بەشداری ئاهەنگەكەی كرد ئ��ەوە نییە داخ��راو بین ك��راوەی��ن هاتوچۆی ن��او خەڵك دەكەین ئەوەندە بوارمان نییە ،دەچینە ناو بازاری سێ چوار پاسەوانمان لەگەڵە خەڵك تەماشا دەكات بەوەندە پاسەوانە ڕەنگە خۆش نەبێت بە تەنیا دەگەڕێ ڕەنگە ئاسان نەبێت. پ :ك��ێ ج��ل و ب��ەرگ��ت ب��ۆ دەك��ڕێ��ت و هەڵدەبژێرێت؟ و :هەندێكجار خێزانەكەم جل و بەرگم بۆ دەكڕێت جلە تایبەتەكان ئەو دەیكڕێت ،جار هەیە بەخۆم لە سوپەرماركێتەكان قوماشێك دەكڕم خەیاتەكانی ب��رادەرم بۆم دەدوورن هەندێكجار ب��رادەر و خزمەكانم كە دەچنە دەرەوە سەفەر دەكەن جل و پێاڵوم بە دیاری بۆ دەهێنن لە یەك سەرچاوەی نییە. پ :ئ��ەگ��ەر كاكەمین ن��ەج��اڕ كەسێكی سەربازی ،سیاسی نەبایە حەزی لە چ كار و پیشەیەكی تر بوو؟ و :من زۆر لە مێژە لەناو سیاسەت و پێشمەرگایەتیم ئینجا م��رۆڤ لێ شێواوە ئەگەر ئ��ەوە نەبایە چیتر دەب��ووم ،من لە ژیاندا حەزم لە كارە هەر جۆرە كارێك بێت ئەوەی پێمبكرێت پێش ئەوەی باداوە بەر شار بكەوێت ئێمە لە باداوە موڵكمان زۆر هەبوو فەالحەتیمان دەك��رد ،مەزرەعەمان هەبوو زۆرم حەز لێبوو لەناو مەزرەعەیەكی خۆم ئیش بكەم ،ئەگەر شۆرش نەبایە وەكو
هاواڵتییەك ئیشوكاری م��ەزرەع��ەم دەكرد الم ئاسایی بوو،بەاڵم زروفی سیاسی وای لێكردین تازە لە كاسبی دوور كەوتینەوە. پ :پەیوەندیت لەگەڵ رۆژنامەنوسان چۆنە ،دیمانەی هیچ كەناڵ و رۆژنامەیەك ڕەت ناكەیەوە ئەگەرچی كەسێكی سەربازیی؟ و :نەك لەگەڵ رۆژنامەنوسان لەگەڵ هەموو خەڵك پەیوەندیم خۆشە رۆژنامەنوسان چینێكی هەستیارن لەناو كۆمەڵگا ،دەتوانن ئاراستەی كۆمەڵگا بەرەو باش بەرەو خراپ بگۆڕن ئەگەر بە بەرنامە ئیش بكەن لێت ناشارمەوە لە كوردستان رۆژنامەنووس گەلێك زۆرە ،بەاڵم لەو زۆرییەی هەموویان پیشەیی نین خەڵكێك رۆژنامەنووسە ،بەاڵم پیشەیی نییە شەهادەی نییە زۆرج��ار لە ئەنجامی ئەو ناپیشەیی بوونە مومكینە شتی خراپ باڵو بكرێتەوە ،زیاد و كەم بكرێت من رۆژنامەكان دەخوێنمەوە شت دەنووسرێت بە خوای دوورە لە راستی هەندێك جار باس لە شتێك دەكرێت من لەناو كۆبونەوەكە بوومە لە رۆژنامەكە دەیخوێنمەوە هیچ بەو ئاقارەدا نەچووە ،وا خۆم لەناو كۆبوونەوەكە بوومە حەز دەكەم لێیان نزیك بم لەبەرژەوەندی میللەتەكەیان بنووسن .پێمان باشە بە ئاقارێكی راست بڕۆن. پ :زۆرج��ار باس لە بنەماڵەی (نەجاڕ) ئێوە دەكرێت دەڵێن دەوڵەمەندن و باڵەخانە و خ��ان��ووی گ��ەورەی��ان هەیە ئایا پێشی راپەرینیش ئێوە دەوڵەمەند بوونە یاخود ئەوەی دەوترێت دوورە لە راستی؟ و :من حەقم بە بنەماڵە نییە ئێستا دكتۆر نورەدین حزمی منە جەراحەكی باشە 30ساڵە لەو هەولێرەی جەڕاحە هەر رۆژێ چوار پێنج میلۆن دیناری دەست دەكەوێت بەس ئایا لە بنەماڵەی ئێمە دەستی كەوتوە لە پارتی و حكومەت دەستی كەوتوە ،بۆ خۆی دەستی كەوتوە خزمی ترم هەیە 40ساڵە مامۆستای زانكۆیە موچەی هەیە خەڵكی هەولێر ئێمە باش دەناسێت پێش ئەوەی ببیەنە پێشمەرگە ساڵی 1974سێ سەیارەمان هەبوو ئەو كاتی خەڵك بە دەگمەن سەیارەی هەبوو ،ئێمە سێ سەیارەمان هەبوو 300دۆنم زەوییمان لە
دەچینە ناو بازار سێ چوار پاسەوانمان لەگەڵە، خەڵك تەماشا دەكات بەوەندە پاسەوانە ڕەنگە خۆش نەبێت بە تەنیا دەگەڕێی ڕەنگە ئاسان نەبێت
باداوە هەبوو هەموو خەڵك دەمانناسێت ئێمە وازمان لەو هەموو ئیمكانیاتیەی خۆمان هێنا باشترین مقاول لە هەولێری ئەو كاتی حەسەنی برام بوو ،وەاڵهی ئەو كاتەی حەسەنی برام مقاوالتی دەكرد ئەحمەد ئیسماعیل و ئەوانی تر یەكیان دی��ار ن��ەب��وون ئێمە وەزعمان ئەوەندە باش بوو ئەوجا بووینە پێشمەرگە ئەگەر بەراوردی ئەو كاتی بە ئێستا بكەین زۆریشمان زەرەر كردووە ،من وەكو كاكەمین حەز دەك��ەن لەسەر تەلەفیزیۆنی تەحەدا دەكەم لەو هەولێرەی دینارەكەم لە كەسێك وەرگرتبێت سو ئیستیفادەم لە كارەكەم كردبێت ،یان موساتەحەم كردبێت یان لەگەڵ كۆمپانیای بووبمە شەریك بە بێ منەتی ئەو قسەیەی دەكەم هەرچی زانیاری لەسەر من هەیە بابیڵێن ،بەاڵم ئێمە خێزانێكی گەورەین كوڕە پلكێكم لەسەر من حیساب دەكەی لە ژیاندا لەگەڵ ئەو كوڕە پلكەم سەعاتێكمان پێكەوە ئیشمان نەكردووە چ پەیوەندیەكی بە منەوە هەیە ،بەرگری لەوانیش دەكەم ئەوانیش بۆ خۆیان ئیشیان كردووە كابرا بۆ خۆی دكتۆرە ،ئەندازیارە ،بەاڵم وەكو خۆم حەسەن و حوسێنی برام لە 1961پێشمەرگە بوون لە 1964سەرلق بووە ئەو كات سەر لق شت بووە 1968حوسێنی برام بەرپرسی ناوچە بووە بەرپرسی ناوچەی ئەوكات لە بەرپرسی لقی ئێستا بەهێزتر ب��وو ،بڕۆن سەیری ماڵی حوسێنی بكەن بزانە لە چ وەزعێكن ماڵیان لە بەستۆڕەیە چوار جار تااڵن كراین ساڵی 1994ماڵی من تااڵنكرا لەسەر دەستی كورد.
دیــمــانــە
Nov 2012 No 186
نوری بێخاڵی ،نووسەر و رۆژنامەنووس: رێژەیەكی زۆری گەنجان لەبەر زوو دەوڵەمەند بوون ،جڕت بۆ خوێندنەوە و كتێب و داهێنان لێدەدەن دیدار :دڵشاد باڵەكی ()2-1
پێشکه‌وتن
گەنجێك بخوێنێتەوە و بیر بكاتەوە ،بە فیت و فەتوای پیاوێكی ئایینی و كۆلكە نەخوێندەوارێكی ناو كتێبی وەعز و ئیرشاد و خورافەكان دار و بەردی نیشتمان بەسەر یەكەوە خاپوور دەكات
www.lawanikurdistan.org
پ��رس��ی��ار /كێشەكانی الوان و ن���ەوەی نوێ كەم نین ،لە هەر قۆناغ و رەوت��گ��ەری سیاسی وكۆمەاڵیەتیدا قەیرانی تایبەت بە سەردەمی خۆی سەرهەڵدەدەن ،هەر قۆناغەو كێشەگەلی تایبەت بە خۆی هەیە .با پرسیارەكەم ل��ەوەوە دەست پێ بكەم ،الو لە كۆمەڵگایەكدا دەژی زۆرب��ەی شتەكان بە ماددە كراون ،بۆ وێنە ئەگەر گەنجێك هەمیشە مژووڵی خوێندنەوە و خۆ ڕۆشنبیركردن بێت و چەند پەرتوكیشی لە بوارەكەی خۆی رۆنا بێت ،بەاڵم ئەگەر خاوەنی ئۆتۆمبێلێكی مۆدێرن نەبێت و خانوێكی نەبێت لەالیەن كۆمەڵگاوە بە كەسایەتیێكی الواز سەیر دەكرێت ،چارەسەر بۆ ئەم پرسی ماددەگەراییە چییە و ڕۆڵی حكومەت و راگەیاندن و دەزگا پەیوەندیدارەكان لەم نێوندەدا دەبێ چی بێت؟ بێخاڵی» بە بۆچوونی من ناوەڕۆكی پرسیارەكە
جۆرێك لە رەهایی تێدایە ،بەو مانایەی تەواوی كۆمەڵگا بەو چ��اوە ناڕوانێتە ژی��ان ،وات��ە تەنها لە ئاستە ماددییەكەی .پاشان نابێ ئەوە لەبیر بكەین كە دونیای ئەمڕۆ دونیای پێداویستییەكانە و رۆژ دوای رۆژی��ش بە حوكمی ئەو سیستەمە ئابوورییەی جیهان بەڕێوە دەبات و ئەو پێشكەوتنە تەكنەلۆژییەی هەیە ،پێداویستییەكان زیاتر دەبن. مەبەستم لەو سیستەمە ئابوورییە جیهانییەیە كە لە بەرامبەر زۆری داهێنان و بەرهەم و كااڵكانی ،هەوڵی پەیداكانی بازاڕی زیاتر و بەكاربەری زۆرتر دەدات بۆ ساخكردنەوەی كااڵكان .لە زۆربەی حاڵەتەكانیشدا هەندێ كااڵ هەن لەمڕۆدا بوونەتە پێویستی و پێشینەی ژیان ،بۆ نموونە ئۆتۆمبێل .دواتر مەرج نییە ئەوەی خانوو و ئۆتۆمبێلی دوا مۆدێلی هەیە، ناخوێنێتەوە و بیر ناكاتەوە و خەونی كۆمەاڵیەتی و كولتوری مەزنیشی نییە.
ب��ەڕای من سەرەتا گرفتەكە لە خ��ودی گەنج خۆی دایە ،تا كۆمەڵگا و دەس��ەاڵت و شتەكانی تر ،گرفتی ونكردنی شووناسی گەنجانە و خەونی مرۆییانەی خۆی ،گرفتی نائامادەگی لە بردنەوەی شەڕ لەگەڵ خودی خۆی .رەنگە من بە پێچەوانە شتەكان ببینم ،بەوەی رێژەی هەرە زۆری گەنجی ئەمڕۆ خولیا ماددییەكەیە خستوویەتییە سەر كەڵكەڵەی توڕەیی ،تا خەونی فەرهەنگی و كولتوری و رۆشنبیری و كۆمەاڵیەتی ،رێژەیەكی زۆری گەنج ئێستاش بارگاوین بە مەیلی حزبییانەی وشك و لە چركەساتێكی بەریەكەوتنی حزبەكان ئامادەیی گەورەترین سەرچیخی و بەیەكدا هەڵشاخانیان هەیە .گەنجگەلێك هەموو ئەو شتانەی بۆ خۆیانی رەوان��ی دەبینن ،بۆ بەرامبەرەكانیان بە گوناه. گەنجگەلێك هێندەی لە هەوڵی خۆبەتاڵكردنەوەدان، كەمتر خەیاڵیان الی لەخۆ بەخاوەن دەركەوتنە.
17
دیــمــانــە
Nov 2012 No 186
پێشکه‌وتن
18
گەنجگەلێك هێندەی خۆیان بن ،دووبارە و كۆپی بیركردنەوە و قسەكانی ئەوانی ترن .گەنجەلێك گوایە دەیانەوێ دەوروبەر و كۆمەڵگاكەیان و ستراكتۆرە سیاسی و كۆمەاڵیەتییەكەی بگۆڕن ،كەچی بوێری گۆڕینی خۆیان لە چوارچێوەی خێزانەكانیان و جۆری پەیوەندی و مامەڵەی كۆمەاڵیەتییەكەیان نییە ،لەوەش وێرانتر ئەوەیە كە بەرمەبنای چەند پێشمەرجێكی نەریتگەرا پاساوی خۆدزینەوەی بۆ دەهێننەوە. راستە ئەوە ئەركی دەسەاڵت و دامەزراوەكانییەتی ب��وار و زەمینەیان بۆ بڕەخسێنی كە گەنجان م��وم��ارەس��ەی ژی��ان��ی گەنجانەی خ��ۆی��ان بكەن و خەونەكانیان بێننە دی ،ئ��ەرك��ی خ��ێ��زان و كۆمەڵگا و دام��ەزراوە پەروەردەیی و كۆمەاڵیەتی و كولتورییەكانە كار بۆ ئەوە بكەن گەنج توانا و بەهرەكانی بتەقێنێتەوە ،بەاڵم دەبێ بەشی ئەوەش گەنج ئامادەیی ئ��ەوەی تێدا بێت ش��ەڕ لەگەڵ ستراكتۆرە سیاسی و كۆمەاڵیەتییەكە بكات و بە كردەوە خۆی لە كۆتی پاشكۆیەتی و شوێنكەوتەیی و ترس و شەرم داماڵی .ئاخر هەر بۆ نموونە هێشتا لەم نیشتمانەدا كەم نین ژمارەی ئەو گەنجانەی لە ترسی باوكیان نوێژ دەكەن ،یان لە شەرمی كۆمەڵگا وەك خۆیان ناپۆشن و ناخۆن و ناخۆنەوە ،یاخود لەبەر میراتی خێزانی و بنەماڵەیی شوێنكەوتەی یەك بیروبۆچوونی سیاسی و ئایدیۆلۆژین و دوور نییە لە هەڵبژاردنەكان و سەر سندوقەكاندا دەجار لە پێناو حزبەكەیان ساختە بكەن و دەنگ بدەن! پرسیار /زۆربەی الوان و نەوەی نوێ ،ئەوانەی ئارەزووی یەكێك لە ژانرەكانی خۆرۆشنبیركردنیان هەیە ،توانایان هەیە داهێنان بكەن ،بە داخەوە واز لە خولیاو ئارەزووەكانی خۆیان دەهێنن لە پێناو ژیاندا .بە بۆچونی بەرێزتان ئەمە خەتەری گەورەی نییە بۆ پێشكەوتنی فەرهەنگی و ئاستی پێشكەوتنی سیاسی و كۆمەاڵیەتیمان؟ نوری /نازانم كوان ئەو داهێنانانە؟ تۆ لە الیەنی تەكنەلۆژی و داهێنانی زانستی گەڕێ ،كوان ئەو هەموو داهێنانە فیكری و سیاسی و مەعریفییانەی گەنج ،كە بەرهەمی خوێندنەوە و قاڵبوونەوە بن و هەڵگری مانا و رەهەندێكی جیاوازتر بن لە نەوەی پێش خۆیان؟ كوا ئەو گوتارە عەقاڵنی و لۆژیكییەی گەنجان كە شەڕی چارەنووسساز لەگەڵ واقیعی باوی سیاسی و كۆمەاڵیەتی بكات و نەوەی پێش خۆی تێپەڕاندبێ و شەرمەزار كردبێ؟ من تا ئاستێك هاوكێشەكە پێچەوانە دەبینم، ئەوە رێژەیەكی زۆری گەنجانن لەبەر خەونی ماددی و دەسكەوتی زوو دەوڵەمەند ب��وون و لە پڕێ
بوون بە ك��وڕێ ،جڕت بۆ خوێندنەوە و كتێب و داهێنان لێدەدەن .تۆ بڕۆ سەیری تیراژی رۆژنامە و گۆڤارەكان بكە و بزانە كامەیە ئەو حەشاماتە گەنجەی پشكیان لێی هەیە .سەرێك لە خانە و دەزگاكانی چاپ و پەخش بدە و رێژەی ئەو هەموو كتێبەی چاپیان كردووە ،لەگەڵ ئاستی فرۆشەكەیان و لە نێویاندا پشكی گەنج لەو كڕینە بێنەبەرچاو.. بێگومان ئەمە مەترسییە لەسەر پرۆسەی گەشەكردنی كۆمەاڵیەتی و كولتوری و پێشكەوتنی كۆمەڵگا و خەونەكانمان بۆ كرانەوە و ئازادی ،بەاڵم بەشێكی ئەو مەترسییە سەرچاوەكەی خودی گەنج خۆیەتی .واتە نابێ گەنج لەو رەوشە بێگوناه نیشان بدرێ. توخوا گەنجێك بخوێنێتەوە ،دوای ئەو هەموو تاڵی و سوێرییانەی شەڕی براكوژی لە بۆنەكاندا شەڕە پەڕۆك دەكات و گوێی كۆاڵنەكان بە هۆڕن كاس دەكات؟ توخوا گەنجێك بیر بكاتەوە و قوڵ تێفكرێ ،دەچێتە نێو شەڕێكی سیاسی بەناوی دەسەاڵت و ئۆپۆزسیۆن ،كە خودی ئۆپۆزسیۆنەكەی درێژكراوەی هەمان ژینگە و عەقڵیەتی سیاسی و كۆمەاڵیەتی و هەمان مێژووی شكستەكانە و لەوەش وێرانتر هەنگاوێ بۆ هاتنە پێشەوەی توانای گەنجان بە رەوا نازانن و بەبێ هەڵبژاردن لە بورجی عاجدا جڵەوی دەسەاڵت دەگرنە دەست؟ توخوا گەنجێك بخوێنێتەوە و بیر بكاتەوە ،بە فیت و فەتوای پیاوێكی ئایینی و كۆلكە نەخوێندەوارێكی ناو كتێبی وەعز و ئیرشاد و خورافەكان دار وبەردی نیشتمان بەسەر یەكەوە خاپوور دەك��ات و ئ��ازادی كار و ژیانی ئەوانی تر دەخاتە بەردەم هەڕەشە و پرچی سەوزایی شەقامەكان دەڕوتێنێتەوە و یانە خێزانی و كۆمەاڵیەتییەكان گڕ تێبەر دەدا؟ توخوا گەنجێك ئەگەر بەشی ئەوە هوشیار بێت و بیر لە ئاییندەی خۆی وەك مرۆڤ و كۆمەڵگاكەی بكاتەوە ،بە لێشاو لە رقی دانەمەزراندن دەچێتە دەزگا ئەمنییەكان و هاوكار دەبێ لە بە پۆلیسی كردنی ئەم نیشتمانە؟ پرسیار /گەر بچینە بازاڕ و بۆ نموونە لە پەنجا گەنج بپرسی ح��ەزت لە چییە؟ راستەوخۆ پێت دەڵێت ،ژنی جوان و كۆشكی پسكیتی و ئۆتۆمبێلی مۆدێرن؟ لە كاتێكدا ئەمانە پێداویستی سادەی ژیانی هەموو مرۆڤێكن ،،ئەمە واتای ئەوە نییە گەنج خۆی لەبیر كردوە .بە بڕوای بەڕێزتان كێ بەرپرسە لەم دۆخە كوشندەیە؟ئایاچارسەر چییە؟ بێخاڵی /پێم وایە هاتینەوە سەر هەمان قسەكانی من ،بەاڵم ئەوەش لە بیر نەكەین كە خۆشگوزەرانی مافی هەموو كەسێكە .لەو نێوەشدا مافی گەنجیشە كاری بەردەوام و پاشەكەوتی باش و هاوسەری جوان و
نەوایەكی ئارامی هەبێ ،ئەوانە پێداویستی سەرەتایی نین ،بەڵكو ژیانین .ئەوەیان كە بۆ هەمووان فەراهەم نابێت ،سەرچاوە لەو بێدادی و نایەكسانییە دەگرێ، كە مرۆڤەكانی نیشتمانی بە گەنج و پیر و ژن و پیاو و منداڵەوە لەسەر بنەمای رەنگ و ئینتیمای سیاسی و ئایدیۆلۆژی دابەش كردووە .ئەو رەوشە ناهەموارە بەرهەمی نائامادەیی چەمكی هاوواڵتیبونە لەم واڵتە، بەرهەمی ئەو بیركردنەوەیەیە كە لەسەر بنەمای (والء) مرۆڤەكانی نیشتمان لە مافەكان بەرخورد دەك���ات ،ن��ەك لەسەر بنەمای هاوواڵتیبوون و هاوشووناسی ،دیارە مەبەست لە هاوشووناسی لێرە، ئاستە مرۆییەكەیەتی .نەك هەر ئەوە ،بەڵكو ئێستا خەریكە ئەو بێدادییە دەگاتە ئاستێك ئیدی چینی ناوەند نامێنێ ،ئەوەی دەمێنێتەوە لە سەرووی پلەی سەددی هەبوون و ئەوەی تریش لە پلەی ژێر سفری سەدی هەژاری .دیارە رێژەی داراكەش بەراورد بە رێژەی نەداراكە ئاسمان و رێسمانیان نێوانە و ئەوەی پێیان دەوترێ خواپێداو ،كە لە راستیدا گەندەڵی پێداو و هەلپەرستن ،لەچاو ئەوانەی تر بە پەنجەی دەست و كەمتریش دەژمێردرێن .بە كورتی جۆری سیستەمە سیاسییەكە و عەقڵیەتییە حوكمڕانییەكە و لە بەرامبەریشدا دڕدۆنگی و هەلپەرستی هێزە بەناو نەیارەكانی ئ��ەو سیستەم و عەقڵیەتە، هۆكاری ئەم هەلومەرجە كۆمەاڵیەتی و ئابوورییە ناهەموارەن ،بۆ نموونە ئەو هێزەی لە پێناو تەنها مانەوە و بەردەوامی خۆی ،لە بەرامبەر بڕێك پارە و قەربوو ،شازش نەك لەسەر كەرامەتی سیاسی خۆی ،بەڵكو سازش لەسەر خوێنی ئەندامەكانیشی دەكات ،چاوەڕوانی ئەوەی لێناكرێ سبەی جیاواز لە عەقڵیەتی حوكمڕانی باو ،كۆمەڵگا بخاتەوە سەر سكەی تەندروستی ژیان و نوێبوونەوە. پرسیار /رووكردنە لەشكری گەنجان بۆ وەرزش و فەرامۆشكردنی كایەكانی تری هونەری و رۆشنبیری و رێكخراوەیی و هتد .بە فەراغی فیكر ناودێر ناكرێت؟ بێخاڵی /لە راستیدا داهێنانی فیكری ،كارێكی تاكەكەسییە و پرسی رۆشنبیریش ،ب��ە مانا داهێنانەكەی ،دەستەبژێرییە .واتە تۆ ناتوانی هەموو گەنجێك ناچار بەوە بكەی كە دەبێ لە بواری نووسین و فیكردا داهێنان بكات ،لە كاتێكدا كە خەونی گەنجی زۆرن ،بە سەندنەوەی مافی مومارەسەكردنی ژیانی گەنجانە لە گەنج و ناچاركردنی بە تەنها ئاراستەیەكی كار و خەون بینین و كورتكردنەوەی خەونی گەنجانە لە تەنها كایەیەك ،لە بنەڕەتەوە ستەم كردنە لە خودی گەنج .لەبیر نەكەین وەرزش دیوێكی گرنگی
دیــمــانــە
Nov 2012 No 186
پرسیار /هەرچەندە پێشكەشكردنی پ��ڕۆژە لەالیەن الوان��ەوە كەم هەستی پێدەكرێت ،بەاڵم پرسیار ئەوەیە نابێت الو و نەوەی نوێ بە پڕۆژەی جددی و سەردەمیانە دەسەاڵت ناچار بكات ،گوێی لێ بگرێت ،چونكە دەس���ەاڵت ه��ەر دەرگاێكی نییە ،سەدان رێگا هەیە بۆ ئەوەی نائومێد نەبین پڕۆژەكانمان بگەێنینە ناوەندە كانی دەسەاڵت نەخا سمە الو و نەوەی نوێ دەسەاڵت ناچار بكات تەقەی لێبكات ،بۆ وێنە وەك ئەوەی لە سلێمانی ڕوویدا، ڕای بەڕێزتان لەم بارەیەوە چۆنە؟ -وەاڵم :راستە؛ رێگا و دەرووەكانی گەیاندنی
پێشکه‌وتن
ئەگەر كاری رێكخراوەیش ئەوەبێ كە ئێستا دەیبینین ،ئەوا لە بنەڕەتدا تۆڕێكە و گەنج وەك نێچیرێكی خافڵ دەخرێتە ناوی و لە بوون و بەهای خۆی دەخرێ .من باس لەو هەموو رێكخراوانەی سەر بە حزب ناكەم ،كە بەناوی پیشەیی و دیموكراتی
و ج��ەم��اوەری بوونەتە كارگەی لە مرۆڤخستنی هێزی مرۆیی گەنجان و كردنیان بە خزمەتكاری ئایدیۆلۆژیا و حزب ،بەڵكو زۆربەی هەر زۆری ئەو بەناو رێكخراوانەی كۆمەڵی مەدەنیش ،كە لەسەر حیسابی بودجەی گشتی كاوێژ دەكەن و لە كار و چاالكییەكانیاندا لە بری (شین بۆ حوسەین ،شەپۆر بۆ هەریسە دەكەن!) .ناوی چەند رێكخراوی بەناو رێكخراوی كۆمەڵی مەدەنی و سەنتەر و نێوەند و كۆڕ و كۆمەڵەی هونەری و رۆشنبیری و چاالكی ژنان و منداڵپارێز و چی و چیترت بۆ بژمێرم ،كە بە ناڕاستەوخۆ برابەشی گەندەڵییەكانن و لە گیرفانی میللەت خۆیان دەژیێنن و بەبێ پارە ئامادە نین وەاڵم��ی ساڵوێكیشت بدەنەوە ،لە كاتێكدا كاری مەدەنی كاری خۆبەخشییە .تەنانەت وەزارەت��ی رۆشنبیری و الوان لە سەردەمێكدا بەناوی خۆبەخشی شتێكی دامەزراند بەناوی (فەرهەنگخانە) و ژمارەیەك گەنجی كچ و كوڕی دڵسۆز و خوێن گەرم تواناكانیان بێ بەرامبەر خستە خزمەت ئەو فەرهەنگخانانەی، كە دامەزرێنەر و خاوەنەكانی بیرۆكەكە ،مووچەی باش و ئیفادی بەردەوامیان هەبوو .نەك هەر ئەوە، بەڵكو ئەگەر بە هەڵەدا نەچووبم ،هەندێك خاتوون و برادەر بوونە بەڕێوەبەری بەش و هۆبەیش ،وای لە بەڕێوەبەری گشتیش!!
www.lawanikurdistan.org
كایەی رۆشنبیرییە ،كۆمەڵگای ئێمە لەو ئاستەدا نا رۆشنبیرە ،بۆیە لەگەڵ نەخۆشییەكانی قەڵەوی و چی و چیتر دەستەو یەخەیە ،كۆمەڵگایەكە بەهای لەش ساخی و تەندروستی خۆی نازانێ .كەوابێت وەرزش جگە لە ئاستە ئارەزوومەندییەكەی ،دیوێكی دیكەی هوشیاری و رۆشنبیرییە ،چونكە وەك دەڵێن بیركردنەوەی ساخ ،لە جەستەی ساخ دایە. رێك لە ناوەڕۆكی پرسیارەكە حاڵی نیم ،كە ئاخۆ مەبەست لە بۆشایی فیكری و گرێدانەوەی بە گەنج مەبەست چییە ،بەاڵم ئەوەی فیكر بەرهەم دێنێ و داهێنان دەكات ،دەستەبژێرێكی كەمن و مەرجیش نییە هەموو جار گەنجان ئەو توانای داهێنانەیان هەبێ ،بەڵكو دەكرێ پیرێكیش كار لەناو كایەی فیكر و بوارەكانی دیكەی بەرهەمهێنانی فیكری بكات و داهێنان بكات .بە پێچەوانەوە بۆشایی هەستكردن بە چەمك و رەهەندەكانی گەنج بوون هەیە لە واڵتەكەماندا .بۆشایی بە هەند وەرنەگرتنی وزەی مرۆیی گەنج هەیە لە نیشتمانێكدا ،كە شانازی بەوە دەكات گوایە كۆمەڵگایەكی گەنجە .بۆشایی لە تێنەگەیشتن هەیە لە خەونی گەنجێتی. وەكوتر هەڵەیەكی ترسناك هەیە لە تێگەیشتنی گەنج بۆ چەمكی بەشداری سیاسی ،یان ئەوەی ئێوە لێرەدا بە بەشداری و كاری رێكخراوەیی ناوتان بردووە. گەنج لێرە وا دەزانێ ،بەشداری سیاسی ،واتە زوو بوونە دەسەاڵتدار و گەیشتن بە پلە و پۆستی حزبی و حكومی .گریمان با سبەی كوردستان بڕیار بدات هەرچی ستافی سەرۆكایەتییەكانی هەرێم و پەرلەمان و حكومەت هەیە ،بە بەڕێوەبەرە گشتییەكانیش ال ببرێن و بدرێنە دەست ژمارەیەك گەنج ،ئەی ئەو حەشاماتە گەنجە چی لێدەكەی كە پشكیان نابێ؟ پاشان كەم نین نموونەی ئەو گەنجانەی ،كە زۆربەی جار بەهەر ناو بیانوویێكەوە بێت بەسەر پشتی لەشكری هاوسۆزی گەنجەكان پەڕینەوە و بە پلە و پۆستی بەرزی حكومی و حزبی گەیشتن ،كەچی نەك گەنجانە نەژیان و ناژین و بیریان نەكردەوە و ناكەنەوە ،بەڵكو ترسناكتر لە نەوەی پێشوو ،لە دیوەخانەكانی حزب و تەكییەكانی حكومەتدا بوونە مورید و گوێڕایەڵی بێ پرسیار و گومان و خۆیان و خەونی گەنجی و دروشمە بریقەدارەكانیان و توێژەكەیانیان بیر چووەوە.
لەم نیشتمانەدا كەم نین ژمارەی ئەو گەنجانەی لە ترسی باوكیان نوێژ دەكەن ،یان لە شەرمی كۆمەڵگا وەك خۆیان ناپۆشن و ناخۆن و ناخۆنەوە
پڕۆژە و دەنگی گەنجان بەالیەنی پەیوەندیدار زۆرن، وەك چۆن میكانیزمەكانیشیان جیاوازن ،بەاڵم كەمترینیان تاقی كراونەتەوە و ئەوەی هەبووە كراوە زیاتر دەربڕینی وردە گلەیی و رازی شەرمنانە بوون. وەكوتر چەندە بوونی پڕۆژە بۆ گەنج گرنگە ،بەقەد ئەوەش بەدەنگەوەهاتنی ئەو پڕۆژە و داخوازییەی گەنجان گرنگترە ،كە بڕواناكەم تا ئ��ەم چركە ساتەش ئەگەر پڕۆژە هەبووبن ،وەك پێویست بە دەنگەوەهاتنیان هەبووبێت. بەهەرحاڵ ،كێشە ئەوە نییە گەنج پڕۆژەی هەیە یان نا ،رێگاو شێوازی گوزارشت لە خۆكردنی هەیە یان نا ،بەڵكو كێشەی سەرەكی گەنج ئەوەیە سەرەتا خۆی بناسێ ،خۆی بناسێ وەك شووناس ،وەك خەونە مرۆیی و كۆمەاڵیەتییەكان ،پاشان هێزی خۆی كۆ بكاتەوە و گوتارێكی روون و رەوان��ی هەبێت ،هاوكات ویستێكی خۆكرد و ئیرادەگەرانەی هەبێت بۆ خاوەن دەركەوتن لە خۆی ،نەك ببێتە ماكینەی ئیرادەی دەرەوەی ویستی گەنجانەی خۆی .روونتر بڵێین ئەركی یەكەمی گەنج ئەوەیە چیتر نەكەوێتە داوی تەونی ئەو رێكخراوانەی حزب (بە دەسەاڵت و ئۆپۆزسیۆنەوە) ،كە گوایە هەڵگری خەونی ئەوانن ،چونكە ئەزموون سەلماندوویەتی كە ئەو رێكخراوانە لە كارگەی بەرهەمهێنانی مرۆڤی گوێڕایەڵ بۆ وەعزەكانی سەركردە و ئامرازی ئامانجە ئایدیۆلۆژییەكانی حزب زیاتر ،هیچی تر نەبوون و نین و نابن..وەك چۆن ئەو بەناو رێكخراوانەی كۆمەڵی مەدەنی كە بەناو و رەن��گ و هوتافی جیاوازی رەونەقدارەوە خۆیان نمایش دەكەن ،كەچی لە داكۆكی كردن لە خەونی گەنج و توێژەكانی تر، یان لە ئاستی پێشهاتێكی سیاسی و كۆمەاڵیەتی نەخوازراودا و لە شوێنكاتی جیاواز و بە حوكمی دابەشبوونی كۆمەڵگای باشووری كوردستان لە ئاستە جوگرافی و ئایدیۆلۆژییەكەی ،كەوتوونەتە هەڵوێستی دووفاقی و دڕدۆنگانە مامەڵەیان كردووە و دەكەن ،ئەو رێكخراوانەی لە هەر شوێنكاتێك و لە ئاست هەر رووداو و پێشهاتێك بە دوو پێوانەی ج��ی��اواز دەیپێون ،پێوانەیەك كە لە بنەڕەتدا ئەتمۆسفیرێكی ئایدیۆلۆژی هەیە ،تا باكگراوندێكی دیكە .بۆیە گەنج ئێستا و لە یەك كاتدا پێویستی بە خۆناسین و دۆزینەوەی خودی مرۆییانە و درك كردن بە ماف و داخوازییە كۆمەاڵیەتی و تاكەكەسییەكان و خۆكۆكردنەوە و خۆرێكخستن و یەك گوتاری و بەرنامەی ستراتیژی و دەرچوون لە تەونی ئەو رێكخراوانەی هەیە ،كە بە ئاسانی كردوویانەتە نێچیری گوتار و ئیرادەی ئایدیۆلۆژی.
19
دیــمــانــە
Nov 2012 No 186
شوان عادل: لە ناوەوە و دەرەوە پەیوەندییان پێمانەوە کردووە و وتویانە ئێوە مەبەستتان دژایەتیی پارتییە دیمانە :پێشکەوتن
پێشکه‌وتن
20
لە دیمانەیەکی گۆڤاری پێشکەوتن دا شوان عادل ،بێژەری کەناڵی nrtباس لە سەرەتاکانی کاری رۆژنامەوانی خۆی و کارەکانی ئێستای لەو کەناڵە دەکات و ئەوە ڕەد دەکاتەوە کە کەناڵەکە دژی پارتی و سەر بە د.بەرهەم بێت پ :شوان عادل کێیە؟ و:لە ١٩٨٦\٣\١١لە شارۆچکەی کەالر لە دایک بوومە ،لە خێزانێکی خانەقینی ئاوارە، زۆربەی شارو شارۆچکەکانی باشوری عێراقم بینیوە ،ساڵێک دوو ساڵ لە شوێنێک بووینە، ئەو کاتەی لە کەالر بووین ئاوارە بووین لەوێ لە دایک بووم ،تا پێش ٢٠٠٣ئێمە لە رومادی بووین ساڵی دوات��ر گەڕاینەوە زێدی خۆمان خانەقین ،دواتر هاتمە سلێمانی خوێندنم تەواو کردووە ،لە سلێمانی دەژیم خێزانەکەم خەڵکی سلێمانییە. پ :بە خۆشەویستی ژیانی هاوسەریت پێک هێناوە؟ و:بە خۆشەویستی سێ ساڵ ،خێزانەکەم
ئێستا کارمەندی کۆمپانیایەکە لە رێگەی هونەرەوە ناسیم ،ئێمە لە گروپێک بووین براکەی بەرپرسی ئەو گروپە بوو تەنانەت ئەو حەزی لە کاری هونەریش نییە ،بەاڵم هونەر دۆستێکی باشە ،ناسینەکەم بە رێکەوت بوو ،بەاڵم دوای ماوەیەک ئەو پەیوەندییە لە نێوانمان دروست بوو ،وەکو هاوڕێ دواتر بوو بە خۆشەویستی و ئێستا خێزانمە ،ڕەنگە ئەگەر خێزانەکەم نەبایە ئێستا لە واڵتێکی تر بووم ،چونکە بەنیاز بووم سەفەر بکەم بۆ خوێندن ،دەتوانم بڵێم چرکە بە چرکەی ژیانم لە راگەیاندن ئەگەر سەرکەوتوو بم ئەو لەگەڵما بووە ،ئەو بۆ من هەموو شتێک بووە ئەو هاندەری سەرەکی من بووە. پ :کەی هاتیە نێو کاری راگەیاندن؟ و :دەرچ��ووی بەشی راگەیاندنی زانکۆی سلێمانیم ،ئەو بەشە بۆ من بە رێکەوت نەبووە حەزێکی منداڵیم بوو ،بەاڵم کاریگەری سینەما زیاتر بەسەرمەوە بووە ،سەرسامیم بۆ هونەری شانۆ و میوزیک و سینەما وای کرد بچمە بواری
تەلەڤیزیۆنەوە ،هەموو حەز و ئاواتم ئەوە بوو پەیمانگەی هونەرە جوانەکان تەواو بکەم وەکو ئەکتەرێک کار بکەم ،بەاڵم باری ژیانم وابوو لە خێزانێکی ئاوارە ژیاوم نەمتوانی بچمە ئەو بوارەوە ،هەندێک کاری ئەمالو ئەوالم کرد لە بواری شانۆ وەکو یاریدەری دەرهێنان ،بەاڵم نەگەیشتۆتە ئەو ئاستە و هونەر لێرە کەس ناژێنێت ،بۆیە ناچاربووم وەکو راگەیاندنکارێک کاری خۆم بکەم ،بەاڵم ئەگەر رۆژێک زانیم توانیم سەرکەوتوو بم لەو بوارە ڕەنگە کاری راگەیاندن ئەو حەزەی من پڕ نەکاتەوە ،یەکەم بەرکەوتنم لەگەڵ راگەیاندندا لە رادیۆی زانکۆی سلێمانی بوو ،نەمتوانی سەرکەوتوو بم نە لە بێژەری نە لە هەواڵ خوێندنەوە ،حەز و ئارەزووەکم بۆی نەبوو ،تەنیا بۆ ئەوە بوو کە خۆم بژیێنم خوێندکاربووم دڵنیا بووم لەوێ ناتوانم شتێکی وا فێربم شتەکان سادە بوون ،وەکو ئەزموونێک سودم وەرگرت لە دامەزێنەرانی رادیۆی میوزیک بووم لە سلێمانی ،یەکەم رادیۆی کوردی بوو کە
دیــمــانــە
Nov 2012 No 186
www.lawanikurdistan.org پێشکه‌وتن
تایبەتە بە میوزیک من پێشکەشکاری بەرنامە بووم ٨ ،مانگ بە بێ بەرامبەر کارم دەکرد لەبەر ئەوەی حەز و خولیای خۆم بوو ،ئێستا ئەو رادیۆیە ماوە دەنگی من لە رێکالمەکاندا دادەبەزێنن ،یەکێکە لە کارەکانم کە زۆر دڵم پێی خۆشە ب��ەش��دار ب��ووم لە دامەزراندنی رادیۆیەکی تایبەت بە مۆسیقا خاوەنی چەند ئاوازێکم ،بەاڵم من گۆرانی بێژ نیم .لە سەرەتای ساڵی ٢٠٠٧چوومە کەناڵی ئاسمانی (النهرین) لە سلێمانی ،کارکردنم ل��ەو کەناڵە وەکو پێشکەشکار و ئامادە کار بووم بەرنامەیەکی عەرەبی بوو لەسەر شوێنە گەشتوگوزارییەکانی هەرێمی کوردستان ،ماوەی ٧مانگ بەردەوام ب��ووم لە پێشکەشکردنی بەرنامەکە ،دواتر کەناڵەکە بە هۆی باری ئابوری راگیرا ،ماوەیەک بۆ هەندێک کەناڵ کاری کامێرامانیم دەکرد هەتا ٢٠٠٨ ٦\١وەک��و کارمەندێکی کەناڵی گەلی کوردستان دام��ەزرام وەکو هەواڵساز، دواتر بووم بە کارمەندی ئەرشیف و کامێرامان، نزیکەی دوو ساڵ کامێرامان بووم هەستم کرد هەندێ پێشکەوتنم بە خۆمەوە بینی لەگەڵ پەیامنێرەکان و سەردانیکردنم بۆ بەغدا کارکردنم لە گرینزۆن لە ناوچەی سەوزی بەغدا، بەر کەوتنم لەگەڵ هەندێک رۆژنامەنووسی جیهانی لە رۆیتەز ئەزموونێکی زۆر باش بوو زۆر شت فێربووم ،بۆیە داوام لە کەناڵەکەکرد بچمە بەشی پەیامنێران بە خۆشحاڵیەوە قبوڵییان کرد ساڵێک و ٨مانگ لەوێ کارم کرد وەکو پەیامنێر ،دواتر ئارەزووی ئەوەم هەبوو بچم لە بەغدا کار بکەم ئەو کاتە حەزم نەدەکرد لەو شەڕە بم کە ماوەیەک لە هەڵبژاردنەکانی ساڵی ٢٠٠٩دا هەبوو ،بیرم کردەوە کە ئەگەر شەڕ بکەم لە رێ راگەیاندنەوە با شەڕەکەم لە بەغدا بێت ،گەیاندنی ڕاو وبۆچوونی پارلەمانتار و سیاسەتمەدارەکانی ئەوێ نەک حزبی کوردی لە نێوان دوو شار ،بەاڵم ئەو دەرفەتەم بۆ نەرەخسا ئەوەبوو رۆژێک بە رێکەوت بیستم کەناڵی nrt دەکرێتەوە تەنانەت ناوی کەناڵەکەشم نەدەزانی، تەنیا دەمزانی کەناڵێکی هەواڵییە چووم دەست بەکاربووم. پ :دەوترێت سوتانی nrtوای کردووە الی
خەڵک خۆشەویست بێت بە چاوێکی سۆزەوە سەیری بکەن؟ و :لەوە دەچێت راست بێت بریار نەبوو ئەو رۆژە nrtدەست بە پەخش بکات ،بە پێویستی زانی دەست بە پەخش بکات ئەو پێویستیە بوو کە هەندێ بینەری راکێشاوە نەک سوتانی کەناڵەکە ،ئەگەر nrtنەسوتا بایە بەو شێوەیە کاری کردبایە دڵنیام بینەری خۆی دەبوو بە شێوازێکی جیاواز ک��اری لە سەر راگەیاندن ک��ردووە ،زۆرج��ار دەڵێن ل��ەوە دەچێت nrt کارێکی گەورەی نەکرد بێت ،ئەگەر لە واڵتێکی تر بایە ڕەنگە لە داهاتوودا کەناڵی هاو شێوەی nrtدروست بێت ملمالنێی بکات بتواتنێت ئیش بکات بینەر رابکێشێت ،بەاڵم ئەوەی nrtکردی پێشتر نەکرابوو ،بۆیە ئێستا بینەری خۆی هەیە سوتانی کەناڵەکە وای کرد nrtبە باشی کار بکات جیاواز بوو بۆیە سوتێندرا. پ:دەوترێت nrtبۆ لێدانی پارتی دروست بووە ڕای جەنابتان؟ و :راگەیاندن حەقی خۆیەتی چۆن بینەر رابکێشێت ،من ناچمە سەر زۆر شت مەسەلەن بەرنامەیەک مەبەستی هەبوو بێت ،نمونەیەکی زیندووی خۆم هەیە ئەویش بەرنامەی رۆژانەی مایکی خەڵکە ،دەیان کەس تا ئێستا لە ناوەوە و دەرەوەی پەیوەندییان بە بەرنامەکە کردووە وتیانە ئێوە مەبەستتان دژایەتی کردنی پارتی دیموکراتی کوردستانە ،بەاڵم من تەنیا ئەو دەڵێم بەو ئەزموونەی من لە بەرنامەکە کەس نەهاتووە بڵێت ئەو کەسەی قسەی بە پارتی وت رێگەی پێدراوە یان ئەو کەسەی وەسفی پارتی کرد رێگەی پێنەدرا ،هیچ شتی وا نەبووە تەوەرێکمان خستۆتە ڕوو ،خەڵک قسەی کردووە بۆ باسی ئەوە ناکرێت کەسانێک هێرشیان کردۆتە سەر الیەنەکانی تر وەکو گۆڕان و یەکێتی ،بۆ باسی ئەوە ناکرێت کەسانێک پەیوەندییان کردووە وەسفی سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستانیان کردووە هەندێجار رێگەمان دواوە وەسف بکەن بۆ ئەوەی بەرامبەرەکە وا تێنەگات ئێمە دژی ئەوین ،لە بەرنامەی من دژایەتی هیچ الیەنێک نەبووە هەموو الیەنگرانی الیەنەکان لەو بەرنامەیە قسەیان کردووە ،ناتوانم بەناوی هەموو کەناڵەکە
قسە بکەم ڕەنگە ئەوە بەڵگەیەک بێت کە ئەو قسەیە وانییە. پ :دەوترێت nrtسەر بە د.بەرهەمە ڕای تۆ چییە؟ و :پێشتر ئ��ەو پ��رس��ی��ارە ل��ە خ���اوەن و بەرێوەبەری کەناڵەکە ک��راوە ،بۆ دوو ساڵ دەچێت من کارمەندی ئەو کەناڵەم هەستم بەوە نەکردووە هی الیەنێک بێت ،کەس پاڵپشتی ناکات ئەگەرنا ئەوەی بەسەر نەدەهات ئەگەر بەپرسێک لە پشتی بایە پاڵپشتی مادی زیاتر دەکرا لە لێژنەی هەواڵەکانم تا ئێستا دەردەکەوت چ هەواڵێک بکەین چ نەکەین ،بەاڵم بەو شێوەیە نەبووە باوەڕناکەم وابێت. پ :لەماوەی ئەو دوو ساڵەدا کۆمەڵێک راگەیاندنکاری بە ئەزموون لەو کەناڵە بوون، هەندێک لەو راگەیاندنکارانە ئارەزوومەندانە رۆیشتن لە نێوشیاندا دەرکردن هەبووە؟ و :لە هەموو کەناڵێکدا ئەمە شتێکی ئاساییە من پێشتر لە کەناڵێکی تر ب��ووم ئێستا لە کەناڵێکی ترم ،بە داخ��ەوە هەندێک لەوانەی رۆیشتن ی��ان دەرک���ران ب���رادەری خ��ۆم بوون پێمناخۆشبوو وەکو شەخسی ،بەاڵم هەندێک پەیوەندی بە ئارەزووی خۆیان هەبووە هەندێک پەیوەندی بە ئیدارەی کەناڵەکەوە هەبووە هەندێکیان ئاگام لێی نەبووە. پ :رۆژێ��ک دێت ش��وان ع��ادل واز لە nrt بهێنێت؟ و :ئ��ەوە شتێکە من پێشبینی ناکەم بۆ داهاتوو ،بەاڵم نازانم ڕوودەدات یان نا هیوادارم ڕوونەدات. پ :خۆشترین و ناخۆشترین هەواڵ لە الیەن تۆ لە کەناڵەوە خوێندرابێتەوە کامە هەواڵ بووە؟ و :ناخۆشترین هەواڵ هەواڵی کوشتنی ئەو خێزانە ٧کەسییە بوو لە الیەن فڕۆکەکانی تورکیاوە لە قەندیل نەدەبوو لەو کاتەدا بگرییم، چونکە دەبێت ئەو هەست و سۆزە لە کارەکەم جیا بکەمەوە توانیم خ��ۆم کۆنتڕۆڵ بکەم خۆشترین هەواڵیش دووبارە کردنەوەی پەخشی nrtبوو.
21
دیــمــانــە
Nov 2012 No 186
بەرپرسی گروپی کچانی هونەری هەڵەبجە: لە کاتی پڕۆژە و چاالکیە هونەرییەکاندا ڕوو بەڕووی چەندین ڕەخنەی ڕووخێنەر بووینەتەوە دیدار/عومەرعزیز
پێشکه‌وتن
22
پەیمان عەزیز ،بەرپرسی گروپی کچانی هونەری هەڵەبجە ،ئاشکرای دەکات کە لە ئانی دروستبوونی گروپەکەیانەوە هەتا ئێستا ڕوو ب��ەڕووی چەندین ڕەخنەی ڕوو خێنەر بوونەتەوە و بە تایبەت لە کاتی پڕۆژە و چاالکییە هونەرییەکانیاندا. بەرپرسی گروپی کچانی ه��ون��ەری هەڵەبجە، پێشیوایە هەموو ئەو ڕەخنانە زیاتر گروپەکەیان کاراتر دەکات و لە چوارچێوەی کارو پڕۆژەدا بەردەوامیان پێ دەبەخشێت. گروپی کچانی هونەری هەڵەبجە ،لە ( )١٣سیازدە ئەندامی کچ پێکهاتوون و ئەم گروپە بە شێوازێکی سەر بە خۆو وەک دەستەیەک لە کچانی هونەری هەڵەبجە لە شاری هەڵەبجەدا لە ()٢٠١٠/١١/١ یەکی یازدەی دووه��ەزارو دەدا دام��ەزراون و ئامانج لە دامەزراندنیشیان دەرخستنی توانا هونەرییەکانی کچانی هەڵەبجەیە و هەروەها ئاشناکردنیانە بە دنیای هونەر. لە سەرەتای قسەکانیدا بۆ (پێشکەوتن) پەیمان عەزیز ،بەرپرسی گروپی کچانی هونەری هەڵەبجە گوتی»:بۆ دەرکەوتنی توانا هونەرییەکانی کچانی هەڵەبجە و ناساندنیان بە دەوروبەر بە پێویستمان زانی کە گروپێکی لەم شێوەیە دابمەزرێنین بۆیە پەیوەندیمانکرد بە کوێستان خان جێگری سەرۆکی شارەوانی هەڵەبجە ،ئەویش هەوڵ و پشتیوانی خۆیی بۆ گروپەکەمان دەربڕی و تا ئێستاش گروپەکەمان بەردەوامە لە کار و پڕۆژەدا»
هەروەها گوتی »:گروپەکەمان بە شێوەیەکی س��ەر بەخۆ درێ��ژەی بە ک��ارو چاالکی داوە و لە کاتی ئەنجامدانی هەر پڕۆژە و چاالکییەکدا ئەرکە مادییەکەی دەکەوێتەسەر ئەندامانی گروپەکەمان، ئەمە سەرەڕای ماندووبوونمان لە ڕووی مەعنەوییەوە» ک��ارو چاالکییەکانی گروپی کچانی هونەری هەڵەبجە زیاتر خۆی لە (شیعر و شانۆ و شێوەکاری دەبینێتەوە) کە ئەویش لە ش��اری هەڵەبجە و دەوروب���ەری ئەنجامدراون و بە گوتەی بەرپرسی گروپەکەش لە ئایندەشدا بەردەوام دەبن لە درێژەدان بە کار و چاالکی لەو چوار چێوەیەدا ،بە ئومێدی ئەوەی لە شارەکەدا زیاتر برەو بە بواری هونەر و ڕۆشنبیری بدەن. لە درێژەی قسەکانیدا بەرپرسی گروپی کچانی هونەری هەڵەبجە ئاماژەی بەوەشکرد کە »:پێویستە لێرەوە زۆر سوپاسی خ��ان��ەوادەی یەک بە یەکی کچانی ناو گروپەکەمان بکەم کە بەردەوام هاندەر و هاوکارمانن و هەروەها زۆر سوپاسی بەڕێز مامۆستا ئاودێرعوسمان کە مامۆستای پەیمانگای هونەرە جوانەکانی هەڵەبجەیە بکەم لە بەر ئەوەی ئەویش هەمیشە هاوکارمانەو لەگەڵ ئەوەشدا زۆرسوپاس بۆ بە ڕێز کوێستان خان و بەڕێز کاک ئەردەاڵن کاکەیی کە بەردەوام ماندوو دەبن لە گەڵماندا» هەڵەبجە وەک ناوەندێکی ڕۆشنبیری چەندین گروپ و سەنتەر و ڕێکخراوی تێدایە کە هەر یەکەیان و بە پێی ئامانج و ئەرکی خۆی خزمەت بە بواری ڕۆشنبیری و چاالکی دەکات لە شارەکەدا و ئەمەش ڕەنگدانەوەی دەبێت لە سەر دروستبوونی گروپێکی
هونەری کچان کە شان بە شانی کوڕان هەموو کۆت و بەندێک بشکێنن و تواناکانی خۆیان وەک کچ بەرجەستە بکەن. الی خۆیشیەوە جێگری س��ەرۆک��ی ش��ارەوان��ی هەڵەبجە ئ��ام��اژە ب��ەوە دەک��ات کە لە سەرەتای دروستبوونی گروپەکەوە پەیوەندییان پێوە کردووە و ئەویش پشتگیری ت��ەواوی بۆیان دەربڕیووە ،لە بەر ئەوەی بوونی گروپێکی وا پێویستە و هەروەها گەڕانەوەی ژن بۆ کایەی ئیشکردن زۆر گرنگە بۆ هەڵەبجە. کوێستان ئەکرەم ،جێگری سەرۆکی شارەوانی هەڵەبجە لە لێدوانێکدا لەو بارەیەوە بە (پێشکەوتن) ی ڕاگەیاند»:بۆ ئەوەی بگەین بە ئاستی قۆناغە جیاجیاکان ل��ە ب����واری پێشکەوتن و ب���واری شارستانیەتدا ،بۆیە بەڵێن دەدەین کە بەردەوام بین لە پشتگیری کردنی ئەم گروپە لە پێناو جوانتر کردن و گەڕاندنەوەی شارستانیەتیەکی تازە بۆ هەڵەبجە» ئ��ەو جێگرەی س��ەرۆک��ی ش��ارەوان��ی هەڵەبجە گوتی»:پێشتر بەهۆی ئەو بارودۆخە سیاسییەوە کە لە هەڵەبجەدا هەبووە ئیش و کاری ژن قەتیس مابووە و نەیان توانیووە ئیش بکەن ،چونکە ماوەیەکی زۆر ئیسالمیە توندڕەوەکان لەم سنورەدا بوون ،بۆیە ئەو توانایەی کە کچان هەیان بووە هەر لە ناخی خۆیاندا بە قەتیسماوی ماوەتەوە ،بەاڵم لە ئێستا لە سایەی ئازادی و سەروەری هەرێمی کوردستان کە هەڵەبجەشی گرتۆتەوە ژنانمان زۆر کارامە و چاالکانە ئیش و کارەکانی خۆیان دەکەن کە ئەمەش جێگەی دڵخۆشییە بۆ ئێمەی هەڵەبجەیی»
هــونــەری
Nov 2012 No 186
سروە شەهاب:
موزیک فێری بینینی جوانیەکان و هەستە جوانەکانی کردم
پێشکه‌وتن
دەسپێکی کارە هونەریەکانی دەگەڕێتەوە بۆ پەیمانگای هونەرەجوانەکانی سلێمانی کەقوتابی بەشی موزیک بووە ،ماوەی پێنچ ساڵە ئەندامی گروپی کیژانی سلێمانیە، ئامێری فلووتی بۆ خۆی هەڵبژاردووە ،بۆ ئەم مەبەستە دیمانەیەکمان بەم شێوەیە ئەنجامدا: سەرەتا لێمان پرسی موزیک الی خاتوو (سروە ) چی دەگەیەنێ لەوەاڵمدا گووتی: موزیک الی من زمان حاڵی هەستە لە کاتێکا کە هیچ رێگەیەک نییە بۆ دەربڕینی ئەو هەستە،پاشان باسی لەو ئاستەی ئێستای کرد کە کێ هاوکاری بووە بۆ ئەم ئاستەی و گووتی :کۆڵ نەدانی خۆم و بەردەوامیم و رەخ��ن��ە دروس��ت��ک��ەرو ڕوخ��ێ��ن��ەرەک��ان��ی چواردەورم،تارادەیەک هاوکاری ماڵەوە،ئەو خاتوونە باسی لەپەیمانگای هونەرەجوانەکرد ک��ە ت��اچ��ەن��د س����وودی ل��ێ وەرگ���رت���وە و
www.lawanikurdistan.org
دیمانە :هێمن خلیل
گووتی:پەیمانگا بۆ من دەرگایەک بوو بۆ ناساندنی من لە دونیای موزیک ،هەروەها باسی لەوچاالکیانە کرد تێیدابەشداربووە گووتی :چاالکیەکان زۆرن کە تێیدا بەشداربووم لەوانە فێستیڤالەکانی پەیمانگا و سەرجەم چاالکیەکان ،سەرجەم کۆنسێرتەکانی گروپی کیژانی سلێمانی. هەر سەبارەت بەهونەری ک��وردی لێمان پرسی وەکو دەرچووی پەیمانگاو موزیکزانێک هونەری کوردی لەچ ئاستێکدا دەبینی بەرێزیان گووتی :هونەری کوردی وەک خودی خۆی زۆر لە ئاستێکی باشە گەر بە تێکەڵکردنی لەگەڵ هونەری میللەتان نەشێوێنرێت،ئەو موزیکزانە بەم شێوەیە پێناسەی ئامێری فلووتی کردو گووتی :تۆن بە تۆنی فلوتەکەم ئەو هەستەیە کەلە ناخمایە. ڕای خاتوو سروە بۆ پێش خستنی هونەری ک��وردی گووتی :زۆرن ئەو هەنگاوانەی کە دەب��ێ��ت بنرێن،لەوانە ل��ە ب���واری موزیکدا
ک��ۆک��ردن��ەوە و نوسینەوە و بە نۆتاندنی شاکارە کوردییەکان تا لەناو نەچن و بکرێنە سونبولێک بۆ مۆزیکی کوردی ،باسی لەوە کرد کە هونەری چی فێر ک��ردوو گووتی : من وەک موزیکزانێک تاڕادەیەک لە ئاستی خۆم ڕازیم،چونکە هێشتا ماومە پێگەی خۆم ببینمەوە لەنێوموزک ،موزیک فێری بینینی جوانیەکان و هەستە جوانەکانی کردم. هەروەها باسی لەئاستی موزیکژەنان کردو گووتی :ل��ە چ��او ئ��ەو کەموکورتیە زۆرەی کەلێرە هەیە لە ئاستێکی باشایە ،چونکە گەر بێیت موقارەنەیەک بکەیت لە نێوان ئێرەو واڵتانی دەرەوە جیاوازیەکی زۆر هەیە. باسی لەدوا پ��ڕۆژەی کردو گووتی :لە ئێستادا سەرقاڵی ئامادەکاری کارێکی موزیک و گۆرانیم لەسەر ئاستی کوردستانی گەورە واتە چوارپارچەی کوردستان. دوا وتەم :موزیک ژیانمە.
23
جـوگـرافـی
Nov 2012 No 186
أ/ئاسیا /١٥تاجیکستان
هەرجارەو واڵتێك
چۆمان تەقێدین
وتن وتن پێشکه پێشکه
24
/١ناوی فەرمی /کۆماری تاجیکستان. /٢پایتەخت /دووشەنبە ٨٠٠.٠٠٠کەس. /٣م��ان��ای واڵت /وش��ەی تاجیکستان ل��ەدوو بڕگە وشە پێکدێت ،کەیەکەمیان وشەی تاجیکە ک��ەوش��ەێ��ک��ی فارسییە ک��ەب��ەوات��ەی خ��اوەن��ی تاجی پادشا دێ��ت کەناوێکە بۆشائیسماعیلی سامانی(٩٠٧-٨٩٢ز)کەسێیەمین پادشای دەوڵەتی سامانی کوردی بووە بەکارهاتووە ،وەدووەمیان وشەی ستانە کەواتەی نیشتمان یان واڵت دێت، کەواتە هەردوو بەسەر یەکەوە واتەی نیشتمان یان واڵتی خاوەنی تاج دێت. /٤دانیشتوان٨.٠٠٠.٠٠٠ /کەس. /٥رووبەر ١٤٣.١٠٠ /کیلۆمەتر چوار گۆشە. /٦ڕۆژی سەربەخۆیی ١٩٩١/٩/٩ /لە یەکێتی سۆڤێەتی جاران. /٧نەتەوە ١٥ /نەتەوەی تێدایە کەئەمانەن. ت��اج��ی��ک ،%٦٥ئ���ۆزب���ەک ،%١٥یاگیۆبی،%٥ ئ��ی��گ��ۆر ،%٥ت��ات��ار ،%٢ڕووس ،%١.٥ک���ورد،%١ قرغیز ،%١کازاخ ،%١باشکیر ،%١لیولی(موتان)،%١ ئ��ۆس��ی��ت ،%٠.٥ت��ورک��م��ان ،%٠.٥ع����ەرەب،%٠.٣ جولەکە.%٠.٢ /٨ئ��ای��ی��ن /ئ��ی��س�لام(%٩٨.٣س��ون��ن��ە،%٩٥ ش��ی��ع��ە ،)%٣.٣م��ەس��ی��ح��ی(ئ��ۆرپ��ۆزک��س)،%١.٥ جولەکە.%٠.٢ /٩زم���ان /تاجیکی فەرمی وڕووس��ی وزمانی نەتەوەکانی تر. /١٠دراو /س��ام��ان= ١٠٠دره�����م .ک��ە پێش ساڵی٢٠٠٠ز رۆبڵ بوو. /١١زانینی خوێندن ونووسین.%٩٩ / /١٢رژێ��م��ی دەس���ەاڵت /ک��ۆم��اری دیموکراتی پەرلەمانی ،کە پەرلەمان ل��ەدوو ئەنجوومەن پێکدێت یەکەمیان ئەنجوومەنی بااڵیە کەلە٣٤ ئەندام پێکهاتووە٢٦ ،ئەندام لەڕێگەی هەڵبژاردنی ناراستەخۆ ئەبێت ،و ٨ئەندامەکەی تریش لەالیەن سەرۆکی واڵت دائەمەزرێن ،دووەمیان ئەنجوومەنی نیشتمانییەکەلە ٦٣ئەندام کەڕاستەخۆ لەالیەن گەلەوە هەڵدەبژێرن.
/١٣داهاتی نەتەوەیی١٦.٨٠٠.٠٠٠.٠٠٠ /ملیار وملیۆن دۆالر لەساڵێکدا. /١٤بەشی تاک لەداهاتی نەتەوەیی٢.١٠٠ / دۆالر. /١٥زەویی کشتوکاڵی %٧ /لەرووبەری واڵت. /١٦بەرهەمی کشتوکاڵی /لۆکە (پەمۆ) ،گوڵ، گەنم ،جۆ ،تەڕە ،میوەجات ،چەوەندەری شەکر. /١٧سامانی ئاژەڵی٢.٥٠٠ /ملیۆن ونیو سەر مەڕ٢.٥٠٠ ،ملیۆن سەر پەلەوەر٢ ،ملیۆن سەر مانگا(چێڵ) ١.٥٠٠ ،ملیۆن ونیو سەر بزن. /١٨بەرهەمی کارەبا ١٤ /ملیار کیلۆوات کاتژمێر. /١٩سامانی سروشتی /کانگای زۆر دەوڵەمەندی هەیە لەکانزاکان. /٢٠پیشەسازییەکانی /ئەلەمنیۆم ،قۆرقوشم، رۆن ،ئامێری ،کەرتکردنی ،ئاسن ،دروستکردنی، چیمەنتۆ ،ت��ەل��ەف��ۆن ،س���اردک���ەرەوە ،بەفرگر، کەلوپەلی ئەلیکترۆنی وکارەبایی ،رستن وچینین، گۆشتی ئامادەکراو ،پوختەکردنی کانزاکان. /٢١دەرچ���ووەک���ان���ی /گ���وڵ ،ل��ۆک��ە(پ��ەم��ۆ)، میوەجات ،رستن و چنین ،گۆشت ،رۆن ،کانزای خاو ،ئاژەڵی زیندوو. /٢٢هاتووەکانی /ئۆتۆمبێل وپێداویستەکانی، کەل وپەلی تری گواستنەوە ،م��ادەی کیمیاوی، پێداویستەخۆراکییەکان ،رستن و چنین. /٢٣هاوبەشی بازرگانی /ڕووسیا ،ئوکرانیا، کازاخستان ،ئۆزبەکستان ،تورکیا ،ئێران ،بەشێک لەواڵتانی یەکێتی ئەوروپا ،واڵتانی تری یەکێتی سۆڤێەتی پێشوو. /٢٤شارە گرنگەکانی /خونجەند ،کوالب ،قرغان تەپە ،کان بادام ،خوزنت ،ئاستروشن ،ئۆراتەپە، خاروک ،وحدت ،یاوان.موزەفەر ئاباد ،سەربەند، تباشر. /٢٥پێگەوسنووری جوگرافی /ناوەندی ئاسیا ،کە هیچ سنوورێکی ناکەوتە سەر دەریا ،لە باکوورەوە هەر دوو واڵتی کازاخستان و ئۆزبەکستانە ولە خۆرئاواوە هەر واڵتی ئۆزبەکستان و لە باشوورەوە واڵتی ئەفغانستان و لە خۆرهەاڵتەوە واڵتی چینی
میللییە. /٢٦داب��ەش��ی جوگرافی /تاجیکستان بەسەر چوار ویالیەت(ئوستان) ولەگەڵ هەرێمی ئۆتۆنۆمی پایتەخت داب��ەش ک��راوە ،کەبەسەر ٢٠پارێزگا دابەش کرا. /٢٧کورتەیەک لەمێژووی واڵت /تاجیکستان ه��ەر لەکۆنەوە واڵتێکی ئ��اوەدان��ە کەنیشتمانی هەردوو نەتەوەی تەخاری وسغدی بووە ،کەدوو نەتەوەی ئێرانی هاونەژادی نەتەوەی ک��وردەن، کەئەو دوو نەتەوەیە بەباپیرانی نەتەوەی ئێستای تاجیک دائەنێرێن ،و تاجیکستان قەڵەمڕەویی ئیمپراتۆریای هەخامەنشی(٣٣٠-٥٥٠پ.ز)ی فارس ب��ووە ،لەساڵی(٣٣٠پ.ز) و دوای��ی دامەزراندنی ئیمپراتۆریای ماد لە کوردستان و پەلهاویشتنی بۆ ناوچەکانی دەوروبەر ئەوە بوو واڵتانی ئێستای ئاسیای ناوەند بوونە بەشێک لەو ئیمپراتۆریا کوردییە ک��ە واڵت��ی تاجیکستان یەکێک بوو لەوان ،دوایی ئیمپراتۆریای ماد لە الیەن سوپای میرنشینی هەخامەنشی فارسان رووخ��ا بەبێ شەڕ و هەخامەنشی لە میرنشینییەوە گۆڕا بۆ ئیمپراتۆریا ،کە ئەوە بوو ئەو واڵتە بووە بەشێک لەو ئیمپراتۆریا فارسییە ،کاتێک سوپای مەکدۆنی- یۆنانی بەسەرکردایەتی ئەلکیساندەری مەکدۆنی، واڵتانی ئێرانی داگیرکرد ،واڵتی تاجیکستان یەکێک لەو واڵتانەی ئێران بوو کەالیەن سوپای مەکدۆنی- یۆنانی یەوە داگیرکرا ،بەشێک لە ئیمپراتۆریای مەکدۆنیا-یۆنان ،دوای��ی مردنی ئەلکیساندەری مەکدۆنی و ئیمپراتۆریا دابەش بوو بۆ سێ بەش ،کە واڵتانی ئێران کە تاجیکستانیشی تیا بوو ،و واڵتانی شام تیادا بوو کەبووە بەشی ژەن��ەڕاڵ سلوکی، دەوڵ��ەت��ەک��ەی دام��ەزران��د لەساڵی( )٣٢٣پ.ز، دامەزراندنی ئیمپراتۆریای ئەشکانی لە واڵتی فارس و گرتنی سەرجەم هەرێمەکانی سەر بە ئیمپراتۆریای سلوکی لە الی��ەن سوپاکەیانەوە ،واڵت��ی سغدی کۆنیش بەشێک بووە لەو هەرێمە گیراوانە ،دوایی بووە بەشێک لە ئیمپراتۆریای ساسانی کەدوایین ئیمپراتۆریای ک��وردی پێش ئیسالمە.دووەبارە
جـوگـرافـی
Nov 2012 No 186
www.lawanikurdistan.org www. lawanikurdistan. org
واڵتانی ئێرانی نەژاد کەبەشێک بوو لە ئیمپراتۆریای س��اس��ان��ی ک����وردی ،ه��ەڕەش��ەی داگ��ی��رک��ردن��ی لێکرایەوە ،کە ئەمجارە سوپای مەکدۆنی-یۆنانی ن��ەب��وو ،بەڵکو سوپای عەرەبەموسڵمانەکان بوو کەهێزێکی تازەپێگەیشتووی جیهان بوون، تاجیکستان یەکێک بوو لەو هەرێمانەی ئێران کەئەم سوپایە دەستی بەسەرداگرت بەم شێوەیە ب��ووە قەڵەمڕەویی خەالفەتەکانی ئیسالمی. وەتاجیکستان یەکێک بووە لەو واڵتانەی کەدەوری سەرەکی گێراوە لەشارستانیەتی جیهانی ئیسالمی وە دوای��ی الواز بوونی خەالفەتی عەباسییان، میرنشینی سامانییانی(٩٩٩-٨١٩ز)ی ک��وردان بووە فەرمانڕەوایی تاجیکستان ،وەدوایی ئەوانیش غەزنەوییەکان(١٥٠-٩٧٧ز) لەو واڵتەدا دەسەاڵتدار بوون ،لە سەرەتاکانی سەدەی سیانزدەی زانیی دەوڵەتی خواریزمییان(١٢٢١-١٠٧٧ز) دەستی بە سەردا گرت تا ئەو کاتەی سوپای مەگۆلییان لە ساڵی(١٢٢١ز) دەوڵەتی خواریزمییان رووخاند و ب��ووە بەشێک لە ئیمپراتۆریای مەگۆلییان، کەلەخاکی ئۆزبەکستانەوە تەیموری لەنگ س��ەری هەڵدا لە س��اڵ��ی(١٣٧٠ز)ەوە سەرجەم واڵتانی ناوچەکەی داگیرکرد کە تاجیکستان بەشێک بوولێیان ،کەبارودۆخەکە بەم شێوەیە مایەوە تا لەساڵی(١٨٦٩ز)سوپای ئیمپراتۆریای رووسیای قەیسەری توانی واڵتەکە داگیر بکات، ک��ردی بە بەشێک لە ئیمپراتۆریای رووسیای قەیسەری ،لەدوایی سەرکەوتنی شۆڕشی ئۆکتۆ بەر ل��ەس��اڵ��ی(١٩١٧ز) بە رابەرایەتی فالدیمیر
لینین(١٩٢٤-١٩١٧ز) و لەساڵی(١٩٢١ز)بەپێدانی مافی ئۆتۆنۆمی خرایە سەر کۆماری تورکمانستانی سۆشیالیستی سۆڤێەتی ،لەساڵی(١٩٢٢ز)بووە کۆمارێکی یەکێتی ،لەساڵی(١٩٢٤ز)کۆماری تاجیکستانی سۆشیالیستی سۆڤێەتی ،لەدوای ساڵی(١٩٢٩ز)بەفەرمی بووە یەکێک لەکۆمارەکانی یەکێتی سۆڤێەتی پێشوو ،واڵتەکە بووە واڵتێکی هێمن و پێشکەوتوو ،لەدوایی ساڵی(١٩٧٨ز) بزووتنەوەیەکی نیشتمانی سەریهەڵدا ،کەلەپێناو سەربەخۆیی تاجیکستان لەدژی یەکێتی سۆڤێەتی پێشو خەباتی ک��رد ،ل��ەس��اڵ��ی(١٩٨٩ز) بەرەی میللی نیشتمانی ڕاگەێننرا ،توانی لەسەرجەمی واڵتی تاجیکستان زمانی تاجیکی بکەنە زمانی فەرمی ،لەفیبرایری س��اڵ��ی(١٩٩٠ز) لەئەنجامی خۆپیشاندانێکی میللی لەدژی سکرتێری یەکەمی پارتی شیوعی تاجیکی کەناوی مقار مخاموف بوو لەشاری دوشەنبەی پایتەخت شەڕی ناوخۆ سەریهەڵدا ،هێزەکانی پۆلیس و سوپا رووبەڕووی خۆپیشاندەران بوونەوە ،شەڕوپێکدادان لەنێوان خۆپیشاندەران وهێزەکانی پۆلیس و سوپابەردەوام بوو ،لەڕۆژی /١٣فیبرایر ١٩٩٠/سەرجەم هۆیەکانی گواستنەوە و گەیاندنی هاوواڵتیان ڕاگیرا و باخچە و قوتابخانە بنەڕەتی ،و ئامادەیی و پەیمانگاو زانکۆکان دەوامیان تێدا ڕاگیرا و گۆڤار و ڕۆژنامەکان ،خرانە ژێرچاودێری ،لە ڕۆژی ١٩٩١/٩/٩تاجیکستان توانی بەشێوەیەکی کۆتایی سەربەخۆیی لە یەکێتی سۆڤێەتی پێشوو بەدەست بێنێت و بووە واڵتێکی سەربەخۆ و ئازاد ،لەساڵی
(١٩٩٢ز) بزوونتەوەیەکی ئیسالمی سەریهەڵدا کەالیەن ئۆزبەکستان پشتیوانی ئەکرا ،لەمانگی یونیو لەباشووری واڵت شەڕ لەنێوان الیەنگیرانی سەرۆکی واڵت و ئۆپۆزسیۆنی ئیسالمی بەرپابوو، ک��ەب��ووە ه��ۆی ئ��اوارەب��وون��ی ١٤٠ه����ەزار کەس، لەمانگی/سێپتمبر هێزەکانی ئۆپۆزسیۆن توانیان شاری کورگان داگیربکەن ،لەمانگی/دیسەمبەر پایتەختیش داگیرکرا ،ئیمام عەلی ڕەحمان بووە سەرۆکی واڵت ،هێزەکانی ڕووسیا توانیان سنووری تاجیکستان دابخەن لەبەردەم تیرۆستانی ئەفغان، کەهاوکاری ئۆپۆزسیۆنی ئیسالمی تاجیک بوون، توانی ب��ووی��ان زۆرب���ەی واڵت کۆنترۆڵ بکەن، ل��ەس��اڵ��ی(١٩٩٣ز)ل��ەش��اری کابولی پایتەختی ئەفغانستان ڕێککەوتننامەیەک لەنێوان حکومەت و ئۆپۆزسیۆن بەسترا ،بەاڵم سەری نەگرت بەهۆی بەردەوامی شەڕ و پێکدادانەوە ،لەنێوان مانگی/ ئەبریلی ساڵی ١٩٩٤بۆمانگی/مایوی ساڵی١٩٩٥ هەشت جار ئاگربەست ڕاگەێنرا لەنێوان هەردووال، لە/٢٣دیسەمبەر١٩٩٦/لە مۆسکۆی پایتەختی فیدراسیۆنی رووسیا لەنێوان سەرۆک واڵت ئیمام عەلی ڕەحمان و سەرکردەی ،ئۆپۆزسیۆن سعید عەبدوڵاڵ نوری ڕێکەوتننامەیەک مۆرکرا ،لە/٢٧ یونیوم١٩٩٧بەشێوەیەکی کۆتایی لەکرملینی لەمۆسکۆی پایتەختی فیدراسیۆنی رووسیا لە نێوان حکومەت وئۆپۆزسیۆن مۆرکرا ،لەساڵی(١٩٩٨ز هێزەکانی حکومەت شاری کورگانیان گرتەوە ،شەڕ کۆتایی پێهاتەوە ،دووبارە واڵت دەستی کردووە بەپێشکەوتن.
وتن وتن پێشکه پێشکه
25
دیــانــە
Nov 2012 No 186
هەژار مەجید: پێم وانیە ئەگەر کەسێکت خۆش ویست مەرج بێت ژیانی هاوسەری لەگەڵ پێکبهێنی دیمانە :تریفە ئازاد
پێشکه‌وتن
26
کەسێکی زۆر سادەیە ،هەموو بەیانیەک لە گەڵ هەاڵتنی خۆر دەبێتە میوانی زۆربەی ماڵەکان ،لە رێگەی بەرنامەی بەیانی باش کوردستان ،بەیانی باش لە هەموو ماڵەکان دەکات بە بێ جیاوازی، هەژار مەجید محمد ئەمین ساڵی ١٩٨٢لە هەولێر لە دایک بووە ،خێزاندارە و خاوەنی کچێکی چاو گەشە ،تەمەنی سێ ساڵ و نیوە ،دەرچ��ووی پەیمانگای مەڵبەندی مامۆستایانی هەولێرە ،لە نزیکەوە گۆڤاری پێشکەوتن بەسەری کردەوە پ/سەرەتای دەست پێکردنت بۆ ڕاگەیاندن بۆ کەی دەگەرێتەوە؟ وەاڵم /ئەو کاتەی کە لە قۆناغی ئامادەیی قوتابی بووم ،چەند بابەتێکم نووسی بۆ گۆڤاری (خەباتی قوتابیان)ی ئەوسا ،بەاڵم ب��ەردەوام نەبووم ،چونکە پێویستم بەکەسێک بوو لە ڕووی مەعنەویەوە هاوکارم بێت ،بۆ ئەوەی ڕێگایەکم پیشان بدات تا بتوانم لە کارەکانم سەرکەوتووبم، لە دوایدا کە پەیمانگام تەواو کردو بە پیشەی مامۆستا دامەزرام لە قەزای چۆمان ماوەی سێ ساڵیش لە وێ ب��ووم ،دوور ب��ووم لە هەموو شتێک بۆیە نەمتوانی ئەو ح��ەزەی خۆم پەرە پێ بدەم ،لە ساڵی ٢٠٠٨یش گواسترامەوە بۆ هەولێر لەڕێگەی چەند برادەرێکەوە چوومە ڕادیۆی دەنگی کوردستان ،واتە لە ساڵی ٢٠٠٨وە من لە دەنگی کوردستان کار دەک��ەم و بەرنامەی بەیانی باش کوردستان پێشکەش دەکەم ،جگە لە کاری بێژەری هەواڵەکان و کۆمەڵێک بەرنامەی تریش پێشکەش دەکەم ،هەندێک جار بەپێی توانا ڕاپۆرتە هەواڵیش ئامادە دەکەم. پ/لە راگەیاندن بێتاقەت نەبووی؟ و/نەخێر باوەڕناکەم هەرگیز بێزاریش ببم، هەرچەندە پێم وایە جارێ سەرەتای ژیانمە لە
کاری ڕاگەیاندن. پ/تۆ کە بەرنامەی بەیانی باش پێشکەش ئەکەیت رۆژان��ە خەڵکی زۆر پەیوەندیت پێوە ئەکەن تاچەند ئەتوانی کێشەکانیان بە الیەنی پەیوەنددار بگەێنی؟ و/ئێمە ل��ەس��ەدا س��ەد کێشەکان بەالیەنە پەیوەندیدارەکان دەگەێنین و بە دواداچوونیشی بۆ دەکەین ،بەاڵم جێ بەجێ کردنی دەگەڕێتەوە بۆ ئەوان واتە بەرپرسانی حکومی. پ/ئەی الیەنی پەیوەنددار تاچەند هاوکارتانە؟ و/هاوکاری ئێمە نین و ئێمەش داوای��ان لێ ناکەین کەهاوکاری ئێمە بکەن ،تەنها داوای ئەوەیان لێ دەکەین کەبە دواداچ��وون بکەن بۆ کێشەو گرفتەکان و بەشێکی زۆریشیان بەرنامەکەیان پێ باشە ،چونکە لە ڕێگەی ئەو بەرنامەیەوە ئاگاداری کێشەکانی سنوری ناحیە یان قەزاکانیان دەبن وەکو خۆیان زۆر جار وا دەڵێن. پ/هیچ رۆژێک هەبووە لەالیەن هاواڵتیەک یان بەرپرسێک توشی کێشە بن؟ و/بەڵێ ئێمەش بەدەرنین لە کێشە ،زۆر جار ڕووبەڕووی کێشە دەبینەوە ،الیەنی پەیوەندیدار هەیە هەڕەشەمان لێ دەکات.،زۆر کێشەمان هەیە لەوانەیە لێرە نەتوانین ئیشارەتی پێبدەم. پ/راگەیاندن الی تۆ پیشەیە یان ئەزمون؟ و/بەداخەوە بەهۆی خراپی گوزەرانی خەڵک زۆر جار ئەزموون بووە بە پیشە ،نەک تەنها الی ئێمە بەڵکو الی بە شێکی زۆری راگەیاندنکارو ڕۆژنامەنووسەکان ،بەاڵم من تەنها وەکو ئەزموون سەیری دەکەم و رۆژ لە دوای ڕۆژیش حەزم بۆ راگەیاندن زیاتر دەبێت ،هەمووکاتێکیش هەوڵی ئەوە دەدەم کە شتی زیاتر فێربم. پ/ئەگەر بێت و بپرسین هەژار لە عەشق بە
مەعشوقەکەی گەیشتوە؟ و/نەخێر نەمتوانی لە عەشقی رەگەزی بەرامبەر سەرکەوتوبم ،هەرچەندە ئێستا ئاسوودەترم ،بۆیە ناڵێم بە داخ��ەوە ،پێشم وانیە ئەگەر کەسێکت خۆش ویست مەرجبێت ژیانی هاوسەرگیری لەگەڵ پێکبهێنی. پ/ئەو شتەی کە لە ژیان زۆربێزارت ئەکات چیە؟ و/بێ وەعدی کەسی بەرامبەر و درۆکردن پ/ئەو خەونەی هەوڵی بۆ ئەدەی چیە؟ و/م��ن پێم وای��ە هەموو مرۆڤێک خەونێکی هەیە لە ژیاندا ،کاتێک کە دەگات بەئەو ئاواتەی کەهەوڵی بۆی داوە بە دوای جێگرەوەیەک دا دەگەڕێت ،چونکە نەریتی ژیان خۆی ئاوا هاتووە م��رۆڤ بە ئاواتەوە بژیت ،خەونی من ئەوەیە کەبتوام کۆلێژ تەواو بکەم و لە کاری ڕاگەیاندنیش سەرکەوتوتربم. پ/چ پێناسەیەکت بۆ دایکت هەیە؟ و/دای��ک زۆرخۆشەویستە زۆر جاریش دەڵێم زۆر خۆشە گەر بۆ ماوەیەکی کەمیش بێت منداڵ ببمەوەو بچمەوە باوەشی دایکم ،من پێم وایە دایک کەسێکە هەرگیز لە یاد ناکرێت. پ/بەیانیان زوو دەبیتە میوانی بیسەران ،ئایا هیچ رۆژێک هەبوە لە خەو مابیت و نەیتە بەرنامە؟ و/بەڵێ بەاڵم زۆر بەکەمی ئەم حاڵەتە ڕووی داوە بۆیە داوای لێبووردن دەکەم لە بیسەرانی بەرنامەی (بەیانی ب��اش کوردستان) ئەگەر ڕۆژێ��ک ل���ەڕۆژان بەهەر هۆکارێکەوە بووبێت دواکەوتبم ،یاخود بەرنامەم پێشکەش نەکردبێت، لەکۆتایشدا هیوای سەرکەوتنتان بۆ دەخ��وازم و رێزو خۆشەویستیشم بۆ خوێنەرانی گۆڤارە خۆشەویستەکەتان هەیە.
ئــەدەب
Nov 2012 No 186
خوێندنەوەیەک بۆ شیعری (لە دووریتا) ی عەبدولڕەحمان بێالف هەریەک لە کتێبەکانم شتێک لە ئەزموونی تایبەتی خۆمیان تێدایە (پاولۆ کۆیلۆ)
سەباح شێخانی
www.lawanikurdistan.org پێشکه‌وتن
ڕەس����ووڵ ه��ەم��زەت��ۆڤ ل��ە داغ��س��ت��ان��ی من نووسیویەتی ( :ئ��ەو زمانەی کە شیعری پێ دەن��ووس��رێ پێویستە دوو ئەشقی تێدا بێت. ئەشقی یەکەم بۆ کەلەپوور و شوێنەوار ،ئەشقی دووەم نوێخوازیی .بە بێ ئەو دوو چەمکە شاعیر وەک باڵندەیەکی ت��اک ب��اڵ وای��ە کە ناتوانێ بفرێ.).نووسینی شیعر سرووتێکی ئەفسانەیی سیحر ئامێزە ،بوار بە هەموو نووسەرێ نادات .شیعر هەر لە سەرەتاوە پێویستییەکی مەعنەوی بەهێز بووە بۆ ئەوەی هاوبەشی ژیانی ڕۆژانەی خەڵکی بکات ،ئینسان لە هەموو سەردەمە جیاجیاکاندا پێویستی بەوەیە لەگەڵ هەست و نەستیدا قسە بکرێت ،هەست و س��ۆزی بجوڵێنرێ ،شاعیر زیاتر شیعرەکانی بە الی ئەشق و ئەوینی پاک دا بردووە ،شیعرێک دەنووسێتەوە ،خۆشەویستی لە ئامێز بگرێت .شاعیر بە مانایەک لە ماناکان خۆی دەنووسێتەوە ،بایەخدان بە وێنەی شیعری لەو دنیا بینییەوە هاتووە کە شیعر نووسین بەکارهێنانی زمانە لە شیعردا (نزار قەببانی) واتەنی ( شیعر وێنەکێشانە بە وشەکان) .بێالف، ناخی خۆی بە شیعر دەربڕیوە .ڕابردوو و ئێستای لە شیعرەکانیدا ڕەنگیان داوەت��ەوە ،شیعرەکانی ئاوێنەن بۆ ئەوانەی خۆیان تیایدا دەبیننەوە وەک ئەوەی کتومت بۆ ئەوانی نووسیبێ. باران و با من و بێدەنگی و تەنیایی لە نێو دووکەڵی دووریتا ئەمشەو ئاوێنەش ڕوخساری من نابینێ بەو پێیەی خ��اوەن ڕێچکەیەکی تایبەتە لە نووسینی شیعری لیریک و گۆرانی ،بۆیە دەتوانم بڵێم کە شاعیر بوون چارەنووسی بێالف بووە،بە بۆچوونی من ئەگەر ئەو شیعری نەناسیبا ،ئەوکات
بوونی شتێکی دیکە دەبوو ،ناشکرێت نکۆڵی لەوە بکرێت کە دەقی جوان هەمیشە خوێندنەوەیەکی قووڵی لە دواوەییە ،خوێندنەوەی قووڵیش بۆ هەمیشە جوانی دەداتە دەق. لێویش لە خۆی بەدی ناکا پەپوولەی هیچ پێکەنینێ. ئێستا تۆ لە شیرینی خەودای شیعر پێوەندییەکی ڕۆحییە و دەشێت بۆی بچێتە خەڵوەتەوە .لە هەر ڕوانگەیەکەوە بچیتە ناو شیعرەکان ،ئەوا کاریگەریی و سۆزی شاعیری پێوە دیارە ،دەکرێت بڵێین شاعیربوون الی بێالف دەبێتە چارەنووس. من لەسەر سەرتا وەستاوم هەستە گوڵی لێوەکانت ببەخشە پەپوولەی لێوم ئەرستۆ دەڵێت ( :ئەرکی ئ��ەدەب بە تەنیا گوزارشت نییە لە شتە بەرچاوەکانی دنیا ،بەڵکو دۆزینەوەی مانا شاراوەکەیەتی ) لەوەتەی مرۆڤ خوڵقاوە ،لە پرسیار و گەڕاندایە بە شوێن ئەو شتانەی کە پێوەندییان بە چارەنووسەوە هەیە، ئەگەر ئەم گەڕانە نەبێ ،هەرگیز داهێنان نایەتە دی و ژیان بێ مانا دەبێ ،کۆمەڵگە دەبێت چاو لە ئەدەب بکات .نزار قەبانی واتەنی (شاعیر دەبێت لە پەنجەرە و دەرگاکانەوە بچێتەوە ناو ماڵی جەماوەر ).عەبدولڕەحمان بێالف بەرزنجی وەک ئاشقێک خۆی نیشان دەدات .شاعیر، شیعر بۆ هەموو ئەو شتانە دەنووسێت کە خەیاڵ فراوان دەکەن .ئەو کە خاوەنی دوازدە کۆمەڵە شیعرە ،لەسەر وەختی خوێندنەوەی شیعرەکاندا هەست بە ڕوانین و تایبەتمەندی وی دەکەین بۆ تەماشاکردنی دنیا و دەوروب���ەر .شاعیری فرەنسایی (بێرنەر مازۆ) دەبێژێت( :ئەرکی شیعر
گوزارشتکردنە لە جوانیی جیهان و بە ڕەگدا چوونی مرۆڤە بۆ نێو سروشت). تا نێرگزی چاوەکانت نەکەیتەوە مەحاڵە خۆم پەنجە لە شوێنێ ببزوێنم. ئەو شاعیرە ،پتر لە سی ساڵە زۆر هێمنانە و بە نەزاکەت مامەڵە لەگەڵ شیعر دەکات ،خەمی سەرەکی ئەو ،پەرەپێدانە بە کەرەسەی شیعری و قووڵکردنەوەی دیدگا و ڕامانەکانییەتی ،بۆیە زۆر کەم نەبێ الی هونەرەکانی دیکەی نووسین نەکردووەتەوە .هەموو بەرهەمێکی ئەدەبی ،کەم یا زۆر ،خاوەن ڕەهەندێکی دەروونییە ،ڕاستەوخۆ، یان نا ڕاستەوخۆ ،باری دەروونی خاوەن بەرهەمەکە بەرجەستە دەکات .وەک عەزیز نەسین دەڵێت : ( بابەتەکانم هەر هەمووی لەو ژیانەی تێدا ژیاوم و دەژیم هەڵدەهێنجم ،چەندان بابەتی ئینسانی وا هەن ناتوانی بەسەریاندا گوزەر بکەیت ،ڕۆڵی منیش وەک نووسەرێک ئەوەیە ،ئەو حاڵەتانە چڕ بکەمەوە و لەگەڵیاندا بگونجێم و لە قاڵبێکی ئەدەبیدا دایانڕێژم ،بۆ ئەوەی لە ویژدانی خوێنەر بمێنێتەوە ).بێالف لە نووسینەکانیدا ،بە تایبەتی شیعر شێوازی تایبەتی هەیە لە دەربڕیندا ،هەست بە سادەیی و بە هێزی خەسڵەتەکانی دەکرێت و لە پاڵ هەر سادەییەکدا کۆمەڵێک مانا خۆی حەشارداوە ،کە خوێنەر پێویستە لە ڕووی زمان و دەربڕینەوە ڕاڤەیان بکات ،سەربەستییەکی تەواوی داوە بە وشە تا بتوانن ئامانجەکانی بپێکن .بۆ هەموو ئەوانەی لە بەرانبەر پێشکەوتنی عیلم و عەولەمە و فەیسبووک دەڵێن سەردەمی شیعر بەسەر چووە دەبێ داوای لێبووردن لە گوڵ و بلبل و پەپوولە و شنەی شەمال و کانیاو بکەن .مەحاڵە سەردەمی شیعر بەسەربچێت ،وەک سوهرابی سپێهری دەفەرموێت (با ئاوەکە لێل نەکەین).
27
ئــەدەب
Nov 2012 No 186
ڕۆحی وشکم لەبەربارانی غووربەتا عومەر عزیز ـ هەڵەبجە
پێشکه‌وتن
28
لە فڕینی خەیاڵێکدام ئاڵتر لە ڕەنگەکانی پەلکە زێڕینە.. بێدەنگتر لە بیرکردنەوەی مێرولەو نامۆتر لە بێدەنگییەکانم!.. لەگەڵیام.. تاچیتر دڕکی ڕەقی بیابانی، ئیحساسی نەبێتە دروشمی نەبڕاوەی پێوارەکانیی و گەردەلولی نەمباتەوە سەر زەپۆش!. هاوڕێم بڕوانە لە نێوانی خرۆشانی ئەم کاڵیەمدا حەسرەتێ نابەخشمە فڕینە ئێوارانی تامەزرۆیی وەلێ ئەمەوێت ..تا سپێدەی ئەم خەیاڵە وەنەوزێ نەدەم تاوێک ..خەریکی نوسینەوەی پیتەکانی باران بم و ساتێک...... پشویەک بەڕۆحی کوکوختیە هەڵفڕیوەکانی بەر بارانی غوربەت بدەم! بڕوانە چۆن بۆزبونی پرچی ئومێدم هەڵکێشراو فێربوم ! هەرخەریکی وێنە بم و هەرخەریکی مۆسیقاو هەرخەریکی چنینەوەی ڕازە قەتیسماوەکانی شەوبم..شەو کە ژەنینی شمشاڵی شاعیری لە ملوانکەی ملی شیعرا ،پێم ئەهۆنێتەوە!..
ئەڤیناتە رەمەزان هەرنی
هاوڕێ بڕوانە ئەم تەنیاییەم لەناخی ئەوانە ئەچێ کە تەنها ڕوخسار ئەبینن! دەی ئەزیزگیان بڕوانە... بــــڕوانە.. چۆن باڵندەی گوومانم بەبێ دەنگی هەڵئەفڕێ و لەسەر ئەرخەوانەکانی کەنار گۆڕستانی تەنیایم ئەنیشێتەوە؟!! بــــڕوانە.. نەبا ئەمە دوانەشئەم بێ و مەلەکانی ژێر ئاسمانی تەمەنم پۆل..پۆل بێن و لە گۆڕستانی خەزان پرسە بۆ ژیانم بگێڕن! بـــڕوانە و ئەزیزم ببینە سروشتی زەرد هەڵگەوزاوی سەر پێدەشتی دڵی پڕم مڵۆی وشکی هەر ئەسوتێ و بڵێسەی دێ بەگڕی بێباکی ژیان!.. بە هەناسەی عەجولی!.. ئای لەمن چۆن لە ناو واتای چیرۆکە تەواو نەکراوەکانی ژیانا بوومەتە کارەکتەرێ لەبێدەنگی بە تەنها مــن بوومەتە کارەکتەرێ لە بێدەنگی!. ئـــــــــا بێدەنگی!. بێدەنگی!.. ب ێ دە ن گ ی ب ێ..
هەمی پەیڤێن ناڤ دلێ من بینە خوزی ژ دوری تە ئیروروژێن خو د بورینم دگەل بیرهاتن وهزرێن تە هەمی خوزیێن ناڤ دلێ من تو ببیە ئار ما نجاوان بەلێ تو چوی تە نە هێال دل گەهیتن هیڤێن خو خوزی چاڤا تو نە دیتبای دادلی حەش تە نە کربا ئەڤیناتە ئەی زەریێ خوشیێن دلی هەمی برن دەمێ توچوی ب ئێکجاری هەرچاروەرزێن من پایزن خەمێن ڤیناتە یارامن دل هێال د ئاگری دا بن دارا مەڤین لێ کری ئیرو کەیا مای بێ خودان گەر تو بچی و نە زڤری ب پرسە ژ مە مو زینا ژیان بێ تە یابێ رامانە گەرتو شاها دلی نە بی دل دێ راوەستیت لێ دانێ گەرتو دگەل دا ئێک نەبی
وەرزش
Nov 2012 No 186
هیمداد عەلی: ئەگەر الیەنە وەرزشییەکان هاوکاریم نەکەن ،ناچارم بەناوی هەڵبژاردەی عێراقەوە بەشداری بکەم ئامادەکردنی :پێشکەوتن
www.lawanikurdistan.org
هەوڵدەدەم لەزۆربەی پەڵەوانیەتیەکان بەشداری بکەم بەناوی کوردستانەوە ،بەاڵم ئەگەر بەم شێوەی پێشوبێت و الیەنەکانی وەرزش هاوکاریم نەبن ئەوا ناچاریم بەناوی هەڵبژاردەی عێراقەوە بەشداری بکەم ،بەو هیوایەی هاوکارمان بن. پ-داواکاریت چییە؟ و-داواکاریم لەیانەکانی وەرزش لە حکومەت و لیژنەی ئۆڵمپی کوردستانە هاوکار و پشتیوانی تەواومان بن ،چونکە ئێستا وەرزش بۆتە چەکی واڵتان و بۆ دەرخستنی ناو و ئااڵی کوردستان لەسەر ئاستی واڵتان. لە کۆتاییدا زۆر سوپاسی ک��اک ئومێد خۆشناو ،سکرتێری یەکێتی الوان و دکتۆر شاکر ،بەڕێوەبەری گشتی وەرزش دەکەم کە هاوکار و پشتیوانم بوونە.
پێشکه‌وتن
پ-ئەو پاڵەوانیەتەی بەشداریتکرد ناوی چیە و لەکوێ بەرێوەچوو؟ و-سێیەم ڤیستیڤاڵی یارییە بەرگرییەکان لە دوورگەی کیش واڵتی ئیران ،بەئامادەبونی زیاتر لە ٧٠واڵت بۆماوەی ٧رۆژ بەرێووەچوو، لەچەند بەشێکی جیاوازی یارییە بەرگرییەکان. من لەگەڵ دوو هاورێم بەناوەکانی وحید محمد و حسن علی توانیمان پلەی سێیەم بەناوی کوردستانەوە بەدەست بهێنین. پ-ماوەی چەندە ئەو وەرزشە دەکەی؟ و-زیاتر لە ٧ساڵە و لەتەمەنی ١٦ساڵەیەوە تەمرین ئەکەم. پ -هۆی چییە لە کوردستان الوان کەمتر گرنکی بەو یاریە دەدەن؟ و-لەکوردستاندا الوی زۆرمان هەیە ئارەزووی بۆ ئەوجۆرە یاریانە هەیە ،بەاڵم بەداخەوە لەبەر گرینگی پێنەدانی الیەنە پەیوەندیدارەکانی وەرزش وەک پێویست گرنگی پێنەدراوە. پ-ئ���ەوک���ات���ەی زان���ی���ت ئ���ەو پ��ل��ەی��ەت بەیارییە بەرگرییەکان و یارییە تاکەکان بدرێت. بەدەستهێناوە ،هەستت بەچیکرد؟ لەکوردستاندا شوێن و قاعەی تایبەت نیە و-خۆشترین کات لەژیانما کەهەمیشە ئاواتم لەالیەن حکومەتەوە بۆ یانەکان دروستکرابێت، ئەخواست ئااڵی کوردستان لەسارشانم بێت و هەرچی هەبێت لەجێگا تایبەتەکان یان لە بتوانم پلەی زۆر باش بەدەست بهێنم ،ئەوە ژێرخانوەکان یاریزانەکان تەمرین ئەکەن، بوو توانیم ئەنجامی باش بەدەست بهێنم و مامۆساتی باش پێویستی بە دەوراتی سااڵنە ئااڵی کوردستان لەناو چەندین واڵتی جیهان هەیە ،بۆ ئ��ەوەی لەگەڵ گۆرانکارییەکان بەرزبکمەوە .کەئەوە بەالی منەوە هەستێکی بەئاگابێت ،چونکە یارییەکەی ئێمە سااڵنە زۆر جوان بوو. تەکنیکەکانی بەشێوەیەکی نوێ گۆرانکاری پ-ئایا لە هەرێمی کوردستان شوێن و قاعە و ب��ەس��ەردا دێ��ت .بۆیە لەکوردستاندا کەم مامۆستای باش هەیە بۆ ئەو وەرزشە؟ راهێنەرمان هەیە لەئاستی باش دابن. و-ئێمە لەهەرێمی ک��وردس��ت��ان لیژنەی پ -بۆ داهاتوو بەرنامەی بەشداریکردنت ئۆڵۆمپی و وەزارەت���ی رۆشنبیریمان هەیە، چییە؟ زۆرکات لەرێگای یانەکەمەوە بەنوسراو داوای و-س���ااڵن���ە پ��ال��ەوان��ی��ەت��ی ن��ێ��ودەوڵ��ەت��ی هاوکاریمان ک��ردووە ب��ەاڵم ب��ەداخ��ەوە ،وەک لەسەرئاستی واڵتانی جیهان بەرێووە دەچێت، پێویست هاوکاری نەکراوین ،دەکرێت گرینگی
29
تــەندروســتــی
Nov 2012 No 186
دکتۆر عەتیە حەمە سەعید: دکتۆریش بوونەتە بازرگان ،ئەوان بەکرێ گیراون لەالیەن پارەداران عیادە یان نەخۆشخانەیان بۆکردوونەتەوە ئامادەکردنی :رابەر بەرزنجی
پێشکه‌وتن
30
پ/ل��ە س��ەرەت��ای ژیانی ه��اوس��ەری��ان��ەوە ئەو کێشانەی توشی ئافرەتان دەبن چین؟ بۆنمونە کچان لەتەمەنێکی زوو شوو دەکەن و منداڵیان نابێت هۆکارەکەی بۆ چی دەگەڕێتەوە؟ و/ب��ەداخ��ەوە ئەوە دیاردەیەکی زۆر ئاشکرایە لەناو ئێمە ،کە کچ زوو بەمێرد دەدرێ��ن ،ئەوەش غەدرێکی گەورەیە لێیان دەک��رێ ،جارێ خۆیان نەناسیوە بەمێردیان دەدەن ،هیچ لەژیان نازانن و خوێندەواریشیان نیە ،زۆری ئەوکچانەی کەتەمەنیان بچوکە دەیدەنە پیاوێک کەتەمەنی لەخۆی گەورەترە، کێشەی سەرەتایش ک��ەدروس��ت دەب��ن ئیلتهابە لەکچەکە ،لەوکاتەدا بنی سگی و پشتی دێشێ، بەداخەوە دکتۆریش بوونەتە بازرگان ،ئەوان بەکرێ گیراون لەالیەن پارەداران عیادە یان نەخۆشخانەیان بۆکردونەوە ،کە نەخۆشیان بۆ دێ دەیخەنە بەر نەشتەرگەری ،ئەوەی زۆر سەرنج راکێشە کچێک سێ مانگ بێت شوی کردبێت بچێت کەوی بکات ،یەعنی سەری رەحمی بسوتێنی ئەو سوتانە شتەکی خراپە، پاشان کێشە لەدوای کێشە دورستدەبێ ،بەجارەک رەحمەکەی تێک دەچێت دەڵ��ێ منداڵی نەبوو، دەرم��ان دەخ��وا و زۆر جار تووشی نەشتەرگەری دەبێت ،ئەگەر بێت و لەسەرەتادا پیاوەکە فەحسێکی خۆی کردبا ئەوە بە دەستە دەرمانەکی چادەبوو. پ /ل��ەچ تەمەنێک س��وڕی مانگانە لە کچان دروست دەبێت؟ و/بەگشتی لەجیهان لە تەمەنی دوانزە ساڵ و نیو ،یەکەم جار کچ زووتر لەکوڕان پێدەگات ،کوڕ لەشانزە و حەڤدەی خۆی دەناسێ ،بەس ئێستا هەندەک زووتریش بووە ،کچ هەیە زووتر سوری مانگانە دەبینێت ،لەواڵتی گەرم زووتر دەبێت و لەواڵتی سارد درەنگتر دەبێ ،هۆی ئەمەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە زیاتر بیر لەجنس دەکەنەوە. پ /زۆرجار باس سوڕانی رەحم دەکرێت ئەمە تاچەند زانستیە؟ و /ئەوە لەناو کوردەواری هەیە ،ژن دەچێتە الی
مامانی دەڵێ ئەوە بۆم چاک کردیەوە ،بەاڵم رەحم خۆی شتەک نیە رەق بێت ،بەڵکو خۆی لەجوڵە دایە ،رەحمی ئافرەت وەکو هەرمێیەک بەداوێک بەدوو الیان بەسترابێتەوە وایە ،بەئێسقانی حەوزەوە بەستراوەتەوە و دەب��ێ بجوڵێتەوە بۆ پێشەوە و بۆ پشتەوە ،جار بەجار ئەگەر زۆر قورس بوو کە ئیلتهاباتی هەبوو یان گرێیەکی هەبوو ئەوە پشتاو پشت دەوەستێت و بە دەستدانە سگی جاک نابێتەوە ،رەنگە بۆ ماوەیەکی کاتی ژانەکەی نەمێنی ،ئەو دەست لەسگ دانەش زەرەری نییە، بەاڵم زەرەر ئەوەیە بچێتەالی دکتۆرێک و بڵێ وەرە نەشتەرگەریت بۆبکەم رەحمت سوڕایە. پ /سەبارەت بەڕێژەی نەزۆکی لەواڵتی ئێمە لەچ ئاستێک دایە؟ و /ئەو کەسانەی بۆ منداڵ ب��وون دێن نەک بەگشتی دەتوانین بڵێین سەد کەس دەب��ن ،یان منداڵی لەبار چوە کەبەراوردی دەکەین دەبینین هۆکاری سەرەکی پیاوەکە ب��ووە کە هەوکردنی هەبووە لەئاوەکەی ،ئەو جا لەبۆڕی میزی بێت یان لە پرۆستاتی بێ ئیلتهابی هەبووە. پ/بۆ منداڵ بوون نەشتەرگەری بەرێژەیەکی زۆر زیادی کردووە ،ئایا منداڵبوون بەشێوەیەکی ئاسایی خۆی لەدایک ببێت باشترنیە؟ و/زۆربەی خەڵکی ئێمە نەبوون و فەقیرن کاتێک کە دووگیان دەبن و دەچنە الی دکتۆر و دکتۆر پێی دەڵێ دەبی منداڵەکەت بۆ دەربێنم ،چونکە منداڵەکە سەرەوقونە دەنا دەمرێ ئەویش دەترسێ و دەڵێ باشە و نازانێت ئەو دکتۆرە لەبەر پارەکەێتی ،دەنا منداڵ لەهەشت مانگی هەر وای لێدێ بەس ئەگەر بێتو بەردەوام وابوو ئەوا دەبێت سۆنار بکات بۆئەوەی بزانن هۆکەی چیە ،ئامۆژگاریم بۆ هەموو دایکانی دوو گیانی ئەوەیە تەواو چل وی��ەک هەفتە دوای ئ��ەو ماوەیە هەفتەیەکی تری دەدەینێ بۆئەوەی سەری رەحمی نەرم بێت ،کە گەیشتە
چل و یەک هەفتە بۆ خۆی بنی سگی نەرم دەبێت و پشتی دێشێ و ژانی دێتی! دەبێ چاودێری بکرێت و کەس بەمنداڵ بوونەوە نەمردوە تەنها ئەو کەسە بەمنداڵ بوونەوە مردووە کەسێ چوار جار نەشتەر گەری کردووە. پ /لەکۆتایدا ئامۆژگاریت بۆ خانمان چیە؟ و/ئامۆژگاریم بۆ خانمانە بچن درێژە بەخوێندن ب��دەن پێش ئ��ەوەی ژیانی هاوسەری پێک بێنن پێویستە خوێندنیان تەواوکردبێت بۆئەوەی بتوانن زانیاریان لەسەر تەواوی ئەوشتانە هەبێت کە لەژیاندا پێویستیان پێی دەبێت ،ئامۆژگاریم بۆیان ئەوەیە کە زۆر خۆیان پاک و خاوێن رابگرن و پاک راگرتنی واڵتیش زۆر گرنگە ،ئامۆژگاریم بۆ ئەو کەسانەی کەدووگیانن پێویستە سەردانی مەرکەزەکان بکەن بۆ ئەوەی بەشێوەیەکی باش ئاگایان لەتەندروستی خۆیان و منداڵکەیان بێت.
رەنــگــاوڕەنــگ
Nov 2012 No 186
ی ی به‌رامبه‌ر توندوتیژ ی ناڕه‌زایه‌ت پیاوان وه‌ك ده‌ربڕین ێ ده‌كه‌ن ی ژنان ه له‌پ دژ به‌ژنان پێاڵو له‌شار ی تۆرنتۆ ی كه‌نه‌دا پیاوان وه‌ك ده‌ربڕین ی ناڕه‌زایه‌ت ی به‌رامبه‌ر توندوتیژ ی دژبه‌ژنان پێاڵوی ژنان ه ی پاژن ه به‌رز له‌پ ێ ده‌كه‌ن. ل ه واڵت ی كه‌نه‌دا سااڵن ه ماراسۆنێك بۆ پیاوان رێكده‌خرێت ك ه ب ه پێاڵو ی پاژن ه به‌رز ی ژنانه‌وه ده‌كرێت و چه‌ندین چاالك ی تر به‌و پێاڵوانه وه ئه‌نجام ده‌ده‌ن ،هه‌موو چین و توێژه‌كان ی پیاوانی ئه‌و واڵت ه به‌شدار ی تیادا ده‌كه‌ن هه‌ر ب ه كارمه‌ندانی حكوم‌یه‌و‌ه تا دكتۆر و پارێزه‌ر و ئه‌ندازیاره ،كه ماوه ی ئه‌و ماراسۆنه‌ش 1.6كلیۆمه‌تر‌ه و ئه‌م ماراسۆنه‌ش بۆ ئهوه رێكده‌خرێت تا هه‌موو چین و توێژه‌كان ی كۆمه‌ڵگ ه ی كه‌ند ی هۆشیار بكرێته‌وه ل ه كێش ه و ناخۆشیه‌كان ی ئافره‌ت و نه‌هێشتنی توندوتیژ ی دژ ب ه ژنان( .نەوا)
پێشکه‌وتن
بۆ پاراستن ی پێست و جوان ی له‌ش والریان ژنان ی ئازەربایجان ل ه گه‌رماو ی تایبه‌تدا ب ه نه‌وت ی خاو خۆیان ده‌شۆن. به‌پێ ی هه‌واڵێك ی ڕۆژنام ه ی ده‌یل ی مه‌یل ی به‌ریتانی،
ژنان ی ئازەربایجان نه‌وت ی خاو به‌كارده‌هێنن له‌كات ی خۆشوشتندا بۆ ئهوه ی پێست و جه‌ست ه و له‌ش و الریان وه‌كو خۆ ی بمێنێته‌و‌ه و ل ه نه‌خۆش ی خۆیان به‌دور بگرن.
ل ه هه‌واڵه‌كه‌دا ئاماژه‌به‌وه‌دراوه ،سه‌ره‌ڕا ی ئه‌وەی ئەو واڵت ه ب ه یه‌كێك ل ه ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان ئه‌ژمار ده‌كرێت ل ه بوار ی وه‌به‌رهێنان ی نه‌وتدا ،به‌اڵم له ئێستادا سودێك ی تر له‌و نه‌وت ه خاو‌ه ده‌بین ئه‌ویش كردنه‌و‌ه ی چه‌ندین گه‌رماو ی تایبه‌ت ب ه ژنان ه و له بر ی ئاو نه‌وت ی خاو به‌كارده‌هێنرێت له‌كات ی خۆ شتندا. ئه‌و ژنان ه سه‌ردان ی ئه‌و گه‌رماو‌ه ده‌كه‌ن ڕایده‌گه‌ینن كه ،نه‌وت ه خاوه‌ك ه تا 40پل ه ی سه‌د ی گه‌رم ده‌كرێت له‌گه‌رماوه‌كه‌دا و نزیك ه ی كاتژمێرێك تیایدا ده‌مێننه‌وه، هه‌روه‌ها ئاماژه‌یان به‌وه‌شداو‌ه ك ه باشترین چاره‌سه‌ر‌ه بۆ نه‌خۆشیه‌كان ی رۆماتیزم و هه‌وكردن ی جومگه‌كان و س���ه‌ره‌ڕا ی ئ �هوه ی یارمه‌تیده‌رێك ی باشیش ه بۆ هێوركردنه‌و‌ه ی مێشك و ئارام به‌خشین. ڕۆژنامه‌ك ه ئه‌وه‌ش ی خستۆته‌ڕوو ،ك ه ئه‌و كاره ی ژنان ی ئازەربایجان هاوشێو‌ه ی كاره‌كان ی كلیۆپاترا ی شاژن ه جوانه‌ك ه ی فیرعه‌ونییه‌كان ه ك ه بۆ پاراستن ی پێست و جوانیه‌ك ه ی ب ه شیر ی گوێدرێژ خۆ ی ده‌شوشت( .نەوا)
www.lawanikurdistan.org
ی خاو خۆیان ده‌شۆن ی ئازەربایجان ب ه نه‌وت ژنان
31
رەنــگــاوڕەنــگ
Nov 2012 No 186
ی پڕ له‌شه‌راب ی دروستكراو ی ده‌ریاچه‌یه‌ك سعودیه :دۆزینه‌و ه
ی فه‌رمانكردن به‌چاك ه و نه‌ه ی ده‌ست ه ك��ردن ل ه خراپ ه له‌عه‌ره‌بستان ی سعودیه
حه‌شاردرابوو. له‌وباره‌یه‌و‌ه عه‌سیر شێخ عه‌وه‌ز وته‌بێژی ی فه‌رمانكردن به‌چاكه راگه‌یاندن ی ده‌ست ه و نه‌ه ی ك��ردن ل � ه خ��راپ � ه ب �ه‌رۆژن��ام � هی شه‌رقولئه‌وسه‌ت ی راگه‌یاندوه :هه‌ڵمه‌ته‌كه ی «خه‌میس» ل� ه خ��ۆره�ه‌اڵت� ی پ��ارێ��زگ��ا ئه‌نجامدراوه‌و تیایدا ده‌ریاچه‌یه‌ك ی تایبه‌ت ب ه دروستكردن ی شه‌راب كۆنترۆڵ كراوه كه ی شه‌راب ی تێدا بووه. ی 500ته‌ن ئاو نزیك ه ع�ه‌وه‌ز وتیشی :جگ ه له‌و‌ه هێزه‌كانیان ده‌ستیانگرتو‌ه به‌سه‌ر 712بوتڵ شه‌رابی «»1.5دا ك ه ئاماده‌كرابوون بۆ فرۆشتن. وته‌بێژ ی ده‌ست ه ی فه‌رمانكردن به‌چاك ه و نه‌هی كردن ل ه خراپ ه وتیش ی :له‌ناوبردن ی ئه‌و ده‌ریاچه ده‌س��ت��ی��ان��گ��رت ب��ه‌س��ه‌ر ده‌ری��اچ �هی �ه‌ك �ی شه‌راب ه ماوه ی « »12كاتژمێر ی خایاندوه‌و هیچ دروس��ت��ك��راودا ك ه 55ت�ه‌ن شه‌راب ی تێدا كه‌سێكیش ده‌ستگیر نه‌كراوه( .نەوا)
ی ته‌مه‌نته! ی 22خوله‌ك ی 1كاتژمێر ته‌له‌فزیۆن نرخه‌ك ه سه‌یركردن
پێشکه‌وتن
32
ل � ه لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كدا ده‌رك���ه‌وت���ووه سه‌یركردن ی هه‌موو كاتژمێرێك ی ته‌له‌فزیۆن 22خوله‌ك ل ه ته‌مه‌نت كه‌م دهكاتهوه. ل ه لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك ی زانا ئوسترالیه‌كاندا كه ی زۆر كه‌م سه‌یری به‌راورد له‌نێوان ئه‌وان ه ی ب��ه‌رده‌وام ته‌له‌فزیۆن ده‌ك �ه‌ن و ئه‌وان ه ی ته‌له‌فزۆن ده‌كه‌ن كراوه ،ده‌ركه‌وتووه سه‌یر ك ه سه‌یركردن ی ته‌له‌فزیۆن بۆ هه‌ر كاتژمێرێك 22خوله‌ك ل ه ژیان ی مرۆڤ كه‌م دهكاتهوه به ی 25 ی ك ه ته‌مه‌نیان له‌سه‌روو تایبه‌ت ی ئه‌وان ه ساڵه‌وه‌یه ،هه‌ر له‌و لێكۆڵینه‌وه‌دا هاتوو‌ه كه ی 6كاتژمێر سه‌یركردن ی ته‌له‌فزیۆن بۆ ماوه ی 5ساڵ له ی كه‌مكردنه‌و‌ه رۆژان ه ده‌بێت ه هۆ ته‌مه‌ن ی مرۆڤ. زان��اك��ان ئ��ام��اژه‌ش��ی��ان ب��هوه داو‌ه كه س �هی��رك��ردن � ی ب���ه‌رده‌وام��� ی ت�ه‌ل�ه‌ف��زی��ۆن كاریگه‌ریه‌كان ی وه‌ك و خواردنه‌و‌ه كحولیه‌كان و جگه‌ر‌ه كێشان یان خواردن ی زی��اد له
پێویست وای ه ك ه هه‌موو ئه‌و كاریگه‌ریه ی هه‌ی ه ك ه ئه‌وان ه هه‌یانه. خراپان ه ی ئهوه ئه‌و لێكۆڵه‌ران ه وتویشیانه سه‌ره‌ڕا پێویست ب ه ترس ناكات و دڵ ه راوك ێ ناكات
ی زۆر و ده‌توانیت ب ه وه‌رزشكردن و جوڵ ه ئه‌و كاریگه‌ریان ه له‌سه‌ر له‌ش كه‌مبكرێته‌و‌ه یان جێ ی ئه‌و ماوه‌ی ه بگرێته‌و‌ه ك ه سه‌یری ته‌له‌فزیۆن ده‌كه‌یت( .نەوا)
رەنــگــاوڕەنــگ
Nov 2012 No 186
ی وه‌رگره 60مشك بكوژ ه و مۆبایلێك ب ه دیار
ی قرتاند ی خۆ ی زمان ی ژنه‌ك ه بۆ رازیكردن
پیاوێك ی هند ی دوا ی ئهوه ی ژنه‌ك ه ی جێی هێشت زمان ی خۆ ی قرتاند. رۆژنامه‌كان ی هندستان باڵویان كرده‌و‌ه كه «بۆنت ی ڤێرما» ی ته‌مه‌ن 31ساڵ ك ه ئیشی چاككردنه‌و‌ه ی ئامێر ی ته‌له‌فزیۆن ه به‌هۆی ئ��هوه ی ك ه ب���ه‌رده‌وام قس ه ی ناشرین به ژنه‌ك ه ی ده‌ڵێت و لێ ی توڕ‌ه ده‌بێت ژنه‌كه‌شی هه‌ڵده‌ستێت ب � ه جێهێشتن ی و ه��ه‌ردوو كچه‌كه‌ش ی له‌گه‌ڵ خۆیدا ده‌بات ،دوا ی ئهوهی ك ه هه‌ست به‌و‌ه ده‌كات ك ه ئه‌م جنێودانه بووه‌ت ه خوو و بۆ ی ته‌رك ناكرێت بڕیار ده‌دات ك ه ئه‌م خوو‌ه ل ه بنچینه‌و‌ه ده‌ربێنێت ئه‌ویش ب ه قرتاندن ی زمان ی خۆ ی بۆ ئهوه ی ژنه‌ك هی بگه‌ڕێته‌و‌ه الی. سه‌ره‌ڕا ی ئه‌م كاره‌ش بۆنت ی هێشتا نازانێت ك ه ئه‌م ه بووه‌ت ه هۆ ی رازیبوون ی ژنه‌ك ه ی به گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ ال ی یان نا( .نەوا)
پێشکه‌وتن
به‌رگریكردن ل ه مافه‌كان ی ئاژه‌ڵ بێته‌و‌ه و به‌رنامه‌كه‌یان درێژ‌ه پێبده‌ن. ت��ا ئێستا ش���اره‌وان��� ی ن���رخ و ج��ۆری مۆبایله‌ك ه ی ئاشكرا ن�ه‌ك��ردوو‌ه و ئه‌مه‌ش بووه‌ت ه جێ ی نیگه‌ران ی دانیشتوان ی ئه‌و شاره ك ه ئایا جۆر ی مۆبایله‌ك ه ب ه نرخ ه یان نا
س �ه‌ره‌ڕا ی ئهوه ی شاره‌وان ی ده‌توانێت ئه‌و هه‌موو مۆبایل ه دابین بكات. جێ ی باس ه ل ه ئێستادا پێشبڕكێیه‌كی گه‌ور‌ه دروست بووه له‌سه‌ر راوكردن ی مشك و ته‌نانه‌ت پێشبڕكێك ه ئه‌ندامان ی یه‌ك خێزانیش ی گرتووه‌ته‌وه( .نەوا)
www.lawanikurdistan.org
ل ه یه‌كێك ل ه شاره‌كان ی ئه‌فریقا ی باشور ئه‌گه‌ر بتوانیت 60مشك بكوژیت مۆبایلێك به دیار ی وه‌رده‌گریت. شار ی ئه‌سكه‌نده‌ری ه ی ئه‌فریقا ی باشور به‌ده‌ست زۆر ی مشكه‌و‌ه ده‌ناڵێنێت و ئه‌و شاره‌ش كه‌ش و هه‌وایه‌ك ی زۆر له‌بار ی هه‌یه بۆ گه‌شه‌كردن و زۆربون ی مشك ،ئه‌مه‌ش دانیشتوان ی ئه‌و شاره ی نیگه‌ران كردو‌ه و ئه‌نجومه‌ن ی شاره‌وان ی ئه‌و شاره هه‌ستاون ب ه دانان ی چاره‌سه‌رێك بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه و كه‌مكردنه‌و‌ه ی ئه‌و مشك ه زۆر‌ه ئه‌ویش به دانان ی دیاریه‌ك بۆ هه‌ر كه‌سێك ك ه بتوانێك 60مشك ب ه مردوو ی یان زیندوو ی بهێنێت، ك ه دیاریه‌كه‌ش مۆبایلێكه. ئه‌و بڕیار‌ه ی شاره‌وان ی ئه‌و شاره دوای ئهوه دێت ك ه گله‌ی ی و گازه‌نده‌یه‌ك ی زۆر رووب�ه‌ڕوو ی كراوه‌ته‌و‌ه له‌الیه‌ن هاواڵتیانه‌وه به‌و‌ه ی ك ه ئه‌و مشكان ه به‌شه‌ودا ده‌گه‌ڕێن و ده‌ست و قاچ ی منداڵه‌كانیان ئه‌گه‌زن. ده‌زگاكان ی راگه‌یاندن ی ئه‌و شاره پێیان وایه ك ه شاره‌وان ی ناتوانێت رووبه‌ڕوو ی كۆمه‌ڵ هی
33
رەنــگــاوڕەنــگ
Nov 2012 No 186
ئامادەكردنی :فخرالدین ئاسۆیی -1دووشوێنی پیرۆزی موسڵمانانە -2واڵتێكی ئەوروپیە +پیتێك -3قەاڵیەكە(پ) +پێچەوانەی گەرم +شێری ناوقەدبڕاو -4ئەندامێكی لەشە(پ) دوو پیتی كۆن (ت)– سینە -5بزر – پرس – وەكویەكە -6چوو(پ) – مامزی سەربڕاو -7هەموو كەس هەیەتی –خشۆكێكە -8خێزانی پاشا (پ) – زگ(پ) -9دوو پیتی مرد +تەلكانی (ت) -10ناوی دووەمی سەرۆكی فەرەنسا +مەیا (ت) -11شارێكی عێراقە +شمشاڵ
پێشکه‌وتن
34 وەاڵمی ژمارەی پێشوو
وشەی یەکتربڕ ستوونی -1دەنگی تەقینەوە(پ) – واڵتێكی عەرەبیە -2شاعێرێكی كوردبوو +ژمارەیەكە (پ) – شكار -3لە چاودەكرێ +ددانی بێ سەر – پیتێك +چەكێكی كۆنە -4بەرێوەبەر دەیكات – وەكو یەكە – رەجا -5بچووك– ئەفسانەیەكی ئینگلیزیە -6تیخ +نەخێر +ناوی دووەمی هونەرمەندێكی كوردە -7ناوێكی كوڕانەیە (پ) – خواردنەوەیەكە +پیتێك -8سرد(ت) – شوێنێكی پیرۆزی یزیدیە(پ) -9سی دی (ت)– ئالیكی ئاژەلە(پ) – جیمۆی بێ سەر -10شارێكی كوردستانی رۆژهەاڵتە (پ) – وەكویەكە -11وڕ +هونەرمەندێكی بەناوبانگی عێراقیە
چــاالکــی
Nov 2012 No 186
نوێنەرایەتی دەرەوەی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان بەشداری كۆنگرەی الوانی ئەڵمانیا دەكات
ل��ەس��ەر داوای��ەك��ی ف��ەڕم��ی یەكێتی الوان��ی ئەلمانیا (فەالح حەسەن) راوێژكاری ئەنجوومەنی سەركردایەتی یەكێتی الوانی دیموكراتی جیهانی و نوێنەری دەرەوەی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان ،بە شداری كرد لە كردنەوەی كۆنگرەی یەكێتی الوانی ئەلمانیا كە لە شاری رۆستوك بە ئامادەبوونی (ئەنجیال میركل) راوێژكاری كۆماری ئەلمانیای فیدرال دەستی بەكارە كانی كرد ،لە
سەرەتای كۆنگرەدا ئەنجیال میركل بە خێرهاتنی الوانی نێودەوڵەتی كردو ئەو بەشداربوونەی ئەوانی بە پشتگیرییەك بۆ الوانی ئەڵمانیا وەسف كرد، پاشان باسی لە روڵی الوان لە واڵتان كرد و نموونەی بەهاری عەرەبیشی كردە بەڵگە بۆ وتارەكەی ،و نارەحەتی ئەڵمانیای پیشاندا بە و ناخۆشیەی كە بەردەوامی هەیە بۆ میللەتی سوریا و بە تایبەتی چینی الوان ،ئیشارەتی بە وەدا كە ئەڵمانیا داوا لە
نەتەوەیەكگرتووە كان دەكات بە پەلە چارەسەرێك بۆ ئەم بارەی سووریا بدۆزنەوە ،پاشان بروسكەی پیرۆزبایی ئاراستە كراوی كۆنگرە خوێندرایەوە لە وان��ەش بروسكەی پیرۆزبایی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان بە ناوی الوانی كوردستان خوێندرایەوە ،بڕیاریشە نوێنەری دەرەوەی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان وتاری یەكێتی الوانی دیموكراتی جیهانی بخوێنێتەوە.
کردەوە تیرۆرستیەکەیان کرد ل��ە ب��ەس��ەر ک��ردن��ەوەک��ە دا ه��ی��وای ک����ەرک����وک :ب��ەخ��اک��س��پ��اردن��ی ت��ەرم��ی هەرچی زووچاکبوونەوە بۆ بریندارەکان کادیرێکی الوان خواستراوئیدانەی کردەوەتیرۆرستیەکە کرا ئەمڕۆ لەکاتێکدا ئەندامان و کادیرانی الوان شایەنی باسە لەو ک��ردەوە تیرۆرستیە وێ��ڕای شەهید بوونی کارگێری ناوندی سەرقاڵی ئامادەکاری بوون بۆ بەشداری ٢ی الوان هەڤاڵ عمر عادل ژمارەیەک لە لە خۆپیشاندان و مانگرتنی جەماوەری ئەندامان و کادیرانی الوان بریندار بوون کە شاری کەرکوک ،ئوتۆمۆبیلێکی مینڕێژکراو سەرقاڵی خۆئامادەکردن بوون بۆ بەشداری لە ب��ەردەم ب��ارەگ��ای ن��اوەن��دی چاالکی و
پێشکه‌وتن
کەرکوک :نەخۆشخانەی ئ��ازادی بەسەر کردنەوەی بریندارانی کردوە تیرۆرستیەکە بەمەبەستی بەسەر کردنەوەی ڕەوشی بریندارانی کردەوە تیرۆرستیەکەی بەردەم بارەگای ناوندی چاالکی و پێگەیاندنی الوانی ٢ی کەرکوک ،شاندێکی مەکتەبی سکرتایەت کە پێک هاتبوو لە ئومێد خۆشناو ،سکرتێر و هەڤااڵنی ن��اوەن��دی ب��ااڵی کەرکوک لە نەخۆشخانەی ئازادی سەردانی بریندارانی
لە خۆپیشاندانی جەماوەری شاری کەرکوک
www.lawanikurdistan.org
مەکتەبی سکرتارییەت
35
چــاالکــی
Nov 2012 No 186
پێگەیاندنی الوانی ٢ی کەرکوک تەقیەوە،لە ئەنجامدا چەندین شەهیدو برینداری لێ کەوتەوە یەکێک لەشەهیدەکان هەڤاڵ عومەر عادل کارگێڕی ناوندەکە بوو،بەئامادەبوونی هەڤااڵنی لقی ٣وهەڤااڵنی ئاسایشی کەرکوک و ئومێد خۆشناو ،سکرتێر و کارگێڕانی سکرتایەت و هەڤااڵنی ن��اوەن��دی ب��ااڵی کەرکوک و هەولێر تەرمی خوالێخۆشبوو بەخاک سپێردرا هەڵمەتی ناونوسینی الوان بۆ خۆبەخشین لە پێناو واڵت بەمەبەستی بەرەڤانی لە خاکی کوردستان ئەمڕۆ ژمارەیەک لە ڕێکخراوەکانی الوان و کۆمەڵی مەدەنی کەمپینێکیان لە ژێر ناوی بەرگری کردن لەخاک ڕاگەیاند ،سەرەتای کارەکانی کەمپین بریتی بوو لە واژوکردنی الوان بۆ کاری خۆبەخشی بۆ کوردستان لە هەر ئەگەر وپێشهاتێک،لە ڕۆژانی داهاتوو هەڵمەتەکە سەرجەم ناوچەکانی کوردستان دەگرێتەوە لە کەمپینەکەدا یادشت نامەیەک ئاراستەی ڕای گشتی کرا ئەمەش دەقە کەیەتی
پێشکه‌وتن
36
بەناوی خوای گەورە و میهرەبان ب��ۆ خەڵکی تێکۆشەر و بەشەرەفی کوردستان دوای هەستکردنمان بە پیالنێکی شۆفینی تەسک لە الی��ەن خ��ودی (ن��وری مالکی) سەرۆک وەزیرانی عێراقی فیدراڵەوە ،کە بەبریاریکی تاک الیەنە هێزێکی بەناوی ئۆپراسیۆنەکانی دیجلە پێکهێنا کە تەواو پێچەوانەی دەس��ت��ور و ه��ەم��وو یاسا و رێساکانی واڵت��ە ،دروستکردنی ئەم هێزە و هێنانی بۆ ناوچە دابرێنراوەکان جگە لە ئ��اژاوە و فیتنەی دوب��ەرەک��ی لەنێوان نەتەوەکان هیچ ئامانجێکی تری لێ بەدی ناکرێت. بۆیە ئێمە وەک��و ژمارەیەک رێکخراوی کۆمەڵی مەدەنی و کەسایەتی کوردستان، کەمپینی ( بەرگری لە خاک ) رادەگەێنین بە مەبەستی بەرەنگاربونەوەی هەر پیالنێکی
نا حەزانە کە بیەوەێت کوردستان بکاتە ئامانج بۆ پیالنە گاڵوەکانیان و جارێکتر کارەساتەکانی ( ئەنفال و کمیاباران و راگواستن )دوبارە بکاتەوە. ج��ا داوا ل��ە هاواڵتیانی ب��ە شەرەفی پاڵەوانی جیهانی یاریەکانی بەرگری کوردستان دەک��ەی��ن هەڵوێستی خۆیان ک��ە الوێ��ک��ی ک����وردە س���ەردان���ی مەکتەبی پیشان بدەن لە هەر ئەگەرێکی سەربازی سکرتاریەت کرد کە رووب���ەرووی کوردستان ببێتەوە ،بۆ هیمداد عەلی حەسەن پاڵەوانی جیهانی ئ��ەم مەبەستەش ئێمە هەڵدەستین بە ساڵی ٢٠١٢لە یاریەکانی بەرگری سەردانی ناونوسکردنی خۆبەخش بۆ پاڵپشتی و مەکتەبی سکرتاریەتی کرد ،لە الیەن ئومێد پشتگیری کردنی هێزی پێشمەرگە لە خۆشناو ،سکرتێر و کارگێڕانی سکرتاریەت هەرکاتێک سەرکردایەتی کوردستان بە باشی پێشوازیکران ،ناوبراو باسێکی زانی ئێمە وەک ( پێشمەرگە ) ئامادەین بۆ کورتی دەربارەی ئەو پاڵەوانیەتیەکرد کە پاراستنی خاکی پیرۆزی کوردستان. لە دوورگەی کیشی واڵتی ئێران بەڕێوەچو کەمپینی بەرگری کردن لە خاک تێیدا توانی لەسەر ئاستی ٧٦واڵتی بەشدار ٢٠١٢ / ١١ / ٢٦ لە کێشی ٧٠بۆ ٧٢پلەیەکەم بەدەستبێنێ. هەولێر سکرتێری الوان پاش دەسخۆشیکردن بۆ ئەو دەسکەوتە گرنگە کە وەکو الوێکی ه��ەول��ێ��ر:ن��اڕەزای الوان ل��ەم��ەڕ لەشکر دلێر توانی نوێنەرایەتی الوی کوردبکات، کێشیەکانی عێراق هەموو پشتیوانی و پاڵپشتیەکی یەکێتی ل��ە ب��ەردەوام��ی ن��اڕەزای��ەک��ان��ی الوان��ی الوانیشی بۆ هەنگاوەکانی داهاتوی دەربڕی، ک��وردس��ت��ان ئ��ەم��ڕۆ ن���اوەن���دی چ��االک��ی هیواشی خواست ئەو دەسکەوتەی ناوبرو و پ��ێ��گ��ەی��ان��دن��ی الوان����ی س��ێ��ی هەولێر ببێتە هاندەر بۆ الوانی دیکەی بەهرەمەندی ک��ۆب��ون��ەوەوی��ەک��ی ف��راوان��ی ب��ۆ سەرجەم کوردستان لە پێناو دەرکەوتنی بەهرە و کادیرانی سنورەکە ڕێکخست بەرامبەر بە لێهاتویەکانیان پێشهاتەکان یاریەکانی بەرگری برتین لە سەرجەم دوای نیشاندانی هەڵوێستی الوان خەاڵتی یاریە تاکیەکانی وەک (کۆنکفۆ ،جۆدۆ، هاندان بەسەر کادیرانی سنورەکە دابەشکرا ک��ارات��ێ ،ت��ای��ک��وان��دۆ ،)...ئێستا سااڵنە کە بە مەبەستی هەڵسەنگاندنی کارەکانی پاڵەوانیەتی سەرتاسەری جیهانیان هەر ڕاب��ردوی��ان بوولە م��ەڕ چ��االک بونیان و جارە و لە واڵتێک بۆ رێکدەخرێ. خزمەتکردنیان بەالوانی سنورەکەیان هەولێر:پشگیری لە مانگرتوانی سیاسی هەولێر :کۆتای خولی وەرزشی دەزگاکانی و خۆپیشاندانەکانی باکوری کوردستان ڕاگەیاندن هات بە مەبەستی پشگیری و پشتیوانی لە لە یاریگای موفتی شاری هەولێر ناوەندی مانگرتوانی زیندانانی سیاسی و خۆپیشاندانی چاالکی و پێگەیاندنی الوانی یەکی هەولێر ،جەماوەری باکووری کوردستان ،لە بەردەم بە ئامادەبونی ئومێد خۆشناو ،سکرتێر و پارکی شانەدەر گردبوونەوەیەکی جەماورەی کارگێڕانی سکرتایەت و هەڤااڵنی لقی ٢و لە الیەن ڕێکخراوەکانی کۆمەڵی مەدەنی و ناوچەی ئاشتی و ناوەندی بااڵی هەولێر الیەنە سیاسیەکان ڕێکخرا لە گردبونەوەکە کۆتای بەخولی شەهید نزاربۆدەزگاکانی دا یاداشتێک خوێنرایەوە کە گوزارشت ڕاگەیاندن هات بوو لە هەڵوێست و پیشتیوانی باشووری لە یاری کۆتای تیپی تەلەفزێۆنی ئاسۆ کوردستان بۆڕوەشی باکووری کوردستان سپۆرت بە لێدانی یەکالکەرەوە سەرکەوت بەسەر تیپی کوردستان تیڤی و بوبەپاڵەوانی خولە ک
چــاالکــی
Nov 2012 No 186
پاشان بە چڕینی س��رودی نیشتیمان و خوێندنەوەی چەند هۆنراوەیەک کۆتای بە گردبوونەوەکە هات هەولێر:پشگیری ک��ردن لە مانگرتوانی زیندانەکانی باکور بەمەبەستی پشگیرکردن لە داخ��وازی مانگرتوانی زیندانە سیاسیەکانی باکوری کوردستان و پشتیوانی کردن لە جەماوەری خ��ۆپ��ی��ش��ان��دەری ش��ارەک��ان��ی ب��اک��وری کوردستان،لەشاری هەولێر ژماریەک لە ڕێکخراوەکانی کومەڵی مەدەنی بەبەشداری
چەند ڕۆژنامەنوس و چاالک وانانی کۆمەڵی مەدەنی کۆبونەوە لە کۆبونەوەکەدا پشگیری لەداخوازی مانگرتوان و خۆپیشاندەران کراو دەنگی ن���اڕەزای ڕێکخراوەکانی ب��اش��ور لەسەر ئ��ەم م��ژارە دەرب���ڕاو ئ��ام��ادەی ج��ەم��اوەرو ڕێ��ک��خ��راوەک��ان��ی ب��اش��ور ن��ی��ش��ان��درا بۆ ئ��ەوەی بەشێوازی مەدەنیانە پشگیری لەخواستەکانیان بکرێت و ئیدانەکارەکانی حکومەتی تورکیا بکرێت ل��ە ک��ۆت��ای ک��ۆب��ون��ەوەک��ەدا لێژنەیەک دی��اری کرا بۆسەرپەرشتی کردنی باڤ و
چاالکیەکانی ڕۆژانی داهاتوو رێکخراوە بەشداربوەکان فیدراسێونی ڕێکخراوە ناحکومیەکان رێکخراوی ئازادی الوان کۆمەلی خویندکاران یەکیتی ئافرەتانی کوردستان رابون و خوێندکاروالوانی کوردستانرێکخراوی قوتابیانی کوردستان رێکخراوی پەرەپیدانی قوتابیان رەیاڵەی قوتابیانی بزوتنەوەی گۆران پیشەنگی خویندکارو الوانی کوردستان یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان
ناوەندی بااڵی ڕانیە
ناوەندی بااڵی سـەفین ئەنجامدانی سمینارێك بۆ خلیل غەفور بەرپرسی ناوەندی بااڵی سەفین كەزۆرێك لەالوان ئامادەی بوون.
ناوەندی سەفین دابەشكردنی جەژنانە بەسەرسەرجەم بەرپرسی گرووپەكانی چاالكی سنوری. داب��ەش��ك��ردن��ی ج��ل وب��ەرگ��ی وەرزش���ی
بەسەر( )26تیپی وەرزشی سنوری ناوەند كۆتایی هێنابەخولی تۆپی سەرمێزكە بۆ ( )28یاریزانی سنوری ئەنجامیدابوو
ناوەندی بااڵی خانەقین
پێشکه‌وتن
ناوەندی خانەقین سازدانی ئێوارە كۆڕێك بە ئامادەبوونی سازدانی ئێوارەكۆڕێك لە بارەگای لقی 15ی زیاتر لە 300الو ولە كۆتایی كۆرەكە 85سیت جل وبەرگی وەرزشی دابەش كرا لە سەر 85خانەقین لە كۆتایی كۆرەكە 45سیت جلوبەرگی وەرزش��ی داب��ەش كرا لە سەر 45تیپی شاری تیپ لە سنورمان بەم شێوە خانەقین خانەقین ــــــــــ 45سێت ك��ردن��ەوەی خولی تۆپی پێ بە ن��اوی خولی جەلەوال ـــــــــــ 40سێت. ئاشتی بۆ رواد ك��رای��ەوە لە ریگای الوان بە بەشداری 12تیپ
ناوەندی سەعدیە كردنەوەی خولی بلیارد بە بەشداری 64 یاریزان ولە كۆتایی خولەكە خەاڵت دابەشكرا لە سەر یاریزانان .ناوەندی مەندەلی كردنەوەی خولی تۆپی سەر مێزبە بەشداری 16یاریزان ولە كۆتایی خەاڵت دابەشكرا لە سەر یاریزانان.
www.lawanikurdistan.org
بە بەشداری سەرجەم ناوەندە چاالکیەکانمان و ئەندامانمان بەشێوەیەکی بەشداریمان کرد ل��ە گ��ردب��ون��ەوەی��ەک ل��ەن��او ش��اری ڕان��ی��ە ،دژی ئۆپراسیۆنەکانی دیجلە بۆ پشتگیری کردن لە ھێزی پێشمەرگەی کوردستان ،پەیمانی خۆمان دوپات کردەوە بۆبەرگریکردن لە خاکی پیرۆزی کوردستان . ناوەندی چاالکی و پێگەیاندنی ڕانیە
کردنەوە خولێکی بڕین و درووم��ان لەسنوری لیژنەی ناوچەی مەرگە بۆ ( )٢٥ئافرەتی سنورەکە، شایەنی باسە خولەکە بەسەر کەوتویی کۆتایی ھات کۆتایی ھێنان بەخولێکی بڕین و درووم��ان لەناوچەی مەرگەو دابەشکردنی بڕوانامە بەسەریاندا ناوەندی چاالکی و پێگەیاندنی خۆشناوەتی کردنەوەی خولێکی تۆپی پێی بچوککراوە ()٦ یاریزانی بۆ ( )٨تیپی وەرزشی سنوری ناوەندی
چاالکی خۆشناوەتی کردنەوەی خولێکی تۆپی پێی بچوک کراوە ()٦ یاریزانی بۆ ( )١٢تیپی وەرزشی سنورەکەمان ناوەندی چاالکی و پێگەیاندنی بیتوێن مەراسیمێکی بەخێرھێنانەوەو پێشوازی کردن لە یاریزانی کورد (ھیمداد علی) کە لەسەر ئاستی ( )٧٦واڵتی جیھان لەیاری کینگ بۆکسێن پلەی سێیەمی بەدەست ھێنابوو
37
چــاالکــی
Nov 2012 No 186
ناوەندی بااڵی سۆران ناوەندی سۆران كردنەوەی خولێكی تۆپی پێی بچوككراوە لە یاریگای مەجیداوە بۆ ( )16تیپی تازە پێگەیشتوانی سنورەكە كۆتایی هێنان بەخولی تۆپی پێی بچوككراوە كە بۆ ( )16تیپی نەوجەوانانی دەڤەرەكە سازكرابوو. كردنەوەی خولێكی تۆپی پێی بچووك كراوە بۆ ( )22تیپ كردنەوەی خولێكی تۆپی پێی بچووك كراوە بۆ ()16تیپ بە هاوكاری گروپی موزیكی نوژین كۆتایی هێنا بەم خوالنەی خوارەوە كە بۆ ( )50الوی كچ و كور سازی كردبوون. خولی وێنە كێشان. خولی كەمانج. خولی گیتار. خولی ساز.
كردنەوەی پێشانگایەكی هەڵكوڵین لە سەر دار بۆ هونەرمەندی الو (ئومێد سالح محمد) كە ()140 بەرهەمی جۆراو جۆری نمایش كردبووە ناوەندی خەلیفان كردنەوەی خولێكی تۆپی پێی بچووك كراوە بۆ ( )32تیپی سنوری خۆی. رێكخستنی كۆرێكی شعر خوێندنەوە بۆ كچە شاعێری الو (كوبرا شەوقی) لە بارەگای ناوەند. ناوەندی دیانا كۆتایی هێنا بە خولێكی تۆپی پێ كە بۆ ()20 تیپی سنوری خۆی ناوەندی قەسرێ كردنەوەی خولی تێنسی سەر مێز بۆ ()16 یاریزانی كوڕ كردنەوەی خولی تێنسی سەر مێز بۆ ()12
كردنەوەی خولێكی تۆپی بالە بۆیاریزانی كچ ( )8تیپی كچان لە سنوری خۆی. كردنەوەی خولێكی تۆپی باڵە بۆ ( )12تیپی كوڕان لە سنوری خۆی. كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ ( )10تۆپی نەوجەوانان ناوەندی سیدەكان كردنەوەی خولێكی تۆپی پێی بچووك كراوە بۆ ( )14تیپی نەوجەوانان ناوەندی رواندز ب��ە ه��اوب��ەش��ی ه���ەردوو ن��اوەن��دی چ��االك��ی و پێگەیاندنی روان��دز و وەرت��ێ هەڵمەتێكی خوێن بەخشین بۆ تووش بوان بە نەخۆشی تاالسیمیا لە نەخۆشخانەی لە دایك بوونی سۆران بەرێوە چوو كە تێدا ( )60الو خوێنیان بەخشی
ناوەندی بااڵی شارەزوور بەشدار و هاوكاری پ��رۆژەی (ڕۆژی ڕەنگی) كچانی هونەری هەڵەبجەی بوو لە جێ بەجێ كردنی پڕۆژەكەیان. ناوەندی بااڵمان بەشداریكرد لە ۆرك شۆپێك تایبەت بە باشكردنی دەستپێشخەری ڕوون بۆ پیشەسازییە دەرهاتووەكان لە عێراقدا. ناوەندی بااڵمان بەشداریكرد لە كۆنفراسێكی ژینگەیی. دابینكردنی خەاڵت و پێداویستی وەرزش��ی بۆ خولی تۆپی پێی تێنس و شەترەنج كە لە الیەن ناوەندەكانی چاالكیمانەوە كرابووە
پێشکه‌وتن
38
ناوەندی پێنجوێن تۆماركردنی ن��اوی قوتابیانی كەمدەرامەتی سنوری پێنجوێن بە مەبەستی هاوكاریكردن لە الیەن ڕێكخراوی بارزانی نەمرەوە. دابینكردنی پێداویستی وەرزشی بۆ هەردووتیپی وەرزشی كودستان و زێرین لە سنورەكەمان. ناوەندی شارەزوور.
ناوەندمان بەشداریكرد لە ڤێستیڤاڵێك لە ژێر ناو نیشانی (خەاڵتی الوانی نمونەیی) لە هۆڵی بۆنەكان. دابەشكردنی كەلوپەلی وەرزش��ی بەسەر تیپی وەرزشی الوانی پێشكەوتن.
كۆتایی هێنان بە خولێكی تۆپی پێ بۆ هەشت تیپی وەرزشی لە سنوری ئۆردوگای سەركەوتن.
ناوەندی سیروان بەشداریمانكرد لە كۆنفرانسی پیشەی دۆزینەوەی هەلی ك��ار بۆ بێكاران كە لە ش��اری سلێمانی ناوەندی سەیدسادق سازدرابوو. هاوكاریكردنی تیپی وەرزشی كواڵنی بەركێو. ڕێكخستنی مەراسۆنێك بۆ ژم��ارەی��ەك الوی ب��ەش��داری��م��ان��ك��رد ل��ە سیمیناری دەس��ت��ەی سنوری ناوەندمان. هەستانەوەی ڕۆژنامەنوسانی سەیدسادق. ناوەندی الوانی هەورامان ناوەندی هەڵەبجە ك��ردن��ەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ 14تیپی بەشداریمانكرد لە پێشانگایەكی شێوەكاری سنورەكەمان. دووكچە شێوەكاری هەڵەبجە. ك���ردن���ەوەی خولێكی تێنس ب��ۆ 36الوی كردنەوەی خولی بەهێزكردنی وانەی بیركاری بۆ سنورەكەمان. قوتابیانی دوانزەی ئامادەیی سنورەكەمان. ك��ردن��ەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ 12پۆلی قوتابخانەی بیارە ناوەندی زەڕایەن سازدانی مەڕاسیمێكی ڕێزلینان بۆ تیپی وەرزشی ناوەندی الوانی خورماڵ برایەتی لە سنورەكەمان. بەشداریمانكرد لە كۆتایی یاری نێوان هەردوو سازدانی مەراسیمێكی شایستە بۆ تیپی وەرزشی (قەندیل) بەهۆی یادی چوارساڵەی دامەزراندنیان .تیپی وەرزشی شرام و برایەتی.
چــاالکــی
Nov 2012 No 186
ناوەندی بااڵی چەمچەماڵ
ناوەندی بااڵی بارزان
پێشکه‌وتن
سازدانا سمینارەكێ بو ( حەسەن بابەكر) بەرپرسێ ناڤەندا بلندا بارزان بو پشتگیری كرن ل راگەهاندنا جەنابێ سەروك بارزانی سەبارەت ب ئوپەراسیونێن فەرماندەیا دیجلە ل كەركوكێ. ناڤەندا مە هەستا ب دابەشكرنا جلوبەرگێن وەرزشی ب سەر شەش تیمێن وەرزشی ل سنورێ خو. ناڤەندا مە بەشداربو ل ك��ورێ هەلبەست
خواندنێ كوژالیێ سەنتەرێ رەوشەنبیری نزار ڤە هاتبو رێكخستن بو كومەكاهەلبەستڤانێن دەڤەرێ. ناڤەندا مە هەستا ب ڤەكرنا خولەكا توپاپێ بو 12تیمیان ل قوتابخانە یا ئامادەیا بارزان ل بارزان. ناوەندا الوێن بلێ خەالتكرنا ش��ەش گروپێن سنورێ خو ب
چەندین پێتڤیێن وەرزشی. ناوەندا الوێن بەروژ ناوەندا مە هەستا ب نیشاندنا فلمەكێ ل سەر جینوسایدا كوردان ناوەندا الوێن نزار هەستاین ب هەوەكا پاكژ كرنا گشت یارێگەهێن سنورێ خو دگەل چێكرنا ئاڤرێژان ل دەردورێن یاریگەهان ل بەر بارینا بارانێ.
www.lawanikurdistan.org
دابەشكردنی چەندین رێنمایی تەندروستی لە ناو شار بۆ خۆ پاراست لە نەخۆشی (كۆلێرا) سازدانی كێبڕكێیەكی پرسیارو وەاڵم لە نێوان دوو گروپی سنوری ناوەندی بااڵ. بە هاوكاری دەستەی جەماوەریەكانی لقی )100( 19سێت جل و بەرگی وەرزشی بەسەر ( )100تیپی وەرزشی سنووری ناوەندی بااڵمان دابەشكرا. سازدانی كۆڕێكی تەندروستی بۆ (د.هندرێن) سەبارەت بە باڵو بونەوەی نەخۆشی كۆلێراو چۆنیەتی خۆپاراستن لە و نەخۆشیە. كۆڕێكی ف��راوان بە بەشداری چەندین الو بۆ بەرپرسی ناوەندی بااڵ(م.چیا)سەبارەت بە(خزمەتی الوان ئەركی سەر شانمانە) كردنەوەی پێشانگایەكی شێوەكاری. ناشتنی ( )40نەمام لە ناو شاری چەمچەماڵ. كۆتایی خولێكی تۆپی پێ 11ی ئەیلوول كۆبونەوەیەكی فراوان لە یاریگای شەهید (داود) بۆ(یوسف ئەنوەر) بە ئامادەبوونی وەرزشەوانێكی زۆری سنوورەكە. ك���ردن���ەوەی خولێكی ب��ەه��ێ��زی ت��ارت��ان بەئامادەبونی د.فرهاد كردنەوەی خولێكی خۆشنووسی بۆ 25الو. كردنەوی خولێكی فێربونی ئینتەرنێت. ب��ەش��داری نوێنەرمان لە گردبونەوەیەك كە قائمقامیەتی چەمچەماڵ و ڕێكخراوەكان سەرپەرشتیان دەك��رد سەبارت بە ژینگەی چەمچەماڵ. دابەش كردنی ()40تۆپ بەسەر ( )40تیپی
سنوری ناوەندی بااڵمان. سازدانی سیمینارێك بەسەرپەرشتی ناوەندی بااڵمان سەبارەت بە ڕەوشی ئەمڕۆی كوردستان و ڕۆڵی الوان. ناوەندی چەمچەماڵ چاپكردن و باڵو كردنەوەی ڕێنماییەكانی هاتووچۆ بەناو بازاڕی شاردا. بەشداری ناوەندمان لە كەمپینی پاراستنی ژینگەی چەمچەماڵ كە قائمقامی چەمچەماڵ و ڕێكخراوەكان سەرپەرشتیان دەكرد. كۆتایی هێنا بە خولێكی تۆپی پێی گەورە بۆ ( )20تیپ. ك��ردن��ەوەی خولێكی تۆپی پێی تارتان بۆ( )34تیپ. هاوكاری 2تیپی وەرزشی. ب��ەس��ت��ن��ی ك��ۆڕێ��ك��ی ڕۆش��ن��ب��ی��ری بۆ مافناس(محمد جالل) لە بارەگای ناوەند. سازدانی سیمینارێك بۆ هەڤاڵ(هونەر) بەرپرسی ناوەندی چاالكی سەبارەت بە (چۆن بەشێوازی نوێوە خزمەتی زیاتری الوان بكەین) كۆتایی خولێكی هونەری بۆ ئامێری (زەڕب) كە 8بەشداربوو بەشداریان كردبوو. كۆتایی خولێكی تێنس و شەترەنج كە 23 یاریزان تێیدا بەشدار بوون. ناوەندی شۆڕش ك��ردن��ەوەی خولێكی (كیك بۆكسینگ) بەبەشداری چەندین الو. ك��ردن��ەوەی خولێكی پەیكەر تاشی بە بەشداری 12الوی فێرخواز.
كردنەوەی خولێكی شێوەكاری بەبەشداری 18الو. كردنەوەی خولێكی تۆپی پێی تارتان بە بەشداری 31تیپ. كۆتایی خولێكی تۆپی پێ بۆ 28تیپ. ناوەندی الوانی تەكیە كردنەوەی خولی تۆپی پێی تارتان بۆ 58 تیپی سنوورەكە. ك��ردن��ەوەی خولێكی میوزیك بۆ ئامێری سایزەر. سازكردنی كۆڕێكی وەرزش��ی بۆ مامۆستا (هۆشیار)بەرپرسی ناوەند و ئەندامی لیژنەی تیپە میللی یەكانی ناحیەكە. دیاری بەخشین بە 27قوتابخانەی سنوورەكە بە هۆی كردنەوەی دەرگای قوتابخانەكان. كۆتایی خولێكی جوانكاری بۆ ئافرەتان. ناوەندی قەرەهەنجیر كۆتایی 3خولی تارتان لەو سنوورە. كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ لە شارەدێی ڕێدار بۆ گوندەكانی سنوورەكە. سازدانی كۆڕێكی شیعری بۆ هۆزانڤان (ئارام سیدە). دابەش كردنی 80كراسی پیاوان بەسەر 80 الوی سنورەكەدا. دابەش كردنی 38جووت كاال بەسەر 38 یاریزانی سنورەكەدا. كۆبونەوەیەكی فراوان بۆ بەرپرسی ناوەندی چاالكی قەرەهەنجیر هەڤاڵ(ئاری).
39
چــاالکــی
Nov 2012 No 186
ناوەندی بااڵی مەخمور سازكردنی سمینارێك بۆ (فرست سۆفی) بۆ ( )20الوی سنورەكە رێكی خستبوو كۆتایی هێنان بەخولی وەرزش��ی تۆپی مامۆستای زانكۆ لەژێرناوی (رێگاكانی سەرمێز(تینس)كە بۆچەند یاریزانیك پێگەیاندنی گەنجی سەركردە) ئەنجامدانی راپرسیەك لەقەزای مەخموور ئەنجامدرابوو ناوەندی الوانی تورەق ب��ۆ هەڵسەنگاندنی ئاستی كاركردنی ك��ردن��ەوەی خولی فێربوونی دوورم��ان دامودەزگا حكومییەكانی ئەو سنورە. بۆئافرەتانی سنوری تورەق كەتێیدا ()10 ناوەندی قوشتەپە كۆتایی هێنا بەخولی وەرزشی تۆپی پیێ ،ئافرەتی سنورەكە بەشدارن ناوەندی الوانی كانی قرژاڵە تیپی الوانی (بارزان) سەركەوت ك��ردن��ەوەی خولی وەرزش��ی تۆپی پێ كردنەوەی خولی وەرزشی تۆپی سەرمێز بۆسەرجەم تیپیەكانی سنوری كانی قرژاڵە (تێنس) بۆ یاری كاران و هەوادارانی كۆتایی هێنا بەخولی وەرزشی تۆپی پیێ، كۆتایی هێنا بەخولێكی خۆشنووسی كە
تیپی الوانی ئازادی یاریەكەی بردەوە ناوەندی شەمامك كردنەوەی خولی وەرزشی تۆپی پێ بۆ16 تیپی سنوری شەمامك سازكردنی كۆرێك بۆ هەڤاڵ (غەیدا بیرۆخی )كارگێری ناوەندی بااڵی مخموور لەژێرناوی (التزامی تنزیمی وچۆنیەتی پابەندبوون بەئەنجام دانی كارەكانیان و ئەو بەرپرسیارەتەی كەدەكەوێتە ئەستۆی تاك) كۆتایی هێنا بەخولی وەرزشی تۆپی پیێ ی كەبۆ 16تیپی سنوری شەمامك ئەنجام درابوو
ناوەندی بااڵی هەولێر كۆتایی خولی برایەتی64تیپ. ناوەندی سێ سمینارێك بۆدكتۆر رەزاق عمر. كردنەوەی خولی فێربوونی قورئانی پیرۆز كۆری شعری بۆهیمن قەرەنی. ناوەندی یەك ناوەندی قەاڵت بۆ()40ئافرەت. كۆتای خول شەهید سیروان 11یاریزانی. كۆتایی خولی شۆرشی ئەیلول بۆ()32تیپ .كردنەوەی ڤیستڤالی الوك و حەیران كردنەوەی خولی سەرمێز بۆ2یاریزان كۆتایی خولی شەهد(احمد رۆژبەیانی) كۆتایی خولی شۆرشی ئەیلول بۆ24تیپ. كۆرێكی شیعربۆ خاتوو شۆخان ابراهیم. كۆتایی خول شەترەنج بۆ 16ئافرەت. كۆرێك بۆئیبراهیم حكیم لەسەر شۆرشی بۆ32تیپ. ك��ۆت��ای��ی خ��ول��ی دورم����ان وكۆمپیتەر دابەشكردنی بروانامە خولی ئینگلیزی ئەیلول وكۆمپیتەربەسەر70قوتابی. بۆ60قوتابی. ناوەندی دوو ناوەندی چاالكی رۆشنبیری هەولێر سمینارێك ب��ۆ ل��ی��ژن��ەی ب���ەدواداچ���ون ناوەندی چوار دابەشكردنی بڕوانە نامە بەسەر 80قوتابی دابەشكردنی دی��اری بەسەر94مندالی بێ بەناونیشانی ماددە بەسەرچوەكان. باوك. كۆمپیتەر وزمانی ئینگلیزی. كۆرەكی وەرزشی بۆراهێنەران. سمینارەك بۆ40كور وكچ لەسەر رۆڵی الوان. ك��ۆت��ای��ی خ��ول��ی شەهید (س��ەره��ەن��گ) كۆتای خولی شۆرشی ئەیلول بۆ46تیپ. سمناریك بۆ دكتۆر (كمال كەركووكی). كۆتای خولی شەهیدان 32تیپ. لەیاریگای.
ناوەندی بااڵی ئاكرێ
پێشکه‌وتن
40
ناوەندا چاالكی گردەسین خولەكا توپا پێ ڤەكرل ناحیا گردەسین بو ( )32تیپین سنورێ ناوەندا خو خولەكا توپا سەر مێز ڤەكر بو ( )44 یاریزانین سنورێ ناوەندا خو كوتایی ئینا ب خولەكا توپا پێ ئەوا هاتبو ڤەكرن بو 32تیپین سنورێ ناوەندا
وان ناوەندا چاالكی بوتان خولەكا توپا پێ ڤەكر ل ناحیا كەلەك بو ( )34تیپین سنورێ ناوەندا خو كوتایی ئینا ب خولەكا توپا پێ ل بیشیریان ئەوا هاتبو ڤەكرن بو 32تیپین سنورێ ناوەندا وان
ناوەندا چاالكی دارەتوو كوتایی ئینا ب خولەكا توپا پێ ئەوا هاتبو ڤەكرن بو الوین تەمەنێ وان ژ ( 12 _ تا ) 16سالی ل ناحیا دارەتوو ناوەندا چاالكی بجیل خولەكا توپا پێ ڤەكر ل ناحیا بجیل بو ( )24تیپین سنورێ ناوەنداخو
هیمداد عەلی ،سێیەمی جیهان لە یاریی کینگ بۆکسینگ
کۆنگرەی یەکێتی الوانی دیموکراتی ئەڵمانیا