الوان بۆ سەرنج راكێشانی بەرامبەریان خۆیان بۆنخۆش دەكەن
پێشکه‌وتن
187
ژماره کانوونی یەکەمی 201٢
مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیریی ه یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان ده‌ریده‌کات
شااڵو عەلی: زۆر جار که‌سانێک ل ه نیشتیمان و له ناو خزم وکه‌س و کاریشیاندا هه‌ر ل ه غوربه‌تدان
دۆڕاوەكـانی عەشـق
ئایا مۆرینۆ هۆكاری پاشكەوتنی ریالمەدریدە شێوەكار سەردەشت علی :هەرتابلۆیەكم هاوڕێیەكمە ،چونكە ئێمە تەواویان دەكەین ودەمرین ،بەاڵم ئەوان هەرگیز تەواو نابن و نامرن
نامه‌یه‌ی کراو ه بۆ نوێنه‌رانی کورد ل ه به‌غدا
محه‌مه‌د وه‌رتی
کاتێ که بۆ میدیای عه‌ره‌بی قسه ده‌که‌ن زۆر نه‌رم و نیانن و موجامه‌له‌ی عه‌ره‌ب ئه‌که‌ن .بۆ نمونه له میدیای کوردی ئه‌ڵێن ناوچه دابڕاوه‌کان به‌اڵم له میدیای عه‌ره‌بی ئه‌ڵین (المتنازع علیها)
بێگومان هه‌موو گه‌لێک لێپرسینهوه له‌گه‌ڵ نوینه‌رانی خۆی ئه‌کات ،کاتێک که ئه‌بینێ ل ه ئاستی داخوازی ئه‌ودا نابن .دیاره هه‌موو ئه‌و رووداو‌ه سیاسیانه‌ی ک ه ئه‌مڕۆ ل ه عێراقدا روو ده‌ده‌ن و مایه‌ی هه‌ڕه‌شه‌ن بو سه‌ر گه‌لی کورد له باشوری کوردستان ،پێمان ده‌ڵێن کاتی ئهوه هاتووه لێپرسینهوه له‌گه‌ڵ نوێنه‌ره‌کانتاندا بکه‌ن. به‌ڕێزان ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق و وه‌زیره‌کانی حکومه‌ت ،ئهوه نزیکه‌ی سێ سال به‌سه‌ر ته‌مه‌نی نوێنه‌رایه‌تی ئێوه‌دا تێده‌په‌ڕیت له به‌غدا. دیاره دیارترین دروشمی ئێوه بۆ به‌ده‌ستهێنانی متمانه‌ی خه‌ڵکی کوردستان ،گێڕانه‌وه‌ی که‌رکوک و ناوچه‌دابڕاوه‌کان بوو بۆ باوه‌شی گه‌رمی کوردستان .خه‌لکی کوردستانیش متمانه‌ی ب ه به‌ڵێن و دروشمه‌کانتان کرد .بۆی ه به مافی خۆمان ده‌زانین که حه‌ق و حیسابی خۆمانتان له‌گه‌ڵ بکه‌ین و چه‌ند پرسیارێکتان ئاراست ه بکه‌ین: 1ـ له رۆژی یه‌که‌مه‌وه تا ئێستا چه‌ند موچه‌ی وه‌زیری و ئه‌ندام په‌رله‌مانیتان وه‌رگرتووه؟ بێگومان هه‌ر یه‌کێک له ئێوه نزیکه‌ی 900ملیۆنتان وه‌رگرتووه .ئه‌ی له به‌رامبه‌ردا چیتان کردووه بو گه‌ڕانه‌وه‌ی که‌رکوک و ناوچ ه دابڕاوه‌کان ک ه سێیه‌کی خاکی باشوری کوردستان پێک ده‌هێنێت ،ئایا له‌گه‌ڵمدا کۆک نین ئه‌گه‌ر بڵێم زۆربه‌ی زۆرتان نه‌ک هیچتان نه‌کردووه و نه‌وتووه، به‌ڵکو نۆ قسه‌شتان نه‌کردووه نه له په‌رله‌مانی عێراق و نه ل ه میدیای عه‌ره‌بی. 2ـ ئایا چه‌ند خانوو و سه‌یار‌ه و باغ و ڤێالتان کڕیوه به‌و موچان ه و له به‌رامبه‌ردا چیتان کردووه بو جێبه‌جێکردنی مادده‌ی ()140؟ 3ـ ئایا به‌و موچانه‌ی وه‌رتانگرتووه چه‌ند جار سه‌فه‌رتان کردووه بۆ لوبنان و تورکیا و قبرس؟ له به‌رامبه‌ردا چیتان کردووه بۆ هه‌ڵوه‌شانه‌ی ئۆپه‌راسیۆنه‌کانی دجله؟ 4ـ ئایا چه‌ند خزم و دۆست و ناسیاوی خۆتان کردووه ب ه پاسه‌وان و له داموده‌زگانی حکومه‌ت داتانمه‌زراندووه؟ ل ه به‌رامبه‌ردا چیتان کردووه بۆ واڵمدانه‌وه‌ی ئیهانه و شه‌ڕه ده‌روونییه‌کانی مالکی و عه‌ره‌ب ه شۆڤینیه‌کان به‌رامبه‌ر هه‌ریمی کوردستان؟ 5ـ بێگومان ل ه دوارۆژا هه‌مووتان ئه‌بن ب ه (رجل االعمال) به‌اڵم ئایا ده‌توانن متمان ه له مالکی بسێننه‌وه؟! خۆ ئەگه‌ر نه‌شتوانن متمانه‌ی لێبسێننه‌و‌ه ئه‌توانن بانگی بکه‌ن بۆ په‌رله‌مان بۆ (استجواب) .چونکه به پێی ماده‌ی 58و 61په‌یڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مانی عێراق هه‌ر 25ئه‌ندام په‌رله‌مان ئه‌توانن (استجواب)ی هه‌ر وه‌زێرێک بکه‌ن که پێشێلی ده‌ستور بکات ،به‌اڵم ئێوه نه‌تانکردوو‌ه و نایکه‌ن .ئه‌مه‌ش هۆکاره‌که‌ی یان ئه‌وه‌تا ئێوه که‌سانی خۆپه‌رست و نادڵسوزن بۆ گه‌له‌که‌تان ک ه زۆر که‌س ب ه خوێن ده‌نگی بۆ دان ،یا ئه‌وه‌تا په‌یڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مانتان نه‌خوێندۆته‌و‌ه و ئاگاداری نین ،یا ئه‌وه‌تا ئێوه عه‌ره‌بی نازانن و تێیناگه‌ن ،یا ئه‌وه‌تا ناوێرن. به داخه‌و‌ه ته‌نیا یه‌ک دوانێکتان قسه ئه‌که‌ن که ژماره‌تان ل ه په‌نجه‌ی ده‌ستت تێپه‌ڕ ناکات. هه‌ندێ له‌وانه‌ش ب ه دوو شێوه‌ی جیاواز قس ه ده‌که‌ن .کاتێ ک ه بۆ میدیای کوردی قس ه ده‌که‌ن به‌جۆریک ه وه‌ک ئه‌وه‌ی شه‌و و رۆژ خه‌ریکی کوردایه‌تی بن و نان و ئاوتان له خۆتان حه‌رام کردبێت ،به‌اڵم کاتێ ک ه بۆ میدیای عه‌ره‌بی قس ه ده‌که‌ن زۆر نه‌رم و نیانن و موجامه‌له‌ی عه‌ره‌ب ئه‌که‌ن .بۆ نمونه له میدیای کوردی ئه‌ڵێن ناوچ ه دابڕاوه‌کان به‌اڵم له میدیای عه‌ره‌بی ئه‌ڵین (المتنازع علیها) .ل ه کۆتاییدا ئه‌م پرسیاره‌تان لێ ئه‌که‌م :ئایا ویژدانتان ئاسوده‌ی ه ک ه ئه‌م ه حاڵی هه‌رێمی کوردستان بێت .ل ه کاتێکدا نزیکه‌ی 60ئه‌ندامی په‌رله‌مان و هه‌شت وه‌زیرمان هه‌بێت و کاتێ جێگری سه‌رۆکی په‌رله‌مان و جێگری سه‌رۆکی حکومه‌ت و سوپاساالری سوپای عێراق کورد بێت .بۆی ه زۆر لێتان توڕه‌ین و پڕ به قوڕگمان داواتان لێ ده‌که‌ین که پێویست ه داوای لێبوردن ل ه خه‌ڵکی کوردستان بکه‌ن( .چەتر پرێس)
مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیرییه یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان ده‌ریده‌کات
خاوه‌ن ئیمتیاز: ئومێد خۆشناو
هونه‌ر؛ وه‌ك ئامرازێك بۆ باوه‌شكردنی قوتابی به‌قوتابخانه‌دا
ل3
سه‌رنووسه‌ر: ئاڤان حه‌م ه ساڵح
0750 446 1301 avanpirs@yahoo. com
جێگری سه‌رنووسه‌ر: شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان 0750 448 0225
shaxawanlawan@yahoo. com
ستافی په‌یامنێران: هه‌ولێر: توانا شیخانی تریفە بڵباس محەمەد عومەر فۆتۆگرافەر: جیهانگیر گەردی نه‌خشه‌ساز: فوئاد یوسفی ماڵپه‌ڕ:
www. lawanikurdistan. org ناونیشان :هەولێر -بارەگای مه‌کته‌بی سکرتارییه‌تی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران
مزفەر تاهیر :ئێمە یەكەم كەس بوین شانۆمان لەسەر قەاڵی هەولێر نمایش كرد ل13
پەیكەرتاش تارا خالید: بەشی پەیكەرسازی دەرچوویەکی زۆری هەیە ،بەاڵم كامیان بەردەوام بوون؟
ل22
وتــار
Dec 2012 No 187
ی كانوون ی شه‌ش ی و پشوو ی مالیك سوپاك ه د .ره‌ئوف كه‌ریم پێنجوێنی
سه‌رم سوڕماوه له‌وه‌ی كه شەشی كانونی 2013بكرێته پشووی فه‌رمی وه‌ك ده‌ربڕینی خۆشحاڵی ،ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌و خۆشحاڵیه سه‌رزاره‌كیش بێت، به بۆنه‌ی دامه‌زراندنی سوپایه‌كه‌وه كه 92 ساڵه جگه له مه‌ینه‌تی و كاولكاری هیچی به كورد نه‌به‌خشیوه
پێشکه‌وتن
2
ئه‌گه‌ر چاوێكی خێرا به‌سه‌ر الپه‌ڕه‌كانی مێژووی كورد له عێراقدا بگێڕین له دامه‌زراندنی سوپای عێراقه‌وه تا ئێستا هیچ س��وود و ب��ه‌رژه‌وه‌ن��دی��ه‌ك��ی ئ��ه‌و سوپایه ن��ادۆزی��ن��ه‌وه به‌رامبه‌ر به گه‌لی كورد و مافه‌كانی .به‌تایبه‌تی له دووای رووخانی رژێمی پاشایه‌تی و هاتنه كایه‌ی سیسته‌می كۆماریه‌وه ئ��ه‌و سوپایه ب���ه‌رده‌وام به‌كارهێنراوه بۆ بێده‌نگ كردنی كورد و كپكردنه‌وه‌ی شۆڕشه‌كانی .خه‌رمانی ره‌شی ئه‌و سوپایه له ژماره نایه‌ت .سوپای عێراق به‌كارهێنرا له كیمیابارانكردنی هه‌ڵه‌بجه و بالیسان و ناوچه‌كانی تری كوردستان .هه‌ر له‌سه‌ر ده‌ستی هه‌مان سوپا نزیكه‌ی 200000 كورد له جینۆسایدی (ئه‌نفال)دا قه‌تلوعام كران به 8000بارزانیشه‌وه .هه‌ر ئه‌وان بوون 4000 گوندیان خاپور كردین كه زۆربه‌یان مزگه‌وت و حوجره و جۆرێك له زانینگه‌یان تێدابوو، بێجگه ل��هوهی كه بووبوونه سه‌رچاوه‌یه‌كی گرنگی سامانی ئاژه‌ڵ و كشتوكاڵ .خۆ هه‌ر ئ��ه‌و سوپایه ب��وو كه كوردستانی كردبووه گۆڕه‌پانێكی فراوانی جه‌نگی هه‌شت ساڵه‌ی له‌گه‌ڵ ئێران و به هۆیه‌وه سه‌رجه‌م شار و شارۆچكه‌كانی كوردستان زیانی گیانی و ماددی ئێجگار گه‌وره‌یان لێكه‌وت. ه��ه‌ر ل��ه ترسی س��وپ��ای ع��ێ��راق و پیشه ك��اول��ك��اری��ه‌ك��ان��ی ب���وو ك��ه ك���ورد ك���ۆڕه‌وه ملیۆنیه‌كه‌ی ئه‌نجامدا و په‌رته‌وازه‌ی واڵتان بوو. ئێستاش هه‌ر ئه‌و سوپایه‌یه ته‌نگی به كه‌ركوك و ناوچه به‌زۆر زه‌وتكراوه‌كانی تری كوردستان هه‌ڵچنیوه و له چوارچێوهی هێزی دیجله‌دا ترس و دڵه‌راوكێ له دڵی كوردا ده‌ڕوێنن .دوورنیه هه‌ر ئه‌وانیش له داهاتوودا و له رێگه‌ی چه‌ندین ئۆپراسیۆنی دیكه‌ی ئ��ام��اده‌ك��راودا هه‌وڵی ده‌ستگرتنی ته‌واوه‌تی بده‌ن به سه‌ر هه‌رێمی
كوردستاندا .بۆیه الم سه‌یره و زۆریش سه‌رم سوڕماوه له‌وه‌ی كه 6ی كانونی 2013بكرێته پشووی فه‌رمی وه‌ك ده‌ربڕینی خۆشحاڵی، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌و خۆشحاڵیه سه‌رزاره‌كیش بێت ،به بۆنه‌ی دامه‌زراندنی سوپایه‌كه‌وه كه 92ساڵه جگه له مه‌ینه‌تی و كاولكاری هیچی به كورد نه‌به‌خشیوه. له الیه‌كی ت��ره‌وه ئایا ئ��ه‌وه دژیه‌كیه‌كی گاڵته‌جارانه نیه كه ئێمه له كاتێكدا برا پێشمه‌رگه‌كانمان ناردۆته به‌ره‌كانی پێشه‌وه بۆ به‌رپه‌رچدانه‌وه‌ی هه‌ر هێرشێكی سوپای عێراق، له‌مالشه‌وه له هه‌رێمی كوردستان 6ی كانون بكه‌ینه پشووی فه‌رمی؟!! له كوێی لۆجیكدا ده‌بێت ئێمه خۆشحاڵی ده‌ربڕین به بۆنه‌ی دامه‌زراندنی ئه‌و سوپایه‌ی كه هه‌رچی هێزی چه‌ك و بازووی هه‌یه نیشانی ئێمه‌ی ده‌دات؟!! پێشم وانیه ئه‌و پشووه ته‌نها له‌به‌ر ئهوه بێت كه سوپاساالری عێراق ك��ورده .لهبهرئهوه تكام له سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ئه‌وه‌یه كه وه‌ك هه‌ڵوێست وه‌رگرتن له كرداره‌كانی ئه‌و سوپایه و وه‌ك رێزلێنانێكیش بۆ ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ی كه له‌م سه‌رماوسۆڵه‌دا بۆ وه‌ستانی هێرشی سوپای عێراق ماونه‌ته‌وه ،به فه‌رمی رایگه‌یه‌نێت كه 6ی كانون پشوو نیه و ئه‌گه‌ر ئه‌و رۆژه شایسته‌ی هه‌ر هه‌ڵوێستێك بێت ئه‌وا بێگومان ده‌بێت ناوبنرێت (رۆژی ماته‌مینی ك��ورد) .خۆزگه هه‌ر له ئێستاوه میدیای ئازا و رێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی و الوان و خوێندكاران و قوتابیان كامپه‌ینێكیان سازبكردایه و داوایان بكردایه كه رۆژی 6ی كانون به یه‌كجاره‌كی له لیستی پشووه فه‌رمیه‌كانی ساڵ ده‌ربهێنرێت و ئیتر كورد واز له فه‌رهه‌نگی مجامه‌له‌ی خۆكوژ بهێنێت( .خەندان)
وتــار
Dec 2012 No 187
ی قوتابی به‌قوتابخانه‌دا هونه‌ر؛ وه‌ك ئامرازێك بۆ باوه‌شكردن شوان جەالل
سااڵنێك ه ئێم ه باسی خۆشه‌ویستكردن قوتابخانه‌و پڕچێژكردن ی خوێندن ده‌كه‌ین، به‌تایبه‌ت لێپرسراوان ی پ�����هروهرده ،وه‌ل��ێ ده‌رئه‌نجامێكی ئه‌وتۆمان به‌ده‌ست نه‌هێناوه .كه‌م كه‌س ده‌پرسێت ئه‌رێ به‌ڕێزان چۆن قوتابخانه خۆشه‌ویست بكه‌ین؟ ئامرازه‌كان ی پڕچێژكردنی قوتابخان ه چییه؟ ئه‌و میكانیزمان ه چین كه
پێویست ه ئێم ه بیگرینه‌به‌ر بۆ باوه‌شكردن ی قوتابی ب ه قوتابخانه؟ به‌بڕوا ی نوسه‌ر ی ئه‌م دێران ه و به‌سودمه‌ندبوون له‌ئه‌زموون ی چه‌ندین واڵت ،وان�� ه ی پ����هروهرده ی ه��ون��ه‌ر ی رۆڵێكی بزوێنه‌ری ده‌بێت له‌گه‌شه‌كردن ی ئاست ی خوێندن، خۆشویستن ی قوتابخانه. بێگومان هونه‌ر هه‌ر له‌به‌رەبه‌یان ی ژیانی
www.lawanikurdistan.org
واڵت ی ئێم ه به‌ده‌ست زۆر كێشه‌و‌ه گیرۆد‌ه بووه ،پڕكێشه‌ترین و چاره‌نوسسازترینیان كای هی په‌روه‌رده‌یه ،مرۆ به‌تێرامانێك ی كورت له‌خه‌م و ئاست ی بودجه‌ك ه ی و په‌رۆشی ده‌سه‌اڵت ی سیاسی و داڕێژه‌ردان ی سیاسه‌ت ی په‌روه‌رده‌یی گومان ده‌كا ،ئێم ه هێشتا له‌گرنگی پهروهرده و خوێندن تێگه‌یشتنبێتین!.
سااڵنێكه ئێمه باسی خۆشه‌ویستكردنی قوتابخانه‌و پڕچێژكردنی خوێندن ده‌كه‌ین ،به‌تایبه‌ت لێپرسراوانی پهروهرده ،وه‌لێ ده‌رئه‌نجامێكی ئه‌وتۆمان به‌ده‌ست نه‌هێناوه
پێشکه‌وتن
3
وتــار
Dec 2012 No 187
پێشکه‌وتن
4
كۆمه‌اڵیه‌تییه‌و‌ه كایه‌ێك ی داب��ڕاو نهبووه ل ه مرۆڤ .مێژوو ی ئاشنا بوون ی هونه‌ر و ستاتیك ل ه گریك و ئه‌سینا ی ك��ۆن ده‌س��ت پێناك، به‌ڵكو مێژوو ی ئاشنا بوون ی مرۆڤ ب ه هونه‌ر ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ سه‌ره‌تا ی ژیان ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی و، گریكه‌كان و ئه‌سینا ی كۆن بره‌و و په‌ره‌یان به هونه‌ردا .هه‌نوكه ،هونه‌ر ته‌نها بریتیی نیی ه له چاالكیه‌ك ی ستاتیك ی مرۆیی .بگر‌ه ئه‌مڕۆ هونه‌ر زانست و پیشه‌سازییه .ئه‌مه‌و ێ بڵێم :هونه‌ر له ئه‌مڕۆدا ناكرێت له‌كایه‌كان ی د ی وه‌كو سیاسیه‌ت و ئابوور ی كه‌متر لێی بڕواننین و به‌گرنگی نه‌زانین ،ته‌نها گوزه‌رێك ی خێرا به‌ئه‌زموونی دراوسێیەكانمان نه‌ك واڵتان ی خۆرئاوا به‌س ه بۆ سه‌لماندن ی ئه‌م دیده. دی��اره چه‌ندین ساڵ ه ل ه نێو قوتابخان ه و خوێندنگاكان ی ئێم ه وانه‌یه‌كمان هه‌ی ه ب ه نێوی وان ه ی (پ��هروهرده ی هونه‌ری)ــه‌وه .هه‌ڵه‌به‌ته تاوكو ئێستاش ئه‌و وانه‌ی ه چه‌شن ی وانه‌كانی دیك ه ته‌ماشا و مامه‌ڵ ه ی له‌گه‌ڵ ناكرێت .وان هی پ��ه‌روه‌رده‌ی هونه‌ر ی تاكو ئه‌م سات ی نوسینی ئه‌م وتار‌ه مێتود (منهج) ی یاخود پرۆگرامی نییه له‌قۆناغ ی بنه‌ڕه‌تیه‌و‌ه تاوه‌كو دوا پۆلی قۆناغی ئاماده‌یی ،ك ه ئه‌مه‌ش كه‌لێن و كه‌مووڕیه‌كی گه‌وره‌یه ،ناكرێت وانه‌یه‌ك ی گرنگ به‌بێ مێـتۆد و پرۆگرام بێمنێته‌و‌ه و پێوست ه له‌سه‌ر وه‌زاره‌تی په‌روەرد‌ه ی حكومه‌ت ی هه‌رێم ئه‌و كه‌مووكوڕ ی و كه‌لێن ه چاره‌سه‌ر بكات. ن��هب��وون�� ی مێتۆد ب��ۆ وان��� ه ی ه��ون��ه‌ر ی له خوێندنگاكاندا وا ل ه مامۆستا ی وان ه ی ناوبراو ده‌كات ك ه نه‌زانێت چ ب ه خوێندكار بڵێته‌وه؟ خوێندن یان ی زان��س��ت ،زانتیش پێویسته به‌پرۆگرام بكرێت ،مامۆستا ی وان ه ی په‌روەر‌د‌هی هونه‌ر ی حه‌قی خۆیه‌ت ی بپرسێت من كه‌ده‌چمه پۆله‌و‌ه ل ه سه‌رتا ی ساڵهوه تا كۆتایی ساڵ به پێی چ ی مێتۆد و پرۆگرامێك و كام رێبه‌ر وانه بڵێمه‌وه؟ ،ئ ه ی مامۆستا ی پهروهرده ی هونه‌ری كاتێك هه‌ڵسه‌نگاندن ی بۆ ده‌كرێت به‌بێ بوونی پرۆگارمێك بۆ وانه‌ك هی ،ل ه سه‌ر چ بنه‌مایه‌ك هه‌ڵسه‌نگاندن ی بۆ دهك��رێ��ت؟ ،پێوه‌ره‌كانی هه‌ڵسه‌نگاندن ی مامۆستای وان ه ی پ��ه‌ره‌وه‌رد‌هی هونه‌ر ی چیین له‌كاتێكدا وانه‌ك ه ی بێپرۆگرامه. هه‌ڵبه‌ت ه مای ه ی ئومید‌ه چه‌ند ساڵێك ه پرسی
ئه‌گه‌ر بمانه‌وێ هه‌لومه‌رجی ژیانمان چاك بكه‌ین و خۆمان له‌گه‌ڵ دونیا ته‌با بكه‌ین ،گۆڕینی سیسته‌می په‌روه‌رده‌ییمان ده‌ستپێك دەبێت
پ��هروهرده ل ه هه‌رێم ی ئێمه‌دا بووه‌ت ه جێگا ی باس و گفتگۆ و پرسیار و چاودێر ی گه‌ور‌هی ل ه باره‌و‌ه ده‌كرێ ،هه‌ند ێ هه‌نگاو ی پركتیكی سنوردار ل ه گۆڕین ی سیسته‌م ی په‌روه‌رده‌ییمان نراوه .من ل ه كات و جێگا ی تردا نوسیومه‌و، ب ه پێویست ی ده‌زان��م لێره‌شدا جه‌خت ی له‌سه‌ر بكهمهوه :بڕوام وای ه ئێم ه وه‌ك كۆمه‌ڵگایه‌ك ئه‌گه‌ر بمانه‌وێ هه‌لومه‌رجی ژیانمان چاكبكه‌ین و ،سه‌رده‌میان ه خۆمان له‌گه‌ڵ ئه‌م رۆژگ��اره پڕ له‌گۆڕان و خێرای ه ی دونیا ته‌بابكه‌ین ،ئه‌وا گۆڕین ی سیسته‌م ی په‌روه‌رده‌ییمان ده‌ستپێك، یان به‌ال ی كه‌مه‌و‌ه وێستگه‌یه‌ك ی گه‌ور‌ه و گرنگه له‌و گۆڕانه. وه‌زاره‌ت ی پهروهرده ی ئێم ه ده‌توانێت سودو كۆمه‌ك ی گه‌ور‌ه ل ه وان ه ی پ��ه‌روه‌د‌ه ی هونه‌ری وه‌رب��گ��رێ��ت و بیخات ه خزمه‌ت ی سیسه‌ته‌می نوێی پ��ه‌روه‌رده‌وه .من هه‌وڵده‌ده‌م ل ه رێگ هی چه‌ند نمونه‌یه‌ك ئ��ه‌و پ��ه‌ر‌هگ��راف�� ه ی س��ه‌ره‌وه روون بكه‌مه :زۆر جار گوێم ل ه كاربه‌ده‌ستانی وه‌زاره‌ت ی پهروهرده ههبووه باسیان له‌و‌ه كردووه: یه‌كێك ئامانجه‌كان ی گۆڕین سیسته‌م ی پهروهرده خۆشه‌ویستكردن ی خوێندنگای ه له‌ال ی خوێندكار. خۆشه‌ویست كردن ی خوێندنگا كارێك ی دروسته و پراكتیز‌ه بوون ی خزمه‌تێك ی گه‌ور‌ه ب ه پرۆس هی خوێندن ل ه كوردستان ده‌كات. به‌اڵم پرسیاره‌ك ه ئه‌وه‌ی ه چ ئامرازێك گیراوه‌ته‌وه به‌ر بۆ خۆشه‌ویست كردن ی خوێندنگا له‌الی خوێندكار؟ هه‌ڵبه‌ت ه من نامه‌وێ له‌و رێوشوێنانه كه‌م بكهمهوه ك ه وه‌زاره‌ت گرتوونیه‌ت ه به‌ر چ له قه‌ده‌غه‌كردنی لێدان و ئازار ی ده‌روون ی مندااڵن و شكان ی هه‌ستیان و كۆمه‌ڵێك رێوشوێنی تر» دیاره ئه‌و به‌هاو رێنمایی ه جوانانه‌ش تێبین ی هه‌یه له‌سه‌ر پراكتیز‌ه كردنیان له‌سه‌ر ئه‌رز ی واقیع»، ك ه هه‌ریه‌ك گرنگ ی و سودمه‌ند ی خۆیان هه‌یه. به‌اڵم گه‌ر ئێم ه بتوانین ل ه نێو قوتابخانه‌كانمان وان ه ی پ��هروهرده ی هونه‌ر ی به‌شێویه‌ك ی تۆكمه كارای بكه‌ین ،به‌شێوه‌كی زانست ی به‌پرۆرامی بكه‌ین ،ئامراز و كه‌ره‌سته‌كانی بۆ مامۆستا و
خوێندكار فه‌رهه‌م بكه‌ین ،مامۆستا به‌خولی زانست ی و هونه‌ر ی پرۆفشناڵ و سیسته‌ماتیزه رابهێنریت ،ئ��ه‌وا ل ه پاڵ رێوشوینه‌كان ی دی وان ه ی هونه‌ر میكانیزم و ئامرازێك ی گرنگ ه بۆ خۆشه‌ویست كردن ی خوێندنگا له‌ال ی خوێندكار. چۆن؟ بۆ نمونه :مامۆستایه‌ك ی پهروهرده ی هونه‌ری ل ه شانۆ ی خوێندنگ ه یان گۆڕاپانه‌ك ه ی چه‌ند خوێندكارێك ی پۆلی پێنجه‌م ی بنه‌ڕه‌ت ی دێنێت وه‌كو ئه‌كته‌ر شانۆییه‌ك ی بۆ خوێندكاره‌كان (كه بینه‌رن) نمایش ده‌كات ل ه سه‌ر ژیان ی و به‌رخودانی (شێخ مه‌حمود ی حه‌فید) ،ئه‌م شانۆیی ه سه‌ره‌ڕای ئهوه ی چێژێك ی گه‌ور‌ه به‌خوێندكار ده‌به‌خشێت ل ه هه‌مانكاتدا سودمه‌ند‌ه بۆ خوێندكار ك ه تا ل ه ژیاندا مابێت ئه‌و رووداوان��� ه ی له‌و شانۆیه ده‌یبینێت له‌یاد ی ناچێت ،ئه‌م ه له‌كاتێكدا بابه‌ت ی شانۆییه‌ك ه بابه‌تێك ی په‌روه‌رده‌یی وان هی كۆمه‌اڵتی ه ( دیاره ئه‌و نمونه‌ی سه‌ره‌و‌ه ته‌نها بۆ روون كردنه‌و‌ه بوو ،ئه‌گیان ی مه‌به‌ست ی ئێمه پێویست ه هه‌موو ئه‌و كاران ه ی مامۆستا ی هونه‌ری ئه‌نجام ی ده‌دات ب ه پرۆگرامێك وه‌ك هه‌ر وانه‌یه‌كی د ی بۆ ی دیاری كرابێت و ،یه‌كه‌كان ی وانه‌كه‌ی به‌شێوه‌یه‌ك ی سیته‌ماتیك چ الیه‌ن ی تیوه‌ر ی و چ اله‌ین ی پراكتیك ی رێكخرابێت). بیگومان ئێم ه ناتوانین ل ه چوارچێوهی وتارێكدا ب ه ورد ی و تێر و ته‌سه‌ل باس له چۆنێت ی كارا كردن ی وان ه ی پهروهرده ی هونه‌ری بكه‌ین ،به‌ڵكو كاراكردن ی پێویست ی به‌پرۆژ‌هی گه‌وره‌تر و گفتوگۆ ی هه‌مه‌الیه‌ن هه‌ی ه تاوه‌كو پرۆگرامێك ی شیاو ی بۆ دابنرێـت ،من به‌پێی ئاست ی توانا و شاره‌زایی خۆم ئاماده‌ییم تێدایه كار ل ه پرۆژه‌یه‌ك ی له‌و چه‌شن ه بكه‌م ،پێوایه گرنگ ی دان ب ه هونه‌ر و ستایك و كارا كردنی وان ه ی هونه‌ر ی ل ه نێو قوتابخان ه چ دواخستنێك هه‌ڵناگرێت ،دره‌نگه ،ئه‌مڕۆ ل ه سبه‌ینێ چاكتره بۆ ده‌ستپێكردن بۆ ل ه پرۆژ‌ه ی كاراكردن ی ئه‌و وانه‌ی ه ی ك ه فه‌لسه‌فه‌ك ه ی ئه‌وه‌یه :خوێندكار له رێگ ه ی هونه‌ره‌و‌ه پهروهرده ببێـت( .خەندان)
راپــۆرت
Dec 2012 No 187
دووەمین فێستیڤاڵی سینەمای الوی زێڕین بۆ كورتە فیلم بەڕێوەچوو راپۆرت :پێشكەوتن
www.lawanikurdistan.org
یەكێتی الوان��ی دیموكراتی كوردستان بە سپۆنسەری كۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆم لە رۆژان��ی 2012\12\17-16-15دووهەمین فێستیڤاڵی سینەمای الوی زێرین بۆ كورتە فیلم لە سەرتاسەری كوردستان لە هۆڵی پێشەوای هەولێری پایتەخت سازكرد. بە ئامادەبوونی بەرپرسانی حكومی و حزبی و ئەندامانی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان و پارێزگاری هەولێر و دەرهێنەری ناوداری كورد بەهمەنی قوبادی و سینەماكار و ئەكتەر و هونەر دۆستان و ژمارەیەكی زۆری الوانی فێستیڤاڵی سینەمای الوی زێڕین بۆ كورتە فیلم دەستی بەكارەكانی كرد.
لە دەستپێكی فێستیڤاڵەكەدا ئومێد خۆشناو ،سەرپەرشتیاری گشتی فێستیڤاڵ وتاری بەخێرهێنان و دەستپێكردنی كارەكانی فێستیڤاڵی خ��وێ��ن��دەوە ،سكرتێری الوان تیشكی خستە سەر پێشوەچوونی هونەری فیلمی كوردی و هەوڵەكانی یەكێتی الوان بۆ پێشخستنی ب��واری سینەمای ك��وردی و بایەخدانی یەكێتی الوان بە پرۆژە و داهێنەران و ئەفرێنەرانی الوان��ی ك��ورد لە ب��وارە جیا جیاكاندا. هەر لەو چوارچێوەدا دەرهێنەری ناوداری ك��ورد بەهمەنی قوبادی باسی لە گرنگی ئەو فێستیڤاڵە كرد و رایگەیاند بۆ ماوەی سێ س��اڵ لە ش��اری هەولێر دەمێنێتەوە
ل��ەو م��اوەی��ەدا ك��اری سینەمای دەك��ات و فێستیڤاڵێكی جیهانی لە بواری سینەما لە شاری هەولێر رێكدەخات ،قوبادی رەخنەی لە ئێستا هونەری سینەما گرت ئاماژەی دا كە پێویستە كاری جدیی بكرێت بۆ پێشخستنی سینەمای كوردی لە شاری هەولێر. لە رۆژی یەكەمی فێستیڤاڵەكەدا هەر یەك لەو كورتە فیلمانە نمایشكرا (بێكەس، پایسكیل ،فیلمی دۆكیۆمێنتاری بە سااڵچوان، هەمان ئازار ،بێ سنور). لە رۆژی دووەمی فێستیڤاڵدا ئەو كورتە فیلمانە نمایش كرا (فیلمی دۆكیۆمێنتاری ئ��اوازێ��ن ئاخی ،كورتە فیلمی ن��ەورەس، كورتە فیلمی كە مردم ،فیلمی دۆكیۆمێنتاری
پێشکه‌وتن
5
راپــۆرت
Dec 2012 No 187
پێشکه‌وتن
6
چاوەڕوانی ،كورتە فیلمی كاڵو رەش ،كورتە فیلمی شۆك ،فیلمی دۆكیۆمێنتاری قەفەزی زێڕین). لە سێیەم رۆژدا كە كۆتا رۆژ بوو هەر یەك لەو كورتە فیلمانە نمایشكرا ( كورتە فیلمی پاوەر ،دۆكیۆمێنتاری دەست و ئاخ، كورتە فیلمی رۆژی چ��وارەم ،كورتە فیلمی نەمردم ،كورتە فیلمی مۆبایل ،كورتە فیلمی چریسك ،كورتە فیلمی میسد كۆڵ ،كورتە فیلمی سلوید). دوات��ر لێژنەی دادوەری فێستیڤاڵ دوای هەڵسەنگاندن و پۆڵین ك��ردن��ی كورتە فیلمەكان باشترین كورتە فیلمەكانی نیشان كرد و خەاڵت كران .بەم شێوەیە: • خەاڵتی لێژنەی ئامادەكاری فێستیڤاڵ بۆ كورتە فیلمی (بێكەس) لە دەرهێنان و سیناریۆی كارزان قادر. • خەاڵتی باشترین فیلمی دۆكیۆمێنتاری بۆ فیلمی دۆكیۆمێنتاری (دەست و ئاخ) لە دەرهێنان و سیناریستی فەتحی ئێڤاری. • خەاڵتی باشترین دەرهێنەر بۆكورتە فیلمی (پاوەر) ی دەرهێنەر حوسێن حەسەن. • خەاڵتی باشترین سیناریۆ بۆ كورتە فیلمی (سلوید) لە سینارستی كامەران بێتاسی. • خەاڵتی باشترین وێنەگرتن بۆ كورتە فیلمی (نەورەس) بۆ كامێرامان كارۆخ تەها. • خەاڵتی باشترین مۆنتاژ بۆ كورتە فیلمی (پاوەر) بۆ مۆنتێر رەجەب ئەحمەد. • خەاڵتی باشترین ئەكتەری پیاو بۆ كورتە فیلمی (رۆژی چوارەم) بۆ كارئەكتەری سەاڵح شێخ محەمەدی. • خەاڵتی باشترین ئەكتەری ئافرەت بە هاوبەشی هەردوو كورتە فیلمی (نەورەس) و (چریسك) بۆ كار ئەكتەری شەهێن جەمال و بە هاوبەشی باشترین كارئەكتەری ئافرەت لە كورتە فیلمی (چریسك) بۆ كار ئەكتەری دڵنیا تەها. • خەاڵتی باشترین ئەكتەری منداڵ بۆ كورتە فیلمی (پایسكل) بۆ كار ئەكتەری دڵجان بەهجەت. • خەاڵتی باشترین كورتە فیلمی فێستیڤاڵی
الوی زێڕین بۆ كورتە فیلمی (پاوەر). دك��ت��ۆر ف���ازڵ ج��اف س��ەرۆك��ی لێژنەی دادوەری دووهەمین فێستیڤاڵی الوی زێرین بۆ كورتە فیلم لە لێدوانێكدا بۆ پێشكەوتن وت��ی «پێموایە كارەكانی فێستیڤاڵ بە سەركەوتوی تەواو بووە ئەوە فێستیڤاڵێكە بۆ الوان گرنگە بوارێكە بۆ دەرخستنی توانای الوان لەسەر ئەم پێوەرەش دان��دراب��وو لە نێوان باش و باشتر و باشترین پێوەرێكی ئیجابیە ،فێستیڤاڵەكە سەركەوتووە لەوەی كە دەرفەتێكە بۆ پیشاندانی ك��اری الوان تاوتوێ كردنی ك��اری الوان ،پێوەرەكانی لەسەر دەرهێنان و هونەری نواندن و سیناریۆ و مۆنتاژ و كامێرا و باشترین بەرهەم بە پێی ئەو پێوەرانە ئەو پلەمان دانا لە دوای پلەكان كۆكرایتەوە ئەو فیلمانە دەرچووە». ڕووخ���ۆش سەعید ،س��ەرۆك��ی لێژنەی دووهەمین فێستیڤاڵی الوی زێڕین پێیوایە فێستیڤاڵی ئ��ەو س��اڵ ل���ەوەی پ��ار ساڵ سەركەوتووتر بووە هەروەكو خۆی دەڵێت «ه��ەم��وو ك��ارێ��ك ب��ێ كەموكورتی نابێت بەڕای من ئەوەی ئەمساڵ لەوەی پارساڵمان باشتر ب��وو ش��ێ��وازە ئەكادیمەكەی خۆی وەرگرتبوو ،بەاڵم پار بەو شێوازە نەبوو كە وەك��و فێستیڤاڵێكی سینەمایی ئەكادیمی بەرێوەبچێت ،بێگومان ئەوەش ئەزموونە ئەو ساڵ زیاتر توانیمان ئەو كەمو كورتیانەی كە پار ساڵ هەبوو ئەو ساڵ بە شێوازێكی باشتر و نوێتر و ئەكادیمی تر فێستیڤاڵەكە بەرێوە ببەین» ل��ەب��ارەی داوك��ەوت��ن��ی فێستیڤاڵەكە لە كاتی خۆیدا سەرۆكی لێژنەی فێستیڤاڵ وتی»دەمانویست لە رۆژی جیهانی الوان لە 8\12بێت وەكو پار ساڵ بەرێوە بچێت لە هەمان رۆژ ،بەاڵم لەكاتی ئامادەكاری ئەو فێستیڤاڵە تووشی ڕووداوێك هاتم نەمتوانی، بەو هۆیەوە دواخرا ماوەی مانگێكە ئامادەكاری بۆ دەك��ەی��ن لە رێ ریكالمەوە فیلمەكان كۆكرایتەوە پار ساڵ تەنیا بۆ هەولێر بوو، بەاڵم ئەو ساڵ بۆ سەرتاسەری كوردستانە». لەبارەی پێوەرەكانی فێستیڤاڵەكەوە سەرۆكی لێژنەی فێستیڤاڵ وتی «مەرجی ئێمە وەكو
یەكێتی الوان بۆ فیلمسازانی الو تەمەنی لە 35ساڵ تێنەپەڕێت ئەوەی تر كە لەناو فیلمەكاندا لە هەڵسەنگاندنەكاندا لەرێ لێژنەی دادوەرییەوە دەكرێت». ئیشی الوان نییە ئیشی وەزارەتە ب��ە دڵنیاییەوە ل��ە غیابی وەزارەت����ی رۆشنبیری ئەو دەزگا مەعنیانەی كە لەناو هەرێمی كوردستاندا هەیە بەتایبەت هەولێر رێكخراوێكی وا كە هەڵستێت بە كارێكی وا كە ئیشێكی زۆر زەحمەتە ئاسان نییە بەاڵم دەبێت دەستخۆشی لێ بكرێت ،بە داخەوە لەناو هەولێر دا ئەو دەزگایانەی تایبەتن بە سینەما یەكیان بەشدار نەبوون لەناو ئەو فێستیڤاڵەدا.
دكتۆر فازڵ جاف «پێموایە كارەكانی فێستیڤاڵ بە سەركەوتویی تەواو بوون ،ئەوە فێستیڤاڵێكە بۆ الوان گرنگە ،بوارێكە بۆ دەرخستنی توانای الوان ،هەڵسەنگاندن لەسەر ئەم پێوەرە دانرابوو ،لە نێوان باش و باشتر و باشترین ئەوەش پێوەرێكی ئیجابیە»
راپــۆرت
Dec 2012 No 187
دۆڕاوەكـانی عەشـق
عەشق گەورە كردنی مرۆڤە بە ئەندازەی جیهان ،بچوكردنی جیهانە بە ئەندازەی مرۆڤ
«د.عەلی شەریعەتی»
محـەمەد عومـەر
ستیڤان شەمزینانی «زۆربه‌ی دێوانه‌كان ك ه بوونه‌ته سیمبۆلی عه‌شق له رووی فیزیكییه‌وه به مه‌عشوقه‌كانیان نه‌گه‌یشتوون ،بەاڵم عه‌شق له دڵ و ده‌روونی ئه‌واندا وه‌ك گڕكان هه‌ڵچووه»
چەمكی عەشق و خۆشەویستی چەمكگەلێكن زۆرجار مرۆڤەكان ڕووبەڕووی دەبنەوە لە نێودا هەندێك لە عاشقەكاندا بە مەعشوقەكەی دەگات هەندێكی تر پێناگات ئەوەی بە خۆشەویستەكەیدا ناگات بە «دۆڕاو» لە عەشق وەسف دەكرێن. لەم راپۆرتەدا پێشكەوتن لێدوانی چەندین عاشق بە تێگەیشتنی ئێمە «دۆڕاوەكانی» عەشق دەدوێنێت باس لە نەگەیشتنیان بە خۆشەویستیەكان دەكەن هەموویان ڕاییان وایە دۆڕان لە عەشقدا نییە ،توێژەرێكی كۆمەاڵیەتی پێیوایە خۆشەویستی ئێستا بۆ چێژی سێكسییە.
www.lawanikurdistan.org پێشکه‌وتن
7
راپــۆرت
Dec 2012 No 187
سروە هەورامی «لە كاتی گەنجێتیمدا خۆشەویستیم كردووە، بەاڵم بە خۆشەویستەكەم نەگەیشتوم تا ئێستاش ئەو ئازارە لە دڵمدایە»
پێشکه‌وتن
8
لەمبارەوە ،ستیڤان شەمزینی ،نووسەر و رۆژنامەنووس دەڵێت «ئه‌زموونێكی زۆرم له‌گه‌ڵ عه‌شق هه‌یه ،بەاڵم بۆ من گرنگ دۆڕان و بردنه‌وه نهبووه ،چونكه له سترۆكتۆره بڕوام به‌و دوالیزمه نهبووه، به‌پێچه‌وانه‌وه ئ��هوهی گرنگ ب��ووه الم موماره‌سه‌كردنی پرۆسه‌كه بووه« .هەروەها دەشڵێت «زۆربه‌ی دێوانه‌كان كه بوونه‌ته سیمبۆلی عه‌شق له رووی فیزیكییه‌وه به مه‌عشوقه‌كانیان نه‌گه‌یشتوون ،بەاڵم عه‌شق له دڵ و ده‌روون��ی ئه‌واندا وه‌ك گڕكان هه‌ڵچووه» .لە درێژەی قسەكانیدا ستیڤان گوتیشی «سۆفییه‌كی وه‌ك حه‌الج پێیوایه له عه‌شقدا دوو كه‌س نامێنێت، به‌ڵكو ئ��هوهی هه‌یه ی��ه‌ك كه‌سه ،دوو جه‌سته هه‌یه وه‌ك هه‌بوونی فیزیكیی، ب��ەاڵم یه‌ك رۆح هه‌یه ،یه‌ك دڵ هه‌یه، ده‌رزیه‌ك بكه به دڵی مه‌عشوقدا ،رۆحی عاشق ئازاری پێده‌گات».. سانە سلێمان ،رۆژنامەنووس گوتی «ع��اش��ق ن��ەب��ووم��ە ت��اوەك��و ب���اس لە دۆران��دن بكەم ،بەاڵم هەموو كات پیاو پێویستی ب��ەس��ۆزی ئافرەتە هەرگیز ناتوانێ درۆ لەگەڵ هەستی خۆی بكات و خۆشەویستی ژنێك لەدەست بدات ،مرۆڤ تا خۆشەویستەكەی لە دەست دەرنەچێت ناچێتە قۆناغی عەشقەوە» .سانە پێیوایە ئ��ەوەی خیانەت دەك��ات لە عەشق ئەو دۆڕاوە «ئەگەر هاتوو كچێك یان كوڕێك لەبەرامبەر خۆشەویستەكەی خیانەتی لێكرا مانای ئەوە نییە دۆراوە لە عەشق،
بەڵكو ئەوەی خیانەت دەكات ئەو دۆراوە، چونكە لە چەند جارێك زیاتر یاری بە دڵی خۆی دەكات». فریاد ئیبراهیم كە بە هۆی جیاوازی ئینتیمای سیاسیەوە بە خۆشەویستەكەی ناگات هەروەكو خۆی دەڵێت «كچێكم خۆشویست ئه‌ویش به هه‌مان شێوه منی خۆشده‌ویست ،ساڵی دووه‌می په‌یمانگامان پێكەوە ت��ه‌واو كرد و بریارماندا زه‌واج ب��ك��هی��ن ،چونك ه ئ��ه‌و ح���ه‌زی دهك��رد هه‌رچی زووە بیخوازم تاوه‌كو ئه‌و ڕۆژه‌ی ده‌ستبه‌رداری یه‌كتریش بووین ته‌نیا بۆ ساتێكیش له یه‌كتری توره نه‌بووین» فریاد ئاماژە بەوە دەكات كە لەبەر ئەوەی ئینتیمای وەك��و باوكی كچەكە نەبووە كۆتایی بە عەشقەكەیان هاتووە فریاد گوتی «داخه‌كه‌م له‌م واڵته دا سیاسەت به‌سه‌ر عاشق و خۆشه‌ویسته‌كاندا زاڵه و ناهێڵن بە یەك بگه‌ن ته‌نیا له‌به‌ر ئه‌وه‌ی من «یه‌كێتی» نه‌بووم باوكی كچه‌كه‌ی پێ ن��ه‌دام له‌كاتێك دا كچه‌كه‌ی حه‌زی ده‌كرد له‌گه‌ل من زەواج بكات ،خۆ من سیاسه‌ت ناكه‌م من خزمایه‌تی ده‌كه‌م دوای چه‌ند جارێك هه‌وڵ دان هه‌ر رازی نه‌بوون به‌وه‌ی بگه‌م ب ه خۆشه‌ویسته‌كه‌م ئێستاش و هه‌موو كاتێك ئه‌وم ل ه دڵ ده‌رناچێت ،ئ��هوهی مایتەوە یادگاری و دی��اری و وێنە‌كانیه‌تی لە ئێستادا هیچ په‌یوه‌ندییەكمان نهماوه ،به‌اڵم من هه‌رگییز ناتوانم بڵێم له عەشق دۆراوم من هه‌رگییز ن��ه‌دۆراوم هه‌وڵی ب��ه‌رده‌وام ده‌ده‌م» .ئەو گوتیشی «هەردووكمان گەیشتینە ئەو بڕوایەی كە بڵێین عەشق پێكهاتوو‌ه ل ه ده‌سته‌واژه‌ی درۆ ،له‌م واڵته دا عەشق بوونی نییە». شیرین ك��ە ل��ە دوا ساتەكانیدا لە خۆشەویستییەكەی دادەبڕێت وەكو خۆی دەڵێت «م��اوەی ساڵ و نێویك لەگەڵ كوڕێك لە پەیوەندی خۆشەویستیدا بووە، شیرین دەڵێت «دۆڕاندن لە عەشقدا نییە
عاشقێك «لەبەر ئه‌وه‌ی من «یه‌كێتی» نه‌بووم باوكی كچه‌كه‌ی پێ نه‌دام»
لەبەر ئەوەی خۆشەویستی گەمە نییە». ئەو گوتیشی» قلەكەم بەس حەزی لە عیالقەی بوو بۆیە بەجێی هێشتم «پیاو نەبوو» پاكانەی بەوە دەهێنایەوە كە باوكی نەهێڵێت كچی هەولێری بهێنێ چوون خۆی هەڵەبجەیی بوو» .شیرین باس لە ساتەكانی كۆتای عەشقەكەی دەك��ات و دەڵێت «شێت بووم تووشی نەخۆشی نەفسی بووم زۆر ئازارم چێشت ئێستاش بە بیرم دێتەوە تێر دەگریم قەد لێ خۆش نابم ،زۆر نا پیاو بوو ئەو هەر دەیگوت من وازت لێناهێنم خۆم بە یەكجاری وازم لێ هێنا هەندێكجار بیری لێدەكەمەوە خەتای خۆم بوو من زۆر عاتفیم ئێستا هیچ هەواڵی نازانم لەوانەیە ژنی هێنا بێت ،چونكە زۆر حەزی دەكرد ژن بهێنێت بەس غەدرێكی گەورەی لە من كرد ئینشائەڵاڵ خوا تەعوزیم دەكاتەوە». هەژار 23ساڵ بۆ یەكەمجار كە عەشقی كچێك دەبێت تەمەنی 18ساڵ دەبێت ئەو لەبارەی عەشقەكەیەوە گوتی «سەرەتا وام���دەزان���ی رێ��گ��ەی ژی��ان��م دۆزی��ت��ەوە ب���ەرەو بەدیهاتنی خەونەكانم دەب��ات خۆشەویستەكەم بە هەمان شێوەی من لە عەشقەكەی دەڕوانی بیری دەكردەوە ئەو عەشقەی ئێمە گەیشتبووە ئەو ڕادەیەی كە بە بێ یەكتر هەڵنەكەین» هەژار باس لە شكستی عەشقەكەی دەكات و دەڵێت «رۆژێك خۆشەویستەكەم تەلەفۆنی بۆ كردم یەكسەر گوێ بیستی گریانی بووم وتم چی بووە دوای هەڵكێشانی ئاهێكی قوڵ وتی هاتونە خوازبێنیم باوكم بەڵێنی بە خاڵم داوە كە من پێشكەشی كوڕە خاڵەكەم بكات ،ئەم بریارە سەركوتكەرە
راپــۆرت
Dec 2012 No 187
توێژەرێكی كۆمەاڵیەتی «خۆشەویستی ئێستا تەنیا بۆ پڕكردنەوەی كاتی سۆزداری و چێژ وەرگرتنە مەبەست لێی الیەنی سێكسییە ،چونكە لە كۆمەڵگای ئێمەدا خۆشەویستی و سێكس بە یەكەوە بەستراونەتەوە»
www.lawanikurdistan.org
دۆڕان ل��ە ع��ەش��ق��دا ه��ەی��ە ه��ەروەك��و خ��ۆی دەڵێت « نایشارمەوە لە كاتی گەنجێتیمدا خۆشەویستیم كردووە ،بەاڵم بە خۆشەویستەكەم نەگەیشتوم هەتا هەتایە لە دڵت دەرناچێت هەست دەكەی شتێكت دۆڕان��دووە» .سروە گوتیشی « بیر دەكەیتەوە شتێكت دۆڕاندووە مانای ئەوە نییە كە لە دڵت بوو تۆ نەدۆڕاوی بە پێچەوانەوە من هەست دەك��ەم ئەو كاتەی دێتەوە یادم بیری لێدەكەمەوە زۆرج��ار هەناسەیەكی قوڵ هەڵدەكێشم خۆی ئ��ەوە هەست دەك��ەی شتێكی بە نرخت دۆڕاندووە كە شتێكت دۆڕاند هەر دۆڕاوی» .سروە باس لە كاتی شكستی عەشقەكەی دەكات و دەڵێت «بە راستی كاتێكی زۆر ناخۆش و سەخت بوو وەكو ئەوە وایە جەستەت لە دڵ و مێشك لە هەموو بیركردنەوەیەك تووشی شكست بێت ،هەست ناكەی دەوروپشت ژیانی تێدایە مرۆڤ كاتی دەوێت هەتا دێتەوە سەر خۆی ،زامێكی زۆر قووڵە هەر كاتێك ئەو شتە دێتەوە بیرت دیسان ئەو ئازارە دێتەوە». هێرۆ جەمیل ،توێژەری كۆمەاڵیەتی گوتی «وەكو كۆمەڵناسێك و ئافرەتێك خۆشەویستی ن��ێ��وان ك��وڕ و ك��چ رەد دەكەمەوە ،چونكە ئایینەكەم رێگا نادات ئەوەش حیكمەتی خۆی تێدایە» .ئەوە ت��وێ��ژەرە خۆشەویستی ئێستای نێوان كوڕان و كچانی بۆ پڕكردنەوەی چێژی سێكسی گ���ەڕان���دەوە ه��ەروەك��و خۆی دەڵ��ێ��ت «خۆشەویستی ئێستا تەنیا
بۆ پڕكردنەوەی كاتی س��ۆزداری و چێژ وەرگرتنە مەبەست لێ الیەنی سێكسییە، چونكە لە كۆمەڵگای ئێمەدا خۆشەویستی و سێكس بە یەكەوە بەسترایتەوە ،بۆیە ئەو خۆشەویستیە شكست دەهێنێت ئەو ك��وڕە بۆ وەرگرتنی الیەنێكی سێكسی خۆیەتی دواتر كە بە دەستی هێنا ئیدی بێزار دەبێت ،دەبێتە دۆڕان و شكست». هێرۆ ئاماژە بە كاریگەرییە خراپەكانی عەشق دەك��ات و دەڵێت «كاریگەری زۆر نێگەتیڤی بەجێ دەهێڵێت هیچ چارەسەرێكی نییە ،چونكە كار لە كار ت��رازاوە ئەگەر گەمەی بە ئاگری بكەی دەتسوتێنی چەندین دەرئەنجامی خراپی لێدەكەوێتەوە ،لەوانە تێكچوونی الیەنی دەروونییە ،ئەوەی كە لە عەشقەدا دۆڕاوە بێ گومان بێزار و دڵتەنگ و رەشبینی دەبێت بە هیچ شێوازێك ئومێدی بە ژیان نامێنێت مۆمی ژی��ان الی دەكوژێتەوە ئیتر لە هەموو ژیان دوا دەكەوێت وەكو كەسێكی ئاسایی ناتوانێت بەرەو پێشەوە بچێت ،بە تایبەت ئەوانەی لە پرۆسەی خوێندندان دواتر رەشبینی بەرامبەر بە پیاو یان رەشبینی بەرامبەر بە ئافرەت دروس���ت دەب��ێ��ت ل��ەگ��ەڵ ح���ەزی تۆڵە سەندنەوە لە الیەن هەر دوو ڕەگەزەوە». ل��ە ك��ۆت��ای��ی��دا ه��ێ��رۆ جەمیل گوتی «خۆشەویستم نەكردووە تەنیا ئەو كاتە خۆشەویستیم ك��ردووە دوای پرۆسەی ه��اوس��ەرگ��ی��ری ،خ��ۆش��ەوی��س��ت��ی��ەك��ەم ك��ۆك��ردۆت��ەوە لەگەڵ ئ��ەو كەسەی كە زەواجم لەگەڵدا كردووە».
پێشکه‌وتن
عەشقە تەمەن 8مانگەكەمانی لەناو برد كۆتای بە عەشقە تەمەن كورتە هێنا». ئ��ەرس��ەالن رەح��م��ان ،رۆژنامەنووس ب��ڕوای وایە «عاشق بوون پێویستە لە پێناو عاشق بووندا بێت لە پێناو خەوتن و چێژی سێكسی نەبێت» .ئەرسەالن دان بەوە دادەنێنێت كە بەخۆشەویستیەكەی نەگەیشتووە خۆشی بە دۆڕاو دانانێت و دەڵێت «من كەسێكم بەدڵ خۆشدەوێت ئێستاش خۆشمدەوێت بۆشم نەبووە چۆتە ماڵ و حاڵی خۆی ب��ڕوام وای��ە هی من تەواوترە هەست ناكەم دۆڕاو بم».گوتیشی «پێمناخۆشە پێم دەڵێن دۆڕاو ،چونكە دۆڕان ئەوەیە مرۆڤ لەو عەشقەیدا راستگۆ نەبێت من یەكێكم لەوانەیەی ئەوەی لە دڵمە ه��ەر لە دڵمە ه��ەر خۆشمدەوێت هەست بە دۆڕان ناكەم خۆشەویستەكەم وەكو باڵندەیەك ئازادم كردووە ئامانجی من ئەوە نەبووە پێی بگەم بۆ چێژێكی شەوانە خۆشی و كات بەسەربردن من لە پێناو خۆشەویستیدا خۆشمویستوە لەگەڵ هەر كەسێك بخەوێ ئەو لە دڵی تۆدا دەخەوێت بۆ بیر لەوە ناكەنەوە «. ئەرسەالن داوادەكات كە «قەد بە عاشق مەڵێن دۆڕاو ،چونكە عەشق بۆ هەرگیز دۆڕانی تێدا نییە شتێك نییە لە عەشقدا ناوی دۆڕان بێت». هێمن عومەر ،رۆژنامەنووس دەڵێت «هەموو كات ئەگەر هەست و شعورێكم هەبووبێت بەرامبەر كەسێك توانیومە بیبەمەوە و ئێستا خێزاندارم پێموانییە هیچ كاتێك عاشق نەبم هەموو كاتێك عاشقم» .ئەو زێدەتر دوا «لە عەشقدا دوو كەس نییە بەرامبەر یەكتری تۆپانێ بكەن یەكێكیان بیباتەوە و یەكێكی تریان بیدۆڕێنێت عاشقی سەركەوتوو ئەو كەسەیە راستگۆ بێت لەگەڵ ناخی خۆیدا». س��روە ه��ەورام��ی ،رۆژن��ام��ەن��ووس بە پێچەوانەی بۆچوونەكانی تر پێیوایە
9
راپــۆرت
Dec 2012 No 187
الوان بۆ سەرنج راكێشانی بەرامبەریان خۆیان بۆنخۆش دەكەن سرود عەلی
وتن وتن پێشکهه پێشک
10
زۆرن ئەوشتانەی كە م��رۆڤ لەژیانی ڕۆژان��ەدا بەكاری دەهێنێت ،یەكێك لەشتە باوەكانی جیهان كە لەدونیای ئێستادا خەڵك تاڕادەیەكی زۆر بەكاریدێنن ئەویش بۆنە ،زۆربەی مرۆڤەكان حەزی پێ دەكەن بۆن تایبەتمەندی خۆی هەیە ،سروشتی مرۆڤ دەگۆڕێت لەڕووی دەروونیەوە و بۆسەرنج ڕاكێشی بەرامبەر كەسێك بەكاردێت ،بۆیە دەبینین لە جیهاندا زۆرگرنگی پێ دەدەن بۆنەكانیش ل��ەڕووی نرخ و كوالێتەوە جیاوازن ،تاكو لەڕووی ئاینی ئیسالمی پیرۆزەوە زۆرگرنگیان پێ داوە و سونەتی پێغەمبەری ئیسالمە. هاژە عەلی تەمەن 20ساڵ قوتابی پەیمانگا دەڵێت «زۆرحەز بەبۆن دەكەم بەردەوام بەكاری دەهێنێم، هەموو ڕۆژێك كە دە چمە دەوام بۆن لەخۆم دەدەم كاتێك لە تەنیشت هاورێكانم دادەنیشم سەرنج ڕاكێش دەب��م بە ه��ۆی ئ��ەو بۆنە خۆشەی لە خۆم دەدەم». ئاكارشیرەیی تەمەن 25ساڵ وەك خۆی باسی كرد «بۆن ه��ۆك��ارێ��ك��ی س��ەرەك��ی��ی��ە بۆ سەرنج ڕاكێشی خەڵك بۆالی خ��ۆت ،یان بە مانایە كی تر هۆكارێكە كەدەوروبەرت حە ز بكەن لێتەوە نزیك بن هەركەس بۆنێكی تایبە تی پێ خۆشە، من بۆنی الكۆستم پێ خۆشە وبەكاری دێنم». یەكێك لەو دوكاندارانەی كە لە ن��اوب��ازاڕدا ب��ۆن دەفرۆشێت ئاماژەی بەوەدا «كە بۆن جۆری زۆرە و جگەلەوەی كە بە پێی ح��ەزی مرۆڤەكان دە گۆردرێت
دووکاندارێک «ئەوانەی سەردانمان دەكەن بۆ كڕینی بۆن لە هەردوو ڕەگەزن ،زۆر بەیان لەسەروی 18 ساڵیەوەن ،گرانترین نرخی بۆن لەالی ئێمە دە گاتە 420دۆالر ،كەمترین نرخیش 8دۆالرە» لەوانە فەڕەنسی ئۆڕجیناڵ ،بابی دوو ئیماراتی ،بابی 4چینی» هەروەها گوتیشی «ئەوانەی سەردانمان دەكەن بۆ كڕینی بۆن لە هەردوو ڕەگەزن ،زۆر بەیان لەسەروی 18ساڵیەوەن ،گرانترین نرخی بۆن لەالی ئێمە دە گاتە 420دۆالر كەمترین نرخیش 8دۆالرە». بۆنفرۆشێكی تر بەمجۆرە بۆ پێشكەوتن دوا «بۆن بەشێوەیەكی بەرچاو كڕیاری خۆی هەیە بەهەموو چین و توێژەكانەوە ،ئەوانەی دێنە المان بۆ كڕینی بۆن زیاتر لەچینی ڕۆشنبیرن ،بۆنەكان ل��ەڕووی كوالێت و نرخەوە جیاوازن بۆنی ماركەمان هەیە تاكو 79دۆالر بە 45دۆالر
كەمترین نرخی بۆنیشمان هەیە دەگاتە 4هەزار دینار بۆنەكانیش هۆگۆو الكۆست وئۆن مان شۆن». ئ���ەردەوان تەها یەكێكە ل��ەو گەنجانەی كەوا دوكانی كارەبای هەیە لە ب��ازاری نیشتمان گوتی «بە شێوەیەكی ب��ەردەوام بۆن بە كاردەهێنم بە تایبەت لە كاتی هاتنم بۆ دوكان بۆ سەرنج را كێشی موشتەرییەكانم زیاتر بۆنی رۆیاڵ لە خۆم دەدەم». محەمەد قاسم قوتابی لە پەیمانگەی تە كنیكی هەولێر گوتی «ڕۆژانە دەچمە دەوام بۆن بە كاردە هێنم بۆ سەرنج راكێشی بەرامبەرەكەم زۆرئاسودەم كاتێ بۆن لە خۆم دەدەم ،هەست دەكەم بەرامبەرەكەم لە من بێزارنییە» ئەو گوتیشی «هەیە بۆنی لە شی ناخۆشە هەست بە بێزاری دەكەم حەزناكەم بیدوێنم، بەاڵم بە پێچەوانەوە ئە گەر یەكێك بۆنی خۆش بوو حەزەكەم زیاتر لێ نزیك ببمەوە زیاتر بیدوێنم». مەحمود یەكێكە لەو گەنجانەی بەم شێوە یە لێدوانی دا گوتی «من تا ڕادەیەكی باش بۆن بەكاردە هێنم ،ب��ەاڵم بە شێوەیەكی بەردەوام نا زیاتر بۆ بۆنەكان بۆن لە خۆم دەدەم، هەست بە ئارامی دەكەم كاتێ بۆن لە خۆم دەدەم بۆنی نێرگز بە كاردە هێنم». دە شتی یونس فەرمانبەر لەبارەی بەكارهێنانی بۆنەوە گوتی» ڕۆژانە كە دەچمە دەوام بۆن لە خۆم دەدەم بۆ سەرنج ڕاكێشی بەرامبەرەكەم ،كاتێ بۆن لە خۆم دەدەم هەست بە ئارامی و ئاسودەیی دەكەم».
راپــۆرت
Dec 2012 No 187
گەنجان بۆچی خۆیان جواندەكەن
ئا :دڵشاد عەبدوڵاڵ
هەندێك جار ئەوەندە لەبەر ئاوێنە خۆمان خەریك دەكەین، گەر ئاوێنەكە زمانی هەبا لێمان دەهاتە قسە
www.lawanikurdistan.org
گەر ئەو پرسیارە لە زۆربەی گەنجان بكرێت رەنگە نەزانن وەاڵمێكی دورست و سەراستبدەنەوە،گەرچی هەمووشیان رۆژانە نزیك بە سعاتێك و زیاتر لەبەردەم ئاوێنە دەست بەخۆیاندادێنن و ئارایشی خۆجوانكردن دەكەن ،بۆ ئەوەی بەرسفی ئەو پرسیارە لە دەمی هەندێك الو خۆیانەوە ببیستین چەند پرسیارێكمان ئاراستەی هەندێكیانكرد »،بۆیە خۆم جواندەكەم تاكو لەبەرچاوی خەڵك بەگشتی و كچان بە تایبەتی روكارێكی سەرنج راكێشم هەبێ» هاوكار رەشید بەو جۆرە قسەكانی دەسپێكرد ،ئەو راشی وابوو ناكرێ بەیانیان تۆ لە ماڵەوە دەرچیت و سەر و قژێكی شێواو و جل و بەرگێكی گەچاڵوت پۆشیبێ ،یا بۆنێكی ناخۆشت لێ بێ ،زۆرجار هەست دەكەی الوان زیاد لە پێویست بەخۆیانەوە خەریكن و گرنگی سنورشكێن بە سیماو روخساریان دەدەن ،هەندرێن لەو بارەوە دەڵێ» دیارە ئەوەش پەیوەندی بەوەوەهەیە كە ئێمە هەمیشە فێربووینە لە هەموو شتێك زیاد لە پێوسیت گرنگی خۆمانی پێدەدەین ،بۆیە دەبینین هەندێك جار ئەوەندە لەبەر ئاوێنە خۆمان خەریك دەكەین ،گەر ئاوێنەكە زمانی هەبا لێمان دەهاتە قسە.
پێشکه‌وتن
11
راپــۆرت
Dec 2012 No 187
پێشکه‌وتن
12
پرسیارێكی دیكە دەكرێ ئەوەبێ بۆچی الوان حەزدەكەن جوانیەكی موزەیەف و دروستكرا و بۆخۆیان بكەن و لێناگەڕێن بەو جوانیە سروشتیە دەركەون كە خوا پێیانی بەخشیوە ،شنە جەمال قوتابی زانكۆ پێی وای��ە» راستە خوا جوانیەكی زۆری بە مرۆڤ بەخشیوە ،بەاڵم لەهەمان كاتیشدا ئەو هێز و عەقڵەشی بەخشیوەتە مرۆڤ كە كەرستەی زۆری جوانكاری لە پێناو گەرمكردنی بازاڕی تایبەتی بەرهەمبێنێ، بەش بە حاڵی خۆم جوانی سروشتی مرۆڤم زۆر پێ لە جوانی دروستكراوی دەستی پێ باشترە ،بەاڵم تەماشا دەكەی خەڵكانێك دێن و بە دنیایەك ماكیاژی دروستكراو خۆیان رازان��دۆت��ەوە ،ئەوانەی تەماشای دەك��ەن وا دەزان��ن ئێمە ناتوانین ئەوە بكەین. دیارە هۆكارێكی دیكە لە خۆ جوانكردن ب��ۆ بەغیلیبردنی گ��ەن��ج��ان بەیەكتر دەگەڕێتەوە ،ئایا بۆچی گەنجان لەوەدا حەسودی بەیەكتر دەبەن ،سەركۆ عەلی وەك گەنجێك دەڵ��ێ» گ��ەر بەغیلی بە یەكتری بردن نەبێت ،ژیان رادەوەستێ بۆیە پێویستە بەردەوام ملمالنێ لە نێوان یەكتریدا هەبێ ،ئ��ەوەی تۆ پێی دەڵێی بەغیلی بەغیلی نییە ،بەڵكو جۆرێك لە كێبڕكێیە بۆ ئەوەی هەرچی هەیە لە خۆبردنەپێش دروستببێ» مرۆڤ جوانە بۆیە پێویستە هەمیشە بەجوانتر لەوەی كە هەیە دەركەوێ ،بۆیە هیچ گلەیی لەو كەسانە ناكرێ كە خۆیان خەریكدەكەن بە ئارایشتەوە ،بەتایبەتی گەنجان كە لە تەمەنێكی دیاریكراوی هەستیاردان و پێویستیان بەوە هەیە خۆیان بۆ دەوروبەر و كۆمەڵگا نمایش بكەن. عەلی قادر توێژەری كۆمەاڵیەتی «زۆرتر لەناو گەنجاندان ئەو دیاردەیە دەبینین، ئەویش بەهۆی تایبەتمەندی سروشتی تەمەنیان كە هانیان دەدات بە چەندین زم��ان خۆیان لە ژینگەی دەوروب��ەری��ان
نیشان بدەن ،یەكێك لەو زمانانەشی كە زۆر باوە زمانی ئارایشتە ،ئاشكرایە بازاڕی بەهەرمهێنانیش لە پێناو سود وەرگرتن ل��ە خ��ەڵ��ك پ��ەن��ا ب��ۆ ه��ەم��وو رێگاكانی كۆكردنەوەی داهات دەبات ،گەر تەماشا بكەین ئێستا دەبینین بە ه��ەزاران هەزار جۆری كرێم و ماكیاژ و شێوەكانی دیكەی پێست و جەڵی ق��ژ و ت��ەواوك��ارەك��ان��ی خراونەتە روو لە بەرامبەرشیدا كڕیارێكی زۆر روی تێدەكات و بەرناكەوێ ،ئەوە بۆچی دەگەڕێتەوە بێ گومان هۆكارەكەی بۆ ئەو داواك��اری��ە زۆرە دەگەڕێتەوە كە گەنجان لەسەر ئەو شتانە هەیانە ،جیا لەوەش مەسەلەكە دەرونییە ،چونكە زۆر جار دەبینین ئەوانەی زیاد لە پێویست گرنگی بەخۆیان دەدەن رەنگە لە الیەنێك لە الیەنەكانی جەستە نەقوستانیان هەبێ و دەیانەوێ لەو رێگایەوە ئەو بۆشاییە پڕبكەنەوە ،ئەوەش وادەكات ئەو كەس بەو هۆیە كەم و كوڕیەكەی خۆی پڕبكاتەوە. ك��اروان ق��ادر كە سەرتاشخانەی هەیە سەبارەت بەو گەنجانەی سەردانی دەكەن و داوای شێوازی بڕینی قژییان دەكەن، كە ئەویش ه��ەر دەچێتە چ��وار چێوەی جوانكاری دەڵێ «زۆربەی گەنجان كەدێنە المان هێشتا زوە بۆ ئەوەی قژیان بتاشن، واتا ئەوان بەو هۆیەوە نەهاتوون كە زۆری قژیان بێزاری كردبن ،بەڵكو ئەوان دێن بۆ ئەوەی خێت بكەن یان برۆیان چاكبەن، هەندێك جاریش پشتەمل و دەسكاریەكی ق��ژی��ان دەك���ەن ،ب���ەوەش مەبەستیانە شێوازێكی دیكە لە روخ��س��ار و قژیان بەدەرخەن و خۆیان بۆ دەوروبەریان نمایش بكەن ،لەبەر ئەوە مەرج نییە هەر كاتێك گەنجێك هاتە دەالك نیازی قژ چاكردنی هەبێت». بەگشتی خۆجوانكردن و ئارایشتكردن بۆ كوڕان بە تایبەتی و ئنجا كچان بەگشتی لە رێگای شرعیشەوە رێگا پێدراوە ،بەاڵم ئەوەی كچان زیاتر دەبێت لە روپۆشیدا
دەركەوێت ،ئەوەی كوڕانیش دەكرێت زیاتر لە دەمووچاو دەرك��ەوێ��ت ،بۆیە شتێكی ئاساییە گەنجان لەو رێگایەوە بیانەوێ ئەو جوانییە سەرنج راكێش و سەرسوڕهێنەرە كە خوا پێیانی بەخشیوە لەو رێگایەوە دەری ببڕن و خۆیانی پێوە نمایش بكەن، ئ��ەوەی م��اوەت��ەوە زۆری��ش گرنگە ئێمە بیزانین ئەوەیە كە جوانی ناخیش دەبێ تەواوكاری جوانی روخسار بێتـ ،ئەگەر نا بەتەنها جوانییەك هیچ بە مرۆڤ نابەخشێ و هیچ ئیزافەیەكیش بەسەر كەسیەتی گەنجەوە بەجێ ناهێڵێ ،بۆیە گەر بمانەوێ ج��وان دەركەوین و ج��وان بژین و جوان بكەوینە بەرچاوان با خۆمان لەناوەوە و دەرەوەش وەكو یەك جوان كەین و بەتەنها گرنگی بەالیەكەوە نەدەین ،چونكە الیەنێك ناتوانێت تەواو كاری هەموو كەسیەتیمان بێت.
سەرتاشێک «زۆربەی گەنجان كەدێنە المان هێشتا زوە بۆ ئەوەی قژیان بتاشن ،واتا ئەوان بەو هۆیەوە نەهاتوون كە زۆری قژیان بێزاری كردبن ،بەڵكو دێن بۆ ئەوەی خێت بكەن یان برۆیان چاكبەن»
دیــمــانــە
Dec 2012 No 187
ئەزموون و بیرەوەری
(مزەفەر تاهیر مەولود) لەساڵی 1974لەشاری هەولێر لەدایك بوە ،لە ساڵی 1992تاكو ساڵی 2009لە (ی.ل .د.ك )چەندین پلەی بەرپرسارێتی بڕیوە .كاری ئێستاكەی ئەندامی مەكتەی ناوەندی رێكخستنی (پ.د.ك).
مزفەر تاهیر: ئێمە یەكەم كەس بوین شانۆمان لەسەر قەاڵی هەولێر نمایش كرد
ئامادەكردنی :نـەوزاد فـوئـاد رەشید
www.lawanikurdistan.org
پرسیار /هاتنت بۆ ناو رێكخراوی الوان چۆن بوو؟ وەاڵم /لەسەرەتایی ساڵی 1992پەیوەندیم بەهەردوو رێكخراوی یەكێتی قوتابیان و الوانی دیموكراتی كوردستانەوە كرد ،پاشان لەساڵی 1993كە هەردوو رێكخراو كۆنگرەیان بەست و لەیەك جیابونەوە منیش لەگەڵ رێكخراوی الوان دەستم بەكاركردەوە. پرسیار /ئ��ەوەی زیاتر سەرنج راكێش بوو كەبێیتتە ناو رێكخراوی الوان چی بو؟ وەاڵم /وێ��ڕای ئ��ەوەی من پەیوەندیم بە (پ.د.ك) وە هەبوو ،لەگەڵ ئەوەش دەم ویست وەك گەنجێك لەناو رێكخراوێكی جەماوەریش كاربكەم ،ئەمە نەك بۆ حەزوئارەزوەكانی خۆم ،بەڵكوبەمەبەستی زیاتر خزمەتكردن بە
توێژی الو بەشێوەیەكی گشتی و لەپاڵ ئەمەش خزمەتكردنی تێكرای میللەت. پرسیار/رێكخراوی (ب���ارزان ) ت��ان چۆن دامەزراند و بیرۆكەی كێ بوو؟ وەاڵم /من ئێستاكەش شانازی بەو ناوە و ئەو رێكخراوەوەدەكەم ،دروست بونی ئەم رێكخراوە بۆ ئەوە دەگەرێتەوە ئێمە كۆمەڵێك گەنج بوین ئەوكات لەناوبازار هەریەكەو كارێكمان دەكرد بۆ بژێوی ژیانمان ،ئەو لەیەك نزیك بونەوەی ئێمە بیرمانكردەوە پێكەوە رێكخراوێكی الوان لەناوشار دامەزرێنین كەبریتی بوین لەم هەڤااڵنە: من و جەنابتان و كاك كامەران ئەمین و كاك محمد خەیات و كاك سعداللە و تەلعەت و كاك رەقیب و كاك ئاسۆ محمد ،چەندین هەڤاڵی دیكە ،بەداخەوە ناوەكانیانم لەبیرنەماوە ئەمانە
كەسە سەرەكیەكانی ئەم رێكخراوە بون زیاتر لە( )150ئەندامی دیكەمان هەبوو ،سەبارەت بە ناوی رێكخراوەكە لەخۆشەویستی سەركردەی رۆحی و نەتەوایەتیمان بارزانی نەمربوو بەرزی و گەورەیی ناوی بارزان بوو ،بۆیە ناوی ئەم رێكخراوەمان نا بارزان ،رێكخراوی بارزان بوە بناغەیەكی تۆكمەی رێكخستنی یەكێتی الوانی دیموکراتی كوردستان لەناوشاری هەولێر، پاشان ئ��ەم رێكخراوە س��ن��ووری كاركردنی فراوانكرد ،چەندین الوی دیكە لەرێگەی هەڤااڵن كە لەناو ئ��ەم رێ��ك��خ��راوەدا كاریان دەك��رد، پەیوەندیان بەرێكخراوی بارزانەوەدەكرد ،بۆ مێژوودەڵێم رێكخراوەكەمان توانی كادری زۆر باش پەروەردە بكات ،بەشێكی زۆری كادیرانی سنووری هەولێر لەو رێكخراوە پێگەیشتن،
پێشکه‌وتن
13
دیــمــانــە
Dec 2012 No 187
پێشکه‌وتن
14
كارەكانمان بەحكومی ئەوەی زۆربەی ئەندامان و ستافی ئ��ەم رێ��ك��خ��راوە لەناوشاركاریان دەكرد ،رۆژانە بە ئاسانی یەكمان دەبینی و لەگەڵ یەك تاوتۆی بەرنامەو پرۆژەمان دەكرد و لە هەولێریش لەگشت رێكخراوەكانی دیكە چاالكترو رێكخراوتر بوین ،لەرویی تەنزیمیەوە، من شانازی پێوە دەكەم ئێستاكەش دەبینم بەشێك لەوانەی لەناو ئەم رێكخراوەكاریان دەكرد لە پلەی بەرزی حزبی و رێكخراوەیی الواندان. پرسیار /یەكێتی الوان ناوەناوە رێچكەی كاركردنی خ��ۆی گۆڕیوە بەپیێ بارودۆخی كوردستان ،ئەم شێوازی كاركردنە بەخواستی رێكخراوەكە بوە یان داوای سەروی خۆی؟ وەاڵم /سروشتی ئەم رێكخراوە وابوە هەمیشە بەپیێ گۆڕانكاریەكان و سەردەمەكان ئەویش گۆڕانی بەسەر كارەكانی و ئۆرگانەكانی خۆیدا هێناوە ،بۆ نموونە لەقۆناغی شاخ پێویستی زیاتر بەشێوازێكی كاركردن هەبووە ،كەشان بەشانی ب��زووت��ن��ەوەی رزگ��اری��خ��وازی ك��ورد لەخەباتی سیاسی و چەكداری دابێت ،لەگەڵ ئ���ەوەش ئەركێكی دیكەشیان لەسەرشان ب��ووە ئەویش هاندان و جۆشدانی هەستی نەتەوایەتی لەناو توێژی الو بەتایبەت لەناو شارو شارۆچكەكان ،چونكە رژێمەكان هەمیشە هەوڵیانداوە هەستی نەتەوایەتی لەناو ناخی الو الواز بكەن ،دوای راپەڕینی 1991ئەركی الوان قورسترو بە زەحمەتر بوو ،ئەویش بەرگری لەدەستكەوتەكانی گەلەكەمان و پاراستنی و هەوڵدان بۆئەوەی گەنج و الوانی كوردستان زیاتر واڵتی خۆیان خۆش بوێ و لەوێشەوە پشتگیری و هاندانی الوان بۆ داهێنان و دانەبڕانیان لە پێشكەوتنی دنیا و خزمەتكردنی زیاتری واڵتی خۆیان. پرسیار/لەوەتەی ئەم بەرنامەیە پێشكەش دەكەم باس و خواسی نەنوسینەوەی مێژووی الوان���م و وروژان�����دووە ،هەمیشە كادیرانی ئامادەبوی ئەم بەرنامەیە دابەشی دوو بۆچون بونە ،بەشێكیان دەڵێن نەنووسینەوەی مێژووی الوان بۆ ئەوەدەگەرێتەوە كە بارودۆخی ئەوكاتی كوردستان بەهۆی نائارمی و بەردەوامی شۆرش و زەبرو زەنگی دەسەاڵتەكانی ئەوكاتی رژێمی عیراق لەسەر كورد ،نەتوانراوە مێژووی الوان بنوسرێتەوە ،بۆچونەكەی دیكە دەڵێت نەخێر كەمتەرخەمی كادیرو هەڵسوڕێنەرانی ئەوكاتی سەركردایەتی الوان بوە ئەم كارەیان بەئەنجام
نەگەیاندوە؟ وەاڵم/لەگەڵ رێز و سوپاسم بۆ سەركردە و كادیرانی پێشووی (ی.ل.د.ك) كە ئەوان توانیان رێكخراوەكە بگەیەننە ئەمڕۆ ،ئێمە بەچاوی خۆمان بی بینین كە بۆتە ئەندام لەرێكخراوی جیهانی الوان ،وێڕای دەستخۆشی و پ��ی��رۆزب��ای��ی ل��ەخ��ۆم و گشت ئ��ەن��دام و سەركردایەتی الوان ،سەبارەت بەپرسیارەكەت من بۆچونی دووەهەم زیاتر بەراست دەزانم، ئ��ەوی��ش ئ��ەوەی��ە كەمترخەمیمان ك���ردووە، بێگومان ئەم رێكخراوە لە خەباتدا بوە ،بەاڵم نووسینەوەی مێژووی ئەم رێكخراوەش گرنگی خۆی هەبوە ،دەب��وا بكرێت ،هەرچەندە من ئەو رەخنەیە لە خۆشمان دەگ��رم مەبەستم كادیرانی دوای راپەڕینە كەتاكو ئێستاكە 4 كۆنگرە بەستراوە ،لە دوای راپەڕینەوە زۆرجار لەكۆبونەوەكانی سەركردایەتی باسی ئەم كارەكراوە ،كە هەوڵی نووسینەوی دراوە ،بەاڵم بەداخەوە هەندێك لە ئەوانەی لەم مێژووەیان دەزانی لەبەر نەبونی دەرفەت و سەرقاڵ بونیان نەتوانرا سودیان لێ وەربگیرێت ،هەندێكی دیكەش بە پچر پچری باسی مێژووەكەیان دەكرد ،هەندێكش ئیجتیهادی شەخسی تێدا بوو ،ئەم كارەش وادەكات راستیەكان بەباشی دیارنەكات ،چونكە مێژوو گەر ئیجتیهادی تیابێت گرنگی خۆی لەدەستدەدات ،هیوادارم لەمەوداش یەكێتی الوان لەهەوڵی نووسینەوەی مێژووی رانەوەستێ و هەوڵی خۆی بدات. پرسیار :كاركردن لە ناورێكخراوی الوان تاچەند بەگرنگ دەزانی؟ وەاڵم /من جارێكی دیكەش دەڵێم شانازی بەپەیوەندی كردنم بەم رێكخراوەوە دەكەم، ئەم رێكخراوە قوتابخانەی پێگەیاندنی تاكی الوە من بەشانازیەوە دەڵێم یەكێكم لەم رێكخراوە پێگەیشتوم بۆیە دەڵێم لەگشت رووی���ەك���ەوە یەكێتی الوان���ی دیموكراتی كوردستان ئەو قوتابخانەیەبو كە من خۆمم تیا بینیەوە ،كەسێك گ��ەر بیەوێ دروس��ت بێت یان بیركردنەوەی ت��ازەو باش بەرهەم بێنێ گۆڕانكاری دروس��ت بكات و خزمەت بە گەل و نیشتیمانەكەی بكات ،دەبێت لەم رێكخراوانەدا كاربكات ،لەم رێكخراوە دەرفەت زۆرە بۆ پێگەیاندنی كەسی الو ،چونكە یەكێتی الوان رێكخراوێكی بێوێنەیە ،گەر بۆ مێژووی رێكخراوەكە بگەڕێینەوە دەبینین زۆرێك لەو سەركردانەی لە كوردستان هەن رۆژیك لەرۆژان
لەم رێكخراوە كاریان كردووە. پرسیار :ئەوكارە هونەریانەی سەردەمی بەرێزتان لە سنووری هەولێر ئەنجامتاندەدا پاش ئەوەی تۆبەشی هونەرت وەرگرت تیپی شانۆ و هەڵپەركێ و مۆسیقاتان دروست كرد، ئەوكارە هونەریانە بەئیمكانیەتی زۆركەمی مادی چۆن بەڕێوە دەچون؟ وەاڵم:ڕاستە لەوانەیە من هیچ بەهرەیەكی هونەریم نەبووبێ ،ب��ەاڵم بەحكومی ئەوەی تێكەڵ بوم لەگەڵ الوانی بەهرەدار و شارەزایانی ئەوبوارە ،كردنەوەی دەرگا بۆیان و گوێ گرتن لەوان و بوار رەخساندن بۆیان ،ئەوانیش هاتن و دەستیان بەكاركردنكرد ئ��ەوە ب��وو ئێمە كۆمەڵێك گروپی هونەریمان دامەزراند ،هەریەك لەو تیپانە چەندین كاری هونەری باشیان ئەنجام دا ،بەتایبەتی ئێمە یەكەم كەس بوین شانۆمان لەسەرقەاڵی هەولێر نمایشكرد ،نەك لەناو هۆڵ بەڵكو لەسەردار و دیوارەكانی قەاڵت ،لەكاتی بۆنە نیشتیمانی و نەتەوایەتیەكان ئەو گروپە هونەریانە رۆڵی بەرچاویان دەدیت ،ئەو كارەی ئێمە بوە بناغەیەكی هونەری بۆ جێگاكانی دیكەش. پرسیار /ل��ەدوای كۆنگرەی ()6شەشەمی (ی.ل.د.ك) شێوازی كاركردنی الوان لە ناو خۆدا گۆڕانێكی بەخۆە بینی ،لەدابینكردنی پێداویستی سەردەمیانە بۆ ناوەندەكانی چاالكی و پێگەیاندن ،وەك كۆمپیوتەر و ئامێرەكانی مۆسیقاو كردنەوەی خولی زمان و دابینكردنی مەكینەی دوورم��ان و چەندین بواری دیكەی هونەری رۆشنبیری ،كێ ئەم پێداویستیانەی بۆ دابینكردن؟ وەاڵم /ئەوكارە لەچوارچێوەی پرۆژەیەكدا بوو كە بەخۆشحاڵی یەوە لەالیەن رێزدار كاك نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان دابینكرا ،ئەوەش بوە وەرچەرخانێكی گ��ەورە لە ك��ارو بەرنامەی یەكێتی الوان��ی دیموكراتی كوردستان ،ناوەندەكانی چاالكی پەیمانگایەك بوون بۆ فێركردن و راهێنانی الوان لە گشت بوارەكانی حەزی الو ،دواتر چەندین پڕۆژەی دیكەیشی بەدوادا هات ،وەك بوك گواستنەوەی بەكۆمەڵ و دروستكردنی یەكەی نیشتەجێ بوون بۆ الوانی كوردستان بەبێ جیاوازی ،كە ئەوەی ئێستاكە خەڵك دەی كات ئەوكات یەكێتی الوان یەكەم رێكخراو بوو ئەو پرۆژەیەی لەگەڵ كۆمپانیایەك جێ بەجێ كرد ،نەك وەك هاوبەشی مادی بەڵكو وەك
دیــمــانــە
Dec 2012 No 187
1994/4/24قەاڵدزێ
www.lawanikurdistan.org
ئێستا خۆشبەختانە ئەم رێكخراوە بوەتە ئەندام لە رێكخراوی جیهانی الوان ،بۆیە دەتوانرێت سود لە ئەزموونی رێكخراوەكانی جیهانی وەربگرێت
پێشکه‌وتن
ئ��ەوەی یەكێتی الوان تەنها مەرجی ئەوەبو نرخی خانوەكان گونجاو بێت و بۆ گەنجان بێت ،خۆش بەختانە ئەم كارە سەركەوتنی باشی بەخۆە بینی و بووە بناغە بۆشێوازی یەكەی نیشتەجێ بوون لە كوردستان. پرسیار/كاری ئێستاكەی (ی .ل .د.ك) لە قۆناغی ئیمرۆدا چۆن دەبینی و پێشنیارت چی یە؟ وەاڵم /زۆرج����ار م���رۆڤ ب���ەوە دەت��وان��ێ هەڵەكانی خۆی دەست نیشان بكات كاتێك ل����ەدوورەوە سەیری شتەكان بكات ،مەرج نی یە ئێمە شتەكان بە جوانی نەبینین، ئەم رێكخراوە سروشتی وابوە گۆران بەسەر قۆناغی كاركردنیدا هاتوە ،لەهەر قۆناغێك دەركی بەوەكردووە شێوازیك خەبات بكرێتە بەپێویستی ئەوسەردەمە ،لەم قۆناغی ئێستای كاری یەكێتی الوان ئەركێكی یەك جار گەورەی لەسەرشانە ،بەوەی كە روبەڕوی سەردەمێك بۆتەوە بتوانێت رێ���ڕەوەی لەگەڵدا بكات، لێرە رۆژێك دواكەوتن بەواتایی ئەوەدێت تۆ یەك ساڵ بەجێ ماوی ،ئەمڕۆ پێشكەوتنێك لەجیهاندا بەڕێوەدەچێت زۆرخێرایە بۆیەدەبێت یەكێتی الوان میكانزمێك پەیڕەوبكات كە لەوپێشكەوتنە دانەبڕێت ،پاراستنی دەست كەوتەكانی مێژینەی خۆی كە ئەم رێكخراوە
لەمێژوودا بەدەستی هێناوە ،ئێستاكە خۆش بەختانە ئ��ەم رێكخراوە بوەتە ئ��ەن��دام لە رێكخراوی جیهانی الوان بۆیە دەتوانرێت سود لە ئەزموونی رێكخراوەكانی جیانی وەربگرێت، لە بەدەنگ هاتنی لەكارە نەگونجا و گەندەڵی و هەڵە و كەم وكوڕیەكان ئەم رێكخراوە لە پێشەوەی گشت رێكخراوەكانی دیكەوە بێت بەجواب بێت. پرسیار/كاتێك رێكخراوی الوان بوە ئەندام ل��ەرێ��ك��خ��راوی جیهانی الوان ئ��ەم ه��ەواڵ��ە بەبەڕیزتان گەیشت هەستت بەچی كرد؟ وەاڵم :زۆر خۆشحاڵ بوم بەاڵم دەمویست ئ��ەوەش بڵێم وەك رەخنەیەك لە هەڤااڵن تەنانەت منیان بۆ ئاهەنگی ئەوكۆنگرەیش داوەت نەكرد كەلەهەولێر گێڕدرا. پرسیار :تاچەند ئاگاداری راگەیاندنەكانی (ی.ل.د.ك) بە رادیۆ گۆڤارو باڵوكراوەی پرس. وەاڵم /بەداخەوە گۆڤارو باڵوكراوەی پرسم بۆناێی كە دەبوایە نەك تەنها بۆمن بەڵكو بۆ گشت ئ��ەو هەڤااڵنەی لەسەركردایەتی ئەم رێكخراوە نەماون وەك وەفایەك لەكاتی دەرچ��ون��ی ئ��ەم دوو ب�ڵاو ك��راوەی��ەدا لەناو زەرفێكی بكەن و بنوسن بۆ فاڵن هەڤاڵ بۆمان رەوان بكەن ،ئەم كارە دڵی ئێمە خۆش دەكات و هەست دەكەین لەبیر نەكراوین ،بەاڵم رادیۆی
پێشكەوتن ئەوەندی لەناو سەیارەم زۆرجار گوێ لێ دەگرم و شانازی پێوەدەكەم وەپێم خۆشە گۆڕانكاری بەسەربەرنامەكانی خۆیدابهێنێت، چونكە ئێستاكە مەدای پەخشی فراوانە. پرسیار /:ناوەناو دەبینین شت دەنوسی بەاڵم بۆباڵوكراوەكانی (ی.ل.د.ك) نانوسی. وەاڵم /تاكو ئێستاكە كەس داوای نەكردووە شتیان بۆ بنوسم.یان چاوپێكەوتنێك بكەم. بەتایبەتی لەیادی 18شوبات. پرسیار /بەاڵم خۆ دەزگاكانی دیكەش داوایان نەكردووە كەچی بۆیان دەنوسی.كاك مزەفەر بەپێكەنینەوە بەڵێ وایە .لەوانەیە منیش كەم تەرخەم بم.
15
دیــمــانــە
Dec 2012 No 187
نوری بێخاڵی ،نووسەر و رۆژنامەنووس: كام لە هێزەكانی ناو دەسەاڵت و ئۆپۆزسیۆن هەن رۆژانە مێشكمان بەوە نەبەن ،كە الوان ئایندەی ئەم نیشتمانەن و بەخاوەن دەركەوتن لە خەون و خۆزگەكانیان بە ئێمە دیدار :دڵشاد میراودەلی نەفرۆشنەوە؟
()2-2
پێشکه‌وتن
16
بۆ وەاڵم��ی نموونەی پرسیارەكەشت ،ئەگەر مەبەستت لەوەی سلێمانی رووداوەكانی 17ی شوباتە، ئەوە بابەتێكە زۆر هەڵدەگرێ و ناكرێ رووكەشی و عاتیفییانە و وەك هەڵچوون و كەفوكوڵێك سەیری هۆكاری سەرهەڵدان و رەهەندە سۆسیۆ – سیاسییەكانی و ئاكامەكان و دەرهاویشتەكانی بكرێ .راستە هێزی ئەم جواڵنەوەیە لە ئاستە پراكتیكییەكەیدا گەنج بوو ،بەاڵم مەرجیش نییە بەرهەمی خودی گەنج خۆی بووبێت ،وەكو دواتر دەرهاویشتەكانیمان بینی .بە پێچەوانەوە خەڵك و هێزی سیاسی بە دنەدانی گەنجان و دواتر تاوانبار كردنیان و پاشان سواربوونی شەپۆڵی توڕەییان، هەرچی سیمای گەنجانە و مەدنیانە هەبوو لەو رووداوەی��ان داماڵی .لەگەڵ ئەوەشدا ئەو رووداوە بازدانێكی نوێ بوو لە ژیانی سیاسی كوردستان و پرسیارێكی جیددی رووب���ەڕووی عەقڵییەتی حوكمڕانی كردەوە ،كە رێگا و دەروازەی تر هەن بۆ رووبەڕووبوونەوە ،ئەگەر هەروا خەمساردانە چەمكی هاوواڵتیبوون بخاتە دەروەی بازنە و بەرنامەكانی و وەكو بەنجی هێوركردنەوەی ژانێك و بە مەبەستی هێوركردنەوەی توڕەییەكانی شەقام ،هەرجارە و بە بیانوێكەوە رووبەڕوونەبوونەوەی گەندەڵی و بێدادی پاساو بداتەوە. پرسیار /لەالیەن هەندێك لە كادرەكانی ناوەندی سیاسیەوە گ��وێ لە ئ���ارەزوو و داخوازییەكانی بەشداری كردنی پڕۆژەكانی الو ناگیرێت ،یاخود بۆیان بەرز ناكرێتەوە بۆ شوێنی مەبەست ،نابێت دەسەاڵت پالنی هەبێ بۆ الوان و نەوەی نوێ تا هێزی داهێنان و خزمەتكردنیان بە فیڕۆ نەچێت؟ وەاڵم :جا كام لە هێزەكانی ناو دەسەاڵت وئۆپۆزسیۆن هەن رۆژانە مێشكمان بەوە نەبەن ،كە الوان ئاییندەی ئەم نیشتمانەن و بەخاوەن دەركەوتن لە خەون و خۆزگەكانیان بە ئێمە نەفرۆشنەوە؟ ئەم
قسانە چەندی بە چەند؟ ئەو قسانەیان وەك زۆر بانگەشەی دیكەیان دێڕە شیعرەكەی (ئەحمەد بەگی موختاری جاف)م بیر دەخەنەوە ،كە دەفەرمووێ: ئیسمی ویژدان و عەدالەت ،بێ موسەممایە و درۆ هەر قسەی رووتە ،قسەش ناچێتە گیرفانەوە دێمەوە و دەڵێم گرفت تەنها لە دەسەاڵت ،یان نێوەندێكی دیاریكراوی دەسەاڵتدا نییە ،كە بەپیر داخوازییەكانی گەنجەوە نایەت ،بەڵكو گرفت لە خودی گەنج خۆیشی دایە ،كە نازانێ داوای چی دەكات و چۆنی داوا دەكات ،چش لەو شوێنكەوتەیی و پاشكۆیەتییەی رێژەی هەرە زۆری گەنجی ئێمە هەیەتی بۆ وەعزەكانی حزب و رێكخراوەكانی ،ئەمە و جگە لەو شەرم و ترسەی گەنج ،كە لە ئاست تابۆ و تەوتەمەكانی دابونەریت و ئایین هەیەتی و شەڕی ئەوانیش بە سیاسەت و دەسەاڵت دەفرۆشێتەوە، سەرەڕای تێگەیشتنی تەسك و سەقەتی بۆ چەمكی دەس��ەاڵت و رەهەندەكانی و كورتكردنەوەی لە حزبێكی دیاری كراو ،یان لە حكومەت ،لە كاتێكدا ه��ەر یەكە لە دەس��ەاڵت��ی كۆمەاڵیەتی و ئایینی بەشێكی زۆری ئازادی و خەونە مرۆییەكانی بەناوی نەریتگەرایی و باوەڕساالری زەوت و پێشێلكردووە و گەنج ترسی لە رووبەڕووبوونەوەیان هەیە و تەنانەت حێزانیش وەك یەكەیەكی بچووكی دەسەاڵت نابینێ و هەرچی شەڕی خۆی و خوا و دونیا هەیە بە دەسەاڵتی سیاسی دەیفرۆشێ. * پرسیار /هەست دەكەین الو لە ڕووح��ەوە هیالكە ،لە ڕووی دەرونییەوە ماندووە ،ئەم شەكەت بوون و بێهوودەبوونەی الوان كۆمەڵێك فاكتەری هەیە .لە ڕوانگەی بەڕێزتانەوە ئەم دۆخە كوشندەیە چۆن هەڵدەسەنگێنن؟ وەاڵم :ئەوە بە تەنها گەنجەكان نین هیالكن، بەڵكو ئەوە كۆی كۆمەڵگایە بەدەست ئەم هەلومەرجە سیاسییە ناجێگیر و رەوشە كۆمەاڵیەتییە شێواو و
بەداخەوە ئێمە كۆمەڵگایەكین نا لێبوردە، كۆمەڵگایەكین چاوی بیركردنەوەمان بە ئەستەم بەرپێی خۆی دەبینێ
بارودۆخە ئابوورییە نالەبارە ماندوو و شەكەتە. هەریەكە و هیالكە بەدەست خەمێكەوە ،هەریەكە و ماندووە بە دوای خەونێكەوە .لەو نێوەشدا كۆمەڵگا لە ئاستە سیاسی و كۆمەاڵیەتییەكەی هۆكار و س��ەرچ��اوەن .لە ئاستە سیاسییەكەی، خ��ۆدزی��ن��ەوەی ك��ای��ەی سیاسییە ل��ە ئ���ەرك و بەرپرسیارێتییە كۆمەاڵیەتی و دیموكراسییەكان. ئاستە كۆمەاڵیەتییەكەیشی ،ناهوشیاری كۆمەڵگایە لە تێكەڵكردنی ماف و ئەركەكانی و خۆشاردنەوەی لە بەرپرسیارێتی. واتە گرفت لە كۆی سیستەمەكە دایە ،تا ئەو ئاستەی مرۆڤ گومان لەوە دەكات كەسێك هەیە خۆی بە خاوەنی ئێستا و ئاییندەی ئەم نیشتمانە بزانێ .گومان ل��ەوە بكات ئێمە ئەزموونمان لە رابردووی تاڵ و پڕ سفت و سوێی ژێردەستەیی و شكست و راكەراكە و خۆكوژی و بەیەكا هەڵشاخان وەرگرتبێ .گومان لەوە بكات هێزێك هەیە حیكمەت و ویست و ئیرادەی پتەوی هەبێ بۆ ئاشتكردنەوەی یەكتری مرۆڤەكان لەناو خۆیان لە الیەك و مرۆڤەكان و نیشتمان لەالیەكی تر .دیارە گەنجیش توێژێكی ئەو كۆمەڵگایەیە و نەوەی ئەو سەرزەمینە بەاڵلێدراوە كولتوری و كۆمەاڵیەتی و سیاسیەیە ،كە تیایدا تەنها بیر لە دروستكردنی مرۆڤ ناكرێتەوە ،تەنها هێزێكی
روونکردنەوە :لە ژمارەی رابردوودا لەم دیمانەیە ،ئەنجامدەری دیمانەکە کە دڵشاد میراودەلییە ،بە هەڵەی چاپ نووسراوە دڵشاد باڵەکی ،داوای لێبوردن لە هەردوو بەڕێز و خوێنەرانی گۆڤارەکەمان دەکەین( .پێشکەوتن)
دیــمــانــە
Dec 2012 No 187
شەمسەدین هەركی
ئۆپەڕاسیۆنی دیجلە لە یەك نەكگرتنی نێو ماڵی كورددا دروستبوو
www.lawanikurdistan.org
ئەگەر بڵێین دوێنێ یان ئەمڕۆ ،لە پەیامی سەرۆك بارزانی بۆ رای گشتی و بە تایبەتی الیەنە سیاسیەكانی كوردی ،چ ئەوانەی ناو حكوومەت یا ئەوانەی ئوپۆزسیۆنن ،بەروون و ئاشكرا راگەیاندرا، رەوانەكردنی سوپا لەالیەن مالكی یەوە بۆ ناوچە دابڕێندراوەكان كارێكی نادەستووریە ،بەاڵم ئەوەی جێی ئەسەفە زۆرێ��ك لە برادەرانی ئوپۆزسیۆن دەی���ان گ���وت ،ئ���ەوە كێشەی شەخسی نێوان سەرۆكی هەرێمی كوردستان نوری مالكی سەرۆك وەزیرانی عێراقە ،نەك كێشەی نێوان هەولێر و بەغدا ،بەڵكو كێشەكە هیچ پەیوەندی بە ناوچە كێشەلەسەرەكانەوە نییە ،دروستكردنی فەرماندەی ئۆپەڕاسیۆنی دیجلە لە ناوچە كێشە لەسەرەكان و باڵوە پێكردنیان ،ئەو راستیە حاشا هەڵنەگرەی سەلماند ئاریشەكە كێشەی نێوان سەرۆك بارزانی و ن��وری مالكی نیە ،بەڵكو كێشەی دەس��ەاڵت و سەرهەڵدانەوەی دیكتاتۆریەتە لە حوكمڕانی عێراق ،پێم وابێت دروستكردنی رەوشێكی ئاڵۆز لە ناوچە كێشە لەسەرەكان ،پیالنی حزبی دەعوەیە بۆ تێكدانی رەوشی ئارامی هەرێمی كوردستان، چونكە ئەگەر تەماشای بەرەو پێشوەچوونی هەرێمی كوردستان بكەین ،لە گەلێك رووەوە پێشكەوتنی بەرچاوی بەخۆوە بینیوە ،كە رەوش��ی هەرێمی كوردستان بەهیچ شێوەیەك لەگەڵ ناوچەكانی دیكەی عێراق بەراورد ناكرێت ،گەشەكردنی ئابووری كوردستان و دەستنیشانكردنی هەولێر بۆ پایتەختی گەشت و گ��وزاری واڵتانی عەرەبی و باشبوونی ئابووری هاواڵتیانی هەرێمی كوردستان ،هۆكار گەلێكن بۆ ئەوەی حكوومەتی عێراق كار بۆ تێكدانی ئەم رەوش��ەی هەرێمی كوردستان بكەن ،كە بە خوێنی شەهیدانی سەربڵند و جەماوەری كوردستان بەدەست هاتووە ،بۆیە پێشكەوتنەكانی هەرێمی كوردستان بەردەوام نێچیری عەرەبە شوڤێنی یەكان و دەست و داری مالكی بووە. ئێمەی كورد بە هیمەتی سیاسەتی حەكیمانەی سەرۆك بارزانی زۆر لەوە خۆڕاگرترین ،جارێكی دیكە رێگە بدەین هێزی دیكتاتۆریەت لە عێراقی
فیدڕاڵ دروست بكرێت ،پشت بەخواو هیمەتی هێزی پێشمەرگەی كوردستان ،ئێستا هێزی پێشمەرگە لە سەنگەری پێشوە لە ئامادە باشیدایە بۆ بەرگریكردن لە خاكی پیرۆزی كوردستان ،ئەوەتا دەبینن رۆژانە پۆل پۆل لە چین و توێژەكانی نێو كۆمەڵگەی ك��وردس��ت��ان ،س��ەردان��ی س��ەن��گ��ەری پێشەوەی پێشمەرگە دەك��ەن و بۆ ه��ەر ئەگەرێكیش لە ئامادەباشیدان ،خەڵكی خۆڕاگری كوردستان ،شان بەشانی پێشمەرگە قارەمانەكانی كوردستان بەرگری لە خاكی پیرۆزی كوردستان دەك��ەن ،خەڵكی كوردستان دوای س��ەدان ساڵ خەبات لە پێناو خاكی پیرۆزی كەركووك ،ناهێڵن جارێكی دیكە دیكتاتۆریەتی سەردەم زوڵم لە ناوچە دابڕێندراوەكان بكات ،ئەویش لە ژێر هەرناو و دەسەاڵتێكدابێت. ئەوەی لە هەمووی گرنگترە هەڵوێستی نەگۆڕی جەنابی س���ەرۆك ب��ارزان��ی��ە ب��ۆ ئ��ەو ناوچانە و سووربوونی بەڕێزیان لەسەر كوردستانیەتی خاكی كەركووك ،سەرۆكی كوردستان بەردەوام هەوڵی داوە هەموو كێشەكانی لەگەڵ عێراق بەرێگەی دیالۆگ و ئاشتیانە چارەسەربكرێن و هیچ كاتێك دەستپێشخەر نەبووە بۆ شەڕ و ئاشوپ ،بەاڵم ئەگەر كێشەكان بەتایبەتی كێشەی ناوچە دابڕێندراوەكان گەیشتبێتە قۆناغێك ،كە خەڵكێك بیەوێت بە زۆر ئەو ناوچانە داگیربكات ،یانیش غەدر لە دانیشتووانەكەی بكات، ئەوە پێش هەموو كەس و الیێك سەرۆك بارزانی ئەوەی قبووڵ نەكردووە و روو بەرووی بووتەوە، سەردانی ئەم دوایەیی سەرۆكی كوردستان بۆ كەركووك ناوچەكانی دیكەی دابڕێندراو بەڵگەی حاشا هەڵنەگرن ،بۆ پشتگیریكردنی خەڵكی خۆڕاگری كەركووك ،بۆیە لە كۆتایی دا هەموومان چ��اوەڕێ��ی رێكخستنەوەی نێو ماڵی ك��وردی��ن، بۆ ئ��ەوەی جارێكی دیكە دیجلەیەكی دیكە و دیكتاتۆرێكی دیكە ،دەرفەت لە تێكچوونی ریزەكانی پارتە كوردستانیەكان وەرنەگرێت بۆ مەرامی گاڵوی خۆیان و داگیركردنی خاكی كوردستان ،چونكە پێم وایە دروستبوونی ئۆپەڕاسیۆنی دیجلە لە ئەستوی رێكنەخستنی نێو ماڵی كورددایە.
پێشکه‌وتن
خێرخواز و دەستێكی ژیاندۆستی نییە بیخاتەوە سەر رێچكەی راستەقینەی ژیان. ئەو قسانەی دەیكەین هێندە سەرچاوە لە رەشبینی و بێهوودەییەوە ناگرن ،ئەوەندەی رەنگدانەوە و شایەتحاڵی واقیعی باوی سیاسی و كۆمەاڵیەتی و كولتوریمانن .تۆ سەیركە گوتاری سیاسیمان جگە لە بارگاوی بوونی بە پارادۆكسێكی كوشندە لەناو خۆیدا ،چەندیش وشك و برنگە لە ئاستی خوێندنەوەی یەكتر و هەڵكردن لەگەڵ جیاوازییەكان، ئەو جیاوازییانەی كە پێویستە سەرچاوەی یەكبوون بن تا پەراتەوازە بوون .سەیركە گوتاری ئایینی و پەیوەندی كۆمەاڵیەتیمان چەندە ئ��ازادی كوژ و تاكەكەس كوژ و خەون كوژ و ژیان كوژن و هەڵگری كەمترین مانا و بەهای مرۆڤدۆستی و لێبوردەیین. ب��ەداخ��ەوە ئێمە كۆمەڵگایەكین ن��ا لێبوردە، كۆمەڵگایەكین چاوی بیركردنەوەمان بە ئەستەم بەرپێی خۆی دەبینێ ،تا ئەوسەری كۆاڵن .خەیاڵی سیاسیمان هەر بەالی دەسكەوت و بەرژەوەندییەوەیە، تا بونیادنانی ئاییندەیەكی گەش ،كە لە سایەیدا ئارام و ئەرخەیان هەنگاو بۆ ژیانێكی نوێ هەڵگرین..تا ئەوەی (دالوەر قەرەداخی) گووتەنی (چ ئەسەفێكە، نیشتمان پەنجەرەیەكت بۆ روانین و پلیكانەیەكت بۆ سەركەوتن پێ رەوا نابینێ) ،دیارە نیشتمان وەك سەرزەمینی جوگرافی نا ،بەڵكو نیشتمان وەك سەرزەمینی كولتوری و ستراكتۆری كۆمەاڵیەتی و ئەتمۆسفیری ئایینی و دونیابینی سیاسی .كەوابێت ئەوە تەنها گەنجەكان نین گیرۆدە بە هیالكی ،بەڵكو ك��ۆی كۆمەڵگا پێویستی بە پ��ش��وودان و ئۆقرە هەیە ،تا خۆی كۆ دەكاتەوە و دێتەوە سەرخۆی و بە چاوی هیواوە لە كاڵوڕۆژنەیەكەوە چاوی بە رووناكی ئاسۆیەك رووناك و گەش دادێت .ئەوەش ئەركی هەر هەموومانە ،بە دەسەاڵت و ئۆپۆزسیۆن، بە گەنج و پیر ،بە پیاو وژن ،بە رۆشنبیر و خەڵكی ئاسایی .سەرەتای تۆكمە و هەنگاوی دروستیش بۆ ئەو پرۆسەیە لە لێبوردەییەوە دەست پێدەكات ،لە هاوكاری كردن و راستكردنەوەی هەڵەی یەكتر ،لە هەستكردن بە بەرپرسیارێتی ،لە بەرقەراركردنی چەمی هاوواڵتیبوون ،لە وەك یەكی مرۆڤەكان لە ئەرك و ماف و یەكسانی بەرخوردبوونیان لە هەلی كار و ژیان ،لە سەروەركردنی یاسا و رێزگرتن لە ئازادییە تاكەكەسی و گشتییەكان .بۆیە پێویستە گەنجان و نەوەی نوێ زیاتر و بەر لە هەمووان ئەو رۆڵە مێژووییە بگێڕن و بەو ئەرك و بەرپرسیارێتییە هەڵسن ،بەاڵم دوای خۆ رزگاركردن لە پاشكۆیی و شوێنكەوتەیی و ترس و شەرم ،ئیرادەگەرانە دێنە گۆڕەپانەكە.
17
دیــمــانــە
Dec 2012 No 187
دیالن رەشاد: بڕوام بە خۆشەویستی سەردەمی هەرزەكاری نییە ،ئێستاش خۆشەویستی خۆم هەیە عاشقم دیمانە :پێشکەوتن
پێشکه‌وتن
18
لە میانەی دیمانەیەكی گۆڤاری پێشكەوتن دیالن رەشاد ،پێشكەشكار و پەیامنێری زاگرۆس تیڤی باس لە ئەزموونی خۆی و ئێستای زاگرۆس تیڤی دەكات. پ :لە كەیەوە دەستت بەكاری راگەیاندن كردووە؟ و :لە ساڵی 2004بۆ یەكەمجار لە چەند گۆڤار و رۆژنامە وەكو وتار بابەتم باڵودەكردەوە ،دواتر لە چەند رۆژنامەیەك كارم دەكرد لە سایتی نیشتیمان نێت دەستەی نووسەران بووم ،ماوەی دوو ساڵ لە رادیۆی دەنگی كوردستانی عێراق وەكو جێبەجێ كاری دەنگ و پەخش كارم كرد ،دواتر لە كوردستان تیڤی لە ساڵی 2007هەتا 2009پەیامنێری بەرنامەكان بووم بەتایبەتی بەرنامەی بەیانی باش كوردستان كە رۆژان��ە الیەنی كەم راپۆرتێك دوو راپۆرتم هەبوو هەمیشە حەزم كردووە گۆڕانكاری لە كارەكانمدا بكەم. پ :چۆن بوو هاتیە نێو كاری راگەیاندن ئایا پەیوەندی بە بنەماڵەكەتانەوە هەیە كە جێ پەنجەیان لە بزاڤی رۆژنامەنووسی و رۆشنبیری كوردی دیارە كاریگەری ئەوانت لەسەر بووە؟ و :ئێمە لە بنەماڵەیەكی دی��ار و بەرچاوی شارۆچكەی رەواندزیین بنەماڵەی بەگزادەین لە رەواندز ،كاروان عەبدوڵاڵی مامم پێشتر سەرنووسەری گۆڤاری ك��اروان ب��وو ،ئێستا بەرپرسی دەزگ��ای موكریانە ،باوكم مامۆستا رەشاد بە هەمان شێوە شاعیرێكە تا ئێستا سێ كتێبی هەیە بەردەوامیش وتار لە رۆژنامە و گۆڤارەكان دەنووسێت ،دیارە بە راستی لەو كەشوهەوایە رۆشنبیریە هەموومان لەناو ئەو بوارە ئیشمان كردووە دەوری هەبووە بەراستی چەند ساڵێكیش لە گۆڤاری كاروان وەكو تایپێست كارم كردووە ،دەوری هەبووە بەدڵنیاییەوە باوكم و مامم بە پلە یەك.
پ :دەوترێت دیالن رەش��اد تا سەر ناتوانێت لە دەزگایەك بمێنێتەوە ئایا ئەوە سروشتی خۆتە یاخود هۆكاری تری هەیە؟ و :ماوەیەك پێش ئێستا بەرپرسێكی بااڵی راگەیاندنی پارتی پێی سەیر بوو من بۆ ماوەی چوار ساڵە لە زاگرۆسم وتبووی یەكەم دەزگایە بۆ چوار ساڵ تەحامولی كردووە ،راستە لە چەندین شوێن كارم كردووە بێجگە لە میدیای نووسراو كە ئیشی دووەم بووە ،بەاڵم وەكو دامەزراوە دەنگی كوردستان و كوردستان تیڤی و زاگرۆس لە ماوەی سێ ساڵ ئەو سێ دەزگایەم كردووە زۆرجار وا بووە شوێنی من نەبووە نەمتوانیوە خۆم لەو شوێنە بدۆزمەوە هەندێكجار خۆم هۆكار بوومە هەندێكجار دەزگاكان هۆكار بوونە بەرامبەر بە پێدانی ئیمتیاز و ئەرك و ئەو مافانەی وەكو هەموو كەسێك لەو دەزگایانە وەری بگرم كەمتەخەم بوونە جاری واش هەیە خۆم كەمتەخەم بوومە. پ :دیالن خۆشەویستی كردووە و :سروشتی بنەماڵەكەی ئێمە وا بووە ،یەك لە شتە جوانەكانی بنەماڵەی زۆربەی كەسەكانی ئێمە بە خۆشەویستی هاوسەرگیرییان كردووە ،خۆشەویستی زۆر شتە پێدەبەخشێت ،زۆر ئەزموونی مرۆڤی لە ژیاندا بۆ دروست دەكات ،دوو جار خۆشەویستی راستەقینەم كردووە یەكیان لەسەردەمی هەرزەكاری موعجیبی كچێك بوومە ،بەاڵم دابرانێك ڕوویدا لە راستی لەو تەمەنە پێی ناگوترێت خۆشەویستی، چونكە نە تەمەنی یاسایت ت��ەواو ك���ردووە نە ئەزموونێك هەیە بەرامبەر رەگ��ەزی بەرامبەر، بڕوام بە خۆشەویستی سەردەمی هەرزەكاری نییە ئێستاش خۆشەویستی خۆم هەیە عاشقم. پ:لە پێش پارلەمان پێشێلكاریت بەرامبەر كرا ئەو سكااڵییە چی بەسەر هاتەوە كە تۆمارت كرد لە
دیــمــانــە
Dec 2012 No 187
ئەگەر گوهداریا هەلبەست و سترانێن كوردی بكەین دێ بینین ژمارەیەكا زێدەیا پەیڤێن بیانێ تێدا دهێنە رەمەزان هەرنی
www.lawanikurdistan.org
هونەرد هەمێ وەالتان دا رێز لێ دهێتە گرتن نە خاسمە هندەك وەالت زێدە رێزێ ل هونەرو هونەرمەندێن خو دگرن .بەلێ ئەگەر ئەم بەحسێ هونەرێ كوردی بكەین ل سەردەمێ ب��ەرێ هەیا نها دێ بینین چەندین قوناغ دەرباز كرینە باش و خراب. وەكو نە تەواكورد ئەز ب��اوەرم زێدەرێزێ ل هونەرمەندان دگ��رن بەلێ ب��ەروڤ��اژی هونەرمەندگرنگیێ نادەتە هونەری ئەڤرو ئەگەر گوهداریا هەلبەست و سترانێن كوردی بكەین دێ بینین ژمارەیەكا زێدەیا پەیڤێن بیانێ تێدا دهێنە ب كارئینان زێدەباری كەنالێن مەیێن كوردی ژی زێدە گرنگیێ ددەنە هونەرێ بیانێ ئەڤەژی جهێ داخێ یە ئەڤرو ئەم جهێ پەیڤا (هەیڤ و روژ) بكەینە دهەلبەست و سترانێن خودا ئەم دبێژین (شمس و قمر) یاخویایە كو نە تە وا كورد خودان هەستە كێ رەوشەنبیری یە هونەرژی خوش دڤێت فەرە هونەرمەندو هەلبەستڤانێن مە ژی پەیڤیێن بیانێ دهونەرێ خودا قەدەبكەن و پەیڤێن رەسەنێ كوردی ساخ بكەنە ڤە جهێ پەیڤێن بیانی بكاربینن .چ جاران هونەرێ مەیێ كوردی ناهێتە ژماردن ب هونەرەكێ جیهانێ هەیا ئەم پەیڤێن بیانی ب كاردئینین و هەیا ئەم
پەیڤێن رەسەنێ كوردی ژبیردكەین .فەرە وەزارەتا رەوشەنبیری یا حكومەتا هەرێمێ سانسورەكێ دانێت سەر وان هەلبستڤان و هونەرمەندان و هەیا چیوك نڤیس و رومان نڤیسان ژی ئەگەر بەریا ئەو بەرهەم بهێتە چاپ كرن یان توماكرن ژالیێ لێژنەیەكا تایبەت ڤە بهێـە هەلسەنگاندن پاشی بهێتە توماكرن یان چاپ كرن ب دیتنامن ئەگەر پەیڤەكا بتنێ یا بیانی تێدهاتبیتە بكارئینان بال بهێـتە زڤراندن چ مەزاختن بو نە هێتە كرن .داكو هەمی كەسێن دبوراێ نڤیسنێ و دەنگی دا كاردكەن بال خو پارێزن ژ پەیڤێن بیانی هەیا كەنگی ئەم چاڤەرێ پەیڤێن بیانی بین كو س���ەرەرای نەتە وا كورد خودان زورترین رەسەنایەتیە هەم ژالیێ پەیڤان ڤە هەم ژالیێ كەلتورەكێ دەولەمەند ڤە بالبەس بیت ب كارئینانا پەیڤێن بیانی بال ئەم پەیڤێن رەسەنێ كوردی نیشا وان كەسان بدەین یێن نها دهێنە دناڤ مەیدانا نڤیسنا هەلبەستێ و گوتنا سترانێن كوردی دا جهێ ئەم رێچكەكێ نیشاوان بدەین بو پاراستنا پەیڤێن رەسەنێ كوردێ ئەم یێ فێردكەین كا دێ چەوا شێن پەیڤێن بیانی بكارئینن.
پێشکه‌وتن
دژی پۆلیسەكان؟ و :ب���ەداخ���ەوە گ��ەورەت��ری��ن كێشەی ئێمە رۆژنامەنووسان ئەوەیە تا ئێستا هێزە چەكدار و ئەمنیەكان بە چاوی تیرۆریستیەوە لە رۆژنامەنووسان دەڕوان���ن ،ئ��ەو پەیامەم بۆ ئۆپۆزسیۆنیشە كە دەڵێن دەزگ��ا ئەمینەكان لە دژی ئۆپۆزسیۆنن، من رۆژنامەنووسێكی راگەیاندنی پارتییم دووجار لە الیەن پۆلیسی هەولێرەوە ئەشكەنجە دراوم، جارێكیان پار ساڵ بوو لە پێش ت��ەواری من و وێنەگرەكە ئەشكەنجە درای���ن ،ئەمساڵیس لە پێش پارلەمان پۆلیسەكان هێرشیان كرد سەرمان سوكایەتیان پێكردین و هەرەشەی كوشتنیشیان لێكردین ئەو حالەتە پۆلیسی ئەو شارە و كوردستان بوون منیش لە راگەیاندنی دەسەاڵت بوومە هێرشم كراوەتە سەرم پێموانییە ئەو قسەیە راست بێت كە دەزگا ئەمینەكان تەنیا لەگەڵ ئۆپۆزسیۆن خراپ بن. پ :دەوترێت كاتێك كە زاگرۆس لە لوتكە دا بوو ئەو كاتە ئەڤین و ئارامۆ لەو كەناڵە بەرنامەیان هەبوو دوای نەمانی ئەڤین و ئارامۆ زاگرۆس پێگەی جەماوەری دابەزی؟ و :وەك��و بینەرێكی زاگ��رۆس وەاڵم��دەدەم��ەوە پێموایە دوو كەسی زۆر سەركەوتوو بوون ،بەاڵم پاڵپشتێكی بەهێزیان لە زاگرۆس هەبوو كە ئەو دوو كەسەی پێگەیاند بوار بەو دوو كەسە درا كە بناسرێن و ببنە ناو ،پێش ئەوەش كەسمان ئەو دوو پێشكەشكارەمان نەدەناسی ،بەاڵم كە ئەوانیش رۆیشتن مانای نەمانی زاگرۆس ناێت. پ :بەرنامەی تین و ڕۆتین كە هەر جارەو دامەزراوەیەكی حكومەت بەسەر دەكاتەوە الیەنی شارەوەی ئەو بەرنامەیە چییە؟ و :بەرێوەبەرایەتی زاگرۆس تیڤی خاوەنی بیرۆكەی بەرنامەیە بە پاڵپشتی دەزگاكانی حكومەت بووە، رێگەمان پێدراوە لە هەموو دەزگایەكی حكومەت كار بكەین ئەوەی پەیوەندی بە الیەنی ئەمنییەوە هەیە تا ئێستا كارمان لەسەر نەكردووە ،وەكو تر لە هەموو دامەزراوەكانی حكومەت مافی ئەوەمان هەیە لەناوكاو ئەو بەرنامەیە بكەین ،بەبێ هیچ فلتەرێك خەڵك رەخنە بگرێت كۆمەڵێك لە ستافی تەكنیكی كار لەو بەرنامەیە دەكەن بەرنامەیەكی رۆژانەیە 8 پێشكەشكاری هەیە ،وەكو خۆم ئەو بەرنامەیە بە شێوەیەك منی ناساند بەهەموو ئەو چەند ساڵەی لە راگەیاندن كارم كردووە بە قەد ئەو بەرنامەیە نەناسرام مانای ئەوەیە بەرنامەیە سەركەوتوو بووە هەوڵمانداوە جیاوازی نەكەین لە نێو فەرمانگەكاندا لە هەموو شاروشارۆچەكان بەرنامەمان كردووە.
زێدەبونا پەیڤێن بیانی د هەلبەست و سترانێن كوردی دا
19
هــونــەری
Dec 2012 No 187
ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ی له‌پێناو كورد، توركیای هه راسان كرد ئه‌حمه‌د كایا له‌به‌رده‌م دادگای ئاسایشی نیشتمانی توركیا ،چی وت دلێر بدیع
پێشکه‌وتن
20
ئه‌حمه‌د كایای گۆرانی بێژو ئ��اوازدان��ه‌رو موزیكزان ،له‌ساڵی ١٩٥٧له‌شاری مه‌التیه‌ی ب��اك��ووری كوردستان ل��ه‌دای��ك ب��ووه .دوات��ر بنه‌ماڵه‌كه‌یان به‌ئومێدی ژیانێكی باشتر رووده‌كەن ه ئه‌ستەمبۆڵ .ئه‌حمه‌د له‌ئه‌ستامبۆڵ تێكه‌ڵی سیاسه‌ت ده‌بێ .له‌گه‌ڵ سیاسه‌تیش خۆی فێر‌ه مۆسیقا ده‌كات شیعر ده‌نووسێ و له‌پێناوی بژێوی ژیانیشیدا هه‌موو جۆر‌ه كارێك دهك��ات ،ده‌بێت ه شۆفێری لۆری و فرۆشیاری گه‌ڕۆك و كرێكار. له‌ساڵی ١٩٨٥بڕیارده‌دا یه‌كه‌مین ئه‌لبومی گۆرانییه‌كانی باڵوبكاته‌وه ،به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی ش��ێ��وازه‌ك��هی ،شێوازێكی نوێی ه ن��اوه‌ڕۆك��ی شیعره‌كانی شۆڕشگێڕانه‌ن .هیچ ده‌زگایه‌كی هونه‌ری ئاماده‌نابێت هاوكاری بكات .هه‌ڵوێستی ده‌زگ��اك��ان س��اردی ن��اك�� هن��ه‌وه ،به‌هاوكاریی دۆسته‌كانی یه‌كه‌مین ئه‌لبوومی خۆی به‌ناوی (مه‌گری بچكۆل) باڵوده‌كاته‌وه‌و ره‌واجێكی باشی له‌الی خه‌ڵكی ده‌بێت ،به‌اڵم حكومه‌ت قه‌ده‌غه‌ی ده‌كات. گۆرانیبێژی ه���ه‌ژاران ئه‌حمه‌د كایا كه به‌گۆرانیی ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی ده‌بێت ه گۆرانی بێژی خه‌ڵكی هه‌ژارو كوردی سته‌مدیده‌ی توركیا،
گۆرانییه‌كانی به‌چه‌كێك ده‌زانێ له‌دژی بێ دادی و دوژمنانی بوونی كوردو به‌وهۆیه‌و‌ه گه‌لێ جار ده‌گیرێت و گۆرانییه‌كانی قه‌ده‌غه‌ده‌كرێن و رێگای گۆرانی گوتنیشی لێ ته‌نگ ده‌كرێته‌وه. له‌ئاداری ،١٩٩٩كاتێ خه‌اڵتی باشترین گۆرانی ساڵ له‌به‌رنامه‌یه‌كی ته‌له‌فزیۆنی وه‌رده‌گرێت رایده‌گه‌یه‌نێ( :من گۆرانییه‌كی كوردیم له‌ناو ئه‌لبوم ه تازه‌كه‌م داناوه ،چونك ه من به‌ره‌سه‌ن كوردم! گومانم نیی ه گه‌لێ كۆمپانیای مۆسیقا حه‌ز دهك��هن ئه‌لبوم ه تازه‌كه‌م باڵوبكه‌نه‌وه! توركیا گرفتێكی هه‌ی ه به‌ناوی (كوردستان)، لهبهرئهوه من هه‌رگیز له‌باسكردنی ئه‌م گرفت ه بۆ ئه‌وانه‌ی دان به‌راستیدا نانێن ،ماندوو نابم) .دوای ته‌واو بوونی ئه‌م قسانه ،چه‌ند هونه‌رمه‌ندێكی شۆڤینست هێرشیان كرد‌ه سه‌ری و هاواریان كرد( :خاین! بڕۆ ده‌رێ) ،به‌اڵم ئه‌حمه‌د سوورتر بوو( .دادگای ئاسایشی نیشتمانی توركیا) ل ه ٣٠ ی نیسانی 1999تۆمه‌تی خیانه‌ت له‌نیشتمانی دای ه پاڵی و له‌هه‌موو الیه‌كی توركیاو‌ه توركه تووندڕه‌وه‌كان هێرشیان كرد‌ه سه‌ری و هه‌ندێ رۆژنامه‌و ده‌زگای راگه‌یاندن داوای حوكمی لە سێدارەدانیان بۆ كرد ،به‌الم ئه‌حمه‌د كایا ،بێباك له‌به‌رده‌م یه‌كه‌مین دانیشتنی دادگا ئاماده‌بوو،
هه‌موو ئه‌و تۆمه‌تانه‌ی ره‌د كرده‌و‌ه ك ه درابوون ه پاڵی .ل��ه‌و م��اوه‌ی��ه‌دا ،ئه‌حمه‌د كایا چووه ئه‌وروپا .دادگای ئاسایشی نیشتمانی توركیا له‌دوا دانیشتنیدا ،به‌بێ ئاماده‌بوونی ،سزای ١٠ د‌ه ساڵ زیندانی ئه‌حمه‌د كایای دا .ل ه ١٦ی تشرینی دووه‌می ،١٩٩٩كاتێك بۆ سازكردنی كۆنسێرت له‌پاریس بوو ،له‌شوێنی حه‌وانه‌وه‌ی خۆی ،كۆچی دوایی كردو له‌گۆڕستانی ناودارانی پاریس پیرالشیز به‌خاك سپێردرا ،دوای خۆی، گوڵته‌نی هاوسه‌ری ئه‌لبووم ه ته‌واو نه‌كراوه‌كه‌ی گوێ بگر‌ه واڵت ه خۆشه‌ویسته‌كه‌می باڵوكرده‌وه. ئه‌مه‌ی خوارهوه ،به‌شێك ه له‌و داكۆكینامه‌یه‌ی ئه‌حمه‌د كایا ل��هب��ه‌رده‌م دادگ���ای ئاسایشی نیشتمانی توركیا پێشكه‌شی كرد: (من له‌سه‌ر چه‌قۆ راو‌هس��ت��اوم! كه‌سێك ك�� ه له‌پێناوی گه‌له‌كه‌یدا د‌هج�� هن��گ��ێ .ئه‌م داكۆكینامه‌یه‌تان له‌بیربێ ..له‌ساڵی ١٩٨٥ مۆسیقارێكی پیشه‌یی بووم .ژنم هێناوه‌و دوو كچی حه‌ڤده‌و دوازد‌ه ساڵه‌م هه‌یه .سه‌دان سترانم دان��اوه‌و گه‌لێك ئاوازیشم بۆ كه‌سانی دیك ه داناوه .حه‌ڤد‌ه ئه‌لبومم باڵوكردۆته‌و‌ه كه چه‌ندان ملیۆن دانه‌یان لێ فرۆشراوه .له‌واڵتانی دنیا كۆنسێرتم كردووه و چه‌ند جارێك وه‌ك
هــونــەری
Dec 2012 No 187
پێشکه‌وتن
هەڵبەستەکان یاخی ده‌بم وه‌رامیان بۆ ده‌گێڕمه‌وه ئه‌و دایكانه‌ی ده‌ستیان خستۆت ه سه‌ر دڵیان باسی زیندانه‌كان ده‌كه‌م ،له‌ژان ده‌دوێم ئاژاوه‌یه‌ك به‌رپا ده‌كه‌م چونك ه له‌وان ه ده‌ترسم ك ه سه‌ریان خستۆته ژێرخاك! یاخی ده‌بم كۆاڵنه‌كانی پڕماتیك رووت ده‌كه‌مه‌وه پێناو‌ه پیسه‌كانیش ناوه‌كان گۆناكه‌م من شه‌پۆلی ده‌ریای گه‌لم ئه‌و گولله‌یه‌ی پشتی له‌خه‌ڵكه یاخی ده‌بم ..هێی دێم باوه‌ڕ بكه‌ن ..دێم... هاواره‌كانم به‌رده‌وامن... له‌و چاوان ه ده‌دوێ��م ك ه خۆیان به‌ده‌مامك شاردۆته‌وه له‌قه‌ده‌غه‌كان و حوكمی دادگا... ناترسم چونك ه به‌گازی شه‌مشه‌مه‌كوێره‌یه‌ك شێت بوومه یاخی ده‌بم سوێند بێ به‌خوێن ته‌سلیم نه‌بم... گوڵێكم له‌دارستانی گه‌ل ئێی ..حیله‌بازی بێ شه‌ره‌ف من ئه‌و خه‌نجه‌ره‌م شه‌ڕ راده‌گه‌یه‌نێ گولله‌یه‌كی ته‌قێنراوم یاخی ده‌بم! ئایی دێم ..باوه‌ڕم پێ بكه‌ن خه‌ڵكینه ..دێم!.
www.lawanikurdistan.org
گۆرانی بێژی ساڵ له‌الیه‌ن ده‌زگ��ا هونه‌ریی ه جۆراوجۆره‌كانه‌و‌ه هه‌ڵبژێردراوم .ته‌مه‌نم چل و دوو ساڵه‌و له‌توركیا داده‌نیشم .به‌توركی بیرم كردۆته‌وه‌و به‌توركی نووسیومه‌و به‌توركیش گۆرانیم گوتووه .من موزیكزانم و هاوواڵتییه‌كی ئه‌م دنیایه‌م ك ه خۆی به‌موڵكی هیچ ناوچه‌یه‌ك نازانێ و هه‌ست و سۆزی رووی له‌مرۆڤه .دڵم ئه‌وه‌ند‌ه گەوره‌ی ه جێگای چاكه‌ی گشت زمان و كولتوورو ب��اوه‌ڕو گۆرانییه‌كانی دنیای تێدا ده‌بێته‌وه .تۆمه‌تێكم پێو‌ه لكێنراو‌ه ك ه ژیانی هه‌ڵگێڕاومه‌ته‌وه .تۆمه‌تی خیانه‌ت .پێیان گوتووم ك ه من كه‌سێكی دووبه‌ره‌كی خوازم، ئه‌ڵق ه له‌گوێ و بێ ئه‌ده‌ب و بێ ئه‌قڵ و شێتم. ئه‌م سیفه‌تان ه تۆمه‌تی كه‌س و گرووپگه‌لێكی ناسراون .روانگه‌و قسه‌ی مرۆڤێك -ك ه بنه‌مای ه�� هم��وو ئ��هم تۆمه‌تانه‌یه -له‌هیچ والتێكی پێشكه‌وتوو و یاسا په‌روه‌ردا به‌تاوان و تۆمه‌ت ناژمێردرێن. ك��وردب��وون��ی م��ن ،له‌ئه‌لبووم ه تازه‌كه‌مدا گۆرانییه‌كی كوردیم گوتووه ،چونك ه من كوردم. كلیپیشم بۆ كردووه .باوه‌ڕم وای ه كه‌سانێك هه‌ن پێیانخۆش ه له‌ته‌له‌فزیۆنه‌كانیاندا باڵوی بكه‌نه‌وه. ئه‌گه‌ر وانه‌كه‌ن ،ده‌بێ گومان ل ه كورد بوون و مرۆڤ بوونیان بكرێ .ئایا ئه‌و كه‌سانه‌ی كه به‌خائین و دووبه‌ره‌كی خوازو دوژمن زانینی من، هه‌ستی سه‌لبی هه‌وادارانم ده‌ورووژێنن و ده‌بنه هۆی جودایی چینایه‌تی و نه‌ژادی ،كه‌مین ه نین؟ ئه‌و چه‌ند ملیۆن كه‌سه‌ی گوێ له‌قسه‌كانی من
ده‌گرن ،خه‌ڵك نین؟ من له‌و هۆڵه ،به‌بیستنی (خائین ،بڕۆ ده‌رێ!) ،تووڕ‌ه بووم ،چونك ه ئه‌م قسه‌یه‌م له‌ده‌می كه‌سانێك بیست ،هه‌ر كاتێ وشه‌ی (كورد)یان گوێ لێ ده‌بێ ،جوێن ده‌ده‌ن. لێره‌و‌ه پێیان ده‌ڵێم ،وازناهێنم تا واقیعیه‌تی بوونی كوردان قبوڵ ده‌كه‌ن .به‌بڕوای من ،رێك هه‌ر ئه‌م كه‌سان ه بوون ك ه وشه‌ی (برایه‌تی)یان پێشێل كردو بوونه‌هۆی دروست بوونی درز له‌ناو كولتووری هاوبه‌شی واڵته‌كه‌مان .گه‌وره‌ترین چه‌كی گۆرانی بێژێك گۆرانییه‌كانیه‌تی و من رێگا ناده‌م گۆرانییه‌كانم خراپ لێك بدرێنه‌وه‌و مانایه‌كی دیكه‌یان بۆ داتاشن .بۆ نموونه ،ئه‌گه‌ر من بمگوتبا گۆرانییه‌ك به‌زمانی ئیتاڵی ،یان عه‌ره‌بی و ئینگلیزی ده‌ڵێم ،ئایا هه‌راو هۆریایه‌كی له‌م جۆر‌ه دروست ده‌بوو؟ ئه‌م تۆمه‌ت و سزا خواستنه ،ب��ه‌رای من هه‌وڵی هه‌ندێ كه‌ناڵی ته‌له‌فزیۆنیی ه بۆ په‌یداكردنی شتێك له‌ناو قسه‌كانم ،تا زنجیره‌ی ته‌له‌فزیۆنی لێ دروست بكه‌ن .ئه‌گه‌ر من له‌هه‌موو كۆنسێرته‌كانمدا كه هه‌زاران كه‌س ئاماده‌ی ده‌بن .شتێكم گوتبا و بووبا به‌هۆی دووبه‌ره‌كی نێوان خه‌ڵكی ،ئه‌وده‌م ده‌متوانی ئه‌م تۆمه‌تان ه قبوڵ بكه‌م ،به‌اڵم هیچ نییه ..كاتێ وێنه‌ی ڤیدیۆیی ئه‌و شه‌و‌ه له‌الیه‌ن زه‌ینێكی رۆشن و به‌ویژدانه‌و‌ه شی بكرێته‌وه، ئه‌وجا ده‌زانین پیالنێك له‌دژی من به‌ڕێوه‌یه. هونه‌رمه‌ندان له‌هه‌ر جێگایه‌كی دنیابن ،یه‌ك زمان و یه‌ك شێوازی تایبه‌ت به‌خۆیان هه‌ی ه كه به‌هۆیه‌و‌ه خۆیان ده‌رده‌بڕن.
21
هــونــەری
Dec 2012 No 187
پەیكەرتاش تارا خالید:
بەشی پەیكەرسازی دەرچوویەکی زۆری هەیە ،بەاڵم كامیان بەردەوام بوون؟ دیمانە :هێمن خلیل
هەر لە منداڵیەوە حەز وخولیای هونەری وێنەكێشان بووە ،ساڵی 1996پەیمانگای ه��ون��ەرج��وان��ەك��ان ب��ەش��ی پ��ەی��ك��ەرس��ازی بەپلەیەكی ب���ەرز ت���ەواو ك����ردووە ،هەر ل��ەس��ەرەت��ای خ��وێ��ن��دن��ەوە ل��ە پەیمانگە یەكێك ب��ووە ل��ەو قوتابیانەی هەمیشە چاالكی ه��ەب��ووە ،لەناو فێستیڤاڵەكانی پەیمانگە بەهەموو ج��ۆرە كەرەستەیەك ئیشی ك��ردووە ،كە بۆتە جێگای سەرنجی
پێشکه‌وتن
22
ئامادەبووان ،یەكێك لەو كەرەستانەی كە بەرهەمە هونەرەییەكانی پێ ئامادە كردووە نایلۆنی تواوە بووە ،توانیوویەتی پەیكەرێكی زۆر جوانی پێ دروست بكات ،كاتێك كە لەپەیمانگە بووە زۆر سەرسام بووە بەكارە هونەرییەكانی هونەرمەندی بەناوبانگ ( .)Michel Angeloلەم سەردەمەشدا زۆر هونەرمەندی بە توانا هەیە كە زۆر سەرسامە بەكارەكانیان.
پ/چ��ۆن ب��وو بیرت ل��ەوە ك���ردەوە كە پەیكەرێك دروست بكەیت و تایبەت بێت بەژینگە پارێزی ؟ و /هەموومان ڕۆژانە ئەبینین كە چۆن ژینگەكەمان ئەكەوێتە مەترسییەوە ،بەهۆی زۆر بوونی ئۆتۆمبێل و كارگەو پاشماوەی پالستیكی وەك بوتڵی ئاو كە ڕۆژانە ئەبێتە زەرەرو ژینگەیەكی ناتەندروست بۆ هاواڵتیانی
هــونــەری
Dec 2012 No 187
خۆشەویست (بوونی ژینگەیەكی تەندروست پاراستنی بوونی هەموو مرۆڤایەتیە). م��ن وەك ه��ون��ەرم��ەن��دێ��ك ب��ە ئەركی س��ەرش��ان��ی خ��ۆم دەزان���م ك��ە ل��ە ڕێگای هونەرەمەكەوە كارێك بكەم بۆ پاراستنی ژینگە ن��اوم لێنا (پەیكەری ژینگە) كە جێگای سەرنجی هەموو هاواڵتیان بێت، پەیكەرەكەم خێزانێكن ل��ە چ��وار كەس پێكهاتوون ،هەموویان دەستی یەكتریان گرتووە درەختێك لەناوەڕاستایە پارێزگاری لەسەوز بوونی كوردستان دەك��ەن ،گەر پارێزگاری لە بڕینەوەی درەختەكان نەكەین ئێمەی مرۆڤ هەرگیز ناتوانین بەبێ درەخت و سەوزایی بژین ،واتە مرۆڤ و درەختەكان تەواوكەری یەكترن بۆ ژیانێكی تەندروستی، زۆر سوپاسی ئەو كەسە ئازیزو دڵسۆزانە دەكەم كە هاوكارم بوون (هاوسەرەكەم، دەستەی پاراستن و چاككردنی ژینگە ،كاك شوان جاف ،پارێزگاری سلێمانی).
www.lawanikurdistan.org
پ/وەك��و هونەرمەندێك ئێوە چ كاتێك زیاتر حەز بەدروستكردنی پەیكەر دەكەن؟ و/هونەرمەند ئەبێت ئەزموونێكی باشی هەبێت ،واتە باكگراوندێكی هونەری هەبێت، ئەبێت توانای خۆی بزانێت چەندە ،چونكە گەورەكردنی پەیكەر زۆر ئاسان نییە ،ئێمە كە بەچاو ئەیبینین ،هونەری پەیكەر سازی زۆر نزیكە لە بیناسازی واتە ئەبێت حیسابی زۆر شتی بۆ بكرێت ،ئەم پەیكەر ئەبێت زۆر قایم بێت زۆر بەرگە بگرێت هەرچەندە لە كوردستان ئ��ەو م��ەوادان��ەم��ان نییە و هیچ كارگەیەكمان نییە كە پەیكەرەكانمان لە برۆنز دروست بكەین كە بەرگەی 1000 س��اڵ بگرێت ،ب��ەاڵم ئەبێت هەوڵبدەین كەرەستەیەك هەڵبژێرین بەرگەی زۆر بگرێت و هەموو قیاساتێكی بەباشی كرابێت ،وە پێویستە كە پەیكەرێك گەورە ئەكەیت یان ئامادەی ئەكەیت مانایەكی هەبێت.
پ/ب���ەڕای ئێوە هونەری پەیكەرسازی ئەشق و خولیایە یاخود پیشەیە؟ و/بەڕای من ئەگەر عەشق وخولیا نەبێت ناتوانرێت هیچ بەرهەمێكی هونەری بكرێت، یان ببێت بەپیشە .من باسی خۆم بكەم ئەم پەیكەرەم گەورەكرد ئەگەر خۆشەویستیم بۆ هونەرەكەم خۆشەویستی و دڵسۆزی بۆ واڵتەكەم نەبوایە ،لەوانە نەبوو ئەم بەرهەمەم بكردایە ،چونكە هیچ سودێكی مادیم لێ وەرنەگرتووە ،هەروەك هەقی هونەرمەند یان هەقی هیالكی هەروەك خۆبەش ئەم كارەم كردووە ،بێجگە لە كەرەستەكانی كەلەسەر ئەركی (دەستەی پاراستن و چاككردنی ژینگە) زۆر سوپاسیان دەك��ەم كە زۆر دڵسۆزانە هاتن بە دەنگمەوە ،ئەوەالی من گرنگە كە توانیم لەڕێگای هونەرەكەمەوە خزمەتێك بە كوردستان بكەم ئیشێك بكەم كە بۆ مێژوو بمێنێتەوە.
پێشکه‌وتن
پ/ئەو ماددانە چیین كە بەكارت هێناون و كاتەكەی چەندی پێچوو ؟ و/ئەو كەرەستانەی لە پەیكەری ژینگە ئامادەم كردووە بە (ئاسن) ئیشم كردووە، بۆیاخی سەیارەم بەكارهێناوە ماوەی شەش مانگ بەبەردەوامی ئیشم كردووە. پ/لەمڕۆدا ئاستی هونەری پەیكەرسازی لەكوردستان چۆن دەبینی ؟ و/لە كوردستان ئێستا هونەری پەیكەر سازی لە ئاستێكی باشدایە ،نەك زۆرباش !! هۆكارەكەی ئێمە گەر سەرنج بدەین پەیكەرەكانمان هەمووی تەقلیدین ،مەبەستم ئەوەیە بە زۆری پەیكەری كە سایەتیەكان ئەبینین ئ��ەو وەك كلتور وەك ڕێزلێنان پێویستە هەبن. لەگەڵ ئەمانەش هاواڵتی پێویستیان بەگۆڕانكارییە پێویستە چەند كارێكی تازەگەریش بكرێت بۆ ئ��ەوەی چاو بێزار نەبێت ،چەند ئیشێك بكرێت بۆ جوانكردنی كوردستان بۆ خزمەتی شارەكانی كوردستان بەهیوام هونەری پەیكەر سازی زۆر بەرەو پێشەوە بچێت.
پ/بۆچی ئافرەتی پەیكەرسازمان كەمە؟ و/ڕاس��ت��ە ئێمە گ��ەر دەرچ��وان��ی بەشی پەیكەرسازی بژمێرین ئەوا زۆرن!!! بەاڵم كامیان بەردەوام بوون لە دوای پەیمانگە، ئەوا زۆركەمن لەوانەیە بە پەنجەی دەست بژمێردرێن ،یان هەتا ئێستا كام خانمە پەیكەر س��ازم��ان ه��ەب��ووە ك��ە ئیشێكی گ��ەورەی كردبێت لەناو پاركەكان یان لە شوێنە گشتیەكان ،لەگەڵ ڕێزم بۆ هەموویان لەوانەیە نەمان بێت ،ئەمانەش هەموویان ه��ۆك��اری خۆیان هەیە ،ئێمە بەتایبەتی ئافرەتی پەیكەر ساز كێشەی شوێنمان هەیە ،ئیشكردن لە پەیكەردا پێویستی بەشوێنێكی زۆر گەورە هەیە كەكاری تێدا بكەیت و هەموو كەرەستەی پێداویستیەكانی تێدابێت ،بەڕاستی من ئەگەر هاوسەرەكەم هاوكارم نەبوایە نەم ئەتوانی ئەم كارە گەورەیە ئەنجام بدەم ،چونكە من هەموو ڕۆژێك ئەچووم ،بۆ دووكانی ئاسنگەرەكان ل���ەوێ ك���ارەك���ەم دان���اب���وو ه���ەر ل��ەوێ��ش ئیشەكانم ئەكرد ،دووەم شتیش ئەشق و خۆشەویستیمان بۆ هونەر كەوامان لێ ئەكات كە ب��ەردەوام بین بۆ پێشكەوتنی هونەری پەیكەر سازی.
پ/پ���ێ���ت ب��اش��ە ل���ەب���واری ه��ون��ەری پەیكەرسازی چ هەنگاوێك بنرێت بۆ بەرەو پێشەوە چوونی ئەم هونەرە؟ و/ه����ەروەك باسم ك��رد داب��ی��ن كردنی شوێنێكی گ����ەورە ب��ۆ پ��ەی��ك��ەرس��ازان، دروستكردنی چەند كارگەیەكی برۆنز لەگەڵ مادە بەقوەتەكانی تر كە هونەرمەند بتوانێت بەرهەمەكانیان لەو شوێنانە ئەنجام بدەن، هێنانی چەند هونەرمەندێكی بەتوانا لەبواری پەیكەرسازی بۆ سازكردنی ۆرك شۆپ بۆ ئەو هونەرمەندانەی شارەزاییان نییە لە برۆنزدا، یان ناردنە دەرەوەی پەیكەرسازەكان بۆ دەرەوەی واڵت بۆ ڤێستیڤالە هونەرییە گەورەكان نێودەوڵەتی یان سازكردنی چەند چاالكیەكی هونەری بۆ هەموو پەیكەرسازانی كوردستان بۆ دەرەوەی واڵت ،ئەویش بۆ ناساندنی هونەری پەیكەرسازی كوردستان ئێمەش هیچ شتێكمان لە واڵتانی دەرەوە كەمتر نییە هونەرمەندی زۆر بەتوانامان هەیە پێویستە بچێتە ئاستێكی جیهانی ئەمانە هەمووی زۆر پێویستە حكومەتی هەرێمی كوردستان ئاوڕێكی لێبداتەوە.بۆ پێشخستنی هونەری پەیكەرسازی كوردی وەك ناسنامەیەك.
23
هــونــەری
Dec 2012 No 187
شێوەكار سەردەشت علی:
هەرتابلۆیەكم هاوڕێیەكمە ،چونكە ئێمە تەواویان دەكەین ودەمرین ،بەاڵم ئەوان هەرگیز تەواو نابن و نامرن دیدار :عومەرعزیز
پێشکه‌وتن
24
س��ەردەش��ت علی ،الوێكی شێوەكاری شاری هەڵەبجەیە و لە ساڵی ( )1992هەزارو نۆسەد و ن��ەوەد و دوو لە ش��اری هەڵەبجە لە دایك ب��ووە و خوێندنی سەرەتایی لە شارۆچکەی پاوەی ڕۆژهەاڵتی كوردستان تەواو كردووە و لە ئێستاشدا خوێندكاری قۆناغی چوارەمی پەیمانگای هونەرەجوانەكانی هەڵەبجە ـ بەشی شێوەكاری یە. سەردەشت ،هەر لە منداڵییەوە خولیای هونەری لە واڵتی ئێرانەوە هەڵگرتووە و لە گەڵ بەردەوام بوون و چەسپاندنی ڕیشەیەكی هونەری لەناخیدا بە جۆرێك ڕەنگدانەوەی بووە لە سەر كەسێتی ئەو الوە و ئەو هەنگاوە هونەرییە سەربەستە بچوكانە بوونە هونەری ئەكادیمی هێماو رێنیشاندەر تا بەشداری چەندین چاالكی هونەری بكات ،بۆ زیاتر ئاشناكردنی ئەم الوە بە خوێنەری گۆڤارەكەمان بە پێویستمان زانی ئەم چاوپێكەوتنەی لەگەڵ سازبدەین. پێشكەوتن /لە كەیەوە نیگار دەكێشی؟ سەردەشت» وەك هونەرێكی سەر بەست هەر لە منداڵیەوە تا چوونە پەیمانگای هونەرەجوانەكان، هونەری ئەكادیمی لە ساڵی ـ .2010 پێشكەوتن /بۆ پەروەردەكردنی ئەم خولیایە كێ هاندەرت بووە؟ سەردەشت» هەبوونی حەزێكی خۆم و هاوكاری دایك وباوكم لە هەموو رووەكانەوە و هەروەها مامۆستاكانم وەك ڕێنیشاندەری هونەریم لەگەڵ هاوڕێكانم. پێشكەوتن /لە كاتی دروستكردنی هەرتابلۆیەك هەست بە چی دەكەی؟ سەردەشت» هەرتابلۆیەكم هاورێیەكمە ،چونكە ئێمە تەواویان دەكەین ودەمرین ،بەاڵم ئەوان هەرگیز تەواو نابن و نامرن. پێشكەوتن /هونەر تا چەند پێویستە بۆ مرۆڤ؟ سەردەشت» پێویستە لە ساڵوێكەوە تا گەورەترین سیاسەت بە هونەر جوان و سەركەوتوو دەبێت. پێشكەوتن /دەك��رێ بڵێی بەهرە گرنگە بۆ هونەرمەند یان ئەكادیمی بوون؟ سەردەشت» هەردووكیان ،بەهرە لە ئەكادیمی
بووندا خۆی دەناسێنێ ،بە هەمان شێوە باشتر بوونی ئەكادیمیا لە بەهرەدایە. پێشكەوتن /لە خۆتدا كامیان زیاتر ڕەنگی داوەتەوە؟ سەردەشت» ئەكادیمی بە شێوەیەكی سەرەكی. پێشكەوتن /لە نێوان تابلۆی زەیتی و تەختیدا كامیان بە گرنگ دەزانی بۆ پێشكەوتنی هونەری شێوەكاری؟ سەردەشت» (/هێڵكاری ـ تەختیت)باشترە...... دەستپێكردنی هونەری ئەكادیمی بە(هێڵكاری ـ تەختیت)ە،هەر كارێكی زەیتی لە بەرامبەریدا دوو (هێڵكاری ـ تەختیت) بكرێت باشترە. پێشكەوتن /بۆ؟ سەردەشت» چونكە هونەرێكی ناسكی كۆنە لە دونیای واقیعی و تەعبیریدا ،هەمیشە لە نوێ گەراییدایە كە كۆتایەكەشی دیارنییە. پێشكەوتن /كۆمێنتت چییە لە س��ەر كاری شێوەكاری ئێستا؟ سەردەشت لە ڕاستیدا نەبوونی هۆڵێكی هونەری تایبەت و هەروەها بەپێی پێویست هاوكاری نەكردنی پ��ەروەردە و پەیمانگا لە زۆر الیەنەوە كاریگەری خراپی بە جێ هێشتووە لە سەر كاری شێوەكاری ئێستادا. پێشكەوتن /ڕەوشی هونەر بەگشتی و شێوەكاری بە تایبەتی لە هەڵەبجەدا لەچ ئاستێك دەبینی؟ سەردەشت» مامناوەندە...خوێندكاری هونەر روو لە زیاد بوونە ،بەاڵم كار و چاالكی زۆر كەمترە، لە زۆرب��ەی خوێندنگاكان وان��ەی هونەر گرنگی پێنادرێت ،نەبوونی مەنهەجێكی تایبەت بە هونەر بە تایبەتی لە سەرەتاییدا كە زۆر گرنكە. پێشكەوتن /لە كۆتایدا نەبونی پەیمانگایەكی گونجا و هۆڵێكی مۆدێرن تاچەند زیانی گەیاندووە بە هونەر و رۆشنبیری شارەكە؟ سەردەشت» نەبوونی پەیمانگایەكی گونجاو دەرئەنجامی نەبوونی خوێندكارێكی بەهرەمەندی چاالكە ،هەروەها نەبوونی هۆڵێكی هونەری دەبێتە هۆی دەرنەكەوتن و وێنا بوون و نەبوونی چاالكی و بەرهەمی هونەری نوێ.
هــونــەری
Dec 2012 No 187
ژیان مارف: مۆسیقا هەموو هەستێكی جوانی پێ بەخشیوم
دیمانە :هێمن خلیل
www.lawanikurdistan.org پێشکه‌وتن
دەستپێكی كارە هونەریەكانی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ،1998لەو كاتەوە حەزوخولیای هونەری موزیك ب��ووە ،بۆیە لەوساڵەدا بووەتە قوتابی پاشان وەكو كۆرس گۆرانی گووتووە ،ئ��ارەزووی ئامێری پیانۆ بووە، بۆیە تاكو ئێستاش لەسەر ژەنینی ئامێری پیانۆ بەردەوامە و ئەندامی گروپی كیژانی سلێمانیە ،زۆر سوپاسی هاوسەرەكەی دەكات كە هاوكاریەتی بۆ بەرەو پێشەوە چوونی لەبواری هونەر ،بۆ ئەم مەبەستە دیمانەكی تایبەتمان لەگەڵیدا ئەنجامدا. لەسەرەتا لێمان پرسی موزیك چ واتایەكی الی تۆ هەیە لەوەاڵمدا گووتی» موزیك هەموو هەستێكی جوانی پێ بەخشیوم موزیك لە ڕۆحی مندایە ،هەموو جوانیەكانی ژیانی پێبەخشیوم ،ناتوانم بێ موزیك بێ ئامێرەكەم بژیم ،لە ناخمەوە هەڵقواڵوە و سەرچاوەی گرتووە ،هونەری موزیك لێوان لێوە لە خۆشەویستی بەو مانایەش دێت لەالی من. پاشان ب��ەردەوام بوو باسی لەهونەری ك���وردی ك��ردوگ��ووت��ی :ه��ون��ەری ك��وردی بەالی منەوە لە پێشكەوتندایە هیوادارم
هەروابێ ،من وەك��و ئەندامێك لە گروپی كیژانی سلێمانی زۆر دڵسۆزانە كار ئەكەین و ئەمانەوێت هونەری كوردی لە ئاستێكی بەرزدا پێشكەشی گوێگری بكەین ،هەروەها سەبارەت بەئامێرەكەی گووتی :پیانۆ لەناو رۆحمدایە هەست ئەكەم بێ پیانۆ وونم، ئەگەر رۆژێك پیانۆ نەژەنم وا هەست دەكەم ناژیم ،چونكە هەڵقواڵوی ناخی خۆمە لە هەست و سۆزی خۆمەوە نزیكە ،بە ژەندنی ئامێری پیانۆ خەمەكانم ئ��ەرەوێ��ت��ەوە و خۆشیم پێ ئەبەخشێت وە لەالیەكی ترەوە حەز دەكەم بە ژەندنی ئەم ئامێرە خزمەتی هونەری كوردی بكەم. سەبارەت بەپرسیاریكی تر كە هونەرمەند ئەكادیمی بێت یان خۆڕسك لەم ب��ارەوە گووتی :مەرجێكی زۆر گرنگە هونەرمەند ئەكادیمی بێت ،چونكە لە تیۆری مۆزیك و بنەماكانی مۆزیك بزانێت. خاتوو ژی��ان سەبارەت بەئافرەت كە ل��ەب��واری ه��ون��ەری موزیك كەمتر ب��ەدەر دەك��ەون ب��ەب��ەراورد لەپیاوان گووتی :بە راستی لەم بوارەدا ئافرەت كەم دەردەكەوێت من خۆزگەم دەخواست ئەو كەسەی ئەم بەهرەی تێدایە ئەگەر لەناو خێزانەكەیدا بتوانێت بیسەلمێنێت ئەمە زۆر گرنگە ،بەاڵم
بە داخەوە تا ئێستاش هەندێك خێزان هەیە زۆر رێگرن لە ب��ەردەم منداڵەكانیان ،من هەمیشە خێزان و هاوسەرەكەم پاڵپشتمن، لە راستیدا ئەمەوێت زۆر سوپاسی مامۆستای بەرێزم مامۆستا ئەنوەر قەرەداغی بكەم وەك سەرپەرشتیاری ئەم گروپە وە زۆر ماندوو دەبێت لەگەڵ كارەكاندا كاتێك بەرهەمێكی نوێ ئامادە دەكات ،ئێمەش وەك ژەنیارەكان ماددەكان یاخود كارەكان دەژەنینەوە ،وە ئاواتم ئەوەیە كە هەر بەردەوام بین و كاری جوانتر بكەین و خزمەت بە هونەری كوردی بكەین. ل��ەدرێ��ژەی پرسیارەكاندا لێمان پرسی چۆن بوو بووی بەئەندام لە گروپی كیژانی سلێمانی گووتی «لە ڕاستیدا لەگەڵ ئەم دەستە خوشكە كە بەیەكەوە لەم گروپەدا كۆبووینەتەوە ئەمە خۆی خزمەتێكە ،وە هەموومان بەیەكەوە دڵسۆزانە كار دەكەین كاتێك لە كۆنسێرتێكا بەشداری ئەكەین هیچ گرفتێكمان توش نەبووە و بەهەمان شێوە لە ڤیستڤااڵكەنیشدا ،ئەو گەشتانەی كە بۆ دەرەوەی شاری سلێمانی كردومانە هەمووی جێی خۆی گرتۆتەوە و هاوكاریەكی زۆر لە نێوانماندا بەدی دەكرێت. ه��ەروەه��ا س��ەب��ارە بەهونەر گووتی» ه��ون��ەر ئاوێتەبوونی ناخی مرۆڤەكانە لەگەڵ ئامێرەكەی كە هەردووكیان پێكەوە تەواوكەری یەكترین ،لەدوا ووتەش گووتی» زۆر سوپاسی بەڕێزتان ئەكەم بۆ ئەم بەسەر كردنەوە و چاوپێكەوتنەم0
25
جـوگـرافـی
Dec 2012 No 187
أ/ئاسیا /16تایالند
هەرجارەو واڵتێك
چۆمان تەقێدین /1ناوی فەرمی /شانشینی تایالند. /2پایتەخت /بانكۆك 000 .500 .14كەس. /3مانای واڵت /لەكۆنداپێیان وتووە ،سیام ،بەاڵم لەدوای ساڵی 1949بەداوە ناوی بووە بەتایالند، كە لە دوو وشە پێكهاتووە ،یەكەمیان وشەی تای، كەبەواتەی ئازادی دێت ،دووەمیان وشەی الندە، زەوی دێ��ت ،ك��ەه��ەردوو وشەكە بەسەر یەكەوە بەواتەی زەوی ئازادی دێت ،چونكە واڵتی باشووری خۆرهەاڵتی ئاسیابوو كەلەالیەن واڵتانی ئەوروپاوە داگیرنەكرابوو. /4دانیشتوان 67 /ملیۆن كەس. /5رووبەر 120 .513 /كلیۆمەتر چوارگۆشە. /6ڕۆژی سەربەخۆیی /هەر لەكۆنەوە واڵتی ئازاد وسەربەخۆ بووە. /7نەتەوە 36 /نەتەوەی تێدایە كەئەمانەن. پای(تای) ،%78الۆ ،%5خمیر ،%3چاۆژۆو،%2 هاككا ،%2لۆلۆ(یای) ،%2مالیو ،%2شان ،%1یاۆ،%1 كارین ،%6 .0ئاخا ،%5 .0كوی ،%5 .0الهو،%5 .0 پاالونگ(دیانگ) ،%4 .0برو ،%2 .0لوا ،%2 .0مۆن.0 ،%2ئەوروپی ،وئەمریكی ،وئوسترالی ،%18 .0لو.0 ،%05فای ،%05 .0ڤیتنام ،%05 .0پیار(چونگ).0 ،%02چ��ام ،%01 .0خمو ،%01 .0الوا،%01 .0 ماین(مانیگ/نیگریتۆ) ،%01 .0مۆكەن(مۆرگان).0
وتن وتن پێشکه پێشکه
26
،%01مالبری ،%01 .0فوان ،%01 .0سایك،%01 .0 سۆ ،%01 .0ئوراك الوۆی.%01 .0 /8ئایین /ب��وزی ،%6 .94ئیسالم،%6 .4 مەسیحی .%7 .0دینەكانی تر.%1 .0 /9زمان /تایی. /10دراو /بات=100ساتانگ. /11زانینی خوێندن ونووسین.%90 / /12رژێمی دەس��ەاڵت /شانشینی دەستووری، لەگەڵ هەبوونی دوو ئەنجوومەن ،كەیەكەمیان كۆمەڵەی نیشتمانییە ،ئەویش دابەش دەبێت بۆ دوو ئەنجوومەن ،یەكەم ئەنجوومەنی پیران كە لە150 ئەندام پێكهاتووە ،دووەم ئەنجوومەنی نوێەرانە لە 500ئەندام پێكهاتووە ،كە 375كورسی ڕاستەوخۆ لەالیەن گەلەوە هەڵدەبژێرێت 125 ،كورسییەكەی تر بەپێی لیستەكانی براوە دابەش دەكرێت. /13داهاتی نەتەوەیی 000 .000 .000 .630 /ملیار دۆالر لەساڵێكدا. /14بەشی تاك لەداهاتی نەتەوەیی000 .9 / دۆالر. /15زەویی كشتوكاڵی %35 /لەرووبەری واڵت. /16بەرهەمی كشتوكاڵی /چەوەندەری شەكر، مەتات ،قامشی شەكر ،برنج ،گوێزی هیندی ،تەڕە، كاسفا ،ئەناناس ،میوەجات ،گەنم ،جۆ ،الستیك،
دەرەزەرد كەڕەنگە جۆرە بەرهەمێكی كشتوكاڵی بێت كەتەنیالەتایالند بوونی هەبێت. /17سامانی ئاژەڵی37 /ملیۆن سەر پەلەوەر، 9ملیۆن سەر مانگا7 ،ملیۆن سەر مەڕ6 ،ملیۆن سەر گامێش5 ،ملیۆن سەر بەراز3 ،ملیۆن سەر بزن. /18بەرهەمی كارەبا 79 /میار كیلۆوات كاتژمێر. /19سامانی سروشتی /نەوت ،گازی سروشتی، بەردی پیرۆز ،مس ،مەنگەنیزم ،دار ،ئاسن. ئەلیكترۆنی، /20پیشەسازییەكانی/ئامێری ئامێری ،كارەبایی ،ئۆتۆمبێل ،دورستكردنی شەكر، چیمەنتۆ ،جلوبەرگ ،كەلوپەلی پالستیكی ،پااڵوتنی نەوت وگاز ،رستن وچینین ،دروستكردنی قوتوی ماسی ،ئامادەكردنی برنج. /21دەرچووەكانی/برنج ،مەتات ،بەرهەمی، ماسی ،بەرهەمی ،ن��ەوت ،وگ��از ،ب��ەردی پیرۆز، ئامێری ئەلیكترۆنی ،ئامێری كارەبایی ،گۆشتی ئ���اژەڵ ،گەنمەشامی ،دار ،السیتك ،تەنەكە، جلوبەرگی ئامادەكراو. /22هاتووەكانی /ئۆتۆمبێل وپێداویستەكانی، ئاسن ،پۆاڵ ،كەلوپەلی كیمیاوی. /23ه��اوب��ەش��ی ،ب��ازرگ��ان��ی/چ��ی��ن��ی ،میللی، یابان(ژاپۆن) ،ئەمریكا ،واڵتی ،عەرەبی ،سنگافۆرە، تایوان(چینی ،نیشتمانی) ،توركیا ،فەرەنسا،
جـوگـرافـی
Dec 2012 No 187
www.lawanikurdistan.org www. lawanikurdistan. org وتن وتن پێشکه پێشکه
ئەڵمانیا. /24ش��ارە گرنگەكانی /هاتپای ،چیانگمای، نونتابوری ،راچاسیما ،ناخن ،خون كاین. /25پ��ێ��گ��ەوس��ن��ووری ج��وگ��راف��ی /ب��اش��ووری خۆرهەاڵتی ئاسیا ،لەباكوورەوە هەردوو واڵتی الوس ومیانمار(بورما)یە ،لەخۆرهەاڵتەوە هەردوواڵتی الوس وكەمبۆدیایە ،لەباشوورەوە كەنداوی تایالند و واڵتی مالیزیایە ،لەخۆرئاواوە واڵتی میانمار(بۆرما) یە. /26دابەشی جوگرافی/تایالند داب��ەش كراوە بەسەر 76پارێزگا. /27كورتەیەك لەمێژووی واڵت /واڵتی تایلەند هەرلەكۆنەوە بەنیشتمانی برنج ناسراوە ،واڵتێكی كۆن وئ��اوەدان لەناوچەی باشووری خۆرهەاڵتی ئاسیادا ،كەیەكەمین نەتەوەكانی(تایوان وسیامیون) لەتایلەند نیشتەجێ بوون ،كەشانشینی فەنانیان دام��ەزران��د ،لەسەر بنەمای بەرژەوەندییەكانی ئیمپراتۆریای خەمیر ،لەساڵی(1238ز)شانشینی س��وك��وت��ای(1448-1238ز)دام��ەزرال��ەب��اك��ووری تایلەند ،توانیان پەرە بەباكووری تایلەند بدەن لەسەرجەم بوارەكانی ژی��ان ،لەساڵی (1351ز) شانشینی ئایوتایا (1767-1351ز) لەناوەڕاستی تایلەند ،لەساڵی(1378ز)دەستی كرد بەفراوان ب���وون ،ك��ەل��ەس��اڵ��ی(1448ز)ت��وان��ی شانشینی سوكوتای(1448-1238ز)بخاتە سەر شانشینەكەی، دەستیكرد بەشەڕكردنی نەتەوە هاوسێیەكانی وەكو نەتەوەكانی مالیو لە باشوور ومیانمار(بۆرما) لەڕۆژئاواوخمیرە سوورەكان لە كمبۆدیا1431( ،ز) هێزەكانی شانشینی ئ��ای��وت��ای��ا(1767-1351ز) ی تایلەندی هێرشی ك��ردەس��ەر واڵت��ی كمبۆدیا و توانی داگیر بكا ،شاری ئانكووری پایتەختی كمبۆدیایان وێران كرد ،لەساڵی (1511ز) بازرگانانی واڵتی پۆرتوگال بۆیەكەم جار گەیشتنە واڵتەكە، ل��ەدوای��ی س��ەدەی ش��ان��زەم وح��ەڤ��دەم بازرگانی لەنێوان تایلەند و ئەوروپییەكان پ��ەرەی سەند وپێشكەوت ،ساڵی(1767ز)شۆڕشگێڕانی بۆرما توانیان هێزەكانی شانشینی ئایوتایا(-1351 1767ز) تێكبشێن و سنووری تایلەند ببڕن و پایتەختی شانشینی ئ��ای��وت��ای��ا(1767-1351ز) یان داگیركرد ،حەوت مانگ تایلەندیان داگیركرد، ل��ەس��اڵ��ی(1769ز)ت��وان��ی ڕۆژئ�����اوای كمبۆدیا داگیربكات و لەساڵی(1774ز) بەشێكی باشووری نیمچەدوورگەی مالیۆ داگیربكات ،لەساڵی (1778ز) واڵتی الوسی داگیركرد ،لەساڵی(1782ز)سوپایەكی بەسەركردایەتی رامای یەكەم نارد بۆ داگیر كردنی واڵتی كەمبۆدیا ،بەاڵم سەركەوتوو نەبوو ،لەهەمان
ساڵدا شانشینی پونبوری(1782-1767ز)كۆتایی پێ هات لەالیەن شا رامای یەكەم(1809-1782ز) و شانشینی سیام(تایلەند)ی(-1782تائێستا)ی دامەزراند ،كە تائێستا بەردەوامە ،لەساڵی(1771ز) سوپای تایلەند توانیان كۆتایی بێهێن بەشانشینی فتانی (1771-1516ز)ی ئیسالمی ،ساڵی (1778ز بەفەرمی خرایەسەر دەوڵەتی سیام، لەساڵی(1825ز)سیام كەوتە ش��ەڕەوە لەگەڵ الوس وكمبۆدیاوڤیتنام ،ساڵی(1826ز)یەكەمین ڕێكەوتنی بازرگانی لەگەڵ بەریتانیا مۆركرد ،وەڕێی دا بەبازرگانی لەگەڵ چین ،لەساڵی(1851ز)ڕێگەدرا بەكەسانی خۆرئاوایی كەزانست وزانیاری نوێ فێری خەڵكی واڵتەكەی بكەن ،بازرگانی لەگەڵ بەریتانیا و فەرەنساو واڵتانی پێشكەوتوی بەخۆیەوە بینی، لەساڵی(1909ز) ڕێكەوتننامەیەك لەنێوان تایلەند و بەریتانیا مۆركرا ،كەتایلەند دانی نابەپارێزگاری بەریتانیا بەسەر هەردوو ویالیەتی كالنتان وبرلیس و لەبەرامبەردا بەریتیانیا دانی نا بە س��ەروەری تایلەند بە هەرێمی فتانی ،ل��ەس��اڵ��ی(1917ز) تایلەند ڕایگەیاند كەبەشداری ئەكات لەشەڕی یەكەمی جیهانی (1918-1914ز) لە پاڵ واڵتانی هاوپەیمان(ڕووسیای قەیسەری ،بەریتانیا ،فەرنسا و ویالیەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا) لەدژی واڵتانی تەوەر(ئەڵمانیا و نەمسا-هەنگاریا(مەجەر)، (عوسمانلی) ،ل��ەس��اڵ��ی(1932ز) شۆڕشگێڕانی شۆڕشی تایلەندی لەبەرواری(/24یونیو)1932/ پاشا ڕامای حەوتەم(1935-1925ز)یان ناچار كرد، كەدەسەاڵتی پادشایەتی لەشانشینی ڕەهاوە بگۆرێت بۆ شانشینی دەستووری ،پاش ئەوەی كەتایلەند بووە شانشینی دەستووری لەگەڵ هەبوونی كۆمەڵەیەكی نیشتمانی هەڵبژێردراو ،كە سەرەتا ئەنجوومەنی دامەزرێنەر70ئەندام ئەبوو ،لە(/15نۆڤمبر1932/ز) بۆیەكەم جار هەڵبژاردنی پەرلەمان (كۆمەڵەی نیشتمانی)ی كراوە لە (دیسمبەر1932/ز)كەوتە بواری جێ بەجێ كردنەوە ،كەلەیەكێك لەبەندەكانی دەس��ت��وور ه��ات��ووە ،ك��ە78ئ��ەن��دام��ی پەرلەمان (كۆمەڵەی نیشتمانی) لەالیەن گەلەوە هەڵدەبژێرێن، كە78ئەندامی پەرلەمان(كۆمەڵەی نیشتمانی)تریان ڕاستەخۆ لەالیەن پاشاوە دانران ،ساڵی(1939ز) ناوی سیام بۆ تایلەند گۆڕا ،لەساڵی(1941ز)سوپای یابان واڵتی تایلەندی داگیر كرد ،تایلەند پەیماننامەی هاوپەیمانەی لەگەڵ یابان مۆركرد ،لەساڵی(1942ز) تایلەند شەڕی لەدژی بەریتانیا و ئەمریكا ڕاگەیاند، هێزی شۆڕشگێڕی تایلەندی ئازاد دژی داگیركاری یابانی لەتایلەند دەستی دابووە خەباتی چەكداری، لەنێوان سااڵنی (1957-1942ز) تایلەند لەالیەن
یابانەوە داگیركرابوو ،لەساڵی ( 1963ئەمریكا و تایلەند پەیمانیان م��ۆرك��رد ،لەهەمان ساڵدا ئەمریكا بنكەیەكی ئاسمانی لەتایلەند دامەزراند، س��اڵ��ی(1965ز) بنكە سەربازییەكەی تایلەندی بەكارهێنا لەشەڕی هێزەكانی شوعیی لەڤیتنام وكمبۆدیاوالوس ،لەساڵی (1965ز)سوپای تایلەند لەپاڵ هێزەكانی ئەمریكا و ڤیتنامی باشوور بەشداری كرد لەشەڕی ڤیتنام ،س��اڵ��ی(1967ز)چ��ووەن��او یەكێتی ئاسیان ،بارودۆخی واڵت تاڕادەیەك ئارام بوو ،ساڵی(1997ز)گۆرانكاری لەدەستووری تایلەند كرا ،كەكاری ئەنجوومەنی نوێنەرانی بۆماوەی()4 ساڵ دی��اری كرد ،كاری ئەنجوومەنی پیرانی بۆ ماوەی()6ساڵ دیاری كرد ،ساڵی(2001ز)یەكەم هەڵبژاردن لەسایەی دەستووری ساڵی(1997ز) بەرێوەچوو ،ساڵی(2005ز)هەڵبژاردن كرا ،كەپارتی تاك رای تاك بەسەرۆكایەتی تاكسین شیناواترا سەركەوتنی بەدەست هێنا ،لە(/19سیپتمبر)2005/ ئەنجوومەن دان��ی نا بەحكومەتی هەڵبژێردراو، ب��ەاڵم لە(/10سیپتمبر2006/ز) ك��ودە تابەسەر حكومەت ك��را ،ئەنجوومەنی س��ەرب��ازی تایلەند ژەنەڕاڵ سورایود كەراوێژكاری یەكەمی سەربازی دەرباری كۆشكی شاهانەبوو كردە سەرۆك وەزیران، دووبارە لێژنەی گۆرێنی دەستوور و دامەزراندنی دەستەی جێ بەجێ ك��ار كەنزیكی 250ئ��ەن��دام هەبوون ،لە(یونیو2007/ز)كاری پارتایەتی ڕاگیرا، لە(/19ئوگوست)رێفراندۆم كرا لەسەر دەستووری ت��ازە ،ل��ە(/24ئ��وگ��وس��ت2007/ز)ب��ری��ار بەدانانی دەستووری هەمیشەیی درا ،لە(23دیسمبر2007ز) هەڵبژاردن ئەنجام دراكەپارتی گەل بەسەرۆكایەتی ساماك سوندارافیج سەركەوتنی بەدەست هێناوە، لەگەڵ ش��ەش پارتی تر حكومەتی پێكەوەنا، هاوپەێمانی لە(سیتپمبر2008/ز)بزوونتەوەی گەل لەپێناو دیموكراسی كەبەكراس زەردەك��ان ناسراو بوون سەری هەڵدا ،خۆپیشاندان بانكۆكی پایتەختی گرتووە ،كەتوانیان ب��ەردەم بارەگای سەرەكی حكومەت وبانكی دەول��ی و فرۆكەخانە ورادیۆ وتەلەفزیۆن بگرن ،سەرۆك وەزیران ساماك سوندارافیج دەستی لەكاركێشایەوە ،سومچای ڤونجساوات كرایەسەرۆك وەزی��ران بەشێوەیەكی كاتی ،لە(/2سیپتمبر2008/ز)هەڵبژاردن ئەنجام درا ،كەپارتی دیموكراتی بەسەرۆكایەتی ئەبهیسیت فیجاجیفا سەركەوتنی بەدەست هێنا ،سەرۆك وەزیرانی پێشووتر تاكسین شیناواترا ناچار بوو ڕابكاتە دەرەوەی واڵت كەبزووتنەوەی كراس سوورەكان بوو ،پارتی تازەی بەناوی پارتی بویاتای لەپێناو تایلەند دامەزراند.
27
ئــەدەب
Dec 2012 No 187
شااڵو عەلی: زۆر جار که‌سانێک له نیشتیمان و له ناو خزم وکه‌س و کاریشیاندا هه‌ر ل ه غوربه‌تدان دیمانە :محەمەد عومەر
پێشکه‌وتن
28
شاعیری دوورە واڵت ،شااڵو عەلی لە دیمانەیەكی گۆڤاری پێشكەوتن دا ئ��ەوە ڕەد دەكاتەوە كە هونەرمەند زەكەریا دەستكاری شیعرەكانی كرد بێت و نێوانیان تێكچوو بێت ،دەشڵێت زەكەریا تێچووی دیوانە شیعرییەكەی لە ئەستۆی خۆی گرت. پ :شااڵو شیعر بۆ كێ دەنوسێت؟ و:شیعر بۆ ئه‌و که‌سان ه ده‌نووسم ک ه ده‌یانه‌وێ ل ه خه‌مه‌کانم بگه‌ن ،شیعر بۆ هه‌موو ئه‌وکه‌سانه ده‌نووسم ک ه وه‌ک من ئازار ده‌چێژن. پ :فەلسەفەی یاخی بوون لە شیعردا چییە ئایا تۆش یاخی گەرانە شیعر دەنووسی؟ و:فه‌لسه‌فه‌ی یاخیبوون له‌شیعردا زۆر لێکدانه‌وه و تێگه‌یشتن ل ه خۆی ده‌گرێ ،یاخی بوون ب ه مانا نوێخوایه‌که‌ی یاخود به‌واتا داهێنانه‌که‌ی ده‌بێته یاخی بوونێکی تازه‌گه‌ری،گۆڕانکاری ل ه رووی چه‌مک و نووسین و داهێنان ل ه بواری وشه‌کاری و ماناسازیدا ل�� ه ڕوان��گ��هی م��ن ب�� ه یاخیبوون ده‌خوێندرێته‌وه ،وەكو یاخیبوونی فروغی فروغزاد له شیعری فارسی نوێدا به‌رده‌وام هه‌وڵده‌ده‌م تازه‌گه‌ری و نوێکاری ل ه شیعره‌کانم بکه‌م که‌سانی خوێنه‌ر به یاخیبوونی له‌قه‌له‌م ده‌ده‌ن یان نا ،ئهوه تێڕامانی ده‌وێ. پ :غوربەت چییە؟ و :غوربه‌ت بریتی ه ل ه به‌شێکی دان�� هب��ڕاو له پێکهاته‌ی گیانم ،ل ه ده‌روون��م خۆی شاردۆته‌وه جار جار خۆی ون ده‌کات و جارجار خۆی نیشان ده‌دا ،ئه‌گه‌ر مه‌به‌ست غوربه‌تی نیشتیمان بێت ئه‌وا ده‌توانم بڵێم ،غوربه‌ت بریتی ه له‌وه‌ی ک ه من به زمانێک قسه‌ده‌که‌م و که‌س تێم ناگات ،ک ه ده‌نگم هه‌ڵده‌بڕم که‌س گوێی لێم نابێت ،به‌اڵم زۆر جار
که‌سانێک ل ه نیشتیمانی خۆشیاندا له ناو خزم وکه‌س و کاریشیاندا هه‌ر ل ه غوربه‌تدان هێنده‌ی به دوای ساتێکی ئارامی دا ده‌گه‌رێن و نایدۆزنه‌وه. پ :ئەو شیعرەی لە غوربەت دەنووسرێت جیاوازی هەیە لەو شیعرەی لە نیشتیمان دەنووسرێت؟ و :هیچ جیاوازیه‌ک نیی ه له‌و شیعره‌ی ل ه غوربه‌تدا ده‌نووسرێ و نانووسرێ ،پرسیاره‌ک ه ئه‌وه‌ی ه شاعیر چه‌ند هه‌ست ب ه غه‌ریبی دهک��ات ،شاعیر چه‌ند باوه‌شێکی گه‌رم و ئارامی ده‌ست ده‌که‌وێ و کاتێ قس ه دهک��ات چۆن گوێی بۆ د‌هگ��رن و ل ه زمانی ده‌گه‌ن. پ :لە ئێستادا كێ پێشڕەوی شیعری كوردییە؟ و :ب ه ڕای تایبه‌تی خۆم شیعر پێشڕه‌وی نییه، چونک ه شیعر به‌ره‌کانی جه‌نگ نیی ه و کاروانی سه‌فه‌رنیی ه بۆی هه‌ی ه شیعرێک ببێت ه ئه‌ستێره‌یه‌ک و بگه‌شێته‌و‌ه ل ه ئاسمانه‌کان بۆ ماوه‌یه‌کی زۆر، بۆی هه‌ی ه شیعرێک ببێت ب ه مانگ و ڕۆشنایی ببه‌خشێته‌وه ،شیعرێک ده‌بێت ب ه ده‌نگ ده‌چێته هه‌موو دڵێک شیعرێک هه‌موو خه‌ڵک بێزار ده‌کات، شیعرێک هه‌موو خه‌ڵک دڵخۆش ده‌کات. پ :نزار قەبانی دەڵێت «شیعرەكانی من ناوبانگی بۆ ژن پەیدا كرد نەك ژن ناوبانگ بۆ شیعرەكانی من پەیدا بكات» پرسیارەكە ئەوەیە ئایا شیعرەكانی تۆ ناوبانگی بۆ هونەرمەند زەكەریا پەیدا كرد یاخود زەكەرەیا ناوبانگی بۆ شیعرەكانت پەیدا كرد؟ و :ئه‌و قسه‌یه‌ی نزار قه‌بانی زۆر جار ناکرێت به هاوکێش ه و ئه‌نجامه‌که‌ی ڕاست بێت ،جاری وا هه‌یه ناتوانی بڵێی ئه‌گه‌ر من نه‌بامای ه تۆ نه‌ده‌بووی بۆ من و هونه‌رمه‌ند زه‌که‌ریا هه‌مان شت ن ه ده‌توانم بڵێم من ناوبانگیم بۆ زه‌که‌ریا په‌یدا کرد ،باوه‌ڕیش
ناکه‌م ک ه ئه‌و تاک ه سه‌رچاوه‌ی بوونی ناوبانگی من بووبێت زه‌که‌ریا هونه‌رمه‌ندێک ه یه‌کجار زیره‌ک و سه‌رکه‌وتوو‌ه ل ه بواری هونه‌ردا ،منیش ده‌مێکه شیعر ده‌نووسم و ل ه نووسینی هۆنراوه‌ی مۆسیقی شاره‌زاییم هه‌یه .ئه‌وکاتی توانیمان یاخیبوونێک به‌رپا بکه‌ین ل ه بواری هونه‌ری گۆرانی کوردی. پ :بەاڵم شااڵو عەلی سەردەمانێك تەنانەت ئێستاش بە شاعیری زەكەریا ناسراوە بۆ ئەمەیان چی دەڵێی؟ و :به‌ڵێ ڕاسته ،چونک ه ده‌رکه‌وتنمان ل ه یه‌ک کاتدا بوو له‌گه‌ڵ سه‌ره‌تای سه‌رهه‌ڵدانی ناوبانگی زه‌که‌ریا ناوی منیش وه‌ک شاعیری گۆرانی ده‌رکه‌وت ب ه شێوه‌یه‌کی زیاتر. پ :دەوت��رێ��ت ب��ە ه��ۆی دەستكاریكردنی شیعرەكانی تۆ لە الی��ەن زەك��ەری��اوە نێوانتان ساردییەكی تێكەوتووە؟ و :قه‌ت هونه‌رمه‌ند زه‌که‌ریا ده‌ستکاری شیعری منی نه‌کردووه ،قه‌تیش نێوانمان سارد نهبووه، زه‌که‌ریا زۆر دڵی ب ه شیعره‌کانی من خۆش ده‌بێت و هه‌ست ده‌که‌م منیشی زۆر خۆش ده‌وێ .ڕاستیه‌که‌ی هیچ ساردی نیی ه ل ه نێوان من و هونه‌رمه‌ند زه‌که‌ریا، ب ه پێچه‌وانه‌و‌ه خۆشه‌ویستیه‌که‌ی زۆر هه‌ی ه له نێوانماندا ئه‌مساڵ مانگی چوار هاتمه‌و‌ه کوردستان کتێبێکی شیعری خۆم چاپ کرد هونه‌رمه‌ند زه‌که‌ریا نه‌یهێشت من کتێبه‌ک ه له‌سه‌ر مه‌سه‌رفی خۆم چاپ بکه‌م ئه‌و هه‌موو ئه‌رکی چاپکردنی گرت ه ئه‌ستۆ په‌یوه‌ندیمان زۆر خۆش و باشه ،به‌اڵم من ل ه سوێدم و ئه‌و ل ه کوردستان ه هه‌رکاتێک بێمه‌و‌ه کوردستان زۆربه‌ی کاته‌کان ب ه یه‌که‌وه‌ین ئه‌ویش که دێته سوێد سه‌ردانم ده‌کات.
ئــەدەب
Dec 2012 No 187
بگەڕێوە بگەڕێوە بۆ کوێ دەڕۆی لە کوێ هەوارت هەڵدەدەی لە ئامێزی من بترازێ لە هەر کوێ پەناهەندەی بگەڕێوە نەوەک ئیتر لە باخی دڵم هەڵوەری بگەڕێوە ژیان لێرە نەبادە مردن بێتەڕێی ماوەیەکە ڕازی دڵم بەتۆ نەبێ ناکرێتەوە بەسەرهاتی ئیشقی ئێمە تا دونیایە نابڕێتەوە
شەوان لەگەڵ یادگاری تۆ سەر دەخەمە نامورادی تا ئەو ساتەی دەتبینمەوە نازانم لە کوێیە شادی
منیش ،جاران كچێكم خۆش ئەویست.. هەموو بەیانییەك دەنگی پێ ی ئەو و ترپەی دڵم تێكەڵ ئەبوو. كچێكی جوان ،پاك ،ڕاستگۆ، ڕێك وەك خۆم سەرشێت بوو لە ئێوارەیەكدا دڵی خۆمم پێشكەشكرد بۆسبەی نەمبینییەوە لەبەرچاوم ونبوو. لە هەركوێ بینیتان بەم ناوونیشانە بیناسنەوە (كچێكی بااڵ مامناوەندی قژخورمایی چاوڕەش بوو) بەرگی ڕەش و شینی زۆر ئەكردەبەر خوی بەم ڕەنگانەوە گرتبوو. ئەتگوت سروشت بۆیەكی خوڵقاندووین یەك دڵ و یەك حەز و یەك خولیامان هەبوو. گەر لە ناوەكەی ئەپرسن ئەو ،ناوی نەبوو.. كەسیش نەی ئەبینی ،ماڵی نەبوو.. كەس و كاری نەبوو.. دڵی من نەبێ نیشتیمانیشی نەبوو تەنیا لە خەیاڵی خۆمدا درووستم كرد ئەگینا ئەو كچە لە سەردنیا هەرگیز بوونی نەبوو
پێشکه‌وتن
بگەڕێوە چیدی ئاهو هەناسی من با نەتگرێ بێرەوە تۆ نەوەک ئیتر لە باخی دڵم هەڵوەڕێی
ژیلوان کانەبی
ئەوكاتانەی هەنگاو هەنگاو بەناسكی دێیە زانكۆ ئەقڵ و هۆشم داگیر ئەكەی دڵم پڕپڕ ئەبێ لەتۆئە یەكەم هەنگاو كە دێیتە ژوور سەرخۆشم ئەكەی بەجارێ كچێ تۆ بۆ ئەوەنە جوانی ناز لەچاوانتا ئەبارێ هاوڕیكانم لێم ئەپرسن ئەوە خەیالت لەكوێیە ناشێ عاشقی ئەو كچەبیت كەوا شاجوانی زانكۆیە ئەوكاتانە زۆر ئەترسم كەچاوم ئەمەی وتبێ ئەوەی كەدڵم نەیتوانیوە چاوانم پەی پێ بردبێ ستایلی تۆ زۆر جیاوازە هەر ڕۆژەو بەمۆدێلێكی كچێ تۆ لەكام واڵتی خاوەنی چ پۆتیكێكی بەدیەكی سەوزی گیایی تەنورەیەكی قاوەی فاكشنی ئیتالیایە یاخود واڵتێكی توركی لەكاتی محازەرەدا ئاگام لەمامۆستا نیە خۆهەر لەخوێندكاریش ناچم پەڕەو پێنوسم پێ نیە كاتێ كەمامۆستا بۆخوێندكارەكانی ئەدوێ هەمووخەیالیان الی مامۆستایە تەنها منی عاشق نەبێ خۆزگە ئەتزانی چەند حەزئەكەم دەستم بەپرچت دابێنم تێر تێر سەیری چاوانت بكەم لەناسكی تۆ ڕامێنم بەاڵم ئەفسوس كەتا ئێستائەم خۆزگەم بەدی نەهات چوار ساڵە چاوەڕێتم كەچی تۆ هەر دەنگت نەهات گیانە تادوا ڕۆژی تەمەن چاوەڕێی ئە وینت ئەكەم گەر لەم دونیاش بەدی نەهات لەگەڵ خۆم بۆ گۆڕی ئەبەم
ئومێدی شانۆ ( پیرەمەگروون)
www.lawanikurdistan.org
پ :لەگەڵ ئەو بۆچونە ه��اوڕای كە دەوترێت زەك���ەرەی���ا ل��ە ی��ەك��ەم و دووەم ب��ەره��ەم��ی��دا سەركەوتووتربوو ،بووە ئەستێرە ،ئەو بەرهەمانەی ئێستا ئەو تام و چێژەی جارانی نەماوە لە ڕووی موزیك و تێكستی شیعرییەوە؟ و :خه‌ڵک بڕیار له‌سه‌ر ئه‌وشتان ه ده‌ده‌ن ئایا به‌رهه‌مه‌کانی سه‌ره‌تا به‌هێزتربوون یان ئه‌وانی دیکه ،خۆم ل ه سه‌ر دوا به‌رهه‌می پرسیارم له چه‌ند موزیکژه‌نێکی کوردستان کرد بزانم رایان چیی ه له‌سه‌ر ئه‌و به‌رهه‌مه‌ی ،ئه‌وان پێیان وابوو که باشترین به‌رهه‌م ه پێیان وابوو ک ه ل ه به‌رهه‌مه‌کانی پێشوو سه‌رکه‌وتوو تره. پ :خەریكە فەیسبوك لە تۆڕێكی كۆمەاڵیەتیەوە دەبێتە دیوانە شیعر بەهۆی دابەزاندنی شیعر لە الپەڕەكانی فەیسبوك ،پرسیارەكە ئەوەیە ئایا فەیسبوك خزمەتی شیعری ك��ردووە یاخود لە بایەخی شیعری كەم كردۆتەوە؟ و :ف�� هی��س��ب��وک ه��هم��وو ش��ت�� هک��ان��ی ئ��اس��ان کردووه په‌یوه‌ندی ه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان ،په‌یوه‌ندیه هونه‌ریه‌کان ،شیعر ن ه ب ه فه‌یسبووک بێ بایه‌خ دهک��رێ ن ه ب ه بایه‌خ دهک��رێ ،به‌ڵک و ئاسانتری کردووه بۆ باڵو بوونه‌و‌ه ئه‌وه‌ش ئاسانتر بووه بۆ خوێندنه‌و‌ه و ناساندن.
شاجوانی زانكۆ
خۆشەویستەكەی دوێنێم
29
وەرزش
Dec 2012 No 187
ئایا مۆرینۆ هۆكاری پاشكەوتنی ریالمەدریدە هیوا زاهیر
پێشکه‌وتن
30
ل��ە س��ەرەت��ای ئ��ەم وەرزەوە یانەی ریالمەدرید بە ئاستێكی خراپدا تێپەڕ دەبێ، چ لە لەاللیگا خولی ئسپانیا ،یا لە چامپۆنس لیگ ،پاڵەوانانی ئەوروپا ،لەمەی دوایی توانی تاڕادەیەك دڵی هاندەرانی خۆشبكات كاتێك توانی لە گروپی ئاسنین ( بروسیادۆرتمۆند، ئەجاكس ئەمستەردام ،مانچستەر سیتی) بە ملمالنێیەكی توند و شەڕكردنێكی سەختی دەستەو یەخەیی پلەی دووەم بگرێت، سەرئەنجام رووب���ەڕوی یانەی مانچستەر یونایتدی ئنگلیزی بووە وە ،لە ناوخۆش پاش دۆڕانی لەگەڵ مەلەگا جیاوازی نێوان خۆیی و بەرشەلۆنە بوە 16خاڵ ،كە هێشتا تازە گەڕەی چونی خولەكە كۆتایی هاتوە، لە جامی شای ئسپانیاش حاڵی جۆرێك نییە كەس ئیرەییی پێ ببات. راه��ێ��ن��ەری پرتوگالی وەك هەمیشە لەبەرامبەر ئەو دۆڕان و وەپاشكەوتنانە لە لێدوانەكانی رۆژنامەنوانیدا قسە و پاساوی سەمەرە و سەرنج راكێش دەڵێت ،جۆرێك هەندێك جار وەك شیكەرەوەكان دەڵێن، ئەوەندەی باسی مۆرینۆ دەكرێت ،هێندە باسی ری��ال ناكرێت ،ئ���ەوەش ب��ۆ ئ��ەوە دەگەڕێننەوە ،كە مۆرینۆ دەیەوێ كەسایەتی خۆی وە ( سپیشەڵ وان) نیشانبدا و بە جیهانی بڵێ گەر من نەبم ،ئەوا ئەو یانانەی مەشقیان دەدەمەوە هیچیان لە باردانییە، كەچی راستیەكەشی ت��ەواو پێچەوانەیە راستە توانی ئەنجامی گ��ەورە و گرنگ و مێژوویی لەگەڵ یانەی جیاواز بەدەستبێنێ، بەاڵم ئەو یانانەشی ئەو سەرپەرشتی كردن شهرەتێكی باشیان هەبووە پێشتر( پۆرتۆی پرتوگالی ،چیڵسی ئنگلیزی ،ریالمەدریدی ئسپانی ،ئەنتەر میالنی ئیتاڵی) ،بۆیە زیاتر
ئەو بۆچونانەی دەچنە خانەی تاكتیكی راگەیاندن و شەڕی دەرونی نەك راستی یە بەرجەستەكە. لەناوخۆی تیپەكەش ئێستا هەستدەكرێ نایەكگرتوی و لێكتر تێكەنەگەیشتن هەیە، یاریزانان لە هێڵەكان لە یەكتریەوە دورن، ئەركەكان وەك��و خۆی بەجێناهێنن ،خۆ بەخۆ جۆرێك لە شەڕی سارد لە نێوانیان هەیە ،جودا لەوەش گۆڕانكاریە سەمەرە و سەیرەكانی راهێنەریش لە یاریەكاندا كاریگەریەكی زۆری هەبوو لە زیاتر دابەزاندنی ئاستی تیپەكە ،بە تایبەتی یاری پێنەكردنی ئیكەر كاسیاس و ئەڵۆنس ۆ بەرامبەر یانەی مەلەگاو هێشتنەوەی ریكاردۆكاكا لەسەر هێڵی یەدەگ و یاری پێنەكردنی بۆ ماوەیەكی زۆر و رێگاش نەدات بۆ رۆشتنی بۆ یانەیەكی دیكە ،هەموو ئەوانە بەسەر یەكەوە پاشانیش فشاری یانەی بەرشەلۆنە لەو ئاستە بەرزەی پێشكەشی دەكات ،دەرونی تیپ و یاریزانانی شپرزەكردەوە ،وایكردەوە ئێستا جیاوازی نێوانیان بۆ 16خاڵ بەرزبێتەوە ،كە ئەوە شتێكی چاوەڕواننەكراوە. ئێستا هاندەران و هەوادارنی یانەكە داوای رۆشتنی دەك��ەن و ئەویش دەڵ���ێ م��ن ل��ە بەرپرسیاریەتی ران���اك���ەم و دەس��ت��ی��ش ل��ەك��ار ناكێشمەوە ،گ��ەرچ��ی مرۆینۆ یەكێكە لەو كەسایەتیە وەرزشیانەی ك��ە هێزێكی زۆری ئیشكردن و ژیریەكی وردی لە تۆپی پێ هەیە، توانیویەتیشی لەو تەمەنەی خۆیدا كە زۆر نییە مێژوویەكی زێڕین تۆماربكات ،بەاڵم ئێستا حاڵی باش نییە و راگەیاندەكانیش
وەكو تۆڵەكردنەوەیەك لێی لەسەر پشتی كردویانە بە تەقە و هاندەران و دەستەی كارگێڕی یانەكەی یانی لێی هاندەدن ،بەڵكو لە پۆستەكەی دوری خەنەوە. هەندێك باس لەوە دەكەن كە هۆكاری ه��ەرە س��ەرەك��ی ی��ان��ەی ری��ال چواندنی هەلی زۆری گۆڵە ،بۆیە پێویستە یانەكە هێرشبەرێكی قەناسی هەبێ وەكو (ڤاڵكاو، ڤانپێرسی ،س��وارێ��ز) ،چونكە پێشتر و ل��ەس��ەردەم��ی دلبۆسكی و هاینكس كە راهێنەری ریالبوون هێرش بەری وەك رەئول گۆنزالس و رۆناڵدۆی بەرازیلی هەبوون، كە نەك هەر هەلیان نەدەچواند ،بەڵكو لە چ��ارەگ��ە هەلێكدا گۆڵی زۆر سەخت و زەحمەتیان تۆماردەكرد ،بۆیە گلەیی و گازەندی ئەوە دەكرێ بۆچی لە جیاتی لۆكا مۆدریج ،كاتێك كاكاش هەیە ،ئیدارەی یانەكە ڤاڵكاوی نەكڕی. بەهەر حاڵ یانەكە ئێستا بەرەو پشوی زستانە دەچێت و پێشناچێ لە بەرنامەی داب��ێ هیچ یاریزانێكی تازەبكرێ ،وەكو باسیشمانكرد ئاستی بەرەو دابەزینە و مانگی داه��ات��ووش قۆناغی 16ی خولی پاڵەوانانی ئەوروپا دەس��پ��ێ��دەك��ات ،ه��ەم��وو زوم��ی كامێراكانیش كۆكراوەنەتەوە ل��ەس��ەر ه��ەن��گ��اوەك��ان��ی داهاتوی ،ئایا دەتوانێ بەربەستەكان ببڕێت و بگەڕێتەوە ئاستی خۆی.
تــەندروســتــی
Dec 2012 No 187
د.ئەحمەد ئیسماعیل نعیمی: لەعێراق وشكیی چاو زۆرە ،هۆیەكەشی دەگەڕێتەوە بۆ كەش و هەوا و سپلیت و ئێركۆندێكشن
ئامادەکردنی :رابەر بەرزنجی
www.lawanikurdistan.org
سپی دەبێت ،هۆكاری تریش هەن وەك نەحۆشی شەكرە یان زەڕبەیەك بەر چاو كەوتبێت. پ/ئەی چارە سەری چیە ئایە تەنها نەشتەر گەرییە؟ و /بەڵێ ئاوی سپی تەنها چارەسەر بۆ چاك بوونەوەی نەشتەر گەرییە ،نە حەب نە دەرمان چارەی ناكات. پ /ئایە ژانی ددان و ژانی سەر كار دەكەنە سەر چاو؟ و /ژانەسەر و ژانی ددان نەخێر كارناكەنەسەر چاو تەنها دەبێتە هۆی چاو ئێشان ،لەوەیە ژانی چاویش ببێتە هۆی ژانی سەر. پ /دكتۆر زوورانەوەی چاو زیانی لەسەر چاو دەبێت؟ و /زوورانەوەی چاو هۆكارەكەی زۆری وشكی چاوە ،بەتایبەت لەعیراق وشكی چاومان گەلەك زۆرە ،هۆیەكەشی دەگەڕێتەوە بۆ كەش و هەوا وەسبلیت و ئێركۆندێكشن ب��ەردەوام لەچاومان دەدات وە بەردەوام لەبەر سۆبا دادەنیشین ،ئاوی كەم دەخۆینەوە ،مەهێڵن ئەم هەوایانە لە چاوتان ب��دات چونكە ئەمانە فرمێسكی چ��اوت وشك دەكاتەوە تووشی زوورانەوە دەبیت.
پ /دكتۆر زۆر جار كەسێك پزدووكی لەچاوێكی دێت ،دەڵێن چاوەكەی ترت رەش بكە چاك دەبێت ئایا ئەمە تاچەند زانستیە؟ و /نەخێر ئەمە زانستی نییە ،بەاڵم شووشتن بە ئاوی گەرم و مەساجكردن ئەوە باشە. پ /ئایە چ ڤیتامینێك بۆچاو باشە؟ و /لە ڤیتامینەكان ڤیتامین Aو رۆنی ماسی ئەمانە س��وودی هەیە بۆ چ��او ،لەخواردنیش بەتایبەت گێزەر و هێلكە زۆر سوودی هەیە بۆ چاو. پ/ئایە سەیركردنی تەلەفزیۆن و كۆمپیوتەرلە نزیكەوە چ زیانێكی هەیە؟ و /ئێستا تەلەفزیۆنەكان قەبارەیان گەورە بوە پێشتر دەمانگووت دوو مەتر بەسە ،ئێستا دەڵێین لەسێ مەتر نابێ زیاتر بێ یە پێش وەئەگەر بێت و ڕۆژانە بۆ ماوەی چەند سەعاتێك بەبەردەوامی ئەوا دەبێتە هۆی وشك بوونەوەی چاو ،رێنماییەكانمان ئەوەیە سێ مەتر بۆ تەلەفزیۆن ،بۆ كۆمپیوتەریش هەر سەعاتی جارەك دەدەقەی پشوو بدەی وەتا پێتان دەكرێت شاشەی كۆمپیتەر لە ئاستی سەرت نزمتر دابنێ ،بەهیوام چاوەكانتان ساغ و سەالمەت بێت.
پێشکه‌وتن
دكتۆرا لە نەشتەرگەری و نەخۆشیەكانی چاو و سەرۆكی بەشی چاو لەكۆلێژی پزیشكی هەولێر و ئەندامی كۆمەڵەی چاوی توركی و عیراقی. پ /دەمانەوێ لەسەرەتا دا باسێكی چاومان بۆ بكەی ؟ و/چاو وەكو كامێرای لەشی مرۆڤە ،بریتیە لەسێ بەش ،بەشی دەرێ كەئەو بەشە سپیەكەی چاوە ،لەگەڵ بەشی دووەم پێكهاتووە لەڕەنگەكەی چاو ،بەشەكی تر ژوورێ دەگرێتەوە واتا تۆری چاو و ئەو وێنانەی كەدەی بینین دەگوازرێتەوە بۆ شەبەكەی چاو ،دواتریش وەكو كارەبایەك دەگوازرێتەوە بۆ مێشك ،مێشكیش دەیكاتە رەسم. پ /ئەو نەخۆشیانەی تووشی چاودەبن چەند جۆرن؟ و/نەخۆشیەكانی چ��او و گ��ەل��ەك زۆرە، تەقسیمەكانی بەم جۆرە دەك��رێ ،ئەو بەشەی كەسپیەكەی چاو دەگرێتەوە ،نە خۆشیەكانی ڕەشكینەی چ��او وەب��ەش��ەك��ان��ی شەبەكیە و بەشەكیشمان هەیە بەشی ئاوی سپی ،بەشی ئاوی ڕەشیشمان هەیە ،بەشی دیكەمان هەیە بەشی دەرەوەی چاو. پ/ئایا نەخۆشی ئ��اوی سپی چۆن تووشی مرۆڤ دەبێت؟ و/پێش ئ��ەوەی باسی ئ��اوی سپی بكەین، باباسی عەدەسەی چاو بكەین ،عەدەسەی ناو چاو رەسی دەرەوە دەخاتە سەر شەبەكە ،ئەو عەدەسەیە ماددەیەكی شەفافە واتا ڕەنگی نییە، ئەو عەدەسەیە شەفافیەكەی نامێنێ دەبێتە ڕەنگی سپی ،لەسەرەتادا كەمێك ڵێڵ دەبێت ،لەم حاڵەتەشدا نووسینەكانی سەر شاشەی تەلەفزیۆن باش نابینێت ،چونكە وێنەكانی دەرەوە بەتەواوی ناگاتە سەر تۆری چاو. پ /هۆكاری دروست بوونی ئەم نەخۆشیە بۆ چی دەگەڕێتەوە؟ و/هۆكارەكانی ئەم نەخۆشیە زیاتر تایبەتە بەتەمەنەوە ،مرۆڤ كەتەمەنی دەگاتە سی و پێنج و چل ساڵ بەسەرەوە زیاتر تووشی ئاوی
31
رەنــگــاوڕەنــگ
Dec 2012 No 187
ئامادەكردنی :فخرالدین
وشەی یەکتربڕ
ئاسۆیی -1شاعیرێكی كوردبوو -2هوی (ت) گەرەكێكی شاری هەولێر +پیتێك -3نەخۆشخانەیەكی شاری هەولێر – نیوەی هانا (پ) -4ژمارەیەكە – تامێكە -5داستانێكی خۆشەویستیە – وەزارەتێكە -6چوار پیتی بریندار (ت) – دانەوێلەیەكە +باڵندەیەكە -7دراوێكی ئەوروپایە (پ) -8ماسولكەیەكی لەشی مرۆڤە – درنەی بێ سەروبن -9رەنگ – پیتێك +تامێكە -10سەگ – ویالیەتێكی ئەمریكیە -11پیتێك +شارۆچكەیەكی سەربە پارێزگای هەولێر – یاریەكە (پ)
پێشکه‌وتن
32 وەاڵمی ژمارەی پێشوو
ستوونی -1شاعیرێكی كوردبوو – زیندەوەرێكە -2زانكۆیەكی بەناوبانگی جیهانە – سابات (پ) -3ژنی كور +چیایەكە سەر بە پارێزگای سلێمانی -4پیتێك +شین بوو (پ) – هیوا بە زمانی كرمانجی ژوروو -5رۆژ +پووچ (پ) – زوو -6پیتێكی ئینگلیزیە – پیتێكی ئینگلیزیە (پ) -7هۆزی ناوقەد بڕاو – شارێكی كوردستانی رۆژهەاڵتە -هۆز -8وازی – سوپەرماركێتێكی شاری هەولێرە +نەخۆشیەكە -9هار (پ) – درور (ت) – كۆدۆی بێ سەر -10یاریزانێكی یانەی مانچستەر سیتی یە +دووپیتی هاوشێوەی یەك -11چیایەكەی كوردستانە +پیتێك
رەنــگــاوڕەنــگ
Dec 2012 No 187
خه‌ریك بوو منداڵێك ببێت ی داڵێك به‌نێچیر
پیاوێك ی كه‌نه‌د ی ل ه شار ی «مۆنتریاڵ» ی ئه‌و واڵت ه دوا ی ئهوه ی منداڵه‌ك ه 3ساڵه‌ك ه ی ئه‌بات بۆ یه‌كێك ل ه پاركه‌كان ی ئه‌و شار‌ه بۆ به‌سه‌ر بردنی كاتێك ی خۆش ،به‌اڵم له‌ناكاو داڵێك ی برس ی ئه‌یه‌وێت منداڵه‌ك ه ی بكات به‌نێچر و هه‌وڵ ی به‌رزكردنه‌و‌هی ده‌دات بۆ ئهوه ی وه‌ك هه‌ر نێچیرێك ی تر ی بیباته ئاسمان و فڕێ ی بدات ه خوارهوه تا بیكوژێت ،به‌اڵم به‌هۆ ی قورس ی منداڵكه‌و‌ه ناتوانێت به‌رز ی بكاته‌و‌ه و ده‌ستبه‌ردار ی ده‌بێت( .نەوا)
«كیند الم» وێنه‌گر ی ئه‌و گرت ه ڤیدیۆییه‌یه ك ه ل ه ماڵپه‌ڕ ی یوتیوبدا باڵوكراوه‌ته‌و‌ه و له‌ماوه‌یه‌ك ی كه‌مدا زیاتر ل ه 2ملیۆن بینه‌ری ههبووه. ئ��ه‌و گرت ه ڤیدیۆییه‌ی كین الم خ��ۆ ی له دیمه‌نه‌كان ی ئه‌و گه‌شته‌یدا ده‌بینێته‌و‌ه كه له‌ماو‌ه ی 343ڕۆژدا ئه‌نجام ی داو‌ه تیایدا و 19جار سوار ی فڕۆك ه بووه و 58جاریش به پاس ڕۆیشتوو‌ه و 18گه‌شتیش ی ب ه سواری به‌له‌م ئه‌نجامداوه. دیمه‌ن ه گرت ه ڤیدیۆییه‌ك ه ك ه خۆ ی ل ه 4:50 چرك ه ده‌بینێته‌و‌ه دیمه‌ن ی چه‌ند واڵتێك ی تێدا
تۆماركراو‌ه له‌وانه‌ش :ئه‌مریكا ،فه‌ره‌نسا، ئینگلترا ،پورتوگال ،ئیسپانیا ،مه‌غریب، میسر ،توركیا ،ئه‌رده‌ن ،تایالند ،ئیندۆنیسیا، ژاپۆن ،ئه‌رجه‌نتین ،ئاراگوای ،چیلی ،پۆلیڤیا و پیرۆ-ن. «كیند الم» ل ه لێدوانێك ی ڕۆژنامه‌وانیدا ل��هب��اره ی گ��رت�� ه ڤیدیۆییه‌كه‌و‌ه ئ��ام��اژ‌هی له‌وه‌داوه ،بیرۆك ه ی ئه‌و گه‌شت ه ی دوا ی ده‌ست له‌كاركێشانه‌و‌ه ی له‌كاره‌كه‌یه‌و‌ه بۆ هاتووه بڕیارداو‌ه سه‌ردان ی زۆرترین واڵتان ی جیهان بكات و له‌هه‌ر واڵتیكیش گرته‌یه‌ك وه‌ك یادگار ی تۆماربكات( .نەوا)
www.lawanikurdistan.org
ی كه‌متر ل ه 5خوله‌كدا به‌هه‌موو جیهاندا بگه‌ڕێ له‌ماو ه
پێشکه‌وتن
33
رەنــگــاوڕەنــگ
Dec 2012 No 187
له‌مه‌وال ته‌له‌فزیۆن و مۆبایله‌كه‌ت بنوشتێنه‌‌وه كۆمپانیا ی سامسونگ ج��ۆر‌ه شاشه‌یه‌كی دروست كردووه ك ه ده‌توانرێت بنوشتێنرێتهوه و به‌ته‌مای ه ل ه دروستكردن ی مۆبایل و ته‌له‌فزیۆنه‌كاندا به‌كار ی بهێنێت. كۆمپانیا ی به‌ناوبانگ ی « سامسۆنگ» ی كۆریای باشور خه‌ریك ی ئاماده‌كردن ی جۆر‌ه شایه‌یه‌ك ه كه ده‌توانرێت بنوشتێرنێته‌و‌ه و ئه‌م جۆر‌ه شاشه‌یه‌ك ل ه ته‌له‌فزیۆن و مۆبایله‌كانیدا به‌كار ده‌هێنرێت. كۆمپانیاك ه ئه‌و جۆر‌ه شاشه‌ی ه ئاماد‌ه ده‌كات تا ل ه پێشانگا ی « »CESك ه ل ه الس ڤیگاسی ئه‌مریكا به‌ڕێو‌ه ده‌چێت نمایش ی بكات. ئه‌و شاشەی ه ی ك ه ئێستا ئاماد‌ه ی ك��ردووه « »13.97سانتیمه‌تر‌ه و ده‌توانرێـت له دروستكردن ی مۆبایله‌كانیدا به‌كار ی بهێنێت كه توانا ی نوشتاندنه‌و‌ه ی هه‌بێت ،هه‌روه‌ها خه‌ریكی ئاماده‌كردن ی جۆر‌ه شاشایه‌ك ی تره ك ه «139.7 سانتیمه‌تر‌ه و ده‌ت��وان��رێ��ت ل ه دروستكردنی ته‌له‌فزیۆنه‌كانیدا به‌كار بهێنێت تا بتوانرێت
بنوشتێنرێتهوه. وته‌بێژ ی كۆمپانیاك ه ل ه لێدوانێكدا بۆ ماڵه‌په‌ڕ ی «س�� ی نێت» ك ه تایبه‌ت ب ه ب��وار ی هه‌واڵی ته‌كنه‌لۆژ ی رایگه‌یاندووه :كۆمپانیا ی سامسۆنگ
تاك ه شوێن نی ه ك ه ئه‌م ته‌كنه‌لۆژیای ه ی پهره پێداوه به‌ڵكو پێشتریش كۆمپانیاكان ی «نۆكیا» ی فنله‌ند ی و «ئێڵ جی» كۆر ی ئه‌م ته‌كنه‌لۆژیایه‌یان پهره پێداوه( .نەوا)
ی 70ساڵ ده‌گات ه ی ساڵ دوا ی سه‌ر ی پیرۆزبای نامه‌یه‌ك خاوه‌نه‌ك هی
پێشکه‌وتن
34
نام ه ی سه‌ربازێك ی ئه‌ڵمان ی ك ه ل ه پیرۆزبای ی سه‌ری ساڵدا نێردراوه دوا ی 70ساڵ ده‌كات ه خاوه‌نه‌ك هی. ل�� ه جه‌نگ ی جیهان ی دووه‌م���دا دوا ی ئ��هوهی ئه‌ڵمانیه‌كان چه‌ندین واڵت ی جیهانیان داگیر كرد ،سه‌ربازێك ی ئه‌ڵمان ی له‌كات ی شه‌ڕ و داگیركردنی «دورگ��� ه ی قه‌نال» ك ه ل ه نزیك ئینگلته‌رادایه و خه‌ڵكه‌ك ه ی وه‌ك و هه‌رێم ی سه‌ربه‌خۆ ده‌ژین نامه‌یه‌ك ی پیرۆزبای ی به‌بۆن ه ی س��ه‌ر ی ساڵهوه بۆ واڵته‌ك ه ی ن��اردووه‌ت��ه‌وه ،به‌اڵم به‌هۆ ی دزینی نامه‌ك ه و چه‌ندین نامه‌ك ه ت��ر ی سه‌ربازه‌كانی ئه‌ڵمانیا له‌كات ی جه‌نگ ی جیهان ی دووه‌مدا له‌الیه‌ن گروپێك ی نه‌زانراوه‌و‌ه نامه‌ك ه نه‌گه‌یشتووه‌ت ه ده‌ست خاوه‌نه‌ك هی. به‌هۆ ی ئهوه ی ئه‌و كه‌س ه ی نامه‌ك ه ی بۆ نێردراوه له‌ژیاندا نهماوه نامه‌ك ه درای ه ده‌ست كوڕه‌زاكه‌ی. (نەوا)
چــاالکــی
Dec 2012 No 187
مەکتەبی سکرتارییەت
www.lawanikurdistan.org پێشکه‌وتن
پ��ێ��ش��وازی ل���ەدوو گەنجی وەرزش��وان��ی پایسکل سواری ئەلمانی Alane-lene saxو sven hofmannکە دوو گەنجی وەرزشوانی ئەلمانین و لە واڵتەکەیانەوە بە پایسکل گەشتێکی جیهانی دەک��ەن و ئێستا لە هەرێمی کوردستانن ،سەردانی مەکتەبی سکرتاریەتیانکرد ،لەالیەن ئومێد خۆشناو، س��ک��رت��ێ��ر و ک��ارگ��ێ��ڕان��ی س��ک��رت��اری��ەت پێشوازیکران ،ئەوان کە ماوەی چوار مانگە لە واڵت��ی خۆیانەوە دەرچ���وون ،هەرێمی کوردستانیشیان خۆستۆتە چوارچێوەی بەرنامەی گەشتەکەیان ،لە دانیشتنێکدا شاندی میوان باسیان لەوەکرد کە زۆر سەرسام بوونە بە شێوازی ژیانی خەڵکی کوردستان و ئەو ئارمی و بەرقەراریەی تێیدا جێگیرە ،هاوکات ئاماژەیان بەوەدا کە لە هەموو ئەو واڵتانەی لەمیانی گەشتەکەیان پێیدا تێ پەڕیون هیچیان هێندەی خەڵکی کوردستان رێزیان نەگرتون و گرنگیان پێ ن��ەداون ،دواتریش ئەوەیان خستەڕوو کە ل��ەگ��ەڕان��ەوەی��ان هەموو روداوەک��ان��ی گەشتەکەیان ل��ە دووت��وێ��ی کتێبێکدا لەچاپدەدەن. سکرتێری الوان وێ��ڕای بەخێرهێنانیان سوپاسی ک��ردن کە ئ��ەوان تێپەڕینیان بە هەرێمی کوردستانیش وەک واڵتێکی سەربەخۆ خستۆتە بەرنامەی گەشتەکەی خۆیانەوە ،راشیگەیاند کە یەکێتی الوان و الوانی کوردستان لەرێگای یەکێتی الوانی دیموکراتی ئەلمانیا پەیوەندیەکی بەردەوامی یان هەیە ،ئەو شێوازەش لە گەشتکردنە ئەمڕۆ بۆتە نەریتێکی بەردەوام و باش بۆ دیتنی راستی ژیانی گەالن و گواستنەوەی واقیعەکان وەکو خۆی ،لە کۆتایدا سکرتێری الوان لەگەڵ هیوا خواستن بۆ سەرکەوتنی گەشتەکەیان ،پێشی راگەیاندن کە ئەوان لەو ماوە زەمەنەیی لە هەرێمی کوردستانن، داوەت����ی یەکێتی الوان����ی دی��م��وک��رات��ی
کوردستانن. ش��ان��دی رێ��ک��خ��راوی ئاشتی خێرخوازی سەردانی مەکتەبی سکرتاریەتیان کرد س���ەرۆک و بەرپرسی لقی هەولێر و سلێمانی رێکخراوی ئاشتی خێرخوازی کوردستان سەردانی مەکتەبی سکرتاریەتیان کرد ،ئومێد خۆشناو ،سکرتێر و کارگێڕانی سکرتاریەت پێشوازیکردن ،سەرەتا شاندی میوان پێناسەیەکی کورتی رێکخراوەکەیانکرد و ئامانجی سەردانەکەشیان باسکرد ،کە بەنیازن لە هەولێری پایتەخت شەوی ئاشتی رابگەێنن ،ئ��ەوەش وەک ناساندنی ئەو شارە لە شێوەی شارێکی هێمن و ئارام و جێگری پێکەوەژیانی ئاشتیانەی دانیشوانی شارەکە. سکرتێری الوان ک��اروچ��االک��ی��ەک��ان��ی رێکخراوەکەی بە باشی هەڵسەنگاند و هەموو ئامادەییەکی یەکێتی الوانیشی ب��ۆ سەرخستنی پ��رۆژەک��ان��ی رێکخراوە دەربڕی ،لە بەشێکی دیکەی دانیشتنەکە نزیکبوونەوەی زیاتری هەردوو رێکخراو لە یەکتر و دارشتنی بەرنامەی کاری هاوبەش قسەی لە بارەوەکرا. هەولێر:کۆتای فێستیڤاڵی الوی زێڕین بۆ کورتە فیلم لە کۆتا ڕۆژی دووەمین فیستیڤاڵی کورتە فیلم کە لە الیەن یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان ڕێکخرابوو،بە ئامادەبونی هەڤاڵ کاکەمین نجار ئەندامی مەکتەبی سیاسی و پارێزگارو جێگری پارێزگاری هەولێرو ژم��ارەی��ەک لە ئەندامانی سەرکردایەتی پارتی دیموکراتی کوردستان لە هۆڵی پ��ێ��ش��ەواک��ۆت��ای ب��ەک��ارەک��ان��ی دووەم��ی��ن فیتسڤاڵی الوی زێڕین هات لە کۆتایدا لە الی��ەن لێژنەی دادوەری ئەنجامەکان ڕاگەێنران وخ��ەاڵت بەسەر بەشداربوان دابەشکرا شاندی رێکخراوی قوتابیان و الوانی حزبی (قواتی لوبنانی) سەردانی مەکتەبی
سکرتاریەتیان کرد شاندی رێکخراوی قوتابیان و الوانی حزبی قواتی لوبنانی کە پێکهاتبوو لە سکرتێری رێکخرا و (شربل عید) و بەرپرسی گشتی پەیوەندیەکانی دەرەوەی���ان (ئەنتۆنیۆ) س��ەردان��ی مەکتەبی سکرتاریەتیانکرد، لەالیەن ئومێد خۆشناو ،سکرتێر و کاگێڕانی سکرتاریەت پێشوازیکران. شاندی میوان لەسەرەتادا پوختەیەکیان لەبارەی رێکخراوەکەیان و کاروچاالکیەکانیان باسکرد ،و ئامانجی سەردانەکەشیان ل��ە نزیکەوە ئاشنابوونە بەکوردستان و بەهێزکردنی پ��ەی��وەن��دی ی��ە لەگەڵ رێکخراوەکانی الوان بەگشتی و یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان بە تایبەتی، هاوکات سەرسامی خۆشیان بە رەوشی ئارامی و بیناکاری بەردەوامی کوردستان بەگشتی و هەولێری پایتەخت بە تایبەتی تر دەرب��ڕی ،لە پێناو ئاشنابوونی زیاتر بەیەکتری هیوایان خواست شاندی الوانی کوردستان لە زوترین کات سەردانی واڵتی لوبنان بکەن. پاش بەخێرهێنانیان ئاماژە بە پەیوەندی بەتینی نێوان کوردستان و واڵتی لوبنانکرا بە تایبەتی لەم دواییانە کە چۆتە ئاستێکی گرنگ و شاندی هاوبەش لەنێوان هەردوو ال ئ��اڵ��وگ��ۆڕدەک��رێ��ن ،ل��ە کۆتایدا وێ��ڕای دەربڕینی هەموو پشتیوانی و پاڵپشتیەک بۆ بەسەرکەوتووی بە ئەنجام گەیاندنی سەردانی شاندی ناوبراو ،زیاتر هاموشۆ و ئاڵوگۆڕی لە نێوان الوانی کوردستان و الوانی لوبنان بە پێویست زانرا. ب��ارزان :بەبۆنەی ڕۆژی ئااڵ سەردانی مەزاری نەمران بە بۆ ن��ەی ڕۆژی ئ��ااڵ ژم��ارەی��ەک لە بەشداربووانی کۆبەندی گەنجان لە بارزان بەیاوەری ئەندامانی مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتی پارتی دیموکراتی کوردستان و ئەندامانی پەرلەمانی ک��وردس��ت��ان و
35
چــاالکــی
Dec 2012 No 187
پێشکه‌وتن
36
سکرتێروئەندامانی سکرتاریەتی یەکێتی الوان،سەردانی مەزاری نەمرانیان لە بارزان کرد. دوای هەدیە کردنی سورەتی فاتیحا بۆ ڕۆحی بارزانی نەمرو کاک ئیدریسی هەمیشە لەیاد جەعفەر ئێمنکی ئەندامی مەکتەبی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستان لە پەیڤێکدا باسی لە ڕۆڵی سەرۆکی نەتەوەی کورد بارزانی نەمر لە خەبات و بەرخودان لە پێناو ئااڵو مافە نیشتیمانی و نەتەوەیەکان کرد پ��اش��ان ب��ەڕێ��ز شێخ خ��ەاڵت ب��ارزان��ی ن��وێ��ن��ەری س����ەرۆک ب���ارزان���ی ب��ە ن��اوی س��ەرۆک ب��ارزان��ی بەخێرهاتنی میوانانی کردوخۆشحاڵی دەربڕی بەوەی کە ئەمڕۆ الوانی زاخۆ تا خانەقین لە کۆبەندی الوان لە بارزان بەشدارن لە کۆتایشدا ئامادەبووان پەیمانی سۆزو وەفاداریان بۆ ڕێبازی نەمران دوو پاتکردەوە کە هەمییشە پارێزەری دەسکەوتەکانی ئەزمونی کوردستان و ئااڵی کوردستان بن ب��ارزان :کۆبەندی گەنجان بۆ ئایندەی نیشتیمان ب��ە ب���ەش���داری الوان����ی زاخ��ۆ تاخانەقین لەژێر دروشمی با الوان هەمەڕەنگبن بۆ نیشتیمان یەکدەنگبن بە ئامادەبونی ئەندامانی مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتی پارتی دیموکراتی کوردستان ونوێنەری ن��ەت��ەوە ی��ەک��گ��رت��وەک��ان و ئ��ە ندامانی پەرلەمانی کوردستان وچەندین بەرپرسی حزبی و حکومی و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵی مەدەنی و نوێنەری الوانی تەواوی دەڤەرکانی کوردستان لە زاخۆ تاخانەقین،لە بارزان کۆبەندی گەنجان بۆ ئایندەی نیشتیمان دەستی پێکرد لەسەرتای مەرسیمەکەدا ئامادەبوان لەگەڵ سرودی ئەی ڕەقیب چەند ساتێک لەئاست گ���ەورەی ت���ەواوی شەهیدانی کوردستان سەرکاروانی شەهیدان بارزانی نەمرو ئیدریسی هەمیشە لەیاد بێدەنگ وەستان پاشان وت��اری لێژنەی سەرپەرشتیاری
کۆبەندو پەرلەمانی کوردستان حکومەتی کوردستان و الوانی بارزان و نوێنەری الوانی بەشداربووی کۆبەند پێشکەشکران دوات��ر چەندین سرودوگۆرانی لە الیەن گروپی ڕەس��ەن پێشکەشکران و ب��ەدوای ئەو چەند هۆنراوەو شعری نیشتیمانی لە الیەن هۆزانڤانان خوێندرانەوەوپێشانگایەکی وێنەی مێژوی دەڤەری بارزان کرایەوە لە دانیشتنی ئێوارەی کۆبەندیش دوو باسی نەتەوەی لە الیەن عبدلڕحمن سدیق و دکتۆر عەلی تەتەر پێشکەش کران لە کارەکانی دیکەش لەڕۆژانی داهاتوو چ��ەن��دی��ن ب��اب��ەت پ��ێ��ش��ک��ەش ک����ران و بەشداربووان سەردانی شوێنە مێژوویەکانی دەڤەرەکە دەکەن و میکانیزمی بەهێزکردنی پەیوەندی کۆمەاڵیەتی الوانی کوردستان دیاری دەکرێن دەس��پ��ێ��ک��ردن��ی دووەم���ی���ن فیستیڤاڵی سینەمای الوی زێڕین ب��ەئ��ام��ادەب��وون��ی ب��ەرپ��رس��ی دەستەی ڕێکخراوە جەماوەریەکانی پارتی و پارێزگارو جێگری پ��ارێ��زگ��اری هەولێروبەرپرس و کارگێڕانی لقی ٢و١٦و٢٤وش��ان��دی الوانی لبنان و ژمارەیەک لە هونەرمەندان و الون و ڕۆشنبیران لە هۆڵی پێشەوا دووەمین فیستیڤاڵی سینەمای الوی زێڕین بۆ کورتە فیلم و فیلمی دیکۆمێنتاری لەالیەن یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان دەستی پێکرد کە سێ ڕۆژ بەردەوام دەبێت ل��ەدوای وەستان و ڕێزگرتن لەگیانی شەهیدان وت��اری مەکتەبی سکرتایەتی الوان و لێژنەی سەرپەرشتی فیستیڤاڵ و هونەرمەند بەهمەنی قوبادی پێشکەشکران پ��اش��ان پێنج ک��ورت��ە فیلم و فیلمی دیکۆمێنتاری نمایشکران هەولێر :کۆبونەوەی بۆردی ڕێکخراوەکانی الوان و حکومەت لەدیوانی وەزارەت��ی ڕۆشنبیری و الوان بۆردی شەراکەتی نێوان ڕێکخراوەکانی الوان و حکومەت کۆبونەوە ل��ەس��ەرەت��ای ک��ۆب��ون��ەوەک��ەدا وەزی��ری
ڕۆشنبیری و الوان دکتۆر کاوە مەحمود بەرنامەی کۆبونەوەکەی خستە ڕوو کە بریتی بوون لە /١دانانی میکانزم و شێوازەکانی کارا کردنی زێتری ب��ۆردی شەراکەتی نێوان حکومەت و ڕێکخراوەکانی الوان /٢پرس و باسی دنگۆی پەرلەمانی الوان وخستەنەڕووی سەرنج و تێبینی وەزارەت و ڕێکخراوەکان لە مەڕ ئەو باسە /٣ئامادەکاری زیاتر بۆ خەاڵتی الوی ساڵ /٤کەرنەڤاڵی بەرنگاربوونەوەی توندو تیژی دژ بە ئافرەتان کە سبەی لە هەولێر ئەنجام دەدرێ پ��اش��ان س��ەرن��ج و تێبینی س��ەرج��ەم ب��ەش��دارب��وان خ��رای��ە ڕوول��ەس��ەر ت��ەواوی بابەتەکان چەند بڕیارێک وەرگیران بارزان:سەردانی مەزاری نەمران بە مەبەستی نوێ کردنەوەی پەیمانی سۆزو وەفاداری بۆ ڕێبازی نەمران ژمارەیەک لە پەرلەمانتارانی پارتی و ئەندامانی سەرکردایەتی و کادیرانی پارتی و الوان سەردانی مەزاری نەمرانیان کرد دوای هەدیە کردنی سورەتی فاتیحا بۆ گیانی پاکی بارزانی نەمرو کاک ئیدریسی هەردەم ساغ و تەواوی شهیدان هەریەک لە قادر قەچاغ و دکتۆر عومەر نورەدینی بە ناوی ئامادەبوان پە یڤێکیان پێشکەش کردو گوزارشتیان لە خەبات و بەرخوادنی بارزانی و سەرکردایەتی ئەو ڕێبەرە لەشۆڕ ش و بەرخودانەکان کرد هەولێر:ڕێکخراوی ئازادی الوان ویەکێتی الوان کۆبونەوە بەمەبەستی زێتر هەماهەنگی و پەیوەندی نێوان ڕێکخراوی ئ��ازادی الوان و یەکێتی الوان و س��ەرج��ەم ڕێکخراوەکانی الوان ،هەردوو مەکتەبی سکرتاریەت کۆبونەوە لە کۆبونەوەکەدا پرس و داخوازیەکانی الوان وکاری هاوبەش و هەماهەنگی نێوان ڕێکخراوەکانی الوان تەئکیدی لەسەرکرایەوە لە تەوەرێکیتردا زیاتر کاراکردنی بۆردی شەراکەتی نێوان ڕێکخراوەکانی الوان و
چــاالکــی
Dec 2012 No 187
حکومەتی کوردستان گفتوگۆی دەربارەوە کرا. ک��ەرک��وک :الوان س��ەردان��ی هێزەکانی پێشمەرگە بە ئامانجی پشتیوانی لە هێزەکانی پێشمەرگە ودەربڕینی پاڵپشتی الوان��ی کوردستان،بەسەرپەرشتی یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان ژم��ارەی��ەک زۆری الوان سەردانی هێزەکانی پێشمەرگەیان کردوو پشتیوانی خۆیان بۆ پێشمەرگەکان دەربڕێ وخواستی بەرگری خۆیان بۆ خاکی کوردستان نیشاندا
ش��ان��دی ت��ەڤ��گ��ەری الوان����ی ک����ورد لە رۆژئ���اوای کوردستان س��ەردان��ی مەکتەبی سکرتاریەت دەکات ش��ان��دی ت��ەڤ��گ��ەڕی الوان���ی ک���ورد لە رۆژئ��اوای کوردستان سەردانی مەکتەبی سکرتاریەتیانکرد ،لەالیەن ئومێد خۆشناو، سکرتێر و ک��ارگ��ێ��ڕان��ی س��ک��رت��اری��ەت پێشوازیکران ،شاندی میوان سەرەتایەکیان لە بارەی ک��اری تەڤگەرەکە و ک��ار و چ��االک��ی��ان ب��اس��ک��ردو تیشکیان خستە سەرشۆڕشی ئازادی خوازانی سوریا ،دواتر پەیوندی نێوان یەکێتی الوان وتەڤگەرەکە
لە پێناو ئاشناکردنی زیاتری الوانی هەردوو پارچەی کوردستان بەیەکتری گفتوگۆی لەبارەوەکرا. پشگیری و پاڵپشتی یەکێتی الوانی بۆ الوانی رۆژهەاڵتی کوردستان دووپاتکرایەوە، کە بۆ ئامانجی نەتەوایەتی و بەدیهێنانی مافەکانیان لە خەبات و شۆڕش دان ،لە کۆتایدا هاوهەڵوێستی و یەکبوونی گوتاری نەتەوەیی الوان��ی کوردستان بۆ بەجێ گەیاندنی ئەرکە نەتەوەیی و نیشتیمانیەکان، و گۆشکردنی الوان ب��ەه��زری نەتەوەیی بەپێویست زانرا و تاکیدی لەسەر کرایەوە.
ناوەندی بااڵی کەرکووک کردنەوەی خولێکی وەرزش��ی تۆپی پێی فوتساڵ بۆسەرجەم قوتابخانە سەرەتاییەکانی شارۆچکەی پردێ.
www.lawanikurdistan.org پێشکه‌وتن
ن���اوەن���دی ب���ااڵم���ان ب��ە ش����دار ب���وو لە ئەنجامیاندابوو خۆپێشاندانێک کە بۆ دژی دروس��ت بوونی ن��اوەن��دی چاالکی و پێگەیاندنی الوان��ی کەرکووک ئۆپەراسیۆنی دیجلە ساز کرابوو کۆتایی هێنانی خولێکی وەرزشی تۆپی پێ ک��ردن��ەوەی خولێکی وەرزش��ی تۆپی پێ ی فوتساڵ بە بۆ بەرپرسی گرووپەکانی فەتساڵ بە ناوی خولی (برایەتی )کە بۆ( ١٦ن��اوەن��دی چاالکی و پێگەیاندنی الوان��ی دووبز ) تیپی سنووریان ئەنجامیاندابوو. ناوەندەکانی. کۆتایی هێنانی خولێکی وەرزش��ی تۆپی بەشداری کردن لە مانگرتنە سەرتاسەرییەکەی کۆتایی هێنانی خولێکی وەرزشی تۆپی پێ شاری کەرکوک بۆ رەتکردنەوەی فەرماندەی بە ناوی خولی (پێکەوەژیان )کە بۆ( ) ١١پێ بۆ( ) ١٢تیپی پلە یەکی سنووریان لە یاریگای شەهید (لقمان عباس) دواتر خەاڵت و تیپی سنووریان ئەنجامیاندابوو. ئۆپەراسێۆنی دیجلە. کۆبونەوەی نائاسایی لەگەڵ سەرجەم ن��اوەن��دی چاالکی و پێگەیاندنی الوان��ی دیاری بەسەریاندا دابەش کرا. بەشداری کردن لە مانگرتنە سەرتاسەرییەکەی ناوەندەکانی ناو شار سەبارەت بەرۆڵی ئەمنی کەرکووک شاری کەرکوک و دۆخی ئێستای عێراق و ک��ردن��ەوەی خولێکی وەرزش���ی تۆپی پێ شاری کەرکوک بۆ رەتکردنەوەی فەرماندەی لەسنووری پەنجا عەلی بۆ( ) ١٠تیپی ئۆپەراسێۆنی دیجلە. هەرێم دوواین. سەردانی هێزی پێشمەرگە ی کرد لە گەڵ سنووریان. بەشداری کردن لە مانگرتنە سەرتاسەرییەکەی ن��اوەن��دی چاالکی و پێگەیاندنی الوان��ی ستافی (ی .ل .د .ک) و ناوەندەبااڵکان و جەماوەرێکی بەرچاو بۆ پشتگیری کردن لە شاری کەرکوک بۆ رەتکردنەوەی فەرماندەی داقووق پێدانی جل و بەرگی وەرزش��ی بۆ تیپێ ئۆپەراسێۆنی دیجلە. خاک و مافە رەواکانی گەلی کورد برایەتی کە تازە هاتوونێتە ناو رێکخستنی ن��اوەن��دی چاالکی و پێگەیاندنی الوان��ی ن��اوەن��دی چاالکی و پێگەیاندنی الوان��ی یەکێتی الوانەوە. کەرکووک ١ ناوەندیان بەشدار بووین لە کۆرێک لە سنووری ستافی ناوەندەکەمان و چەند الوێکی کەرکووک کۆتایی هێنانی خولێکی وەرزشی تۆپی پێ داقووق کە (ل .ن داقووق ) رێکیخستبوو. خوێن گەرم هەستا بە پاکردنەوەی بەشێک لە کۆتایی هێنانی خولێکی وەرزشی تۆپی بالە ی فوتساڵ قوتابخانەکانی سنووری ناوەندمان. بەشداری کردن لە مانگرتنە سەرتاسەرییەکەی کە بۆ ٨تیپی وەرزشی سنووری حەفتەغار ناوەندمان بە شدار بوو لە خۆپێشاندانێک کە بۆ دژی دروست بوونی ئۆپراسێۆنی دیجلە شاری کەرکوک بۆ رەتکردنەوەی فەرماندەی ئەنجامیاندابوو. بەشداری کردن لە مانگرتنە سەرتاسەرییەکەی ئۆپەراسێۆنی دیجلە. ساز کرابوو. کۆتایی هێنانی خولێکی ب��ەرگ دووری��ن ن��اوەن��دی چاالکی و پێگەیاندنی الوان��ی شاری کەرکوک بۆ رەتکردنەوەی فەرماندەی ئۆپەراسێۆنی دیجلە. کە بۆ ( )٢٠ئافرەتی سنووری ناوەندمان پردێ
37
چــاالکــی
Dec 2012 No 187
ناوەندی بااڵی ئاکرێ ب هەلکەفتا روژا ئاالیێ کوردستانێ ناوەندا بااڵ ئاکرێ رابون ب دابەش کرنا ئاالین کوردستانێ ل سەر هاوالتین باژیرێ ئاکرێ. ه��ەر ب ڤێ هەلکەفتا پیروز ن��اوەن��دا بااڵ گەریانەکا سەیارا ئامادەکربو بو ژمارەکا زور الوین ئاکرێ دناڤ باژیرێ ئاکرێ ب خەمالندنا ئاالین کوردستانێ ئەڤە بو جهێ دلخوشیا هەمی هاوالتیان ٠ ناوەندا چاالکی ئازادی ناوەندا چاالکی ئازادی کوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو ڤەکرن بو ( )٣٢تیپین سنورێ ناوەندا هەلکەفتا نیزیک بونا س��ەرێ س��اال نوی ( )٢٠١٣ن��اوەن��دا چ��االک��ی ئ���ازدای خولەکا کومپیوتەرێ ڤەکر ل بوارێ بەرنامێ ئیکسل بو ( )٢٠الوین کج و کور ل هەردوو فەرمانگەهین تاپویا ئاکرێ و گەشتو گوزار٠ ناوەندا چاالکی دینارتە
بەئەنجام دانی کەمپینێک بۆبەرگری لەخاک بە بەشداری جەماوەرێکی زۆر بۆپشتیوانی لەھێزی پیشمەرگەی کوردستان ،دژی ئۆپراسیۆنی دیجلە لەشاری ڕانیە . ب��ەش��داری ک��رد ل��ەس��ەردان��ی ک��ردن��ی ھێ��زی پێشمەرگە لەبەرەکانی پێشەوەی بەرگری کردن لەخاکی کوردستان.
ن���اوەن���دا چ��االک��ی دی��ن��ارت��ە سمینارەک ئامادەکربوریزدار (کاک مجاهد ئاکرەیی) بو ژمارەکا زور الوین کج و کور ل ناحیا دینارتە ل سەر توندو تیژیا دژی ئافرەتان. ناوەندا چاالکی دینارتە خولەکا توپا سەر مێز ڤەکر بو ( )٤٨الوین سنورێ ناوەندا خو ناوەندا چاالکی دینارتە خولەکا توپا بااڵ ڤەکر بو ٢٢یاریزانین سنورێ ناوەندا خول ناوەندا چاالکی بوتان ناوەندا چاالکی بوتان کوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو ڤەکرن بو ( )٣٢تیپین سنورێ ناوەندا وان ناوەندا چاالکی بوتان کوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو ڤەکرن بو ( )٢٨تیپین سنورێ ناوەندا وان ناوەندا چاالکی بەردەرەش ناوەندا چاالکی بەردەرەش خولەکا توپا پێ ڤەکر بو ( ) ٤٢تیپین سنورێ ناوەنا خو
ناوەندی بااڵی ڕانییە کردنەوەی کۆنفڕانسێک لەشاری ڕانیە لەژێر دروشمی ( یەکخستنی توناکانی گەنجان ) ئ��ەم کۆنفڕانسە م��اوەی دوو ڕۆژی خایەندو بەسەرکەوتویی کۆتایی بەکارەکانی ھێنا . بەھاوکاری بەشێک لەڕێکخراوەکانی کۆمەڵی مەدەنی لەشاری ڕانیە بۆڕێز گرتن ل��ەڕۆژی ئااڵ مەڕاسیمێکی تایبەت ڕێکخرا ،ڕێز لە ئااڵی
ن��اوەن��دا چاالکی ب���ەردەرەش ب هەفکاری دگەل ئەنجومەنێ قەزا بەردەرەش ئافرەتان ب هەلکەفتا روژا بەرنگاربونەوەی توندو تیژی دژی ئافرەتان ب هەلکەفتا روژا بەرەنگاربونەڤا توندو تیژی دژی ئافرەتان ناوەندا چاالکی بەردەرەش سمینارەک ئامادەکربو بو ری��زدار (عبدالقادر عبداللە) سەرپەرشتیارێ بنەرەتی بو الوین کج و کور ل ناحیا روڤیێ ناوەندا چاالکی بجیل ناوەندا چاالکی بجیل کوتایا خوال توپا پێ کر ل ناحیا بجیل ئەوا هاتبو ڤەکرن بو ( )٢٤تیپێن سەر ب فەرمانگەهین میری ناوەندا چاالکی بجیل خولەکا توپا پێ ڤەکر بو ( )٢٤تیپین سنورێ ناوەندا خو٠ ناوەندا چاالکی بجیل خولەکا توپا پێ ڤەکر بو ( )٢٨تیپین سنورێ ناوەندا خو
کوردستان گیراو ئااڵ بەسەر جەماوەردا دابەش کرا بەھاوکاری سەرجەم ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگایمەدەنی ناوشاری ڕانیە ھەڵساین بەھەڵمەتێکی خوێن بەخشین ناوەندی بااڵمان بەشداری کرد لە کۆرێکی شعری شاعیر ( د .ف��ەرھاد پیرباڵ ) لەشاری ڕانیە کەبۆی سازکرابوو .
ناوەندی بااڵی ئامێدی
پێشکه‌وتن
38
ناوەندا سەرسنگێ یاچاالکی وپێکە هاندنا الوان راب��وی��ە ب رێخستنا سمینارەکا تایبەت بورێڤەبەریا (چاڤدێری گەشەپێداناچڤاکی)ل سەر توندوتیژیێ ل سەرئافرەتی بەشداربونا ()٢٥الوێن گروپێ ئازادی.... رابویە ب ڤەکرنا قارەمانیا ڤولی بولێ بو گروپی سەرسنکێ ب بەشداربونا ()١٢تیمان... ناوەندا ئامێد یێ یاچاالکی وپێکە هاندنا الوان
رابویە ب سازدانا سمینارەکی بو (کاوە ئامیدیی )کاگێرێ ل.ن ئامیدیی بەشداربونا ()٢٥الوان.... رابویە ب ڤەکرنا قارەمانیەکا تەپاپیێ بو گروپێ (کوانێ ) بەشداربونا ()٢٠تیمان... ناوەندا گوالن یاچاالکی وپێکە هاندنا الوان رابویە ب ڤەکرنا بەریکانەکا زانستی بو ئەندامێن گروپان ب بەشداربونا()٢٥الوێن دەڤەرێ... رابویە ب ڤەکرنا قارەمانیەکا تەپا پێی بو کومەلگەها شێالدزێ ب بەشداربونا ()١٢تیمان تازەپێگەیشتوو...
رابویە ب ڤەکرنا قاەمانیەکا تەپا پێی بۆ کومەلگەها سیرێی ب بەشداربونا ()٩تیمان تازەپێگەیشتوو... بەریکانەکا زانستی ب��وه��ەردوو کومەلگەهین شێالدزێ و سیریێ ( )٢٥الوان ل بارەگایی ناڤەندی ئەنجامدا... ناوەندا کانی ماسی یاچاالکی وپێکە هاندنا الوان رابویە ریکخستنا سمینارەکێ بو قوتابێن ئامادەی و ناوەندی بو خوپارستنا ددانا...
چــاالکــی
Dec 2012 No 187
ناوەندی بااڵی مەخمور
ناوەندی بااڵی بارزان
پێشکه‌وتن
ناڤەندامە هەستا ب ساخکرنە ڤا بیرەوەریا ٩٨سالیا ل سێدارەدانا(شێخ عەبدولسەالم بارزانی) ب دروشمێ ( دادپەروەریا جڤاکێ پێکڤە ژیانا ئولی و نەتە وە باشترین ستونن بو ئاڤاکرنا دەولەتا کوردی) ناڤەندامە بەشداربو ل سمینارا مامو ستا عەبدوالواحد دیبەگەیی کوژیێ سەنتەرێ رەوشەنبیری وەالت ڤە هاتبیە سازکرن ل سەر رول و ئەرکێ گەنجان.
ناڤەندامە بەشداربو ل روژا کلتوریا بارزان کو ژالیێ رێڤەبەرییا رەوشەنبیری و هونەرییا مێرگەسور هاتە برێڤەبرن. ناڤەندا مە بەشداربو ل کوبەنەڤا رێکخراوێن جڤاکێ سڤیل ل دەڤەرا بارزان سەبارەت ب جینوسایدنا ئەنفالێ ل پەرلەمانێ سوید. ناڤەندامە بەشداربو ژ هەردو سمینارێن هاتیە سازکرن بو عبدالعزیز محسن سەروکێ ئەنستتویا دهوک بو رەوشەنبیریا گشتی کو
ئەڤ سمینارە ژالیێ رێڤەبیەرییا رەوشەنبیری و هونەریا بارزان هاتنە برێڤەبرن لژێرناڤێ سەرەدەریا دایبابان دگەل قوتابیان. ناڤەندامە بەشداربو ل هەفتیا توندوتیژیا دژی ئافرەتان. ناڤەندامە بەشداربو ل کورێ هەلبەست خواندنێ کو ژالیێ رێکخراو ؟ەژین و سەنتەرێ رەوشەنبیری ب��ارزان هاتبو رێکخستن بو هەلبەستڤانێ روژ ئاڤا اللو خان.
www.lawanikurdistan.org
راگەیاندنی کەمپینی بەرگری لەخاک لەقەزای مخمورو ناحیەی دیبەگە و شەمامک بۆپاڵپشتی کردن لەهێزەکانی پێشمەرگە وداکۆکی کردن لەخاکی کوردستان دژی هێنانی فەرماندەیی دجلە تیایدا گێرانی کۆرێک بۆ ستافی گشت ناوەندەکانی چاالکی ل��ەالی��ەن (ن��وزاد فوئاد) بەرپرسی ناوەندی بااڵ کەتێدا باس لەبارودۆخی ئەمرۆی کوردستان و عراق کرا و رۆلی الوان لەم بارودۆخە بەمەبەستی زیاترگرنگی دان بە ب��واری وەرزش بەتایبەتی تۆپی سەرمێز لەمەراسمێک دا ناوەندی بااڵ هەڵسا بەدابەشکردنی(( )٧ تینس)بەسەر سەرجەم ناوەندەکانی چاالکی وپیگەیاندن. ل��ەرۆژی ئ��ااڵدا ناوەندە باالکەمان هەڵسا بەرێزلێنان و گەورەکردنی ئەم رۆژە کەرۆژی ئااڵی پیرۆزی کوردستانەو رازاندنەوەی بارەگا بەم ئااڵیە پیرۆز ناوەندی چاالکی وپێگەیاندنی الوانی قوشتەپە کۆتایی هێنا بەخولی وەرزشی تۆپی پیێ ی. کردنەوەی خولی وەرزش��ی تۆپی سەرمێز (تینس) کردنەوەی خولی تۆپی پیێ ی بچوککراوە بۆ تیپەکانی سنوری خۆی کردنەوەی پێشانگایەکی خۆشنووسی بۆالوی بەهرەمەند (زهیر جعفر)
کۆتایی هێنا بەخولی وەرزش���ی تۆپی سەرمێز(تینس) کردنەوەی خولی فێربوونی کۆمپیۆتەر بۆ ٢٥ الوی سنەری خۆی لەدرێژەی کاروچاالکییەکانی خۆی دا ,کۆتایی هێنا بەخولی وەرزشی تۆپی پیێ ی. بەهێزکردنی ناوبژیوانانی وەرزش��ی الو لەسنووری قوشتەپە خولێکی ناوبژیوانانی بۆ سەرجەم ناوبژیوانانی سنوورەکە کردە ناوەندی چاالکی وپێگەیاندنی الوانی تورەق کۆتایی هێنا بە خولی فێربوونی دوورمان بۆئافرەتانی سنوری ت��ورەق کەتیدا ()١٠ ئافرەتی سنورەکە بەشداربوون بەشێوەیەکی باش فێری دوورمان بون. ناوەندی چاالکی وپێگەیاندنی الوانی کانی قرژاڵە ک��ردن��ەوەی خولی وەرزش���ی تۆپی پێی بۆسەرجەم تیپیەکانی سنوری کانی قرژاڵە کۆتایی هێنا بەخولی وەرزشی تۆپی پیێ ی. کردنەوەی خولی فێربوونی کۆمپیۆتەر بۆ٢٠ الوی سنوری کانی قرژاڵە لەرۆژی ئااڵدا هەڵسان بەبەرزکردن و پیرۆز راکرتنی ئەم رۆژە بەرێزلێنان و رازاندنەوەی بارەگا بەئاالی پیرۆزی کوردستان وداب��ەش کردنی بەسەر دام و دەزگا کانی سنوریان ناوەندی چاالکی و پێگەیاندنی شەمامک
کردنەوەی خولی فێربوونی دوورمان بۆ ١٨ ئافرەتی سنوری شەمامک بەمەستی داکۆکی ک��ردن وبەرگری کردن ل��ەخ��اک هەستا بەهەڵمەتی ک��ۆک��ردن��ەوەی واژوو لەسنوری شەمامک دژی پێک هێنانی ئوپەراسیۆنی دجلە وپالپشتی کردن لەهێزەکانی پێشمەرگە ناوەندی چاالکی وپێگە یاندنی الوانی گوێر ک��ردن��ەوەی خولی وەرزش��ی تۆپی پیێ ی بۆسەرجەم تیپەکانی سنوری گوێر -٢کۆتایی هێنا بەخولی وەرزشی تۆپی پیێ ی کەبۆ سەرجەم تیپەکانی ئەنجامی دابوو ناوەندی چاالکی وپێگەیاندنی الوانی مخمور -١بەمەستی داکۆکی کردن وبەرگری کردن لەخاک هەستا بەهەلمەتی کۆکردنەوەی واژوو لەقەزای مخمور دژی پێک هێنانی ئوپەراسیۆنی دجلە وپالپشتی کردن لەهێزەکانی پێشمەرگە. ناوەندی چاالکی وپێگەیاندنی کندیناوە لەرۆژی ئااڵدا هەلسان بەبەرزکردن و پیرۆز راکرتنی ئەم رۆژە بەرێزلێنان و رازاندنەوەی بارەگا بەئاالی پیرۆزی کوردستان وداب��ەش کردنی بەسەر دام و دەزگا کانی سنوریان بەمەستی داکۆکی ک��ردن وبەرگری کردن لەخاک هەستا بەهەلمەتی کۆکردنەوەی واژوو لەقەزای مخمور دژی پێک هێنانی ئوپەراسیۆنی دجلە وپالپشتی کردن لەهێزەکانی پێشمەرگە
39
چــاالکــی
Dec 2012 No 187
ناڤەندا باال سێمیل س���ەرەدان���ا رێ��ڤ��ەب��ەری��ن رێڤەبەرێین سیمیل یاریێن وێ دهێنە برێڤەبرن کومکرنا ئیمزا دژی ئوپراسیوێن دیجلە رەوشەنبیری و پ����ەروەردا روژئاڤایێن پارێزگەها دهوکێ ب هەلکەفتا دەست ب و پشتەڤانی کرن ل هەلویستێ سەروک بارزانی. کار بوونێ. خەالتکرنا ( )١٠الوێ��ن بەهرەمەند ل ڤەکرنا پێشانگەهەکا شێوەکاری بۆ هەردوو هونەرمەندێن کچ (هوزان و ژیان سنورێ ناڤەندا مە. ڤەکرنا خولەکا هونەری بو( )١٠الوان ل ) ل هوال ناڤەندا باال سێمێل کو پتری ٤٠ سنورێ ناڤەندا مە. کەڤاال ب خوەڤە گرتبون. ڤەکرنا پێشانگەهەکا شێوەکاری بۆ ن���اڤ���ەن���دا م��س��ی��ری��ک ی���ا چ���االک���ی و هونەرمەند کچ (شکریە س��ەالح) ل هوال ناڤەندا باال سێمێل کو پتری ٣٠کەڤاال ب پێگەهاندنا الوان سمینارەک ه��ات��ە س��ازک��رن ل دور خوەڤە گرتبون . دابەشکرنا ( )٣٠دەستێن جل و بەرگێن توندوتیژی یێ ب پشکداری یا ٤٠الوان. ڤەکرنا خولەکا کومپیوتەری بو ١٢ وەرزش���ی ل س��ەر چەند تیپێن دام و الوێن ئافرەتێن سنورێ ناڤەندا مسیریک. دەستەکا ل قەزا سێمێلێ. کومکرنا ئیمزا دژی ئوپراسیونێن دیجلە خ��ەالت��ک��رن��ا چ��ەن��دی��ن الوان لسنورێ و پشتەڤانی کرن ل هەلویستی سەروک کومەلگەها مسیریکی. کومکرنا ئیمزا دژی ئوپراسیونێن دیجلە بارزانی. دابەشکرنا پتری ٧٠٠ئاالیێن کوردستانێ و پشتەڤانی کرن ل هەلویستی سەروک ب هەلکەفتا رۆژا ئاالیێ کوردستانێ ل سەر بارزانی. هەمی گەنج و قوتابی وفەرمانبەرا. ن���اڤ���ەن���دا ت��ەن��اه��ی ی���ا چ���االک���ی و ن���اڤ���ەن���دا س��ێ��م��ێ��ل��ێ ی���ا چ���االک���ی و پێگەهاندنا الوان ڤەکرنا قارەمانیەکا تەپا پێ یا پچیک پێگەهاندنا الوان قارەمانیەکا تەپاپێ یا پچیک بو الوێن بوالوێن کومەلگەهێ ب پشکداری یا ٨ تیپا. بن ١٨سالی دا هاتە ڤەکرن. خەالتکرنا چەندالوێن بەهرەمەندێن قارەمانیەکا تەپا مێزێ ب پشکداری یا ٢٠الوان هاتە ڤەکرن ل هوال ناڤەندا سنورێ کومەلگەها تەناهی وەکو رولێ وان
یێ بەرچاڤ د هەر بوارەکی دا خەالتکرنا ٢٠تیپێن وەرزشی ین سنورێ کومەلگەهێ لژێر چاڤدێریا کومکرنا ئیمزا دژی ئوپراسیونێن دیجلە و پشتەڤانی کرن ل هەلویستێ سەروک بارزانی. دروستکرنا ١٥٠٠هیلێن کورەک بوالوێن کومەلگەها تەناهی ب هاریکاری دگەل کومپانیا کورەک. ن��اڤ��ەن��دا ف��ە ی��دی ی��ێ ی��ا چ��االک��ی و پێگەهاندنا الوان ڤەکرنا قارەمانیەکا تەپا پێ یا پچیک ب پشکداری یا ٢٤تیپا ل سنورێ ناحیا فەیدی یێ کومکرنا ئیمزا دژی ئوپراسیونێن دیجلە و پشتەڤانی کرن ل هەلویستێ سەروک بارزانی. ناڤەندا خانگێ یا چاالکی و پێگەهاندنا الوان ڤەکرنا قارەمانیەکا تەپا پێ یا پچیک ب پشکداری یا ٢٤تیپا ل سنورێ کومەلگەها خانکێ. کومکرنا ئیمزا دژی ئوپراسیونێن دیجلە و پشتەڤانی کرن ل هەلویستێ سەروک بارزانی.
ناوەندی بااڵی سەفین پێشکه‌وتن
40
ناوەندی چاالکی وپێگەیاندنی الوانی تەق تەق س��ەرج��ەم گ���رووپ وئ��ەن��دام والی��ن��گ��ران��ی یە کێتییەکەمان ب��ەه��اوک��اری ل��ەگ��ەل سەرجەم رێکخراوەکانی تری تەق تەق گردبوونەوەیەکیان ئەنجامدا سەبارەت بە فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنەکانی دیجلە.
ناوەندی چاالکی وپێگەیاندنی الوانی کۆیە ناوەندی کۆیە هەڵسا بەئەنجامدانی سمینارێک بۆ(خەلیل غەفور ) بەرپرسی ناوەندی بااڵی سەفین ناوەندی چاالکی وپێگەیاندنی الوانی کۆیە ناوەندی کۆیە بەئامادەبوونی ناوەندی بااڵی
سەفین و ل.ن.کۆیە هەڵسا بەدابەشکردنی جل وبەرگی وەرزشی بەسەرتیپە وەرزشیەکانی سنوری. ناوەندی چاالکی وپێگەیاندنی الوانی شەقاڵوە ناوەندی شەقاڵوە بەئامادەبوونی ستافی ناوەندی بااڵی سەفین هەڵسابە کردنەوەی خولی تۆپی سەرمێز بۆ( )٣٠الوی سنوری.
دووەمین فێستیڤاڵی سینەمایی الوی زێڕین بۆ كورتەفیلم
پاڵپشتیی یەکێتی الوان بۆ هێزی پێشمەرگەی کوردستان